CINXE.COM
Git - Git Nədir?
<!DOCTYPE html> <html lang="az"> <head> <meta charset='utf-8'> <meta content='IE=edge,chrome=1' http-equiv='X-UA-Compatible'> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1"> <title>Git - Git Nədir?</title> <link href="/favicon.ico" rel='shortcut icon' type='image/x-icon'> <link rel="stylesheet" href="/application.min.css"> <script src="/js/modernizr.js"></script> <script src="/js/modernize.js"></script> </head> <body id="documentation"> <div class="inner"> <header> <a href="/"><img src="/images/logo@2x.png" width="110" height="46" alt="Git" /></a> <span id="tagline"></span> <script type="text/javascript"> const taglines = [ "fast-version-control", "everything-is-local", "distributed-even-if-your-workflow-isnt", "local-branching-on-the-cheap", "distributed-is-the-new-centralized" ]; var tagline = taglines[Math.floor(Math.random() * taglines.length)]; document.getElementById('tagline').innerHTML = '--' + tagline; </script> <form id="search" action="/search/results"> <input id="search-text" name="search" placeholder="Type / to search entire site…" autocomplete="off" type="text" /> </form> <div id="search-results"></div> </header> </div> <div class="inner"> <div id="content-wrapper"> <div tabindex="1" class="sidebar-btn"></div> <aside class="sidebar" id="sidebar"> <nav> <ul> <li> <a href="/about">About</a> <ul> </ul> </li> <li> <a href="/doc" class="active">Documentation</a> <ul class="expanded"> <li> <a href="/docs">Reference</a> </li> <li> <a href="/book" class="active">Book</a> </li> <li> <a href="/videos">Videos</a> </li> <li> <a href="/doc/ext">External Links</a> </li> </ul> </li> <li> <a href="/downloads">Downloads</a> <ul > <li> <a href="/downloads/guis">GUI Clients</a> </li> <li> <a href="/downloads/logos">Logos</a> </li> </ul> </li> <li> <a href="/community">Community</a> </li> </ul> <hr class="sidebar"> <p> This book is available in <a href="/book/en/v2/Getting-Started-What-is-Git?">English</a>. </p> <p> Full translation available in <table> <tr><td><a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-Git-N%c9%99dir?">azərbaycan dili</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/bg/v2/%d0%9d%d0%b0%d1%87%d0%b0%d0%bb%d0%be-%d0%9a%d0%b0%d0%ba%d0%b2%d0%be-%d0%b5-Git">български език</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/de/v2/Erste-Schritte-Was-ist-Git?">Deutsch</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/es/v2/Inicio---Sobre-el-Control-de-Versiones-Fundamentos-de-Git">Español</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/fr/v2/D%c3%a9marrage-rapide-Rudiments-de-Git">Français</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/gr/v2/%ce%9e%ce%b5%ce%ba%ce%b9%ce%bd%cf%8e%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%82-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%bf-Git-%ce%a4%ce%b1-%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%cf%84%ce%bf%cf%85-Git">Ελληνικά</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/ja/v2/%e4%bd%bf%e3%81%84%e5%a7%8b%e3%82%81%e3%82%8b-Git%e3%81%ae%e5%9f%ba%e6%9c%ac">日本語</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/ko/v2/%ec%8b%9c%ec%9e%91%ed%95%98%ea%b8%b0-Git-%ea%b8%b0%ec%b4%88">한국어</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/nl/v2/Aan-de-slag-Wat-is-Git?">Nederlands</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/ru/v2/%d0%92%d0%b2%d0%b5%d0%b4%d0%b5%d0%bd%d0%b8%d0%b5-%d0%a7%d1%82%d0%be-%d1%82%d0%b0%d0%ba%d0%be%d0%b5-Git?">Русский</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/sl/v2/Za%c4%8detek-Kaj-je-Git?">Slovenščina</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/tl/v2/Pagsisimula-Pangunahing-Kaalaman-sa-Git">Tagalog</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/uk/v2/%d0%92%d1%81%d1%82%d1%83%d0%bf-%d0%9e%d1%81%d0%bd%d0%be%d0%b2%d0%b8-Git">Українська</a></td></tr> <tr><td><a href="/book/zh/v2/%e8%b5%b7%e6%ad%a5-Git-%e6%98%af%e4%bb%80%e4%b9%88%ef%bc%9f">简体中文</a>,</td></tr> </table> </p> <p> Partial translations available in <table> <tr><td><a