CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Lekukotasun - Wikipedia, entziklopedia askea.</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )euwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","urtarrila","otsaila","martxoa","apirila","maiatza","ekaina","uztaila","abuztua","iraila","urria","azaroa","abendua"],"wgRequestId":"b8029ebf-36c5-4135-aa73-7a70bde0d77e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Lekukotasun","wgTitle":"Lekukotasun","wgCurRevisionId":8891990,"wgRevisionId":8891990,"wgArticleId":890161,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orri guztiak","Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orriak from martxoa 2021","Betiko hautsitako kanpo estekak dituzten artikuluak","Erreferentziak falta dituzten artikuluak","Wikipedia:BNE identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:AAT identifikatzailea duten artikuluak","Epistemologiako kontzeptuak","Erlijio jokaera eta esperientzia","Gizarte epistemologia","Testu tipologia"],"wgPageViewLanguage":"eu", "wgPageContentLanguage":"eu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Lekukotasun","wgRelevantArticleId":890161,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1196258","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model", "platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ErrefAurrebista","ext.gadget.UkensKonkurranse","ext.gadget.TxikipediaTab","ext.gadget.ArtikuluenKalitatea","ext.gadget.refToolbar", "ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Lekukotasun - Wikipedia, entziklopedia askea."> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eu.m.wikipedia.org/wiki/Lekukotasun"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Aldatu" href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (eu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Lekukotasun"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom Jarioa" href="/w/index.php?title=Berezi:AzkenAldaketak&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Lekukotasun rootpage-Lekukotasun skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Edukira joan</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu nagusia" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu nagusia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu nagusia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nabigazioa </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Azala" title="Azala bisitatu [z]" accesskey="z"><span>Azala</span></a></li><li id="n-Txikipedia" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Txikipedia:Azala"><span>Txikipedia</span></a></li><li id="n-Ikusgela" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela"><span>Ikusgela</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Txokoa" title="Proiektuaren inguruan, zer egin dezakezu, non aurkitu nahi duzuna"><span>Txokoa</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:AzkenAldaketak" title="Wikiko azken aldaketen zerrenda. [r]" accesskey="r"><span>Aldaketa berriak</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:Ausazkoa" title="Ausazko orrialde bat kargatu [x]" accesskey="x"><span>Ausazko orria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" title="Aurkitzeko lekua."><span>Laguntza</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Azala" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Entziklopedia askea" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eu.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Berezi:Bilatu" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Bilatu</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia wikian bilatu" aria-label="Wikipedia wikian bilatu" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Berezi:Bilatu"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Bilatu</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Tresna pertsonalak"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itxura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itxura</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu" class=""><span>Dohaintza egin</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Lekukotasun" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea." class=""><span>Sortu kontua</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Lekukotasun" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o" class=""><span>Hasi saioa</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Aukera gehiago" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresna pertsonalak" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Tresna pertsonalak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu"><span>Dohaintza egin</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Lekukotasun" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Sortu kontua</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Lekukotasun" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Hasi saioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Izena eman gabeko erabiltzaileentzako orrialdeak <a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" aria-label="Artikuluak aldatzeari buruz gehiago ikasi"><span>gehiago ikasi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEkarpenak" title="IP helbide honetatik egindako aldaketen zerrenda [y]" accesskey="y"><span>Ekarpenak</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEztabaida" title="Zure IParen eztabaida [n]" accesskey="n"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Edukiak" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Edukiak</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ezkutatu</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">⇑ Gora</div> </a> </li> <li id="toc-Testigantzaren_izaera_eta_bere_ahulezia_epistemologikoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Testigantzaren_izaera_eta_bere_ahulezia_epistemologikoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Testigantzaren izaera eta bere ahulezia epistemologikoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Testigantzaren_izaera_eta_bere_ahulezia_epistemologikoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sakoneko_ebidentzia_eta_zaurgarritasunaren_arazoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sakoneko_ebidentzia_eta_zaurgarritasunaren_arazoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Sakoneko ebidentzia eta zaurgarritasunaren arazoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Sakoneko_ebidentzia_eta_zaurgarritasunaren_arazoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jakituria_transmititzen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Jakituria_transmititzen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Jakituria transmititzen</span> </div> </a> <ul id="toc-Jakituria_transmititzen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_Posteriorizko_ezagutzaren_alde" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#A_Posteriorizko_ezagutzaren_alde"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span><i>A