CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Cytadela Warszawska – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"d6cf3845-cafd-4de4-8fa3-4bc344702551","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Cytadela_Warszawska","wgTitle":"Cytadela Warszawska","wgCurRevisionId":75224844,"wgRevisionId":75224844,"wgArticleId":999,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Hasła kanonu polskiej Wikipedii","Cytadela Warszawska","Bank Polski (Królestwo Kongresowe)","Więźniowie Cytadeli Warszawskiej"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Cytadela_Warszawska","wgRelevantArticleId":999,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[], "wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75224844,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgCoordinates":{"lat":52.264167,"lon":21.000278},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q206212","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready", "ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg/1200px-Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg/800px-Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg/640px-Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Cytadela Warszawska – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Cytadela_Warszawska"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Cytadela_Warszawska"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Cytadela_Warszawska rootpage-Cytadela_Warszawska skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Cytadela+Warszawska" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Cytadela+Warszawska" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Cytadela+Warszawska" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Cytadela+Warszawska" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Budowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Budowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Budowa</span> </div> </a> <ul id="toc-Budowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Modernizacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Modernizacja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Modernizacja</span> </div> </a> <ul id="toc-Modernizacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Okres_międzywojenny_i_II_wojna_światowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Okres_międzywojenny_i_II_wojna_światowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Okres międzywojenny i II wojna światowa</span> </div> </a> <ul id="toc-Okres_międzywojenny_i_II_wojna_światowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Po_1945" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Po_1945"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Po 1945</span> </div> </a> <ul id="toc-Po_1945-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Upamiętnienie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Upamiętnienie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Upamiętnienie</span> </div> </a> <ul id="toc-Upamiętnienie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filmy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Filmy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Filmy</span> </div> </a> <ul id="toc-Filmy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Cytadela Warszawska</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 9 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-9" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">9 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0" title="Варшавска цитадела – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Варшавска цитадела" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Zitadelle_Warschau" title="Zitadelle Warschau – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Zitadelle Warschau" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Warsaw_Citadel" title="Warsaw Citadel – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Warsaw Citadel" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ciudadela_de_Varsovia" title="Ciudadela de Varsovia – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Ciudadela de Varsovia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%AF_%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%88" title="ارگ ورشو – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ارگ ورشو" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Citadelle_de_Varsovie" title="Citadelle de Varsovie – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Citadelle de Varsovie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_(%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Цитадель (Варшава) – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Цитадель (Варшава)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_(%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Цитадель (Варшава) – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Цитадель (Варшава)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_c%E1%BB%95_Warszawa" title="Thành cổ Warszawa – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thành cổ Warszawa" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q206212#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cytadela_Warszawska" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Cytadela_Warszawska" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Cytadela_Warszawska"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Cytadela_Warszawska"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Cytadela_Warszawska" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Cytadela_Warszawska" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&oldid=75224844" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Cytadela_Warszawska&id=75224844&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCytadela_Warszawska"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCytadela_Warszawska"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Cytadela+Warszawska"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Cytadela_Warszawska&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Warsaw_Citadel" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Cytadela_Warszawska" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q206212" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Cytadela_Warszawska&params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 52°15′51″N 21°00′01″E"><span class="latitude">52°15′51″N</span> <span class="longitude">21°00′01″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 52,264167 21,000278"><span class="latitude">52,264167</span> <span class="longitude">21,000278</span></span></span></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Cytadela Warszawska</div> </caption> <tbody><tr> <td colspan="2" style="background:var(--background-color-base, white); color:var(--color-base, black); text-align:center; font-size:80%; border-bottom:1px solid #aaa;"><span style="filter: drop-shadow(0 -1px 1px white) drop-shadow(0 1px 0 white) ; display: inline-block; margin: 0 3px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Zabytek" title="Zabytek"><img alt="Zabytek:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/13px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png" decoding="async" width="13" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/20px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/26px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="600" /></a></span></span> nr rej. 59 z 1 lipca 1965 </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Warszawa_Cytadela_(dron2).jpg" class="mw-file-description" title="Cytadela Warszawska (widok od strony wschodniej). Oznaczenia literowe: A - Muzeum Wojska Polskiego, B - Muzeum Historii Polski, C - Muzeum X Pawilonu Cytadeli, D - Brama Straceń"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg/240px-Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg" decoding="async" width="240" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg/360px-Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg/480px-Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2667" /></a></span><br />Cytadela Warszawska (widok od strony wschodniej). Oznaczenia literowe: A - <a href="/wiki/Muzeum_Wojska_Polskiego_w_Warszawie" title="Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie">Muzeum Wojska Polskiego</a>, B - <a href="/wiki/Muzeum_Historii_Polski_w_Warszawie" title="Muzeum Historii Polski w Warszawie">Muzeum Historii Polski</a>, C - <a href="/wiki/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej" title="X Pawilon Cytadeli Warszawskiej">Muzeum X Pawilonu Cytadeli</a>, D - <a href="/wiki/Brama_Strace%C5%84" title="Brama