href="/book/cs/v2/%c3%9avod-Z%c3%a1klady-syst%c3%a9mu-Git">Čeština</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/mk/v2/%d0%9f%d0%be%d1%87%d0%b5%d1%82%d0%be%d0%ba-%d0%9e%d1%81%d0%bd%d0%be%d0%b2%d0%b8-%d0%bd%d0%b0-%d0%93%d0%b8%d1%82">Македонски</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/pl/v2/Pierwsze-kroki-Podstawy-Git">Polski</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/sr/v2/%d0%9f%d0%be%d1%87%d0%b5%d1%82%d0%b0%d0%ba-%d0%a8%d1%82%d0%b0-%d1%98%d0%b5-%d0%93%d0%b8%d1%82?">Српски</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/uz/v2/%d0%98%d1%88-%d0%b1%d0%be%d1%88%d0%bb%d0%b0%d0%bd%d0%b8%d1%88%d0%b8-Git-%d0%b0%d1%81%d0%be%d1%81%d0%b8">Ўзбекча</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/zh-tw/v2/%e9%96%8b%e5%a7%8b-Git-%e5%9f%ba%e7%a4%8e%e8%a6%81%e9%bb%9e">繁體中文</a>,</td></tr> </table> </p> <p> Translations started for <table> <tr><td><a href="/book/be/v2/%d0%9f%d0%b5%d1%80%d1%88%d1%8b%d1%8f-%d0%ba%d1%80%d0%be%d0%ba%d1%96-What-is-Git?">Беларуская</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/fa/v2/%d8%b4%d8%b1%d9%88%d8%b9-%d8%a8%d9%87-%da%a9%d8%a7%d8%b1-%da%af%db%8c%d8%aa-%da%86%db%8c%d8%b3%d8%aa%d8%9f" dir="rtl">فارسی</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/id/v2/Memulai-Dasar-dasar-Git">Indonesian</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/it/v2/Per-Iniziare-Cos%e2%80%99%c3%a9-Git?">Italiano</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/ms/v2/Getting-Started-What-is-Git?">Bahasa Melayu</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/pt-br/v2/Come%c3%a7ando-O-B%c3%a1sico-do-Git">Português (Brasil)</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/pt-pt/v2/Come%c3%a7ando-O-B%c3%a1sico-do-Git">Português (Portugal)</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/sv/v2/Kom-ig%c3%a5ng-Vad-%c3%a4r-Git?">Svenska</a>,</td></tr> <tr><td><a href="/book/tr/v2/Ba%c5%9flang%c4%b1%c3%a7-Git-Nedir?">Türkçe</a>.</td></tr> </table> </p> <hr class="sidebar"/> <p> The source of this book is <a href="https://github.com/progit2-aze/progit2">hosted on GitHub.</a></br> Patches, suggestions and comments are welcome. </p> </nav> </aside> <div id="content"> <div id="book-chapters"> <a class="dropdown-trigger" id="book-chapters-trigger" data-panel-id="chapters-dropdown" href="#">Chapters ▾</a> <div class='dropdown-panel' id='chapters-dropdown'> <div class='three-column'> <div class="column-left"> <ol class='book-toc'> <li class='chapter'> <h2>1. <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-Versiyaya-N%c9%99zar%c9%99t-Haqq%c4%b1nda">Başlanğıc</a></h2> <ol> <li> 1.1 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-Versiyaya-N%c9%99zar%c9%99t-Haqq%c4%b1nda">Versiyaya Nəzarət Haqqında</a> </li> <li> 1.2 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-Git%e2%80%99in-Q%c4%b1sa-Hekay%c9%99si">Git’in Qısa Hekayəsi</a> </li> <li> 1.3 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-Git-N%c9%99dir%3F" class="active">Git Nədir?</a> </li> <li> 1.4 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-%c6%8fmr-S%c9%99tiri">Əmr Sətiri</a> </li> <li> 1.5 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-Git%e2%80%99i-Qura%c5%9fd%c4%b1rmaq">Git’i Quraşdırmaq</a> </li> <li> 1.6 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-%c4%b0lk-D%c9%99f%c9%99-Git-Qura%c5%9fd%c4%b1rmas%c4%b1">İlk Dəfə Git Quraşdırması</a> </li> <li> 1.7 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-K%c3%b6m%c9%99k-Almaq">Kömək Almaq</a> </li> <li> 1.8 <a href="/book/az/v2/Ba%c5%9flan%c4%9f%c4%b1c-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>2. <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Git-Deposunun-%c6%8fld%c9%99-Edilm%c9%99si">Git’in Əsasları</a></h2> <ol> <li> 2.1 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Git-Deposunun-%c6%8fld%c9%99-Edilm%c9%99si">Git Deposunun Əldə Edilməsi</a> </li> <li> 2.2 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Depoda-D%c9%99yi%c5%9fiklikl%c9%99rin-Qeyd-Edilm%c9%99si">Depoda Dəyişikliklərin Qeyd Edilməsi</a> </li> <li> 