CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="ba" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Календарь — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ғинуар","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"b9c521b6-d596-45e6-941f-1b596815fff3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Календарь","wgTitle":"Календарь","wgCurRevisionId":1277597,"wgRevisionId":1277597,"wgArticleId":7314,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Википедия:Статьи с нерабочими ссылками","ISBN серле һылтанмаһын ҡулланған биттәр","Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)","Ҡалыптар:Эзотерик","Календарь"],"wgPageViewLanguage":"ba","wgPageContentLanguage":"ba","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName" :"Календарь","wgRelevantArticleId":7314,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ba","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ba"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q12132","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.categoryTree.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.categoryTree","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.editZeroSection", "ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.sidebarRelated","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=ext.categoryTree.styles%7Cext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ba&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Календарь — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ba.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Үҙгәртергә" href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ba)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ba.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ba"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom каналы" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Календарь rootpage-Календарь skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Эстәлеккә күсергә</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Төп меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Төп меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Төп меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навигация </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Баш биткә күсергә [z]" accesskey="z"><span>Баш бит</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BA%D2%AF%D1%80%D2%BB%D3%99%D1%82%D0%BA%D0%B5%D1%81"><span>Алфавитлы күрһәткес</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Ағымдағы ваҡиғалар тураһында белешмә мәғлүмәт"><span>Ағымдағы ваҡиғалар</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-articles" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-articles" > <div class="vector-menu-heading"> Мәҡәләләр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Һайланған</span></a></li><li id="n-good" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D2%A1%D1%88%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Яҡшы</span></a></li><li id="n-quality" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Сифатлы</span></a></li><li id="n-1000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:1000_%D3%99%D2%BB%D3%99%D0%BC%D0%B8%D3%99%D1%82%D0%BB%D0%B5_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99"><span>1 000 мотлаҡ</span></a></li><li id="n-10000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%9C%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%B4%D0%B0"><span>10 000 әһәмиәтле</span></a></li><li id="n-Башҡортнамә" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%B5%D1%88_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Башҡортнамә</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AF%D2%A3%D1%8B_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80"><span>Яңы биттәр</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9E%D1%81%D1%80%D0%B0%D2%A1%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99" title="Осраҡлы һайланған битте ҡарарға [x]" accesskey="x"><span>Осраҡлы мәҡәлә</span></a></li><li id="n-URL-ҡыҫҡартыу" class="mw-list-item"><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener"><span>URL ҡыҫҡартыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Ҡатнашыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%BC%D3%99" title="Проект буйынса нимә эшләй алыуығыҙ һәм ҡайҙа нимә барлығы тураһында белешмә"><span>Берләшмә</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9"><span>Ҡоролтай</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80" title="Һуңғы үҙгәртеүҙәр исемлеге [r]" accesskey="r"><span>Һуңғы үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BC%D3%99" title="«Википедия» буйынса белешмә"><span>Белешмә</span></a></li><li id="n-sitesupportregional" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B4%D0%B8_%D1%8F%D1%80%D2%99%D0%B0%D0%BC"><span>Матди ярҙам</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ru.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ирекле энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ba.svg" width="118" height="11" style="width: 7.375em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AD%D2%99%D0%BB%D3%99%D2%AF" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Эҙләү</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Википедия эсендә эҙләү" aria-label="Википедия эсендә эҙләү" autocapitalize="sentences" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Махсус:Эҙләү"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Эҙләргә</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Шәхси ҡоралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Измените внешний вид страницы, размер, ширину и цвет шрифта." > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Уҡыу көйләүҙәре" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Уҡыу көйләүҙәре</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=ba" class=""><span>Иғәнә</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ" class=""><span>Теркәлеү</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o" class=""><span>Танылыу</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Шәхси ҡоралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Шәхси ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Ҡатнашыусы менюһы" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=ba"><span>Иғәнә</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Теркәлеү</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Танылыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Танылмаған мөхәррирҙәр өсөн бит <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A0%D3%99%D1%85%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D2%99" aria-label="Мөхәррирләү тураһында ентеклерәк"><span>Күберәк белергә</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D3%A8%D0%BB%D3%A9%D1%88%D3%A9%D0%BC" title="Был IP-адрестан яһалған төҙәтеүҙәр [y]" accesskey="y"><span>Өлөш</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D3%98%D2%A3%D0%B3%D3%99%D0%BC%D3%99_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="IP-адресығыҙ өсөн фекер алышыу бите [n]" accesskey="n"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eйәшерергә\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ba\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Йөкмәткеһе" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Йөкмәткеһе</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">йәшерергә</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Башы</div> </a> </li> <li id="toc-Тарихы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарихы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Тарихы</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Тарихы-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Тарихы бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Тарихы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Русь_һәм_Рәсәйҙә_календарь_тарихы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Русь_һәм_Рәсәйҙә_календарь_тарихы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Русь һәм Рәсәйҙә календарь тарихы</span> </div> </a> <ul id="toc-Русь_һәм_Рәсәйҙә_календарь_тарихы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Календарҙа_ҡулланылған_берәмектәр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Календарҙа_ҡулланылған_берәмектәр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Календарҙа ҡулланылған берәмектәр</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Календарҙа_ҡулланылған_берәмектәр-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Календарҙа ҡулланылған берәмектәр бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Календарҙа_ҡулланылған_берәмектәр-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Тәүлек" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Тәүлек"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Тәүлек</span> </div> </a> <ul id="toc-Тәүлек-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Аҙна" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Аҙна"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Аҙна</span> </div> </a> <ul id="toc-Аҙна-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ай" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ай"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Ай</span> </div> </a> <ul id="toc-Ай-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Йыл" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Йыл"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Йыл</span> </div> </a> <ul id="toc-Йыл-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Быуат" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Быуат"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Быуат</span> </div> </a> <ul id="toc-Быуат-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Календарь_системаһы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Календарь_системаһы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Календарь системаһы</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Календарь_системаһы-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Календарь системаһы бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Календарь_системаһы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ай_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ай_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Ай календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Ай_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Айлы-ҡояшлы_календарь" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Айлы-ҡояшлы_календарь"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Айлы-ҡояшлы календарь</span> </div> </a> <ul id="toc-Айлы-ҡояшлы_календарь-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ҡояш_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡояш_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Ҡояш календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Ҡояш_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Тарихи_һәм_хәҙерге_календарҙар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарихи_һәм_хәҙерге_календарҙар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Тарихи һәм хәҙерге календарҙар</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Тарихи_һәм_хәҙерге_календарҙар-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Тарихи һәм хәҙерге календарҙар бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Тарихи_һәм_хәҙерге_календарҙар-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Шумер_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Шумер_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Шумер календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Шумер_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Вавилон_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Вавилон_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Вавилон календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Вавилон_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Иран_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Иран_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Иран календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Иран_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Мысыр_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Мысыр_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Мысыр календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Мысыр_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Йәһүд_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Йәһүд_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Йәһүд календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Йәһүд_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ҡытай_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡытай_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Ҡытай календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Ҡытай_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Римға_нигеҙ_һалынғандан_алып" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Римға_нигеҙ_һалынғандан_алып"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>Римға нигеҙ һалынғандан алып</span> </div> </a> <ul id="toc-Римға_нигеҙ_һалынғандан_алып-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Япон_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Япон_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8</span> <span>Япон календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Япон_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Индуизм_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Индуизм_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.9</span> <span>Индуизм календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Индуизм_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ацтек_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ацтек_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.10</span> <span>Ацтек календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Ацтек_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Майя_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Майя_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.11</span> <span>Майя календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Майя_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ислам_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ислам_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.12</span> <span>Ислам календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Ислам_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Боронғо_грек_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Боронғо_грек_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.13</span> <span>Боронғо грек календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Боронғо_грек_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Нума_Помпилий_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Нума_Помпилий_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.14</span> <span>Нума Помпилий календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Нума_Помпилий_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Юлий_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Юлий_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.15</span> <span>Юлий календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Юлий_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Григорий_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Григорий_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.16</span> <span>Григорий календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Григорий_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Яңы_Юлий_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Яңы_Юлий_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.17</span> <span>Яңы Юлий календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Яңы_Юлий_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Француз_республика_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Француз_республика_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.18</span> <span>Француз республика календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Француз_республика_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Календарь_терминдары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Календарь_терминдары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Календарь терминдары</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Календарь_терминдары-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Календарь терминдары бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Календарь_терминдары-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Йыл_башы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Йыл_башы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Йыл башы</span> </div> </a> <ul id="toc-Йыл_башы-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Рәсәйҙә_Яңы_йыл" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Рәсәйҙә_Яңы_йыл"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Рәсәйҙә Яңы йыл</span> </div> </a> <ul id="toc-Рәсәйҙә_Яңы_йыл-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Эра" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Эра"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Эра</span> </div> </a> <ul id="toc-Эра-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Кәбисә_йылы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Кәбисә_йылы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Кәбисә йылы</span> </div> </a> <ul id="toc-Кәбисә_йылы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Пролептик_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Пролептик_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Пролептик календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Пролептик_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Баҡсасылыҡ_календары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Баҡсасылыҡ_календары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Баҡсасылыҡ календары</span> </div> </a> <ul id="toc-Баҡсасылыҡ_календары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Мәңгелек_календарь" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Мәңгелек_календарь"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Мәңгелек календарь</span> </div> </a> <ul id="toc-Мәңгелек_календарь-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Календарҙың_яңы_проекттары" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Календарҙың_яңы_проекттары"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Календарҙың яңы проекттары</span> </div> </a> <ul id="toc-Календарҙың_яңы_проекттары-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Төп_календарҙар_тураһында_ҡыҫҡа_мәғлүмәт" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Төп_календарҙар_тураһында_ҡыҫҡа_мәғлүмәт"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Төп календарҙар тураһында ҡыҫҡа мәғлүмәт</span> </div> </a> <ul id="toc-Төп_календарҙар_тураһында_ҡыҫҡа_мәғлүмәт-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Телдән_иҫәпләнгән_календарь" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Телдән_иҫәпләнгән_календарь"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Телдән иҫәпләнгән календарь</span> </div> </a> <ul id="toc-Телдән_иҫәпләнгән_календарь-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Шулай_уҡ_ҡарағыҙ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Шулай_уҡ_ҡарағыҙ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Шулай уҡ ҡарағыҙ</span> </div> </a> <ul id="toc-Шулай_уҡ_ҡарағыҙ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Иҫкәрмә" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Иҫкәрмә"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Иҫкәрмә</span> </div> </a> <ul id="toc-Иҫкәрмә-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Әҙәбиәт" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Әҙәбиәт"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Әҙәбиәт</span> </div> </a> <ul id="toc-Әҙәбиәт-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Һылтанмалар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Һылтанмалар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Һылтанмалар</span> </div> </a> <ul id="toc-Һылтанмалар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Йөкмәткеһе" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Календарь</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Икенсе телдәге мәҡәләгә күсегеҙ. 