CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ckb" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ھۆردی زێڕین - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ckbwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9","٠\t١\t٢\t٣\t٤\t٥\t٦\t٧\t٨\t٩"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","کانوونی دووەم","شوبات","ئازار","نیسان","ئایار","حوزەیران","تەممووز","ئاب","ئەیلوول","تشرینی یەکەم","تشرینی دووەم","کانوونی یەکەم"],"wgRequestId":"2c678e22-2139-44ea-ae0c-2ce40ae102ba","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ھۆردی_زێڕین","wgTitle":"ھۆردی زێڕین","wgCurRevisionId":1369602,"wgRevisionId":1369602,"wgArticleId":222200,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ئەو پەڕانەی ژێدەری ڕووسییان ھەیە (ru)","ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: پارامەتری پشتگیرینەکراو","ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان", "ئەو پەڕانەی ژێدەری ئەڵمانییان ھەیە (de)","دەروازەی مێژوو/وتارە پەیوەندیدارەکان","دەروازەی مێژووی ئیسلام/وتارە پەیوەندیدارەکان","دەروازەی ئیسلام/وتارە پەیوەندیدارەکان","ھەموو ئەو وتارانەی تووڵی دەروازەیان بەکارھێناوە","پۆلی کۆمنز بە بەستەری خۆماڵیی یەکسان لەگەڵ ویکیدراوە","ھەموو ئەو پەڕانەی خاوێنکردنیان پێویستە","پەڕەکان بە نەخشەکان","Pages using the JsonConfig extension","Articles with ئینگلیزی-language sources (en)","Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters","ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، دامەزرانی دەیەی ١٢٤٠","مێژووی ئاسیای ناوەندی","مێژووی مەنگۆلیا", "وڵاتە پێشووەکانی ئاسیا","وڵاتە پێشووەکانی ئەورووپا","وڵاتە پێشووەکان"],"wgPageViewLanguage":"ckb","wgPageContentLanguage":"ckb","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ھۆردی_زێڕین","wgRelevantArticleId":222200,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ckb","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"ckb"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition": "interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q79965","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.kartographer.style":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready", "ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.kartographer.link","ext.kartographer.staticframe","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.CommonsDirect","ext.gadget.cgiircbox","ext.gadget.markAdmins","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.defaultsummaries","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.gadget.NotifCountTitle","ext.gadget.autosign","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession", "wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ckb&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg/1200px-Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="839"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg/800px-Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="559"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg/640px-Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="447"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ھۆردی زێڕین - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ckb.m.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="دەستکاری" href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکیپیدیا (ckb)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ckb.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ckb"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="فیدی Atom بۆ ویکیپیدیا" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86_%DA%AF%DB%86%DA%95%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ھۆردی_زێڕین rootpage-ھۆردی_زێڕین skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">بۆ ناوەڕۆک بازبدە</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="پێگە"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="پێڕستی سەرەکی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">پێڕستی سەرەکی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">پێڕستی سەرەکی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">بشارەوە</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ڕێدۆزی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9" title="سەردانی پەڕەی سەرەکی بکە [z]" accesskey="z"><span>دەستپێک</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%95%D9%88%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%95_%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%88%D8%A7%D9%85%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="زانیاری پێشینە بەدەست بھێنە دەربارەی بۆنە ھەنووکەییەکان"><span>ڕووداوە ھەنووکەیییەکان</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%BE%DB%95%DA%B5%DA%A9%DB%95%D9%88%D8%AA%D8%8C%D9%BE%DB%95%DA%95%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95_%DA%BE%DB%95%D8%B1%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C" title="پەڕەیەک بە هەڵکەوت نیشان بدە [x]" accesskey="x"><span>وتارێک بە ھەڵکەوت</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> ھەڵسوکەوت </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%95%D8%AA%DB%8C:%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%95%DB%86%DA%A9" title="شوێنی تێگەیشتن"><span>یارمەتی</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%95%D8%AA"><span>دەربارەی ویکیپیدیا</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%85%DB%95%DA%B5%DA%AF%D8%A7" title="سەبارەت بە پڕۆژەکە، چی دەتوانی بکەیت، لە کوێ شتەکان بدۆزیتەوە"><span>دەروازەی کۆمەڵگە</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86_%DA%AF%DB%86%DA%95%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="لیستی دوایین گۆڕانکارییەکان لەم ویکییەدا [r]" accesskey="r"><span>دوایین گۆڕانکارییەکان</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C"><span>پەڕەی پەیوەندی</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکیپیدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ckb.svg" style="width: 5.25em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ckb.svg" width="83" height="17" style="width: 5.1875em; height: 1.0625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%AF%DB%95%DA%95%D8%A7%D9%86" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="لە ویکیپیدیا بگەڕێ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>گەڕان</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="لە ویکیپیدیادا بگەڕێ" aria-label="لە ویکیپیدیادا بگەڕێ" autocapitalize="sentences" title="لە ویکیپیدیا بگەڕێ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="تایبەت:گەڕان"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">بگەڕێ</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ئامڕازە تاکەکەسییەکان"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ڕواڵەت"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ڕواڵەت" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ڕواڵەت</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ckb.wikipedia.org&uselang=ckb" class=""><span>بەخشین بە ویکیپیدیا</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1&returnto=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" title="تۆ ھان دەدرێیت کە ھەژمارێک دروست بکەیت و بچیتە ژوورەوە، ئەمە سەرەکی نییە بەھەرحاڵ" class=""><span>ھەژمار دروست بکە</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%DA%98%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1&returnto=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" title="پێشنیارت پێدەکرێ بچیتە ژوورەوە؛ ھەرچەندە زۆرت لێناکرێ [o]" accesskey="o" class=""><span>بچۆ ژوورەوە</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="ھەڵبژاردەی زیاتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ئامڕازە تاکەکەسییەکان" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ئامڕازە تاکەکەسییەکان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_ckb.wikipedia.org&uselang=ckb"><span>بەخشین بە ویکیپیدیا</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1&returnto=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" title="تۆ ھان دەدرێیت کە ھەژمارێک دروست بکەیت و بچیتە ژوورەوە، ئەمە سەرەکی نییە بەھەرحاڵ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ھەژمار دروست بکە</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%DA%98%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1&returnto=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" title="پێشنیارت پێدەکرێ بچیتە ژوورەوە؛ ھەرچەندە زۆرت لێناکرێ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>بچۆ ژوورەوە</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ئەو پەڕانەی بۆ ئەو دەستکاریکەرانەن کە لەدەرەوەن <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86" aria-label="زیاتر لەسەر دەستکاریکردن فێر بە"><span>زیاتر فێر بە</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%A8%DB%95%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%85" title="پێڕستی ئەو دەستکارییانەی لەم ناونیشانی ئای-پییەوە کراوە [y]" accesskey="y"><span>بەشدارییەکان</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%8E%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85" title="لێدوان لەسەر دەستکارییەکان لەم ئایپی ئەدرەسەوە [n]" accesskey="n"><span>لێدوان</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="پێگە"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="ناوەڕۆکەکان" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">ناوەڕۆکەکان</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">بشارەوە</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">دەستپێک</div> </a> </li> <li id="toc-ناوی_ھۆردی_زێرین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ناوی_ھۆردی_زێرین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١</span> <span>ناوی ھۆردی زێرین</span> </div> </a> <ul id="toc-ناوی_ھۆردی_زێرین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ڕەگ_وڕیشەی_مەغۆلەکان_ساڵانی_١٢٢٥_تا_١٢٤١" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ڕەگ_وڕیشەی_مەغۆلەکان_ساڵانی_١٢٢٥_تا_١٢٤١"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٢</span> <span>ڕەگ وڕیشەی مەغۆلەکان ساڵانی ١٢٢٥ تا ١٢٤١</span> </div> </a> <ul id="toc-ڕەگ_وڕیشەی_مەغۆلەکان_ساڵانی_١٢٢٥_تا_١٢٤١-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سەردەمی_زێڕین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سەردەمی_زێڕین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٣</span> <span>سەردەمی زێڕین</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-سەردەمی_زێڕین-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ژێربەشی سەردەمی زێڕین بگۆڕە</span> </button> <ul id="toc-سەردەمی_زێڕین-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ژیاننامەی_باتۆ_خان_ساڵانی_(١٢٤٢_تا_١٢٥٦)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ژیاننامەی_باتۆ_خان_ساڵانی_(١٢٤٢_تا_١٢٥٦)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٣.١</span> <span>ژیاننامەی باتۆ خان ساڵانی (١٢٤٢ تا ١٢٥٦)</span> </div> </a> <ul id="toc-ژیاننامەی_باتۆ_خان_ساڵانی_(١٢٤٢_تا_١٢٥٦)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ژیاننامەی_مەنگو-تیمور_ساڵی_(١٢٦٦–١٢٨٠)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ژیاننامەی_مەنگو-تیمور_ساڵی_(١٢٦٦–١٢٨٠)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٣.٢</span> <span>ژیاننامەی مەنگو-تیمور ساڵی (١٢٦٦–١٢٨٠)</span> </div> </a> <ul id="toc-ژیاننامەی_مەنگو-تیمور_ساڵی_(١٢٦٦–١٢٨٠)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دوو_شانشین_لە_ساڵانی_(١٢٨١_تا_١٢٩٩)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دوو_شانشین_لە_ساڵانی_(١٢٨١_تا_١٢٩٩)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٣.٣</span> <span>دوو شانشین لە ساڵانی (١٢٨١ تا ١٢٩٩)</span> </div> </a> <ul id="toc-دوو_شانشین_لە_ساڵانی_(١٢٨١_تا_١٢٩٩)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ئاشتی_گشتی_لە_نێوان_ساڵانی(١٢٩٩_و_١٣١٢)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ئاشتی_گشتی_لە_نێوان_ساڵانی(١٢٩٩_و_١٣١٢)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٣.٤</span> <span>ئاشتی گشتی لە نێوان ساڵانی(١٢٩٩ و ١٣١٢)</span> </div> </a> <ul id="toc-ئاشتی_گشتی_لە_نێوان_ساڵانی(١٢٩٩_و_١٣١٢)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ڕێچکەی_موسوڵمانایەتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ڕێچکەی_موسوڵمانایەتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٤</span> <span>ڕێچکەی موسوڵمانایەتی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ڕێچکەی_موسوڵمانایەتی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ژێربەشی ڕێچکەی موسوڵمانایەتی بگۆڕە</span> </button> <ul id="toc-ڕێچکەی_موسوڵمانایەتی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ئۆز_بێک_خان_(١٣١٣–١٣٤١)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ئۆز_بێک_خان_(١٣١٣–١٣٤١)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٤.١</span> <span>ئۆز بێک خان (١٣١٣–١٣٤١)</span> </div> </a> <ul id="toc-ئۆز_بێک_خان_(١٣١٣–١٣٤١)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-داڕووخانی_ھۆردی_زێڕین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#داڕووخانی_ھۆردی_زێڕین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٥</span> <span>داڕووخانی ھۆردی زێڕین</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-داڕووخانی_ھۆردی_زێڕین-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ژێربەشی داڕووخانی ھۆردی زێڕین بگۆڕە</span> </button> <ul id="toc-داڕووخانی_ھۆردی_زێڕین-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ئاژاوەی_گەورە_(١٣٥٩–١٣٨١)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ئاژاوەی_گەورە_(١٣٥٩–١٣٨١)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٥.١</span> <span>ئاژاوەی گەورە (١٣٥٩–١٣٨١)</span> </div> </a> <ul id="toc-ئاژاوەی_گەورە_(١٣٥٩–١٣٨١)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-داگیرکردنەکانی_ڕووسیا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#داگیرکردنەکانی_ڕووسیا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٥.