2.3 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Commit-Tarix%c3%a7%c9%99sin%c9%99-Bax%c4%b1%c5%9f">Commit Tarixçəsinə Baxış</a> </li> <li> 2.4 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-L%c9%99%c4%9fv-Edil%c9%99n-%c4%b0%c5%9fl%c9%99r-Geri-qaytar%c4%b1lan">Ləğv Edilən İşlər (Geri qaytarılan)</a> </li> <li> 2.5 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Uzaqdan-%c4%b0%c5%9fl%c9%99m%c9%99k">Uzaqdan İşləmək</a> </li> <li> 2.6 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Etiketl%c9%99m%c9%99">Etiketləmə</a> </li> <li> 2.7 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Git-Alias%e2%80%99lar">Git Alias’lar</a> </li> <li> 2.8 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-%c6%8fsaslar%c4%b1-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>3. <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Nutshell%e2%80%99d%c9%99-Branch%e2%80%99lar">Git’də Branch</a></h2> <ol> <li> 3.1 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Nutshell%e2%80%99d%c9%99-Branch%e2%80%99lar">Nutshell’də Branch’lar</a> </li> <li> 3.2 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Sad%c9%99-Branching-v%c9%99-Birl%c9%99%c5%9fdirm%c9%99">Sadə Branching və Birləşdirmə</a> </li> <li> 3.3 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Branch-%c4%b0dar%c9%99edilm%c9%99si">Branch İdarəedilməsi</a> </li> <li> 3.4 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Branching-%c4%b0%c5%9f-Ax%c4%b1nlar%c4%b1">Branching İş Axınları</a> </li> <li> 3.5 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Uzaq-Branch%e2%80%99lar">Uzaq Branch’lar</a> </li> <li> 3.6 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Rebasing">Rebasing</a> </li> <li> 3.7 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99d%c9%99-Branch-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>4. <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Protokollar">Server’də Git</a></h2> <ol> <li> 4.1 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Protokollar">Protokollar</a> </li> <li> 4.2 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Serverd%c9%99-Git-%c6%8fld%c9%99-Etm%c9%99k">Serverdə Git Əldə Etmək</a> </li> <li> 4.3 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Sizin-%c3%b6z-SSH-Public-Key%e2%80%99nizi-yaratmaq">Sizin öz SSH Public Key’nizi yaratmaq</a> </li> <li> 4.4 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Server-qurmaq">Server qurmaq</a> </li> <li> 4.5 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Git-Daemon">Git Daemon</a> </li> <li> 4.6 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Smart-HTTP">Smart HTTP</a> </li> <li> 4.7 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-GitWeb">GitWeb</a> </li> <li> 4.8 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-GitLab">GitLab</a> </li> <li> 4.9 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-%c3%9c%c3%a7%c3%bcnc%c3%bc-T%c9%99r%c9%99f-Se%c3%a7iml%c9%99ri">Üçüncü Tərəf Seçimləri</a> </li> <li> 4.10 <a href="/book/az/v2/Server%e2%80%99d%c9%99-Git-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>5. <a href="/book/az/v2/Paylanm%c4%b1%c5%9f-Git-Distribyutorluq-%c4%b0%c5%9f-Ax%c4%b1nlar%c4%b1">Paylanmış Git</a></h2> <ol> <li> 5.1 <a href="/book/az/v2/Paylanm%c4%b1%c5%9f-Git-Distribyutorluq-%c4%b0%c5%9f-Ax%c4%b1nlar%c4%b1">Distribyutorluq İş Axınları</a> </li> <li> 5.2 <a href="/book/az/v2/Paylanm%c4%b1%c5%9f-Git-Layih%c9%99y%c9%99-T%c3%b6hf%c9%99-verm%c9%99k">Layihəyə Töhfə vermək</a> </li> <li> 5.3 <a href="/book/az/v2/Paylanm%c4%b1%c5%9f-Git-Layih%c9%99nin-Saxlan%c4%b1lmas%c4%b1">Layihənin Saxlanılması</a> </li> <li> 5.4 <a href="/book/az/v2/Paylanm%c4%b1%c5%9f-Git-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> </ol> </div> <div class='column-middle'> <ol class='book-toc'> <li class='chapter'> <h2>6. <a href="/book/az/v2/GitHub-Hesab-Qurma-v%c9%99-Konfiqurasiya">GitHub</a></h2> <ol> <li> 6.1 <a href="/book/az/v2/GitHub-Hesab-Qurma-v%c9%99-Konfiqurasiya">Hesab Qurma və Konfiqurasiya</a> </li> <li> 6.2 <a