CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="te" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం) - వికీపీడియా</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )tewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy" ,"wgMonthNames":["","జనవరి","ఫిబ్రవరి","మార్చి","ఏప్రిల్","మే","జూన్","జూలై","ఆగస్టు","సెప్టెంబరు","అక్టోబరు","నవంబరు","డిసెంబరు"],"wgRequestId":"359abf63-8942-471e-83aa-49d1bbbbd8f8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"జమ్మూ_కాశ్మీరు_(రాష్ట్రం)","wgTitle":"జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)","wgCurRevisionId":4347601,"wgRevisionId":4347601,"wgArticleId":1593,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using the JsonConfig extension","Webarchive template wayback links","ఈ వారం వ్యాసాలు","భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు", "జమ్మూ కాశ్మీరు"],"wgPageViewLanguage":"te","wgPageContentLanguage":"te","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"జమ్మూ_కాశ్మీరు_(రాష్ట్రం)","wgRelevantArticleId":1593,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"te","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"te"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId": "Q1180","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.6"};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements", "mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=te&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg/1200px-Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1292"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg/800px-Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="861"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg/640px-Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="689"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం) - వికీపీడియా"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//te.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edit this page" href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="వికీపీడియా (te)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//te.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.te"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="వికీపీడియా ఆటమ్ ఫీడు" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-జమ్మూ_కాశ్మీరు_రాష్ట్రం rootpage-జమ్మూ_కాశ్మీరు_రాష్ట్రం skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ప్రధాన మెనూ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ప్రధాన మెనూ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ప్రధాన మెనూ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">దాచు</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> మార్గదర్శకము </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="మొదటి పేజీ చూడండి [z]" accesskey="z"><span>మొదటి పేజీ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%83%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="ఓ యాదృచ్చిక పేజీని చూడండి [x]" accesskey="x"><span>యాదృచ్ఛిక పేజీ</span></a></li><li id="n-రచ్చబండ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B0%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%A1"><span>రచ్చబండ</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF"><span>వికీపీడియా గురించి</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:Contact_us"><span>సంప్రదింపు పేజీ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-పరస్పరక్రియ" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-పరస్పరక్రియ" > <div class="vector-menu-heading"> పరస్పరక్రియ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-సహాయసూచిక" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95"><span>సహాయసూచిక</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%BF" title="ప్రాజెక్టు గురించి, మీరేం చేయవచ్చు, సమాచారం ఎక్కడ దొరుకుతుంది"><span>సముదాయ పందిరి</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వికీలో ఇటీవల జరిగిన మార్పుల జాబితా. [r]" accesskey="r"><span>ఇటీవలి మార్పులు</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81"><span>కొత్త పేజీలు</span></a></li><li id="n-దస్త్రం-ఎక్కింపు" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:File_Upload_Wizard"><span>దస్త్రం ఎక్కింపు</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="వికీపీడియా" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-te.svg" style="width: 7.5625em; height: 1.5625em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ఒక స్వేచ్ఛా విజ్ఞాన సర్వస్వం" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-te.svg" width="119" height="16" style="width: 7.4375em; height: 1em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%A3" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="వికీపీడియా లో వెతకండి [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>వెతుకు</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" aria-label="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" autocapitalize="sentences" title="వికీపీడియా లో వెతకండి [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ప్రత్యేక:అన్వేషణ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">వెతుకు</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="వ్యక్తిగత పరికరాలు"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_te.wikipedia.org&uselang=te" class=""><span>విరాళాలు</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81&returnto=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" title="మీరొక ఖాతాను సృష్టించుకొని, లాగినవడాన్ని ప్రోత్సహిస్తాం; అయితే, అది తప్పనిసరేమీ కాదు" class=""><span>ఖాతా సృష్టించుకోండి</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82&returnto=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" title="మిమ్మల్ని లాగినవమని ప్రోత్సహిస్తున్నాం; కానీ అది తప్పనిసరేమీ కాదు. [o]" accesskey="o" class=""><span>లాగినవండి</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="More options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="వ్యక్తిగత పరికరాలు" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">వ్యక్తిగత పరికరాలు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="వాడుకరి మెనూ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_te.wikipedia.org&uselang=te"><span>విరాళాలు</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81&returnto=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" title="మీరొక ఖాతాను సృష్టించుకొని, లాగినవడాన్ని ప్రోత్సహిస్తాం; అయితే, అది తప్పనిసరేమీ కాదు"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ఖాతా సృష్టించుకోండి</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82&returnto=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" title="మిమ్మల్ని లాగినవమని ప్రోత్సహిస్తున్నాం; కానీ అది తప్పనిసరేమీ కాదు. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>లాగినవండి</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81-%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ఈ IP అడ్రసు నుండి చేసిన దిద్దుబాట్ల జాబితా [y]" accesskey="y"><span>మార్పుచేర్పులు</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A" title="ఈ ఐపీ చిరునామా నుండి చేసిన మార్పుల గురించి చర్చ [n]" accesskey="n"><span>ఈ IP కి సంబంధించిన చర్చ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eఈ నోటీసును తొలగించు\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"te\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Ctable class=\"wikitable\"\u003E\n\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #f1ff81; text-align: center;\"\u003E\n\u003Ctd\u003E\u003Cbig\u003Eవికీ పాఠకులే వికీ రచయితలు!\n\u003C/big\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\n\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #fff1ff; text-align: left;\"\u003E\n\u003Ctd\u003Eవికీలో వ్యాసాలు రాస్తున్నది ఎక్స్పర్టులూ, సబ్జెక్టు నిపుణులూ కాదు. ఇక్కడ సాధారణ పాఠకులే వ్యాసాలు రాస్తారు. అందరూ కలిసి పరస్పర సహకారంతో, సమన్వయంతో పనిచేస్తూ వ్యాసాలను రాస్తారు. వివిధ వనరుల్లోంచి సమాచారాన్ని సేకరించి, ఆ మూలాలను ఉదహరిస్తూ ఆ సమాచారాన్ని వికీలో చేరుస్తారు. మరింత సమాచారం కోసం \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%9A%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B1%81\" title=\"వికీపీడియా:పరిచయము\"\u003Eవికీపీడియా:పరిచయము\u003C/a\u003E చూడండి. ఈ పనిలో మీరూ భాగం పంచుకోవచ్చు. వికీలో \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8C%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%81_%E0%B0%8E%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%81_%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%3F\" title=\"వికీపీడియా:అకౌంటు ఎందుకు సృష్టించుకోవాలి?\"\u003Eఖాతా సృష్టించుకోండి\u003C/a\u003E. మీకు ఆసక్తి ఉన్న విషయం గురించిన సమాచారాన్ని రాసి, వికీ అభివృద్ధిలో మీరూ తోడ్పడండి. ఈ విషయంలో సందేహమేమైనా ఉంటే \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82\" title=\"వికీపీడియా:సహాయ కేంద్రం\"\u003Eవికీపీడియా సహాయకేంద్రంలో\u003C/a\u003E అడగండి.\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="విషయ సూచిక" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">విషయ సూచిక</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">దాచు</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ప్రవేశిక</div> </a> </li> <li id="toc-చరిత్ర" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#చరిత్ర"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>చరిత్ర</span> </div> </a> <ul id="toc-చరిత్ర-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-పరిపాలన" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#పరిపాలన"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>పరిపాలన</span> </div> </a> <ul id="toc-పరిపాలన-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-భౌగోళికం,_వాతావరణం" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#భౌగోళికం,_వాతావరణం"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>భౌగోళికం, వాతావరణం</span> </div> </a> <ul id="toc-భౌగోళికం,_వాతావరణం-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ఆర్ధిక_వ్యవస్థ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ఆర్ధిక_వ్యవస్థ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>ఆర్ధిక వ్యవస్థ</span> </div> </a> <ul id="toc-ఆర్ధిక_వ్యవస్థ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-సంస్కృతి" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#సంస్కృతి"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>సంస్కృతి</span> </div> </a> <ul id="toc-సంస్కృతి-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-జన_విస్తరణ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#జన_విస్తరణ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>జన విస్తరణ</span> </div> </a> <ul id="toc-జన_విస్తరణ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-విభాగాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#విభాగాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>విభాగాలు</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-విభాగాలు-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>విభాగాలు ఉపవర్గాన్ని టాగుల్ చెయ్యి</span> </button> <ul id="toc-విభాగాలు-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-జమ్మూ_విభాగంలోని_జిల్లాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#జమ్మూ_విభాగంలోని_జిల్లాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span><b>జమ్మూ విభాగంలోని జిల్లాలు</b></span> </div> </a> <ul id="toc-జమ్మూ_విభాగంలోని_జిల్లాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-కాశ్మీరు_విభాగంలోని_జిల్లాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#కాశ్మీరు_విభాగంలోని_జిల్లాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span><b>కాశ్మీరు విభాగంలోని జిల్లాలు</b></span> </div> </a> <ul id="toc-కాశ్మీరు_విభాగంలోని_జిల్లాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-పర్యాటక_రంగం" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#పర్యాటక_రంగం"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>పర్యాటక రంగం</span> </div> </a> <ul id="toc-పర్యాటక_రంగం-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-కాశ్మీరు_వివాదం,_వేర్పాటువాదం,_సాయుధ_పోరాటం" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#కాశ్మీరు_వివాదం,_వేర్పాటువాదం,_సాయుధ_పోరాటం"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>కాశ్మీరు వివాదం, వేర్పాటువాదం, సాయుధ పోరాటం</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-కాశ్మీరు_వివాదం,_వేర్పాటువాదం,_సాయుధ_పోరాటం-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>కాశ్మీరు వివాదం, వేర్పాటువాదం, సాయుధ పోరాటం ఉపవర్గాన్ని టాగుల్ చెయ్యి</span> </button> <ul id="toc-కాశ్మీరు_వివాదం,_వేర్పాటువాదం,_సాయుధ_పోరాటం-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-గిల్గిత్_-_బాల్టిస్థాన్" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#గిల్గిత్_-_బాల్టిస్థాన్"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>గిల్గిత్ - బాల్టిస్థాన్</span> </div> </a> <ul id="toc-గిల్గిత్_-_బాల్టిస్థాన్-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ఇవి_కూడా_చూడండి" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ఇవి_కూడా_చూడండి"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>ఇవి కూడా చూడండి</span> </div> </a> <ul id="toc-ఇవి_కూడా_చూడండి-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-మూలాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#మూలాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>మూలాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-మూలాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-బయటి_లింకులు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#బయటి_లింకులు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>బయటి లింకులు</span> </div> </a> <ul id="toc-బయటి_లింకులు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="విషయ సూచిక" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 109 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-109" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">109 