CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Brontekst bekijken van Spoorwegstation - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"3b6bf97c-ee82-4099-ae60-37ab1695878a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Spoorwegstation","wgTitle":"Spoorwegstation","wgCurRevisionId":67638831,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":5728,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Spoorwegstation","wgRelevantArticleId":5728,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl", "pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles": "ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession", "wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Bv-historique-bellegarde2.jpg/1200px-Bv-historique-bellegarde2.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Bv-historique-bellegarde2.jpg/800px-Bv-historique-bellegarde2.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Bv-historique-bellegarde2.jpg/640px-Bv-historique-bellegarde2.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Brontekst bekijken van Spoorwegstation - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Spoorwegstation"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegstation"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Spoorwegstation rootpage-Spoorwegstation skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/28_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Spoorwegstation&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Spoorwegstation&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Spoorwegstation&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Spoorwegstation&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Brontekst bekijken van Spoorwegstation</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Dit artikel bestaat alleen in deze taal. Het artikel in andere talen toevoegen." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Talen toevoegen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Spoorwegstation" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Spoorwegstation" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Spoorwegstation"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Spoorwegstation"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Spoorwegstation" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Spoorwegstation" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spoorwegstation&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DSpoorwegstation%26action%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DSpoorwegstation%26action%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q55488" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Spoorwegstation" title="Spoorwegstation">Spoorwegstation</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want: </p> <ul class="permissions-errors"><li class="mw-permissionerror-blockedtext"><div style="border-top:3.5px solid #c71e1e; line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 1.1em;"> <div style="height:.5em"></div>  <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Bestand:Cross_red_circle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/46px-Cross_red_circle.svg.png" decoding="async" width="46" height="46" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/69px-Cross_red_circle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/92px-Cross_red_circle.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure> <big><b>U heeft geen bewerkingsrechten</b></big><br />De opgegeven reden van uw blokkering luidt: <b>Open proxy - <a href="/wiki/Wikipedia:Blockreason9" title="Wikipedia:Blockreason9">Nadere informatie</a>.</b> <div style="height:.5em"></div> <p><i>Indien u enkel Wikipedia wenst te lezen is dit van geen enkel belang. U heeft toegang tot alle aanwezige informatie.</i> </p><p>U klikte op een link om een pagina op Wikipedia te bewerken, hetzij om de tekst daarvan aan te passen, hetzij om een nieuw artikel aan te maken. U kunt dit (op dit moment) niet doen omdat u geblokkeerd bent. Als u Wikipedia enkel wenst te lezen mist u niets. </p> <ul><li><b>Niet aangemelde gebruiker:</b> indien u geen gebruik maakt van een <a href="/wiki/Help:Aanmelden" class="mw-redirect" title="Help:Aanmelden">gebruikersaccount</a> en u krijgt deze melding, dan is uw externe <a href="/wiki/IP-adres" title="IP-adres">IP-adres</a> geblokkeerd. Een IP-adres is een nummer waarmee uw computer op het internet kan worden geïdentificeerd. Dat van u is <b>8.222.208.146</b>. Als er problemen zijn met anonieme gebruikers, zoals in het geval van vandalisme, wordt daarvan soms het IP-adres geblokkeerd. <b>Dit is niet noodzakelijkerwijs persoonlijk bedoeld.</b> Veel mensen delen hun IP-adres met andere gebruikers. Dit is bijna zeker het geval indien u via een school of bedrijf met het internet bent verbonden. Ongewenste bewerkingen van iemand anders kunnen helaas de reden zijn dat u nu geen bewerkingsrechten heeft. Ook kan het zijn dat uw IP-adres is geblokkeerd omdat u via een mobiele internetverbinding bewerkingen in Wikipedia wilt uitvoeren. Mobiele netwerken wijzen dynamische IP-adressen toe die om beveiligingsredenen standaard zijn geblokkeerd voor anonieme bewerkingen. <ul><li>Oplossing: sommige blokkeringen worden opgelegd voor een korte periode. Kijk in <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Ipblocklist&ip=8.222.208.146">het logboek</a></span> tot wanneer de blokkering loopt. U kunt daar ook zien welk type blokkering is opgelegd. Ziet u de vermelding <i>alleen anoniemen</i> staan, dan zult u wel bewerkingsrechten hebben indien u <a href="/wiki/Speciaal:Aanmelden" title="Speciaal:Aanmelden">inlogt</a> als een geregistreerde gebruiker. Ziet u ook de vermelding <i>aanmaken account geblokkeerd</i>, dan kunt u via uw huidige internetverbinding geen account aanmaken. Is deze laatste vermelding er echter niet, dan kunt u gewoon een <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Userlogin&type=signup">gebruikersaccount aanmaken</a></span>. Informatie over andere oplossingen vindt u op de pagina <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikimedia.org/wiki/Help:Oplossingen_voor_geblokkeerde_gebruikers">Oplossingen voor geblokkeerde gebruikers</a></span>.