CINXE.COM
Molino de pisón - Wikipedia, la enciclopedia libre
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Molino de pisón - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"4a981843-b442-4849-b098-88c891b79934","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Molino_de_pisón","wgTitle":"Molino de pisón","wgCurRevisionId":165535042,"wgRevisionId":165535042,"wgArticleId":7292059,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Molinos","Equipamiento de minería"],"wgPageViewLanguage":"es","wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Molino_de_pisón","wgRelevantArticleId":7292059,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q364000","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=ext.gadget.imagenesinfobox&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&modules=noscript&only=styles&skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Molino de pisón - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Molino_de_pis%C3%B3n"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Molino_de_pis%C3%B3n"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Molino_de_pisón rootpage-Molino_de_pisón skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Molino+de+pis%C3%B3n" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Molino+de+pis%C3%B3n" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=es.wikipedia.org&uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&returnto=Molino+de+pis%C3%B3n" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Molino+de+pis%C3%B3n" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Descripción" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Descripción"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Descripción</span> </div> </a> <ul id="toc-Descripción-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-siglo_XIX" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#siglo_XIX"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>siglo <span>XIX</span></span> </div> </a> <ul id="toc-siglo_XIX-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Otros_usos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Otros_usos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Otros usos</span> </div> </a> <ul id="toc-Otros_usos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véase_también" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véase_también"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Véase también</span> </div> </a> <ul id="toc-Véase_también-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Molino de pisón</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 9 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-9" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">9 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Stampem%C3%B8lle" title="Stampemølle – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Stampemølle" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Pochwerk" title="Pochwerk – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Pochwerk" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Stamp_mill" title="Stamp mill – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Stamp mill" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="آسیاب سنگ کوبی – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آسیاب سنگ کوبی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bocard" title="Bocard – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Bocard" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%90%97%E9%89%B1%E6%A9%9F" title="搗鉱機 – japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="搗鉱機" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Stampem%C3%B8lle" title="Stampemølle – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Stampemølle" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%C8%98teamp" title="Șteamp – rumano" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Șteamp" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumano" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Stampverk" title="Stampverk – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Stampverk" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q364000#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Molino_de_pis%C3%B3n" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Molino_de_pis%C3%B3n" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Molino_de_pis%C3%B3n"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Molino_de_pis%C3%B3n"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Molino_de_pis%C3%B3n" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Molino_de_pis%C3%B3n" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&oldid=165535042" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Molino_de_pis%C3%B3n&id=165535042&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FMolino_de_pis%25C3%25B3n"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FMolino_de_pis%25C3%25B3n"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Molino+de+pis%C3%B3n"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Molino_de_pis%C3%B3n&action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stamp_mills" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q364000" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><p>Un <b>molino de pisón</b> (también conocido como <b>batería de pilones</b>) es un tipo de molino que aplasta el material por golpeteo en vez de molerlo, que permite el procesado o extracción de minerales metálicos. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Descripción"><span id="Descripci.C3.B3n"></span>Descripción</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=1" title="Editar sección: Descripción"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:StampMillDetail5730.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/StampMillDetail5730.JPG/220px-StampMillDetail5730.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/StampMillDetail5730.JPG/330px-StampMillDetail5730.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/StampMillDetail5730.JPG/440px-StampMillDetail5730.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Detalle del molino siendo visible las levas y el sistema rotatorio.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Grabill_-_Clean_Up_day_at_the_Deadwood_Terra_Gold_Stamp_Mill.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Grabill_-_Clean_Up_day_at_the_Deadwood_Terra_Gold_Stamp_Mill.jpg/220px-Grabill_-_Clean_Up_day_at_the_Deadwood_Terra_Gold_Stamp_Mill.jpg" decoding="async" width="220" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Grabill_-_Clean_Up_day_at_the_Deadwood_Terra_Gold_Stamp_Mill.jpg/330px-Grabill_-_Clean_Up_day_at_the_Deadwood_Terra_Gold_Stamp_Mill.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Grabill_-_Clean_Up_day_at_the_Deadwood_Terra_Gold_Stamp_Mill.jpg/440px-Grabill_-_Clean_Up_day_at_the_Deadwood_Terra_Gold_Stamp_Mill.jpg 2x" data-file-width="5113" data-file-height="4075" /></a><figcaption>Interior del molino de Deadwood Terra Gold.</figcaption></figure> <p>El molino consta de un conjunto de pisones de <a href="/wiki/Acero" title="Acero">acero</a> que se sostienen en un marco, y que se desplazan en un movimiento cíclico de subida y bajada. El sistema levanta los pisones mediante <a href="/wiki/Leva_(mec%C3%A1nica)" title="Leva (mecánica)">levas</a> conectadas a un árbol de levas rotatorio en posición horizontal. Así cuando una leva desciende, el pisón también cae aplastando el mineral, luego el pisón es elevado en el siguiente ciclo. </p><p>Cada marco recibía el nombre de batería y eran denominados por la cantidad de pisones que tenían. Por ejemplo un <i>molino de 10</i> tenía 10 conjuntos de pisones. Los molinos se construían de manera lineal pero al expandirse era común construir otra línea en vez de alargar la existente. </p><p><a href="/wiki/Arqueolog%C3%ADa_industrial" title="Arqueología industrial">Arqueólogos industriales</a> han descubierto sitios de procesamiento de minerales abandonados con molinos que llegaban a los 6 metros de altura, requiriendo un gran espacio para su instalación. </p><p>El procesado de algunos minerales requería un gran consumo de agua, por lo cual se instalaban en las cercanías de ríos o lagos, donde la fuerza hidráulica accionaba una rueda que hacía girar el eje sobre el que estaba instalado el árbol de levas. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=2" title="Editar sección: Historia"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Los componentes principales de los molinos de agua – <a href="/wiki/Hidr%C3%A1ulica#La_rueda_hidráulica" title="Hidráulica">ruedas hidráulicas</a>, <a href="/wiki/Leva_(mec%C3%A1nica)" title="Leva (mecánica)">levas</a>, y pisones o mazos– ya eran conocidos por los <a href="/wiki/Antigua_Grecia" title="Antigua Grecia">griegos</a> del <a href="/wiki/Per%C3%ADodo_helen%C3%ADstico" title="Período helenístico">período helenístico</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Se han encontrado sistemas primitivos basados en levas ya en el siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">III</span> a. C.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.16_2-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.16-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Un pasaje en el libro de <a href="/wiki/Plinio_el_Viejo" title="Plinio el Viejo">Plinio el Viejo</a>, <i><a href="/wiki/Naturalis_historia" class="mw-redirect" title="Naturalis historia">Naturalis historia</a></i> (NH 18.23) indica que el uso de molinos propulsados por agua ya era común en Italia en el siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">I</span>, principalmente para moler grano.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.16_2-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.16-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Se han encontrado evidencias del uso de molinos con ruedas hidráulicas en un <a href="/wiki/Monasterio" title="Monasterio">monasterio</a> fundado por <a href="/wiki/Rom%C3%A1n_de_Condat" title="Román de Condat">Román de Condat</a> en la región de <a href="/wiki/Macizo_del_Jura" title="Macizo del Jura">Jura</a> en el siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">V</span>, indicando que el conocimiento y uso de mazos de molienda continuó en la <a href="/wiki/Edad_Media" title="Edad Media">Edad Media</a> temprana.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.16_2-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.16-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Aparte del procesamiento agrícola, la evidencia arqueológica sugiere la existencia de mazos por parte de los romanos. En Ickham, <a href="/wiki/Kent" title="Kent">Kent</a>, se han encontrado mazos con deformaciones por uso mecánico cerca de áreas donde abundaban metales, molinos y residuos agrícolas.