CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Normaalschool - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"6a5d3269-38c5-44e2-ae46-70fb72f8a739","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Normaalschool","wgTitle":"Normaalschool","wgCurRevisionId":67813920,"wgRevisionId":66788050,"wgArticleId":179122,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Basisonderwijs in Nederland","Basisonderwijs in Vlaanderen","Hogeronderwijsinstelling binnen de Vlaamse Gemeenschap","Hogeschool","Geschiedenis van het onderwijs"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Normaalschool","wgRelevantArticleId":179122,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q627006","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles" :"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","mediawiki.action.styles":"ready","mediawiki.interface.helpers.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar", "ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.action.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.interface.helpers.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Normaalschool - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Normaalschool"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Normaalschool&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Normaalschool"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Normaalschool rootpage-Normaalschool skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Normaalschool&returntoquery=oldid%3D66788050" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Normaalschool&returntoquery=oldid%3D66788050" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Normaalschool&returntoquery=oldid%3D66788050" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Normaalschool&returntoquery=oldid%3D66788050" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Nederlandse_historische_situatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nederlandse_historische_situatie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Nederlandse historische situatie</span> </div> </a> <ul id="toc-Nederlandse_historische_situatie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vlaanderen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vlaanderen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Vlaanderen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Vlaanderen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Vlaanderen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Vlaanderen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Vlaamse_Beweging" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vlaamse_Beweging"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Vlaamse Beweging</span> </div> </a> <ul id="toc-Vlaamse_Beweging-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voetnoten_en_bronnen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voetnoten_en_bronnen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Voetnoten en bronnen</span> </div> </a> <ul id="toc-Voetnoten_en_bronnen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Normaalschool</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 24 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-24" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">24 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D8%A9" title="دار المعلمين الابتدائية – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="دار المعلمين الابتدائية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B2" title="নর্মাল স্কুল – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নর্মাল স্কুল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Escola_Normal" title="Escola Normal – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Escola Normal" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Coleg_normal" title="Coleg normal – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Coleg normal" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Normalschule" title="Normalschule – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Normalschule" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Normal_school" title="Normal school – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Normal school" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Escuela_normal" title="Escuela normal – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Escuela normal" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Normaalikoulu" title="Normaalikoulu – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Normaalikoulu" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Normaalskoalle" title="Normaalskoalle – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Normaalskoalle" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%B2_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%82%E0%A4%B2" title="नौर्मल स्कूल – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="नौर्मल स्कूल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sekolah_pendidikan_guru" title="Sekolah pendidikan guru – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Sekolah pendidikan guru" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%95%99%E5%93%A1%E9%A4%8A%E6%88%90%E6%A9%9F%E9%96%A2" title="教員養成機関 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="教員養成機関" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Institut_perguruan" title="Institut perguruan – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Institut perguruan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Normalskole" title="Normalskole – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Normalskole" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Normal_school" title="Normal school – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Normal school" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Escola_Normal" title="Escola Normal – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Escola Normal" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0" title="Нормальная школа – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Нормальная школа" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Normalka" title="Normalka – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Normalka" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shkolla_normale" title="Shkolla normale – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shkolla normale" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Normalskola" title="Normalskola – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Normalskola" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_s%C6%B0_ph%E1%BA%A1m" title="Trường sư phạm – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Trường sư phạm" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B8%AB%E7%AF%84%E5%AD%B8%E6%A0%A1" title="師範學校 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="師範學校" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Su-ho%C4%81n_ha%CC%8Dk-h%C4%81u" title="Su-hoān ha̍k-hāu – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Su-hoān ha̍k-hāu" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%B8%AB%E7%AF%84%E5%AD%B8%E6%A0%A1" title="師範學校 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="師範學校" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q627006#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Normaalschool" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Normaalschool" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Normaalschool"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&oldid=66788050&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&action=edit&oldid=66788050" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Normaalschool"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&oldid=66788050&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&action=edit&oldid=66788050" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Normaalschool" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Normaalschool" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&oldid=66788050" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Normaalschool&id=66788050&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNormaalschool%26oldid%3D66788050"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DNormaalschool%26oldid%3D66788050"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Normaalschool"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Normaalschool&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q627006" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div class="cdx-message cdx-message--block cdx-message--warning mw-revision"><span class="cdx-message__icon"></span><div class="cdx-message__content"><div id="mw-revision-info">Dit is een <b>oude versie</b> van deze pagina, bewerkt door <a href="/wiki/Gebruiker:Vliegenmepper" class="mw-userlink" title="Gebruiker:Vliegenmepper" data-mw-revid="66788050"><bdi>Vliegenmepper</bdi></a> <span class="mw-usertoollinks">(<a href="/wiki/Overleg_gebruiker:Vliegenmepper" class="mw-usertoollinks-talk" title="Overleg gebruiker:Vliegenmepper">overleg</a> | <a href="/wiki/Speciaal:Bijdragen/Vliegenmepper" class="mw-usertoollinks-contribs" title="Speciaal:Bijdragen/Vliegenmepper">bijdragen</a>)</span> op 6 jan 2024 om 15:52. <br />Deze versie kan sterk verschillen van de <a class="mw-selflink selflink">huidige versie</a> van deze pagina.