٢</span> <span>داگیرکردنەکانی ڕووسیا</span> </div> </a> <ul id="toc-داگیرکردنەکانی_ڕووسیا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-باجەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#باجەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦</span> <span>باجەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-باجەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سەرچاوەکان_و_تێبینییەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سەرچاوەکان_و_تێبینییەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٧</span> <span>سەرچاوەکان و تێبینییەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-سەرچاوەکان_و_تێبینییەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کتێبخانە" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کتێبخانە"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٨</span> <span>کتێبخانە</span> </div> </a> <ul id="toc-کتێبخانە-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بەستەرە_دەرەکییەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#بەستەرە_دەرەکییەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٩</span> <span>بەستەرە دەرەکییەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-بەستەرە_دەرەکییەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="ناوەڕۆکەکان" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="خشتەی ناوەڕۆکەکان بگۆڕە" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">خشتەی ناوەڕۆکەکان بگۆڕە</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ھۆردی زێڕین</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="بڕۆ بۆ وتارێک بە زمانێکی تر. بە ٩٠ زمان بەردەستە" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-90" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">٩٠ زمان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Kawan_Meuih" title="Kawan Meuih – ئاچەیی" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Kawan Meuih" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="ئاچەیی" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Goue_Horde" title="Goue Horde – ئەفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Goue Horde" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ئەفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Goldene_Horde" title="Goldene Horde – ئەڵمانیی سویسڕا" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Goldene Horde" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="ئەڵمانیی سویسڕا" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Horda_d%27Oro" title="Horda d'Oro – ئاراگۆنی" lang="an" hreflang="an" data-title="Horda d'Oro" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="ئاراگۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="وتاری ھەڵبژێردراو"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A8%D9%8A%D9%84%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%87%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="خانية القبيلة الذهبية – عەرەبی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="خانية القبيلة الذهبية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عەرەبی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A8%D9%8A%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%87%D8%A8%D9%8A%D9%87" title="القبيله الدهبيه – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="القبيله الدهبيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Horda_d%27Oru" title="Horda d'Oru – ئاستۆری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Horda d'Oru" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ئاستۆری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Q%C4%B1z%C4%B1l_Orda" title="Qızıl Orda – ئازەربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Qızıl Orda" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ئازەربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="آلتین اوردو – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آلتین اوردو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%A3%D1%80%D2%99%D0%B0" title="Алтын Урҙа – باشکیەر" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Алтын Урҙа" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشکیەر" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Залатая Арда – بیلاڕووسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Залатая Арда" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بیلاڕووسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Залатая Арда – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Залатая Арда" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0_%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Златна орда – بۆلگاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Златна орда" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بۆلگاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A7%87%E0%A6%A8_%E0%A6%B9%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A1" title="গোল্ডেন হোর্ড – بەنگلادێشی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="গোল্ডেন হোর্ড" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بەنگلادێشی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Zlatna_Horda" title="Zlatna Horda – بۆسنی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Zlatna Horda" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بۆسنی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%81" title="Алтан улас – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Алтан улас" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Horda_d%27Or" title="Horda d'Or – كاتالۆنی" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Horda d'Or" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="كاتالۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Ulu%C4%9F_Ulus" title="Uluğ Ulus – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Uluğ Ulus" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Zlat%C3%A1_horda" title="Zlatá horda – چێکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Zlatá horda" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چێکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AB%D0%BB%D1%82%C4%83%D0%BD_%D0%A3%D1%80%D1%82%D0%B0" title="Ылтăн Урта – چووڤاشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ылтăн Урта" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چووڤاشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Llu_Euraid" title="Y Llu Euraid – وێلزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Llu Euraid" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="وێلزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Den_Gyldne_Horde" title="Den Gyldne Horde – دانماركی" lang="da" hreflang="da" data-title="Den Gyldne Horde" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانماركی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Goldene_Horde" title="Goldene Horde – ئەڵمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Goldene Horde" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ئەڵمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CF%85%CF%83%CE%AE_%CE%9F%CF%81%CE%B4%CE%AE" title="Χρυσή Ορδή – یۆنانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Χρυσή Ορδή" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یۆنانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Golden_Horde" title="Golden Horde – ئینگلیزی" lang="en" hreflang="en" data-title="Golden Horde" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ئینگلیزی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ora_Hordo" title="Ora Hordo – ئێسپیرانتۆ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ora Hordo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ئێسپیرانتۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Horda_de_Oro" title="Horda de Oro – ئیسپانی" lang="es" hreflang="es" data-title="Horda de Oro" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ئیسپانی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kuldhord" title="Kuldhord – ئیستۆنی" lang="et" hreflang="et" data-title="Kuldhord" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ئیستۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Urrezko_Horda" title="Urrezko Horda – باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Urrezko Horda" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اردوی زرین – فارسی" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اردوی زرین" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="فارسی" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kultainen_orda" title="Kultainen orda – فینلەندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kultainen orda" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فینلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Horde_d%27or" title="Horde d'or – فەرەنسی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Horde d'or" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فەرەنسی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Mathshlua_%C3%93rga" title="An Mathshlua Órga – ئیرلەندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Mathshlua Órga" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ئیرلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Horda_de_Ouro" title="Horda de Ouro – گالیسی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Horda de Ouro" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%95%D7%A8%D7%93%D7%AA_%D7%94%D7%96%D7%94%D7%91" title="אורדת הזהב – عیبری" lang="he" hreflang="he" data-title="אורדת הזהב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عیبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A4%BE_%E0%A4%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%82" title="सुनहरा उर्दू – هیندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सुनहरा उर्दू" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هیندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Zlatna_Horda" title="Zlatna Horda – كرواتی" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Zlatna Horda" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="كرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Arany_Horda" title="Arany Horda – هەنگاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Arany Horda" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="هەنگاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%88%D5%BD%D5%AF%D5%A5_%D5%B0%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1" title="Ոսկե հորդա – ئەرمەنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ոսկե հորդա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ئەرمەنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gerombolan_Emas" title="Gerombolan Emas – ئیندۆنیزی" lang="id" hreflang="id" data-title="Gerombolan Emas" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ئیندۆنیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Gullna_hordan" title="Gullna hordan – ئیسلەندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Gullna hordan" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ئیسلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Khanato_dell%27Orda_d%27Oro" title="Khanato dell'Orda d'Oro – ئیتالی" lang="it" hreflang="it" data-title="Khanato dell'Orda d'Oro" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ئیتالی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%81%E3%83%BB%E3%82%A6%E3%83%AB%E3%82%B9" title="ジョチ・ウルス – ژاپۆنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ジョチ・ウルス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%9D" title="ოქროს ურდო – گۆرجستانی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ოქროს ურდო" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گۆرجستانی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Алтын Орда – کازاخی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Алтын Орда" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="کازاخی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%82%B5%EC%B0%A8%ED%81%AC_%EC%B9%B8%EA%B5%AD" title="킵차크 칸국 – كۆری" lang="ko" hreflang="ko" data-title="킵차크 칸국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="كۆری" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%BE" title="Алтын Ордо – كرگیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Алтын Ордо" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="كرگیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Orda_Aurea" title="Orda Aurea – لاتینی" lang="la" hreflang="la" data-title="Orda Aurea" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتینی" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Hania_Oro" title="Hania Oro – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Hania Oro" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Aukso_orda" title="Aukso orda – لیتوانی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Aukso orda" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zelta_Orda" title="Zelta Orda – لێتۆنی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zelta Orda" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لێتۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/H%C3%B4rda_Volamena" title="Hôrda Volamena – مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Hôrda Volamena" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Златна Орда – ماكێدۆنی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Златна Орда" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ماكێدۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B5%BE%E0%B4%A1%E0%B5%BB_%E0%B4%B9%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="ഗോൾഡൻ ഹോർഡ് – مالایالام" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഗോൾഡൻ ഹോർഡ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالام" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%9E%D1%80%D0%B4" title="Алтан Орд – مەنگۆلی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Алтан Орд" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مەنگۆلی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Angkatan_Kencana" title="Angkatan Kencana – مالیزی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Angkatan Kencana" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Gouden_Horde" title="Gouden Horde – هۆڵەندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Gouden Horde" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هۆڵەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Den_gylne_horden" title="Den gylne horden – نەرویژیی نینۆرسک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Den gylne horden" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نەرویژیی نینۆرسک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Den_gylne_horde" title="Den gylne horde – نەرویژیی بۆکمال" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Den gylne horde" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نەرویژیی بۆکمال" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Khanat_de_l%27%C3%92rda_d%27Aur" title="Khanat de l'Òrda d'Aur – ئۆکسیتانی" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Khanat de l'Òrda d'Aur" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ئۆکسیتانی" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%97%C3%A6%D1%80%D0%B8%D0%BD_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Зæрин Орда – ئۆسێتی" lang="os" hreflang="os" data-title="Зæрин Орда" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ئۆسێتی" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A4%E0%A9%81%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%88_%E0%A8%93%E0%A8%B0%E0%A8%A6%E0%A9%82" title="ਤੁਲਾਈ ਓਰਦੂ – پەنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਤੁਲਾਈ ਓਰਦੂ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پەنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82ota_Orda" title="Złota Orda – پۆڵەندی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Złota Orda" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="پۆڵەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="طلائی اردو – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="طلائی اردو" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Canato_da_Horda_Dourada" title="Canato da Horda Dourada – پورتوگالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Canato da Horda Dourada" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پورتوگالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Hoarda_de_Aur" title="Hoarda de Aur – ڕۆمانی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Hoarda de Aur" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ڕۆمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Золотая