Straceń">Brama Straceń</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/22px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/33px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/44px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polska</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Miejscowość </th> <td> <p><a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Typ budynku </th> <td> <p><a href="/wiki/Cytadela" title="Cytadela">cytadela</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Styl architektoniczny </th> <td> <p><a href="/wiki/Klasycyzm" title="Klasycyzm">klasycyzm</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Architekt </th> <td> <p><a href="/wiki/Iwan_Dehn" title="Iwan Dehn">Iwan Dehn</a> </p> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Warszawy</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Warszawy"><img alt="Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Cytadela Warszawska”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Warszawa_outline_with_districts_v4.svg/238px-Warszawa_outline_with_districts_v4.svg.png" decoding="async" width="238" height="238" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Warszawa_outline_with_districts_v4.svg/357px-Warszawa_outline_with_districts_v4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Warszawa_outline_with_districts_v4.svg/476px-Warszawa_outline_with_districts_v4.svg.png 2x" data-file-width="1065" data-file-height="1063" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:38.954388472072%;left:37.689629142621%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-6.5px;text-align:center;position:relative;line-height:13px;font-size:13px;left:-6.5px;width:13px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building_" title="Cytadela Warszawska"><img alt="Cytadela Warszawska" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/8px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/13px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/17px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="600" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-1em;float:left;left:8.5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Cytadela Warszawska</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Polski</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Polski"><img alt="Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Cytadela Warszawska”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Poland_adm_location_map.svg/238px-Poland_adm_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Poland_adm_location_map.svg/357px-Poland_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Poland_adm_location_map.svg/476px-Poland_adm_location_map.svg.png 2x" data-file-width="861" data-file-height="837" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:45.166666666667%;left:67.292315680166%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-6.5px;text-align:center;position:relative;line-height:13px;font-size:13px;left:-6.5px;width:13px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building_" title="Cytadela Warszawska"><img alt="Cytadela Warszawska" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/8px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/13px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/17px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="600" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-1em;right:8.5px;text-align:right;float:right"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Cytadela Warszawska</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie województwa mazowieckiego</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna województwa mazowieckiego"><img alt="Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cytadela Warszawska”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Masovian_Voivodeship_location_map.svg/238px-Masovian_Voivodeship_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Masovian_Voivodeship_location_map.svg/357px-Masovian_Voivodeship_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Masovian_Voivodeship_location_map.svg/476px-Masovian_Voivodeship_location_map.svg.png 2x" data-file-width="653" data-file-height="663" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:49.455128205128%;left:45.128726287263%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-6.5px;text-align:center;position:relative;line-height:13px;font-size:13px;left:-6.5px;width:13px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building_" title="Cytadela Warszawska"><img alt="Cytadela Warszawska" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/8px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/13px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg/17px-Distinctive_emblem_for_cultural_property.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="600" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:119px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-1em;float:left;left:8.5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Cytadela Warszawska</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"><span class="coordinates inline inline-and-top plainlinks"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Cytadela_Warszawska&params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 52°15′51″N 21°00′01″E"><span class="latitude">52°15′51″N</span> <span class="longitude">21°00′01″E</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 52,264167 21,000278"><span class="latitude">52,264167</span> <span class="longitude">21,000278</span></span></span></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cytadela" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cytadela" class="extiw" title="commons:Category:Cytadela">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Polish_priest_in_Warsaw_Citadel_during_January_Uprising.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Polish_priest_in_Warsaw_Citadel_during_January_Uprising.PNG/220px-Polish_priest_in_Warsaw_Citadel_during_January_Uprising.PNG" decoding="async" width="220" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Polish_priest_in_Warsaw_Citadel_during_January_Uprising.PNG/330px-Polish_priest_in_Warsaw_Citadel_during_January_Uprising.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Polish_priest_in_Warsaw_Citadel_during_January_Uprising.PNG/440px-Polish_priest_in_Warsaw_Citadel_during_January_Uprising.PNG 2x" data-file-width="580" data-file-height="472" /></a><figcaption>Polski ksiądz przetrzymywany w Cytadeli Warszawskiej w czasie <a href="/wiki/Powstanie_styczniowe" title="Powstanie styczniowe">powstania styczniowego</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cytadela_Warszawska_g%C5%82%C3%B3wny_plac.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Cytadela_Warszawska_g%C5%82%C3%B3wny_plac.jpg/220px-Cytadela_Warszawska_g%C5%82%C3%B3wny_plac.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Cytadela_Warszawska_g%C5%82%C3%B3wny_plac.jpg/330px-Cytadela_Warszawska_g%C5%82%C3%B3wny_plac.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Cytadela_Warszawska_g%C5%82%C3%B3wny_plac.jpg/440px-Cytadela_Warszawska_g%C5%82%C3%B3wny_plac.jpg 2x" data-file-width="1958" data-file-height="1225" /></a><figcaption>Główny plac Cytadeli</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cytadela_Warszawska_zbombardowana_przez_niemieckie_lotnictwo_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Cytadela_Warszawska_zbombardowana_przez_niemieckie_lotnictwo_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg/220px-Cytadela_Warszawska_zbombardowana_przez_niemieckie_lotnictwo_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg" decoding="async" width="220" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Cytadela_Warszawska_zbombardowana_przez_niemieckie_lotnictwo_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg/330px-Cytadela_Warszawska_zbombardowana_przez_niemieckie_lotnictwo_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Cytadela_Warszawska_zbombardowana_przez_niemieckie_lotnictwo_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg/440px-Cytadela_Warszawska_zbombardowana_przez_niemieckie_lotnictwo_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg 2x" data-file-width="940" data-file-height="860" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bombardowanie_Warszawy_(1939)" title="Bombardowanie Warszawy (1939)">Zbombardowana</a> cytadela we <a href="/wiki/Obrona_Warszawy_(1939)" title="Obrona Warszawy (1939)">wrześniu 1939 