</div><div id="mw-revision-nav">(<a href="/w/index.php?title=Normaalschool&diff=prev&oldid=66788050" title="Normaalschool">wijz</a>) <a href="/w/index.php?title=Normaalschool&direction=prev&oldid=66788050" title="Normaalschool">← Oudere versie</a> | <a href="/wiki/Normaalschool" title="Normaalschool">Huidige versie</a> (<a href="/w/index.php?title=Normaalschool&diff=cur&oldid=66788050" title="Normaalschool">wijz</a>) | <a href="/w/index.php?title=Normaalschool&direction=next&oldid=66788050" title="Normaalschool">Nieuwere versie →</a> (<a href="/w/index.php?title=Normaalschool&diff=next&oldid=66788050" title="Normaalschool">wijz</a>)</div></div></div></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67645038">.mw-parser-output .link-portaal{float:right;clear:right;padding:0.5em;margin:0.5em 0 0.5em 1em;font-size:85%;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}@media screen and (max-width:600px){.mw-parser-output .link-portaal{float:none;margin:0.5em 0 0.5em 0}}</style><div class="link-portaal noprint"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <a href="/wiki/Portaal:Onderwijs" title="Portaal:Onderwijs">Portaal Onderwijs</a></div> <p>De <b>normaalschool</b> is een verouderde benaming voor het schooltype waar onderwijzers opgeleid werden. De term is afkomstig van de Franse instelling "<i>École normale primaire</i>", die tijdens het <a href="/wiki/Franse_tijd_in_Nederland" class="mw-redirect" title="Franse tijd in Nederland">Franse bewind</a> ook in de Nederlanden werd opgericht. </p><p>Naar inhoud van de opleiding en het type onderwijs waarvoor opgeleid, ontstonden vanaf 1830 wel verschillen tussen Nederland en België. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nederlandse_historische_situatie">Nederlandse historische situatie</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Gymnastiekonderwijs_op_de_%27Normaalschool_tot_opleiding_van_inheemse_hulponderwijzeressen%27_te_Yogyakarta_Java_TMnr_10002334.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Gymnastiekonderwijs_op_de_%27Normaalschool_tot_opleiding_van_inheemse_hulponderwijzeressen%27_te_Yogyakarta_Java_TMnr_10002334.jpg/260px-COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Gymnastiekonderwijs_op_de_%27Normaalschool_tot_opleiding_van_inheemse_hulponderwijzeressen%27_te_Yogyakarta_Java_TMnr_10002334.jpg" decoding="async" width="260" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Gymnastiekonderwijs_op_de_%27Normaalschool_tot_opleiding_van_inheemse_hulponderwijzeressen%27_te_Yogyakarta_Java_TMnr_10002334.jpg/390px-COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Gymnastiekonderwijs_op_de_%27Normaalschool_tot_opleiding_van_inheemse_hulponderwijzeressen%27_te_Yogyakarta_Java_TMnr_10002334.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Gymnastiekonderwijs_op_de_%27Normaalschool_tot_opleiding_van_inheemse_hulponderwijzeressen%27_te_Yogyakarta_Java_TMnr_10002334.jpg/520px-COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Gymnastiekonderwijs_op_de_%27Normaalschool_tot_opleiding_van_inheemse_hulponderwijzeressen%27_te_Yogyakarta_Java_TMnr_10002334.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="484" /></a><figcaption>Gymnastiekonderwijs op de 'Normaalschool tot opleiding van inheemse hulponderwijzeressen' te Yogyakarta.</figcaption></figure> <p>In <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> is de normaalschool (en later ook <a href="/wiki/Kweekschool_voor_onderwijzers" title="Kweekschool voor onderwijzers">kweekschool</a>) een verouderde benaming voor opleidingsinstituut voor onderwijzend personeel aan een <a href="/wiki/Lagere_school" title="Lagere school">lagere school</a>. </p><p>Leerlingen ontvingen zogenaamde <i>normaallessen</i> aan dit type onderwijs. De termen <i>Rijksnormaalschool</i> (of <i>Rijks normaalschool</i>) en <i>Rijksdagnormaalschool</i> (of <i>Rijks dagnormaalschool</i>) komen ook voor. Van oudsher werkten kwekelingen aan een lagere school, die daardoor werden opgeleid tot onderwijzer. Pas in de 19e eeuw is er een ontwikkeling, waarbij het rijk voor de lagere school eisen ging stellen aan bekwaamheid van de onderwijzers. In de <a href="/wiki/Schoolwet_(Nederland)" title="Schoolwet (Nederland)">Schoolwet van 1806</a> tijdens de Franse bezetting werd nog nauwelijks aandacht gegeven aan de opleiding. Wel was er een ordening op het afnemen en afleggen der Examens van Onderwijzers op de Openbare Lagere Scholen. In <a href="/wiki/1816" title="1816">1816</a> werden op grond van een <a href="/wiki/Koninklijk_Besluit" class="mw-redirect" title="Koninklijk