182 телдә уҡырға була" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-182" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">182 тел</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Kalender" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — швейцарский немецкий" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kalender" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="швейцарский немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%89%80%E1%8A%95_%E1%88%98%E1%89%81%E1%8C%A0%E1%88%AA%E1%8B%AB" title="የቀን መቁጠሪያ — амхарский" lang="am" hreflang="am" data-title="የቀን መቁጠሪያ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхарский" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Calandario" title="Calandario — арагонский" lang="an" hreflang="an" data-title="Calandario" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонский" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Ger%C4%ABmb%C5%8Dc" title="Gerīmbōc — староанглийский" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Gerīmbōc" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="староанглийский" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/%C3%92fuk-acha" title="Òfuk-acha — оболо" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Òfuk-acha" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="оболо" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%8A%D9%85" title="تقويم — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تقويم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A3%DC%98%DC%AA%DC%93%DC%95%DC%90" title="ܣܘܪܓܕܐ — арамейский" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܣܘܪܓܕܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="арамейский" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%8A%D9%85" title="تقويم — Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="تقويم" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%AA%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A7%80" title="দিনপঞ্জী — ассамский" lang="as" hreflang="as" data-title="দিনপঞ্জী" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассамский" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Calendariu" title="Calendariu — астурийский" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Calendariu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийский" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%88%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A4%B0" title="कैलेण्डर — авадхи" lang="awa" hreflang="awa" data-title="कैलेण्डर" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="авадхи" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/T%C9%99qvim" title="Təqvim — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="Təqvim" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85" title="تقویم — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تقویم" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Kalenda" title="Kalenda — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Kalenda" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kal%C4%97nduorios" title="Kalėnduorios — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Kalėnduorios" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Kalendaryo" title="Kalendaryo — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Kalendaryo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Каляндар — белорусский" lang="be" hreflang="be" data-title="Каляндар" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорусский" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Каляндар — белорусский (тарашкевица)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Каляндар" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="белорусский (тарашкевица)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Almenak" title="Almenak — Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Almenak" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Календар — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Календар" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%88%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%B0" title="कैलेंडर — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कैलेंडर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%AA%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BF" title="বর্ষপঞ্জি — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বর্ষপঞ্জি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Deiziadur" title="Deiziadur — бретонский" lang="br" hreflang="br" data-title="Deiziadur" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретонский" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kalendar" title="Kalendar — боснийский" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kalendar" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="боснийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82%D1%8D" title="Литэ — бурятский" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Литэ" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="бурятский" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Calendari" title="Calendari — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Calendari" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Calendario" title="Calendario — Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Calendario" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/L%C4%ADk-hu%C3%A1k" title="Lĭk-huák — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Lĭk-huák" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%BC%D0%B0" title="Рузма — чеченский" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Рузма" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чеченский" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Kalendaryo" title="Kalendaryo — себуано" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Kalendaryo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/Kalendario" title="Kalendario — чаморро" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Kalendario" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="чаморро" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%85%E1%8F%99_%E1%8F%97%E1%8F%8E%E1%8F%97" title="ᏅᏙ ᏗᏎᏗ — чероки" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏅᏙ ᏗᏎᏗ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чероки" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Ho%C3%A9stone%C3%A9%C5%A1e%27he" title="Hoéstoneéše'he — шайенский" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Hoéstoneéše'he" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="шайенский" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%95%DB%86%DA%98%DA%98%D9%85%DB%8E%D8%B1" title="ڕۆژژمێر — центральнокурдский" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڕۆژژمێر" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="центральнокурдский" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kalend%C3%A1%C5%99" title="Kalendář — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kalendář" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Календарь — чувашский" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Календарь" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашский" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Calendr" title="Calendr — валлийский" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Calendr" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлийский" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — датский" lang="da" hreflang="da" data-title="Kalender" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="датский" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Kalender" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Serrename" title="Serrename — Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Serrename" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%BF%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%B9%CE%BF" title="Ημερολόγιο — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Ημερολόγιο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Lun%C3%A8ri" title="Lunèri — Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Lunèri" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Calendar" title="Calendar — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="Calendar" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kalendaro" title="Kalendaro — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kalendaro" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Calendario" title="Calendario — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="Calendario" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — эстонский" lang="et" hreflang="et" data-title="Kalender" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонский" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Egutegi" title="Egutegi — баскский" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Egutegi" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскский" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Caland%C3%A1riu" title="Calandáriu — Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Calandáriu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گاه‌شماری — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="گاه‌شماری" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kalenteri" title="Kalenteri — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kalenteri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Kallendri" title="Kallendri — выруский" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Kallendri" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="выруский" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Kalendari" title="Kalendari — фарерский" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kalendari" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарерский" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Calendrier" title="Calendrier — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Calendrier" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — северный фризский" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Kalender" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="северный фризский" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Calendari" title="Calendari — фриульский" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Calendari" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="фриульский" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Kalinder" title="Kalinder — западнофризский" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Kalinder" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="западнофризский" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%9B%86%E6%B3%95" title="曆法 — гань" lang="gan" hreflang="gan" data-title="曆法" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="гань" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Kalandriy%C3%A9" title="Kalandriyé — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Kalandriyé" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Calendario" title="Calendario — галисийский" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Calendario" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисийский" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Arapapaha" title="Arapapaha — гуарани" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Arapapaha" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Almanak" title="Almanak — горонтало" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Almanak" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="горонтало" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Kalanda" title="Kalanda — хауса" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kalanda" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/La%CC%8Dk-fap" title="La̍k-fap — хакка" lang="hak" hreflang="hak" data-title="La̍k-fap" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="хакка" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9C%D7%95%D7%97_%D7%A9%D7%A0%D7%94" title="לוח שנה — иврит" lang="he" hreflang="he" data-title="לוח שנה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%95" title="कालदर्शक — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कालदर्शक" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Calendar" title="Calendar — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Calendar" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kalendar" title="Kalendar — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kalendar" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Almanak" title="Almanak — гаитянский" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Almanak" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаитянский" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Napt%C3%A1r" title="Naptár — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Naptár" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%95%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81" title="Օրացույց — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Օրացույց" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Calendario" title="Calendario — интерлингва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Calendario" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — индонезийский" lang="id" hreflang="id" data-title="Kalender" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Kalendario" title="Kalendario — илоко" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Kalendario" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Kalendario" title="Kalendario — идо" lang="io" hreflang="io" data-title="Kalendario" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Dagatal" title="Dagatal — исландский" lang="is" hreflang="is" data-title="Dagatal" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландский" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Calendario" title="Calendario — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Calendario" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%9A%A6" title="暦 — японский" lang="ja" hreflang="ja" data-title="暦" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японский" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Alminak" title="Alminak — Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Alminak" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Pananggalan" title="Pananggalan — яванский" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Pananggalan" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="яванский" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="კალენდარი — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კალენდარი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Kalendar" title="Kalendar — каракалпакский" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Kalendar" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="каракалпакский" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Taswast" title="Taswast — кабильский" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Taswast" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабильский" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%83%D1%8D_%D0%93%D1%8A%D1%8D%D0%BF%D1%81_(%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D1%8D%D1%85%D1%8D%D1%80)" title="Махуэ Гъэпс (Мазэхэр) — кабардинский" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Махуэ Гъэпс (Мазэхэр)" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардинский" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Fenas%C9%A9_takaya%C9%A3" title="Fenasɩ takayaɣ — Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Fenasɩ takayaɣ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D0%BD%D1%82%D1%96%D0%B7%D0%B1%D0%B5" title="Күнтізбе — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Күнтізбе" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kl mw-list-item"><a href="https://kl.wikipedia.org/wiki/Ullorsiut" title="Ullorsiut — гренландский" lang="kl" hreflang="kl" data-title="Ullorsiut" data-language-autonym="Kalaallisut" data-language-local-name="гренландский" class="interlanguage-link-target"><span>Kalaallisut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%82%E0%B2%9A%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%97" title="ಪಂಚಾಂಗ — каннада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪಂಚಾಂಗ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%97%AD%EB%B2%95" title="역법 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="역법" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Орузлама — карачаево-балкарский" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Орузлама" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="карачаево-балкарский" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Salname" title="Salname — курдский" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Salname" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдский" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — корнский" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Kalender" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корнский" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%BD%D0%B0%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Жылнаама — киргизский" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жылнаама" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="киргизский" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Calendarium" title="Calendarium — латинский" lang="la" hreflang="la" data-title="Calendarium" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латинский" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Календарь — лакский" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Календарь" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="лакский" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Calendario" title="Calendario — Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Calendario" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Klender" title="Klender — лимбургский" lang="li" hreflang="li" data-title="Klender" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбургский" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/L%C3%BBn%C3%A4io" title="Lûnäio — Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Lûnäio" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Calender" title="Calender — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Calender" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/L%C3%B6n%C3%A0re" title="Lönàre — Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Lönàre" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Man%C3%A1ka" title="Manáka — лингала" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Manáka" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BA%95%E0%BA%B4%E0%BA%97%E0%BA%B4%E0%BA%99" title="ປະຕິທິນ — лаосский" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະຕິທິນ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаосский" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kalendorius" title="Kalendorius — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kalendorius" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kalend%C4%81rs" title="Kalendārs — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kalendārs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B2%D0%B3%D1%8F%D1%80%D1%8C%D0%BA%D1%81%D1%81%D1%8C" title="Ковгярькссь — мокшанский" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Ковгярькссь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="мокшанский" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tetiandro" title="Tetiandro — малагасийский" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tetiandro" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасийский" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Maramataka" title="Maramataka — маори" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Maramataka" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="маори" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Almanak" title="Almanak — минангкабау" lang="min" hreflang="min" data-title="Almanak" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="минангкабау" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Календар — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Календар" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B2%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%BC" title="കലണ്ടർ — малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കലണ്ടർ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Цагалбар — монгольский" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Цагалбар" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгольский" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BC%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%80%E1%80%92%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA" title="ကြက္ကဒိန် — Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="ကြက္ကဒိန်" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Takwim" title="Takwim — малайский" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Takwim" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%81%E1%80%92%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA" title="ပြက္ခဒိန် — бирманский" lang="my" hreflang="my" data-title="ပြက္ခဒိန်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирманский" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%8C%D0%BA%D1%81" title="Ковкерькс — эрзянский" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Ковкерькс" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзянский" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Klenner" title="Klenner — нижненемецкий" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Klenner" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="нижненемецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B" title="पात्रो — непальский" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पात्रो" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непальский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%83" title="नगुमाः — неварский" lang="new" hreflang="new" data-title="नगुमाः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="неварский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kalender" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — нюнорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kalender" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нюнорск" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — норвежский букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kalender" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежский букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Calendri" title="Calendri — Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Calendri" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1hupamabaka" title="Tšhupamabaka — северный сото" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Tšhupamabaka" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="северный сото" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Calendi%C3%A8r" title="Calendièr — окситанский" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Calendièr" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситанский" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Dhaha" title="Dhaha — оромо" lang="om" hreflang="om" data-title="Dhaha" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A9%B0%E0%A8%A1%E0%A8%B0" title="ਕੈਲੰਡਰ — панджаби" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੈਲੰਡਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджаби" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kalendarz" title="Kalendarz — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kalendarz" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%D9%86%DA%88%D8%B1" title="کیلنڈر — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کیلنڈر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%8A%D8%B2" title="کليز — пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کليز" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Calend%C3%A1rio" title="Calendário — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Calendário" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kalintharyu" title="Kalintharyu — кечуа" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kalintharyu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Calendar" title="Calendar — румынский" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Calendar" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынский" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Календарь — русский" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Календарь" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="русский" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Календарь — русинский" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Календарь" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="русинский" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9E%E0%A5%8D%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%83" title="पञ्चाङ्गः — санскрит" lang="sa" hreflang="sa" data-title="पञ्चाङ्गः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%B0%D1%80" title="Халандаар — саха" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Халандаар" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Calend%C3%A0riu" title="Calendàriu — сардинский" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Calendàriu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="сардинский" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Calannariu" title="Calannariu — сицилийский" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Calannariu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилийский" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Calendar" title="Calendar — шотландский" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Calendar" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотландский" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D8%A6%D9%84%D9%8A%D9%86%DA%8A%D8%B1" title="ڪئلينڊر — синдхи" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪئلينڊر" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kalendar" title="Kalendar — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kalendar" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Asmlussan" title="Asmlussan — ташельхит" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Asmlussan" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ташельхит" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B7%92%E0%B6%B1_%E0%B6%AF%E0%B7%83%E0%B7%94%E0%B6%B1%E0%B7%8A" title="දින දසුන් — сингальский" lang="si" hreflang="si" data-title="දින දසුන්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингальский" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Calendar" title="Calendar — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Calendar" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kalend%C3%A1r" title="Kalendár — словацкий" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Kalendár" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словацкий" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Koledar" title="Koledar — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Koledar" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Karenda" title="Karenda — шона" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Karenda" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Kalandar" title="Kalandar — сомали" lang="so" hreflang="so" data-title="Kalandar" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kalendari" title="Kalendari — албанский" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kalendari" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанский" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Календар — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Календар" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Kal%C3%A9nder" title="Kalénder — сунданский" lang="su" hreflang="su" data-title="Kalénder" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданский" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — шведский" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kalender" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведский" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kalenda" title="Kalenda — суахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kalenda" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%BF" title="நாட்காட்டி — тамильский" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நாட்காட்டி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамильский" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="కేలండరు — телугу" lang="te" hreflang="te" data-title="కేలండరు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D2%9B%D0%B2%D0%B8%D0%BC" title="Тақвим — таджикский" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Тақвим" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджикский" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%8F%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%99" title="ปฏิทิน — тайский" lang="th" hreflang="th" data-title="ปฏิทิน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайский" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kalendaryo" title="Kalendaryo — тагалог" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kalendaryo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="тагалог" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Takvim" title="Takvim — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Takvim" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D3%99%D0%BA%D1%8A%D0%B2%D0%B8%D0%BC" title="Тәкъвим — татарский" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Тәкъвим" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Календарь — тувинский" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Календарь" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="тувинский" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Календар — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Календар" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%85" title="تقویم — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="تقویم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Taqvim" title="Taqvim — узбекский" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Taqvim" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекский" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Kalendar%27" title="Kalendar' — вепсский" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kalendar'" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="вепсский" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%8Bch" title="Lịch — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lịch" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Kaled" title="Kaled — волапюк" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Kaled" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="волапюк" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Calindr%C3%AE" title="Calindrî — валлонский" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Calindrî" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлонский" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kalendaryo" title="Kalendaryo — варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Kalendaryo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Arminaat" title="Arminaat — волоф" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Arminaat" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="волоф" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%86%E6%B3%95" title="历法 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="历法" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%82" title="Лит — калмыцкий" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Лит" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="калмыцкий" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98" title="კალენდარი — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კალენდარი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%90%D7%9C%D7%A2%D7%A0%D7%93%D7%90%D7%A8" title="קאלענדאר — идиш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קאלענדאר" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Ligfap" title="Ligfap — чжуань" lang="za" hreflang="za" data-title="Ligfap" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="чжуань" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Kalender" title="Kalender — Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Kalender" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%99%E2%B5%8E%E2%B5%8D%E2%B5%93%E2%B5%99%E2%B5%99%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⴰⵙⵎⵍⵓⵙⵙⴰⵏ — тамазигхтский" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵙⵎⵍⵓⵙⵙⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="тамазигхтский" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%86%E6%B3%95" title="历法 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="历法" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%9B%86" title="曆 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="曆" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Le%CC%8Dk-hoat" title="Le̍k-hoat — миньнань" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Le̍k-hoat" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="миньнань" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%9B%86" title="曆 — кантонский" lang="yue" hreflang="yue" data-title="曆" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонский" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Isibalizinsuku" title="Isibalizinsuku — зулу" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Isibalizinsuku" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12132#sitelinks-wikipedia" title="Башҡа телдәргә һылтанмаларҙы төҙәтеү" class="wbc-editpage">Һылтанмаларҙы төҙәтергә</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Исем арауыҡтары"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Эстәлек битен ҡарау [c]" accesskey="c"><span>Бит</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%B5%D2%AF:%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" rel="discussion" title="Биттең эстәлеге тураһында фекерләшеү [t]" accesskey="t"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Телде үҙгәртергә" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">башҡортса</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ҡарауҙар"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=history" title="Биттең төҙәтеүҙәр журналы [h]" accesskey="h"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ҡоралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ҡоралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <div class="vector-menu-heading"> Ғәмәлдәр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=history"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Дөйөм </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D2%BB%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Был биткә һылтанған барлыҡ биттәрҙең исемлеге [j]" accesskey="j"><span>Был биткә һылтанмалар</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D3%99%D0%B9%D0%BB%D0%B5_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" rel="nofollow" title="Был бит һылтанған биттәрҙәге һуңғы үҙгәртеүҙәр [k]" accesskey="k"><span>Бәйле үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80" title="Барлыҡ махсус биттәр исемлеге [q]" accesskey="q"><span>Махсус биттәр</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&oldid=1277597" title="Биттең был өлгөһөнә даими һылтанма"><span>Даими һылтанма</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=info" title="Был бит тураһында ентекләберәк"><span>Бит мәғлүмәттәре</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&id=1277597&wpFormIdentifier=titleform" title="Был биттән нисек өҙөмтә яһау тураһында мәғлүмәт"><span>Биттән өҙөмтә яһарға</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259A%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25BD%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258C"><span>Ҡыҫҡа URL алыу</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:QrCode&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259A%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25BD%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258C"><span>QR код алыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Баҫтырыу/сығарыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:Collection&bookcmd=book_creator&referer=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C"><span>Китап төҙөү</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:DownloadAsPdf&page=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=show-download-screen"><span>PDF форматында йөкләү</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&printable=yes" title="Биттең ҡағыҙға баҫтырыу өсөн өлгөһө [p]" accesskey="p"><span>Баҫтырыу өлгөһө</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Башҡа проекттарҙа </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Calendar" hreflang="en"><span>Викимилек</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12132" title="Мәғлүмәт һаҡлағысына бәйле элементҡа һылтанма [g]" accesskey="g"><span>Викимәғлүмәт элементы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Уҡыу көйләүҙәре</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">йәшерергә</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ba" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="2" style="width:300px"> <tbody><tr> <th style="text-align:center; background:#dfdfef;" colspan="4"><a class="mw-selflink selflink">Календарь</a> </th></tr> <tr> <th style="text-align:center; background:#dfdfef;" colspan="4">Календарь хаҡында мәғлүмәт </th></tr> <tr> <th style="background:#dfefdf; width:">Календарь <br />төрө </th> <td colspan="3" align="center"> <p><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%BE%D1%8F%D1%88_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡояш календары (был бит юҡ)">Ҡояш</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ай календары (был бит юҡ)">ай</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B9-%D2%A1%D0%BE%D1%8F%D1%88_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ай-ҡояш календары (был бит юҡ)">ай-ҡояш</a> </p> </td></tr> <tr> <th style="background:#dfefdf;">Календарь<br /> эраһы </th> <td width="25%"> </td> <th style="background:#dfefdf;width:">Кәсибәләрҙе<br />өҫтәү </th> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="4"> <hr /> </td></tr> <tr> <th style="background:#dfdfef;" colspan="4">Башҡа календарҙар </th></tr> <tr> <td colspan="4" align="center"><small><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Календарь Армелина (был бит юҡ)">Армелина</a> · Армянский: <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Древнеармянский календарь (был бит юҡ)">древнеармянский</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Армянский церковный календарь (был бит юҡ)">христианский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ассирийский календарь (был бит юҡ)">Ассирийский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%86%D1%82%D0%B5%D0%BA_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ацтек календары (был бит юҡ)">Ацтек</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%B1%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Календарь бахаи (был бит юҡ)">Бахаи</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BB_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бенгал календары (был бит юҡ)">Бенгал</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Буддийский календарь (был бит юҡ)">Буддийский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вавилон календары (был бит юҡ)">Вавилон</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Византийский календарь (был бит юҡ)">Византийский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вьетнам календары (был бит юҡ)">Вьетнам</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%93%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Календарь Гильбурда (был бит юҡ)">Гильбурда</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%86%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Голоценский календарь (был бит юҡ)">Голоценский</a> · <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хороникон (был бит юҡ)">Грузин</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дариский календарь (был бит юҡ)">Дариский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Древнегреческий календарь (был бит юҡ)">Древнегреческий</a> · <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Боронғо Мысыр календары">Боронғо Мысыр</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D2%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Боронғо һинд календары (был бит юҡ)">Боронғо һинд</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Боронғо фарсы календары (был бит юҡ)">Боронғо фарсы</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Древнеславянский календарь (был бит юҡ)">Древнеславянский</a> · <a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Йәһүд календары">Йәһүд</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зороастрийский календарь (был бит юҡ)">Зороастрийский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Единый национальный календарь Индии (был бит юҡ)">Индийский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Календарь инков (был бит юҡ)">Инки</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Иран календары (был бит юҡ)">Иран</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ирланд календары (был бит юҡ)">Ирланд</a> · <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">Мосолман</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кельт календары (был бит юҡ)">Кельт</a> · <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ҡытай календары">Ҡытай</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Календарь Конта (был бит юҡ)">Конта</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BF%D1%82_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Копт календары (был бит юҡ)">Копт</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Малай календары (был бит юҡ)">Малай</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Майя календары (был бит юҡ)">Майя</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Масон календары (был бит юҡ)">Масон</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%8C%D0%B3%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Календарь Миньго (был бит юҡ)">Миньго</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%BB_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Непал календары (был бит юҡ)">Непал</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%8E%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Новоюлианский календарь (был бит юҡ)">Новоюлианский</a> · Пролептический: <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8E%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пролептический юлианский календарь (был бит юҡ)">юлианский</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BF%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B3%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пролептический григорианский календарь (был бит юҡ)">григориан</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рим календары (был бит юҡ)">Рим</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D0%BC%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Румийский календарь (был бит юҡ)">Румийский</a> · <a href="/w/index.php?title=Symmetry454&action=edit&redlink=1" class="new" title="Symmetry454 (был бит юҡ)">Симметрик</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Советский революционный календарь (был бит юҡ)">Советский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Проекты стабильного календаря (был бит юҡ)">Стабильный</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BB_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тамил календары (был бит юҡ)">Тамил</a> · Тайский: <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Буддийский календарь (был бит юҡ)">лунный</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тайский солнечный календарь (был бит юҡ)">солнечный</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B8%D0%B1%D0%B5%D1%82_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тибет календары (был бит юҡ)">Тибет</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D1%91%D1%85%D1%81%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Трёхсезонный календарь (был бит юҡ)">Трёхсезонный</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8B%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тыва календары (был бит юҡ)">Тыва</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%BC%D3%99%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Төркмән календары (был бит юҡ)">Төркмән</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Французский республиканский календарь (был бит юҡ)">Французский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%81_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хакас календары (был бит юҡ)">Хакас</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ханаанейский календарь (был бит юҡ)">Ханаанейский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хараппский календарь (был бит юҡ)">Хараппский</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D1%87%D1%83%D1%87%D1%85%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Календарь чучхе (был бит юҡ)">Чучхе</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Швед календары (был бит юҡ)">Швед</a> · <a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Шумер календары">Шумер</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D1%84%D0%B8%D0%BE%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Эфиопский календарь (был бит юҡ)">Эфиопский</a> · <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан</a> · <a href="/w/index.php?title=%D0%AF%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ява календары (был бит юҡ)">Ява</a> · <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Япон календары">Япон</a></small> </td></tr></tbody></table> <div style="float: right; margin: 0 0 1em 1em; width: auto; text-align: center; font-size: 90%; line-height: 1.4em; clear: right;"> <div style="border: 1px solid #ccd2d9; width: 240px; background: #f9f9f9; text-align: left; padding: 0.5em 1em 0.5em 1em; text-align: center;"> <table style="background: transparent; text-align: left; table-layout: auto; border-collapse: collapse; padding: 0; font-size: 100%;" cellspacing="0" cellpadding="0" width="100%"> <caption style="margin-left: inherit; font-size: 135 %; padding-bottom: 0.5em; line-height: 1.1em;«"><b>2024 йыл башҡа календарҙар буйынса ошоға тура килә:</b> </caption> <tbody><tr valign="top"> <td style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B5" class="mw-redirect" title="Григориан стиле">Григориан стилендә</a> </td> <td style="padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">2024 <br /> <i>MMXXIV</i> </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BB%D0%B5" class="mw-redirect" title="Юлиан стиле">Юлиан стилендә</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">2023 — 2024 ( 14 ғинуар) </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/w/index.php?title=Ab_urbe_condita&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ab urbe condita (был бит юҡ)">Рим нигеҙләнгән көндән</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">2776 — 2777 ( 4 майҙан) </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D1%8D%D1%80%D0%B0%D2%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Константинополь эраһы (был бит юҡ)">Константинополь эраһы</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">7532 — 7533 ( 14 сентябрҙән) </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Йәһүд календары">Йәһүд календары</a><br /> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">5784 — 5785 <br /> <p>ה'תשפ"ד — ה'תשפ"ה </p> </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">Мосолман календары</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">1446 — 1447 </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D3%99%D1%80%D0%BC%D3%99%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Боронғо әрмән календары (был бит юҡ)">Боронғо әрмән календары</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">1473 <br /> <i>ԹՎ ՌՆՀԳ</i> </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ҡытай календары">Ҡытай календары</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">4720 — 4721 <br /> <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%BC%D1%8B%D1%88_%D0%B9%D1%8B%D0%BB%D0%BB%D1%8B%D2%A1_%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Алтмыш йыллыҡ цикл (был бит юҡ)">癸卯 — 甲辰<br />чёрный заяц — синий дракон</a> </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D1%84%D0%B8%D0%BE%D0%BF%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Эфиопа календары (был бит юҡ)">Эфиопа календары</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">2016 — 2017 </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0 0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D2%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Боронғо һинд календары (был бит юҡ)">Боронғо һинд календары</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0 0;"> </td></tr> <tr valign="top"> <td style="padding: 0 1em 0 0;">- <i><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B2%D0%B0%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Викрам самват (был бит юҡ)">Викрам самват</a></i> </td> <td style="padding: 0 1em 0 0;">2080 — 2081 </td></tr> <tr valign="top"> <td style="padding: 0 1em 0 0;">- <i><a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%B2%D0%B0%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шака самват (был бит юҡ)">Шака самват</a></i> </td> <td style="padding: 0 1em 0 0;">1946 — 1947 </td></tr> <tr valign="top"> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;"><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Иран календары (был бит юҡ)">Иран календары</a> </td> <td style="border-top: solid 1px #ccd2d9; padding: 0.4em 1em 0.4em 0;">1402 — 1403 </td></tr> </tbody></table> </div> </div> <p><b>Календарь</b> (лат. <i>calendarium</i> — бурыстар китабы: <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Боронғо Рим">Боронғо Римда</a> бурыслылар календ көндәрендә, ай башында проценттар түләгән) — күк есемдәренең ваҡыт арауығына нигеҙләнгән ҙур ваҡыт арауығының һаны системаһы: Ҡояш календарында — <a href="/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%8F%D1%88" title="Ҡояш">Ҡояш</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D1%8E%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%88)" title="Ай (юлдаш)">Ай</a> — ай календарында, шулай уҡ Ҡояш менән Ай бергә айлы-ҡояшлы календарында. Шулай уҡ календарь — аҙналарға һәм <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">айҙарға</a> бүленгән йылдың көндәр теҙеме, байрамдар билдәләнгән һәм бирелгән йылдың көндәре, аҙналары, айҙары эҙмә-эҙлекле исемлеге, шулай уҡ башҡа төрлө характерҙағы мәғлүмәттәр һаналған ваҡытлы белешмә. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарихы"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D1.8B"></span>Тарихы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=1" title="Тарихы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=1" title="Тарихы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Calendario_egizio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Calendario_egizio.jpg/200px-Calendario_egizio.jpg" decoding="async" width="200" height="505" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Calendario_egizio.jpg/300px-Calendario_egizio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Calendario_egizio.jpg/399px-Calendario_egizio.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="1137" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BB" title="Нил">Нил</a> ташҡынына нигеҙләнгән Мысыр календары</figcaption></figure> <p>Тәүге календарҙар циклик һәм фаразланған һауа торошоноң үҙгәреүе шарттарында ашығыс ихтыяж булараҡ барлыҡҡа килгән. Набта-Плайҙа (хәҙерге Мысыр территорияһы) яҡынса беҙҙең эраға тиклем 5 мең йыл, малсыларҙың ярым күсмә ҡәбиләләре булдырылған, бәлки, йыл башында беренсе йыл һайын үткәрелә торған «календарь түңәрәге» Сириус йондоҙоноң барлыҡҡа килеүе менән билдәләнгәндер. Был календарь ҡәбиләләрҙе ямғырҙар миҙгеленең ҡасан башланыуын һәм тамамланыуын көтөргә ярҙам иткән, был сүллек районын мал көтөү өсөн яраҡлы сәскә атҡан саваннаға әйләндергән. Шул уҡ ваҡытта хәҙерге Германия территорияһында Гозек түңәрәге төҙөлә, уның нигеҙен ҡышҡы ҡояш торошо тәшкил итә<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Боронғо Мысыр календары">Боронғо Мысыр календарында</a> Сириустыңың бер-бер артлы ике гелиакик ҡояш нурҙары араһындағы ваҡыт арауығы йыл. Боронғо Мысыр календарының барлыҡҡа килеүенә <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BB" title="Нил">Нилдың</a> ошо уҡ ваҡыт арауығынан һуң яҡынса йыл менән бер үк ваҡыт арауығында ташыуы сәбәпсе була. Әгәр уңдырыштарын ваҡытында йыйып алмаһалар, уны юғалтҡандар, Һәм уңдырышлы тупраҡ килтергәндәр. Ошо сәбәптәр арҡаһында, хужалыҡ алып барыу уңышлы булһын өсөн, Нилдың ташыуын ярайһы уҡ теүәллек менән күҙалларға кәрәк була. </p><p>Һәр милләт тарихи ваҡиғалар менән танышыуҙың үҙ ысулдары менән файҙаланған. Ҡайһы берәүҙәр донъя барлыҡҡа килгән ваҡыттан һынарға тырышҡан: <a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4%D1%82%D3%99%D1%80" title="Йәһүдтәр">Йәһүдтәр</a> йыл иҫәпләүҙә б.э.т. 3761 йылдан, Александрия хронологияһы б.э.т. 5493 йылдың 25 майынан, Римлылар <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Рим</a> нигеҙләнгән ваҡыт б.э.т. 753 йылдан башлап һанаған. Парфяния, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%84%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Вифиния">Вифиния</a>, Селевкия кешелере яңы батша тәхеткә ултырған көндән, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80" title="Боронғо Мысыр">Мысырҙа</a> һәр яңы династия башлаған көндән һынағандар. Һәр донъя дине үҙ календарына нигеҙ һалған: Византия календары буйынса, 2021 йылдың 14 сентябренән, григориан календары буйынса 7530 йыл — «донъяның барлыҡҡа килеүенән», <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">мосолман календарында</a> — 1443 <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%B6%D1%80%D3%99%D1%82" title="Һижрәт">һижрәт</a> йылы (2021 йылдың 10 авгусынан), будда календары буйынса Нирвана дәүеренең 2564 йылына барып тоташа, Бахай календары буйынса — 177 йыл. </p><p>Бер йыл иҫәбенән икенсеһенә күсеү йылдың төрлө оҙайлығы һәм төрлө системаларҙа йыл башының төрлө даталары арҡаһында билдәле бер ҡыйынлыҡтар тыуҙыра. </p><p>1 ғинуарҙан йыл иҫәбе <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Римда</a> <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Юлий Цезарь">Юлий Цезарь</a> тарафынан б.э.т. 45 йылда индерелә (<a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан календары</a>)<sup id="cite_ref-Климишин—1990——288—289_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Климишин—1990——288—289-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Русьта 1492 йылдан башлап йыл башы 1 март түгел, ә 1 сентябрь тип иҫәпләнә башлай. </p><p>Юлиан календары буйынса йылдың уртаса оҙонлоғо 365,25 тәүлек тәшкил итә: ябай йылдар 365 көн дауам итә, дүрт йылға бер тапҡыр (<a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D0%B1%D0%B8%D1%81%D3%99_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Кәбисә йыл">кәбисә йыл</a>ына) — 366 көн. </p><p>Юлиан календарының үҫеше булып <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календары</a> тора (яңы стиль). Рим Папаһы Григорий XIII ваҡытында 1582 йылдың 15 октябрендә юлиан календары урынына индерелә (иҫке стиль). Григорий XIII үткәргән һәм католик илдәрҙең күпселегендә танылған реформа ике өлөштән тора: </p><p>1) Христиан Пасхаһын иҫәпләү ҡағиҙәләрен билдәләгән Беренсе Вселенск соборы (325 йыл) ваҡытынан алып йыйылған 10 көнлөк хата бөтөрөлә. Рим Папаһы Григорий XIII юлиан календары индерелгәндән бирле тупланған хатаны төҙәткән тигән яңылыш фекер бар. Әммә ул саҡта 12 көн булыр ине. Реформаның маҡсаты икенсе була: Пасхалия булдырған Никей соборы ваҡытындағы кеүек ысын көн тигеҙләнеше датаһын (Пасха сиген) 21 мартҡа тиклем «кире ҡайтарыу», </p><p>2) Киләсәккә ҡояш иҫәпләүҙәре менән теүәлерәк тап килеүҙе тәьмин итеү өсөн төҙәтмә индерелә, йәғни һәр 400 йылдан өс кәбисә йылын алып ташларға кәрәк була. Шулай итеп, хата бер көндә 3333 йылдан һуң ғына туплана. Дүрт быуат эсендә өс кәбисә йылын алып ташлауға түбәндәге ҡағиҙәғә өлгәшелә. Әгәр йыл һаны ике нуль менән тамамланмаһа, йыл һаны дүрт һанына бүленһә кәбисә йылы тип һанала (мәҫәлән, 1996, 2004, 2008). Әгәр йыл ике нуль менән тамамланһа, ундағы йөҙҙәр һаны дүрткә бүленһә (мәҫәлән, 1600, 2000, 2400 йыл) булғанда ғына кәбисә йылы була. Башҡа бөтә осраҡтарҙа ла йыл кәбисә йылы түгел тип һанала (1900 һәм 2100 йылдар). Ике нуль менән тамамланған йылдың «кәбисә йылын» билдәләү ҡағиҙәһе — Юлиан календары менән сағыштырғанда Григориан календарының айырылып торған һыҙаттарының береһе. </p><p><br /> Иҫке һәм яңы стилдәр араһындағы айырма XVI—XVII быуаттарҙа 10 тәүлек, <a href="/wiki/XVIII_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XVIII быуат">XVIII быуатта</a> 11 тәүлек, <a href="/wiki/XIX_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XIX быуат">XIX быуатта</a> 12 тәүлек тәшкил итә. XX—XXI быуаттарҙа айырма 13 тәүлек тәшкил итә. 2100 йылдың 15 мартынан айырма 14 тәүлек тәшкил итә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Русь_һәм_Рәсәйҙә_календарь_тарихы"><span id=".D0.A0.D1.83.D1.81.D1.8C_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.A0.D3.99.D1.81.D3.99.D0.B9.D2.99.D3.99_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8C_.D1.82.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D1.8B"></span>Русь һәм Рәсәйҙә календарь тарихы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=2" title="Русь һәм Рәсәйҙә календарь тарихы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=2" title="Русь һәм Рәсәйҙә календарь тарихы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Russian_Moon_calendar,_17th_century.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Russian_Moon_calendar%2C_17th_century.jpg/220px-Russian_Moon_calendar%2C_17th_century.jpg" decoding="async" width="220" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Russian_Moon_calendar%2C_17th_century.jpg/330px-Russian_Moon_calendar%2C_17th_century.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Russian_Moon_calendar%2C_17th_century.jpg/440px-Russian_Moon_calendar%2C_17th_century.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1208" /></a><figcaption>Мәскәү ҡабыҡ календары, <a href="/wiki/XVII_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XVII быуат">XVII быуат</a></figcaption></figure> <p>Боронғо Русь йылды дүрт миҙгелгә бүлгән. Ай һәм ҡояш календарын ҡулланғандар, унда һәр 19 йыл һайын ете ай өҫтөгәндәр. <a href="/wiki/%D0%90%D2%99%D0%BD%D0%B0" title="Аҙна">Аҙна</a> ете көн дауам иткән. </p><p>988 йылда <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D2%A1" title="Христианлыҡ">христианлыҡ</a> урынлаштырылғандан һуң Византия календары буйынса «донъяны барлыҡҡа килтергәндән» алып йылдар иҫәбе һаҡлана башлай, дөрөҫөрәге, «Әҙәмдең барлыҡҡа килеүенән» — 1 марттан Византия вариантын ҡабул итеү — беҙҙең эраға тиклем 5508 йыл, әммә ҡайһы бер тайпылыштар менән. Византияла йыл 1 сентябрҙә башлана. Руста, боронғо йола буйынса, яҙ йыл башы тип һаналған, шуға күрә йыл 1 марттан башланған. </p><p>Иван III мәлендә 1492 йылда (7000 йылда «донъя барлыҡҡа килгәндән» алып), йыл башы 1 сентябргә күсерелә. Рәсәйҙә беренсе баҫма сиркәү календары 1581 йылдың <a href="/wiki/5_%D0%BC%D0%B0%D0%B9" title="5 май">5 майында</a> Иван Федоров тарафынан эшләнгән.. </p><p>Рәсәйҙә ғәмәлдә булған «донъяны булдырыу» йыл иҫәбен 1700 йылдың 1 ғинуарынан <a href="/wiki/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_I" title="Пётр I">Петр I</a> тарафынан Христос Раштыуаһы меннән алмаштырыла. Императорҙың 7208 йылдың 19 декабрендәге указы менән «донъяны булдырыуҙан» (1699 йылдың 19 (29) декабре)<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, 7208 йылдың 31 декабренән һуң «донъяны барлыҡҡа килтереүҙән» 1700 йылдың 1 (11) ғинуарында Христос Раштыуаһынан һуң, «… һәм буласаҡ ғинуарҙың 1-се көнөндә 1700 йылдың яңы йылы һәм быуаттың яңы быуаты киләсәк…». 1708 йылдың 28 декабрендә беренсе граждан календары сығарыла. </p><p>Йыл иҫәбенең 1492 йылдан алып 1700 йылға тиклемге осорҙағы ике системаһының айырмаһы — 1 ғинуарҙан 31 авгусҡа тиклемге осорға 5508 йыл була, ә1 сентябрҙән 31 декабргә тиклем — 5509 йыл, яңы йыл иҫке йыл иҫәбе буйынса сентябрҙән килә. (7208 йылдың 1 сентябрендә «донъяны булдырыу» = 1699 йылдың 1 сентябрендә Христос раштыуаһы. 7208 − 1699 = 5509 йыл. Ә 7208 йылдың 1 ғинуарынан «донъяны булдырыу» = 1700 йылдың 1 ғинуарынан Христос раштыуаһы. 7208 − 1700 = 5508). </p><p><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A0%D3%99%D1%81%D3%99%D0%B9%D0%B5" title="Совет Рәсәйе">Совет Рәсәйендә</a> <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календары</a> <a href="/wiki/1918_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1918 йыл">1918 йылдың</a> 14 февралендә индерелә. 1930 йылдан 1940 йылға тиклем совет революцион календары ҡулланыла. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Календарҙа_ҡулланылған_берәмектәр"><span id=".D0.9A.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D2.99.D0.B0_.D2.A1.D1.83.D0.BB.D0.BB.D0.B0.D0.BD.D1.8B.D0.BB.D2.93.D0.B0.D0.BD_.D0.B1.D0.B5.D1.80.D3.99.D0.BC.D0.B5.D0.BA.D1.82.D3.99.D1.80"></span>Календарҙа ҡулланылған берәмектәр</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=3" title="Календарҙа ҡулланылған берәмектәр бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=3" title="Календарҙа ҡулланылған берәмектәр бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Тәүлек"><span id=".D0.A2.D3.99.D2.AF.D0.BB.D0.B5.D0.BA"></span>Тәүлек</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=4" title="Тәүлек бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=4" title="Тәүлек бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Тәүлек">Тәүлек</a> — ваҡыт үлсәү берәмеге, <a href="/wiki/%D0%95%D1%80" title="Ер">Ер</a>ҙең үҙ күсәре тирәләй яҡынса ваҡыт әйләнеүенә тигеҙ. </p><p>Ғәҙәттә тәүлектәрҙә ҡояш тәүлегенә астрономик төшөнсә күҙ уңында тотола. Көндәлек тормошта тәүлек йыш ҡына <i>көн</i> тип атайҙар. Улар 24 сәғәт дауам итә. </p><p>Календарь тәүлектәре <a href="/wiki/%D0%90%D2%99%D0%BD%D0%B0" title="Аҙна">аҙна</a>ларҙан, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">айҙарҙан</a>, <a href="/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%BB" title="Йыл">йылдарҙан</a> тора. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Аҙна"><span id=".D0.90.D2.99.D0.BD.D0.B0"></span>Аҙна</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=5" title="Аҙна бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=5" title="Аҙна бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%90%D2%99%D0%BD%D0%B0" title="Аҙна">Аҙна</a> — көндән ҙурыраҡ һәм <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">айҙан</a> кәмерәк ваҡыт берәмеге. Ете көнлөк аҙна константа түгел: мәҫәлән, Ҡытайҙа <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%BD_(%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%8F)" title="Шан (династия)">Шан</a> эпохаһында ритуаль аҙна 10 көндән торған. </p><p>Ете көнлөк аҙна тәүге тапҡыр Боронғо Көнсығышта (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BD" title="Вавилон">Вавилонда</a>) ҡулланыла.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Беренсе быуатта <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Рим</a>да ҡулланыла башлай, унан бөтә Көнбайыш Европаға тарала. </p><p>Хәҙерге календарҙарҙың күпселегендә, шул иҫәптән <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календарында</a> һәм <a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Йәһүдилек">йәһүдилек</a>-<a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D2%A1" title="Христианлыҡ">христианлыҡ</a> ваҡыты иҫәбенә нигеҙләнмәгән календарҙа, аҙнаға 7 көн инә, был уны теүәл көндәр һанын үҙ эсенә алған иң ҙур дөйөм ваҡыт берәмеге итә. Аҙнаның туранан-тура астрономик нигеҙе юҡ, ул ваҡыт берәмеге булараҡ киң ҡулланыла. </p><p>Боронғо мысырҙар ун көнлөк аҙна (декада) менән ҡулланғандар. </p><p>Боронғо майялар араһында аҙна 13 көндән тора; шулай уҡ 20 көнлөк аҙна ҡулланғандар (икеһе лә Цолькин календарында). </p><p>Европа колонизацияһы һәм артабанғы <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%BE%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%B5%D2%AF" title="Глобалләшеү">глобалләшеү</a> арҡаһында 7 көнлөк аҙна бөтә ерҙә лә, хатта элек ундай ваҡыт берәмеге булмаған мәҙәниәттәрҙә лә ҡулланыла башлай. </p><p>Һәр дата һәр ваҡыт йыл һайын аҙнаның бер көнөнә тура килһен өсөн эшләнгән календарҙар ҙа бар. Аҙнаны йылдан бойондороҡло итһәң, шул уҡ ваҡытта йылына бер нисә көн бер аҙнаға ла ҡарамаһа быға өлгәшергә мөмкин. Мәҫәлән, даими календарь проекттарында 52 аҙнаға 1 йәки 2 көн ҡушыла, һәм француз революцион календары 10 көнлөк 36 аҙнанан һәм 5 йәки 6 өҫтәмә көндән тора. Йылдыңда аҙнаға бәйле булыуы мөмкин, шуға күрә элекке <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Исландия">Исландия</a> календарында 52 йәки 53 аҙна була. Аҙнаның классик көндәре: дүшәмбе, шишәмбе, шаршамбы, кесаҙна, йома, шәмбе, йәкшәмбе. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ай"><span id=".D0.90.D0.B9"></span>Ай</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=6" title="Ай бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=6" title="Ай бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ай — <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D1%8E%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%88)" title="Ай (юлдаш)">Айҙың</a> <a href="/wiki/%D0%95%D1%80" title="Ер">Ер</a> тирәләй әйләнеүе менән бәйле <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82" title="Ваҡыт">ваҡыт</a> берәмеге. </p><p>Айлы айҙар күп календарҙарҙың нигеҙе булып тора. Ҡаҙыныу эштәре һөҙөмтәһендә тикшеренеүселәр, кешеләр көндәрҙе Ай фазаларына ярашлы, кәм тигәндә <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит">палеолиттан</a> һанай, тигән һығымтаға килгәндәр. </p><p>Иҫәпләү уңайлығы бер ай эсендә тотош бер нисә көн талап иткәнлектән, ай әйләнеүе периодының төрлө осорҙары — 27,2-29,6 <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Тәүлек">тәүлек</a> тәшкил итә һәм бөтөн көндә иҫәпләп булмай, календарҙар элек-электән айлыҡ оҙонлоҡтарын сиратлаштырып һәм/йәки өҫтәмә көндәр индереп, дөрөҫлөктө ҡапларға тырышҡан. </p><p><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4%D1%82%D3%99%D1%80" title="Йәһүдтәр">Йәһүдтәр,</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Мосолмандар">мосолмандар</a>, ҡытайҙар, индустар һәм башҡалар ҡулланған ай һәм айлы-ҡояшлы календарҙарында ай оҙайлығы 29 йәки 30 көн тәшкил итә. Ҡайһы бер календарҙарҙа ай башы ысын астрономик яңы ай тулған көнөнә тура килә, икенселәрендә ай башы туранан-тура күҙәтеүҙәр менән билдәләнә. </p><p><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан</a> һәм <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан</a> календарҙары Ай фазаларының үҙгәреүенә бәйле булмаған айҙың билдәләнгән оҙонлоғон ҡуллана. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Йыл"><span id=".D0.99.D1.8B.D0.BB"></span>Йыл</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=7" title="Йыл бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=7" title="Йыл бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Йыл — ғәҙәти ваҡыт берәмеге, ул тарихи яҡтан миҙгелдәрҙең берҙәм циклын күҙҙә тотҡан (яҙ, йәй, көҙ, ҡыш). Күпселек илдәрҙә йылдың календарь оҙонлоғо — 365 йәки 366 көн. Хәҙерге ваҡытта йыл шулай уҡ планеталар системаһындағы йондоҙҙар тирәләй, атап әйткәндә, <a href="/wiki/%D0%95%D1%80" title="Ер">Ерҙең</a> <a href="/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%8F%D1%88" title="Ҡояш">Ҡояш</a> тирәләй хәрәкәте, планеталар әйләнешенең ваҡытлы характеристика булараҡ ҡулланыла. </p><p><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан</a> һәм <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан</a> календарҙарында календарь йыл кәбисәһеҙ йылдарҙа — 365 <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Тәүлек">тәүлек</a>, кәбисә йылында — 366 тәүлек. Йылдың уртаса оҙонлоғо — Григориан календарында — 365,2425 тәүлек, Юлиан календары буйынса — 365,25 тәүлек. </p><p><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">Ислам календарында</a> календарь йыл 353, 354 йәки 355 тәүлек — 12 ай тәшкил итә. Йылдың уртаса оҙонлоғо — 354,37 көн, был тропик йыл менән сағыштырғанда кәмерәк, шуға күрә мосолман байрамдары миҙгелдәр буйынса «йөрөй». </p><p><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Йәһүд календары">Йәһүд календары</a>нда календарь йыл 353, 354, йәки ябай йылда 355 тәүлек һәм кәбисә йылында 383, 384 йәки 385 көн тәшкил итә. Йылдың уртаса оҙонлоғо — 365,2468 тәүлек, был тропик йылға яҡын. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Быуат"><span id=".D0.91.D1.8B.D1.83.D0.B0.D1.82"></span>Быуат</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=8" title="Быуат бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=8" title="Быуат бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Быуат — 100 <a href="/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%BB" title="Йыл">йылға</a> тиң ваҡыт берәмеге. Ун быуат <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D2%A3_%D0%B9%D1%8B%D0%BB%D0%BB%D1%8B%D2%A1" title="Мең йыллыҡ">мең йыллыҡты</a> тәшкил итә. </p><p><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календары</a> буйынса беҙҙең эраның I быуаты 1 ғинуарҙа башлана һәм 100 йылдың 31 декабрендә тамамлана. II быуат 101 йылда, III быуат 201 йылда башлана һәм башҡалар. Быуаттың һуңғы йылы ошо быуаттың һанынан башлана (мәҫәлән, <a href="/wiki/2000_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="2000 йыл">2000 йыл</a> — <a href="/wiki/XX_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XX быуат">XX быуаттың</a> һуңғы йылы). Григориан календарында «нуль быуаты» юҡ: беҙҙең эраға тиклем I быуаттан һуң беҙҙең эраның I быуаты башлана. </p> <table class="standard"> <caption><small>Григориан календары буйынса йылдарҙың быуаттарға бүленеүе</small> </caption> <tbody><tr> <td>200 </td> <td>199 </td> <td>... </td> <td>102 </td> <td>101 </td> <td>100 </td> <td>99 </td> <td>... </td> <td>2 </td> <td>1 </td> <td>1 </td> <td>2 </td> <td>... </td> <td>99 </td> <td>100 </td> <td>101 </td> <td>102 </td> <td>... </td> <td>199 </td> <td>200 </td></tr> <tr> <td colspan="5" bgcolor="#CCCCFF">Беҙҙең эраға тиклем II быуат </td> <td colspan="5" bgcolor="#CCCCFF">Беҙҙең эраға тиклем I быуат </td> <td colspan="5" bgcolor="#FFEECC">Беҙҙең эраның I быуаты </td> <td colspan="5" bgcolor="#FFEECC">Беҙҙең эраның II быуаты </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Календарь_системаһы"><span id=".D0.9A.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8C_.D1.81.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B5.D0.BC.D0.B0.D2.BB.D1.8B"></span>Календарь системаһы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=9" title="Календарь системаһы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=9" title="Календарь системаһы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Календарҙың төп берәмектәре — <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Тәүлек">тәүлек</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">ай</a>, <a href="/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%BB" title="Йыл">йыл</a>. Уларҙың үҙ-ара килешеп эш итеүе һөҙөмтәһендә өс календарь системаһы барлыҡҡа килә: <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D1%8E%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%88)" title="Ай (юлдаш)">Ай</a> фазалары менән яраштырылған ай календарҙары; йыл һәм ай Ай фазалары һәм Ерҙең Ҡояш тирәләй хәрәкәте менән яраштырылған айлы-ҡояшлы календарҙар; һәм ҡояш календарҙары, уларҙа йыл Ерҙең Ҡояш тирәләй хәрәкәте менән генә яраштырыла. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ай_календары"><span id=".D0.90.D0.B9_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Ай календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=10" title="Ай календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=10" title="Ай календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Синодик <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">ай</a>ҙың оҙайлығы уртаса 29,53059 тәүлек тәшкил итә. Шуға күрә календарьҙа ай 29 йәки 30 көн була. Ай календарында йыл оҙонлоғо 12 ай тәшкил итә. Ошоға ярашлы, айҙың оҙайлығы 12 × 29,53059 = 354,36708 тәүлек тәшкил итә. Календарь йыл 354 көн — ябай йыл, йәки 355 көн — <a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D0%B1%D0%B8%D1%81%D3%99_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Кәбисә йыл">кәбисә йылы</a> булырға мөмкин. Календарь йылының уртаса оҙонлоғон һәм ай йылының оҙонлоғон тигеҙләү өсөн кәбисәләрҙе ҡуйыу ялғау системаһы кәрәк. </p><p>Ай календары <a href="/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%8F%D1%88" title="Ҡояш">Ҡояштың</a> йыллыҡ хәрәкәтенә бәйләнмәгән, шуға күрә йыл һайын ай календары ҡояш календарына ҡарата 365,24222-354,36708 = 10,87514 көнгә күсә. Яҡынса 34 ҡояш йылында бер өҫтәмә ай йылы йыйыла. </p><p>Айҙың үҙгәреүсән фазалары — иң еңел күҙәтелгән күк күренештәренең береһе. Шуға ла ай календары менән күп халыҡтар ҡулланған. Ваҡыт үтеү менән ай календары халыҡтың ихтыяжын ҡәнәғәтләндереүҙән туҡтай, сөнки ауыл хужалығы эштәре миҙгелдәр алмашыныуы, йәғни Ҡояш хәрәкәтенә бәйле. Шуға күрә ай календарҙары, һирәк иҫкәрмәләр менән (мәҫәлән, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">Мосолман календары</a>) мотлаҡ айлы-ҡояшлы, йәки ҡояш календарҙары менән алмаштырыла. </p><p>Ай календарының уңайһыҙлығына шуны ла индерергә кәрәк: синодик айҙың оҙайлығы өҙлөкһөҙ 29<sup>d</sup>6<sup>h</sup>15<sup>m</sup>-ҙан 29<sup>d</sup>19<sup>h</sup>12<sup>m</sup>-ға тиклем үҙгәреп тора. Бының сәбәбе булып Айҙың орбитала ярайһы уҡ ҡатмарлы хәрәкәте тора. </p><p>Ай календарҙарында ай башы неоменияға — йәш Айҙың беренсе тапҡыр ҡояш нурҙарында барлыҡҡа килеүе. Ай башынан айырмалы рәүештә, был ваҡиғаны күҙәтеүе еңел. Неомания яңы ай башынан 2-3 көнгә артта ҡала. Әйткәндәй, был ваҡыт арауығы йыл миҙгеленә, күҙәтеүсенең киңлегенә һәм синодик айының ағымдағы оҙайлығына ҡарап үҙгәрә. Шуның арҡаһында төрлө илдәрҙә бер үк календарҙы һаҡлау мөмкин түгел. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Айлы-ҡояшлы_календарь"><span id=".D0.90.D0.B9.D0.BB.D1.8B-.D2.A1.D0.BE.D1.8F.D1.88.D0.BB.D1.8B_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8C"></span>Айлы-ҡояшлы календарь</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=11" title="Айлы-ҡояшлы календарь бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=11" title="Айлы-ҡояшлы календарь бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Синодик <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">айҙың</a> оҙайлығы уртаса 29,53059, ә тропик йыл — 365,24220 көн. Тропик йыл 12,36827 синодик айҙы үҙ эсенә ала. Тимәк, календарь йыл 12 (ғәҙәти йыл) йәки 13 календарь айҙарынан торорға мөмкин. Календарь йылының уртаса оҙонлоғо тропик йыл оҙонлоғона яҡын булһын өсөн өҫтәмә айҙар ҡуйыу системаһы кәрәк. </p><p>Ай башы, ай календарындағы кеүек, айды-ҡояшлы календарында неоменияға тура килә, йәғни йәш Айҙың беренсе тапҡыр <a href="/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%8F%D1%88" title="Ҡояш">Ҡояш</a> нурҙарында барлыҡҡа килеүе. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ҡояш_календары"><span id=".D2.A0.D0.BE.D1.8F.D1.88_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Ҡояш календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=12" title="Ҡояш календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=12" title="Ҡояш календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Тропик йыл оҙайлығы — 365,24220 тәүлек. Ҡояш календарында календарь йыл 365 көн (нормаль йыл) йәки 366 көн (кәбисә йылы) булырға тейеш. Календарь йылының уртаса оҙонлоғон тропик йылы оҙонлоғона яҡынайтыу өсөн кәбисәләр ҡуйылған. </p><p><a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан календарына</a> кәбисәләрҙе 4 йылға бер 1 көн йышлыҡ менән индереү яһала. Шул уҡ ваҡытта календарь йылының уртаса оҙайлығы — 365,25 тәүлек. Юлиан календарының уртаса оҙонлоғо тропик календарынан 0,00780 тәүлеккә күберәк булғанлыҡтан, 128 йыл эсендә 1 көнлөк хата йыйыла һәм көн тигеҙләнеше артҡа күсә. </p><p>Юлиан календары күп тапҡыр яҡшыртыла. Яңы календарь Юлиан календарынан теүәлерәк һәм бер аҙ айырылырға тейеш була. <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календарында</a> кәбисәләр эҙмә-эҙлелеге үҙгәрешһеҙ ҡала: быуаттар һаны ҡалдыҡһыҙ 4-кә бүленгән быуат йылдары ғына кәбисә йылдары, тигән ҡағиҙә өҫтәлә. 400 йыл эсендә 97 кәбисә көнө ҡуйыла, ә йылдың уртаса оҙонлоғо — 365,2425 тәүлек. Бер көнлөк хата яҡынса 3300 йыл эсендә туплана. </p><p>Юлиан календарын камиллаштырыуҙың тағы бер варианты булып Яңы Юлиан календары торған. Был календарҙа кәбисәләрҙең эҙмә-эҙлелеге Юлиан календарындағы кеүек, әммә өҫтәмә ҡағиҙә индерелә, уға ярашлы Яңы Юлиан календарында 900 йылға бер 7 көн алып ташлана. Быуат йылын 900-гә бүлгәндә 2 йәки 6 ҡалдыҡ булып ҡалһа кәбисә йылы тип атала. Календарь циклы — 900 йылдан тора, уның барышында 218 кәбисә көнө тип ҡуйылған. Календарь йылының уртаса оҙонлоғо — 365,24222 тәүлек, был яҡынса 50 000 йыл эсендә 1 көн хата бирә. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарихи_һәм_хәҙерге_календарҙар"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D0.B8_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D1.85.D3.99.D2.99.D0.B5.D1.80.D0.B3.D0.B5_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D2.99.D0.B0.D1.80"></span>Тарихи һәм хәҙерге календарҙар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=13" title="Тарихи һәм хәҙерге календарҙар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=13" title="Тарихи һәм хәҙерге календарҙар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Шумер_календары"><span id=".D0.A8.D1.83.D0.BC.D0.B5.D1.80_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Шумер календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=14" title="Шумер календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=14" title="Шумер календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="dablink noprint">Төп мәҡәлә: <b><a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Шумер календары">Шумер календары</a></b> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Вавилон_календары"><span id=".D0.92.D0.B0.D0.B2.D0.B8.D0.BB.D0.BE.D0.BD_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Вавилон календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=15" title="Вавилон календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=15" title="Вавилон календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Иран_календары"><span id=".D0.98.D1.80.D0.B0.D0.BD_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Иран календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=16" title="Иран календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=16" title="Иран календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 75px;"> <div style="background: #aaa; color: #f9f9f9;"><abbr title="григорианский и иранский календари, всемирное координированное время"><b>Бөгөн</b></abbr></div> <p><b><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D0%BA%D1%88%D3%99%D0%BC%D0%B1%D0%B5" title="Йәкшәмбе">Йәкшәмбе</a></b> </p><p><a href="/wiki/24_%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="24 ноябрь">24 ноябрь</a> </p><p><a href="/w/index.php?title=2024_%D0%B3%D0%BE%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="2024 год (был бит юҡ)">2024</a> </p> <hr /> <p>4 Азар </p><p>1403 </p><p><small>[<span class="plainlinks"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=purge">обновить</a></span></span>]</small> </p> </div> <p>Иран календары йәки Ҡояшлы һижрәт— астрономик ҡояш календары, <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран">Иранда</a> һәм <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D2%93%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Афғанстан">Афғанстанда</a> рәсми календарь сифатында ҡулланыла. Календарь <a href="/wiki/%D2%92%D2%AF%D0%BC%D3%99%D1%80_%D0%A5%D3%99%D0%B9%D3%99%D0%BC" title="Ғүмәр Хәйәм">Ғүмәр Хәйәм</a> ҡатнашлығында эшләнә һәм шул ваҡыттан алып бер нисә тапҡыр аныҡлана. <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%B6%D1%80%D3%99%D1%82" title="Һижрәт">Һижрәт</a> йыл иҫәбен алып бара (<a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D1%85%D3%99%D0%BC%D0%BC%D3%99%D1%82_(%D0%9F%D3%99%D0%B9%D2%93%D3%99%D0%BC%D0%B1%D3%99%D1%80)" title="Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)">Мөхәммәт</a> пәйғәмбәрҙең <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D0%BA%D0%BA%D3%99" title="Мәккә">Мәккәнән</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D2%99%D0%B8%D0%BD%D3%99" title="Мәҙинә">Мәҙинәгә</a> 622 йылда күсенеүе), әммә классик <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">Мосолман календарынан</a> айырмалы рәүештә ҡояшлы (тропик) йылына нигеҙләнә, шуға ла уның айҙары һәр ваҡыт бер миҙгелгә тура килә. Йыл башы — тәһран ваҡыты (52.5°E йәки UTC+3:30) <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BD" title="Меридиан">меридианына</a> астрономик күҙәтеүҙәр менән билдәләнгән <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD_%D1%82%D3%A9%D0%BD_%D1%82%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D2%99%D0%BB%D3%99%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%B5" title="Көн менән төн тигеҙләнеше">көн менән төн тигеҙләнеше</a> (<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B7" title="Науруз">Науруз</a>, яҙ байрамы)<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Мысыр_календары"><span id=".D0.9C.D1.8B.D1.81.D1.8B.D1.80_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Мысыр календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=17" title="Мысыр календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=17" title="Мысыр календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="dablink noprint">Төп мәҡәлә: <b><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Боронғо Мысыр календары">Боронғо Мысыр календары</a></b> </div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Senenmut-Grab.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Senenmut-Grab.JPG/300px-Senenmut-Grab.JPG" decoding="async" width="300" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Senenmut-Grab.JPG/450px-Senenmut-Grab.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Senenmut-Grab.JPG/600px-Senenmut-Grab.JPG 2x" data-file-width="2678" data-file-height="1589" /></a><figcaption>Сененмут <a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D1%88%D3%99%D0%BD%D3%99" title="Кәшәнә">кәшәнәһендә</a> боронғо <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80" title="Мысыр">Мысыр</a> календары</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%BB" title="Нил">Нил</a> үҙәнендә календарь төҙөлә, ул Мысыр цивилизацияһы менән бергә яҡынса 4 мең йыл йәшәй. Был календарҙың килеп сығышы тропик күк йөҙөнөң сағыу йондоҙо Сириус менән бәйле. Боронғо мысырҙарҙың Ҡояш календары — бөтә Иҫке донъя һәм әлегәсә йыл иҫәбе нигеҙендә ята. </p><p>Сириустың (Сотис) ике гелиакик күтәрелеше араһындағы ваҡыт арауығы <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80" title="Боронғо Мысыр">Боронғо Мысырҙа</a> йәйге ҡояш торошо менән тап килә һәм Нилды һыу баҫҡанға тиклем — 365,25 тәүлек була. Әммә йыл дауамында мысырҙар 365 көн тип ҡуя. Шулай итеп, һәр 4 йыл һайын миҙгел күренештәре календарҙан 1 көнгә алда барған. <a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D0%B1%D0%B8%D1%81%D3%99_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Кәбисә йыл">Кәбисә йылдары</a> булмаған осраҡта <a href="/wiki/%D0%AF%D2%A3%D1%8B_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Яңы йыл">Яңы йыл</a> бөтә миҙгелдәрҙә лә 1460 йыл (365×4) йыл дауамында үтә һәм башланғыс датаға әйләнеп ҡайта. 1460 йылдағы осор саутик осор, цикл йәки Бөйөк Сотис йылы тип атала. </p><p>Беҙҙең эраға тиклем 25 йылда <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан календары</a> менән синхронлаштырылған Александрий календары булдырылған, әммә айҙарҙың шул уҡ исемдәрен һаҡлай, йыл аҙағында һәр дүртенсе йыл һайын бер көн өҫтәлә. Урындағы сиркәүҙәр ҡулланған копт һәм эфиоп календарҙары Боронғо Мысыр календарына ҡарай. Мысыр календарының структураһын француз революцион календары үҙләштергән. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Йәһүд_календары"><span id=".D0.99.D3.99.D2.BB.D2.AF.D0.B4_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Йәһүд календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=18" title="Йәһүд календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=18" title="Йәһүд календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Beit_Alpha.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Beit_Alpha.jpg/200px-Beit_Alpha.jpg" decoding="async" width="200" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Beit_Alpha.jpg/300px-Beit_Alpha.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Beit_Alpha.jpg/400px-Beit_Alpha.jpg 2x" data-file-width="519" data-file-height="527" /></a><figcaption>Бейт Альфа <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Синагога">синагогаһында</a> йәһүд календары мозаикаһы, VI быуат, Төньяҡ Израиль</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Йәһүд календары">Йәһүд календары</a> — <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8C_%D0%B4%D3%99%D2%AF%D0%BB%D3%99%D1%82%D0%B5" class="mw-redirect" title="Израиль дәүләте">Израил</a>дең дини һәм рәсми донъяуи календары. Календарь Ҡояш-айлы календарына ҡарай. Йылдар, иудаизмға ярашлы, беҙҙең эраға тиклем 3761 йылда булған Йыһандың барлыҡҡа килеүе башланғандан алып иҫәпләнә. Ваҡыт Ай фазаларына ҡарап иҫәпләнә. Шуға күрә айҙар оҙайлығы — 29 йәки 30 көн. 12 ай ҡояш йылынан 11 көн артта ҡалғанлыҡтан, һәр 2-се йәки 3-сө йыл һайын 13-сө ай өҫтәлә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ҡытай_календары"><span id=".D2.A0.D1.8B.D1.82.D0.B0.D0.B9_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Ҡытай календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=19" title="Ҡытай календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=19" title="Ҡытай календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ҡытай календары">Ҡытай календары</a> календарҙың ике төрөнән тора: ҡояшлы-айлы һәм ҡояш. </p><p>Ҡояшлы-айлы циклик календары беҙҙең эраға тиклем өсөнсө мең йыллыҡ уртаһында төҙөлгән. Календарҙа алтмыш йыллыҡ цикл ҡулланыла. Ул — 10 йыл («күк төптәре») һәм 12 йыл («ер тармаҡтары») циклдарының берләшеүе. Был тура килеүҙәрҙең яртыһы ҡулланылмай, шуға күрә календарь циклы 10×12/2 = 60 йылдан һуң ҡабатлана. Циклдағы йылды ике иероглиф, «күк төбө», «ер тармағы» күрһәтә. Ҡайһы саҡта «ер тармағы» ғына күрһәтелә. Календарҙа йыл башы Григориан календарындағы датаға түгел, ә астрономик күренешкә (яңы айға) бәйле. Календарь ҡулланылған территорияның оҙонлоғона бәйле, төрлө урындарҙа Яңы йылды Григориан календарының төрлө көндәрендә билдәләргә була. Календарь бер нисә мең йыл дауамында <a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Вьетнам">Вьетнамда</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0" title="Камбоджа">Камбоджала</a>, <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Ҡытай Халыҡ Республикаһы">Ҡытайҙа</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1-%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы">Кореяла</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Монголия">Монголияла</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Японияла</a> һәм Азияның ҡайһы бер башҡа илдәрендә ҡулланыла. </p><p>Ҡояш календары (ауыл хужалығы календары) йылды 24 ауыл хужалығы миҙгеленә бүлеүҙе Ҡояштың эклиптикалағы торошо буйынса билдәләй. Миҙгелдәрҙең Ай хәрәкәте менән бер ниндәй ҙә бәйләнеше юҡ. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Римға_нигеҙ_һалынғандан_алып"><span id=".D0.A0.D0.B8.D0.BC.D2.93.D0.B0_.D0.BD.D0.B8.D0.B3.D0.B5.D2.99_.D2.BB.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BD.D2.93.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D0.BD_.D0.B0.D0.BB.D1.8B.D0.BF"></span>Римға нигеҙ һалынғандан алып</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=20" title="Римға нигеҙ һалынғандан алып бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=20" title="Римға нигеҙ һалынғандан алып бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 98px;"> <div style="background: #aaa; color: #f9f9f9;"><b><a href="/w/index.php?title=Ab_Urbe_condita&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ab Urbe condita (был бит юҡ)">Рим нигеҙләнгәндән алып</a></b></div> <p><i>2776—2777</i><br />(<a href="/wiki/4_%D0%BC%D0%B0%D0%B9" title="4 май">4 майҙан</a> алып) <br /><small>[<span class="plainlinks"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=purge">яңыртырға</a></span></span>]</small> </p> </div> <p><b>Condita Urbe Ab</b> (бәйле <b>Conditae аппо Urbis</b>: A йәки AUC.u.c.) — лат. «ҡала барлыҡҡа килгәндән (<a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Рим</a>)», б.э.т. 753 йылда ҡабул ителгән. Ҡайһы бер Рим тарихсылары бер йылды күҙҙә тотҡан йыл иҫәбенең төрө. Хәҙерге тарихсылар был терминды римлеләргә ҡарағанда күпкә йышыраҡ ҡуллана. Рим йылына һылтаныуҙың өҫтөнлөклө ысулы шул йылда хакимлыҡ иткән ике консулдың исемдәрен күрһәтеү була. Римға нигеҙ һалынғандан алып йыл элек уны рим тарихсыларының әҫәрҙәренә бик күп мөхәррирҙәр өҫтәй, был термин ысынбарлыҡҡа ҡарағанда йышыраҡ ҡулланыла. Император идара итеү йылы шулай уҡ йылды билдәләү өсөн ҡулланыла, бигерәк тә <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Византия империяһы">Византия империяһы</a>нда Юстиниан 537 йылда ошондай йыл иҫәбен талабын индергәндән һуң. Термин башлыса немец авторҙары әҫәрҙәрендә, атап әйткәндә, Теодор Моммсендың Рим тарихында осрай. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Япон_календары"><span id=".D0.AF.D0.BF.D0.BE.D0.BD_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Япон календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=21" title="Япон календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=21" title="Япон календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Япон календары">Япон календары</a> — <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ҡытай календары">Ҡытай календарына</a> нигеҙләнгән айлы-ҡояшлы календарь. Япон календары — боронғо календарь системаһы, беҙҙең эраға тиклем 660 йылда, легенда буйынса, император Дзимму япон дәүләтенә нигеҙ һалған. Иҫәпләү системаһы !һҙҡ йылда Японияға нигеҙ һалынғандан алып һәм <a href="/wiki/%D0%98%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%8A%D1%8F_%D2%BB%D1%83%D2%93%D1%8B%D1%88%D1%8B" title="Икенсе донъя һуғышы">Икенсе донъя һуғышының</a> аҙағына тиклем ҡулланыла. </p><p>Япон календарының икенсе төрө, император идара иткән йылдарын иҫәпләп, беҙҙең көндәргә тиклем киң ҡулланылыуын дауам итә. 2019 йылдың 1 майында, император Нарухито тәхеткә ултырғас, Рейв осоро башлана. 2021 йылдың 1 майына тиклем — Рейв осороноң 2-се йылы, ә 2021 йылдың 1 майына тиклем — Рейв осороноң 3-сө йылы. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Индуизм_календары"><span id=".D0.98.D0.BD.D0.B4.D1.83.D0.B8.D0.B7.D0.BC_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Индуизм календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=22" title="Индуизм календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=22" title="Индуизм календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Hindu_calendar_1871-72.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Hindu_calendar_1871-72.jpg/150px-Hindu_calendar_1871-72.jpg" decoding="async" width="150" height="406" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Hindu_calendar_1871-72.jpg/225px-Hindu_calendar_1871-72.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Hindu_calendar_1871-72.jpg/300px-Hindu_calendar_1871-72.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="1731" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Индуизм">Индуизм</a> календары, 1871—1872 йылдар , Раджастан, <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Һиндостан">Һиндостан</a></figcaption></figure> <p>Индуизм календары — хәҙерге <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Һиндостан">Һиндостан</a>да таралған календарҙар. Улар иҫәбенә Викрам-самват, Сак дәүере, Кали-Юга, Һиндостандың Берҙәм милли календары һәм башҡалар инә. </p><p>Хәҙерге <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Һиндостан">Һиндостан</a> территорияһында боронғо заманда бик күп ҡәбиләләр һәм милләттәр барлыҡҡа килгән, улар оҙаҡ айырылғандар. Һинд кенәзлектәренең бер-береһенән оҙаҡҡа һуҙылыуы уларҙың һәр береһенең тиерлек урындағы календарь системаһына эйә булыуына килтерә. Һуңғы ваҡытҡа тиклем илдә бер нисә рәсми граждан календары һәм утыҙға яҡын урындағы календарь ҡулланылған, мәҫәлән, төрлө дини байрамдар һәм йолалар ваҡытын билдәләү өсөн ҡулланылғандар. Улар араһында ҡояш, ай һәм айлы-ҡояшлы календарҙарын табырға мөмкин. </p><p>Индуизм календарҙары ҡулланыла: </p> <ul><li>Кали-Юга — б.э.т. 3102 йылдың 18 февраленән;</li> <li>Нирвана дәүере — б.э.т. 543 йылдан;</li> <li>Викрам-самват— Беҙҙең эраға тиклем 57 йылдан;</li> <li>Гаурабда — 1486 йылдан;</li> <li>Фазли дәүере — 1550 йылдың 10 сентябренән;</li> <li>Һиндостандың берҙәм милли календары — 1957 йылдың 22 мартынан.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ацтек_календары"><span id=".D0.90.D1.86.D1.82.D0.B5.D0.BA_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Ацтек календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=23" title="Ацтек календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=23" title="Ацтек календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Aztec_Sun_Stone_Replica_cropped.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Aztec_Sun_Stone_Replica_cropped.jpg/150px-Aztec_Sun_Stone_Replica_cropped.jpg" decoding="async" width="150" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Aztec_Sun_Stone_Replica_cropped.jpg/225px-Aztec_Sun_Stone_Replica_cropped.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Aztec_Sun_Stone_Replica_cropped.jpg/300px-Aztec_Sun_Stone_Replica_cropped.jpg 2x" data-file-width="1679" data-file-height="1621" /></a><figcaption>Ҡояш ташы фрагменты, хаталы рәүештә «ацтек календары» тип атала</figcaption></figure> <p>Ацтек календары — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Мезоамерика">Мезоамерика</a> халыҡтары ҡулланған ваҡытты үлсәү системаһы. Был система тәүге тапҡыр майяларҙа, бәлки, эпиольмектарҙа яҡынса 2500 йыл элек барлыҡҡа килгәндер һәм артабан Үҙәк Мексика мәҙәниәттәре һәм халыҡтары, шул иҫәптән майялар, сапотектар һәм <a href="/wiki/%D0%90%D1%86%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Ацтектар">ацтектар</a> араһында тарала. </p><p>Ацтектарҙың ике календары булған. Ҡояш ауыл хужалығы оҙонлоғо 365 көн — <i><b>шиупоуалли</b></i> майялар араһындағы <i><b>хааб</b></i>ҡа тап килә. 260 көнлөк тональпоуалли йолаһы майяларҙағы цолькинына тап килә. Шиупоуалли һәм тональпоуалли 52 йылға бер тап килә һәм «быуат» тип атала. Йөҙ «быуат» үҙ сиратында «Ҡояш» тип аталған 5200 йыллыҡ дәүерҙе тәшкил итә. Был система буйынса әлеге ваҡытта беҙ «Ҡояш» — Тонатиу аллаһы булған Дүрт ер тетрәүенең бишенсе дәүерендә йәшәйбеҙ. </p><p>Календарь йылы плеядаларҙың көнсығыш офоҡ өҫтөндә ҡояш сығыр алдынан тәүге тапҡыр барлыҡҡа килеүенән башлана. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Майя_календары"><span id=".D0.9C.D0.B0.D0.B9.D1.8F_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Майя календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=24" title="Майя календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=24" title="Майя календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Maya_Calendar_by_Matthew_Bisanz.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Maya_Calendar_by_Matthew_Bisanz.JPG/200px-Maya_Calendar_by_Matthew_Bisanz.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Maya_Calendar_by_Matthew_Bisanz.JPG/300px-Maya_Calendar_by_Matthew_Bisanz.