CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Scientology - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"3dbec151-5dcb-4ac7-8be3-80698784c46f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Scientology","wgTitle":"Scientology","wgCurRevisionId":67505521,"wgRevisionId":67505521,"wgArticleId":139203,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2022","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Onbereikbare externe link","Scientology","Nieuwe religieuze beweging"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Scientology","wgRelevantArticleId":139203,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q131036","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles": "ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0d/Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="802"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg/800px-Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="535"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg/640px-Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="428"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Scientology - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Scientology"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Scientology"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Scientology rootpage-Scientology skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/2_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Scientology" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Scientology" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Scientology" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Scientology" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Algemeen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Algemeen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Algemeen</span> </div> </a> <ul id="toc-Algemeen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oorsprong" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Oorsprong"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Oorsprong</span> </div> </a> <ul id="toc-Oorsprong-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geloofsovertuigingen_en_gebruiken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geloofsovertuigingen_en_gebruiken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Geloofsovertuigingen en gebruiken</span> </div> </a> <ul id="toc-Geloofsovertuigingen_en_gebruiken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Relatie_tot_andere_religies" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Relatie_tot_andere_religies"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Relatie tot andere religies</span> </div> </a> <ul id="toc-Relatie_tot_andere_religies-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_scientologische_blik_op_de_werkelijkheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#De_scientologische_blik_op_de_werkelijkheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>De scientologische blik op de werkelijkheid</span> </div> </a> <ul id="toc-De_scientologische_blik_op_de_werkelijkheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Scientology_versus_psychiatrie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Scientology_versus_psychiatrie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Scientology versus psychiatrie</span> </div> </a> <ul id="toc-Scientology_versus_psychiatrie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Internationaal:_van_religie_tot_sekte" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Internationaal:_van_religie_tot_sekte"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Internationaal: van religie tot sekte</span> </div> </a> <ul id="toc-Internationaal:_van_religie_tot_sekte-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kritiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kritiek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Kritiek</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kritiek-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Kritiek-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Kritiek-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Achtergrond_van_de_controverse_rond_Scientology" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Achtergrond_van_de_controverse_rond_Scientology"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Achtergrond van de controverse rond Scientology</span> </div> </a> <ul id="toc-Achtergrond_van_de_controverse_rond_Scientology-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Onafhankelijke_scientologygroeperingen_en_afsplitsingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Onafhankelijke_scientologygroeperingen_en_afsplitsingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Onafhankelijke scientologygroeperingen en afsplitsingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Onafhankelijke_scientologygroeperingen_en_afsplitsingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rechtszaken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Rechtszaken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Rechtszaken</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Rechtszaken-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Rechtszaken-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Rechtszaken-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rechtszaak_Scientology_vs_Spaink_en_XS4ALL" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rechtszaak_Scientology_vs_Spaink_en_XS4ALL"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Rechtszaak Scientology vs Spaink en XS4ALL</span> </div> </a> <ul