Posteriori</i>zko ezagutzaren alde</span> </div> </a> <ul id="toc-A_Posteriorizko_ezagutzaren_alde-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-A_Priorizko_ezagutzaren_alde" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#A_Priorizko_ezagutzaren_alde"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span><i>A Priori</i>zko ezagutzaren alde</span> </div> </a> <ul id="toc-A_Priorizko_ezagutzaren_alde-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aldeko_argudioak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aldeko_argudioak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aldeko argudioak</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aldeko_argudioak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aldeko argudioak azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aldeko_argudioak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-T-ren_trebetasuna_engainatzeko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#T-ren_trebetasuna_engainatzeko"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>T-ren trebetasuna engainatzeko</span> </div> </a> <ul id="toc-T-ren_trebetasuna_engainatzeko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arduragabekeria_eta_sinesgarritasunari_buruzko_kontra-adibide_eta_intuizioak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Arduragabekeria_eta_sinesgarritasunari_buruzko_kontra-adibide_eta_intuizioak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Arduragabekeria eta sinesgarritasunari buruzko kontra-adibide eta intuizioak</span> </div> </a> <ul id="toc-Arduragabekeria_eta_sinesgarritasunari_buruzko_kontra-adibide_eta_intuizioak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-S_gaitasunaren_trebetasuna_T_ez_fidatzeko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#S_gaitasunaren_trebetasuna_T_ez_fidatzeko"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>S gaitasunaren trebetasuna T ez fidatzeko</span> </div> </a> <ul id="toc-S_gaitasunaren_trebetasuna_T_ez_fidatzeko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beste_iturri_batzuen_testigantzetan_oinarritutako_sinesmen_mespretxua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beste_iturri_batzuen_testigantzetan_oinarritutako_sinesmen_mespretxua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Beste iturri batzuen testigantzetan oinarritutako sinesmen mespretxua</span> </div> </a> <ul id="toc-Beste_iturri_batzuen_testigantzetan_oinarritutako_sinesmen_mespretxua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-S-ren_goragoko_mailako_sinesmenak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#S-ren_goragoko_mailako_sinesmenak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>S-ren goragoko mailako sinesmenak</span> </div> </a> <ul id="toc-S-ren_goragoko_mailako_sinesmenak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aurkako_argudioak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aurkako_argudioak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aurkako argudioak</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aurkako_argudioak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aurkako argudioak azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aurkako_argudioak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Oinarri_induktibo_eskasa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oinarri_induktibo_eskasa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Oinarri induktibo eskasa</span> </div> </a> <ul id="toc-Oinarri_induktibo_eskasa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antzemateari_buruzko_analogiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antzemateari_buruzko_analogiak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Antzemateari buruzko analogiak</span> </div> </a> <ul id="toc-Antzemateari_buruzko_analogiak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Erreferentziak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Erreferentziak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Erreferentziak</span> </div> </a> <ul id="toc-Erreferentziak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanpo_estekak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanpo_estekak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Kanpo estekak</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanpo_estekak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Edukiak" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Lekukotasun</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Joan beste hizkuntza batean idatzitako artikulu batera. 23 hizkuntzatan eskuragarri." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-23" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">23 hizkuntza</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%AF" title="شهادة الشهود – arabiera" lang="ar" hreflang="ar" data-title="شهادة الشهود" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabiera" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Sv%C4%9Bdectv%C3%AD" title="Svědectví – txekiera" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Svědectví" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="txekiera" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Personenbeweis" title="Personenbeweis – alemana" lang="de" hreflang="de" data-title="Personenbeweis" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemana" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Testimony" title="Testimony – ingelesa" lang="en" hreflang="en" data-title="Testimony" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingelesa" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Testimonio" title="Testimonio – gaztelania" lang="es" hreflang="es" data-title="Testimonio" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="gaztelania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA_(%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86)" title="شهادت (قانون) – persiera" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شهادت (قانون)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiera" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%93%D7%95%D7%AA" title="עדות – hebreera" lang="he" hreflang="he" data-title="עדות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreera" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%80" title="गवाही – hindia" lang="hi" hreflang="hi" data-title="गवाही" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindia" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%91%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Ցուցմունք – armeniera" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ցուցմունք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeniera" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Testimonianza" title="Testimonianza – italiera" lang="it" hreflang="it" data-title="Testimonianza" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiera" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%A8%BC%E8%A8%80" title="証言 – japoniera" lang="ja" hreflang="ja" data-title="証言" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoniera" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B9%D2%93%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Айғақтар – kazakhera" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Айғақтар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakhera" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9E%B8%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9F%8B" title="ទីបន្ទាល់ – khemerera" lang="km" hreflang="km" data-title="ទីបន្ទាល់" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khemerera" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A6%9D%EC%96%B8" title="증언 – koreera" lang="ko" hreflang="ko" data-title="증언" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreera" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Testemunho" title="Testemunho – portugesa" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Testemunho" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugesa" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Свидетельские показания – errusiera" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Свидетельские показания" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="errusiera" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Testimony" title="Testimony – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Testimony" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Vittnesm%C3%A5l" title="Vittnesmål – suediera" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Vittnesmål" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suediera" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ushahidi" title="Ushahidi – swahilia" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ushahidi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahilia" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D0%B2%D0%BE%D2%B3%D3%A3" title="Гувоҳӣ – tajikera" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Гувоҳӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tajikera" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Показання – ukrainera" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Показання" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainera" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%9Di_khai" title="Lời khai – vietnamera" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lời khai" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamera" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A3%E4%BE%9B" title="口供 – txinera" lang="zh" hreflang="zh" data-title="口供" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="txinera" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1196258#sitelinks-wikipedia" title="Aldatu hizkuntzen arteko loturak" class="wbc-editpage">Aldatu loturak</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Izen-tarteak"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lekukotasun" title="Eduki orrialdea ikusi [c]" accesskey="c"><span>Artikulua</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eztabaida:Lekukotasun&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Artikuluari buruzko eztabaida (sortu gabe) [t]" accesskey="t"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aldatu hizkuntza aldaera" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">euskara</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ikusketak"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lekukotasun"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=history" title="Artikulu honen aurreko bertsioak. [h]" accesskey="h"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresnak" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tresnak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tresnak</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Ekintzak </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Lekukotasun"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=history"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Orokorra </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/Lekukotasun" title="Orri honetaranzko esteka duten wiki orri guztien zerrenda [j]" accesskey="j"><span>Honanzko esteka duten orriak</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:RecentChangesLinked/Lekukotasun" rel="nofollow" title="Orri honetatik esteka duten orrietako azken aldaketak [k]" accesskey="k"><span>Lotutako orrietako aldaketak</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eu" title="Irudiak edo media fitxategiak igo [u]" accesskey="u"><span>Fitxategia igo</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:OrrialdeBereziak" title="Orri berezi guztien zerrenda [q]" accesskey="q"><span>Orri bereziak</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&oldid=8891990" title="Orriaren bertsio honetaranzko esteka iraunkorra"><span>Lotura iraunkorra</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=info" title="Orrialde honi buruzko informazio gehiago"><span>Orri honen datuak</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:CiteThisPage&page=Lekukotasun&id=8891990&wpFormIdentifier=titleform" title="Orri honen aipua egiteko moduari buruzko informazioa"><span>Artikulu hau aipatu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FLekukotasun"><span>URL laburra lortu</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:QrCode&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FLekukotasun"><span>QR kodea jaitsi</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Inprimatu/esportatu </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Lekukotasun"><span>Liburu bat sortu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:DownloadAsPdf&page=Lekukotasun&action=show-download-screen"><span>Deskargatu PDF formatuan</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&printable=yes" title="Orrialde honen bertsio inprimagarria [p]" accesskey="p"><span>Inprimatzeko bertsioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Beste proiektuetan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Testimony" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1196258" title="Datuen biltegi elementu batera lotuta [g]" accesskey="g"><span>Wikidata itema</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itxura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ezkutatu</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia, Entziklopedia askea</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eu" dir="ltr"><table style="" class="plainlinks ambox ambox-content"> <tbody><tr> <td class="ambox-image"> <div style="width:52px;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Question_book-4.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/42px-Question_book-4.svg.png" decoding="async" width="42" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/63px-Question_book-4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Question_book-4.svg/84px-Question_book-4.svg.png 2x" data-file-width="262" data-file-height="204" /></a></span></div></td> <td class="ambox-text"><b>Artikulu honek <a href="/wiki/Laguntza:Erreferentziak" title="Laguntza:Erreferentziak">erreferentziak</a> behar ditu.