CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Joodse tempel - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"2fd2895a-0f33-41ea-a467-04b6bbbbedb7","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Joodse_tempel","wgTitle":"Joodse tempel","wgCurRevisionId":67570522,"wgRevisionId":67570522,"wgArticleId":53091,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds december 2016","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Joodse tempel","Hebreeuwse Bijbel","Israëlitische oudheid","Geschiedenis van Jeruzalem","Eschatologie"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Joodse_tempel","wgRelevantArticleId":53091,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[], "wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3906600","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap", "ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG/1200px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="805"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG/800px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="536"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG/640px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="429"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Joodse tempel - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Joodse_tempel"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Joodse_tempel"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Joodse_tempel rootpage-Joodse_tempel skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/27_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Joodse+tempel" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Joodse+tempel" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Joodse+tempel" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Joodse+tempel" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Tabernakel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tabernakel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tabernakel</span> </div> </a> <ul id="toc-Tabernakel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Eerste_tempel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Eerste_tempel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Eerste tempel</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Eerste_tempel-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Eerste tempel-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Eerste_tempel-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Hebreeuwse_Bijbel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hebreeuwse_Bijbel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Hebreeuwse Bijbel</span> </div> </a> <ul id="toc-Hebreeuwse_Bijbel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historische_evaluatie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_evaluatie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Historische evaluatie</span> </div> </a> <ul id="toc-Historische_evaluatie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tweede_tempel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tweede_tempel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tweede tempel</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tweede_tempel-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Tweede tempel-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Tweede_tempel-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Restauratie_door_Herodes_de_Grote" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Restauratie_door_Herodes_de_Grote"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Restauratie door Herodes de Grote</span> </div> </a> <ul id="toc-Restauratie_door_Herodes_de_Grote-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Beschrijving" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Beschrijving"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>Beschrijving</span> </div> </a> <ul id="toc-Beschrijving-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Verwoesting" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Verwoesting"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Verwoesting</span> </div> </a> <ul id="toc-Verwoesting-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Een_toekomstige_tempel?" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Een_toekomstige_tempel?"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Een toekomstige tempel?</span> </div> </a> <ul id="toc-Een_toekomstige_tempel?-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Joodse tempel</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 69 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-69" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">69 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Jerusalemer_Tempel" title="Jerusalemer Tempel – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Jerusalemer Tempel" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="معبد القدس – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="معبد القدس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%97%DC%9D%DC%9F%DC%A0%DC%90_%DC%95%DC%AB%DC%A0%DC%9D%DC%A1%DC%98%DC%A2" title="ܗܝܟܠܐ ܕܫܠܝܡܘܢ – Aramees" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܗܝܟܠܐ ܕܫܠܝܡܘܢ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramees" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="معبد القدس – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="معبد القدس" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%B5%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%A5%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Іерусалімскі Храм – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Іерусалімскі Храм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%B5%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Йерусалимски храм – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Йерусалимски храм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%B8" title="বাইতুল মাকদিস – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বাইতুল মাকদিস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Templ_Jeruzalem" title="Templ Jeruzalem – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Templ Jeruzalem" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Temple_de_Jerusalem" title="Temple de Jerusalem – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Temple de Jerusalem" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/I%C3%A0-l%C3%B4-s%C3%A1k-l%C4%93ng_Si%C3%B4ng-d%C3%A1%CC%A4-d%C3%A2ing" title="Ià-lô-sák-lēng Siông-dá̤-dâing – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ià-lô-sák-lēng Siông-dá̤-dâing" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Jeruzal%C3%A9msk%C3%BD_chr%C3%A1m" title="Jeruzalémský chrám – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Jeruzalémský chrám" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Deml_yn_Jeriwsalem" title="Y Deml yn Jeriwsalem – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Deml yn Jeriwsalem" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Templet_i_Jerusalem" title="Templet i Jerusalem – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Templet i Jerusalem" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Jerusalemer_Tempel" title="Jerusalemer Tempel – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Jerusalemer Tempel" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Temple_in_Jerusalem" title="Temple