</li></ul></li></ul> <ul><li><b>Geregistreerde gebruiker:</b> uw gebruikersaccount kan geblokkeerd zijn. Als u niet weet waarom u geblokkeerd bent, kijk dan op uw overlegpagina. Mogelijk vindt u daar een toelichting. Ook kunt u tijdens een blokkade uw overlegpagina blijven bewerken en kunt u daar vragen stellen over de reden van de blokkade; tenzij u deze mogelijkheid expliciet is ontnomen.</li></ul> <p><i>Voor verdere vragen kunt u <a href="/wiki/Speciaal:Contactpagina" title="Speciaal:Contactpagina">contact opnemen</a> met het e-mailteam van de Nederlandstalige Wikipedia. Als u een geregistreerde gebruiker bent, vermeld dan ook een link naar uw gebruikerspagina.</i> </p> </div></li><li class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Uw IP-adres bevindt zich in een bereik dat <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">op alle wiki’s van de Wikimedia Foundation geblokkeerd is</a>.</b> <p>Deze blokkade is ingesteld door <a href="/wiki/Gebruiker:Jon_Kolbert" title="Gebruiker:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. De opgegeven reden is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Aanvang blokkade: 27 aug 2023 16:12</li> <li>Einde blokkade: 27 aug 2028 16:12</li></ul> <p>Uw huidige IP-adres is 8.222.208.146. Het geblokkeerde bereik is 8.222.128.0/17. </p><p>Vermeld alle bovenstaande gegevens als u ergens op deze blokkade reageert. Als u denkt dat u per abuis bent geblokkeerd, kunt u aanvullende informatie en instructies vinden in het algemene beleid <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Geen open proxy’s</a>. </p> Anders kunt u om de blokkering bespreken <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">een verzoek om beoordeling op Meta-Wiki plaatsen</a>. U kunt ook een e-mail sturen naar de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a>-wachtrij van de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> op <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> met daarin alle bovenstaande gegevens.</li></ul><hr /> <p>U kunt de brontekst van deze pagina bekijken en kopiëren. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="nl" dir="ltr" name="wpTextbox1">{{Zie artikel|[[Treinstation]] verwijst naar dit artikel. Voor het lied, zie [[Treinstation (lied)]]}} [[Bestand:Bv-historique-bellegarde2.jpg|thumb|250px|Het oud-gebouw (1904) van [[station Bellegarde]] in Frankrijk, niet ver van de Zwitserse grens, is nu een cultureel centrum.]] [[Bestand:Treignes - Gare 3.JPG|thumb|250px|[[Station Treignes]] in België. [[Type 1895]]: dit model stationsgebouw is overal in België te vinden]] Een '''spoorwegstation''', '''treinstation''' of kortweg '''station''' is een plaats waar [[trein]]en stoppen en vertrekken en de reizigers kunnen in-, uit- of [[overstappen]] en/of goederen kunnen worden verladen. De vakterm voor dit stoppen is 'stationnement', ter onderscheiding van het stoppen voor een [[Spoorwegsein|sein]] of op een [[rangeerterrein]]. In de spoorwereld wordt onderscheid gemaakt tussen stations en haltes. Stations hebben bediende seinen en wissels; [[Spoorweghalte|haltes]] hebben dat niet. Stationsgebouwen in [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] zijn in eigendom en beheer bij [[NS Stations]], een bedrijfsonderdeel van [[Nederlandse Spoorwegen|NS]]; perrons en tunnels etc. vallen onder [[ProRail]]. Ook stationsgebouwen aan [[spoorlijn]]en waar geen treinen van NS Reizigers komen, worden door NS Stations beheerd. In [[België (hoofdbetekenis)|België]] is het beheer van de stations en stopplaatsen volledig de verantwoordelijkheid van de NMBS. Het deel van het perron dat in de gevarenzone komt (meestal de 50 cm die het dichtste bij de sporen ligt) is eigendom van [[Infrabel]]. == Geschiedenis van het station == [[Bestand:Bahnhof valkenburg01.jpg|thumb|250px|[[Station Valkenburg]] in Nederland]] Nadat [[George Stephenson]] als eerste een bruikbare [[Locomotief (spoorwegmaterieel)|locomotief]] had gebouwd, kwamen er al snel [[Spoorweg|spoorlijnen]]. Het vervoer op [[Rail (spoorwegen)|spoorstaven]] was al ouder: in de [[17e eeuw|17e]] en [[18e eeuw]] kende men aanvankelijk houten en later ijzeren spoorstaven, toegepast bij verscheidene mijnen en waarover wagens reden met [[Paard (dier)|paarden]] als trekkracht. Met het verschijnen van [[stoomlocomotief|stoomlocomotieven]] werd personenvervoer mogelijk. Al snel werden net zoals bij [[diligence]]s en [[postkoets]]en reeds gebruikelijk was ook stations gebouwd, waar men kon op- en afstappen. Door het toegenomen goederenvervoer per spoor kwamen er ook laad- en losplaatsen bij en nam de industrie een hoge vlucht. Het oudste station ter wereld dateert van 1830. Het is het [[Station Crown Street|Crown Street railway station]] in Liverpool, maar dat is sinds 1836 niet meer als station in gebruik maar als pakhuis. Het eerste station op het Europese vasteland was dat van [[Station Brussel-Groendreef|Brussel-Groendreef]] waar de eerste trein naar Mechelen vertrok. Aanvankelijk waren de stations niet veel meer dan tijdelijke houten constructies. Pas later werden ze stelselmatig vervangen door meer prestigieuze gebouwen in duurzame materialen. Het oudste nog bestaande en in gebruik zijnde stationsgebouw van het Europese vasteland is het [[Station Tienen|station van Tienen]] in België, gebouwd in [[1840]]. Het [[Station Ronse|station van Ronse]] is een ontwerp uit 1841. Het opende eerst in [[Brugge]] in 1844 en werd pas later naar Ronse verplaatst. De reden waarom België goed is vertegenwoordigd in de rangtelling ligt bij koning Leopold I. De koning had in Engeland [[George Stephenson]] ontmoet en was erg onder de indruk van de [[industriële revolutie]] en de eerste stoomtreinen. Zo werd in 1834 de wet