CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hyw" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ասիա — Ուիքիփետիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Յունուար","Փետրուար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Յունիս","Յուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"05e5a7fa-9b1d-4a11-8eb2-e3edf417ed1d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ասիա","wgTitle":"Ասիա","wgCurRevisionId":219263,"wgRevisionId":219263,"wgArticleId":1889,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Ասիա"],"wgPageViewLanguage":"hyw","wgPageContentLanguage":"hyw","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ասիա","wgRelevantArticleId":1889,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hyw","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hyw"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q48","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hyw&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hyw&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hyw&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ասիա — Ուիքիփետիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hyw.m.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Ուիքիփետիա (hyw)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hyw.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hyw"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Ուիքիփետիա Atom սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ասիա rootpage-Ասիա skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">պահել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նաւարկութիւն </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%82%D5%B8%D6%80_%D4%B7%D5%BB" title="Այցելել գլխաւոր էջը [z]" accesskey="z"><span>Գլխաւոր Էջ</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելել պատահական էջ մը [x]" accesskey="x"><span>Պատահական էջ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցութիւն </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%BA%D5%A1%D5%BD" title="Նախագիծին մասին. ինչ կրնաս ընել, ուր կրնաս գտնել"><span>Զրուցարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Ուիքիին մէջ կատարուած վերջին փոփոխութիւններու ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխութիւնները</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Գտնելու տեղը"><span>Օգնութիւն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%82%D5%B8%D6%80_%D4%B7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Ուիքիփետիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hyw.svg" style="width: 7.5em; height: 1.0625em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hyw.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ" aria-label="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=hyw.wikipedia.org&uselang=hyw" class=""><span>Նուիրել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կը քաջալերենք հաշիւ ստեղծել եւ անով մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ" class=""><span>Հաշիւ ստեղծել</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կը քաջալերենք մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մուտք գործել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=hyw.wikipedia.org&uselang=hyw"><span>Նուիրել</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Contribute</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կը քաջալերենք հաշիւ ստեղծել եւ անով մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Հաշիւ ստեղծել</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կը քաջալերենք մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մուտք գործել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկել</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակութիւն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակութիւն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">պահել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Սկսիլ</div> </a> </li> <li id="toc-Պատմութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատմութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Պատմութիւն</span> </div> </a> <ul id="toc-Պատմութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Դիրքը_Եւ_սահմանները" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Դիրքը_Եւ_սահմանները"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Դիրքը Եւ սահմանները</span> </div> </a> <ul id="toc-Դիրքը_Եւ_սահմանները-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աշխարհագրութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Աշխարհագրութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Աշխարհագրութիւն</span> </div> </a> <ul id="toc-Աշխարհագրութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Անուան_ծագումնաբանութիւնը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Անուան_ծագումնաբանութիւնը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Անուան ծագումնաբանութիւնը</span> </div> </a> <ul id="toc-Անուան_ծագումնաբանութիւնը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ֆիզիկա-աշխարհագրական_բաժանումը" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ֆիզիկա-աշխարհագրական_բաժանումը"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ֆիզիկա-աշխարհագրական բաժանումը</span> </div> </a> <ul id="toc-Ֆիզիկա-աշխարհագրական_բաժանումը-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ասիոյ_երկիրները" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ասիոյ_երկիրները"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ասիոյ երկիրները</span> </div> </a> <ul id="toc-Ասիոյ_երկիրները-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բնակչութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բնակչութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Բնակչութիւն</span> </div> </a> <ul id="toc-Բնակչութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հիմնական_տեղեկութիւններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Հիմնական_տեղեկութիւններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Հիմնական տեղեկութիւններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Հիմնական_տեղեկութիւններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բուսականութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բուսականութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Բուսականութիւն</span> </div> </a> <ul id="toc-Բուսականութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կենդանական_աշխարհ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Կենդանական_աշխարհ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Կենդանական աշխարհ</span> </div> </a> <ul id="toc-Կենդանական_աշխարհ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աշխարհագրական_յայտնագործութիւններու_պատմութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Աշխարհագրական_յայտնագործութիւններու_պատմութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Աշխարհագրական յայտնագործութիւններու պատմութիւն</span> </div> </a> <ul id="toc-Աշխարհագրական_յայտնագործութիւններու_պատմութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանօթագրութիւններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանօթագրութիւններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Ծանօթագրութիւններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանօթագրութիւններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակութիւն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ասիա</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 304 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-304" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">304 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B0" title="Азиа – աբխազերեն" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Азиа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="աբխազերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – աչեհերեն" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Asia" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="աչեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B5" title="Азие – ադիղերեն" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Азие" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="ադիղերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Asi%C3%AB" title="Asië – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Asië" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Asien" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%88%B5%E1%8B%AB" title="እስያ – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="እስያ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Asia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Asia" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Esia" title="Esia – օբոլո" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Esia" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="օբոլո" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एशिया – անգիկա" lang="anp" hreflang="anp" data-title="एशिया" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="անգիկա" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="آسيا – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="آسيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%90%DC%A3%DC%9D%DC%90_(%DC%9D%DC%92%DC%AB%DC%AC%DC%90)" title="ܐܣܝܐ (ܝܒܫܬܐ) – արամեերեն" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܐܣܝܐ (ܝܒܫܬܐ)" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="արամեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="أسيا – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="أسيا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="اسيا – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="اسيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%9B%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="এছিয়া – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="এছিয়া" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Asia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – ավարերեն" lang="av" hreflang="av" data-title="Азия" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="ավարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Asia" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – այմարա" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Asya" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="այմարա" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Asiya" title="Asiya – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Asiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="آسیا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آسیا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="Վիքիպեդիա:Լավ հոդվածներ"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Азия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – բալիերեն" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Asia" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="բալիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Asien" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Az%C4%97j%C4%97" title="Azėjė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Azėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://bbc.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="Asia" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Asya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Азія – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Азія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Азія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Азія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Asia" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Азия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एशिया – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="एशिया" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Esia" title="Esia – բիսլամա" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Esia" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="բիսլամա" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Asia" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%9E%E1%80%BB" title="အာသျ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="အာသျ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – բամբարա" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Asia" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="բամբարա" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="Վիքիպեդիա:Լավ հոդվածներ"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="এশিয়া – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="এশিয়া" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A8%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%A4%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BC%8D" title="ཨེ་ཤེ་ཡ། – տիբեթերեն" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཨེ་ཤེ་ཡ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="տիբեթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="এশিয়া – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="এশিয়া" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Azia" title="Azia – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Azia" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Azija" title="Azija – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Azija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Asia" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Ази" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/%C3%80sia" title="Àsia – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Àsia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Asia" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/%C4%80-ci%C5%AD" title="Ā-ciŭ – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ā-ciŭ" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ази" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – սեբուերեն" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Asya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="սեբուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – չամոռո" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Asia" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="չամոռո" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%93%E1%8E%B6%E1%8F%82%E1%8E%A6%E1%8F%8D%E1%8F%9B" title="ᏓᎶᏂᎦᏍᏛ – չերոկի" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏓᎶᏂᎦᏍᏛ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="չերոկի" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – շայեն" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Asia" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="շայեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ئاسیا – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئاسیا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – կորսիկերեն" lang="co" hreflang="co" data-title="Asia" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="կորսիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Asiya" title="Asiya – ղրիմյան թուրքերեն" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Asiya" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ղրիմյան թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Asie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Az%C3%ABj%C3%B4" title="Azëjô – Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Azëjô" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D1%97%EA%99%97" title="Асїꙗ – սլավոներեն, եկեղեցական" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Асїꙗ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="սլավոներեն, եկեղեցական" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ази" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Asia" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Asien" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Asien" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Asya" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Azija" title="Azija – ստորին սորբերեն" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Azija" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="ստորին սորբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Asia" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एसिया – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="एसिया" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%87%DE%AD%DE%9D%DE%A8%DE%87%DE%A7" title="އޭޝިއާ – դիվեհի" lang="dv" hreflang="dv" data-title="އޭޝިއާ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="դիվեհի" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dz mw-list-item"><a href="https://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A8%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BC%8B" title="ཨེ་སི་ཡ་ – ջոնգքհա" lang="dz" hreflang="dz" data-title="ཨེ་སི་ཡ་" data-language-autonym="ཇོང་ཁ" data-language-local-name="ջոնգքհա" class="interlanguage-link-target"><span>ཇོང་ཁ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CE%AF%CE%B1" title="Ασία – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Ασία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Asia" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Asia" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="Վիքիպեդիա:Լավ հոդվածներ"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Azio" title="Azio – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Azio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Asia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Aasia" title="Aasia – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Aasia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Asia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/%C3%81sia" title="Ásia – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Ásia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="آسیا – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آسیا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Aasiya" title="Aasiya – ֆուլահ" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Aasiya" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="ֆուլահ" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Aasia" title="Aasia – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Aasia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Aasia" title="Aasia – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Aasia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Esia" title="Esia – ֆիջիերեն" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Esia" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="ֆիջիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Asia" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Asie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Asia" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Aasien" title="Aasien – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Aasien" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Asie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Aazje" title="Aazje – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Aazje" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_%C3%81ise" title="An Áise – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Áise" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Aziya" title="Aziya – գագաուզերեն" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Aziya" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="գագաուզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9E%E6%B4%B2" title="亞洲 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="亞洲" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Lazi" title="Lazi – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Lazi" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/%C3%80isia" title="Àisia – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Àisia" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Asia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="آسيا – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="آسيا" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%81sia" title="Ásia – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ásia" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%96%E0%A4%82%E0%A4%A1" title="आशिया खंड – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="आशिया खंड" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – գորոնտալո" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Asia" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="գորոնտալո" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B0%F0%90%8D%83%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%B0" title="𐌰𐍃𐌹𐌰 – գոթերեն" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌰𐍃𐌹𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="գոթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%8F%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE" title="એશિયા – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="એશિયા" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Aishey" title="Yn Aishey – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Aishey" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Asiya" title="Asiya – հաուսա" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Asiya" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="հաուսա" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/%C3%82-ch%C3%BB" title="Â-chû – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Â-chû" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/%CA%BB%C4%80kia" title="ʻĀkia – հավայիերեն" lang="haw" hreflang="haw" data-title="ʻĀkia" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="հավայիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A1%D7%99%D7%94" title="אסיה – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="אסיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एशिया – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="एशिया" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Asia" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Azija" title="Azija – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Azija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Azija" title="Azija – վերին սորբերեն" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Azija" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="վերին սորբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Azi" title="Azi – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Azi" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%81zsia" title="Ázsia – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ázsia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ասիա – հայերեն" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ասիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="հայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Asia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – իբաներեն" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Asia" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="իբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Asia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Asia" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – իգբո" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Asia" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="իգբո" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Asia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази – ինգուշերեն" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Ази" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ինգուշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Azia" title="Azia – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Azia" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/As%C3%ADa" title="Asía – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Asía" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Asia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%90%8A%E1%93%B0%E1%90%8A" title="ᐊᓰᐊ – ինուկտիտուտ" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᐊᓰᐊ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="ինուկտիտուտ" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A2" title="アジア – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アジア" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ieja" title="Ieja – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ieja" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/zdotu%27a" title="zdotu'a – լոժբան" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="zdotu'a" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="լոժբան" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Asia" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90" title="აზია – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="აზია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Aziya" title="Aziya – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Aziya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Asya" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8D" title="Азиэ – կաբարդերեն" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Азиэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="կաբարդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Aazii_t%C9%9Bt%CA%8B_wandamm" title="Aazii tɛtʋ wandamm – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Aazii tɛtʋ wandamm" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1siya" title="A̱siya – տիապ" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱siya" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="տիապ" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Azia" title="Azia – Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Azia" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Asia" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Азия" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%B8" title="អាស៊ី – քմերերեն" lang="km" hreflang="km" data-title="អាស៊ី" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="քմերերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%8F%E0%B2%B7%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE" title="ಏಷ್ಯಾ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಏಷ್ಯಾ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%95%84%EC%8B%9C%EC%95%84" title="아시아 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="아시아" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – պերմյակ կոմիերեն" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Азия" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="պերմյակ կոմիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Перем коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – կարաչայ-բալկարերեն" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Азия" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="կարաչայ-բալկարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7" title="ایشیا – քաշմիրերեն" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ایشیا" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="քաշմիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Asya" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – կոմիերեն" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Азия" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="կոմիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Asi" title="Asi – կոռներեն" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Asi" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="կոռներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Азия" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Asia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – լադինո" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Asya" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="լադինո" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Asien" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Азия" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – լեզգիերեն" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Азия" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="լեզգիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Asia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – գանդա" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Asia" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="գանդա" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Azi%C3%AB" title="Azië – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Azië" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Asia" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Asia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Asia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Az%C3%ADa" title="Azía – լինգալա" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Azía" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="լինգալա" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AD%E0%BA%B2%E0%BA%8A%E0%BA%B5" title="ອາຊີ – լաոսերեն" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ອາຊີ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="լաոսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="Վիքիպեդիա:Լավ հոդվածներ"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Azija" title="Azija – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Azija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Azeja" title="Azeja – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Azeja" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%80zija" title="Āzija – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Āzija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – մադուրերեն" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Asia" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="մադուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एसिया – մայթիլի" lang="mai" hreflang="mai" data-title="एसिया" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="մայթիլի" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Asia" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8C" title="Азиясь – մոկշայերեն" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Азиясь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="մոկշայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Azia" title="Azia – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Azia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D0%B9" title="Азий – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Азий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/%C4%80hia" title="Āhia – մաորի" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Āhia" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="մաորի" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Asia" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Азија – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Азија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%8F%E0%B4%B7%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഏഷ്യ – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഏഷ്യ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ази" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%91%EA%AF%A6%EA%AF%81%EA%AF%A4%EA%AF%8C%EA%AF%A5" title="ꯑꯦꯁꯤꯌꯥ – մանիպուրի" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯑꯦꯁꯤꯌꯥ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="մանիպուրի" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%9B%E1%80%BE" title="အာရှ – Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="အာရှ" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="आशिया – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="आशिया" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази – արևմտամարիերեն" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Ази" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="արևմտամարիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Asia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Asja" title="Asja – մալթայերեն" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Asja" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="մալթայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/%C3%81sia" title="Ásia – միրանդերեն" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ásia" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="միրանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%9B%E1%80%BE" title="အာရှ – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="အာရှ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Азия Мастор – էրզյա" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Азия Мастор" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="էրզյա" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="آسیا – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="آسیا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – նեապոլերեն" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Asia" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="նեապոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Asien" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Azie" title="Azie – ստորին սաքսոներեն" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Azie" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ստորին սաքսոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एसिया – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="एसिया" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="एसिया – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="एसिया" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ng mw-list-item"><a href="https://ng.