in Jerusalem – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Temple in Jerusalem" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Templo_de_Jerusalemo" title="Templo de Jerusalemo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Templo de Jerusalemo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Templo_de_Jerusal%C3%A9n" title="Templo de Jerusalén – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Templo de Jerusalén" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Jeruusalemma_tempel" title="Jeruusalemma tempel – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Jeruusalemma tempel" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Jerusalemgo_tenplua" title="Jerusalemgo tenplua – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Jerusalemgo tenplua" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پرستش‌گاه اورشلیم – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پرستش‌گاه اورشلیم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Jerusalemin_temppeli" title="Jerusalemin temppeli – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Jerusalemin temppeli" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Jeruusalemm%C3%A4_templi" title="Jeruusalemmä templi – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Jeruusalemmä templi" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Temple_de_J%C3%A9rusalem" title="Temple de Jérusalem – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Temple de Jérusalem" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Templi_di_Jerusalem" title="Templi di Jerusalem – Friulisch" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Templi di Jerusalem" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Friulisch" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Templo_de_Xerusal%C3%A9n" title="Templo de Xerusalén – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Templo de Xerusalén" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%A7%D7%93%D7%A9" title="בית המקדש – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="בית המקדש" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Jeruzalemski_hram" title="Jeruzalemski hram – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Jeruzalemski hram" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Jeruzs%C3%A1lemi_templom" title="Jeruzsálemi templom – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Jeruzsálemi templom" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D5%B4%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80" title="Երուսաղեմի տաճար – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Երուսաղեմի տաճար" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bait_Allah_(Yerusalem)" title="Bait Allah (Yerusalem) – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Bait Allah (Yerusalem)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Tempio_di_Gerusalemme" title="Tempio di Gerusalemme – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Tempio di Gerusalemme" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%82%B5%E3%83%AC%E3%83%A0%E7%A5%9E%E6%AE%BF" title="エルサレム神殿 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="エルサレム神殿" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%98%88%EB%A3%A8%EC%82%B4%EB%A0%98_%EC%84%B1%EC%A0%84" title="예루살렘 성전 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="예루살렘 성전" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Templum_Hierosolymitanum" title="Templum Hierosolymitanum – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Templum Hierosolymitanum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Bet_Amikdash" title="Bet Amikdash – Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Bet Amikdash" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Jeruzal%C4%97s_%C5%A1ventykla" title="Jeruzalės šventykla – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Jeruzalės šventykla" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Jeruzalemes_templis" title="Jeruzalemes templis – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Jeruzalemes templis" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tempolin%27_i_Jerosalema" title="Tempolin' i Jerosalema – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tempolin' i Jerosalema" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Ерусалимски храм – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Ерусалимски храм" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kuil_Suci" title="Kuil Suci – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kuil Suci" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="پرستش‌گاه اورشلیم – Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="پرستش‌گاه اورشلیم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tempelet_i_Jerusalem" title="Tempelet i Jerusalem – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tempelet i Jerusalem" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tempelet_i_Jerusalem" title="Tempelet i Jerusalem – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tempelet i Jerusalem" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Temple_de_Jerusal%C3%A8m" title="Temple de Jerusalèm – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Temple de Jerusalèm" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Świątynia Jerozolimska" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF" title="د بیت المقدس معبد – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د بیت المقدس معبد" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Templo_de_Jerusal%C3%A9m" title="Templo de Jerusalém – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Templo de Jerusalém" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B5%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Иерусалимский храм – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Иерусалимский храм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Jeruzalemski_Hram" title="Jeruzalemski Hram – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Jeruzalemski Hram" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%99%E0%B6%BB%E0%B7%94%E0%B7%83%E0%B7%99%E0%B6%BD%E0%B7%99%E0%B6%B8%E0%B7%99%E0%B7%84%E0%B7%92_%E0%B6%AF%E0%B7%9A%E0%B7%80%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B7%85%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B6%BA" title="ජෙරුසෙලෙමෙහි දේවමාළිගය – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="ජෙරුසෙලෙමෙහි දේවමාළිගය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Temple_in_Jerusalem" title="Temple in Jerusalem – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Temple in Jerusalem" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Jeruzalemsk%C3%BD_chr%C3%A1m" title="Jeruzalemský chrám – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Jeruzalemský chrám" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Tempulli_i_Jeruzalemit" title="Tempulli i Jeruzalemit – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Tempulli i Jeruzalemit" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Jerusalimski_hram" title="Jerusalimski hram – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Jerusalimski hram" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Jerusalems_tempel" title="Jerusalems tempel – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Jerusalems tempel" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Hekalu_la_Yerusalemu" title="Hekalu la Yerusalemu – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Hekalu la Yerusalemu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%8E%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%9A%E0%AE%B2%E0%AF%87%E0%AE%AE%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%8B%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="எருசலேம் கோவில் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="எருசலேம் கோவில்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B8%8B%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="พระวิหารในกรุงเยรูซาเลม – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="พระวิหารในกรุงเยรูซาเลม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Templo_sa_Herusalem" title="Templo sa Herusalem – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Templo sa Herusalem" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kud%C3%BCs_Tap%C4%B1na%C4%9F%C4%B1" title="Kudüs Tapınağı – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kudüs Tapınağı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%84%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%85%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Єрусалимський храм – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Єрусалимський храм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="بیت المقدس – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="بیت المقدس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_th%E1%BB%9D_Jerusalem" title="Đền thờ Jerusalem – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Đền thờ Jerusalem" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Timpe_di_Djeruzalem" title="Timpe di Djeruzalem – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Timpe di Djeruzalem" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Templo_ha_Jerusalen" title="Templo ha Jerusalen – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Templo ha Jerusalen" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%80%B6%E8%B7%AF%E6%92%92%E5%86%B7%E5%9C%A3%E6%AE%BF" title="耶路撒冷圣殿 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="耶路撒冷圣殿" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%A7%D7%93%D7%A9" title="בית המקדש – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="בית המקדש" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%80%B6%E8%B7%AF%E6%92%92%E5%86%B7%E8%81%96%E6%AE%BF" title="耶路撒冷聖殿 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="耶路撒冷聖殿" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%80%B6%E8%B7%AF%E6%92%92%E5%86%B7%E8%81%96%E6%AE%BF" title="耶路撒冷聖殿 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="耶路撒冷聖殿" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3906600#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Joodse_tempel" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Joodse_tempel" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Joodse_tempel"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Joodse_tempel"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Joodse_tempel" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Joodse_tempel" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&oldid=67570522" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Joodse_tempel&id=67570522&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FJoodse_tempel"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FJoodse_tempel"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Joodse+tempel"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Joodse_tempel&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Temple_in_Jerusalem" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3906600" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG/260px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG/390px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG/520px-Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG 2x" data-file-width="3812" data-file-height="2556" /></a><figcaption>De <a href="/wiki/Westmuur" title="Westmuur">Westmuur</a> of Klaagmuur (de beschaduwde muur vanaf het centrum van de foto naar rechts) is een gedeelte van de westelijke muur dat het plateau omringt onder het niveau van het tempelplein. Hij was dus geen deel van de (tweede) tempel zelf.</figcaption></figure> <p>De <b>joodse tempel</b> stond in <a href="/wiki/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a> en was het middelpunt van de ceremoniële <a href="/wiki/Jodendom" title="Jodendom">joodse</a> eredienst. De naam die in de <a href="/wiki/Hebreeuws" title="Hebreeuws">Hebreeuwse</a> <a href="/wiki/Tenach" title="Tenach">Tenach</a> gegeven wordt voor de <a href="/wiki/Tempel" title="Tempel">tempel</a> (bijvoorbeeld in <a href="/wiki/1_en_2_Kronieken" title="1 en 2 Kronieken">1 Kronieken</a> 22:11) is בֵּית יְהוָה <i>Beit <a href="/wiki/JHWH" title="JHWH">JHWH</a></i>, in de regel uitgesproken als <i>Beit <a href="/wiki/Adonai" class="mw-redirect" title="Adonai">Adonai</a></i>, "Huis van de Heer". Om de naam van <a href="/wiki/God_(jodendom)" title="God (jodendom)">God</a> niet onnodig uit te spreken, is de gebruikelijke Hebreeuwse naam voor de tempel בֵּית־הַמִּקְדָּשׁ, <i>Beit Hamikdash</i>, "Huis van het Heiligdom" (alleen de tempel te Jeruzalem wordt zo genoemd). </p><p>Volgens de joodse overlevering waren er twee tempels, die beide waren gebaseerd op het ontwerp van de <a href="/wiki/Tabernakel_(tent)" title="Tabernakel (tent)">tabernakel</a> en beide werden verwoest. De eerste tempel werd verwoest in <a href="/wiki/586_v.Chr." title="586 v.Chr.">586 v.Chr.</a> door de troepen van <a href="/wiki/Nebukadnezar_II" title="Nebukadnezar II">Nebukadnezar II</a>, koning van het <a href="/wiki/Babylonische_rijk" class="mw-redirect" title="Babylonische rijk">Babylonische rijk</a>. De tweede tempel werd verwoest in <a href="/wiki/70" title="70">70</a> n.Chr. door de troepen van <a href="/wiki/Titus_(keizer)" title="Titus (keizer)">Titus</a>, de latere keizer van het <a href="/wiki/Romeinse_rijk" class="mw-redirect" title="Romeinse rijk">Romeinse rijk</a>. De respectievelijke verwoestingen van de twee tempels worden beschouwd als de belangrijkste keerpunten in de joodse geschiedenis. Beide verwoestingen worden herdacht op <a href="/wiki/Tisja_be%27Aaw" class="mw-redirect" title="Tisja be'Aaw">Tisja be'Aaw</a>. Het enige restant, de <a href="/wiki/Westmuur" title="Westmuur">Westmuur</a>, is van de archeologisch bewezen tweede tempel. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Naam </th> <th>Gebouwd door </th> <th>Jaar </th> <th>Vernietigd door </th> <th>Jaar </th> <th>Opmerking </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Tempel_van_Salomo" title="Tempel van Salomo">Tempel van Salomo</a> </td> <td><a href="/wiki/Salomo" title="Salomo">Salomo</a> </td> <td>Tussen 1000 en 900 v.Chr. </td> <td><a href="/wiki/Nebukadnezar_II" title="Nebukadnezar II">Nebukadnezar II</a> </td> <td>586 v.Chr. </td> <td> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Tweede_Tempel" title="Tweede Tempel">Tempel van Herodes</a> </td> <td><a href="/wiki/Zerubbabel" title="Zerubbabel">Zerubbabel</a> </td> <td>515 v.Chr. </td> <td><a href="/wiki/Titus_(keizer)" title="Titus (keizer)">Titus</a> </td> <td>70 n.Chr. </td> <td>De Westmuur is een overblijfsel hiervan </td></tr></tbody></table> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tabernakel">Tabernakel</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Tabernakel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Tabernakel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Voorafgaand aan de eerste tempel werd tijdens de uittocht volgens Gods instructies de <a href="/wiki/Tabernakel_(tent)" title="Tabernakel (tent)">tabernakel</a> gebouwd. Daarbij werd ook de <a href="/wiki/Ark_van_het_Verbond" title="Ark van het Verbond">Ark van het Verbond</a> vervaardigd en in de tabernakel opgesteld. