CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>سده نوزدهم میلادی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"3c0d1701-e25b-4be2-83c7-a58e788ab4f7","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"سده_نوزدهم_میلادی","wgTitle":"سده نوزدهم میلادی","wgCurRevisionId":37610147,"wgRevisionId":37610147,"wgArticleId":23251,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["تاریخ معاصر","تاریخ نوین","دوره مدرن متأخر","سده ۱۹ (میلادی)","سده‌ها (میلادی)","هزاره ۲ (میلادی)"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName": "سده_نوزدهم_میلادی","wgRelevantArticleId":23251,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q6955","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList", "mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary", "ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="سده نوزدهم میلادی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-سده_نوزدهم_میلادی rootpage-سده_نوزدهم_میلادی skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B3%D8%AF%D9%87+%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85+%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B3%D8%AF%D9%87+%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85+%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B3%D8%AF%D9%87+%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85+%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B3%D8%AF%D9%87+%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85+%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-قارهٔ_اروپا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#قارهٔ_اروپا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>قارهٔ اروپا</span> </div> </a> <ul id="toc-قارهٔ_اروپا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قارهٔ_آمریکا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#قارهٔ_آمریکا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>قارهٔ آمریکا</span> </div> </a> <ul id="toc-قارهٔ_آمریکا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مناطق_دیگر_جهان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مناطق_دیگر_جهان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>مناطق دیگر جهان</span> </div> </a> <ul id="toc-مناطق_دیگر_جهان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-رویدادها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#رویدادها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>رویدادها</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-رویدادها-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های رویدادها</span> </button> <ul id="toc-رویدادها-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-دههٔ_۱۸۰۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۰۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱</span> <span>دههٔ ۱۸۰۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۰۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۱۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۱۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۲</span> <span>دههٔ ۱۸۱۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۱۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۲۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۲۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۳</span> <span>دههٔ ۱۸۲۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۲۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۳۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۳۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۴</span> <span>دههٔ ۱۸۳۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۳۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۴۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۴۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۵</span> <span>دههٔ ۱۸۴۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۴۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۵۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۵۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۶</span> <span>دههٔ ۱۸۵۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۵۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۶۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۶۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۷</span> <span>دههٔ ۱۸۶۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۶۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دهه_۱۸۷۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دهه_۱۸۷۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۸</span> <span>دهه ۱۸۷۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دهه_۱۸۷۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۸۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۸۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۹</span> <span>دههٔ ۱۸۸۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۸۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دههٔ_۱۸۹۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دههٔ_۱۸۹۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱۰</span> <span>دههٔ ۱۸۹۰</span> </div> </a> <ul id="toc-دههٔ_۱۸۹۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-شخصیت‌های_مهم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#شخصیت‌های_مهم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>شخصیت‌های مهم</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-شخصیت‌های_مهم-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های شخصیت‌های مهم</span> </button> <ul id="toc-شخصیت‌های_مهم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-انسان‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#انسان‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>انسان‌شناسی</span> </div> </a> <ul id="toc-انسان‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نقاشی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نقاشی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>نقاشی</span> </div> </a> <ul id="toc-نقاشی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-موسیقی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#موسیقی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۳</span> <span>موسیقی</span> </div> </a> <ul id="toc-موسیقی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ادبیات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ادبیات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۴</span> <span>ادبیات</span> </div> </a> <ul id="toc-ادبیات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-علم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#علم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۵</span> <span>علم</span> </div> </a> <ul id="toc-علم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دین_و_فلسفه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دین_و_فلسفه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۶</span> <span>دین و فلسفه</span> </div> </a> <ul id="toc-دین_و_فلسفه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سیاست" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سیاست"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۷</span> <span>سیاست</span> </div> </a> <ul id="toc-سیاست-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-اختراعات،_اکتشافات_و_نوآوری‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اختراعات،_اکتشافات_و_نوآوری‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>اختراعات، اکتشافات و نوآوری‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-اختراعات،_اکتشافات_و_نوآوری‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ارجاعات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ارجاعات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>ارجاعات</span> </div> </a> <ul id="toc-ارجاعات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دهه‌ها_و_سال‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دهه‌ها_و_سال‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>دهه‌ها و سال‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-دهه‌ها_و_سال‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">سده نوزدهم میلادی</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۵۹ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-159" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۵۹ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/19de_eeu" title="19de eeu–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="19de eeu" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/19._Jahrhundert" title="19. Jahrhundert–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="19. Jahrhundert" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/19%E1%8A%9B%E1%8B%8D_%E1%88%9D%E1%8B%95%E1%89%B0_%E1%8B%93%E1%88%98%E1%89%B5" title="19ኛው ምዕተ ዓመት–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="19ኛው ምዕተ ዓመት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Sieglo_XIX" title="Sieglo XIX–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Sieglo XIX" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%86_19" title="القرن 19–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="القرن 19" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B3%D8%B9%D8%AA%D8%A7%D8%B4%D8%B1" title="القرن التسعتاشر–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="القرن التسعتاشر" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Sieglu_XIX" title="Sieglu XIX–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Sieglu XIX" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%B3%D3%80%D0%B0%D1%81%D1%80%D1%83" title="XIX гӀасру–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="XIX гӀасру" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/19-eafa_decemda" title="19-eafa decemda–Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="19-eafa decemda" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/XIX_%C9%99sr" title="XIX əsr–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="XIX əsr" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B9._%DB%8C%D9%88%D8%B2_%D8%A7%DB%8C%D9%84" title="۱۹. یوز ایل–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="۱۹. یوز ایل" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82" title="XIX быуат–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="XIX быуат" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Abad_ka-19" title="Abad ka-19–بالیایی" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Abad ka-19" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="بالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/XIX_om%C5%BEios" title="XIX omžios–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="XIX omžios" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/XIX_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XIX стагоддзе–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="XIX стагоддзе" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/XIX_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D1%8C%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XIX стагодзьдзе–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="XIX стагодзьдзе" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/19_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="19 век–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="19 век" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%82%E0%A6%B6_%E0%A6%B6%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%80" title="উনবিংশ শতাব্দী–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="উনবিংশ শতাব্দী" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/XIXvet_kantved" title="XIXvet kantved–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="XIXvet kantved" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/19._vijek" title="19. vijek–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="19. vijek" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Segle_XIX" title="Segle XIX–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Segle XIX" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/19_si%C3%A9-g%C4%AB" title="19 sié-gī–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="19 sié-gī" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%B1%D3%80%D0%B5%D1%88%D0%BE" title="XIX бӀешо–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="XIX бӀешо" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Siglo_19" title="Siglo 19–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Siglo 19" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%95%D8%AF%DB%95%DB%8C_%D9%A1%D9%A9%DB%8C%DB%95%D9%85" title="سەدەی ١٩یەم–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="سەدەی ١٩یەم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/19._stolet%C3%AD" title="19. století–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="19. století" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/XIX_%C4%95%D0%BC%C4%95%D1%80" title="XIX ĕмĕр–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="XIX ĕмĕр" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/19eg_ganrif" title="19eg ganrif–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="19eg ganrif" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/19._%C3%A5rhundrede" title="19. århundrede–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="19. århundrede" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/19._Jahrhundert" title="19. Jahrhundert–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="19. Jahrhundert" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Seserra_19%C4%B1ne" title="Seserra 19ıne–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Seserra 19ıne" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/19%CE%BF%CF%82_%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B1%CF%82" title="19ος αιώνας–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="19ος αιώνας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/XIX_s%C3%A9col" title="XIX sécol–امیلیانو-روما" lang="egl" hreflang="egl" data-title="XIX sécol" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="امیلیانو-روما" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/19th_century" title="19th century–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="19th century" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/19-a_jarcento" title="19-a jarcento–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="19-a jarcento" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Siglo_XIX" title="Siglo XIX–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Siglo XIX" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/19._sajand" title="19. sajand–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="19. sajand" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="XIX. mendea" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Sigru_XIX" title="Sigru XIX–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Sigru XIX" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/1800-luku" title="1800-luku–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="1800-luku" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/19._aastagasada" title="19. aastagasada–Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="19. aastagasada" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/19._%C3%B8ld" title="19. øld–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="19. øld" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="XIXe siècle" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/XIX%C3%A9mo_si%C3%A8cllo" title="XIXémo siècllo–آرپیتان" lang="frp" hreflang="frp" data-title="XIXémo siècllo" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="آرپیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/19._juarhunert" title="19. juarhunert–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="19. juarhunert" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/19e_iuw" title="19e iuw–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="19e iuw" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/19%C3%BA_haois" title="19ú haois–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="19ú haois" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/19%E4%B8%96%E7%B4%80" title="19世紀–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="19世紀" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/19mh_Linn" title="19mh Linn–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="19mh Linn" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Século XIX" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/19oo_eash" title="19oo eash–مانی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="19oo eash" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%9E%D7%90%D7%94_%D7%94-19" title="המאה ה-19–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="המאה ה-19" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B8%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%82_%E0%A4%B6%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%80" title="उन्नीसवीं शताब्दी–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="उन्नीसवीं शताब्दी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/19th_century" title="19th century–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="19th century" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/19._stolje%C4%87e" title="19. stoljeće–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="19. stoljeće" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/XIXe_sy%C3%A8k" title="XIXe syèk–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="XIXe syèk" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/19._sz%C3%A1zad" title="19. század–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="19. század" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/19-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="19-րդ դար–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="19-րդ դար" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Seculo_19" title="Seculo 19–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Seculo 19" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Abad_ke-19" title="Abad ke-19–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Abad ke-19" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%B1%D3%80%D0%B0%D1%8C%D1%88%D1%83" title="XIX бӀаьшу–اینگوشی" lang="inh" hreflang="inh" data-title="XIX бӀаьшу" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="اینگوشی" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/19ma_yarcento" title="19ma yarcento–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="19ma yarcento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/19._%C3%B6ldin" title="19. öldin–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="19. öldin" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/XIX_secolo" title="XIX secolo–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="XIX secolo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/19%E4%B8%96%E7%B4%80" title="19世紀–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="19世紀" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/18xyxymoi" title="18xyxymoi–لوجبان" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="18xyxymoi" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="لوجبان" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Abad_ping_19" title="Abad ping 19–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Abad ping 19" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/XIX_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94" title="XIX საუკუნე–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="XIX საუკუნე" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Lqern_wis_19" title="Lqern wis 19–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Lqern wis 19" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/XIX_%D2%93%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80" title="XIX ғасыр–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="XIX ғасыр" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/19%EC%84%B8%EA%B8%B0" title="19세기–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="19세기" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Sedsala_19an" title="Sedsala 19an–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Sedsala 19an" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%BD%D1%8D%D0%BC" title="XIX нэм–کومیایی" lang="kv" hreflang="kv" data-title="XIX нэм" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="کومیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/19ves_kansbledhen" title="19ves kansbledhen–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="19ves kansbledhen" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Saeculum_19" title="Saeculum 19–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Saeculum 19" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/19._Joerhonnert" title="19. Joerhonnert–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="19. Joerhonnert" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%B2%D0%B8%D1%88_%D0%B9%D0%B8%D1%81" title="XIX виш йис–لزگی" lang="lez" hreflang="lez" data-title="XIX виш йис" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="لزگی" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Sentenio_19" title="Sentenio 19–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Sentenio 19" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Negentiende_iew" title="Negentiende iew–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Negentiende iew" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/XIX_secolo" title="XIX secolo–Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="XIX secolo" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9cul_XIX" title="Sécul XIX–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sécul XIX" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%84%E0%BA%B4%E0%BA%94%E0%BA%95%E0%BA%B0%E0%BA%AA%E0%BA%B0%E0%BA%95%E0%BA%B0%E0%BA%A7%E0%BA%B1%E0%BA%94%E0%BA%97%E0%BA%B5%E0%BB%88_19" title="ຄິດຕະສະຕະວັດທີ່ 19–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຄິດຕະສະຕະວັດທີ່ 19" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/XIX_am%C5%BEius" title="XIX amžius–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="XIX amžius" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/19_godu_symts" title="19 godu symts–لاتگالی" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="19 godu symts" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="لاتگالی" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/19._gadsimts" title="19. gadsimts–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="19. gadsimts" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Abad_kaping-19" title="Abad kaping-19–Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Abad kaping-19" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%8B%D0%BC" title="XIX курым–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="XIX курым" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Rautau_19" title="Rautau 19–مائوری" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Rautau 19" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="مائوری" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/19_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="19 век–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="19 век" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8A%E0%B5%BB%E0%B4%AA%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%82_%E0%B4%A8%E0%B5%82%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%BE%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D" title="പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ട്–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ട്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/19-%D1%80_%D0%B7%D1%83%D1%83%D0%BD" title="19-р зуун–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="19-р зуун" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87.