id="toc-Rechtszaak_Scientology_vs_Spaink_en_XS4ALL-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rechtszaak_België_vs_Scientology" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rechtszaak_België_vs_Scientology"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Rechtszaak België vs Scientology</span> </div> </a> <ul id="toc-Rechtszaak_België_vs_Scientology-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Scientology</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 76 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-76" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">76 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sci%C3%ABntologie" title="Sciëntologie – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Sciëntologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="سينتولوجيا – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="سينتولوجيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D9%8A%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="سيينتولوجيا – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="سيينتولوجيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Cienciolox%C3%ADa" title="Ciencioloxía – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ciencioloxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Sayentologiya" title="Sayentologiya – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Sayentologiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ساینتولوژی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ساینتولوژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Саентология – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Саентология" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Beiers" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Scientology" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Beiers" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Siyentolohiya" title="Siyentolohiya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Siyentolohiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%86%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Сциентология – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Сциентология" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8B%E0%A6%B2%E0%A6%9C%E0%A6%BF" title="সাইন্টোলজি – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সাইন্টোলজি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Skiantoniezh" title="Skiantoniezh – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Skiantoniezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Scijentologija" title="Scijentologija – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Scijentologija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cienciologia" title="Cienciologia – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cienciologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7" title="ساینتۆلۆژیا – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ساینتۆلۆژیا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Scientologie" title="Scientologie – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Scientologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Scientoleg" title="Scientoleg – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Scientoleg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Scientology" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Scientology" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B1%CE%B7%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Σαηεντολογία – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Σαηεντολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Scientology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Scientologio" title="Scientologio – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Scientologio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cienciolog%C3%ADa" title="Cienciología – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Cienciología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Saientoloogia" title="Saientoloogia – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Saientoloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zientologia" title="Zientologia – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zientologia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ساینتولوژی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ساینتولوژی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="aanbevolen artikel"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Skientologia" title="Skientologia – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Skientologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Scientologie" title="Scientologie – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Scientologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Scientology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Eoleola%C3%ADocht" title="Eoleolaíocht – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Eoleolaíocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cienciolox%C3%ADa" title="Ciencioloxía – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ciencioloxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%99%D7%99%D7%A0%D7%98%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%99%D7%94" title="סיינטולוגיה – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="סיינטולוגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Scijentologija" title="Scijentologija – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Scijentologija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szcientol%C3%B3gia" title="Szcientológia – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szcientológia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Scientologia" title="Scientologia – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Scientologia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Scientology" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Cientologio" title="Cientologio – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Cientologio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADsindakirkjan" title="Vísindakirkjan – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Vísindakirkjan" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Scientology" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%82%A8%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%AD%E3%82%B8%E3%83%BC" title="サイエントロジー – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="サイエントロジー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Саентология – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Саентология" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%82%AC%EC%9D%B4%EC%96%B8%ED%86%A8%EB%A1%9C%EC%A7%80" title="사이언톨로지 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="사이언톨로지" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Sayentoloj%C3%AE" title="Sayentolojî – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Sayentolojî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Scientology" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Scientologija" title="Scientologija – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Scientologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Scientolo%C4%A3ija" title="Scientoloģija – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Scientoloģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Siant%C3%B4l%C3%B4jia" title="Siantôlôjia – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Siantôlôjia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Скиентологија – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Скиентологија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Scientology" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Scientologi" title="Scientologi – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Scientologi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%82%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A9%80" title="ਸਾਈਂਟਾਲੋਜੀ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਾਈਂਟਾਲੋਜੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Scjentologia" title="Scjentologia – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Scjentologia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Cesa_%C3%ABd_Sientolog%C3%ACa" title="Cesa ëd Sientologìa – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Cesa ëd Sientologìa" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%8A%D9%86%D9%BC%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A" title="ساينټولوجي – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ساينټولوجي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cientologia" title="Cientologia – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Cientologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Scientologie" title="Scientologie – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Scientologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Саентология – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Саентология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Sardijns" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Scientology" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardijns" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Scijentologija" title="Scijentologija – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Scijentologija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B6%BA%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B7%9C%E0%B6%BD%E0%B7%9C%E0%B6%A2%E0%B7%92" title="සයන්ටොලොජි – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="සයන්ටොලොජි" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Scientology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Scientol%C3%B3gia_(hnutie)" title="Scientológia (hnutie) – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Scientológia (hnutie)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Scientologija" title="Scientologija – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Scientologija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Scientology" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%98%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Сајентологија – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Сајентологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Scientologi" title="Scientologi – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Scientologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Scientology" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%88%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="సైంటాలజీ – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="సైంటాలజీ" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%8B%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%88%E0%B8%B5" title="ไซเอินทอลอจี – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="ไซเอินทอลอจี" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Scientology" title="Scientology – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Scientology" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%94%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Саєнтологія – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Саєнтологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%86%D9%B9%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%DB%8C" title="سائنٹولوجی – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سائنٹولوجی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Khoa_lu%E1%BA%ADn_gi%C3%A1o" title="Khoa luận giáo – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Khoa luận giáo" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%B1%B1%E8%BE%BE%E5%9F%BA" title="山达基 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="山达基" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B1%B1%E9%81%94%E5%9F%BA" title="山達基 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="山達基" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%B8%E6%95%99" title="科學教 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="科學教" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q131036#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Scientology" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Scientology" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Scientology"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Scientology"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Scientology" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Scientology" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&oldid=67505521" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Scientology&id=67505521&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FScientology"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FScientology"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Scientology"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Scientology&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scientology&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Scientology" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q131036" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg/260px-Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg/390px-Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg/520px-Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg 2x" data-file-width="860" data-file-height="575" /></a><figcaption>Scientologykerk Amsterdam</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Anonymous_Scientology_protest_Brussels_151.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Anonymous_Scientology_protest_Brussels_151.jpg/260px-Anonymous_Scientology_protest_Brussels_151.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Anonymous_Scientology_protest_Brussels_151.jpg/390px-Anonymous_Scientology_protest_Brussels_151.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Anonymous_Scientology_protest_Brussels_151.jpg/520px-Anonymous_Scientology_protest_Brussels_151.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Scientology's mensenrechtenkantoor in <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Berlin-Scientology-2007.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Berlin-Scientology-2007.jpg/260px-Berlin-Scientology-2007.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Berlin-Scientology-2007.jpg/390px-Berlin-Scientology-2007.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Berlin-Scientology-2007.jpg/520px-Berlin-Scientology-2007.jpg 2x" data-file-width="2848" data-file-height="2134" /></a><figcaption>Lid van Scientology bij wervingsactie nabij de <a href="/wiki/Potsdamer_Platz" title="Potsdamer Platz">Potsdamer Platz</a> in <a href="/wiki/Berlijn_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Berlijn (hoofdbetekenis)">Berlijn</a></figcaption></figure> <p><b>Scientology</b> is een reeks overtuigingen en praktijken die zijn uitgevonden door de <a href="/wiki/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Amerikaanse</a> auteur <a href="/wiki/L._Ron_Hubbard" title="L. Ron Hubbard">L. Ron Hubbard</a>, en een aanverwante beweging gebaseerd op zijn boek <i><a href="/wiki/Dianetics:_The_Modern_Science_of_Mental_Health" title="Dianetics: The Modern Science of Mental Health">Dianetics</a></i> uit 1950.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hubbard begon zijn carrière als schrijver van onder andere <a href="/wiki/Sciencefiction" title="Sciencefiction">sciencefictionverhalen</a> en <a href="/wiki/Roman_(literatuur)" title="Roman (literatuur)">romans</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Scientology wordt op verschillende manieren gedefinieerd als een <a href="/wiki/Sekte" title="Sekte">sekte</a>, een <a href="/wiki/Bedrijf" title="Bedrijf">bedrijf</a> of een <a href="/wiki/Nieuwe_religieuze_beweging" title="Nieuwe religieuze beweging">nieuwe religieuze beweging</a>.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Haar aanhangers worden scientologen genoemd. De grootste organisatie die Scientology praktiseert en uitdraagt is de <a href="/wiki/Scientologykerk" title="Scientologykerk">Scientologykerk</a>, een gecentraliseerde en hiërarchische organisatie gevestigd in <a href="/wiki/Florida_(staat)" title="Florida (staat)">Florida</a> en <a href="/wiki/Californi%C3%AB" title="Californië">California</a>, hoewel beoefenaars onafhankelijk van de kerk bestaan in wat de <i>Free Zone</i> wordt genoemd. Het aantal scientologen wereldwijd wordt geschat op minder dan 40.000. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Algemeen">Algemeen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Algemeen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Algemeen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Scientology is rond 1952 ontstaan uit <i><a href="/wiki/Dianetica" title="Dianetica">Dianetica</a></i>, een systeem van <i>zelfhulp</i> met <a href="/wiki/Psychosomatiek" title="Psychosomatiek">psychosomatische</a> effecten. De filosofie gaat uit van de aanname dat het <a href="/wiki/Individu" title="Individu">individu</a> een onsterfelijke geest is, die een lichaam heeft en een <a href="/wiki/Verstand" title="Verstand">verstand</a> (binnen Scientology niet synoniem met <a href="/wiki/Hersenen" title="Hersenen">hersenen</a>) gebruikt om met het lichaam in de materiële wereld te verkeren. Elk individu wordt door zijn verblijf in de materiële wereld ongunstig beïnvloed door traumatische gebeurtenissen en daarbij behorende in het verstand opgeslagen en vergeten momenten van mentale energie (<i>engrams</i>). Scientologytechnieken zouden de negatieve effecten van deze gedurende vele levens verzamelde ballast kunnen uitwissen. </p><p>De Scientologykerk ontstond in 1952 als een praktische religie vanuit een bedrijf met winstoogmerk. Vandaag vormt ze het centrum van een complex wereldwijd netwerk van organisaties die zich wijden aan de bevordering van Hubbards filosofieën op alle gebieden van het leven. Dit omvat de centra voor drugsrevalidatie (<i><a href="/w/index.php?title=Narconon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Narconon (de pagina bestaat niet)">Narconon</a></i>), rehabilitatie van gedetineerden (<i><a href="/w/index.php?title=Criminon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criminon (de pagina bestaat niet)">Criminon</a></i>), activiteiten op het gebied van vermeende wantoestanden in de psychiatrie (<i><a href="/wiki/Nederlands_Comit%C3%A9_voor_de_Rechten_van_de_Mens" title="Nederlands Comité voor de Rechten van de Mens">Nederlands Comité voor de Rechten van de Mens</a></i>), projecten voor efficiënte onderwijsmethodes in scholen (<i><a href="/w/index.php?title=Toegepaste_scholastiek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toegepaste scholastiek (de pagina bestaat niet)">toegepaste scholastiek</a></i>), enzovoorts. Vele rechtszaken en kritiek richten zich erop dat de Scientologykerk een winstgevende organisatie is.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Binnen de Scientologyorganisaties is in de loop der jaren veel te doen geweest over de wijze van toepassing van Hubbards geschriften. Hubbard zelf schreef problemen die de Scientology in de maatschappij ondervindt vooral toe aan foutieve of onvolledige toepassing van door hem geoptimaliseerde methoden en technieken. </p><p>De Scientologykerk stelt zelf dat zij wereldwijd miljoenen leden heeft, maar volgens onafhankelijke bronnen zijn dat er 30.000 à 50.000, vooral in de <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Verenigde Staten</a>, en zou het aantal dalende zijn.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 17 september 2022 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> Volgens oud-aanhangers telt Scientology in Nederland tussen de 100 en 200 leden en in België 300 à 500 leden.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Scientology wordt doorgaans in media als controversieel gezien. Dat is enerzijds omdat Scientology door media, sommige oud-leden, alsook sommige overheden wordt aangemerkt als een <a href="/wiki/Sekte" title="Sekte">sekte</a>, en anderzijds omdat de Scientologykerk met de gelieerde organisaties fel gekant is tegen diverse aspecten van hedendaagse <a href="/wiki/Psychiatrie" title="Psychiatrie">psychiatrie</a> (zij beschouwt deze als <a href="/wiki/Pseudowetenschap" title="Pseudowetenschap">pseudowetenschap</a>). Oud-leden spreken vaak over de naar hun mening <a href="/wiki/Manipulatie" title="Manipulatie">manipulatieve</a> aard van de 'sekte'; zo zou een lidmaatschap van meerdere jaren honderdduizenden dollars kosten. Scientology richt zich onder meer volgens <a href="/wiki/Anonymous_(groep)" class="mw-redirect" title="Anonymous (groep)">Anonymous</a> op zogenaamde hoofdgroepen, rijke beroemdheden zoals <a href="/wiki/Tom_Cruise" title="Tom Cruise">Tom Cruise</a> en <a href="/wiki/John_Travolta" title="John Travolta">John Travolta</a>, en 'makkelijk te manipuleren' jonge mensen. Scientology heeft een eigen spionagedienst, de <a href="/w/index.php?title=Office_of_Special_Affairs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Office of Special Affairs (de pagina bestaat niet)">Office of Special Affairs</a> (OSA). Daarnaast heeft Scientology een eigen marine, genaamd Sea Org.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Oorsprong">Oorsprong</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Oorsprong" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Oorsprong"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Scientology is gebaseerd op <a href="/wiki/Dianetica" title="Dianetica">dianetica</a>, een ouder systeem van zelfverbeteringstechnieken die oorspronkelijk in Hubbards boek <i><a href="/w/index.php?title=Dianetics,_the_Modern_Science_of_Mental_Health&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dianetics, the Modern Science of Mental Health (de pagina bestaat niet)">Dianetics, the Modern Science of Mental Health</a></i> uit 1950 werden beschreven. Onmiddellijk voorafgaand aan de publicatie van dit boek voerde Hubbard met <a href="/wiki/Esoterie" title="Esoterie">occultist</a> <a href="/wiki/Jack_Parsons" title="Jack Parsons">Jack Parsons</a> geheime <a href="/wiki/Rite_(religie)" title="Rite (religie)">riten</a> uit die ontwikkeld waren door <a href="/wiki/Aleister_Crowley" title="Aleister Crowley">Aleister Crowley</a>. Sommige critici wijzen op de vele overeenkomsten tussen het geschrift van Hubbard en de doctrines van Crowley. In zijn boek <i>Dianetics</i> neemt Hubbard echter nadrukkelijk afstand van het idee dat occultisme bij problemen van de <a