href="/book/az/v2/GitHub-Bir-Layih%c9%99y%c9%99-T%c3%b6hf%c9%99-Verm%c9%99k">Bir Layihəyə Töhfə Vermək</a> </li> <li> 6.3 <a href="/book/az/v2/GitHub-Bir-Layih%c9%99nin-Saxlan%c4%b1lmas%c4%b1">Bir Layihənin Saxlanılması</a> </li> <li> 6.4 <a href="/book/az/v2/GitHub-Bir-T%c9%99%c5%9fkilat%c4%b1-Idar%c9%99-Etm%c9%99k">Bir Təşkilatı Idarə Etmək</a> </li> <li> 6.5 <a href="/book/az/v2/GitHub-GitHub-Skriptl%c9%99m%c9%99">GitHub Skriptləmə</a> </li> <li> 6.6 <a href="/book/az/v2/GitHub-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>7. <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Reviziya-Se%c3%a7imi">Git Alətləri</a></h2> <ol> <li> 7.1 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Reviziya-Se%c3%a7imi">Reviziya Seçimi</a> </li> <li> 7.2 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Interaktiv-S%c9%99hn%c9%99l%c9%99%c5%9fdirm%c9%99">Interaktiv Səhnələşdirmə</a> </li> <li> 7.3 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Stashing-v%c9%99-T%c9%99mizl%c9%99m%c9%99">Stashing və Təmizləmə</a> </li> <li> 7.4 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-%c4%b0%c5%9finizin-%c4%b0mzalanmas%c4%b1">İşinizin İmzalanması</a> </li> <li> 7.5 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Axtar%c4%b1%c5%9f">Axtarış</a> </li> <li> 7.6 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Tarixi-Yenid%c9%99n-Yazmaq">Tarixi Yenidən Yazmaq</a> </li> <li> 7.7 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Reset-Demystified">Reset Demystified</a> </li> <li> 7.8 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-%c4%b0nki%c5%9faf-etmi%c5%9f-Birl%c9%99%c5%9fm%c9%99">İnkişaf etmiş Birləşmə</a> </li> <li> 7.9 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Rerere">Rerere</a> </li> <li> 7.10 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Git-il%c9%99-Debugging">Git ilə Debugging</a> </li> <li> 7.11 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Alt-Modullar">Alt Modullar</a> </li> <li> 7.12 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Bundling">Bundling</a> </li> <li> 7.13 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-D%c9%99yi%c5%9fdirm%c9%99k">Dəyişdirmək</a> </li> <li> 7.14 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Etibarl%c4%b1-Yadda%c5%9f">Etibarlı Yaddaş</a> </li> <li> 7.15 <a href="/book/az/v2/Git-Al%c9%99tl%c9%99ri-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>8. <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99i-F%c9%99rdil%c9%99%c5%9fdirm%c9%99k-Git-Konfiqurasiyas%c4%b1">Git’i Fərdiləşdirmək</a></h2> <ol> <li> 8.1 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99i-F%c9%99rdil%c9%99%c5%9fdirm%c9%99k-Git-Konfiqurasiyas%c4%b1">Git Konfiqurasiyası</a> </li> <li> 8.2 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99i-F%c9%99rdil%c9%99%c5%9fdirm%c9%99k-Git-Atributlar%c4%b1">Git Atributları</a> </li> <li> 8.3 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99i-F%c9%99rdil%c9%99%c5%9fdirm%c9%99k-Git-Hook%e2%80%99lar%c4%b1">Git Hook’ları</a> </li> <li> 8.4 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99i-F%c9%99rdil%c9%99%c5%9fdirm%c9%99k-Git-Enforced-Siyas%c9%99t-N%c3%bcmun%c9%99si">Git-Enforced Siyasət Nümunəsi</a> </li> <li> 8.5 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99i-F%c9%99rdil%c9%99%c5%9fdirm%c9%99k-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>9. <a href="/book/az/v2/Git-v%c9%99-Dig%c9%99r-Sisteml%c9%99r-Git-M%c3%bc%c5%9ft%c9%99ri-kimi">Git və Digər Sistemlər</a></h2> <ol> <li> 9.1 <a href="/book/az/v2/Git-v%c9%99-Dig%c9%99r-Sisteml%c9%99r-Git-M%c3%bc%c5%9ft%c9%99ri-kimi">Git Müştəri kimi</a> </li> <li> 9.2 <a href="/book/az/v2/Git-v%c9%99-Dig%c9%99r-Sisteml%c9%99r-Git%e2%80%99%c9%99-Miqrasiya">Git’ə Miqrasiya</a> </li> <li> 9.3 <a href="/book/az/v2/Git-v%c9%99-Dig%c9%99r-Sisteml%c9%99r-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>10. <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Plumbing-v%c9%99-Porcelain">Git’in Daxili İşləri</a></h2> <ol> <li> 10.1 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Plumbing-v%c9%99-Porcelain">Plumbing