భాషలు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Jammu_and_Kashmir_(state)" title="Jammu and Kashmir (state) – ఇంగ్లీష్" lang="en" hreflang="en" data-title="Jammu and Kashmir (state)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ఇంగ్లీష్" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%82_%E0%A4%94%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="जम्मू और कश्मीर – హిందీ" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जम्मू और कश्मीर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="హిందీ" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%AE%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B3%81_%E0%B2%AE%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%81_%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B3%80%E0%B2%B0" title="ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ – కన్నడ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="కన్నడ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%81_%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%9A%E0%AF%81%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%B0%E0%AF%8D_%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%A8%E0%AE%BF%E0%AE%B2%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சம்மு காசுமீர் மாநிலம் – తమిళము" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சம்மு காசுமீர் மாநிலம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="తమిళము" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%81-%E0%B4%95%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%80%E0%B5%BC" title="ജമ്മു-കശ്മീർ – మలయాళం" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജമ്മു-കശ്മീർ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="మలయాళం" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Jammu_Kashmir" title="Jammu Kashmir – ఆఖినీస్" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Jammu Kashmir" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="ఆఖినీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%83%E1%88%99%E1%8A%93_%E1%8A%AB%E1%88%BD%E1%88%9A%E1%88%AD" title="ጃሙና ካሽሚር – అమ్హారిక్" lang="am" hreflang="am" data-title="ጃሙና ካሽሚር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="అమ్హారిక్" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%82_%E0%A4%94%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="जम्मू और कश्मीर – ఆంగిక" lang="anp" hreflang="anp" data-title="जम्मू और कश्मीर" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ఆంగిక" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%88_%D9%88%D9%83%D8%B4%D9%85%D9%8A%D8%B1_(%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A9)" title="جامو وكشمير (ولاية) – అరబిక్" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جامو وكشمير (ولاية)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="అరబిక్" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%81_%E0%A6%86%E0%A7%B0%E0%A7%81_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%80%E0%A7%B0" title="জম্মু আৰু কাশ্মীৰ – అస్సామీస్" lang="as" hreflang="as" data-title="জম্মু আৰু কাশ্মীৰ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="అస్సామీస్" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Jammu_y_Caxmir" title="Jammu y Caxmir – ఆస్టూరియన్" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Jammu y Caxmir" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ఆస్టూరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Cammu_v%C9%99_K%C9%99%C5%9Fmir" title="Cammu və Kəşmir – అజర్బైజాని" lang="az" hreflang="az" data-title="Cammu və Kəşmir" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="అజర్బైజాని" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%88_%D9%88_%DA%A9%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="جامو و کشمیر – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="جامو و کشمیر" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D1%83_%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D1%96%D1%80" title="Джаму і Кашмір – బెలారుషియన్" lang="be" hreflang="be" data-title="Джаму і Кашмір" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="బెలారుషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D1%83_%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D1%96%D1%80" title="Джаму і Кашмір – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Джаму і Кашмір" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D1%83_%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Джаму и Кашмир – బల్గేరియన్" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Джаму и Кашмир" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="బల్గేరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%81_%E0%A6%93_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%80%E0%A6%B0_(%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF)" title="জম্মু ও কাশ্মীর (রাজ্য) – బంగ్లా" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জম্মু ও কাশ্মীর (রাজ্য)" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="బంగ్లా" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%87%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%80%E0%BC%8B%E0%BD%A4%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%B2%E0%BD%A2%E0%BC%8D" title="ཇ་མུ་དང་ཀ་ཤི་མིར། – టిబెటన్" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཇ་མུ་དང་ཀ་ཤི་མིར།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="టిబెటన్" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B0" title="জম্মু বারো কাশ্মির – బిష్ణుప్రియ" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="জম্মু বারো কাশ্মির" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="బిష్ణుప్రియ" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Jammu_ha_Kachmir" title="Jammu ha Kachmir – బ్రెటన్" lang="br" hreflang="br" data-title="Jammu ha Kachmir" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="బ్రెటన్" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Jammu_i_Kashmir" title="Jammu i Kashmir – బోస్నియన్" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Jammu i Kashmir" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="బోస్నియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Jammu_i_Caixmir" title="Jammu i Caixmir – కాటలాన్" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Jammu i Caixmir" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="కాటలాన్" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Jammu_g%C3%A2e%CC%A4ng_Kashmir" title="Jammu gâe̤ng Kashmir – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Jammu gâe̤ng Kashmir" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83_%D0%B0,_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%B0" title="Джамму а, Кашмир а – చెచెన్" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Джамму а, Кашмир а" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="చెచెన్" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/State_of_Jammu_and_Kashm%C4%ABr" title="State of Jammu and Kashmīr – సెబువానో" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="State of Jammu and Kashmīr" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="సెబువానో" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%88_%D9%88_%DA%A9%DB%95%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="جاموو و کەشمیر – సెంట్రల్ కర్డిష్" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="جاموو و کەشمیر" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="సెంట్రల్ కర్డిష్" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEamm%C3%BA_a_Ka%C5%A1m%C3%ADr" title="Džammú a Kašmír – చెక్" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Džammú a Kašmír" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="చెక్" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83%D0%BF%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Джаммупа Кашмир – చువాష్" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Джаммупа Кашмир" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="చువాష్" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Jammu_a_Kashmir" title="Jammu a Kashmir – వెల్ష్" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Jammu a Kashmir" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="వెల్ష్" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Jammu_und_Kashmir_(Bundesstaat)" title="Jammu und Kashmir (Bundesstaat) – జర్మన్" lang="de" hreflang="de" data-title="Jammu und Kashmir (Bundesstaat)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="జర్మన్" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%82_%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="जम्मू कश्मीर – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="जम्मू कश्मीर" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%96%DE%A6%DE%87%DE%B0%DE%89%DE%AB_%DE%86%DE%A6%DE%9D%DE%B0%DE%89%DE%A9%DE%83%DE%AA" title="ޖައްމޫ ކަޝްމީރު – దివేహి" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ޖައްމޫ ކަޝްމީރު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="దివేహి" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CE%B1%CE%BC%CE%BF%CF%8D_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%9A%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AF%CF%81" title="Τζαμού και Κασμίρ – గ్రీక్" lang="el" hreflang="el" data-title="Τζαμού και Κασμίρ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="గ్రీక్" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%9Camuo_kaj_Ka%C5%9Dmiro" title="Ĝamuo kaj Kaŝmiro – ఎస్పెరాంటో" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ĝamuo kaj Kaŝmiro" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ఎస్పెరాంటో" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Estado_de_Jammu_y_Cachemira" title="Estado de Jammu y Cachemira – స్పానిష్" lang="es" hreflang="es" data-title="Estado de Jammu y Cachemira" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="స్పానిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Jammu_ja_Kashmir" title="Jammu ja Kashmir – ఎస్టోనియన్" lang="et" hreflang="et" data-title="Jammu ja Kashmir" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ఎస్టోనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Jammu_eta_Kaxmir" title="Jammu eta Kaxmir – బాస్క్యూ" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Jammu eta Kaxmir" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="బాస్క్యూ" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%88_%D9%88_%DA%A9%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1_(%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA)" title="جامو و کشمیر (ایالت) – పర్షియన్" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جامو و کشمیر (ایالت)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="పర్షియన్" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Jammu_ja_Kashmir" title="Jammu ja Kashmir – ఫిన్నిష్" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Jammu ja Kashmir" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ఫిన్నిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Jammu-et-Cachemire_(%C3%89tat)" title="Jammu-et-Cachemire (État) – ఫ్రెంచ్" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Jammu-et-Cachemire (État)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ఫ్రెంచ్" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Jammu_an_Kashmir" title="Jammu an Kashmir – ఉత్తర ఫ్రిసియన్" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Jammu an Kashmir" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="ఉత్తర ఫ్రిసియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Jammu_agus_an_Chaism%C3%ADr_(St%C3%A1t)" title="Jammu agus an Chaismír (Stát) – ఐరిష్" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Jammu agus an Chaismír (Stát)" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ఐరిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/Jammu_ani_Kashmir" title="Jammu ani Kashmir – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="Jammu ani Kashmir" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%81_%E0%AA%85%E0%AA%A8%E0%AB%87_%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%80%E0%AA%B0" title="જમ્મુ અને કાશ્મીર – గుజరాతి" lang="gu" hreflang="gu" data-title="જમ્મુ અને કાશ્મીર" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="గుజరాతి" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Jammu_da_Kashmir" title="Jammu da Kashmir – హౌసా" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Jammu da Kashmir" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="హౌసా" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%27%D7%90%D7%9E%D7%95_%D7%95%D7%A7%D7%A9%D7%9E%D7%99%D7%A8_(%D7%9E%D7%93%D7%99%D7%A0%D7%94)" title="ג'אמו וקשמיר (מדינה) – హిబ్రూ" lang="he" hreflang="he" data-title="ג'אמו וקשמיר (מדינה)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="హిబ్రూ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Jammu_and_Kashmir" title="Jammu and Kashmir – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Jammu and Kashmir" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Jammu_i_Kashmir" title="Jammu i Kashmir – క్రొయేషియన్" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Jammu i Kashmir" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="క్రొయేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Dzsammu_%C3%A9s_Kasm%C3%ADr" title="Dzsammu és Kasmír – హంగేరియన్" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Dzsammu és Kasmír" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="హంగేరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8B%D5%A1%D5%B4%D5%B4%D5%B8%D6%82_%D6%87_%D5%94%D5%A1%D5%B7%D5%B4%D5%AB%D6%80" title="Ջամմու