CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>QULAQ — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"f7da218d-8762-4578-9e31-716b96dd9c67","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"QULAQ","wgTitle":"QULAQ","wgCurRevisionId":7622603,"wgRevisionId":7622603,"wgArticleId":416423,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[ "ISBN sehrli keçidlərinin istifadə olunduğu səhifələr","Vikipediya:Əlifba sırasına görə yaxşı məqalələr","QULAQ","İosif Stalin","Siyasi repressiyalar","SSRİ-də repressiya"],"wgPageViewLanguage":"az","wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"QULAQ","wgRelevantArticleId":416423,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage", "wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q161448","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site", "mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.EditToolbar","ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2Clogo&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Gulag_Location_Map.svg/1200px-Gulag_Location_Map.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="849"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Gulag_Location_Map.svg/800px-Gulag_Location_Map.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="566"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Gulag_Location_Map.svg/640px-Gulag_Location_Map.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="453"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="QULAQ — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/QULAQ"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/QULAQ"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-QULAQ rootpage-QULAQ skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"></div> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-ga" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Bu, yaxşı məqalədir. Daha çox məlumat üçün klikləyin."><img alt="Bu, yaxşı məqalədir. Daha çox məlumat üçün klikləyin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Art%C3%ADculo_bueno.svg/16px-Art%C3%ADculo_bueno.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Art%C3%ADculo_bueno.svg/24px-Art%C3%ADculo_bueno.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Art%C3%ADculo_bueno.svg/32px-Art%C3%ADculo_bueno.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></div></div> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">QULAQ</h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipediya, azad ensiklopediya</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naviqasiyaya keç</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Axtarışa keç</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="az" dir="ltr"><div class="dablink hatnote noprint">Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: <a href="/wiki/Qulaq_(d%C9%99qiql%C9%99%C5%9Fdirm%C9%99)" class="mw-disambig" title="Qulaq (dəqiqləşdirmə)">Qulaq (dəqiqləşdirmə)</a>.</div> <table border="0" cellspacing="8" cellpadding="0" style="background-color: transparent; color: inherit; border-bottom: 1px solid transparent; font-size: 95%; margin-bottom: 1em"> <tbody><tr style="width: 25px; vertical-align: top"> <td><a href="/wiki/Fayl:Disambig.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a> </td> <td>Bu məqalə SSRİ dövlət qurumu haqqındadır. Eşitmə orqanı üçün <a href="/wiki/Qulaq" title="Qulaq">Qulaq</a> səhifəsinə baxın. </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Gulag_Location_Map.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Gulag_Location_Map.svg/400px-Gulag_Location_Map.svg.png" decoding="async" width="400" height="283" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Gulag_Location_Map.svg/600px-Gulag_Location_Map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Gulag_Location_Map.svg/800px-Gulag_Location_Map.svg.png 2x" data-file-width="1052" data-file-height="744" /></a><figcaption>1923–1961-ci illərdə mövcud olmuş QULAQ düşərgələrinin xəritəsi.</figcaption></figure> QULAQ (<a href="/wiki/Rus_dili" title="Rus dili">rus.</a> ГУЛАГ) — 1930-cu illərdən 1950-ci illərə qədər, <a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a> dönəmində məcburi əmək düşərgələrini idarə edən dövlət qurumu. İlk dəfə belə düşərgələr, 1918-ci ildə yaradılmışdı və termin, geniş formada <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də hər hansı əmək düşərgəsini təsvir etmək üçün istifadə olunurdu.<a href="#cite_note-1">[1]</a> Kiçik cinayətkarlardan siyasi məhbuslara qədər çoxlu sayda dustaqların yerləşdirildiyi düşərgələr, sadələşdirilmiş üsullarla, eləcə də <a href="/wiki/NKVD_%C3%BC%C3%A7l%C3%BCkl%C9%99ri" title="NKVD üçlükləri">NKVD üçlükləri</a> və mühakiməsiz edamın digər alətləri ilə idarə olunurdu. QULAQ, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də siyasi repressiyaların əsas aləti kimi bilinir. Termin, bəzən düşərgələrin özünü, xüsusilə də Qərbdə təsvir etmək üçün istifadə olunur. QULAQ, Гла́вное управле́ние лагере́й (Baş Düşərgə İdarəsi) üçün akronim idi. Bu, Гла́вное управле́ние исправи́тельно-трудовы́х лагере́й и коло́ний (İslah Əmək Düşərgələri Baş İdarəsi) rəsmi adının qısa forması idi. İlk dövrlərdə Dövlət Siyasi Bürosu, sonralar <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> və son illərdə isə Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən idarə olunurdu. İlk islah əmək düşərgələri, inqilabdan sonra 1918-ci ildə yaradılmışdı və 1919-cu ilin 15 aprelində məcburi əmək düşərgələrinin yaradılması haqqında olan dekretlə qanuniləşdirildi. Məcburi əmək düşərgələri, təşkilat funksiyasını itirənə qədər – 1980-ci illərin sonuna qədər fəaliyyət göstərdi. Sovet təfriqəçilərinin çoxu, rəsmən bağlandıqdan sonra QULAQ-ın davamını təsvir edirdilər: Anatoli Marçenko (1986-cı ildə faktiki olaraq düşərgədə öldü), Vladimir Bukovski, Yuri Orlov, Natan Şaranskiy QULAQ-dan buraxıldı və Sovet rəhbər orqanlarına olan beynəlxalq təzyiqin nəticəsi olaraq, onlara Qərbə emiqrasiya etməyə icazə verildi. 11 ilini QULAQ-da keçirən <a href="/wiki/Aleksandr_Soljenits%C4%B1n" title="Aleksandr Soljenitsın">Aleksandr Soljenitsın</a>, 1970-ci ildə <a href="/wiki/%C6%8Fd%C9%99biyyat_%C3%BCzr%C9%99_Nobel_m%C3%BCkafat%C4%B1" class="mw-redirect" title="Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı">Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatının</a> laureatı olmuş, 1973-cü ildə isə <a href="/w/index.php?title=QULAQ_arxipelaq%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="QULAQ arxipelaqı (səhifə mövcud deyil)">QULAQ arxipelaqı</a> əsərinin nəşri ilə məşhurluq qazanmışdır. Yazıçı, dağınıq düşərgələri "adalar zənciri"nə bənzədir və bir şahid kimi QULAQ-ı insanların ölənə qədər işlədiyi sistem kimi təsvir edirdi.<a href="#cite_note-Applebaum_2003-2">[2]</a> Bəzi alimlər, bu mülahizəni dəstəkləyirdi,<a href="#cite_note-3">[3]</a><a href="#cite_note-4">[4]</a> baxmayaraq ki müharibə illərinin açıq-aşkar istisnası ilə QULAQ-ı sağ-salamat tərk etmiş insanların böyük əksəriyyəti tərəfindən mübahisəli hesab olunurdu.<a href="#cite_note-5">[5]</a> 1940-cı ilin martında, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də 53 QULAQ düşərgəsi idarəsi və 423 əmək koloniyası var idi.<a href="#cite_note-GRZ-6">[6]</a> Arktik zonanın əsas sənaye şəhərlərinin, eləcə də <a href="/wiki/Norilsk" title="Norilsk">Norilsk</a>, <a href="/wiki/Vorkuta" title="Vorkuta">Vorkuta</a> və <a href="/wiki/Maqadan" title="Maqadan">Maqadan</a> kimi yerlərdə məhbuslar tərəfindən düşərgələr tikilirdi.<a href="#cite_note-7">[7]</a> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="az" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Mündəricat</h2><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Qısa_tarixi">1 Qısa tarixi</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Tarix">2 Tarix</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Arxa_plan">2.1 Arxa plan</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Stalinin_rəhbərliyi_altında_formalaşması_və_ekspansiyası">2.2 Stalinin rəhbərliyi altında formalaşması və ekspansiyası</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#İkinci_dünya_müharibəsi_dönəmi">2.3 İkinci dünya müharibəsi dönəmi</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#QULAQ-ın_siyasi_rolu">2.4 QULAQ-ın siyasi rolu</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#QULAQ-ın_iqtisadi_rolu">2.5 QULAQ-ın iqtisadi rolu</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#İkinci_dünya_müharibəsindən_sonra">2.6 İkinci dünya müharibəsindən sonra</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#Şərait">3 Şərait</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#Coğrafiya">4 Coğrafiya</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#Arxiv_sənədləri">5 Arxiv sənədləri</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="#Təsiri">6 Təsiri</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#Mədəniyyət">6.1 Mədəniyyət</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="#Ədəbiyyat">6.2 Ədəbiyyat</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Filmlər_və_televiziya">6.3 Filmlər və televiziya</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Kolonializm">6.4 Kolonializm</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="#Həbsdən_sonrakı_həyat">6.5 Həbsdən sonrakı həyat</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#QULAQ_abidələri">7 QULAQ abidələri</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="#QULAQ_muzeyi">8 QULAQ muzeyi</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="#Müxtəlif_ölkələr_üzrə_əmək_düşərgələri">8.1 Müxtəlif ölkələr üzrə əmək düşərgələri</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Memuarlar">8.2 Memuarlar</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="#İstinadlar">9 İstinadlar</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="#Həmçinin_bax">10 Həmçinin bax</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="#Xarici_keçidlər">11 Xarici keçidlər</a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Qısa_tarixi">Qısa tarixi</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=1" title="Qısa tarixi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=1" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qısa tarixi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Gulag_Prisoner_Stats_1934-1953.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Gulag_Prisoner_Stats_1934-1953.PNG/400px-Gulag_Prisoner_Stats_1934-1953.PNG" decoding="async" width="400" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Gulag_Prisoner_Stats_1934-1953.PNG/600px-Gulag_Prisoner_Stats_1934-1953.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Gulag_Prisoner_Stats_1934-1953.PNG/800px-Gulag_Prisoner_Stats_1934-1953.PNG 2x" data-file-width="803" data-file-height="514" /></a><figcaption>QULAQ məhbuslarının statistikası, 1934–1953-cü illər<a href="#cite_note-8">[8]</a><a href="#cite_note-9">[9]</a></figcaption></figure> Təxminən 14 milyon insan, 1929-cu ildən 1953-cü ilə qədər QULAQ əmək düşərgələrində olmuşdur. 6–7 milyondan çox insan, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-nin uzaq ərazilərinə sürgün olunmuşdur.<a href="#cite_note-ConquestGRZ-10">[10]</a> Bəzi hesablamalara əsasən, düşərgələrdəki insanların ümumi sayı, 1934-cü ildə 510,307 nəfər idi, lakin bu rəqəm artıq 1953-cü ildə 1,727,970 nəfər idi.<a href="#cite_note-GRZ-6">[6]</a> Digər hesablamalara əsasən, 1953-cü ilin əvvəlində məhbusların ümumi sayı, 2.4 milyondan çox idi. Bunların 465.000 nəfəri, siyasi məhbus idi.<a href="#cite_note-11">[11]</a> Sovet düşərgələri sisteminin təhlili, QULAQ və <a href="/w/index.php?title=H%C9%99rbi_%C6%8Fsirl%C9%99rin_%C4%B0%C5%9Fl%C9%99ri_%C3%BCzr%C9%99_Ba%C5%9F_%C4%B0dar%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə (səhifə mövcud deyil)">Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə</a> arasında formal fərqlənməni qəlizləşdirirdi. <a href="/w/index.php?title=H%C9%99rbi_%C6%8Fsirl%C9%99rin_%C4%B0%C5%9Fl%C9%99ri_%C3%BCzr%C9%99_Ba%C5%9F_%C4%B0dar%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə (səhifə mövcud deyil)">Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə</a>, <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsi</a> dövründə və ondan sonra <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də hərbi əsirlər üzrə <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a>-nin şöbəsi idi. Çox cəhətlərdə QUPVİ sistemi, QULAQ-a oxşar idi.<a href="#cite_note-12">[12]</a> Əsas fərqləndirici xüsusiyyət, <a href="/w/index.php?title=H%C9%99rbi_%C6%8Fsirl%C9%99rin_%C4%B0%C5%9Fl%C9%99ri_%C3%BCzr%C9%99_Ba%C5%9F_%C4%B0dar%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə (səhifə mövcud deyil)">Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarənin</a> düşərgələrində <a href="/wiki/Katorqa" title="Katorqa">katorqaya</a> məhkum olunmuş cinayətkarların olmaması idi. Başqa hallarda isə oxşarlıqlar var idi: gərgin əmək, zəif qidalanma, yaşayış şəraiti və yüksək ölüm faizi.<a href="#cite_note-13">[13]</a> <a href="/wiki/Aleksandr_Soljenits%C4%B1n" title="Aleksandr Soljenitsın">Soljenitsın</a> kimi olan sovet siyasi məhbusları, bütün əcnəbi mülki şəxslər və hərbi əsirlər QULAQ-da həbs edilmişdilər, xilas olan əcnəbi mülki şəxslər və hərbi əsirlər özlərini QULAQ-da məhbus kimi hesab edirdilər. Hesablamalara görə, ümumiyyətlə, QUPVİ-nin mövcudluğu dönəmində, 4,000,000 hərbi əsirin həbs olunduğu 500-dən çox düşərgə var idi.<a href="#cite_note-14">[14]</a> Sovet arxiv məlumatına əsasən, 1.053,829 insan 1934–1953-cü illərdə QULAQ-da ölmüşdü (1919–1934-cü illər dövrünə aid arxiv məlumatı yoxdur).<a href="#cite_note-GRZ-6">[6]</a> Bəzi müstəqil hesablamalara görə, 1929–1953-cü illərdə 1.6 milyon insan ölmüşdü,<a href="#cite_note-Rosefielde7677-15">[15]</a> lakin 10 milyona qədər olduğu da ehtimal edilir.<a href="#cite_note-16">[16]</a> QULAQ məhbuslarının çoxu, siyasi məhbus deyildi, baxmayaraq ki hər bir dövrdə düşərgələrdə çoxlu sayda siyasi məhbus tapıla bilərdi.<a href="#cite_note-gulag2-17">[17]</a> Xırda cinayətlər və Sovet hökuməti rəsmilərini məsxərəyə salmaq, azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılırdı.<a href="#cite_note-18">[18]</a><a href="#cite_note-19">[19]</a> QULAQ düşərgələrində təxminən siyasi məhbusların yarısı, məhkəməsiz həbs edilmişdi, rəsmi məlumatlara görə, 1921–1953-cü illərdə gizli polis tərəfindən aparılan araşdırmalarda müəyyən olunmuşdu ki, 2.6 milyondan çox hökm verilib.<a href="#cite_note-organy1-20">[20]</a> 1953-cü ildə <a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalinin</a> ölümündən sonra, QULAQ ləğv edildi. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tarix">Tarix</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=2" title="Tarix bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=2" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Tarix">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Arxa_plan">Arxa plan</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=3" title="Arxa plan bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=3" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Arxa plan">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png/300px-V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png" decoding="async" width="300" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png/450px-V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png/600px-V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png 2x" data-file-width="2701" data-file-height="1794" /></a><figcaption><a href="/wiki/Saxalin" class="mw-redirect" title="Saxalin">Saxalində</a> məhbuslar, 1903-cü il</figcaption></figure> 1920–1950-ci illərdə, <a href="/wiki/Kommunist_partiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Kommunist partiyası">Kommunist partiyasının</a> rəhbərləri və dövlət <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> dövlət sisteminin normal işləməsinin təmin edilməsi, eləcə də sosial bazaları olan fəhlə sinfində mövqelərini möhkəmləndirmək üçün əsas alət kimi repressiya hesab olunurdu (Bolşeviklər hakimiyyətə gələndə, kəndlilər əhalinin 80%-ni təşkil edirdi).<a href="#cite_note-Земсков-21">[21]</a> Tarixçi Enn Appelbaumun fikrincə, 1906-cı ildə 6,000 və 1916-cı ildə isə 28,600 məhbus var idi.<a href="#cite_note-Applebaum_2003-2">[2]</a><a href="#cite_note-22">[22]</a> 1918-ci ildən düşərgə tipli həbs yerləri təsis edilmişdi, məcburi əmək sistemi (katorqalar) <a href="/wiki/Rusiya_imperiyas%C4%B1" title="Rusiya imperiyası">Rusiya imperiyası</a> dönəmində <a href="/wiki/Sibir" title="Sibir">Sibir</a> ərazisində tətbiq edildi. 2 əsas tip, "<a href="/wiki/%C3%87eka" class="mw-redirect" title="Çeka">Çeka</a> xüsusi məqsədli düşərgələri" və məcburi əmək düşərgələri idi. Məhbuslar, müxtəlif kateqoriyalara görə fərqləndirilirdi: <a href="/wiki/Rusiya_v%C9%99t%C9%99nda%C5%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="Rusiya vətəndaş müharibəsi">Rusiya vətəndaş müharibəsinin</a> hərbi əsirləri, xırda cinayətkarlar, korrupsiya, təxribatçılıq və yeyinti ilə günahlandırılan məmurlar, siyasi düşmənlər, dissidentlər və dövlət üçün təhlükəli hesab edilən şəxslər. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stalinin_rəhbərliyi_altında_formalaşması_və_ekspansiyası">Stalinin rəhbərliyi altında formalaşması və ekspansiyası</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=4" title="Stalinin rəhbərliyi altında formalaşması və ekspansiyası bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=4" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Stalinin rəhbərliyi altında formalaşması və ekspansiyası">mənbəni redaktə et</a>]</div> QULAQ, rəsmən 1930-cu il 7 aprel tarixli 22 p. 248 №-li əmrə müvafiq olaraq 130/63 №-li əmrə əsasən, OQPU tərəfindən ULAQ kimi 1930-cu ilin 25 aprelində təsis olundu. Həmin ilin noyabrında QULAQ kimi adlandırıldı. İqtisadi mülahizələri Stalinizm dövrü ərzində kütləvi həbslər üçün məsul edən fərziyyə, 1990-cı illərdən bəri əlçatan olan keçmiş sovet arxivlərini təkzib edirdi, baxmayaraq ki bəzi arxiv mənbələri həmçinin iqtisadi fərziyyəni dəstəkləməyə sövq edirdi.<a href="#cite_note-Jakobson-23">[23]</a><a href="#cite_note-Ivanova-24">[24]</a> Düşərgə sisteminin böyüməsi, Sovet sənayeləşdirmə kampaniyasının zirvəsinə tuş gəldi. Təbii ehtiyatların istismarı və uzaq ərazilərin <a href="/wiki/Kolonializm" title="Kolonializm">kolonializmi</a> daxil olmaqla, eləcə də ölçüyəgəlməz infrastruktur işlərinin gerçəkləşdirilməsi və sənaye konstruksiya layihələri həyata keçirilirdi. Əmək düşərgələri əvəzinə, "xüsusi məntəqələr" ilə bu məqsədlərə nail olmaq planı 1933-cü ildə <a href="/wiki/Nazino_faci%C9%99si" title="Nazino faciəsi">Nazino faciəsinin</a> meydana çıxmasından sonra iflasa uğradı, QULAQ sistemi genişləndirildi. 1931–1932-ci illərə aid arxivlər, QULAQ düşərgələrində təxminən 200,000 məhbusun olduğunu göstərirdi, lakin 1935-ci ildə düşərgələrdə 800,000 və koloniyalarda isə 300,000 nəfər var idi. 1930-cu illərin əvvəlində, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-nin cinayətkar siyasətinin daralması həbs düşərgəsində əhalinin əhəmiyyətli dərəcədə artımına səbəb oldu. 1937–1938-ci illərin <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_T%C9%99mizlik" class="mw-redirect" title="Böyük Təmizlik">Böyük Təmizlik</a> dönəmində, kütləvi həbslər artıma səbəb oldu. Yüz minlərlə insan həbs edildi. On minlərlə məhbus, 1937–1938-ci illərdə davam edən əks-inqilabçı fəaliyyətlərinə görə edam edildi. 1934–1941-ci illərdə, ali təhsilli məhbusların sayı 8 dəfədən çox artdı və onların sayı 5 dəfə artdı.<a href="#cite_note-Земсков-21">[21]</a> Ziyalı təbəqəyə olan inamsızlıq, düşmənçilik və hatta nifrət Sovet rəhbərlərinin ümumi xarakteristikası idi.<a href="#cite_note-Земсков-21">[21]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İkinci_dünya_müharibəsi_dönəmi">İkinci dünya müharibəsi dönəmi</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=5" title="İkinci dünya müharibəsi dönəmi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=5" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İkinci dünya müharibəsi dönəmi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="QULAQ-ın_siyasi_rolu">QULAQ-ın siyasi rolu</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=6" title="QULAQ-ın siyasi rolu bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=6" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: QULAQ-ın siyasi rolu">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Kolyma_road00.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Kolyma_road00.jpg/200px-Kolyma_road00.jpg" decoding="async" width="200" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Kolyma_road00.jpg/300px-Kolyma_road00.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Kolyma_road00.jpg/400px-Kolyma_road00.jpg 2x" data-file-width="483" data-file-height="456" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Dalstroy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dalstroy (səhifə mövcud deyil)">Dalstroy</a> məhbusları yol inşa edərkən (<a href="/w/index.php?title=Kol%C4%B1ma_magistral%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolıma magistralı (səhifə mövcud deyil)">Kolıma magistralının</a> <a href="/wiki/Maqadan" title="Maqadan">Maqadandan</a> <a href="/wiki/Yakutsk" title="Yakutsk">Yakutska</a> qədər olan hissəsi)</figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6900089">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6900090">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7806491">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900089"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900089"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900089"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900089"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><a href="/wiki/SSR%C4%B0-d%C9%99_m%C9%99cburi_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99l%C9%99r" title="SSRİ-də məcburi köçürülmələr">SSRİ-də məcburi köçürülmələr</a></th></tr><tr><th class="sidebar-heading"> Siyasətlər</th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist" style="padding-top:0;"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Qol%C3%A7omaql%C4%B1qdan_sal%C4%B1nma" title="Qolçomaqlıqdan salınma">Qolçomaqlıqdan salınma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_evakuasiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də evakuasiya (səhifə mövcud deyil)">Evakuasiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_m%C9%99cburi_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_m%C9%99nt%C9%99q%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında məcburi yaşayış məntəqələri (səhifə mövcud deyil)">Məcburi yaşayış məntəqələri</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">QULAQ</a></li></ul></div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Xalqlar</th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist" style="padding-top:0;"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycanl%C4%B1lar%C4%B1n_Erm%C9%99nistandan_deportasiyas%C4%B1" title="Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası">Azərbaycanlıların Ermənistandan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Balkarlar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Balkarların deportasiyası (səhifə mövcud deyil)">Balkarlar</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87e%C3%A7enl%C9%99rin_v%C9%99_inqu%C5%9Flar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1" title="Çeçenlərin və inquşların deportasiyası">Çeçenlər və inquşlar</a></li> <li><a href="/wiki/Kr%C4%B1m_tatarlar%C4%B1n%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1" title="Krım tatarlarının deportasiyası">Krım tatarları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Estoniyada_Sovet_deportasiyalar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Estoniyada Sovet deportasiyaları (səhifə mövcud deyil)">Estonlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Almanlar%C4%B1n_qa%C3%A7%C4%B1%C5%9F%C4%B1_v%C9%99_qovulmas%C4%B1_(1944%E2%80%931950)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Almanların qaçışı və qovulması (1944–1950) (səhifə mövcud deyil)">Almanlar</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0kinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99sind%C9%99n_sonra_Rum%C4%B1niyadan_almanlar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İkinci Dünya müharibəsindən sonra Rumıniyadan almanların deportasiyası (səhifə mövcud deyil)">Rumıniyadan</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_yunanlar%C4%B1n%C4%B1n_qovulmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet yunanlarının qovulması (səhifə mövcud deyil)">Yunanlar</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=NKVD-nin_yunan_%C9%99m%C9%99liyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="NKVD-nin yunan əməliyyatı (səhifə mövcud deyil)">NKVD əməliyyatı</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0ngermanlandl%C4%B1lar_deportasiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İngermanlandlılar deportasiyası (səhifə mövcud deyil)">İngermanlandlı finlər</a></li> <li><a href="/wiki/Kalm%C4%B1klar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1" title="Kalmıkların deportasiyası">Kalmıklar</a></li> <li><a href="/wiki/Qara%C3%A7ayl%C4%B1lar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1" title="Qaraçaylıların deportasiyası">Qaraçaylılar</a></li> <li><a href="/wiki/Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_koreyal%C4%B1lar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1" title="Sovet İttifaqında koreyalıların deportasiyası">Koreyalılar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_%C3%A7inlil%C9%99rin_deportasiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında çinlilərin deportasiyası (səhifə mövcud deyil)">Çinlilər</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Latviyada_Sovet_deportasiyalar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Latviyada Sovet deportasiyaları (səhifə mövcud deyil)">Latışlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Litvada_Sovet_deportasiyalar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Litvada Sovet deportasiyaları (səhifə mövcud deyil)">Litvalılar</a></li> <li><a href="/wiki/Ax%C4%B1sqa_t%C3%BCrkl%C9%99rinin_deportasiyas%C4%B1" title="Axısqa türklərinin deportasiyası">Axısqa türkləri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polyaklar%C4%B1n_SSR%C4%B0-d%C9%99n_qa%C3%A7mas%C4%B1_v%C9%99_qovulmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polyakların SSRİ-dən qaçması və qovulması (səhifə mövcud deyil)">Polyaklar</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Polyak_%C9%99halinin_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99si_(1944%E2%80%931946)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polyak əhalinin köçürülməsi (1944–1946) (səhifə mövcud deyil)">1944–46</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polyaklar%C4%B1n_v%C9%99t%C9%99n%C9%99_qay%C4%B1tmas%C4%B1_(1955%E2%80%931959)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polyakların vətənə qayıtması (1955–1959) (səhifə mövcud deyil)">1955–59</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bessarbiya_v%C9%99_%C5%9Fimali_Bukovinada_sovet_deportasiyalar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bessarbiya və şimali Bukovinada sovet deportasiyaları (səhifə mövcud deyil)">Rumınlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pol%C5%9Fa_v%C9%99_Sovet_Ukraynas%C4%B1_aras%C4%B1nda_%C9%99halinin_d%C9%99yi%C5%9Fdirilm%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polşa və Sovet Ukraynası arasında əhalinin dəyişdirilməsi (səhifə mövcud deyil)">Polşadan ukraynalılar</a></li></ul></div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Əməliyyatlar</th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist" style="padding-top:0;"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0yun_deportasiyas%C4%B1" title="İyun deportasiyası">İyun deportasiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nasist-Sovet_%C9%99hali_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCrm%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nasist-Sovet əhali köçürmələri (səhifə mövcud deyil)">Nasist-Sovet əhali köçürmələri</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eimal_%C9%99m%C9%99liyyat%C4%B1" title="Şimal əməliyyatı">Şimal əməliyyatı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pay%C4%B1z_%C9%99m%C9%99liyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Payız əməliyyatı (səhifə mövcud deyil)">Payız əməliyyatı</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_mart_deportasiyas%C4%B1" title="Böyük mart deportasiyası">Priboy əməliyyatı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vistula_%C9%99m%C9%99liyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vistula əməliyyatı (səhifə mövcud deyil)">Vistula əməliyyatı</a></li></ul></div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_m%C3%BCharib%C9%99_%C9%99siri_%C9%99m%C9%99yi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında müharibə əsiri əməyi (səhifə mövcud deyil)">İkinci Dünya müharibəsində müharibə əsiri əməyi</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist" style="padding-top:0;"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=GUPVI&action=edit&redlink=1" class="new" title="GUPVI (səhifə mövcud deyil)">Müharibə əsiri adminstrasiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_yapon_m%C3%BCharib%C9%99_%C9%99sirl%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında yapon müharibə əsirləri (səhifə mövcud deyil)">Yaponlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_almanlar%C4%B1n_m%C9%99cburi_%C9%99m%C9%99yi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında almanların məcburi əməyi (səhifə mövcud deyil)">Almanlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_macarlar%C4%B1n_m%C9%99cburi_%C9%99m%C9%99yi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında macarların məcburi əməyi (səhifə mövcud deyil)">Macarlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_rum%C4%B1n_m%C3%BCharib%C9%99_%C9%99sirl%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında rumın müharibə əsirləri (səhifə mövcud deyil)">Rumınlar</a></li></ul></div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/wiki/SSR%C4%B0-d%C9%99_m%C9%99cburi_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99l%C9%99r#Əmək_qüvvəsinin_köçülürməsi" title="SSRİ-də məcburi köçürülmələr">Kütləvi əmək qüvvəsinin köçürülməsi</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0yirmi_be%C5%9F_minl%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="İyirmi beş minlər (səhifə mövcud deyil)">İyirmi beş minlər</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=NKVD_%C9%99m%C9%99k_kolonlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="NKVD əmək kolonları (səhifə mövcud deyil)">NKVD əmək kolonları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bakir%C9%99_Torpaqlar_kampaniyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bakirə Torpaqlar kampaniyası (səhifə mövcud deyil)">Bakirə Torpaqlar kampaniyası</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:SSR%C4%B0-d%C9%99_m%C9%99cburi_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99l%C9%99r" title="Şablon:SSRİ-də məcburi köçürülmələr">b</a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%C5%9Eablon_m%C3%BCzakir%C9%99si:SSR%C4%B0-d%C9%99_m%C9%99cburi_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99l%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şablon müzakirəsi:SSRİ-də məcburi köçürülmələr (səhifə mövcud deyil)">m</a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:SSR%C4%B0-d%C9%99_m%C9%99cburi_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99l%C9%99r&action=edit">r</a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsi</a> ərəfəsində, Sovet arxivləri göstərir ki, 1939-cu ildə kompleks düşərgə və koloniyalarda təxminən 1.6 milyon insan məhbus idi.