Орда – ڕووسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Золотая Орда" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ڕووسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Золота Орда – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Золота Орда" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D1%83%D1%83" title="Алтан Ордуу – ساخا" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Алтан Ордуу" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="ساخا" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Gowden_Horde" title="Gowden Horde – سکۆتس" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Gowden Horde" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="سکۆتس" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Zlatna_Horda" title="Zlatna Horda – سێربۆكرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Zlatna Horda" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="سێربۆكرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Zlat%C3%A1_horda" title="Zlatá horda – سلۆڤاكی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Zlatá horda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="سلۆڤاكی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zlata_horda" title="Zlata horda – سلۆڤێنی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zlata horda" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="سلۆڤێنی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0_%D1%85%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Златна хорда – سربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Златна хорда" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="سربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Gyllene_horden" title="Gyllene horden – سویدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Gyllene horden" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سویدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95_%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%8B%E0%AE%9F%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%82%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="தங்க நாடோடிக் கூட்டம் – تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தங்க நாடோடிக் கூட்டம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B4%D1%83%D0%B8_%D0%97%D0%B0%D1%80%D1%80%D0%B8%D0%BD" title="Урдуи Заррин – تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Урдуи Заррин" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%AE%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%94" title="โกลเดนฮอร์ด – تایلەندی" lang="th" hreflang="th" data-title="โกลเดนฮอร์ด" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ginintuang_Horda" title="Ginintuang Horda – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ginintuang Horda" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Alt%C4%B1n_Orda_Devleti" title="Altın Orda Devleti – تورکی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Altın Orda Devleti" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="تورکی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="وتاری باش"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%A3%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Алтын Урда – تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Алтын Урда" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%B0" title="Золота Орда – ئۆكراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Золота Орда" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ئۆكراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%92_%D8%B2%D8%B1%DB%8C%DA%BA" title="اردوئے زریں – ئۆردوو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="اردوئے زریں" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ئۆردوو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Oltin_O%CA%BBrda" title="Oltin Oʻrda – ئوزبەکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Oltin Oʻrda" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ئوزبەکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A3n_qu%E1%BB%91c_Kim_Tr%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Hãn quốc Kim Trướng – ڤیەتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hãn quốc Kim Trướng" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ڤیەتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%92%A6%E5%AF%9F%E6%B1%97%E5%9B%BD" title="钦察汗国 – Wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="钦察汗国" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%9D%E1%83%A8_%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%A3%E1%83%9B%E1%83%98" title="ორქოშ ურდუმი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ორქოშ ურდუმი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%AC%BD%E5%AF%9F%E6%B1%97%E5%9C%8B" title="欽察汗國 – چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="欽察汗國" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Kipchak_H%C4%81n-kok" title="Kipchak Hān-kok – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kipchak Hān-kok" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%AC%BD%E5%AF%9F%E6%B1%97%E5%9C%8B" title="欽察汗國 – کانتۆنی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="欽察汗國" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q79965#sitelinks-wikipedia" title="بەستەرەکانی نێوانویکی دەستکاری بکە" class="wbc-editpage">دەستکاریی گرێدانەکان</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="شوێنناوەکان"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" title="بینینی پەڕەی ناوەڕۆک [c]" accesskey="c"><span>وتار</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%88%DB%8E%DA%98:%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" rel="discussion" title="وتووێژ سەبارەت بە پەڕەی ناوەڕۆک [t]" accesskey="t"><span>وتووێژ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">کوردی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بینینەکان"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86"><span>خوێندنەوە</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit" title="کۆدی سەرچاوەی ئەم پەڕەیە دەستکاری بکە [e]" accesskey="e"><span>دەستکاری</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=history" title="وەشانەکانی پێشووی ئەم پەڕەیە [h]" accesskey="h"><span>مێژوو</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ئامرازەکانی پەڕە"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ئامرازەکان" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ئامرازەکان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ئامرازەکان</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">بشارەوە</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> کردەوەکان </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86"><span>خوێندنەوە</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit" title="کۆدی سەرچاوەی ئەم پەڕەیە دەستکاری بکە [e]" accesskey="e"><span>دەستکاری</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=history"><span>مێژوو</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> گشتی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%DB%8C_%D8%A8%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%95_%D8%A8%DB%8E%D8%B1%DB%95/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" title="پێڕستی ھەموو پەڕەکانی ویکی کە بەستەر دراون بۆ ئێرە [j]" accesskey="j"><span>بەستەرەکان بە ئێرەوە</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:RecentChangesLinked/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" rel="nofollow" title="دوایین گۆڕانکارییەکان لەو پەڕانە کە بەگرەوە گرێ دراون [k]" accesskey="k"><span>گۆڕانکارییە پەیوەندیدارەکان</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ckb" title="پەڕگەکان بار بکە [u]" accesskey="u"><span>پەڕگەیەک بار بکە</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%BE%DB%95%DA%95%DB%95_%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پێڕستی ھەموو پەڕە تایبەتەکان [q]" accesskey="q"><span>پەڕە تایبەتەکان</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&oldid=1369602" title="بەستەری ھەمیشەیی بۆ ئەم پێداچوونەوەیەی ئەم پەڕەیە"><span>بەستەری ھەمیشەیی</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=info" title="زانیاری زیاتر لەبارەی ئەم پەڕەیەوە"><span>زانیاریی پەڕە</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:CiteThisPage&page=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&id=1369602&wpFormIdentifier=titleform" title="زانیاری سەبارەت بە چۆنیەتیی بە ژێدەر کردنی ئەم پەڕە"><span>ئەم پەڕەیە بکە بە ژێدەر</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fckb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25BE%25DB%2586%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C_%25D8%25B2%25DB%258E%25DA%2595%25DB%258C%25D9%2586"><span>بەستەری کورتکراوە بەدەست بێنە</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:QrCode&url=https%3A%2F%2Fckb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25BE%25DB%2586%25D8%25B1%25D8%25AF%25DB%258C_%25D8%25B2%25DB%258E%25DA%2595%25DB%258C%25D9%2586"><span>کۆدی کیوئاڕ داگرە</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> چاپکردن/ھەناردەکردن </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:Book&bookcmd=book_creator&referer=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86"><span>دروستکردنی کتێبێک</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:DownloadAsPdf&page=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=show-download-screen"><span>داگرتن بە PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&printable=yes" title="وەشانی چاپی ئەم پەڕەیە [p]" accesskey="p"><span>وەشانی ئامادەی چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> لە پڕۆژەکانی تر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Golden_Horde" hreflang="en"><span>ویکیمیدیا کۆمنز</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q79965" title="بەستەر بۆ بەندی خەزێنەی دراوەی پەیوەندیدار [g]" accesskey="g"><span>بەندی ویکیدراوە</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ئامرازەکانی پەڕە"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ڕواڵەت"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ڕواڵەت</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">بشارەوە</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="ckb" dir="rtl"><table class="infobox vcard" style="width:22em"><tbody><tr><th class="fn" colspan="2" style="text-align:center;font-weight:bold;padding:0.5em 0;margin:0.5em 0;font-size:125%">ھۆردی زێڕین</th></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;max-width:180px;font-weight:bold;padding:0.5em 0;margin:0.5em 0;font-size:90%">بە <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="تورکی">تورکی</a>: Uluğ Ulus</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_(1375).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg/250px-Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg" decoding="async" width="250" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg/375px-Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg/500px-Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg 2x" data-file-width="5950" data-file-height="4158" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">دامەزران</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px">١ی کانوونی دووەمی ١٢٤٣</td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">ناو بە زمانی فەرمی</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><span lang="tr">Uluğ Ulus</span></span>، <span><span lang="tt">Олуг Олыс</span></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">ئایین</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><a href="/wiki/%D8%AA%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%D8%AA" title="تەنگرییەت">تەنگرییەت</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">زمانی فەرمی</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span>Turki</span>، <span><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%86%DB%8C%D8%BA%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زمانی ئۆیغووری">زمانی ئۆیغووری</a></span>، <span>Chagatai</span>، <span><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%86%D9%84%DB%8C" title="زمانی مەنگۆلی">زمانی مەنگۆلی</a></span>، <span>Kipchak</span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">کیشوەر</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><a href="/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ئەوراسیا">ئەوراسیا</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">وڵات</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><a class="mw-selflink selflink">ھۆردی زێڕین</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">پایتەخت</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span>Sarai</span>، <span>Sarai Berke</span>، <span>Bolğar</span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">پۆتانی شوێن</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:Map/0/52/60/ckb" data-lat="52" data-lon="60" data-overlays="["_8709f7b7ff4793e6637869207357f711be7bdfdd"]">٥٢°٠′٠″N ٦٠°٠′٠″E</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">شێوەی بنەڕەتیی حکوومەت</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span>elective monarchy</span>، <span><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C" title="پاشایەتی">پاشایەتی</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">ئەنجومەنی یاسادانەر</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span>Kurultai</span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">دراو</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span>dang</span>، <span>pūl</span>، <span>som</span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">زمانەکان</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%86%D9%84%DB%8C" title="زمانی مەنگۆلی">زمانی مەنگۆلی</a></span>، <span>Kipchak</span>، <span>Old Tatar</span>، <span><a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%86%DB%8C%D8%BA%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زمانی ئۆیغووری">زمانی ئۆیغووری</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">کۆتاییھاتن</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px">١ی کانوونی دووەمی ١٥٠٢</td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">ڕووبەر</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span>٦٬٠٠٠٬٠٠٠ کیلۆمەتر چوارگۆشە</span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">ئایینی فەرمی</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><a href="/wiki/%D8%AA%DB%95%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%D8%AA" title="تەنگرییەت">تەنگرییەت</a></span>، <span>مەسیحییەتی ئۆرتۆدۆکس</span>، <span><a href="/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="ئیسلام">ئیسلام</a></span>، <span><a href="/wiki/%D8%B4%DB%95%D9%85%DB%95%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="شەمەنیزم">شەمەنیزم</a></span>، <span><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="بودیزم">بودیزم</a></span></span></td></tr><tr><th scope="row" style="line-height:1.1em;padding-right:0.65em;padding-top:0.225em">ڕێبازی ئیسلامی</th><td style="line-height:1.4em;max-width:180px"><span><span><a href="/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%86%DB%95%D9%81%DB%8C" title="حەنەفی">حەنەفی</a></span></span></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a class="mw-kartographer-map notheme mw-kartographer-container center" style="width: 250px; height: 250px;" data-mw-kartographer="mapframe" data-style="osm-intl" data-width="250" data-height="250" data-zoom="6" data-lat="52" data-lon="60" data-overlays="["_48666f8d69acf3439825552f2c52aef5250fda61"]" href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:Map/6/52/60/ckb"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,6,52,60,250x250.png?lang=ckb&domain=ckb.wikipedia.org&title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&revid=1369602&groups=_48666f8d69acf3439825552f2c52aef5250fda61" width="250" height="250" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,6,52,60,250x250@2x.png?lang=ckb&domain=ckb.wikipedia.org&title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&revid=1369602&groups=_48666f8d69acf3439825552f2c52aef5250fda61 2x" alt="Map" /></a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><div style="border-style: solid; border-color:gray; border-width: 1px 0 0 0; margin-top: 2em; text-align: center;"><a class="external text" href="https://www.wikidata.org/wiki/Q79965">لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە</a> <span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q79965" title="دەستکاری"><img alt="دەستکاری" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/22px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="22" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/33px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/44px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:GoldenHorde.