և Քաշմիր – ఆర్మేనియన్" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ջամմու և Քաշմիր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ఆర్మేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Jammu_dan_Kashmir_(negara_bagian)" title="Jammu dan Kashmir (negara bagian) – ఇండోనేషియన్" lang="id" hreflang="id" data-title="Jammu dan Kashmir (negara bagian)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ఇండోనేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Jamm%C3%BA_og_Kasm%C3%ADr" title="Jammú og Kasmír – ఐస్లాండిక్" lang="is" hreflang="is" data-title="Jammú og Kasmír" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ఐస్లాండిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Jammu_e_Kashmir_(Stato)" title="Jammu e Kashmir (Stato) – ఇటాలియన్" lang="it" hreflang="it" data-title="Jammu e Kashmir (Stato)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ఇటాలియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3%E3%83%A0%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%AB%E3%82%B7%E3%83%9F%E3%83%BC%E3%83%AB%E5%B7%9E" title="ジャンムー・カシミール州 – జపనీస్" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ジャンムー・カシミール州" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="జపనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A3_%E1%83%93%E1%83%90_%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯამუ და ქაშმირი – జార్జియన్" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჯამუ და ქაშმირი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="జార్జియన్" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Jammu_rik_Kashmir" title="Jammu rik Kashmir – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Jammu rik Kashmir" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9E%A0%EB%AC%B4_%EC%B9%B4%EC%8A%88%EB%AF%B8%EB%A5%B4%EC%A3%BC" title="잠무 카슈미르주 – కొరియన్" lang="ko" hreflang="ko" data-title="잠무 카슈미르주" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="కొరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%86%D9%85_%D8%AA%DB%81%D9%95_%DA%A9%D9%94%D8%B4%DB%8C%D9%96%D8%B1_(%D8%B1%D9%90%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D9%8E%D8%AA%DA%BE)" title="جۆم تہٕ کٔشیٖر (رِیاسَتھ) – కాశ్మీరి" lang="ks" hreflang="ks" data-title="جۆم تہٕ کٔشیٖر (رِیاسَتھ)" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="కాశ్మీరి" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Jammu_et_Casmiria" title="Jammu et Casmiria – లాటిన్" lang="la" hreflang="la" data-title="Jammu et Casmiria" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="లాటిన్" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEamu_ir_Ka%C5%A1myras" title="Džamu ir Kašmyras – లిథువేనియన్" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Džamu ir Kašmyras" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="లిథువేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEammu_un_Ka%C5%A1m%C4%ABra_(%C5%A1tats)" title="Džammu un Kašmīra (štats) – లాట్వియన్" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Džammu un Kašmīra (štats)" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="లాట్వియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%82_%E0%A4%86_%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="जम्मू आ कश्मीर – మైథిలి" lang="mai" hreflang="mai" data-title="जम्मू आ कश्मीर" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="మైథిలి" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D0%B0%D0%BC%D1%83_%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Џаму и Кашмир – మాసిడోనియన్" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Џаму и Кашмир" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="మాసిడోనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83-%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Жамму-Кашмир – మంగోలియన్" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Жамму-Кашмир" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="మంగోలియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%96%EA%AF%A5%EA%AF%9D%EA%AF%83%EA%AF%A8_%EA%AF%91%EA%AF%83%EA%AF%81%EA%AF%A8%EA%AF%A1_%EA%AF%80%EA%AF%A5%EA%AF%81%EA%AF%83%EA%AF%A4%EA%AF%94" title="ꯖꯥꯝꯃꯨ ꯑꯃꯁꯨꯡ ꯀꯥꯁꯃꯤꯔ – మణిపురి" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯖꯥꯝꯃꯨ ꯑꯃꯁꯨꯡ ꯀꯥꯁꯃꯤꯔ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="మణిపురి" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%82_%E0%A4%86%E0%A4%A3%E0%A4%BF_%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0_(%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF)" title="जम्मू आणि काश्मीर (राज्य) – మరాఠీ" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जम्मू आणि काश्मीर (राज्य)" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="మరాఠీ" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Jammu_dan_Kashmir" title="Jammu dan Kashmir – మలయ్" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Jammu dan Kashmir" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="మలయ్" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%B0%E1%80%B8_%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA_%E1%80%80%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%99%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA" title="ဂျမ်မူး နှင့် ကက်ရှမီးယားပြည်နယ် – బర్మీస్" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂျမ်မူး နှင့် ကက်ရှမီးယားပြည်နယ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="బర్మీస్" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81_%E0%A4%B0_%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="जम्मु र कश्मीर – నేపాలి" lang="ne" hreflang="ne" data-title="जम्मु र कश्मीर" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="నేపాలి" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E2%80%8D%E0%A4%AE%E0%A5%82_%E0%A4%B5_%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E2%80%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0" title="जम्‍मू व कश्‍मीर – నెవారి" lang="new" hreflang="new" data-title="जम्‍मू व कश्‍मीर" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="నెవారి" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Jammu_en_Kasjmir_(staat)" title="Jammu en Kasjmir (staat) – డచ్" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Jammu en Kasjmir (staat)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="డచ్" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Jammu_og_Kashmir" title="Jammu og Kashmir – నార్వేజియన్ బొక్మాల్" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Jammu og Kashmir" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="నార్వేజియన్ బొక్మాల్" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Jammu_e_Cashmir_(Estat)" title="Jammu e Cashmir (Estat) – ఆక్సిటన్" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Jammu e Cashmir (Estat)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ఆక్సిటన్" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%9C%E0%AC%AE%E0%AD%8D%E0%AC%AE%E0%AD%81_%E0%AC%93_%E0%AC%95%E0%AC%B6%E0%AD%8D%E0%AC%AE%E0%AD%80%E0%AC%B0" title="ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀର – ఒడియా" lang="or" hreflang="or" data-title="ଜମ୍ମୁ ଓ କଶ୍ମୀର" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ఒడియా" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83_%C3%A6%D0%BC%C3%A6_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80_(%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%82)" title="Джамму æмæ Кашмир (штат) – ఒసేటిక్" lang="os" hreflang="os" data-title="Джамму æмæ Кашмир (штат)" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ఒసేటిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%B0%E0%A8%AE%E0%A9%82_%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%B0_(%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%9C)" title="ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ) – పంజాబీ" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਰਾਜ)" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="పంజాబీ" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Jammu_ampong_Kashmir" title="Jammu ampong Kashmir – పంపన్గా" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Jammu ampong Kashmir" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="పంపన్గా" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C5%BCammu_i_Kaszmir_(stan)" title="Dżammu i Kaszmir (stan) – పోలిష్" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Dżammu i Kaszmir (stan)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="పోలిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%88%DA%BA_%D8%A7%D8%AA%DB%92_%DA%A9%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="جموں اتے کشمیر – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="جموں اتے کشمیر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%88_%D8%A7%D9%88_%DA%A9%D8%B4%D9%85%D9%8A%D8%B1" title="جمو او کشمير – పాష్టో" lang="ps" hreflang="ps" data-title="جمو او کشمير" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="పాష్టో" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Jamu_e_Caxemira_(antigo_estado)" title="Jamu e Caxemira (antigo estado) – పోర్చుగీస్" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Jamu e Caxemira (antigo estado)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="పోర్చుగీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Jammu_%C8%99i_Ca%C8%99mir" title="Jammu și Cașmir – రోమేనియన్" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Jammu și Cașmir" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="రోమేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83_%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80_(%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%82)" title="Джамму и Кашмир (штат) – రష్యన్" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Джамму и Кашмир (штат)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="రష్యన్" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%82%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%B0%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="जम्मूकाश्मीरराज्यम् – సంస్కృతం" lang="sa" hreflang="sa" data-title="जम्मूकाश्मीरराज्यम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="సంస్కృతం" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A1%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%A2%E1%B1%A2%E1%B1%A9_%E1%B1%9F%E1%B1%A8_%E1%B1%A0%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%A5%E1%B1%A2%E1%B1%A4%E1%B1%A8" title="ᱡᱟᱹᱢᱢᱩ ᱟᱨ ᱠᱟᱹᱥᱢᱤᱨ – సంతాలి" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱡᱟᱹᱢᱢᱩ ᱟᱨ ᱠᱟᱹᱥᱢᱤᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="సంతాలి" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Jammu_an_Kashmir" title="Jammu an Kashmir – స్కాట్స్" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Jammu an Kashmir" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="స్కాట్స్" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEamu_i_Ka%C5%A1mir" title="Džamu i Kašmir – సేర్బో-క్రొయేషియన్" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Džamu i Kašmir" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="సేర్బో-క్రొయేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Jammu_and_Kashmir_(state)" title="Jammu and Kashmir (state) – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Jammu and Kashmir (state)" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEamm%C3%BA_a_Ka%C5%A1m%C3%ADr" title="Džammú a Kašmír – స్లోవక్" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Džammú a Kašmír" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="స్లోవక్" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/D%C5%BEamu_in_Ka%C5%A1mir" title="Džamu in Kašmir – స్లోవేనియన్" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Džamu in Kašmir" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="స్లోవేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D0%B0%D0%BC%D1%83_%D0%B8_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Џаму и Кашмир – సెర్బియన్" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Џаму и Кашмир" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="సెర్బియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Jammu_och_Kashmir_(delstat)" title="Jammu och Kashmir (delstat) – స్వీడిష్" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Jammu och Kashmir (delstat)" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="స్వీడిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83_%D0%B2%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Ҷамму ва Кашмир – తజిక్" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҷамму ва Кашмир" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="తజిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%A8%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="รัฐชัมมูและกัศมีร์ – థాయ్" lang="th" hreflang="th" data-title="รัฐชัมมูและกัศมีร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="థాయ్" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Jammu_at_Kashmir" title="Jammu at Kashmir – టగలాగ్" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Jammu at Kashmir" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="టగలాగ్" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Cemmu_ve_Ke%C5%9Fmir" title="Cemmu ve Keşmir – టర్కిష్" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Cemmu ve Keşmir" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="టర్కిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D2%96%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83_%D2%BB%D3%99%D0%BC_%D0%9A%D3%99%D1%88%D0%BC%D0%B8%D1%80" title="Җамму