və Porcelain</a> </li> <li> 10.2 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Git-Obyektl%c9%99ri">Git Obyektləri</a> </li> <li> 10.3 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Git-Referanslar%c4%b1">Git Referansları</a> </li> <li> 10.4 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Packfile%e2%80%99lar">Packfile’lar</a> </li> <li> 10.5 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Refspec">Refspec</a> </li> <li> 10.6 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Transfer-Protokollar%c4%b1">Transfer Protokolları</a> </li> <li> 10.7 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Maintenance-v%c9%99-M%c9%99lumatlar%c4%b1n-B%c9%99rpas%c4%b1">Maintenance və Məlumatların Bərpası</a> </li> <li> 10.8 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-M%c3%bchit-D%c9%99yi%c5%9f%c9%99nl%c9%99ri">Mühit Dəyişənləri</a> </li> <li> 10.9 <a href="/book/az/v2/Git%e2%80%99in-Daxili-%c4%b0%c5%9fl%c9%99ri-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> </ol> </div> <div class='column-right'> <ol class='book-toc'> <li class='chapter'> <h2>A1. <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Qrafik-interfeysl%c9%99r">Appendix A: Digər Mühitlərdə Git</a></h2> <ol> <li> A1.1 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Qrafik-interfeysl%c9%99r">Qrafik interfeyslər</a> </li> <li> A1.2 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Visual-Studio%e2%80%99da-Git">Visual Studio’da Git</a> </li> <li> A1.3 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Visual-Studio-Code%e2%80%99da-Git">Visual Studio Code’da Git</a> </li> <li> A1.4 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Eclipse%e2%80%99d%c9%99-Git">Eclipse’də Git</a> </li> <li> A1.5 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Sublime-Text%e2%80%99d%c9%99-Git">Sublime Text’də Git</a> </li> <li> A1.6 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Bash%e2%80%99da-Git">Bash’da Git</a> </li> <li> A1.7 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Zsh%e2%80%99d%c9%99-Git">Zsh’də Git</a> </li> <li> A1.8 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-PowerShell%e2%80%99d%c9%99-Git">PowerShell’də Git</a> </li> <li> A1.9 <a href="/book/az/v2/Appendix-A:-Dig%c9%99r-M%c3%bchitl%c9%99rd%c9%99-Git-Q%c4%b1sa-M%c9%99zmun">Qısa Məzmun</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>A2. <a href="/book/az/v2/Appendix-B:-Proqramlara-Git-Daxil-Etm%c9%99k-%c6%8fmr-s%c9%99tri-Git">Appendix B: Proqramlara Git Daxil Etmək</a></h2> <ol> <li> A2.1 <a href="/book/az/v2/Appendix-B:-Proqramlara-Git-Daxil-Etm%c9%99k-%c6%8fmr-s%c9%99tri-Git">Əmr-sətri Git</a> </li> <li> A2.2 <a href="/book/az/v2/Appendix-B:-Proqramlara-Git-Daxil-Etm%c9%99k-Libgit2">Libgit2</a> </li> <li> A2.3 <a href="/book/az/v2/Appendix-B:-Proqramlara-Git-Daxil-Etm%c9%99k-JGit">JGit</a> </li> <li> A2.4 <a href="/book/az/v2/Appendix-B:-Proqramlara-Git-Daxil-Etm%c9%99k-go-git">go-git</a> </li> <li> A2.5 <a href="/book/az/v2/Appendix-B:-Proqramlara-Git-Daxil-Etm%c9%99k-Dulwich">Dulwich</a> </li> </ol> </li> <li class='chapter'> <h2>A3. <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Qura%c5%9fd%c4%b1rma-v%c9%99-Konfiqurasiya">Appendix C: Git Əmrləri</a></h2> <ol> <li> A3.1 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Qura%c5%9fd%c4%b1rma-v%c9%99-Konfiqurasiya">Quraşdırma və Konfiqurasiya</a> </li> <li> A3.2 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Layih%c9%99l%c9%99rin-Al%c4%b1nmas%c4%b1-v%c9%99-Yarad%c4%b1lmas%c4%b1">Layihələrin Alınması və Yaradılması</a> </li> <li> A3.3 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Sad%c9%99-Snapshotting">Sadə Snapshotting</a> </li> <li> A3.4 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Branching-v%c9%99-Birl%c9%99%c5%9fm%c9%99">Branching və Birləşmə</a> </li> <li> A3.5 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Layih%c9%99l%c9%99rin-Payla%c5%9f%c4%b1lmas%c4%b1-v%c9%99-Yenil%c9%99nm%c9%99si">Layihələrin Paylaşılması və Yenilənməsi</a> </li> <li> A3.6 