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/GoldenHorde.png/220px-GoldenHorde.png" decoding="async" width="220" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/GoldenHorde.png/330px-GoldenHorde.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/GoldenHorde.png/440px-GoldenHorde.png 2x" data-file-width="2374" data-file-height="1515" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p><b>ھۆردی زێڕین،</b> دامەزرێنەرەکەی <b>ئۆلوگ ئۆلووس</b> بوو، لە بنەڕەتدا دامەزراوەیەکی مەنغۆلی بوو، دواتر بوو بە دامەراوەیەکی تورکی. لە سەدەی ١٣ھەم دامەزراوە و وەک بەشی باکووری ڕۆژئاوای <a href="/w/index.php?title=%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%D8%BA%DB%86%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ئیمپراتۆریەتیی مەنغۆل (ئەم پەڕەیە نییە)">ئیمپراتۆرییەتی</a> <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%D9%86%D8%BA%DB%86%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="مەنغۆل (ئەم پەڕەیە نییە)">مەنغۆل</a> دەناسرا.<sup id="cite_ref-Room6_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Room6-1"><span class="cite-bracket">[</span>١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لەگەڵ دابەش بوونی ئیمپراتۆرییەتی مەنغۆل کەلە دوای ساڵی ١٢٥٩دا بوو، ئەم خانەیە بە شێوەیەکی دیار بوو بە خانەیەکی سەربەخۆ، ھەروەھا ناسراوە بە خانی <b>کیپچاک</b> یان <b>ئۆلوسی جۆچی،</b> و وەبە ناوێکی تر کە جێگرەوەی بوو بە ناوی کومان کیپچەک دەناسرا. دوای مردنی باتۆ خان (سەرکردەی ھۆردی زێڕین) لە ساڵی ١٢٥٥دا، بنەماڵەکەی بۆ ماوەی سەدەیەک کاریگەری ھەبوو لە گەشە سەندنی ئەم دامەزراوەیە تا ساڵی ١٣٥٩، ھەرچەندە شەڕی ناوخۆ لەنێوان بەرێوبەری ئەم خانە بەخۆوە بینی تا کۆتایی ساڵانی ١٢٩٠دا. ھێزی سەربازیی ھۆرد زیرین لە سەردەمی حوکمڕانی ئۆزبێگ خان کەلە نێوان ساڵانی (١٣١٢–١٣٤١) گەیشتە لووتکەی ھێزییەوە، ئەم سەرکردەیەی کە بووە موسوڵمان. ناوچەی ھۆردی زێڕین ڕووبەرەکەی بە درێژایی لە <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="سیبیریا">سیبریا</a> و تا <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ئاسیای ناوەندی">ئاسیای</a> ناوەڕاست بوو و گەیشتە بەشێک لە <a href="/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%DA%95%DB%86%DA%98%DA%BE%DB%95%DA%B5%D8%A7%D8%AA" title="ئەورووپای ڕۆژھەڵات">ڕۆژھەڵاتی ئەورووپاکە</a> لە ئورالەوە دەستی پێ دەکردتا دەگەیشتە دانوب لە بەری ڕۆژئاوادا، و لە دەریای ڕەشەوە بۆ <a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%95%DB%95%D8%B4" title="دەریای ڕەش">دەریای</a> قەزوین کە دەکەوێتە باشوور، لەکاتێکدا ھاوسنووری چیاکانی کەوکاس تا دەگەیشتە ناوچەکانی فەرمانرەوایی بنەماڵەی مەنغۆل کە ناسراو بوو بە ئیلخانات. لە سەرەتای دروستبوونییەوە کە لە ساڵی ١٣٥٩دا بوو، ئەم خاناتانە ڕووبەڕووی شڵەژاوی وناڕێکی و توندوتیژی شەڕی ناوخۆیی لە نێوان ھۆزەکانییەوە بووبۆوە، وەدوای لەژێر دەسەڵاتی تۆکاتامیش یەک گرتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، دوای داگیرکاریی تەمبوری لەنگ کەلە ساڵی ١٣٩٦ دامەزرێنەری ئیمپراتۆرییەتی تەمیووریدە، ھۆردەری زێڕین دابەش کرا بۆ خانی بچووکتر <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تاتارەکان">تاتار</a> بەبەردەوامی لە ھێزیان لاوازو بێ دەسەڵات دەبوون. لە سەرەتای سەدەی ١٥ھەمدا، ھۆردی زێرین بەیەکجارەکی نەماو پارچە پارچە بوو. لە ساڵی ١٤٦٦دا تەنھا بە «ھۆردی مەزن» ناودەبرا. ئەم ململانێ ناوخۆییانەی ڕێگەی بە دەوڵەتە باکووری مۆسکۆڤی لەژێر دەست «تاتار یۆک» مەزنەکەی ڕووباری ئوگرا لە ساڵی ١٤٨٠ ڕزگاری بێ. خانەکانی کریمیا و کازاک دوایین پاشماوەی ھۆردی زێڕین بوون تا ساڵانی ١٧٨٣ و ١٨٤٧. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ناوی_ھۆردی_زێرین"><span id=".D9.86.D8.A7.D9.88.DB.8C_.DA.BE.DB.86.D8.B1.D8.AF.DB.8C_.D8.B2.DB.8E.D8.B1.DB.8C.D9.86"></span>ناوی ھۆردی زێرین</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=1" title="دەستکاریکردنی بەش: ناوی ھۆردی زێرین"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نازناوی ھۆردی زێڕین چەند بۆچوونێکی ھەیە ئەوەش :لەوە ھاتووە کەبەشی <i>ئاڵتانی</i> ئۆردای تورکییەوە ناودەھێنرێت بە شێوەی ئەو ڕەنگە زێڕینییەی کە خێوەتگەکانی مەنغۆلەکان ھەیانبوو وەھۆیەک بووە بۆ بەسەربردنی ژیانیان لە کاتی جەنگەکانیاندا، یان ئەم ناوە بەوە ھاتووە کە خێوتگەیەکی زێرینی بووە باتو خان یان ئۆزبەک خان بەکار ھێنراوە. وشەی تورکج ئۆردا بە واتای «کۆشک» دێت، «بە واتای کۆمەلگەی خێوتگەکان»یان «بنکەی سەرکردایەتی» دێت کە بنکەی سەرەکی خانەکانی پێک دەھێنا. بە شێوەیەکی مێتۆنیمی درێژەی بە خودی خانەکاندا کێشابوو بەم ناوە. تا سەدەی شازدەھەم، نووسەرانی ڕووسی ئاماژەیان بەم ناو نەدەکرد بۆ ناسینەوەی ئەم خانانە گەڕاندنەوەی بۆ ئیمپراتۆرییەتی مەنغۆلەکان. یەکەم بەکارھێنانی بۆ ئەم زاراوەیە لە ساڵی ١٥٦٥دا بوو کاتێک مێژووی ڕووس نووسراوە، ئەمیش بە مێژووی کازان دەناسرێت، و نیشانەیەک بوو بۆ ئولوسی باتۆدا کە ناسانراو بوو بە ناوەندی سارای.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>٣<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>٤<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بە پێچەوانەی نووسینەکانی پارسی و ئەرمەنی و موسوڵمانەکان، و لە تۆمارەکانی سەدەی سێزدەیەم و سەرەتای سەدەی چواردەیەم وەک یۆنشی و جامی ئەلتاواریخ، خانەکان بە "ئولوس یۆچی ناودەھێنرا).<sup id="cite_ref-May_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-May-5"><span class="cite-bracket">[</span>٥<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>باڵی ڕۆژھەڵات یان باڵی چەپ (یان «دەستی چەپ» لە سەرچاوە مەغۆلییەکان بە پاڵپشتی سەرچاوەی پارسەکانەوە بە ھوردی شین ناودەبرا و لەسەرچاوە ڕووسییەکان بە ھۆردی سپی ناسراو بوو. زانایانی ڕۆژئاوایی بەدوای سەرچاوە تەیمورییەکاندا دەگەڕان و بە باڵی چەپیان بە ھۆردی سپی ناودەبرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ڕەگ_وڕیشەی_مەغۆلەکان_ساڵانی_١٢٢٥_تا_١٢٤١"><span id=".DA.95.DB.95.DA.AF_.D9.88.DA.95.DB.8C.D8.B4.DB.95.DB.8C_.D9.85.DB.95.D8.BA.DB.86.D9.84.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86_.D8.B3.D8.A7.DA.B5.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D9.A1.D9.A2.D9.A2.D9.A5_.D8.AA.D8.A7_.D9.A1.D9.A2.D9.A4.D9.A1"></span>ڕەگ وڕیشەی مەغۆلەکان ساڵانی ١٢٢٥ تا ١٢٤١</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=2" title="دەستکاریکردنی بەش: ڕەگ وڕیشەی مەغۆلەکان ساڵانی ١٢٢٥ تا ١٢٤١"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>لە کاتی مردنی <a href="/wiki/%DA%86%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="چەنگیزخان">جینگیس خان</a>، <a href="/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D9%85%DB%95%D8%BA%DB%86%D9%84" title="ئیمپراتۆریەتیی مەغۆل">ئیمپراتۆرییەتی مەغۆلی</a> لە ساڵی ١٢٢٧دا لەنێوان چوار کوڕەکەی دابەش کرا ئەم دابەش بوونە لەسەر ھاوشێوەی ئاپاناگس بوو، بەڵام ئیمپراتۆرییەتەکە لەژێر دەسەڵاتی خانێکی باڵادەست بە یەکگرتوویی ماوە. جۆچی کورە گەورەی جەنگیس خان بوو، بەڵام شەش مانگ پێش جێنگیس مرد. خاکەکانی ڕۆژئاوا لەلایەن ھۆزەکانی تری <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%D8%BA%DB%86%D9%84" title="مەغۆل">مەغۆلەکان</a> ەوە داگیر کرا، کە باشووری <a href="/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ڕووسیا">ڕوسیا</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کازاخستان">کازاخستان</a> دەگرێتەوە، ئەویش درا بە کوڕە گەورەکانی جۆچی کە ناوی باتۆ خان بوو، ئەمیش لە کۆتاییدا بوو بە فەرمانڕەوای ھۆردی شین، و ئۆردە خانیش بوو بە سەرکردەی ھۆردی سپی.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لە ساڵی ١٢٣٥ دا، باتۆ لەگەڵ جەنەڕاڵە پلە بەرزەکەی سوبوتای دەستیان بە داگیرکاری ڕۆژئاوا کرد، لە سەرەتا باشکیرس -یان داگیری کرد ودوای بەرەو ڤۆڵگای مارشیان کرد کەلە بولگاریادایەو لە ساڵی ١٢٣٦دا داگیریان کرد. لەم شوێنەشەوە لە ساڵی ١٢٣٧ دا بەشێک لە ڕووبەرەکانی باشووری <a href="/wiki/%D8%A6%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ئوکراینا">ئوکراینان</a> داگیر کرد. ھێرشکردنی مەنغۆل دژ کیپچاکەکان و کومانەکان بەسەرکردایەتی جۆچی و سوبوتا بوو لە ساڵی ١٢١٦ تا سالی ١٢١٨ەوە دەستی پێ کرد کاتێک <a href="/wiki/%D9%85%DB%8E%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%AA" title="مێرکیت">مێرکیتەکان</a> پەنایان بۆ ئەوان بردبوو. لە ساڵی ١٢٣٩ بەشێکی زۆر لە نەتەوەی کۆمانەکان لە <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کریمیا">نیمچە دوورگەی کریمیا</a> دەرکران، بۆیە کریمیا بوو بە یەکێک لە ئەپاناگەکانی ئیمپراتۆرییەتی مەغۆل.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ئەو کومانە کە ڕزگاریان بوو لە چیاکانی کریمیا مانەوە وبەرەو باکوور ھەڵکشان. باتوی مەنغۆلی دەستی بە داگیرکردنی ڕووسیای کرد، ھێرشەکەی سێ ساڵی خایاند و توانی زاڵ ببێ بەسەر سەرکردایەتی ڕووسیای کیڤانی پێشوو، لەکاتێکدا ئامۆزاکانی بە ناو مۆنگکی و کادان و گویک بەرەو باشوور ڕۆیشتن بەرەو ئالانیا. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Battle_of_Mohi_1241.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Battle_of_Mohi_1241.PNG/220px-Battle_of_Mohi_1241.PNG" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Battle_of_Mohi_1241.PNG/330px-Battle_of_Mohi_1241.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Battle_of_Mohi_1241.PNG/440px-Battle_of_Mohi_1241.PNG 2x" data-file-width="1738" data-file-height="1055" /></a><figcaption>سەرکەوتنێکی زێڕینی ھۆرد لە جەنگی مۆھیدا</figcaption></figure> <p>بە کۆچکردنی کومانەکان، مەنغۆلەکان بە هەلیان زانی شەڕیان بەرپا کرد جەنگ بەردەوامی بەخۆوە ببنی وە ھێرشیان بەرەو ڕۆژئاوا بوو. دوای ھێرشیان کردە سەر پۆڵەنداو ھەنگاریا، مۆهی کۆتایی بە شەڕەکە هێنا بە سەرکەوتنی مەغۆلەکان لە جەنگی لێگنیکا. لە ساڵی ١٢٤١ ئۆگێدی خان لە <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%86%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="مەنگۆلیا">مەنغۆلیا</a> کۆچی دوایی دەکا. باتۆ <a href="/wiki/%DA%A4%DB%8C%DB%8E%D9%86%D8%A7" title="ڤیێنا">ڤییەننای</a> گەمارۆدا، بەڵام ناگەرێتەوە بۆ مەنغۆلیا، بەڵکو بڕیار دەدا لە <a href="/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A4%DB%86%DA%B5%DA%AF%D8%A7" title="ڕووباری ڤۆڵگا">ڕووباری ڤۆڵگا</a> بمێنێتەوە. براکەی ئۆردا دەگەڕێتەوە بۆ وەدەست ھێنانی دەسەڵات. سوپای مەنغۆلیش ھەرگیز بۆ جارێکی تر گەشتێکی دوورخایەن بەرەو ڕۆژئاوا ناکات. لە ساڵی ١٢٤٢دا لەڕێگەی گەرانەوەیدا بۆ ھەنگاریا، شاری پێستی<a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="بولگاریا">بولگاریای</a> وێران دەکات بەم شێوەیە بولگاریا داگیر دەکا. باتۆ پایتەختی خۆی لە سارای دادەمەزرێنی لە <a href="/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A4%DB%86%DA%B5%DA%AF%D8%A7" title="ڕووباری ڤۆڵگا">ڕووباری ڤۆڵگا</a> وە دەسەڵات دەگرێتە دەست تا پایتەختی کازار لە ئەتڵ.<sup id="cite_ref-Sinor_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sinor-10"><span class="cite-bracket">[</span>١٠<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لەکاتێکدا <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%D8%BA%DB%86%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زمانی مەنغۆلی (ئەم پەڕەیە نییە)">زمانی مەغۆلی</a> بە شێوەیەکی گشتی بەکار دەھێنرا، بەڵام ژمارەیەکی کەم لە نووسراوە مەنغۆلەکان لە ناوچەی ھۆردی زێڕین ماونەتەوە بەھۆی نەخوێندەواری گشتی. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سەردەمی_زێڕین"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.D8.AF.DB.95.D9.85.DB.8C_.D8.B2.DB.8E.DA.95.DB.8C.D9.86"></span>سەردەمی زێڕین</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=3" title="دەستکاریکردنی بەش: سەردەمی زێڕین"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Batu_Khan_on_the_Throne_by_Rashid_al-Din.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Batu_Khan_on_the_Throne_by_Rashid_al-Din.jpg/220px-Batu_Khan_on_the_Throne_by_Rashid_al-Din.jpg" decoding="async" width="220" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Batu_Khan_on_the_Throne_by_Rashid_al-Din.jpg/330px-Batu_Khan_on_the_Throne_by_Rashid_al-Din.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Batu_Khan_on_the_Throne_by_Rashid_al-Din.jpg/440px-Batu_Khan_on_the_Throne_by_Rashid_al-Din.jpg 2x" data-file-width="2553" data-file-height="2166" /></a><figcaption>باوتۆ خان ھۆردی زێڕینی دامەزراند.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Dzhuchi_khan_mausoleum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Dzhuchi_khan_mausoleum.jpg/220px-Dzhuchi_khan_mausoleum.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Dzhuchi_khan_mausoleum.jpg/330px-Dzhuchi_khan_mausoleum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Dzhuchi_khan_mausoleum.jpg/440px-Dzhuchi_khan_mausoleum.jpg 2x" data-file-width="1549" data-file-height="1037" /></a><figcaption>گۆڕستانی جۆچی، ناوچەی کاراگاندی</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ژیاننامەی_باتۆ_خان_ساڵانی_(١٢٤٢_تا_١٢٥٦)"><span id=".DA.98.