%E0%A4%B8.%E0%A4%9A%E0%A5%87_%E0%A5%A7%E0%A5%AF_%E0%A4%B5%E0%A5%87_%E0%A4%B6%E0%A4%A4%E0%A4%95" title="इ.स.चे १९ वे शतक–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="इ.स.चे १९ वे शतक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Abad_ke-19" title="Abad ke-19–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Abad ke-19" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%81%81%E1%81%89_%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%85%E1%80%BA" title="၁၉ ရာစုနှစ်–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="၁၉ ရာစုနှစ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5" title="XIX пинге–ارزیایی" lang="myv" hreflang="myv" data-title="XIX пинге" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ارزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Macuilpohualxihuitl_XIX" title="Macuilpohualxihuitl XIX–Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Macuilpohualxihuitl XIX" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/XIX_seculo" title="XIX seculo–ناپلی" lang="nap" hreflang="nap" data-title="XIX seculo" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ناپلی" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/19._Johrhunnert" title="19. Johrhunnert–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="19. Johrhunnert" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/19e_eeuw" title="19e eeuw–ساکسونی سفلی" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="19e eeuw" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ساکسونی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/19e_eeuw" title="19e eeuw–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="19e eeuw" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/1800-talet" title="1800-talet–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="1800-talet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/19._%C3%A5rhundre" title="19. århundre–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="19. århundre" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/19esmi_sekle" title="19esmi sekle–Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="19esmi sekle" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/XIXe_s." title="XIXe s.–Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="XIXe s." data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Ngwagakgolo_19" title="Ngwagakgolo 19–سوتویی شمالی" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Ngwagakgolo 19" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="سوتویی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/S%C3%A8gle_XIX" title="Sègle XIX–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Sègle XIX" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/XIX_%C3%A6%D0%BD%D1%83%D1%81" title="XIX æнус–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="XIX æнус" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/19%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%82_%E0%A8%B8%E0%A8%A6%E0%A9%80" title="19ਵੀਂ ਸਦੀ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="19ਵੀਂ ਸਦੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Siglo_19" title="Siglo 19–پاپیامنتو" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Siglo 19" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="پاپیامنتو" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/XIX_wiek" title="XIX wiek–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="XIX wiek" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%81%D9%88%D9%8A%DA%BA_%D8%B5%D8%AF%DB%8C" title="انیہويں صدی–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="انیہويں صدی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Século XIX" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/19_%C3%B1iqin_pachakwata" title="19 ñiqin pachakwata–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="19 ñiqin pachakwata" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/19avel_tschientaner" title="19avel tschientaner–رومانش" lang="rm" hreflang="rm" data-title="19avel tschientaner" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="رومانش" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Secolul_al_XIX-lea" title="Secolul al XIX-lea–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Secolul al XIX-lea" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="XIX век–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="XIX век" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/XIX._%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%87%D0%B0" title="XIX. стороча–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="XIX. стороча" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/XIX_%D2%AF%D0%B9%D1%8D" title="XIX үйэ–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="XIX үйэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/S%C3%A8culu_XIX" title="Sèculu XIX–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Sèculu XIX" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/19t_century" title="19t century–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="19t century" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/1800-lohku_(jahke%C4%8Duohti)" title="1800-lohku (jahkečuohti)–سامی شمالی" lang="se" hreflang="se" data-title="1800-lohku (jahkečuohti)" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="سامی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/19._vijek" title="19. vijek–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="19. vijek" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%AE%E1%82%81%E1%80%B0%E1%80%9D%E1%80%BA%E1%80%95%E1%81%A2%E1%81%B5%E1%80%BA%E1%82%87_19" title="ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 19–شانی" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇ 19" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="شانی" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/19_%E0%B7%80%E0%B6%B1_%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%80%E0%B7%83" title="19 වන සියවස–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="19 වන සියවස" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/19th_century" title="19th century–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="19th century" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/19._storo%C4%8Die" title="19. storočie–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="19. storočie" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/19._stoletje" title="19. stoletje–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="19. stoletje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shekulli_XIX" title="Shekulli XIX–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shekulli XIX" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/19._%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="19. век–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="19. век" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/19._Jierhunnert" title="19. Jierhunnert–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="19. Jierhunnert" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Abad_ka-19" title="Abad ka-19–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Abad ka-19" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/1800-talet" title="1800-talet–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="1800-talet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Karne_ya_19" title="Karne ya 19–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Karne ya 19" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/XIX_stole%C4%87e" title="XIX stoleće–سیلزیایی" lang="szl" hreflang="szl" data-title="XIX stoleće" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="سیلزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/19-%E0%AE%86%E0%AE%AE%E0%AF%8D_%E0%AE%A8%E0%AF%82%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%B1%E0%AE%BE%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%81" title="19-ஆம் நூற்றாண்டு–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="19-ஆம் நூற்றாண்டு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/19_%E0%B0%B5_%E0%B0%B6%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%A6%E0%B0%82" title="19 వ శతాబ్దం–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="19 వ శతాబ్దం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B8_XIX" title="Садаи XIX–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Садаи XIX" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B9%8C%E0%B8%A8%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88_19" title="คริสต์ศตวรรษที่ 19–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="คริสต์ศตวรรษที่ 19" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/19-njy_asyr" title="19-njy asyr–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="19-njy asyr" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ika-19_na_dantaon" title="Ika-19 na dantaon–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ika-19 na dantaon" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Sasoron%D3%99_19" title="Sasoronә 19–Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Sasoronә 19" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/19._y%C3%BCzy%C4%B1l" title="19. yüzyıl–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="19. yüzyıl" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/XIX_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80" title="XIX гасыр–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="XIX гасыр" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/19_-_%D8%A6%DB%95%D8%B3%D9%89%D8%B1" title="19 - ئەسىر–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="19 - ئەسىر" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/XIX_%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%82%D1%8F" title="XIX століття–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="XIX століття" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%88%DB%8C%DA%BA_%D8%B5%D8%AF%DB%8C" title="انیسویں صدی–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="انیسویں صدی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/XIX_asr" title="XIX asr–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="XIX asr" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/XIX_seco%C5%82o" title="XIX secoło–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="XIX secoło" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_19" title="Thế kỷ 19–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thế kỷ 19" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Tumyel_19id" title="Tumyel 19id–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Tumyel 19id" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/19inme_sieke" title="19inme sieke–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="19inme sieke" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Ika-19_nga_gatostuig" title="Ika-19 nga gatostuig–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Ika-19 nga gatostuig" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/19%E4%B8%96%E7%BA%AA" title="19世纪–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="19世纪" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/XIX_%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%AC%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="XIX ოშწანურა–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="XIX ოშწანურა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/19%D7%98%D7%A2%D7%A8_%D7%99%22%D7%94" title="19טער י"ה–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="19טער י"ה" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/19e_e%C3%AAuw" title="19e eêuw–زیلاندی" lang="zea" hreflang="zea" data-title="19e eêuw" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="زیلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/19%E4%B8%96%E7%BA%AA" title="19世纪–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="19世纪" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/19_s%C3%A8-k%C3%AD" title="19 sè-kí–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="19 sè-kí" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/19%E4%B8%96%E7%B4%80" title="19世紀–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="19世紀" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q6955#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&oldid=37610147" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&id=37610147&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B3%25D8%25AF%25D9%2587_%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25B2%25D8%25AF%25D9%2587%25D9%2585_%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B3%25D8%25AF%25D9%2587_%25D9%2586%25D9%2588%25D8%25B2%25D8%25AF%25D9%2587%25D9%2585_%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:19th_century" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q6955" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><table style="float: left; margin-left: 1em; margin-bottom: 2em"> <tbody><tr> <td> <div style="clear:both;"></div> <table class="infobox"> <tbody><tr style="background-color:#f8f9fa"> <td align="right"><small><b><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="سده‌ها">سده‌ها</a>:</b></small> </td> <td align="center"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۸ (میلادی)">سده ۱۸</a> - <b>سده ۱۹</b> - <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۲۰ (میلادی)">سده ۲۰</a> </td></tr> <tr> <td align="right"><small><b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="دهه‌ها">دهه‌ها</a>:</b></small> </td> <td align="center"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۰۰ (میلادی)">۱۸۰۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۱۰ (میلادی)">۱۸۱۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۲۰ (میلادی)">۱۸۲۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۳۰ (میلادی)">۱۸۳۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۴۰ (میلادی)">۱۸۴۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۵۰ (میلادی)">۱۸۵۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۶۰ (میلادی)">۱۸۶۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۶۰ (میلادی)">۱۸۶۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۷۰ (میلادی)">۱۸۷۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۸۰ (میلادی)">۱۸۸۰</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۹۰ (میلادی)">۱۸۹۰</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> <p><b>سدهٔ نوزدهم میلادی</b> به فاصلهٔ بین سال‌های ۱۸۰۱ تا ۱۹۰۰ در <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="گاهشماری میلادی">گاهشماری میلادی</a> گفته می‌شود. </p><p>گاهی مورخان از «سدهٔ نوزدهم میلادی» برای اشاره به <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوران تاریخی (صفحه وجود ندارد)">دوران تاریخی</a> بین سال‌های ۱۸۱۵ (<a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کنگره وین">کنگرهٔ وین</a>) تا ۱۹۱۴ (۱۲۹۲) (آغاز <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a>) استفاده می‌کنند. <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="اریک هابس‌باوم (صفحه وجود ندارد)">اریک هابس‌باوم</a> نیز اصطلاحی به نام «<a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده نوزدهم میلادی طولانی (صفحه وجود ندارد)">سدهٔ نوزدهم میلادی طولانی</a>» برای اشاره به سال‌های بین ۱۷۸۹ تا ۱۹۱۴ ساخته‌است. </p><p>در این سده <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری‌های عثمانی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری اسپانیا">اسپانیا</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="امپراتوری پرتغال">پرتغال</a> نابود شدند و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84" title="امپراتوری مغول">امپراتوری‌های مغول</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم مقدس">روم مقدس</a> نیز به پایان رسیدند. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">امپراتوری بریتانیا</a> پس از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C" title="جنگ‌های ناپلئونی">جنگ‌های ناپلئونی</a>، درحالی‌که یک ربع از جمعیت جهان و یک سوم زمین‌ها را در اختیار داشت تبدیل به بزرگ‌ترین <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA" title="ابرقدرت">ابرقدرت</a> این سده شد. این امر باعث تقویت یک <a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D9%84%D8%AD_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="صلح بریتانیایی (صفحه وجود ندارد)">صلح بریتانیایی</a>، پیشبرد تجارت و مبارزه با <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B2%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دزدی دریایی">دزدی دریایی</a> فراگیر شد. </p><p>میزان <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="برده‌داری">برده‌داری</a> در کل جهان بسیار کمتر شد. پس از <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="انقلاب هاییتی (صفحه وجود ندارد)">شورش برده‌ها در هاییتی</a>، بریتانیا <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1" title="دزدان دریایی بربر">دزدان دریایی بربر</a> را که به دزدی و برده‌گیری اروپاییان می‌پرداختند مجبور به تسلیم شدن کرد و به نیروی دریایی خود ابلاغ کرد تا هر گونه <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون الغای برده‌داری (صفحه وجود ندارد)">تجارت برده را متوقف سازند</a>. برده‌داری سپس در <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمریکا">آمریکا</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="برزیل">برزیل</a> ممنوع اعلام شد. (مراجعه کنید به <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="الغای برده‌داری (صفحه وجود ندارد)">الغای برده‌داری</a>) </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%87" title="الکتریسیته">الکتریسیته</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد">فولاد</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA" class="mw-redirect" title="نفت">نفت</a> موجبات <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="انقلاب صنعتی دوم">دومین انقلاب صنعتی</a> را که کشورهایی چون <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده</a> را تبدیل به امپراتوری‌های زمان کرد فراهم آوردند. با اینحال <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%DA%86%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="سلسله چینگ">سلسلهٔ چینگ</a> در <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a> نتوانستند همراه با این انقلاب گام بردارند و در نتیجه آشوب‌های اجتماعی وسیعی در این دو امپراتوری به وجود آمد. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قارهٔ_اروپا"><span id=".D9.82.D8.A7.D8.B1.D9.87.D9.94_.D8.A7.D8.B1.D9.88.D9.BE.D8.A7"></span>قارهٔ اروپا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: قارهٔ اروپا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Queen_Victoria_bw.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Queen_Victoria_bw.jpg/220px-Queen_Victoria_bw.jpg" decoding="async" width="220" height="288" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/07/Queen_Victoria_bw.jpg 1.5x" data-file-width="251" data-file-height="329" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="ملکه ویکتوریا">ملکه ویکتوریا</a>، ملکهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">امپراتوری بریتانیا</a> از سال ۱۸۳۷ (۱۲۱۵) تا پایان سدهٔ نوزدهم. دوران تحت سلطنت وی به <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="عصر ویکتوریا">عصر ویکتوریا</a> مشهور است.