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.16_2-3" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.16-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>La aplicación más difundida de los molinos de pisón fue en el ámbito de la minería, donde la <a href="/wiki/Mena_(miner%C3%ADa)" title="Mena (minería)">mena</a> era aplastada para obtener trozos pequeños para su procesamiento en otros sitios.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.21f._3-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.21f.-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Aquí, la regularidad y espaciado entre los <a href="/wiki/Yunque" title="Yunque">yunques</a> indican el uso de pisones operados por levas, al igual que otro dispositivos mineros <a href="/wiki/Edad_Media" title="Edad Media">medievales</a>.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.21f._3-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.21f.-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-Barry_C._Burnham,_p.333-335_4-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-Barry_C._Burnham,_p.333-335-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Tal deformación en los yunques ha sido encontrado en zonas mineras romanas en <a href="/wiki/Europa_Occidental" title="Europa Occidental">Europa Occidental</a>, incluyendo Dolaucothi (<a href="/wiki/Gales" title="Gales">Gales</a>), y en la <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_ib%C3%A9rica" title="Península ibérica">península ibérica</a>, donde se ha determinado que los objetos se remontan a los siglos <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">I</span> y <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">II</span>.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.21f._3-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.21f.-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-Barry_C._Burnham,_p.333-335_4-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-Barry_C._Burnham,_p.333-335-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-5" class="reference separada"><a href="#cite_note-5"><span class="corchete-llamada">[</span>5<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-6" class="reference separada"><a href="#cite_note-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ En Dolaucothi y posiblemente también en otros sitios mineros romanos, estos molinos eran accionados hidráulicamente, siendo común el uso del método del lavado de tierra ya que existía gran disponibilidad de agua para estas labores mediante tuberías de plomo, canales y acueductos.<sup id="cite_ref-Wilson,_p.21f._3-3" class="reference separada"><a href="#cite_note-Wilson,_p.21f.-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​<sup id="cite_ref-7" class="reference separada"><a href="#cite_note-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Molinos de pisón fueron utilizados por <a href="/wiki/Miner%C3%ADa" title="Minería">mineros</a> en <a href="/wiki/Samarcanda" title="Samarcanda">Samarcanda</a> en 973. Fueron utilizados en <a href="/wiki/Ir%C3%A1n" title="Irán">Persia</a> durante la <a href="/wiki/Edad_Media" title="Edad Media">Edad Media</a> para aplastar <a href="/wiki/Mena_(miner%C3%ADa)" title="Mena (minería)">menas</a> minerales. Hacia el siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XI</span>, el uso de los molinos estaba muy extendido en el <a href="/wiki/Edad_de_Oro_del_islam" title="Edad de Oro del islam">mundo islámico medieval</a>, <a href="/wiki/Al-%C3%81ndalus" title="Al-Ándalus">Al-Ándalus</a>, África del norte y <a href="/wiki/Asia_Central" title="Asia Central">Asia Central</a>.<sup id="cite_ref-8" class="reference separada"><a href="#cite_note-8"><span class="corchete-llamada">[</span>8<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Gal_gromadzenie_urobku.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Gal_gromadzenie_urobku.jpg/220px-Gal_gromadzenie_urobku.jpg" decoding="async" width="220" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Gal_gromadzenie_urobku.jpg/330px-Gal_gromadzenie_urobku.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Gal_gromadzenie_urobku.jpg/440px-Gal_gromadzenie_urobku.jpg 2x" data-file-width="456" data-file-height="476" /></a><figcaption>Molino de pisón. <a href="/wiki/Georgius_Agricola" title="Georgius Agricola">Georg Agricola</a>: <i><a href="/wiki/De_re_metallica" title="De re metallica">De Re Metallica</a></i> (1556)</figcaption></figure> <p>Los molinos de agua y los martillos pilones mecanizados reaparecieron en la <a href="/wiki/Edad_Media" title="Edad Media">Europa medieval</a> en el siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XII</span>. Su uso fue descrito en fuentes escritas de <a href="/wiki/Estiria" title="Estiria">Estiria</a> (actual Austria) en 1135 y otro en 1175. Ambos textos mencionaban el uso de molinos de pisón vertical para aplastar menas. Fuentes francesas de los años 1116 y 1249 registraron el uso de martillos pilones mecanizados en la fabricación de <a href="/wiki/Hierro_forjado" title="Hierro forjado">hierro forjado</a>.<sup id="cite_ref-n379_9-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-n379-9"><span class="corchete-llamada">[</span>9<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Martillos de viaje europeos del siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XV</span> eran a menudo molinillos verticales.