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.86.D8.A7.D9.85.DB.95.DB.8C_.D8.A8.D8.A7.D8.AA.DB.86_.D8.AE.D8.A7.D9.86_.D8.B3.D8.A7.DA.B5.D8.A7.D9.86.DB.8C_.28.D9.A1.D9.A2.D9.A4.D9.A2_.D8.AA.D8.A7_.D9.A1.D9.A2.D9.A5.D9.A6.29"></span>ژیاننامەی باتۆ خان ساڵانی (١٢٤٢ تا ١٢٥٦)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=4" title="دەستکاریکردنی بەش: ژیاننامەی باتۆ خان ساڵانی (١٢٤٢ تا ١٢٥٦)"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کاتێک <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%88" title="خاتوو">کەتون</a> تۆریگنی مەزن بانگھێشتیی باتۆی کرد بۆ ھەڵبژاردنی ئیمپراتۆری داھاتووی مەنغۆلیا لە ساڵی ١٢٤٢، باتۆ بەشداری نەکرد و نەچۆ بۆ کۆڕولتای بەڵکو ھەر لە <a href="/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A4%DB%86%DA%B5%DA%AF%D8%A7" title="ڕووباری ڤۆڵگا">ڕووباری ڤۆڵگا</a> مایەوە. ھەرچەندە باتۆ داوای لێبوردنی کرد بە بەھانەی ئەوەی کە دەردە پیری گرتووە و نەخۆشە، وا دەردەکەوێت کە پشتیوانی لە ھەڵبژاردنی گۆیوک خان نەکردبێت. گویوک و بوری، نەوەی چەگاتای خان، ئەوانەی بەشێوەیەکی توند بەرەو ڕووی باتۆ بوونەوە لە ئاھەنگی سەرکەوتنیان لە داگیرکاری مەغۆلەکان لە ڕۆژھەڵاتی ئەورووپا. ئەو براکانی نارد بۆ کۆڕولتای، بۆ کاگانی نوێی مەغۆلەکان لە ساڵی ١٢٤٦ ھەڵبژێردرا. ھەموو شازادەکانی ڕووسیا، لە نێویاندا یەرۆسلاڤ دووەمی ڤلادیمێر، و دانیال -ی گالیزیا، و سڤاتۆسلاڤ سێیەمی -ی ڤلادمییەر، سەروەریی باتویان زانی. باتۆ فەرمانی بە دانیال کرد کە گالیزیا بدابەدەست مەغۆلەکان، بەڵام لە ساڵی ١٢٤٥ دانیال سەردانی باتۆ -ی کرد و سوێندی دڵسۆزی خۆی بۆ دەڕبڕی. دوای گەڕانەوەی لە گەشتەکەیدا، دانیال بە شێوەیەکی ڕوون کاریگەری مەغۆلەکان لەسەر دیار بوو، وجلی سوپاکەی لەسەر شێوازی مەغۆلەکاندا پۆشی. بۆ چەند جارێک گویوک بانگھێشتی باتۆی کرد بۆ ئەوەی ڕێزلێنانی بەفەرمی لێ بگیرێت. باتۆ لە ساڵی ١٢٤٧ یەرۆسلاڤ دووھەم و ئاندری دووەمی ڤلادیمێر و ئەسکەندەر نۆڤسکی نارد بۆ کاراکۆرەم لە <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%86%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="مەنگۆلیا">مەنگۆلیا</a>. یەرۆسلاڤ دووە م ھە ڕگیز نە گە ڕایەوە و لە مەنگۆلیا مرد، ئەو لەوانەیە ژەھراوی کرابێت لەلایەن تۆریگن کاتون، وە وا لێکدانەوەی بۆ دەکرێت لەبەر دان پێ نەنانی باتۆ بۆ تۆریگن ئەم کارەی کردووە بەوەی باتۆ و کوڕەکەی گۆیوک بڕەنجێنێ و تووڕەیان بکات. گۆیوک ئاندریای کردە شازادە لەسەر ڤلادیمێر-سوزدال و ئەسکەندەری کردە شازادەکەی لەسەر <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%DB%8E%DA%A4" title="کیێڤ">کیڤ</a>. ئەم دوو شازادە وەکو گەڕانەوە، ئاندریا چوو بۆ ڤلادیمێر بەڵام ئەسکەندەر چوو بۆ نۆڤگۆرد. لە ساڵی ١٢٤٨، گۆیوک داوای لە باتۆ کرد کە بەرەو ڕۆژھەڵات بێت بۆ بینینی، ئەمەش ھەنگاوێکە کە ھەندێک لە ھاوچەرخەکان وەک بیانوویەک بوو بۆ دەستگیرکردنی باتۆ. بە گوێرەی فەرمانەکە، باتۆ نزیک بووەوە و سوپایەکی گەورەی ھێنابوو. کاتێک گۆیوک بەرەو ڕۆژئاوا ڕۆیشت، بێوەژنی <a href="/wiki/%D8%AA%DB%86%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="تۆلی خان">تۆلوی</a> و خوشکی دایک-منداڵەکەی سۆرگگستانی ئاگاداری باتوی کرد کە لەوی جۆچییەکان ببێتە ئامانجی خۆی. گۆیک لە تەمەنی ٤٢ ساڵیدا لە ڕێگادا کۆچی دوایی کرد، کە ئێستا <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="شینجیانگ">شینجیانگ</a> بوو. ھەرچەندە ھەندێک لە مێژوونووسە ھاوچەرخەکان باوەڕیان وایە کە بەھۆی خراپبوونی تەندروستییەوە مردووە، وە یان ئەگەرێکی تر هەیە ئەویش کە ژەھراوی کرابێت. ویلیام ڕوبڕوک و نووسەرێکی موسوڵمان دەڵێن کە بابۆ نێردراوی ئیمپراتۆریی کوشت و یەکێک لە براکانی خانە مەزنەکەی کوشت، بەڵام ئەم بانگەشانە بە تەواوەتی لەلایەن سەرچاوە سەرەکییەکانی ترەوە پشتڕاست نەکراونەتەوە. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:MongolMap.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/MongolMap.jpg/220px-MongolMap.jpg" decoding="async" width="220" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/MongolMap.jpg/330px-MongolMap.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/MongolMap.jpg/440px-MongolMap.jpg 2x" data-file-width="1132" data-file-height="609" /></a><figcaption>ڕێڕەوەکانی داگیرکەرانی مەغۆل</figcaption></figure> <p>باتۆ بوو بە کاریگەرترین کەس لە ئیمپراتۆرییەتی مەغۆل چونکە ھاوڕێیەتی لەگەڵ مۆنگکی هەبوو بۆ پێکھێنانی شانشینێکی یەکگرتوو؛ و توانیان دەسەڵاتی ھاوبەشیان هەبێت بەسەر ناوچەکەدا کەلە ئەفغانستانەوە دەستی پێ دەکرد تا <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="تورکیا">تورکیا</a> ی سەردەم. لەگەڵ ئەو ھێزە نوێیانەی کە لەلایەن مۆنگکیەوە بە بابۆ درا، توانای دەست بەسەری ڕاستەوخۆی شازادەکانی ڕووسیا هەبێت؛ بەڵام شازادەی گەورەی ئاندری دووھەم ملکەچی وژێر دەستەیی ڕەت کردەوە، وە ملکەچی بابۆ نەبوو. بابۆ هێرشێکی وەکو سزا نارد لەژێر سەرپەرشتی نۆڤوری، کە ئاندریای شکاند و ناچاری کرد بەرەو نۆڤگۆرد ڕا بکات، پاشان بۆ پسکۆڤ، وە لە کۆتاییدا بۆ <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8E%D8%AF" title="سوێد">سوید</a>. مەغۆلەکان ڤلادیمێریان داگیر کرد و بە توندی سزای سەرۆکەکەیان دا. سوارەکانی لیڤۆنیا پێشڕەوییان بۆ نۆڤگۆرد و پسکۆڤ وەستاند. بەھۆی ھاوڕێیەتی لەگەڵ سارتاک خان، کوڕی باتۆ، کە <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="مەسیحی">مەسیحی</a> بوو، ئەسکەندەر وەک شازادەی گەورەی ڤلادیمێر لەلایەن باتۆ لە ساڵی ١٢٥٢ دامەزرا. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ژیاننامەی_مەنگو-تیمور_ساڵی_(١٢٦٦–١٢٨٠)"><span id=".DA.98.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.86.D8.A7.D9.85.DB.95.DB.8C_.D9.85.DB.95.D9.86.DA.AF.D9.88-.D8.AA.DB.8C.D9.85.D9.88.D8.B1_.D8.B3.D8.A7.DA.B5.DB.8C_.28.D9.A1.D9.A2.D9.A6.D9.A6.E2.80.93.D9.A1.D9.A2.D9.A8.D9.A0.29"></span>ژیاننامەی مەنگو-تیمور ساڵی (١٢٦٦–١٢٨٠)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=5" title="دەستکاریکردنی بەش: ژیاننامەی مەنگو-تیمور ساڵی (١٢٦٦–١٢٨٠)"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بێرکە کوری نەما، بۆیە نەوەکانی باتۆ کە ئەمیش مینگو-تەیمور لەلایەن کوبڵایەوە پاڵێوراو و شوێنی مامی بێرکەی گرتەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، مینگوو-تیمور بە نھێنی پشتیوانی لە شازادەی ئۆگێدید کە کایدۆ بوو، کردی دژی کوبڵا و ئیلخاناتەکان. دوای شکستی گەیاسەدین باراک، پەماننامەی ئاشتی بەسترا لە ساڵی ١٢٦٧ کە یەک لەسەر سێی ترانسۆکسیانا بە کایدۆ و مەنگ-تیمور ببەخشرێت.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>١١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لە ساڵی ١٢٦٨دا کاتێک گرووپێک لە میرەکان کە لە ناوچەی ئاسیای ناوەڕاست-وە بە ناوی کوبلاوە کاریان دەکرد، دوو کوڕی قەغان (خانی گەورە)یان دەستگیرکرد، ناردیانن بۆ مەنگو-تەیمور. یەکێک لەوانە، نۆمۆغان بوو کەلە لای کوبلای ویستی لەسەر بوو، ئەوەی لە کریمیا دەژیا.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>١٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مینگو-تەیمور بۆ ماوەیەک دڵگران بوو بە جێگرتنەوەی ھولاگوا لەلایەن ئەباگاوە، بەڵام کۆبلای ناچاریانی کرد پەیماننامەی ئاشتی ببەستن.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>١٣<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بە شێوەیەک کە مەنگو-تەیمور ڕێگەی پێدرابوو بەشی خاکی پارس وەربگرێت. بەجیا لە خان، نۆگا لە ساڵی ١٢٧١دا خواستی خۆی دەربڕی بۆ ھاوپەیمانی لەگەڵ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%B3" title="بایبەرس">بەیبارس</a>. لە ساڵی ١٢٧٧، مینگوو تیمور ھەڵمەتێکی دژ بە ئالانەکانی باکووری <a href="/wiki/%D9%82%DB%95%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قەوقاز">قەوقاز</a> دەستپێکرد. لەگەڵ سوپای مەنگۆلیش ڕوس بوون، کە لە ساڵی ١٢٧٨ دا قەڵای ئالانی دادیاکۆڤیان داگیر کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دوو_شانشین_لە_ساڵانی_(١٢٨١_تا_١٢٩٩)"><span id=".D8.AF.D9.88.D9.88_.D8.B4.D8.A7.D9.86.D8.B4.DB.8C.D9.86_.D9.84.DB.95_.D8.B3.D8.A7.DA.B5.D8.A7.D9.86.DB.8C_.28.D9.A1.D9.A2.D9.A8.D9.A1_.D8.AA.D8.A7_.D9.A1.D9.A2.D9.A9.D9.A9.29"></span>دوو شانشین لە ساڵانی (١٢٨١ تا ١٢٩٩)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=6" title="دەستکاریکردنی بەش: دوو شانشین لە ساڵانی (١٢٨١ تا ١٢٩٩)"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Toda_Mongke_and_His_Mongol_Horde.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Toda_Mongke_and_His_Mongol_Horde.jpg/220px-Toda_Mongke_and_His_Mongol_Horde.jpg" decoding="async" width="220" height="335" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Toda_Mongke_and_His_Mongol_Horde.jpg/330px-Toda_Mongke_and_His_Mongol_Horde.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Toda_Mongke_and_His_Mongol_Horde.jpg/440px-Toda_Mongke_and_His_Mongol_Horde.jpg 2x" data-file-width="3683" data-file-height="5612" /></a><figcaption>تۆد مۆنگک خان لە ھۆردی زێڕین</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Herberstein-Moscovia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Herberstein-Moscovia.jpg/220px-Herberstein-Moscovia.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Herberstein-Moscovia.jpg/330px-Herberstein-Moscovia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Herberstein-Moscovia.jpg/440px-Herberstein-Moscovia.jpg 2x" data-file-width="1205" data-file-height="875" /></a><figcaption>ناوچەکانی خوارووی <a href="/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A4%DB%86%DA%B5%DA%AF%D8%A7" title="ڕووباری ڤۆڵگا">ڤۆڵگا</a> کە لەلایەن نەوەی نۆگاای خانەوە نیشتەجێن</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Galicia-Volhynia_map.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Galicia-Volhynia_map.PNG/220px-Galicia-Volhynia_map.PNG" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Galicia-Volhynia_map.PNG/330px-Galicia-Volhynia_map.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Galicia-Volhynia_map.PNG/440px-Galicia-Volhynia_map.PNG 2x" data-file-width="661" data-file-height="655" /></a><figcaption>شازادەی جۆکید لە گالیزیا-ڤۆلینیا سەربازەکانیان بۆ داگیرکردنی ئەورووپا لەلایەن نۆگا خان و تالیبۆگاوە دابین کرد.</figcaption></figure> <p>مینگ-تیمور لە ساڵی ١٢٨١ لەلایەن براکەی تۆدی مەنگک ەوە کە موسوڵمان بوو لە دەسەڵات لادرا، بەڵام نۆگا خان ئەوەندە بەھێز بوو کە خۆی وەک فەرمانڕەوایەکی سەربەخۆ و دامودەزگای دامەزراند. ھۆردی زێڕین لەلایەن دوو خانەوە فەرمانڕەوایی دەکرا. تۆدی مۆنگکی پەیماننامەی ئاشتی لەگەڵ کوبڵایدا واژوو کرد، بۆیە ئەمیش کوڕەکانی گەڕاندەوە بۆ لای، و دان بە سەروەری کۆپلایاندا دانا. نۆگا و کۆچۆ، خانەکانی ھۆردی سپی و کوڕی ئۆردە خان، ھەروەھا ئاشتییان لەگەڵ <a href="/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ئیمپراتۆریەتی یوان">بنەماڵەی یۆوان</a> ولەگەڵ ئیلکاناتدا بەست.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>١٤<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لە ساڵانی ١٢٧٠ دا نۆگا بە دڕندەیی ھێرشی کردە سەر بولگاریا و لیتوانیا. لە ساڵی ١٢٧٩ دا مایکڵ ئەسینی دووەمی یان لە ناو <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7" title="سیلیسترا">دڕاستار</a> دا گیرخوارد کرد، لە ساڵی ١٢٨٠ دا ئیمپراتۆری یاخیبوو ئیڤایلۆیان لە سێدارەدا، و لە ساڵی ١٢٩٢ بەناچاری جۆرج تێرتەری یەکەم دەرکرا و پەنای بردە بۆ ئیمپراتۆرانی بەیزەنتینی. لە ساڵی ١٢٨٤دا، سەکچی کەوتە ژێر دەسەڵاتی مەغۆلەکان لە کاتی داگیرکاری گەورەی بولگاریا، و دراوی بە ناوی خان دروست کرا.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>١٥<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سمیڵێتس لەلایەن نۆگا وەک ئیمپراتۆری بولگاریای دامەزراند. لە ساڵی ١٢٩٥، مەغۆلەکان ھێرشی داگیرکاری هی تریان دەست پێ کرد بۆ پاراستنی دەسکەوتەکانیان. لە ساڵی ١٢٨٧دا نۆگا پاشای سربیای ستیفان میلیتین ناچار کرد کە ملکەچ بێ بۆ مەنغۆلەکان و کوڕەکەی ستیفان دیچەنسکی وەک بارمتە بوو وەربگرێتەوە. لە ساڵی ١٢٨٣، مەنگوو-تیمور بە <a href="/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="ئیسلام">موسوڵمان</a> بوو. لە ساڵی ١٢٨٥، تالیبۆگا و نۆگا ھێرشیان کردە سەر ھەنگاریا. لەکاتێکدا نۆگا سەرکەوتوو بوو لە زاڵبوون بەسەر <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%86%DA%A4%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="سلۆڤاکیا">سلۆڤاکیا،</a> تالیبۆگا لە باکووری چیاکانی کارپاتی گیریان خواردبوو. سەربازەکانی تالیبۆگا لەشوێنی ئەو گالیزیا و ڤۆلینایان تاڵان کرد. لە ساڵی ١٢٨٦، تالیبۆگا و نۆگا ھێرشیان کردە سەر پۆڵەندا و وڵاتەکەیان وێران کرد. لە کاتی ھەڵمەتێکی سزایی دژ بە سیرکاسییەکان، تالابوگا ڕقی لە نۆگای بوو، کە پێیوابوو لە کاتی داگیرکردنی<a href="/wiki/%D9%85%DB%95%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مەجارستان">ھەنگاریا</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%DA%B5%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="پۆڵەندا">پۆڵەنداپشتگیرییەکی</a> پێویست بۆ دابین نەکردبوو. تالیبۆگاش بەرەنگاری نۆگا بووەوە، بەڵام لە کودەتایەکدا شکستی ھێنا و لە ساڵی ١٢٩١ بە تۆکتا شوێنی گرتەوە. </p><p>ھەندێک لە میرەکانی ڕووس سکاڵایان لەسەر دیمیتری کرد لەلایەن تۆکتا. میخائیل یەرۆسلاڤچ بانگھێشت کرا بۆ بەردەم نۆگا لە سارای، و دانیالی مۆسکۆ ئامادە نەبوو. لە ساڵی ١٢٩٣، تۆکتا هێرشێکی وەکو سزا ناردە سەری بە ڕێبەرایەتی براکەی دیودێن بۆ ڕووسەکان وبۆ بیلاڕوس بۆ سزادانی ئەو سەرکوتکەرانە. ١٤ شاری گەورەی تاڵان کرد، لە کۆتاییدا دیمیتری ناچار کرد دەست بەرداری دەسەڵات بێت. نۆگا بەم کردارە یەکلایەنە تووڕە بوو، لە ساڵی ١٢٩٣ خێزانی نارد بۆ تۆکتا بۆ ئەوەی بیخاتەوە بەرپرسیار. لە ھەمان ساڵدا، نۆگا سوپایەکی نارد بۆ <a href="/wiki/%D8%B3%DA%95%D8%A8%DB%8C%D8%A7" title="سڕبیا">سێربیا</a> و پادشاکەی ناچار کرد بھێنێتە ژێر ڕکێفی خۆی. نۆگا بەدەست تۆکتا دەکوژرێت لە ساڵی ١٢٩٩ لە کاگتامیلک نزیک دنیاپەر. کوری نۆگا چاکای بۆلگاری کە دوای مردنی باوکی وەکو ئیمپراتۆر فەرمانڕوای کرد لە بولگاریای دوای ئەویش دەکوژرێت بەدەست تیۆدۆرە سڤەتۆسلاڤ لەسەر فەرمانی تۆکتا. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ئاشتی_گشتی_لە_نێوان_ساڵانی(١٢٩٩_و_١٣١٢)"><span id=".D8.A6.D8.A7.D8.B4.D8.AA.DB.8C_.DA.AF.D8.B4.D8.AA.DB.8C_.D9.84.DB.95_.D9.86.DB.8E.D9.88.D8.A7.D9.86_.D8.B3.D8.A7.DA.B5.D8.A7.D9.86.DB.8C.28.D9.A1.D9.A2.D9.A9.D9.A9_.D9.88_.D9.A1.D9.A3.D9.A1.D9.A2.29"></span>ئاشتی گشتی لە نێوان ساڵانی(١٢٩٩ و ١٣١٢)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=7" title="دەستکاریکردنی بەش: ئاشتی گشتی لە نێوان ساڵانی(١٢٩٩ و ١٣١٢)"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:MongolEmpireDivisions1300.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/MongolEmpireDivisions1300.png/250px-MongolEmpireDivisions1300.png" decoding="async" width="250" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/MongolEmpireDivisions1300.png/375px-MongolEmpireDivisions1300.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/MongolEmpireDivisions1300.png/500px-MongolEmpireDivisions1300.png 2x" data-file-width="1644" data-file-height="959" /></a><figcaption>دابەشبوونی <a href="/w/index.php?title=%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%D8%BA%DB%86%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ئیمپراتۆریەتیی مەنغۆل (ئەم پەڕەیە نییە)">ئیمپراتۆرییەتی مەنگۆلی،</a> لەگەڵ ھۆردی زێڕین بەڕەنگی زەرد.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Bulgaria_Theodore_Svetoslav.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Bulgaria_Theodore_Svetoslav.png/220px-Bulgaria_Theodore_Svetoslav.png" decoding="async" width="220" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Bulgaria_Theodore_Svetoslav.png/330px-Bulgaria_Theodore_Svetoslav.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Bulgaria_Theodore_Svetoslav.png/440px-Bulgaria_Theodore_Svetoslav.png 2x" data-file-width="1853" data-file-height="1993" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D9%84%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ئیمپراتۆریەتیی بولگاری">ئیمپراتۆرییەتی بولگاریا</a> ھێشتا لەژێر دەسەڵاتی مەنغۆلەکان بوو لە ساڵی ١٣٨٨.</figcaption></figure> <p>لە ساڵانی ١٣٠٠ بۆ ١٣٠٣ وشکە ساڵییەکی سەخت لە ناوچەکانی دەوروبەری <a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%95%DB%95%D8%B4" title="دەریای ڕەش">دەریای ڕەش</a> ڕوویدا. ھەرچۆنێک بێت کێشەکان یەکلایی بۆوەوە بە زاڵ بوون یەک تاکە ھێز و بارودۆخی ھۆردی زێڕین بە خێرایی بەرەو باشتر ڕۆیشت لەژێر فەرمانڕەوایی تۆکتا. دوای شکست خواردنی دەسەڵاتی نۆگا خان، ھەروەھا شوێن کەوتووەکانی ڕایان کرد بۆ پۆدۆلیا یان لەژێر خزمەتی تۆکتا مانەوەو بە نۆگا ھۆرد ناسران. ڕاپۆرتێک گەیشتە ڕۆژئاوای ئەورووپا کە تۆکتا زۆر باش بوو بۆ مەسیحییەکان (دیانەکان).<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>١٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>١٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لە ساڵی ١٣٠٤، باڵیۆزەکانی فەرمانڕەوایانی مەنغۆلیای ئاسیای ناوەڕاست و یۆون پێشنیاری ئاشتی گشتییان بە تۆکتا ڕاگەیاند. تۆکتا دەستبەجێ سەروەریی ئیمپراتۆری یۆون-ی ئیمپراتۆری تێمور ئۆلیوتو وەرگرت، و ھەموو یامەکان (نامەبەر) و تۆڕەکانی بازرگانی لە سەرانسەری خانەکانی مەنغۆلی کراوە. تۆکتا ئاشتی گشتی لەنێوان خانەکانی مەنغۆلی بۆ شازادەکانی ڕوسی لە کۆبوونەوەکە لە پێریاسلاڤڵ نیشاندا. کاریگەریی یۆیان وا دەرکەوت لە ھۆردی زێڕین زیادی کردوە چونکە ھەندێک لە دراوەکانی تۆکتا نووسینی 'فەگس-پا'یان تێدابوو. تۆکتا نەخۆش دەکەوێت و لە ساڵی ١٣١٣ و گیانی لەدەستدا. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ڕێچکەی_موسوڵمانایەتی"><span id=".DA.95.DB.8E.DA.86.DA.A9.DB.95.DB.8C_.D9.85.D9.88.D8.B3.D9.88.DA.B5.D9.85.D8.A7.D9.86.D8.A7.DB.8C.DB.95.D8.AA.DB.8C"></span>ڕێچکەی موسوڵمانایەتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=8" title="دەستکاریکردنی بەش: ڕێچکەی موسوڵمانایەتی"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ئۆز_بێک_خان_(١٣١٣–١٣٤١)"><span id=".D8.A6.DB.86.D8.B2_.D8.A8.DB.8E.DA.A9_.D8.AE.D8.A7.D9.86_.28.D9.A1.D9.A3.D9.A1.D9.A3.E2.80.93.D9.A1.D9.A3.D9.A4.D9.A1.29"></span>ئۆز بێک خان (١٣١٣–١٣٤١)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=9" title="دەستکاریکردنی بەش: ئۆز بێک خان (١٣١٣–١٣٤١)"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Dmitri_revenge_the_death_of_his_father.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Dmitri_revenge_the_death_of_his_father.jpg/220px-Dmitri_revenge_the_death_of_his_father.jpg" decoding="async" width="220" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Dmitri_revenge_the_death_of_his_father.jpg/330px-Dmitri_revenge_the_death_of_his_father.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/be/Dmitri_revenge_the_death_of_his_father.jpg 2x" data-file-width="423" data-file-height="480" /></a><figcaption>دیمیتری تۆڵەی مردنی باوکی دەکاتەوە لە ئۆردۆ (پاشا)ی ئۆزبێک خان، یوری دەکوژێت.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Golden_Horde_Uzbek.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Golden_Horde_Uzbek.png/250px-Golden_Horde_Uzbek.png" decoding="async" width="250" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Golden_Horde_Uzbek.png/375px-Golden_Horde_Uzbek.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Golden_Horde_Uzbek.png/500px-Golden_Horde_Uzbek.png 2x" data-file-width="998" data-file-height="679" /></a><figcaption>ناوچەکانی ھۆردی زێرین لەژێر دەسەڵاتی ئۆز بێگ خان.</figcaption></figure> <p>دوای ئەوەی ئۆز بێگ خان لە ساڵی ١٣١٣ دەستی بەسەر تەختی پاشایەتیدا گرت، ئایینی موسوڵمانایەتی وەک ئایینی دەوڵەتی پەیڕەو کردو وەری گرت. لە ساڵی ١٣١٤ مزگەوتێکی گەورەی لە شاری سوڵخات لە <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کریمیا">کریمیا</a> دروست کرد و ئایینی بوودا و ئایینی شەمانی لە نێوان مەغۆلەکان لە ھۆردی زێڕین قەدەغە کرد. لە ساڵی ١٣١٥، ئۆز بێگ بە سەرکەوتوویی دانیشتوانی ھۆردی زێرینی بە موسوڵمان کرد و شازادەکانی جۆچید و لامی بوودی کوشت کە دژی ڕەوتی ئایینەکە بوون. ئۆز بێگ، کە کۆی گشتی سوپاکەی زیاتر بوو لە ٣٠٠٬٠٠٠، چەندین جار ھێرشی کردە سەر <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="تراکیا">تراسیا</a> بۆ یارمەتیدانی شەڕی بولگاریا دژی بەیزەنتیم و سێربیا لە سەرەتای ساڵی ١٣١٩. ئیمپراتۆرییەتی بەیزەنتین لەژێر دەسەڵاتی ئاندرۆنیکۆس دووھەمی پالیۆلۆگۆس و ئاندرۆنکۆس سێیەم ھێرش کرا سەری لەلایەن ھۆردی زێڕین لە ساڵانی ١٣٢٠ بۆ ١٣٤١، تاوەکو بەندەری بایزەنتینی ڤیچین ماکاریا داگیر کرا. پەیوەندی دۆستایەتی لەگەڵ ئیمپراتۆرییەتی بەیزەنتین بەسترا بۆ ماوەیەکی کورت، دوای ئەوەی ئۆز بێگ ھاوسەرگیری لەگەڵ کچی نایاسایی ئاندرۆنیکۆس سێیەم کرد، کە دواتر بە <i>بایالون</i> ناسرا. لە ساڵی ١٣٣٣ ڕێگای پێدرا سەردانی باوکی بکات لە ئەستەنبوڵ بەڵام بۆ ھەرگیز نەگەڕایەوە، بە ئاشکرا لە ترسی ئەوەی ناچار بکرێ تا ببێ بە موسوڵمان.[٨٦] سوپای ئۆز بێگ بۆ چل ڕۆژ لە ساڵی ١٣٢٤ شاری ترەیسیای(بەیزەنتین)یان تاڵان کرد وە هەروەها بۆ جارێکی تریش تاڵانیان کرد لە ساڵی ١٣٣٧. ساڵی ١٣٣٠دا لە ئەنجامی هێرشە کردن ٣٠٠٬٠٠٠ دیلیان گرت و بەکۆیلەیان کردن.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>١٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ، ئۆز بێگ لە ساڵی ١٣٣٠ دا، ١٥،٠٠٠ ھەزار سەرباز نارد بۆ سێربیا بەڵام شکستی ھێنا.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>١٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بە پاڵپشتی ئۆز بێگ، بەشاراب یەکەمی ڤالاکیا لە ساڵی ١٣٣٠ دەوڵەتێکی سەربەخۆی ھەنگاریای ڕاگەیاند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="داڕووخانی_ھۆردی_زێڕین"><span id=".D8.AF.D8.A7.DA.95.D9.88.D9.88.D8.AE.D8.A7.D9.86.DB.8C_.DA.BE.DB.86.D8.B1.D8.AF.DB.8C_.D8.B2.DB.8E.DA.95.DB.8C.D9.86"></span>داڕووخانی ھۆردی زێڕین</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=10" title="دەستکاریکردنی بەش: داڕووخانی ھۆردی زێڕین"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ئاژاوەی_گەورە_(١٣٥٩–١٣٨١)"><span id=".D8.A6.D8.A7.DA.98.D8.A7.D9.88.DB.95.DB.8C_.DA.AF.DB.95.D9.88.D8.B1.DB.95_.28.D9.A1.D9.A3.D9.A5.D9.A9.E2.80.93.D9.A1.D9.A3.D9.A8.D9.A1.29"></span>ئاژاوەی گەورە (١٣٥٩–١٣٨١)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=11" title="دەستکاریکردنی بەش: ئاژاوەی گەورە (١٣٥٩–١٣٨١)"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Kulikovo_lubok.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Kulikovo_lubok.jpg/250px-Kulikovo_lubok.jpg" decoding="async" width="250" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Kulikovo_lubok.jpg/375px-Kulikovo_lubok.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Kulikovo_lubok.jpg/500px-Kulikovo_lubok.jpg 2x" data-file-width="832" data-file-height="522" /></a><figcaption>شەڕی کولیکۆڤۆ لە ساڵی ١٣٨٠</figcaption></figure> <p>لە ساڵی ١٣٦٢، ھۆردی زێڕین دابەش کرا لەنێوان کێلدی بێگ لە سارای و بوڵەت تێمیر لە ڤۆڵگا بولگاریا و عەبدوڵا لە <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کریمیا">کریمیا</a>. لەھەمان کاتدا دوای جەنگی ئاوی شین لە ساڵی ١٣٦٣ شازادەی لیتوانیا ھێرشی دەکاتە سەر ڕۆژئاوای ھۆردە زێڕین و <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%DB%8E%DA%A4" title="کیێڤ">کیێڤ</a> و پۆدۆلیایای داگیر دەکا..<sup id="cite_ref-FOOTNOTEAtwood2004_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEAtwood2004-20"><span class="cite-bracket">[</span>٢٠<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="داگیرکردنەکانی_ڕووسیا"><span id=".D8.AF.D8.A7.DA.AF.DB.8C.D8.B1.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C_.DA.95.D9.88.D9.88.D8.B3.DB.8C.D8.A7"></span>داگیرکردنەکانی ڕووسیا</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=12" title="دەستکاریکردنی بەش: داگیرکردنەکانی ڕووسیا"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پادشایەتی ڕووسیا لە ساڵی ١٥٥٢دا خانەکانی کازان -ی داگیرکرد، وەلە ساڵی ١٥٥٦دا خانەکانی ئەستراخان داگیرکرد و لە ساڵی ١٥٨٢دا خانەکانی سیبیریای داگیر کرد. تەتەرەکانی کریمیا وێرانکارییەکی زۆری بەدوای خۆیدا ھێنا لە باشووری ڕووسیاو ئوکراینا و پۆڵەندا لە سەدەی ١٦ و سەرەتای سەدەی ١٧ بەڵام نەیانتوانی ڕووسیا تێکبشکێنن یان مۆسکۆ داگیر بکەن. خانەکانی کریمیا لەژێر باڵی عوسمانییەکاندا پارێزراو بوو تا لە ٨ی نیسانی ١٧٨٣ سەردەمی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85" title="کاترینای دووەم">کاترینی مەزن</a> ھات. ئەو ماوەیەکی باش ودرێژخایەن بوو بۆ ویلایەتەکانی جێگرەوەی ھۆردی زێڕین. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="باجەکان"><span id=".D8.A8.D8.A7.D8.AC.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>باجەکان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=13" title="دەستکاریکردنی بەش: باجەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Golden_Horde_1313.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Golden_Horde_1313.jpg/220px-Golden_Horde_1313.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Golden_Horde_1313.jpg/330px-Golden_Horde_1313.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Golden_Horde_1313.jpg/440px-Golden_Horde_1313.jpg 2x" data-file-width="3189" data-file-height="2241" /></a><figcaption>ھۆردی زێڕین و ڕووسییەکانی لە ساڵی ١٣١٣ لەژێر دەسەڵاتی ئۆز بێگ خان</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Henryk_Siemiradzki_014.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Henryk_Siemiradzki_014.jpeg/220px-Henryk_Siemiradzki_014.jpeg" decoding="async" width="220" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Henryk_Siemiradzki_014.jpeg/330px-Henryk_Siemiradzki_014.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Henryk_Siemiradzki_014.jpeg/440px-Henryk_Siemiradzki_014.jpeg 2x" data-file-width="804" data-file-height="1000" /></a><figcaption>ئەسکەندەر نیڤسکی و شامانێکی مەغۆل</figcaption></figure> <p>ھاووڵاتیانی ھۆردی زێڕین خەڵکی ڕوس، <a href="/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%B1%D9%85%DB%95%D9%86%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="ئەرمەنییەکان">ئەرمەنەکان،</a> جۆرجیانەکان، سیرکاسییەکان، ئالانەکان، یۆنانییەکانی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="کریمیا">کریمیا،</a> گووەتەکانی کریمی، <a href="/wiki/%D8%AE%DB%95%DA%B5%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D9%84%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="خەڵکی بولگار">بولگارییەکان</a> و ڤاڵچەکان دەگرتەوە. ئامانجی دەسەڵاتدارانی تەتەرەکان لە ھۆردی زێڕین لە خاکە داگیرکراوەکان ئەوە بوو دزینی مندالانی ڕەگەز نێر تەمەن ١٠ وسەرووتر و ڕاھێنانیان بۆ بەدەستھێنانی سەرباز بۆ سوپا و لایەنی دارایی بە داواکردنی باج لە ھاووڵاتیانەوە. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سەرچاوەکان_و_تێبینییەکان"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.DA.86.D8.A7.D9.88.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D8.AA.DB.8E.D8.A8.DB.8C.D9.86.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>سەرچاوەکان و تێبینییەکان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=14" title="دەستکاریکردنی بەش: سەرچاوەکان و تێبینییەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Room6-1"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Room6_1-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1314163">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/explore/buildings/locations/room/b10_f1_h61/!ut/p/z0/fY5LC4JAFEZ_S4tZxr1jJm4HIUIyiSjGu5FJfEzpjI8h-vmpq1Ytv8Ph8AGBBDLqrWvltDWqnXdGQZ4KEfBdhHF6PO9R-Pfwdr0c0D95EAP9F-aCNyZRUgP1yjVbbSoLcrS2A_ngmFc8bwK-aPo5DCSACmtc-XEgm3LstFN1yXBlxjFsbbF-mxguDYY_jf5FWTiJzRfG0VKP/">«The History and Culture of the Golden Horde (Room 6)»</a>. The State Hermitage Museum, Sankt Petersburg<span class="reference-accessdate">. لە ٢١ی ئازاری ٢٠٢٠ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+History+and+Culture+of+the+Golden+Horde+%28Room+6%29&rft.pub=The+State+Hermitage+Museum%2C+Sankt+Petersburg&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.hermitagemuseum.org%2Fwps%2Fportal%2Fhermitage%2Fexplore%2Fbuildings%2Flocations%2Froom%2Fb10_f1_h61%2F%21ut%2Fp%2Fz0%2FfY5LC4JAFEZ_S4tZxr1jJm4HIUIyiSjGu5FJfEzpjI8h-vmpq1Ytv8Ph8AGBBDLqrWvltDWqnXdGQZ4KEfBdhHF6PO9R-Pfwdr0c0D95EAP9F-aCNyZRUgP1yjVbbSoLcrS2A_ngmFc8bwK-aPo5DCSACmtc-XEgm3LstFN1yXBlxjFsbbF-mxguDYY_jf5FWTiJzRfG0VKP%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFPerrie2006" class="citation book cs1">Perrie، Maureen، ed. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=E8HhcQAACAAJ&pg=PA130"><i>The Cambridge History of Russia: Volume 1, From Early Rus' to 1689</i></a>. Cambridge University Press. p. 130. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-521-81227-6" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-521-81227-6"><bdi>978-0-521-81227-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Russia%3A+Volume+1%2C+From+Early+Rus%27+to+1689&rft.pages=130&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-521-81227-6&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DE8HhcQAACAAJ%26pg%3DPA130&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140413142139/http://www.proza.ru/2009/10/19/863">«рЕПЛХМ гНКНРЮЪ нПДЮ - НЬХАЙЮ РНКЛЮВЮ 16 ЯРНКЕРХЪ (мХК лЮЙЯХМЪ) / оПНГЮ. ПС - МЮЖХНМЮКЭМШИ ЯЕПБЕП ЯНБПЕЛЕММНИ ОПНГШ»</a>. Proza.ru. لە <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.proza.ru/2009/10/19/863">ڕەسەنەکە</a> لە ١٣ی نیسانی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە<span class="reference-accessdate">. لە ١١ی نیسانی ٢٠١٤ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D1%80%D0%95%D0%9F%D0%9B%D0%A5%D0%9C+%D0%B3%D0%9D%D0%9A%D0%9D%D0%A0%D0%AE%D0%AA+%D0%BD%D0%9F%D0%94%D0%AE+-+%D0%9D%D0%AC%D0%A5%D0%90%D0%99%D0%AE+%D0%A0%D0%9D%D0%9A%D0%9B%D0%AE%D0%92%D0%AE+16+%D0%AF%D0%A0%D0%9D%D0%9A%D0%95%D0%A0%D0%A5%D0%AA+%28%D0%BC%D0%A5%D0%9A+%D0%BB%D0%AE%D0%99%D0%AF%D0%A5%D0%9C%D0%AA%29+%2F+%D0%BE%D0%9F%D0%9D%D0%93%D0%AE.+%D0%9F%D0%A1+-+%D0%9C%D0%AE%D0%96%D0%A5%D0%9D%D0%9C%D0%AE%D0%9A%D0%AD%D0%9C%D0%A8%D0%98+%D0%AF%D0%95%D0%9F%D0%91%D0%95%D0%9F+%D0%AF%D0%9D%D0%91%D0%9F%D0%95%D0%9B%D0%95%D0%9C%D0%9C%D0%9D%D0%98+%D0%9E%D0%9F%D0%9D%D0%93%D0%A8&rft.pub=Proza.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.proza.ru%2F2009%2F10%2F19%2F863&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFOstrowski2007" class="citation journal cs1">Ostrowski، Donald G. (Spring 2007). «Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire, and: The Mongols and the West, 1221–1410, and: Daily Life in the Mongol Empire, and: The Secret History of the Mongols: A Mongolian Epic Chronicle of the Thirteenth Century (review)». <i>Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History</i>. <b>8</b> (2). Project MUSE: 431–441. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1353%2Fkri.2007.0019">10.1353/kri.2007.0019</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Kritika%3A+Explorations+in+Russian+and+Eurasian+History&rft.atitle=Encyclopedia+of+Mongolia+and+the+Mongol+Empire%2C+and%3A+The+Mongols+and+the+West%2C+1221%E2%80%931410%2C+and%3A+Daily+Life+in+the+Mongol+Empire%2C+and%3A+The+Secret+History+of+the+Mongols%3A+A+Mongolian+Epic+Chronicle+of+the+Thirteenth+Century+%28review%29&rft.ssn=spring&rft.volume=8&rft.issue=2&rft.pages=431-441&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1353%2Fkri.2007.0019&rft.aulast=Ostrowski&rft.aufirst=Donald+G.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-May-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-May_5-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMay2001" class="citation web cs1">May، T. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061214072102/http://www.accd.edu/sac/history/keller/Mongols/states3.html">«Khanate of the Golden Horde (Kipchak)»</a>. North Georgia College and State University. لە <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.accd.edu/sac/history/keller/Mongols/states3.html">ڕەسەنەکە</a> لە ١٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Khanate+of+the+Golden+Horde+%28Kipchak%29&rft.pub=North+Georgia+College+and+State+University&rft.date=2001&rft.aulast=May&rft.aufirst=T.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.accd.edu%2Fsac%2Fhistory%2Fkeller%2FMongols%2Fstates3.html&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSpinei2009" class="citation book cs1">Spinei، Victor (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2vl538CMBsAC&pg=PA38"><i>The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth Century</i></a>. Brill. p. 38. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-90-04-17536-5" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-90-04-17536-5"><bdi>978-90-04-17536-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Romanians+and+the+Turkic+Nomads+North+of+the+Danube+Delta+from+the+Tenth+to+the+Mid-Thirteenth+Century&rft.pages=38&rft.pub=Brill&rft.date=2009&rft.isbn=978-90-04-17536-5&rft.aulast=Spinei&rft.aufirst=Victor&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2vl538CMBsAC%26pg%3DPA38&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Edward_L._Keenan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward L. Keenan (ئەم پەڕەیە نییە)">Edward L. Keenan</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Encyclopedia_Americana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Encyclopedia Americana (ئەم پەڕەیە نییە)">Encyclopedia Americana</a></i> article</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFGrekov1998" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Grekov، B. D. (1998) [1950]. <i>The Golden Horde and its Downfall</i> (بە ڕووسی). Moscow: Bogorodskii Pechatnik. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-5-8958-9005-9" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-5-8958-9005-9"><bdi>978-5-8958-9005-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Golden+Horde+and+its+Downfall&rft.place=Moscow&rft.pub=Bogorodskii+Pechatnik&rft.date=1998&rft.isbn=978-5-8958-9005-9&rft.aulast=Grekov&rft.aufirst=B.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090106135225/http://www.hansaray.org.ua/e_ist_orda.html">«History of Crimean Khanate»</a>. لە <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hansaray.org.ua/e_ist_orda.html">ڕەسەنەکە</a> لە ٦ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە<span class="reference-accessdate">. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=History+of+Crimean+Khanate&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hansaray.org.ua%2Fe_ist_orda.html&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span><span class="languageicon">(بە ئینگلیزی)</span></span> </li> <li id="cite_note-Sinor-10"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Sinor_10-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSinor1999" class="citation journal cs1">Sinor، Denis (1999). «The Mongols in the West». <i>Journal of Asian History</i>. <b>33</b> (1). Harrassowitz Verlag: 1–44. <a href="/w/index.php?title=JSTOR_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="JSTOR (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/41933117">41933117</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Asian+History&rft.atitle=The+Mongols+in+the+West&rft.volume=33&rft.issue=1&rft.pages=1-44&rft.date=1999&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F41933117%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Sinor&rft.aufirst=Denis&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBiran2013" class="citation book cs1">Biran، Michal (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=VVffAQAAQBAJ&pg=PA52"><i>Qaidu and the Rise of the Independent Mongol State In Central Asia</i></a>. Taylor & Francis. p. 52. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-136-80044-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-136-80044-3"><bdi>978-1-136-80044-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Qaidu+and+the+Rise+of+the+Independent+Mongol+State+In+Central+Asia&rft.pages=52&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=2013&rft.isbn=978-1-136-80044-3&rft.aulast=Biran&rft.aufirst=Michal&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DVVffAQAAQBAJ%26pg%3DPA52&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMan2012" class="citation book cs1">Man، John (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=uV0ikDy7Qm8C&pg=PA229"><i>Kublai Khan</i></a>. Transworld. p. 229. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-4464-8615-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-4464-8615-3"><bdi>978-1-4464-8615-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kublai+Khan&rft.pages=229&rft.pub=Transworld&rft.date=2012&rft.isbn=978-1-4464-8615-3&rft.aulast=Man&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DuV0ikDy7Qm8C%26pg%3DPA229&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSaunders2001" class="citation book cs1">Saunders، J. J. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=nFx3OlrBMpQC&pg=PA130"><i>The History of the Mongol Conquests</i></a>. University of Pennsylvania Press. pp. 130–132. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-8122-1766-7" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-8122-1766-7"><bdi>978-0-8122-1766-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+History+of+the+Mongol+Conquests&rft.pages=130-132&rft.pub=University+of+Pennsylvania+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-8122-1766-7&rft.aulast=Saunders&rft.aufirst=J.+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DnFx3OlrBMpQC%26pg%3DPA130&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b></span> <span class="reference-text">Rashid al <i>Din-II Successors (Boyle)</i>, p. 897</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b></span> <span class="reference-text">Byzantino <i>Tatarica</i>, p.209</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b></span> <span class="reference-text">Ptolomy of Lucca <i>Annales</i>, p.237</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDeWeese2010" class="citation book cs1">DeWeese، Devin (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Ut77eAbMUHoC&pg=PA99"><i>Islamization and Native Religion in the Golden Horde: Baba TŸkles and Conversion to Islam in Historical and Epic Tradition</i></a>. Penn State Press. p. 99. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-271-04445-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-271-04445-3"><bdi>978-0-271-04445-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islamization+and+Native+Religion+in+the+Golden+Horde%3A+Baba+T%C5%B8kles+and+Conversion+to+Islam+in+Historical+and+Epic+Tradition&rft.pages=99&rft.pub=Penn+State+Press&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-271-04445-3&rft.aulast=DeWeese&rft.aufirst=Devin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DUt77eAbMUHoC%26pg%3DPA99&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b></span> <span class="reference-text">Mihail-Dimitri Sturdza, <i>Dictionnaire historique et Généalogique des grandes familles de Grèce, d'Albanie et de Constantinople</i> (Great families of Greece, Albania and Constantinople: Historical and genealogical dictionary) (1983), page 373</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b></span> <span class="reference-text">Jireuek <i>Bulgaria</i>, pp. 293–295</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEAtwood2004-20"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEAtwood2004_20-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFAtwood2004">Atwood 2004</a>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کتێبخانە"><span id=".DA.A9.D8.AA.DB.8E.D8.A8.D8.AE.D8.A7.D9.86.DB.95"></span>کتێبخانە</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=15" title="دەستکاریکردنی بەش: کتێبخانە"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFAllsen1985" class="citation book cs1">Allsen، Thomas T. (1985). «The Princes of the Left Hand: An Introduction to the History of the Ulus of Ordu in the Thirteenth and Early Fourteenth Centuries». <i>Archivum Eurasiae Medii Aevi</i>. Vol. V. Harrassowitz. pp. 5–40. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-3-447-08610-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-3-447-08610-3"><bdi>978-3-447-08610-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Princes+of+the+Left+Hand%3A+An+Introduction+to+the+History+of+the+Ulus+of+Ordu+in+the+Thirteenth+and+Early+Fourteenth+Centuries&rft.btitle=Archivum+Eurasiae+Medii+Aevi&rft.pages=5-40&rft.pub=Harrassowitz&rft.date=1985&rft.isbn=978-3-447-08610-3&rft.aulast=Allsen&rft.aufirst=Thomas+T.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFAtwood2004" class="citation book cs1">Atwood، Christopher Pratt (2004). <span class="id-lock-registration" title="خۆتۆمارکردنی خۆڕایی پێویستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/encyclopediaofmo0000atwo"><i>Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire</i></a></span>. Facts On File. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-8160-4671-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-8160-4671-3"><bdi>978-0-8160-4671-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedia+of+Mongolia+and+the+Mongol+Empire&rft.pub=Facts+On+File&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-8160-4671-3&rft.aulast=Atwood&rft.aufirst=Christopher+Pratt&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fencyclopediaofmo0000atwo&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFChristian2018" class="citation cs2">Christian، David (2018)، <i>A History of Russia, Central Asia and Mongolia 2</i>، Wiley Blackwell</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Russia%2C+Central+Asia+and+Mongolia+2&rft.pub=Wiley+Blackwell&rft.date=2018&rft.aulast=Christian&rft.aufirst=David&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDamgaard_et_al.2018" class="citation journal cs1">Damgaard، P. B. (May 9, 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/articles/s41586-018-0094-2">«137 ancient human genomes from across the Eurasian steppes»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Nature_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nature (journal) (ئەم پەڕەیە نییە)">Nature</a></i>. <b>557</b> (7705). <a href="/w/index.php?title=Nature_Research&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nature Research (ئەم پەڕەیە نییە)">Nature Research</a>: 369–373. <a href="/w/index.php?title=Bibcode_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2018Natur.557..369D">2018Natur.557..369D</a>. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fs41586-018-0094-2">10.1038/s41586-018-0094-2</a>. <a href="/w/index.php?title=PMID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="PMID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29743675">29743675</a><span class="reference-accessdate">. لە <span class="nowrap">April 11,</span> 2020 ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=137+ancient+human+genomes+from+across+the+Eurasian+steppes&rft.volume=557&rft.issue=7705&rft.pages=369-373&rft_id=info%3Apmid%2F29743675&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fs41586-018-0094-2&rft_id=info%3Abibcode%2F2018Natur.557..369D&rft.aulast=Damgaard&rft.aufirst=P.+B.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Farticles%2Fs41586-018-0094-2&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_journal" title="داڕێژە:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: <code class="cs1-code">|access-date=</code> و <code class="cs1-code">|date=</code> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#bad_date" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">یارمەتی</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">پارامەتری نەناسراوی <code class="cs1-code">|displayauthors=</code> چاوپۆشیی لێ کرا (<code class="cs1-code">|display-authors=</code> پێشنیار کراوە) (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">یارمەتی</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFFrank2009" class="citation cs2">Frank، Allen J. (2009)، <i>Cambridge History of Inner Asia</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cambridge+History+of+Inner+Asia&rft.date=2009&rft.aulast=Frank&rft.aufirst=Allen+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFForsyth1992" class="citation cs2">Forsyth، James (1992)، <i>A History of the Peoples of Siberia</i>، Cambridge University Press</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+the+Peoples+of+Siberia&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1992&rft.aulast=Forsyth&rft.aufirst=James&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFHalperin1986" class="citation cs2">Halperin، Charles J. (1986)، <i>Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russia+and+the+Golden+Horde%3A+The+Mongol+Impact+on+Medieval+Russian+History&rft.date=1986&rft.aulast=Halperin&rft.aufirst=Charles+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span> <a href="//archive.org/details/russiagoldenhord0000halp" class="extiw" title="iarchive:russiagoldenhord0000halp">online</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFHoworth1880" class="citation book cs1">Howorth، Sir Henry Hoyle (1880). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=gJsUAQAAIAAJ&pg=PP1"><i>History of the Mongols: From the 9th to the 19th Century</i></a>. New York: Burt Franklin. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-265-30633-8" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-265-30633-8"><bdi>978-0-265-30633-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+the+Mongols%3A+From+the+9th+to+the+19th+Century&rft.place=New+York&rft.pub=Burt+Franklin&rft.date=1880&rft.isbn=978-0-265-30633-8&rft.aulast=Howorth&rft.aufirst=Sir+Henry+Hoyle&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DgJsUAQAAIAAJ%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFJackson2014" class="citation book cs1">Jackson، Peter (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=kMCCBAAAQBAJ&pg=PP1"><i>The Mongols and the West: 1221-1410</i></a>. Taylor & Francis. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-317-87898-8" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-317-87898-8"><bdi>978-1-317-87898-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Mongols+and+the+West%3A+1221-1410&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=2014&rft.isbn=978-1-317-87898-8&rft.aulast=Jackson&rft.aufirst=Peter&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DkMCCBAAAQBAJ%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFKołodziejczyk2011" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Dariusz_Ko%C5%82odziejczyk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dariusz Kołodziejczyk (ئەم پەڕەیە نییە)">Kołodziejczyk، Dariusz</a> (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FHrTxHmegRYC&pg=PP1"><i>The Crimean Khanate and Poland-Lithuania: International Diplomacy on the European Periphery (15th-18th Century). A Study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents</i></a>. Leiden: Brill. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-90-04-19190-7" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-90-04-19190-7"><bdi>978-90-04-19190-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Crimean+Khanate+and+Poland-Lithuania%3A+International+Diplomacy+on+the+European+Periphery+%2815th-18th+Century%29.+A+Study+of+Peace+Treaties+Followed+by+Annotated+Documents.&rft.place=Leiden&rft.pub=Brill&rft.date=2011&rft.isbn=978-90-04-19190-7&rft.aulast=Ko%C5%82odziejczyk&rft.aufirst=Dariusz&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFHrTxHmegRYC%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMartin2007" class="citation book cs1">Martin، Janet (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=9JHwVtL7qDcC&pg=PP1"><i>Medieval Russia, 980-1584</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=ISBN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-521-85916-5" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-521-85916-5"><bdi>978-0-521-85916-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Medieval+Russia%2C+980-1584&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-521-85916-5&rft.aulast=Martin&rft.aufirst=Janet&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D9JHwVtL7qDcC%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMirgaleyev2017" class="citation cs2">Mirgaleyev، Ilnur (2017)، <i>The Golden Horde and Anatolia</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Golden+Horde+and+Anatolia&rft.date=2017&rft.aulast=Mirgaleyev&rft.aufirst=Ilnur&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSpinei2017" class="citation cs2">Spinei، Victor (2017)، <i>The Domination of the Golden Horde in the Romanian Regions</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Domination+of+the+Golden+Horde+in+the+Romanian+Regions&rft.date=2017&rft.aulast=Spinei&rft.aufirst=Victor&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSpuler1943" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Spuler، Bertold (1943). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=WOrOQwAACAAJ&pg=PP1"><i>Die Goldene Horde, die Mongolen in Russland, 1223-1502</i></a> (بە ئەڵمانی). O. Harrassowitz.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Die+Goldene+Horde%2C+die+Mongolen+in+Russland%2C+1223-1502&rft.pub=O.+Harrassowitz&rft.date=1943&rft.aulast=Spuler&rft.aufirst=Bertold&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DWOrOQwAACAAJ%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFVernadsky1953" class="citation cs2">Vernadsky، George (1953)، <i>The Mongols and Russia</i>، Yale University Press</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Mongols+and+Russia&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1953&rft.aulast=Vernadsky&rft.aufirst=George&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بەستەرە_دەرەکییەکان"><span id=".D8.A8.DB.95.D8.B3.D8.AA.DB.95.D8.B1.DB.95_.D8.AF.DB.95.D8.B1.DB.95.DA.A9.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>بەستەرە دەرەکییەکان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&action=edit&section=16" title="دەستکاریکردنی بەش: بەستەرە دەرەکییەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>بۆریس گرێکۆڤ و ئەسکەندەر یاقوبۆڤسکی، <i>ھۆردی زێڕین و کەوتنەکەی</i></li> <li>شێلا پێین، The Golden Horde: From the Himalaya to the Mediterranean, Penguin Books، ١٩٩٨.</li> <li>جۆرج ڤێرنادسکی، مەنگۆلییەکان و ڕووسیا</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.familytreedna.com/public/golden_horde">ھۆردی زێڕین، FTDNA</a></li></ul> <ul class="bandeau-portail وێنۆچکەکان" id="bandeau-portail"> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88" title="دەروازە:مێژوو"><img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/P_history.png/32px-P_history.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/P_history.png/48px-P_history.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/P_history.png/63px-P_history.png 2x" data-file-width="77" data-file-height="68" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88" title="دەروازە:مێژوو">دەروازەی مێژوو</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دەروازە:مێژووی ئیسلام"><img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Geschiedenis_icoon.png/27px-Geschiedenis_icoon.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Geschiedenis_icoon.png/41px-Geschiedenis_icoon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Geschiedenis_icoon.png/54px-Geschiedenis_icoon.png 2x" data-file-width="361" data-file-height="374" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دەروازە:مێژووی ئیسلام">دەروازەی مێژووی ئیسلام</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دەروازە:ئیسلام"><img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/P_islam.svg/31px-P_islam.svg.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/P_islam.svg/47px-P_islam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/P_islam.svg/62px-P_islam.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دەروازە:ئیسلام">دەروازەی ئیسلام</a></span></li></ul> <table role="presentation" class="mbox-small plainlinks sistersitebox" style="background-color:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;color:#000"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></td> <td class="mbox-text plainlist">کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Golden_Horde" class="extiw" title="commons:Category:Golden Horde">ھۆردی زێڕین</a></b></i> تێدایە.</td></tr> </tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">وەرگیراو لە «<a dir="ltr" href="https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ھۆردی_زێڕین&oldid=1369602">https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ھۆردی_زێڕین&oldid=1369602</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%BE%DB%86%D9%84%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تایبەت:پۆلەکان">پۆلەکان</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:Pages_using_the_JsonConfig_extension&action=edit&redlink=1" class="new" title="پۆل:Pages using the JsonConfig extension (ئەم پەڕەیە نییە)">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:Articles_with_%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C-language_sources_(en)&action=edit&redlink=1" class="new" title="پۆل:Articles with ئینگلیزی-language sources (en) (ئەم پەڕەیە نییە)">Articles with ئینگلیزی-language sources (en)</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:Pages_using_infobox_country_or_infobox_former_country_with_the_flag_caption_or_type_parameters&action=edit&redlink=1" class="new" title="پۆل:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters (ئەم پەڕەیە نییە)">Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D9%85%DB%95%DA%B5%D8%A8%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%95%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%95%DB%8C%DB%95%DB%8C_%D9%A1%D9%A2%D9%A4%D9%A0" title="پۆل:ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، دامەزرانی دەیەی ١٢٤٠">ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، دامەزرانی دەیەی ١٢٤٠</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="پۆل:مێژووی ئاسیای ناوەندی">مێژووی ئاسیای ناوەندی</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%86%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="پۆل:مێژووی مەنگۆلیا">مێژووی مەنگۆلیا</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%95_%D9%BE%DB%8E%D8%B4%D9%88%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="پۆل:وڵاتە پێشووەکانی ئاسیا">وڵاتە پێشووەکانی ئاسیا</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%95_%D9%BE%DB%8E%D8%B4%D9%88%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="پۆل:وڵاتە پێشووەکانی ئەورووپا">وڵاتە پێشووەکانی ئەورووپا</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%95_%D9%BE%DB%8E%D8%B4%D9%88%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:وڵاتە پێشووەکان">وڵاتە پێشووەکان</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">پۆلە شاردراوەکان: <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%A6%DB%95%D9%88_%D9%BE%DB%95%DA%95%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C_%DA%98%DB%8E%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C_%DA%95%D9%88%D9%88%D8%B3%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%BE%DB%95%DB%8C%DB%95_(ru)" title="پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ڕووسییان ھەیە (ru)">ئەو پەڕانەی ژێدەری ڕووسییان ھەیە (ru)</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%BE%DB%95%DA%B5%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%95%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%95%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%88" title="پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: پارامەتری پشتگیرینەکراو">ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: پارامەتری پشتگیرینەکراو</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%BE%DB%95%DA%B5%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_%DA%95%DB%8E%DA%A9%DB%95%D9%88%D8%AA%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان">ھەڵەکانی شێوازی سەرچاوەی ١: ڕێکەوتەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%A6%DB%95%D9%88_%D9%BE%DB%95%DA%95%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C_%DA%98%DB%8E%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%A6%DB%95%DA%B5%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%BE%DB%95%DB%8C%DB%95_(de)" title="پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئەڵمانییان ھەیە (de)">ئەو پەڕانەی ژێدەری ئەڵمانییان ھەیە (de)</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95_%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:دەروازەی مێژوو/وتارە پەیوەندیدارەکان">دەروازەی مێژوو/وتارە پەیوەندیدارەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95_%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:دەروازەی مێژووی ئیسلام/وتارە پەیوەندیدارەکان">دەروازەی مێژووی ئیسلام/وتارە پەیوەندیدارەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95_%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:دەروازەی ئیسلام/وتارە پەیوەندیدارەکان">دەروازەی ئیسلام/وتارە پەیوەندیدارەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%BE%DB%95%D9%85%D9%88%D9%88_%D8%A6%DB%95%D9%88_%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D9%88%DA%B5%DB%8C_%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95" title="پۆل:ھەموو ئەو وتارانەی تووڵی دەروازەیان بەکارھێناوە">ھەموو ئەو وتارانەی تووڵی دەروازەیان بەکارھێناوە</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%BE%DB%86%D9%84%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%86%D8%B2_%D8%A8%DB%95_%D8%A8%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%DB%86%D9%85%D8%A7%DA%B5%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%95%DA%AF%DB%95%DA%B5_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95" title="پۆل:پۆلی کۆمنز بە بەستەری خۆماڵیی یەکسان لەگەڵ ویکیدراوە">پۆلی کۆمنز بە بەستەری خۆماڵیی یەکسان لەگەڵ ویکیدراوە</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%BE%DB%95%D9%85%D9%88%D9%88_%D8%A6%DB%95%D9%88_%D9%BE%DB%95%DA%95%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%88%DB%8E%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DB%8E%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%95" title="پۆل:ھەموو ئەو پەڕانەی خاوێنکردنیان پێویستە">ھەموو ئەو پەڕانەی خاوێنکردنیان پێویستە</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%BE%DB%95%DA%95%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%95_%D9%86%DB%95%D8%AE%D8%B4%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:پەڕەکان بە نەخشەکان">پەڕەکان بە نەخشەکان</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ئەم پەڕەیە دواجار لە ‏٠٧:٠٦ی ‏٢٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٤ نوێ کراوەتەوە.</li> <li id="footer-info-copyright">دەق لەژێر <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> لەبەردەستە؛ لەوانەیە مەرجی تریشی پێوە ببێت. بۆ وردەکاری <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">مەرجەکانی بەکارھێنان</a> ببینە.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاسەتی تایبەتێتی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%95%D8%AA">دەربارەی ویکیپیدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A8%DB%95%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86">نابەرپرسییەکان</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">پەرەپێدەران</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ckb.wikipedia.org">ئامارەکان</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">ڕوونکردنەوەی کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ckb.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">بینینی مۆبایلی</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-68775984f6-nc2rh","wgBackendResponseTime":221,"wgKartographerLiveData":{"_48666f8d69acf3439825552f2c52aef5250fda61":[{"type":"Feature","geometry":{"coordinates":[60,52],"type":"Point"},"properties":{"marker-color":"#224422","title":"ھۆردی زێڕین","marker-symbol":"marker"}}]},"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.755","walltime":"1.034","ppvisitednodes":{"value":1520,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":67421,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":597,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":84548,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 945.183 1 -total"," 25.83% 244.161 1 داڕێژە:داتابۆکس"," 19.52% 184.526 14 داڕێژە:Cite_book"," 13.55% 128.084 4 داڕێژە:بیرخستنەوەی_وێب"," 10.92% 103.259 1 داڕێژە:In_lang"," 10.42% 98.473 7 داڕێژە:Citation"," 5.40% 50.996 3 داڕێژە:Cite_journal"," 5.28% 49.904 1 داڕێژە:تووڵی_دەروازە"," 4.46% 42.113 1 داڕێژە:Sfn"," 2.41% 22.768 1 داڕێژە:پۆلی_کۆمنز"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.609","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":21678148,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAllsen1985\"] = 1,\n [\"CITEREFAtwood2004\"] = 1,\n [\"CITEREFBiran2013\"] = 1,\n [\"CITEREFChristian2018\"] = 1,\n [\"CITEREFDamgaard_et_al.2018\"] = 1,\n [\"CITEREFDeWeese2010\"] = 1,\n [\"CITEREFForsyth1992\"] = 1,\n [\"CITEREFFrank2009\"] = 1,\n [\"CITEREFGrekovYakubovski1998\"] = 1,\n [\"CITEREFHalperin1986\"] = 1,\n [\"CITEREFHoworth1880\"] = 1,\n [\"CITEREFJackson2014\"] = 1,\n [\"CITEREFKołodziejczyk2011\"] = 1,\n [\"CITEREFMan2012\"] = 1,\n [\"CITEREFMartin2007\"] = 1,\n [\"CITEREFMirgaleyev2017\"] = 1,\n [\"CITEREFOstrowski2007\"] = 1,\n [\"CITEREFPerrie2006\"] = 1,\n [\"CITEREFSaunders2001\"] = 1,\n [\"CITEREFSinor1999\"] = 1,\n [\"CITEREFSpinei2009\"] = 1,\n [\"CITEREFSpinei2017\"] = 1,\n [\"CITEREFSpuler1943\"] = 1,\n [\"CITEREFVernadsky1953\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Citation\"] = 7,\n [\"Cite book\"] = 14,\n [\"Cite journal\"] = 3,\n [\"Harvid\"] = 1,\n [\"In lang\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 1,\n [\"بیرخستنەوەی وێب\"] = 4,\n [\"تووڵی دەروازە\"] = 1,\n [\"داتابۆکس\"] = 1,\n [\"پۆلی کۆمنز\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b6c9bdc8b-7576t","timestamp":"20241102223320","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u06be\u06c6\u0631\u062f\u06cc \u0632\u06ce\u0695\u06cc\u0646","url":"https:\/\/ckb.wikipedia.org\/wiki\/%DA%BE%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q79965","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q79965","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2022-12-23T23:53:33Z","dateModified":"2024-10-20T07:06:59Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/82\/Golden_Horde_in_the_Catalan_Atlas_%281375%29.jpg"}</script> </body> </html>