</figcaption></figure> <p>در سال ۱۸۰۱ <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="پارلمان ایرلند (صفحه وجود ندارد)">پارلمان ایرلند</a> رای به اتحاد با <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a> داد و در نتیجه <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="پادشاهی متحد بریتانیا">پادشاهی متحد بریتانیا</a> به وجود آمد. <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایرلند">ایرلند</a> تا سال ۱۹۲۲ (۱۳۰۰) زیر نظر بریتانیا بود ولی پس از اینکه اکثریت شهرستان‌های ایرلندی‌نشین و اکثریت جمعیت ایرلندی‌ها خواستار جدایی از انگلیس شدند، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایالت خودمختار ایرلند (صفحه وجود ندارد)">ایالت خودمختار ایرلند</a> به وجود آمد. شهرستان‌های شمالی همچنان به بریتانیا وفادار ماندند و تا به امروز تحت عنوان <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ایرلند شمالی">ایرلند شمالی</a> از کشور ایرلند جدا هستند. </p><p>در ۱۷ مه ۱۸۱۴، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a> از کنترل <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a> خارج شد و استقلال خود را اعلام کرد. هر چند این کشور مجبور به ادامهٔ یک اتحاد خصوصی با سوئد شد ولی قانون اساسی آزاد خود را حفظ کرد. روند افزایش <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a> نروژی آن قدر در طول این سده ادامه یافت تا بالاخره نروژ توانست در سال ۱۹۰۵ (۱۲۸۳) استقلال خود را به دست آورد. </p><p>آغاز سدهٔ ۱۹ میلادی با شروع کشمکش‌هایی بین <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="انگلیس">انگلیس</a> و متحدانشان بر سر کنترل اروپا و جهان هم‌زمان بود. جنگ‌هایی را که در این زمینه به وقوع پیوستند <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C" title="جنگ‌های ناپلئونی">جنگ‌های ناپلئونی</a> می‌گویند که در پایان آنها، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ناپلئون بناپارت">ناپلئون</a> در سال ۱۸۱۵ (۱۱۹۳) در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%84%D9%88" class="mw-redirect" title="جنگ واترلو">واترلو</a> شکست خورد. </p><p>همچنین در سال ۱۸۱۵ <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%84%D9%86%D8%AF" title="گرینلند">گرینلند</a> به‌طور رسمی از کنترل <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a> خارج شد و زیر نظر <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a> رفت. </p><p>یونان در سال ۱۸۲۱ استقلال خود از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> را اعلام کرد ولی نتوانست در جنگ‌های پس از آن تا سال ۱۸۲۹ پیروز شود. </p><p>دورهٔ ویکتوریایی در بریتانیای کبیر اوج دوران <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a> بریتانیا و شاخصهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">امپراتوری بریتانیا</a> به‌شمار می‌رود. این دوره را غالباً بین سال‌های ۱۸۳۷ تا ۱۹۰۱ زمان سلطنت <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="ملکه ویکتوریا">ملکه ویکتوریا</a> می‌دانند. انقلاب موجب گسترش راه‌آهن به کل کشور و پیشرفت‌های مهم در مهندسی شد. <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86" class="mw-redirect" title="متروی زیرزمینی لندن">متروی زیرزمینی لندن</a> افتتاح شد و لامپ‌های الکتریکی پرنور در خیابان‌های این شهر نصب شدند. </p><p>در سال ۱۸۴۸ انقلاب‌های زیادی با تأثیرگیری از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="انقلاب فرانسه">انقلاب فرانسه</a> در اروپا اتفاق افتادند. همچنین مفهومی به نام <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="امپریالیسم جدید (صفحه وجود ندارد)">امپریالیسم جدید</a> بر دورهٔ پایانی این سده مسلط شد. امپریالیسم نو به معنای تملک سریع مستعمرات جدید در سطح جهان توسط اروپا بود. در این میان <a href="/w/index.php?title=%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="غارت آفریقا (صفحه وجود ندارد)">غارت آفریقا</a> قابل توجه است. </p><p>در بسیاری از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="کشورهای اروپایی">کشورهای اروپایی</a> به ویژه <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> انقلاب صنعتی به وجود آمد. این انقلاب تا پایان این سده با ساخت کارخانجات و راه‌آهن در تمامی سطح قاره گسترش پیدا کرد. </p><p>هر چند که تأثیر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="رومانتیسم">رومانتیسم</a> تا حدود زیادی در <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="دوره ویکتوریایی">دوره ویکتوریایی</a> قابل مشاهده بود ولی در میانهٔ این سده با مخالفت‌های جدی مواجه شد: بسیاری از اکتشافات علمی مثل <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="نظریه تکامل داروین">نظریه تکامل داروین</a> و نظرات <a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" title="اگوست کنت">اگوست کنت</a> فیلسوف فرانسوی که تا حدودی از انقلاب صنعتی تأثیر گرفته بودند، باعث قدرت‌گیری <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D9%82%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="عقل‌گرایی جدید (صفحه وجود ندارد)">عقل‌گرایی جدید</a> (<a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="پوزیتیویسم">پوزیتیویسم</a>) که شاخصهٔ ادبی آن <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect mw-disambig" title="ناتورالیسم">ناتورالیسم</a> می‌باشد گردید. نظریهٔ آن، که تأثیر زیادی از <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلسفه جبرگرا (صفحه وجود ندارد)">فلسفه جبرگرا</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="علم ژنتیک">علم ژنتیک</a> گرفته بود، بر روی اهمیت محیط در شکل‌دهی انسان و رمان‌های فرانسوی جدید تأکید داشت. همان‌طور که <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="امپرسیونیسم">امپرسیونیسم</a> در هنر نمایندهٔ چنین دیدگاهی است. </p><p>جمهوری <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> در ۱۷ مارس ۱۸۶۱ تشکیل شد. شاه <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="ویکتور امانوئل دوم">ویکتور امانوئل دوم</a> توانست استان‌های ایتالیایی شبه جزیره را تحت یک ملت با هم متحد سازد. <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%86%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%88_%D8%A8%D9%86%D8%B3%D9%88_%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="کنت کامیلو بنسو دی کاوور (صفحه وجود ندارد)">کنت کامیلو بنسو دی کاوور</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%BE%D9%87_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C" title="جوزپه گاریبالدی">جوزپه گاریبالدی</a> نقش مهمی در طرح‌ریزی این اتحاد داشتند. شهر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> تا سال ۱۸۷۰ تحت کنترل پاپ بود. در این سال ارتش ایتالیا از طریق راه پورتا پیا به <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="استان واتیکان (صفحه وجود ندارد)">استان واتیکان</a> وارد شدند. رم به ایتالیا ضمیمه شد ولی پاپ از امضای پیمان سر باز زد و به دژ گاندولفو پناه برد. از آنجا نیز حکمی اعلام کرد که طبق آن هرگونه مشارکت کاتولیک‌های ایتالیایی در زندگی سیاسی معادل ارتداد به‌شمار می‌رفت. <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%D9%88" title="ترنتینو">ترنتینو</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%84_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="تیرول جنوبی">تیرول جنوبی</a> در سدهٔ بعدی و پس از سال ۱۹۱۸ به خاک ایتالیا ضمیمه شدند. این چنین شد که روند متحدسازی ایتالیا که توسط ویکتور امانوئل دوم در <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلسله ساووی (صفحه وجود ندارد)">سلسلهٔ ساووی</a> طرح‌ریزی شده بود به سر انجام رسید. </p><p>در سال ۱۸۷۱ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری آلمان">امپراتوری آلمان</a> با اتحاد <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="پروس">پروس</a> و <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AC%D8%B1%D9%85%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کنفدراسیون جرمن شمالی (صفحه وجود ندارد)">کنفدراسیون جرمن شمالی</a> توسط <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88_%D9%88%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" class="mw-redirect" title="اتو ون بیسمارک">اتو ون بیسمارک</a> به وجود آمد. این کشور قدرتمند تا سال ۱۹۱۸ ادامه یافت و با عنوان <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="رایش دوم">رایش دوم</a> مشهور شد. بیسمارک توانست استان‌های جدید زیادی را طی جنگ‌های مبتکرانهٔ کوتاه و دیپلماتیک به دست آورد. او با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a> هم پیمان شد تا <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a> را شکست دهد و ناحیهٔ <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%84%D8%B2%D9%88%DB%8C%DA%AF-%D9%87%D9%88%D9%84%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شلزویگ-هولشتاین (صفحه وجود ندارد)">شلزویگ-هولشتاین</a> را تصرف کند. او <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="جنگ اتریش و پروس">جنگ اتریش و پروس</a> (آسترو-پروسیان) را آغاز کرد و پیروز شد اما اینکار فقط برای این بود که <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> طرف آلمان را بگیرد. سپس پروس وارد <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="جنگ فرانسه و پروس">جنگ فرانسه و پروس</a> (فرانکو-پروسین) (۷۱–۱۸۷۰) شد و توانست شکست کاملی به فرانسه وارد سازد. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect mw-disambig" title="ویلهلم اول">ویلهلم اول</a> به عنوان آخرین توهین به فرانسوی‌ها در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AE_%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8C" title="کاخ ورسای">کاخ ورسای</a> در قلب فرانسه به عنوان امپراتور آلمان سوگند خورد. امپراتوری آلمان تا پایان <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a> یعنی زمانی که فرانسه توانست در <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%A7%DB%8C" title="پیمان ورسای">پیمان ورسای</a> تلافی بکند در اوج خود بود. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ingres,_Napoleon_on_his_Imperial_throne.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Ingres%2C_Napoleon_on_his_Imperial_throne.jpg/220px-Ingres%2C_Napoleon_on_his_Imperial_throne.jpg" decoding="async" width="220" height="362" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Ingres%2C_Napoleon_on_his_Imperial_throne.jpg/330px-Ingres%2C_Napoleon_on_his_Imperial_throne.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Ingres%2C_Napoleon_on_his_Imperial_throne.jpg/440px-Ingres%2C_Napoleon_on_his_Imperial_throne.jpg 2x" data-file-width="2047" data-file-height="3364" /></a><figcaption>ناپلئون بناپارت</figcaption></figure> <p>در سال ۱۸۷۸ <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%86%D9%88" title="پیمان سن استفانو">پیمان سن استفانو</a> به کشورهای <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رومانی">رومانی</a>، <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%88" class="mw-redirect" title="مونتنگرو">مونتنگرو</a> استقلال داد. <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلغارستان">بلغارستان</a> نیز پادشاهی خودمختار به دست آورد. تمامی این رویدادها با شکست <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> توسط <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D9%88_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-disambig" title="جنگ روسیه و عثمانی">جنگ روسیه و عثمانی</a> (۷۸–۱۸۷۷) ممکن شد. <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="کنگره برلین">کنگره برلین</a> که در همان سال برگزار گردید باعث قدرت‌گیری مجدد مسلمانان در منطقه و کم شدن ارزش پیروزی روسیه شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قارهٔ_آمریکا"><span id=".D9.82.D8.A7.D8.B1.D9.87.D9.94_.D8.A2.D9.85.D8.B1.DB.8C.DA.A9.D8.A7"></span>قارهٔ آمریکا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: قارهٔ آمریکا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:GoldenSpikev3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/GoldenSpikev3.jpg/220px-GoldenSpikev3.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/GoldenSpikev3.jpg/330px-GoldenSpikev3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/GoldenSpikev3.jpg/440px-GoldenSpikev3.jpg 2x" data-file-width="862" data-file-height="587" /></a><figcaption>مراسم کوبیدن میخ طلایی در منطقهٔ <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%DA%A9_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%BA%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نوک دماغه (صفحه وجود ندارد)">نوک دماغه</a> در ایالت <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="اوتاها (صفحه وجود ندارد)">اوتاها</a> در سال ۱۸۶۹. اولین ارتباط ریلی در ایالات متحده</figcaption></figure> <p>ایالات متحده گسترش خود به سوی شمال قارهٔ آمریکا را با <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="خرید ایالت لوییزیانا">خرید ایالت لوییزیانا</a> در سال ۱۸۰۳ آغاز کرد. این گسترش به عنوان هدف نهایی کشور تلقی شد. این کار با انقیاد و پراکنده‌سازی آمریکایی‌های بومی همراه بود. گسترش ایالات متحده با ساخت <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%87%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="راه‌آهن‌های قاره‌پیما (صفحه وجود ندارد)">راه‌آهن‌هایی در سراسر قاره</a> و جذب مهاجران جدید افزایش یافت. در تاریخ ۲۴ ژانویه ۱۸۴۸ در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="کالیفرنیا">کالیفرنیا</a> طلا کشف شد. با این کشف، در طول سده افراد زیادی برای یافتن طلا و نقره به آنجا سرازیر شدند. میلیون‌ها نفر از مردم به معادن و شهرهای مناطق غربی آمریکا هجوم آوردند و این امر باعث توسعهٔ مناطق غربی در آن زمان شد. چینی‌های زیادی به کالیفرنیا آمدند و جذب فرهنگ جدید شدند. کالیفرنیا در تاریخ ۹ سپتامبر ۱۸۵۰ به عنوان ایالت جدید پذیرفته شد. این گسترش به تدریج کشور را مجبور به مقابله با مسئلهٔ برده‌داری قانونی در ایالت‌های غربی کرد زیرا این مشکل باعث به هم خوردن تعادل بین «ایالت‌های آزاد» و «ایالت‌های برده‌دار» می‌شد. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg/220px-Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg" decoding="async" width="220" height="289" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg/330px-Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg/440px-Abraham_Lincoln_head_on_shoulders_photo_portrait.jpg 2x" data-file-width="2850" data-file-height="3742" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%84%D9%86" title="آبراهام لینکلن">آبراهام لینکلن</a>، رئیس‌جمهور ایالات متحده، یکی از بزرگ‌ترین رهبران آمریکایی تاریخ</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="جنگ داخلی ایالات متحده آمریکا">جنگ داخلی ایالات متحده</a> از سال ۱۸۶۱ تا ۱۸۶۵ طول کشید. در طول جنگ <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%84%D9%86" title="آبراهام لینکلن">آبراهام لینکلن</a> رئیس‌جمهور بود. امروزه او را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رهبران جهان غرب تلقی می‌کنند. در همین زمان، آمدن نیروی بخار در کنار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="انقلاب صنعتی">انقلاب صنعتی</a> رو به رشد، گسترش شدیدی در کارخانجات صنعتی ایجاد کرد. در سال ۱۸۷۸ <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس ادیسون">توماس ادیسون</a> لامپ برق جدید خود را به نمایش گذاشت و در طول یک دهه سیستم توزیع برق بزرگی را در تمام کشور راه‌اندازی کرد. تأثیر اقتصادی به تدریج به خارج از ایالات متحده و به سمت <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="اقیانوس آرام">اقیانوس آرام</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آمریکای لاتین">آمریکای لاتین</a> گسترش پیدا کرد. </p><p>در تاریخ ۲ اکتبر ۱۸۳۵ <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%AA%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="انقلاب تکزاس (صفحه وجود ندارد)">انقلاب تکزاس</a> با اعلام استقلال استان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B3" class="mw-redirect" title="تجاس">تجاس</a> مکزیک از دولت مکزیک به وقوع پیوست. <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7_%D8%A2%D9%86%D8%A7" class="mw-disambig" title="سانتا آنا">سانتا آنا</a> استقلال را با انتصاب خود به سمت دیکتاتور جمهوری مکزیک اعلام کرد. پس از <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%88" title="نبرد آلامو">نبرد آلامو</a>، ژنرال <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85_%D9%87%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سام هاستون (صفحه وجود ندارد)">سام هاستون</a> توانست در نبرد <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88" class="mw-redirect" title="سان جاسینتو">سان جاسینتو</a> شکست بزرگی به مکزیکی‌ها وارد سازد و سانتا آنا را شخصاً دستگیر کند. جمهوری تکزاس همچنان در خطر فروپاشی و اشغال توسط مکزیکی‌ها بود تا اینکه در سال ۱۸۴۵ به ایالات متحده ضمیمه شد. </p><p>درست پس از آغاز سده، مستعمره‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a> به تبع ایالات متحده شروع به انقلاب و اعلام استقلال کردند. این انقلاب‌ها موفق بودند و حاصل آن‌ها تشکیل کشورهای مستقلی همچون <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مکزیک">مکزیک</a> (۱۸۲۱) در آمریکای شمالی و شیلی در آمریکای جنوبی (۱۸۱۸) بود. در تاریخ ۷ سپتامبر ۱۸۲۲ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="امپراتوری برزیل">امپراتوری برزیل</a> نیز استقلال خود از پرتغال را اعلام کرد. اما این کشورهای لاتین در طول سدهٔ نوزدهم بر خلاف ایالات متحد آمریکا دارای دولت‌های باثباتی نبودند. این مسئله موجب دخالت قدرت‌های اروپایی به ویژه <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="بریتانیای کبیر">بریتانیای کبیر</a> در امور داخلی این کشورها شد. در پایان سدهٔ نوزدهم ایالات متحده نیز وارد این میدان شد. چهار مستعمرهٔ پیشین اروپایی با نام‌های <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" title="پاراگوئه">پاراگوئه</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="برزیل">برزیل</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%98%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آرژانتین">آرژانتین</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" title="اروگوئه">اروگوئه</a> از سال ۱۸۶۴ تا ۱۸۷۰ وارد خونین‌ترین جنگ تاریخ آمریکای لاتین به نام <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ ائتلاف سه‌گانه (صفحه وجود ندارد)">جنگ ائتلاف سه‌گانه</a> شدند. </p><p>آن بخش از قارهٔ آمریکا که هنوز در دست <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="بریتانیای کبیر">بریتانیای کبیر</a> بود به آرامی ولی با اطمینان توسعه پیدا کرد. این توسعه باعث به وجود آمدن حکومتی در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a> در سال ۱۸۶۷ شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مناطق_دیگر_جهان"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.B7.D9.82_.D8.AF.DB.8C.DA.AF.D8.B1_.D8.AC.D9.87.D8.A7.D9.86"></span>مناطق دیگر جهان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: مناطق دیگر جهان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در دیگر مناطق جهان کمتر جایی وجود داشت که به شکلی اعم از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="استعمار">استعمار</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="امپریالیسم">امپریالیسم</a> یا <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="جنگ">جنگ</a> تحت تأثیر غرب قرار نگرفته باشد. قدرت‌های اروپایی در آن مناطقی که قدرت <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%DA%86%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="سلسله چینگ">سلسلهٔ چینگ</a> در <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a> ضعیف شده بود نفوذ کردند. چند جنگ بین دول اروپایی و چین درگرفت که از این میان <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%A9_%D8%A7%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ تریاک اول (صفحه وجود ندارد)">جنگ اول</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%A9_%D8%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ تریاک دوم (صفحه وجود ندارد)">دوم</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="جنگ‌های تریاک">تریاک</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%86%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ چین و فرانسه (صفحه وجود ندارد)">جنگ چین و فرانسه</a> (سینو-فرنچ) را می‌توان نام برد. <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> که با زور دروازه‌های خود را به سوی تجارت با غرب باز کرده بود وارد دوران صنعتی‌سازی شد. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a> گسترش خود به سوی <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="آسیای مرکزی">آسیای مرکزی</a> را آغاز کرد. در این میان روسیه مجبور به مقابله با <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a> بود زیرا بریتانیایی‌ها از حملهٔ روس‌ها به <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="هندوستان">هندوستان</a> بیم داشتند. این کش و قوس‌ها به <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="بازی بزرگ">بازی بزرگ</a> معروف شد. </p><p>نواحی تحت کنترل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> شروع به کاهش پیدا کرد و کشورهایی همچون <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="مصر">مصر</a> از کنترل آن خارج شدند. بریتانیا و فرانسه در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" title="جنگ کریمه">جنگ کریمه</a> با <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> جنگیدند. دلیل آن تا حدودی به خاطر این بود که آن‌ها نسبت به توان مقابلهٔ عثمانی با روسیه تردید داشتند. </p><p><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">آفریقا</a> که در ابتدای سدهٔ نوزدهم تقریباً به‌طور کامل از استعمار اروپاییان جان سالم به در برده بود، در پایان این سده به‌طور کامل تحت تسلط آن‌ها درآمد. هجوم به سمت آفریقا در دهه‌های <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۸۰ (میلادی)">۱۸۸۰</a> تا <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۹۰ (میلادی)">۱۸۹۰</a> آغاز شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="رویدادها"><span id=".D8.B1.D9.88.DB.8C.D8.AF.D8.A7.D8.AF.D9.87.D8.A7"></span>رویدادها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: رویدادها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:British_Empire_1897.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/British_Empire_1897.jpg/220px-British_Empire_1897.jpg" decoding="async" width="220" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/British_Empire_1897.jpg/330px-British_Empire_1897.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/British_Empire_1897.jpg/440px-British_Empire_1897.jpg 2x" data-file-width="1116" data-file-height="849" /></a><figcaption>نقشهٔ جهان در سال ۱۸۹۷. امپراتوری بریتانیا (رنگ صورتی) ابرقدرت سدهٔ ۱۹ بود.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۰۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B0.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۰۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۰۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۰۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Livebridge.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Livebridge.jpg/250px-Livebridge.jpg" decoding="async" width="250" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Livebridge.jpg/375px-Livebridge.