roku</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kapitulacja_%C5%BCo%C5%82nierzy_Wojska_Polskiego_w_Cytadeli_Warszawskiej_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Kapitulacja_%C5%BCo%C5%82nierzy_Wojska_Polskiego_w_Cytadeli_Warszawskiej_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg/220px-Kapitulacja_%C5%BCo%C5%82nierzy_Wojska_Polskiego_w_Cytadeli_Warszawskiej_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Kapitulacja_%C5%BCo%C5%82nierzy_Wojska_Polskiego_w_Cytadeli_Warszawskiej_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg/330px-Kapitulacja_%C5%BCo%C5%82nierzy_Wojska_Polskiego_w_Cytadeli_Warszawskiej_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Kapitulacja_%C5%BCo%C5%82nierzy_Wojska_Polskiego_w_Cytadeli_Warszawskiej_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg/440px-Kapitulacja_%C5%BCo%C5%82nierzy_Wojska_Polskiego_w_Cytadeli_Warszawskiej_we_wrze%C5%9Bniu_1939_roku.jpg 2x" data-file-width="2676" data-file-height="1950" /></a><figcaption>Kapitulacja obrońców cytadeli w 1939 roku</figcaption></figure> <p><b>Cytadela Warszawska</b> – <a href="/wiki/Twierdza" title="Twierdza">twierdza</a> w <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawie</a>, zbudowana w latach 1832–1834. </p><p>Po upadku <a href="/wiki/Powstanie_listopadowe" title="Powstanie listopadowe">powstania listopadowego</a> twierdza była punktem kontrolno-pacyfikacyjnym na całą Warszawę, będącą ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. Pełniła także rolę więzienia śledczego (<a href="/wiki/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej" title="X Pawilon Cytadeli Warszawskiej">X Pawilon</a>) oraz miejsca straceń polskich działaczy narodowych i rewolucjonistów. Centralny element zespołu obronnego <a href="/wiki/Twierdza_Warszawa" title="Twierdza Warszawa">Twierdzy Warszawa</a>. </p><p>Siedziba m.in. <a href="/wiki/Muzeum_Wojska_Polskiego_w_Warszawie" title="Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie">Muzeum Wojska Polskiego</a> i <a href="/wiki/Muzeum_Historii_Polski_w_Warszawie" title="Muzeum Historii Polski w Warszawie">Muzeum Historii Polski</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Budowa">Budowa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Budowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Budowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Warszawa_cytadela_schemat_001.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Warszawa_cytadela_schemat_001.png/240px-Warszawa_cytadela_schemat_001.png" decoding="async" width="240" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Warszawa_cytadela_schemat_001.png/360px-Warszawa_cytadela_schemat_001.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Warszawa_cytadela_schemat_001.png/480px-Warszawa_cytadela_schemat_001.png 2x" data-file-width="3026" data-file-height="2164" /></a><figcaption>Cytadela Warszawska (na planie zbliżonym do <a href="/wiki/Pi%C4%99ciok%C4%85t" title="Pięciokąt">pięcioboku</a>): prosty schemat stanu dzisiejszego</figcaption></figure> <p>Cytadela Warszawska zbudowana została na rozkaz <a href="/wiki/W%C5%82adcy_Rosji" title="Władcy Rosji">cara</a> <a href="/wiki/Miko%C5%82aj_I_Romanow" title="Mikołaj I Romanow">Mikołaja I</a> w <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawie</a>, po upadku <a href="/wiki/Powstanie_listopadowe" title="Powstanie listopadowe">powstania listopadowego</a>, z zamysłem kontroli nad miastem, będącym ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. W czasie <a href="/wiki/Zab%C3%B3r_rosyjski" title="Zabór rosyjski">zaboru rosyjskiego</a> twierdza nosiła nazwę <i>Cytadeli <a href="/wiki/Aleksander_I_Romanow" title="Aleksander I Romanow">Aleksandrowskiej</a></i> (<i>Александровская цитадель</i>). </p><p>Twierdza powstała według projektu generała majora <a href="/wiki/Iwan_Dehn" title="Iwan Dehn">Iwana Dehna</a>, który wzorował się na <a href="/wiki/Cytadela" title="Cytadela">cytadeli</a> <a href="/wiki/Antwerpia" title="Antwerpia">antwerpskiej</a>. Prace na terenach XVI-wiecznego folwarku <a href="/wiki/%C5%BBoliborz" title="Żoliborz">Fawory</a> i XVII-wiecznego <a href="/wiki/Konwikt" title="Konwikt">konwiktu</a> <a href="/wiki/Pijarzy" title="Pijarzy">pijarów</a> rozpoczęto 31 maja 1832. Kamień węgielny wmurował <a href="/wiki/Namiestnik_(Kr%C3%B3lestwo_Polskie)" title="Namiestnik (Królestwo Polskie)">namiestnik Królestwa Polskiego</a> <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_polny" title="Marszałek polny">feldmarszałek</a> <a href="/wiki/Iwan_Paskiewicz" title="Iwan Paskiewicz">Iwan Paskiewicz</a>. Teren miał powierzchnię 36 ha i plan zbliżony do <a href="/wiki/Pi%C4%99ciok%C4%85t" title="Pięciokąt">pięcioboku</a>, którego najdłuższy bok przylegał do <a href="/wiki/Skarpa_warszawska" title="Skarpa warszawska">skarpy wiślanej</a>. Cytadela Aleksandrowska stanowiła umocnienie bastionowe, składające się z trzech <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastionów</a>, dwóch półbastionów z suchą <a href="/wiki/Fosa" title="Fosa">fosą</a> przestrzeliwaną we wszystkich kierunkach przez <a href="/wiki/Kaponiera" title="Kaponiera">kaponiery</a> i półkaponiery oraz umocnienia o narysie poligonalnym z dodatkową kaponierą (kojcem) od strony Wisły. Dnem fosy poprowadzono <a href="/wiki/Mur_Carnota" title="Mur Carnota">mur Carnota</a>, który do dziś poza niewielkimi fragmentami zachowany jest w dobrym stanie. W 1835 roku na prawym brzegu Wisły wzniesiono <a href="/wiki/Fort_%C5%9Aliwickiego_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej">fort Śliwickiego</a>, pełniący funkcję bardzo silnego przedmościa. </p><p>Przy pracach zatrudniono siłę roboczą sprowadzaną z Rosji, zarówno żołnierzy, jak i chłopów. Na budowie pracowało do 2 tys. robotników dziennie. Na potrzeby fortyfikacji wyburzono 76 domów, zajęto ponad 64 tys. posesji oraz wysiedlono do 15 tys. okolicznych mieszkańców. </p><p>4 maja 1834 dokonano uroczystego otwarcia twierdzy. W Cytadeli umieszczono <a href="/wiki/Sta%C5%82a_Komisja_Wojenno-%C5%9Aledcza" title="Stała Komisja Wojenno-Śledcza">Komisję Śledczą przy naczelnym Dowódcy Armii Czynnej i Naczelniku Królestwa Polskiego</a>, będącą centralnym organem śledczym przestępstw politycznych w <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Polskie_(kongresowe)" title="Królestwo Polskie (kongresowe)">Królestwie Polskim</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>. W latach 1834–1835 na terenie Cytadeli wzniesiono <a href="/wiki/Cerkiew_%C5%9Bw._Aleksandra_Newskiego_w_Warszawie_(Cytadela)" title="Cerkiew św. Aleksandra Newskiego w Warszawie (Cytadela)">cerkiew św. Aleksandra Newskiego</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. </p><p>Ostatecznie ciągle wznawiane prace modernizacyjne zakończono w roku 1874. Całkowity koszt budowy wyniósł 11 milionów <a href="/wiki/Rubel" title="Rubel">rubli</a> (czyli 8,5 tony czystego <a href="/wiki/Z%C5%82oto" title="Złoto">złota</a>), pożyczonych bezzwrotnie z kasy miejskiej Warszawy i <a href="/wiki/Bank_Polski_(Kr%C3%B3lestwo_Polskie)" title="Bank Polski (Królestwo Polskie)">Banku Polskiego</a>. Ten drenaż pogorszył sytuację ekonomiczną <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Polskie_(kongresowe)" title="Królestwo Polskie (kongresowe)">Królestwa Kongresowego</a> i był jeszcze jedną karą za powstanie. </p><p>W czasie pokoju stacjonowało tam 5 tys. żołnierzy, ale np. w czasie <a href="/wiki/Powstanie_styczniowe" title="Powstanie styczniowe">powstania styczniowego</a> w 1863 garnizon wzrósł aż do 16 tys. W 1837 wyposażona była w 217 dział, w 1843 miała ich już 247, a w 1863 aż 555. W ich zasięgu (1500 m) znajdowały się całe Stare i Nowe Miasto. Wokół cytadeli wybudowano 104 kazamaty więzienne mogące pomieścić do 2940 ludzi. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej_2020h.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej_2020h.jpg/220px-X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej_2020h.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej_2020h.jpg/330px-X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej_2020h.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej_2020h.jpg/440px-X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej_2020h.jpg 2x" data-file-width="7120" data-file-height="4451" /></a><figcaption>Makieta Cytadeli w <a href="/wiki/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej" title="X Pawilon Cytadeli Warszawskiej">Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cytadela_Warszawska_Brama_Strace%C5%84_2017.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Cytadela_Warszawska_Brama_Strace%C5%84_2017.jpg/220px-Cytadela_Warszawska_Brama_Strace%C5%84_2017.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Cytadela_Warszawska_Brama_Strace%C5%84_2017.jpg/330px-Cytadela_Warszawska_Brama_Strace%C5%84_2017.