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Maya_Calendar_by_Matthew_Bisanz.JPG/400px-Maya_Calendar_by_Matthew_Bisanz.JPG 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a><figcaption>Майя календары</figcaption></figure> <p>Майя календары — Колумбияға тиклемге Үҙәк Америкала майя цивилизацияһы тарафынан булдырылған календарҙар системаһы. Был календарҙы Үҙәк Американың башҡа халыҡтары — <a href="/wiki/%D0%90%D1%86%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Ацтектар">ацтектар</a>, тольтектар һ. б. ҡулланған. </p><p>Ғалимдар фекеренсә, майя календары Григориан календарындағы түбәндәге даталарҙан йылдар һанын һаҡлай ала: </p> <ul><li>Б. э. т. 3373 йылдың 13 октябре<sup id="cite_ref-autogenerated2_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated2-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> йәки б. э. т. 3373 йылдың 14 октябре<sup id="cite_ref-autogenerated1_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated1-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Б. э. т. 3113 йылдың 7 сентябре<sup id="cite_ref-autogenerated2_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated2-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-autogenerated1_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated1-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Б. э. т. 3114 йылдың 13 авгусы</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ислам_календары"><span id=".D0.98.D1.81.D0.BB.D0.B0.D0.BC_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Ислам календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=25" title="Ислам календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=25" title="Ислам календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 75px;"> <div style="background: #aaa; color: #f9f9f9;"><abbr title="григорианский и исламский календари, всемирное координированное время"><b>Бөгөн</b></abbr></div> <p><b><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D0%BA%D1%88%D3%99%D0%BC%D0%B1%D0%B5" title="Йәкшәмбе">Йәкшәмбе</a></b> </p><p><a href="/wiki/24_%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="24 ноябрь">24 ноябрь</a> </p><p><a href="/w/index.php?title=2024_%D0%B3%D0%BE%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="2024 год (был бит юҡ)">2024</a> </p> <hr /> <p>22 Джумада аль-уля </p><p>1446 </p><p><small>[<span class="plainlinks"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=purge">яңыртырға</a></span></span>]</small> </p> </div> <p><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">Ислам календары</a> — <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">исламда</a> дини байрамдар үткәреү датаһын билдәләү өсөн ҡулланылған ай календары, шулай уҡ <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Пакистан">Пакистан</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%88" title="Бангладеш">Бангладеш</a> һәм башҡа мосолман илдәрендә рәсми календарь. Ислам календары <a href="/wiki/%D2%92%D3%99%D1%80%D3%99%D0%BF_%D1%85%D3%99%D0%BB%D0%B8%D1%84%D3%99%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Ғәрәп хәлифәлеге">Ғәрәп хәлифәлеге</a> Үмәр I <a href="/wiki/%D0%A5%D3%99%D0%BB%D0%B8%D1%84%D3%99" title="Хәлифә">хәлифәһе</a> тарафынан индерелгән. Йыл иҫәбе <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%B6%D1%80%D3%99%D1%82" title="Һижрәт">Һижрәттән</a> (б. э. 16 июль 622 йыл — <a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D1%85%D3%99%D0%BC%D0%BC%D3%99%D1%82_(%D0%9F%D3%99%D0%B9%D2%93%D3%99%D0%BC%D0%B1%D3%99%D1%80)" title="Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)">Мөхәммәт</a> пәйғәмбәрҙең <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D0%BA%D0%BA%D3%99" title="Мәккә">Мәккәнән</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D2%99%D0%B8%D0%BD%D3%99" title="Мәҙинә">Мәҙинә</a>гә күсенеү датаһы. </p><p>Айҙар 29 йәки 30 көндән тора. Яңы айҙың беренсе көнө — астрономик яңы айҙан һуң беренсе көн, унда ҡояш байығандан һуң бер аҙҙан Айҙың урағын күрергә мөмкин була. </p><p>Ай йылын ун ике ай тәшкил итә, яҡынса баһалар буйынса ул 354 көнгә тиң. Айҙың ысын оҙайлығы 29,5 көн түгел, ә бер ни тиклем оҙағыраҡ булғанлыҡтан, айҙың оҙайлығы 354 көн түгел, ә 354,367 көн тәшкил итә. Был бөтөн һан булмағанға күрә, кәбисә йылдары проблемаһы килеп тыуа, йәғни 354 көн, ә оҙаҡҡа һуҙылыу йылдарын үҙ эсенә алған ябай йылдарҙың алмашыныуы — һәр береһе 355 көн. Мосолман дини байрамдары көндәре йыл һайын Григориан календарына ҡарата күсерелә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Боронғо_грек_календары"><span id=".D0.91.D0.BE.D1.80.D0.BE.D0.BD.D2.93.D0.BE_.D0.B3.D1.80.D0.B5.D0.BA_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Боронғо грек календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=26" title="Боронғо грек календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=26" title="Боронғо грек календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Боронғо грек календары — айлы-ҡояшлы календарь, унда йыл 29 һәм 30 көнлөк 12 ай <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">айҙан</a> тора. Бер йылда 354 көн була — өҫтәмә ай, яҡынса 3 йылға бер тапҡыр ҡуйыла. Календарь яйға һалынған һайын 8 йыллыҡ цикл индерелә, унда ай 3-сө, 5-се һәм 8-се йылдарҙа өҫтәмә ай ҡуйыла (<a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Афина">Афинала</a> уны Солонға б.э.т. 594 йылда өҫтәп яҙалар); б. э. т. 432 йылда астроном Метон 7 айлыҡ теүәлерәк 19 йыллыҡ цикл тәҡдим итә, әммә был цикл бик әкрен ҡулланыла һәм бер ҡасан да тулыһынса тамырланмай. </p><p>Һәр ҡаланың үҙ календары булған, айҙарҙың үҙ исемдәре булған, һәм исемдәр йыш ҡына ошо айҙа үткән байрамдарҙан барлыҡҡа килгән. </p><p>Теоретик йәһәттән ай яңы айҙа башланырға тейеш булған, әммә ғәмәлдә ул һәр ваҡыт килеп сыҡмай, шуға күрә «гражданлыҡ яңы айы» менән «ай яңы айын» айырырға кәрәк була. </p><p>Йыл башы ла төрлө була: Афина календары буйынса йыл йәйге ҡояш торошонан һуң беренсе яңы айҙа башлана, беотий мәғлүмәттәре буйынса, ҡышҡы ҡояш торошонан һуң Фивала ҡулланыла. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Нума_Помпилий_календары"><span id=".D0.9D.D1.83.D0.BC.D0.B0_.D0.9F.D0.BE.D0.BC.D0.BF.D0.B8.D0.BB.D0.B8.D0.B9_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Нума Помпилий календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=27" title="Нума Помпилий календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=27" title="Нума Помпилий календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Нума Помпилий (беҙҙең эраға тиклем 753—673 йылдар) календарҙа ҙур реформа үткәрә, уның нигеҙендә <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">юлиан календары</a> индерелә. Уға тиклем римлеләр йылды март айынан башлап ун айға бүлә һәм декабрҙә тамамлана. Яңы календарға ярашлы, Янус һәм Феба аллалары хөрмәтенә ике яңы ай — <a href="/wiki/%D2%92%D0%B8%D0%BD%D1%83%D0%B0%D1%80" title="Ғинуар">ғинуар</a> һәм <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Февраль">февраль</a> айҙары индерелә. Шулай итеп, Нума Помпилий индергән календарь ун ике айҙан тора: </p> <ol><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82" title="Март">март</a> (31 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Апрель">апрель</a> (29 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9" title="Май">май</a> (31 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%8E%D0%BD%D1%8C" title="Июнь">июнь</a> (29 көн),</li> <li>квинтилис (31 көн),</li> <li>секстилис (29 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="Сентябрь">сентябрь</a> (29 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%82%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="Октябрь">октябрь</a> (31 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="Ноябрь">ноябрь</a> (29 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="Декабрь">декабрь</a> (29 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D2%92%D0%B8%D0%BD%D1%83%D0%B0%D1%80" title="Ғинуар">ғинуар</a> (29 көн),</li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Февраль">февраль</a> (28 көн)</li></ol> <p>Һуңынан квинтилиус һәм секстилиус <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Юлий Цезарь">Юлий Цезарь</a> һәм <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82" title="Октавиан Август">Октавиан Август</a> хөрмәтенә <a href="/wiki/%D0%98%D1%8E%D0%BB%D1%8C" title="Июль">июль</a> һәм <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82" title="Август">август</a> тип үҙгәртелә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Юлий_календары"><span id=".D0.AE.D0.BB.D0.B8.D0.B9_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Юлий календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=28" title="Юлий календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=28" title="Юлий календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="float: right;"><div style="border:solid #ccc; background: #fff; border-width: 1px 3px 3px 1px; text-align: center; padding-top:3px; float:left; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 7em"><div style="background: #aaa; color: #f9f9f9"><abbr title="Юлианский календарь, всемирное координированное время"><b>Бөгөн</b></abbr></div><a href="/wiki/24_%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="24 ноябрь"><span style="display: block;">Йәкшәмбе</span><span style="font-size: x-large; width: 100%; display: block; padding:6px 0px">11</span><span style="display: block;">ноябрь</span></a><b><a href="/w/index.php?title=2024_%D0%B9%D1%8B%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="2024 йыл (был бит юҡ)">2024</a></b><br /><small>[<span class="plainlinks"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=purge">яңыртырға</a></span></span>]</small></div></div> <p><a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлий календары</a> — Созиген етәкселегендәге <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BA%D3%99%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80%D0%B8%D3%99" title="Искәндәриә">Искәндәриә</a> астрономдары төркөмө тарафынан эшләнгән һәм <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Юлий Цезарь">Юлий Цезарь</a> тарафынан беҙҙең эраға тиклем 45 ғинуарҙа индерелгән ҡояш календары. </p><p>Юлий календары Рим календарын алмаштыра һәм эллинистик Мысырҙың астрономик мәҙәниәтендә нигеҙләнә. </p><p>Юлий календары буйынса йыл 1 ғинуарҙан башлана, сөнки тап ошо көндә беҙҙең эраға тиклем 153 йылдан комициялар һайлаған консулдар вазифаға инә. Юлий календарында ғәҙәти <a href="/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%BB" title="Йыл">йыл</a> 365 көндән тора һәм 12 <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9_(%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D1%8B%D1%82)" title="Ай (ваҡыт)">айға</a> бүленә. Һәр 4 йыл һайын <a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D0%B1%D0%B8%D1%81%D3%99_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Кәбисә йыл">кәбисә йылы</a> иғлан ителә, унда бер көн өҫтәлә — 29 февраль. Юлиан йылының уртаса оҙайлығы 365,25 көн тәшкил итә, был тропик йыл оҙонлоғонан 11 минутҡа оҙағыраҡ. </p><p>Боронғо Русь биләмәһендә календарь «Тыныслыҡ түңәрәге», «Сиркәү түңәрәге», индикт һәм «Бөйөк индикт» булараҡ билдәле булған<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Григорий_календары"><span id=".D0.93.D1.80.D0.B8.D0.B3.D0.BE.D1.80.D0.B8.D0.B9_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Григорий календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=29" title="Григорий календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=29" title="Григорий календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Gregorianscher_Kalender_Petersdom.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Gregorianscher_Kalender_Petersdom.jpg/220px-Gregorianscher_Kalender_Petersdom.jpg" decoding="async" width="220" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Gregorianscher_Kalender_Petersdom.jpg/330px-Gregorianscher_Kalender_Petersdom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Gregorianscher_Kalender_Petersdom.jpg/440px-Gregorianscher_Kalender_Petersdom.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="472" /></a><figcaption>Григориан календарын индереү. Римдағы <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%B3%D0%B5_%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80%D1%8B" title="Изге Пётр соборы">Изге Петр соборында</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим">Рим</a> папаһы Григорий XIII ҡәберендәге барельеф</figcaption></figure> <div style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 98px;"> <div style="background: #aaa; color: #f9f9f9;"><abbr title="Григорианский календарь, всемирное координированное время"><b>Бөгөн</b></abbr></div> <p><i><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D0%BA%D1%88%D3%99%D0%BC%D0%B1%D0%B5" title="Йәкшәмбе">Йәкшәмбе</a></i> </p><p><a href="/wiki/24_%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="24 ноябрь">24 ноябрь</a> </p><p><a href="/w/index.php?title=2024_%D0%B3%D0%BE%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="2024 год (был бит юҡ)">2024</a> <br /><small>[<span class="plainlinks"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=purge">яңыртырға</a></span></span>]</small> </p> </div> <p><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календары</a> — <a href="/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%8F%D1%88" title="Ҡояш">Ҡояш</a> тирәләй <a href="/wiki/%D0%95%D1%80" title="Ер">Ерҙең</a> циклик әйләнеше нигеҙендә ҡояш календары; бер циклдың оҙайлығы 365,2425 көн дауам итә; 400 йылға 97 <a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D0%B1%D0%B8%D1%81%D3%99_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Кәбисә йыл">кәбисә йылын</a> үҙ эсенә ала<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Юлий календары урынына яңы календарҙы ҡабул итеүҙең сәбәбе булып яҙғылыҡ <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD_%D1%82%D3%A9%D0%BD_%D1%82%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D2%99%D0%BB%D3%99%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%B5" title="Көн менән төн тигеҙләнеше">көн менән төн тигеҙләнешенең</a> Юлиан календарына ҡарата яйлап үҙгәреүе тора, уға ярашлы <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%85%D0%B0" title="Пасха">Пасха</a> датаһы билдәләнә, пасха тулы айҙарының астрономик айҙар менән тап килмәүе. </p><p>Григорий календары Рим папаһы Григорий XIII тарафынан католик илдәрҙә 1582 йылдың 4 октябрендә иҫке <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлий календары</a> урынына индерелә: <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%81%D0%B0%D2%99%D0%BD%D0%B0" title="Кесаҙна">кесаҙнанан</a> һуң икенсе көндө, 4 октябрҙә, <a href="/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%BC%D0%B0" title="Йома">йома</a>, 15 октябрҙә була. </p><p>1582 йылда <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Испания">Испания</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Италия">Италия</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Португалия">Португалия</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%87%D1%8C_%D0%9F%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%8F" title="Речь Посполитая">Речь Посполитая</a> (<a href="/wiki/%D0%91%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BA_%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%B7%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Бөйөк Литва кенәзлеге">Бөйөк Литва кенәзлеге</a> һәм <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0" title="Польша">Польша</a>), <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Франция">Франция</a>, Лотарингия григориан календарына күсә. </p><p>Григориан һәм Юлий календарҙары араһындағы айырма Австрия һәм Рәсәй армияһының 1805 йылдағы берлектәге ғәмәлдәрендә хата тыуҙырған тип иҫәпләнә, был Аустерлицта союздаштарҙы тар-мар итеүҙә ҙур роль уйнай<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Рәсәйҙә Григорий календары Халыҡ Комиссарҙары Советы тарафынан <a href="/wiki/1918_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1918 йыл">1918 йылдың</a> 26 ғинуарындағы указ менән индерелә, уға ярашлы <a href="/wiki/1918_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1918 йыл">1918 йыл</a>дың 31 ғинуарынан һуң 14 февралдән һуң килә. </p><p>Григорий календарына иң һуңғы күсеүселәрҙең береһе булып 1924 йылда <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Греция">Греция</a>, 1926 йылда <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8%D3%99" title="Төркиә">Төркиә</a> һәм 1928 йылда <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80" title="Мысыр">Мысыр</a> була<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Григорий календары буйынса йыл оҙайлығы 365,2425 көнгә тиң булырға тейеш. Кәбисәһеҙ йыл оҙайлығы — 365 тәүлек, <a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D0%B1%D0%B8%D1%81%D3%99_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Кәбисә йыл">кәбисә йыл</a>ы — 366. </p><p>Кәбисә йылдарын бүлеү: </p> <ul><li>400 һанына ҡалдыҡһыҙ бүленгән йыл — кәбисә;</li> <li>ҡалған йылдар — 100 һанына ҡалдыҡһыҙ бүленгән йыл— кәбисәһеҙ йыл;</li> <li>ҡалған йылдар — 4 һанына ҡалдыҡһыҙ бүленгән йыл — кәбисә йылы.</li></ul> <p>Шулай итеп, 1600 һәм 2000 йылдар кәбисә йылдары була, ә 1700, 1800 һәм 1900 йылдар кәбисәһеҙ йылдар булмай. </p><p>Григорий стиле буйынса көн менән төн тигеҙләнеше йылы менән сағыштырғанда тәүлегенә бер хата 3300 йыл эсендә йыйыла. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Яңы_Юлий_календары"><span id=".D0.AF.D2.A3.D1.8B_.D0.AE.D0.BB.D0.B8.D0.B9_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Яңы Юлий календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=30" title="Яңы Юлий календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=30" title="Яңы Юлий календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="border:1px solid #ccc; background: #fff; border-right:3px solid #ccc; border-bottom:3px solid #ccc; text-align: center; padding:3px; float:right; font-size: smaller; line-height: 1.3; margin-right: 4px; width: 75px;"> <div style="background: #aaa; color: #f9f9f9;"><abbr title="новоюлианский календарь, всемирное координированное время"><b>Бөгөн</b></abbr></div> <p><b><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D0%BA%D1%88%D3%99%D0%BC%D0%B1%D0%B5" title="Йәкшәмбе">Йәкшәмбе</a></b> </p><p><a href="/wiki/24_%D0%BD%D0%BE%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8C" title="24 ноябрь">24 ноябрь</a> </p><p><a href="/w/index.php?title=2024_%D0%B3%D0%BE%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="2024 год (был бит юҡ)">2024</a> <br /><small>[<span class="plainlinks"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=purge">яңыртырға</a></span></span>]</small> </p> </div> <p>Яңы Юлий календары — 1923 йылда Белград университетының математика һәм күк механикаһы профессоры серб астрономы Милутин Миланкович әҙерләгән Юлиан календарының модификацияһы. </p><p>Яңы Юлий календары 900 йыллыҡ циклға нигеҙләнгән. Был осорҙа 9 быуаттың кәбисә йылының 7-һе бөтөрөлә. Кәбисә йылдарына ул быуаттар буйына, ҡалған өлөшөндә 900-гә бүлгәндә 200 йәки 600 ҡалдыҡта ҡала. Улар: 200, 600, 1100, 1500, 2000, 2400, 2900, 3300, 3800 һ. б. </p><p>Йыл кәбисә йылы тип иҫәпләнә, әгәр: </p> <dl><dd>а) Уның һаны 4-кә бүленә һәм 100-гә бүленмәй;</dd> <dd>б) уның һаны 900-гә бүленә һәм 200 йәки 600 ҡалдыҡта ҡала.</dd></dl> <p>900 йылға 682 ябай һәм 218 кәбисә йылы тура килә. </p><p>Яңы Юлий календарында <a href="/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%BB" title="Йыл">йылдың</a> уртаса оҙонлоғо — 365,242222 тәүлек. Был тропик йылдың ысын оҙайлығынан (365,2421988 <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Тәүлек">тәүлек</a>) ни бары 0,000023 тәүлеккә, йәки 2 секундтан да кәм түгел. Бер көнлөк айырмалыҡ яҡынса 43 500 йыл эсендә бара. </p><p>Әлеге ваҡытта <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%BA%D3%99%D2%AF%D0%B5" title="Рус православие сиркәүе">Рус</a>, Иерусалим, Грузин һәм Серб сиркәүҙәре, шулай уҡ Афон монастырҙары <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан календарын</a> билдәләнгән байрамдарҙы иҫәпләү өсөн ҡуллана, башҡа бөтә урындағы сиркәүҙәр — Яңы Юлиан, 2800 йылға тиклем был сиркәү тулыһынса григориан менән тап килә<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Француз_республика_календары"><span id=".D0.A4.D1.80.D0.B0.D0.BD.D1.86.D1.83.D0.B7_.D1.80.D0.B5.D1.81.D0.BF.D1.83.D0.B1.D0.BB.D0.B8.D0.BA.D0.B0_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Француз республика календары</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=31" title="Француз республика календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=31" title="Француз республика календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Calendrier-republicain-debucourt2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Calendrier-republicain-debucourt2.jpg/220px-Calendrier-republicain-debucourt2.jpg" decoding="async" width="220" height="259" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Calendrier-republicain-debucourt2.jpg/330px-Calendrier-republicain-debucourt2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Calendrier-republicain-debucourt2.jpg/440px-Calendrier-republicain-debucourt2.jpg 2x" data-file-width="5784" data-file-height="6810" /></a><figcaption>1794 йылда француз революцион календары</figcaption></figure> <p>Француз республика (революцион) календары <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Франция">Францияла</a> <a href="/wiki/%D0%91%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BA_%D1%84%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7_%D0%B8%D0%BD%D2%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D1%8B" title="Бөйөк француз инҡилабы">Бөйөк француз инҡилабы</a> ваҡытында <a href="/wiki/1793_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1793 йыл">1793 йылдың</a> 5 октябрендәге Милли конвента декреты менән индерелә һәм <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BD_I" title="Наполеон I">Наполеон</a> тарафынан 1806 йылдың 1 ғинуарында бөтөрөлә. Был календарь буйынса йылдар иҫәбе <a href="/wiki/1792_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1792 йыл">1792 йылдың</a> 22 сентябрендә Беренсе Француз Республикаһына нигеҙ һалыныуҙан башлана. Был көн Республиканың 1-се вандемьеры була (календарь киләһе йылда ғына индерелһә лә). Һәр йыл 30 көнлөк ун ике айға бүленә. Ай ун көнлөк өс тиҫтә йылдан тора, декаданың һуңғы көнө — дәүләт хеҙмәткәрҙәре өсөн ял көнө була. Йыл аҙағында биш, <a href="/wiki/%D0%9A%D3%99%D0%B1%D0%B8%D1%81%D3%99_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="Кәбисә йыл">кәбисә йылында</a> — айҙарға индерелмәгән алты көн ҡала. Был көндәрҙең айырым исемдәре булған һәм байрам тип һаналған. </p><p>Республика календары Париж коммунаһы ваҡытында тергеҙелә һәм [[1871 йыл]дың <a href="/wiki/18_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%82" title="18 март">18 мартынан</a> <a href="/wiki/28_%D0%BC%D0%B0%D0%B9" title="28 май">28 май</a>ына тиклем эшләй. Бынан һуң <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календары</a> яңынан индерелә. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Календарь_терминдары"><span id=".D0.9A.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8C_.D1.82.D0.B5.D1.80.D0.BC.D0.B8.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Календарь терминдары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=32" title="Календарь терминдары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=32" title="Календарь терминдары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Йыл_башы"><span id=".D0.99.D1.8B.D0.BB_.D0.B1.D0.B0.D1.88.D1.8B"></span>Йыл башы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=33" title="Йыл башы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=33" title="Йыл башы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Яңы йыл — йыл башы <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Байрам">байрамы</a>, күп халыҡтар тарафынан ҡабул ителгән календарға ярашлы билдәләнә, йылдың һуңғы көнөнән киләһе йылдың беренсе көнөнә күсеү мәлендә килә. Яңы йылды байрам итеү йолаһы <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Месопотамия">Месопотамияла</a> беҙҙең эраға тиклем өсөнсө мең йыллыҡта уҡ булған. </p><p>Йыл башы <a href="/wiki/1_%D2%93%D0%B8%D0%BD%D1%83%D0%B0%D1%80" title="1 ғинуар">1 ғинуарҙан</a> Рим хакимы <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Юлий Цезарь">Юлий Цезарь</a> тарафынан беҙҙең эраға тиклем 45 йылда булдырыла.