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Livebridge.jpg/500px-Livebridge.jpg 2x" data-file-width="2146" data-file-height="1288" /></a><figcaption>صحنه‌ای از جنگ روس و ایران (۱۸۰۴–۱۸۱۳ م)</figcaption></figure> <ul><li>۱۸۰۱: <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="پادشاهی بریتانیای کبیر">پادشاهی بریتانیای کبیر</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="پادشاهی ایرلند">پادشاهی ایرلند</a> به هم پیوستند تا <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">پادشاهی متحد</a> را به وجود آورند.</li> <li>۱۸۰۱: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="عهدنامه ۱۸۰۱ ایران و انگلیس">عهدنامه ۱۸۰۱ ایران و انگلیس</a>. این قرارداد یک مقدمه و پنج ماده داشت که موضوع اصلی آن، صلح و دوستی بین دو کشور و حفظ امنیت <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حکومت کمپانی هند شرقی بر هندوستان">هندوستان</a> بود.</li> <li>۰۵–۱۸۰۱: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="جنگ اول بربری">جنگ اول بربری</a> بین <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1" title="ساحل بربر">ایالات بربر</a> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="شمال آفریقا">شمال آفریقا</a></li> <li>۱۸۰۳: <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="خرید لوئیزیانا">خرید لوئیزیانا</a> توسط <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده آمریکا</a> از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="جمهوری اول فرانسه">جمهوری اول فرانسه</a>. این خرید اولین حرکت ایالات متحده در گسترش به سوی غرب و اقیانوس آرام بود. این کار طبق هدف نهایی روشن آمریکا که شامل ضمیمه‌سازی و غلبه بر خاک سرزمین‌های مکزیک، بریتانیا و آمریکایی‌های بومی بود انجام شد.</li> <li>۱۸۰۴: ایجاد جمهوری <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="هائیتی">هائیتی</a></li> <li>۱۸۰۴: <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ناپلئون بناپارت">ناپلئون بناپارت</a> امپراتور <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="امپراتوری اول فرانسه">فرانسه</a> می‌شود.</li> <li>۱۸۰۴: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="امپراتوری اتریش">امپراتوری اتریش</a> توسط <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="فرانتس دوم">فرانتس دوم</a> ایجاد شد.</li> <li>۱۳–۱۸۰۴: <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="دوره اول جنگ‌های ایران و روسیه">دوره اول جنگ‌های ایران و روسیه</a></li> <li>۴۸–۱۸۰۵: آغاز مدرنیزه‌سازی <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="مصر">مصر</a> توسط <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7" title="محمدعلی پاشا">محمدعلی پاشا</a></li> <li>۱۸۰۵: در <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%B2" title="نبرد استرلیتز">نبرد استرلیتز</a> ارتش فرانسه به فرماندهی <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ناپلئون بناپارت">ناپلئون بناپارت</a> موفق شد ارتش مشترک <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" class="mw-redirect" title="امپراتوری روم مقدس">امپراتوری روم مقدس</a> را به فرماندهی امپراتوران <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="الکساندر اول">الکساندر اول</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="فرانتس دوم">فرانتس دوم</a> را پس از نه ساعت جنگ سخت درهم بشکند .</li> <li>۱۸۰۶: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری مقدس روم">امپراتوری مقدس روم</a> پس از شکست در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C" title="جنگ‌های ناپلئونی">جنگ‌های ناپلئونی</a> ، از بین رفت و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="کنفدراسیون راین">کنفدراسیون راین</a> تأسیس شد.</li> <li>۱۸۰۷: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%81%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%86%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="عهدنامه فینکنشتاین">عهدنامه فینکنشتاین</a> میان دولت‌های وقت <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ایران قاجاری">ایران</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="امپراتوری اول فرانسه">فرانسه</a> امضا شد. این قرارداد در ۱۶ ماده و با هدف مدرن‌سازی ارتش قاجار بین طرفین به امضا رسیده‌است.</li> <li>۱۸۰۷: <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%AA" title="پیمان تیلسیت">پیمان تیلسیت</a> میان دولت‌های وقت <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">روسیه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" class="mw-redirect" title="امپراتوری اول فرانسه">فرانسه</a> امضا شد. فرانسه با امضای این پیمان‌ها، ایران و عثمانی را که پیش از آن به موجب پیمان‌نامه‌هایی با فرانسه (از جمله فین کن‌اشتاین) به یاری فرانسه امیدوار بودند در برابر تجاوزات روسیه تنها گذاشت و پایه‌گذار از دست دادن مناطقی از ایران در قفقاز همچون کشورهای کنونی جمهوری آذربایجان، گرجستان و ارمنستان شد.</li> <li>۰۹–۱۸۰۸: <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="جنگ فنلاند">جنگ فنلاند</a>، این کشور را از <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a> گرفت.</li> <li>۱۸۰۹: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%84" title="عهدنامه مجمل">عهدنامه مجمل</a> میان بریتانیا و ایران بسته شد. این قرارداد که به «عهدنامهٔ جونز» هم نامیده شده‌است، هشت فصل دارد و ناظر بر مخالفت ایران با فرانسه و ارائهٔ آموزش‌های نظامی توسط افسران انگلیسی به قشون ایران بود.</li> <li>۱۸۰۹: <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="ناپلئون">ناپلئون</a> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="شوالیه‌های تتونیک">شوالیه‌های تتونیک</a> را از آخرین زمین‌هایشان در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B1%DA%AF%D9%86%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%85" title="باد مرگنت‌هایم">باد مرگنت‌هایم</a> پاک‌سازی کرد.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۱۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B1.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۱۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۱۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۱۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>۱۸۱۰: <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="دانشگاه برلین">دانشگاه برلین</a> به عنوان نخستین دانشگاه تحقیقاتی جهان تأسیس شد.</li> <li>دههٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۲۰ (میلادی)">۱۸۲۰</a>-<a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۱۰ (میلادی)">۱۸۱۰</a>: پس از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="جنگ استقلال مکزیک">جنگ‌های استقلال‌طلبانهٔ مکزیک</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="جنگ‌های استقلال آمریکای لاتین">آمریکای جنوبی</a> بسیاری از مستعمرات آمریکای لاتین خود را از چنگ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری اسپانیا">امپراتوری‌های اسپانیا</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="امپراتوری پرتغال">پرتغال</a> آزاد ساختند.</li> <li>۱۸۱۲: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84" title="عهدنامه مفصل">عهدنامه مفصل</a> میان بریتانیا و ایران بسته شد.عهدنامهٔ مفصل در واقع مکمل <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%84" class="mw-redirect" title="عهدنامهٔ مجمل">عهدنامهٔ مجمل</a> بود و در دوازده فصل تنظیم شد که بیشتر بر مفاد عهدنامهٔ پیشین تأکید می‌کرد.</li> <li>۱۵–۱۸۱۲: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B2" title="جنگ ۱۸۱۲">جنگ ۱۸۱۲</a> بین <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="بریتانیای کبیر">بریتانیای کبیر</a>. در جریان این جنگ <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%86%D8%8C_%D8%AF%DB%8C.%D8%B3%DB%8C." title="واشینگتن، دی.سی.">واشینگتن، دی.سی.</a> به اشغال نیروهای بریتانیا درآمد و قسمت‌هایی از این شهر و از جمله <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AE_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="کاخ سفید">کاخ سفید</a> به <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87_%D8%A2%D8%AA%D8%B4_%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AA%D9%86" title="به آتش کشیدن واشینگتن">آتش کشیده شد</a></li> <li>۱۸۱۲: <a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="تهاجم فرانسه به روسیه">تهاجم فرانسه به روسیه</a></li> <li>۱۸۱۳: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="عهدنامه گلستان">عهدنامه گلستان</a> در پی جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار بین این دو کشور در روستای گلستان امضا شد.</li> <li>۱۹۰۷–۱۸۱۳: کشمکش بین <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a> بر سر کنترل آسیای مرکزی که این رقابت‌های میان این دو ابرقدرت زمان به عنوان <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="بازی بزرگ">بازی بزرگ</a> شناخته می شود.</li> <li>۱۸۱۵: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="جنگ دوم بربری">جنگ دوم بربری</a> بین <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1" title="ساحل بربر">ایالات بربر</a> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="شمال آفریقا">شمال آفریقا</a>. پس از پایان جنگ، ایالات متحده و کشورهای اروپایی خراج به <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1" title="دزدان دریایی بربر">کشورهای دزد دریایی</a> را متوقف کردند.</li> <li>۱۸۱۵: <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کنگره وین">کنگره وین</a> نقشهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a> را بار دیگر رسم کرد.</li> <li>۱۸۱۵: پس از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کنگره وین">کنگره وین</a> اتحادیه‌ای میان ایالت‌های آلمانی‌زبان اروپای مرکزی پدید آمد به نام <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="کنفدراسیون آلمان">کنفدراسیون آلمان</a>.</li> <li>۱۸۱۵: شکست <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="ناپلئون">ناپلئون</a> در <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%84%D9%88" title="نبرد واترلو">نبرد واترلو</a>، سرنوشت <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C" title="جنگ‌های ناپلئونی">جنگ‌های ناپلئونی</a> را مشخص کرد.</li> <li>۱۸۱۶: <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%AA%D8%B4%D9%81%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="فوران آتشفشانی">فوران آتشفشانی</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="کوه تامبورا">کوه تامبورا</a> موجب پدید آمدن <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84_%D8%A8%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="سال بی تابستان">سال بی تابستان</a> شد.</li> <li>۲۸–۱۸۱۶: <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%DA%A9%D8%A7" title="شاکا">شاکا</a> در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B2%D9%88%D9%84%D9%88" title="پادشاهی زولو">پادشاهی زولو</a> به سلطنت رسید و آن را تبدیل به بزرگ‌ترین پادشاهی <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="آفریقای جنوبی">آفریقای جنوبی</a> کرد.</li> <li>۱۸۱۹: شهر <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنگاپور">سنگاپور</a> توسط <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="کمپانی هند شرقی">کمپانی هند شرقی</a> ساخته شد.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۲۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B2.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۲۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۲۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۲۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>۱۸۲۰: <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="لیبریا">لیبریا</a> توسط <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="انجمن استعمار آمریکا">انجمن استعمار آمریکا</a> برای برده‌های آزادشدهٔ آمریکایی ایجاد شد. رابرت فینلی انجمن استعمار آمریکا را تأسیس کرد.</li> <li>۲۷–۱۸۲۱: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="جمهوری اول یونان">یونان</a> به عنوان نخستین کشور پس از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="جنگ استقلال یونان">جنگ استقلال</a> از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> جدا شد.</li> <li>۲۳–۱۸۲۱: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B3%E2%80%93%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B1)" title="جنگ ایران و عثمانی (۱۸۲۳–۱۸۲۱)">جنگ ایران و عثمانی</a> . این نبرد که به نبرد ارزروم نیز مشهور است، به پیروزی ایرانیان منجر شد ولی بعد سپاه ایران به وبا دچار شده و <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="فتحعلی شاه قاجار">فتحعلی شاه قاجار</a> مجبور به صلح گشت و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B1%D9%88%D9%85" title="عهدنامه‌های ارزروم">عهدنامه‌های ارزروم</a> منعقد شد.</li> <li>۲۸–۱۸۲۶: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_(%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B8%E2%80%93%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B6)" title="جنگ ایران و روسیه (۱۸۲۸–۱۸۲۶)">دوره دوم جنگ‌های ایران و روسیه</a>.</li> <li>۱۸۲۸: <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%A7%DB%8C" title="عهدنامه ترکمانچای">عهدنامه ترکمانچای</a> در پی جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار بین این دو کشور در روستای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%A7%DB%8C" title="ترکمانچای">ترکمانچای</a> از توابع شهرستان <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_(%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C)" title="میانه (آذربایجان شرقی)">میانه</a> امضا شد.</li> <li>۱۸۲۹: <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حمله به سفارت روسیه در تهران">حمله به سفارت روسیه در تهران</a> توسط عده‌ای از اهالی تهران صورت گرفت.در پی این حمله <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%81" title="الکساندر گریبایدوف">الکساندر گریبایدوف</a> کشته شد.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۳۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B3.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۳۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۳۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۳۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>۱۸۳۰: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B0_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="انقلاب ۱۸۳۰ فرانسه">انقلاب ۱۸۳۰ فرانسه</a> که نتیجه آن استعفا <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%AF%D9%87%D9%85" title="شارل دهم">شارل دهم</a> و رسیدن <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE" title="لوئی فیلیپ">لوئی فیلیپ</a> به پادشاهی فرانسه و تأسیس <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87" title="پادشاهی مشروطه">پادشاهی مشروطه</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%DA%98%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="سلطنت ژوئیه فرانسه">سلطنت ژوئیه فرانسه</a></li> <li>۱۸۳۰: <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%DA%98%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="سلطنت ژوئیه فرانسه">فرانسه</a> به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="الجزایر">الجزایر</a> یورش برده و آن را <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="تصرف الجزایر توسط فرانسه">اشغال</a> کرد.</li> <li>۱۸۳۰: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="انقلاب بلژیک">انقلاب بلژیک</a> در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="پادشاهی متحد هلند">پادشاهی متحد هلند</a> موجب تشکیل کشور <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a> شد.</li> <li>۱۸۳۰: <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="کلمبیای بزرگ">کلمبیای بزرگ</a> از بین رفت و کشورهای <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7" title="کلمبیا">کلمبیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="اکوادور">اکوادور</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D9%86%D8%B2%D9%88%D8%A6%D9%84%D8%A7" title="ونزوئلا">ونزوئلا</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%A7" title="پاناما">پاناما</a> مستقل شدند.</li> <li>۱۸۳۳: <a href="/wiki/%D9%84%D8%BA%D9%88_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="لغو برده‌داری در بریتانیا">قانون منع برده‌داری</a> هرگونه برده‌داری در سراسر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="امپراتوری بریتانیا">امپراتوری بریتانیا</a> را ممنوع کرد.</li> <li>۷۶–۱۸۳۳: جنگ های کارلیست در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> .جنگ بر سر جانشینی <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="فردیناند هفتم اسپانیا">فردیناند هفتم اسپانیا</a> بود .</li> <li>۱۸۳۴: <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%AA%DB%8C%D8%B4_%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تفتیش عقاید اسپانیایی">تفتیش عقاید در اسپانیا</a> به‌طور رسمی پایان یافت.</li> <li>۳۶–۱۸۳۵: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AA%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B3" title="جنگ استقلال تگزاس">جنگ استقلال تگزاس</a> در <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مکزیک">مکزیک</a> باعث شد تا <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B3" title="جمهوری تگزاس">جمهوری تگزاس</a> برای مدت زمان کمی به وجود آید.</li> <li>۱۹۰۱–۱۸۳۷: دوران سلطنت <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="ملکه ویکتوریا">ملکه ویکتوریا</a> که به <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="عصر ویکتوریا">عصر ویکتوریا</a> مشهور است.</li> <li>۳۸–۱۸۳۷: <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="محمدشاه قاجار">محمدشاه قاجار</a> برای سرکوب <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_(%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA)" class="mw-redirect" title="کامران میرزا (هرات)">کامران میرزا درانی</a> و ضمیمه مجدد هرات به خاک ایران تصمیم به <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="جنگ اول هرات">لشکرکشی به هرات</a> گرفت.</li> <li>۴۰–۱۸۳۸: جنگ داخلی در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="جمهوری فدرال آمریکای مرکزی">جمهوری فدرال آمریکای مرکزی</a> منجر به ایجاد کشورهای <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="گواتمالا">گواتمالا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="السالوادور">السالوادور</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3" title="هندوراس">هندوراس</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" title="نیکاراگوئه">نیکاراگوئه</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="کاستاریکا">کاستاریکا</a> شد.</li> <li>۶۰–۱۸۳۹: پس از دو <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="جنگ‌های تریاک">جنگ تریاک</a> در <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> امتیازات زیادی از چین گرفتند و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%DA%86%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="سلسله چینگ">سلسلهٔ چینگ</a> رو به زوال رفت.</li> <li>۴۲–۱۸۳۹: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="جنگ اول افغان و انگلیس">جنگ اول افغان و انگلیس</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۴۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B4.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۴۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۴۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۴۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>۱۸۴۰: <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="نیوزیلند">نیوزیلند</a> به وجود آمد.</li> <li>۱۸۴۴: شخصی به نام <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%A8" title="سید علی‌محمد باب">باب</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> ادعای پیامبری کرد.</li> <li>۴۹–۱۸۴۵: <a href="/wiki/%D9%82%D8%AD%D8%B7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="قحطی بزرگ ایرلند">قحطی سیب‌زمینی ایرلندی</a></li> <li>۴۸–۱۸۴۶: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D9%88_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="جنگ آمریکا و مکزیک">جنگ آمریکا و مکزیک</a> که باعث <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="واگذاری مکزیک">واگذاری مکزیک</a> شد و بسیاری از <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالت‌های جنوب غربی آمریکا">سرزمین‌های جنوب غربی</a> امروزی از <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مکزیک">مکزیک</a> به <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> واگذار شد.</li> <li>۴۷–۱۸۴۶: مهاجرت <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مورمونیسم">مورمون‌ها</a> به <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="اوتاها (صفحه وجود ندارد)">اوتاها</a></li> <li>۱۸۴۸: انتشار <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="اعلامیه کمونیسم">اعلامیه کمونیسم</a></li> <li>۱۸۴۸: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B8" title="انقلاب‌های ۱۸۴۸">انقلاب‌های ۱۸۴۸</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a></li> <li>۴۹–۱۸۴۸: <a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="نخستین جنگ استقلال ایتالیا">نخستین جنگ استقلال ایتالیا</a> که میان <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="پادشاهی ساردنی">پادشاهی ساردنی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="امپراتوری اتریش">امپراتوری اتریش</a> درگرفت</li> <li>۵۸–۱۸۴۸: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8_%D8%B7%D9%84%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="تب طلا در کالیفرنیا">تب طلا در کالیفرنیا</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۵۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B5.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۵۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۵۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۵۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mashhad_in_1858.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Mashhad_in_1858.jpg/250px-Mashhad_in_1858.jpg" decoding="async" width="250" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Mashhad_in_1858.jpg/375px-Mashhad_in_1858.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Mashhad_in_1858.jpg/500px-Mashhad_in_1858.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1071" /></a><figcaption>نمایی از خانه‌ها و مدرسه‌ای در مشهد، سال ۱۸۵۸</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:CatonWoodvilleLightBrigade.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/CatonWoodvilleLightBrigade.jpeg/200px-CatonWoodvilleLightBrigade.jpeg" decoding="async" width="200" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/CatonWoodvilleLightBrigade.jpeg/300px-CatonWoodvilleLightBrigade.