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Cytadela_Warszawska_Brama_Strace%C5%84_2017.jpg/440px-Cytadela_Warszawska_Brama_Strace%C5%84_2017.jpg 2x" data-file-width="7107" data-file-height="4791" /></a><figcaption>Cytadela warszawska: <a href="/wiki/Brama_Strace%C5%84" title="Brama Straceń">Brama Straceń</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_2017_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_2017_1.jpg/220px-Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_2017_1.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_2017_1.jpg/330px-Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_2017_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_2017_1.jpg/440px-Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_2017_1.jpg 2x" data-file-width="7360" data-file-height="4912" /></a><figcaption><a href="/wiki/Mur_Carnota" title="Mur Carnota">Mur Carnota</a> w fosie twierdzy</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kaponiera_po%C5%82udniowa_Cytadeli_Warszawskiej_2021.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Kaponiera_po%C5%82udniowa_Cytadeli_Warszawskiej_2021.jpg/220px-Kaponiera_po%C5%82udniowa_Cytadeli_Warszawskiej_2021.jpg" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Kaponiera_po%C5%82udniowa_Cytadeli_Warszawskiej_2021.jpg/330px-Kaponiera_po%C5%82udniowa_Cytadeli_Warszawskiej_2021.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Kaponiera_po%C5%82udniowa_Cytadeli_Warszawskiej_2021.jpg/440px-Kaponiera_po%C5%82udniowa_Cytadeli_Warszawskiej_2021.jpg 2x" data-file-width="7160" data-file-height="4464" /></a><figcaption><a href="/wiki/Kaponiera" title="Kaponiera">Kaponiera</a> pierwszego <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastionu</a>, siedziba <a href="/wiki/Muzeum_Katy%C5%84skie" title="Muzeum Katyńskie">Muzeum Katyńskiego</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cyd10_DSC0524.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Cyd10_DSC0524.JPG/220px-Cyd10_DSC0524.JPG" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Cyd10_DSC0524.JPG/330px-Cyd10_DSC0524.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Cyd10_DSC0524.JPG/440px-Cyd10_DSC0524.JPG 2x" data-file-width="4288" data-file-height="2848" /></a><figcaption>Płaskorzeźba przy Bramie Straceń</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Symboliczny_cmentarz_na_stokach_Cytadeli_Warszawskiej_2017.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Symboliczny_cmentarz_na_stokach_Cytadeli_Warszawskiej_2017.jpg/220px-Symboliczny_cmentarz_na_stokach_Cytadeli_Warszawskiej_2017.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Symboliczny_cmentarz_na_stokach_Cytadeli_Warszawskiej_2017.jpg/330px-Symboliczny_cmentarz_na_stokach_Cytadeli_Warszawskiej_2017.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Symboliczny_cmentarz_na_stokach_Cytadeli_Warszawskiej_2017.jpg/440px-Symboliczny_cmentarz_na_stokach_Cytadeli_Warszawskiej_2017.jpg 2x" data-file-width="7360" data-file-height="4912" /></a><figcaption>Symboliczny cmentarz przy Bramie Straceń</figcaption></figure> <p>Na jej stokach straceni zostali bojownicy o niepodległość, m.in. <a href="/wiki/Romuald_Traugutt" title="Romuald Traugutt">Romuald Traugutt</a>, <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Kunicki_(dzia%C5%82acz_robotniczy)" title="Stanisław Kunicki (działacz robotniczy)">Stanisław Kunicki</a>, <a href="/wiki/Piotr_Bardowski" title="Piotr Bardowski">Piotr Bardowski</a>, <a href="/wiki/Marcin_Kasprzak" title="Marcin Kasprzak">Marcin Kasprzak</a>, <a href="/wiki/Stefan_Aleksander_Okrzeja" title="Stefan Aleksander Okrzeja">Stefan Aleksander Okrzeja</a>, <a href="/wiki/Henryk_Baron" title="Henryk Baron">Henryk Baron</a>, <a href="/wiki/Micha%C5%82_Ossowski_(dzia%C5%82acz_robotniczy)" title="Michał Ossowski (działacz robotniczy)">Michał Ossowski</a> i wielu innych. Symboliczne groby zgładzonych na cytadeli znalazły się na cmentarzu przy Bramie Straceń. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Modernizacja">Modernizacja</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Modernizacja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Modernizacja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Twierdza nigdy nie odegrała roli obronnej. O tym, że było to umocnienie mające pacyfikować nastroje i rozruchy w Warszawie mogą świadczyć takie fakty, jak przykrycie każdej z trzech <a href="/wiki/Kaponiera" title="Kaponiera">kaponier</a> (zachowała się jedna z tych budowli) blachą bez ochronnej i maskującej warstwy ziemi, brak wyposażenia twierdzy w artylerię dalekonośną czy brak większych powierzchni do magazynowania amunicji. By częściowo uzupełnić te mankamenty i poszerzyć możliwości obronne, a nie tylko policyjne umocnienia, w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych Cytadelę uzupełniono o 5 wysuniętych fortów (<a href="/wiki/Fort_Sokolnickiego_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Sokolnickiego Cytadeli Warszawskiej">Siergieja</a>, <a href="/wiki/Fort_Gieorgija_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Gieorgija Cytadeli Warszawskiej">Gieorgija</a>, <a href="/wiki/Fort_Paw%C5%82a_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Pawła Cytadeli Warszawskiej">Pawła</a>, <a href="/wiki/Fort_Traugutta_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Traugutta Cytadeli Warszawskiej">Aleksieja</a>, <a href="/wiki/Fort_Legion%C3%B3w_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Legionów Cytadeli Warszawskiej">Władimira</a>) oraz umocnioną baterię nad brzegiem Wisły (<a href="/wiki/Bateria_Nadbrze%C5%BCna_Cytadeli_Warszawskiej" title="Bateria Nadbrzeżna Cytadeli Warszawskiej">Bateria Nadbrzeżna</a>). Najwcześniejsze <a href="/wiki/Dzie%C5%82o_fortyfikacyjne" title="Dzieło fortyfikacyjne">dzieła</a> wzniesiono pod postacią ceglanych działobitni otoczonych fosą (istniejących do dzisiaj). Dzieła późniejsze miały kształt <a href="/wiki/Luneta_(fortyfikacja)" title="Luneta (fortyfikacja)">lunet</a> (umocnień o dwóch czołach, z otwartą szyją). Podobnymi umocnieniami ziemnymi uzupełniono istniejące <a href="/wiki/Dzia%C5%82obitnia" title="Działobitnia">działobitnie</a>. Według niektórych źródeł wszystkie forty łączone były z Cytadelą <a href="/wiki/Poterna" title="Poterna">poternami</a> (tunelami). Podstawy do takich twierdzeń dają istniejąca do dzisiaj poterna prowadząca do zburzonego w okresie międzywojennym <a href="/wiki/Fort_Gieorgija_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Gieorgija Cytadeli Warszawskiej">Fortu Gieorgija</a> oraz system <a href="/wiki/Chodnik_przeciwminowy" title="Chodnik przeciwminowy">tuneli kontrminowych</a> i komunikacyjnych wokół <a href="/wiki/Fort_Legion%C3%B3w_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Legionów Cytadeli Warszawskiej">Fortu Władimira</a>. </p><p>Po zajęciu Cytadeli przez Niemców w 1915 zainstalowano w działobitni <a href="/wiki/Plac_broni" title="Plac broni">placu broni</a> drogi ukrytej pomiędzy III i IV Bastionem dwa maszty antenowe radiostacji i aparaturę „<a href="/wiki/Telefunken" title="Telefunken">Telefunken</a>” o mocy 4 <a href="/wiki/Wat" title="Wat">kW</a> w jej kazamatach. </p> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Depesza_do_szef%C3%B3w_mocarstw_notyfikuj%C4%85ca_powstanie_Pa%C5%84stwa_Polskiego_z_16_listopada_1918" class="extiw" title="s:Depesza do szefów mocarstw notyfikująca powstanie Państwa Polskiego z 16 listopada 1918"><b>Depeszy iskrowej notyfikującej powstanie państwa polskiego z 16 listopada 1918</b></a> </td></tr></tbody></table> <p>Radiostacja została przejęta nieuszkodzona przez Polaków w listopadzie 1918. Z tego miejsca 16 listopada 1918 nadano w świat <a href="/wiki/Depesza_iskrowa_notyfikuj%C4%85ca_powstanie_pa%C5%84stwa_polskiego" title="Depesza iskrowa notyfikująca powstanie państwa polskiego">depeszę Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego o powstaniu niepodległego państwa polskiego</a>. W czasie bitwy warszawskiej 1920 w dniach 15 i 16 sierpnia radiostacja zagłuszała radiostacje sowieckie nadawanym bez przerwy przez 36 godzin tekstem Nowego Testamentu. Działała do 1925 jako Centralna Stacja Telegraficzna „WAR”. Zdemontowana została przed rokiem 1935. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Okres_międzywojenny_i_II_wojna_światowa"><span id="Okres_mi.C4.99dzywojenny_i_II_wojna_.C5.9Bwiatowa"></span>Okres międzywojenny i II wojna światowa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Okres międzywojenny i II wojna światowa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Okres międzywojenny i II wojna światowa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Po odrodzeniu Polski cytadelę przejęło <a href="/wiki/Wojsko_Polskie_(II_RP)" title="Wojsko Polskie (II RP)">Wojsko Polskie</a>, którego jednostki zajmowały ją do końca września 1939. Rozkazem z 7 kwietnia 1919 komendantem Cytadeli został płk piechoty Stanisław Szurig<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[a]</a></sup>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Zamach_w_Cytadeli_Warszawskiej" title="Zamach w Cytadeli Warszawskiej">Zamach w Cytadeli Warszawskiej</a>.</i></div> <p>13 października 1923 dokonano zamachu na cytadelę. Nieznani do dziś sprawcy wysadzili celowo lub przypadkowo skład amunicji w Cytadeli, zginęło 28 osób, a przeszło 40 zostało ciężko rannych. O powiązania z tym wydarzeniem posądzono dwóch oficerów WP <a href="/wiki/Walery_Bagi%C5%84ski" title="Walery Bagiński">Walerego Bagińskiego</a> i <a href="/wiki/Antoni_Wieczorkiewicz_(komunista)" title="Antoni Wieczorkiewicz (komunista)">Antoniego Wieczorkiewicza</a>, przebywających od sierpnia 1923 r. w areszcie pod zarzutem sympatii i działalności <a href="/wiki/Komunizm" title="Komunizm">komunistycznej</a>. Obu w wyniku wkrótce przeprowadzonego procesu przed sądem wojskowym i na podstawie innych zarzutów skazano na <a href="/wiki/Kara_%C5%9Bmierci" title="Kara śmierci">karę śmierci</a>. Karę wkrótce zamieniono na dożywotnie pozbawienie wolności, a następnie w wyniku porozumienia z <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> miano ich wymienić na dwóch obywateli polskich, do czego nie doszło, gdyż w trakcie transportu zostali zastrzeleni przez konwojenta Józefa Muraszko. </p><p>W latach międzywojennych w czasie rozbudowy <a href="/wiki/%C5%BBoliborz" title="Żoliborz">Żoliborza</a> rozebrano trzy z siedmiu (wliczając przedmoście) otaczających cytadelę starych fortów. </p><p>Do roku 1939 w Cytadeli stacjonowały: </p> <ul><li><a href="/wiki/21_Pu%C5%82k_Piechoty_%E2%80%9EDzieci_Warszawy%E2%80%9D" title="21 Pułk Piechoty „Dzieci Warszawy”">21 Pułk „Dzieci Warszawy”</a>,</li> <li><a href="/wiki/30_Pu%C5%82k_Strzelc%C3%B3w_Kaniowskich" title="30 Pułk Strzelców Kaniowskich">30 Pułk Strzelców Kaniowskich</a>,</li> <li>Centralne Składy Broni nr 1,</li> <li>Centrum Wyszkolenia Rusznikarzy,</li> <li>Centrum Wyszkolenia Gołębi Meldunkowych,</li> <li>Laboratorium Kapsli i Kapiszonów.</li></ul> <p>W czasie <a href="/wiki/Powstanie_warszawskie" title="Powstanie warszawskie">powstania warszawskiego</a> blokowała połączenie zgrupowań <a href="/wiki/Armia_Krajowa" title="Armia Krajowa">AK</a> na Żoliborzu i Starym Mieście. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Po_1945">Po 1945</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Po 1945" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Po 1945"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 1945 stała się siedzibą dowództwa <a href="/wiki/Warszawski_Okr%C4%99g_Wojskowy" title="Warszawski Okręg Wojskowy">Warszawskiego Okręgu Wojskowego</a>. Obecnie duża część terenu Cytadeli w dalszym ciągu znajduje się w posiadaniu Wojska Polskiego. Mieszczą się tam Dowództwo Wojsk Lądowych i 3 batalion zabezpieczenia Dowództwa Wojsk Lądowych, w skład którego wchodzi Kompania Reprezentacyjna Wojsk Lądowych. W okresie powojennym wyburzono dwie z trzech kaponier twierdzy. W 1950 wokół kompleksu został urządzony park noszący pierwotnie nazwę <i>parku im. Kniewskiego, Hibnera i Rutkowskiego</i> (obecnie <a href="/wiki/Park_Fosa_i_Stoki_Cytadeli_w_Warszawie" title="Park Fosa i Stoki Cytadeli w Warszawie">park Fosa i Stoki Cytadeli</a>) wraz z <a href="/wiki/Pomnik-mauzoleum_W%C5%82adys%C5%82awa_Hibnera,_W%C5%82adys%C5%82awa_Kniewskiego_i_Henryka_Rutkowskiego" title="Pomnik-mauzoleum Władysława Hibnera, Władysława Kniewskiego i Henryka Rutkowskiego">pomnikiem-mauzoleum Władysława Hibnera, Władysława Kniewskiego i Henryka Rutkowskiego</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[6]</a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[7]</a></sup>. </p><p>Na terenie Cytadeli mają swoją siedzibę: <a href="/wiki/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej" title="X Pawilon Cytadeli Warszawskiej">Muzeum Wojska Polskiego</a> <a href="/wiki/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej" title="X Pawilon Cytadeli Warszawskiej">(MWP), Muzeum Historii Polski</a> <a href="/wiki/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej" title="X Pawilon Cytadeli Warszawskiej">(MHP), Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej</a> i <a href="/wiki/Muzeum_Katy%C5%84skie" title="Muzeum Katyńskie">Muzeum Katyńskie</a>. Kompleks muzealny (MWP i MHP) zaprojektowany przez pracownię <a href="/wiki/WXCA" title="WXCA">WXCA</a> składa się z budynku głównego, przeznaczonego dla MHP, natomiast MWP zajmować będzie dwa budynki boczne, z których na razie powstał jeden<sup id="cite_ref-wojtczuk1_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-wojtczuk1-9">[8]</a></sup>. Oprócz MWP planowane jest także przeniesienie tutaj Wojskowego Biura Badań Historycznych, Centralnego Archiwum Wojskowego oraz Domu Żołnierza Polskiego<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[9]</a></sup>. Muzeum ma mieć 40 tys. metrów kwadratowych powierzchni wystawowej wraz z zapleczem, planowana jest też przebudowa otoczenia cytadeli pod budowę dojazdów i parkingów<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[10]</a></sup>. </p><p>W związku z budową w latach 2016–2017 wybudowano nowy wjazd na teren Cytadeli od strony ul. <a href="/wiki/Ulica_Wybrze%C5%BCe_Gdy%C5%84skie_w_Warszawie" title="Ulica Wybrzeże Gdyńskie w Warszawie">Wybrzeże Gdyńskie</a>. W tym celu rozebrano magazyn mundurów, podziemny schron oraz kilkudziesięciometrowy odcinek ceglanego muru. Prace opóźniło odkrycie w trakcie budowy ludzkich szkieletów<sup id="cite_ref-wojtczuk1_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-wojtczuk1-9">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Upamiętnienie"><span id="Upami.C4.99tnienie"></span>Upamiętnienie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Upamiętnienie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Upamiętnienie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Martyrologia" title="Martyrologia">Martyrologia</a> Polaków osadzanych, więzionych i mordowanych w cytadeli w czasach zaboru carskiego została upamiętniona na <a href="/wiki/Gr%C3%B3b_Nieznanego_%C5%BBo%C5%82nierza_w_Warszawie" title="Grób Nieznanego Żołnierza w Warszawie">Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie</a> napisem na jednej z tablic: „CYTADELA WARSZAWSKA 1833 – 1915”. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Filmy">Filmy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Filmy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Filmy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Miejsca przeklęte: Cytadela Warszawska</i> (2008), odc. 6, 24 min.</li> <li><i>Polska i świat z historią w tle: Twierdza Warszawa</i> (2011), odc. 29, 20 min.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Płk piech. Stanisław Szurig (ur. 9 maja 1864) został przyjęty do Wojska Polskiego z byłej armii rosyjskiej i byłych Korpusów Wschodnich<sup id="cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_39_z_13_października_1920_roku,_s._992_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_39_z_13_października_1920_roku,_s._992-4">[4]</a></sup>. Zmarł 8 maja 1935 roku w Warszawie. Trzy dni później został pochowany na <a href="/wiki/Cmentarz_ewangelicko-augsburski_w_Warszawie" title="Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie">cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090617162832/http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/wstep/1-241.pdf"><i>Stała Komisja Wojenno-Śledcza</i>, AGAD, opis zespołu, wstęp</a>. baza.archiwa.gov.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/wstep/1-241.pdf">tego adresu</a> (2009-06-17)].</cite> <a href="/wiki/Archiwum_G%C5%82%C3%B3wne_Akt_Dawnych" title="Archiwum Główne Akt Dawnych">Archiwum Główne Akt Dawnych</a>, Nr zespołu: 241 / 0 Karta: A opis zespołu.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Kirył Sokoł, Aleksander Sosna: <i>Cerkwie w centralnej Polsce 1815–1915</i>. Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2011, s. 137. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788393148028" title="Specjalna:Książki/9788393148028">ISBN <span class="isbn">978-83-931480-2-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cerkwie+w+centralnej+Polsce+1815%E2%80%931915&rft.aulast=Soko%C5%82&rft.aufirst=Kiry%C5%82&rft.date=2011&rft.pub=Fundacja+S%C4%85siedzi&rft.place=Bia%C5%82ystok&rft.pages=137&rft.isbn=978-83-931480-2-8"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Dziennik Rozkazów Wojskowych, 1919, R. 2, nr 47, s. 1127.