</b> <br /> Hemen <a href="/wiki/Wikipedia:Egiaztagarritasuna" title="Wikipedia:Egiaztagarritasuna">erreferentzia egiaztagarriak</a> gehituz lagun dezakezu.</td> </tr> </tbody></table> <p><b>Lekukotza</b>, <b>lekukotasun</b>a edo <b>testigantza</b> (<span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Latinez dago aipu honen iturburua"><b>(Latinez)</b></span> <i>testimonĭum</i>) hitzek pertsona batek gertakariren bati buruz izandako esperientziak azaltzen dituen lehen pertsonako diskurtsoari egiten diote erreferentzia. Gehien bat <a href="/wiki/Zuzenbide" title="Zuzenbide">zuzenbidearen</a> esparruan, filosofian eta erlijioan erabiltzen den kontzeptua da. </p><p><b>Lekukotasun</b> edo <b>testigantza</b> <big><b>faltsua</b></big> izango litzateke pertsona batek gertakariren bati buruz izandako esperientziak azaltzerakoan <a href="/wiki/Gezur" title="Gezur">gezurrak</a> dituen diskurtsoa egingo balu. </p><p><b>Lekukotasunaren</b> bitartez gure usteen zati handi bat lortzen dugu eta egunerokotasunean garrantzi handia duen auzi epistemologiko bat da. Lekukotasunaren garrantzia azpimarratu duten filosofoen artean  dago <a href="/wiki/Thomas_Reid" title="Thomas Reid">Thomas Reid</a> (1710-1796). Egiazkotasun printzipioa (gizakiak egia esateko joera naturala du) eta sinesgarritasun printzipioa (esaten diotena sinesteko joera dauka gizakiak) planteatu zituen eta gure bizitzan informazio iturri bezala nolako eragina duten azaltzen du. Salbuespen batzuk onartzen ditu, adibidez, informazioa egiazkoa izatea hain zuzen. <a href="/wiki/John_Locke" title="John Locke">Lockeren</a> ikuspuntutik, ordea, lekukotasunak ez du sekula ezagutza ekartzen. <a href="/w/index.php?title=Ernest_Nagel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ernest Nagel (sortu gabe)">Nagelek</a>, ostera, baldintza horiek beharrezkoak diren zalantzan jarri zuen. <a href="/w/index.php?title=Edwad_Craig&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edwad Craig (sortu gabe)">Edwad Craigek</a> bere ikuskera muturrera eramango zuen, jakintza, lekukotasunaren menpe dagoela adieraziz. <a href="/wiki/David_Hume" title="David Hume">David Humek</a>, berriz, lekukotasuna epistemologikoki menpekoa dela adieraziko du. Askok autoritatearekin lotura duela esango dute. </p><p>Lekukotasuna hasieran garrantzitsua bada ere esperientziak berau neurtzen laguntzen du, eta, maiz, errugabetasun printzipioa aplikatzen zaio.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Testigantzaren_izaera_eta_bere_ahulezia_epistemologikoa">Testigantzaren izaera eta bere ahulezia epistemologikoa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=1" title="Aldatu atal hau: «Testigantzaren izaera eta bere ahulezia epistemologikoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Testigantzaren izaera eta bere ahulezia epistemologikoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lekukotasunaren lehenen ekintza norbaitek zerbait esan edo baieztatzean datza. Eta baieztapen horren hiztunak benetako izaera duen proposamen bat aurkezten du<sup id="cite_ref-:0_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Otoitz baten enuntziatuak pentsamendu bat adierazteko eta benetako balio bati erreferentzia egiteko balio du, baita zerbait adierazteko, jakiteko, pentsamendua benetakoa dela jakinarazteko, edo egiaren balioa egia dela erakusteko ere. Baieztapen estandarrak ez daude epistemikoki kalifikatuta, ez eta "babestuta" (adibidez, oso ziur nago X-k dioenaz), baina, erabateko sinesmenaren adierazpena dira. Eta adierazpenetan, hizlariak entzuleari gonbidapen bat adierazten dio. Hori argi ulertzen da <a href="/w/index.php?title=Emannuel_kant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emannuel kant (sortu gabe)">Kant</a>-en adibidean: zure aurrean maleta prestatzen ariko banintz, baina, ez banu joateko intentziorik,  nahita engainatuko zintuzket zu, bidai batera noala itxura eginez. Hala ere, ez da nire asmoa zu egoeraz ohartzea, zuk bakarrik iritsi zara ondorio horretara. Alderantziz, nik hiritik noala esango banizu (gezurra), edo ez kezkatzeko biharamunean hemen ikusten ez banauzu ( engainatzeko baieztapena), orduan, nik ulertarazten ari natzaizu banoala; horrela, nire baieztapenen egiak duen ardura nirea da. </p><p>Halere, gure sinesmenen oinarria mintzatzailearen hitza bada, arazo epistemologiko baten aurrean gaude. Zein da arrazoia entzule batek mintzatzailearen hitzak ontzat hartzeko, jakinda hitz horiek gezurrak, akatsak… izan daitezkeela? Entzuleak hizlariari autoritatea ematen dionean. Hau da, entzulea hizlaria baino posizio hobeagoan dagoenez, adibidez jakitsu bat,  sinesten du arazoari modu egokiagoan irtenbidea aurkitu diezaiokeela. Eta autoritate edo posizio hori emateko arrazoi egokia ote du entzuleak? Arazo horri zaurgarritasuna deritzogu. </p><p>Zaurgarritasunaren arazoak duen garrantzia adierazten dute gure ohiko elkarrizketetan agertzen diren hiru ezaugarriek. Lehenengoa lekukotasunarekiko dugun menpekotasuna da. Hau da, gure sinesmen guztiak besteen lekukotasunetan oinarritzen ditugula, adibidez, umeak nola jaiotzen diren ezagutzea, munduaren geografia… “ Bigarrena ezaugarria, gehienetan entzuleak onartzen dituztela hizlarien baieztapenak. Eta hirugarrena, entzuleak zailtasun asko dituztela  baieztapenak egiaztatzeko lekukotasun-harreman batean dauden murrizketen ondorioz. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sakoneko_ebidentzia_eta_zaurgarritasunaren_arazoa">Sakoneko ebidentzia eta zaurgarritasunaren arazoa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=2" title="Aldatu atal hau: «Sakoneko ebidentzia eta zaurgarritasunaren arazoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Sakoneko ebidentzia eta zaurgarritasunaren arazoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zaurgarritasunaren arazoari erantzuterakoan helburu nagusia da, erakustea mintzailearen egiaztapena ezinezkoa den arren, ebidentzia asko eskuratu daitekeela lekukotasunaren fidagarritasunari buruz eta baieztatzen denaren sinesgarritasunari buruz. Adibidez, entzule batek erraz identifikatu dezake hizlariaren egiazaletasuna. Baina, aurkeztu behar den sakoneko ebidentzia orokorragoa da, hau da, eguneroko elkarrizketetan aplikatzen dena eta era praktikoki eskuragarria dena<sup id="cite_ref-:0_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p> <ol><li><b>Egiazko testigantza nagusitzen da</b>. Testigantzak erabateko egia adierazten du (ez nahi gabekoa). Ekintzak testigantzatik eratortzen direnez, porrota nabaritzen ari gara eta harengana joko genuke. Beraz, ondoriozta daiteke prospekzioak aurrera egiten duen tokian, oro har, fidagarria dela. Egia arautzat. Gezurra eta engainatzea (ihesa, engainua), oro har, zintzotasun hutsa baino askoz ere problematikoagoa eta arriskutsuagoa da, nahiz eta gizarteko interakzio askotan, egunerokoan zentzuzkotzat jo.