<a href="#cite_note-Kozlov-25">[25]</a> Anna Appelbaum və Steven Rozefildin fikrincə, müharibə başlayanda QULAQ sisteminin həbs düşərgələrində və koloniyalarda 1.2 milyondan 1.5 milyona qədər insan var idi.<a href="#cite_note-rosenf-26">[26]</a><a href="#cite_note-27">[27]</a> <a href="/wiki/Avropa" title="Avropa">Avropada</a> <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsi</a>, <a href="/wiki/Almanlar" title="Almanlar">almanlar</a> tərəfindən <a href="/w/index.php?title=%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC_Reyxin_Pol%C5%9Fa_istilas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Üçüncü Reyxin Polşa istilası (səhifə mövcud deyil)">Polşanın işğalı</a> ilə başladı. <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> də <a href="/wiki/Pol%C5%9Fa" title="Polşa">Polşaya</a> hücum etdi və <a href="/wiki/Pol%C5%9Fa_Respublikas%C4%B1_(1918-1939)" title="Polşa Respublikası (1918-1939)">Polşa Respublikasının</a> şərq hissəsindəki ərazilər ilhaq olundu. 1940-cı ildə, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> <a href="/wiki/Estoniya" title="Estoniya">Estoniya</a>, <a href="/wiki/Latviya" title="Latviya">Latviya</a> və <a href="/wiki/Litva" title="Litva">Litva</a> respublikalarını, <a href="/wiki/Bessarabiya" title="Bessarabiya">Bessarabiyanı</a> (indiki <a href="/wiki/Moldova" title="Moldova">Moldova Respublikası</a>) və <a href="/wiki/Bukovina" title="Bukovina">Bukovinanı</a> zəbt etdi. Bəzi hesablamalara görə, yüz minlərlə <a href="/wiki/Polyak" class="mw-redirect" title="Polyak">polyak</a><a href="#cite_note-28">[28]</a><a href="#cite_note-29">[29]</a> və işğal olunmuş digər ərazilərin sakinləri etnik mənsubiyyətləri nəzərə alınmadan həbs olundular və QULAQ düşərgələrinə göndərildilər. Halbuki, rəsmi məlumata görə, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də siyasi və dövlətəzidd cinayətlər üçün hökmlərin ümumi sayı 1939–1941-ci illərdə 211,106 idi.<a href="#cite_note-organy1-20">[20]</a> Təxminən 300,000 <a href="/wiki/Polyak" class="mw-redirect" title="Polyak">polyak</a> hərbçisi, <a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1n%C4%B1n_Pol%C5%9Fa_istilas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqının Polşa istilası (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqının Polşa istilası</a> ərzində və sonrasında <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> tərəfindən əsir götürüldü.<a href="#cite_note-PWN_KW-30">[30]</a> Demək olar ki, əsir götürülmüş zabitlərin və çoxlu sayda sıravi əsgərlərin hamısı sonradan qətlə yetirildi (<a href="/wiki/Kat%C4%B1n_q%C4%B1r%C4%9F%C4%B1n%C4%B1" title="Katın qırğını">Katın qırğını</a>) ya da QULAQ-a göndərildi.<a href="#cite_note-Chodakiewicz-31">[31]</a> 1940–1941-ci illərdə 10,000–12,000 <a href="/wiki/Polyak" class="mw-redirect" title="Polyak">polyak</a> <a href="/w/index.php?title=Kol%C4%B1ma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolıma (səhifə mövcud deyil)">Kolımaya</a> göndərildi, yalnız 583 nəfər xilas oldu, 1942-ci ildə <a href="/w/index.php?title=%C5%9E%C9%99rqd%C9%99_polyak_silahl%C4%B1_q%C3%BCvv%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şərqdə polyak silahlı qüvvələri (səhifə mövcud deyil)">Şərqdə polyak silahlı qüvvələrinə</a> qoşulmaq üçün buraxıldılar.<a href="#cite_note-32">[32]</a> <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-dən təxliyə edilən 80,000 əsgərlə birlikdə general <a href="/w/index.php?title=Vladislav_Anders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vladislav Anders (səhifə mövcud deyil)">Vladislav Anders</a>, <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_Britaniya" class="mw-redirect" title="Böyük Britaniya">Böyük Britaniyada</a> toplaşdı və yalnız 310 nəfər 1947-ci ildə <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> nəzarətindəki <a href="/wiki/Pol%C5%9Fa" title="Polşa">Polşaya</a> qayıtmağa könüllü oldu.<a href="#cite_note-33">[33]</a> <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_V%C9%99t%C9%99n_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Böyük Vətən müharibəsi">Böyük Vətən müharibəsi</a> ərzində, QULAQ düşərgələrində məhbusların sayı 1942–1943-cü illərdə kəskin surətdə azalırdı. 1941-ci ilin qışında QULAQ məhbuslarının 1/4-i, acından ölmüşdü.<a href="#cite_note-34">[34]</a> 516,841 məhbus 1941–1943-cü illərdə həbs düşərgələrində ağır iş şəraitinə cəlb edildiklərinə və almanlarla müharibənın aclığa səbəb olmasına görə ölmüşdü.<a href="#cite_note-35">[35]</a><a href="#cite_note-gulag1-36">[36]</a> Statistikaya görə, bu dövrdə minlərlə ölüm hadisəsi baş vermişdi. 1943-cü ildə, <a href="/wiki/Katorqa" title="Katorqa">katorqa</a> işləri termini yenidən işlədildi. Onlar, ilk olaraq <a href="/wiki/Nasistl%C9%99r" class="mw-redirect" title="Nasistlər">nasistlərlə</a> əməkdaşlıq edənlər üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin siyasi məhbusların digər kateqoriyaları <a href="/wiki/Katorqa" title="Katorqa">katorqa</a> işlərinə məcbur edildi. <a href="/wiki/Katorqa" title="Katorqa">Katorqa</a> işlərinə məcbur edilən məhbuslar, QULAQ həbs düşərgələrinə göndərildilər.<a href="#cite_note-gulag1-36">[36]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="QULAQ-ın_iqtisadi_rolu">QULAQ-ın iqtisadi rolu</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=7" title="QULAQ-ın iqtisadi rolu bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=7" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: QULAQ-ın iqtisadi rolu">mənbəni redaktə et</a>]</div> <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsinə</a> qədər, QULAQ sistemi Sovet düşərgə iqtisadiyyatını yaratmaq üçün genişləndirildi. Müharibədən əvvəl, məcburi əmək xalqı nikelin 46,5%-i, tənəkənin 76%-i, kobaltın 40%-i, xrom-dəmir filizinin 40,5%-i, qızılın 60%-i və meşə materialının 25,3%-i ilə təmin edirdi.<a href="#cite_note-Ivanova:_labor_camps-37">[37]</a> Müharibəyə hazırlıq zamanı, <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> çoxlu fabriklər qurur və magistrallar, dəmiryolları inşa etdirirdi. QULAQ, müharibə başlayandan sonra ordu üçün tez bir zamanda silah istehsalını və təchizatla təminatı həyata keçirdi. İlk növbədə, nəqletmə prioritet təşkil edirdi. 1940-cı ildə, <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> qüvvəsinin çoxunu dəmiryolu tikintisinə cəmləşdirdi.<a href="#cite_note-khlev-38">[38]</a> <a href="/wiki/Almanlar" title="Almanlar">Almanların</a> irəliləyişi önündə bunun son dərəcə mühüm olduğunu sübut edirdi. Əlavə olaraq, fabriklər sursat, forma və digər təchizatların istehsalına diqqət yönəltmişdi. Eyni zamanda, <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> bacarıqlı fəhlələri və mütəxəssisləri QULAQ-dan çıxararaq tankların, döyüş təyyarələrinin, silah və sursat istehsal edən 380 xüsusi koloniyalara toplamışdı.<a href="#cite_note-Ivanova:_labor_camps-37">[37]</a> Ucuzluğa baxmayaraq, düşərgə iqtisadiyyatı ciddi qüsurlara uğradı. Faktiki məhsuldarlıq demək olar ki, qiymətlərə uyğun gəlmirdi, çünki qiymətlər nikbinlikdən çox uzaq idi. Əlavə olaraq, maşın və avadanlıqların qıtlığı düşərgələri çətinliyə salır və düşərgələrin fəaliyyətini ləngidirdi. Magistral tikintisini aparan düşərgələrə nəzarət edən Şərqi Sibir baş idarəsi, yalnız 3 ildə 94 vaqoneti məhv etdi.<a href="#cite_note-Ivanova:_labor_camps-37">[37]</a> Lakin, ən böyük problem sadə idi – məcburi əmək təbiətlə azad əməkdən daha az səmərəlidir. Faktiki olaraq, QULAQ məhbuslarının yarısı, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də ərzaq probleminin olduğu dövrdə azad fəhlələr kimi məhsuldar fəaliyyət göstərirdi.<a href="#cite_note-Ivanova:_labor_camps-37">[37]</a> Bu uğursuzluğun əvəzini çıxmaq üçün <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> məhbusları həddindən çox işlədirdi. Tələbi qaldırmaqa nail olmaq üçün məhbuslar, uzun-uzun saatlar və əvvəlkindən də daha az qida ehtiyatları ilə işləyirdilər. Düşərgə inzibatçısı iclasda deyirdi ki, əmək məhsuldarlığının azalmasına səbəb məhbusa istirahət üçün gün ərzində 5 saatdan da az vaxt verilməsidir. Və ya keçmiş QULAQ məhbusunun sözlərində bu daha da aydın görünür. 1942-ci ilin yazından düşərgə işləməyi dayandırdı. Hətta odun toplaya və ölüləri dəfn edə bilən insanları tapmaq çətin idi.<a href="#cite_note-Ivanova:_labor_camps-37">[37]</a> Ərzaq qıtlığı, bütün <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də vəziyyəti gərginləşdirirdi, lakin müharibə dövründə QULAQ-a mərkəzi yardımın olmaması da əsas problemlərdən idi. Mərkəzi hökumət, diqqətini hərbi sahəyə yönəltmişdi və düşərgələri öz problemləri ilə tərk qoydu. 1942-ci ildə, QULAQ ərzaq və sənaye malları tapmaq üçün Təchizat İdarəsini yaratdı. Bu dövrdə, yalnız ərzaq qıtlığı deyil, <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> də daha çox ərzaq üçün gərgin işləməyi məhbuslara təlqin etmək cəhdi ilə ehtiyatları məhdudlaşdırdı. Bu siyasət, 1948-ci ilə qədər davam etdi.<a href="#cite_note-ebacon-39">[39]</a> Ərzaq qıtlığına əlavə olaraq, QULAQ müharibənin başlanğıcında əmək prosesində də çətinliklərlə üzləşdi. <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_T%C9%99mizlik" class="mw-redirect" title="Böyük Təmizlik">Böyük Təmizlik</a>, azad əməyi təşkilində böyük rol oynadı, lakin <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsinin</a> başlaması ilə terror aradan qalxdı. 1940-cı ilin ortalarında düşərgələr barədə verilən qərarlar oğurluqların, xuliqanlığın aradan qalxması və əmək nizam-intizamının təmin edilməsi baxımından müsbət nəticəsini göstərdi. 1941-ci ilin yanvarında, QULAQ işçi qüvvəsi təxminən 300,000 məhbusa qədər artmışdı.<a href="#cite_note-khlev-38">[38]</a> Lakin 1942-ci ildə, ciddi ərzaq qıtlığı başladı və düşərgə əhalisi yenidən çətinliklərlə üzləşdi. Çoxlu fəhlələr erkən buraxılır, cəbhəyə göndərilirdi.<a href="#cite_note-ebacon-39">[39]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İkinci_dünya_müharibəsindən_sonra">İkinci dünya müharibəsindən sonra</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=8" title="İkinci dünya müharibəsindən sonra bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=8" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İkinci dünya müharibəsindən sonra">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg/250px-Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg/375px-Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg/500px-Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="720" /></a><figcaption>1947–1953-cü illərdə inşa edilmiş və QULAQ sisteminin layihəsi olan Transpolar dəmiryolu xətti</figcaption></figure> <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsindən</a> sonra həbs düşərgələrində və koloniyalarda məhbusların sayı, 1950-ci illərin əvvəlinə əsasən 2,5 milyona çatmışdı. 1945-ci ilin mayında <a href="/wiki/Avropa" title="Avropa">Avropada</a> müharibə bitəndə, 2 milyon keçmiş rus vətəndaşı <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-yə məcburən qaytarıldı.<a href="#cite_note-40">[40]</a> 1945-ci ilin 11 fevralında, <a href="/wiki/Yalta_konfrans%C4%B1" title="Yalta konfransı">Yalta konfransının</a> nəticəsi olaraq <a href="/wiki/AB%C5%9E" title="ABŞ">ABŞ</a> və <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_Britaniya" class="mw-redirect" title="Böyük Britaniya">Böyük Britaniya</a> <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> ilə bu barədə saziş imzalamışdı.<a href="#cite_note-darkside-41">[41]</a> <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_Britaniya" class="mw-redirect" title="Böyük Britaniya">Böyük Britaniya</a> və <a href="/wiki/AB%C5%9E" title="ABŞ">ABŞ</a>-nin vətəndaşlıq üzrə rəhbər orqanları, <a href="/wiki/Rusiya_imperiyas%C4%B1" title="Rusiya imperiyası">Rusiya imperiyasını</a> tərk etmiş və illər əvvəl müxtəlif vətəndaşlıqlar qəbul etmiş insanlar daxil olmaqla, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-nin 2 milyona qədər olan keçmiş sakinlərinin müvafiq ölkəyə deportasiya edilməsi üçün <a href="/wiki/Avropa" title="Avropa">Avropadakı</a> hərbi qüvvələrinə əmr etdilər. Məcburi deportasiya əməliyyatları, 1945–1947-ci illər ərzində baş verdi.<a href="#cite_note-forced-42">[42]</a> Çox saylı mənbələr bildirir ki, Sovet hərbi əsirləri <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-yə dönərkən xain kimi qarşılandılar.<a href="#cite_note-warlords-43">[43]</a><a href="#cite_note-remembrance-44">[44]</a><a href="#cite_note-45">[45]</a> Bəzi mənbələrə görə, müharibənin əvvəlində <a href="/wiki/Almanlar" title="Almanlar">almanlar</a> tərəfindən əsir götürülmüş 1,5 milyondan çox sağ qalmış <a href="/wiki/Q%C4%B1z%C4%B1l_Ordu" title="Qızıl Ordu">Qızıl Ordu</a> əsgəri QULAQ-a göndərildi.<a href="#cite_note-sort-46">[46]</a><a href="#cite_note-brutality-47">[47]</a><a href="#cite_note-moreorless-48">[48]</a> Halbuki, düşərgələrin digər 2 növü ilə qarışıq salınır. <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsi</a> ərzində və ondan sonra azad hərbi əsirlər, xüsusi filtrasiya düşərgələrinə getdilər. 1944-cü ildə, 90%-dən çoxu öldürüldü və təxminən 8%-i isə həbs edildi, ya da cərimə batalyonlarına göndərildi. 1944-cü ildə, onlar <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> tərəfindən təşkil olunmuş ehtiyat hərbi birliklərə göndərildilər. 1945-ci ildə, təxminən 100 filtrasiya düşərgəsinə hərbi əsirlər yerləşdirildi. 1946-cı ildə, bu düşərgələrin əhalisinin əsas hissəsi <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> tərəfindən öldürüldü.<a href="#cite_note-ZemscovRep-49">[49]</a> <a href="/wiki/Nasist_Almaniyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Nasist Almaniyası">Nasist Almaniyasının</a> məğlubiyyətindən sonra QULAQ tabeliyində olan <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a>-nin xüsusi düşərgələri, <a href="/wiki/Almaniya" title="Almaniya">Almaniyanın</a> <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> işğalı zonasında yaradıldı. Bu düşərgələr, keçmiş <a href="/w/index.php?title=%C5%9Etalaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ştalaq (səhifə mövcud deyil)">Ştalaqlar</a>, həbsxanalar və <a href="/wiki/Zaksenhauzen_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si" title="Zaksenhauzen həbs düşərgəsi">Zaksenhauzen</a> (xüsusi düşərgə nömrəsi 7) və <a href="/wiki/Buhenvald" class="mw-redirect" title="Buhenvald">Buhenvald</a> (xüsusi düşərgə nömrəsi 2) kimi <a href="/wiki/Nasist_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99l%C9%99ri" title="Nasist həbs düşərgələri">nasist həbs düşərgələri</a> idi. <a href="/wiki/Almaniya" title="Almaniya">Almaniya</a> hökumətinin hesablamalarına əsasən, 65,000 insan həmin düşərgələrdə və onlara aparılarkən ölmüşdü.<a href="#cite_note-50">[50]</a> Alman tədqiqatçılarının fikrincə, 12,500 insanın öldüyü <a href="/wiki/Zaksenhauzen_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si" title="Zaksenhauzen həbs düşərgəsi">Zaksenhauzen</a> QULAQ sisteminin əsas hissəsi kimi hesab edilirdi.<a href="#cite_note-51">[51]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Magadan_seen_from_mountain.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Magadan_seen_from_mountain.jpg/250px-Magadan_seen_from_mountain.jpg" decoding="async" width="250" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Magadan_seen_from_mountain.jpg/375px-Magadan_seen_from_mountain.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Magadan_seen_from_mountain.jpg/500px-Magadan_seen_from_mountain.jpg 2x" data-file-width="3392" data-file-height="2510" /></a><figcaption><a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a> dönəmində, <a href="/wiki/Maqadan" title="Maqadan">Maqadan</a> <a href="/w/index.php?title=Kol%C4%B1ma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolıma (səhifə mövcud deyil)">Kolıma</a> düşərgələrinə göndərilən məhbuslar üçün əsas tranzit mərkəzi idi.</figcaption></figure> <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsindən</a> sonra məhbusların mühüm hissəsini <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-yə yenicə ilhaq edilmiş torpaqlardan <a href="/wiki/Ukraynal%C4%B1lar" title="Ukraynalılar">ukraynalılar</a>,<a href="/wiki/Belaruslar" title="Belaruslar">belaruslar</a>, <a href="/wiki/Litval%C4%B1lar" title="Litvalılar">litvalılar</a>, <a href="/wiki/Lat%C4%B1%C5%9Flar" title="Latışlar">latışlar</a> və <a href="/wiki/Estonlar" title="Estonlar">estonlar</a>, eləcə də <a href="/wiki/Finl%C9%99r" title="Finlər">finlər</a>, <a href="/wiki/Polyaklar" title="Polyaklar">polyaklar</a>, <a href="/w/index.php?title=Volqa_almanlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Volqa almanları (səhifə mövcud deyil)">Volqa almanları</a>, <a href="/wiki/Rum%C4%B1nlar" title="Rumınlar">rumınlar</a> və başqaları təşkil edirdi. Hərbi əsirlər, əsasən <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a>-nin idarəsi altında olan <a href="/w/index.php?title=H%C9%99rbi_%C6%8Fsirl%C9%99rin_%C4%B0%C5%9Fl%C9%99ri_%C3%BCzr%C9%99_Ba%C5%9F_%C4%B0dar%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə (səhifə mövcud deyil)">Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarənin</a> düşərgə sistemində saxlanılırdı. 1953-cü ilin əvvəlində həbs düşərgələrində məhbusların ümumi sayı, 465,000-dən çoxu siyasi məhbus olmaqla 2,4 milyondan çox idi.<a href="#cite_note-gulag1-36">[36]</a> Dövlət, 1953-cü ilin martında <a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a> vəfat etdikdən sonrakı müddətdə ekstensiv düşərgə sistemini qorumağa davam etdi, baxmayaraq ki münaqişələr və qiyamların baş verməsi düşərgə rəhbərliyinin zəifliyini göstərirdi. 1953-cü ilin martında <a href="/wiki/Amnistiya" title="Amnistiya">amnistiya</a>, qeyri-siyasi məhbusları məhdudlaşdırdı və siyasi məhbuslar üçün 5 ildən çox olmayan müddətə hökm çıxarıldı, ona görə də ümumi cinayətlərə görə həbs edilənlər sonra azadlığa buraxıldı. Siyasi məhbusların buraxılışı, 1954-cü ildə başladıldı və bu proses sürətləndi. <a href="/wiki/Nikita_Xru%C5%9F%C5%9Fov" title="Nikita Xruşşov">Nikita Xruşşovun</a> 1956-cı ilin fevralında keçirilmiş <a href="/wiki/Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1_Kommunist_Partiyas%C4%B1" title="Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası">Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının</a> 20-ci konqresində etdiyi çıxışında <a href="/wiki/Stalinizm" title="Stalinizm">Stalinizmi</a> kəskin tənqid edəndən sonra kütləvi <a href="/wiki/B%C9%99ra%C9%99t" title="Bəraət">bəraətlər</a> verilməyə başlanıldı. QULAQ idarəsi, 1960-cı ilin 25 yanvarında verilmiş əmrlə Daxili İşlər Nazirliyi tərəfindən ləğv edildi,<a href="#cite_note-memo-52">[52]</a> lakin siyasi və cinayətkar məhbuslar üçün məcburi əmək koloniyaları mövcudiyyətini qorudu. Siyasi məhbuslar, ən məşhur düşərgələrdən birində – <a href="/w/index.php?title=Perm-36&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perm-36 (səhifə mövcud deyil)">Perm-36</a>-da düşərgə ləğv edilənə,<a href="#cite_note-53">[53]</a> yəni 1987-ci ilə qədər saxlanıldılar.<a href="#cite_note-54">[54]</a> Rus cinayətkar sistemi, islahatlara və məhbusların sayını azaltmasına baxmayaraq, qeyri-rəsmi və rəsmi formada məcburi əmək daxil olmaqla, QULAQ sisteminə olan vərdişlərinin çoxunu davam etdirdilər.<a href="#cite_note-55">[55]</a> 2000-ci illərin sonunda – <a href="/w/index.php?title=Rus_mill%C9%99t%C3%A7iliyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rus millətçiliyi (səhifə mövcud deyil)">rus millətçiliyinin</a> yeni dalğasının yüksəlişi və Bolşevik vəhşiliklərinin bəraəti dönəmində, insan hüquqları fəalları <a href="/w/index.php?title=Perm-36&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perm-36 (səhifə mövcud deyil)">Perm-36</a> və <a href="/w/index.php?title=Solovki_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovki həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Solovki</a> kimi yerlərdən QULAQ izinin tədrici olaraq rədd edilməsi ilə bağlı rəhbər orqanları ittiham etdi.<a href="#cite_note-56">[56]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Şərait">Şərait</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=9" title="Şərait bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=9" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şərait">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Canal_Mer_Blanche.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Canal_Mer_Blanche.jpg/200px-Canal_Mer_Blanche.jpg" decoding="async" width="200" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Canal_Mer_Blanche.jpg/300px-Canal_Mer_Blanche.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Canal_Mer_Blanche.jpg/400px-Canal_Mer_Blanche.jpg 2x" data-file-width="1162" data-file-height="945" /></a><figcaption><a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də məcburi əməkdən istifadə edilməklə həyata keçirilmiş ilk mühüm layihə <a href="/w/index.php?title=A%C4%9F_d%C9%99niz%E2%80%93Baltik_kanal%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ağ dəniz–Baltik kanalı (səhifə mövcud deyil)">Ağ dəniz–Baltik kanalı</a> olmuşdur.</figcaption></figure> Düşərgələrdəki yaşayış və iş şəraiti, geniş vüsət almış hadisələrin təsiri ilə vaxt və yerinə görə əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənirdi. Halbuki, məhbusların böyük əksəriyyəti çox zaman cüzi şəkildə qidalanır, qənaətbəxş olmayan paltar, gigiyena və tibbi xidmətlə üzləşirdi. Çoxlu məhbuslar, sərt fiziki iş görməyə məcbur edilirdilər.<a href="#cite_note-57">[57]</a> Çox zaman iqtisadi sahələr, iş prosesinin mexanikləşdirmə dərəcəsi mülki sənayedən daha aşağı olurdu. Alətlər, tez-tez sıradan çıxırdı. Çox vaxt müəyyən iş saatları, daha uzun olurdu və mülki işçilər üçün istirahət günləri daha az idi. Müəyyənləşdirilmiş iş vaxtı qaydaları tez-tez yerli düşərgə rəhbərləri tərəfindən artırılırdı. <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> prokuroru <a href="/wiki/Andrey_V%C4%B1%C5%9Finski" title="Andrey Vışinski">Andrey Vışinski</a>, 1938-ci ildə <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> rəhbəri <a href="/wiki/Nikolay_Yejov" title="Nikolay Yejov">Nikolay Yejova</a> yazdığı memorandumda bəyan edirdi: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7684518">.mw-parser-output .ts-Sitatın_əvvəli-quote{padding:0.25em 1em;border:thin solid var(--border-color-muted,#eaecf0);background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .ts-Sitatın_əvvəli-source{margin:1em 0 0 5%}.mw-parser-output .ts-Sitatın_əvvəli-quote .ts-oq{margin:0 -1em -0.25em}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-Sitatın_əvvəli-quote .ts-oq{margin-left:0}.mw-parser-output .ts-Sitatın_əvvəli-quote .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,.mw-parser-output .ts-Sitatın_əvvəli-quote .ts-oq .ts-oq-content{padding-left:1.052632em;padding-right:1.052632em}</style> <blockquote class="ts-Sitatın_əvvəli-quote"> Məhbuslar arasında cırıq geyimdə olan və hətta bitli şəxslərin olması sanitar təhlükəsini labüd edir. Bu məhbuslar, insana hər hansı bənzərliyi itirmə nöqtəsinə çatmışlar. Az yemək . . . onların bəzisi hətta siçovul və it yeyir.<a href="#cite_note-58">[58]</a> </blockquote> Ümumiyyətlə, mərkəzi idarə təşkilatları dövlət rəhbərliyinin əmrilə aparılan istehsal planları və tikintinin yerinə yetirilməsinə imkan verən şəraitdə məhbusların əmək qüvvəsinin qorunmasına gözəçarpan dərəcədə maraq göstərirdilər. Onlar, məhbusların əmək məhsuldarlığını artırmaq üçün bir neçə qərarlar qəbul etdilər. Bunlara pul mükafatları (1930-cu illərin əvvəllərindən bəri), əmək haqqı verilməsi (1950-ci ilin əvvəlindən), fərdi qərarlar, normativ idarə üçün erkən buraxılış sxemləri qəbul etmək (1939-cu ilə qədər, 1946-cı ilin əvvəlindən seçilmiş düşərgələrdə yenidən tətəbiq olundu), yüksək səviyyədə müalicə və imtiyazlar daxil idi.<a href="#cite_note-borodkin-59">[59]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG/250px-Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG/375px-Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG/500px-Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Latviya_%C4%B0%C5%9F%C4%9Fal_Muzeyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Latviya İşğal Muzeyi (səhifə mövcud deyil)">Latviya İşğal Muzeyində</a> rekonstruksiya olunmuş QULAQ daxması</figcaption></figure> Həm məcburi, həm də həvəsləndirici elementlər, qidalanma şkalası ilə müəyyən edilmiş bütün düşərgələrdə tətbiq olundu. Məhbusların həcm rasionu, onların gördüyü işin kvotasından asılı idi. <a href="/w/index.php?title=Naftali_Frenkel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naftali Frenkel (səhifə mövcud deyil)">Naftali Frenkel</a> bu siyasəti irəli sürmüşdü. Məhbusların çoxunun gərgin işə məcbur edilməsi dövründə, bu siyasət əks effekt verdi, belə ki işin yorucu olması bəzən yüksək istehsal kvotasını yerinə yetirə bilməyən şəxslərin ölümünə səbəb olurdu. 1941-ci ilin iyununda <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-yə edilən alman hücumundan dərhal sonra düşərgələrdə şərait, qəti olaraq pisləşdi. Beləliklə, kvotalar artırıldı, rasionlar kəsildi və tibbi xidmətlər zəiflədi. Bütün bu amillər, ölüm hallarının böyük sürətlə artmasına səbəb oldu. Vəziyyət, müharibənin son illərində və sonrakı dövrdə yavaş-yavaş yaxşılaşdı. QULAQ məhbuslarına aşağıdakı formada fərq qoyulurdu: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kulaklar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kulaklar (səhifə mövcud deyil)">Kulaklar</a>, <a href="/w/index.php?title=Osadnikl%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osadniklər (səhifə mövcud deyil)">osadniklər</a>, <a href="/w/index.php?title=Ukaznikl%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ukazniklər (səhifə mövcud deyil)">ukazniklər</a> və <a href="/wiki/Cinay%C9%99t_h%C3%BCququ" title="Cinayət hüququ">cinayət hüququna</a> görə nadir təcavüzkarlar</li> <li><a href="/wiki/Qanuni_o%C4%9Fru" title="Qanuni oğru">Qanuni oğrular</a></li> <li>Siyasi və dini səbəblərdən məhkum olunmuş insanlar</li></ul> 1934–1940-cı illərdə QULAQ düşərgələrində ölüm halları, <a href="/wiki/Rusiya" title="Rusiya">Rusiyada</a> orta göstəricidən 4–6 dəfə yüksək idi. 1930–1953-cü illərdə ölmüş məhbusların ümumi sayı, ən azı 1,76 milyon idi, təxminən yarısı 1941–1943-cü illərdə təsadüf edir.<a href="#cite_note-60">[60]</a><a href="#cite_note-61">[61]</a> Əgər əmək koloniyalarında və xüsusi məntəqələrdə baş vermiş məhbus ölümlərini də nəzərə alsaq, bu rəqəm 2,749,163 olar. Amma bu rəqəmləri tərtib edən tarixçi, vurğulayır ki, bu hələ tamamı deyil və hər il üzrə bütün məhbus kateqoriyalarını əhatə etmir.<a href="#cite_note-62">[62]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Coğrafiya">Coğrafiya</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=10" title="Coğrafiya bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=10" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Coğrafiya">mənbəni redaktə et</a>]</div> QULAQ-ın ilk günlərində, düşərgələr üçün yerlər əsasən təcrid edilmiş şəraiti əhatə edirdi. Xüsusilə, uzaq monastırlar yeni düşərgələr üçün ərazilər kimi addımbaşı təkrarlanırdı. <a href="/wiki/A%C4%9F_d%C9%99niz" title="Ağ dəniz">Ağ dənizdə</a> yerləşən <a href="/w/index.php?title=Solovetski_adalar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovetski adaları (səhifə mövcud deyil)">Solovetski adalarındakı</a> yer, 1918-ci ildə – inqilabdan sonra yaradılmış ilk və həmçinin ən diqqətəlayiq düşərgələrdən biridir.