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_39_z_13_października_1920_roku,_s._992-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_39_z_13_października_1920_roku,_s._992_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDz._Pers._MSWojsk.">Dz. Pers. MSWojsk. ↓</a></span>, Nr 39 z 13 października 1920 roku, s. 992.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://academica.edu.pl/reading/readSingle?page=4&uid=21589639"><em>Nekrolog</em></a>. „<a href="/wiki/Polska_Zbrojna" title="Polska Zbrojna">Polska Zbrojna</a>”. 128, s. 4, 1935-05-10. Warszawa.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Nekrolog&rft.jtitle=%5B%5BPolska+Zbrojna%5D%5D&rft.date=1935-05-10&rft.volume=128&rft.pages=4&rft_id=https%3A%2F%2Facademica.edu.pl%2Freading%2FreadSingle%3Fpage%3D4%26uid%3D21589639"><span style="display: none;"> </span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Zygmunt Stępiński: <i>Gawędy warszawskiego architekta</i>. Warszawa: <a href="/wiki/Krajowa_Agencja_Wydawnicza" title="Krajowa Agencja Wydawnicza">Krajowa Agencja Wydawnicza</a>, 1984, s. 150. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8303004476" title="Specjalna:Książki/8303004476">ISBN <span class="isbn">83-03-00447-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gaw%C4%99dy+warszawskiego+architekta&rft.aulast=St%C4%99pi%C5%84ski&rft.aufirst=Zygmunt&rft.date=1984&rft.pub=%5B%5BKrajowa+Agencja+Wydawnicza%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=150&rft.isbn=83-03-00447-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Wiesław Głębocki: <i>Warszawskie pomniki</i>. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 142. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370052118" title="Specjalna:Książki/8370052118">ISBN <span class="isbn">83-7005-211-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Warszawskie+pomniki&rft.aulast=G%C5%82%C4%99bocki&rft.aufirst=Wies%C5%82aw&rft.pub=Wydawnictwo+PTTK+%E2%80%9EKraj%E2%80%9D&rft.place=Warszawa&rft.pages=142&rft.isbn=83-7005-211-8"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-wojtczuk1-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-wojtczuk1_9-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wojtczuk1_9-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Michał Wojtczuk. <em>Wjazd na Cytadelę prawie gotowy</em>. „<a href="/wiki/Gazeta_Sto%C5%82eczna" class="mw-redirect" title="Gazeta Stołeczna">Gazeta Stołeczna</a>”, s. 5, 1-2 kwietnia 2017.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Wjazd+na+Cytadel%C4%99+prawie+gotowy&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Sto%C5%82eczna%5D%5D&rft.date=1-2+kwietnia+2017&rft.aulast=Wojtczuk&rft.aufirst=Micha%C5%82&rft.pages=5"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150710094421/http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/2324">Nowa siedziba Muzeum Wojska Polskiego</a>. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2006-10-18. [dostęp 2008-01-28]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/2324">tego adresu</a> (2015-07-10)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Anna Dąbrowska: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://polska-zbrojna.pl/home/articleshow/5365?t=Najwieksze-wojskowe-muzeum-Europy">Największe wojskowe muzeum Europy</a>. [w:] <i>Polska Zbrojna</i> [on-line]. polska-zbrojna.pl, 04.11.2012. [dostęp 2014-10-25].</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Lech_Kr%C3%B3likowski" title="Lech Królikowski">Lech Królikowski</a>: <i>Twierdza Warszawa</i>. <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a>: Wydawnictwo Bellona, 2002. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8311093563" title="Specjalna:Książki/8311093563">ISBN <span class="isbn">83-11-09356-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Twierdza+Warszawa&rft.aulast=Kr%C3%B3likowski&rft.aufirst=Lech&rft.date=2002&rft.pub=Wydawnictwo+Bellona&rft.place=%5B%5BWarszawa%5D%5D&rft.isbn=83-11-09356-3"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_%C5%81agowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Łagowski (strona nie istnieje)">Stanisław Łagowski</a>: <i>Szlakiem twierdz i ufortyfikowanych przedmości</i>. <a href="/wiki/Pruszk%C3%B3w" title="Pruszków">Pruszków</a>: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2005. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8388773968" title="Specjalna:Książki/8388773968">ISBN <span class="isbn">83-88773-96-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Szlakiem+twierdz+i+ufortyfikowanych+przedmo%C5%9Bci&rft.aulast=%C5%81agowski&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.date=2005&rft.pub=Oficyna+Wydawnicza+Ajaks&rft.place=%5B%5BPruszk%C3%B3w%5D%5D&rft.isbn=83-88773-96-8"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book">Stanisław Łagowski: <i>Historia Warszawskiej Cytadeli</i>. <a href="/wiki/Pruszk%C3%B3w" title="Pruszków">Pruszków</a>: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2002. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8388773542" title="Specjalna:Książki/8388773542">ISBN <span class="isbn">83-88773-54-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+Warszawskiej+Cytadeli&rft.aulast=%C5%81agowski&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.date=2002&rft.pub=Oficyna+Wydawnicza+Ajaks&rft.place=%5B%5BPruszk%C3%B3w%5D%5D&rft.isbn=83-88773-54-2"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/%C5%9Apiew_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_z_Cytadeli_Warszawskiej" class="extiw" title="s:Śpiew więźniów z Cytadeli Warszawskiej"><b>Śpiew więźniów z Cytadeli Warszawskiej (1863)</b></a> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,45506,3450800.html?as=1&ias=2&startsz=x">Wokół Cytadeli</a> Tomasz Urzykowski, Jerzy S. Majewski</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seiren.pl/Wyprawy/2013/27122013-cytadela-warszawska.html">Cytadela Warszawska i Konwikt Pijarów „Joli Bord”</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/culturalinstitute/beta/exhibit/XQKiQIaNCW40IQ?hl=pl">Wystawa cyfrowa Muzeum Historii Polski o Cytadeli Warszawskiej</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/search/?query=Warszawa_cytadela&filters=public:1,category:books,category:photographs,category:postcards,category:prints">Archiwalne widoki i publikacje o cytadeli</a> w bibliotece <a href="/wiki/Polona" title="Polona">Polona</a></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Fortyfikacje_okolic_Warszawy" title="Szablon:Fortyfikacje okolic Warszawy"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Fortyfikacje_okolic_Warszawy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Fortyfikacje okolic Warszawy (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Fortyfikacje_okolic_Warszawy&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Fortyfikacje Warszawy</div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a> i <a href="/wiki/Praga_(Warszawa)" title="Praga (Warszawa)">Praga</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Mury_obronne_w_Warszawie" title="Mury obronne w Warszawie">Mury obronne Starej Warszawy</a></li> <li><a href="/wiki/Wa%C5%82_Zygmuntowski" title="Wał Zygmuntowski">Wał Zygmuntowski</a></li> <li><a href="/wiki/Okopy_Lubomirskiego_w_Warszawie" title="Okopy Lubomirskiego w Warszawie">Okopy Lubomirskiego</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Twierdza_Modlin" title="Twierdza Modlin">Twierdza Modlin</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li>Forty: <a href="/wiki/Fort_I_Twierdzy_Modlin" title="Fort I Twierdzy Modlin">I</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_II_Twierdzy_Modlin" title="Fort II Twierdzy Modlin">II</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_III_Twierdzy_Modlin" title="Fort III Twierdzy Modlin">III</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_IV_Twierdzy_Modlin" title="Fort IV Twierdzy Modlin">IV</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_V_Twierdzy_Modlin" title="Fort V Twierdzy Modlin">V</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_VI_Twierdzy_Modlin" title="Fort VI Twierdzy Modlin">VI</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_VII_Twierdzy_Modlin" title="Fort VII Twierdzy Modlin">VII</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_VIII_Twierdzy_Modlin" title="Fort VIII Twierdzy Modlin">VIII</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_IX_Twierdzy_Modlin" title="Fort IX Twierdzy