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Eerste_tempel">Eerste tempel</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Eerste tempel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Eerste tempel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Tissot_The_Chaldees_Destroy_the_Brazen_Sea.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tissot_The_Chaldees_Destroy_the_Brazen_Sea.jpg/260px-Tissot_The_Chaldees_Destroy_the_Brazen_Sea.jpg" decoding="async" width="260" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tissot_The_Chaldees_Destroy_the_Brazen_Sea.jpg/390px-Tissot_The_Chaldees_Destroy_the_Brazen_Sea.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Tissot_The_Chaldees_Destroy_the_Brazen_Sea.jpg 2x" data-file-width="445" data-file-height="239" /></a><figcaption>Verwoesting van de tempel door de Babyloniërs (James Tissot)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Western_Stone_by_David_Shankbone.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/The_Western_Stone_by_David_Shankbone.jpg/260px-The_Western_Stone_by_David_Shankbone.jpg" decoding="async" width="260" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/The_Western_Stone_by_David_Shankbone.jpg/390px-The_Western_Stone_by_David_Shankbone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/The_Western_Stone_by_David_Shankbone.jpg/520px-The_Western_Stone_by_David_Shankbone.jpg 2x" data-file-width="2448" data-file-height="3264" /></a><figcaption>De <a href="/w/index.php?title=Westelijke_Steen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Westelijke Steen (de pagina bestaat niet)">Westelijke Steen</a> in de <a href="/wiki/Westmuurtunnel" title="Westmuurtunnel">Westmuurtunnel</a> is een van de grootste bouwstenen ter wereld. De steen is 13,55 m lang, 3,3 m hoog en de breedte, verborgen in de muur, wordt geschat op 1,8 tot 4,5 m en weegt 250 tot 570 ton.</figcaption></figure> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Tempel_van_Salomo" title="Tempel van Salomo">Tempel van Salomo</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>De eerste tempel wordt ook wel de <a href="/wiki/Tempel_van_Salomo" title="Tempel van Salomo">tempel van Salomo</a> genoemd. Bij de verwoesting van de eerste tempel begon de <a href="/wiki/Babylonische_ballingschap" title="Babylonische ballingschap">Babylonische ballingschap</a> en de <a href="/wiki/Joodse_diaspora" title="Joodse diaspora">Joodse diaspora</a>. Er is tot op heden geen sluitend archeologisch bewijs gevonden dat deze eerste tempel heeft bestaan, waarbij in aanmerking dient te worden genomen dat op de <a href="/wiki/Tempelberg" title="Tempelberg">Tempelberg</a> geen opgravingen mogen worden verricht omdat de islamitische geestelijke autoriteit die de Tempelberg beheert, de zogeheten <i><a href="/wiki/Waqf" title="Waqf">Waqf</a></i>, dit verbiedt. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hebreeuwse_Bijbel">Hebreeuwse Bijbel</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Hebreeuwse Bijbel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Hebreeuwse Bijbel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Volgens de <a href="/wiki/Hebreeuwse_Bijbel" title="Hebreeuwse Bijbel">Hebreeuwse Bijbel</a> werd de eerste tempel gebouwd door koning <a href="/wiki/Salomo" title="Salomo">Salomo</a> met de hulp van zijn bondgenoot koning <a href="/wiki/Hiram_I" title="Hiram I">Hiram I</a> van de <a href="/wiki/Fenici%C3%ABrs" title="Feniciërs">Fenicische</a> stad <a href="/wiki/Tyrus" title="Tyrus">Tyrus</a> (<a href="/wiki/1_en_2_Koningen" title="1 en 2 Koningen">1 Koningen</a> 5:15-6:38). Deze tempel verving de <a href="/wiki/Tabernakel_(tent)" title="Tabernakel (tent)">tabernakel</a>, de tent die gebruikt werd als centrum voor de offerdienst aan <a href="/wiki/God_(jodendom)" title="God (jodendom)">God</a>, ingesteld door <a href="/wiki/Mozes" title="Mozes">Mozes</a> tijdens de <a href="/wiki/Uittocht_uit_Egypte" title="Uittocht uit Egypte">uittocht uit Egypte</a> ongeveer 400 jaar eerder en beschreven in de <a href="/wiki/Pentateuch" class="mw-redirect" title="Pentateuch">Pentateuch</a>. De <a href="/wiki/Ark_van_het_verbond" class="mw-redirect" title="Ark van het verbond">ark van het verbond</a> werd in het <a href="/wiki/Allerheiligste" title="Allerheiligste">allerheiligste</a> geplaatst. De plannen voor een vaste tempel in Jeruzalem waren al geopenbaard door God aan <a href="/wiki/Koning_David" title="Koning David">koning David</a>, de vader van Salomo, maar David mocht hier zelf niet aan beginnen omdat hij veel oorlogen had gevoerd (1 Kronieken 22). </p><p>Volgens de Hebreeuwse Bijbel heeft de eerste tempel ongeveer 400 jaar dienst gedaan tot de <a href="/wiki/Babylon_(Babel)" class="mw-redirect" title="Babylon (Babel)">Babyloniërs</a> hem tegelijk met Jeruzalem in <a href="/wiki/587_v.Chr." title="587 v.Chr.">587</a>/<a href="/wiki/586_v.Chr." title="586 v.Chr.">586 v.Chr.</a> verwoestten en de voornaamste Joden deporteerden naar Babylonië. Deze <a href="/wiki/Babylonische_ballingschap" title="Babylonische ballingschap">Babylonische ballingschap</a> duurde 46 jaar totdat de <a href="/wiki/Perzen" title="Perzen">Perzen</a> Babylon in 539 v.Chr. veroverden en de Joden van de Perzische koning <a href="/wiki/Cyrus_II" class="mw-redirect" title="Cyrus II">Cyrus</a> mochten terugkeren. De volledige duur in Babylonië, gerekend vanaf <a href="/wiki/Dani%C3%ABl_(boek)" title="Daniël (boek)">Daniël</a> 1-2 (605 v.Chr.), zou dan 66 jaar zijn. </p><p>Vanaf die tijd, het ontstaan van de <a href="/wiki/Joodse_diaspora" title="Joodse diaspora">Joodse diaspora</a>, kwamen joden bijeen in gemeenschappelijke ruimtes als vervanging voor de verdwenen tempel. Later ontwikkelde dit zich tot het instituut van de <a href="/wiki/Synagoge" title="Synagoge">synagoge</a> om de joodse feesten en riten uit te voeren. De offerdienst kon niet meer uitgeoefend worden tot de bouw van een nieuwe tempel in Jeruzalem. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historische_evaluatie">Historische evaluatie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Historische evaluatie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Historische evaluatie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Er zijn geen directe, archeologische bewijzen voor de tempel van Salomo; de islamitische autoriteit die de <a href="/wiki/Tempelberg" title="Tempelberg">Tempelberg</a> beheert, verbiedt opgravingen. Het wordt mogelijk geacht dat een eerste tempel in Jeruzalem heeft bestaan, maar de verhalen over David, Salomo en het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_Isra%C3%ABl" title="Verenigd Koninkrijk Israël">Verenigd Koninkrijk Israël</a> zijn vrijwel zeker <a href="/wiki/Legende_(volksverhaal)" title="Legende (volksverhaal)">legendarisch</a>. </p><p>Er zijn diverse verklaringstheorieën over het ontstaan van de joodse cultus en de tempel, waarvan sommige meer speculatief zijn dan andere. Zo is er de (onbewezen) theorie dat zich geleidelijk een tempeldienst ontwikkelde uit de vermenging van de nomadisch georiënteerde Israëlitische godsdienst met eerder in het land aanwezige <a href="/wiki/Polythe%C3%AFsme" title="Polytheïsme">polytheïstische</a> vruchtbaarheidsgodsdiensten. Pas in de zevende eeuw v.Chr. zouden de <a href="/wiki/Isra%C3%ABlieten" title="Israëlieten">Israëlieten</a> onder het sterk centraliserende bestuur van koning <a href="/wiki/Josia" title="Josia">Josia</a> volledig <a href="/wiki/Monothe%C3%AFsme" title="Monotheïsme">monotheïstisch</a> zijn geworden. Volgens sommige andere wetenschappers werd er ook een tempel gebouwd door koning <a href="/wiki/Omri" title="Omri">Omri</a> van het noordelijke <a href="/wiki/Koninkrijk_Isra%C3%ABl" title="Koninkrijk Israël">koninkrijk Israël</a> op de berg <a href="/wiki/Gerizim" title="Gerizim">Gerizim</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tweede_tempel">Tweede tempel</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Tweede tempel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Tweede tempel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Alexander_the_Great_in_the_Temple_of_Jerusalem.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Alexander_the_Great_in_the_Temple_of_Jerusalem.jpg/260px-Alexander_the_Great_in_the_Temple_of_Jerusalem.jpg" decoding="async" width="260" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Alexander_the_Great_in_the_Temple_of_Jerusalem.jpg/390px-Alexander_the_Great_in_the_Temple_of_Jerusalem.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Alexander_the_Great_in_the_Temple_of_Jerusalem.jpg/520px-Alexander_the_Great_in_the_Temple_of_Jerusalem.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="929" /></a><figcaption><i>Alexander de Grote in de tempel van Jeruzalem</i> door <a href="/w/index.php?title=Sebastiano_Conca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sebastiano Conca (de pagina bestaat niet)">Sebastiano Conca</a> (1680-1764)</figcaption></figure> <p>De <a href="/wiki/Tweede_Tempel" title="Tweede Tempel">Tweede Tempel</a> zou ingewijd zijn op 12 maart 515 v.Chr., waarna ook de tempeldienst met zijn offerandes hervat kon worden. In het boek van <a href="/wiki/Ezra_(boek)" title="Ezra (boek)">Ezra</a> wordt vermeld dat deze tempel veel bescheidener was dan die van Salomo en er werd zelfs gehuild als men dacht aan de prachtige tempel van weleer. Er zouden echter nog andere belangrijker verschillen zijn met de voorgaande tempel: </p> <ul><li>De <a href="/wiki/Ark_van_het_verbond" class="mw-redirect" title="Ark van het verbond">Ark van het verbond</a> was rond de periode van de Babylonische verwoesting verloren gegaan. Hierdoor kon het jaarlijkse ritueel door de <a href="/wiki/Hogepriester" title="Hogepriester">hogepriester</a> van het verzoenen van de zonden van het volk op <a href="/wiki/Jom_Kipoer" title="Jom Kipoer">Jom Kipoer</a> niet meer op de oorspronkelijke wijze voltrokken worden.</li> <li>Er was geen onafhankelijk joods bestuur onder een lid van het <a href="/wiki/Huis_van_David" title="Huis van David">Huis van David</a> meer over Jeruzalem en soms bemoeiden de verschillende vreemde heersers zich met de tempeldienst. Achtereenvolgens maakten de <a href="/wiki/Achaemeniden" title="Achaemeniden">Perzen</a>, de <a href="/wiki/Grieken" title="Grieken">Grieken</a> (na de veroveringen door <a href="/wiki/Alexander_de_Grote" title="Alexander de Grote">Alexander de Grote</a>, die volgens <a href="/wiki/Flavius_Josephus" title="Flavius Josephus">Flavius Josephus</a> zelf de tempel bezocht heeft) en de <a href="/wiki/Romeinse_Republiek_(oudheid)" class="mw-redirect" title="Romeinse Republiek (oudheid)">Romeinen</a> er de dienst uit.</li> <li>De hogepriester was niet altijd meer iemand uit het huis van <a href="/wiki/A%C3%A4ron" title="Aäron">Aäron</a>, hoewel dat volgens de <a href="/wiki/Thora" title="Thora">Thora</a> verplicht is.</li></ul> <p>Door de herhaaldelijke inmenging van de vreemde overheersers in de joodse godsdienst waren er dikwijls opstanden in de volgende eeuwen. <a href="/wiki/Antiochus_IV_Epiphanes" class="mw-redirect" title="Antiochus IV Epiphanes">Antiochus IV Epiphanes</a>, de koning van de <a href="/wiki/Hellenisme" title="Hellenisme">hellenistische</a> <a href="/wiki/Seleuciden" class="mw-redirect" title="Seleuciden">Seleuciden</a>, eiste na zo'n opstand in <a href="/wiki/168_v.Chr." title="168 v.Chr.">168 v.Chr.</a> de tempel op voor de dienst aan <a href="/wiki/Zeus" title="Zeus">Zeus</a> en liet er <a href="/wiki/Varken_(tam)" title="Varken (tam)">varkens</a> slachten. Een grotere belediging voor de joodse godsdienst is haast niet denkbaar en dit vormde de aanleiding voor de <a href="/wiki/Makkabeese_opstand" class="mw-redirect" title="Makkabeese opstand">Makkabeese opstand</a> (<a href="/wiki/167_v.Chr." title="167 v.Chr.">167 v.Chr.</a>), die uiteindelijk leidde tot een korte periode van onafhankelijkheid onder het huis der <a href="/wiki/Hasmonee%C3%ABn" title="Hasmoneeën">Hasmoneeën</a>. Reeds in de eerste jaren van deze opstand veroverde <a href="/wiki/Judas_Maccabe%C3%BCs" class="mw-redirect" title="Judas Maccabeüs">Judas de Makkabeeër</a> de tempel op de Seleuciden. De tempel werd gereinigd en opnieuw ingewijd (<a href="/wiki/164_v.Chr." title="164 v.Chr.">164 v.Chr.</a>). Vandaag de dag wordt deze gebeurtenis onder joden nog herdacht op het <a href="/wiki/Chanoeka" title="Chanoeka">chanoekafeest</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Restauratie_door_Herodes_de_Grote">Restauratie door Herodes de Grote</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Restauratie door Herodes de Grote" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Restauratie door Herodes de Grote"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Jerusalem_Modell_BW_2.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Jerusalem_Modell_BW_2.JPG/260px-Jerusalem_Modell_BW_2.JPG" decoding="async" width="260" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Jerusalem_Modell_BW_2.JPG/390px-Jerusalem_Modell_BW_2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Jerusalem_Modell_BW_2.JPG/520px-Jerusalem_Modell_BW_2.JPG 2x" data-file-width="3867" data-file-height="2222" /></a><figcaption>Maquette van de Tempel te Jeruzalem zoals die er in het jaar 66 uitzag, ook wel de <i>Tempel van Herodes</i> genoemd (in het Israëlmuseum te Jeruzalem)</figcaption></figure> <p>Nadat de <a href="/wiki/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinen</a> een definitief einde gemaakt hadden aan het Hasmonese rijk, werd <a href="/wiki/Herodes_I" class="mw-redirect" title="Herodes I">Herodes I</a> in 63 v.Chr. vazalkoning van <a href="/wiki/Judea" title="Judea">Judea</a>. Aan het begin van zijn regering bouwde hij direct naast de tempel de <a href="/wiki/Antonia_(burcht)" title="Antonia (burcht)">Antoniaburcht</a>. In zijn negentiende regeringsjaar (<a href="/wiki/20_v.Chr." title="20 v.Chr.">20</a>-<a href="/wiki/19_v.Chr." title="19 v.Chr.">19 v.Chr.</a>) startte hij een ambitieuze herbouw van de tempel, waarbij het tempelcomplex flink werd uitgebreid, gerestaureerd en verfraaid. In <a href="/wiki/10_v.Chr." title="10 v.Chr.">10</a>/<a href="/wiki/9_v.Chr." title="9 v.Chr.">9 v.Chr.