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/97/CatonWoodvilleLightBrigade.jpeg 2x" data-file-width="360" data-file-height="205" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%AA%DB%8C%D9%BE_%D8%B3%D8%A8%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="یورش تیپ سبک (صفحه وجود ندارد)">یورش تیپ سبک</a> در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" title="جنگ کریمه">جنگ کریمه</a></figcaption></figure> <ul><li>۱۸۵۰: <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%DB%8C%D8%AE%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" title="عصر یخبندان کوچک">عصر یخبندان کوچک</a> حدوداً در این سال پایان یافت.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۶۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۶۰</a>-۱۸۵۱: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="تب طلای استرالیا">تب طلای ویکتوریایی</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استرالیا">استرالیا</a></li> <li>۱۸۵۱: <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%86%D9%88%D9%86" title="دارالفنون">دارالفنون</a> به ابتکار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="امیرکبیر">امیرکبیر</a> در زمان <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="ناصرالدین‌شاه">ناصرالدین‌شاه</a> قاجار برای آموزش علوم و فنون جدید در <a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تهران">تهران</a> تأسیس شد و آن را نخستین دانشگاه مدرن ایران می‌دانند.</li> <li>۱۸۵۱: نخستین <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%88%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%82%DB%8C%D9%87" title="روزنامه وقایع اتفاقیه">روزنامه وقایع اتفاقیه</a> به دستور <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="امیرکبیر">امیرکبیر</a> در تهران در دوران <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="ناصرالدین‌شاه">ناصرالدین‌شاه</a> به چاپ رسید.</li> <li>۶۴–۱۸۵۱: <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="شورش تایپینگ">شورش تایپینگ</a> در <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a></li> <li>۱۸۵۲: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="امیر کبیر">امیر کبیر</a> به دستور <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="ناصرالدین‌شاه">ناصرالدین‌شاه</a> در حمام فین کاشان به قتل رسید.</li> <li>۱۸۵۳:دریادار <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%88_%D8%B3%DB%8C._%D9%BE%D8%B1%DB%8C" title="متیو سی. پری">متیو پری</a> با چهار کشتی جنگی و نامهٔ <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="رییس‌جمهور آمریکا">رییس‌جمهور آمریکا</a> که حاوی دستورهایی برای امضای یک معادله تجاری بود، وارد <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> شد و نظام سیاسی <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%DA%AF%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7" title="شوگون‌سالاری توکوگاوا">شوگون‌ها</a> را دچار آشفتگی کرد.</li> <li>۱۸۵۴: <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7" class="mw-redirect" title="قرارداد کاناگاوا">قرارداد کاناگاوا</a> سیاست <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%88%DA%A9%D9%88" title="ساکوکو">ساکوکوی</a> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> را متوقف کرد و دوره <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B3%D9%88" title="باکوماتسو">باکوماتسو</a> در ژاپن آغاز می شود.</li> <li>۱۸۵۴ : <a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تلگراف در ایران">ایجاد خط تلگراف در ایران</a></li> <li>۵۶–۱۸۵۴: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" title="جنگ کریمه">جنگ کریمه</a> میان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a> از یک سو و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="بریتانیای کبیر">بریتانیای کبیر</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="امپراتوری دوم فرانسه">امپراتوری دوم فرانسه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="پادشاهی ساردنی">پادشاهی ساردنی</a> از سوی دیگر در <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="شبه جزیره کریمه">شبه جزیره کریمه</a> رخ داد.</li> <li>۱۸۵۵: <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%B3%D9%85%D8%B1" title="فرایند بسمر">فرایند بسمر</a> امکان تولید بالای <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد">فولاد</a> را فراهم کرد.</li> <li>۱۸۵۶: ساخت نخستین <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%86%D9%81%D8%AA" title="پالایشگاه نفت">پالایشگاه نفت</a> در <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رومانی">رومانی</a></li> <li>۵۷–۱۸۵۶: <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="نبردهای ایران و انگلستان">نبردهای ایران و انگلستان</a> که در نتیجه آن با بسته شدن <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="معاهده پاریس">معاهده پاریس</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a> از ایران جدا شد.</li> <li>۵۸–۱۸۵۷: <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B7_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D9%86%D8%AF" title="شورش‌های ۱۸۵۷ در هند">شورش هندیان در سال ۱۸۵۷</a> منجر به تشکیل <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="راج بریتانیا">راج بریتانیا</a> شد.</li> <li>۱۸۵۹: انتشار کتاب <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="خاستگاه گونه‌ها">خاستگاه گونه‌ها</a> که مهم‌ترین اثر <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86" title="چارلز داروین">چارلز داروین</a>، دانشمند و زیست‌شناس اهل <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a> است .</li> <li>۱۸۵۹: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D9%88_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="جنگ فرانسه و اتریش">جنگ فرانسه و اتریش</a> در سال ۱۸۵۹ بین <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="امپراتوری دوم فرانسه">امپراتوری دوم فرانسه</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="پادشاهی ساردنی">پادشاهی ساردنی</a> در مقابل <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="امپراتوری اتریش">امپراتوری اتریش</a> اتفاق افتاد و نقشی کلیدی در فرایند <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اتحاد ایتالیا">اتحاد ایتالیا</a> ایفا کرد.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۶۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B6.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۶۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۶۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۶۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:SuezCanalKantara.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/SuezCanalKantara.jpg/220px-SuezCanalKantara.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/SuezCanalKantara.jpg/330px-SuezCanalKantara.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/SuezCanalKantara.jpg/440px-SuezCanalKantara.jpg 2x" data-file-width="1071" data-file-height="801" /></a><figcaption>عبور اولین کشتی‌ها از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%B2" title="کانال سوئز">کانال سوئز</a></figcaption></figure> <ul><li>۶۵–۱۸۶۱: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="جنگ داخلی آمریکا">جنگ داخلی آمریکا</a> بین اتحادیه و جدایی‌طلبان متحد</li> <li>۱۸۶۱: <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> برده‌داری را لغو کرد.</li> <li>۱۸۶۳: ایجاد <a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%D8%B3%D8%B1%D8%AE_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="صلیب سرخ جهانی">صلیب سرخ جهانی</a> پس از ایجاد <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%84_%DA%98%D9%86%D9%88" title="کنوانسیون اول ژنو">کنوانسیون اول ژنو</a> در سال ۱۸۶۴</li> <li>۶۷–۱۸۶۴: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D9%88_%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="جنگ فرانسه و مکزیک">مداخله فرانسه در مکزیک</a></li> <li>۷۰–۱۸۶۴: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" title="جنگ پاراگوئه">جنگ ائتلاف سه‌گانه</a> به توسعه‌طلبی‌های <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" title="پاراگوئه">پاراگوئه</a> پایان داد و بخش زیادی از جمعیت این کشور را نابود ساخت.</li> <li>۱۸۶۴: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%B4%D9%84%D8%B3%D9%88%DB%8C%DA%AF" class="mw-redirect" title="جنگ دوم شلسویگ">جنگ دوم شلسویگ</a> که در این رویداد <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="پادشاهی پروس">پادشاهی پروس</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="امپراتوری اتریش">امپراتوری اتریش</a> با <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a> وارد جنگ شدند.</li> <li>۷۷–۱۸۶۵: <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="دوره بازسازی ایالات متحده آمریکا">نوسازی</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a></li> <li>۱۸۶۶: کشیدن کابل تلگرافی به آن سوی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%B3" title="اقیانوس اطلس">اقیانوس اطلس</a> با موفقیت انجام شد.</li> <li>۱۸۶۶: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="جنگ اتریش و پروس">جنگ اتریش و پروس</a> موجب تجزیه <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="کنفدراسیون آلمان">کنفدراسیون آلمان</a> و تشکیل <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="کنفدراسیون آلمان شمالی">کنفدراسیون آلمان شمالی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اتریش-مجارستان">پادشاهی دو طرفه اتریش-مجارستان</a> شد.</li> <li>۶۹–۱۸۶۶: پس از <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%AC%DB%8C" title="دوره میجی">استقرار مجدد میجی</a> در <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a>، این کشور برنامه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="اصلاحات میجی">مدرنیزه‌سازی</a> سریع خود را آغاز کرد.</li> <li>۱۸۶۷: <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7" title="خرید آلاسکا">خرید آلاسکا</a> توسط <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a></li> <li>۱۸۶۷: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%A8%D9%87_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7_(%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B7)" title="مصوبه قانون اساسی کانادا (۱۸۶۷)">کنفدراسیون کانادا</a> تشکیل شد.</li> <li>۱۸۶۸: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="انقلاب باشکوه اسپانیا">انقلاب باشکوه اسپانیا</a> که نتیجه آن برکناری <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایزابلای دوم اسپانیا">ایزابلای دوم اسپانیا</a> بود.</li> <li>۱۸۶۹: نخستین خط آهن سراسری در ایالات متحده کامل شد.</li> <li>۱۸۶۹: <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%B2" title="کانال سوئز">کانال سوئز</a> باز شد تا <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87" title="دریای مدیترانه">دریای مدیترانه</a> را به <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="دریای سرخ">دریای سرخ</a> پیوند دهد.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دهه_۱۸۷۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87_.DB.B1.DB.B8.DB.B7.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۷۰ (میلادی)">دهه ۱۸۷۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: دهه ۱۸۷۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>۷۲–۱۸۷۰: <a href="/wiki/%D9%82%D8%AD%D8%B7%DB%8C_%DB%B1%DB%B2%DB%B5%DB%B0%E2%80%93%DB%B1%DB%B2%DB%B4%DB%B9_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="قحطی ۱۲۵۰–۱۲۴۹ ایران">قحطی بزرگ ایران</a> در زمان حکومت <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%87" class="mw-redirect" title="ناصرالدین شاه">ناصرالدین شاه</a> قاجار که باعث تلفات جانی فراوانی در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> گردید.</li> <li>۷۱–۱۸۷۰: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="جنگ فرانسه و پروس">جنگ فرانسه و پروس</a> موجب اتحاد <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a>، نابودی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="امپراتوری دوم فرانسه">دومین امپراتوری فرانسه</a>، اضمحلال <a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D9%84%D8%AD_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="صلح بریتانیایی (صفحه وجود ندارد)">صلح بریتانیایی</a> و ظهور <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%86%D9%88" title="امپریالیسم نو">امپریالیسم جدید</a> شد.</li> <li>۱۸۷۰: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%B1%D9%81_%D8%B1%D9%85" title="تصرف رم">تصرف رم</a> توسط <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی ایتالیا">پادشاهی ایتالیا</a> که نتیجه آن فروپاشی <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C" title="ایالات پاپی">کشورهای پاپی</a> بود و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> و <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B2%DB%8C%D9%88" title="لاتزیو">لاتزیو</a> به پادشاهی ایتالیا ضمیمه شدند .</li> <li>۱۹۱۴–۱۸۷۱: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="انقلاب صنعتی دوم">انقلاب صنعتی دوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۹۰ (میلادی)">دهه ۱۸۹۰</a>-<a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۷۰ (میلادی)">دهه ۱۸۷۰</a>: <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کسادی طولانی (صفحه وجود ندارد)">کسادی طولانی</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="اروپای غربی">اروپای غربی</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="آمریکای شمالی">آمریکای شمالی</a></li> <li>۱۸۷۲: <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="پارک ملی یلواستون">پارک ملی یلواستون</a> (سنگ زرد) ساخته شد.</li> <li>۱۸۷۲: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="امتیازنامه رویتر">امتیازنامه رویتر</a> میان <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%DB%8C%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="پاول یولیوس رویتر">جولیوس دو رویتر</a> و دولت <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="قاجار">قاجار</a> منعقد شد.</li> <li>۱۸۷۳: <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DA%A9_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%84" title="جیمز کلرک ماکسول">ماکسول</a> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%84" title="معادلات ماکسول">مقاله‌ای بر الکتریسیته و مغناطیس</a> را منتشر کرد.</li> <li>۱۸۷۳-۸۷: <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%B3%D9%87_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="مجمع سه امپراتور">مجمع سه امپراتور</a> اتحادی میان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری آلمان">آلمان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">روسیه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="امپراتوری اتریش-مجارستان">اتریش-مجارستان</a> از سال ۱۸۷۳ تا ۱۸۸۷ بود.</li> <li>۱۸۷۳: اولین سفر <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%87" class="mw-redirect" title="ناصرالدین شاه">ناصرالدین شاه</a> به اروپا. این سفر به توصیه صدراعظم، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="میرزا حسین‌خان سپهسالار">میرزا حسین‌خان سپهسالار</a> ترتیب داده شده بود.</li> <li>۱۸۷۴: <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%87" title="یوسف مستشارالدوله">یوسف مستشارالدوله</a> رساله <a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87" title="یک کلمه">یک کلمه</a> را منتشر می کند.</li> <li>۱۸۷۴: <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="کمپانی هند شرقی">کمپانی هند شرقی</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a> از بین رفت.</li> <li>۱۹۱۴–۱۸۷۶: گسترش کلان جمعیت، سرزمین، صنعت و دارایی <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> که از آن به عنوان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="عصر طلایی آمریکا">عصر طلایی آمریکا</a> یاد می‌شود.</li> <li>۱۸۷۷: <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%87%D9%86_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="اعتصاب بزرگ کارکنان راه‌آهن آمریکا (صفحه وجود ندارد)">اعتصاب بزرگ کارکنان راه‌آهن</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> که احتمالاً اولین <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8" title="اعتصاب">اعتصاب سراسری کارگری</a> در دنیا بوده‌است.</li> <li>۷۸–۱۸۷۷: وقوع <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D9%88_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B7%E2%80%93%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B8)" title="جنگ روسیه و عثمانی (۱۸۷۷–۱۸۷۸)">جنگ دیگری بین روسیه و عثمانی</a> موجب آزادی <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="بالکان">بالکانی‌ها</a> از سلطهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> شد.</li> <li>۱۸۷۸: <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86_(%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B8)" title="پیمان برلین (۱۸۷۸)">پیمان برلین (۱۸۷۸)</a> که این پیمان منجر به رسمیت استقلال مناطق <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رومانی">رومانی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%88" title="مونته‌نگرو">مونته‌نگرو</a> و <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a> گردید و همچنین <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلغارستان">بلغارستان</a> به سه بخش تقسیم شد و نقشه روسیه برای به وجود آوردن <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="بلغارستان بزرگ">بلغارستان بزرگ</a> ناکام ماند و روسیه این ناکامی را تقصیر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری آلمان">آلمان</a> و حمایتش از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="امپراتوری اتریش-مجارستان">امپراتوری اتریش-مجارستان</a> می‌دانست از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%B3%D9%87_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="مجمع سه امپراتور">مجمع سه امپراتور</a> کناره گرفت.</li> <li>۱۸۷۸: دومین سفر <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="ناصرالدین‌شاه">ناصرالدین‌شاه</a> قاجار به اروپا.</li> <li>۱۸۷۸: ساخت اولین سویچر تجاری تلفن در <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%8C_%DA%A9%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%AA" class="mw-redirect" title="نیوهیون، کنتیکت">نیوهیون</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%AA" title="کنتیکت">کنتیکت</a>.</li> <li>۱۸۷۹: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3_%D9%88_%D8%B2%D9%88%D9%84%D9%88" title="جنگ انگلیس و زولو">جنگ انگلیس و زولو</a> (آنگلو-زولو) در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="آفریقای جنوبی">آفریقای جنوبی</a>.</li> <li>۸۴–۱۸۷۹: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85_(%D9%82%D8%B1%D9%86_%DB%B1%DB%B9)" title="جنگ اقیانوس آرام (قرن ۱۹)">جنگ اقیانوس آرام سده نوزدهم</a> بین <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88" title="پرو">پرو</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="بولیوی">بولیوی</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="شیلی">شیلی</a> منجر به پیروزی شیلی شد و تا به امروز موجب شد <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="بولیوی">بولیوی</a> یک <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%AE%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="کشور محصور در خشکی">کشور محصور در خشکی</a> باشد.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۸۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B8.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۸۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۸۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۸۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>۱۹۰۲–۱۸۸۰: <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="بریتانیای کبیر">بریتانیای کبیر</a> در دو <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%A6%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="جنگ‌های بوئرها">جنگ بوئر</a> بر مهاجرین هلندی در آفریقای جنوبی پیروز می‌شود.</li> <li>۱۸۸۲: ساخت اولین <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="نیروگاه برق">نیروگاه</a> و سیستم <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9_%D8%A8%D8%B1%D9%82" title="توزیع برق">توزیع برق</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%87%D8%AA%D9%86" title="منهتن">منهتن</a></li> <li>۱۸۸۲: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="اتحاد سه‌گانه">اتحاد سه‌گانه</a> میان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="امپراتوری آلمان">امپراتوری آلمان</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="پادشاهی ایتالیا">پادشاهی ایتالیا</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4-%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="امپراتوری اتریش-مجارستان">امپراتوری اتریش-مجارستان</a> منعقد گردید و تا شروع <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="جنگ جهانی اول">جنگ جهانی اول</a> برقرار بود.</li> <li>۸۵–۱۸۸۴: <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="کنفرانس برلین">کنفرانس برلین</a> چراغ سبز <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تهاجم اروپا به آفریقا (صفحه وجود ندارد)">حرکت اروپا به سمت آفریقا</a> را نشان داد. همچنین کشورهای حاضر توافق کردند که به تجارت برده نپردازند.</li> <li>۸۵–۱۸۸۴: <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%86%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ چین و فرانسه (صفحه وجود ندارد)">جنگ چین و فرانسه</a> منجر به تشکیل <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%86%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="هندوچین فرانسه">هندوچین فرانسه</a> در سال ۱۸۸۷ میلادی شد.</li> <li>۱۸۸۵ - (۱۲۶۳): <a href="/wiki/%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یگانگی بلغارستان">اتحاد بلغارستان</a></li> <li>۱۸۸۸ - (۱۲۶۶): <a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="مخالفت با بردگی">منع برده‌داری در برزیل</a></li> <li>۱۸۸۹ - انحلال <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="امپراتوری برزیل">امپراتوری برزیل</a></li> <li>۱۸۸۹: سومین سفر <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="ناصرالدین‌شاه">ناصرالدین‌شاه</a> قاجار به اروپا.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دههٔ_۱۸۹۰"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.D9.94_.DB.B1.DB.B8.DB.B9.DB.B0"></span><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۹۰ (میلادی)">دههٔ ۱۸۹۰</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: دههٔ ۱۸۹۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>۱۸۹۰: <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D8%AE%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="کشتار زانوی زخمی">کشتار زانوی زخمی</a> آخرین پیکار از سلسله <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جنگ‌های سرخ‌پوستان">جنگ‌های بومیان آمریکا</a> بود.