Modlin">IX</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-1_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-1 Twierdzy Modlin">D-1</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-2_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-2 Twierdzy Modlin">D-2</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_X_Twierdzy_Modlin" title="Fort X Twierdzy Modlin">X</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-3_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-3 Twierdzy Modlin">D-3</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XI_Twierdzy_Modlin" title="Fort XI Twierdzy Modlin">XI</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-4_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-4 Twierdzy Modlin">D-4</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XII_Twierdzy_Modlin" title="Fort XII Twierdzy Modlin">XII</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XIII_Twierdzy_Modlin" title="Fort XIII Twierdzy Modlin">XIII</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-5_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-5 Twierdzy Modlin">D-5</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-6_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-6 Twierdzy Modlin">D-6</a></li> <li><a href="/wiki/Grupa_Fortowa_%E2%80%9EGo%C5%82awice%E2%80%9D_Twierdzy_Modlin" title="Grupa Fortowa „Goławice” Twierdzy Modlin">Grupa Fortowa „Goławice”</a> (<a href="/wiki/Dzie%C5%82o_g%C5%82%C3%B3wne_Grupy_Fortowej_%E2%80%9EGo%C5%82awice%E2%80%9D_Twierdzy_Modlin_(Fort_XIVb)" title="Dzieło główne Grupy Fortowej „Goławice” Twierdzy Modlin (Fort XIVb)">XIVb</a>)</li> <li><a href="/wiki/Fort_XIV_Twierdzy_Modlin" title="Fort XIV Twierdzy Modlin">XIV</a></li> <li><a href="/wiki/Grupa_Fortowa_%E2%80%9ECarski_Dar%E2%80%9D_Twierdzy_Modlin" title="Grupa Fortowa „Carski Dar” Twierdzy Modlin">Grupa Fortowa „Carski Dar”</a> <a href="/wiki/Fort_XV_Twierdzy_Modlin" title="Fort XV Twierdzy Modlin">(XV)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XVI_Twierdzy_Modlin" title="Fort XVI Twierdzy Modlin">XVI</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-7_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-7 Twierdzy Modlin">D-7</a></li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-8_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-8 Twierdzy Modlin">D-8</a></li> <li><a href="/wiki/Grupa_Fortowa_%E2%80%9EJan%C3%B3wek%E2%80%9D_Twierdzy_Modlin" title="Grupa Fortowa „Janówek” Twierdzy Modlin">Grupa Fortowa „Janówek”</a> (<a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-9_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-9 Twierdzy Modlin">D-9</a>, <a href="/wiki/Fort_XVII_Twierdzy_Modlin" title="Fort XVII Twierdzy Modlin">XVII</a>)</li> <li><a href="/wiki/Dzie%C5%82o_D-10_Twierdzy_Modlin" title="Dzieło D-10 Twierdzy Modlin">D-10</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XVIII_Twierdzy_Modlin" title="Fort XVIII Twierdzy Modlin">XVIII</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Twierdza_Warszawa" title="Twierdza Warszawa">Twierdza Warszawa</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Cytadela</a></li> <li><a href="/wiki/Bateria_Nadbrze%C5%BCna_Cytadeli_Warszawskiej" title="Bateria Nadbrzeżna Cytadeli Warszawskiej">Bateria Nadbrzeżna</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Sokolnickiego_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Sokolnickiego Cytadeli Warszawskiej">Fort Siergieja</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Gieorgija_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Gieorgija Cytadeli Warszawskiej">Fort Gieorgija</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Paw%C5%82a_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Pawła Cytadeli Warszawskiej">Fort Pawła</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Traugutta_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Traugutta Cytadeli Warszawskiej">Fort Aleksieja</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Legion%C3%B3w_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Legionów Cytadeli Warszawskiej">Fort Władimira</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_%C5%9Aliwickiego_Cytadeli_Warszawskiej" title="Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej">Fort Śliwickiego</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Forty</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Fort_P_Twierdzy_Warszawa" title="Fort P Twierdzy Warszawa">P (Bema)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_W_Twierdzy_Warszawa" title="Fort W Twierdzy Warszawa">W (Wola)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_W-Szcza_Twierdzy_Warszawa" title="Fort W-Szcza Twierdzy Warszawa">W-Szcza (Odolany)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Szcza_Twierdzy_Warszawa" title="Fort Szcza Twierdzy Warszawa">Szcza (Szczęśliwice)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Szcza-M_Twierdzy_Warszawa" title="Fort Szcza-M Twierdzy Warszawa">Szcza-M (Rakowiec)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_M_Twierdzy_Warszawa" title="Fort M Twierdzy Warszawa">M (Mokotów)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_M-Cze_Twierdzy_Warszawa" title="Fort M-Cze Twierdzy Warszawa">M-Cze (Odyńca)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Cze_Twierdzy_Warszawa" title="Fort Cze Twierdzy Warszawa">Cze (Piłsudskiego)</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_I_Twierdzy_Warszawa" title="Fort I Twierdzy Warszawa">I</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_II_Twierdzy_Warszawa" title="Fort II Twierdzy Warszawa">II</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_IIA_Twierdzy_Warszawa" title="Fort IIA Twierdzy Warszawa">IIA</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_III_Twierdzy_Warszawa" title="Fort III Twierdzy Warszawa">III</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_IV_Twierdzy_Warszawa" title="Fort IV Twierdzy Warszawa">IV</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_V_Twierdzy_Warszawa" title="Fort V Twierdzy Warszawa">V</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_VI_Twierdzy_Warszawa" title="Fort VI Twierdzy Warszawa">VI</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_VII_Twierdzy_Warszawa" title="Fort VII Twierdzy Warszawa">VII</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_VIIA_Twierdzy_Warszawa" title="Fort VIIA Twierdzy Warszawa">VIIA</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_VIII_Twierdzy_Warszawa" title="Fort VIII Twierdzy Warszawa">VIII</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_IX_Twierdzy_Warszawa" title="Fort IX Twierdzy Warszawa">IX</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_X_Twierdzy_Warszawa" title="Fort X Twierdzy Warszawa">X</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XI_Twierdzy_Warszawa" title="Fort XI Twierdzy Warszawa">XI</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XIA_Twierdzy_Warszawa" title="Fort XIA Twierdzy Warszawa">XIA</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XII_Twierdzy_Warszawa" title="Fort XII Twierdzy Warszawa">XII</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XIIA_Twierdzy_Warszawa" title="Fort XIIA Twierdzy Warszawa">XIIA</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XIII_Twierdzy_Warszawa" title="Fort XIII Twierdzy Warszawa">XIII</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XIV_Twierdzy_Warszawa" title="Fort XIV Twierdzy Warszawa">XIV</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_XIVA_Twierdzy_Warszawa" title="Fort XIVA Twierdzy Warszawa">XIVA</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Kaw%C4%99czyn" title="Fort Kawęczyn">Kawęczyn</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Wawer" title="Fort Wawer">Wawer</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Twierdza_Zegrze" title="Twierdza Zegrze">Twierdza Zegrze</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Umocnienie_Du%C5%BCe_Twierdzy_Zegrze" title="Umocnienie Duże Twierdzy Zegrze">Umocnienie Duże</a></li> <li><a href="/wiki/Umocnienie_Ma%C5%82e_Twierdzy_Zegrze" title="Umocnienie Małe Twierdzy Zegrze">Umocnienie Małe</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne forty</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Fort_Beniamin%C3%B3w" title="Fort Beniaminów">Fort Beniaminów</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_D%C4%99be" title="Fort Dębe">Fort Dębe</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Kaw%C4%99czyn" title="Fort Kawęczyn">Fort Kawęczyn</a></li> <li><a href="/wiki/Fort_Wawer" title="Fort Wawer">Fort Wawer</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Przedmo%C5%9Bcie_Warszawskie" title="Przedmoście