Besluit">Koninklijk Besluit</a> twee Rijkskweekscholen opgericht in <a href="/wiki/Haarlem_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Haarlem (hoofdbetekenis)">Haarlem</a> en <a href="/wiki/Groningen_(stad)" title="Groningen (stad)">Groningen</a>. In 1861 wordt de Rijkskweekschool in 's Hertogenbosch opgericht. Ook de <a href="/wiki/Maatschappij_tot_Nut_van_%27t_Algemeen" title="Maatschappij tot Nut van 't Algemeen">Maatschappij tot Nut van 't Algemeen</a> ging in deze tijd over tot het oprichten van enkele leer- en kweekscholen. De meeste jongelui die onderwijzer wilden worden, kwamen echter nog steeds als kwekeling op de lagere school, waar zij al doende het vak leerden, voordat zij zich aan de examens tot het verkrijgen van een akte van bekwaamheid onderwierpen. </p><p>Sedert de jaren twintig van de negentiende eeuw is er sprake van normale lessen of normaallessen, een term die ook nog wordt gehanteerd in de Onderwijswet van 1857. In deze wet wordt voor het eerst ook gesproken over opleiding tot onderwijzeres. Deze normaallessen werden als regel gegeven door hoofden van scholen. Dit gebeurde na schooltijd en op zaterdagen. De opleiding tot onderwijzer werd in deze wet voor het eerst officieel als opleiding gehanteerd. In de <a href="/wiki/Schoolwet_(Nederland)#Wet_van_1878" title="Schoolwet (Nederland)">Schoolwet 1878</a> van <a href="/wiki/Jan_Kappeyne_van_de_Coppello" title="Jan Kappeyne van de Coppello">Kappeyne van de Copello</a> werd het onderwijs aanzienlijk beter geregeld, waaronder ook de opleiding tot onderwijzer. Ondanks het ontbreken van subsidie verschenen in deze tijd de eerste bijzondere kweekscholen, onder andere in <a href="/wiki/Nijmegen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nijmegen (hoofdbetekenis)">Nijmegen</a> en <a href="/wiki/Zetten_(Gelderland)" title="Zetten (Gelderland)">Zetten</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Vanaf <a href="/wiki/1877" title="1877">1877</a> worden ook meisjes tot de opleiding toegelaten. Bijzondere opleidingen van confessionele zijde kwamen na het in werking treden van de onderwijswet-<a href="/wiki/%C3%86neas_Mackay_(1839-1909)" class="mw-redirect" title="Æneas Mackay (1839-1909)">Mackay</a> (1889) eveneens in aanmerking voor subsidie van de overheid. </p><p>De Lager Onderwijswet van 1920 maakte aan de mogelijkheid van opleidingsklassen een definitief einde. Pas in <a href="/wiki/1952" title="1952">1952</a> verscheen de Kweekschoolwet. De nieuwe kweekschool kreeg 3 leerkringen. De eerste leerkring, 2 studiejaren omvattend, beoogde de algemene vorming van de leerlingen. De tweede leerkring, ook 2 leerjaren, had vooral tot doel de bijzondere vorming als toekomstig onderwijzer. De derde leerkring, omvatte het laatste studiejaar en beoogde een verdieping van enkele vakken, alsmede een verbreding van kennis en inzicht van het werk op de lagere school. </p><p>Deze instellingen worden in Nederland sinds de invoering van de <a href="/wiki/Mammoetwet" class="mw-redirect" title="Mammoetwet">Mammoetwet</a> eind <a href="/wiki/Jaren_1960" class="mw-redirect" title="Jaren 1960">jaren 1960</a> <i>Pedagogische Academie</i> genoemd en bij de invoering van de wet op het Basisonderwijs (1984), werden zij Pedagogische Academie voor het Basisonderwijs (PABO) genoemd.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>voor Nederland zie <a href="/wiki/Kweekschool_voor_onderwijzers" title="Kweekschool voor onderwijzers">Kweekschool voor onderwijzers</a> en <a href="/wiki/Pabo" class="mw-redirect" title="Pabo">Pabo</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vlaanderen">Vlaanderen</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Modelklas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Modelklas.jpg/260px-Modelklas.jpg" decoding="async" width="260" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Modelklas.jpg/390px-Modelklas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Modelklas.jpg/520px-Modelklas.jpg 2x" data-file-width="1442" data-file-height="940" /></a><figcaption>Een modelklas uit 1911 in de normaalschool Sint-Jozefsinstituut <a href="/wiki/Torhout" title="Torhout">Torhout</a></figcaption></figure> <p>In <a href="/wiki/Vlaanderen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Vlaanderen (hoofdbetekenis)">Vlaanderen</a> is de normaalschool de vroegere benaming van het opleidingsinstituut voor onderwijzend personeel: </p> <ul><li>kleuternormaalschool vormt kleuterleiders/-leidsters.</li> <li>lagere normaalschool vormt onderwijzers/onderwijzeressen</li> <li>middelbare normaalschool, beter bekend als <a href="/wiki/Regent_(onderwijs)" title="Regent (onderwijs)">regentaat</a>.