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – նդոնգա" lang="ng" hreflang="ng" data-title="Asia" data-language-autonym="Oshiwambo" data-language-local-name="նդոնգա" class="interlanguage-link-target"><span>Oshiwambo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – նիասերեն" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Asia" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="նիասերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Azi%C3%AB" title="Azië – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Azië" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Asia" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Asia" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Asia" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%8A%DF%96%DF%AD%DF%8C%DF%AB" title="ߊߖ߭ߌ߫ – նկո" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߊߖ߭ߌ߫" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="նկո" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%82sie" title="Âsie – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Âsie" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – հյուսիսային սոթո" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Asia" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="հյուսիսային սոթո" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/(*%22asia%22)" title="(*"asia") – նավախո" lang="nv" hreflang="nv" data-title="(*"asia")" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="նավախո" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – նյանջա" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Asia" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="նյանջա" class="interlanguage-link-target"><span>Chi-Chewa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Asia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Aazii" title="Aazii – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Aazii" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Eeshiyaa" title="Eeshiyaa – օրոմո" lang="om" hreflang="om" data-title="Eeshiyaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="օրոմո" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%8F%E0%AC%B8%E0%AC%BF%E0%AC%86" title="ଏସିଆ – օրիյա" lang="or" hreflang="or" data-title="ଏସିଆ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="օրիյա" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8" title="Ази – օսերեն" lang="os" hreflang="os" data-title="Ази" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="օսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%8F%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%86" title="ਏਸ਼ੀਆ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਏਸ਼ੀਆ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – պանգասինաներեն" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Asia" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="պանգասինաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – պամպանգաերեն" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Asia" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="պամպանգաերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Asia" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie – պիկարդերեն" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Asie" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="պիկարդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie – փենսիլվանական գերմաներեն" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Asie" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="փենսիլվանական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – պալատինյան գերմաներեն" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Asien" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="պալատինյան գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Asya" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Azja" title="Azja – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Azja" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Asia" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7" title="ایشیا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایشیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%83%CE%AF%CE%B1%CE%BD" title="Ασίαν – պոնտերեն" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Ασίαν" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="պոնտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ποντιακά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="آسيا – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="آسيا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81sia" title="Ásia – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ásia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pwn mw-list-item"><a href="https://pwn.wikipedia.org/wiki/Asiya" title="Asiya – Paiwan" lang="pwn" hreflang="pwn" data-title="Asiya" data-language-autonym="Pinayuanan" data-language-local-name="Paiwan" class="interlanguage-link-target"><span>Pinayuanan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Asya" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ռոմանշերեն" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Asia" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="ռոմանշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Asia" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – արոմաներեն" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Asia" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="արոմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Asie" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Азия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Азія – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Азія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Aziya" title="Aziya – կինյառուանդա" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Aziya" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="կինյառուանդա" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%AA%E0%A4%83" title="जम्बुद्वीपः – սանսկրիտ" lang="sa" hreflang="sa" data-title="जम्बुद्वीपः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="սանսկրիտ" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Азия" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AE%E1%B1%A5%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%9F" title="ᱮᱥᱤᱭᱟ – սանտալի" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱮᱥᱤᱭᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="սանտալի" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/%C3%80sia" title="Àsia – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Àsia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Asia" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Aisie" title="Aisie – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Aisie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D8%B4%D9%8A%D8%A7" title="ايشيا – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ايشيا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/%C3%81sia" title="Ásia – հյուսիսային սաամի" lang="se" hreflang="se" data-title="Ásia" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="հյուսիսային սաամի" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Asie" title="Asie – սանգո" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Asie" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="սանգո" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Azija" title="Azija – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Azija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – տաշելհիթ" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Asya" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="տաշելհիթ" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A2%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%9E%E1%80%BB%E1%82%83%E1%80%B8" title="ဢေးသျႃး – շաներեն" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ဢေးသျႃး" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="շաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%86%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ආසියාව – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="ආසියාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Asia" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C3%81zia" title="Ázia – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ázia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1" title="ایشیاء – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="ایشیاء" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Azija" title="Azija – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Azija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – սամոաերեն" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Asia" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="սամոաերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Aasia" title="Aasia – ինարի սաամի" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Aasia" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ինարի սաամի" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Ezhiya" title="Ezhiya – շոնա" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Ezhiya" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="շոնա" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Aasiya" title="Aasiya – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Aasiya" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Azia" title="Azia – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Azia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Азија – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Азија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Asi_(doti)" title="Asi (doti) – սրանան տոնգո" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Asi (doti)" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="սրանան տոնգո" class="interlanguage-link-target"><span>Sranantongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – հարավային սոթո" lang="st" hreflang="st" data-title="Asia" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="հարավային սոթո" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Asien" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – սունդաներեն" lang="su" hreflang="su" data-title="Asia" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="սունդաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Asien" title="Asien – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Asien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Asia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Azyjo" title="Azyjo – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Azyjo" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Ya-cuo" title="Ya-cuo – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Ya-cuo" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%86%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="ஆசியா – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ஆசியா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/Aziya" title="Aziya – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="Aziya" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%8F%E0%B2%B7%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE" title="ಏಷ್ಯಾ – տուլու" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಏಷ್ಯಾ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="տուլու" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tdd mw-list-item"><a href="https://tdd.wikipedia.org/wiki/%E1%A5%9F%E1%A5%A5%E1%A5%B0_%E1%A5%A1%E1%A5%AB%E1%A5%9D%E1%A5%B0" title="ᥟᥥᥰ ᥡᥫᥝᥰ – Tai Nuea" lang="tdd" hreflang="tdd" data-title="ᥟᥥᥰ ᥡᥫᥝᥰ" data-language-autonym="ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ" data-language-local-name="Tai Nuea" class="interlanguage-link-target"><span>ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="ఆసియా – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="ఆసియా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/%C3%81zia" title="Ázia – տետում" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Ázia" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="տետում" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%81%D0%B8%D1%91" title="Осиё – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Осиё" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%9B%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="ทวีปเอเชีย – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="ทวีปเอเชีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A4%E1%88%B5%E1%8B%AB" title="ኤስያ – տիգրինյա" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ኤስያ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="տիգրինյա" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Azi%C3%BDa" title="Aziýa – թուրքմեներեն" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Aziýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="թուրքմեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Asya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Asij%C9%99" title="Asijə – թալիշերեն" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Asijə" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="թալիշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/%CA%BB%C4%92sia" title="ʻĒsia – տոնգերեն" lang="to" hreflang="to" data-title="ʻĒsia" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="տոնգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Esia" title="Esia – տոկ փիսին" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Esia" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="տոկ փիսին" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Asya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Axiya" title="Axiya – ցոնգա" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Axiya" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="ցոնգա" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Азия" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Asia" title="Asia – տումբուկա" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Asia" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="տումբուկա" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Ehyia" title="Ehyia – տուի" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Ehyia" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="տուի" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/%E2%80%99%C4%80tia" title="’Ātia – թաիտերեն" lang="ty" hreflang="ty" data-title="’Ātia" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="թաիտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Reo