<sup id="cite_ref-Климишин—1990——288—289_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Климишин—1990——288—289-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Күпселек илдәр яңы йыл көнөн <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календарында</a> йылдың беренсе көнөндә <a href="/wiki/1_%D2%93%D0%B8%D0%BD%D1%83%D0%B0%D1%80" title="1 ғинуар">1 ғинуарҙа</a> билдәләй. <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8B%D0%BC%D1%8B%D2%A1_%D0%BE%D0%BA%D0%B5%D0%B0%D0%BD" title="Тымыҡ океан">Тымыҡ океанда</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%B8" title="Кирибати">Кирибати</a> утрауҙарында һәр ваҡыт Яңы йылды байрам итеү башлана<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Тымыҡ океанда Мидуэй утрауҙарында йәшәүселәр иҫке йылды һуңғыларҙан булып оҙаталар<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Иҫке Яңы йыл — Юлиан календары буйынса Яңы йыл байрамы (XX—XXI быуаттарҙа 13 ғинуарҙан 14 ғинуар төнөндә)<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ҡаҙағстанда, Рәсәйҙә, Белоруссияла, Украинала, Ҡырғыҙстанда, Сербияла, Швейцарияла һәм башҡа ҡайһы бер илдәрҙә билдәләнә. </p><p>Ҡайһы бер илдәр Яңы йылды ай календары буйынса билдәләй. </p><p><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Йәһүд календары">Йәһүд календары</a> буйынса йыл башы <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%85" title="Песах">Песаханан</a> һуң 163 көн үткәс (5 сентябрҙән дә иртәрәк һәм 5 октябрҙән дә һуңға ҡалмай) башлана. </p><p><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Ҡытай календары">Ҡытай календары</a> буйынса йыл башы ҡышҡы ай циклы аҙағындағы ҡышҡы яңы айға тап килтерелә, ул ҡышҡы ҡояш торошонан һуңғы ваҡытты ала (йәғни 21 декабрҙән һуң икенсе яңы айҙа). Григориан календарында был 21 ғинуар менән 21 февраль араһындағы көндәрҙең береһенә тап килә. </p><p>Вьетнам Яңы йылы Ҡытайҙың Яңы йылына тап килә. </p><p>Иран календары буйынса йыл башы (<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%83%D1%80%D1%83%D0%B7" title="Науруз">Науруз</a>) — 21 йәки 22 март (төнөн 30 эсфандан алып 1 фарвардинаға тиклем), яҙғы <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD_%D1%82%D3%A9%D0%BD_%D1%82%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D2%99%D0%BB%D3%99%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%B5" title="Көн менән төн тигеҙләнеше">көн менән төн тигеҙләнеше</a> көнө. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Рәсәйҙә_Яңы_йыл"><span id=".D0.A0.D3.99.D1.81.D3.99.D0.B9.D2.99.D3.99_.D0.AF.D2.A3.D1.8B_.D0.B9.D1.8B.D0.BB"></span>Рәсәйҙә Яңы йыл</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=34" title="Рәсәйҙә Яңы йыл бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=34" title="Рәсәйҙә Яңы йыл бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Рәсәйҙә <a href="/wiki/XV_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XV быуат">XV быуатҡа</a> тиклем <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан календары</a> буйынса йыл март айында (<a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Боронғо Рим">Боронғо Римдағы</a> кеүек) 20 йәки 21 мартта (йылға ҡарап) яҙғы <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD_%D1%82%D3%A9%D0%BD_%D1%82%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D2%99%D0%BB%D3%99%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%B5" title="Көн менән төн тигеҙләнеше">көн менән төн тигеҙләнеше</a> көнөндә башлана<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>1492 йылдан Яңы йыл 1 сентябрҙә башлана. </p><p><a href="/wiki/1700_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1700 йыл">1700 йылдан</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_I" title="Пётр I">Петр I</a> указы менән Рәсәйҙә, башҡа Европа илдәрендәге кеүек үк, Яңы йыл 1 ғинуарҙа билдәләнә (әммә Юлиан календары буйынса)<sup id="cite_ref-Климишин—1990——355_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Климишин—1990——355-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Рәсәйҙең <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календарына</a> күсеүенән һуң йыл башы Григориан календары буйынса 1 ғинуарға әйләнә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Эра"><span id=".D0.AD.D1.80.D0.B0"></span>Эра</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=35" title="Эра бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=35" title="Эра бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Эра — календарь һанай башлаған дата. </p><p>Төрлө дәүер башланған даталар исемлеге: </p> <ul><li>Антиохия дәүере — б.э.т. 5969 йылдың 1 сентябре (йәки 5517, 5507)</li> <li>Грек донъя быуаты — б. э. т. 5598 йылдың 1 сентябре</li> <li>Византия дәүере — беҙҙең эраға тиклем 5509 йылдың 1 сентябреАнтиохийская эра — 1 сентября 5969 года до н. э. (или 5517, 5507).</li> <li>Константинополь дәүере (боронғо рус) — б.э.т. 1 март 5508</li> <li>Болгар дәүере — б. э. т. 5504 йыл</li> <li>Александрия дәүере (Панодор дәүере) — б.э.т. 29 август 5493</li> <li>Энниан дәүере — беҙҙең эраға тиклем 5492 йылдың 25 марты</li> <li>Скалигер дәүере (Юлиан осоро) — б.э.т. 1 ғинуар 4713</li> <li>Йәһүд календары дәүере — беҙҙең эраға тиклем 3761 йылдың 7 октябре (иҫке стиль)</li> <li>Бишенсе Ҡояш дәүере (майя календары) — б.э.т. 3114 йылдың 11 йәки 13 авгусы</li> <li>Кали Юга — б.э.т. 3102 йылдың 18 феврале</li> <li>Хайк Патриарх дәүере (боронғо әрмән календары) — беҙҙең эраға тиклем 2492 йылдың 11 авгусы</li> <li>Авраам дәүере — беҙҙең эраға тиклем 2015 йылдың 1 октябре</li> <li>Олимпиада дәүере — беҙҙең эраға тиклем 776 йылдың 1 июле</li> <li>«Римға нигеҙ һалынғандан» дәүер — беҙҙең эраға тиклем 753 йылдың 21 апреле</li> <li>Набонассар дәүере — б.э.т. 747 йылдың 26 феврале (иҫке стиль.)</li> <li>Шаханхахи дәүере — беҙҙең эраға тиклем 559 йылдың 21 марты</li> <li>Нирвана дәүере беҙҙең эраға тиклем 543 йыл була</li> <li>Метон циклы — беҙҙең эраға тиклем 432 йылдың 15 июле</li> <li>Селевкидтар дәүере — б.э.т. 312 йылдың 1 октябре</li> <li>Тирия дәүере — б.э.т. 19 октябрь 125 йыл</li> <li>Сидон дәүере — б.э.т. 110 октябрь</li> <li>Викрам Самват дәүере — б.э.т. 57 йыл</li> <li>Цезарь антиохия дәүере — б.э.т. 48 йылдың 1 сентябре</li> <li>Юлиан дәүере — б. э. т. 1 ғинуар 45 йыл</li> <li>Август дәүере — б. э. т. 1 август 43 йыл</li> <li>Испания дәүере — б. э. т. 38 йылдың 1 ғинуары</li> <li>Акциуй дәүере — беҙҙең эраға тиклем 30 ғинуар</li> <li>«Христос тыумыштан» дәүере — беҙҙең эраның 1 ғинуары.</li> <li>Иерусалимдың емерелеүе — 1 сентябрь 69 йыл сентябрь</li> <li>Сака дәүере — 15 март 78 йыл</li> <li>Маккаве эраһы — 24 ноябрь 166 йыл</li> <li>Диоклетиан дәүере — 29 август 284 йыл</li> <li>Әрмән дәүере — 552 йылдың 11 июле</li> <li>Мосолман дәүере (Хиджри) — 16 июль 622 йыл</li> <li>Фарсы дәүере — 16 июнь 632<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Йәләл-әд-дин дәүере — б. э. т. 1079 йылдың 15 марты (иҫке стиль)</li> <li>Ғәҙән ханы дәүере — 13 март 1302 йыл<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Фасли дәүере — 1550 йылдың 10 сентябре<sup id="cite_ref-proznania2_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-proznania2-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Григориан дәүере — 15 октябрь 1582</li> <li>Республиканың дәүере (француз революцияһы) — 1792 йылдың 22 сентябре</li> <li>Баһаи дәүере — 1844 йылдың 24 майы<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Чуче дәүере 1912 йылдың 15 апреле<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>ЮНИХ дәүере — 1970 йылдың 1 ғинуарынан.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Кәбисә_йылы"><span id=".D0.9A.D3.99.D0.B1.D0.B8.D1.81.D3.99_.D0.B9.D1.8B.D0.BB.D1.8B"></span>Кәбисә йылы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=36" title="Кәбисә йылы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=36" title="Кәбисә йылы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Юлиан һәм Григориан календарҙарында кәбисә йылы — оҙайлығы 366 көн тәшкил иткән йыл — нормаль, кәбисәһеҙ йыл оҙайлығынан бер көнгә оҙағыраҡ. </p><p>Б. э. т. 45 йылдың 1 ғинуарында Рим диктаторы Гай <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Юлий Цезарь">Юлий Цезарь</a> астрономик йыл яҡынса 365,25 <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%AF%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Тәүлек">тәүлеккә</a> тиң булған календарь индерә. Был календарь <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан календары</a> тип аталған. Алты сәғәтлек тайпылыштарҙы тигеҙләү маҡсатында кәбисә йылы индерелә. Өс <a href="/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%BB" title="Йыл">йыл</a> 365 көн тип иҫәпләнә, ә һәр йылда <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Февраль">февраль</a> айында бер өҫтәмә көн өҫтәлә. </p><p>Рим календарында артабанғы календаларға (айҙың беренсе көнөнә), ноналарға (5-се йәки 7-се көн), идаларға (айҙың 13-сө йәки 15-се көнөнә) ҡарата көндәр иҫәпләнә. Шулай итеп, 24 февраль көнө <i>ante diem sextum calendas martii</i> («март календаларына тиклем алтынсы көн») тип билдәләнә. Цезарь февралгә Март календалары алдынан, йәғни 24 февралдең икенсе көнөнә икенсе алтынсы (<i>bis sextus</i>) көнө өҫтәлеүе тураһында ҡарар сығара. Февраль Рим йылының һуңғы айы итеп һайланған. Беренсе кәбисә йылы беҙҙең эраға тиклем 45 йыл була. </p><p><a href="/wiki/%D0%91%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="Быуат">Быуаттар</a> аҙағында сиркәү <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Байрам">байрамдары</a> менән бәйле яҙғы <a href="/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D3%99%D0%BD_%D1%82%D3%A9%D0%BD_%D1%82%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D2%99%D0%BB%D3%99%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%B5" title="Көн менән төн тигеҙләнеше">көн менән төн тигеҙләнеше</a> көнөндә үҙгәреш һиҙелә. <a href="/wiki/XVI_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XVI быуат">XVI быуатҡа</a> яҙғы көн менән төн тигеҙләнеше <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%85%D0%B0" title="Пасха">Пасха</a> көнөн билдәләү өсөн ҡулланылған <a href="/wiki/21_%D0%BC%D0%B0%D1%80%D1%82" title="21 март">21 мартҡа</a> ҡарағанда яҡынса 10 көн алдараҡ була. </p><p>Тупланған хатаны ҡаплау һәм киләсәктә бындай үҙгәрешкә юл ҡуймау өсөн 1582 йылда Рим папаһы Григорий XIII календарҙы реформалай. Уртаса календарь йыл ҡояшҡа ярашлы яҡшыраҡ булһын өсөн кәбисә йылдарының ҡағиҙәһен үҙгәртергә ҡарар ителә. Кәбисә йылы элеккесә дүрткә бүленгән була, әммә 100-гә бүленгәндәр өсөн иҫкәрмә яһала. Ошо ваҡыттан алып бындай йылдар кәбисә йылдары тик 400-гә бүленгәндә генә була. Кәбисә йылында өҫтәмә көн индерелә — <a href="/wiki/29_%D1%84%D0%B5%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="29 февраль">29 февраль</a>. </p><p><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Йәһүд календары">Йәһүд календарында</a> кәбисә йылы — бер көн түгел, ә ай өҫтәлгән йыл була. Йәһүд календары ай айына нигеҙләнгән, шуға күрә астрономик Ҡояш йылынан ун ике айлыҡ йыл яҡынса 11 көнгә артта ҡала. Ай йылдарын Ҡояш йылы менән тиңләштереү өсөн ун өс айлыҡ кәбисә йылы индерелә. 19 йыллыҡ цикл 12 ябай һәм 7 кәбисә йылын үҙ эсенә ала. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Пролептик_календары"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.BE.D0.BB.D0.B5.D0.BF.D1.82.D0.B8.D0.BA_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Пролептик календары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=37" title="Пролептик календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=37" title="Пролептик календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Пролептик календарь — календарҙың үҙен индергән көндән иртәрәк даталарҙы күрһәтеү өсөн ҡулланылған календарь. Мәҫәлән, беҙҙең дәүергә тиклемге барлыҡ даталарға һылтанып, беҙҙең эраға тиклем 1 ғинуарҙан ғына индерелгән <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Юлиан календары</a> йышыраҡ ҡулланыла — шуға күрә алдағы даталар пролептик юлиан календары буйынса билдәләнә. Юлиан календары ҡулланылмаған төбәктәрҙә ваҡиғалар пролептик Григориан календары буйынса билдәләнә, ул 1582 йылдың 15 октябрендә Григориан календары барлыҡҡа килгәнгә тиклем ваҡиғаларҙың Григориан календары ҡағиҙәләре буйынса даталаныуын билдәләй. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Баҡсасылыҡ_календары"><span id=".D0.91.D0.B0.D2.A1.D1.81.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D2.A1_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Баҡсасылыҡ календары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=38" title="Баҡсасылыҡ календары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=38" title="Баҡсасылыҡ календары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Баҡсасылыҡ календары баҡсасылар һәм баҡсасылар тарафынан үҫемлектәрҙең ултыртыу датаһын теүәл билдәләү өсөн ҡулланыла. Даталар туранан-тура һауа шарттарына, үҫемлектәрҙең үҙенсәлегенә бәйле. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мәңгелек_календарь"><span id=".D0.9C.D3.99.D2.A3.D0.B3.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D0.BA_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8C"></span>Мәңгелек календарь</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=39" title="Мәңгелек календарь бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=39" title="Мәңгелек календарь бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Мәңгелек календарь — матрица, ул аҙнаның ҡайһы көнөндә ниндәй дата оҙайлы ваҡыт арауығына (ғәҙәттә бер нисә тиҫтә йәки йөҙ йыл) тура килеүен белергә мөмкинлек бирә. Мәңгелек календарҙарҙың күбеһе һайлап алынған йылдың һайланма айына календарь селтәрен булдыра. </p><p>Мәңгелек календарҙар аҙна көнөн билдәләү өсөн генә түгел, мәҫәлән, датаһыҙ сиркәү байрамдарын да билдәләү өсөн дә ҡулланыла ала. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Календарҙың_яңы_проекттары"><span id=".D0.9A.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D2.99.D1.8B.D2.A3_.D1.8F.D2.A3.D1.8B_.D0.BF.D1.80.D0.BE.D0.B5.D0.BA.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80.D1.8B"></span>Календарҙың яңы проекттары</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=40" title="Календарҙың яңы проекттары бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=40" title="Календарҙың яңы проекттары бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Григорий календарының бер нисә етешһеҙлеге бар: </p> <ul><li>айҙар оҙонлоғо тигеҙ түгел (28, 29, 30, 31 көн);</li> <li>кварталдар тигеҙһеҙ түгел (90, 91, 92 көн);</li> <li>ярты йыл тигеҙ түгел (181, 182, 184 көн)<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>;</li> <li>аҙна көндәре менән айҙағы көндәр һанының тап килмәй;</li> <li>һәр яңы йыл аҙнаның икенсе көнөндә башлана;</li> <li>астрономик йылдан алда бара (кисектереү көнө 3300 йыл эсендә үтә).</li></ul> <p>Шуға күрә һуңғы ике быуатта календарь реформаһы буйынса тиҫтәләгән проект тыуған<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. 1888 йылда француз астрономы Гюстав Армелиндың тәҡдиме иң етди тәҡдимдәрҙең береһе була. Армелин календарында йыл 4 кварталға бүленә, уларҙың һәр береһенең бер айы бар, 31 көн менән, икеһе — 30, аҙнаның бөтә көндәре билдәле бер һандарға бәйләнгән. Бер көн, өҫтәмәһен, 30 декабрҙән һуң индерәләр — был халыҡтарҙың тыныслыҡ һәм дуҫлыҡ байрамы.1950-се йылдарҙа <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%BA%D3%99%D0%BD_%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D0%BB%D3%99%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80_%D0%9E%D0%B9%D0%BE%D1%88%D0%BC%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы">БМО</a>-ла фекер алышыуҙар уңышһыҙ тамамлана. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Төп_календарҙар_тураһында_ҡыҫҡа_мәғлүмәт"><span id=".D0.A2.D3.A9.D0.BF_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D2.99.D0.B0.D1.80_.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0.D2.BB.D1.8B.D0.BD.D0.B4.D0.B0_.D2.A1.D1.8B.D2.AB.D2.A1.D0.B0_.D0.BC.D3.99.D2.93.D0.BB.D2.AF.D0.BC.D3.99.D1.82"></span>Төп календарҙар тураһында ҡыҫҡа мәғлүмәт</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=41" title="Төп календарҙар тураһында ҡыҫҡа мәғлүмәт бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=41" title="Төп календарҙар тураһында ҡыҫҡа мәғлүмәт бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Календары </th> <th>Нигеҙ һалынған </th> <th>Эш башланы </th> <th>Циклы календаре </th> <th>Кәбисә йылда </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D2%93%D0%BE_%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Боронғо Мысыр календары">Египет календары</a> </td> <td>Билдәһеҙ </td> <td>Б. э. т. 2770—2767 йылдар </td> <td>Ҡояш йылы, 12 айҙан 30 көнгә тиклем 365 көн плюс биш өҫтәмә көн </td> <td>1461 йылда календарҙың башы, Ҡояш йылынан бер йыл артта ҡалып, Ҡояш циклы башына әйләнеп ҡайта. </td></tr> <tr> <td>Ацтек календары </td> <td>Ольмектар </td> <td>Беҙҙең эраға тиклем XII быуат </td> <td>Гражданлыҡ циклы шиупоуалли </td> <td>365 көнлөк цикл плюс 6 сәғәт </td></tr> <tr> <td>Майя календары </td> <td>Билдәһеҙ </td> <td>Билдәһеҙ </td> <td>Календарь йыл — Хааб </td> <td>20 көндән торған 18 айлыҡ цикл плюс 5 көн </td></tr> <tr> <td>Инктар <p>календары </p> </td> <td>Манко-КапаАмаут </td> <td>билдәһеҙ </td> <td>Ай-ҡояш йылы, </td> <td>30 көндән 12 айлыҡ цикл </td></tr> <tr> <td>Рим <p>календары </p> </td> <td>Нума Помпилиус </td> <td>Беҙҙең эра-ға тиклем VIII быуат </td> <td>Ай йылы, тәүҙә 10 ай, һуңынан 12 ай </td> <td>Даими булмаған үҙгәрештәр </td></tr> <tr> <td>Вавилон календары </td> <td>билдәһеҙ </td> <td>Беҙҙең эраға тиклем VI быуат </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <td>Боронғо грек <p>календары </p> </td> <td>Солон </td> <td>Б. э. т. 594 йыл </td> <td>Ҡояш йылы </td> <td>Цикл 8 йыл, цикл-дың 3, 5 һәм 8-се йылында кәбисә айын индереү </td></tr> <tr> <td>Боронғо грек <p>календары </p> </td> <td>Метон </td> <td>Б. э. т. 432 йыл </td> <td>Ай-ҡояш йылы </td> <td>19 циклы йылда — 235 ай ай. Кәбисә— 3, 5, 8, 11, 13, 16 циклы һәм йылдың 19 </td></tr> <tr> <td>Боронғо грек <p>календары </p> </td> <td>Каллипт </td> <td>Б. э. т. 330 йыл </td> <td>Ай-ҡояш йылы </td> <td>Метонов циклының камиллашыуы. Циклға 76 йыл, шуларҙың дүртәүһе — кәбисә йылдары </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Юлиан календары">Григориан календары</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A6%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Юлий Цезарь">Юлий Цезарь</a> </td> <td>Беҙҙең эраға тиклем 45 йылдың 1 ғинуарынан. </td> <td>Йылда 365 көн һәм 6 сәғәт </td> <td>Кәбисә йыл һәр дүрт йыл һайын </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D2%BB%D2%AF%D0%B4_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Йәһүд календары">Йәһүд календары</a> </td> <td>Гиллель II </td> <td>359 йыл </td> <td>Ай-ҡояш йылы </td> <td>19 йыл циклы, шуларҙың 7-һендә ай өҫтәлә </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" class="mw-redirect" title="Мосолман календары">Ислам календары</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%9C%D3%A9%D1%85%D3%99%D0%BC%D0%BC%D3%99%D1%82_(%D0%9F%D3%99%D0%B9%D2%93%D3%99%D0%BC%D0%B1%D3%99%D1%80)" title="Мөхәммәт (Пәйғәмбәр)">Мөхәммәт</a> </td> <td>622 йылдың 16 июленән </td> <td>354 һәм 355 көнлөк Ай йылы </td> <td>Ғәрәп циклы: 30 йыл, шуларҙың 11-е — кәбисә йылдары. «Төрөк циклы»: 8 йыл, шул иҫәптән 3 кәбисә йыл. Көн ҡояш байығандан һуң башлана. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BD_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Григориан календары">Григориан календары</a> </td> <td>XIII </td> <td>Католик илдәрҙә 1582 йылдың 15 октябренән, Германия протестант 1700 йылдың 1 мартынан, 1752 йылдан Англия, 1753 йылдан Швеция, 1873 йылдан Япония, 1916 йылдан Болгария һәм Төркиә, 1918 йылдың 14 февраленән Совет Рәсәйе, 1919 йылдан Румыния, 1923 йылдан Греция, 1949 йылдан Ҡытай </td> <td>Ҡояшлы йыл 365 йәки 366 көн </td> <td>400 йыл циклы, кәбисә йылы, әгәр ул 100-ҙән күп түгел, ә 4-кә күп булһа, кәбисә йылы, һәм 400-гә артҡан йыл </td></tr> <tr> <td>Яңы Юлиан <p>календары </p> </td> <td>Миланкович Милутин </td> <td> </td> <td>Ҡояшлы йыл 365 йәки 366 көн </td> <td>Цикл 900 йыл, кәбисә йыл, </td></tr> <tr> <td>Руми <p>календары </p> </td> <td>солтан <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D1%85%D0%BC%D3%99%D1%82_IV" title="Мәхмәт IV">IV Мәхмәт</a> </td> <td>1667 </td> <td>Ҡояш йылы </td> <td>Кәбисә йыл һәр дүрт йыл һайын </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Телдән_иҫәпләнгән_календарь"><span id=".D0.A2.D0.B5.D0.BB.D0.B4.D3.99.D0.BD_.D0.B8.D2.AB.D3.99.D0.BF.D0.BB.D3.99.D0.BD.D0.B3.D3.99.D0.BD_.D0.BA.D0.B0.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80.D1.8C"></span>Телдән иҫәпләнгән календарь</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=42" title="Телдән иҫәпләнгән календарь бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=42" title="Телдән иҫәпләнгән календарь бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Календарҙарҙың төҙөлөшө ҡатмарлы булыуға ҡарамаҫтан (йылдың төрлө оҙонлоғонда, айҙа), улар өсөн телдән иҫәпләү ысулдары бар. <a href="/wiki/XIX_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XIX быуат">XIX быуатта</a> Григориан календарының телдән иҫәпләүҙәрен француз Жак Иноди, <a href="/wiki/XX_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XX быуат">XX быуатта</a> — француз Морис Дагбер башҡара<sup id="cite_ref-Пекелис_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Пекелис-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>1990-сы йылдарҙан алып Рәсәй иҫәпсеһе Владимир Кутюков билдәле — «кеше-календарь», ул Юлиан һәм Григориан календарҙарының календарь мәсьәләләрен күҙ уңында тотоп б. э. 1 йылдан алып сикһеҙлеккә тиклем телдән яуабын таба<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Хәҙерге заман иҫәпләгестәре араһында шулай уҡ Юсниер Виера билдәле — куба-америка математигы, феноменаль иҫәпләгес, телдән календарь иҫәпләү өлкәһендә донъя рекордсыһы, календарь мәсьәләләрен Григориан календары буйынса хәл итә.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Шулай_уҡ_ҡарағыҙ"><span id=".D0.A8.D1.83.D0.BB.D0.B0.D0.B9_.D1.83.D2.A1_.D2.A1.D0.B0.D1.80.D0.B0.D2.93.D1.8B.D2.99"></span>Шулай уҡ ҡарағыҙ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=43" title="Шулай уҡ ҡарағыҙ бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=43" title="Шулай уҡ ҡарағыҙ бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="CategoryTreeTag" data-ct-options="{"mode":10,"hideprefix":20,"showcount":false,"namespaces":false,"notranslations":false}"><div class="CategoryTreeSection"><div class="CategoryTreeItem"><span class="CategoryTreeBullet"><a class="CategoryTreeToggle" data-ct-title="Календарь" aria-expanded="false"></a> </span> <bdi dir="ltr"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Категория:Календарь">Календарь</a></bdi></div><div class="CategoryTreeChildren" style="display:none"></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Иҫкәрмә"><span id=".D0.98.D2.AB.D0.BA.D3.99.D1.80.D0.BC.D3.99"></span>Иҫкәрмә</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=44" title="Иҫкәрмә бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=44" title="Иҫкәрмә бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small" style="column-count:2;-moz-column-count:2;-webkit-column-count:2;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">François Bertemes: <i>Die Sonne und ihre Bedeutung im religiös-mythologischen Kontext der Urgeschichte Mitteleuropas.