</li> <li>۱۸۹۲: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="اتحاد فرانسه و روسیه">اتحاد فرانسه و روسیه</a> میان <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="جمهوری سوم فرانسه">جمهوری سوم فرانسه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">امپراتوری روسیه</a> منعقد شد.</li> <li>۹۵–۱۸۹۴: پس از پایان یافتن اولین <a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%86%DB%8C%D9%86_%D9%88_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="نخستین جنگ چین و ژاپن">جنگ چین و ژاپن</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دودمان چینگ">چین</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="تایوان">تایوان</a> را به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="امپراتوری ژاپن">ژاپن</a> واگذار کرد و اجازهٔ تام برای دخالت در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_(%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1)" title="کره (کشور)">کره</a> را به ژاپن داد.</li> <li>۹۶–۱۸۹۵: <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%D8%B4%D9%87" class="mw-redirect" title="حبشه">حبشه</a> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> را در اولین <a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="نخستین جنگ ایتالیا-اتیوپی">جنگ ایتالیا و حبشه</a> (ایتالو-ابیسینین) شکست داد.</li> <li>۱۸۹۶: <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%DA%A9" title="بازی‌های المپیک">بازی‌های المپیک</a> در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%86" title="آتن">آتن</a> احیا شد.</li> <li>۱۸۹۶: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DA%A9" title="تب طلای کلوندایک">تب طلای کلوندایک</a> در<a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a></li> <li>۹۸–۱۸۹۶: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="انقلاب فیلیپین">انقلاب فیلیپین</a></li> <li>۱۸۹۸: پس از پایان یافتن <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D9%88_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="جنگ اسپانیا و آمریکا">جنگ اسپانیا و آمریکا</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمریکا">آمریکا</a> کنترل کشورهای <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7" title="کوبا">کوبا</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="پورتوریکو">پورتوریکو</a> و <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="فیلیپین">فیلیپین</a> را به دست آورد.</li> <li>۱۹۰۰–۱۸۹۸: <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B2%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="شورش مشتزن‌ها">شورش مشتزن‌ها</a> در <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دودمان چینگ">چین</a> توسط <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%87%D8%B4%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ائتلاف هشت کشور (صفحه وجود ندارد)">ائتلاف هشت کشور</a> متوقف شد.</li> <li>۱۹۱۳–۱۸۹۹: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="جنگ فیلیپین و آمریکا">جنگ فیلیپین و آمریکا</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="شخصیت‌های_مهم"><span id=".D8.B4.D8.AE.D8.B5.DB.8C.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D9.87.D9.85"></span>شخصیت‌های مهم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: شخصیت‌های مهم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%88_%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="گیلبرت و سولیوان (صفحه وجود ندارد)">گیلبرت و سولیوان</a>، نمایشنامه‌نویس، آهنگ‌ساز</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویلیام گیلبرت گریس (صفحه وجود ندارد)">ویلیام گیلبرت گریس</a>، کریکت‌باز انگلیسی</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بارون هاسمن (صفحه وجود ندارد)">بارون هاسمن</a>، نقشه‌کش شهری</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ساندور کورورسی کساما (صفحه وجود ندارد)">ساندور کورورسی کساما</a>، کاشف <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%AA%D8%A8%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ تبت (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ تبت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%DB%8C%D8%AA%D8%B2_%D9%87%D8%A7%DA%AF_%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فیتز هاگ لادلا (صفحه وجود ندارد)">فیتز هاگ لادلا</a>، نویسنده و کاشف</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84" title="فلورانس نایتینگل">فلورانس نایتینگل</a>، پیشگام پرستاری</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D9%85%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایگناز سملویس (صفحه وجود ندارد)">ایگناز سملویس</a>، طرفدار فعالیت‌های <a href="/w/index.php?title=%D9%87%DB%8C%DA%AF%D9%86%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="هیگنیک (صفحه وجود ندارد)">هیگنیک</a></li> <li>دکتر <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88_(%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9)" title="جان اسنو (پزشک)">جان اسنو</a>، بنیان‌گذار علم <a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" class="mw-redirect" title="اپیدمیولوژی">اپیدمیولوژی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرد اسپوفورث (صفحه وجود ندارد)">اف آر اسپوفورث</a>، کریکت‌باز استرالیایی</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%A8%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیتینگ بول (صفحه وجود ندارد)">سیتینگ بول</a>، رهبر <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%A7" title="لاکوتا">لاکوتا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3_%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81" title="رئیس جوزف">رئیس جوزف</a>، رهبر <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B2_%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نز پرسه (صفحه وجود ندارد)">نز پرسه</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="انسان‌شناسی"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.B3.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="انسان‌شناسی">انسان‌شناسی</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: انسان‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:FranzBoas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/FranzBoas.jpg/220px-FranzBoas.jpg" decoding="async" width="220" height="276" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/FranzBoas.jpg/330px-FranzBoas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/FranzBoas.jpg/440px-FranzBoas.jpg 2x" data-file-width="442" data-file-height="554" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B2_%D8%A8%D9%88%D8%A2%D8%B3" class="mw-redirect" title="فرانتز بوآس">فرانتز بوآس</a>، یکی از پیشاهنگان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="انسان‌شناسی">انسان‌شناسی</a> جدید</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B2_%D8%A8%D9%88%D8%A2%D8%B3" class="mw-redirect" title="فرانتز بوآس">فرانتز بوآس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AA_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ادوارد بورنت تیلور (صفحه وجود ندارد)">ادوارد بورنت تیلور</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B1" title="کارل ورنر">کارل ورنر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="برادران گریم">برادران گریم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D9%85%DB%8C%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AE%D9%88_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیکولا میکلوخو ماکالای (صفحه وجود ندارد)">نیکولا میکلوخو ماکالای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D9%88%DA%A9%D9%88%D9%81%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="یوهان جاکوب بوکوفن (صفحه وجود ندارد)">یوهان جاکوب بوکوفن</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نقاشی"><span id=".D9.86.D9.82.D8.A7.D8.B4.DB.8C"></span><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="نقاشی">نقاشی</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: نقاشی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/330px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/440px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1245" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D9%84%D9%88%D8%B9_%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8" class="mw-redirect" title="دریافتی از طلوع آفتاب">دریافتی از طلوع آفتاب</a> اثر نقاش فرانسوی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87" title="کلود مونه">کلود مونه</a> (۱۸۴۰–۱۹۲۶ میلادی) که نام <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="امپرسیونیسم">امپرسیونیسم</a> از آن گرفته شده‌است.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_(%D9%87%D9%86%D8%B1)" class="mw-redirect" title="رئالیسم (هنر)">رئالیسم</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="رمانتیسیم (صفحه وجود ندارد)">رمانتیسمی</a> که در ابتدای سدهٔ ۱۹ وجود داشت موجب به وجود آمدن <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="امپرسیونیسم">امپرسیونیسم</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="پساامپرسیونیسم">پساامپرسیونیسم</a> در سال‌های پایانی این سده شد. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="پاریس">پاریس</a> به عنوان پایتخت هنری جهان آن روزگار شناخته می‌شد. نقاشان مشهور این سده عبارت‌اند از: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84_%D8%B3%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="پل سزان">پل سزان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%88%DA%AF%D9%86_%D8%AF%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C%DA%A9%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="یوگن دلاکروییکس (صفحه وجود ندارد)">یوگن دلاکروییکس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="کاسپار دیوید فردریش">کاسپار دیوید فردریش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88_%D8%AF%D9%88_%D9%84%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="آنتونیو دو لا گاندارا (صفحه وجود ندارد)">آنتونیو دو لا گاندارا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AA" class="mw-redirect" title="تئودور گریکالت">تئودور گریکالت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86_%DA%AF%D9%88%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="ونسان ون گوک (صفحه وجود ندارد)">ونسان ون گوک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1" title="ژان اگوست دومینیک انگر">ژان اگوست دومینیک انگر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ادوار مانه">ادوار مانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B2_%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="هنری دو تولوز لاترک (صفحه وجود ندارد)">هنری دو تولوز لاترک</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84_%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%88" class="mw-redirect" title="کامیل پیسارو">کامیل پیسارو</a></li></ul> <p>ویلیام آدلف بوگرو </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="موسیقی"><span id=".D9.85.D9.88.D8.B3.DB.8C.D9.82.DB.8C"></span><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="موسیقی">موسیقی</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: موسیقی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Beethoven.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Beethoven.jpg/220px-Beethoven.jpg" decoding="async" width="220" height="265" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Beethoven.jpg/330px-Beethoven.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Beethoven.jpg/440px-Beethoven.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1443" /></a><figcaption>لودویگ فان بتهوون</figcaption></figure> <p><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85_%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرم سوناتا (صفحه وجود ندارد)">فرم سوناتا</a> در عصر کلاسیک به کمال رسید و به صورت فرم غالب ترکیبات سازها در سدهٔ نوزدهم درآمد. امروزه بیشتر موسیقی‌های سدهٔ نوزدهم را در قالب سبک <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="موسیقی رمانتیک">رمانتیک</a> قلمداد می‌کنند. بسیاری از بزرگ‌ترین موسیقی‌دانان جهان همچون <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%88%DB%8C%DA%AF_%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AA%D9%87%D9%88%D9%88%D9%86" title="لودویگ فان بتهوون">لودویگ فان بتهوون</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%86_%DA%86%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="پیوتر ایلیچ چایکوفسکی">پیوتر ایلیچ چایکوفسکی</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%D9%88%D9%BE%D9%86" title="فردریک شوپن">فردریک شوپن</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A7%DA%AF%D9%86%D8%B1" title="ریشارد واگنر">ریشارد واگنر</a> در این عصر زندگی می‌کردند. دیگران عبارت‌اند از: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B2" title="هکتور برلیوز">هکتور برلیوز</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B3" title="یوهانس برامس">یوهانس برامس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%DA%98%D8%A7%DA%A9" title="آنتونین دورژاک">آنتونین دورژاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B2_%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA" class="mw-redirect" title="فرانتز لیست">فرانتز لیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%86" title="فلیکس مندلسون">فلیکس مندلسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%B3%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مادست موسورگسکی (صفحه وجود ندارد)">مادست موسورگسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B2_%D8%B4%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="فرانتز شوبرت">فرانتز شوبرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%BE%D9%87_%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="جوزپه وردی">جوزپه وردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%B4%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86" title="روبرت شومان">روبرت شومان</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ادبیات"><span id=".D8.A7.D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.A7.D8.AA"></span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ادبیات">ادبیات</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: ادبیات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Charles_Dickens_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Charles_Dickens_3.jpg/220px-Charles_Dickens_3.jpg" decoding="async" width="220" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/48/Charles_Dickens_3.jpg 1.5x" data-file-width="299" data-file-height="290" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%B2" title="چارلز دیکنز">چارلز دیکنز</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Twain_in_Tesla_Lab.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Twain_in_Tesla_Lab.jpg/140px-Twain_in_Tesla_Lab.jpg" decoding="async" width="140" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Twain_in_Tesla_Lab.jpg/210px-Twain_in_Tesla_Lab.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Twain_in_Tesla_Lab.jpg/280px-Twain_in_Tesla_Lab.jpg 2x" data-file-width="727" data-file-height="918" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="مارک توین">مارک توین</a> در سال ۱۸۹۴</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Jane_Austen_(chopped)_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Jane_Austen_%28chopped%29_2.jpg/220px-Jane_Austen_%28chopped%29_2.jpg" decoding="async" width="220" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Jane_Austen_%28chopped%29_2.jpg/330px-Jane_Austen_%28chopped%29_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d4/Jane_Austen_%28chopped%29_2.jpg 2x" data-file-width="413" data-file-height="402" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="جین آستن">جین آستن</a></figcaption></figure> <p>ادبیات سدهٔ نوزدهم با <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="رمانتیسم">رمانتیسم</a> آغاز شد. رمانتیسم که جنبشی علیه عقل‌گرایی حاکم بر سدهٔ ۱۸ بود توانست در سراسر اروپا پخش شود. این جنبش کمابیش همراه با انقلاب صنعتی به پیش می‌رفت و سعی داشت تا با تغییرات بنیادینی که این انقلاب به‌وسیلهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1" title="موتور بخار">موتور بخار</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%87%D9%86" class="mw-redirect" title="راه‌آهن">راه‌آهن</a> در طبیعت به وجود می‌آورد مقابله کند. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B2%D9%88%D8%B1%D8%AB" title="ویلیام وردزورث">ویلیام وردزورث</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ساموئل تیلور کلریج (صفحه وجود ندارد)">ساموئل تیلور کلریج</a> بنیانگذاران این مکتب در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a> بودند. در اروپا نیز جنبش آلمانی Sturm und Drang با پخش شدن در سطح این قاره از <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> گرفته تا <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> را تحت تأثیر خود قرار داد. </p><p>گانکورت‌ها و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84_%D8%B2%D9%88%D9%84%D8%A7" title="امیل زولا">امیل زولا</a> در <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="جیووانی ورگا">جیووانی ورگا</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> برخی از بهترین رمان‌های ناتورالیست را تولید کردند. رمان‌های ناتورالیست ایتالیا از آن جهت اهمیت دارند که توانستند نقشه‌ای اجتماعی از یک ایتالیای متحد که تا پیش از آن از گوناگونی نژادی و فرهنگی آن بی‌خبر بودند به مردم ارائه دهند. در ۲۱ فوریه ۱۸۴۸ <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="فردریش انگلس">فردریش انگلس</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="اعلامیه کمونیسم">اعلامیهٔ کمونیسم</a> را منتشر کردند. </p><p>در سدهٔ نوزدهم میلادی نویسندگان زیادی با آثار فراوان به وجود آمدند. برخی از بزرگ‌ترین نویسندگان این سده عبارت‌اند از <a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88_%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%88%DB%8C" title="لئو تولستوی">لئو تولستوی</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%DA%86%D8%AE%D9%88%D9%81" class="mw-redirect" title="آنتوان چخوف">آنتوان چخوف</a> و <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="فیودور داستایفسکی">فیودور داستایفسکی</a> از <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>؛ <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D9%86%D8%B2" title="چارلز دیکنز">چارلز دیکنز</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%B2" class="mw-redirect" title="جان کیتز">جان کیتز</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AF" title="اسکار وایلد">اسکار وایلد</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="جین آستن">جین آستن</a> از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a>؛ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%86_%D9%BE%D9%88" title="ادگار آلن پو">ادگار آلن پو</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="مارک توین">مارک توین</a> از <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%87%D9%88%DA%AF%D9%88" title="ویکتور هوگو">ویکتور هوگو</a>، <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84_%D9%88%D8%B1%D9%86" title="ژول ورن">ژول ورن</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%84%D8%B1" title="شارل بودلر">شارل بودلر</a> از <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>. دیگر نویسندگان مشهور این سده عبارت‌اند از: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B1%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="آرتور ریمباد (صفحه وجود ندارد)">آرتور ریمباد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84" title="استاندال">استاندال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="استفان مالارم (صفحه وجود ندارد)">استفان مالارم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="الکساندر پوشکین">الکساندر پوشکین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85%D8%A7" title="الکساندر دوما">الکساندر دوما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87" title="امیلی برونته">امیلی برونته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="امیلی دیکینسون">امیلی دیکینسون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%DA%98_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="ژرژ ساند">ژرژ ساند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%86" title="رابرت لویی استیونسن">رابرت لویی استیونسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%81_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88_%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="رالف والدو امرسون">رالف والدو امرسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%D9%84_%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ساموئل تیلور کلریج (صفحه وجود ندارد)">ساموئل تیلور کلریج</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87" title="شارلوت برونته">شارلوت برونته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%A7-%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%D9%88_%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فرانسوا-رنه دو شاتوبریان">فرانسوا-رنه دو شاتوبریان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فردریش هولدرلین (صفحه وجود ندارد)">فردریش هولدرلین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%AB_%D8%B4%D9%88%D9%BE%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیث شوپن (صفحه وجود ندارد)">کیث شوپن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="گوستاو فلابرت">گوستاو فلابرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86" title="لرد بایرون">لرد بایرون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1" title="مارگارت فولر">مارگارت فولر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%84%DB%8C" title="مری شلی">مری شلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84_%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%AB%D9%88%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="ناتانیل هاوثورن">ناتانیل هاوثورن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%88%DA%AF%D9%88%D9%84" title="نیکلای گوگول">نیکلای گوگول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%85%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="والت وایتمن (صفحه وجود ندارد)">والت وایتمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B2%D9%88%D8%B1%D8%AB" title="ویلیام وردزورث">ویلیام وردزورث</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%87%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="هاینریش هین (صفحه وجود ندارد)">هاینریش هین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%84" title="هرمان ملویل">هرمان ملویل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%DB%8C%DA%86%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88" title="هریت بیچر استو">هریت بیچر استو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2" title="هنری جیمز">هنری جیمز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B3%D9%86" title="هنریک ایبسن">هنریک ایبسن</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%81%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%87" title="یوهان ولفگانگ فون گوته">یوهان ولفگانگ فون گوته</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="علم"><span id=".D8.B9.D9.84.D9.85"></span><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85" title="علم">علم</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: علم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Charles_Robert_Darwin_by_John_Collier_cropped.