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Yoxlama-v%c9%99-M%c3%bcqayis%c9%99">Yoxlama və Müqayisə</a> </li> <li> A3.7 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Debugging">Debugging</a> </li> <li> A3.8 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Patching">Patching</a> </li> <li> A3.9 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-E-po%c3%a7t">E-poçt</a> </li> <li> A3.10 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Xarici-Sisteml%c9%99r">Xarici Sistemlər</a> </li> <li> A3.11 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-%c4%b0dar%c9%99etm%c9%99">İdarəetmə</a> </li> <li> A3.12 <a href="/book/az/v2/Appendix-C:-Git-%c6%8fmrl%c9%99ri-Plumbing-%c6%8fmrl%c9%99ri">Plumbing Əmrləri</a> </li> </ol> </li> </ol> </div> </div> </div> <span class="light" id="edition"> 2nd Edition </span> </div> <div id="main" data-pagefind-filter="category:book" data-pagefind-meta="category:Book" data-pagefind-weight="0.05" data-pagefind-body class="book edition2"> <h1>1.3 Başlanğıc - Git Nədir?</h1> <div> <h2 id="_git_nədir">Git Nədir?</h2> <div class="paragraph"> <p>Beləliklə, Git qısaca nədir? Bu anlamaq üçün vacib bir hissədir, çünki Git’in nə olduğunu və bunun necə işlədiyinin əsaslarını başa düşsəniz, Git’dən səmərəli istifadə etmək çox güman ki, sizin üçün daha asan olacaq. Git’i öyrəndiyiniz zaman, CVS, Subversion və ya Perforce kimi digər VNS-lər haqqında bilə biləcəyiniz şeylərdən fikrinizi təmizləməyə çalışın - bu alətdən istifadə edərkən incə qarışıqlıqların qarşısını almağa kömək edəcəkdir. Git’in istifadəçi interfeysi digər digər VCS-lərə kifayət qədər bənzəsə də, Git məlumatları saxlayır və çox fərqli bir şəkildə düşünür və bu fərqləri anlamaq istifadə edərkən çaşqınlıq yaratmamağa kömək edəcək. </p> </div> <div class="sect3"> <h3 id="_snapshotlar_fərqlər_yox">Snapshot’lar, Fərqlər Yox</h3> <div class="paragraph"> <p>Git və digər hər hansı bir VNS (Subversiya və daxil olan dostlar) arasındakı əsas fərq Git’in məlumatları düşünməsidir. Konseptual olaraq, digər sistemlərin əksəriyyəti məlumatları fayl əsaslı dəyişikliklərin siyahısı kimi saxlayır. Digər sistemlər (CVS, Subversion, Perforce, Bazaar və s.) saxladıqları məlumatları sənədlər toplusu və zaman keçdikcə hər bir sənəddə edilən dəyişikliklər kimi düşünürlər (bu adətən <em>delta-based</em> version kontrolu kimi təsvir olunur).</p> </div> <div class="imageblock"> <div class="content"> <img src="/book/az/v2/images/deltas.png" alt="Hər bir sənədin əsas versiyasında dəyişiklik kimi məlumatların saxlanması"> </div> <div class="title">Figure 4. Hər bir sənədin əsas versiyasında dəyişiklik kimi məlumatların saxlanması</div> </div> <div class="paragraph"> <p>Git məlumatlarını bu şəkildə düşünmür və saxlamır. Bunun əvəzinə, Git, məlumatlarını daha çox miniatür bir fayl sisteminin bir sıra görüntüləri <strong>*</strong>(snapshot’ları) kimi düşünür. Git ilə hər dəfə etdiyiniz və ya proyektinizin vəziyyətini qoruduğunuz zaman, Git əsasən bütün sənədlərinizin o anda necə göründüyünün şəklini çəkir və həmin görünüşə istinad edir. Əgər fayllar dəyişməyibsə, səmərəli olmaq üçü Git yenə də saxlamır, sadəcə əvvəllər saxladığı eyni sənədlə əlaqələndirir. Git məlumatları daha çox <strong>snapshot axını</strong> kimi düşünür.</p> </div> <div class="imageblock"> <div class="content"> <img src="/book/az/v2/images/snapshots.png" alt="Git məlumatları zamanla layihənin görüntüləri olaraq saxlayır"> </div> <div class="title">Figure 5. Zamanla məlumatları layihənin snapshot’ları olaraq saxlamaq</div> </div> <div class="paragraph"> <p>Bu Git və təxminən digər bütün VNS’lər arasında vacib bir fərqdir. Git, digər sistemlərin əvvəlki nəsildən kopyalanan versiya nəzarətinin demək olar ki, hər tərəfini yenidən nəzərdən keçirir. Bu, Git’i sadəcə bir VNS’dən çox üstün qurulmuş inanılmaz dərəcədə güclü alətlərə sahib mini bir fayl sistemi edir.</p> </div> <div class="paragraph"> <p><a href="/book/az/v2/ch00/ch03-git-branching">Git’də Branch</a> bölümündə Git budaqlanmasını əhatə edərkən məlumatlarınızı bu şəkildə düşünərək qazandığınız üstünlüklərin bir qismini araşdıracağıq.