</i> In: Andrea Bärnreuther (Hrsg.): <i>Die Sonne. Brennpunkt der Kulturen der Welt.</i> Minerva, Berlin 2009, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/9783938832493" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-938832-49-3</a>, S. 94-126 <span class="ref-info" title="Немец телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(нем.)</span></span> </li> <li id="cite_note-Климишин—1990——288—289-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Климишин—1990——288—289_2-0">2,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Климишин—1990——288—289_2-1">2,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFКлимишин1990">Климишин, 1990</a>, с. 288—289</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">О писании впредь Генваря с 1 числа 1700 года во всех бумагах лета от Рождества Христова, а не от сотворения мира : Именный : [Указ] № 1735, 19 декабря 1699 г. / Петр Алексеевич // Российская империя. Полное собрание законов Российской Империи c 1649 года. Том 3, 1689—1699. — Санкт-Петербург : Печатано в Типографии II Отделения Собственной Его Императорского Величества Канцелярии, 1830. — С. 680—681</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95" class="mw-redirect" title="ЭСБЕ">ЭСБЕ</a>, статья «Воскресный отдых»</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Heydari-Malayeri, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aramis.obspm.fr/~heydari/divers/ir-cal-eng.html">A concise review of the Iranian calendar</a>, Paris Observatory. <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span> </li> <li id="cite_note-autogenerated2-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-autogenerated2_6-0">6,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-autogenerated2_6-1">6,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B6%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2,_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кинжалов, Ростислав Васильевич (был бит юҡ)">Кинжалов, Ростислав Васильевич</a>, книга «Культура <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_(%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F)" title="Майя (цивилизация)">древних майя</a>», издательство «Наука», ленинградское отделение, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4" class="mw-redirect" title="Ленинград">Ленинград</a>, 1971, с. 141.</span> </li> <li id="cite_note-autogenerated1-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-autogenerated1_7-0">7,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-autogenerated1_7-1">7,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%BF,_%D0%A7%D0%B0%D1%80%D0%BB%D1%8C%D0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Галленкамп, Чарльз (был бит юҡ)">Чарльз Галленкамп</a>, книга «Майя. Загадка исчезнувшей цивилизации» пер. с английского, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Москва">Москва</a>, издательство «Наука» 1966, с. 86.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">А. Н. Зелинский. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.religare.ru/print9083.htm">Конструктивные принципы древнерусского календаря</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2012 йыл 5 ғинуар <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120105095448/http://www.religare.ru/print9083.htm">архивланған</a>.</span></small> // Контекст. М., 1978. С. 62—135.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rg.ru/2011/06/06/vremya-dok.html">Федеральный закон Российской Федерации от 3 июня 2011 г. N 107-ФЗ «Об исчислении времени», ст. 2, п. 2</a>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/w/index.php?title=%D0%A7%D1%8D%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D0%B5%D1%80,_%D0%94%D1%8D%D0%B2%D0%B8%D0%B4_%D0%94%D0%B6%D0%B5%D1%84%D1%84%D1%80%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Чэндлер, Дэвид Джеффри (был бит юҡ)">Дэвид Джеффри Чэндлер</a><sup><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/David_G._Chandler" class="extiw" title="en:David G. Chandler"><span style="font-style:normal; font-weight:normal;" title="David G. Chandler — инглиз телендә мәҡәлә версияһы">[en]</span></a></sup>.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">From the Rhine to the Danube</span> // The Campaigns of Napoleon. — New York: Scribner, 1973. — P. 383. — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/0025236601" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-02-523660-1</a>.</span> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>Крис Тёрни.</i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248">Изменчивый календарь</span> // <a rel="nofollow" class="external text" href="http://static.ozone.ru/multimedia/book_file/1002037746.pdf">Кости, скалы и звезды. Наука о том, когда что произошло</a> = Bones, Rocks and Stars: The Science of When Things Happened. — Альпина нон-фикшн. — 240 p. — <span style="white-space: nowrap;">3000 экз.</span> — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/9785916710878" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-91671-087-8</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/9780230551947" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-230-55194-7</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">В. Хулап <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.liturgica.ru/bibliot/kalender.html">Реформа календаря и пасхалии: история и современность</a>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="ru"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://top.rbc.ru/society/31/12/2012/839214.shtml">Новый 2013 год наступил в России :: Общество :: Top.rbc.ru</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на языке урыҫ теле">(урыҫ)</span></span>. <small>Дата обращения: 3 ғинуар 2013.</small> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6DQs1XTCD?url=http://top.rbc.ru/society/31/12/2012/839214.shtml">Архивировано</a> 5 ғинуар 2013 года.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="ru"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vmdaily.ru/news/zhiteli-ostrovov-v-tihom-okeane-uzhe-prazdnuyut-novij-god1356953913.html">Вечерняя Москва - Жители островов в Тихом океане уже празднуют Новый год</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на языке урыҫ теле">(урыҫ)</span></span>. <small>Дата обращения: 3 ғинуар 2013.</small> <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6DQs4nxm7?url=http://www.vmdaily.ru/news/zhiteli-ostrovov-v-tihom-okeane-uzhe-prazdnuyut-novij-god1356953913.html">Архивировано</a> 5 ғинуар 2013 года.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.calend.ru/holidays/0/0/5/">Старый Новый год</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rusarch.ru/cherepnin1.htm">Черепнин Л. В. Русская хронология. М., 1944. § 5.</a></span> </li> <li id="cite_note-Климишин—1990——355-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Климишин—1990——355_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFКлимишин1990">Климишин, 1990</a>, с. 355</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://heritageinstitute.com/zoroastrianism/calendar/index.htm">Zoroastrian calendar.</a> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Фасих Ахмад ибн Джалал ад-Дин Мухаммад ал-Хавафи. Фасихов свод. Ташкент, 1980; Началом этого календаря обычно считается 700/1300-1301 год, что соответствует пятому году правления Газан-хана (см.: Цыбульский. Современные календари, с. 207). Однако, по мнению Шараф ад-Дина Али Йазди, известного историографа XV века, современника Фасиха Хавафи, некоторые из пользовавшихся этим календарём «людей канцелярии» для начала «ханского летосчисления» брали год восшествия на престол Хулагу-хана — основателя монгольской династии в Иране (654/1256 — 663/1264-1265 годы), а другие — Газан-хана (694/1294-1295 — 703/1303-1304 годы) (см.: Йазди. Мукаддима-и Зафар-наме, л. 9а).</span> </li> <li id="cite_note-proznania2-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-proznania2_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://proznania.ru/?page_id=243">Календари Индии</a>.<sup class="noprint" style="white-space: nowrap">[<i><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Википедия:Авторитетные источники (был бит юҡ)"><span style="" title="утверждение основано на неавторитетном источнике (19 апреля 2018)">неавторитетный источник?</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyclopedia.astrologer.ru/cgi-bin/index?E/epoche.html">Новая астрологическая энциклопедия.</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kcna.co.jp/item/1997/9708/news8/25.htm#4">Rules on use of Juche Era adopted.</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2010 йыл 13 март <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100313071908/http://www.kcna.co.jp/item/1997/9708/news8/25.htm#4">архивланған</a>.</span></small> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Первое полугодие на два — три дня короче второго.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://personal.ecu.edu/mccartyr/calendar-reform.html"><i>R. McCarty</i>, Calendar reform</a><span style="font-size:85%; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d)">(недоступная ссылка)</span></span> </li> <li id="cite_note-Пекелис-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Пекелис_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%81,_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%94%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пекелис, Виктор Давыдович (был бит юҡ)">В. Пекелис</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.is/20121225100225/http://jorigami.narod.ru/NewDoc/V_Pekelis_Phenomena_of_calculations.htm">Чудо-счётчики</a> // <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B0-%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D1%91%D0%B6%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Техника-молодёжи (был бит юҡ)">Техника-молодёжи</a>, № 7, 1974 г.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i>В. Д. Пекелис.</i> Твои возможности, человек! — 4-е, перераб. и доп. — Москва: Знание, 1984. — С. 36—44. — 272 с. — <span style="white-space: nowrap;">200 000 экз.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Человек-календарь</span> // Диво 93. Чудеса. Рекорды. Достижения. — Москва: Диво, 1993. — С. 29. — 191 с. — <span style="white-space: nowrap;">100 000 экз.</span> — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/587012008X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-87012-008-X</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Человек-календарь</span> // Диво. Чудеса. Рекорды. Достижения. — Москва: Диво, 1998. — С. 30—31. — 224 с. — <span style="white-space: nowrap;">15 000 экз.</span> — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/5870120144" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-87012-014-4</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Календарь в голове</span> // Диво. Чудеса. Рекорды. Достижения. — Москва: Диво, 2001. — С. 29—30. — 287 с. — <span style="white-space: nowrap;">10 000 экз.</span> — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/5870120179" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-87012-017-9</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Календарь в голове</span> // Диво. Чудеса. Рекорды. Достижения. — Москва: Диво, 2005. — С. 28—29. — 208 с. — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/5870120233" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-87012-023-3</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Человек-календарь</span> // Книга рекордов «Левша». — Москва: Издательский дом «Вся Россия», 2004. — С. 123. — 336 с. — <span style="white-space: nowrap;">4000 экз.</span></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a></i> сайтында <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ru.youtube.com/watch?v=qhW5r1teHjg">Удивительные люди. 4 Сезон. 8 выпуск. Владимир Кутюков. Человек-календарь</a> </span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cubaheadlines.com/young_cuban_fourth_in_mental_calculus_olympiad.html_0">Young cuban fourth in mental calculus olympiad</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2012 йыл 11 март <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120311075133/http://www.cubaheadlines.com/young_cuban_fourth_in_mental_calculus_olympiad.html_0">архивланған</a>.</span></small> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cubaheadlines.com/cuban_prodigy_up_for_another_guinness_record.html">Cuban prodigy up for another Guinness Record</a> <span class="ref-info" title="Инглиз телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(инг.)</span>.</span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Әҙәбиәт"><span id=".D3.98.D2.99.D3.99.D0.B1.D0.B8.D3.99.D1.82"></span>Әҙәбиәт</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=45" title="Әҙәбиәт бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=45" title="Әҙәбиәт бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><ul><li><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFБольшая_российская_энциклопедия2008"><span data-wikidata-qualifier-id="P248"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bigenc.ru/physics/text/2035097">Календарь</a></span> // Большая российская энциклопедия. Том 12. — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default" title="Москва">М</span>., 2008. — С. 491.</span></li> <li><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D1%82%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Витковский, Василий Васильевич (был бит юҡ)">Витковский В. В.</a></i> <span data-wikidata-qualifier-id="P248"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/s:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" class="extiw" title="ru:s:ЭСБЕ/Календарь">Календарь</a></span> // <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B3%D0%B0%D1%83%D0%B7_%D2%BB%D3%99%D0%BC_%D0%95%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%A3_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA_%D2%BB%D2%AF%D2%99%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге">Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге</a>: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default;" title="Санкт-Петербург">СПб.</span>, 1890—1907.</span> <span class="ref-info" title="Рус телендә" style="font-size:85%; cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);">(рус.)</span></li> <li><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343" id="CITEREFЭнциклопедический_словарь_юного_математика1985"><span data-wikidata-qualifier-id="P248">Календарь</span> // <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/libgen_00069640">Энциклопедический словарь юного математика</a> / Сост. А. П. Савин. — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default" title="Москва">М</span>.: <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BA%D0%B0_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Педагогика (издательство) (был бит юҡ)">Педагогика</a>, 1985. — С. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/libgen_00069640/page/n128">128</a>—130. — 352 с.</span></li> <li><i><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_%D0%9D%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0" class="extiw" title="ru:Брагинская, Нина Владимировна">Брагинская Н. В.</a></i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ec-dejavu.ru/c/Calendar.html">Календарь</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2010 йыл 23 сентябрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100923231053/http://ec-dejavu.ru/c/Calendar.html">архивланған</a>.</span></small> // <a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%84%D1%8B_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0_(%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F)" class="extiw" title="ru:Мифы народов мира (энциклопедия)">Мифы народов мира</a>. Т. 1. М., 1991, с. 612—615.</li> <li><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%83%D1%8D%D0%BD_%D0%B4%D0%B5,_%D0%96%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бургуэн де, Жаклин (был бит юҡ)">Бургуэн Ж. де</a>.</i> Календарь. История и современность / пер. с франц. В. Шабаевой. — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default" title="Москва">М</span>.: <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%D0%A1%D0%9F%D0%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Астрель-СПб (был бит юҡ)">Издательство Астрель</a>; <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%A1%D0%A2_(%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="АСТ (издательство) (был бит юҡ)">Издательство АСТ</a>, 2006. — 144 с. — (История. Открытие). — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/517026786X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-17-026786-X</a>. — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/5271101967" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-271-10196-7</a>. — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D1%81%D1%8B%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B/2070534405" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 2-07-053440-5</a>.</span></li> <li><span class="citation no-wikidata" data-wikidata-property-id="P1343"><i><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BA,_%D0%98%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%84_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Полак, Иосиф Фёдорович (был бит юҡ)">Полак И. Ф.</a></i> Время и календарь. — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default" title="Москва">М</span>.: <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гостехиздат (был бит юҡ)">Гостехиздат</a>, 1947. — 44 с. — (<a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%83%D1%87%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_(%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Научно-популярная библиотека (Гостехиздат) (был бит юҡ)">Научно-популярная библиотека</a>). — <span style="white-space: nowrap;">500 000 экз.</span></span></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Һылтанмалар"><span id=".D2.BA.D1.8B.D0.BB.D1.82.D0.B0.D0.BD.D0.BC.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.80"></span>Һылтанмалар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&veaction=edit&section=46" title="Һылтанмалар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&action=edit&section=46" title="Һылтанмалар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://calendar.yuretz.ru/">Вечный календарь. Удобно посмотреть на любой год.</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://github.com/notdest/png-many-years-calendar/blob/master/README.ru.md">Календарь на один век</a> — файлы для печати календарей на большие сроки.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://razumru.ru/science/popular/krainev.htm">Крайнев А. М. Современный календарь.</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2021 йыл 30 ноябрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211130132146/https://razumru.ru/science/popular/krainev.htm">архивланған</a>.</span></small></li></ul></li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Календарь&oldid=1277597">https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Календарь&oldid=1277597</a>» битенән алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Махсус:Категориялар">Категориялар</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Cite_web_(%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%8C_webcitation-%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D0%B2:_deadlink_no)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Категория:Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no) (был бит юҡ)">Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%80:%D0%AD%D0%B7%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA" title="Категория:Ҡалыптар:Эзотерик">Ҡалыптар:Эзотерик</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C" title="Категория:Календарь">Календарь</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Йәшерелгән категориялар: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%87%D0%B8%D0%BC%D0%B8_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8" title="Категория:Википедия:Статьи с нерабочими ссылками">Википедия:Статьи с нерабочими ссылками</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:ISBN_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B5_%D2%BB%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D2%BB%D1%8B%D0%BD_%D2%A1%D1%83%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80" title="Категория:ISBN серле һылтанмаһын ҡулланған биттәр">ISBN серле һылтанмаһын ҡулланған биттәр</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Был бит һуңғы тапҡыр 14:55 6 сентябрь 2024 үҙгәртелгән.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> буйынса рөхсәт ителгән; өҫтәмә шарттар ҡулланылыуы мөмкин. Тулыраҡ мәғлүмәт алыу өсөн, <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Ҡулланыу шарттарын</a> ҡарағыҙ.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Сер һаҡлау сәйәсәте</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D1%81%D1%83%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0">Википедия тураһында</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%88_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%83">Яуаплылыҡтан баш тартыу</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртип кодексы</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Эшләүселәр</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ba.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie ҡулланыу тураһында белдереү</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ba.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобиль версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-5nd9x","wgBackendResponseTime":671,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.297","walltime":"0.401","ppvisitednodes":{"value":5029,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":50310,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12455,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":26104,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 247.182 1 -total"," 45.84% 113.318 1 Ҡалып:Иҫкәрмәләр"," 20.13% 49.748 8 Ҡалып:Китап"," 10.23% 25.276 2 Ҡалып:Cite_web"," 9.98% 24.677 5 Ҡалып:Книга"," 6.68% 16.505 1 Ҡалып:Башҡа_йыл_иҫәбенә_күсеү"," 4.82% 11.924 1 Ҡалып:ВТ-ЭСБЕ"," 4.20% 10.382 1 Ҡалып:Иранский_календарь_Сегодня"," 3.70% 9.137 1 Ҡалып:Нп5"," 3.58% 8.861 2 Ҡалып:Төп_мәҡәлә"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.022","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1710393,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-5nd9x","timestamp":"20241124083810","ttl":21600,"transientcontent":true}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u041a\u0430\u043b\u0435\u043d\u0434\u0430\u0440\u044c","url":"https:\/\/ba.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8C","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12132","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12132","author":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u043f\u0440\u043e\u0435\u043a\u0442\u0442\u0430\u0440\u044b\u043d\u0434\u0430 \u04a1\u0430\u0442\u043d\u0430\u0448\u044b\u0443\u0441\u044b\u043b\u0430\u0440"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u0424\u043e\u043d\u0434\u044b","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-10-04T07:28:45Z","dateModified":"2024-09-06T14:55:02Z"}</script> </body> </html>