<a href="#cite_note-Applebaum_2003-2">[2]</a> Adalar üçün danışıqda işlənən ad <a href="/w/index.php?title=Solovki_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovki həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Solovki</a> idi, ümumiyyətlə əmək düşərgəsi üçün sinonim kimi ana dilə daxildir. Bu, sinfi düşmənlərin yenidən maarifləndirilməsi üçün yeni sovet metodunun nümunəsi kimi dünyaya təqdim olunmuş və onların sovet cəmiyyətinə yenidən inteqrasiyasını təmin etmişdi. Yerli qəzetlər və jurnallar nəşr edilir, hətta bir neçə elmi tədqiqat yerinə yetirilirdi. Nəhayət <a href="/w/index.php?title=Solovki_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovki həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Solovki</a>, adi QULAQ düşərgəsinə çevrildi, faktiki olaraq bəzi tarixçilər təsdiqləyirlər ki, bu tip düşərgələr əsasən pilot düşərgələr idi. 1929-cu ildə, <a href="/wiki/Maksim_Qorki" title="Maksim Qorki">Maksim Qorki</a> düşərgəyə baş çəkdi və bu barədə üzrxahlığını bildirdi. <a href="/wiki/Maksim_Qorki" title="Maksim Qorki">Qorkinin</a> <a href="/w/index.php?title=Solovki_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovki həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Solovkiyə</a> səfəri, "Po Soiuzu Sovetov" başlığı ilə təəssüratları da daxil edilmişdi. <a href="/wiki/Maksim_Qorki" title="Maksim Qorki">Qorki</a> məruzəsində yazırdı ki, <a href="/w/index.php?title=Solovki_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovki həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Solovki</a> kimi düşərgələr tamamilə vacibdir.<a href="#cite_note-Yedlin-63">[63]</a> Ucuz əməyin təmərküzləşdirilməsi yolu kimi QULAQ-da yeni emfaza ilə, yeni düşərgələr iqtisadi məsələnin mövcudluğunu diktə etdiyi <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> sferasında olan böyük şəhərlərdə məşhur <a href="/wiki/Moskva_metropoliteni" class="mw-redirect" title="Moskva metropoliteni">Moskva metrosu</a> və <a href="/wiki/Moskva_D%C3%B6vl%C9%99t_Universiteti" title="Moskva Dövlət Universiteti">Moskva Dövlət Universitetinin</a> yeni kampusu məcburi əməklə ərsəyə gətirilməsi daxil olmaqla, quraşdırıldı. 1930-cu illərin sənayeləşdirməsi və <a href="/wiki/M%C3%BCharib%C9%99" title="Müharibə">İkinci dünya müharibəsi</a> dövründə çoxlu layihələr, məhbusların əməyi ilə yerinə yetirildi. QULAQ düşərgələrinin fəaliyyəti, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> sənayesinin geniş ölçüdə inkişafına şərait yaradırdı. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg/200px-Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg" decoding="async" width="200" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg/300px-Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg/400px-Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg 2x" data-file-width="786" data-file-height="1048" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Qenrix_Yaqoda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qenrix Yaqoda (səhifə mövcud deyil)">Qenrix Yaqoda</a> <a href="/w/index.php?title=Moskva-Volqa_kanal%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moskva-Volqa kanalı (səhifə mövcud deyil)">Moskva-Volqa kanalının</a> inşasını yoxlayarkən</figcaption></figure> QULAQ düşərgələrinin əksəriyyəti, şimal-şərqi <a href="/wiki/Sibir" title="Sibir">Sibirin</a> ekstremal ucqar ərazilərində (ən çox tanınanı <a href="/wiki/Norilsk" title="Norilsk">Norilsk</a> yaxınlığındakı <a href="/w/index.php?title=Norillaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norillaq (səhifə mövcud deyil)">Norillaq</a> və <a href="/w/index.php?title=Kol%C4%B1ma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolıma (səhifə mövcud deyil)">Kolıma</a> çayı boyunca yerləşən <a href="/w/index.php?title=Sevvostlaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sevvostlaq (səhifə mövcud deyil)">Sevvostlaqdır</a>) və <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-nin cənub-şərqi hissələrində, xüsusilə də <a href="/wiki/Qazax%C4%B1stan" title="Qazaxıstan">Qazaxıstan</a> <a href="/wiki/%C3%87%C3%B6l" title="Çöl">çöllərində</a> qurulmuşdu (<a href="/w/index.php?title=Luqlaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luqlaq (səhifə mövcud deyil)">Luqlaq</a>, <a href="/w/index.php?title=Steplaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steplaq (səhifə mövcud deyil)">Steplaq</a> və <a href="/w/index.php?title=Pe%C5%9Fanlaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peşanlaq (səhifə mövcud deyil)">Peşanlaq</a>). Dəqiqliklə verilmiş xəritə, Xatirə fondu tərəfindən hazırlanmışdır.<a href="#cite_note-64">[64]</a> Onlar genişhəcmli, yolların olmadığı, qida çatışmazlığı olan və insanların pərakəndə halda məskunlaşdığı bölgələrdə olsa da, bu ərazilər mineral və digər təbii ehtiyatlarla zəngin idi. Halbuki, düşərgələr <a href="/wiki/Rusiya" title="Rusiya">Rusiyanın</a> <a href="/wiki/Avropa" title="Avropa">Avropa</a> hissəsi, <a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a> və <a href="/wiki/Ukrayna" title="Ukrayna">Ukrayna</a> daxil olmaqla, bütün <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də yayıldı. <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> ərazisindən də kənarda bir neçə düşərgələr var idi. QULAQ-ın birbaşa nəzarəti altında olan <a href="/wiki/%C3%87exoslovakiya" title="Çexoslovakiya">Çexoslovakiya</a>, <a href="/wiki/Macar%C4%B1stan" title="Macarıstan">Macarıstan</a>, <a href="/wiki/Pol%C5%9Fa" title="Polşa">Polşa</a> və <a href="/wiki/Monqolustan" title="Monqolustan">Monqolustan</a> kimi ölkələrdə bu tip düşərgələr fəaliyyət göstərirdi. Bütün düşərgələrdə istehkamlar qurulmuş, <a href="/wiki/Sibir" title="Sibir">Sibirdə</a> isə yalnız dirəklərlə əhatə olunmuşdu. Sərt elementlərlə düşərgədən qaçmağın qarşısı alınmış, eləcə də izləri müəyyən edən itlər hər düşərgəyə təyin edilmişdi. 1920–1930-cu illər ərzində yerli əhali, tez-tez düşərgələrdən qaçan məhbuslara yardım edir, onların çoxu həmçinin qaçaq oğrular tərəfindən təqib edilirdi. Eləcə də düşərgələrdən qaçan məhbusları tutmaqda aiddiyyəti olan qurumlara kömək edənlərə böyük mükafatlar verilirdi. Düşərgə gözətçilərinə məhbusları saxlamağın müqabilində mükafatla həvəsləndirirdilər. Əgər məhbus gözətçi keşik çəkərkən qaçardısa, o zaman gözətçinin forması soyundurular və QULAQ məhbusu olardı. Eyni zamanda, qaçan məhbus güllələnərdisə, gözətçilər bir və ya iki həftəlik maaşlarına bərabər məbləğdə cərimə olunardı. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Talkessel_von_Werchojansk.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Talkessel_von_Werchojansk.JPG/250px-Talkessel_von_Werchojansk.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Talkessel_von_Werchojansk.JPG/375px-Talkessel_von_Werchojansk.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Talkessel_von_Werchojansk.JPG/500px-Talkessel_von_Werchojansk.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Verxoyansk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Verxoyansk (səhifə mövcud deyil)">Verxoyansk</a> yaxınlığındakı çay vadisində <a href="/wiki/Sibir" title="Sibir">Sibir</a> <a href="/wiki/Tayqa" title="Tayqa">tayqası</a>. −68 °C (−90 °F) göstərici ilə ən aşağı temperatur qeydə alınmışdır.</figcaption></figure> <a href="/wiki/%C4%B0ndigirka" title="İndigirka">İndigirka</a> çayı boyunca olan ərazi, QULAQ-ın içində QULAQ kimi tanınmışdı. 1926-cı ildə, bu bölgədə yerləşən <a href="/wiki/Oymyakon" title="Oymyakon">Oymyakon</a> kəndində −71.2 °C (−96 °F) aşağı temperaturda rekord göstərici qeydə alınmışdı. <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> rəhbəri <a href="/wiki/Lavrenti_Beriya" title="Lavrenti Beriya">Lavrenti Beriya</a>, 1953-cü ildə ölümünə qədər <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-nin <a href="/wiki/N%C3%BCv%C9%99_silah%C4%B1" title="Nüvə silahı">atom bombası</a> proqramı onun nəzarəti altında idi, minlərlə zeklər <a href="/wiki/Uran" class="mw-disambig" title="Uran">uran</a> <a href="/wiki/Filiz" title="Filiz">filizinin</a> çıxarılmasında istifadə olunur və <a href="/w/index.php?title=Novaya_Zemlya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Novaya Zemlya (səhifə mövcud deyil)">Novaya Zemlya</a>, <a href="/w/index.php?title=Vayqa%C3%A7_adas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vayqaç adası (səhifə mövcud deyil)">Vayqaç adası</a>, <a href="/w/index.php?title=Semipalatinsk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semipalatinsk (səhifə mövcud deyil)">Semipalatinsk</a>, digər yerlərdə sınaqdan keçirilirdi. <a href="/wiki/SSR%C4%B0_tarixi" title="SSRİ tarixi">SSRİ tarixi</a> ərzində, ən azı 476 əlahiddə düşərgə idarəsi var idi.<a href="#cite_note-65">[65]</a><a href="#cite_note-Ivanova_2000-66">[66]</a> Rus tədqiqatçısı Qalina İvanova bildirir ki, tarixdə rus tarixçiləri <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> ərazisində müxtəlif dövrlərdə mövcud olmuş 476 düşərgəni ortaya çıxarmış və təsvir etmişlər. Məlumdur ki, faktiki olaraq onların hər birinin kifayət qədər böyük olan bir neçə sahəsi var idi. Çoxlu sayda düşərgələrə əlavə olaraq, 2,000-dən az olmayan koloniya var idi. Faktiki olaraq, bunu xəritədəki QULAQ düşərgələrinin bütün kütləsinə əks etdirmək qeyri-mümkün idi.<a href="#cite_note-Ivanova_2000-66">[66]</a> Bunların çoxunun yalnız qısa dövrlər üçün mövcud olmasından bəri hər hansı verilmiş nöqtədə düşərgə idarələrinin sayı azaldılmışdı. Bu, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də 100-dən çox düşərgə idarəsinin mövcud olduğu 1950-ci illərin əvvəlində pik nöqtəyə çatdı. Düşərgə idarələrinin çoxu, bir neçə vahid halda olan düşərgə birliklərini nəzarət altına aldı, onların bəzisi on dəfələrlə və hətta yüzlərlə idi.<a href="#cite_note-Anne_Applebaum_—_Inside_the_Gulag-67">[67]</a> Tanınmayan komplekslərin çoxu arktik və subarktik bölgələrdə, xüsusilə də <a href="/w/index.php?title=Kol%C4%B1ma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolıma (səhifə mövcud deyil)">Kolıma</a>, <a href="/wiki/Norilsk" title="Norilsk">Norilsk</a> və <a href="/wiki/Vorkuta" title="Vorkuta">Vorkutada</a> idi. Halbuki, çox zaman <a href="/wiki/Norilsk" title="Norilsk">Norilskdə</a> baş verən məhbus ölümləri faktiki olaraq bütövlükdə düşərgə sistemi üzrə daha aşağı idi.<a href="#cite_note-68">[68]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Arxiv_sənədləri">Arxiv sənədləri</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=11" title="Arxiv sənədləri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=11" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Arxiv sənədləri">mənbəni redaktə et</a>]</div> 1930–1950-ci illər ərzində <a href="/wiki/Birl%C9%99%C5%9Fmi%C5%9F_D%C3%B6vl%C9%99t_Siyasi_%C4%B0dar%C9%99si" title="Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi">OQPU</a>-<a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a>-<a href="/wiki/D%C3%B6vl%C9%99t_T%C9%99hl%C3%BCk%C9%99sizlik_Komit%C9%99si" class="mw-redirect" title="Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi">KQB</a>-<a href="/wiki/Daxili_%C4%B0%C5%9Fl%C9%99r_Nazirliyi" title="Daxili İşlər Nazirliyi">DİN</a> tərəfindən hazırlanmış statistik hesabatlar, keçmişdə Oktyabr inqilabının Mərkəzi Dövlət Arxivi olan <a href="/wiki/Rusiya_Federasiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rusiya Federasiyası">Rusiya Federasiyasının</a> Dövlət Arxivində saxlanılır. Bu sənədlər, yüksək səviyyədə təsnif edilmiş və əlçatmazdır. 1980-ci illərin sonunda — yenidənqurma və aşkarlıq siyasi xəttinin mövcud olduğu dönəmdə, Viktor Zemskov və digər rus tədqiqatçıları sənədləri əldə etmiş, <a href="/wiki/Birl%C9%99%C5%9Fmi%C5%9F_D%C3%B6vl%C9%99t_Siyasi_%C4%B0dar%C9%99si" title="Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi">OQPU</a>-<a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a>-<a href="/wiki/D%C3%B6vl%C9%99t_T%C9%99hl%C3%BCk%C9%99sizlik_Komit%C9%99si" class="mw-redirect" title="Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi">KQB</a>-<a href="/wiki/Daxili_%C4%B0%C5%9Fl%C9%99r_Nazirliyi" title="Daxili İşlər Nazirliyi">DİN</a> tərəfindən toplanmış yüksək səviyyədə təsnif olunmuş statistik məlumatları nəşr etmişdilər. 1995-ci ildə Zemskov yazırdı ki, əcnəbi alimlər 1992-ci ildən bəri <a href="/wiki/Rusiya_Federasiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rusiya Federasiyası">Rusiya Federasiyası</a> Dövlət Arxivində qadağan olunmuş sənədlərin toplusuna müraciət etməyə başlamışdılar.<a href="#cite_note-К_вопросу-69">[69]</a> Halbuki, yalnız Zemskov adlı bir tarixçi bu arxivlərə müraciət etmiş və sonra arxivlər, Leonid Lopatnikova görə yenidən bağlı idi.<a href="#cite_note-Лопатников-70">[70]</a> İlk məlumatın etibarlılığının buraxılışını nəzərdə saxlamaqla, islah əmək qurumları tərəfindən təmin edilmişdi. İki halın təsvirini vermək vacibdir. Birinci halda idarə hesabatlarında məhbusların sayını qeydə almaqda maraqlı deyildi, çünki bu düşərgələr, həbsxanalar və islah əmək koloniyaları üçün ərzaqla təchiz planında bilavasitə azalmağa səbəb olurdu. Ərzaqda azalma, QULAQ-ın geniş istehsal proqramının məhvinə səbəb olan ölüm hallarının artımı ilə müşayiət olunurdu. İkinci halda isə məhbusların sayı barədə olan məlumatın mübaliğəsi, maraqlara tabe deyildi, çünki layihə qurumları tərəfindən təyin edilmiş istehsal məsələlərində eyni artım ilə dolu idi. O günlərdə insanlar, planın qeyri-icrasına görə məsul idilər. Görünür ki, bu obyektiv maraqların nəticəsi hesabatların etibarlılığının kafi dərəcəsi idi.<a href="#cite_note-Репрессии-71">[71]</a> 1990–1992-ci illərdə, QULAQ arxivlərinə əsasən əsaslandırılmış ilk dəqiq statistik məlumatlar Viktor Zemskov tərəfindən dərc edilmişdi.<a href="#cite_note-ConquestGRZ-10">[10]</a><a href="#cite_note-Rousso,_Golsan-72">[72]</a> Onlar, statistikada qeyri-ardıcıllıqların olmasına baxmayaraq aparıcı qərb alimləri tərəfindən qəbul edilmişdi.<a href="#cite_note-ConquestGRZ-10">[10]</a> Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, bu məlumatlarda Zemskov tərəfindən verilmiş bütün mülahizələrin hamısı qəbul edilməmişdi. Beləliklə, Sergey Maksudov təsdiqlədi ki, baxmayaraq ki ədəbi mənbələr, məsələn <a href="/w/index.php?title=Lev_Razqon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lev Razqon (səhifə mövcud deyil)">Lev Razqon</a> və <a href="/wiki/Aleksandr_Soljenits%C4%B1n" title="Aleksandr Soljenitsın">Aleksandr Soljenitsının</a> kitabları düşərgələrin ümumi sayını nəzərdə tutmur və onların ölçüsünü şişirdirdi. <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> və <a href="/wiki/SSR%C4%B0_D%C3%B6vl%C9%99t_T%C9%99hl%C3%BCk%C9%99sizlik_Komit%C9%99si" title="SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi">KQB</a> vasitəsilə çoxlu sənədləri nəşr etdirən Viktor Zemskov, QULAQ-ın mahiyyətini və ölkədə gedən ictimai-siyasi proseslərin xüsusiyyətini anlamaqdan uzaq idi. O əlavə etdi ki, müəyyən xadimlərin etibarlılığı və dürüstlük dərəcəsi fərq qoyulmadan, mənbələrin tənqidi təhlilini, artıq bilinən məlumat ilə yeni məlumatın müqayisəsini aparmadan, Zemskov əsas həqiqət kimi onları təqdim etməklə nəşr edilmiş materialları mütləq formada qeyd edir. Nəticə olaraq, Maksudov Zemskovun "su yoxdur" qaydası kimi xüsusi sənədə istinadla ümumiləşdirilmiş bəyanatlar etmək cəhdlərini ittiham edir.<a href="#cite_note-Максудов-73">[73]</a> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Frenkel2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Frenkel2.jpg/280px-Frenkel2.jpg" decoding="async" width="280" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Frenkel2.jpg/420px-Frenkel2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Frenkel2.jpg/560px-Frenkel2.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="561" /></a><figcaption><a href="/wiki/A%C4%9F_d%C9%99niz-Baltik_kanal%C4%B1" title="Ağ dəniz-Baltik kanalı">Ağ dəniz-Baltik kanalının</a> tikintisinə cavabdeh olan <a href="/wiki/Birl%C9%99%C5%9Fmi%C5%9F_D%C3%B6vl%C9%99t_Siyasi_%C4%B0dar%C9%99si" title="Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi">OQPU</a> rəhbərləri: Sağda: <a href="/w/index.php?title=Naftali_Frenkel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naftali Frenkel (səhifə mövcud deyil)">Naftali Frenkel</a>; Mərkəzdə: <a href="/w/index.php?title=Matvey_Berman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matvey Berman (səhifə mövcud deyil)">Matvey Berman</a>; Solda: Afanasev</figcaption></figure> Zemskov isə cavabında yazmışdı ki, mənim artıq bilinən məlumatla yeni məlumatı müqayisə etmədiyimi ittiham etmək ədalətli səslənmir. Fransız tarixçisi Nikolya Vertin fikrincə, <a href="/wiki/Rusiya_Federasiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rusiya Federasiyası">Rusiya Federasiyası</a> Dövlət Arxivinin fondlarından toplanılmış və son 15 il ərzində aramsız olaraq üstü açılmış QULAQ arxivlərinin materialları qabiliyyətsiz qurum olan QULAQ-ın "yaradıcılığının" dekadaları üzərində ucsuz-bucaqsız ölçüsünün bürokratik nəsrinin yalnızca çox kiçik hissəsini təmsil edir. Çox hallarda, depolarda, kazarmalarda və ya sürətlə dağılmış tikililərdə mövcud olan yerli düşərgə arxivləri sadəcə düşərgə tikililərinin çoxunun eyni yolla yox olması idi.<a href="#cite_note-Werth-74">[74]</a> 2004–2005-ci illərdə, bəzi arxiv sənədləri cildin başlığında xüsusi hissənin göstərildiyi yeddi cildin hər birində Istoriya Stalinskogo Gulaga. Konets 1920-kh — Pervaya Polovina 1950-kh Godov. Sobranie Dokumentov v 7 Tomakh (<a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a> QULAQ-nın tarixi. 1920-ci illərin sonundan 1950-ci illərin birinci yarısına qədər. Yeddi cilddə sənədlərin toplusu) tirajı ilə nəşr olundu. Birinci cildin Massovye Repressii v SSSR (<a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də kütləvi repressiyalar),<a href="#cite_note-75">[75]</a> ikinci cildin Karatelnaya Sistema. Struktura i Kadry (Cəza sistemi. Struktur və kadrlar),<a href="#cite_note-76">[76]</a> üçüncü cildin Ekonomika Gulaga (QULAQ iqtisadiyyatı),<a href="#cite_note-77">[77]</a> dördüncü cildin Naselenie Gulaga. Chislennost i Usloviya Soderzhaniya (QULAQ əhalisi. Cəzaçəkmələrin sayı və şərtləri),<a href="#cite_note-78">[78]</a> beşinci cildin Specpereselentsy v SSSR (<a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də xüsusi mühacirlər),<a href="#cite_note-79">[79]</a> altıncı cildin Vosstaniya, Bunty i Zabastovki Zaklyuchyonnykh (Üsyanlar, iğtişaşlar, and məhbusların tətilləri),<a href="#cite_note-80">[80]</a> yeddinci cildin isə Sovetskaya Pepressivno-karatelnaya Politika i Penitentsiarnaya Sistema. Annotirovanniy Ukazatel Del GA RF (Sovet totalitar və cəza siyasəti. RF DA-nin faktlarının annotasiya indeksi) başlıqlı adları var idi.<a href="#cite_note-81">[81]</a> Nəşr, QULAQ elminin 2 patriarxı Robert Konkvest və <a href="/wiki/Aleksandr_Soljenits%C4%B1n" title="Aleksandr Soljenitsın">Aleksandr Soljenitsın</a> tərəfindən verilmiş qısa ön sözləri və böyük əksəriyyəti <a href="/wiki/Rusiya_Federasiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rusiya Federasiyası">Rusiya Federasiyası</a> Dövlət Arxivinin fondlarından toplanılmış 1431 sənəddən ibarətdir.<a href="#cite_note-Полян-82">[82]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Təsiri">Təsiri</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=12" title="Təsiri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=12" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Təsiri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mədəniyyət">Mədəniyyət</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=13" title="Mədəniyyət bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=13" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Mədəniyyət">mənbəni redaktə et</a>]</div> QULAQ, təxminən <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-nin 4 onilliyi və <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99rqi_Avropa" title="Şərqi Avropa">Şərqi Avropa</a> tarixini əhatə etmiş, milyonlarla insana təsir etmişdir. Mədəni təsiri ölçüyəgəlməz idi. QULAQ, müasir rus düşüncəsinə əsas təsirini göstərmiş və müasir rus folklorunun vacib hissəsi olmuşdur. <a href="/wiki/Vladimir_V%C4%B1sotski" title="Vladimir Vısotski">Vladimir Vısotski</a> və <a href="/w/index.php?title=Aleksandr_Qali%C3%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleksandr Qaliç (səhifə mövcud deyil)">Aleksandr Qaliç</a> tərəfindən bəstələnmiş çoxlu mahnılar, QULAQ mühitini aydınlığı ilə tərənnüm edirdi. Əmək düşərgələrində yaradılmış sözlər və ifadələr, 1960–1970-ci illərdə rus dilinin bir hissəsinə çevrilib. Aleksandr Dolqan, <a href="/wiki/Aleksandr_Soljenits%C4%B1n" title="Aleksandr Soljenitsın">Aleksandr Soljenitsın</a>, <a href="/wiki/Varlam_%C5%9Ealamov" title="Varlam Şalamov">Varlam Şalamov</a>, Yevgeniya Qinzburq və digərlərinin memuarları sovet cəmiyyətində itaətsizlik rəmzi oldu. Bu yazılar, QULAQ-a münasibətdə süstlük və tolerantlıqlarına görə sovet xalqını əzazilcəsinə cəzalandırırdı, lakin eyni zamanda həbs edilənlərin qətiyyətini və cəsarətli olmaq vəsiyyətini təmin edirdi. <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də QULAQ ilə əlaqələndirilmiş başqa bir fenomen, çoxlu artistlərin və digər mədəniyyət nümayəndələrinin <a href="/wiki/Sibir" title="Sibir">Sibirə</a> məcburi miqrasiyası idi. Bu, misal üçün <a href="/wiki/Teatr" title="Teatr">teatrın</a> keyfiyyətinin <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a> ilə müqayisədə <a href="/wiki/Maqadan" title="Maqadan">Maqadan</a> kimi cürbəcür yerlərdə renessans ilə nəticələndi. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ədəbiyyat">Ədəbiyyat</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=14" title="Ədəbiyyat bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=14" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Ədəbiyyat">mənbəni redaktə et</a>]</div> QULAQ məhbuslarının şahidi olduqları hadisələr haqqında bir sıra əsərlər nəşr olunmuşdur: <ul><li><a href="/wiki/Varlam_%C5%9Ealamov" title="Varlam Şalamov">Varlam Şalamovun</a> <a href="/w/index.php?title=Kol%C4%B1ma_na%C4%9F%C4%B1llar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolıma nağılları (səhifə mövcud deyil)">Kolıma nağılları</a> əsəri qısa həcmli hekayədir, QULAQ-da ən çox əsas işlərindən sitat gətirir və bu, mühüm hesab edilən əsərdir.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Viktor_Krav%C3%A7enko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viktor Kravçenko (səhifə mövcud deyil)">Viktor Kravçenko</a>, 1944-cü ildə <a href="/wiki/AB%C5%9E" title="ABŞ">ABŞ</a>-yə mühacirət sonra Mən azadlığı seçdim əsərini yazdı. Sənaye müəssisələrinin rəhbəri kimi 1935-ci ildən 1941-ci ilə qədər <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də məcburi əmək düşərgələrinə rastlamışdı. O, <a href="/wiki/Sibir" title="Sibir">Sibirdə</a> <a href="/wiki/Tom" title="Tom">Tom</a> çayı yaxınlığındakı <a href="/wiki/Kemerovo" title="Kemerovo">Kemerovoda</a> bir düşərgəyə səfərini təsvir edir. Fabriklər, işləyən hər məhbus üçün <a href="/wiki/SSR%C4%B0_D%C3%B6vl%C9%99t_T%C9%99hl%C3%BCk%C9%99sizlik_Komit%C9%99si" title="SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi">KQB</a>-yə müəyyən məbləğ ödəyirdilər.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Anatoli_Qranovski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatoli Qranovski (səhifə mövcud deyil)">Anatoli Qranovski</a>, 1946-cı ildə <a href="/wiki/%C4%B0sve%C3%A7" title="İsveç">İsveçə</a> mühacirət edəndən sonra Mən NKVD agenti idim əsərini yazdı və bu əsərdə bir gənc oğlan kimi QULAQ məhbuslarını görməsi barədə, eləcə də 1939-cu ildə özünün məhbus kimi təcrübələri qeyd olunub. Qranovskinin atası, 1937-ci ildə QULAQ-a sürgün olunmuşdur.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Yuri_Marqolin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yuri Marqolin (səhifə mövcud deyil)">Yuri Marqolinin</a> Ze-Ka torpağına səfər kitabı, 1947-ci ildə bitirilmişdir, lakin <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsindən</a> dərhal sonra <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> haqqında belə kitabı nəşr etmək mümkünsüz idi</li> <li><a href="/w/index.php?title=Qustav_Herlinq-Qrudzinski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qustav Herlinq-Qrudzinski (səhifə mövcud deyil)">Qustav Herlinq-Qrudzinski</a>, Andrey Kiolkos tərəfindən ingilis dilinə tərcümə olunmuş Başqa bir dünya əsərini yazdı və 1951-ci ildə <a href="/wiki/Bertran_Rassel" title="Bertran Rassel">Bertran Rassel</a> tərəfindən təqdimatı ilə nəşr olundu. Şəxsi düşüncəsi ilə QULAQ-dakı həyatı təsvir etməklə, sovet kommunist sisteminin xüsusiyyətinin əsl təhlilini verir.</li> <li><a href="/wiki/Aleksandr_Soljenits%C4%B1n" title="Aleksandr Soljenitsın">Aleksandr Soljenitsının</a> <a href="/w/index.php?title=QULAQ_arxipelaq%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="QULAQ arxipelaqı (səhifə mövcud deyil)">QULAQ arxipelaqı</a> kitabı, əmək düşərgələri haqqında ilk ədəbi işi deyildi. Onun əvvəlki kitabı olan <a href="/w/index.php?title=%C4%B0van_Denisovi%C3%A7in_h%C9%99yat%C4%B1nda_bir_g%C3%BCn&action=edit&redlink=1" class="new" title="İvan Denisoviçin həyatında bir gün (səhifə mövcud deyil)">İvan Denisoviçin həyatında bir gün</a> əsəri, QULAQ məhbusunun tipik günü barədədir. 1962-ci ilin noyabrında ən prestijli aylıq <a href="/w/index.php?title=Yeni_d%C3%BCnya_jurnal%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yeni dünya jurnalı (səhifə mövcud deyil)">Yeni dünya jurnalı</a>nda nəşr olundu, lakin tezliklə qadağan olundu və bütün kitabxanalardan yığışdırıldı. QULAQ-ı vətəndaşlarına qarşı repressiya həyata keçirən alət kimi nümayiş etdirən ilk iş idi. <a href="/w/index.php?title=%C4%B0lk_dair%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="İlk dairə (səhifə mövcud deyil)">İlk dairə</a> əsəri, Marfino şaraşkalarında və xüsusi həbsxanalarda məhbusların həyatlarında 3 günün təsviri haqqındadır və <a href="/w/index.php?title=%C4%B0van_Denisovi%C3%A7in_h%C9%99yat%C4%B1nda_bir_g%C3%BCn&action=edit&redlink=1" class="new" title="İvan Denisoviçin həyatında bir gün (səhifə mövcud deyil)">İvan Denisoviçin həyatında bir gün</a> əsərindən sonra <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> rəhbər orqanlarında nəşrə verilmişdir, lakin rədd edilmiş, sonra isə 1968-ci ildə xaricdə nəşr olunmuşdur.</li> <li><a href="/wiki/Macar" class="mw-redirect" title="Macar">Macar</a> yazıçısı <a href="/w/index.php?title=Yano%C5%9F_Roja%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yanoş Rojaş (səhifə mövcud deyil)">Yanoş Rojaş</a>, Macar Soljenitsını kimi tanınmışdır. QULAQ haqqında çoxlu kitablar və məqalələr yazmışdır.</li> <li><a href="/wiki/Macar" class="mw-redirect" title="Macar">Macar</a> sənədli film rejissoru <a href="/w/index.php?title=Zoltan_Szalkai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zoltan Szalkai (səhifə mövcud deyil)">Zoltan Szalkai</a>, QULAQ düşərgələri haqqında bir sıra filmlər çəkmişdir.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Karlo_%C5%9Etayner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karlo Ştayner (səhifə mövcud deyil)">Karlo Ştayner</a>, keçmiş <a href="/w/index.php?title=Yuqoslaviya_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yuqoslaviya Krallığı (səhifə mövcud deyil)">Yuqoslaviya Krallığında</a> <a href="/wiki/Xorvat" class="mw-redirect" title="Xorvat">xorvat</a> kommunist fəalı və 1932–1939-cu illərdə <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskvada</a> Komintern Nəşriyyat Evinin rəhbəri olmuşdur. Bir gecə əks-inqilabi fəaliyyət göstərməsi ittihamı ilə <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskvadakı</a> evindən aparılmış və həbs olunmuşdur. O, sonrakı 20 ilini <a href="/w/index.php?title=Solovki_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovki həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Solovkidən</a> <a href="/wiki/Norilsk" title="Norilsk">Norilskə</a> qədər düşərgələrdə keçirmişdir. <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> ilə <a href="/wiki/Yuqoslaviya" title="Yuqoslaviya">Yuqoslaviya</a> arasında münasibətlər normallaşandan sonra onun günahsız olduğu bəlli oldu. O, 20 il müddətində yolunu gözləyən həyat yoldaşı ilə birlikdə 1956-cı ildə <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-ni tərk etmiş və həyatının qalan hissəsini <a href="/wiki/Xorvatiya" title="Xorvatiya">Xorvatiyanın</a> paytaxtı <a href="/wiki/Zaqreb" title="Zaqreb">Zaqreb</a> şəhərində keçirmişdir. O, Sibirdə 7000 gün adlı kitabını yazmışdır.</li> <li>Karl Tobyen tərəfindən yazılmış Qırmızı ulduz altında rəqs əsəri, <a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a> terrorundan öncə <a href="/wiki/Rusiya" title="Rusiya">Rusiyaya</a> köçən atletik qız Marqaret Vernerin hekayəsindən bəhs edir. O, çoxlu çətinliklərlə üzləşir, belə ki atası qaçırdılır və həbs olunur. Verner, bu barədə dediyinə görə QULAQ-dan sağ qurtulan yeganə <a href="/wiki/Amerikan" class="mw-redirect" title="Amerikan">amerikan</a> qadınıdır.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Aleksandr_Dolqan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleksandr Dolqan (səhifə mövcud deyil)">Aleksandr Dolqan</a> QULAQ-da amerikalı və Mən Rusiyada qul idim əsərlərini yazmışdı.