</li></ul> <p>Normaalscholen in Vlaanderen zijn geïntroduceerd door <a href="/wiki/Willem_I_der_Nederlanden" title="Willem I der Nederlanden">koning Willem I</a> van <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a>. De allereerste daarvan, de <a href="/wiki/Normaalschool_van_Lier" title="Normaalschool van Lier">normaalschool van Lier</a>, is opgericht in 1816. De meeste normaalscholen werden in België opgericht na de <a href="/wiki/Schoolwet_van_1842_(Belgi%C3%AB)" title="Schoolwet van 1842 (België)">schoolwet van 1842</a>, toen de vraag naar gediplomeerde onderwijzers toenam. Een tweede golf ontstond na de invoering van de <a href="/wiki/Leerplicht" title="Leerplicht">leerplicht</a> in 1914, in de praktijk dus na de <a href="/wiki/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a>. Het werd dan een studiekeuze na de <a href="/wiki/Lagere_school" title="Lagere school">vierde graad</a> van de <a href="/wiki/Lagere_school" title="Lagere school">lagere school</a>, hoewel ook leerlingen die drie jaar humaniora achter de rug hadden, werden toegelaten. De normaalschool kende een stijgend succes en kreeg ook meer prestige. Ze werd vaak als alternatief gezien van een humaniora. Ze bereidde immers ook goed voor op ambtenarenexamens. In 1929 werd de normaalschool trouwens gelijkgesteld met de hogere cyclus van een humaniora, zodat men na de normaalschool ook kon doorstoten naar het <a href="/wiki/Hoger_onderwijs" title="Hoger onderwijs">hoger onderwijs</a>. Na vier jaar <a href="/wiki/Opleiding" title="Opleiding">studie</a> en <a href="/w/index.php?title=Praktijk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Praktijk (de pagina bestaat niet)">praktijk</a> studeerde men af als kleuteronderwijzer(es), onderwijzer(es) voor de lagere school of als <a href="/wiki/Regent_(onderwijs)" title="Regent (onderwijs)">regent(es)</a> voor het secundair onderwijs. Tijdens het interbellum, en ook nog na de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> (tot aan het tweede <a href="/wiki/Vaticanum_II" class="mw-redirect" title="Vaticanum II">Vaticaans concilie</a>) waren de normaalscholen vaak een wereld op zich. De meeste scholen waren ook <a href="/wiki/Kostschool" title="Kostschool">kostschool</a> en er heerste een streng regime van orde en tucht. Er was weinig contact met de buitenwereld, tenzij voor de praktijklessen, maar die werden gegeven in "<b>oefenscholen</b>"; dat wil zeggen lagere scholen die vlak bij de normaalschool lagen, soms zelfs daarvoor door de normaalschool speciaal opgericht. In katholieke normaalscholen waren veel studenten zelf al in het klooster getreden. De studenten (<b>"normalisten"</b> genoemd) moesten er worden voorbereid op hun voorbeeldfunctie ten aanzien van de opgroeiende jeugd. </p><p>In 1967 werden deze opleidingen omgevormd tot een <a href="/wiki/Studierichting" title="Studierichting">studierichting</a> in het <a href="/wiki/Secundair_onderwijs" title="Secundair onderwijs">secundair onderwijs</a> "<a href="/wiki/Menswetenschap" class="mw-redirect" title="Menswetenschap">menswetenschappen</a>" of "humane wetenschappen", waarna nog 2 jaar <b>normaalschool</b> volgde. </p><p>In 1984 werd dit onder <a href="/wiki/Dani%C3%ABl_Coens" title="Daniël Coens">Daniël Coens</a> drie jaar hoger onderwijs. Deze studieduurverlenging was eerder een tewerkstellingsmaatregel dan een pedagogisch onderbouwde wijziging. Er was toen namelijk een groot overschot aan (pas) afgestudeerden. Door de studieduur te verlengen werd er één lichting afgestudeerden uitgesteld. Het programma voor dat derde jaar moest nog worden bepaald, toen de maatregel al inging. Het werd dan ook grotendeels een "overgangsjaar" naar de praktijk, waar <a href="/wiki/Stage" title="Stage">stage</a> een belangrijke plaats innam. </p><p>De bestaande normaalscholen werden bij de hervorming van het hoger onderwijs in 1995 gefuseerd met grotere <a href="/wiki/Hogeschool" title="Hogeschool">hogescholen</a>. Thans leveren die het diploma "<a href="/wiki/Bachelor" title="Bachelor">bachelor</a> onderwijs" af, aangevuld met een afstudeerrichting: <a href="/wiki/Kleuterschool" title="Kleuterschool">kleuteronderwijs</a>, lager onderwijs of secundair onderwijs. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vlaamse_Beweging">Vlaamse Beweging</h3></div> <p>In de geschiedenis van de <a href="/wiki/Vlaamse_Beweging" title="Vlaamse Beweging">Vlaamse Beweging</a> speelde de <a href="/wiki/Normaalschool_van_Lier" title="Normaalschool van Lier">normaalschool van Lier</a> een belangrijke rol. Ze werd (als "rijkskweekschool") door de Nederlandse koning Willem I opgericht als onderdeel van zijn politiek van vernederlandsing van het (hoger) onderwijs in België. Enkele jaargangen in het Nederlands opgeleide intellectuelen, leverden na de Belgische onafhankelijkheid, en de tijdelijke sluiting van de school, toch voldoende in het Nederlands geschoolde voorvechters af om het Nederlands in België levend te houden. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voetnoten_en_bronnen">Voetnoten en bronnen</h2></div> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><b>Bronnen, noten en/of referenties</b></div> <ul><li>Dani Van Gompel: <i>Tien op tien en een kus van de juffrouw. De lagere school in Vlaanderen, vroeger en nu</i>, <a href="/wiki/Standaard_Uitgeverij" title="Standaard Uitgeverij">Standaard Uitgeverij</a>, 2006. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789002219733" title="Speciaal:Boekbronnen/9789002219733">ISBN 9789002219733</a></span>.</li> <li>Mineke van Essen, <i>Kwekeling tussen akte en ideaal, De opleiding tot onderwijzer(es) vanaf 1800</i>, SUN Uitgeverij, 2006. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9085062683" title="Speciaal:Boekbronnen/9085062683">ISBN 9085062683</a></span>.</li></ul> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Br. Emilius Gordijn: Van Normaalschool tot Pedagogische Academie 1877-1977, R.K. Pedagogische Academie Mariahoeve; 's-Gravenhage, 1977; uitg. n.b.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie voor meer details: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hetutrechtsarchief.nl/collectie/archieven/ocw/465-2">Utrechts Archief</a> (Archief van de rijkskweekschool en rijks pedagogische academie te amersfoort 1906-1988 in: inventarissen van archieven van rijksscholen in de provincie utrecht ressorterend onder het ministerie van onderwijs en wetenschappen), onder: <i>Algemene inleiding</i> / <i>Geschiedenis van het onderwijs aan hogere burgerscholen en opleidingen voor onderwijzers en onderwijzeressen</i> / <i>Opleidingen voor onderwijzers en onderwijzeressen</i>.</span> </li> </ol></div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Normaalschool&oldid=66788050">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Normaalschool&oldid=66788050</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Basisonderwijs_in_Nederland" title="Categorie:Basisonderwijs in Nederland">Basisonderwijs in Nederland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Basisonderwijs_in_Vlaanderen" title="Categorie:Basisonderwijs in Vlaanderen">Basisonderwijs in Vlaanderen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Hogeronderwijsinstelling_binnen_de_Vlaamse_Gemeenschap" title="Categorie:Hogeronderwijsinstelling binnen de Vlaamse Gemeenschap">Hogeronderwijsinstelling binnen de Vlaamse Gemeenschap</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Hogeschool" title="Categorie:Hogeschool">Hogeschool</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_het_onderwijs" title="Categorie:Geschiedenis van het onderwijs">Geschiedenis van het onderwijs</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 6 jan 2024 om 15:52.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Normaalschool&oldid=66788050&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-6klwk","wgBackendResponseTime":272,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.057","walltime":"0.087","ppvisitednodes":{"value":188,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1806,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":792,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":7,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":1805,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 50.820 1 -total"," 46.37% 23.564 1 Sjabloon:Appendix"," 40.09% 20.374 1 Sjabloon:Link_portaal"," 38.01% 19.318 1 Sjabloon:References"," 9.68% 4.922 1 Sjabloon:Zie_ook"," 7.20% 3.661 1 Sjabloon:Afbeelding_portaallogo"," 5.77% 2.930 1 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 3.32% 1.685 2 Sjabloon:ISBN"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.003","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":586299,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-6klwk","timestamp":"20241123230852","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Normaalschool","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Normaalschool","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q627006","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q627006","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-04-30T22:22:05Z","dateModified":"2024-01-06T14:52:21Z"}</script> </body> </html>