һәм Кәшмир – టాటర్" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Җамму һәм Кәшмир" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="టాటర్" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D1%83_%D1%82%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%BC%D1%96%D1%80" title="Джамму та Кашмір – ఉక్రెయినియన్" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Джамму та Кашмір" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ఉక్రెయినియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%88%DA%BA_%D9%88%DA%A9%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="جموں وکشمیر – ఉర్దూ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جموں وکشمیر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ఉర్దూ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Jammu_va_Kashmir" title="Jammu va Kashmir – ఉజ్బెక్" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Jammu va Kashmir" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ఉజ్బెక్" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Jammu_e_Kashmir_(stato)" title="Jammu e Kashmir (stato) – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Jammu e Kashmir (stato)" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Jammu_v%C3%A0_Kashmir_(bang)" title="Jammu và Kashmir (bang) – వియత్నామీస్" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Jammu và Kashmir (bang)" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="వియత్నామీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Jammu_ngan_Kashmir" title="Jammu ngan Kashmir – వారే" lang="war" hreflang="war" data-title="Jammu ngan Kashmir" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="వారే" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%9F%A5%E8%B0%9F-%E5%85%8B%E4%BB%80%E7%B1%B3%E5%B0%94%E9%82%A6" title="查谟-克什米尔邦 – వు చైనీస్" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="查谟-克什米尔邦" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="వు చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%A3_%E1%83%93%E1%83%9D_%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="ჯამუ დო ქაშმირი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჯამუ დო ქაშმირი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Jammu_%C3%A0ti_Kashmir" title="Jammu àti Kashmir – యోరుబా" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Jammu àti Kashmir" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="యోరుబా" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%85%8B%E4%BB%80%E7%B1%B3%E5%B0%94" title="克什米尔 – చైనీస్" lang="zh" hreflang="zh" data-title="克什米尔" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Jammu_kap_Kashmir_(pang)" title="Jammu kap Kashmir (pang) – మిన్ నాన్ చైనీస్" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Jammu kap Kashmir (pang)" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="మిన్ నాన్ చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%9F%A5%E8%AC%A8-%E5%96%80%E4%BB%80%E7%B1%B3%E7%88%BE%E9%82%A6" title="查謨-喀什米爾邦 – కాంటనీస్" lang="yue" hreflang="yue" data-title="查謨-喀什米爾邦" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="కాంటనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1180#sitelinks-wikipedia" title="భాషాలింకులను మార్చు" class="wbc-editpage">లంకెలను మార్చు</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="పేరుబరులు"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)" title="విషయపు పేజీని చూడండి [c]" accesskey="c"><span>వ్యాసం</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A:%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)" rel="discussion" title="విషయపు పేజీ గురించి చర్చ [t]" accesskey="t"><span>చర్చ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">తెలుగు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="చూపులు"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)"><span>చదువు</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit" title="ఈ పేజీ సోర్సుకోడ్‌ను దిద్దండి [e]" accesskey="e"><span>సవరించు</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=history" title="ఈ పేజీ మునుపటి కూర్పులు [h]" accesskey="h"><span>చరిత్ర</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="పరికరాల పెట్టె" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">పరికరాల పెట్టె</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">పరికరాలు</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">దాచు</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="మరిన్ని ఎంపికలు" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)"><span>చదువు</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit" title="ఈ పేజీ సోర్సుకోడ్‌ను దిద్దండి [e]" accesskey="e"><span>సవరించు</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=history"><span>చరిత్ర</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> సాధారణం </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)" title="ఇక్కడికి లింకై ఉన్న అన్ని వికీ పేజీల జాబితా [j]" accesskey="j"><span>ఇక్కడికి లింకున్న పేజీలు</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)" rel="nofollow" title="ఈ పేజీకి లింకై ఉన్న పేజీల్లో జరిగిన ఇటీవలి మార్పులు [k]" accesskey="k"><span>సంబంధిత మార్పులు</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/వికీపీడియా:ఫైల్_ఎక్కింపు_విజర్డు" title="దస్త్రాలను ఎక్కించండి [u]" accesskey="u"><span>దస్త్రపు ఎక్కింపు</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక పేజీలన్నిటి జాబితా [q]" accesskey="q"><span>ప్రత్యేక పేజీలు</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&oldid=4347601" title="ఈ పేజీకి చెందిన ఈ కూర్పుకు శాశ్వత లింకు"><span>శాశ్వత లింకు</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=info" title="ఈ పేజీ గురించి మరింత సమాచారం"><span>పేజీ సమాచారం</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:CiteThisPage&page=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29&id=4347601&wpFormIdentifier=titleform" title="ఈ పేజీని ఎలా ఉల్లేఖించాలనే దానిపై సమాచారం"><span>ఈ పేజీని ఉల్లేఖించండి</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%259C%25E0%25B0%25AE%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25AE%25E0%25B1%2582_%25E0%25B0%2595%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25B6%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25AE%25E0%25B1%2580%25E0%25B0%25B0%25E0%25B1%2581_%28%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25B7%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%259F%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%2582%29"><span>పొట్టి URL ని పొందండి</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:QrCode&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%259C%25E0%25B0%25AE%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25AE%25E0%25B1%2582_%25E0%25B0%2595%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25B6%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25AE%25E0%25B1%2580%25E0%25B0%25B0%25E0%25B1%2581_%28%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25B7%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%259F%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%2582%29"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> ముద్రణ/ఎగుమతి </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B8%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%A3&bookcmd=book_creator&referer=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29"><span>ఓ పుస్తకాన్ని సృష్టించండి</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:DownloadAsPdf&page=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29&action=show-download-screen"><span>PDF రూపంలో దించుకోండి</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&printable=yes" title="ఈ పేజీకి ముద్రించుకోదగ్గ కూర్పు [p]" accesskey="p"><span>అచ్చుతీయదగ్గ కూర్పు</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ఇతర ప్రాజెక్టులలో </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Jammu_and_Kashmir_(state)" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1180" title="ఈ పేజీకి జత చేసి ఉన్న వికీడేటా పేజీకి లంకె [g]" accesskey="g"><span>వికీడేటా అంశం</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">దాచు</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">వికీపీడియా నుండి</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="te" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="4" style="width: 255px; empty-cells:show; font-family: lucida grande, sans-serif; line-height: 1.4em; border: 1px solid #ccd2d9; font-size: 85%;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="margin-left: inherit; color:#222222; border-bottom:2px solid #4682B4; background: transparent; font-size: 1.5em; text-align:center"><b>జమ్మూ కాశ్మీరు</b> </td></tr> <tr> <td colspan="2" align="center" style="border-top: 1px solid #ccddee; border-bottom: 1px solid #ccddee; vertical-align: top; text-align: center;"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Jammu_and_Kashmir_in_India_(de-facto)_(disputed_hatched).svg" class="mw-file-description" title="Map of India with the location of జమ్మూ కాశ్మీరు highlighted."><img alt="Map of India with the location of జమ్మూ కాశ్మీరు highlighted." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg/225px-Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg.png" decoding="async" width="225" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg/338px-Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg/450px-Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1615" /></a><figcaption>Map of India with the location of జమ్మూ కాశ్మీరు highlighted.</figcaption></figure> </td></tr> <tr> <td width="110px" style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0,_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0_%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%A7%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="భారత దేశ రాష్ట్ర, కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల రాజధానులు">రాజధాని</a></b><br /> - <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B1%8C%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%B3%E0%B0%BF%E0%B0%95_%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%95_%E0%B0%AA%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B0%A4%E0%B0%BF" title="భౌగోళిక నిర్దేశాంక పద్ధతి">అక్షాంశరేఖాంశాలు</a> </td> <td style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;">వేసవిలో <a href="/wiki/%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="శ్రీనగర్">శ్రీనగర్</a>, తక్కిన సమయంలో <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82" title="జమ్మూ">జమ్మూ</a><br /> - <span class="geo-inline"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3926454">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct,.mw-parser-output .geo-inline-hidden{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion load-gadget" data-gadget="WikiMiniAtlas"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&params=34.08_N_74.83_E_type:city"><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">34°05′N</span> <span class="longitude">74°50′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-default"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">34.08°N 74.83°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">34.08; 74.83</span></span></span></a></span></span> </td></tr> <tr> <td style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="భారతదేశ జనాభా వివరాలు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">పెద్ద నగరం</a></b> </td> <td style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><a href="/wiki/%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="శ్రీనగర్">శ్రీనగర్</a> </td></tr> <tr> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" title="భారతదేశ రాష్ట్రాల జనాభా">జనాభా</a></b> (2001)<br /> - <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4" class="mw-redirect" title="జనసాంద్రత">జనసాంద్రత</a> </td> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;">10,069,917 (<a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" title="భారతదేశ రాష్ట్రాల జనాభా">18వ</a>)<br /> - 45.31/చ.కి.మీ </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%82" title="భారతదేశ రాష్ట్రాల విస్తీర్ణం">విస్తీర్ణం</a></b><br /> - <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE#జమ్మూ_కాశ్మీరు" title="భారతదేశ జిల్లాల జాబితా">జిల్లాలు</a> </td> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><a href="/w/index.php?title=1_E11_m%C2%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="1 E11 m² (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">222, 236 చ.కి.మీ</a> (<a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%82" title="భారతదేశ రాష్ట్రాల విస్తీర్ణం">?