Warszawskie">Przedmoście Warszawskie</a></li> <li><a href="/wiki/Warszawski_Rejon_Umocniony" title="Warszawski Rejon Umocniony">Warszawski Rejon Umocniony</a></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Osiedla_warszawskiego_%C5%BBoliborza" title="Szablon:Osiedla warszawskiego Żoliborza"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Osiedla_warszawskiego_%C5%BBoliborza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Osiedla warszawskiego Żoliborza (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Osiedla_warszawskiego_%C5%BBoliborza&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Osiedla <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">warszawskiej</a> dzielnicy <a href="/wiki/%C5%BBoliborz" title="Żoliborz">Żoliborz</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Obszary <a href="/wiki/Miejski_System_Informacji_(Warszawa)" title="Miejski System Informacji (Warszawa)">MSI</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Marymont-Potok" title="Marymont-Potok">Marymont-Potok</a></li> <li><a href="/wiki/Sady_%C5%BBoliborskie" title="Sady Żoliborskie">Sady Żoliborskie</a></li> <li><a href="/wiki/Stary_%C5%BBoliborz" title="Stary Żoliborz">Stary Żoliborz</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Części miasta wg <a href="/wiki/Pa%C5%84stwowy_rejestr_nazw_geograficznych" title="Państwowy rejestr nazw geograficznych">PRNG</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Burak%C3%B3w_(Warszawa)" title="Buraków (Warszawa)">Buraków</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Cytadela</a></li> <li><a href="/wiki/Marymont-Potok" title="Marymont-Potok">Marymont-Potok</a></li> <li><a href="/wiki/Pow%C4%85zki_(Warszawa)" title="Powązki (Warszawa)">Powązki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rudawka_(Warszawa)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rudawka (Warszawa) (strona nie istnieje)">Rudawka</a></li> <li><a href="/wiki/Sady_%C5%BBoliborskie" title="Sady Żoliborskie">Sady Żoliborskie</a></li> <li><a href="/wiki/Stary_%C5%BBoliborz" title="Stary Żoliborz">Stary Żoliborz</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBoliborz" title="Żoliborz">Żoliborz</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/K%C4%99pa_Potocka_(osiedle)" title="Kępa Potocka (osiedle)">Kępa Potocka</a></li> <li><a href="/wiki/Marymont" title="Marymont">Marymont</a></li> <li><a href="/wiki/Wyspia%C5%84skiego" title="Wyspiańskiego">Wyspiańskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Zatrasie" title="Zatrasie">Zatrasie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBoliborz_Artystyczny" title="Żoliborz Artystyczny">Żoliborz Artystyczny</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBoliborz_Dziennikarski" title="Żoliborz Dziennikarski">Żoliborz Dziennikarski</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBoliborz_Oficerski" title="Żoliborz Oficerski">Żoliborz Oficerski</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBoliborz_Urz%C4%99dniczy" title="Żoliborz Urzędniczy">Żoliborz Urzędniczy</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Warszawa_znak_RGB_kolorowy_Zoliborz.svg" class="mw-file-description" title="Godło"><img alt="Godło" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Warszawa_znak_RGB_kolorowy_Zoliborz.svg/65px-Warszawa_znak_RGB_kolorowy_Zoliborz.svg.png" decoding="async" width="65" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Warszawa_znak_RGB_kolorowy_Zoliborz.svg/98px-Warszawa_znak_RGB_kolorowy_Zoliborz.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Warszawa_znak_RGB_kolorowy_Zoliborz.svg/130px-Warszawa_znak_RGB_kolorowy_Zoliborz.svg.png 2x" data-file-width="781" data-file-height="630" /></a></span> </p> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">muzeum wojskowe</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/243878735">243878735</a></span></li></ul></div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&oldid=75224844">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&oldid=75224844</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Cytadela_Warszawska" title="Kategoria:Cytadela Warszawska">Cytadela Warszawska</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Bank_Polski_(Kr%C3%B3lestwo_Kongresowe)" title="Kategoria:Bank Polski (Królestwo Kongresowe)">Bank Polski (Królestwo Kongresowe)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wi%C4%99%C5%BAniowie_Cytadeli_Warszawskiej" title="Kategoria:Więźniowie Cytadeli Warszawskiej">Więźniowie Cytadeli Warszawskiej</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Has%C5%82a_kanonu_polskiej_Wikipedii" title="Kategoria:Hasła kanonu polskiej Wikipedii">Hasła kanonu polskiej Wikipedii</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 13 lis 2024, 15:33.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Cytadela_Warszawska&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-hrkh7","wgBackendResponseTime":162,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.489","walltime":"0.717","ppvisitednodes":{"value":6655,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":73792,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11099,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":16,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":27969,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 606.460 1 -total"," 29.31% 177.726 1 Szablon:Budynek_infobox"," 21.76% 131.991 1 Szablon:Fortyfikacje_okolic_Warszawy"," 21.33% 129.380 3 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 20.41% 123.756 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 14.56% 88.288 1 Szablon:Przypisy"," 10.99% 66.659 6 Szablon:Cytuj_książkę"," 8.31% 50.424 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"," 5.99% 36.320 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 5.21% 31.625 2 Szablon:Infobox_nagłówek_dodaj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.267","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3861575,"limit":52428800},"limitreport-logs":"{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\nwspółrzędne = \"52°15′51″N 21°0′1″E\"\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Budynek infobox\",\n [\"geohack\"] = \"type:building\",\n}\nmap = \"Warszawa\"\nmap = \"mazowieckie\"\nmap = \"Polska\"\nmap = \"Warszawa\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Cytadela Warszawska”\",\n [\"description\"] = \"Cytadela Warszawska\",\n [\"latitude\"] = 52.264166666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building_\",\n [\"longitude\"] = 21.000277777778,\n [\"mark\"] = \"Distinctive emblem for cultural property.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na lewo u góry\",\n [\"rx\"] = 89.701317359438,\n [\"ry\"] = 92.537338564351,\n [\"size\"] = 13,\n [\"x\"] = 37.689629142621,\n [\"y\"] = 38.954388472072,\n}\nmap = \"Polska\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Cytadela Warszawska”\",\n [\"description\"] = \"Cytadela Warszawska\",\n [\"latitude\"] = 52.264166666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building_\",\n [\"longitude\"] = 21.000277777778,\n [\"mark\"] = \"Distinctive emblem for cultural property.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na prawo\",\n [\"rx\"] = 160.1557113188,\n [\"ry\"] = 104.50024390244,\n [\"size\"] = 13,\n [\"x\"] = 67.292315680166,\n [\"y\"] = 45.166666666667,\n}\nmap = \"mazowieckie\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Cytadela Warszawska”\",\n [\"description\"] = \"Cytadela Warszawska\",\n [\"latitude\"] = 52.264166666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=52.264166666667_N_21.000277777778_E_type:building_\",\n [\"longitude\"] = 21.000277777778,\n [\"mark\"] = \"Distinctive emblem for cultural property.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"w centrum\",\n [\"rx\"] = 107.40636856369,\n [\"ry\"] = 119.50570444104,\n [\"size\"] = 13,\n [\"x\"] = 45.128726287263,\n [\"y\"] = 49.455128205128,\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P856'\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-nkhvv","timestamp":"20241124191649","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Cytadela Warszawska","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Cytadela_Warszawska","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q206212","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q206212","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-09-09T12:56:26Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c4\/Warszawa_Cytadela_%28dron2%29.jpg","headline":"twierdza w Warszawie, mieszcz\u0105ca muzea i dow\u00f3dztwo wojsk l\u0105dowych"}</script> </body> </html>