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Charles_Robert_Darwin_by_John_Collier_cropped.jpg/220px-Charles_Robert_Darwin_by_John_Collier_cropped.jpg" decoding="async" width="220" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Charles_Robert_Darwin_by_John_Collier_cropped.jpg/330px-Charles_Robert_Darwin_by_John_Collier_cropped.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Charles_Robert_Darwin_by_John_Collier_cropped.jpg/440px-Charles_Robert_Darwin_by_John_Collier_cropped.jpg 2x" data-file-width="1080" data-file-height="1304" /></a><figcaption>چارلز داروین</figcaption></figure> <p>سدهٔ ۱۹ میلادی شاهد تولد علم به عنوان یک شغل بود؛ واژهٔ Scientist (ساینتیست یا <b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="دانشمند">دانشمند</a></b>) اولین بار در سال ۱۸۳۳ توسط <a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%88%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="ویلیام وول (صفحه وجود ندارد)">ویلیام وول</a> ساخته شد. از میان تأثیرگذارترین نظریه‌های سدهٔ ۱۹ میلادی می‌توان به نطریهٔ <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86" title="چارلز داروین">چارلز داروین</a> که در سال ۱۸۵۹ در کتاب <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9" class="mw-redirect" title="اصل انواع">اصل انواع</a> منتشر شد اشاره کرد. این نظریه مبنی بر <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84" class="mw-redirect" title="تکامل">تکامل</a> مبتنی بر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="انتخاب طبیعی">انتخاب طبیعی</a> بود. <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="لویی پاستور">لویی پاستور</a> توانست اولین <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="واکسن هاری">واکسن هاری</a> را بسازد. او همچنین توانست اکتشافات مختلفی در شیمی از جمله <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="کریستال‌های نامتقارن (صفحه وجود ندارد)">کریستال‌های نامتقارن</a> را انجام دهد. <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس ادیسون">توماس ادیسون</a> توانست با اختراع <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%BE" title="لامپ">لامپ</a> به جهان نور ببخشد. <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="کارل ویرستراس (صفحه وجود ندارد)">کارل ویرستراس</a> و تعدادی از ریاضی‌دانان توانستند آنالیز را مبتنی بر حساب کنند. برخی دیگر از دانشمندان مهم سدهٔ نوزدهم عبارت‌اند از: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%AF%D8%A6%D9%88_%D8%A2%D9%88%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="آمدئو آووگادرو">آمدئو آووگادرو</a>، فیزیکدان</li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1" class="mw-redirect" title="یوهان جاکوب بالمر">یوهان جاکوب بالمر</a>، ریاضی‌دان، فیزیکدان</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DA%A9%D8%B1%D9%84" class="mw-redirect" title="آنری بکرل">آنری بکرل</a>، فیزیکدان</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%84" title="الکساندر گراهام بل">الکساندر گراهام بل</a>، مخترع</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="رابرت بونسن (صفحه وجود ندارد)">رابرت بونسن</a>، شیمی‌دان</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ماری کوری">ماری کوری</a>، فیزیکدان، شیمی‌دان</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="پیر کوری">پیر کوری</a>، شیمی‌دان</li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%BE%D9%84%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="کریستین دپلر (صفحه وجود ندارد)">کریستین دپلر</a>، فیزیکدان، ریاضی‌دان</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%84_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="مایکل فارادی">مایکل فارادی</a>، دانشمند</li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="گاتلوب فرج (صفحه وجود ندارد)">گاتلوب فرج</a>، ریاضی‌دان، منطق‌دان و فیلسوف</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%B3" title="کارل فریدریش گاوس">کارل فریدریش گاوس</a>، ریاضی‌دان، فیزیکدان، ستاره‌شناس</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7_%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%DB%8C%D8%A8%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="جوسیا ویلارد گیبس (صفحه وجود ندارد)">جوسیا ویلارد گیبس</a>، فیزیکدان</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D9%87%DA%A9%D9%84" title="ارنست هکل">ارنست هکل</a>، زیست‌شناس</li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D8%B1%D8%AA%D8%B2" title="هاینریش هرتز">هاینریش هرتز</a>، فیزیکدان</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="الکساندر ون هامبولت (صفحه وجود ندارد)">الکساندر ون هامبولت</a>، طبیعت‌شناس، کاشف</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ویلیام تامسون">ویلیام تامسون</a>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="لرد کلوین">لرد کلوین</a>، فیزیکدان</li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%DA%A9%D8%AE" title="روبرت کخ">روبرت کخ</a>، باکتری‌شناس</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%88%D9%86_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="جوستوس ون لیبرگ (صفحه وجود ندارد)">جوستوس ون لیبرگ</a>، شیمی‌دان</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DA%A9_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%84" title="جیمز کلرک ماکسول">جیمز کلرک ماکسول</a>، فیزیکدان</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84" title="گرگور مندل">گرگور مندل</a>، زیست‌شناس</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%81" class="mw-redirect" title="دیمیتری مندلیف">دیمیتری مندلیف</a>، شیمی‌دان</li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D8%AA%D8%B3%D9%84%D8%A7" title="نیکولا تسلا">نیکولا تسلا</a>، مخترع</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دین_و_فلسفه"><span id=".D8.AF.DB.8C.D9.86_.D9.88_.D9.81.D9.84.D8.B3.D9.81.D9.87"></span><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">دین</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="فلسفه">فلسفه</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: دین و فلسفه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>جنبش روز پایانی مقدس در سدهٔ ۱۹ توسط <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="جوزف اسمیت کوچک (صفحه وجود ندارد)">جوزف اسمیت کوچک</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D9%87%D8%A7%D9%85_%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="بریگهام یانگ (صفحه وجود ندارد)">بریگهام یانگ</a> معرفی شد که بعدها نظریات، تکالیف و فرهنگ آن به <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مورمونیسم">مورمونیسم</a> شهرت یافت. در سال ۱۸۴۴ بازرگانی جوان در ایران ادعا کرد که <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8" class="mw-disambig" title="باب">باب</a> (که در عربی به معنای «دروازه» می‌باشد) است و کیش <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="بابی">بابی</a> را بنیان گذاشت. او ادعا کرد که نایب شخصی است که «خدا به او رسالت خواهد داد». در سال ۱۸۶۳ <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" class="mw-redirect" title="بهاالله">بهاالله</a> که خود یکی از پیروان باب بود، خود را به عنوان موعودی که تمامی ادیان مژدهٔ آمدنش را داده‌اند اعلام کرد. او بنیانگذار <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین بهائی">دین بهائی</a> می‌باشد. <a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیکولای ژاپن (صفحه وجود ندارد)">نیکولای ژاپن</a> رهبری مذهبی بود که <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="ارتدکس شرقی">ارتدکس شرقی</a> را به <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> معرفی کرد. دیگر شخصیت‌های مذهبی و فلسفی این سده عبارت‌اند از: </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Karl_Marx_001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Karl_Marx_001.jpg/220px-Karl_Marx_001.jpg" decoding="async" width="220" height="316" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Karl_Marx_001.jpg/330px-Karl_Marx_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Karl_Marx_001.jpg/440px-Karl_Marx_001.jpg 2x" data-file-width="1428" data-file-height="2048" /></a><figcaption>کارل مارکس</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باکونین">میخائیل باکونین</a>، آنارشیست</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" title="اگوست کنت">اگوست کنت</a>، فیلسوف</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%87%DA%AF%D9%84" title="گئورگ ویلهلم فریدریش هگل">گئورگ ویلهلم فریدریش هگل</a>، فیلسوف</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="سورن کیرکه‌گارد">سورن کیرکه‌گارد</a>، فیلسوف</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a>، فیلسوف و اقتصاددان سیاسی</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%84" title="جان استوارت میل">جان استوارت میل</a>، فیلسوف</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%DB%8C%DA%86%D9%87" class="mw-redirect" title="فردریش نیچه">فردریش نیچه</a>، فیلسوف</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="راماکریشنا پاراماهامسا (صفحه وجود ندارد)">راماکریشنا پاراماهامسا</a>، صوفی هندو</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="آرتور شوپنهاور">آرتور شوپنهاور</a>، فیلسوف</li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF_%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کلود هنری دو روروی (صفحه وجود ندارد)">کلود هنری دو روروی</a>، بنیانگذار سوسیالیسم فرانسوی</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="ویلیام موریس">ویلیام موریس</a>، اصلاح‌طلب اجتماعی</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سیاست"><span id=".D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8.B3.D8.AA"></span><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="سیاست">سیاست</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: سیاست"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Bismarck1894.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Bismarck1894.jpg/220px-Bismarck1894.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Bismarck1894.jpg/330px-Bismarck1894.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Bismarck1894.jpg 2x" data-file-width="379" data-file-height="568" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88_%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" class="mw-redirect" title="اتو وان بیسمارک">اتو وان بیسمارک</a>، صدراعظم آهنین <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88_%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" class="mw-redirect" title="اتو وان بیسمارک">اتو وان بیسمارک</a>، صدراعظم آلمان</li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="ناپلئون بناپارت">ناپلئون بناپارت</a>، ژنرال و امپراتور فرانسوی</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جان سی کالهون (صفحه وجود ندارد)">جان سی کالهون</a>؟، سناتور آمریکایی</li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%84%DB%8C" title="هنری کلی">هنری کلی</a>، سناتور آمریکایی</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%B3" title="جفرسون دیویس">جفرسون دیویس</a>، رئیس‌جمهور ایالت‌های هم‌پیمان آمریکا در ابتدا و طول جنگ داخلی آمریکا</li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%BE%D9%87_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C" title="جوزپه گاریبالدی">جوزپه گاریبالدی</a>، متحدکنندهٔ ایتالیایی و سرباز پیدموتس</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%84%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="ویلیام لیولد گریسون">ویلیام لیولد گریسون</a>، رهبر مخالفان برده‌داری در آمریکا</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%DA%AF%D9%84%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="ویلیام اوارت گلدستون">ویلیام اوارت گلدستون</a>، نخست‌وزیر بریتانیا</li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B2_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="یولیسیز سایمن گرانت">یولیسیز سایمن گرانت</a>، ژنرال و رئیس‌جمهور آمریکایی</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D9%87%D8%B1%D8%AA%D8%B2%D9%84" class="mw-redirect" title="تئودور هرتزل">تئودور هرتزل</a>، بنیانگذار <a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="صهیونیسم">صهیونیسم</a> سیاسی جدید</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D8%AC%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%86" title="اندرو جکسون">اندرو جکسون</a>، ژنرال و رئیس‌جمهور آمریکایی</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%AC%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس جفرسون">توماس جفرسون</a>، سیاست‌مدار، فیلسوف و رئیس‌جمهور آمریکایی</li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%B4_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%AA" title="لایوش کشوت">لایوش کشوت</a>، حکمران مجارستانی؛ رهبر جنگ استقلال</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%88%D9%86%DA%AF_%DA%98%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="هونگ ژیوکوان (صفحه وجود ندارد)">هونگ ژیوکوان</a>، انقلابی که مدعی بود که <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%B1_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="پسر خدا">پسر خداست</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بنجامین دیزرائلی (صفحه وجود ندارد)">بنجامین دیزرائلی</a>، رمان‌نویس و سیاست‌مدار</li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="لیبرتادورس">لیبرتادورس</a>، آزادی‌خواه آمریکای لاتین</li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="رابرت ادوارد لی">رابرت ادوارد لی</a>، ژنرال ایالت‌های هم‌پیمان</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%85_%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%84%D9%86" title="آبراهام لینکلن">آبراهام لینکلن</a>، رئیس‌جمهور آمریکایی که رهبری آمریکا در دورات جنگ داخلی را بر عهده داشت.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="موتسوهیتو (صفحه وجود ندارد)">موتسوهیتو</a>، امپراتور ژاپن</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%86%D9%86%DB%8C%DB%8C" title="ایشتوان سچنیی">ایشتوان سچنیی</a>، آریستوکرات، رهبر جنبش اصلاحات مجارستان</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="ملکه ویکتوریا">ملکه ویکتوریا</a>، ملکهٔ بریتانیا</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B3_%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%D9%84_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AE" title="کلمنس ونتسل فون مترنیخ">کلمنس ونتسل فون مترنیخ</a>، صدراعظم اتریش</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اختراعات،_اکتشافات_و_نوآوری‌ها"><span id=".D8.A7.D8.AE.D8.AA.D8.B1.D8.A7.D8.B9.D8.A7.D8.AA.D8.8C_.D8.A7.DA.A9.D8.AA.D8.B4.D8.A7.D9.81.D8.A7.D8.AA_.D9.88_.D9.86.D9.88.D8.A2.D9.88.D8.B1.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>اختراعات، اکتشافات و نوآوری‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: اختراعات، اکتشافات و نوآوری‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:View_from_the_Window_at_Le_Gras,_Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/View_from_the_Window_at_Le_Gras%2C_Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce.jpg/220px-View_from_the_Window_at_Le_Gras%2C_Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/View_from_the_Window_at_Le_Gras%2C_Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce.jpg/330px-View_from_the_Window_at_Le_Gras%2C_Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/View_from_the_Window_at_Le_Gras%2C_Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce.jpg/440px-View_from_the_Window_at_Le_Gras%2C_Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce.jpg 2x" data-file-width="2597" data-file-height="1805" /></a><figcaption>یکی از اولین عکس‌های گرفته‌شده، که در سال ۱۸۲۶ توسط <a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%81%D9%88%D8%B1_%D9%86%DB%8C%D9%BE%D8%B3%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیسفور نیپسه (صفحه وجود ندارد)">نیسفور نیپسه</a> تولید شده‌است.</figcaption></figure> <p>تحقیق در دانشگاه‌های تحقیقاتی نظیر <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="دانشگاه برلین">دانشگاه برلین</a> و آزمایشگاه‌های ثبت‌شده همچون <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%85%D9%86%D9%84%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="پارک منلو (صفحه وجود ندارد)">پارک منلو</a> ادیسون صنعتی شده و باعث رشد سرعت اکتشافات و نوآوری‌ها می‌شود. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="فروشگاه‌های زنجیره‌ای">فروشگاه‌های زنجیره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" class="mw-redirect" title="اپیدمیولوژی">اپیدمیولوژی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سفارش پستی (صفحه وجود ندارد)">سفارش پستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبانشناسی تاریخی">زبانشناسی تاریخی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%85%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="تمبر پست (صفحه وجود ندارد)">تمبر پست</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A8%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتوبوس‌های عمومی (صفحه وجود ندارد)">اتوبوس‌های عمومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%88" title="مترو">مترو</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ارجاعات"><span id=".D8.A7.D8.B1.D8.AC.D8.A7.D8.B9.D8.A7.D8.AA"></span>ارجاعات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: ارجاعات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B9-%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست جنگ‌ها ۱۸۹۹-۱۸۰۰ (صفحه وجود ندارد)">فهرست جنگ‌ها ۱۸۹۹-۱۸۰۰</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="خط زمانی تاریخ اسلامی در سده ۱۹ (صفحه وجود ندارد)">خط زمانی تاریخ اسلامی در سده ۱۹</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85" title="فرانسه در سده نوزدهم">فرانسه در سده نوزدهم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B2-%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ روسیه ۱۸۹۲-۱۸۵۵ (صفحه وجود ندارد)">تاریخ روسیه ۱۸۹۲-۱۸۵۵</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسپانیا در میانه سده نوزدهم (صفحه وجود ندارد)">اسپانیا در میانه سده نوزدهم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلسفه در سده نوزدهم (صفحه وجود ندارد)">فلسفه در سده نوزدهم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B9-%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="خط زمانی موسیقی ۱۸۹۹-۱۸۰۰ (صفحه وجود ندارد)">خط زمانی موسیقی ۱۸۹۹-۱۸۰۰</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="تئاتر در سده نوزدهم (صفحه وجود ندارد)">تئاتر در سده نوزدهم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بازی‌ها در سده نوزدهم (صفحه وجود ندارد)">بازی‌ها در سده نوزدهم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده نوزدهم در فیلم (صفحه وجود ندارد)">سده نوزدهم در فیلم</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دهه‌ها_و_سال‌ها"><span id=".D8.AF.D9.87.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7_.D9.88_.D8.B3.D8.A7.