</a> werd de tempel opnieuw in gebruik genomen, maar de bouwactiviteiten duurden nog voort tot ver in de eerste eeuw na Chr. Volgens <a href="/wiki/Evangelie_volgens_Johannes" title="Evangelie volgens Johannes">Johannes</a> 2:20 was er in de tijd van Jezus al 46 jaar aan gewerkt. De tempel en voorhoven waren namelijk pas geheel af in het jaar <a href="/wiki/64" title="64">64</a>. Toen de tempel eindelijk voltooid was, gold hij als een van de schitterendste architectuurcomplexen van het Romeinse Rijk en trok van heinde en verre bewonderaars. Ook in het <a href="/wiki/Nieuwe_Testament" title="Nieuwe Testament">Nieuwe Testament</a> wordt aan de pracht van de tempel gerefereerd. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Beschrijving">Beschrijving</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Beschrijving" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Beschrijving"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Als men de trappen van het tempelplein opliep kwam men eerst op een groot plein, waar iedereen mocht komen. Dit plein heette de Voorhof. Alleen joden mochten verder gaan. Als men erachter kwam dat een heiden in de tempel was geweest, volgde de doodstraf. Er stond op een steen geschreven: “Geen vreemdeling mag binnengaan binnen de balustrade rond de tempel en omheining, wie daar wordt betrapt is zelf verantwoordelijk voor zijn dood, die het gevolg zal zijn.” In de voorste voorhof mochten alle joden komen. Deze voorhof wordt ook wel Voorhof der vrouwen genoemd. Wie verder doorliep kwam door de Nicanorpoort in de Voorhof der priesters. Daar mochten geen vrouwen komen. Daar stonden het brandofferaltaar en het koperen wasvat. Wie de trappen naar de tempel zelf opliep kwam eerst in een voorhal. In de tempel zelf mochten alleen de priesters komen. Als men doorliep kwam men in het Heilige, waar tien gouden kandelaars met zeven armen, het reukofferaltaar en de tafel der <a href="/wiki/Toonbrood" title="Toonbrood">toonbroden</a> stonden. In deze ruimte hing het voorhangsel voor het Heilige der heiligen (de achterste ruimte) die leeg was, want de <a href="/wiki/Ark_van_het_verbond" class="mw-redirect" title="Ark van het verbond">Ark van het verbond</a> was al tijdens de Babylonische wegvoering verdwenen. Het Heilige der heilige was alleen toegankelijk voor de hogepriester, op <a href="/w/index.php?title=Grote_verzoendag&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grote verzoendag (de pagina bestaat niet)">grote verzoendag</a>. Op een Joodse <a href="/wiki/Sjekel" class="mw-redirect" title="Sjekel">sjekel</a> uit de jaren 132-135 na Chr. is een afbeelding te zien van de voorgevel van de tempel met twee pilaren, <a href="/wiki/Jachin" title="Jachin">Jachin</a> en <a href="/wiki/Boaz_(naam)" class="mw-redirect" title="Boaz (naam)">Boaz</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Verwoesting">Verwoesting</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Verwoesting" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Verwoesting"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Rom,_Titusbogen,_Triumphzug_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Rom%2C_Titusbogen%2C_Triumphzug_3.jpg/260px-Rom%2C_Titusbogen%2C_Triumphzug_3.jpg" decoding="async" width="260" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Rom%2C_Titusbogen%2C_Triumphzug_3.jpg/390px-Rom%2C_Titusbogen%2C_Triumphzug_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Rom%2C_Titusbogen%2C_Triumphzug_3.jpg/520px-Rom%2C_Titusbogen%2C_Triumphzug_3.jpg 2x" data-file-width="3046" data-file-height="2298" /></a><figcaption><a href="/wiki/Boog_van_Titus_(Forum_Romanum)" title="Boog van Titus (Forum Romanum)">Boog van Titus</a>, <a href="/wiki/Forum_Romanum" title="Forum Romanum">Forum Romanum</a>, Rome. Voorwerpen uit de Tempel van Jeruzalem, zoals de <a href="/wiki/Menora" title="Menora">menora</a>, worden als krijgsbuit meegevoerd.</figcaption></figure> <p>De tempel was in het jaar 64 voltooid. Slechts zes jaar later, in <a href="/wiki/70" title="70">70</a>, werd de tempel door de Romeinen onder leiding van <a href="/wiki/Titus_(keizer)" title="Titus (keizer)">Titus</a> verwoest. In <a href="/wiki/Rome_(stad)" title="Rome (stad)">Rome</a> staat nog de triomfboog van Titus als herinnering hieraan. De <a href="/wiki/Westmuur" title="Westmuur">Westmuur</a>, die oorspronkelijk onderdeel was van de gigantische muur die het plateau waarop de tempel stond omringde en ondersteunde, bleef staan en is het enige wat nog aan de tempel herinnert. Deze werd een traditionele plaats om de verwoesting van de tempel te betreuren en te bidden voor de wederopbouw ervan evenals voor persoonlijke gebeden, en wordt daarom ook wel de <i>Klaagmuur</i> genoemd. Men denkt dat er nog meer overblijfselen zijn, die dan onder het tempelplein met de <a href="/wiki/Rotskoepel" title="Rotskoepel">Rotskoepel</a> en de <a href="/wiki/Al-Aqsamoskee" title="Al-Aqsamoskee">Al-Aqsamoskee</a> zouden moeten liggen. De offerdienst kon ook niet meer uitgevoerd worden, en de belangrijkste overige religieuze taken werden overgenomen door de <a href="/wiki/Synagoge" title="Synagoge">synagogen</a>. Maar toch hebben ze waarschijnlijk van 132 tot 135 een fundering van de tempel gelegd <sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 29 december 2016 een bronvermelding gewenst. Motivering: Lag die er dan niet nog?, toestemming van de Romeinen ?">[bron?]</span></a></sup>. Na de opstand van <a href="/wiki/Sjimon_bar_Kochba" title="Sjimon bar Kochba">Sjimon bar Kochba</a> in 135 lieten de Romeinen geen enkele Jood Jeruzalem meer binnengaan. Keizer <a href="/wiki/Julianus_Apostata" title="Julianus Apostata">Julianus Apostata</a> <a href="/wiki/361" title="361">361</a>-<a href="/wiki/363" title="363">363</a> wilde de Romeinse godenverering herstellen, de door zijn voorgangers ingestelde voorrechten voor christenen terugdringen en stond toe de joodse tempel in Jeruzalem te herbouwen. Door zijn dood in <a href="/wiki/363" title="363">363</a> kwam de bouw er niet meer. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Een_toekomstige_tempel?"><span id="Een_toekomstige_tempel.3F"></span>Een toekomstige tempel?</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Een toekomstige tempel?" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Joodse_tempel&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Een toekomstige tempel?"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Derde_tempel" title="Derde tempel">derde tempel</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_view.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_view.jpg/260px-3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_view.jpg" decoding="async" width="260" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_view.jpg/390px-3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_view.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_view.jpg/520px-3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_view.jpg 2x" data-file-width="4820" data-file-height="2775" /></a><figcaption>Perspectief van de derde tempel, als beschreven in <a href="/wiki/Ezechi%C3%ABl_(boek)" title="Ezechiël (boek)">Ezechiël</a> 40-42, zo letterlijk mogelijk getekend door architect Bartelmeüs Reinders (1893-1979)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_facades.