tot het oprichten van een nationaal spoorwegnet uitgevaardigd en werd op 5 mei 1835 de eerste spoorlijn op het Europese vasteland, tussen Brussel en Mechelen, ingehuldigd. De eerste stations van Nederland zijn gebouwd in [[1839]] in [[Station d'Eenhonderd Roe|Amsterdam]] en [[Station Haarlem|Haarlem]]. Het oudste nog bestaande stationsgebouw in Nederland staat in [[Station Valkenburg|Valkenburg]] en is gebouwd in [[1853]]. == Namen van stations == [[Bestand:2023-04-23 Station Veenendaal Centrum stationsbord (1).jpg|thumb|250px|De naam van het station wordt in Nederland aangegeven op een blauw bord met witte letters, en een wit vierkantje linksboven.]] De naam van een station wordt bepaald door de plaats(en) die de spoorwegmaatschappij met dat station wil ontsluiten. Hierdoor komt het voor dat een station een andere naam heeft dan de (kleine) plaats waar het ligt ([[station Venray]] te [[Oostrum (Limburg)|Oostrum]] of [[station De Panne]] te [[Adinkerke]]), dat een station de naam draagt van twee verschillende plaatsen ([[station Gilze-Rijen]] te Rijen of [[station Viane-Moerbeke]] in de gemeente Geraardsbergen), of dat een station op de grens van twee plaatsen slechts de naam van een van beide krijgt, zoals [[station Etterbeek]], dat op het grondgebied ligt van de (grotere) Brusselse gemeente [[Elsene]]. De langste stationsnaam ter wereld is [[Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch]], een station in [[Wales]] in de plaatselijke taal [[Welsh (taal)|Welsh]]. In België is [[station Brussels Airport-Zaventem|Brussels Airport-Zaventem]] de langste stationsnaam. De naam Den Haag Laan van Nieuw Oost-Indië zou nog langer zijn, maar deze naam wordt op de bebording afgekort tot Den Haag Laan van NOI en in de NS-reisplanners verder tot [[station Den Haag Laan v NOI|Den Haag Laan v NOI]]. [[station Leeuwarden Camminghaburen|Leeuwarden Camminghaburen]] is daarmee de langste naam (wat betreft het aantal tekens). Tot 2007 had [[Station Golf Halt]] in Wales de langste stationsnaam ter wereld, maar in 2007 werd die ingekort. De stationsnaam was nooit officieel erkend, maar was Gorsafawddacha'idraigodanheddogleddollônpenrhynareurdraethceredigion, 67 letters. Station Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch (58 letters) werd echter wel officieel erkend en droeg daarbij ook vóór de inkorting de titel van langste stationsnaam. In de [[Benelux]] is het Belgische station [[station Sy|Sy]] de kortste stationsnaam, in Nederland is het [[Station Oss|Oss]]. De stationsnaam [[Station Schiphol Airport|Schiphol Airport]] werd tot [[13 december]] [[2015]] weergegeven als [[Station Schiphol Airport|Schiphol]], vaak gevolgd door het vliegtuigpictogram [[Bestand:Schiphol aircraft silhouette.svg|15px]]. === Koppelteken in de naam === Wat betreft de streepjes in de namen verschilt het gebruik per land. [[Bestand:Station Antwerpen-Luchtbal 2020.jpg|miniatuur|250px|Koppelteken in de naam van [[station Antwerpen-Luchtbal]], die de gelijknamige wijk bedient in Antwerpen]] In België wordt een toevoeging bij een naam met een koppelteken geschreven, zoals [[station Brussel-Zuid]], [[station Luik-Guillemins]] of [[station Antwerpen-Luchtbal]]. In Nederland wordt een dergelijke toevoeging zonder koppelteken geschreven zoals in [[station Amsterdam Zuid]]. Een koppelteken in de naam duidt er namelijk op dat het station twee verschillende plaatsen dient, zoals in [[Station Ede-Wageningen|Ede-Wageningen]]. Dit wordt zo consequent toegepast dat een stationsnaam soms niet overeenkomt met de plaatsnaam: dat is het geval bij [[Station Nieuw Vennep (Schiphollijn)|station Nieuw Vennep]] terwijl de plaats als [[Nieuw-Vennep]] wordt geschreven, of [[station Boven Hardinxveld]] terwijl de plaats als [[Boven-Hardinxveld]] wordt geschreven. In Duitsland wordt een toevoeging bij een naam die een stadsdeel of een wijk kenmerkt met een koppelteken geschreven, dus: Münster-Albachten, [[Station Köln-Ehrenfeld|Köln-Ehrenfeld]] en Halle-Neustadt (stadsdeel Neustadt), maar [[Berlin Hauptbahnhof|Berlin Hbf]], [[Station Osnabrück Altstadt|Osnabrück Altstadt]] (geen stadsdeel) en Köln West. Een koppelteken wordt ook geschreven als het station verschillende plaatsen dient, bijvoorbeeld Bockum-Hövel. In Frankrijk wordt het koppelteken gebruikt voor alle toevoegingen, zoals [[Gare du Nord (Parijs)|Paris-Nord]]. In een groot aantal Franse plaatsnamen zit één of meerdere koppeltekens, die blijven in de stationsnaam gehandhaafd blijven, zoals [[Station Saint-André-le-Gaz|Saint-André-le-Gaz]]. Wanneer een station twee plaatsen dient, zet men een spatie voor en na het koppelteken, bijvoorbeeld [[Station Durtol-Nohanent|Durtol - Nohanent]]. Dit geeft duidelijkheid wanneer een station van twee plaatsen een plaatsnaam bevat waar al koppeltekens in staan, zoals [[Station Romans-Bourg-de-Péage|Romans - Bourg-de-Péage]]. === Centraal === [[Bestand:Centraal Train Terminal - Amsterdam, Holland - panoramio.jpg|thumb|250px|[[Station Amsterdam Centraal]]]] In Nederland hebben acht steden een station met de aanduiding [[Centraal station|Centraal Station]]: [[Station Amersfoort Centraal|Amersfoort]], [[station Amsterdam Centraal|Amsterdam]], [[Station Arnhem Centraal|Arnhem]], [[station Den Haag Centraal|Den Haag]], [[Station Eindhoven Centraal|Eindhoven]], [[station Leiden Centraal|Leiden]], [[station Rotterdam Centraal|Rotterdam]] en [[station Utrecht Centraal|Utrecht]]. Daarnaast zijn er zeven stations met de aanduiding Centrum: Almere, Barneveld, Ede, Kerkrade, Lelystad, Schiedam en Veenendaal. Voor mei 2000 werd een Centraal Station aangeduid met CS (bijvoorbeeld Amsterdam CS). Als een stad meer dan 100.000 inwoners heeft en het station meer dan 40.000 reizigers per dag trekt en er zijn twee of meer andere stations in de gemeente kan een station de toevoeging Centraal krijgen.