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>دهه‌ها و سال‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: دهه‌ها و سال‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><p> ‎</p><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="دهه‌ها_و_سال‌ها" style="width:600px;;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="الگو:دهه‌ها و سال‌ها"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="بحث الگو:دهه‌ها و سال‌ها"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AF%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:دهه‌ها و سال‌ها"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="دهه‌ها_و_سال‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em">دهه‌ها و سال‌ها</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۷۹۰ (میلادی)">۱۷۹۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۷۹۹ (میلادی)">۱۷۹۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۷۹۸ (میلادی)">۱۷۹۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۷۹۷ (میلادی)">۱۷۹۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۷۹۶ (میلادی)">۱۷۹۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۷۹۵ (میلادی)">۱۷۹۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۷۹۴ (میلادی)">۱۷۹۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۷۹۳ (میلادی)">۱۷۹۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۷۹۲ (میلادی)">۱۷۹۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۷۹۱ (میلادی)">۱۷۹۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۷۹۰ (میلادی)">۱۷۹۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۰۰ (میلادی)">۱۸۰۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۹ (میلادی)">۱۸۰۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۸ (میلادی)">۱۸۰۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۷ (میلادی)">۱۸۰۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۶ (میلادی)">۱۸۰۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۵ (میلادی)">۱۸۰۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۴ (میلادی)">۱۸۰۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۳ (میلادی)">۱۸۰۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۲ (میلادی)">۱۸۰۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۱ (میلادی)">۱۸۰۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۰۰ (میلادی)">۱۸۰۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۱۰ (میلادی)">۱۸۱۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۹ (میلادی)">۱۸۱۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۱۸ (میلادی)">۱۸۱۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۷ (میلادی)">۱۸۱۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۶ (میلادی)">۱۸۱۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۵ (میلادی)">۱۸۱۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۴ (میلادی)">۱۸۱۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۱۳ (میلادی)">۱۸۱۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۲ (میلادی)">۱۸۱۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۱ (میلادی)">۱۸۱۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۱۰ (میلادی)">۱۸۱۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۲۰ (میلادی)">۱۸۲۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۲۹ (میلادی)">۱۸۲۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۲۸ (میلادی)">۱۸۲۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۲۷ (میلادی)">۱۸۲۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۲۶ (میلادی)">۱۸۲۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۲۵ (میلادی)">۱۸۲۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۲۴ (میلادی)">۱۸۲۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۲۳ (میلادی)">۱۸۲۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۲۲ (میلادی)">۱۸۲۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۲۱ (میلادی)">۱۸۲۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۲۰ (میلادی)">۱۸۲۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۳۰ (میلادی)">۱۸۳۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۳۹ (میلادی)">۱۸۳۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۳۸ (میلادی)">۱۸۳۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۳۷ (میلادی)">۱۸۳۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۳۶ (میلادی)">۱۸۳۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۳۵ (میلادی)">۱۸۳۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۳۴ (میلادی)">۱۸۳۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۳۳ (میلادی)">۱۸۳۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۳۲ (میلادی)">۱۸۳۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۳۱ (میلادی)">۱۸۳۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۳۰ (میلادی)">۱۸۳۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۴۰ (میلادی)">۱۸۴۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۴۹ (میلادی)">۱۸۴۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۴۸ (میلادی)">۱۸۴۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۴۷ (میلادی)">۱۸۴۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۴۶ (میلادی)">۱۸۴۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۴۵ (میلادی)">۱۸۴۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۴۴ (میلادی)">۱۸۴۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۴۳ (میلادی)">۱۸۴۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۴۲ (میلادی)">۱۸۴۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۴۱ (میلادی)">۱۸۴۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B4%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۴۰ (میلادی)">۱۸۴۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۵۰ (میلادی)">۱۸۵۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۹ (میلادی)">۱۸۵۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۸ (میلادی)">۱۸۵۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۷ (میلادی)">۱۸۵۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۶ (میلادی)">۱۸۵۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۵ (میلادی)">۱۸۵۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۴ (میلادی)">۱۸۵۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۳ (میلادی)">۱۸۵۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۲ (میلادی)">۱۸۵۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۱ (میلادی)">۱۸۵۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۵۰ (میلادی)">۱۸۵۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۶۰ (میلادی)">۱۸۶۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۹ (میلادی)">۱۸۶۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۶۸ (میلادی)">۱۸۶۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۷ (میلادی)">۱۸۶۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۶ (میلادی)">۱۸۶۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۵ (میلادی)">۱۸۶۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۶۴ (میلادی)">۱۸۶۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۳ (میلادی)">۱۸۶۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۲ (میلادی)">۱۸۶۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۱ (میلادی)">۱۸۶۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B6%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۶۰ (میلادی)">۱۸۶۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۷۰ (میلادی)">۱۸۷۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۹ (میلادی)">۱۸۷۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۸ (میلادی)">۱۸۷۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۷ (میلادی)">۱۸۷۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۶ (میلادی)">۱۸۷۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۵ (میلادی)">۱۸۷۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۴ (میلادی)">۱۸۷۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۳ (میلادی)">۱۸۷۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۲ (میلادی)">۱۸۷۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۱ (میلادی)">۱۸۷۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۷۰ (میلادی)">۱۸۷۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۸۰ (میلادی)">۱۸۸۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۹ (میلادی)">۱۸۸۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۸ (میلادی)">۱۸۸۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۷ (میلادی)">۱۸۸۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۶ (میلادی)">۱۸۸۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۵ (میلادی)">۱۸۸۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۴ (میلادی)">۱۸۸۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۳ (میلادی)">۱۸۸۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۲ (میلادی)">۱۸۸۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۱ (میلادی)">۱۸۸۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B8%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۸۰ (میلادی)">۱۸۸۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۸۹۰ (میلادی)">۱۸۹۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۹ (میلادی)">۱۸۹۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۸ (میلادی)">۱۸۹۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۹۷ (میلادی)">۱۸۹۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۶ (میلادی)">۱۸۹۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۵ (میلادی)">۱۸۹۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۴ (میلادی)">۱۸۹۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۳ (میلادی)">۱۸۹۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۲ (میلادی)">۱۸۹۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۱ (میلادی)">۱۸۹۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B9%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۸۹۰ (میلادی)">۱۸۹۰</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="دهه ۱۹۰۰ (میلادی)">۱۹۰۰</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۹ (میلادی)">۱۹۰۹</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۸ (میلادی)">۱۹۰۸</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۷ (میلادی)">۱۹۰۷</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۶ (میلادی)">۱۹۰۶</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۵ (میلادی)">۱۹۰۵</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۴ (میلادی)">۱۹۰۴</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۳ (میلادی)">۱۹۰۳</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۲ (میلادی)">۱۹۰۲</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۰۱ (میلادی)">۱۹۰۱</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۹۰۰ (میلادی)">۱۹۰۰</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th style="background-color:#efefef;">هزاره</th> <th align="center" colspan="10">سده </th></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۹ (پیش از میلاد)"> ۹ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B9%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۹۰ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۹۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۹ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۸ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۷ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۶ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۵ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۴ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۳ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۲ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۱ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۸ (پیش از میلاد)"> ۸ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۸۰ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۸۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۹ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۸ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۷ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۶ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۵ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۴ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۳ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۲ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۱ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۷ (پیش از میلاد)"> ۷ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۷۰ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۷۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۹ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۸ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۷ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۶ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۵ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۴ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۳ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۲ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۱ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۶ (پیش از میلاد)"> ۶ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۶۰ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۶۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۹ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۸ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۷ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۶ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۵ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۴ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۳ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۲ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۱ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۵ (پیش از میلاد)"> ۵ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۵۰ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۵۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۹ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۴۸ (پیش از میلاد)">۴۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۷ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۶ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۵ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۴ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۳ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۲ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۱ (پیش از میلاد) (صفحه وجود ندارد)">۴۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۴ (پیش از میلاد)"> ۴ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۴۰ (پیش از میلاد)">۴۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۹ (پیش از میلاد)">۳۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۸ (پیش از میلاد)">۳۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۷ (پیش از میلاد)">۳۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۶ (پیش از میلاد)">۳۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۵ (پیش از میلاد)">۳۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۴ (پیش از میلاد)">۳۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۳ (پیش از میلاد)">۳۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۲ (پیش از میلاد)">۳۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۱ (پیش از میلاد)">۳۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۳ (پیش از میلاد)"> ۳ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳۰ (پیش از میلاد)">۳۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۹ (پیش از میلاد)">۲۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۸ (پیش از میلاد)">۲۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۷ (پیش از میلاد)">۲۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۶ (پیش از میلاد)">۲۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۵ (پیش از میلاد)">۲۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۴ (پیش از میلاد)">۲۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%88_%D8%B3%D9%88%D9%85_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="سده بیست و سوم (پیش از میلاد)">۲۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۲ (پیش از میلاد)">۲۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۱ (پیش از میلاد)">۲۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۲ (پیش از میلاد)"> ۲ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲۰ (پیش از میلاد)">۲۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۹ (پیش از میلاد)">۱۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۸ (پیش از میلاد)">۱۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۷ (پیش از میلاد)">۱۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۶ (پیش از میلاد)">۱۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۵ (پیش از میلاد)">۱۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۴ (پیش از میلاد)">۱۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۳ (پیش از میلاد)">۱۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۲ (پیش از میلاد)">۱۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۱ (پیش از میلاد)">۱۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" class="mw-redirect" title="هزاره ۱ (پیش از میلاد)"> ۱ پ‌م</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B0_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱۰ (پیش از میلاد)">۱۰ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B9_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۹ (پیش از میلاد)">۹ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۸ (پیش از میلاد)">۸ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۷ (پیش از میلاد)">۷ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۶ (پیش از میلاد)">۶ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۵ (پیش از میلاد)">۵ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۴ (پیش از میلاد)">۴ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۳ (پیش از میلاد)">۳ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۲ (پیش از میلاد)">۲ پ‌م</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1_(%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF)" title="سده ۱ (پیش از میلاد)">۱ پ‌م</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="هزاره ۱ (میلادی)">۱</a></b>: </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۱ (میلادی)">۱</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۲ (میلادی)">۲</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۳ (میلادی)">۳</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۴ (میلادی)">۴</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۵ (میلادی)">۵</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۶ (میلادی)">۶</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۷ (میلادی)">۷</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۸ (میلادی)">۸</a> </td> <td align="right">  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۹ (میلادی)">۹</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۰ (میلادی)">۱۰</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="هزاره ۲ (میلادی)">۲</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۱ (میلادی)">۱۱</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۲ (میلادی)">۱۲</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۱۳ (میلادی)">۱۳</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۴ (میلادی)">۱۴</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۵ (میلادی)">۱۵</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۶ (میلادی)">۱۶</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۷ (میلادی)">۱۷</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۸ (میلادی)">۱۸</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۹ (میلادی)">۱۹</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۲۰ (میلادی)">۲۰</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="هزاره ۳ (میلادی)">۳</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۲۱ (میلادی)">۲۱</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۲۲ (میلادی)">۲۲</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۲۳ (میلادی)">۲۳</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۲۴ (میلادی)">۲۴</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۲۵ (میلادی)">۲۵</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="سده ۲۶ (میلادی)">۲۶</a> </td> <td align="right"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۲۷ (میلادی)">۲۷</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۲۸ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۲۸</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B2%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۲۹ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۲۹</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۰ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۰</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#efefef;"><b><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="هزاره ۴ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۴</a></b>: </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۱ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۱</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۲ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۲</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۳ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۳</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۴ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۴</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۵ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۵</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۶ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۶</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۷ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۷</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۸ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۸</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B3%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۳۹ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۳۹</a> </td> <td align="right"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سده ۴۰ (میلادی) (صفحه وجود ندارد)">۴۰</a> </td></tr> </tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سده_نوزدهم_میلادی&oldid=37610147">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سده_نوزدهم_میلادی&oldid=37610147</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D8%B1" title="رده:تاریخ معاصر">تاریخ معاصر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86" title="رده:تاریخ نوین">تاریخ نوین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86_%D9%85%D8%AA%D8%A3%D8%AE%D8%B1" title="رده:دوره مدرن متأخر">دوره مدرن متأخر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:سده ۱۹ (میلادی)">سده ۱۹ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:سده‌ها (میلادی)">سده‌ها (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:هزاره ۲ (میلادی)">هزاره ۲ (میلادی)</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۳ ساعت ۱۵:۳۹ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-694cf4987f-twj4j","wgBackendResponseTime":176,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.287","walltime":"0.391","ppvisitednodes":{"value":1255,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":36466,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1346,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":5,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":8152,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 131.266 1 -total"," 91.03% 119.492 1 الگو:دهه‌ها_و_سال‌ها"," 87.87% 115.337 1 الگو:Navbox"," 4.92% 6.464 1 الگو:جعبه_اطلاعات_سده"," 3.53% 4.629 1 الگو:سده‌های_میلادی"," 1.29% 1.687 1 الگو:پاک‌کن"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.086","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":938521,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-dcxqv","timestamp":"20241116041755","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0633\u062f\u0647 \u0646\u0648\u0632\u062f\u0647\u0645 \u0645\u06cc\u0644\u0627\u062f\u06cc","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q6955","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q6955","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-01-27T17:13:10Z","dateModified":"2023-07-28T15:39:42Z","headline":"\u0633\u062f\u0647"}</script> </body> </html>