</a>)<br /> - 22 </td></tr> <tr valign="top"> <td style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="సమయ ప్రాంతం">సమయ ప్రాంతం</a></b> </td> <td style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A3%E0%B0%BF%E0%B0%95_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%82" title="భారత ప్రామాణిక కాలమానం">IST</a> (<a href="/wiki/Coordinated_Universal_Time" class="mw-redirect" title="Coordinated Universal Time">UTC</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B0%BF%2B5:30&action=edit&redlink=1" class="new" title="యుటిసి+5:30 (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">యుటిసి+5:30</a>) </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%B5%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%9A%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">అవతరణ</a></b><br /> - [[జమ్మూ కాశ్మీరు |<a href="/wiki/%E0%B0%97%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="గవర్నరు">గవర్నరు</a><br /> - [[జమ్మూ కాశ్మీరు |<a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%96%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF" title="ముఖ్యమంత్రి">ముఖ్యమంత్రి</a><br /> - <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%B8%E0%B0%AD%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="చట్టసభలు">చట్టసభలు</a> (సీట్లు) </td> <td nowrap="" style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;">1947 అక్టోబరు 26<br /> - ---<br /> - ----<br /> - ద్విసభ (89 + 36) </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AF_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B0%B2%E0%B1%81#గుర్తించబడిన_జాతీయ_భాషలు" class="mw-redirect" title="భారతదేశ జాతీయ భాషలు">అధికార బాష (లు)</a></b> </td> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%80" class="mw-redirect" title="కాశ్మీరీ">కాశ్మీరీ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%89%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%82_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B7" title="ఉర్దూ భాష">ఉర్దూ</a> </td></tr> <tr> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="భారతదేశ రాష్ట్రాలు">పొడిపదం</a></b> <a href="/w/index.php?title=ISO_3166-2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISO 3166-2 (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">(ISO)</a> </td> <td style="border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><a href="/wiki/ISO_3166-2:IN" class="mw-redirect" title="ISO 3166-2:IN">IN-JK</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center; border-top: 1px solid #ccddee; padding: 0.4em 1em 0.4em 0.4em;"><b><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B1%86%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%B8%E0%B1%88%E0%B0%9F%E0%B1%81" title="వెబ్‌సైటు">వెబ్‌సైటు</a></b>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jammukashmir.nic.in/">jammukashmir.nic.in</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="border-top: 1px solid #ccddee;"><small><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-disambig" title="జమ్ము">జమ్ము</a> శీతాకాలంలో రాజధాని</small> </td></tr></tbody></table> <p><b>జమ్మూ కాశ్మీరు</b> (Jammu and Kashmir), <span title="Representation in the International Phonetic Alphabet (IPA)" class="IPA">/dʒəmmuː ənd kəʃmiːr/</span>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%80" class="mw-redirect" title="కాశ్మీరీ">కాశ్మీరీ</a>:ज्वम त॒ कॅशीर, <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%80" title="హిందీ">హిందీ</a>:जम्मू और कश्मीर, <a href="/wiki/%E0%B0%89%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%82_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B7" title="ఉర్దూ భాష">ఉర్దూ</a>:جموں و کشمیر) భారతదేశంలో ఉత్తరపుకొనన, <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%AF" class="mw-redirect" title="హిమాలయ">హిమాలయ</a> పర్వతసానువుల్లో ఒదిగిఉన్న <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%82" title="కేంద్రపాలిత ప్రాంతం">కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు</a>. దీనికి ఉత్తరాన, తూర్పున <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="చైనా">చైనా</a>, పశ్చిమాన <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="పాకిస్తాన్">పాకిస్తాన్</a> దేశాలతో అంతర్జాతీయ సరిహద్దులున్నాయి. దక్షిణాన <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%9A%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="హిమాచల్ ప్రదేశ్">హిమాచల్ ప్రదేశ్</a> రాష్ట్రముంది. 2019 వరకు <a href="/wiki/%E0%B0%B2%E0%B0%A1%E0%B0%96%E0%B1%8D" title="లడఖ్">లడఖ్</a> జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రంలో ఒక ప్రాంతంగా ఉండేది. 2019 ఆగష్టులో భారత పార్లమెంటు 2019 అక్టోబరు 31 నుండి లడఖ్ ను మరొక కేంద్ర పరిపాలనా ప్రాంతంగా ప్రకటించింది.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> జమ్మూ కాశ్మీరు రాష్ట్రంలో 20 జిల్లాల ఉన్నాయి.<sup id="cite_ref-:0_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> గతంలో అంతర్భాగంగా ఉన్న లడఖ్‌ ప్రాంతాన్ని మరొక కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా విభజించారు. జమ్మూ కాశ్మీరు రాష్ట్ర శాసనసభలో ప్రస్తుతానికి <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%AD_%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B1%8B%E0%B0%9C%E0%B0%95%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE" title="జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ నియోజకవర్గాల జాబితా">90 శాసనసభ నియోజకవర్గాలు</a> ఉన్నాయి. </p><p>జమ్మూ కాశ్మీరు కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో రెండు విభాగాలున్నాయి.<sup id="cite_ref-:0_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="జమ్మూ విభాగం">జమ్ముూ విభాగం</a>: ప్రధానంగా హిందువులు ఉన్న ప్రాంతం. రాజధాని నగరం పేరు "<a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82" title="జమ్మూ">జమ్మూ</a> ". జమ్ముూ నగరం <i>మందిరాల నగరం</i>గా ప్రసిద్ధం.ఈ విభాగంలో 10 జిల్లాలు ఉన్నాయి</li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%82" title="కాశ్మీరు విభాగం">కాశ్మీరు విభాగం</a>: హిమాలయాలకు, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%87%E0%B0%A3%E0%B0%BF" title="పీర్ పంజాల్ శ్రేణి">పీర్ పంజాల్ శ్రేణికీ</a> మధ్య ఉన్న లోయని కాశ్మీరు సూచిస్తుంది. కనులకింపైన పర్వతశ్రేణులతోనూ, సెలయేర్లతోనూ, సరస్సులతోనూ భూతల స్వర్గంగా పేరు పొందింది.ఈ విభాగంలోని <a href="/wiki/%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="శ్రీనగర్">శ్రీనగర్</a> ముఖ్య నగరం, వేసవికాలపు రాజధాని. కాశ్మీరులో ముస్లిం మతస్తులు అధిక శాతంలో ఉన్నారు. రాజకీయంగా ఇది చాలా వివాదాస్పదమైన ప్రాంతం. <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" title="భారతదేశం">భారతదేశం</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="పాకిస్తాన్">పాకిస్తాన్</a> ‌ల మధ్య రెండు యుద్ధాలకు కారణం. ఇప్పటికీ వేర్పాటు వాదం, ఉగ్రవాదం ఇక్కడ ప్రబలంగా ఉన్నాయి.ఈ విభాగంలో 10 జిల్లాలు ఉన్నాయి.</li></ul> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="చరిత్ర"><span id=".E0.B0.9A.E0.B0.B0.E0.B0.BF.E0.B0.A4.E0.B1.8D.E0.B0.B0"></span>చరిత్ర</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=1" title="విభాగాన్ని మార్చు: చరిత్ర"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1586లో అక్బరు చక్రవర్తి సైన్యం "రాజా భగవాన్ దాస్" నాయకత్వంలో కాశ్మీరు పాలకుడు యూసుఫ్ ఖాన్‌ని ఓడించింది. ఆప్పుడు రాజా భగవాన్ దాస్ సోదరుడు "రామచంద్ర" ఆ ప్రాంతానికి అధికారిగా నియమితుడైనాడు. "కచవా జాట్" రాజపుత్ర జాతికి చెందిన అతను తమ కులదేవత "జమ్‌వాయి మాత" పేరుమీద "జమ్ము" నగరాన్ని స్థాపించాడు. ఇక్కడ స్థిరపడిన రాజపుత్రులను " <a href="/wiki/%E0%B0%A1%E0%B1%8B%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80_%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B7" title="డోగ్రీ భాష">డోగ్రా</a> <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="రాజపుత్రులు">రాజపుత్రులు</a>" అంటారు. దేవోత్పతన నాయక్‌ అంటే ఆలయాలను పడగొట్టే అధికారి అనే శాఖను ఏర్పాటు చేసిన ఏకైక భారతీయ పాలకుడు కాశ్మీరు రాజు <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B9%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B7_%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B5%E0%B1%81%E0%B0%A1%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="హర్ష దేవుడు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">హర్ష దేవుడు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B9%E0%B0%A3%E0%B1%81%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="కల్హణుడు">కల్హణుడు</a> రాసిన <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%A4%E0%B0%B0%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BF%E0%B0%A3%E0%B0%BF" title="రాజతరంగిణి">రాజతరంగిణి</a> అనే గ్రంథంలో దేవోత్పతన నాయకుడనే ఉద్యోగి బాధ్యతలను వివరించాడు. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Maharaja1900.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/3/3f/Maharaja1900.jpg/250px-Maharaja1900.jpg" decoding="async" width="250" height="363" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/3/3f/Maharaja1900.jpg/375px-Maharaja1900.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/te/3/3f/Maharaja1900.jpg 2x" data-file-width="412" data-file-height="599" /></a><figcaption> 1900 కాలంనాటి జమ్ము-కాశ్మీరు మహారాజా చిత్రం</figcaption></figure> <p>తరువాత 19వ శతాబ్దంలో రాజపుత్రులనుండి జమ్ముూ ప్రాంతం <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%BE_%E0%B0%B0%E0%B0%82%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D" class="mw-redirect" title="మహారాజా రంజిత్ సింగ్">మహారాజా రంజిత్ సింగ్</a> పాలనలోకి వచ్చి, సిక్కు రాజ్యంలో భాగమయ్యింది. మళ్ళీ <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%BE_%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="మహారాజా గులాబ్ సింగ్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">మహారాజా గులాబ్ సింగ్</a> నాయకత్వంలో ఇక్కడి అధికారాన్ని రాజపుత్రులు చేజిక్కించుకున్నారు. అతని కాలంలో కాశ్మీరు, లడక్, హుంజా, గిల్గిత్ ప్రాంతాలు కూడా జమ్మూరాజుల వశమయ్యాయి. 1947లో <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%BE_%E0%B0%B9%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="మహారాజా హరిసింగ్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">మహారాజా హరిసింగ్</a> భారతదేశంలో విలీనం చేస్తూ ఇచ్చిన ఒప్పందంతో జమ్ము కాశ్మీరు స్వతంత్ర ప్రతిపత్తి కోల్పోయి భారతదేశంలో ఒక భాగమైంది. </p><p>భారత్, పాకిస్తాన్, చైనా దేశాలమధ్య కాశ్మీరువివాదం చాలా తీవ్రమైనది. భారత్, పాకిస్తాన్‌ల మధ్య జరిగిన మూడు యుద్ధాలకు (1947, 1965, 1999 (కార్గిల్) కాశ్మీరు వివాదమే కారణం. జమ్ము-కాశ్మీరు సంపూర్ణ రాష్ట్రం భారతదేశపు అంతర్గత భూభాగమని భారతదేశం వాదన. కాని మొత్తం రాష్ట్రంలో సగభాగం మాత్రమే ఇప్పుడు భారతదేశం ఆధీనంలో ఉంది. కాశ్మీరు లోయలో కొంత భాగం పాకిస్తాన్ అధీనంలో ఉంది. ఆక్సాయ్‌చిన్ ప్రాంతం చైనా అధీనంలో ఉంది. </p><p>భారతదేశం అధీనంలో ఉన్న కాశ్మీరు భాగాన్ని "భారతదేశం ఆక్రమించిన కాశ్మీరు" అనీ, పాకిస్తాన్ అధీనంలో ఉన్న కాశ్మీరు భాగాన్ని "స్వతంత్ర కాశ్మీరు" అనీ పాకిస్తాన్ వ్యవహరిస్తుంది.ఇక పాకిస్తాన్ అధీనంలోని కాశ్మీరు భాగాన్ని "పాకిస్తాన్ ఆక్రమించిన కాశ్మీరు" అని భారతదేశం వ్యవహరిస్తుంది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="పరిపాలన"><span id=".E0.B0.AA.E0.B0.B0.E0.B0.BF.E0.B0.AA.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B0.A8"></span>పరిపాలన</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=2" title="విభాగాన్ని మార్చు: పరిపాలన"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Flag_of_Jammu_and_Kashmir_(1952-2019).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Jammu_and_Kashmir_%281952-2019%29.svg/250px-Flag_of_Jammu_and_Kashmir_%281952-2019%29.svg.png" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Jammu_and_Kashmir_%281952-2019%29.svg/375px-Flag_of_Jammu_and_Kashmir_%281952-2019%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Jammu_and_Kashmir_%281952-2019%29.svg/500px-Flag_of_Jammu_and_Kashmir_%281952-2019%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><figcaption>జమ్ము-కాశ్మీరు జెండా</figcaption></figure> <p>భారతదేశంలోని మిగిలిన రాష్ట్రాలతో పోలిస్తే <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%82" title="భారత రాజ్యాంగం">భారత రాజ్యాంగంలోని</a> 370వ ప్రకరణం ప్రకారం జమ్ము-కాశ్మీరు రాష్ట్రానికి "ప్రత్యేక ప్రతిపత్తి" ఉంది. కాశ్మీరులోని ఒక వర్గం మరింత ప్రత్యేక అధికారాలు కావాలని వాదిస్తారు. కాశ్మీరులోని ముఖ్యమైన రాజకీయ పార్టీలు -<a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%A8%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%A8%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AB%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్">జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్</a> , <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="భారత జాతీయ కాంగ్రెస్">భారత జాతీయ కాంగ్రెస్</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%A1%E0%B1%86%E0%B0%AE%E0%B1%8B%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%80" title="జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ">జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ</a>. చాలా కాలం కశ్మీర్ నాయకుడు <a href="/wiki/%E0%B0%B7%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%85%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="షేక్ అబ్దుల్లా">షేక్ అబ్దుల్లా</a> నాయకత్వంతో కాశ్మీర్ రాజకీయాలు ముడివడి ఉన్నాయి. అతని అనంతరం అతని కుమారుడు <a href="/wiki/%E0%B0%AB%E0%B0%B0%E0%B1%82%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%85%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="ఫరూక్ అబ్దుల్లా">ఫరూక్ అబ్దుల్లా</a> నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ పార్టీకి నాయకుడు. ప్రస్తుతం (2006లో) భారత జాతీయ కాంగ్రెస్, జమ్ము-కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమొక్రాటిక్ పార్టీల సంకీర్ణ ప్రభుత్వం అధికారంలో ఉంది."<a href="/wiki/%E0%B0%92%E0%B0%AE%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%85%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="ఒమర్ అబ్దుల్లా">ఒమర్ అబ్దుల్లా</a>" తరువాత జమ్ము కాశ్మీర్ ముఖ్యమంత్రిగా పీపుల్స్ డెమెక్రటిక్ పార్టీ అధినేత "ముఫ్తి మహమ్మద్ సయ్యిద్ " బీజెపితో కలిసి సంకీర్ణ ప్రభుత్వం 2015 మార్చి 1 న బాధ్యతలు స్వీకరించారు. 2016 జనవరి 7 న ఆరోగ్యం విషమించడంతో మరణించారు.తరువాత ప్రభుత్వం ఏర్పడేంతవరకు గవర్నర్ పరిపాలనలో ఉంటుంది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="భౌగోళికం,_వాతావరణం"><span id=".E0.B0.AD.E0.B1.8C.E0.B0.97.E0.B1.8B.E0.B0.B3.E0.B0.BF.E0.B0.95.E0.B0.82.2C_.E0.B0.B5.E0.B0.BE.E0.B0.A4.E0.B0.BE.E0.B0.B5.E0.B0.B0.E0.B0.A3.E0.B0.82"></span>భౌగోళికం, వాతావరణం</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=3" title="విభాగాన్ని మార్చు: భౌగోళికం, వాతావరణం"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>జమ్ము-కాశ్మీరు నైఋతి భాగంలో వాతావరణం పొడిగా ఉంటుంది. మధ్య ప్రాంతంలో తేమతోకూడిన ఉష్ణ వాతావరణం ఉండగా, ఉత్తరభాగంలో వాతావరణం బాగా చల్లగా, తేమగా ఉంటుంది. కాశ్మీరు వాసుల జీవన విధానం అక్కడి భౌగీళిక, వాతావరణ పరిస్థితులకు అనుగుణంగా మలచుకొన్నారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఆర్ధిక_వ్యవస్థ"><span id=".E0.B0.86.