</p> </div> </div> <div class="sect3"> <h3 id="_təxminən_hər_əməliyyat_lokaldır">Təxminən Hər Əməliyyat Lokaldır</h3> <div class="paragraph"> <p>Git’də əksər əməliyyatların həyata keçirilməsi üçün yalnız lokal sənədlər və mənbələrə ehtiyac duyulur - ümumiyyətlə şəbəkənizdəki başqa bir kompüterdən heç bir məlumat tələb olunmur. Əksər əməliyyatlarda şəbəkə gecikməsinin olduğu MVNS-ə alışmış olsanız, Git’in bu tərəfi sürət tanrılarının Git’i bilinməyən güclərlə xeyir-dua verdiyini düşünməyə vadar edəcəkdir. Layihənin bütün tarixi lokal diskinizdə olduğundan əksər əməliyyatlar demək olar ki, ani görünür.</p> </div> <div class="paragraph"> <p>Məsələn, Git layihənin tarixini nəzərdən keçirmək üçün, tarixi əldə etmək və sizə göstərmək üçün serverə getməyə ehtiyac duymur - sadəcə lokal məlumat bazanızdan oxuyur. Bu o deməkdir ki, siz dərhal layihənin tarixini görə bilirsiniz. Bir ay əvvəl mövcud bir versiya ilə fayl arasında edilən dəyişiklikləri görmək istəyirsinizsə, Git bir ay əvvəl faylı axtara və uzaq bir serverdən bunu etməyi istəmək əvəzinə lokal fərq hesablamasını həyata keçirə bilər və ya lokal olaraq bunu etmək üçün uzaq serverdən faylın köhnə versiyasını çəkə bilər.</p> </div> <div class="paragraph"> <p>Bu da offline və ya VPN-dən kənarda olsanız edə bilməyəcəyiniz çox az şey olduğu deməkdir. Bir təyyarədə və ya bir qatarda olsanız və bir az iş görmək istəsəniz, yükləmək üçün şəbəkə bağlantısına çatana qədər məmnuniyyətlə (<em>lokal</em> nüsxənizi xatırlayırsızmı?) işləyə bilərsiniz. Evə gedib VPN müştərinizlə düzgün işləyə bilmirsinizsə,o olmadan yenə də rahatlıqla işləyə bilərsiniz. Bir çox digər sistemlərdə bunu etmək ya mümkün deyil, ya da əziyyətlidir. Məsələn, Perforce-də serverə qoşulmadığınız zaman çox şey edə bilməzsiniz; Subversion və CVS-də sənədləri redaktə edə bilərsiniz, ancaq verilənlər bazanıza dəyişiklik edə bilməzsiniz (çünki verilənlər bazanız offlinedir).</p> </div> </div> <div class="sect3"> <h3 id="_gitin_bütövlüyü_var">Git’in Bütövlüyü Var</h3> <div class="paragraph"> <p>Git-dəki hər şey saxlanılmadan əvvəl yoxlanılır və sonra həmin yoxlama nömrəsi tərəfindən istinad edilir. Bu o deməkdir ki, Git-in xəbəri olmadan hər hansı bir fayl və ya qovluğun məzmununu dəyişdirmək mümkün deyil. Bu funksionallıq ən aşağı səviyyələrdə qurulmuşdur və fəlsəfəsinin ayrılmaz hissəsidir. Git aşkarlanmadan məlumatı itirə və ya köçürmə zamanı fayl pozğunluğunu ala bilməzsiniz.</p> </div> <div class="paragraph"> <p>Git-in bu yoxlanış üçün istifadə etdiyi mexanizmə SHA-1 hash deyilir. Bu, altıbucaqlı simvollardan (0-9 və a – f) ibarət olan 40 simvollu bir string-dir və Git-də bir fayl və ya qovluq quruluşunun məzmunu əsasında hesablanır. Bir SHA-1 hash aşağıdakı nümunəyə bənzəyir:</p> </div> <div class="listingblock"> <div class="content"> <pre class="highlight"><code>24b9da6552252987aa493b52f8696cd6d3b00373</code></pre> </div> </div> <div class="paragraph"> <p>Bu hash dəyərlərini Git-də hər yerdə görəcəksiniz, çünki Git onları çox istifadə edir. Əslində, Git verilənlər bazasında hər şeyi fayl adı ilə deyil, tərkibindəki hash dəyəri ilə saxlayır.</p> </div> </div> <div class="sect3"> <h3 id="_ümumiyyətlə_git_sadəcə_məlumat_əlavə_edir">Ümumiyyətlə Git Sadəcə Məlumat Əlavə Edir</h3> <div class="paragraph"> <p>Git-də hərəkətlər etdikdə demək olar ki, hamısı yalnız Git verilənlər bazasına <em>add</em> məlumat verir. Sistemi geri qaytarılmayan bir şey etmək və ya məlumatları hər hansı bir şəkildə məcbur silmək çətindir. Hər hansı bir VNS-də olduğu kimi hələ etmədiyiniz dəyişiklikləri itirə və ya qarışdıra bilərsiniz, ancaq Git-də bir anlıq görüntüsünü aldıqdan sonra itirmək çox çətindir, xüsusən də verilənlər bazasını mütəmadi olaraq başqa bir anbara köçürsəniz.</p> </div> <div class="paragraph"> <p>Git-dən istifadə etmək çox xoşdur, çünki ciddi şeyləri korlamaq təhlükəsi olmadan bir çox şeyləri sınaya biləcəyimizi bilirik. Git-in məlumatlarını necə saxladığı və itirilmiş məlumatları necə bərpa edə biləcəyinizə daha ətraflı baxmaq üçün <a href="/book/az/v2/ch00/_undoing">Ləğv Edilən İşlər (Geri qaytarılan)</a>-ə baxın.