</li> <li><b>Ospea eta zigorra</b>. Egiazkotasun itxaropena behar bezain sendoa da, lekukotasun faltsuen biktima direnak, akatsengatik edo engainuagatik, gero eta konfiantza gutxiago izan dezaten. Baina konfiantza galera horren irismena oso mugatua izango da, izan ere, bilatzen dugun informazioa eskuratzeko beste bitarteko batzuk falta zaizkigu. Gure berriemaileen informazio inpertsonala. Bere sinesmenei dagokienez, informatzaileek iturri fidagarriak dituzte, hala nola, pertzepzioa, memoria, arrazoiketa eta testigantza. Garapen moral estandarrak, hezkuntza bera eta horrek gainerakoekiko dituen funtsezko balioak, zintzotasuna eta kezkak irakastea dute helburu. Balio horiek erraz ikasten dira, abantaila ematen dutelako eta behar den informazioa jasotzen dutelako. Kontuan izan behar dugu hizlari motak fidagarriak direla, edo ez  inguruabarraren arabera.</li> <li><b>Motibazioa eta harreman sozio-moralak</b>. Oso gutxitan gertatzen da gezurra ondo arrazoituta egotea. Motibazio horren faltan, Burgek zera ikusten du: "Dibertitzea eromena da". Oro har, noizean behin hiztunek, lekukotasun faltsuak edo bidegabeak transmititzean, irabaz dezakete.Elkarrizketa-trukean, hiztunaren eta entzulearen arteko lotura moral eta soziala sortzen da, baita, arrotzak direnean ere. Hitz egiten duen pertsonak erantzukizuna du entzulearen galderari erantzuteko, ez bada barkamena eskatzen duela, ("sentitzen dut, ez dakit"), edo ezin duela galdera erantzun. Hala ere, hizlariari ez zaio emango ohiko truke informatiborik. Berehalako konpentsazio bakarra entzulearen esker ona da.</li> <li><b>Aurretiazko erabilgarritasuna</b>. Lekukotasunaren edukiak ahalik eta gutxien baliatuko du. Entzuleek lekukotasun inguruneari ematen dizkioten sinesmen asko eta asko direla eta, iragazteko dispositibo ahaltsu bat dute, eta iragazteko gailu ahaltsu horrek iragazteko dispositibo ahaltsu bat dauka, eta, horren ondorioz, iragazi egiten da, adibidez, "<a href="/wiki/Miami_Beach" title="Miami Beach">Miami Beach</a>-en elur-ekaitz bat izan zen, joan den uztailean"</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Jakituria_transmititzen">Jakituria transmititzen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=3" title="Aldatu atal hau: «Jakituria transmititzen»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Jakituria transmititzen"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Egunerokotasunean “Zergatik sinesten dugu ezezagun baten testigantza?” galderari erantzuterakoan, erantzun ohikoa “Zergatik ez” litzateke. Entzuleek horrela erantzuteak  hizlariaren baieztapenak onartzeko arrazoi onak dituztela sinestea dakar<sup id="cite_ref-:0_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>K arauak (zerbait, demagun p ezagutzen ez baduzu, ez zenuke p baieztatu behar), baita DR arauak, “<a href="/w/index.php?title=Default_rule_for_testimony&action=edit&redlink=1" class="new" title="Default rule for testimony (sortu gabe)">default rule for testimony</a>” (demagun S hizlariak p baieztatzen diola H entzuleari, orduan, baldintza normalen gainean, zuzena da H entzulearen aldetik Sren baieztapenak onartzea, ez badago hori ukatzeko arrazoi nagusirik), bi modelo horiek lekukotasunari lotutako jakituria transmititzeko ereduaren babesleak dira, beste hainbat parte hartzaile barne: S hizlariak p badaki, S hizlariak p hori H entzuleari baieztatzen badio, eta H entzuleak, S-n oinarrituta, p hori onartzen badu, orduan, esan dezakegu H-k p dakiela. </p><p>Eredu horrek arazok ekar ditzake, adibidez: Jonek, kaletik doala, ezezagun bati bere helmuga non dagoen galdetzen dio. “Ezkerretara jarraitu tren geltokira arte” erantzuten dio ezezagunak. Jonek, ordea, ezezagun hori ezezagun multzo batetik ausaz aukeratu du, eta horietako gehienak ez diren fidagarriak. Jonek ezezagun fidagarri bat aukeratzeko izan dezakeen aukerak  ahultzen al du berak ezezagunaren eskutik eskuratuko duen jakituria? Galdera honi Ez erantzutearen arrazoia Jone lekua ezagutzera heltzea izango litzateke, eta ez hizlaria fidagarria den ala ez. Eredu honi kontra  egiteko, horrelako eta antzeko transmisio eredu desberdinak erabiltzen dira. </p><p>Beste proposamen bat izango litzateke Hizlari batek entzule bati p baieztatzea nahikoa izan daitekeela honek entzundakoa onartzeko, baldin eta ez badago horren kontra egingo duen inor. Nahiz eta hizlariak p horren inguruko jakintzarik ez izan. Lackey-k (2018) alternatiba bat proposatu zuen bere hitzetan, hizlariaren hitzak, eta, bereziki, horien fidagarritasuna dira lekukotasuna bermatzeko jakintza iturria, ez, ordea, hizlariaren jakituria. </p><p>Dretske-ek “<i>information theoretic model of knowledge</i>” modeloan testigantzan oinarritutako jakituriaren bestelako transmisio eredu bat aurkezten du. Bertan dakarren informazioa seinale baten eta iturri baten arteko erlazio zuzenaren ondorioa da.Seinaleak ezin du p informazioa ekarri, p ez bada, modu honetan informazioak betetzen du bertan ezagutza  egoteko konpromisoa. (S-k p daki, beraz p). Dretske-en argumentazioak onartzen du jakintsuak (informazioa dakienak) duen ahultasunak “ezjakinari” bakarrik egiten diola kalte. Adierazpen horiek onartzen badira, orduan, proposatzen den transmisio modeloa ez dago arriskuan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="A_Posteriorizko_ezagutzaren_alde"><i>A Posteriori</i>zko ezagutzaren alde</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=4" title="Aldatu atal hau: «A Posteriorizko ezagutzaren alde»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: A Posteriorizko ezagutzaren alde"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lekukotasun praktika baterako, testuinguruko ebidentzietara jotzeak eramaten gaitu lekukotasun horren <i><a href="/wiki/A_priori_eta_a_posteriori" title="A priori eta a posteriori">a posteriorizko</a></i> justifikazio baten saiakerara, honek erredukzionismoarekin duen lotura ahaztu gabe<sup id="cite_ref-:0_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Testuingurua edo inguruko lekukotasuna bakoitzaren sinesmen multzoari eransten zaio. Horiek ebidentzia iturri handia bat osatzen dute lekukotasun baten fidagarritasuna erabakitzeko orduan. Guk jakituria eta fidagarritasuna jasotzen ditugu testigantzetatik, eta baita ezagutza bat ere. Baina ezagutza horri buruz beste batzuek emandako iritzia ez da zertan berehalakoan onartu behar;izan ere,  hizlariaren sinesgarritasunean konfiantza izateko ebidentzia handiko testigantzak erabiltzen ditugu. </p><p>Nahiz eta onargarritasuna bideratzen duten jakituriak testigantza baino arinago eskuratu, bertatik sortzen den ezagutza ez da <a href="/wiki/A_priori_eta_a_posteriori" title="A priori eta a posteriori"><i>a priorizkoa</i></a> ( ez da esperientzian oinarritutako jakituria). Gure  lekukotasuna justifikatzeko testuinguruan sortzen diren ebidentzietara jotzea kontrajarri egiten da <a href="/wiki/A_priori_eta_a_posteriori" title="A priori eta a posteriori"><i>a posteirizkoei</i></a> egiten zaien kritikarekin.  