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Yevgeniya_Qinzburq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yevgeniya Qinzburq (səhifə mövcud deyil)">Yevgeniya Qinzburq</a>, xatirələri barədə Qasırğaya səyahət və Qasırğa içində əsərlərini yazmışdır.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Savi%C3%A7_Markovi%C3%A7_Stedimliya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saviç Markoviç Stedimliya (səhifə mövcud deyil)">Saviç Markoviç Stedimliya</a>, yarı <a href="/wiki/Xorvat" class="mw-redirect" title="Xorvat">xorvat</a> <a href="/w/index.php?title=Monteneqrolu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monteneqrolu (səhifə mövcud deyil)">monteneqrolu</a> ideoloq və <a href="/w/index.php?title=Usta%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ustaşa (səhifə mövcud deyil)">Ustaşa</a> rejimi nümayəndəsi idi. 1945-ci ildə, <a href="/wiki/Q%C4%B1z%C4%B1l_Ordu" title="Qızıl Ordu">Qızıl Ordu</a> tərəfindən <a href="/wiki/Avstriya" title="Avstriya">Avstriyadan</a> qaçarkən tutulmuş, <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-yə sürgün olunmuş və 10 ilini QULAQ-da keçirmişdir. Buraxılandan sonra Markoviç, QULAQ-da 10 il adlı 2 cildlik əsərində avtobioqrafiyası barəsində yazmışdı (Deset godina u Gulagu, Matica crnogorska, <a href="/wiki/Podqoritsa" title="Podqoritsa">Podqoritsa</a>, <a href="/wiki/Monteneqro" title="Monteneqro">Monteneqro</a> 2004).</li> <li><a href="/wiki/Slavomir_Ravi%C3%A7" title="Slavomir Raviç">Slavomir Raviç</a>, <a href="/wiki/%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İkinci dünya müharibəsi">İkinci dünya müharibəsi</a> dövründə QULAQ-dan xilas olması barədə ixtilaflı fikirlərini Uzun yürüş adlı əsərində qeyd etmişdir.</li> <li>Anita Nandriş-Kudlanın Sibirdə 20 il əsəri, 3 oğlu ilə birlikdə QULAQ-dan xilas olan <a href="/wiki/Bukovina" title="Bukovina">Bukovinalı</a> kəndli qadının şəxsi həyatı haqqındadır. Həyat yoldaşı və 3 azyaşlı uşağı ilə birlikdə, o mühakiməsiz və günahı olmadan Mahala kəndindən <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-də yerləşən <a href="/wiki/Yamalo-Nenets_Muxtar_Dair%C9%99si" title="Yamalo-Nenets Muxtar Dairəsi">Yamalo-Nenets Muxtar Dairəsinə</a> sürgün olunmuşdur. 1941-ci ilin <a href="/wiki/12_iyun" title="12 iyun">iyun ayının 12-dən</a> <a href="/wiki/13_iyun" title="13 iyun">13-nə</a> keçən gecə, 602 kəndli xəbərdarlıq edilmədən həbs olunmuş və sürgün edilmişdir. Onun anası üçün də eyni qərar verilmişdi, lakin rəhbər orqanlar tərəfindən paraplegik xəstəsi olduğu bilinəndən sonra deportasiyadan buraxıldı. Sonra ortaya çıxdı ki, deportasiya edilmələrinin və məcburi əməyə cəlb olunmalarının səbəbi saxtakar və cəfəng rəhbərləri ilə əlaqədar idi, guya həyat yoldaşı <a href="/wiki/Rum%C4%B1niya" title="Rumıniya">Rumıniyada</a> vali, siyasətçi və varlı kəndli olmuşdu. Lakin sonralar bunların heç birinin ən azından doğru olmadığı üzə çıxdı. Həyat yoldaşından ayrı düşən qadın, 3 oğlunu təkbaşına böyütmüş, yatalaq, sınqa, qidasızlıq, ifrat soyuq və ağır əməyə baxmayaraq bütün çətinlikləri dəf etmişdir. Bəraət veriləndən sonra <a href="/wiki/Bukovina" title="Bukovina">Bukovinaya</a> dönmüşdür. 3 illik məktəb təhsili olan kəndlinin sadə və birbaşa dildə həyatının sonuna qədər yazdığı əlyazmalar, 1982-ci ildə <a href="/wiki/Rum%C4%B1n" class="mw-redirect" title="Rumın">rumın</a> <a href="/wiki/Kommunizm" title="Kommunizm">kommunizminin</a> çökməsindən öncə, gizli olaraq <a href="/wiki/Rum%C4%B1niya" title="Rumıniya">Rumıniyaya</a> gətirilmişdir. Onun əlyazmaları, ilk dəfə 1991-ci ildə nəşr olunmuşdur. <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a>-nin yeni işğal etdiyi ərazilərdə yerli əhalinin qırılması üçün istifadə olunmuş QULAQ düşərgələrində sürgün olunmuş insanların əsasını <a href="/wiki/Bukovina" title="Bukovina">Bukovina</a> və <a href="/wiki/Bessarabiya" title="Bessarabiya">Bessarabiyadan</a> olan <a href="/wiki/Rum%C4%B1nlar" title="Rumınlar">rumınlar</a>, <a href="/wiki/Fin" class="mw-disambig" title="Fin">fin</a> və <a href="/wiki/Polyak" class="mw-redirect" title="Polyak">polyak</a> məhbuslar təşkil edirdi.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filmlər_və_televiziya">Filmlər və televiziya</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=15" title="Filmlər və televiziya bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=15" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Filmlər və televiziya">mənbəni redaktə et</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://realworldpictures.ca/GULAG_113/"></a><a rel="nofollow" class="external text" href="http://realworldpictures.ca/GULAG_113/"> QULAQ 113 (sənədli film)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=QULAQ%E2%80%93dan_qa%C3%A7%C4%B1%C5%9F_(film,_2001)&action=edit&redlink=1" class="new" title="QULAQ–dan qaçış (film, 2001) (səhifə mövcud deyil)">QULAQ–dan qaçış (film, 2001)</a></li> <li>QULAQ (film, 1985)</li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C9%99n_Devid%C9%99m_(film,_2004)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mən Devidəm (film, 2004) (səhifə mövcud deyil)">Mən Devidəm (film, 2004)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C9%99nar_(film,_2010)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kənar (film, 2010) (səhifə mövcud deyil)">Kənar (film, 2010)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sibird%C9%99_itkin_(film,_1991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sibirdə itkin (film, 1991) (səhifə mövcud deyil)">Sibirdə itkin (film, 1991)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0067530/">İvan Denisoviçin həyatında bir gün</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C9%99nim_yolum_(film,_2011)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mənim yolum (film, 2011) (səhifə mövcud deyil)">Mənim yolum (film, 2011)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ev%C9%99_qay%C4%B1d%C4%B1%C5%9F_(film,_2010)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evə qayıdış (film, 2010) (səhifə mövcud deyil)">Evə qayıdış (film, 2010)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qas%C4%B1r%C4%9Fa_i%C3%A7ind%C9%99_(film,_2009)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qasırğa içində (film, 2009) (səhifə mövcud deyil)">Qasırğa içində (film, 2009)</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kolonializm">Kolonializm</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=16" title="Kolonializm bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=16" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Kolonializm">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Vorkuta_r.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Vorkuta_r.jpg/220px-Vorkuta_r.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Vorkuta_r.jpg/330px-Vorkuta_r.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Vorkuta_r.jpg/440px-Vorkuta_r.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="642" /></a><figcaption><a href="/wiki/Vorkuta" title="Vorkuta">Vorkuta şəhəri</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ">SSRİ</a> dövlət sənədləri göstərir ki, əhalinin seyrək məskunlaşdığı ərazilərdə kolonializm QULAQ-ın məqsədlərinə daxil idi. Beləliklə, <a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_m%C9%99cburi_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_m%C9%99nt%C9%99q%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında məcburi yaşayış məntəqələri (səhifə mövcud deyil)">azad koloniya</a> anlayışı təqdim olundu. Ədəbli insanlar, həbs müddətinin əksəriyyətini qulluq etmiş, düşərgə rejimindən kənarda <a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_m%C9%99cburi_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_m%C9%99nt%C9%99q%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında məcburi yaşayış məntəqələri (səhifə mövcud deyil)">azad koloniyalara</a> buraxılmışdılar. Onlar, azad sakinlər kimi tanınmışdılar. Əlavə olaraq, rejim üçün xidmət göstərmiş, lakin yaşayış yerini azad formada seçməyi inkar edən şəxslər üçün <a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_m%C9%99cburi_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_m%C9%99nt%C9%99q%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında məcburi yaşayış məntəqələri (səhifə mövcud deyil)">azad koloniyaya</a> təyin edilməkləri məsləhət olunmuş və onlara əsas bölgələrdə torpaq verilmişdi. QULAQ, bu yanaşmanı <a href="/wiki/Katorqa" title="Katorqa">katorqa</a> sistemindən miras götürmüşdü. Bəzi statistik hesablamalara görə 40,000 insan <a href="/wiki/Vorkuta" title="Vorkuta">Vorkutada</a> dövlət pansiyonlarında toplanmış, 32,000 keçmiş QULAQ məhbusu və ya onların övladları tələyə salınmışdı.<a href="#cite_note-83">[83]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Həbsdən_sonrakı_həyat">Həbsdən sonrakı həyat</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=17" title="Həbsdən sonrakı həyat bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=17" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Həbsdən sonrakı həyat">mənbəni redaktə et</a>]</div> Düşərgədə və ya həbsxanada həbs olunmuş şəxslərə geniş vüsətli işləri görmək qadağan edilmişdi. Əvvəlki məhkumluq həyatını gizlətmək, çətin iş idi. Siyasilər kimi həbs olunmuş şəxslər <a href="/w/index.php?title=Birinci_%C5%9F%C3%B6b%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birinci şöbə (səhifə mövcud deyil)">birinci şöbələr</a> üçün bəlaya çevrilmişdi, çünki keçmiş siyasilər yoxlanılmalı idilər. Düşərgələrdən buraxılan insanların çoxuna böyük şəhərlərdə yaşamaq qadağan edilmişdi. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="QULAQ_abidələri">QULAQ abidələri</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=18" title="QULAQ abidələri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=18" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: QULAQ abidələri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/w/index.php?title=Siyasi_repressiya_qurbanlar%C4%B1n%C4%B1n_xatir%C9%99_g%C3%BCn%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siyasi repressiya qurbanlarının xatirə günü (səhifə mövcud deyil)">Siyasi repressiya qurbanlarının xatirə günü</a> </div></dd></dl> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:GulagMemorial.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/GulagMemorial.jpg/220px-GulagMemorial.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/GulagMemorial.jpg/330px-GulagMemorial.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/GulagMemorial.jpg/440px-GulagMemorial.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sankt_Peterburq" class="mw-redirect" title="Sankt Peterburq">Sankt Peterburqda</a> yerləşən abidə</figcaption></figure> Həm <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskvada</a>, həm də <a href="/wiki/Sankt_Peterburq" class="mw-redirect" title="Sankt Peterburq">Sankt Peterburqda</a> QULAQ sistemində ilk həbsxana olan <a href="/w/index.php?title=Solovki_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solovki həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Solovki həbs düşərgəsində</a> həlak olmuş insanların xatirəsinə həsr olunmuş abidələr var. <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskvada</a> yerləşən abidə <a href="/w/index.php?title=Lubyanka_meydan%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lubyanka meydanı (səhifə mövcud deyil)">Lubyanka meydanında</a> — <a href="/wiki/NKVD" class="mw-redirect" title="NKVD">NKVD</a> qərargahının ərazisindədir. İnsanlar, hər ilin 30 oktyabrında — <a href="/w/index.php?title=Siyasi_repressiya_qurbanlar%C4%B1n%C4%B1n_xatir%C9%99_g%C3%BCn%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siyasi repressiya qurbanlarının xatirə günü (səhifə mövcud deyil)">Siyasi repressiya qurbanlarının xatirə günündə</a> bu abidənin ətrafında toplaşır. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="QULAQ_muzeyi">QULAQ muzeyi</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=19" title="QULAQ muzeyi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=19" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: QULAQ muzeyi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg/220px-GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg/330px-GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg/440px-GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskvada</a> QULAQ muzeyi</figcaption></figure> <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva şəhərində</a> ilk rəhbəri <a href="/w/index.php?title=Anton_Antonov%E2%80%93Ovseyenko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anton Antonov–Ovseyenko (səhifə mövcud deyil)">Anton Antonov–Ovseyenko</a> olan Dövlət QULAQ Muzeyi fəaliyyət göstərir.<a href="#cite_note-Гальперович-84">[84]</a><a href="#cite_note-Banerji-85">[85]</a><a href="#cite_note-Museum-86">[86]</a><a href="#cite_note-87">[87]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Müxtəlif_ölkələr_üzrə_əmək_düşərgələri">Müxtəlif ölkələr üzrə əmək düşərgələri</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=20" title="Müxtəlif ölkələr üzrə əmək düşərgələri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=20" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Müxtəlif ölkələr üzrə əmək düşərgələri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dunay%E2%80%93Qara_d%C9%99niz_kanal%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dunay–Qara dəniz kanalı (səhifə mövcud deyil)">Dunay–Qara dəniz kanalı</a> (Rumıniya Sosialist Respublikası)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Eeytan_adas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şeytan adası (səhifə mövcud deyil)">Şeytan adası</a> (Fransa)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Qoli%E2%80%93Otok&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qoli–Otok (səhifə mövcud deyil)">Qoli–Otok</a> (Yuqoslaviya)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Xveryon_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xveryon həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Xveryon həbs düşərgəsi</a> (Şimali Koreya)</li> <li><a href="/wiki/Katorqa" title="Katorqa">Katorqa</a> (Rusiya İmperiyası)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Laoqay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laoqay (səhifə mövcud deyil)">Laoqay</a> (Çin)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Yenid%C9%99n_t%C9%99hsil_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yenidən təhsil düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Yenidən təhsil düşərgəsi</a> (Vyetnam)</li> <li><a href="/wiki/Spa%C3%A7_h%C9%99bsxanas%C4%B1" title="Spaç həbsxanası">Şpaç həbsxanası</a> (Albaniya)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Vyetnam_QULAQ-%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vyetnam QULAQ-ı (səhifə mövcud deyil)">Vyetnam QULAQ-ı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yodok_h%C9%99bs_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yodok həbs düşərgəsi (səhifə mövcud deyil)">Yodok həbs düşərgəsi</a> (Şimali Koreya)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Memuarlar">Memuarlar</h3>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=21" title="Memuarlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=21" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Memuarlar">mənbəni redaktə et</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_kolyma.html">Ayyub Baghirov (1906–1973), Bitter Days of Kolyma</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_sadikhli_siberia.html">Murtuz Sadikhli (1927–1997), Memory of Blood</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_prison_diary_ummugul.html">Ummugulsum Sadigzade (died 1944), Prison Diary: Tears Are My Only Companions</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_prison_letters.html">Ummugulsum Sadigzade (died 1944), Letters from Prison to her Young Children</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai134_folder/134_articles/134_index.html">Remembering Stalin — Azerbaijan International 13.4 (Winter 2005)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_index.html">"The Literature of Stalin's Repressions" in Azerbaijan International, Vol 14:1 (Spring 2006)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_mehdi_husein_rivers.html">Mehdi Husein (1905–1965), "Underground Rivers Flow Into the Sea" (Excerpts — First Novel About Exile to the Gulag by an Azerbaijani Writer)</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İstinadlar">İstinadlar</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=22" title="İstinadlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=22" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İstinadlar">mənbəni redaktə et</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6982878">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> Other Soviet penal labor systems not formally included in GULag were: (a) camps for the <a href="/w/index.php?title=Prisoners_of_war&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prisoners of war (səhifə mövcud deyil)">prisoners of war</a> captured by the <a href="/w/index.php?title=Soviet_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soviet Union (səhifə mövcud deyil)">Soviet Union</a>, administered by <a href="/w/index.php?title=GUPVI&action=edit&redlink=1" class="new" title="GUPVI (səhifə mövcud deyil)">GUPVI</a> (b) filtration camps created during <a href="/w/index.php?title=World_War_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="World War II (səhifə mövcud deyil)">World War II</a> for temporary detention of Soviet <a href="/w/index.php?title=Ostarbeiter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ostarbeiter (səhifə mövcud deyil)">Ostarbeiters</a> and prisoners of war while they were being screened by the security organs in order to "filter out" the black sheep, (c) "<a href="/w/index.php?title=Special_settlement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Special settlement (səhifə mövcud deyil)">special settlements</a>" for <a href="/w/index.php?title=%C4%B0nternal_exile&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnternal exile (səhifə mövcud deyil)">internal exiles</a> including "<a href="/w/index.php?title=Kulaks&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kulaks (səhifə mövcud deyil)">kulaks</a>" and <a href="/w/index.php?title=Population_transfer_in_the_Soviet_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population transfer in the Soviet Union (səhifə mövcud deyil)">deported ethnic minorities</a>, such as <a href="/w/index.php?title=Volga_Germans&action=edit&redlink=1" class="new" title="Volga Germans (səhifə mövcud deyil)">Volga Germans</a>, Poles, Balts, Caucasians, <a href="/w/index.php?title=Crimean_Tatars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crimean Tatars (səhifə mövcud deyil)">Crimean Tartars</a>, and others. During certain periods of Soviet history, each of these camp systems held millions of people. Many hundreds of thousand were also sentenced to forced labor without imprisonment at their normal place of work. (Applebaum, pages 579–580) </li> <li id="cite_note-Applebaum_2003-2">↑ <a href="#cite_ref-Applebaum_2003_2-0">1</a> <a href="#cite_ref-Applebaum_2003_2-1">2</a> <a href="#cite_ref-Applebaum_2003_2-2">3</a> <a href="/w/index.php?title=Anne_Applebaum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anne Applebaum (səhifə mövcud deyil)">Applebaum, Anne</a> (2003) <a href="/w/index.php?title=Gulag:_A_History&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gulag: A History (səhifə mövcud deyil)">Gulag: A History</a>. <a href="/w/index.php?title=Doubleday_(publisher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doubleday (publisher) (səhifə mövcud deyil)">Doubleday</a>. <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0767900561" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7679-0056-1</a> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Alexander_Nikolaevich_Yakovlev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alexander Nikolaevich Yakovlev (səhifə mövcud deyil)">Alexander Nikolaevich Yakovlev</a>. A Century of Violence in Soviet Russia. <a href="/w/index.php?title=Yale_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yale University Press (səhifə mövcud deyil)">Yale University Press</a>, 2002. <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0300087608" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-300-08760-8</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=ChRk43tVxTwC&pg=PA15&dq=architect+of+the+gulag+system&lr=&ei=H860SrWnI4OAywTHjKyADw#v=onepage&q=architect%20of%20the%20gulag%20system&f=false">p. 15</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210517171941/https://books.google.com/books?id=ChRk43tVxTwC&pg=PA15&dq=architect+of+the+gulag+system&lr=&ei=H860SrWnI4OAywTHjKyADw#v=onepage&q=architect%20of%20the%20gulag%20system&f=false">Arxivləşdirilib</a> 2021-05-17 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Steven_Rosefielde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steven Rosefielde (səhifə mövcud deyil)">Steven Rosefielde</a>. <a href="/w/index.php?title=Red_Holocaust_(2009_book)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red Holocaust (2009 book) (səhifə mövcud deyil)">Red Holocaust</a>. <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>, 2009. <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0415777577" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-77757-7</a> pg. 247: "They served as killing fields during much of the Stalin period, and as a vast pool of cheap labor for state projects." </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nybooks.com/articles/archives/2011/mar/10/hitler-vs-stalin-who-killed-more/">"Arxivlənmiş surət"</a>. 2015-11-26 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151126122617/http://www.nybooks.com/articles/archives/2011/mar/10/hitler-vs-stalin-who-killed-more/">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Arxivl%C9%99nmi%C5%9F+sur%C9%99t&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nybooks.com%2Farticles%2Farchives%2F2011%2Fmar%2F10%2Fhitler-vs-stalin-who-killed-more%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4913744">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style> </li> <li id="cite_note-GRZ-6">↑ <a href="#cite_ref-GRZ_6-0">1</a> <a href="#cite_ref-GRZ_6-1">2</a> <a href="#cite_ref-GRZ_6-2">3</a> Getty, Rittersporn, Zemskov. Victims of the Soviet Penal System in the Pre-War Years: A First Approach on the Basis of Archival Evidence. The American Historical Review, Vol. 98, No. 4 (Oct., 1993), pp. 1017–1049 </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arlindo-correia.org/041003.html">"Gulag: a History of the Soviet Camps"</a>. Arlindo-correia.org. 2013-10-12 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131012011951/http://www.arlindo-correia.org/041003.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gulag%3A+a+History+of+the+Soviet+Camps&rft.pub=Arlindo-correia.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.arlindo-correia.org%2F041003.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081228031043/http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html">"Arxivlənmiş surət"</a>. 2008-12-28 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Arxivl%C9%99nmi%C5%9F+sur%C9%99t&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.etext.org%2FPolitics%2FStaljin%2FStaljin%2Farticles%2FAHR%2FAHR.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema06.php">"Демографические потери от репрессий"</a>. Demoscope.ru. 2011-11-04 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111104102426/http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema06.php">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2011-12-19.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8+%D0%BE%D1%82+%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9&rft.pub=Demoscope.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fdemoscope.ru%2Fweekly%2F2007%2F0313%2Ftema06.php&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-ConquestGRZ-10">↑ <a href="#cite_ref-ConquestGRZ_10-0">1</a> <a href="#cite_ref-ConquestGRZ_10-1">2</a> <a href="#cite_ref-ConquestGRZ_10-2">3</a> Robert Conquest in <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf">"Victims of Stalinism: A Comment."</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110927152248/http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf">Arxivləşdirilib</a> 2011-09-27 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> Europe-Asia Studies, Vol. 49, No. 7 (Nov., 1997), pp. 1317–1319 states: "We are all inclined to accept the Zemskov totals (even if not as complete) with their 14 million intake to Gulag 'camps' alone, to which must be added 4–5 million going to Gulag 'colonies', to say nothing of the 3.5 million already in, or sent to, 'labor settlements'. However taken, these are surely 'high' figures." There are reservations to be made. For example, we now learn that the Gulag reported totals were of capacity rather than actual counts,leading to an underestimate in 1946 of around 15%. Then as to the numbers 'freed': there is no reason to accept the category simply because the MVD so listed them, and, in fact, we are told of 1947 (when the anecdotal evidence is of almost no one released) that this category concealed deaths: 100000 in the first quarter of the year' </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> "Repressions". Publicist.n1.by. Retrieved 2009–01-06. </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.h-net.org/reviews/showrev.cgi?path=9539851382536">"H-Net Reviews"</a>. 2007-06-27 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070627065714/http://h-net.org/reviews/showrev.cgi?path=9539851382536">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=H-Net+Reviews&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.h-net.org%2Freviews%2Fshowrev.cgi%3Fpath%3D9539851382536&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141213064253/http://www.memo.ru/history/polacy/g_3.htm">"Arxivlənmiş surət"</a>. 2014-12-13 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.memo.ru/HISTORY/POLAcy/g_3.htm">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Arxivl%C9%99nmi%C5%9F+sur%C9%99t&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.memo.ru%2FHISTORY%2FPOLAcy%2Fg_3.htm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> MVD of Russia: An Encyclopedia (МВД России: энциклопедия), 2002, <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/5224037220" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-224-03722-0</a>, p.541 </li> <li id="cite_note-Rosefielde7677-15"><a href="#cite_ref-Rosefielde7677_15-0">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Steven_Rosefielde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steven Rosefielde (səhifə mövcud deyil)">Steven Rosefielde</a>. <a href="/w/index.php?title=Red_Holocaust_(2009_book)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red Holocaust (2009 book) (səhifə mövcud deyil)">Red Holocaust</a>. <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>, 2009. <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0415777577" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-77757-7</a> pg. 67 "…more complete archival data increases camp deaths by 19.4 percent to 1,258,537"; pg 77: "The best archivally based estimate of Gulag excess deaths at present is 1.6 million from 1929 to 1953." </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> Robert Conquest, Preface, The Great Terror: A Reassessment: 40th Anniversary Edition, Oxford University Press, USA, 2007. p. xvi </li> <li id="cite_note-gulag2-17"><a href="#cite_ref-gulag2_17-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060110091833/http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag2.html">"Repressions"</a>. Publicist.n1.by. 2006-01-10 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag2.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Repressions&rft.pub=Publicist.n1.by&rft_id=http%3A%2F%2Fpublicist.n1.by%2Farticles%2Frepressions%2Frepressions_gulag2.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071105114641/http://gulaghistory.org/exhibits/nps/onlineexhibit/stalin/crimes.php">"What Were Their Crimes?"</a>. Gulaghistory.org. 2007-11-05 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gulaghistory.org/nps/onlineexhibit/stalin/crimes.php">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+Were+Their+Crimes%3F&rft.pub=Gulaghistory.org&rft_id=http%3A%2F%2Fgulaghistory.org%2Fnps%2Fonlineexhibit%2Fstalin%2Fcrimes.php&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> Uschan, M. Political Leaders. Lucent Books. 2002. </li> <li id="cite_note-organy1-20">↑ <a href="#cite_ref-organy1_20-0">1</a> <a href="#cite_ref-organy1_20-1">2</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080311080150/http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html">"Repressions"</a>. Publicist.n1.by. 2008-03-11 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Repressions&rft.pub=Publicist.n1.by&rft_id=http%3A%2F%2Fpublicist.n1.by%2Farticles%2Frepressions%2Frepressions_organy1.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Земсков-21">↑ <a href="#cite_ref-Земсков_21-0">1</a> <a href="#cite_ref-Земсков_21-1">2</a> <a href="#cite_ref-Земсков_21-2">3</a> <cite class="citation journal">Земсков, Виктор. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scepsis.ru/library/id_937.html">"ГУЛАГ (историко-социологический аспект)"</a>. Социологические исследования (№ 6, 7). 1991. 12 May 2012 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120512095102/http://scepsis.ru/library/id_937.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 14 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.atitle=%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93+%28%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BE-%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B5%D0%BA%D1%82%29&rft.issue=%E2%84%96+6%2C+7&rft.date=1991&rft.aulast=%D0%97%D0%B5%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.aufirst=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80&rft_id=http%3A%2F%2Fscepsis.ru%2Flibrary%2Fid_937.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2003/05/11/books/review/11MINERT.html">'Gulag': The Other Killing Machine</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160307065121/http://www.nytimes.com/2003/05/11/books/review/11MINERT.html">Arxivləşdirilib</a> 2016-03-07 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>". The New York Times. may 11, 2003. </li> <li id="cite_note-Jakobson-23"><a href="#cite_ref-Jakobson_23-0">↑</a> See, e.g. Michael Jakobson, Origins of the GULag: The Soviet Prison Camp System 1917–34, Lexington, KY: University Press of Kentucky, 1993, p. 88. </li> <li id="cite_note-Ivanova-24"><a href="#cite_ref-Ivanova_24-0">↑</a> See, e.g. Galina M. Ivanova, Labor Camp Socialism: The Gulag in the Totalitarian System, Armonk, NY: M.E. Sharpe, 2000, Chapter 2. </li> <li id="cite_note-Kozlov-25"><a href="#cite_ref-Kozlov_25-0">↑</a> See for example Istorija stalinskogo Gulaga: konec 1920-kh — pervaia polovina 1950-kh godov; sobranie dokumentov v 7 tomakh, ed. by V. P. Kozlov et al., Moskva: ROSSPEN 2004, vol. 4: Naselenie Gulaga </li> <li id="cite_note-rosenf-26"><a href="#cite_ref-rosenf_26-0">↑</a> <cite class="citation book">Rosefielde, Steven. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=L4s1H9v2yOwC&pg=PA95&lpg=PA95&dq=gulag+population&source=bl&ots=1dI_8IlFub&sig=4F1DU0JHZ4YoGjp8ceznXM5Wals&hl=en&ei=odm0Tbn7Jo7EsAOHwdTzCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&sqi=2&ved=0CEkQ6AEwBg#v=onepage&q=gulag%20population&f=false">The Russian economy: from Lenin to Putin</a>. 2016-05-10 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160510025843/https://books.google.com/books?id=L4s1H9v2yOwC&pg=PA95&lpg=PA95&dq=gulag+population&source=bl&ots=1dI_8IlFub&sig=4F1DU0JHZ4YoGjp8ceznXM5Wals&hl=en&ei=odm0Tbn7Jo7EsAOHwdTzCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=7&sqi=2&ved=0CEkQ6AEwBg#v=onepage&q=gulag%20population&f=false">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Russian+economy%3A+from+Lenin+to+Putin&rft.aulast=Rosefielde&rft.aufirst=Steven&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DL4s1H9v2yOwC%26pg%3DPA95%26lpg%3DPA95%26dq%3Dgulag%2Bpopulation%26source%3Dbl%26ots%3D1dI_8IlFub%26sig%3D4F1DU0JHZ4YoGjp8ceznXM5Wals%26hl%3Den%26ei%3Dodm0Tbn7Jo7EsAOHwdTzCw%26sa%3DX%26oi%3Dbook_result%26ct%3Dresult%26resnum%3D7%26sqi%3D2%26ved%3D0CEkQ6AEwBg%23v%3Donepage%26q%3Dgulag%2520population%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation book">Applebaum, Anne. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=8fIfmxAs_T0C&pg=PA446&lpg=PA446&dq=gulag+total+population&source=bl&ots=K8v68ALmEi&sig=PE8I4S5DjCEgyrgF60xC-RMH0Q8&hl=en&ei=H-G0TfnyFIqosQP-m733Cw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBcQ6AEwADgK#v=onepage&q=gulag%20total%20population&f=false">Gulag: a history</a>. 2018-12-26 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181226043758/https://books.google.com/books?id=8fIfmxAs_T0C&pg=PA446&lpg=PA446&dq=gulag+total+population&source=bl&ots=K8v68ALmEi&sig=PE8I4S5DjCEgyrgF60xC-RMH0Q8&hl=en&ei=H-G0TfnyFIqosQP-m733Cw&sa=X&oi=book_result&ct=result#v=onepage&q=gulag%20total%20population&f=false">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gulag%3A+a+history&rft.aulast=Applebaum&rft.aufirst=Anne&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8fIfmxAs_T0C%26pg%3DPA446%26lpg%3DPA446%26dq%3Dgulag%2Btotal%2Bpopulation%26source%3Dbl%26ots%3DK8v68ALmEi%26sig%3DPE8I4S5DjCEgyrgF60xC-RMH0Q8%26hl%3Den%26ei%3DH-G0TfnyFIqosQP-m733Cw%26sa%3DX%26oi%3Dbook_result%26ct%3Dresult%26resnum%3D1%26ved%3D0CBcQ6AEwADgK%23v%3Donepage%26q%3Dgulag%2520total%2520population%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> Franciszek Proch, Poland's Way of the Cross, New York 1987 P.146 </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.projectinposterum.org/docs/poland_WWII_casualties.htm">"Project In Posterum"</a>. Project In Posterum. 2007-04-18 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070418175341/http://projectinposterum.org/docs/poland_WWII_casualties.htm">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2011-12-19.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Project+In+Posterum&rft.pub=Project+In+Posterum&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.projectinposterum.org%2Fdocs%2Fpoland_WWII_casualties.htm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-PWN_KW-30"><a href="#cite_ref-PWN_KW_30-0">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Internetowa_encyklopedia_PWN&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internetowa encyklopedia PWN (səhifə mövcud deyil)">Encyklopedia PWN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://encyklopedia.pwn.pl/33490_1.html">'KAMPANIA WRZEŚNIOWA 1939'</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060509003357/http://encyklopedia.pwn.pl/33490_1.html">Arxivləşdirilib</a> 2006-05-09 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, last retrieved on 10 December 2005, Polish language </li> <li id="cite_note-Chodakiewicz-31"><a href="#cite_ref-Chodakiewicz_31-0">↑</a>  (ing.) <cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Marek_Jan_Chodakiewicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marek Jan Chodakiewicz (səhifə mövcud deyil)">Marek Jan Chodakiewicz</a>. Between Nazis and Soviets: Occupation Politics in Poland, 1939–1947. Lexington Books. 2004. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0-7391-0484-5" title="Xüsusi:KitabMənbələri/0-7391-0484-5"><bdi>0-7391-0484-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Between+Nazis+and+Soviets%3A+Occupation+Politics+in+Poland%2C+1939%E2%80%931947&rft.pub=Lexington+Books&rft.date=2004&rft.isbn=0-7391-0484-5&rft.au=Marek+Jan+Chodakiewicz&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <cite class="citation news">beanbean. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140531104804/http://my.telegraph.co.uk/beanbean/beanbean/4054641/A_Polish_life_5_Starobielsk_and_the_transSiberian_railway/">"A Polish life. 5: Starobielsk and the trans-Siberian railway"</a>. <a href="/w/index.php?title=My_Telegraph&action=edit&redlink=1" class="new" title="My Telegraph (səhifə mövcud deyil)">My Telegraph</a>. London. 2008-05-02. 2014-05-31 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://my.telegraph.co.uk/beanbean/beanbean/4054641/A_Polish_life_5_Starobielsk_and_the_transSiberian_railway/">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-05-08.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=My+Telegraph&rft.atitle=A+Polish+life.+5%3A+Starobielsk+and+the+trans-Siberian+railway&rft.date=2008-05-02&rft.au=beanbean&rft_id=http%3A%2F%2Fmy.telegraph.co.uk%2Fbeanbean%2Fbeanbean%2F4054641%2FA_Polish_life_5_Starobielsk_and_the_transSiberian_railway%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <cite class="citation web">Hope, Michael. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wajszczuk.v.pl/english/drzewo/czytelnia/michael_hope.htm">"Polish deportees in the Soviet Union"</a>. Wajszczuk.v.pl. 2009-04-08 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090408081337/http://www.wajszczuk.v.pl/english/drzewo/czytelnia/michael_hope.htm">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Polish+deportees+in+the+Soviet+Union&rft.pub=Wajszczuk.v.pl&rft.aulast=Hope&rft.aufirst=Michael&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wajszczuk.v.pl%2Fenglish%2Fdrzewo%2Fczytelnia%2Fmichael_hope.htm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.anneapplebaum.com/gulag-a-history/">GULAG: a History</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220626110559/http://www.anneapplebaum.com/gulag-a-history/">Arxivləşdirilib</a> 2022-06-26 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Anne Applebaum </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> Zemskov, Gulag, Sociologičeskije issledovanija, 1991, No. 6, pp. 14–15. </li> <li id="cite_note-gulag1-36">↑ <a href="#cite_ref-gulag1_36-0">1</a> <a href="#cite_ref-gulag1_36-1">2</a> <a href="#cite_ref-gulag1_36-2">3</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090419222914/http://soviet-history.com/doc/prison/gulag_info1.php">"Repressions"</a>. Publicist.n1.by. 2009-04-19 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag1.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Repressions&rft.pub=Publicist.n1.by&rft_id=http%3A%2F%2Fpublicist.n1.by%2Farticles%2Frepressions%2Frepressions_gulag1.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Ivanova:_labor_camps-37">↑ <a href="#cite_ref-Ivanova:_labor_camps_37-0">1</a> <a href="#cite_ref-Ivanova:_labor_camps_37-1">2</a> <a href="#cite_ref-Ivanova:_labor_camps_37-2">3</a> <a href="#cite_ref-Ivanova:_labor_camps_37-3">4</a> <a href="#cite_ref-Ivanova:_labor_camps_37-4">5</a> <cite class="citation book">Ivanova, Galina Mikhailovna. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/laborcampsociali0000ivan">Labor Camp Socialism: The Gulag in the Soviet Totalitarian System</a>. Armonk, NY: Sharpe. 2000. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/laborcampsociali0000ivan/page/69">69</a>–126.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Labor+Camp+Socialism%3A+The+Gulag+in+the+Soviet+Totalitarian+System&rft.place=Armonk%2C+NY&rft.pages=69-126&rft.pub=Sharpe&rft.date=2000&rft.aulast=Ivanova&rft.aufirst=Galina+Mikhailovna&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flaborcampsociali0000ivan&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-khlev-38">↑ <a href="#cite_ref-khlev_38-0">1</a> <a href="#cite_ref-khlev_38-1">2</a> <cite class="citation book">Khevniuk, Oleg V. The History of the Gulag: From Collectivization to the Great Terror. Yale University Press. 2004. 236–286.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+History+of+the+Gulag%3A+From+Collectivization+to+the+Great+Terror&rft.pages=236-286&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=2004&rft.aulast=Khevniuk&rft.aufirst=Oleg+V.&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-ebacon-39">↑ <a href="#cite_ref-ebacon_39-0">1</a> <a href="#cite_ref-ebacon_39-1">2</a> <cite class="citation book">Bacon, Edwin. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gulagatwarstalin0000baco">The Gulag at War: Stalin's Forced Labour System in the Light of the Archives</a>. New York, NY: New York University Press. 1994. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gulagatwarstalin0000baco/page/42">42</a>–63, 82–100, 123–144.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Gulag+at+War%3A+Stalin%27s+Forced+Labour+System+in+the+Light+of+the+Archives&rft.place=New+York%2C+NY&rft.pages=42-63%2C+82-100%2C+123-144&rft.pub=New+York+University+Press&rft.date=1994&rft.aulast=Bacon&rft.aufirst=Edwin&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgulagatwarstalin0000baco&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> Mark Elliott. "The United States and Forced Repatriation of Soviet Citizens, 1944–47," Political Science Quarterly, Vol. 88, No. 2 (June, 1973), pp. 253–275. </li> <li id="cite_note-darkside-41"><a href="#cite_ref-darkside_41-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120117182523/http://www.fff.org/freedom/0895a.asp">"Repatriation - The Dark Side of World War II"</a>. Fff.org. 2012-01-17 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fff.org/freedom/0895a.asp">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Repatriation+-+The+Dark+Side+of+World+War+II&rft.pub=Fff.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fff.org%2Ffreedom%2F0895a.asp&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-forced-42"><a href="#cite_ref-forced_42-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hillsdale.edu/news/imprimis/archive/issue.asp?year=1988&month=12">"Forced Repatriation to the Soviet Union: The Secret Betrayal"</a>. Hillsdale.edu. 1939-09-01. 2012-02-07 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120207142426/http://www.hillsdale.edu/news/imprimis/archive/issue.asp?year=1988&month=12">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Forced+Repatriation+to+the+Soviet+Union%3A+The+Secret+Betrayal&rft.pub=Hillsdale.edu&rft.date=1939-09-01&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hillsdale.edu%2Fnews%2Fimprimis%2Farchive%2Fissue.asp%3Fyear%3D1988%26month%3D12&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-warlords-43"><a href="#cite_ref-warlords_43-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/t-z/warlords1stalin.html">"The warlords: Joseph Stalin"</a>. Channel4.com. 1953-03-06. 2009-04-25 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090425193405/http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/t-z/warlords1stalin.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+warlords%3A+Joseph+Stalin&rft.pub=Channel4.com&rft.date=1953-03-06&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.channel4.com%2Fhistory%2Fmicrosites%2FH%2Fhistory%2Ft-z%2Fwarlords1stalin.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-remembrance-44"><a href="#cite_ref-remembrance_44-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080227000846/http://www.stsg.de/main/zeithain/geschichte/gedenken/index_en.php">"Remembrance (Zeithain Memorial Grove)"</a>. Stsg.de. 1941-08-16. 2008-02-27 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stsg.de/main/zeithain/geschichte/gedenken/index_en.php">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Remembrance+%28Zeithain+Memorial+Grove%29&rft.pub=Stsg.de&rft.date=1941-08-16&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stsg.de%2Fmain%2Fzeithain%2Fgeschichte%2Fgedenken%2Findex_en.php&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"> (<a href="#invalid_param_val">#invalid_param_val</a>)<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080330210330/http://www.historynet.com/wars_conflicts/world_war_2/3037296.html">"Soviet Prisoners of War: Forgotten Nazi Victims of World War II"</a>. Historynet.com. 1941-09-08. 2008-03-30 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historynet.com/wars_conflicts/world_war_2/3037296.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Soviet+Prisoners+of+War%3A+Forgotten+Nazi+Victims+of+World+War+II&rft.pub=Historynet.com&rft.date=1941-09-08&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historynet.com%2Fwars_conflicts%2Fworld_war_2%2F3037296.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-sort-46"><a href="#cite_ref-sort_46-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090218232551/http://www.hoover.org/publications/digest/3063246.html">"Sorting Pieces of the Russian Past"</a>. Hoover.org. 2002-10-23. 2009-02-18 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hoover.org/publications/digest/3063246.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Sorting+Pieces+of+the+Russian+Past&rft.pub=Hoover.org&rft.date=2002-10-23&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hoover.org%2Fpublications%2Fdigest%2F3063246.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-brutality-47"><a href="#cite_ref-brutality_47-0">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.smh.com.au/news/opinion/patriots-ignore-greatest-brutality/2007/08/12/1186857342382.html?page=2">"Patriots ignore greatest brutality"</a>. Smh.com.au. 2007-08-13. 2017-11-09 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171109161025/http://www.smh.com.au/news/opinion/patriots-ignore-greatest-brutality/2007/08/12/1186857342382.html?page=2">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Patriots+ignore+greatest+brutality&rft.date=2007-08-13&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.smh.com.au%2Fnews%2Fopinion%2Fpatriots-ignore-greatest-brutality%2F2007%2F08%2F12%2F1186857342382.html%3Fpage%3D2&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-moreorless-48"><a href="#cite_ref-moreorless_48-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130803144222/http://www.moreorless.au.com/killers/stalin.html">"Joseph Stalin killer file"</a>. Moreorless.au.com. 2001-05-23. 2013-08-03 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moreorless.au.com/killers/stalin.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Joseph+Stalin+killer+file&rft.pub=Moreorless.au.com&rft.date=2001-05-23&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.moreorless.au.com%2Fkillers%2Fstalin.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-ZemscovRep-49"><a href="#cite_ref-ZemscovRep_49-0">↑</a> Земсков В.Н. К вопросу о репатриации советских граждан. 1944–1951 годы // История СССР. 1990. № 4 (Zemskov V.N. On repatriation of Soviet citizens. Istoriya SSSR., 1990, No.4 </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E0CE6D61131F937A1575AC0A964958260&sec=&spon=&scp=13&sq=Sachsenhausen&st=cse">Germans Find Mass Graves at an Ex-Soviet Camp</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090223232613/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E0CE6D61131F937A1575AC0A964958260&sec=&spon=&scp=13&sq=Sachsenhausen&st=cse">Arxivləşdirilib</a> 2009-02-23 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> New York Times, September 24, 1992 </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9A0CEFDA163EF934A25751C1A9679C8B63&sec=&spon=&pagewanted=1">Ex-Death Camp Tells Story Of Nazi and Soviet Horrors</a> New York Times, December 17, 2001 </li> <li id="cite_note-memo-52"><a href="#cite_ref-memo_52-0">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Memorial_(society)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memorial (society) (səhifə mövcud deyil)">Memorial</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.memo.ru/history/NKVD/GULAG/r1/r1-4.htm">http://www.memo.ru/history/NKVD/GULAG/r1/r1-4.htm</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170318014949/http://www.memo.ru/history/NKVD/GULAG/r1/r1-4.htm">Arxivləşdirilib</a> 2017-03-18 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.russianmuseums.info/M3029">"The museum of history of political repressions "Perm-36""</a>. 2013-09-02 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130902030729/http://www.russianmuseums.info/M3029">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+museum+of+history+of+political+repressions+%22Perm-36%22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.russianmuseums.info%2FM3029&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rt.com/news/gulag-memorial-museum-perm-955/">"Gulag revisited: Barbed memories"</a>. Russia Today. 2012. 2021-08-03 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210803085501/https://www.rt.com/news/gulag-memorial-museum-perm-955/">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gulag+revisited%3A+Barbed+memories&rft.pub=Russia+Today&rft.date=2012&rft_id=http%3A%2F%2Frt.com%2Fnews%2Fgulag-memorial-museum-perm-955%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.economist.com/news/europe/21588130-russias-prison-colonies-resemble-old-soviet-camps-slave-labour-and-criminal-cultures">"Slave labour and criminal cultures"</a>. The Economist. 2013-10-19. 2017-11-14 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171114092951/https://www.economist.com/news/europe/21588130-russias-prison-colonies-resemble-old-soviet-camps-slave-labour-and-criminal-cultures">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Slave+labour+and+criminal+cultures&rft.date=2013-10-19&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.economist.com%2Fnews%2Feurope%2F21588130-russias-prison-colonies-resemble-old-soviet-camps-slave-labour-and-criminal-cultures&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://59.ru/text/newsline/892938.html">"Сюжеты о «Перми-36» на НТВ сочли «квазижурналистским пасквилем»"</a>. 2015-10-15 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151015231819/http://59.ru/text/newsline/892938.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-08-31.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A1%D1%8E%D0%B6%D0%B5%D1%82%D1%8B+%D0%BE+%C2%AB%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B8-36%C2%BB+%D0%BD%D0%B0+%D0%9D%D0%A2%D0%92+%D1%81%D0%BE%D1%87%D0%BB%D0%B8+%C2%AB%D0%BA%D0%B2%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BC%C2%BB&rft_id=http%3A%2F%2F59.ru%2Ftext%2Fnewsline%2F892938.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150101091042/http://www.jamestown.org/getman_paintings.php?painting_id=29">"The Gulag Collection: Paintings of Nikolai Getman"</a>. Archived from the original on 2015-01-01. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Gulag+Collection%3A+Paintings+of+Nikolai+Getman&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jamestown.org%2Fgetman_paintings.php%3Fpainting_id%3D29&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> Jonathan Brent. Inside the Stalin Archives: Discovering the New Russia. Atlas & Co., 2008 (<a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0977743330" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0977743330</a>) pg. 12 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://atlasandco.com/images/uploads/samples/pdf/InsideStalinArchives-web.pdf">Introduction online</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090224230330/http://atlasandco.com/images/uploads/samples/pdf/InsideStalinArchives-web.pdf">Arxivləşdirilib</a> 2009-02-24 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (<a href="/wiki/PDF" title="PDF">PDF</a> file) </li> <li id="cite_note-borodkin-59"><a href="#cite_ref-borodkin_59-0">↑</a> Leonid Borodkin and Simon Ertz 'Forced Labor and the Need for Motivation: Wages and Bonuses in the Stalinist Camp System', Comparative Economic Studies, June 2005, Vol.47, Iss. 2, pp. 418–436. </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema06.php">"Demographic Losses Due to Repressions"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111104102426/http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema06.php">Arxivləşdirilib</a> 2011-11-04 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, by <a href="/w/index.php?title=Anatoly_Vishnevsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatoly Vishnevsky (səhifə mövcud deyil)">Anatoly Vishnevsky</a>, Director of the Center for Human Demography and Ecology, <a href="/w/index.php?title=Russian_Academy_of_Sciences&action=edit&redlink=1" class="new" title="Russian Academy of Sciences (səhifə mövcud deyil)">Russian Academy of Sciences</a>,  (rus.) </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://yalepress.yale.edu/yupbooks/book.asp?isbn=9780300092844">"The History of the GULAG"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100622052449/http://yalepress.yale.edu/yupbooks/book.asp?isbn=9780300092844">Arxivləşdirilib</a> 2010-06-22 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, by <a href="/w/index.php?title=Oleg_V._Khlevniuk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oleg V. Khlevniuk (səhifə mövcud deyil)">Oleg V. Khlevniuk</a> </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Pohl, The Stalinist Penal System, p. 131. </li> <li id="cite_note-Yedlin-63"><a href="#cite_ref-Yedlin_63-0">↑</a> <cite class="citation book">Yedlin, Tova. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=Zxt5_vI_ozcC&pg=PA188">Maxim Gorky: A Political Biography</a>. Greenwood Publishing Group. 1999. 188. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0-275-96605-4" title="Xüsusi:KitabMənbələri/0-275-96605-4"><bdi>0-275-96605-4</bdi></a>. 2022-06-25 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220625065057/https://books.google.com/books?id=Zxt5_vI_ozcC&pg=PA188">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Maxim+Gorky%3A+A+Political+Biography&rft.pages=188&rft.pub=Greenwood+Publishing+Group&rft.date=1999&rft.isbn=0-275-96605-4&rft.aulast=Yedlin&rft.aufirst=Tova&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZxt5_vI_ozcC%26pg%3DPA188&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> Map of Gulag, made by the Memorial Foundation on: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.google.fr/imgres?imgurl=http://www.g-to-g.com/picts/user/repressed/mapgulag_1.jpg&imgrefurl=http://www.g-to-g.com/showpict.php%3Fpict%3D/repressed/mapgulag_1.jpg%26at%3DCorrective%2520Labor%2520Camps%2520%28GULAG%29%2520map%2520%281:%252025%2520000%2520000%29%2520-%2520by%2520Magazine%2520Map%2520and%2520Ryazan%2520Memorial%2520Society%26caption%3DCorrective%2520Labor%2520Camps%2520%28GULAG%29%2520map%2520%281:%252025%2520000%2520000%29%253CBR%253Eby%2520Magazine%2520Map%2520and%2520Ryazan%2520Memorial%2520Society&usg=__HktMeLxUyIicCykfQtiNhzBMdvI=&h=1020&w=1516&sz=150&hl=fr&start=0&zoom=1&tbnid=22GAI-e-k3ouhM:&tbnh=147&tbnw=227&ei=M0XqTa3EFISV8QPN7-WPAQ&prev=/search%3Fq%3DGulag%2Bmap%26hl%3Dfr%26safe%3Doff%26client%3Dfirefox-a%26rls%3Dorg.mozilla:fr:official%26biw%3D1108%26bih%3D615%26gbv%3D2%26tbm%3Disch&itbs=1&iact=hc&vpx=795&vpy=97&dur=4204&hovh=184&hovw=274&tx=153&ty=97&page=1&ndsp=13&ved=1t:429,r:3,s:0&biw=1108&bih=615">[1]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220321045842/http://www.google.fr/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.g-to-g.com%2Fpicts%2Fuser%2Frepressed%2Fmapgulag_1.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.g-to-g.com%2Fshowpict.php%3Fpict%3D%2Frepressed%2Fmapgulag_1.jpg%26at%3DCorrective%2520Labor%2520Camps%2520%28GULAG%29%2520map%2520%281%3A%252025%2520000%2520000%29%2520-%2520by%2520Magazine%2520Map%2520and%2520Ryazan%2520Memorial%2520Society%26caption%3DCorrective%2520Labor%2520Camps%2520%28GULAG%29%2520map%2520%281%3A%252025%2520000%2520000%29%253CBR%253Eby%2520Magazine%2520Map%2520and%2520Ryazan%2520Memorial%2520Society&usg=__HktMeLxUyIicCykfQtiNhzBMdvI%3D&h=1020&w=1516&sz=150&hl=fr&start=0&zoom=1&tbnid=22GAI-e-k3ouhM%3A&tbnh=147&tbnw=227&ei=M0XqTa3EFISV8QPN7-WPAQ&prev=%2Fsearch%3Fq%3DGulag%2Bmap%26hl%3Dfr%26safe%3Doff%26client%3Dfirefox-a%26rls%3Dorg.mozilla%3Afr%3Aofficial%26biw%3D1108%26bih%3D615%26gbv%3D2%26tbm%3Disch&itbs=1&iact=hc&vpx=795&vpy=97&dur=4204&hovh=184&hovw=274&tx=153&ty=97&page=1&ndsp=13&ved=1t%3A429%2Cr%3A3%2Cs%3A0&biw=1108&bih=615">Arxivləşdirilib</a> 2022-03-21 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.memo.ru/history/nkvd/gulag/gulag3.htm">"Система исправительно-трудовых лагерей в СССР"</a>. Memo.ru. 2016-03-04 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304031657/http://www.memo.ru/history/nkvd/gulag/gulag3.htm">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A1%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0+%D0%B8%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE-%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%85+%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B9+%D0%B2+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0&rft.pub=Memo.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.memo.ru%2Fhistory%2Fnkvd%2Fgulag%2Fgulag3.htm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Ivanova_2000-66">↑ <a href="#cite_ref-Ivanova_2000_66-0">1</a> <a href="#cite_ref-Ivanova_2000_66-1">2</a> <cite class="citation book">Ivanova, Galina; Flath, Carol; Raleigh, Donald. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=q3y8D69IyG4C&pg=PA188">Labor Camp Socialism: The Gulag in the Soviet Totalitarian System</a>. London: M.E. Sharpe. 2000. 188. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0-7656-0426-4" title="Xüsusi:KitabMənbələri/0-7656-0426-4"><bdi>0-7656-0426-4</bdi></a>. 2022-06-26 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220626095039/https://books.google.com/books?id=q3y8D69IyG4C&pg=PA188">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Labor+Camp+Socialism%3A+The+Gulag+in+the+Soviet+Totalitarian+System&rft.place=London&rft.pages=188&rft.pub=M.E.+Sharpe&rft.date=2000&rft.isbn=0-7656-0426-4&rft.aulast=Ivanova&rft.aufirst=Galina&rft.au=Flath%2C+Carol&rft.au=Raleigh%2C+Donald&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dq3y8D69IyG4C%26pg%3DPA188&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Anne_Applebaum_—_Inside_the_Gulag-67"><a href="#cite_ref-Anne_Applebaum_—_Inside_the_Gulag_67-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081015012139/http://www.anneapplebaum.com/communism/2000/06_15_nyrb_gulag.html">"Anne Applebaum — Inside the Gulag"</a>. Archived from the original on 2008-10-15. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Anne+Applebaum+%E2%80%94+Inside+the+Gulag&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.anneapplebaum.com%2Fcommunism%2F2000%2F06_15_nyrb_gulag.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081203230839/http://media.hoover.org/documents/0817939423_75.pdf">"Coercion versus Motivation: Forced Labor in Norilsk"</a> (PDF). 