<sup id="cite_ref-10" class="reference separada"><a href="#cite_note-10"><span class="corchete-llamada">[</span>10<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Durante el <a href="/wiki/Renacimiento" title="Renacimiento">Renacimiento</a> el artista e inventor <a href="/wiki/Leonardo_da_Vinci" title="Leonardo da Vinci">Leonardo da Vinci</a> realizó numerosos bocetos de martillos pilones para el uso en forja. La ilustración europea más antigua de martillos de forja quizás sea el diagrama existente en la <i><a href="/wiki/Historia_de_Gentibus_Septentrionalibus" title="Historia de Gentibus Septentrionalibus">Historia de Gentibus Septentrionalibus</a></i> de <a href="/wiki/Olaus_Magnus" title="Olaus Magnus">Olaus Magnus</a> que se remonta a 1556.<sup id="cite_ref-11" class="reference separada"><a href="#cite_note-11"><span class="corchete-llamada">[</span>11<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ </p><p>Los molinos de propulsión hidráulica fueron ilustrados en el libro <i><a href="/wiki/De_re_metallica" title="De re metallica">De Re Metalllica</a></i>, publicado en 1556.<sup id="cite_ref-12" class="reference separada"><a href="#cite_note-12"><span class="corchete-llamada">[</span>12<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ Los molinos para uso agrícola estaban construidos principalmente de madera excepto los de pisones, fabricados de hierro. El <a href="/wiki/%C3%81rbol_de_levas" title="Árbol de levas">árbol de levas</a> estaba puesto directamente en el <a href="/wiki/Eje_(mec%C3%A1nica)" title="Eje (mecánica)">eje</a> de la rueda hidráulica, y los pisones estaban instalados en tríos. Cada rueda soportaba uno o dos tríos. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="siglo_XIX">siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIX</span></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=3" title="Editar sección: siglo XIX"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El primer ejemplar de molino de pisón de EE. UU. fue construido en 1829 en una mina cercana a <a href="/wiki/Charlotte" title="Charlotte">Charlotte</a>, <a href="/wiki/Carolina_del_Norte" title="Carolina del Norte">Carolina del Norte</a>.<sup id="cite_ref-13" class="reference separada"><a href="#cite_note-13"><span class="corchete-llamada">[</span>13<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>​ En la minería del <a href="/wiki/Oro" title="Oro">oro</a>, <a href="/wiki/Plata" title="Plata">plata</a> y <a href="/wiki/Cobre" title="Cobre">cobre</a> era común el uso del molino, el cual alcanzó gran difusión hacia finales del siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIX</span> y principios del siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span>. La extracción se continuaba realizando principalmente aplastando las menas, pero en la segunda mitad siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIX</span> se descubrieron métodos más eficientes que reemplazaron este tipo de molinos, sin embargo su simplicidad les permitió seguir operando en áreas remotas hasta bien entrado el siglo <span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Geevor_waterwheel_stamps.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Geevor_waterwheel_stamps.jpg/220px-Geevor_waterwheel_stamps.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Geevor_waterwheel_stamps.jpg/330px-Geevor_waterwheel_stamps.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Geevor_waterwheel_stamps.jpg/440px-Geevor_waterwheel_stamps.jpg 2x" data-file-width="4071" data-file-height="2694" /></a><figcaption>Ocho cabezales de Cornualles propulsados por una rueda hidráulica.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:FiveStampMill5629.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/FiveStampMill5629.JPG/220px-FiveStampMill5629.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/FiveStampMill5629.JPG/330px-FiveStampMill5629.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/FiveStampMill5629.JPG/440px-FiveStampMill5629.JPG 2x" data-file-width="1536" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Una unidad californiana utilizada en <a href="/wiki/Arizona" title="Arizona">Arizona</a> para la extracción de cobre.</figcaption></figure> <p>Los <b>pisones de Cornualles</b> fueron desarrollado en <a href="/wiki/Cornualles" title="Cornualles">Cornualles</a> para la minería del <a href="/wiki/Esta%C3%B1o" title="Estaño">estaño</a> alrededor de 1850. Los pisones de Cornualles aplastaban menas similares a la arena. Se construían de madera resistente o hierro y tenían cabezales de hierro que eran levantados mediante levas en un eje rotatorio. Así molían la mena mezclada con agua en el fondo. Cada cabeza pesaba entre 200 y 400 kg y eran ensambladas en conjuntos de cuatro. Eran propulsados por motores a vapor o por una <a href="/wiki/Rueda_hidr%C3%A1ulica" title="Rueda hidráulica">rueda hidráulica</a>. </p><p>Los <b>pisones californianos</b> se basaron en los pisones de Cornualles y fueron utilizados en las minas de oro de <a href="/wiki/California" title="California">California</a>. Se diferencian en que en el modelo californiano las levas son levantadas desde un lado y eran más eficientes al procesar 1,5 toneladas mientras que el modelo de Cornualles solo tenía capacidad para procesar 1 tonelada. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Otros_usos">Otros usos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=4" title="Editar sección: Otros usos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Este tipo de molino también fue utilizado para la preparación de la <a href="/wiki/Pulpa_de_celulosa" title="Pulpa de celulosa">pulpa</a> de madera en la fabricación de papel antes de la invención del molino holandés. También fueron utilizados en la extracción del aceite de algunas semillas para convertirlo en <a href="/wiki/Aceite_de_cocina" title="Aceite de cocina">aceite de cocina</a>. Los primeros funcionaban con ruedas de agua, las versiones más modernas estaban operadas por motores de vapor y eléctricos. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véase_también"><span id="V.C3.A9ase_tambi.C3.A9n"></span>Véase también</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=5" title="Editar sección: Véase también"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Molino_de_bolas" title="Molino de bolas">Molino de bolas</a>: un cilindro horizontal que contiene pelotas de metal para aplastar el material</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=6" title="Editar sección: Referencias"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="listaref" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Wilson, p.22.</span> </li> <li id="cite_note-Wilson,_p.16-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Wilson,_p.16_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wilson,_p.16_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wilson,_p.16_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wilson,_p.16_2-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Wilson, p.16.</span> </li> <li id="cite_note-Wilson,_p.21f.-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Wilson,_p.21f._3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wilson,_p.21f._3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wilson,_p.21f._3-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wilson,_p.21f._3-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Wilson, pp. 21f.</span> </li> <li id="cite_note-Barry_C._Burnham,_p.333-335-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Barry_C._Burnham,_p.333-335_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Barry_C._Burnham,_p.333-335_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Barry C. Burnham: "Roman Mining at Dolaucothi: The Implications of the 1991-3 Excavations near the Carreg Pumsaint", <i>Britannia</i>, Vol. 28 (1997), pp. 325-336 (333-335)</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Wahl: "Tres Minas: Vorbericht über die archäologischen Ausgrabungen im Bereich des römischen Goldbergwerks 1986/87", in H. Steuer and U. Zimmerman (eds): "Montanarchäologie in Europa", 1993, p.123-152 (141; Fig.19)</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Wilson, p. 21, Fn.110.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">M.J.T. Lewis: "Millstone and Hammer: the Origins of Water Power", (1997), Section 2</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Adam Robert Lucas (2005), "Industrial Milling in the Ancient and Medieval Worlds: A Survey of the Evidence for an Industrial Revolution in Medieval Europe", <i>Technology and Culture</i> <b>46</b> (1): 1-30 [10-1 & 27]</span> </li> <li id="cite_note-n379-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-n379_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Needham, p. 379.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Needham, p.394</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Needham, p.395</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Georgius_Agricola" title="Georgius Agricola">Georg Agricola</a>, <i>De Re Metallica</i>, 1556, pages <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+230">220</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+231">221</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+232">222</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+233">223</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+257">247</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+258">248</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+264">254</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nausikaa2.rz-berlin.mpg.de/digitallibrary/digilib.jsp?/permanent/archimedes_repository/large/agric_remet_001_la_1556/001-01-pageimg+265">255</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">see <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.priweb.org/ed/TFGuide/SE/se_minerals/se_minerals_pdfs/semin_brpied.pdf">Mineral Resources of the Blue Ridge and Piedmont</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050311172511/http://www.priweb.org/ed/TFGuide/SE/se_minerals/se_minerals_pdfs/semin_brpied.pdf">Archivado</a> el 11 de marzo de 2005 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., page 143</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=7" title="Editar sección: Bibliografía"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Two_stamps,_Sound_Democrat_mill.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Two_stamps%2C_Sound_Democrat_mill.jpg/220px-Two_stamps%2C_Sound_Democrat_mill.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Two_stamps%2C_Sound_Democrat_mill.jpg/330px-Two_stamps%2C_Sound_Democrat_mill.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Two_stamps%2C_Sound_Democrat_mill.jpg/440px-Two_stamps%2C_Sound_Democrat_mill.