Esaten da beharrezkoa dela “informazio batekiko neutral edo eszeptiko mantentzea, berau fidagarria dela aitortzen duen fundamendu enpiriko ziurra izan arte”.(Burge 1993, 473) </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="A_Priorizko_ezagutzaren_alde"><i>A Priori</i>zko ezagutzaren alde</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=5" title="Aldatu atal hau: «A Priorizko ezagutzaren alde»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: A Priorizko ezagutzaren alde"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Anti-erredukzionisten ordezkariak oso urriak izan dira orain arte. Horien barruan <a href="/w/index.php?title=Coady&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coady (sortu gabe)">Coady</a>-k (1992) erredukzionismoari egindako kritika aurkitu dezakegu, baina, idazki berriago batzuk lekukoa hartu diote. Lekukotasun Liberal (“testimonial liberals”) batzuk baieztatzen dute badagoela <a href="/wiki/A_priori_eta_a_posteriori" title="A priori eta a posteriori"><i>a priori</i>zko</a> arrazoi on bat lekukotasunean oinarritutako sinesmenak justifikatzeko. Coadyk argumentatzen du, hizlarien fidagarritasuna aurresuposatu behar dugula bere adierazpenak interpretatzerako orduan<sup id="cite_ref-:0_2-4" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/w/index.php?title=Grahamek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grahamek (sortu gabe)">Grahamek</a> (2000), ordea, adierazten du,  posible dela gehienetan lekukoak fidagarriak ez izatea. Adibidez, lekuko talde batean, denak zintzoak izan eta beraien artean interpretazioa onak egin, baina, gehiengoak, ideia okerrak baditu, adibide horretan lekukoek adierazpenak modu egokian interpretatu arren, lekuko ez fidagarriak izaten jarraituko dute. </p><p>Burgek (1993) argudiatzen du S entzuleak a priori onartuko duela T lekukoaren adierazpena, bere ustez,  egiazkoa eta ulergarria delako.Izan ere, S-k T-k adierazitakoa ikusi eta ulergarri egiten bazaio, orduan S-k eskubidea du pentsatzeko adierazpen hori egiak adieraztera zuzenduta dagoen prozesu baten ondorioa dela; zerbait lekukotasuna den ala ez  ulertzeko, honek faltsua izatekotan edo modu ez fidagarri batean egin bada oker jokatzen duen ikustea da. </p><p>Hala ere, kritikoek galde lezakete zergatik dugun prozesua ondo atera den onartzeko eskubidea. Horren aurrean, Burgek erantzungo luke, T lekukoak egia bilatzeko  dituen gaitasunen “munduak” (gaitasun horiek ez badute ondo funtzionatzen) ez direla aintzat hartu behar ez direlako alternatiba aipagarriak. </p><p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aldeko_argudioak">Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aldeko argudioak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=6" title="Aldatu atal hau: «Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aldeko argudioak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aldeko argudioak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="T-ren_trebetasuna_engainatzeko">T-ren trebetasuna engainatzeko</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=7" title="Aldatu atal hau: «T-ren trebetasuna engainatzeko»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: T-ren trebetasuna engainatzeko"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lackeyk-en iritziz, T bezala jendeak gezurra esan dezake, baina gure pertzepzio-inguruneak ezin du gezurrik esan<sup id="cite_ref-:1_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Gainera,  <a href="/w/index.php?title=Green&action=edit&redlink=1" class="new" title="Green (sortu gabe)">Green</a>ek dio askatasuna ez dela testigantzetan oinarritutako sinesmenen bereizgarria. Faulknerrek eta Lackeyk faktore horri erreferentzia egiten diote testigantzan oinarritutako sinesmenen pertzepzioan oinarritutako sinesmenak bereizteko arrazoi gisa. Hala ere, pertzepzioan oinarritutako sinesmenek engainuaren eragina ere jasan dezakete. Objektu faltsuak, adibidez, engainu baten emaitza izan daitezke, eta objektu faltsuen pertzepzioan oinarritutako sinesmenak gaizki atera daitezke, agentziak pertzepzio ingurunean duen eraginagatik. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Arduragabekeria_eta_sinesgarritasunari_buruzko_kontra-adibide_eta_intuizioak">Arduragabekeria eta sinesgarritasunari buruzko kontra-adibide eta intuizioak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=8" title="Aldatu atal hau: «Arduragabekeria eta sinesgarritasunari buruzko kontra-adibide eta intuizioak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Arduragabekeria eta sinesgarritasunari buruzko kontra-adibide eta intuizioak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lackeyk argudiatzen du S-ek arrazoi positiboak behar dituela T-ren testigantzan sinesteko. Eta T estralurtarra den adibide batekin azaltzen du: S-ek sinesten du T estralurtarra dela, ingelesez idatzitako eguneko bat zeinean T-ren jatorrizko lurraldeko deskribapenak agertzen diren. Orduan, Lackey-en iritziz S-ek du arrazoirik sinesteko T estralurtarra denik; beraz, S-ren sinesmena ez dago justifikatuta. </p><p>Orduan, Fricker-ek esaten zuen moduan, S-k beti behatu behar du T , ea konfiantza falta azaltzen dion , bestela, behar horri jaramonik egiten ez bazaio S sineskortzat kontsideratu daiteke. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="S_gaitasunaren_trebetasuna_T_ez_fidatzeko">S gaitasunaren trebetasuna T ez fidatzeko</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=9" title="Aldatu atal hau: «S gaitasunaren trebetasuna T ez fidatzeko»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: S gaitasunaren trebetasuna T ez fidatzeko"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Flicker-en iritziz, testigantza batean sinestearen ekintza modu kontzientean egiten den zerbait kontsideratzen da; pertzepzioetan oinarritutako sinesmenak, berriz, modu inkontzientean egiten dira. Beraz, modu librean erabaki dezakegu testigantza batean sinetsi edo ez.   </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beste_iturri_batzuen_testigantzetan_oinarritutako_sinesmen_mespretxua">Beste iturri batzuen testigantzetan oinarritutako sinesmen mespretxua</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=10" title="Aldatu atal hau: «Beste iturri batzuen testigantzetan oinarritutako sinesmen mespretxua»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Beste iturri batzuen testigantzetan oinarritutako sinesmen mespretxua"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Plantinga eta Audik iradokitzen dute testigantzatik at datozen informazio iturriek, testigantzatik datozen sinesmenak irabaz ditzaketela. Baina, bi horiei erantzuteko kasu desberdinak planteatu daitezke pertzepzioetan oinarritutako sinesmenak galtzen duten testigantzaren aurrean. Adibidez, S-k fenomeno arraro bat ikusten du, hain arraroa non besteei berdina ikusten duten galdetzen baitie. Izan daiteke S-k bere zentzumenak edo memoria zalantzan jartzea, eta, horrela, besteen adierazpenak bilatzen ditu ikusitakoa baieztatzeko. Beraz, Graham-ek esaten duen moduan: iturri batek ematen dizun informazioa beste iturri batek gailentzen duen arren, ez du esan nahi lehenengo iturri hori bestearen azalpena denik. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="S-ren_goragoko_mailako_sinesmenak">S-ren goragoko mailako sinesmenak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=11" title="Aldatu atal hau: «S-ren goragoko mailako sinesmenak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: S-ren goragoko mailako sinesmenak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>T-k S-ri p esaten dionean norbaitek eskatu diezaioke S-ri, T-ek dituen sinesmen berdinak ez izateko. Hori jakinda, garrantzitsua da jakitea S-ren sinesmenak maila altuagokoak izango liratekeela, eta, horren ondorioaz S-ren, hau da entzulearen, eta p-ren, alegia esaten denaren, arteko erlazioa aldatuko litzateke. Fricker-ek uste du S-k T-k kontatutako testigantzak oinarri hartuta garatzen baditu sinesmenak, normalean T-ren eta bere fidagarritasunaren gaineko ordena handiagoa duela. Baina, Green-ek dioenean oinarrituta, ez da hain argia. Alegia, zenbaitzuk badute T-ri buruz iritzi inplizitua, baina, beste batzuk modu azalekoan dute. Eta modu berean, esaten du ez dagoela pertzepzioez lortutako sinesmenak testigantzan oinarritutako sinesmenen gainetik jartzerik, ezta alderantziz ere. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Testigantzetan_oinarritutako_sinesmenen_aurkako_argudioak">Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aurkako argudioak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=12" title="Aldatu atal hau: «Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aurkako argudioak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Testigantzetan oinarritutako sinesmenen aurkako argudioak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oinarri_induktibo_eskasa">Oinarri induktibo eskasa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=13" title="Aldatu atal hau: «Oinarri induktibo eskasa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Oinarri induktibo eskasa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aurkako argudiorik ohikoena da lekukotasunean oinarritzen den sinesmenek ez dutela asetzen intuitiboki jakintzarekin edo sinesmen justifikatuarekin alderatzen ditugunean. Plantingga-k horrela aurkezten du<sup id="cite_ref-:1_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p><p>Reid-ek, ziur aski, arrazoia du, sineskortasunaren edo testigantzaren arabera sortzen ditugun sinesmenak, normalean, oinarrizko moduan mantentzen direla pentsatzen duenean. Adibidez, bost urte dituen ume batek:” Nire aitak esaten du Australia herrialde handi bat dela eta kontinente osoa okupatzen duela. Ez dio bere buruari esaten: "Hori dio nere aitak, eta, gehienetan, esaten dituen egiaztapenak egiazkoak direla frogatu ditut, beraz, seguruenik, Australia oso herrialde handia da eta ia kontinente osoa betetzen du ". Horrela arrazoitu genezake, eta zenbait egoera espezializatuetan horrela egiten dugu. Baina, gehienetan, ez gara horrelakoak. Oro har, esaten zaiguna soilik sinesten dugu eta oinarrizko moduan sinesten dugu. ... Esan daiteke testigantzak lekukotasuna ematen duenaren arrazoia indukziozkoa dela; baina, noski, ezingo nuke horrelako arrazoirik eman testigantzan oinarritutako lehen sinesmenetara iritsi nintzenean. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antzemateari_buruzko_analogiak">Antzemateari buruzko analogiak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=14" title="Aldatu atal hau: «Antzemateari buruzko analogiak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Antzemateari buruzko analogiak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sentimenetan oinarritutako sinesmenak testigantzan oinarritutako sinesmen bihurtzeko,gure zentzumen-faktoreak eta inguruneak antropomorfizatu behar dira. Gure zentzumen-ahalmenak gure inguruneari buruzko mezuak aurkezten dizkigute, badirudi munduari begira dagoen pertsona txiki batek kontrolatzen eta ustiatzen dituela.[ekhi2]  Greenek iradokitzen du testigantzan oinarritutako sinesmenen estatus epistemikoaren azalpenaren egiturak, eraldaketa baino lehen, sentikortasunezko pertzepzioen estatus epistemikoaren azalpenen egitura bera izango lukeela. Informazioa lortzeko irakasle batek pertsona bati eragindakoa bada, Green-ek dioenez, informazio iturri horrek sinesmen justifikatuak eta ezagutzak ekoizten dituen moduan ez luke aldatuko. Kontrako eraldaketa, testigantzan oinarritutako sinesmenetatik, pertzepzioan oinarritutako sinesmenetatik, gure <i>testigailua</i> T makina gisa tratatzea eskatzen du, teleskopio bat bezala. Eraldaketa hori gizakiak ingurumen-ingurune gisa tratatuko luke, munduari buruzko informazioa modu konplexuan igarotzen baitu. Iruzurra posible da <i>testigailu</i> baten informazioa lortzen dugunean, baina, posible da  teleskopio batetik informazioa jasotzen dugunean ere halaxe gertatzea (adibidez, norbaitek irudi faltsu bat jarri badu amaieran). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Erreferentziak">Erreferentziak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=15" title="Aldatu atal hau: «Erreferentziak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Erreferentziak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFArrieta_Urtizberea,_Agustin_(_1962-)L.G._2015">Arrieta Urtizberea, Agustin ( 1962-).  (L.G. 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/971737512"><i>Filosofiarako sarrera bat. </i></a> Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/9788490822852" title="Berezi:BookSources/9788490822852">9788490822852</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=971737512">971737512</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-05-20)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:0-2">↑ <a href="#cite_ref-:0_2-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_2-1"><sup><b>b</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_2-2"><sup><b>c</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_2-3"><sup><b>d</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_2-4"><sup><b>e</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFAdler2017">Adler, Jonathan.  (2017). Zalta, Edward N. ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entriesestimony-episprob/">«Epistemological Problems of Testimony»</a> <i>The Stanford Encyclopedia of Philosophy</i> (Metaphysics Research Lab, Stanford University) <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-05-20)</small></span></span>.<sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: martxoa 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-:1-3">↑ <a href="#cite_ref-:1_3-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_3-1"><sup><b>b</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFR._Green">R. Green, Christopher. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iep.utm.edu/ep-testi/"><i>Epistemology of Testimony. </i></a></span>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanpo_estekak">Kanpo estekak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&veaction=edit&section=16" title="Aldatu atal hau: «Kanpo estekak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lekukotasun&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Kanpo estekak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="clear:both;"></div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7786466">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control,.mw-parser-output .mw-mf-linked-projects{border:1px solid #a2a9b1;font-size:88%}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236167">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236165">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Autoritate_kontrola" style="width: inherit;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Autoritate_kontrola" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Laguntza:Autoritate_kontrola" title="Laguntza:Autoritate kontrola">Autoritate kontrola</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Wikimedia proiektuak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1196258" class="extiw" title="wikidata:Q1196258">Q1196258</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Testimony">Testimony</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q1196258%22">Q1196258</a></span></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identifikadoreak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" class="mw-redirect" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX5672499">XX5672499</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art & Architecture Thesaurus">AAT</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.getty.edu/vow/AATFullDisplay?find=&logic=AND&note=&subjectid=300027861">300027861</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1196258" class="extiw" title="wikidata:Q1196258">Q1196258</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Testimony">Testimony</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q1196258%22">Q1196258</a></span></span></li></ul> </div></div>    </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ErrefAurrebista\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetak\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lekukotasun&oldid=8891990">https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Lekukotasun&oldid=8891990</a>"(e)tik eskuratuta</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Berezi:Kategoriak" title="Berezi:Kategoriak">Kategoriak</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Epistemologiako_kontzeptuak" title="Kategoria:Epistemologiako kontzeptuak">Epistemologiako kontzeptuak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Erlijio_jokaera_eta_esperientzia" title="Kategoria:Erlijio jokaera eta esperientzia">Erlijio jokaera eta esperientzia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Gizarte_epistemologia" title="Kategoria:Gizarte epistemologia">Gizarte epistemologia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Testu_tipologia" title="Kategoria:Testu tipologia">Testu tipologia</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ezkutuko kategoriak: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:Kanpo_esteka_hautsiak_dituzten_orri_guztiak" title="Kategoria:Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orri guztiak">Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orri guztiak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:Kanpo_esteka_hautsiak_dituzten_orriak_from_martxoa_2021" title="Kategoria:Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orriak from martxoa 2021">Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orriak from martxoa 2021</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Betiko_hautsitako_kanpo_estekak_dituzten_artikuluak" title="Kategoria:Betiko hautsitako kanpo estekak dituzten artikuluak">Betiko hautsitako kanpo estekak dituzten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Erreferentziak_falta_dituzten_artikuluak" title="Kategoria:Erreferentziak falta dituzten artikuluak">Erreferentziak falta dituzten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:BNE_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:BNE identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:BNE identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:AAT_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:AAT identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:AAT identifikatzailea duten artikuluak</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Orriaren azken aldaketa: 25 martxoa 2022, 12:54.</li> <li id="footer-info-copyright">Testua <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu">Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 lizentziari</a> jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">erabilera-baldintzak</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pribazitate politika</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Laguntza:Wikipediari_buruz">Wikipediari buruz</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Erantzukizunen_mugaketa_orokorra">Lege oharra</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Garatzaileak</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eu.wikipedia.org">Estatistikak</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie adierazpena</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Lekukotasun&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mugikorreko bista</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-79d9bc49cc-bmbfk","wgBackendResponseTime":124,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.213","walltime":"0.302","ppvisitednodes":{"value":2363,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":17932,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4821,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":8166,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":4,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 266.084 1 -total"," 51.57% 137.229 1 Txantiloi:Autoritate_kontrola"," 40.37% 107.416 1 Txantiloi:Erreferentzia_zerrenda"," 27.19% 72.337 1 Txantiloi:Apurtutako_esteka"," 20.94% 55.705 1 Txantiloi:Fix"," 19.80% 52.681 2 Txantiloi:Category_handler"," 9.21% 24.495 3 Txantiloi:Erreferentzia"," 7.99% 21.252 2 Txantiloi:Category_handler/blacklist"," 7.82% 20.807 6 Txantiloi:Erreferentzia/oinarria"," 6.98% 18.581 2 Txantiloi:Category_handler/numbered"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.106","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1885522,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-b6f8d8986-jw5s4","timestamp":"20241119232020","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Lekukotasun","url":"https:\/\/eu.wikipedia.org\/wiki\/Lekukotasun","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1196258","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1196258","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2019-05-19T17:50:23Z","dateModified":"2022-03-25T11:54:35Z"}</script> </body> </html>