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/2300168-stations-amersfoort-en-eindhoven-mogen-zich-centraal-station-noemen|titel=Stations Amersfoort en Eindhoven mogen zich Centraal Station noemen|werk=NOS|datum=2019-09-03}}</ref> In België kent men de stations [[Station Antwerpen-Centraal|Antwerpen-Centraal]], [[Station Brussel-Centraal|Brussel-Centraal]], [[Station Charleroi-Centraal|Charleroi-Centraal]] en [[Station Verviers-Centraal|Verviers-Centraal]] (gespeld met een koppelteken ertussen). == Stationsgebouw == In spreektaal bedoelt men met het woord "station" vaak alleen het stationsgebouw en dus niet de overige infrastructuur (sporen, seinen, seingeversposten, wissels, goederenloodsen enz.). Een stationsgebouw is een gebouw dat speciaal bedoeld is voor het bedienen van treinreizigers. In het stationsgebouw bevinden zich vaak loketten en kaartautomaten van de spoorwegmaatschappij, een wachtruimte, horecavoorzieningen en winkels. == Stationsarchitectuur == [[Bestand:Antwerpen-Centraal aerial 3.jpg|thumb|250px|[[Station Antwerpen-Centraal]]]] [[Bestand:Station aalst.jpg|thumb|250px|[[Station Aalst]] met frietkraam]] [[Bestand:Haarlem station binnen.jpg|thumb|250px|De monumentale [[stationskap]] te [[Station Haarlem|Haarlem]]]] [[Bestand:Station Halle.jpg|thumb|250px|[[Station Halle (België)|Station Halle]]]] De [[architectuur]] van de stations heeft altijd grote aandacht gekregen en sommige stations zijn dan ook ware paleizen. Ook tegenwoordig wordt veel aandacht aan de vormgeving van stations besteed. Het nieuwe [[station Luik-Guillemins]] heeft een spectaculaire spooroverkapping naar het ontwerp van de Spaanse architect [[Santiago Calatrava]]. Een voorbeeld in Nederland is het moderne station te Leiden. Het meest monumentale oude station in [[Lijst van NMBS-stations in België en omstreken|België]] is zeker het station [[Station Antwerpen-Centraal|Antwerpen-Centraal]]. Het opende in 1905 en is bekend omwille van de grootse [[Eclecticisme|eclectische]] architectuur. Zeer grote stations worden vaak "spoorwegkathedralen" genoemd. Opgemerkt wordt dat grote stations met kathedralen, tot de komst van de moderne hoogbouw, ook meestal de grootste bouwwerken in steden waren. === Geschiedenis === De eerste stationsgebouwen waren eenvoudige gebouwtjes: de vervoersstromen waren aanvankelijk bescheiden. Met de toename van de populariteit van het railvervoer namen stations niet alleen in omvang toe, maar werd de architectuur ervan ook een zelfstandig onderwerp. Voor de vormgeving werd aansluiting gezocht bij stromingen die voor publieke gebouwen in de betreffende periode gebruikelijk waren, zoals het [[neoclassicistische architectuur|neoclassicisme]]. In veel gevallen werd hier vrijelijk op gevarieerd. Met name in Europese hoofdsteden, waar diverse spoorwegmaatschappijen hun belangrijkste stations hadden, werden stations gebouwd waarmee de betreffende maatschappij door omvang, vormgeving en detaillering een solide aanzien trachtte te verwerven: het station fungeerde als 'visitekaartje' van de spoorwegmaatschappij. Voor het stationsgebouw zelf werden meestal traditionele bouwmethoden gebruikt, doch de overkappingen (de ''train hall'') waren soms staaltjes van bouwkundige techniek. (Het was gebruikelijk dat het gebouw het "domein" van een [[architect]] was, terwijl de overkapping aan een [[ingenieur]] werd overgelaten.) === Spoorwegkathedralen: grote stations uit de 19e eeuw === Aanvankelijk werden het stationsgebouw en de overkapping architectonisch van elkaar gescheiden behandeld. Het stationsgebouw fungeerde als blikvanger, waar de [[stationskap]] achter verscholen ging. De functie van een station als exponent van het moderne railvervoer werd als het ware gecompenseerd door het teruggrijpen op klassieke "machtsarchitectuur". Deze functie werd soms tot op het voorplein voortgezet: het (vorige) station [[Station London Euston|Euston]] in Londen had een [[Dorische orde|Dorische]] toegangspoort die later een zodanige hindernis bleek te vormen voor het verkeer dat bij de bouw van het nieuwe station in de jaren zestig van de 20e eeuw tot sloop van het 19e-eeuwse station werd besloten. In Nederland werden tussen 1840 en 1860 in deze stijl diverse monumentale treinstations gebouwd die geen lang leven beschoren waren vanwege veranderende eisen. Zo werd het Amsterdamse station [[Station Willemspoort|Willemspoort]], in classicistische stijl gebouwd, na 36 jaar dienst in 1878 alweer gesloopt om plaats te maken voor een groter station. Iets soortgelijks gebeurde met het Rotterdamse station [[Station Rotterdam Delftsche Poort|Delftse Poort]], kortweg DP, de voorloper van het huidige [[Station Rotterdam Centraal|Centraal station]]. Station Delftse Poort werd in 1858 gebouwd als [[Neogotiek|neogotisch]] [[kopstation]], ter vervanging van een tijdelijk station; toen in 1877 begonnen werd tot het doortrekken van de [[Spoorlijn Amsterdam - Rotterdam (Oude Lijn)|Oude Lijn]] naar Dordrecht en Antwerpen moest het wegens zijn ligging gesloopt worden, waarna een nieuw station ten noordwesten van het oude werd gebouwd in een aanzienlijk bescheidener stijl. Het camoufleren van een grote overkapping leidde tot grote bouwvolumes, die onder meer werden gebruikt voor stationshotels en kantoorruimte voor de betreffende spoorwegmaatschappij. (In die tijd was er vaak sprake van een veelheid aan spoorwegmaatschappijen, die ieder een aparte lijn exploiteerden, meestal vanuit de hoofdstad van het betreffende land.) Geleidelijk werd de overkapping meer zichtbaar in het vooraanzicht van het stationsgebouw zelf: de (meestal) halfronde vorm van de overkapping(en) was van de buitenzijde af te zien. Dit werd gecombineerd met een vaak zeer hoge centrale hal. Bij kopstations was de hal, en de gevel daarvan, min of meer een voortzetting van de stationshal(len). Een vroeg voorbeeld hiervan is het Londense [[Station London King's Cross|King's Cross]] station uit (oorspronkelijk) 1852. Bij doorgangsstations werd de gevel vaak gebruikt om de stationshal van voldoende licht te voorzien. De stationshal, alsmede de vaak aanwezige [[klokkentoren]], bepaalde het aanzien van