</p> </div> </div> <div class="sect3"> <h3 id="_üç_əsas_vəziyyət">Üç Əsas Vəziyyət</h3> <div class="paragraph"> <p>İndi diqqət yetirin - burada öyrənmə prosesinin qalan hissəsinin rahat keçməsini istəyirsinizsə, Git haqqında yadda saxlamağınız vacib olan şeydir. Git sənədlərinizin yerləşə biləcəyi üç əsas vəziyyətə malikdir: <em>modified</em>, <em>staged</em> və <em>commissions</em>:</p> </div> <div class="ulist"> <ul> <li> <p>Modified - faylı dəyişdirdiyinizi, lakin hələ verilənlər bazanıza verməmisiniz deməkdir.</p> </li> <li> <p>Staged - növbəti snapshot-a daxil olmaq üçün hazırkı versiyasında dəyişdirilmiş bir faylı qeyd etdiyiniz deməkdir.</p> </li> <li> <p>Commissions - məlumatların etibarlı olaraq lokal verilənlər bazasında saxlanıldığını bildirir.</p> </li> </ul> </div> <div class="paragraph"> <p>Bu bizi Git layihəsinin üç əsas hissəsinə aparır: iş ağacı (the working tree), quruluş sahəsi (the staging area) və Git qovluğu (Git Directory).</p> </div> <div class="imageblock"> <div class="content"> <img src="/book/az/v2/images/areas.png" alt="İş ağacı, quruluş sahəsi və Git qovluğu."> </div> <div class="title">Figure 6. İş ağacı, quruluş sahəsi və Git qovluğu</div> </div> <div class="paragraph"> <p>İş ağacı, layihənin bir versiyasının tək bir yoxlanılmasıdır. Bu fayllar Git qovluğundakı sıxılmış verilənlər bazasından çıxarılır və istifadə və ya dəyişdirmək üçün diskə yerləşdirilir.</p> </div> <div class="paragraph"> <p>Quruluş sahəsi ümumiyyətlə Git qovluğunuzda olan sonrakı commit-inizə nə daxil olacağı barədə məlumat saxlayan bir sənəddir. Git dilində texniki adı “index”-dir, lakin “staging area” ifadəsi də eyni şəkildə işləyir.</p> </div> <div class="paragraph"> <p>Git qovluğu Git layihəniz üçün metadata və obyekt verilənlər bazasını saxladığı yerdir. Bu, Git’in ən vacib hissəsidir və başqa bir kompüterdən depo yerləşdirdiyiniz zaman <em>klon</em> olan şeydir.</p> </div> <div class="paragraph"> <p>Əsas Git iş axını aşağıdakı kimidir:</p> </div> <div class="olist arabic"> <ol class="arabic"> <li> <p>İş ağacınızdakı faylları dəyişdirirsiniz.</p> </li> <li> <p>Seçimlə yalnız sonrakı öhdəliyinizin bir hissəsi olmağını istədiyiniz dəyişiklikləri mərhələli şəkildə həyata keçirirsiniz, bu <em>yalnız</em> quruluş sahəsinə əlavə edir.</p> </li> <li> <p>Sənədləri quruluş sahəsindəki kimi götürən və anlıq görüntünü Git qovluğunuzda daimi olaraq saxlayan bir öhdəlik kimi yerinə yetirirsiniz.</p> </li> </ol> </div> <div class="paragraph"> <p>Bir faylın müəyyən bir versiyası Git qovluğunda varsa, bu <em>committed</em> hesab olunur. Dəyişdirilmiş və quruluş sahəsinə əlavə edilmişdirsə, bu <em>staged</em> hesab olunur. Yoxlanılandan bəri dəyişdirilmiş, lakin mərhələli olmamışdırsa, bu <em>modified</em> hesab olunur.</p> </div> <div class="paragraph"> <p><a href="/book/az/v2/ch00/ch02-git-basics-chapter">Git’in Əsasları</a>-də bu vəziyyətlər haqqında daha çox məlumat əldə edəcəksiniz və onlardan necə yararlanmağı və ya mərhələli hissəni tamamilə keçə biləcəyinizi öyrənəcəksiniz.</p> </div> </div> <div id="nav"><a href="/book/az/v2/Başlanğıc-Git’in-Qısa-Hekayəsi">prev</a> | <a href="/book/az/v2/Başlanğıc-Əmr-Sətiri">next</a></div> </div> </div> </div> </div> <footer> <div class="site-source"> <a href="/site">About this site</a><br> Patches, suggestions, and comments are welcome. </div> <div class="sfc-member"> Git is a member of <a href="/sfc">Software Freedom Conservancy</a> </div> </footer> <a href="#top" class="no-js scrollToTop" id="scrollToTop" data-label="Scroll to top"> <img src="/images/icons/chevron-up@2x.png" width="20" height="20" alt="scroll-to-top"/> </a> <script src="/js/jquery-1.7.1.min.js"></script> <script src="/js/jquery-ui-1.8.18.custom.min.js"></script> <script src="/js/jquery.defaultvalue.js"></script> <script src="/js/session.min.js"></script> <script src="/js/application.min.js"></script> </div> </body> </html>