tahiti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – տուվերեն" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Азия" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="տուվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – ուդմուրտերեն" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Азия" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="ուդմուրտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D9%89%D9%8A%D8%A7" title="ئاسىيا – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئاسىيا" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Азія – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Азія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7" title="ایشیا – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ایشیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Osiyo" title="Osiyo – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Osiyo" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%C3%80zia" title="Àzia – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Àzia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Azii" title="Azii – վեպսերեն" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Azii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="վեպսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81" title="Châu Á – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Châu Á" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Azi%C3%AB" title="Azië – արևմտաֆլամանդերեն" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Azië" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="արևմտաֆլամանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Siyop" title="Siyop – վոլապյուկ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Siyop" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="վոլապյուկ" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Azeye" title="Azeye – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Azeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Asya" title="Asya – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Asya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Asi" title="Asi – վոլոֆ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Asi" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="վոլոֆ" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9A%E6%B4%B2" title="亚洲 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="亚洲" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия – կալմիկերեն" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Азия" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="կալմիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/I-Eshiya" title="I-Eshiya – քոսա" lang="xh" hreflang="xh" data-title="I-Eshiya" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="քոսա" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%90" title="აზია – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="აზია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%96%D7%99%D7%A2" title="אזיע – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אזיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%81s%C3%AD%C3%A0" title="Ásíà – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ásíà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Yacouh" title="Yacouh – ժուանգ" lang="za" hreflang="za" data-title="Yacouh" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ժուանգ" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Azi%C3%AB" title="Azië – զեյլանդերեն" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Azië" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="զեյլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%A3%E2%B5%89%E2%B5%9C" title="ⵜⴰⵣⵉⵜ – ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵜⴰⵣⵉⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9A%E6%B4%B2" title="亚洲 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="亚洲" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9E%E7%B4%B0%E4%BA%9E%E6%B4%B2" title="亞細亞洲 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="亞細亞洲" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/A-chiu" title="A-chiu – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="A-chiu" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9E%E6%B4%B2" title="亞洲 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="亞洲" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/I-Eshiya" title="I-Eshiya – զուլուերեն" lang="zu" hreflang="zu" data-title="I-Eshiya" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="զուլուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q48#sitelinks-wikipedia" title="‎Խմբագրել միջլեզուական յղումները" class="wbc-editpage">Խմբագրել յղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անուանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Տեսնել բովանդակութեան էջը [c]" accesskey="c"><span>Էջ</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Բովանդակութեան էջի քննարկում (էջը գոյութիւն չունի) [t]" accesskey="t"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Արեւմտահայերէն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Տեսնուած"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=history" title="Այս էջի նախորդ խմբագրումները [h]" accesskey="h"><span>Տեսնել պատմութիւնը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">պահել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=history"><span>Տեսնել պատմութիւնը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընհդանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Այս էջին յղուող բոլոր ուիքի էջերու ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ յղող էջեր</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" rel="nofollow" title="Այս էջին կապուած էջերուն վերջին փոփոխութիւնները [k]" accesskey="k"><span>Առնչուող փոփոխութիւններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր յատուկ էջերու ցանկ [q]" accesskey="q"><span>Յատուկ էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&oldid=219263" title="Էջի այս տարբերակին մնայուն յղումը"><span>Մնայուն յղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>‎Էջի մասին տեղեկութիւն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&id=219263&wpFormIdentifier=titleform" title="Այս էջը մէջբերելու մասին տեղեկութիւն"><span>Մէջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhyw.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25B1%25D5%25BD%25D5%25AB%25D5%25A1"><span>Ստանալ կարճացած URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhyw.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25B1%25D5%25BD%25D5%25AB%25D5%25A1"><span>QR քոտը ներբեռնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտածել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1"><span>Գիրք ստեղծել</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպէս PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&printable=yes" title="Այս էջին տպագրելի տարբերակը [p]" accesskey="p"><span>Տպագրելի տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագիծերու մէջ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Asia" hreflang="en"><span>Ուիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q48" title="Յղում տուեալներու աղբիւրի համապատասխան գրառման [g]" accesskey="g"><span>Ուիքիտուեալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">պահել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint"></div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hyw" dir="ltr"><p><b>Ասիա</b>, երկրագունդի ամէնամեծ <a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցամաքամաս (էջը գոյութիւն չունի)">ցամաքամասը</a>, <a href="/wiki/%D4%B5%D6%82%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Եւրոպա">Եւրոպայի</a> հետ կը կազմէ <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եւրասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Եւրասիա</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աշխարհամաս (էջը գոյութիւն չունի)">աշխարհամասը</a>: Հիմնականին մէջ կը գտնուի արեւելեան եւ հիւսիսային կիսագունդին մէջ։ Այն կը գրաւէ երկրագունդին 8.7%-ը եւ ցամաքին 30%-ը։ Ասիոյ մէջ կը բնակի մօտ 4.3 միլիառ մարդ, որն աշխարհի բնակչութեան 60%-ն է: Ասիոյ բնակչութիւնը կ'աճի բաւական արագ, օրինակ՝ 20-րդ դարու ընթացքին բնակչութիւնը քառապատկուած է։ Տարածքը մօտ 43 միլիոն քմ<sup>2</sup> է, իսկ կղզիներու հետ միասին՝ 44 միլիոն 363 հազար քմ<sup>2</sup>։ Ափագիծերու երկարութիւնը 62 հազար քմ է, ամէնաբարձր կէտը Ճոմոլունկմայ (<a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D6%82%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%BD%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էւերեսթ (էջը գոյութիւն չունի)">Էւերեսթ</a>) գագաթն է (8848 մ), ամէնացածը <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%BC%D5%A5%D5%A1%D5%AC_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեռեալ ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Մեռեալ ծովի</a> մակերեւոյթն է՝ -405 մ։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատմութիւն"><span id=".D5.8A.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Պատմութիւն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=1" title=" Խմբագրել <Պատմութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Պատմութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ասիոյ մէջ եղած են աշխարհի շատ վաղ քաղաքակրթութիւններ, որոնք կը զարգանային խոշոր գետերու շուրջը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Դիրքը_Եւ_սահմանները"><span id=".D4.B4.D5.AB.D6.80.D6.84.D5.A8_.D4.B5.D6.82_.D5.BD.D5.A1.D5.B0.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A8"></span>Դիրքը Եւ սահմանները</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=2" title=" Խմբագրել <Դիրքը Եւ սահմանները> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Դիրքը Եւ սահմանները"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հիմնականին մէջ տեղակայուած է արեւելեան կիսագունդին մէջ (բացառութեամբ <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%B8%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չուքոթեան թերակզի (էջը գոյութիւն չունի)">Չուքոթեան թերակզիի</a>) եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հասարակած (էջը գոյութիւն չունի)">հասարակածէն</a> հիւսիս։ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%82%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Եւրոպա">Եւրոպայի</a> հետ սահմանը սովորաբար կ'անցնի <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուրալեան լեռներ (էջը գոյութիւն չունի)">Ուրալեան լեռներու</a> արեւելեան ստորոտներով, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%B8%D5%BB%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մուղոջարներ (էջը գոյութիւն չունի)">Մուղոջարներով</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էմբայ (էջը գոյութիւն չունի)">Էմբայ</a> գետով, ապա <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D6%81_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կասպից ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Կասպից ծովով</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD" class="mw-redirect" title="Արաքս">Արաքս</a> գետով, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A5%D6%82_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սեւ ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Սեւ</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B5_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարմարայ ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Մարմարայ ծովերով</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%B8%D5%BD%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վոսփորի նեղուց (էջը գոյութիւն չունի)">Վոսփորի</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տարտանելի նեղուց (էջը գոյութիւն չունի)">Տարտանելի</a> նեղուցներով։ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%83%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A7" title="Ափրիկէ">Ափրիկէյի</a> հետ Ասիան միացուած է <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%A7%D5%A6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սուէզի պարանոց (էջը գոյութիւն չունի)">Սուէզի պարանոցով,</a> <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիւսիսային Ամերիկա (էջը գոյութիւն չունի)">Հիւսիսային Ամերիկայէն</a> առանձնացուած է <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%AF%D5%AB_%D5%B6%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պերինկի նեղուց (էջը գոյութիւն չունի)">Պերինկի նեղուցով</a>: </p><p>Ասիոյ աշխարհաքաղաքական սահմանը քիչ մը կը տարբերի բնականէն։ Անիկա կ'անցնի Արխանկելսքի մարզի, Գոմիի հանրապետութեան արեւելեան սահմաններով, Սուերտլովսքի եւ Չելեապինսքի մարզերու արեւելեան սահմաններով, <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղազախստան (էջը գոյութիւն չունի)">Ղազախստանով</a>, իսկ այնուհետեւ հիւսիսային <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD" title="Կովկաս">Կովկասի</a> նախալեռներով մինչեւ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազովի ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Ազովի ծովը</a>: </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Աշխարհագրութիւն"><span id=".D4.B1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Աշխարհագրութիւն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=3" title=" Խմբագրել <Աշխարհագրութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Աշխարհագրութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Petronas_Twin_Towers_byD.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Petronas_Twin_Towers_byD.jpg/180px-Petronas_Twin_Towers_byD.jpg" decoding="async" width="180" height="378" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Petronas_Twin_Towers_byD.jpg/270px-Petronas_Twin_Towers_byD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Petronas_Twin_Towers_byD.jpg/360px-Petronas_Twin_Towers_byD.jpg 2x" data-file-width="2086" data-file-height="4386" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Ասիան կ'ողողուի <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%A5%D5%A1%D5%AC_%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիւսիսային Սառուցեալ ովկիանոս (էջը գոյութիւն չունի)">Հիւսիսային Սառուցեալ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D6%81_%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդկաց ովկիանոս (էջը գոյութիւն չունի)">Հնդկաց</a> եւ <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%88%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Խաղաղական Ովկիանոս">Խաղաղական</a> ովկիանոսներով, իսկ արեւմուտքին մէջ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աթլանտեան ովկիանոս (էջը գոյութիւն չունի)">Ատլանտեան ովկիանոսի</a> ներցամաքամասին ծովերով (<a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազովի ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Ազովի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A5%D6%82_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սեւ ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Սեւ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A1_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարմարա ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Մարմարա</a>, <a href="/wiki/%D4%B5%D5%A3%D5%A7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" class="mw-redirect" title="Եգէական Ծով">Եգէական</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Միջերկրական Ծով">Միջերկրական</a>)։ Ատոր հետ գոյութիւն ունի ներքին հոսքի լայն շրջաններ՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%AB%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կասպից (էջը գոյութիւն չունի)">Կասպից</a> եւ <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Արաբական Ծով">Արաբական ծովերու</a> աւազանները, <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%A1%D5%AC_%D5%AC%D5%AB%D5%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պայքալ լիճ (էջը գոյութիւն չունի)">Պայքալ լիճը</a> եւայլն։ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%A1%D5%AC_%D5%AC%D5%AB%D5%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պայքալ լիճ (էջը գոյութիւն չունի)">Պայքալ լիճը</a> քաղցրահամ ջուրի պարունակութեան պաշարով առաջինն է աշխարհի մէջ: Հոն կեդրոնացուած է