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.A7.E0.B0.BF.E0.B0.95_.E0.B0.B5.E0.B1.8D.E0.B0.AF.E0.B0.B5.E0.B0.B8.E0.B1.8D.E0.B0.A5"></span>ఆర్ధిక వ్యవస్థ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=4" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఆర్ధిక వ్యవస్థ"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:SrinagarLeh.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/SrinagarLeh.jpg/250px-SrinagarLeh.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/SrinagarLeh.jpg/375px-SrinagarLeh.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/SrinagarLeh.jpg/500px-SrinagarLeh.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>మంచు కొడలతో నిండిన జమ్ము-కాశ్మీర్‌లో ప్రధాన రహదారుల నిర్మాణం చాలా కష్టం. ఈ ఫొటోలో కనిపించేది శ్రీనగర్ నుండి "లే"కు వెళ్ళే హైవే</figcaption></figure><p>జమ్మూ-కాశ్మీర్ రాష్ట్రపు స్థూల ఆదాయం ప్రగతి క్రింది పట్టికలో చూపబడింది. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060413232217/http://mospi.nic.in/mospi_nad_main.htm">ప్రభుత్వ గణాంకాలు</a>. (కోట్ల రూపాయలలో) </p><table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>సంవత్సరం</th> <th>రాష్ట్ర స్థూలాదాయం (కోట్ల రూపాయలు) </th></tr> <tr> <td>1980</td> <td>1,186 </td></tr> <tr> <td>1985</td> <td>2,256 </td></tr> <tr> <td>1990</td> <td>3,614 </td></tr> <tr> <td>1995</td> <td>8,097 </td></tr> <tr> <td>2000</td> <td> </td></tr></tbody></table> <p>వ్యవసాయం, పశువుల పెంపకం జమ్ము-కాశ్మీరు ఆర్థిక వ్యవస్థకు పట్టుగొమ్మలు. పరిశ్రమలు ప్రస్తుతం చాలా కొద్ది, కాని క్రమంగా, వేగంగా వృద్ధిపొందుతున్నాయి. 1989కు ముందు (సాయుధపోరాటం పెచ్చుపెరగకముందు) పర్యాటకరంగం జమ్ము-కాశ్మీరు ఆర్థిక వ్యవస్థలో కీలకమైనదిగా ఉండేది. తీవ్రవాదం వల్ల ఈ రంగం బాగా దెబ్బతిన్నది. అయినా జమ్ము, లడఖ్‌లు పర్యాటకులను ఇప్పటికీ బాగా ఆకర్షిస్తున్నాయి. </p><p>కాశ్మీర్ బుర్ర (విల్లో) అనే జాతి చెక్కనుండి తయారు చేసే <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%86%E0%B0%9F%E0%B1%8D" title="క్రికెట్">క్రికెట్</a> బ్యాటులు మంచి నాణ్యమైనవని పేరు. ఇంకా కాశ్మీరు <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%AE_%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%81" title="కుంకుమ పువ్వు">కుంకుమ పువ్వు</a> కూడా ప్రసిద్ధం. ఇందులో ఎక్కువభాగం ఎగుమతి జరుగుతున్నది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="సంస్కృతి"><span id=".E0.B0.B8.E0.B0.82.E0.B0.B8.E0.B1.8D.E0.B0.95.E0.B1.83.E0.B0.A4.E0.B0.BF"></span>సంస్కృతి</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=5" title="విభాగాన్ని మార్చు: సంస్కృతి"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Kashmir_houseboats.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Kashmir_houseboats.jpg/250px-Kashmir_houseboats.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Kashmir_houseboats.jpg/375px-Kashmir_houseboats.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Kashmir_houseboats.jpg/500px-Kashmir_houseboats.jpg 2x" data-file-width="2929" data-file-height="1947" /></a><figcaption> కాశ్మీరు సరస్సులలోను, నదులలోను "షికారా"లు, "పడవటిళ్ళు" (Houseboats) సాధారణంగా కన్పిస్తుంటాయి</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Kashmir_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Kashmir_2.jpg/250px-Kashmir_2.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Kashmir_2.jpg/375px-Kashmir_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Kashmir_2.jpg/500px-Kashmir_2.jpg 2x" data-file-width="1080" data-file-height="720" /></a><figcaption> కాశ్మీరులో రహదారి ప్రక్కనున్న ఒక హిందూ మందిరం</figcaption></figure> <p>కాశ్మీరు జీవనవిధానంలో ప్రధాన లక్షణం, (మతంతో సంబంధం లేకుండా) శాంతి, నిదానం. వారి సహజీవన సంస్కృతివల్ల అన్ని మతాలు ఇరుగుపొరుగులో వర్ధిల్లాయి. ఉత్సవాలు, సంగీతం - ఇవి కాశ్మీరీలు అంతా కలసి పంచుకొనే సంప్రదాయాలు. ఆడ, మగల దుస్తులు రంగులమయం. కాశ్మీరు కవిత్వం, జానపదనృత్యాలు, హస్తకళలు బాగా వృద్ధి చెందాయి. వత్తల్ ప్రాంతంలో మగవారు చేసే "దుమ్హల్" నృత్యం, ఆడువారు చేసే "రోఫ్" నృత్యం బాగా పేరుపొందాయి. </p><p>'బుల్ బుల్ షా' అనే <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%AB%E0%B1%80" class="mw-redirect" title="సూఫీ">సూఫీసాధువు</a> 'రించాన్' అనే బౌద్ధరాజును <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%A6%E0%B1%80%E0%B0%AF_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="మహమ్మదీయ మతము">మహమ్మదీయ మతానికి</a> మార్చడంతో కాశ్మీరులో <a href="/wiki/%E0%B0%87%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="ఇస్లాం">ఇస్లాంమత</a> ప్రభావం ఆరంభమైనదని చెప్పవచ్చును. కాశ్మీరులో ఇస్లాంమతాచరణలో సూఫీవిధానాలు బాగా ప్రబలంగా ఉన్నాయి. ఇది మిగిలిన దక్షీణ ఆసియాలోని ఇస్లాంమతాచారాలకంటె కాస్త భిన్నంగా కనిపిస్తుంది. </p><p>ఇంకా హిందూ, బౌద్ధ, సిక్కు మతాలు కూడా రాష్ట్రంలో గణనీయంగా ఉన్నాయి. ఉత్తరప్రాంతంలో కొద్దిమంది <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%81%E0%B0%A1%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%E0%B0%9C%E0%B0%82" title="జుడాయిజం">యూదు మతస్తులు</a> ఉన్నారు. వీరు <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%A1%E0%B1%8D%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="సిల్క్ రోడ్డు">సిల్క్‌ రోడ్డు</a> ద్వారా <a href="/wiki/%E0%B0%87%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="ఇజ్రాయిల్">ఇజ్రాయిలు</a> నుండి వలసవచ్చిఉండవచ్చును. </p><p>కాశ్మీరేతరులకు కాశ్మీరులో భూమి కొనుక్కొనే అవకాశం చట్టరీత్యా లేదు. కనుక ఈ సుందరప్రాంతంలో ఉండగోరిన పరాయి ప్రాంతపువారు "<a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B0%A1%E0%B0%B5%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%B3%E0%B1%8D%E0%B0%B3%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="పడవటిళ్ళు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">పడవటిళ్ళలో</a>" (House Boats) ఉండటం ప్రత్యామ్నాయవిధానంగా అభివృద్ధి చెందింది. ముఖ్యంగా బ్రిటిష్ వారికాలంలో సైనికులు ఈ పద్ధతిని అవలంబించారు. ఇది క్రమంగా కాశ్మీరు జీవనవిధానంలో ఒక అవినాభావ భాగమైంది. ఇప్పుడు చాలామంది కాశ్మీరీలు, కాశ్మీరేతరులు ఈ పడవటిళ్ళల్లో ఉంటారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="జన_విస్తరణ"><span id=".E0.B0.9C.E0.B0.A8_.E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.B8.E0.B1.8D.E0.B0.A4.E0.B0.B0.E0.B0.A3"></span>జన విస్తరణ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=6" title="విభాగాన్ని మార్చు: జన విస్తరణ"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 10px 0 10px 25px; background: #f9f9f9; border: 1px #AAA solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; float: Right;"> <tbody><tr> <td colspan="2" bgcolor="#ff2222 align="><b>కాశ్మీరులోయలో మతాల గణాంకాలు</b> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="ముస్లిములు">ముస్లిములు</a> </td> <td>95% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="హిందువులు">హిందువులు</a>, ఇతరులు </td> <td>4% </td></tr> <tr> <td><b><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82" title="జమ్మూ">జమ్ములో</a> మతాల గణాంకాలు</b> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="ముస్లింలు">ముస్లింలు</a> </td> <td>28% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="హిందువులు">హిందువులు</a> </td> <td>66% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%81_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="సిక్కు మతము">సిక్కులు</a>, ఇతరులు </td> <td>4% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="ముస్లింలు">ముస్లింలు</a> </td> <td>44% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%8C%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="బౌద్ధులు">బౌద్ధులు</a> </td> <td>50% </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="హిందువులు">హిందువులు</a>, ఇతరులు </td> <td>5% </td></tr></tbody></table> <p>జమ్ము-కాశ్మీరు మొత్తంలో సుమారు 70% ముస్లిములు. మిగిలినవారిలో బౌద్ధులు, హిందువులు, సిక్కులు ఉన్నారు. లడఖ్ ప్రాంతపు ప్రజలు ఇండో-టిబెటన్ జాతికి చెందినవారు. జమ్ము దక్షిణప్రాంత వాసులు తమ మూలాలు <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="హర్యానా">హర్యానా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B1%8D" title="పంజాబ్">పంజాబ్</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="రాజస్థాన్">రాజస్థాన్</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%A2%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%80" title="ఢిల్లీ">ఢిల్లీ</a> వంటి ప్రాంతాలలో ఉన్నాయని చెప్పుకుంటారు. 1941 వరకు కాశ్మీరు మొత్తం జనాభాలో 15%వరకు హిందువులు ఉండేవారు. 1947లో హిందువుల జనసంఖ్య 2,00,000-4,50,000 మధ్య అంచనా.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1990 తరువాత పెచ్చుపెరిగిన తీవ్రవాదం వల్ల, హిందువులపై దాడులవల్ల అధికభాగం హిందువులు కాశ్మీరుప్రాంతాన్ని వదలి వలసపోవలసి వచ్చింది. ఇప్పుడు (2006లో) మొత్తం హిందూజనాభా 5,000-15,000 మధ్య ఉంటుందని అంచనా.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="విభాగాలు"><span id=".E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.AD.E0.B0.BE.E0.B0.97.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>విభాగాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=7" title="విభాగాన్ని మార్చు: విభాగాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>జమ్ము-కాశ్మీరులో మొత్తం 20 జిల్లాలు ఉన్నాయి. వాటిని జమ్మూ విభాగం 10 జిల్లాలు, కాశ్మీరు విభాగంగా 10 జిల్లాలు ఉన్నాయి.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="జమ్మూ_విభాగంలోని_జిల్లాలు"><span id=".E0.B0.9C.E0.B0.AE.E0.B1.8D.E0.B0.AE.E0.B1.82_.E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.AD.E0.B0.BE.E0.B0.97.E0.B0.82.E0.B0.B2.E0.B1.8B.E0.B0.A8.E0.B0.BF_.E0.B0.9C.E0.B0.BF.E0.B0.B2.E0.B1.8D.E0.B0.B2.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span><b>జమ్మూ విభాగంలోని జిల్లాలు</b></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=8" title="విభాగాన్ని మార్చు: జమ్మూ విభాగంలోని జిల్లాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%A5%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="కథువా జిల్లా">కథువా</a> , <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="జమ్మూ జిల్లా">జమ్మూ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%AC%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="సంబా జిల్లా">సంబా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%89%E0%B0%A7%E0%B0%82%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="ఉధంపూర్ జిల్లా">ఉధంపూర్</a>‌, <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%80_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="రియాసీ జిల్లా">రియాసీ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%8C%E0%B0%B0%E0%B1%80_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="రాజౌరీ జిల్లా">రాజౌరీ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="పూంచ్ జిల్లా">పూంఛ్</a>‌, <a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%8B%E0%B0%A1%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="దోడా జిల్లా">దోడా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%82%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="రంబాన్">రంబాన్</a>‌, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="కిష్త్‌వార్ జిల్లా">కిష్త్‌వార్</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="కాశ్మీరు_విభాగంలోని_జిల్లాలు"><span id=".E0.B0.95.E0.B0.BE.E0.B0.B6.E0.B1.8D.E0.B0.AE.E0.B1.80.E0.B0.B0.E0.B1.81_.E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.AD.E0.B0.BE.E0.B0.97.E0.B0.82.E0.B0.B2.E0.B1.8B.E0.B0.A8.E0.B0.BF_.E0.B0.9C.E0.B0.BF.E0.B0.B2.E0.B1.8D.E0.B0.B2.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span><b>కాశ్మీరు విభాగంలోని జిల్లాలు</b></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=9" title="విభాగాన్ని మార్చు: కాశ్మీరు విభాగంలోని జిల్లాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="అనంతనాగ్ జిల్లా">అనంతనాగ్</a>‌, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%82_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="కుల్గాం జిల్లా">కుల్గాం</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="పుల్వామా జిల్లా">పుల్వామా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B7%E0%B1%8B%E0%B0%AA%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="షోపియన్ జిల్లా">షోపియన్</a> , <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%82_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="బుద్గాం జిల్లా">బుద్గాం</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%97%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AC%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="గందర్బల్ జిల్లా">గందర్బల్‌,</a> <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="బండిపోరా జిల్లా">బండిపోరా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="బారాముల్లా జిల్లా">బారాముల్లా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="కుప్వారా జిల్లా">కుప్వారా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="శ్రీనగర్ జిల్లా">శ్రీనగర్‌,</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="పర్యాటక_రంగం"><span id=".E0.B0.AA.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.AF.E0.B0.BE.E0.B0.9F.E0.B0.95_.E0.B0.B0.E0.B0.82.E0.B0.97.E0.B0.82"></span>పర్యాటక రంగం</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=10" title="విభాగాన్ని మార్చు: పర్యాటక రంగం"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Srinagar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Srinagar.jpg/750px-Srinagar.jpg" decoding="async" width="750" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Srinagar.jpg/1125px-Srinagar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Srinagar.jpg/1500px-Srinagar.jpg 2x" data-file-width="4086" data-file-height="768" /></a><figcaption>శ్రీనగర్ నగరం, దాల్ సరస్సుల విశాల చిత్రం. కాశ్మీరు లోయ అందానికి భూతల స్వర్గంగా పేరు. "ప్రేమ యాత్రలకు బృందావనం, కాశ్మీరాలు ఏలనో" అని <a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B1%81_%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE" title="తెలుగు సినిమా">తెలుగు సినిమా</a> పాట </figcaption></figure> <p>కాశ్మీరును "భూతల స్వర్గం" అని అంటారు. 