2008-12-03 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://media.hoover.org/documents/0817939423_75.pdf">orijinalından</a> (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Coercion+versus+Motivation%3A+Forced+Labor+in+Norilsk&rft_id=http%3A%2F%2Fmedia.hoover.org%2Fdocuments%2F0817939423_75.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-К_вопросу-69"><a href="#cite_ref-К_вопросу_69-0">↑</a> <cite class="citation journal">Земсков, Виктор. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scepsis.ru/library/id_957.html">"К вопросу о масштабах репрессий в СССР"</a>. Социологические исследования (№ 9). 1995: 118–127. 16 January 2013 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130116033156/http://scepsis.ru/library/id_957.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 20 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.atitle=%D0%9A+%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%83+%D0%BE+%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85+%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9+%D0%B2+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0&rft.issue=%E2%84%96+9&rft.pages=118-127&rft.date=1995&rft.aulast=%D0%97%D0%B5%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.aufirst=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80&rft_id=http%3A%2F%2Fscepsis.ru%2Flibrary%2Fid_957.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Лопатников-70"><a href="#cite_ref-Лопатников_70-0">↑</a> <cite class="citation journal">Лопатников, Леонид. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://magazines.russ.ru/vestnik/2009/26/ll28.html">"К дискуссиям о статистике "Большого террора""</a>. Вестник Европы (№ 26–27). 2009. 27 September 2013 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130927081651/http://magazines.russ.ru/vestnik/2009/26/ll28.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 20 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA+%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%8B&rft.atitle=%D0%9A+%D0%B4%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F%D0%BC+%D0%BE+%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B5+%22%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%BE%D1%80%D0%B0%22&rft.issue=%E2%84%96+26%E2%80%9327&rft.date=2009&rft.aulast=%D0%9B%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.aufirst=%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B4&rft_id=http%3A%2F%2Fmagazines.russ.ru%2Fvestnik%2F2009%2F26%2Fll28.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Репрессии-71"><a href="#cite_ref-Репрессии_71-0">↑</a> <cite class="citation journal">Земсков, Виктор. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://kob.rv.ua/doki-dai/dotu/other/zemskov/zemskov_politrepressii(1917-1990).pdf">"Политические репрессии в СССР (1917–1990 гг.)"</a> (PDF). Россия XXI (№ 1–2). 1994: 107–124. 30 March 2012 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120330205748/http://kob.rv.ua/doki-dai/dotu/other/zemskov/zemskov_politrepressii(1917-1990).pdf">arxivləşdirilib</a> (PDF). İstifadə tarixi: 17 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F+XXI&rft.atitle=%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8+%D0%B2+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0+%281917%E2%80%931990+%D0%B3%D0%B3.%29.&rft.issue=%E2%84%96+1%E2%80%932&rft.pages=107-124&rft.date=1994&rft.aulast=%D0%97%D0%B5%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.aufirst=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80&rft_id=http%3A%2F%2Fkob.rv.ua%2Fdoki-dai%2Fdotu%2Fother%2Fzemskov%2Fzemskov_politrepressii%281917-1990%29.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Rousso,_Golsan-72"><a href="#cite_ref-Rousso,_Golsan_72-0">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Henry_Rousso&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Rousso (səhifə mövcud deyil)">Rousso, Henry</a>; Golsan, Richard. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=CIt7fMp30sAC&printsec=frontcover#PPA92,M1">Stalinism and nazism: history and memory compared</a>. U of Nebraska Press. 2004. səh. 92. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0-8032-9000-4" title="Xüsusi:KitabMənbələri/0-8032-9000-4"><bdi>0-8032-9000-4</bdi></a>. 2022-04-14 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220414084656/https://books.google.com/books?id=CIt7fMp30sAC&printsec=frontcover#PPA92,M1">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Stalinism+and+nazism%3A+history+and+memory+compared&rft.pages=92&rft.pub=U+of+Nebraska+Press&rft.date=2004&rft.isbn=0-8032-9000-4&rft.aulast=Rousso&rft.aufirst=Henry&rft.au=Golsan%2C+Richard&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DCIt7fMp30sAC%26printsec%3Dfrontcover%23PPA92%2CM1&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Максудов-73"><a href="#cite_ref-Максудов_73-0">↑</a> <cite class="citation journal">Максудов, Сергей. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scepsis.ru/library/id_956.html">"О публикациях в журнале "Социс""</a>. Социологические исследования (№ 9). 1995: 114–118. 16 January 2013 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130116031213/http://scepsis.ru/library/id_956.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 17 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%B8%D1%81%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.atitle=%D0%9E+%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F%D1%85+%D0%B2+%D0%B6%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B5+%22%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%81%22&rft.issue=%E2%84%96+9&rft.pages=114-118&rft.date=1995&rft.aulast=%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%BE%D0%B2&rft.aufirst=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B9&rft_id=http%3A%2F%2Fscepsis.ru%2Flibrary%2Fid_956.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Werth-74"><a href="#cite_ref-Werth_74-0">↑</a> <cite class="citation journal">Werth, Nicolas. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dl.oe.dgo-online.org/issues/dl/0706de.pdf">"Der Gulag im Prisma der Archive. Zugänge, Erkenntnisse, Ergebnisse"</a> (PDF). Osteuropa. 57 (6). June 2007: 9–30. 2014-01-09 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140109222749/http://dl.oe.dgo-online.org/issues/dl/0706de.pdf">arxivləşdirilib</a> (PDF). İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Osteuropa&rft.atitle=Der+Gulag+im+Prisma+der+Archive.+Zug%C3%A4nge%2C+Erkenntnisse%2C+Ergebnisse&rft.volume=57&rft.issue=6&rft.pages=9-30&rft.date=2007-06&rft.aulast=Werth&rft.aufirst=Nicolas&rft_id=http%3A%2F%2Fdl.oe.dgo-online.org%2Fissues%2Fdl%2F0706de.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <cite class="citation book">История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 1. Массовые репрессии в СССР. Москва: Российская политическая энциклопедия. 2004. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/5-8243-0605-2" title="Xüsusi:KitabMənbələri/5-8243-0605-2"><bdi>5-8243-0605-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86+1920-%D1%85+%E2%80%94+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0+1950-%D1%85+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+7+%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85.+%D0%A2%D0%BE%D0%BC+1.+%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5+%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8+%D0%B2+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0&rft.place=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&rft.pub=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.date=2004&rft.isbn=5-8243-0605-2&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <cite class="citation book">История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 2. Карательная система. Структура и кадры. Москва: Российская политическая энциклопедия. 2004. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/5-8243-0606-0" title="Xüsusi:KitabMənbələri/5-8243-0606-0"><bdi>5-8243-0606-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86+1920-%D1%85+%E2%80%94+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0+1950-%D1%85+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+7+%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85.+%D0%A2%D0%BE%D0%BC+2.+%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0.+%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0+%D0%B8+%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%80%D1%8B&rft.place=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&rft.pub=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.date=2004&rft.isbn=5-8243-0606-0&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <cite class="citation book">История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 3. Экономика Гулага. Москва: Российская политическая энциклопедия. 2004. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/5-8243-0607-9" title="Xüsusi:KitabMənbələri/5-8243-0607-9"><bdi>5-8243-0607-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86+1920-%D1%85+%E2%80%94+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0+1950-%D1%85+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+7+%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85.+%D0%A2%D0%BE%D0%BC+3.+%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0&rft.place=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&rft.pub=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.date=2004&rft.isbn=5-8243-0607-9&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> <cite class="citation book">История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 4. Население Гулага. Численность и условия содержания. Москва: Российская политическая энциклопедия. 2004. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/5-8243-0608-7" title="Xüsusi:KitabMənbələri/5-8243-0608-7"><bdi>5-8243-0608-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86+1920-%D1%85+%E2%80%94+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0+1950-%D1%85+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+7+%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85.+%D0%A2%D0%BE%D0%BC+4.+%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%B8+%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.place=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&rft.pub=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.date=2004&rft.isbn=5-8243-0608-7&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <cite class="citation book">История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 5. Спецпереселенцы в СССР. Москва: Российская политическая энциклопедия. 2004. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-5-8243-0608-8" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-5-8243-0608-8"><bdi>978-5-8243-0608-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86+1920-%D1%85+%E2%80%94+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0+1950-%D1%85+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+7+%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85.+%D0%A2%D0%BE%D0%BC+5.+%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%8B+%D0%B2+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0&rft.place=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&rft.pub=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.date=2004&rft.isbn=978-5-8243-0608-8&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite class="citation book">История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 6. Восстания, бунты и забастовки заключенных. Москва: Российская политическая энциклопедия. 2004. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/5-8243-0610-9" title="Xüsusi:KitabMənbələri/5-8243-0610-9"><bdi>5-8243-0610-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86+1920-%D1%85+%E2%80%94+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0+1950-%D1%85+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+7+%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85.+%D0%A2%D0%BE%D0%BC+6.+%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F%2C+%D0%B1%D1%83%D0%BD%D1%82%D1%8B+%D0%B8+%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B8+%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D1%8E%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85&rft.place=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&rft.pub=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.date=2004&rft.isbn=5-8243-0610-9&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite class="citation book">История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 7. Советская репрессивно-карательная политика и пенитенциарная система. Аннотированный указатель дел ГА РФ. Москва: Российская политическая энциклопедия. 2005. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-5-8243-0611-8" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-5-8243-0611-8"><bdi>978-5-8243-0611-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0.+%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%86+1920-%D1%85+%E2%80%94+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B2%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BD%D0%B0+1950-%D1%85+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2.+%D0%A1%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+7+%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85.+%D0%A2%D0%BE%D0%BC+7.+%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0+%D0%B8+%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0.+%D0%90%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%82%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C+%D0%B4%D0%B5%D0%BB+%D0%93%D0%90+%D0%A0%D0%A4&rft.place=%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0&rft.pub=%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.date=2005&rft.isbn=978-5-8243-0611-8&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Полян-82"><a href="#cite_ref-Полян_82-0">↑</a> <cite class="citation journal">Полян, Павел. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://magazines.russ.ru/nz/2006/2/po32.html">"Новые карты архипелага ГУЛАГ"</a>. Неприкосновенный запас (№2 (46)). 2006: 277–286. 26 June 2019 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190626233501/http://magazines.russ.ru/nz/2006/2/po32.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 20 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%81&rft.atitle=%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5+%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B+%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93&rft.issue=%E2%84%962+%2846%29&rft.pages=277-286&rft.date=2006&rft.aulast=%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8F%D0%BD&rft.aufirst=%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB&rft_id=http%3A%2F%2Fmagazines.russ.ru%2Fnz%2F2006%2F2%2Fpo32.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> Robert Conquest, Paul Hollander: Political violence: belief, behavior, and legitimation p.55, Palgrave Macmillan;(2008) <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9780230606463" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-230-60646-3</a> </li> <li id="cite_note-Гальперович-84"><a href="#cite_ref-Гальперович_84-0">↑</a> <cite class="citation web">Гальперович, Данила. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.svobodanews.ru/content/transcript/2085640.html">"Директор Государственного музея ГУЛАГа Антон Владимирович Антонов-Овсеенко"</a>. <a href="/w/index.php?title=Radio_Liberty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Radio Liberty (səhifə mövcud deyil)">Radio Liberty</a>. 27 June 2010. 27 September 2012 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120927064116/http://www.svobodanews.ru/content/transcript/2085640.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 19 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%94%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80+%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%8F+%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93%D0%B0+%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD+%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87+%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2-%D0%9E%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE&rft.pub=Radio+Liberty&rft.date=2010-06-27&rft.aulast=%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87&rft.aufirst=%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BB%D0%B0&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.svobodanews.ru%2Fcontent%2Ftranscript%2F2085640.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Banerji-85"><a href="#cite_ref-Banerji_85-0">↑</a> <cite class="citation book">Banerji, Arup. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=NqJS-H-odnYC&printsec=frontcover#PPA271,M1">Writing history in the Soviet Union: making the past work</a>. <a href="/w/index.php?title=Berghahn_Books&action=edit&redlink=1" class="new" title="Berghahn Books (səhifə mövcud deyil)">Berghahn Books</a>. 2008. səh. 271. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/81-87358-37-8" title="Xüsusi:KitabMənbələri/81-87358-37-8"><bdi>81-87358-37-8</bdi></a>. 2022-06-08 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220608014739/https://books.google.com/books?id=NqJS-H-odnYC&printsec=frontcover#PPA271,M1">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Writing+history+in+the+Soviet+Union%3A+making+the+past+work&rft.pages=271&rft.pub=Berghahn+Books&rft.date=2008&rft.isbn=81-87358-37-8&rft.aulast=Banerji&rft.aufirst=Arup&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DNqJS-H-odnYC%26printsec%3Dfrontcover%23PPA271%2CM1&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Museum-86"><a href="#cite_ref-Museum_86-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180625124244/http://www.gmig.ru/o-muzee">"About State Gulag Museum"</a>. The State Gulag Museum. 25 June 2018 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gmig.ru/o-muzee">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 August 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=About+State+Gulag+Museum&rft.pub=The+State+Gulag+Museum&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gmig.ru%2Fo-muzee&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thegulag.org/">"Gulag - Museum on Communism"</a>. 2022-09-21 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220921212148/http://www.thegulag.org/">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2015-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gulag+-+Museum+on+Communism&rft_id=http%3A%2F%2Fthegulag.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AQULAQ" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> </ol></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6982878"><div class="reflist"> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Həmçinin_bax">Həmçinin bax</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=23" title="Həmçinin bax bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=23" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Həmçinin bax">mənbəni redaktə et</a>]</div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=QULAQ_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99l%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="QULAQ düşərgələrinin siyahısı (səhifə mövcud deyil)">QULAQ düşərgələrinin siyahısı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=101-ci_kilometr&action=edit&redlink=1" class="new" title="101-ci kilometr (səhifə mövcud deyil)">101-ci kilometr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Madd%C9%99_58_(RSFSR_Cinay%C9%99t_M%C9%99c%C9%99ll%C9%99si)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maddə 58 (RSFSR Cinayət Məcəlləsi) (səhifə mövcud deyil)">Maddə 58 (RSFSR Cinayət Məcəlləsi)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Federal_Penitensiar_Xidm%C9%99ti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Federal Penitensiar Xidməti (səhifə mövcud deyil)">Federal Penitensiar Xidməti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_m%C9%99cburi_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_m%C9%99nt%C9%99q%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında məcburi yaşayış məntəqələri (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqında məcburi yaşayış məntəqələri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_k%C3%BCtl%C9%99vi_m%C9%99zarlar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında kütləvi məzarlar (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqında kütləvi məzarlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Memorial_(c%C9%99miyy%C9%99t)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memorial (cəmiyyət) (səhifə mövcud deyil)">Memorial (cəmiyyət)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_xristianlar%C4%B1n_t%C9%99qibi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında xristianların təqibi (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqında xristianların təqibi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_psixiatriyan%C4%B1n_siyasi_sui%E2%80%93istifad%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında psixiatriyanın siyasi sui–istifadəsi (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqında psixiatriyanın siyasi sui–istifadəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_siyasi_repressiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında siyasi repressiya (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqında siyasi repressiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_xalqlar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında xalqların deportasiyası (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqında xalqların deportasiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1nda_din_%C9%99leyhin%C9%99_kampaniya_(1928%E2%80%9341)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqında din əleyhinə kampaniya (1928–41) (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqında din əleyhinə kampaniya (1928–41)</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xarici_keçidlər">Xarici keçidlər</h2>[<a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit&section=24" title="Xarici keçidlər bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit&section=24" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Xarici keçidlər">mənbəni redaktə et</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7666803">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900090"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Vikianbar" title="Vikianbar">Vikianbarda</a> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Gulag" class="extiw" title="commons:Category:Gulag">QULAQ</a> ilə əlaqəli mediafayllar var.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thegulag.org">GULAG Online Exhibit, Global Museum on Communism, Victims of Communism Memorial Foundation</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gulaghistory.org">GULAG: Many Days, Many Lives, Online Exhibit, Center for History and New Media, George Mason University</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.osa.ceu.hu/gulag/">Gulag: Forced Labor Camps, Online Exhibition, Open Society Archives</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051001071516/http://www.osa.ceu.hu/gulag/">Arxivləşdirilib</a> 2005-10-01 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gmig.ru/news">The website of the State Museum of GULAG History</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gulagmuseum.org/start.do">The website of the Virtual Gulag Museum</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://museum.gulagmemories.eu/en">Sound Archives. European Memories of the Gulag</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://digitalgallery.nypl.org/nypldigital/dgkeysearchresult.cfm?parent_id=288285&word=">Gulag prisoners at work, 1936–1937</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.loc.gov/exhibits/archives/gula.html">The GULAG</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://realworldpictures.ca/GULAG_113/">GULAG 113</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.angelfire.com/de/Cerskus/english/Gulag1.html">Gulag Photo album (prisoners of Kolyma and Chukotka labor camps, 1951–55)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gulag.eu">Pages about the Kolyma camps and the evolution of GULAG</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://okay.com/dunc/gulag.htm">The Soviet Gulag Era in Pictures — 1927 through 1953</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090323052007/http://okay.com/dunc/gulag.htm">Arxivləşdirilib</a> 2009-03-23 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.applet-magic.com/gulag.htm">The Economics of the GULAG</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.english.rfi.fr/europe/20100311-stories-gulag">Stories from the Gulag</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gulag.memorial.de/index.html">Interactive map of GULAG (in German)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.archive.org/details/I-Was-A-Slave-in-Russia">I Was a Slave in Russia: An American Tells His Story</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.archive.org/details/recollsovietlabor00nagyrich">Recollections of Soviet Labor Camps, 1949–1955</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gulagmaps.org/">Mapping the Gulag — Russia's prison system from the 1930s to the present</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esrc.ac.uk/my-esrc/grants/RES-062-23-0026/outputs/Download/39e3e3e8-a99e-47eb-a8ad-5f9e9a9099c2">The Gulag as the Crucible of Russia’s 21st Century System of Punishment</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.norillag.info/">Norillag: Internet Resources</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=A9fFrBgCBjw">Interview with survivor of Soviet Gulag</a> — <a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a> platformasında</li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="İosif_Stalin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#D40000; color:#F8B800;"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C4%B0osif_Stalin" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="İosif_Stalin" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%C4%B0osif_Stalin" title="İosif Stalin">İosif Stalin</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;">Tarix və siyasət</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;font-weight:normal; background:#D40000; color:#F8B800;">Ümumi</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0osif_Stalinin_ilk_ill%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="İosif Stalinin ilk illəri (səhifə mövcud deyil)">İlk illəri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0osif_Stalin_Rusiya_inqilab%C4%B1nda,_Rusiyada_v%C9%99t%C9%99nda%C5%9F_m%C3%BCharib%C9%99sind%C9%99_v%C9%99_Pol%C5%9Fa-SSR%C4%B0_m%C3%BCharib%C9%99sind%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="İosif Stalin Rusiya inqilabında, Rusiyada vətəndaş müharibəsində və Polşa-SSRİ müharibəsində (səhifə mövcud deyil)">Rusiya inqilabı, Rusiyada vətəndaş müharibəsi və Polşa-SSRİ müharibəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0osif_Stalinin_y%C3%BCks%C9%99li%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İosif Stalinin yüksəlişi (səhifə mövcud deyil)">Yüksəlişi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0_tarixi_(1927-1953)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ tarixi (1927-1953) (səhifə mövcud deyil)">SSRİ rəhbərliyi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalinin_%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99tin%C9%99_p%C9%99r%C9%99sti%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalinin şəxsiyyətinə pərəstiş (səhifə mövcud deyil)">Şəxsiyyətinə pərəstiş</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;font-weight:normal; background:#D40000; color:#F8B800;">Xronologiya</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Avqust_qiyam%C4%B1" class="mw-disambig" title="Avqust qiyamı">Avqust qiyamı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_din_%C9%99leyhin%C9%99_kampaniya_(1921-1928)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də din əleyhinə kampaniya (1921-1928) (səhifə mövcud deyil)">Din əleyhinə kampaniya (1921-1928)</a>/<a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_din_%C9%99leyhin%C9%99_kampaniya_(1928-1941)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də din əleyhinə kampaniya (1928-1941) (səhifə mövcud deyil)">(1928-1941)</a></li> <li><a href="/wiki/Kollektivl%C9%99%C5%9Fm%C9%99" title="Kollektivləşmə">Kollektivləşmə</a> <ul><li><a href="/wiki/Kolxoz" title="Kolxoz">Kolxoz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovxoz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovxoz (səhifə mövcud deyil)">Sovxoz</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C3%87in_v%C9%99t%C9%99nda%C5%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="Çin vətəndaş müharibəsi">Çin vətəndaş müharibəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Birinci_be%C5%9Fillik_plan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birinci beşillik plan (səhifə mövcud deyil)">Birinci beşillik plan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%87in-SSR%C4%B0_m%C3%BCnaqi%C5%9F%C9%99si_(1929)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çin-SSRİ münaqişəsi (1929) (səhifə mövcud deyil)">Çin-SSRİ münaqişəsi (1929)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%9Cmumittifaq_Kommunist_(bol%C5%9Fevik)_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_XVI_konqresi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ümumittifaq Kommunist (bolşevik) Partiyasının XVI konqresi (səhifə mövcud deyil)">Ümumittifaq Kommunist (bolşevik) Partiyasının XVI</a> / </li></ul> <a href="/w/index.php?title=%C3%9Cmumittifaq_Kommunist_(bol%C5%9Fevik)_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_XVII_konqresi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ümumittifaq Kommunist (bolşevik) Partiyasının XVII konqresi (səhifə mövcud deyil)">XVII konqresi</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Men%C5%9Fevik_m%C9%99hk%C9%99m%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Menşevik məhkəməsi (səhifə mövcud deyil)">Menşevik məhkəməsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0spaniyada_v%C9%99t%C9%99nda%C5%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İspaniyada vətəndaş müharibəsi">İspaniya vətəndaş müharibəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-nin_Sincana_h%C3%BCcumu&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-nin Sincana hücumu (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-nin Sincana hücumu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-Yaponiya_s%C9%99rh%C9%99d_m%C3%BCnaqi%C5%9F%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-Yaponiya sərhəd münaqişələri (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-Yaponiya sərhəd münaqişələri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sincan_%C3%BCsyan%C4%B1_(1937)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sincan üsyanı (1937) (səhifə mövcud deyil)">1937-ci il Sincan üsyanı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0_Ali_Sovetin%C9%99_se%C3%A7kil%C9%99r_(1937)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ Ali Sovetinə seçkilər (1937) (səhifə mövcud deyil)">1937-ci il SSRİ Ali Sovetinə seçkilər</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%9Cmumittifaq_Kommunist_(bol%C5%9Fevik)_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_XVIII_konqresi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ümumittifaq Kommunist (bolşevik) Partiyasının XVIII konqresi (səhifə mövcud deyil)">Ümumittifaq Kommunist (bolşevik) Partiyasının XVIII konqresi</a></li> <li><a href="/wiki/Molotov-Ribbentrop_pakt%C4%B1" title="Molotov-Ribbentrop paktı">Molotov-Ribbentrop paktı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Q%C4%B1z%C4%B1l_Ordunun_Pol%C5%9Fan%C4%B1_i%C5%9F%C4%9Fal%C4%B1_(1939)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qızıl Ordunun Polşanı işğalı (1939) (səhifə mövcud deyil)">Polşanın işğalı</a></li> <li><a href="/wiki/SSR%C4%B0-Finlandiya_m%C3%BCharib%C9%99si_(1939-1940)" class="mw-redirect" title="SSRİ-Finlandiya müharibəsi (1939-1940)">SSRİ-Finlandiya müharibəsi (1939-1940)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moskva_s%C3%BClh_m%C3%BCqavil%C9%99si_(1940)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moskva sülh müqaviləsi (1940) (səhifə mövcud deyil)">Moskva sülh müqaviləsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Baltikyan%C4%B1_%C3%B6lk%C9%99l%C9%99rin_i%C5%9F%C4%9Fal%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baltikyanı ölkələrin işğalı (səhifə mövcud deyil)">Baltikyanı ölkələrin işğalı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%C3%B6rd_d%C3%B6vl%C9%99t_pakt%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dörd dövlət paktı (səhifə mövcud deyil)">Dörd dövlət paktı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-Yaponiya_bit%C9%99r%C9%99flik_pakt%C4%B1_(1940)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-Yaponiya bitərəflik paktı (1940) (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-Yaponiya bitərəflik paktı</a></li> <li><a href="/wiki/SSR%C4%B0-Finlandiya_m%C3%BCharib%C9%99si_(1941-1944)" class="mw-redirect" title="SSRİ-Finlandiya müharibəsi (1941-1944)">SSRİ-Finlandiya müharibəsi (1941-1944)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0kinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99sind%C9%99_%C5%9E%C9%99rq_c%C9%99bh%C9%99si" title="İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi">İkinci Dünya müharibəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0_atom_bombas%C4%B1_layih%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ atom bombası layihəsi (səhifə mövcud deyil)">SSRİ atom bombası layihəsi</a></li> <li><a href="/wiki/Tehran_konfrans%C4%B1" title="Tehran konfransı">Tehran konfransı</a></li> <li><a href="/wiki/Yalta_konfrans%C4%B1" title="Yalta konfransı">Yalta konfransı</a></li> <li><a href="/wiki/Potsdam_konfrans%C4%B1" title="Potsdam konfransı">Potsdam konfransı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0li_%C3%BCsyan%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İli üsyanı (səhifə mövcud deyil)">İli üsyanı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%87in-SSR%C4%B0_dostluq_v%C9%99_ittifaq_m%C3%BCqavil%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çin-SSRİ dostluq və ittifaq müqaviləsi (səhifə mövcud deyil)">Çin-SSRİ dostluq və ittifaq müqaviləsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ran_b%C3%B6hran%C4%B1_(1946)" title="İran böhranı (1946)">Azərbaycan böhranı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0_Ali_Sovetin%C9%99_se%C3%A7kil%C9%99r_(1946)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ Ali Sovetinə seçkilər (1946) (səhifə mövcud deyil)">1946-cı il SSRİ Ali Sovetinə seçkilər</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%BCrkiy%C9%99_bo%C4%9Fazlar%C4%B1_b%C3%B6hran%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Türkiyə boğazları böhranı (səhifə mövcud deyil)">Türkiyə boğazları böhranı</a></li> <li><a href="/wiki/Birinci_Hind%C3%A7in_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="Birinci Hindçin müharibəsi">Birinci Hindçin müharibəsi</a></li> <li><a href="/wiki/Soyuq_m%C3%BCharib%C9%99" title="Soyuq müharibə">Soyuq müharibə</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%87in-SSR%C4%B0_dostluq,_ittifaq_v%C9%99_qar%C5%9F%C4%B1l%C4%B1ql%C4%B1_yard%C4%B1m_m%C3%BCqavil%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çin-SSRİ dostluq, ittifaq və qarşılıqlı yardım müqaviləsi (səhifə mövcud deyil)">Çin-SSRİ dostluq, ittifaq və qarşılıqlı yardım müqaviləsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9E%C9%99rq_bloku" title="Şərq bloku">Şərq bloku</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kominform&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kominform (səhifə mövcud deyil)">Kominform</a></li> <li><a href="/wiki/Yunan%C4%B1standa_v%C9%99t%C9%99nda%C5%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Yunanıstanda vətəndaş müharibəsi">Yunanıstanda vətəndaş müharibəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%87exoslovakiyada_kommunist_%C3%A7evrili%C5%9Fi_(1948)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çexoslovakiyada kommunist çevrilişi (1948) (səhifə mövcud deyil)">1948-ci il Çexoslovakiyada kommunist çevrilişi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-Yuqoslaviya_ixtilaf%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-Yuqoslaviya ixtilafı (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-Yuqoslaviya ixtilafı</a></li> <li><a href="/wiki/Berlin_b%C3%B6hran%C4%B1" title="Berlin böhranı">Berlinin blokadası</a></li> <li><a href="/wiki/Qar%C5%9F%C4%B1l%C4%B1ql%C4%B1_%C4%B0qtisadi_Yard%C4%B1m_%C5%9Euras%C4%B1" title="Qarşılıqlı İqtisadi Yardım Şurası">QİYŞ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0_Ali_Sovetin%C9%99_se%C3%A7kil%C9%99r_(1950)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ Ali Sovetinə seçkilər (1950) (səhifə mövcud deyil)">1950-ci il SSRİ Ali Sovetinə seçkilər</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1_Kommunist_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_XIX_konqresi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XIX konqresi (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XIX konqresi</a></li> <li><a href="/wiki/Koreya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Koreya müharibəsi">Koreya müharibəsi</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;">Konsepsiyalar</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Stalinizm" title="Stalinizm">Stalinizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neostalinizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neostalinizm (səhifə mövcud deyil)">Neostalinizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Korenizatsiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Korenizatsiya (səhifə mövcud deyil)">Korenizatsiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C9%99k_%C3%B6lk%C9%99d%C9%99_sosializm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tək ölkədə sosializm (səhifə mövcud deyil)">Tək ölkədə sosializm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%C3%B6y%C3%BCk_d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F_(SSR%C4%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Böyük dönüş (SSRİ) (səhifə mövcud deyil)">Böyük dönüş</a></li> <li><a href="/wiki/Sosialist_realizmi" title="Sosialist realizmi">Sosialist realizmi</a></li> <li><a href="/wiki/Stalinist_memarl%C4%B1q" title="Stalinist memarlıq">Stalinist memarlıq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinifl%C9%99raras%C4%B1_m%C3%BCbariz%C9%99nin_sosializm_alt%C4%B1nda_intensivl%C9%99%C5%9Fdirilm%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siniflərarası mübarizənin sosializm altında intensivləşdirilməsi (səhifə mövcud deyil)">Siniflərarası mübarizənin sosializm altında intensivləşdirilməsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-nin_milli_iqtisadiyyat%C4%B1_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_be%C5%9Fillik_planlar&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-nin milli iqtisadiyyatı üçün beşillik planlar (səhifə mövcud deyil)">Beşillik planlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kommunzimin_b%C3%B6y%C3%BCk_in%C5%9Faat_layih%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kommunzimin böyük inşaat layihələri (səhifə mövcud deyil)">Kommunzimin böyük inşaat layihələri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsan_ruhlar%C4%B1n%C4%B1n_m%C3%BCh%C9%99ndisl%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsan ruhlarının mühəndisləri (səhifə mövcud deyil)">İnsan ruhlarının mühəndisləri</a></li> <li><a href="/wiki/1936-c%C4%B1_il_SSR%C4%B0_Konstitusiyas%C4%B1" title="1936-cı il SSRİ Konstitusiyası">1936-cı il SSRİ Konstitusiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yeni_sovet_insan%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yeni sovet insanı (səhifə mövcud deyil)">Yeni sovet insanı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Staxanovite&action=edit&redlink=1" class="new" title="Staxanovite (səhifə mövcud deyil)">Staxanovite</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalinin_t%C9%99bi%C9%99ti_d%C9%99yi%C5%9Fdirm%C9%99k_planlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalinin təbiəti dəyişdirmək planları (səhifə mövcud deyil)">Təbiətin dəyişdirilməsi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;">Cinayətlər, repressiyalar, və qalmaqallar</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_milli_delimitasiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də milli delimitasiya (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-də milli delimitasiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xilaskar_M%C9%99sih_Katedral%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xilaskar Məsih Katedralı (səhifə mövcud deyil)">Xilaskar Məsih Katedralının sökülməsi</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_t%C9%99mizl%C9%99m%C9%99" title="Böyük təmizləmə">Böyük təmizləmə</a></li> <li><a href="/wiki/Qolodomor" title="Qolodomor">Qolodomor</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">QULAQ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dekazakla%C5%9Fd%C4%B1rma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dekazaklaşdırma (səhifə mövcud deyil)">Dekazaklaşdırma</a></li> <li><a href="/wiki/Qol%C3%A7omaql%C4%B1qdan_sal%C4%B1nma" title="Qolçomaqlıqdan salınma">Qolçomaqlıqdan salınma</a></li> <li><a href="/wiki/SSR%C4%B0-d%C9%99_m%C9%99cburi_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99l%C9%99r" title="SSRİ-də məcburi köçürülmələr">Məcburi köçürülmələr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_m%C9%99cburi_yerl%C9%99%C5%9Fdirm%C9%99l%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də məcburi yerləşdirmələr (səhifə mövcud deyil)">Məcburi yerləşdirmələr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%C3%B6y%C3%BCk_d%C3%B6n%C3%BC%C5%9F_(SSR%C4%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Böyük dönüş (SSRİ) (səhifə mövcud deyil)">Böyük dönüş</a></li> <li><a href="/wiki/A%C4%9Faclara_vergi" title="Ağaclara vergi">Ağaclara vergi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hitler_G%C9%99ncliyi_problemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hitler Gəncliyi problemi (səhifə mövcud deyil)">Hitler Gəncliyi problemi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hotel_Lux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hotel Lux (səhifə mövcud deyil)">Hotel Lux</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uittorf_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uittorf işi (səhifə mövcud deyil)">Uittorf işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-nin_t%C3%B6r%C9%99tdiyi_m%C3%BCharib%C9%99_cinay%C9%99tl%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-nin törətdiyi müharibə cinayətləri (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-nin törətdiyi müharibə cinayətləri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kims%C9%99siz_kosmopolitan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kimsəsiz kosmopolitan (səhifə mövcud deyil)">Kimsəsiz kosmopolitan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Y%C9%99hudi_antifa%C5%9Fist_komit%C9%99si_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yəhudi antifaşist komitəsi işi (səhifə mövcud deyil)">Yəhudi antifaşist komitəsi işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C9%99kiml%C9%99r_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Həkimlər işi (səhifə mövcud deyil)">Həkimlər işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moskva_m%C9%99hk%C9%99m%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moskva məhkəmələri (səhifə mövcud deyil)">Moskva məhkəmələri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trotski%C3%A7i_Antisovet_H%C9%99tbi_T%C9%99%C5%9Fkilat%C4%B1_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trotskiçi Antisovet Hətbi Təşkilatı işi (səhifə mövcud deyil)">Trotskiçi Antisovet Hətbi Təşkilatı işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antisemitizm_v%C9%99_%C4%B0osif_Stalin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antisemitizm və İosif Stalin (səhifə mövcud deyil)">Antisemitizm iddiaları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C9%99hbuslar%C4%B1n_NKVD_v%C9%99_NKQB_t%C9%99r%C9%99find%C9%99n_g%C3%BCll%C9%99l%C9%99nm%C9%99si_(1941)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Məhbusların NKVD və NKQB tərəfindən güllələnməsi (1941) (səhifə mövcud deyil)">Məhbusların NKVD və NKQB tərəfindən güllələnməsi (1941)</a></li> <li><a href="/wiki/Sergey_Kirovun_q%C9%99tli" title="Sergey Kirovun qətli">Sergey Kirovun qətli</a></li> <li><a href="/wiki/Kat%C4%B1n_q%C4%B1r%C4%9F%C4%B1n%C4%B1" title="Katın qırğını">Katın qırğını</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Medvedev_me%C5%9F%C9%99si_q%C4%B1r%C4%9F%C4%B1n%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medvedev meşəsi qırğını (səhifə mövcud deyil)">Medvedev meşəsi qırğını</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0_%C9%99halisinin_siyah%C4%B1yaal%C4%B1nmas%C4%B1_(1937)&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ əhalisinin siyahıyaalınması (1937) (səhifə mövcud deyil)">1937-ci il SSRİ əhalisinin siyahıyaalınması</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_deportasiyalar&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də deportasiyalar (səhifə mövcud deyil)">Deportasiyalar</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eimal_%C9%99m%C9%99liyyat%C4%B1" title="Şimal əməliyyatı">«Şimal» əməliyyatı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%BCrc%C3%BCstan_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gürcüstan işi (səhifə mövcud deyil)">Gürcüstan işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Meqrel_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meqrel işi (səhifə mövcud deyil)">Meqrel işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Leninqrad_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leninqrad işi (səhifə mövcud deyil)">Leninqrad işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dmitri_%C5%9Eostakovi%C3%A7_v%C9%99_%C4%B0osif_Stalin_aras%C4%B1ndak%C4%B1_m%C3%BCnasib%C9%99t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dmitri Şostakoviç və İosif Stalin arasındakı münasibət (səhifə mövcud deyil)">Şostakoviç ilə münasibət</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C4%B1senko%C3%A7uluq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lısenkoçuluq (səhifə mövcud deyil)">Lısenkoçuluq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yaf%C9%99t_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yafət nəzəriyyəsi (səhifə mövcud deyil)">Yafət nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_elmind%C9%99_ideoloji_n%C9%99zar%C9%99t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet elmində ideoloji nəzarət (səhifə mövcud deyil)">Sovet elmində ideoloji nəzarət</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_%C5%9F%C9%99kill%C9%99rin_senzuras%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də şəkillərin senzurası (səhifə mövcud deyil)">Şəkillərin senzurası</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87e%C3%A7enl%C9%99rin_v%C9%99_inqu%C5%9Flar%C4%B1n_deportasiyas%C4%B1" title="Çeçenlərin və inquşların deportasiyası">Qafqazda «Lentil» əməliyyatı</a></li> <li><a href="/wiki/Ax%C4%B1sqa_t%C3%BCrkl%C9%99rinin_deportasiyas%C4%B1" title="Axısqa türklərinin deportasiyası">Axısqa türklərinin deportasiyası</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_mart_deportasiyas%C4%B1" title="Böyük mart deportasiyası">«Priboy» əməliyyatı</a></li> <li><a href="/wiki/Vinnitsa_q%C4%B1r%C4%9F%C4%B1n%C4%B1" title="Vinnitsa qırğını">Vinnitsa qırğını</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kurapat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kurapatı (səhifə mövcud deyil)">Kurapatı</a></li> <li><a href="/wiki/SSR%C4%B0-d%C9%99_acl%C4%B1q_(1946-1947)" title="SSRİ-də aclıq (1946-1947)">1946–1947-ci illərdə SSRİ-də aclıq</a></li> <li><a href="/wiki/Nazino_faci%C9%99si" title="Nazino faciəsi">Nazino faciəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Q%C4%B1z%C4%B1l_Ordunun_t%C9%99mizl%C9%99nm%C9%99si_(1941)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qızıl Ordunun təmizlənməsi (1941) (səhifə mövcud deyil)">1941-ci il Qızıl Ordunun təmizlənməsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tsarevich_Giorgi_g%C9%99misin%C9%99_basq%C4%B1n_(1906)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tsarevich Giorgi gəmisinə basqın (1906) (səhifə mövcud deyil)">Tsarevich Giorgi gəmisinə basqın</a></li> <li><a href="/wiki/1907_Tiflis_bank_soy%C4%9Funu" title="1907 Tiflis bank soyğunu">1907-ci il Tiflis bank soyğunu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0_h%C3%BCcum_planlar%C4%B1_qalmaqal%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ hücum planları qalmaqalı (səhifə mövcud deyil)">SSRİ hücum planları qalmaqalı</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;">Əsərlər</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>«<a href="/w/index.php?title=Marksizm_v%C9%99_milli_sual&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marksizm və milli sual (səhifə mövcud deyil)">Marksizm və milli sual</a>»</li> <li>«<a href="/wiki/Leninizmin_%C9%99saslar%C4%B1" title="Leninizmin əsasları">Leninizmin əsasları</a>»</li> <li>«<a href="/w/index.php?title=U%C4%9Furla_ba%C5%9Fgic%C9%99ll%C9%99nm%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uğurla başgicəllənmə (səhifə mövcud deyil)">Uğurla başgicəllənmə</a>»</li> <li>«<a href="/w/index.php?title=Rusiya_xalqlar%C4%B1n%C4%B1n_h%C3%BCquqlar%C4%B1n%C4%B1n_b%C9%99yannam%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rusiya xalqlarının hüquqlarının bəyannaməsi (səhifə mövcud deyil)">Rusiya xalqlarının hüquqlarının bəyannaməsi</a>»</li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalinin_on_z%C9%99rb%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalinin on zərbəsi (səhifə mövcud deyil)">«On zərbə» nitqi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Havas_agentliyinin_28_noyabr_1939-cu_il_tarixli_x%C9%99b%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Havas agentliyinin 28 noyabr 1939-cu il tarixli xəbəri (səhifə mövcud deyil)">19 avqust 1939-cu il nitqi iddiası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tarixi_saxtala%C5%9Fd%C4%B1ranlar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tarixi saxtalaşdıranlar (səhifə mövcud deyil)">Tarixi saxtalaşdıranlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalin_notas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalin notası (səhifə mövcud deyil)">Stalin notası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1_Kommunist_(Bol%C5%9Fevik)_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_tarixi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqı Kommunist (Bolşevik) Partiyasının tarixi (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqı Kommunist (Bolşevik) Partiyasının tarixi</a></li> <li><a href="/wiki/1936-c%C4%B1_il_SSR%C4%B0_Konstitusiyas%C4%B1" title="1936-cı il SSRİ Konstitusiyası">1936-cı il SSRİ Konstitusiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalinin_poeziyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalinin poeziyası (səhifə mövcud deyil)">Stalinin poeziyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dialektik_v%C9%99_tarixi_materializm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialektik və tarixi materializm (səhifə mövcud deyil)">Dialektik və tarixi materializm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=227_n%C3%B6mr%C9%99li_%C9%99mr&action=edit&redlink=1" class="new" title="227 nömrəli əmr (səhifə mövcud deyil)">227 nömrəli əmr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=270_n%C3%B6mr%C9%99li_%C9%99mr&action=edit&redlink=1" class="new" title="270 nömrəli əmr (səhifə mövcud deyil)">270 nömrəli əmr</a></li> <li>«<a href="/w/index.php?title=Marxizm_v%C9%99_linqvistikan%C4%B1n_probleml%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marxizm və linqvistikanın problemləri (səhifə mövcud deyil)">Marxizm və linqvistikanın problemləri</a>»</li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_sosializmin_iqtisadi_probleml%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də sosializmin iqtisadi problemləri (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-də sosializmin iqtisadi problemləri</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;"><a href="/w/index.php?title=Destalinizasiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Destalinizasiya (səhifə mövcud deyil)">Destalinizasiya</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1_Kommunist_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_XX_konqresi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XX konqresi (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XX konqresi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pospelov_kommisiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pospelov kommisiyası (səhifə mövcud deyil)">Pospelov kommisiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reabilitasiya_(SSR%C4%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reabilitasiya (SSRİ) (səhifə mövcud deyil)">Reabilitasiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xru%C5%9F%C5%9Fov_m%C3%BClayimliyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xruşşov mülayimliyi (səhifə mövcud deyil)">Xruşşov mülayimliyi</a></li> <li><a href="/wiki/Gizli_nitq" title="Gizli nitq">Şəxsiyyətə pərəstiş və onun nəticələri haqqında</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polyak_oktyabr%C4%B1_(1956)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polyak oktyabrı (1956) (səhifə mövcud deyil)">Polyak oktyabrı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SSR%C4%B0-d%C9%99_qeyri-r%C9%99smi_inc%C9%99s%C9%99n%C9%99t&action=edit&redlink=1" class="new" title="SSRİ-də qeyri-rəsmi incəsənət (səhifə mövcud deyil)">SSRİ-də qeyri-rəsmi incəsənət</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Evernik_kommisiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şvernik kommisiyası (səhifə mövcud deyil)">Şvernik kommisiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1_Kommunist_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_XXII_konqresi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XXII konqresi (səhifə mövcud deyil)">Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XXII konqresi</a></li> <li><a href="/wiki/Dur%C4%9Funluq_d%C3%B6vr%C3%BC" title="Durğunluq dövrü">Durğunluq dövrü</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">Tənqidi və müxalifət</div></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kremlin_da%C4%9Fl%C4%B1s%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kremlin dağlısı (səhifə mövcud deyil)">Kremlin dağlısı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Leninin_v%C9%99siyy%C9%99tnam%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leninin vəsiyyətnaməsi (səhifə mövcud deyil)">Leninin vəsiyyətnaməsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ryutin_i%C5%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ryutin işi (səhifə mövcud deyil)">Ryutin işi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antistalinist_sol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antistalinist sol (səhifə mövcud deyil)">Antistalinist sol</a></li> <li><a href="/wiki/Trotskizm" class="mw-redirect" title="Trotskizm">Trotskiçilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ger%C3%A7%C9%99k_kommunistl%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gerçək kommunistlər (səhifə mövcud deyil)">Gerçək kommunistlər</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rusiya_Azadl%C4%B1q_H%C9%99r%C9%99kat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rusiya Azadlıq Hərəkatı (səhifə mövcud deyil)">Rusiya Azadlıq Hərəkatı</a> (<a href="/w/index.php?title=Rusiya_Azadl%C4%B1q_Ordusu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rusiya Azadlıq Ordusu (səhifə mövcud deyil)">Rusiya Azadlıq Ordusu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rusiya_Korupusu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rusiya Korupusu (səhifə mövcud deyil)">Rusiya Korupusu</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ukrayna_Azadl%C4%B1q_Ordusu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ukrayna Azadlıq Ordusu (səhifə mövcud deyil)">Ukrayna Azadlıq Ordusu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qama%C5%9Fd%C4%B1ran_z%C3%BClm%C9%99t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qamaşdıran zülmət (səhifə mövcud deyil)">Qamaşdıran zülmət</a></li> <li><a href="/wiki/Heyvan%C4%B1stan" title="Heyvanıstan">Heyvanıstan</a></li> <li><a href="/wiki/1984_(roman)" title="1984 (roman)">1984</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nasizm_v%C9%99_stalinzmin_m%C3%BCqayis%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nasizm və stalinzmin müqayisəsi (səhifə mövcud deyil)">Nasizm və stalinzmin müqayisəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sovet_hekay%C9%99s_(film,_2008)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sovet hekayəs (film, 2008) (səhifə mövcud deyil)">Sovet hekayəsi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;">İrs</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0osif_Stalin_tank%C4%B1" title="İosif Stalin tankı">İosif Stalin tankı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0S_(parovoz)&action=edit&redlink=1" class="new" title="İS (parovoz) (səhifə mövcud deyil)">İosif Stalin parovozu</a></li> <li><a href="/wiki/Sovet_%C4%B0ttifaq%C4%B1_Generalissimusu" title="Sovet İttifaqı Generalissimusu">Sovet İttifaqı Generalissimusu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalin_heyk%C9%99ll%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalin heykəllərinin siyahısı (səhifə mövcud deyil)">Stalin heykəlləri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Panteon_(Moskva)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Panteon (Moskva) (səhifə mövcud deyil)">Panteon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tbilisi_hadis%C9%99l%C9%99ri_(1956)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tbilisi hadisələri (1956) (səhifə mövcud deyil)">Tbilisi hadisələri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalin_abid%C9%99si_(Budape%C5%9Ft)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalin abidəsi (Budapeşt) (səhifə mövcud deyil)">Budapeştdəki Stalin abidəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalin_abid%C9%99si_(Praqa)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalin abidəsi (Praqa) (səhifə mövcud deyil)">Praqadakı Stalin abidəsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0osif_Stalinin_heyk%C9%99li_(Qax)" title="İosif Stalinin heykəli (Qax)">Qaxdakı Stalin heykəli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalin_D%C3%B6vl%C9%99t_Muzeyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalin Dövlət Muzeyi (səhifə mövcud deyil)">Qori Stalin Muzeyi</a></li> <li><a href="/wiki/Batumi_Stalin_Muzeyi" title="Batumi Stalin Muzeyi">Batumi Stalin Muzeyi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0osif_Stalinin_%C5%9F%C9%99r%C9%99fin%C9%99_adland%C4%B1r%C4%B1lan_yerl%C9%99rin_siyah%C4%B1s%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İosif Stalinin şərəfinə adlandırılan yerlərin siyahısı (səhifə mövcud deyil)">Stalinin şərəfinə adlandırılan yerlər</a></li> <li><a href="/wiki/SSR%C4%B0_d%C3%B6vl%C9%99t_m%C3%BCkafat%C4%B1" class="mw-redirect" title="SSRİ dövlət mükafatı">Stalin dövlət mükafatı</a></li> <li><a href="/wiki/Stalin_m%C3%BCkafat%C4%B1" class="mw-redirect" title="Stalin mükafatı">Stalin sülh mükafatı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalin_c%C9%99miyy%C9%99ti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalin cəmiyyəti (səhifə mövcud deyil)">Stalin cəmiyyəti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stalin_bloku_%E2%80%93_SSR%C4%B0_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalin bloku – SSRİ üçün (səhifə mövcud deyil)">Stalin bloku – SSRİ üçün</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;">Ailə</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Besarion_Cuqa%C5%9Fvili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Besarion Cuqaşvili (səhifə mövcud deyil)">Besarion Cuqaşvili</a> (atası)</li> <li><a href="/wiki/Keke_Geladze" title="Keke Geladze">Keke Geladze</a> (anası)</li> <li><a href="/wiki/Kato_Svanidze" title="Kato Svanidze">Kato Svanidze</a> (ilk arvadı)</li> <li><a href="/wiki/Yakov_Cuqa%C5%9Fvili" title="Yakov Cuqaşvili">Yakov Cuqaşvili</a> (oğlu)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Konstantin_Kuzakov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konstantin Kuzakov (səhifə mövcud deyil)">Konstantin Kuzakov</a> (oğlu)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Artyom_Sergeyev_(general)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artyom Sergeyev (general) (səhifə mövcud deyil)">Artyom Sergeyev</a> (oğlu)</li> <li><a href="/wiki/Nadejda_Aliluyeva" title="Nadejda Aliluyeva">Nadejda Aliluyeva</a> (ikinci arvadı)</li> <li><a href="/wiki/Vasili_Stalin" title="Vasili Stalin">Vasili Stalin</a> (oğlu)</li> <li><a href="/wiki/Svetlana_Aliluyeva" title="Svetlana Aliluyeva">Svetlana Aliluyeva</a> (qızı)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Yevgeni_Cuqa%C5%9Fvili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yevgeni Cuqaşvili (səhifə mövcud deyil)">Yevgeni Cuqaşvili</a> (nəvəsi)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Qalina_Cuqa%C5%9Fvili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qalina Cuqaşvili (səhifə mövcud deyil)">Qalina Cuqaşvili</a> (nəvəsi)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0osif_Aliluyev&action=edit&redlink=1" class="new" title="İosif Aliluyev (səhifə mövcud deyil)">İosif Aliluyev</a> (nəvəsi)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sergey_Aliluyev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sergey Aliluyev (səhifə mövcud deyil)">Sergey Aliluyev</a> (ikinci qayınatası)</li> <li><a href="/wiki/Aleksandr_Svanidze" title="Aleksandr Svanidze">Aleksandr Svanidze</a> (qaynı)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Yuri_Jdanov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yuri Jdanov (səhifə mövcud deyil)">Yuri Jdanov</a> (kürəkəni)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Uilyam_Uesli_Piters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uilyam Uesli Piters (səhifə mövcud deyil)">Uilyam Uesli Piters</a> (kürəkəni)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:#D40000; color:#F8B800;"><a href="/w/index.php?title=Stalinin_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_yerl%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalinin yaşayış yerləri (səhifə mövcud deyil)">Yaşayış yerləri</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Stalinin_evi_(Qori)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stalinin evi (Qori) (səhifə mövcud deyil)">Qoridəki evi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tiflis_Dini_Seminari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiflis Dini Seminari (səhifə mövcud deyil)">Tiflis Dini Seminari</a></li> <li><a href="/wiki/Kreml_(Moskva)" class="mw-redirect" title="Kreml (Moskva)">Kremldəki otağı</a></li> <li>Bağları <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kuntsevo_ba%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuntsevo bağı (səhifə mövcud deyil)">Kuntsevo bağı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=So%C3%A7i_ba%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soçi bağı (səhifə mövcud deyil)">Soçi bağı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uspenskoye_ba%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uspenskoye bağı (səhifə mövcud deyil)">Uspenskoye bağı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Semyonovskoye_ba%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semyonovskoye bağı (səhifə mövcud deyil)">Semyonovskoye bağı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yeni_Afon_ba%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yeni Afon bağı (səhifə mövcud deyil)">Yeni Afon bağı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xolodnaya_Re%C3%A7ka_Dacha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xolodnaya Reçka Dacha (səhifə mövcud deyil)">Xolodnaya Reçka Dacha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ritsa_g%C3%B6l%C3%BC_ba%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ritsa gölü bağı (səhifə mövcud deyil)">Ritsa gölü bağı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Suxumi_ba%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Suxumi bağı (səhifə mövcud deyil)">Suxumi bağı</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2" style="background:#D40000; color:#F8B800;"><div> <ul><li><img alt="Category" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /> <a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0osif_Stalin" title="Kateqoriya:İosif Stalin">Kateqoriya</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=QULAQ&oldid=7622603">https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=QULAQ&oldid=7622603</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Kateqoriyalar" title="Xüsusi:Kateqoriyalar">Kateqoriyalar</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:%C6%8Flifba_s%C4%B1ras%C4%B1na_g%C3%B6r%C9%99_yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikipediya:Əlifba sırasına görə yaxşı məqalələr">Vikipediya:Əlifba sırasına görə yaxşı məqalələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:QULAQ" title="Kateqoriya:QULAQ">QULAQ</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0osif_Stalin" title="Kateqoriya:İosif Stalin">İosif Stalin</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Siyasi_repressiyalar" title="Kateqoriya:Siyasi repressiyalar">Siyasi repressiyalar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:SSR%C4%B0-d%C9%99_repressiya" title="Kateqoriya:SSRİ-də repressiya">SSRİ-də repressiya</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kateqoriya: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:ISBN_sehrli_ke%C3%A7idl%C9%99rinin_istifad%C9%99_olundu%C4%9Fu_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:ISBN sehrli keçidlərinin istifadə olunduğu səhifələr">ISBN sehrli keçidlərinin istifadə olunduğu səhifələr</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Naviqasiya menyusu</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > Şəxsi alətlər </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item">Daxil olmamısınız</li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n">Müzakirə</a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y">Töhfələr</a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=QULAQ" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil">Hesab yarat</a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=QULAQ" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o">Daxil ol</a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > Ad fəzaları </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/QULAQ" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c">Məqalə</a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%BCzakir%C9%99:QULAQ" rel="discussion" title="Məqalə haqqında müzakirə [t]" accesskey="t">Müzakirə</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > azərbaycanca </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > Görünüş </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/QULAQ">Oxu</a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=QULAQ&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v">Redaktə</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=edit" title="Səhifənin cari kodunu redaktə et [e]" accesskey="e">Mənbəni redaktə et</a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h">Tarixçəyə bax</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > Daha çox </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Axtar</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Bu mətnin olduğu səhifələri axtar" value="Axtar"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Əgər varsa, eyni adı daşıyan səhifəyə keç" value="Get"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifə"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > Naviqasiya </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z">Ana səhifə</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar">Kənd meydanı</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar">İcma portalı</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r">Son dəyişikliklər</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x">Təsadüfi məqalə</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Layihələr" class="mw-portlet mw-portlet-Layihələr vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Layihələr-label" > <h3 id="p-Layihələr-label" class="vector-menu-heading " > Layihələr </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r">Seçilmiş məqalələr</a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar">Seçilmiş siyahılar</a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r">Yaxşı məqalələr</a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri">Məqalə namizədləri</a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay">Mövzulu ay</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Xüsusi" class="mw-portlet mw-portlet-Xüsusi vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Xüsusi-label" > <h3 id="p-Xüsusi-label" class="vector-menu-heading " > Xüsusi </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99">Bizimlə əlaqə</a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=az" title="Bizə dəstək verin">İanə et</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün.">Kömək</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > Alətlər </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/QULAQ" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j">Səhifəyə keçidlər</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/QULAQ" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k">Əlaqəli redaktələr</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u">Fayl yüklə</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Xüsusi səhifələrin siyahısı [q]" accesskey="q">Xüsusi səhifələr</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=QULAQ&oldid=7622603" title="Bu səhifənin bu versiyasına daimi keçid">Daimi keçid</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=QULAQ&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat">Səhifə məlumatları</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:CiteThisPage&page=QULAQ&id=7622603&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu səhifəyə necə istinad etmək barədə məlumat">Bu səhifəyə istinad et</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FQULAQ">Qısaldılmış URL əldə et</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrCode&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FQULAQ">QR-kodu endir</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > Çap et/ixrac </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Book&bookcmd=book_creator&referer=QULAQ">Kitab yarat</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DownloadAsPdf&page=QULAQ&action=show-download-screen">PDF kimi yüklə</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=QULAQ&printable=yes" title="Səhifənin çap versiyası [p]" accesskey="p">Çap versiyası</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > Digər layihələrdə </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" hreflang="en">Vikianbar</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q161448" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g">Vikidata elementi</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > Digər dillərdə </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçilmiş məqalə"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Goelag" title="Goelag – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Goelag" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AC" title="جولاج – ərəb" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جولاج" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ərəb" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – asturiya" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Gulag" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiya" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – başqırd" lang="ba" hreflang="ba" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="başqırd" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belarus" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%B0%D0%B3" title="ГУЛаг – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="ГУЛаг" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – bolqar" lang="bg" hreflang="bg" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bolqar" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Goulag" title="Goulag – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Goulag" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – katalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Gulag" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalan" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – çex" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Gulag" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="çex" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – çuvaş" lang="cv" hreflang="cv" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="çuvaş" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwlag" title="Gwlag – uels" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwlag" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="uels" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – danimarka" lang="da" hreflang="da" data-title="Gulag" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danimarka" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçilmiş məqalə"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – alman" lang="de" hreflang="de" data-title="Gulag" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alman" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AC%CE%B3%CE%BA" title="Γκουλάγκ – yunan" lang="el" hreflang="el" data-title="Γκουλάγκ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="yunan" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – ingilis" lang="en" hreflang="en" data-title="Gulag" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingilis" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Gulago" title="Gulago – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Gulago" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – ispan" lang="es" hreflang="es" data-title="Gulag" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ispan" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/GULAG" title="GULAG – eston" lang="et" hreflang="et" data-title="GULAG" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="eston" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – bask" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Gulag" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="bask" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%84%D8%A7%DA%AF" title="گولاگ – fars" lang="fa" hreflang="fa" data-title="گولاگ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="fars" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – fin" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Gulag" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fin" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Gulag" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Goulag" title="Goulag – fransız" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Goulag" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="fransız" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – şimali fris" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Gulag" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="şimali fris" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/GULag" title="GULag – irland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="GULag" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irland" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Campaichean_Gulag" title="Campaichean Gulag – Şotlandiya keltcəsi" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Campaichean Gulag" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Şotlandiya keltcəsi" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – qalisiya" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Gulag" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="qalisiya" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%95%D7%9C%D7%90%D7%92" title="גולאג – ivrit" lang="he" hreflang="he" data-title="גולאג" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ivrit" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%97" title="गुलाग – hind" lang="hi" hreflang="hi" data-title="गुलाग" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hind" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – xorvat" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Gulag" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="xorvat" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – macar" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Gulag" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="macar" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%A3" title="Գուլագ – erməni" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գուլագ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="erməni" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – indoneziya" lang="id" hreflang="id" data-title="Gulag" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indoneziya" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Gulag" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/G%C3%BAlag" title="Gúlag – island" lang="is" hreflang="is" data-title="Gúlag" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="island" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – italyan" lang="it" hreflang="it" data-title="Gulag" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="italyan" class="interlanguage-link-target">İtaliano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%82%B0" title="グラーグ – yapon" lang="ja" hreflang="ja" data-title="グラーグ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="yapon" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – yava" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Gulag" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="yava" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%98" title="გულაგი – gürcü" lang="ka" hreflang="ka" data-title="გულაგი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gürcü" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – qazax" lang="kk" hreflang="kk" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="qazax" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%B4%EB%9D%BC%ED%81%AC" title="굴라크 – koreya" lang="ko" hreflang="ko" data-title="굴라크" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreya" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Gulagia" title="Gulagia – latın" lang="la" hreflang="la" data-title="Gulagia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latın" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Gulagas" title="Gulagas – litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Gulagas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litva" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Gulags" title="Gulags – latış" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Gulags" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latış" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3" title="Гулаг – makedon" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Гулаг" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="makedon" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – monqol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="monqol" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%97" title="गुलाग – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="गुलाग" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – malay" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Gulag" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malay" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Goelag" title="Goelag – holland" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Goelag" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="holland" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – nünorsk norveç" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Gulag" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="nünorsk norveç" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – bokmal norveç" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Gulag" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmal norveç" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%97%E0%A9%81%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%97" title="ਗੁਲਾਗ – pəncab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਗੁਲਾਗ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pəncab" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Gu%C5%82ag" title="Gułag – polyak" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Gułag" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polyak" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%84%D8%A7%DA%AF" title="گولاگ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="گولاگ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – portuqal" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Gulag" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portuqal" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – rumın" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Gulag" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumın" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – sardin" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Gulag" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardin" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – siciliya" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Gulag" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliya" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – serb-xorvat" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Gulag" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serb-xorvat" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Gulag" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Gulag_(1930_%E2%80%93_1960)" title="Gulag (1930 – 1960) – slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Gulag (1930 – 1960)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovak" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – sloven" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Gulag" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="sloven" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gulagu" title="Gulagu – alban" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gulagu" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="alban" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3" title="Гулаг – serb" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Гулаг" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serb" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – isveç" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Gulag" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="isveç" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81" title="กูลัก – tay" lang="th" hreflang="th" data-title="กูลัก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tay" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – türk" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Gulag" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="türk" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%A3%D0%9B%D0%90%D0%93" title="ГУЛАГ – ukrayna" lang="uk" hreflang="uk" data-title="ГУЛАГ" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrayna" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%84%D8%A7%DA%AF" title="گولاگ – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="گولاگ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – özbək" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Gulag" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="özbək" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BA%A1i_c%E1%BA%A3i_t%E1%BA%A1o_lao_%C4%91%E1%BB%99ng_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Trại cải tạo lao động của Liên Xô – vyetnam" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Trại cải tạo lao động của Liên Xô" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vyetnam" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E6%8B%89%E6%A0%BC" title="古拉格 – vu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="古拉格" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="vu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%98" title="გულაგი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="გულაგი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E6%8B%89%E6%A0%BC" title="古拉格 – çin" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古拉格" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="çin" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Gulag" title="Gulag – Min Nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Gulag" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E6%8B%89%E6%A0%BC" title="古拉格 – kanton" lang="yue" hreflang="yue" data-title="古拉格" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kanton" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q161448#sitelinks-wikipedia" title="Dillərarası keçidləri redaktə et" class="wbc-editpage">Keçidləri redaktə et</a></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Bu səhifə sonuncu dəfə 17:37, 15 may 2024 tarixində redaktə edilib.</li> <li id="footer-info-copyright">Mətn <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az">Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası</a> altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">istifadə şərtlərinə</a> baxın.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=QULAQ&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-4pcp9","wgBackendResponseTime":181,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.736","walltime":"1.144","ppvisitednodes":{"value":4341,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":192844,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1317,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":234247,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 706.428 1 -total"," 55.59% 392.727 2 Şablon:İstinad_siyahısı"," 21.76% 153.685 29 Şablon:Cite_web"," 13.70% 96.752 1 Şablon:SSRİ-də_məcburi_köçürülmələr"," 13.17% 93.039 1 Şablon:Sidebar_with_collapsible_lists"," 9.06% 64.019 1 Şablon:Vikianbar_kateqoriyası"," 8.95% 63.247 17 Şablon:Cite_book"," 8.78% 62.040 1 Şablon:Törəmə_layihələr"," 8.31% 58.674 1 Şablon:Side_box"," 6.33% 44.710 2 Şablon:Navbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.310","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3413549,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-66dxg","timestamp":"20241117173825","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"QULAQ","url":"https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/QULAQ","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q161448","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q161448","author":{"@type":"Organization","name":"Vikimedia layih\u0259l\u0259rin\u0259 t\u00f6hf\u0259 ver\u0259nl\u0259r"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2015-08-18T08:41:06Z","dateModified":"2024-05-15T17:37:49Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c9\/Gulag_Location_Map.svg","headline":"Stalin d\u00f6n\u0259mind\u0259 m\u0259cburi \u0259m\u0259k d\u00fc\u015f\u0259rg\u0259l\u0259rini idar\u0259 ed\u0259n d\u00f6vl\u0259t qurumu"}</script> </body> </html>