քաղցրահամ ջուրի համաշխարհային պաշարներու 20%-ը (առանց սառցադաշտերու)։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%BC%D5%A5%D5%A1%D5%AC_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեռեալ ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Մեռեալ ծովը</a> կը համարուի ամէնախորը աշխարհի մէջ, իր տեկտոնական իջուածքով (-405մ)։ Ասիոյ ափերը կտրատուած են, կ'առանձնանան խոշոր թերակղզիները - <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%B8%D6%84%D6%80_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փոքր Ասիա թերակղզի (էջը գոյութիւն չունի)">փոքր Ասիա</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Արաբական թերակղզի">արաբական</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդկական թերակղզի (էջը գոյութիւն չունի)">հինդուստան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գորէական թերակղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Գորէական</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B9%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A1%D5%B5_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կամչատկայ թերակղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Կամչատկայ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B8%D5%BF%D5%AF%D5%A1%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չուկոտկայ (էջը գոյութիւն չունի)">Չուկոտկայ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թայմիր թերակղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Թայմիր</a> եւ այլն։ Ասիոյ ափերուն մօտ խոշոր կղզիներ են - <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B6%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեծ Զոնդեան կղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Մեծ Զոնդեան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D5%BE%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D5%A2%D5%AB%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նովոսիբիրեան կղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Նովոսիբիրեան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սախալին կղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Սախալին</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%AB%D6%80_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիւսիսային Երկիր կղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Հիւսիսային Երկիր</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թայուան (էջը գոյութիւն չունի)">Թայուան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BA%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%AF%D5%A8_%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆիլիպիններ կը ղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Ֆիլիպիննէր</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A8_%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հայնան կը ղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Հայնան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%80%D5%AB-%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%B5_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սրի-լանկայ կղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Սրի-լանկայ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճապոնական կղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Ճապոնական</a> եւ այլն, զբաղեցնելով աւելի քան 2 միլիոն քմ. սահման։ Ասիան բաղկացած է չորս հսկայ հարթավայրերէ՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արաբական հարթավայր (էջը գոյութիւն չունի)">Արաբական</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդկական հարթավայր (էջը գոյութիւն չունի)">Հնդկական</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինական հարթավայր (էջը գոյութիւն չունի)">Չինական</a>, եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AB%D5%BA%D5%AB%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սիպիրեան (էջը գոյութիւն չունի)">Սիպիրեան</a>: Տարածքի 3/4-ը կը զբաղեցնեն լեռները եւ սարահարթերը։ Արեւելեան Ասիան աշխուժ հրաբոււխային տարածք է։ Ասիան հարուստ է տարբեր հանքանիւթերով (յատկապէս՝ վառելիքա-էներգետիկ)։ Ասիոյ մէջ ներկայ են մօտաւորապէս բոլոր տեսակի <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AC%D5%AB%D5%B4%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կլիմա (էջը գոյութիւն չունի)">կլիմաները</a> - <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A3%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արգտիկա (էջը գոյութիւն չունի)">Արգտիկականից</a>` ծայր հիւսիսին մէջ, մինչեւ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հասարակած (էջը գոյութիւն չունի)">հասարակածային</a>` հարաւ-արեւելքի մէջ։ Արեւելեան, Հարաւային եւ Հարաւ-արեւելեան Ասիոյ կլիման մուսսոնային է։ Ասիոյ մէջ կը գտնուի երկրագունդի ամէնախոնաւ տեղը։ Այդ Չերապունջայ վայրն է <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիմալայներ (էջը գոյութիւն չունի)">Հիմալայների</a> մէջ։ Միաժամանակ գործող կլիմաներն են - Արեւմտեան Սիպիրին մէջ՝ ցամաքամասային, Արեւելեան Սիպիրին մէջ եւ Սարիարկին մէջ՝ խիստ ցամաքամասային, Կեդրոնական, Միջին եւ Արեւմտեան Ասիոյի տափաստաններուն մէջ՝ կիսանապատային եւ անապատային, որ բարեխառն ու մերձարեւադարձային գօտիներու կլիման է։ Հարաւ-արեւմտեան Ասիոյ կլիման արեւադարձային անապատային է եւ ամէնատաքն է Ասիայի մէջ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Անուան_ծագումնաբանութիւնը"><span id=".D4.B1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A1.D5.B6_.D5.AE.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6.D5.A8"></span>Անուան ծագումնաբանութիւնը</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=4" title=" Խմբագրել <Անուան ծագումնաբանութիւնը> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Անուան ծագումնաբանութիւնը"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ըստ խեթական էպոսի <a href="/wiki/%D5%93%D5%B8%D6%84%D6%80_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Փոքր Ասիա">Փոքր Ասիայի</a> հիւսիս-արեւմտեան մասին մէջ կը գտնուէր <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ասսուայ (էջը գոյութիւն չունի)">Ասսուայ</a> թագաւորութիւնը։ Անոնց նկատմամբ խեթերու յաղթանակը կը յիշատակուի <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%BD_IV&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թուդխալիաս IV (էջը գոյութիւն չունի)">Թուդխալիաս IV</a> թագաւորի գրութիւններուն մէջ։ Յունական էպոսին մէջ այդ թագաւորութիւնը կ'անձնաւորուի Ասիա արքայի կերպարով։ Ասիա անունը յունական դիցաբանութեան մէջ կը կրէ <a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%AF%D5%A7%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A4%D5%A1%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օկէանիդայ (էջը գոյութիւն չունի)">Օկէանիդայն</a>` <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A9%D5%A5%D6%82%D5%BD" title="Պրոմեթեւս">Պրոմեթեւսի</a> կինը, որմէ ալ, ըստ դիցաբանական աւանդոյթներու առաջացած է աշխարհամասի անուանումը: <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հերոդոտոս (էջը գոյութիւն չունի)">Հերոդոտոսի</a> ժամանակներուն յոյներու մօտ արդէն ընդունուած էր Ասիա անուանել ամբողջ աշխարհամասը: </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ֆիզիկա-աշխարհագրական_բաժանումը"><span id=".D5.96.D5.AB.D5.A6.D5.AB.D5.AF.D5.A1-.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A2.D5.A1.D5.AA.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.A8"></span>Ֆիզիկա-աշխարհագրական բաժանումը</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=5" title=" Խմբագրել <Ֆիզիկա-աշխարհագրական բաժանումը> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Ֆիզիկա-աշխարհագրական բաժանումը"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ասիան ընդունուած է բաժնել ֆիզիկա-աշխարհագրական հետեւեալ շրջաններու. </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%B4%D5%BF%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արեւմտեան Ասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Արեւմտեան Ասիա</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարաւային Կովկաս (էջը գոյութիւն չունի)">Հարաւային Կովկաս</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մերձասիական լեռնաշխարհ (էջը գոյութիւն չունի)">Մերձասիական լեռնաշխարհ</a>);</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%82-%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%B4%D5%BF%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարաւ-արեւմտեան Ասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Հարաւ-արեւմտեան Ասիա</a> (<a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Արաբական թերակղզի">Արաբական թերակղզի</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեւանդ (էջը գոյութիւն չունի)">Լեւանդ</a>);</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարաւային Ասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Հարաւային Ասիա</a> (<a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան">Հնդկաստան</a> թերակղզին եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%80%D5%AB-%D4%BC%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սրի-Լանկա (էջը գոյութիւն չունի)">Սրի- Լանկա</a> կղզին եւ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%BE%D5%A6" title="Մալտայվզ">Մալտիվեան</a> կղզեխումբը);</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%82-%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարաւ-արեւելեան Ասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Հարաւ-արեւելեան Ասիա</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%B9%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդկաչին (էջը գոյութիւն չունի)">Հնդկաչին</a> թերակղզի, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%A5%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մալայեան կղզեխումբ (էջը գոյութիւն չունի)">Մալայեան կղզեխումբ</a>);</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արեւելեան Ասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Արեւելեան Ասիա</a> (<a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գորէական թերակղզի (էջը գոյութիւն չունի)">Գորէական թերակղզի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճաբոնական կղզիներ (էջը գոյութիւն չունի)">Ճաբոնական կղզիներ</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստանի</a> արեւելեան մասը);</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիւսիսային Ասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Հիւսիսային Ասիա</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AB%D5%BA%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սիպիր (էջը գոյութիւն չունի)">Սիպիր</a> եւ Եւրասիայի հիւսիս-արեւելքը);</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միջին Ասիա (էջը գոյութիւն չունի)">Միջին Ասիա</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պամիր (էջը գոյութիւն չունի)">Պամիր</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D5%B7%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տեան-շան (էջը գոյութիւն չունի)">Տեան-շան</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AE%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թուրանի իջուածք (էջը գոյութիւն չունի)">Թուրանի իջուածքը</a>):</li></ul> <p>Ասիան կը զբաղեցնէ երկրագունդի ամբողջ ցամաքի մէկ երրորդ մասը: Անոր ափերը հիւսիսէն կ'ողողուին հիւսիսային Սառուցեալ, հարաւէն` Հնդկաց, արեւելքէն՝ Խաղաղական ովկիանոսները, արեւմուտքէն՝ Ատլանտեան ովկիանոսի մաս կազմող <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Միջերկրական Ծով">Միջերկրական ծովը:</a> </p><p>Ասիան ամէնաբարձր աշխարհամասն է: Անոր միջին բարձրութիւնը գրեթէ 3 անգամ աւելի է, քան Եւրոպայինը։ Այստեղ կը գերակշռեն լեռնաշղթաները եւ սարահարթերը, որոնք կը կազմեն տարածքի 3/4-ը։ Կեդրոնական մասին մէջ կը գտնուի <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տիբեթ (էջը գոյութիւն չունի)">Տիբեթի</a> սարահարթը, որու հարաւային եզրին կը բարձրանան երկրագունդի ամէնաբարձր լեռները՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիմալայներ (էջը գոյութիւն չունի)">Հիմալայները</a> (Ջոմոլունգմայ կամ Էւերեստ գագաթի բարձրութիւնը 8848 մ է)։ Ասիոյ մէջ կը գտնուի երկրագունդի ամեէնացած կէտը՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%BC%D5%A5%D5%A1%D5%AC_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Մեռեալ Ծով">Մեռեալ ծովի</a> ափին <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B0%D5%B8%D6%80_%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AE%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գհոր իջուածք (էջը գոյութիւն չունի)">Գհոր իջուածքը</a> (-405 մ)։ </p><p>Ասիոյ ժամանակակից <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%A5%D6%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռելիեֆ (էջը գոյութիւն չունի)">ռելիեֆը</a> ձեւաւորուած է երկրաբանական երկարատեւ ժամանակաշրջանի ընթացքին։ Կ'առանձնացուին նորագոյն ծալքաւորութեան երկու՝ Ալպ-հիմալայեան (Մեծ եւ Փոքր <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կովկասի լեռներ (էջը գոյութիւն չունի)">Կովկասի լեռներ</a>, Հայկական, Փոքրասիական եւ Իրանական լեռնաշխարհներ, Զագրոսի, Կոպետդաղի, Էլբուրսի լեռներ, Հիմալայներ, Կառակորում) եւ Խաղաղական ովկիանոսեան (Գորիական, Կամչատկայի, Սախալինի եւ այլ լեռներ) եւ մէկ հին (Պամիր, Տեան-շան, Ալթայի, Արեւմտեան եւ Արեւելեան Սայեաններ, Մերձբայկալի ու Անդրբայկալի լեռներ) գօտիներ։ </p><p>Ասիոյ ռելիեֆին բնորոշ ձեւերէն են նաեւ սարահարթերը (Միջինսիպիրական, Արեւելաչինական, Դեկանի, Արաբական) եւ դաշտավայրերը (<a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D6%84" title="Միջագետք">Միջագետքի</a>, Ինդոս-գանգեսեան, Չինական Մեծ, Կուր-արաքսեան, Կոլխիդայի, Թուրանի)։ Ասիոյ կլիման չափազանց բազմազան է, որ պայմանաւորուած է հիմնականօրէն տարածքի ընդարձակութեամբ, հիւսիսէն հարաւ մեծ ձգուածութեամբ, ռելիեֆի մեծ հակադրութիւններով։ Հիւսիսային Ասիան աչքի կ'իյնայ արգտիկական եւ մերձարգտիկական կլիմայով։ </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Mount_Everest_as_seen_from_Drukair2_PLW_edit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Mount_Everest_as_seen_from_Drukair2_PLW_edit.jpg/240px-Mount_Everest_as_seen_from_Drukair2_PLW_edit.jpg" decoding="async" width="240" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Mount_Everest_as_seen_from_Drukair2_PLW_edit.jpg/360px-Mount_Everest_as_seen_from_Drukair2_PLW_edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Mount_Everest_as_seen_from_Drukair2_PLW_edit.jpg/480px-Mount_Everest_as_seen_from_Drukair2_PLW_edit.jpg 2x" data-file-width="2971" data-file-height="1615" /></a><figcaption>Հիմալայները Ասիոյ ամենամեծ լեռնաշխարհն է</figcaption></figure> <p>Վերխոյանսկի եւ Օյմեակոնի շրջաններուն մէջ կը գտնուի Հիւսիսային կիսագունդի ամէնապաղ վայրը (-870C)` սառի բեւեռը: Տարուան մեծ մասը Ասիոյ հիւսիսը ծածկուած է ձիւնով, կը մոլեգնին ձնահողմերը, կը փչեն սառցաքամիները, տունդրային մէջ կը բոցավառուին բեւեռափայլը: Դէպի հարաւ աշխարհամասին մէջ հսկայական տարածութիւններ կը զբաղեցնեն թաւախիտ ասեղնատերեւ անտառները` տայգան, ուր կ'աճին խեժափիճին, սիպիրեան եղեւնին, մայրին։ Այստեղ կը բնակին արջեր, գայլեր, աղուէսներ, ճիւղէ ճիւղ կը թռչկոտին արագաշարժ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AF%D5%AB%D6%82%D5%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սկիւռ (էջը գոյութիւն չունի)">սկիւռները</a>, ծառերու մէջ կը պահուըտին գեղեցիկ սամոյրները։ </p><p>Կեդրոնական ասիական սարահարթը եզերող լեռները Ասիոյ հարաւը կը փակեն հիւսիսային ցուրտ քամիներէն։ Հնդկական տաք ովկիանոսով ողողուող աշխարհամասի հարաւային ափերուն յաւէրժական ամառ է։ Այստեղ շատ տաք է, ամբողջ տարին առատ անձրեւներ կը տեղան, կ'աճին մշտադալար անտառներ՝ ջունգլիներ։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիմալայներ (էջը գոյութիւն չունի)">Հիմալայներից</a> դէպի հարաւ կը գտնուի <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկրագունդ (էջը գոյութիւն չունի)">երկրագունդի</a> ամէնէն անձրեւոտ (12000 մմ) վայրը՝ Չերապունջին։ Տարուան ընթացքին այստեղ այնքան անձրեւ կը տեղայ, որ եթէ հաւաքենք մէկ տեղ, ջրածածկ կ'ընէ քառայարկ շէնք մը։ Անտառերու մէջ կը բնակին փիղեր, վագրեր, ռնգեղջիւրներ, կապիկնէր, բազմաթիւ գեղեցիկ <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%BC%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թռչուններ (էջը գոյութիւն չունի)">թռչուններ</a>: </p><p>Մեծ տարածութիւններ կը զբաղեցնեն անապատներն ու կիսաանապատները (Գոբի, Տակլա-մական, Կարակում, Կզըլկում, Թար, Ռուբ Էլ Խալի եւ այլն), ուր կ'աճին օշինդր, ուղտափուշ, սաքսաուլ։ Հոն կը հանդիպինք այծքաղներու, ուղտերու, կուլանիներու, Պրժեւալսկիի ձիերու, մողէսներու եւ այլն։ Ասիոյ մէջ շատ են ջրառատ, խոշոր գետերը (<a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A6%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եանցզի (էջը գոյութիւն չունի)">Եանցզի</a>, Հուանհէ, Մեկոնգ, Ամուր, Լենայ, Ենիսեյ, Ինդոս, Գանգես, Եփրատ, Տիգրիս, Արաքս)։ Այստեղ կը գտնուին աշխարհի ամէնամեծ՝ Կասպից, եւ ամէնախոր՝ Բայկալ լիճերը։ Ընդերքին մէջ յայտնաբերուած են զանազան օգտակար հանածոներու (յատկապէս՝ նաւթի, գազի, քարածխի, երկաթի, գունաւոր մետաղներու եւ թանկարժէք քարերու) խոշորագոյն պաշարներ։ </p><p>Արեւելեան Ասիոյ ափերը ողողող Խաղաղական ովկիանոսին մէջ կան բազմաթիւ հրաբխային կղզիներ, իսկ ովկիանոսի յատակին՝ քանի մը չափազանց խոր իջուածքներ (անդունդներ)։ Օրինակ՝ Մարիանեան իջուածքի ամէնամեծ խորութիւնը 11 քմ-էն աւելի է, Ասիոյ արեւելեան ծովեզերքին եւ կղզիներուն, ինչպէս նաեւ Ալպ-հիմալայեան երկրագոգածալքային գօտիին մէջ յաճախ տեղի կ'ունենան երկրաշարժեր եւ հրաբխային ժայթքումներ։ Ովկիանոսին մէջ կ'առաջանան սարսափելի փոթորիկներ՝ թայֆուններ, որոնք հսկայական ալիքներ կը բարձրացնեն։ <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%A1%D5%B5%D6%86%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թայֆուն (էջը գոյութիւն չունի)">Թայֆունները</a> կատաղի արագութեամբ կը սլանան դէպի ցամաք՝ ճանապարհին կոծանելով ամէն ինչ եւ իրենց հետ բերելով տեղատարափ անձրեւներ։ </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Banaue_Philippines_Batad-Rice-Terraces-02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Banaue_Philippines_Batad-Rice-Terraces-02.jpg/240px-Banaue_Philippines_Batad-Rice-Terraces-02.jpg" decoding="async" width="240" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Banaue_Philippines_Batad-Rice-Terraces-02.jpg/360px-Banaue_Philippines_Batad-Rice-Terraces-02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Banaue_Philippines_Batad-Rice-Terraces-02.jpg/480px-Banaue_Philippines_Batad-Rice-Terraces-02.jpg 2x" data-file-width="4272" data-file-height="2848" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%B1" title="Բրինձ">Բրինձի</a> աճեցման սարաւանդներ Փիլիփիններուն մէջ</figcaption></figure> <p>Արեւմուտքին մէջ Ասիոյ ափերը կ'ողողուին <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Միջերկրական Ծով">Միջերկրական ծովի</a> ջուրերով։ Անոր ափերուն ամռան տաք է, ձմռան՝ խոնաւ ու տաք։ Այստեղ կ'աճին արմաւենիներ, նարինջի ու կիտրոնի ծառեր։ Ասիոյ հարաւ-արեւմուտքին մէջ Արաբական թերակղզիի ափերը կ'ողողեն <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BE%D5%B8%D5%BE" title="Կարմիր Ծով">Կարմիր ծովը</a>: Անհետացող բոյսերն ու կենդանիները փրկելու համար Ասիոյ մէջ ստեղծուած են բազմաթիւ պահպանուող տարածքներ, ազգային այգիներ ու արգելոցներ (Խազարիբագ, Ինդրապուրայ, Սիխոտե-ալինի, Ուսսուրական, Կզըլկումի, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարակում (էջը գոյութիւն չունի)">Կարակումի</a>, Սեւան, Դիլիջան եւ այլն): Գիտնականները հնագիտական պեղումներով պարզած են, որ բանական մարդն այստեղ յայտնուած է առնուազն 400 հզ. տարի առաջ: Ասիոյ մէջ ձեւաւորուած են մոնղոլոյիդ ռասան, աշխարհի խոշոր լեզուաընտանիքներէն վեցը, անոնց կարգին ամէնամեծերը՝ հնդեւրոպական եւ չին-տիբեթական լեզուաընտանիքները։ Ասիան բազմազգ աշխարհամաս է. ազգերու եւ ազգութիւններու թիւը կ'անցնի 1000-ը։ Առաւել մեծաթիւ են չինացիները, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդիկներ (էջը գոյութիւն չունի)">հնդիկները</a>, ճաբոնցիները, ռուսերը, պարսիկները, աֆղանները, տաճիկները եւ այլք։ Ասիոյ մէջ ձեւաւորուած են եւ աշխարհով մէկ տարածուած համաշխարհային 3 կրօնները՝ հինդուիզմը, քրիստոնէութիւնն ու իսլամութիւնը, առաջաւորասիական եւ արեւելեան քաղաքակրթութիւնները։ Ամէնավաղ քաղաքակրթութիւնները առաջացած են <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D5%BF%D6%84" title="Միջագետք">Միջագետքին</a> մէջ, Ինդոս գետի աւազանին եւ Չինաստանին մէջ։ Այստեղ կառուցուած են աշխարհի առաջին քաղաքները, գրուած են առաջին օրէնքները, ձեւաւորուած է երկրագործութիւնը, ընտելացուած են շարք մը բոյսեր եւ կենդանիներ։ </p><p>Մեզի հասած են հնագոյն ժամանակներու մշակոյթի այնպիսի աշխարհահռչակ գլուխգործոցնէր, ինչպիսիք են Բաբելոնի, Բալմիրայի, Չինաստանի, Հնդկաստանի բազմաթիւ հեքիաթային տաճարները, պալատները, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A6%D5%AF%D5%AB%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մզկիթ (էջը գոյութիւն չունի)">մզկիթները</a>: </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ասիոյ_երկիրները"><span id=".D4.B1.D5.BD.D5.AB.D5.B8.D5.B5_.D5.A5.D6.80.D5.AF.D5.AB.D6.80.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A8"></span>Ասիոյ երկիրները</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=6" title=" Խմբագրել <Ասիոյ երկիրները> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Ասիոյ երկիրները"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ներկայիս Ասիոյ տարածքին մէջ ամբողջութեամբ կամ մասամբ կը գտնուին 54 <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պետութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">պետութիւն</a>, որոնցմէ չորսը (<a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աբխազիա (էջը գոյութիւն չունի)">Աբխազիա</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստան</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%AB%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Հիւսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետութիւն">Հիւսիսային Կիպրոսի Թրքական Հանրապետութիւն</a>) գրեթէ ճանչցուած են։ Չճանչցուած պետութիւններէն է <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%82%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B2%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւն">Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը</a>: </p> <dl><dd><table> <tbody><tr> <td align="right"> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Bingyu-Valley_Liaoning_China_Gate-at-the-barrier-lake-01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Bingyu-Valley_Liaoning_China_Gate-at-the-barrier-lake-01.jpg/180px-Bingyu-Valley_Liaoning_China_Gate-at-the-barrier-lake-01.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Bingyu-Valley_Liaoning_China_Gate-at-the-barrier-lake-01.jpg/270px-Bingyu-Valley_Liaoning_China_Gate-at-the-barrier-lake-01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Bingyu-Valley_Liaoning_China_Gate-at-the-barrier-lake-01.jpg/360px-Bingyu-Valley_Liaoning_China_Gate-at-the-barrier-lake-01.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2325" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:20090529_Great_Wall_8219.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/20090529_Great_Wall_8219.jpg/180px-20090529_Great_Wall_8219.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/20090529_Great_Wall_8219.jpg/270px-20090529_Great_Wall_8219.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/20090529_Great_Wall_8219.jpg/360px-20090529_Great_Wall_8219.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Agra_03-2016_11_Agra_Fort.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Agra_03-2016_11_Agra_Fort.jpg/180px-Agra_03-2016_11_Agra_Fort.jpg" decoding="async" width="180" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Agra_03-2016_11_Agra_Fort.jpg/270px-Agra_03-2016_11_Agra_Fort.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Agra_03-2016_11_Agra_Fort.jpg/360px-Agra_03-2016_11_Agra_Fort.jpg 2x" data-file-width="3280" data-file-height="4100" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Castle_in_Inuyama.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Castle_in_Inuyama.JPG/180px-Castle_in_Inuyama.JPG" decoding="async" width="180" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Castle_in_Inuyama.JPG/270px-Castle_in_Inuyama.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Castle_in_Inuyama.JPG/360px-Castle_in_Inuyama.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Petra_Jordan_BW_21.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Petra_Jordan_BW_21.JPG/180px-Petra_Jordan_BW_21.JPG" decoding="async" width="180" height="286" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Petra_Jordan_BW_21.JPG/270px-Petra_Jordan_BW_21.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Petra_Jordan_BW_21.JPG/360px-Petra_Jordan_BW_21.JPG 2x" data-file-width="2112" data-file-height="3359" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Borobudur-Temple-Park_Indonesia_Lion-guardians-of-Borobudur-01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Borobudur-Temple-Park_Indonesia_Lion-guardians-of-Borobudur-01.jpg/180px-Borobudur-Temple-Park_Indonesia_Lion-guardians-of-Borobudur-01.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Borobudur-Temple-Park_Indonesia_Lion-guardians-of-Borobudur-01.jpg/270px-Borobudur-Temple-Park_Indonesia_Lion-guardians-of-Borobudur-01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Borobudur-Temple-Park_Indonesia_Lion-guardians-of-Borobudur-01.jpg/360px-Borobudur-Temple-Park_Indonesia_Lion-guardians-of-Borobudur-01.jpg 2x" data-file-width="5686" data-file-height="3791" /></a><figcaption></figcaption></figure> </td> <td> <ul><li>Արեւելեան Ասիա <ul><li><a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%B6" title="Ճափոն">Ճափոն</a></li> <li>Քորէական թերակղզի <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%94%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարաւային Քորէա (էջը գոյութիւն չունի)">Հարաւային Քորէա</a></li> <li>Հիւսիսային Քորէա</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ռուսիա">Ռուսիա</a> <small>(Տարածքի մեծ մասը, սակայն բնակչութեան՝ փոքր մասը)</small> <ul><li>Ինքնավար տարածքներ</li></ul></li></ul></li></ul> <div class="NavFrame" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;"> <ul><li><ul><li><ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul></li></ul></li></ul></div> <div class="NavContent" style="display:none; text-align:left;"> <ul><li><ul><li><ul><li><ul><li>Հրեական Ինքնավար Մարզ</li> <li>Հանրապետութիւններ <ul><li>Ալթայի</li> <li>Թըւայի</li> <li>Խաքասիոյ</li> <li>Պուրեաթական</li> <li>Սախայի</li></ul></li> <li>Ինքնավար օքրուկներ <ul><li>Չուքոթեան</li> <li>Խանթի-Մանսիական</li> <li>Եամալա-Նենեցական</li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></div> </div> <ul><li><ul><li><a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստան</a> <ul><li>Ինքնավար Շրջաններ</li></ul></li></ul></li></ul> <div class="NavFrame" style="border:none; padding:0;"> <div class="NavHead" style="font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;"> <ul><li><ul><li><ul><li class="mw-empty-elt"></li></ul></li></ul></li></ul></div> <div class="NavContent" style="display:none; text-align:left;"> <ul><li><ul><li><ul><li><ul><li>Թիպեթի</li> <li>Կուանշի Ժոու</li> <li>Նէի Մոնկոլ</li> <li>Շինճիան Ոյղուրական</li></ul></li> <li>Չինաստանի Հանրապետութիւն (Թայուան) <small>(Մասամբ ճանչուած)</small></li></ul></li></ul></li></ul></div> </div> <ul><li>Հարաւային Ասիա <ul><li><a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան">Հնդկաստան</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%A1%D5%B4%D5%B4%D5%B8%D6%82_%D4%B5%D6%82_%D5%94%D5%A1%D5%B7%D5%B4%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճամմու Եւ Քաշմիր (էջը գոյութիւն չունի)">Ճամմու Եւ Քաշմիր</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%BF%D5%AB%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մալտիւներ (էջը գոյութիւն չունի)">Մալտիւներ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեանմար (էջը գոյութիւն չունի)">Մեանմար</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%87%D5%A1%D5%B6_%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Շան Պետութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">Շան</a><sup id="cite_ref-Ինքնահռչակ_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ինքնահռչակ-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոնկոլիա (էջը գոյութիւն չունի)">Մոնկոլիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%86%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%AC" title="Նեփալ">Նեփալ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%AC%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%B7" title="Պանկլատեշ">Պանկլատեշ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պհութան (էջը գոյութիւն չունի)">Պհութան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D6%80%D5%AB_%D4%BC%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սրի Լանքայ (էջը գոյութիւն չունի)">Սրի Լանքայ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փաքիստան (էջը գոյութիւն չունի)">Փաքիստան</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վազիրիստան (էջը գոյութիւն չունի)">Վազիրիստան</a><sup id="cite_ref-Ինքնահռչակ_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ինքնահռչակ-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li> <li>Քոքոսեան Կղզիներ <small>(Աւստրալիոյ արտաքին տարածք)</small></li></ul></li> <li>Հարաւ-արեւելեան Ասիա <ul><li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF" title="Թայլանտ">Թայլանտ</a></li> <li>Մալայեական կղզաշար <ul><li><a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A7%D5%B5" title="Պրունէյ">Պրունէյ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%A6%D5%AB%D5%A1" title="Ինտոնեզիա">Ինտոնեզիա</a> <small>(Տարածքի մեծ մասը)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%A6%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մալայզիա (էջը գոյութիւն չունի)">Մալայզիա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D4%B9%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արեւելեան Թիմոր (էջը գոյութիւն չունի)">Արեւելեան Թիմոր</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Սինկափուր">Սինկափուր</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D6%83%D5%AB%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիլիփիններ (էջը գոյութիւն չունի)">Փիլիփիններ</a> <ul><li>Մուսուլմանական Մինտանաուի Ինքնավար Շրջան</li></ul></li></ul></li> <li>Հնդկաչին <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A1%D6%85%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լաօս (էջը գոյութիւն չունի)">Լաօս</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D5%A7%D5%A9%D5%B6%D5%A1%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիէթնամ (էջը գոյութիւն չունի)">Վիէթնամ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%B8%D5%B3%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քամպոճա (էջը գոյութիւն չունի)">Քամպոճա</a></li></ul></li></ul></li> <li>Արեւմտեան Ասիա <ul><li>Հարաւային Կովկաս <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A6%D6%80%D5%BA%D5%A7%D5%B5%D5%B3%D5%A1%D5%B6" title="Ազրպէյճան">Ազրպէյճան</a> <small>(Տարածքի 100%-էն<sup id="cite_ref-ReferenceA_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> մինչեւ 90%-ը)</small> <ul><li>Նախիջեւանի Հանրապետութիւն</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստան</a> <small>(Տարածքի 100%-էն<sup id="cite_ref-ReferenceA_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> մինչեւ 95%-ը)</small> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աճարա (էջը գոյութիւն չունի)">Աճարա</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A2%D5%AD%D5%A1%D5%A6%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աբխազիա (էջը գոյութիւն չունի)">Աբխազիա</a> <small>(Մասամբ ճանչուած)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%88%D5%BE%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարաւային Ովսիա (էջը գոյութիւն չունի)">Հարաւային Ովսիա</a> <small>(Մասամբ ճանչուած)</small></li></ul></li></ul></li> <li>Միջին Արեւելք <ul><li><a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իրան">Իրան</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիա</a> <small>(Տարածքի մեծ մասը)</small></li> <li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%BD" title="Կիպրոս">Կիպրոս</a> <ul><li>Աքրոթիրի եւ Տիքելիա<small>(Միացեալ Թագաւորութեան պատկան տարածք)</small></li> <li>Հիւսիսային Կիպրոս <small>(Ճանչուած միայն <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիոյ</a> կողմէ)</small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հայաստան">Հայաստան</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD" class="mw-redirect" title="Արցախ">Արցախ</a> <small>(Չճանչուած