het station. Als voorbeeld kan het station van [[Station Luxemburg (Luxemburg)|Luxemburg]] genoemd worden. De stationsgebouwen waren vaak zeer fraai gedetailleerd met beeldhouwwerken en fresco's. Deze ontwikkelingen waren niet beperkt tot Europa. Over de gehele wereld werden grote stations op min of meer vergelijkbare wijze ontworpen. In feite is dit te zien als een vroege versie van een grensoverschrijdende architectuur: de plaatselijke architectuur werd (tot op zekere hoogte) verdrongen. In Nederland zijn diverse grotere stations in de "klassieke" stijl gebouwd, waarvan [[station Amsterdam Centraal]] het bekendste is. Ook het [[Station Groningen|station]] van [[Groningen (stad)|Groningen]] kan als voorbeeld gelden. Duidelijke [[Jugendstil]]elementen zijn te vinden in het in 1908 gebouwde station van [[station Haarlem|Haarlem]]. Het station van [[Station Maastricht|Maastricht]] kan als typische representant van de "Hollandse baksteenstijl" gelden, met duidelijke verwijzingen naar de [[Beurs van Berlage]]. ==== Afbeeldingen ==== <gallery widths="150" heights="150"> Bestand:Euston Station - 1851 - from Project Gutenberg - eText 13271.jpg|[[Dorische orde|Dorisch]]e toegangspoort tot [[Station London Euston]], 1851 Bestand:StPancrasMidlandHotel.jpg|Midland Hotel, onderdeel van [[Station London St Pancras International]], 1869 Bestand:Antwerpen-Centraal.JPG|[[Station Antwerpen-Centraal|Antwerpen-Centraal]] Bestand:Budapest West Station.jpg|[[Station Budapest-Nyugati]] Bestand:Bahnhof Luxemburg bei Nacht.jpg|[[Station Luxemburg (Luxemburg)|Station Luxemburg]] Bestand:Gare du Nord Paris.jpg|[[Station Paris Nord|Gare du Nord]], Parijs Bestand:Peking Station.jpg|Station [[Peking]], China Bestand:Kharkiv-Pasazhyrskyi Railway Station (1916).jpg|Station [[Charkov]] (Oekraïens: Charkiv), Oekraïne Bestand:Grand Central Station Main Concourse Rectilinear projection Jan 2006.jpg|[[Station Grand Central Terminal]], New York, VS Bestand:Stationhaapsalu.JPG|station van [[Haapsalu]] in [[Estland]] Bestand:Helsinki Hauptbahnhof 2005 08.jpg|[[Centraal station van Helsinki]] in [[Helsinki]], [[Finland]] Bestand:Mumbai 03-2016 66 Victoria Terminus.jpg|[[Chhatrapati Shivaji Terminus]] in [[Mumbai]] Bestand:Szczecin 05-2017 img01 Railway station.jpg|[[Szczecin Główny]], [[Polen]] Bestand:Luxor_R01.jpg|Het station van [[Luxor]] (Egypte), op de spoorlijn [[Caïro (stad)|Caïro]]-[[Aswan]] Bestand:Milano-stazione01.jpg|[[Station Milano Centrale]], [[Italië]] Bestand:Gare de Metz R01.jpg|[[Station Metz-Ville]], [[Frankrijk]] Bestand:Ga Huế, Tp.Huế.JPG|[[Station Huế]], [[Vietnam]] Bestand:Estação do Rossio .jpg|Station Rossio, [[Lissabon]] Bestand:Brugge Station R01.jpg|Het [[Station Brugge|hoofdstation van Brugge]], een voorbeeld van modern classicisme, 1938 Bestand:SBB RABDe 500 Wassen Bahnhof.jpg|Het station van het Zwitserse [[Wassen (gemeente)|Wassen]] (dicht sinds 2001) </gallery> == Spoorwegstations in Nederland == {{Zie ook|Zie '''[[Spoorwegstations in Nederland]]''' voor een beschrijving van de Nederlandse stations.}} == Geschiedenis Nederlandse stationsbouw vanaf 1945 == [[Bestand:Station Almere centraal.JPG|250px|thumb|[[Station Almere Centrum]]]] [[Bestand:Station of 's-Hertogenbosch.jpg|250px|thumb|[[Station 's-Hertogenbosch]]]] [[Bestand:Leiden Centraal Station 6838.jpg|thumb|250px|[[Station Leiden Centraal]]]] [[Bestand:StationUtrecht.jpg|250px|thumb|[[Stationshal]] [[Station Utrecht Centraal]]]] [[Bestand:Station Arnhem Centraal.JPG|250px|thumb|[[Station Arnhem Centraal]]]] [[Bestand:Leipzig Hbf shopping arcade.jpg|250px|thumb|Winkelgalerij onder [[Leipzig Hauptbahnhof|Leipzig Hbf]]]] [[Bestand:Den Haag HS voorzijde.jpg|thumb|250px|[[Station Den Haag HS|Den Haag Hollands Spoor]]]] [[Stationsarchitectuur]] is steeds een afspiegeling geweest van de ontwikkeling van de algemene architectuur, waarbij nieuwe technieken (beton, staal) vaak in een tamelijk vroeg stadium bij stations werden toegepast. In veel gevallen werd het "moderne" uiterlijk gecombineerd met ornamenten. Nederlandse voorbeelden van markante stations uit de 20e eeuw zijn het station [[station Amsterdam Amstel|Amsterdam Amstel]] en [[Station 's-Hertogenbosch|'s-Hertogenbosch]]. Na de [[Tweede Wereldoorlog]] moesten op grote schaal nieuwe stations gebouwd worden, waarbij aanvankelijk de "klassieke" vormen gehanteerd werden, zoals in [[Arnhem]] en in [[Nijmegen]]. Daarna werden meer "open" gebouwen geconstrueerd, waarbij ook andere technieken (zoals staalconstructies) werden gehanteerd. Voorbeelden hiervan zijn de stations van [[Station Eindhoven Centraal|Eindhoven Centraal]], [[Station Tilburg|Tilburg]] en [[Station Schiedam Centrum|Schiedam Centrum]]. Bekende Nederlandse stationsarchitecten zijn [[Sybold van Ravesteyn|Van Ravesteyn]], [[Hermanus Gerardus Jacob Schelling|H.G.J. Schelling]], [[Koen van der Gaast]], [[Peter Kilsdonk]], [[Harry Reijnders]] en [[Cees Douma]]. Voor kleinere stations werden vaak sobere gebouwen ontworpen, met een minimum aan voorzieningen, hoewel tot voor kort wel met een bemand loket. In een aantal gevallen bleef het stationsgebouw beperkt tot een semipermanent gebouwtje, dat naar zijn zeshoekige vorm werd aangeduid als [[Sextant (stationsgebouw)|''sextant'']] (onder andere [[Station Diemen|Diemen]] en [[Station Delft Zuid|Delft Zuid]]). De stijl van de grotere nieuwe Nederlandse stations is zeer modern, met een open structuur. Als voorbeelden hiervan kunnen genoemd worden: Amsterdam [[Station Amsterdam Sloterdijk|Sloterdijk]], [[Station Duivendrecht|Duivendrecht]], [[Station Zaandam|Zaandam]] en [[Station Almere Centrum|Almere Centrum]]. Het kleurgebruik is vaak opvallend, met kleuraccenten in primaire kleuren. De rijke detaillering (met beeldhouwwerken en fresco's) is echter geheel afwezig. De vormgeving is vaak ontleend aan die van luchthavengebouwen. Het voorzieningenniveau is gaandeweg meer afgestemd geraakt op de behoeften van de gehaaste reiziger. == Bijzondere aspecten van stationsarchitectuur (met Nederlandse voorbeelden) == Ontwerpers van stationsgebouwen zien zich geconfronteerd met een aantal specifieke uitdagingen. Primair is een reizigersstation een plek waar soms grote aantallen reizigers op een efficiënte wijze "verwerkt" moeten worden: op grote stations passeren in de spits vele duizenden reizigers per uur. Dit stelt hoge eisen aan de indeling en overzichtelijkheid van zowel het station als zijn onmiddellijke omgeving. Voor- en natransport, met diverse vervoermiddelen, dient zo goed mogelijk aan te sluiten. Tegelijkertijd is de locatie van een station vrijwel altijd een gegeven. Een station (nieuw of ter vervanging van een bestaand gebouw) kan meestal niet anders dan op deze plaats gebouwd te worden. De tijd die de gemiddelde reiziger in een station doorbrengt is korter naarmate de frequentie van de treinen groter is. De faciliteiten zullen hierop afgestemd zijn: een volledige [[stationsrestauratie]] is vaak niet (meer) nodig; enige fastfood verkooppunten zijn voldoende om de forens van een snack of een beker koffie te voorzien. Het internationale verkeer wordt voor een groot deel per vliegtuig afgewikkeld, zodat uitgebreide faciliteiten voor de afhandeling van bagage kunnen verdwijnen. Dergelijke ontwikkelingen hebben hun invloed op de omvang en indeling van de ruimte van een station, hetgeen zowel bij vervangende nieuwbouw als bij verbouwingen van bestaande stations aan de orde komt. Een aspect dat steeds meer aandacht behoeft is dat van de sociale veiligheid en preventie van vandalisme. De omstandigheid dat een modern station op een andere wijze gebruikt wordt, leidt ertoe dat een modern station er duidelijk anders uitziet. Aan "spoorwegkathedralen" met uitgebreide faciliteiten is geen behoefte meer. De reiziger komt er met (meestal) de bedoeling binnen enkele minuten weer te vertrekken. Een stationsgebouw heeft echter tevens een functie als "visitekaartje" van de spoorwegonderneming. Het stationsgebouw dient door zijn vormgeving, kleurgebruik en inrichting de reiziger mede uit te nodigen tot het gebruik van de trein. Een stationsgebouw is hiermee onderdeel van de "mix" van zaken waarmee de spoorwegonderneming tracht te concurreren met andere vervoersmethoden. Aangezien een stationsgebouw zelden "op zichzelf staat", moet het hierbij concurreren met de architectuur in zijn directe omgeving. Sommige stations zijn hierbij in de loop der tijd "overvleugeld" geraakt door de schaalvergroting van belendende bebouwing. Nederlandse voorbeelden hiervan zijn het vorige station [[Rotterdam Centraal]] uit 1957 (inmiddels gesloopt en vervangen door een in maart 2014 geopend nieuw station), dat reeds door het betrekkelijk bescheiden bouwvolume geheel wegviel tussen de omringende hoogbouw, en [[Utrecht Centraal]], dat, in elk geval in de uitvoering van de [[1970-1979|jaren zeventig]], tussen het omringende winkelcentrum annex kantoorgebouwen een zeer povere indruk maakte. In een aantal gevallen werd hiervoor een oplossing gezocht in de vorm van een combinatie van het stationsgebouw met (door derden gebruikte) kantoorgebouwen. Hierdoor werd het bouwvolume van het station optisch vergroot. Voorbeelden hiervan in Nederland zijn de stations [[Den Haag Centraal]] en [[Station Amersfoort Centraal|Amersfoort Centraal]]. De samenwerking met ontwikkelaars van kantoorruimte leidt in ieder geval tot goed bereikbare kantoren: het station is tenslotte goed per trein te bereiken. === Andere voorbeelden === In andere gevallen werd de centrale ligging van het station, en de aanwezigheid van grote aantallen passanten, benut om bij of soms in of onder het station winkels te bouwen. De winkelgalerij onder het station van [[Leipzig]] is hier een voorbeeld van. Ook in [[Japan]] wordt dit veelvuldig gedaan. Door de enorme reizigersaantallen op de verschillende stations in grote steden zoals [[Tokio]] en [[Osaka (stad)|Osaka]] zijn daar vaak vele honderden winkels en tientallen restaurants. === Kleine stations === Een bijzondere categorie van stations zijn de zogenaamde kleine of groene stationnetjes. Het gaat daarbij om stations die in overwegende mate in het buitengebied terecht zijn gekomen. Hierbij moet worden gedacht aan het station Dalfsen, Vorden, Anna Paulowna, Hindeloopen, Loppersum, Houthem, Opheusden, Krabbendijke, maar ook het oude station van het onder de rook van Amsterdam liggende Abcoude. Ook zijn er veel kleine stations die nu als eenzame locatie in het buitengebied liggen omdat de spoorlijn is opgeheven; de gebouwen dragen veel cultuurhistorische waarden en vertellen veel over de historie van het gebied. Vaak had dat te maken met een besluiteloze overheid. Er waren twee burgemeesters die het station claimden. Men kon niet kiezen waar het station zou komen, dat betekende dat het station tussen twee dorpen kwam te liggen. Een andere reden van het ontstaan van een dergelijk groene stationnetje had te maken het feit dat een dergelijk station werd aangelegd en betaald door een landgoedeigenaar. Een mooi voorbeeld is het (tijdelijke) stationnetje van De Steeg, dat alleen werd aan gelegd voor de ontvangst van de Duitse keizer. Maar ook het koninklijke huis nabij Apeldoorn heeft een station, station Apeldoorn Het Loo. Een derde reden achter de aanleg van een station in het groen had te maken met de agrarische ontwikkeling van een dergelijk gebied (de aan en afvoer van groenten, veevoer, graan). In de laatste decennia is het recreatieve gebruik sterker naar voren gekomen en liggen de stationnetjes op de route van het Pieterpad. De laatste ontwikkeling is de verdere uitbouw tot kleinere knooppunten die meerdere functies in zich huisvesten. Maar ook hier blijft de kern de multimodale functie van een dergelijke locatie. Hiermee wordt een groen station een soort groen voorhalte station, maar wel in een hoogwaardige groene omgeving. De omgeving wordt daarmee een extra kwaliteit gecreëerd en uitgebouwd, voor de ontwikkeling van nieuwe (kleinschalige) functies. Hierbij moet worden