17వ శతాబ్దంలో <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%98%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="మొఘల్ సామ్రాజ్యం">మొఘల్</a> చక్రవర్తి <a href="/wiki/%E0%B0%B7%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="షాజహాన్">షాజహాన్</a> <a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%81" title="దాల్ సరస్సు">దాల్ సరస్సు</a> పైన పడవటింట్లోంచి చూస్తూ అక్కడి సౌందర్యానికి ముగ్ధుడై <i>భూమిమీద స్వర్గం ఎక్కడైనా ఉంటే అది ఇక్కడే, ఇక్కడే</i> అన్నాడు. కాశ్మీరులో ముఘల్ ఉద్యానవనాలు అందరినీ విశేషంగా ఆకర్షిస్తాయి. ముఘల్‌ఉద్యానవనాలు, శ్రీనగర్, గుల్‌మార్గ్, పహల్‌గాఁవ్ - ఇవి కాశ్మీరులో ముఖ్యమైన పర్యాటక స్థలాలు. </p><p>భారతదేశంలో పర్యాటకులకు కాశ్మీరు అన్నింటికంటే ప్రధానగమ్యంగా ఉండేది. కాని ఇటీవల విజృంభించిన ఉగ్రవాద కార్యకలాపాలవల్లా, శాంతిభద్రతల సమస్యలవల్లా పర్యాటకులు బాగా తగ్గిపోయారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="కాశ్మీరు_వివాదం,_వేర్పాటువాదం,_సాయుధ_పోరాటం"><span id=".E0.B0.95.E0.B0.BE.E0.B0.B6.E0.B1.8D.E0.B0.AE.E0.B1.80.E0.B0.B0.E0.B1.81_.E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.B5.E0.B0.BE.E0.B0.A6.E0.B0.82.2C_.E0.B0.B5.E0.B1.87.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.AA.E0.B0.BE.E0.B0.9F.E0.B1.81.E0.B0.B5.E0.B0.BE.E0.B0.A6.E0.B0.82.2C_.E0.B0.B8.E0.B0.BE.E0.B0.AF.E0.B1.81.E0.B0.A7_.E0.B0.AA.E0.B1.8B.E0.B0.B0.E0.B0.BE.E0.B0.9F.E0.B0.82"></span>కాశ్మీరు వివాదం, వేర్పాటువాదం, సాయుధ పోరాటం</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=11" title="విభాగాన్ని మార్చు: కాశ్మీరు వివాదం, వేర్పాటువాదం, సాయుధ పోరాటం"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1947 నాటికి జమ్మూ-కాశ్మీరు ముస్లిములు అధిక సంఖ్యలో ఉండి, హిందూరాజు పాలనలో ఉన్న రాజ సంస్థానం. భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యము వచ్చి, దేశ విభజన జరిగినప్పుడు <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" title="భారతదేశం">భారతదేశంలో</a> చేరాలో, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="పాకిస్తాన్">పాకిస్తాన్</a>‌లో చేరాలో కాశ్మీరు రాజు నిర్ణయించుకొనలేకపోయాడు. స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన కొద్ది రోజులకే పాకిస్తాన్ వాయువ్యప్రాంతపు పఠానుతెగలవారు సరిహద్దుదాటి కాశ్మీరులో ప్రవేశించారు. స్థానికులను ప్రేరేపించి కాశ్మీరును పాకిస్తాన్‌లో విలీనం చేయించాలని వారి వ్యూహం. అప్పుడు కాశ్మీరు సంస్థానానికి సైనికబలం లేదు. శాంతిభద్రతలు క్షీణించి, అరాచకం ప్రబలుతున్న సమయంలో కాశ్మీరు రాజు భారతదేశం సహాయం అర్ధించాడు. తరువాత కాశ్మీరును భారతదేశంలో విలీనం చేయడానికి నిర్ణయించాడు. తత్ఫలితంగా <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%A8%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%A8%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AB%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్">నేషనల్ కాన్ఫరెన్సు</a> నాయకుడు <a href="/wiki/%E0%B0%B7%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%85%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE" title="షేక్ అబ్దుల్లా">షేక్ అబ్దుల్లా</a> కాశ్మీరు రాష్ట్రనాయకుడయ్యాడు. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Kashmir_map.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Kashmir_map.jpg/300px-Kashmir_map.jpg" decoding="async" width="300" height="345" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Kashmir_map.jpg/450px-Kashmir_map.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Kashmir_map.jpg/600px-Kashmir_map.jpg 2x" data-file-width="974" data-file-height="1120" /></a><figcaption> గోధుమ రంగులో నున్నభాగం భారతదేశం అధీనంలో ఉంది. వాయవ్యాన పచ్చని రంగులో ఉన్న భాగం పాకిస్తాన్ అధీనంలో ఉంది. ఈశాన్యాన చారలతో చూపబడిన ఆక్సాయ్‌చిన్ చైనా అధీనంలో ఉంది.</figcaption></figure> <p>1948 జనవరిలో భారతసైన్యం కాశ్మీరులో ప్రవేశించి అరాచక మూకలను తరిమి, దానిని భారతదేశంలో భాగంగా చేసుకొంది. ఖంగుతిన్న పాకిస్తాన్ సైన్యం కాశ్మీరుపై దండెత్తింది. అప్పుడు జరిగిన <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B0%82_1947" title="భారత పాక్ యుద్ధం 1947">మొదటి భారత-పాకిస్తాన్ యుద్ధం</a> కొన్ని నెలలు తీవ్రంగా సాగింది. తరువాత జరిగిన యుద్ధవిరమణ ఒప్పందం ప్రకారం కొంత కాశ్మీరు భాగం పాకిస్తాన్ అధినంలో ఉండిపోయింది. ఈ భాగాన్ని <i>పాకిస్తాన్ ఆక్రమిత కాశ్మీరు</i> అని భారతదేశంలో అంటారు. అదే భాగాన్ని <i>ఆజాద్ కాశ్మీరు</i> అని పాకిస్తాన్‌లో అంటారు. </p><p>1962లో జరిగి <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B0%82_1962" title="భారత చైనా యుద్ధం 1962">భారత-చైనా యుద్ధంలో</a> కాశ్మీరు ఈశాన్యభాగమైన <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%86%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B1%8D_%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="ఆక్సాయ్ చిన్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">ఆక్సాయ్ చిన్</a> భాగాన్ని <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="చైనా">చైనా</a> ఆక్రమించింది. ఇది కూడా భారతదేశంలో భాగమేనని భారతదేశపు వాదన. </p><p>అప్పటినుండి భారతదేశం, పాకిస్తాన్‌ల మధ్య వైరానికి కాశ్మీరు ప్రధానకారణం. ప్రపంచంరాజకీయాలలో అత్యంత ప్రమాదకరమైన యుద్ధానికి దారితీయగల ప్రమాదం ఉన్నవాటిలో ఇదిఒకటి. ఇందుమూలంగా 1948లోను, 1965లోను భారత్-పాకిస్తాన్‌లమధ్య యుద్ధాలు జరిగాయి. (1971లో జరిగిన యుద్ధం బంగ్లాదేశ్ కారణంగా జరిగింది). మరల 1999లో <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="కార్గిల్">కార్గిల్</a> ప్రాంతంలో జరిగిన సంఘర్షణ పూర్తిస్థాయి యుద్ధానికి పోకుండా నిలువరించబడింది. </p><p>కానీ కాశ్మీరులో ఏ ప్రాంతాన్నైనా <i>వివాదాస్పద ప్రాంతం</i> అనిగాని, <i>పాకిస్తాన్‌లో భాగం</i> అనిగాని చూపే ప్రచురణను భారతప్రభుత్వం బహిష్కరిస్తుంది.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>1988-2000 మధ్య ఉగ్ర్రవాదం కాశ్మీరులో 45,000పైగా అమాయకుల ప్రాణాలను బలిగొన్నది. ఈ సంఖ్యను కొన్న సంస్థలు మరింత ఎక్కువని అంచనా వేస్తున్నాయి. 1990 నుండి పాకిస్తాన్‌ద్వారా శిక్షితులైన ఉగ్రవాదుల కార్యకలాపాలు ప్రబలాయి. అందువల్ల భారతసైన్యం కాశ్మీరులో నిరంతరంగా ప్రచ్ఛన్నయుద్ధం చేయవలసి వస్తుంది. సామాన్యులపై మిలిటరీవారి అత్యాచారాలగురించి తీవ్రమైన విమర్శలున్నాయి.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.కాశ్మీర్ భారత్, పాకిస్థాన్‌లలో దేనికీ చెందకుండా, స్వతంత్రదేశంగా ఉండాలని లిబియా అధ్యక్షుడు <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%97%E0%B0%A1%E0%B0%BE%E0%B0%AB%E0%B1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="గడాఫీ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">గడాఫీ</a> ఐక్యరాజ్య సమితి సర్వప్రతినిధి సభలో అన్నారు. (ఈనాడు 25.9.2009). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="గిల్గిత్_-_బాల్టిస్థాన్"><span id=".E0.B0.97.E0.B0.BF.E0.B0.B2.E0.B1.8D.E0.B0.97.E0.B0.BF.E0.B0.A4.E0.B1.8D_-_.E0.B0.AC.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.8D.E0.B0.9F.E0.B0.BF.E0.B0.B8.E0.B1.8D.E0.B0.A5.E0.B0.BE.E0.B0.A8.E0.B1.8D"></span>గిల్గిత్ - బాల్టిస్థాన్</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=12" title="విభాగాన్ని మార్చు: గిల్గిత్ - బాల్టిస్థాన్"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>కాశ్మీరులో భాగమైన గిల్గిత్‌-బాల్టిస్థాన్‌ను స్థానిక గిరిజనుల సాయంతో పాకిస్థాన్‌ 1947లో ఆక్రమించింది.ఇప్పటివరకూ ఈ భూభాగం ఎలాంటి ప్రజాస్వామ్యం లేకుండా పాకిస్థాన్‌ అధ్యక్షుడి ప్రత్యక్ష పాలనలో ఉంది.ఇప్పుడు ఈ భూభాగంపై వాస్తవ నియంత్రణాధికారాన్ని పాకిస్థాన్‌ చైనాకు అప్పగించింది.అరబ్బు దేశాలకు, చైనాకు మధ్య సిల్క్‌ రవాణా మార్గంలో గిల్గిత్‌-బాల్టిస్థాన్‌ భూభాగం ఉంది. <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%86%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="పాక్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">పాక్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్</a> పీఓకే ప్రజల స్వయం నిర్ణయాధికారం గురించి మాట్లాడిన పార్టీలన్నింటినీ ఎన్నికల్లో పాల్గొనకుండా బహిష్కరించడాన్ని భారత విదేశాంగ శాఖ తప్పు పట్టింది.పాకిస్థాన్‌లో పీఓకే విలీనాన్ని ఆమోదించని వారిని, వ్యతిరేక ప్రచారం నిర్వహించేవారిని ఎన్నికల్లో పాల్గొనకుండా బహిష్కరించవచ్చునన్న నిబంధన పీఓకే తాత్కాలిక రాజ్యాంగంలో ఉంది.జమ్మూ కాశ్మీర్ లో హిందూ మతస్తులని, ఉగ్ర వాదులు చంపుతున్నారు, గతంలో చాల మందిని 10,00,000 హిందూ మతస్తులని చంపినారు, ఉగ్ర వాదులుగా మారక పోతే ముస్లిం మతస్తులని కుడా చంపుతున్నారు . ముస్లిం మహిళలని రక్షణ లేదు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఇవి_కూడా_చూడండి"><span id=".E0.B0.87.E0.B0.B5.E0.B0.BF_.E0.B0.95.E0.B1.82.E0.B0.A1.E0.B0.BE_.E0.B0.9A.E0.B1.82.E0.B0.A1.E0.B0.82.E0.B0.A1.E0.B0.BF"></span>ఇవి కూడా చూడండి</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=13" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఇవి కూడా చూడండి"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%80_%E0%B0%B5%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="కాశ్మీరీ వంటకాలు">కాశ్మీరీ వంటకాలు</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="కాశ్మీరు వివాదం">కాశ్మీరు వివాదం</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B9%E0%B0%BE" title="శ్రీనివాస్ కుమార్ సిన్హా">శ్రీనివాస్ కుమార్ సిన్హా</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="మూలాలు"><span id=".E0.B0.AE.E0.B1.82.E0.B0.B2.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>మూలాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=14" title="విభాగాన్ని మార్చు: మూలాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4342780">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#2C882D;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.businesstoday.in/current/economy-politics/jammu-and-kashmir-crisis-live-updates-governor-reviews-security-situation-in-state/story/370856.html">"Article 370 revoked Updates: Jammu & Kashmir is now a Union Territory, Lok Sabha passes bifurcation bill"</a>. <i>www.businesstoday.in</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-11-10</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.businesstoday.in&rft.atitle=Article+370+revoked+Updates%3A+Jammu+%26+Kashmir+is+now+a+Union+Territory%2C+Lok+Sabha+passes+bifurcation+bill&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.businesstoday.in%2Fcurrent%2Feconomy-politics%2Fjammu-and-kashmir-crisis-live-updates-governor-reviews-security-situation-in-state%2Fstory%2F370856.html&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_2-0">2.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_2-1">2.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210206180631/https://jk.gov.in/jammukashmir/?q=divisions">"Jammu and Kashmir: Official Portal"</a>. <i>jk.gov.in</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://jk.gov.in/jammukashmir/?q=divisions">the original</a> on 2021-02-06<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-11-10</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=jk.gov.in&rft.atitle=Jammu+and+Kashmir%3A+Official+Portal&rft_id=https%3A%2F%2Fjk.gov.in%2Fjammukashmir%2F%3Fq%3Ddivisions&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">for the full historical debate see Alexander Evans's ‘A departure from history: Kashmiri Pandits, 1990-2001’ Contemporary South Asia, Vol 11, 1 2002 p19-37)</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050507064037/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/in.html">"CIA publication"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/in.html">the original</a> on 2005-05-07<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-12-15</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=CIA+publication&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cia.gov%2Fcia%2Fpublications%2Ffactbook%2Fgeos%2Fin.html&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210206180631/https://jk.gov.in/jammukashmir/?q=divisions">"Jammu and Kashmir: Official Portal"</a>. <i>jk.gov.in</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://jk.gov.in/jammukashmir/?q=divisions">the original</a> on 2021-02-06<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-12-07</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=jk.gov.in&rft.atitle=Jammu+and+Kashmir%3A+Official+Portal&rft_id=https%3A%2F%2Fjk.gov.in%2Fjammukashmir%2F%3Fq%3Ddivisions&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82+%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81+%28%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%29" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">ban on the import of <i>Encyclopædia Britannica</i> CD-ROMs into India in 1998 <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.indianexpress.com/ie/daily/19980826/23850324.html">[1]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050407222929/http://www.indianexpress.com/ie/daily/19980826/23850324.html">Archived</a> 2005-04-07 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Human Rights Watch report <i>India: Impunity Fuels Conflict in Jammu and Kashmir (Abuses by Indian Army and Militants Continue, With Perpetrators Unpunished)</i>, <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://hrw.org/english/docs/2006/09/08/india14159.htm">[2]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061213035757/http://www.hrw.org/english/docs/2006/09/08/india14159.htm">Archived</a> 2006-12-13 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> </ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="బయటి_లింకులు"><span id=".E0.B0.AC.E0.B0.AF.E0.B0.9F.E0.B0.BF_.E0.B0.B2.E0.B0.BF.E0.B0.82.E0.B0.95.E0.B1.81.