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>Dos pisones Nissen instalados c. 1909 en el <i>Sound Democrat Mill</i> cerca de Silverton, Colorado.</figcaption></figure> <ul><li>Needham, Joseph: Ciencia y Civilización en China: Volumen 4, Parte 2. (Taipéi: Las cuevas Reserva Ltd 1986)</li> <li>Wilson, Andrew (2002): "Máquinas, Poder y la Economía Antigua", <i>La Revista de Estudios Romanos</i>, Vol. 92, pp. 1@–32 (16, 21f.)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&action=edit&section=8" title="Editar sección: Enlaces externos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060217080023/http://www.tcoek12.org/~museum/Stamp%20Mill.htm">Paymaster Molino de pisón</a> cerca de Lewiston, California</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ghosttownpix.com/cordova/stamp1.html">30 molino de pisón</a> cerca de Cordova, Ontario</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://booksgeology.com/mining_history_illustrations.htm">Ilustraciones de Historia minera</a> Dibujos de molinos producidos por <i>Joshua Hendy Iron Works</i> durante los inicios del siglo XX.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://wmmi.org/">Museo occidental de Minero e Industria</a> El pisón "de chaqueta amarillo" el molino está localizado aquí. Es ronda de año abierto , y operó varias veces por año para visitantes.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.superstitionmountainmuseum.org/attractions/twenty-stamp-mill/">Molino de 20 pisones</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160214161502/http://www.superstitionmountainmuseum.org/attractions/twenty-stamp-mill/">Archivado</a> el 14 de febrero de 2016 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. <a href="/wiki/Apache_Junction" title="Apache Junction">Cruce de apache</a> cercano, <a href="/wiki/Arizona" title="Arizona">Arizona</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q364000" class="extiw" title="wikidata:Q364000">Q364000</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stamp_mills">Stamp mills</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q364000%22">Q364000</a></span></span></li></ul> <hr /> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q364000" class="extiw" title="wikidata:Q364000">Q364000</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stamp_mills">Stamp mills</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q364000%22">Q364000</a></span></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.eqiad.main‐64b84c4587‐csfmq Cached time: 20250219214204 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.120 seconds Real time usage: 0.170 seconds Preprocessor visited node count: 895/1000000 Post‐expand include size: 7328/2097152 bytes Template argument size: 281/2097152 bytes Highest expansion depth: 8/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 12849/5000000 bytes Lua time usage: 0.055/10.000 seconds Lua memory usage: 1409316/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 2/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 115.777 1 -total 79.37% 91.887 1 Plantilla:Control_de_autoridades 8.70% 10.073 1 Plantilla:Listaref 3.47% 4.019 13 Plantilla:Siglo 2.53% 2.928 2 Plantilla:Wayback 1.81% 2.091 4 Plantilla:Esd --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:7292059:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250219214204 and revision id 165535042. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Molino_de_pisón&oldid=165535042">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Molino_de_pisón&oldid=165535042</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Molinos" title="Categoría:Molinos">Molinos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Equipamiento_de_miner%C3%ADa" title="Categoría:Equipamiento de minería">Equipamiento de minería</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 19 feb 2025 a las 21:42.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia® es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Molino_de_pis%C3%B3n&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Molino de pisón</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>9 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5864bd6ff7-rmvrh","wgBackendResponseTime":116,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.120","walltime":"0.170","ppvisitednodes":{"value":895,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":7328,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":281,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12849,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 115.777 1 -total"," 79.37% 91.887 1 Plantilla:Control_de_autoridades"," 8.70% 10.073 1 Plantilla:Listaref"," 3.47% 4.019 13 Plantilla:Siglo"," 2.53% 2.928 2 Plantilla:Wayback"," 1.81% 2.091 4 Plantilla:Esd"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.055","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1409316,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-64b84c4587-csfmq","timestamp":"20250219214204","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Molino de pis\u00f3n","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Molino_de_pis%C3%B3n","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q364000","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q364000","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2016-02-13T16:15:45Z","dateModified":"2025-02-19T21:42:02Z"}</script> </body> </html>