gedacht aan [[Vereniging voor Vreemdelingenverkeer|VVV]]-kantoortjes, maar ook voor een locatie voor de verkoop van bankdiensten, en dergelijke Deze nieuwe trends hebben voor het [[InnovatieNetwerk]] [[Groene ruimte]] de basis gelegd onder een denkproces rond de [[ontsluiting (planologie)|ontsluiting]] en de bereikbaarheid van het buitengebied, waarbij de stationnetjes een centrale rol kunnen en vervullen De architect van een stationsgebouw zal, indien daarvoor tenminste de financiële ruimte beschikbaar is, ernaar streven om het gebouw een duidelijke "blikvanger" te laten zijn. Met name in het laatste decennium van de 20e eeuw zijn in Nederland een aantal stations gebouwd die door diverse "gimmicks" duidelijk meer zijn dan de collectie ruimten die ze omvatten. Te noemen zijn onder meer [[Station Rijswijk|Rijswijk]] (waar de sporen onder het maaiveld liggen), [[Station Rotterdam Blaak|Rotterdam Blaak]] (dat theoretisch slechts de toegang behoeft te geven tot een verder geheel ondergronds station), Enschede Kennispark (oude naam: Enschede Drienerlo) en [[Station Arnhem Velperpoort|Arnhem Velperpoort]]. === Modernisering van oudere stations === Modernisering van oudere stations, met name stations die een duidelijke architectonische waarde hebben, levert weer andere problemen op. Dient gekozen te worden voor modernisering, voor restauratie of voor een combinatie van beide? Hier zijn niet zelden "binnenshuis" grootschalige verbouwingen nodig om het gebouw aan de gewijzigde eisen aan te passen. Een voorbeeld van verbouwingen die als geslaagd wordt beschouwd is [[Den Haag Hollands Spoor]]. Tijdens dergelijke verbouwingen moet het station zo veel mogelijk normaal functioneren, hetgeen ertoe leidt dat de verbouwing lang kan duren. De reiziger wordt dan gedurende soms jaren geconfronteerd met een onoverzichtelijk station. Een Belgisch voorbeeld van een zeer modern station is het nieuwe [[Station Luik-Guillemins]], ontworpen door de Spaanse architect [[Santiago Calatrava]]. Stationsgebouwen zijn soms een opmerkelijk kort leven beschoren. Waar een Nederlands woonhuis, met enige aanpassingen, vaak een eeuw meegaat, kan de levensduur van een station soms beperkt zijn tot enkele decennia. Te noemen zijn het vorige [[Station Amsterdam Sloterdijk|Amsterdam Sloterdijk]] (geopend 1956, gesloopt 1985), [[Station Gouda|Gouda]] (1948-1983), [[Station Assen|Assen]] (1989-2016), [[Station 's-Hertogenbosch|'s-Hertogenbosch]] (1952-1996, hoewel de oorspronkelijke perronoverkapping geheel gerestaureerd is) alsmede, als voor zover bekend recordhouder in Nederland, het eerste [[station Schiphol Airport]] uit 1978, dat reeds in 1993 plaats moest maken voor de uitbreiding van de luchthaventerminal ([[Schiphol Plaza]]). == Voorzieningen op stations == [[File:Perronkarren Amersfoort.jpg|thumb|Perronkarren op station Amersfoort]] [[File:Bad Ragaz Station Lockers.jpg|thumb|Bagagekluizen op station Bad Ragaz (CH)]] [[File:Trein 005.jpg|thumb|Fietsverhuur en -stalling]] Van oudsher waren er op grote stations vele diensten en faciliteiten: * Autoverhuurbedrijven * [[Garderobe (ruimte)|Bagagebewaring]] * [[bagagekluis|Bagagekluizen]] * Bagagedragerdiensten * [[Busstation]] en ander aanvullend vervoer (metro/tram) * Diverse winkels voor kranten, boeken en andere reisbenodigdheden * [[Douane]] * Fietsverhuur en -stalling * [[Fotoautomaat]] * Hulp voor reizigers in nood * Informatiebalies trein en vaak toerist informatie kantoren. Ook hotelboekingen * Kinderbegeleidingsdienst (bijvoorbeeld in Frankrijk) * Wasserijen en kindercrèches * Loketten (nationaal, internationaal, betwiste zaken, groepsreizen, verloren voorwerpen, abonnementen) * Meditatieruimte (religie) * Onderstationschef * Parkeerplaatsen * Reisbureaus * Rolstoel- en gehandicaptenbegeleiding * [[Spoorwegpolitie]] * Stationhotels * Stationrestauratieketen met standaardmenu's voor heel het land en uitgebaat door een concessiebedrijf (bijvoorbeeld [[Compagnie Internationale des Wagons-Lits|Wagon-Lits]]) * Stationschef * Taxiplaatsen * Telegraaf/telefoonkantoren waren vroeger meestal aanwezig in de grote stations * [[Toilet]]ten en andere voorzieningen zoals douches en baden. * Verloren voorwerpen (Bij de meeste spoorwegmaatschappijen worden de voorwerpen doorgestuurd en verzameld op een centrale plaats) * Versturen pakketten en bagage * Wachtzalen (vroeger per klasse) * Wisselkantoren == Zie ook == * [[Eilandperron]] * [[Emplacement]] * [[Halteafroep]] * [[Kopstation]] * [[Lijst van afkortingen van Nederlandse spoorwegstations]] * [[Lijst van Nederlandse spoorwegstations]] * [[Lijst van nieuwe spoorwegstations in Nederland|Lijst van nieuwe Nederlandse stations sinds de jaren zeventig]] * [[Lijst van NMBS-stations in België]] * [[Lijst van bezienswaardigheden in Parijs#Spoorwegstations|Stations in Parijs]] * [[Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen]] * [[Nederlandse Spoorwegen]] * [[Ondergronds spoorwegstation]] * [[Rangeerterrein]] * [[Sextant (stationsgebouw)]] * [[Stationsweb]] == Literatuur == *Steven Parissien, ''Station to Station'', 1997. {{ISBN|9780714834672}} == Externe links == {{Link portaal|Openbaar vervoer}} *[http://www.sporenplan.nl/ Sporenplannen van alle Nederlandse stations en vele andere] *[http://www.stationsweb.nl/ Stationsweb.nl – Uitgebreide site met stationsinformatie] *[http://www.nicospilt.com/index2.html Stations op de website van Nico Spilt] *[http://www.treinbestuurder.be/ Treinbestuurder.be – Foto's van Belgische treinstations - treinbestuurder.be] *[http://www.stationsinfo.nl/ Nederlandse stations in historisch perspectief - stationsinfo.nl] *[https://web.archive.org/web/20070624131528/http://www.ben.fotogek.nl/site/indexns.html Alle stationsbordjes van Nederland] *[http://ns.nl/geleidelijnen Beschrijvingen van Nederlandse stations] – bedoeld voor blinden en slechtzienden (met verwijzingen naar [[geleidelijn]]en), maar ook met algemene informatie {{Appendix|2= * H. Romers, De Spoorwegarchitectuur in Nederland, 