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>బయటి లింకులు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&action=edit&section=15" title="విభాగాన్ని మార్చు: బయటి లింకులు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170915154945/http://jammukashmir.nic.in/">Official website of Government of Jammu and Kashmir, India</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kashmirnetwork.com/gallery/">Kashmir Revisited Photogallery</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kashmirnewz.com">Kashmir Newz, news and feature service from Jammu and Kashmir</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061216020253/http://www.kashmirnewz.com/">Archived</a> 2006-12-16 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kashmirherald.com">Kashmir Herald</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130523224742/http://www.kashmirhouseboats.com/kashmir-picture-gallery-photos.html">Kashmir Pictures Gallery</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071203095700/http://www.geocities.com/pk_pandita/anantnag.html">Anantnag Kashmir</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jammu-kashmir.com/">Website about Jammu and Kashmir</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090129231750/http://www.jammu-kashmir.com/">Archived</a> 2009-01-29 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jammu-kashmir.tripod.com/districts.html">Jammu Kashmir Ladakh Districts</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.koausa.org/Nature/maps.html">Maps of Jammu and Kashmir</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060926225822/http://www.koausa.org/Nature/maps.html">Archived</a> 2006-09-26 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jktourism.org/">Jammu and Kashmir tourism department</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100217030231/http://www.jktourism.org/">Archived</a> 2010-02-17 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.google.com/news?hl=en&lr=&ie=UTF-8&oe=UTF-8&safe=off&q=Jammu+and+Kashmir&sa=N&tab=in">Search for Jammu and Kashmir</a> on Google News</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070311003226/http://www.outlookindia.com/fullprint.asp?choice=1&fodname=20051013&fname=madhu&sid=1">Opinion piece, 13 Oct 2005, on the policies of Chief Minister Mufti Muhammad Sayeed</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.usip.org/pubs/specialreports/sr133.html">Quickstep or Kadam Taal?: The Elusive Search for Peace in Jammu and Kashmir</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090615035427/http://www.usip.org/pubs/specialreports/sr133.html">Archived</a> 2009-06-15 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> U.S. Institute of Peace Report, March 2005</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100612114256/http://jammukashmir.nic.in/govt/cntit1.htm#1">Proclamation of May 1, 1951 on Jammu & Kashmir Constituent Assembly by Yuvraj (Crown Prince) Karan Singh from the Official website of Government of Jammu and Kashmir, India</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/5030514.stm">http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/5030514.stm</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3795437">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4286695">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=&#124;link=_భారతదేశం_రాష్ట్రాలు,_కేంద్రపాలిత_ప్రాంతాలు" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3795437"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4294021">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8:%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81,_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="మూస:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు"><abbr title="View this template">v</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8_%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A:%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81,_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="మూస చర్చ:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)"><abbr title="Discuss this template">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:EditPage/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8:%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81,_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక:EditPage/మూస:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు"><abbr title="Edit this template">e</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=&#124;link=_భారతదేశం_రాష్ట్రాలు,_కేంద్రపాలిత_ప్రాంతాలు" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" title="భారతదేశం">భారతదేశం</a> <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81,_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు">రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="రాష్ట్రాలు">రాష్ట్రాలు</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="ఆంధ్రప్రదేశ్">ఆంధ్రప్రదేశ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B1%81%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%9A%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="అరుణాచల్ ప్రదేశ్">అరుణాచల్ ప్రదేశ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B8%E0%B1%8B%E0%B0%82" title="అసోం">అసోం</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%80%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="బీహార్">బీహార్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%9B%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E2%80%8C%E0%B0%97%E0%B0%A2%E0%B1%8D" title="ఛత్తీస్‌గఢ్">ఛత్తీస్‌గఢ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%B5%E0%B0%BE" title="గోవా">గోవా</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%9C%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%8D" title="గుజరాత్">గుజరాత్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="హర్యానా">హర్యానా</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%9A%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="హిమాచల్ ప్రదేశ్">హిమాచల్ ప్రదేశ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%96%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8D" title="జార్ఖండ్">జార్ఖండ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B0%95" title="కర్ణాటక">కర్ణాటక</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B0%B3" title="కేరళ">కేరళ</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="మధ్య ప్రదేశ్">మధ్య ప్రదేశ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0" title="మహారాష్ట్ర">మహారాష్ట్ర</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%A3%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="మణిపూర్">మణిపూర్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%87%E0%B0%98%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%AF" title="మేఘాలయ">మేఘాలయ</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%9C%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="మిజోరాం">మిజోరాం</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8D" title="నాగాలాండ్">నాగాలాండ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%92%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="ఒరిస్సా">ఒరిస్సా</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B1%8D" title="పంజాబ్">పంజాబ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="రాజస్థాన్">రాజస్థాన్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%82" title="సిక్కిం">సిక్కిం</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%B3%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="తమిళనాడు">తమిళనాడు</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3" title="తెలంగాణ">తెలంగాణ</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B0" title="త్రిపుర">త్రిపుర</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%89%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%B2%E0%B1%8D" class="mw-redirect" title="ఉత్తరాంచల్">ఉత్తరాంచల్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%89%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%B0_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="ఉత్తర ప్రదేశ్">ఉత్తర ప్రదేశ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%AE_%E0%B0%AC%E0%B1%86%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="పశ్చిమ బెంగాల్">పశ్చిమ బెంగాల్</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><b><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు">కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు</a></b></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%A6%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="అండమాన్ నికోబార్ దీవులు">అండమాన్ నికోబార్ దీవులు</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%80%E0%B0%97%E0%B0%A2%E0%B1%8D" title="చండీగఢ్">చండీగఢ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE_%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B1%81_%E0%B0%B9%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B2%E0%B1%80,_%E0%B0%A1%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%A1%E0%B0%AF%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82" class="mw-redirect" title="దాద్రా నగరు హవేలీ, డామన్ డయ్యూ">దాద్రా నగరు హవేలీ, డామన్ డయ్యూ</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%A2%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%80" title="ఢిల్లీ">ఢిల్లీ</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%82)" title="జమ్మూ కాశ్మీరు (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)">జమ్మూ కాశ్మీరు</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%B2%E0%B0%A1%E0%B0%96%E0%B1%8D" title="లడఖ్">లడఖ్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%B2%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%8D" title="లక్షద్వీప్">లక్షద్వీప్</a> <b>·</b> <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B0%BF" title="పుదుచ్చేరి">పుదుచ్చేరి</a></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జమ్మూ_కాశ్మీరు_(రాష్ట్రం)&oldid=4347601">https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జమ్మూ_కాశ్మీరు_(రాష్ట్రం)&oldid=4347601</a>" నుండి వెలికితీశారు</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక:వర్గాలు">వర్గాలు</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6_%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81,_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు">భారతదేశ రాష్ట్రాలు, ప్రాంతాలు</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="వర్గం:జమ్మూ కాశ్మీరు">జమ్మూ కాశ్మీరు</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">దాచిన వర్గాలు: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="వర్గం:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Webarchive_template_wayback_links" title="వర్గం:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%88_%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82_%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు">ఈ వారం వ్యాసాలు</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ఈ పేజీలో చివరి మార్పు 20 అక్టోబరు 2024న 12:47కు జరిగింది.</li> <li id="footer-info-copyright">పాఠ్యం <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">క్రియేటివ్ కామన్స్ అట్రిబ్యూషన్/షేర్-ఎలైక్ లైసెన్సు</a>; క్రింద లభ్యం అదనపు షరతులు వర్తించవచ్చు. మరిన్ని వివరాలకు <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">వాడుక నియమాలను</a> చూడండి.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">గోప్యతా విధానం</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF">వికీపీడియా గురించి</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%A7%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%85%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81">అస్వీకారములు</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">వృద్ధికారులు</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/te.wikipedia.org">గణాంకాలు</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">కుకీ ప్రకటన</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//te.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">మొబైల్ వీక్షణ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6855777b7b-7tzl4","wgBackendResponseTime":153,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.329","walltime":"0.409","ppvisitednodes":{"value":709,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":33214,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1081,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":26387,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 307.638 1 -total"," 44.03% 135.439 1 మూస:భారతదేశ_రాష్ట్రాలు,_కేంద్రపాలిత_ప్రాంతాలు"," 42.66% 131.240 1 మూస:Navbox_generic"," 34.27% 105.434 4 మూస:Cite_web"," 11.14% 34.261 1 మూస:భారత_రాష్ట్ర_సమాచారపెట్టె"," 9.44% 29.036 1 మూస:Coord"," 5.72% 17.606 1 మూస:Flag"," 5.54% 17.029 7 మూస:Webarchive"," 3.72% 11.457 1 మూస:Country_data_భారతదేశం"," 1.30% 4.010 1 మూస:Flag/core"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.192","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3589094,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-9ch4j","timestamp":"20241127154718","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0c1c\u0c2e\u0c4d\u0c2e\u0c42 \u0c15\u0c3e\u0c36\u0c4d\u0c2e\u0c40\u0c30\u0c41 (\u0c30\u0c3e\u0c37\u0c4d\u0c1f\u0c4d\u0c30\u0c02)","url":"https:\/\/te.wikipedia.org\/wiki\/%E0%B0%9C%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%82_%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81_(%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1180","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1180","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-06-15T01:31:45Z","dateModified":"2024-10-20T12:47:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b2\/Jammu_and_Kashmir_in_India_%28de-facto%29_%28disputed_hatched%29.svg","headline":"\u0c2d\u0c3e\u0c30\u0c24\u0c26\u0c47\u0c36\u0c02\u0c1a\u0c47 \u0c28\u0c3f\u0c30\u0c4d\u0c35\u0c39\u0c3f\u0c02\u0c1a\u0c2c\u0c21\u0c47 \u0c2a\u0c42\u0c30\u0c4d\u0c35 \u0c30\u0c3e\u0c37\u0c4d\u0c1f\u0c4d\u0c30\u0c02"}</script> </body> </html>