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_facades.jpg/260px-3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_facades.jpg" decoding="async" width="260" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_facades.jpg/390px-3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_facades.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_facades.jpg/520px-3rd_Temple_Ezekiel_B.Reinders_facades.jpg 2x" data-file-width="3740" data-file-height="3400" /></a><figcaption>Poortgebouwen van de door Ezechiël voorgestelde tempel (Bartelmeüs Reinders)</figcaption></figure> <p>Veel - zowel liberale als conservatieve, maar religieuze - joden en <a href="/wiki/Evangelisch_christendom" title="Evangelisch christendom">evangelisch</a>-protestantse christenen verwachten op grond van profetieën in de Hebreeuwse Bijbel dat eens een <a href="/wiki/Derde_tempel" title="Derde tempel">derde tempel</a> in Jeruzalem komt die dan wordt opgericht door de Messias als Hij verschijnt. In het Bijbelboek <a href="/wiki/Ezechi%C3%ABl_(boek)" title="Ezechiël (boek)">Jechezkel (Ezechiël)</a> wordt een beschrijving gegeven van de definitieve tempel die eens in het door de toekomstige <a href="/wiki/Messias" title="Messias">messias</a> bestuurde Jeruzalem zal staan. Tevens wordt een beschrijving gegeven van de eredienst en offerandes die er worden gebracht. In details verschillen deze met de voorschriften die in de <a href="/wiki/Thora" title="Thora">Thora</a> staan. </p><p>Sommige <a href="/wiki/Fundamentalisme" title="Fundamentalisme">fundamentalistische</a> joodse en protestants-christelijke groeperingen streven er echter naar zelf een derde tempel te bouwen, al dan niet met verwijdering van de <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamitische</a> <a href="/wiki/Al-Aqsamoskee" title="Al-Aqsamoskee">Al-Aqsamoskee</a> en de <a href="/wiki/Rotskoepel" title="Rotskoepel">Rotskoepel</a>. De <a href="/wiki/Isra%C3%ABl_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Israël (hoofdbetekenis)">Israëlische</a> regering en rechtbanken blokkeren, met het oog op de rechten van de verschillende bevolkingsgroepen in Israël en de staatsveiligheid, regelmatig protestacties van organisaties die zich inzetten voor het oprichten van een tempel. </p><p>Binnen het <a href="/wiki/Orthodox_jodendom" title="Orthodox jodendom">orthodox jodendom</a> zijn stromingen die het bouwen van een derde tempel als taak zien van de Messias die het <a href="/wiki/Huis_van_David" title="Huis van David">huis van David</a> zal laten herleven, en niet van een zelfbenoemde bouwcommissie. Anderzijds zijn er joden binnen het <a href="/wiki/Orthodox_Jodendom" class="mw-redirect" title="Orthodox Jodendom">orthodox Jodendom</a> -zelfs onder de <a href="/wiki/Charedisch_jodendom" title="Charedisch jodendom">Charediem</a> die volgens de letter van de <a href="/wiki/Thora" title="Thora">Thora</a> leven- die van mening zijn dat de derde tempel al vóór de komst van de Messias gebouwd dient te worden. Beide meningen zijn gebaseerd op de <a href="/wiki/Halacha" title="Halacha">halacha</a>, de joodse wet en inherent aan het <a href="/wiki/Sanhedrin_(gerechtshof)" title="Sanhedrin (gerechtshof)">Moderne Sanhedrin</a>. Het <a href="/wiki/Chassidisch_jodendom" title="Chassidisch jodendom">Chassidisch jodendom</a> over het algemeen ziet degenen die de derde tempel met hun eigen handen willen bouwen als afvalligen en ketters. </p> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>De Bijbel als mythe - Het andere verhaal van de archeologie</i>, <a href="/w/index.php?title=Israel_Finkelstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Israel Finkelstein (de pagina bestaat niet)">Israel Finkelstein</a> en <a href="/w/index.php?title=Neil_Asher_Silberman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neil Asher Silberman (de pagina bestaat niet)">Neil Asher Silberman</a>, vertaling <a href="/wiki/Bram_Moerland" title="Bram Moerland">Bram Moerland</a>, 2006 (2e druk), 448 p., <a href="/w/index.php?title=Synthese_(uitgeverij)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Synthese (uitgeverij) (de pagina bestaat niet)">Synthese</a> - Den Haag, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-6271-951-1" title="Speciaal:Boekbronnen/90-6271-951-1">ISBN 90-6271-951-1</a></span></span> </li> </ol></div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Jodendom_(Portaal)"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_jodendom" title="Sjabloon:Navigatie jodendom"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_jodendom" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_jodendom&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Jodendom_(Portaal)" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Jodendom" title="Jodendom">Jodendom</a> <small>(<a href="/wiki/Portaal:Jodendom" title="Portaal:Jodendom">Portaal</a>)</small></div> <div class="navigatie-afb-groot noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Menorah7a.png" class="mw-file-description" title="Menora"><img alt="Menora" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Menorah7a.png/40px-Menorah7a.png" decoding="async" width="40" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Menorah7a.png/60px-Menorah7a.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Menorah7a.png/80px-Menorah7a.png 2x" data-file-width="133" data-file-height="112" /></a></span></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Algemeen</b>:</td><td class="rechts"><a href="/wiki/Parochet" title="Parochet">Parochet</a> · <a href="/wiki/Kabbala_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Kabbala (hoofdbetekenis)">Kabbala</a> · <a href="/wiki/Halacha" title="Halacha">Halacha</a> · <a href="/wiki/Mitswa" title="Mitswa">Mitswa</a> · <a href="/wiki/Tsedaka" title="Tsedaka">Tsedaka</a> · <a href="/wiki/Kasjroet" title="Kasjroet">Kasjroet</a> · <a href="/wiki/Briet_mila" title="Briet mila">Briet</a> · <a href="/wiki/Ketoeba" title="Ketoeba">Ketoeba</a> · <a href="/wiki/Joods_gebed" title="Joods gebed">Gebed</a> · <a href="/wiki/Beracha" title="Beracha">Beracha</a> - <a href="/wiki/Ark_van_het_Verbond" title="Ark van het Verbond">Ark</a> · <a href="/wiki/Synagoge" title="Synagoge">Sjoel</a> · <a href="/wiki/Rabbijn" title="Rabbijn">Rabbijn</a> · <a href="/wiki/Chazan" title="Chazan">Chazan</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Joodse_kalender" title="Joodse kalender">Kalender</a>:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Lijst_van_joodse_feest-_en_gedenkdagen" title="Lijst van joodse feest- en gedenkdagen">Joodse feestdagen</a> · <a href="/wiki/Sjabbat" title="Sjabbat">Sjabbat</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Boeken:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Misjna" title="Misjna">Misjna</a> · <a href="/wiki/Rabbijnse_literatuur" title="Rabbijnse literatuur">Rabbijnse literatuur</a> · <a href="/wiki/Talmoed" title="Talmoed">Talmoed</a> · <a href="/wiki/Tenach" title="Tenach">Tenach</a> · <a href="/wiki/Thora" title="Thora">Thora</a> · <a href="/wiki/Tosefta" title="Tosefta">Tosefta</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Heiligdommen:</b></td><td class="rechts"><a class="mw-selflink selflink">Joodse tempel</a> · <a href="/wiki/Tabernakel_(tent)" title="Tabernakel (tent)">Tabernakel</a> · <a href="/wiki/Tempel_van_Salomo" title="Tempel van Salomo">Tempel van Salomo</a> · <a href="/wiki/Tweede_Tempel" title="Tweede Tempel">Tweede Tempel</a> · <a href="/wiki/Derde_tempel" title="Derde tempel">Derde tempel</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Landen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Isra%C3%ABl" title="Israël">Israël</a> · <a href="/wiki/Joodse_Autonome_Oblast" title="Joodse Autonome Oblast">Joodse Autonome Oblast</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Joden" title="Joden">Volkeren</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Asjkenazische_Joden" title="Asjkenazische Joden">Asjkenazische Joden</a> · <a href="/wiki/Bene_Isra%C3%ABl" title="Bene Israël">Bene Israël</a> · <a href="/wiki/Beta_Isra%C3%ABl" title="Beta Israël">Beta Israël</a> · <a href="/wiki/Mizrachi-Joden" title="Mizrachi-Joden">Mizrachi-Joden</a> · <a href="/wiki/Samaritanen" title="Samaritanen">Samaritaanse Joden</a> · <a href="/wiki/Sefardische_Joden" title="Sefardische Joden">Sefardische Joden</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Talen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Hebreeuws" title="Hebreeuws">Hebreeuws</a> · <a href="/wiki/Jiddisch" title="Jiddisch">Jiddisch</a> · <a href="/wiki/Ladino_(Sefardische_taal)" title="Ladino (Sefardische taal)">Ladino</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Overige:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Joodse_geschiedenis" title="Joodse geschiedenis">Geschiedenis van het jodendom</a> · <a href="/wiki/Jodendom_van_A_tot_Z" title="Jodendom van A tot Z">Jodendom van A tot Z</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Bouwwerken_van_Herodes_de_Grote"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_bouwwerken_Herodes" title="Sjabloon:Navigatie bouwwerken Herodes"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_bouwwerken_Herodes&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Bouwwerken_van_Herodes_de_Grote" class="navigatie-titel">Bouwwerken van <a href="/wiki/Herodes_de_Grote" title="Herodes de Grote">Herodes de Grote</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Steden:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Samaria_(stad)" title="Samaria (stad)">Sebaste</a> · <a href="/wiki/Caesarea_(Maritima)" title="Caesarea (Maritima)">Caesarea</a> · <a href="/wiki/Antipatris" title="Antipatris">Antipatris</a> · <a href="/wiki/Phasa%C3%ABlis" title="Phasaëlis">Phasaëlis</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Paleizen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Paleis_van_Herodes_(Jeruzalem)" title="Paleis van Herodes (Jeruzalem)">Paleis in Jeruzalem</a> · <a href="/wiki/Winterpaleis_bij_Jericho" title="Winterpaleis bij Jericho">Winterpaleis bij Jericho</a> · <a href="/wiki/Paleis_van_Herodes_(Caesarea)" title="Paleis van Herodes (Caesarea)">Paleis in Caesarea</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Theaters:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Theater_van_Herodes_(Caesarea)" title="Theater van Herodes (Caesarea)">Theater in Caesarea Maritima</a> · <a href="/wiki/Theater_van_Herodes_(Jeruzalem)" title="Theater van Herodes (Jeruzalem)">Theater in Jeruzalem</a> · <a href="/wiki/Theater_van_Herodes_(Jericho)" title="Theater van Herodes (Jericho)">Theater bij Jericho</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Vestingen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Herodion" title="Herodion">Herodion</a> · <a href="/wiki/Antonia_(burcht)" title="Antonia (burcht)">Antonia</a> · <a href="/wiki/Massada" title="Massada">Massada</a> · <a href="/wiki/Machaerus" title="Machaerus">Machaerus</a> · <a href="/wiki/Hyrcania_(fort)" title="Hyrcania (fort)">Hyrcania</a> · <a href="/wiki/Cypros_(fort)" title="Cypros (fort)">Cypros</a> · <a href="/wiki/Doq" title="Doq">Doq</a> · <a href="/wiki/Alexandrium_(fort)" title="Alexandrium (fort)">Alexandrium</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Overige bouwwerken:</b></td><td class="rechts"><a class="mw-selflink selflink">Joodse tempel</a> · <a href="/wiki/Phasa%C3%ABl_(toren)" title="Phasaël (toren)">Torens Phasaël, Mariamne en Hippicus</a> · <a href="/wiki/Tempel_in_Panias" title="Tempel in Panias">Tempel in Panias</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:First_and_Second_Jewish_temple_in_Jerusalem#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:First and Second Jewish temple in Jerusalem">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:First_and_Second_Jewish_temple_in_Jerusalem#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:First and Second Jewish temple in Jerusalem">First and Second Jewish temple in Jerusalem</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Joodse_tempel&oldid=67570522">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Joodse_tempel&oldid=67570522</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Joodse_tempel" title="Categorie:Joodse tempel">Joodse tempel</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Hebreeuwse_Bijbel" title="Categorie:Hebreeuwse Bijbel">Hebreeuwse Bijbel</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Isra%C3%ABlitische_oudheid" title="Categorie:Israëlitische oudheid">Israëlitische oudheid</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Jeruzalem" title="Categorie:Geschiedenis van Jeruzalem">Geschiedenis van Jeruzalem</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Eschatologie" title="Categorie:Eschatologie">Eschatologie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_december_2016" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds december 2016">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds december 2016</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 23 mei 2024 om 12:56.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Joodse_tempel&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5cd4cd96d5-27bvg","wgBackendResponseTime":169,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.125","walltime":"0.201","ppvisitednodes":{"value":1190,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":22939,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8012,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":4695,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 106.756 1 -total"," 32.20% 34.376 2 Sjabloon:Navigatie"," 30.16% 32.193 1 Sjabloon:Navigatie_jodendom"," 28.27% 30.185 1 Sjabloon:Commonscat"," 25.16% 26.860 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 19.73% 21.058 1 Sjabloon:Appendix"," 17.82% 19.023 1 Sjabloon:References"," 14.35% 15.322 2 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 10.70% 11.425 2 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 7.37% 7.867 2 Sjabloon:First_non_empty"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.006","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":637869,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-7858d788f6-k7w4t","timestamp":"20241102120829","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Joodse tempel","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Joodse_tempel","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3906600","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3906600","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-04-12T10:28:14Z","dateModified":"2024-05-23T11:56:22Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/bf\/Jerusalem_Dome_of_the_rock_BW_13.JPG","headline":"vroegere tempel in Isra\u00ebl, waarvan de klaagmuur is overgebleven."}</script> </body> </html>