1841-1938, Zutphen 1981. {{ISBN|90-6011-366-7}} * C. Douma, Stationsarchitectuur in Nederland, 1938-1998, Zutphen 1998. {{ISBN|90-5730-009-5}} * L. van Paddenburg en J.G.C. van de Meene, Spoorwegstations in Nederland, Deventer, 1981. {{ISBN|90-201-1379-8}} * Stationnementen, Oude en Nieuwe Spoorwegstations in Hedendaagse Beelden. Victor M. Lansink, Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 2001. {{ISBN|90-288-3518-0}} {{References}} }} {{Commons|Railway station}} {{Commonscat|Train stations|Spoorwegstations}} [[Categorie:Spoorwegstation| ]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Op deze pagina gebruikte sjablonen: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/Sjabloon:Afbeelding_portaallogo" title="Sjabloon:Afbeelding portaallogo">Sjabloon:Afbeelding portaallogo</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Afbeelding_portaallogo&action=edit" title="Sjabloon:Afbeelding portaallogo">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Appendix" title="Sjabloon:Appendix">Sjabloon:Appendix</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Appendix&action=edit" title="Sjabloon:Appendix">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_web" title="Sjabloon:Citeer web">Sjabloon:Citeer web</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_web&action=edit" title="Sjabloon:Citeer web">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Commons" title="Sjabloon:Commons">Sjabloon:Commons</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Commons&action=edit" title="Sjabloon:Commons">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Commonscat" title="Sjabloon:Commonscat">Sjabloon:Commonscat</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Commonscat&action=edit" title="Sjabloon:Commonscat">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:First_non_empty" title="Sjabloon:First non empty">Sjabloon:First non empty</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:First_non_empty&action=edit" title="Sjabloon:First non empty">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ISBN" title="Sjabloon:ISBN">Sjabloon:ISBN</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ISBN&action=edit" title="Sjabloon:ISBN">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:InterProject" title="Sjabloon:InterProject">Sjabloon:InterProject</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:InterProject&action=edit" title="Sjabloon:InterProject">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Link_portaal" title="Sjabloon:Link portaal">Sjabloon:Link portaal</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Link_portaal&action=edit" title="Sjabloon:Link portaal">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Link_portaal/styles.css" title="Sjabloon:Link portaal/styles.css">Sjabloon:Link portaal/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Link_portaal/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Link portaal/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:References" title="Sjabloon:References">Sjabloon:References</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:References&action=edit" title="Sjabloon:References">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Sfnref" title="Sjabloon:Sfnref">Sjabloon:Sfnref</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Sfnref&action=edit" title="Sjabloon:Sfnref">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_artikel" title="Sjabloon:Zie artikel">Sjabloon:Zie artikel</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_artikel&action=edit" title="Sjabloon:Zie artikel">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_hoofdartikel" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">Sjabloon:Zie hoofdartikel</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_hoofdartikel&action=edit" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_ook" title="Sjabloon:Zie ook">Sjabloon:Zie ook</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_ook&action=edit" title="Sjabloon:Zie ook">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject_box" title="Sjabloon:Zusterproject box">Sjabloon:Zusterproject box</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject_box&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject box">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:Arguments" title="Module:Arguments">Module:Arguments</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Arguments&action=edit" title="Module:Arguments">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:If_empty" title="Module:If empty">Module:If empty</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:If_empty&action=edit" title="Module:If empty">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:String" title="Module:String">Module:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:String&action=edit" title="Module:String">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:StringReplace" title="Module:StringReplace">Module:StringReplace</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:StringReplace&action=edit" title="Module:StringReplace">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li></ul></div><p id="mw-returnto">Terug naar <a href="/wiki/Spoorwegstation" title="Spoorwegstation">Spoorwegstation</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegstation">https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegstation</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Spoorwegstation&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-74cc59cb9d-6kpdg","wgBackendResponseTime":183,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.012","walltime":"0.017","ppvisitednodes":{"value":27,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":831,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1.522 1 -total"," 94.86% 1.444 2 Sjabloon:Halfbr"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-74cc59cb9d-6kpdg","timestamp":"20241128095931","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>