տարածք)</small></li></ul></li> <li>Առաջաւոր Ասիա <ul><li><a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%A7%D5%AC" title="Իսրայէլ">Իսրայէլ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%B6" title="Պաղեստին">Պաղեստին</a></li></ul></li> <li>Արաբական Երկիրներու Լիկա <ul><li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%A3%D5%AB%D5%BA%D5%BF%D5%B8%D5%BD" title="Եգիպտոս">Եգիպտոս</a> <small>(Մասամբ<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>)</small></li> <li><a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D6%84" title="Իրաք">Իրաք</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D6%82%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քիւրտիստան (էջը գոյութիւն չունի)">Քիւրտիստան</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6" title="Լիբանան">Լիբանան</a> <ul><li><a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6" title="Յորդանան">Յորդանան</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%A1" title="Սուրիա">Սուրիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Արաբական թերակղզի">Արաբական թերակղզի</a> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%A1%D5%AC_%D4%B7%D5%B4%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ">Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B5%D5%B4%D5%A7%D5%B6" title="Եմէն">Եմէն</a> <small>(Տարածքի մեծ մասը)</small></li> <li><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A7%D5%B5%D5%B6" title="Պահրէյն">Պահրէյն</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%A7%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Սէուտական Արաբիա">Սէուտական Արաբիա</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D6%80" title="Քաթար">Քաթար</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%94%D5%B8%D6%82%D5%A7%D5%B5%D5%A9" title="Քուէյթ">Քուէյթ</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%95%D5%B4%D5%A1%D5%B6" title="Օման">Օման</a></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li> <li>Կեդրոնական Ասիա <ul><li><a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Աֆղանիստան">Աֆղանիստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D5%B3%D5%AB%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տաճիկիստան (էջը գոյութիւն չունի)">Տաճիկիստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%B4%D5%A7%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թուրքմէնիստան (էջը գոյութիւն չունի)">Թուրքմէնիստան</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղազախստան (էջը գոյութիւն չունի)">Ղազախստան</a> <small>(Տարածքի 86%-ը)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D6%80%D5%AD%D5%A6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խրխզիստան (էջը գոյութիւն չունի)">Խրխզիստան</a></li> <li><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%A6%D5%BA%D5%A5%D6%84%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ուզպեքիստան">Ուզպեքիստան</a> <ul><li>Ղարաղալփաքիստան</li></ul></li></ul></li></ul> </td></tr></tbody></table></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բնակչութիւն"><span id=".D4.B2.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.B9.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Բնակչութիւն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=7" title=" Խմբագրել <Բնակչութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Բնակչութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ասիոյ համար բնորոշ է բնակչութեան քանակի շատ բարձր միջին տարեկան աճը։ Այդ ցուցանիշով Ասիան կը զիջի միայն <a href="/wiki/%D4%B1%D6%83%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A7" title="Ափրիկէ">Ափրիկէին</a>: Վերջին ժամանակներուն սակայն, աճի տոկոսը քիչ մը իջած է եւ կազմած է 1.3 %: Ասիոյ մէջ կ'ապրին երկրագունդի բնակչութեան 60 %-ը։ <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստանի</a> ու <a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան">Հնդկաստանի</a> բնակչութիւնը միասին վերցուած, կը կազմեն երկրագունդի բնակչութեան 40 %-ը։ 7 պետութիւն ունի աւելի քան 100 միլիոն բնակչութիւն։ </p><p>Ասիոյ մէջ կ'ապրին մարդկութեան երեք գլխաւոր ռասաները. <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%AB%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոնկոլոիդ (էջը գոյութիւն չունի)">մոնկոլոիդ</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինացիներ (էջը գոյութիւն չունի)">չինացիներ</a> եւ այլ), <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%82%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%AB%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եւրոպոիդ (էջը գոյութիւն չունի)">եւրոպոիդ</a> (հիւսիսային եւ արեւմտեան Ասիոյ ժողովուրդներ) եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A5%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%AB%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նեգրոիդ (էջը գոյութիւն չունի)">նեգրոիդ</a> (հարաւային եւ հարաւ-արեւելեան Ասիոյ քանի մը ժողովուրդներ)։ Բնակչութեան կազմը շատ բազմազան է։ Ասիոյ մէջ առաջացած են շատ հնագոյն քաղաքակրթութիւնները՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինական (էջը գոյութիւն չունի)">չինական</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդկական (էջը գոյութիւն չունի)">հնդկական</a>, տիպեթա-մոնկոլական, միջինասիական, <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բաբելոնեան (էջը գոյութիւն չունի)">բաբելոնեան</a> եւ այլն։ Հարաւային եւ հարաւ-արեւելեան Ասիոյ հողագործութեան համար բարենպաստ շրջանները կը հանդիսանան մեծ թիւով ժամանակակից ժողովուրդներու ծագման վայրը։ </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Sakha_beauty.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Sakha_beauty.jpg/80px-Sakha_beauty.jpg" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Sakha_beauty.jpg/120px-Sakha_beauty.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Sakha_beauty.jpg/160px-Sakha_beauty.jpg 2x" data-file-width="426" data-file-height="640" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Sinay_tor_in_hevron.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Sinay_tor_in_hevron.jpg/120px-Sinay_tor_in_hevron.jpg" decoding="async" width="120" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Sinay_tor_in_hevron.jpg/180px-Sinay_tor_in_hevron.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Sinay_tor_in_hevron.jpg/240px-Sinay_tor_in_hevron.jpg 2x" data-file-width="2737" data-file-height="2314" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Festiwal_Naadam_na_stadionie_narodowym_w_U%C5%82an_Bator_27.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Festiwal_Naadam_na_stadionie_narodowym_w_U%C5%82an_Bator_27.JPG/120px-Festiwal_Naadam_na_stadionie_narodowym_w_U%C5%82an_Bator_27.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Festiwal_Naadam_na_stadionie_narodowym_w_U%C5%82an_Bator_27.JPG/180px-Festiwal_Naadam_na_stadionie_narodowym_w_U%C5%82an_Bator_27.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Festiwal_Naadam_na_stadionie_narodowym_w_U%C5%82an_Bator_27.JPG/240px-Festiwal_Naadam_na_stadionie_narodowym_w_U%C5%82an_Bator_27.JPG 2x" data-file-width="2698" data-file-height="2018" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Հիմնական_տեղեկութիւններ"><span id=".D5.80.D5.AB.D5.B4.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BF.D5.A5.D5.B2.D5.A5.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Հիմնական տեղեկութիւններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=8" title=" Խմբագրել <Հիմնական տեղեկութիւններ> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Հիմնական տեղեկութիւններ"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><table> <tbody><tr> <td align="right">Մակերեւոյթը՝ </td> <td>43475 հազար քմ<sup>2</sup> (կղզիներուն հետ) </td></tr> <tr> <td align="right">Ամէնամեծ բարձրութիւնը ծովի մակարդակէն՝ </td> <td>8 848 մ (<a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D6%82%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%BD%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էւերեստ (էջը գոյութիւն չունի)">Էվերեստ</a> լեռ) </td></tr> <tr> <td align="right">Ամէնափոքր բարձրութիւնը ծովի մակարդակէն՝ </td> <td>- 405 մ (<a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%BC%D5%A5%D5%A1%D5%AC_%D5%AE%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեռեալ ծով (էջը գոյութիւն չունի)">Մեռեալ ծովու</a> մակարդակէն) </td></tr> <tr> <td align="right">Ամէնահիւսիսային կէտը՝ </td> <td><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&params=43.6811_N_87.3311_E_"><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">43°40′52″N</span> <span class="longitude">87°19′52″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-default"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">43.6811°N 87.3311°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">43.6811; 87.3311</span></span></span></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D6%82%D5%BD%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չելիւսքին հրուանդան (էջը գոյութիւն չունի)">Չելիւսքին հրուանդան</a> </td></tr> <tr> <td align="right">Ամէնահարաւային կէտը՝ </td> <td><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&params=43.6811_N_87.3311_E_"><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">43°40′52″N</span> <span class="longitude">87°19′52″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-default"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">43.6811°N 87.3311°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">43.6811; 87.3311</span></span></span></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%AB%D5%A1%D5%B5_%D5%B0%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պիայ հրուանդան (էջը գոյութիւն չունի)">Պիայ հրուանդան</a> </td></tr> <tr> <td align="right">Ամէնաարեւմտեան կէտը՝ </td> <td><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&params=43.6811_N_87.3311_E_"><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">43°40′52″N</span> <span class="longitude">87°19′52″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-default"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">43.6811°N 87.3311°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">43.6811; 87.3311</span></span></span></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%A2%D5%A1_%D5%B0%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բաբա հրուանդան (էջը գոյութիւն չունի)">Բաբա հրուանդան</a> </td></tr> <tr> <td align="right">Ամէնաարեւելեան կէտը՝ </td> <td><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&params=43.6811_N_87.3311_E_"><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">43°40′52″N</span> <span class="longitude">87°19′52″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-default"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">43.6811°N 87.3311°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">43.6811; 87.3311</span></span></span></a></span> <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A7%D5%AA%D5%B6%D5%A5%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%B0%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տէժնեովի հրուանդան (էջը գոյութիւն չունի)">Տէժնեովի հրուանդան</a> </td></tr></tbody></table></dd></dl> <p>Ասիոյ աշխարհագրական կեդրոնին մէջ գտնուող քաղաքները՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%BD%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իրկուտսկ (էջը գոյութիւն չունի)">Իրկուտսկ</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կիզիլ (էջը գոյութիւն չունի)">Կիզիլ</a>: </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բուսականութիւն"><span id=".D4.B2.D5.B8.D6.82.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Բուսականութիւն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=9" title=" Խմբագրել <Բուսականութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Բուսականութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Akkem_Valley_2011.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Akkem_Valley_2011.jpg/220px-Akkem_Valley_2011.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Akkem_Valley_2011.jpg/330px-Akkem_Valley_2011.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Akkem_Valley_2011.jpg/440px-Akkem_Valley_2011.jpg 2x" data-file-width="4176" data-file-height="2784" /></a><figcaption>Ալթայի լեռներ</figcaption></figure> <p>Ասիան կը պատկանի Հոլարկտիկն Պալէոարեւադարձային բուսա-աշխարհագրական մարզերուն։ Վերջինս զարգացած է տաք պայմաններու մէջ պահպանել դեռեւս պալէոզոյեան եւ մեզոզոյեան ֆլորայէն (հնագոյն պտերներ, <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%AB%D5%B6%D5%AF%D5%A3%D5%B8%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գինկգոյ (էջը գոյութիւն չունի)">գինկգոյ</a> ծառն այլն) ժառանգուած տեսակներու բացառիկ հարստութիւն։ Հոլարկտիկ ֆլորան սառցապատումներու, տրանսգրեսիաներուն նորագոյն բարձրացումներու հետեւանքով աղքատ է ու միօրինակ։ </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Isla_Phi_Phi_Lay,_Tailandia,_2013-08-19,_DD_07.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Isla_Phi_Phi_Lay%2C_Tailandia%2C_2013-08-19%2C_DD_07.JPG/240px-Isla_Phi_Phi_Lay%2C_Tailandia%2C_2013-08-19%2C_DD_07.JPG" decoding="async" width="240" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Isla_Phi_Phi_Lay%2C_Tailandia%2C_2013-08-19%2C_DD_07.JPG/360px-Isla_Phi_Phi_Lay%2C_Tailandia%2C_2013-08-19%2C_DD_07.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Isla_Phi_Phi_Lay%2C_Tailandia%2C_2013-08-19%2C_DD_07.JPG/480px-Isla_Phi_Phi_Lay%2C_Tailandia%2C_2013-08-19%2C_DD_07.JPG 2x" data-file-width="5159" data-file-height="3155" /></a><figcaption>Առափնեայ անտառներ Թայլանտի մէջ</figcaption></figure> <p>Ասիոյ բուսականութիւնը կը փոխուի լայնակի զոնաներով՝ ծայր հիւսիսի տունդրաներէն մինչեւ խոնաւ արեւադարձային անտառներն ու հարաւային կիսագնդի սաւաննաները։ <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տունդրա (էջը գոյութիւն չունի)">Տունդրաներն</a> անտառազուրկ են. կը բաժանուին սառուցիալ եւ տիպիկ (քարաքոսային, մամռային, թփուտային) տունդրաներու։ Տունդրային կը փոխարինէ անտառատունդրան, որմէ ետք հարաւ կը տարածուի անտառային զոնան։ Ասիոյ մէջ առաւել լայն է <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D5%B5%D5%A3%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տայգա (էջը գոյութիւն չունի)">տայգայի</a> ենթազոնան։ Լայնատերեւ անտառներու ենթազոնան հիմնականին պահպանուած է հեռաւոր արեւելքի մէջ՝ Բրիմորիէի, Մանջուրիայի, Գորէայի մէջ եւ յայտնի է Ճաբոն–Մանջուրական ֆլորիստական ենթամարզ անուամբ։ Անիկա չէ կրած անթրոպոգենի սառցապատումների ազդեցութիւնը, հարուստ է տեսակներով, <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էնդեմիկ (էջը գոյութիւն չունի)">էնդեմիկներով</a> ու ռելիկտներով (թխկենի, ընկուզենի, հացենի, լորենի, լիանաներ եւ այլն)։ Անտառատափաստաններու եւ տափաստաններու զոնան լաւ արտայայտուած է Սիպիրի հարաւ-արեւմուտքին մէջ, մասամբ Հիւսիսային Սոնղոլիայի մէջ, Անդրբայկալիի մէջ եւՉինաստանի հիւսիս-արեւելքի մէջ։ <a href="/w/index.php?title=%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ղազախստան (էջը գոյութիւն չունի)">Ղազախստանի</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոնկոլիա (էջը գոյութիւն չունի)">մոնկոլիայի</a> կեդրոնական մասին մէջ կը տարածուի կիսաանապատներու զոնան, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միջին Ասիայ (էջը գոյութիւն չունի)">Միջին Ասիայի</a>, Ջունգարիայի, Տակլայ–Մականի մէջ եւ Մոնկոլիայի հարաւին մէջ՝ բարեխառն գօտիի անապատներու, իսկ լեւանտի եւ իրանական բարձրաւանդակին մէջ՝ մերձարեւադարձային անապատներու զոնան։ Անապատներուն եւ տափաստաններուն բնորոշ են չորասէր հացազգիները, օշինդրային խմբաւորումները, ինչպէս նաեւ աղադիմացկուն բոյսերը, որոնք կարելի կը դարձնեն այդ շրջակայքը միացնել Պոնտայ–Կեդրոնա-ասիական ֆլորիստական ենթամարզին մէջ։ </p><p>Միջերկրականի Ասիական մասին մէջ (Փոքր Ասիա, Լեւանտ) տարածուած են միջերկրածովեան տեսակէն չորասէր–թփուտային խմբակցութիւնները (մակուիս, շիբլեակ, ֆրիգանայ), իսկ առաջաւոր Ասիոի կիսանապատային բարձրաւանդակներուն մէջ՝ լեռնային տափաստանները եւ ֆրիգանան։ Մուսոնային մերձարեւադարձներու համար նման են մշտադալար անտառները (Գորէայի եւ Ճաբոնի հարաւ, հարաւ-արեւելեան Չինաստան)։ Արեւադարձային անապատներու զոնան արտայայտուած է Ասիոյ միայն արեւմտեան մասին մէջ (<a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB" title="Արաբական թերակղզի">Արաբական թերակղզի</a>, Թոար անապատ)։ Մնացած արեւադարձային շրջանները բռնուած են սաւաննաներով, չոր արեւադարձային եւ խոնաւ արեւադարձային անտառներով։ Հասարակածային զոնայի մէջ զարգացած են նման գիլէաները։ Հարաւային կիսագունդի արեւադարձային գօտիի (Զոնդեան կղզիներ) բուսականութիւնը մասամբ նման է աւստրալիականին։ Զարգացած են լեռնային բուսականութեան տիպերը (տունդրա, տայգա, փշատերեւ–լայնատերեւ եւ լայնատերեւ անտառներ եւ այլն)։ </p><p>Ասիոյ բուսականութիւնը բարեխառն է եւ արեւադարձային լայնութիւններուն մէջ մարդու ներգործութեամբ այնքան փոխուած է, որ այժմ հնարաւոր չէ վերականգնել անոր սկզբնական տեսակը։ Ասիան տուած է կուլտուրական բոյսերու 65%-ը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Կենդանական_աշխարհ"><span id=".D4.BF.D5.A5.D5.B6.D5.A4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0"></span>Կենդանական աշխարհ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=10" title=" Խմբագրել <Կենդանական աշխարհ> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Կենդանական աշխարհ"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Dalian_Liaoning_China_Forest-Zoo-02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Dalian_Liaoning_China_Forest-Zoo-02.jpg/240px-Dalian_Liaoning_China_Forest-Zoo-02.jpg" decoding="async" width="240" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Dalian_Liaoning_China_Forest-Zoo-02.jpg/360px-Dalian_Liaoning_China_Forest-Zoo-02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Dalian_Liaoning_China_Forest-Zoo-02.jpg/480px-Dalian_Liaoning_China_Forest-Zoo-02.jpg 2x" data-file-width="3418" data-file-height="2279" /></a><figcaption>Մեծ <a href="/wiki/%D5%93%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A1" class="mw-redirect" title="Փանտա">փանտան</a> Չինաստանի մէջ բնակուող հազւագիւտ արջ է:</figcaption></figure> <p>Ասիոյ զգալի մասի կենդանական աշխարհը կը պատկանի Հոլարկտիկ մարզի Պալէոարկտիկ բաժնին։ Կրելով սառցապատման ազդեցութիւնը՝ անիկա զարգացած է պաղ եւ չորային պայմաններու մէջ եւ նման է Եւրոպայի ու Հիւսիսային Ամերիկայի կենդանական աշխարհին։ Արաբական թերակղզիի հարաւի կենդանական աշխարհը մօտ է ափրիկեանին եւ կը պատկանի եթովպիական մարզին, Հարաւային Ասիայինը (Հնդկաստան, Հնդկաչին, Մալայեան արշիպելագ)` Հիմալայեան, մասնակիօրէն` Աւստրալիական (Սուլաւեսի, Փոքր Զոնդեան կղզինէր) մարզին։ Ասիոյ մէջ պահպանուած են երրորդական ժամանակաշրջանի շատ կենդանիներ։ Կենդանական աշխարհն իր տարածմամբ ենթակայ է լայնակի զոնայականութեան եւ ուղղաձիգ գօտիականութեան։ Որոշակիօրէն արտայայտուած են հիւսիսի ծայրամասային ծովափնեայ եւ տունդրայի, տայգայի, տափաստանների, անապատների եւ անապատային լեռներու, կենտրոնասիական բարձրաւանդակներու, հեռաւոր արեւելքի լայնատերեւ եւ մերձարեւադարձային անտառներու, հարաւային Ասիոյ արեւադարձային անտառներու զոնաները։ </p><p>Կենդանական աշխարհը մարդու ներգործութեամբ փոխուած է եւ աղքատացած (Արեւելեան Չինաստան, <a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հնդկաստան">Հնդկաստան</a>, Ճաւայ, Արեւմտեան Սիպիրի հարաւ)։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Աշխարհագրական_յայտնագործութիւններու_պատմութիւն"><span id=".D4.B1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B5.D5.A1.D5.B5.D5.BF.D5.B6.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.B8.D6.82_.D5.BA.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Աշխարհագրական յայտնագործութիւններու պատմութիւն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=11" title=" Խմբագրել <Աշխարհագրական յայտնագործութիւններու պատմութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Աշխարհագրական յայտնագործութիւններու պատմութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Առաջ Ասիայի մասին որոշ տեղեկութիւններ ունէին ասուրացիները, բաբելացիները, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հնդիկներ (էջը գոյութիւն չունի)">հնդիկները</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինացի (էջը գոյութիւն չունի)">չինացիները</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%A3%D5%AB%D5%BA%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եգիպտացի (էջը գոյութիւն չունի)">եգիպտացիները</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%85%D5%B8%D5%B5%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Յոյներ (էջը գոյութիւն չունի)">յոյները</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80" title="Հայեր">հայերը</a> եւ ուրիշներ, միջին դարերուն՝ խորեզմցիները, <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արաբ (էջը գոյութիւն չունի)">արաբները</a> (Մասուդի, Իդրիսի, Բիրունի, Իպն Պաթութա եւ ուրիշ), չինացիները (Ֆա–Սեան, Սիւան–Ցզան եւ ուրիշներ), հայերը (<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%BF_%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%A2%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սմբատ Գունդստաբլ (էջը գոյութիւն չունի)">Սմբատ Գունդստաբլ</a>, Հեթում թագաւոր), եւրոպացիները՝ XII–XIII դարերու խաչակրաց արշաւանքներուն դեսպանութիւններու (Պլանոյ Կարպինի, Ռաբրուկ) միջոցով։ XIII դարու երկրորդ կիսուն վենետիկցի <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D6%85_%D5%93%D5%B8%D5%AC%D6%85" title="Մարքօ Փոլօ">Մարքօ Փոլօն</a> Չինաստանի մէջ 17 տարի բնակելէն ետք աշխարհագրական կարեւոր տեղեկութիւններ հաղորդեց Ասիոյ մասին։ 1466–72 թուականներուն Իրան եւ Հնդկաստան ճամբորդեց ռուս վաճառական ԱՅ. Նիկիտինը։ 1498 թուականին բորթուգալցի <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%BD%D5%A3%D5%B8%D5%B5_%D5%BF%D5%A1_%D4%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վասգոյ տա Կամայ (էջը գոյութիւն չունի)">Վասգոյ տա Կամայն</a> ծովով հասաւ Հնդկաստան, 1521-ին Մագելանը՝ Ֆիլիբիններ, 1542 թուականին բորտուգալցիները՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B2%D5%A6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճաբոնական կղզիներ (էջը գոյութիւն չունի)">Ճաբոնական կղզիներ</a> եւ այլն։ Երմակի արշաւանքը (1581–82) ընդարձակ տեղեկութիւններ տուաւ արեւմտեան Սիպիրի մասին։ 1649–52 թուականներուն Ամուրով եւ Մերձամուրով անցաւ ռուս երկրագնաց Է. Խաբարովը։ 1648 թուականին Ս. Դեժնեւը նաւարկեց հիւսիսային ծովով դէպի Անադիր եւ յայտնագործեց Ասիոյ եւ Ամերիկայի միջեւ գտնուող նեղուցը։ Աշխարհագրական հարուստ տեղեկութիւններ ձեռք բերին քրիստոնէական քարոզիչները, յատկապէս՝ ճիզուիտները, որոնք եղան Չինաստանի եւ Թիպեթի մէջ։ XVIII դ. վերջերուն անգլիացիները ուսումնասիրեցին Հիմալայները։ Ասիոյ հեռաւոր արեւելեան ափերը քարտէսագրեցին ծովագնացներ՝ ֆրանսացի Ժ. Ֆ. Լափերուզը (1787), ռուս Ի. Ֆ. Կռուզենշտեռնը (1804–05) եւ ուրիշներ։ Սիպիրական բեւեռը ուսումնասիրեցին (1820–24) ռուս հետազօտողներ Ֆ. Պ. Վրանգելը, Ֆ. Ֆ. Մատիւշկինը։ XIX դարու կէսերէն կը մեծնայ առանձին ինստիտուտներու, ակադեմիաներու, թանգարաններու, ռազմա-աշխարհագրական ծառայութեան դերը Ասիոյ հետազօտման մէջ։ Եւրոպական երկիրներուն մէջ ստեղծուեցան ԱՅ. ուսումնասիրող ընկերութիւններ, XIX դ. վերջը իրենց գործունէութիւնն ընդլայնեցին նաեւ ճաբոնցիները։ Արտասահմանեան գիտական ուժերով աշխարհագրական ընկերութիւններ ստեղծուեցան Չինաստանի, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1" title="Թուրքիա">Թուրքիոյ</a> եւ <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իրան">Իրանի</a> մէջ։ Ասիոյ ուսումնասիրութիւնն ընդարձակուեցաւ Ռուսական աշխարհագրական ընկերութեան կազմակերպմամբ (1845)։ 1870–1885 թուականներուն Ն. Մ. Պրժեւալսկին 4 անգամ ճանապարհորդեց Կենդրոնական Ասիոյ մէջ՝ յայտնագործելով Կունլունը, Նանշանը, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հուանհէ (էջը գոյութիւն չունի)">Հուանհէի</a> վերին հոսանքը, Լոբնոր լիճը։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%AF%D5%A1%D5%BD" title="Կովկաս">Կովկասը</a> ուսումնասիրած են Մ. Ի. Վենիւկովը (1861-63), Գ.Ի. Ռադեն (1863-93)։ XIX դարու վերջը եւ XX դարի սկիզբի հետազօտողներէն առանձնապէս յայտնի են Վ. ԱՅ. Օբրուչեւը (Սիպիր), ԱՅ. Ի. Վոյեյկովը (արեւելեան եւ հարաւային Ասիա), Կ. Ի. Բոգդանովիչը (կեդրոնական Ասիա, Կամչատկայ, Կովկաս, Իրան), Լ. ԱՅ. Բերգը (Արալեան ծով), Վ. Վ. Դոկուչանը (Կովկասի հողեր)։ Կովկասը եւ հայկական լեռնաշխարհը ուսումնասիրած են Հ. Վ. Աբիխը, Հ. Ֆ. Բ. Լինչը, Ֆ. Օզվալդը, ԱՅ. Ղուկասովը, Ի. Ի. Խոձկոն, ԱՅ. Ֆ. Լեաստերը, Ս. Դ. Լիսիցեանը, Հ. Տ. Կարապետեանը, Կ. Ն. Պաֆֆենհոլցը, ԱՅ. Լ. Թախտաջեանը եւ ուրիշներ։ Ասիոյ ժամանակակից հետազօտողներէն են անգլիացի Լ. Դ. Ստամպը, ֆրանսացիներ Ժ. Սիոնը, Ռ. Բլանշարը, ամերիկացի Զ. Բ. Կրեսին, աւստրալիացի Օ. Խ. Կ. Ապեյտը եւ ուրիշներ։ Ասիոյ ուսումնասիրութեան մէջ բացառիկ յաջողութիւններու հասած են Խորհրդային Միութեան հետազօտողները։ Խորհրդային արշաւախումբերու ուժերով յայտնագործուած եւ լրացուած են նախկին ԽՍՀՄ Ասիական մասի քարտէսի «սպիտակ բիծերը»: </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանօթագրութիւններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D6.85.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանօթագրութիւններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&veaction=edit&section=12" title=" Խմբագրել <Ծանօթագրութիւններ> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Ծանօթագրութիւններ"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Կեդրոնական իշխանութեան վերահսկողութենէ դուրս գտնուող տարածք</span> </li> <li id="cite_note-Ինքնահռչակ-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Ինքնահռչակ_2-0">2,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Ինքնահռչակ_2-1">2,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Ինքնահռչակ</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_3-0">3,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_3-1">3,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Եթէ սահմանը կ'անցնի Քումա-Մանիչի իջուածքով</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Միայն Սինայի թերակղզին</span> </li> </ol></div></div> <table class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;" width="100%"> <tbody><tr> <td><i>Այս յօդուածի նախնական տարբերակը կամ անկէ մաս մը վերցուած է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանէն, որուն նիւթերը հրատարակուած են` Քրիէյթիվ Քամմընզ Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թոյլատրագրի ներքոյ։</i>  <span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:CC_BY-SA_icon_80x15.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/CC_BY-SA_icon_80x15.png" decoding="async" width="80" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="80" data-file-height="15" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #eaecf0;"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left; padding-left: 4px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="Դիտել այս կաղապարը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Searchtool.svg/14px-Searchtool.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Searchtool.svg/21px-Searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Searchtool.svg/28px-Searchtool.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div>  Թեմատիկ կայքեր</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sws.geonames.org/6255147/">GeoNames</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #eaecf0;">Բառարաններ եւ հանրագիտարաններ</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedia.cat/enciclopèdies/gran-enciclopèdia-catalana/EC-GEC-0005645.xml">Կատալոներէն մեծ հանրագիտարան</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background: #eaecf0;"><a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%AB%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չափորոշիչային վերահսկողութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">Չափորոշիչային վերահսկողութիւն</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><span title="BIBSYS" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">BIBSYS</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ask.bibsys.no/ask/action/result?cmd=&kilde=biblio&cql=bs.autid+%3D+15042903&feltselect=bs.autid">15042903</a> · <span title="Իսպանիայի ազգային գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">BNE</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX450848">XX450848</a> · <span title="Gemeinsame Normdatei" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">GND</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4003217-6">4003217-6</a> · <span title="Կոնգրեսի գրադարանի ստուգիչ համար" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LCCN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/names/sh85008606">sh85008606</a> · <span title="Ազգային խորհրդարանական գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NDL</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00560427">00560427</a> · <span title="Չեխիայի ազգային գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NKC</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ge131486">ge131486</a> · <span title="Շուէտի Ազգային Գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LIBRIS</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://libris.kb.se/auth/139940">139940</a> · <span title="Միջազգային նույնականացման վիրտուալ նիշք" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">VIAF</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/315526119">315526119</a> · <span title="ԱՄՆ ազգային գյուղատնտեսական գրադարանի թեզաուրուս" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NALT</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://lod.nal.usda.gov/nalt/12923">12923</a> · <span title="Faceted Application of Subject Terminology" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">FAST</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/1240495">1240495</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Վերցուած է «<a dir="ltr" href="https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Ասիա&oldid=219263">https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Ասիա&oldid=219263</a>» էջէն</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Ստորոգութիւն</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6:%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ստորոգութիւն:Ասիա">Ասիա</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ խմբագրուած է 6 Դեկտեմբեր 2023 թուականի ժամը 09:26ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Գրութիւնը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> թույլատրագրի մէջ, առանձին դեպքերով հնարաւոր է յաւելեալ պայմաններ ունենալ։ Մանրամասնութիւններու համար այցելեցէք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Սեփական տուեալներու պահպանման քաղաքականութիւն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6">Ուիքիփետիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4">Պատասխանատուութենէ Հրաժարում</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրաւորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hyw.wikipedia.org">Վիճակագրութիւն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Քուքիներու հաստատում</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hyw.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Բջիջային տեսք</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-sf2cc","wgBackendResponseTime":199,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.259","walltime":"0.443","ppvisitednodes":{"value":791,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":15133,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1432,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":4748,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 332.183 1 -total"," 59.37% 197.202 1 Կաղապար:Արտաքին_յղումներ"," 28.45% 94.491 4 Կաղապար:Coord"," 3.66% 12.166 1 Կաղապար:Ծնթ․ցանկ"," 2.51% 8.351 2 Կաղապար:Collapsible_list"," 0.92% 3.043 1 Կաղապար:ՀՍՀ"," 0.57% 1.884 1 Կաղապար:Main_other"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.140","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5104563,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-9vzgv","timestamp":"20241123120707","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0531\u057d\u056b\u0561","url":"https:\/\/hyw.wikipedia.org\/wiki\/%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q48","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q48","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2016-02-13T16:40:34Z","dateModified":"2023-12-06T09:26:16Z"}</script> </body> </html>