href="/wiki/Geest_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Geest (hoofdbetekenis)">geest</a> een rol zouden spelen. Dianetics ging ervan uit dat menselijke problemen per definitie voortkomen uit hetgeen de persoon in kwestie in het leven is overkomen of aangedaan. </p><p>Uit Hubbards onderzoeksverslagen blijkt dat de ontwikkeling van de dianetische techniek hem na 1950 noopten om zijn theorie en technieken uit te breiden tot voorbij de grenzen van de materiële wereld. Hoewel zijn dianetische techniek in gebruik bleef en hij die in latere decennia standaardiseerde en gemakkelijker toepasbaar maakte, besteedde hij na 1951 zijn aandacht vooral aan wat hij later <i>Scientology</i> noemde, waarbij een meer <a href="/wiki/Spiritualiteit" title="Spiritualiteit">spirituele</a> aanpak werd gevolgd. Bij het behandelen van mentale problemen worden sindsdien ook <a href="/wiki/Re%C3%AFncarnatie" title="Reïncarnatie">vorige levens</a> betrokken. De menselijke geest werd daarbij meer en meer gezien als oorzaak van de materiële wereld, en van problemen, dan als gevolg daarvan. Persoonlijke verantwoordelijkheid ging nu een belangrijke rol spelen en Hubbards opvattingen begonnen overeenkomsten te vertonen met aspecten van sommige oosterse religies. </p><p>Het woord <i>Scientology</i> heeft een eigen geschiedenis. In 1934 publiceerde de Argentijns-Duitse schrijver <a href="/w/index.php?title=Anastasius_Nordenholz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anastasius Nordenholz (de pagina bestaat niet)">Anastasius Nordenholz</a> een boek waarin het woord positief gebruikt wordt: <i>Scientologie, Wissenschaft von der Beschaffenheit und der Tauglichkeit des Wissens</i> (<i>Scientology, wetenschap van de aard en de deugdelijkheid van kennis</i>). Nordenholz' boek onderzoekt het bewustzijn, en zijn gebruik van het woord verschilt weinig van de definitie van Hubbard: "weten hoe te weten". Nochtans is het niet duidelijk of Hubbard zich van deze vroegere betekenissen bewust was. Het woord <i>scientology</i> is samengesteld uit het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijnse</a> <i>scientia</i> (kennis, wetenschap) en het <a href="/wiki/Grieks" title="Grieks">Griekse</a> <i>logos</i> (woord, verhaal, gedachte, denken). Waarschijnlijk kwam de betekenis van Hubbard, net als die van Nordenholz, uit een eenvoudige vertaling van deze woorden voort. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geloofsovertuigingen_en_gebruiken">Geloofsovertuigingen en gebruiken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Geloofsovertuigingen en gebruiken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Geloofsovertuigingen en gebruiken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Doctrine" title="Doctrine">doctrines</a> van de Scientology werden gevestigd door Hubbard gedurende een periode van ongeveer 33 jaar tussen 1950 en zijn dood in januari 1986. Deze doctrines zijn in de vorm van duizenden lezingen, boeken en essays uitgegeven. De meeste basisprincipes van de Scientology werden opgesteld tijdens de eerste 15 jaar van het bestaan. Hubbard wijdde veel van zijn latere leven aan de esoterische hogere niveaus (of "Geavanceerde Technologieën") van het scientologysysteem. De kerk beschrijft zijn acties als het verbeteren en het uitweiden over deze principes. </p><p>Het centrale geloof van Scientology is dat een persoon een onsterfelijk <a href="/wiki/Spiritualiteit" title="Spiritualiteit">spiritueel</a> wezen (<i><a href="/wiki/Thetan" title="Thetan">thetan</a></i>) is die een gedachte en een <a href="/wiki/Lichaam_(biologie)" title="Lichaam (biologie)">lichaam</a> bezit, en dat de persoon fundamenteel goed is. Het leven dat men zou moeten leiden is een van voortdurend geestelijk en ethisch onderwijs, voorlichting en verbetering, zodat hij/zij gelukkig kan zijn en uiteindelijke redding bereikt. Daarnaast is het doel om efficiënter te zijn in het verbeteren van de wereld. Scientology beweert specifieke <a href="/wiki/Methodologie" title="Methodologie">methodologieën</a> aan te dragen om een persoon bij te staan om dit te bereiken. Thetans zijn de onsterfelijke geesten van vreemde wezens die 75 miljoen jaar geleden door Xenu naar de aarde werden gebracht.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het idee van Xenu zou Hubbard ontleend hebben aan zijn sciencefictionverhalen. </p><p>Een ander basisprincipe van Scientology is dat er drie fundamentele met elkaar verbonden (en intrinsiek spirituele) componenten zijn die de eigenlijke bouwstenen voor een succesvol leven zijn: affiniteit, werkelijkheid (of overeenkomst), en communicatie, wat gelijk wordt gesteld aan begrip. Hubbard noemde dit de "ARC-driehoek" (<b>A</b>ffinity, <b>R</b>eality, <b>C</b>ommunication). Scientologyleden gebruiken ARC om hun leven te verbeteren, hoofdzakelijk gebaseerd op de overtuiging dat wanneer één aspect van de driehoek verbetert de andere twee ook verbeteren. </p><p>In een poging om het concept van bewuste, onderbewuste en onbewuste gedachten te verduidelijken, schreef Hubbard dat het denken van de mens functioneel uit twee delen bestaat: het "analytische verstand" en het "reactieve verstand". Hij beschreef het analytische verstand als het positieve, rationele deel dat gegevens verwerkt, terwijl het "reactieve verstand" werkt als reactie op een prikkel. Scientologyleden geloven dat de reactieve mening de oorzaak van het lijden van een individu is, evenals de oorzaak van onmenselijk gedrag en het onvermogen van de mensheid om duurzame, rijke, gezonde maatschappijen te scheppen. </p><p>De centrale methode van Scientology wordt <i><a href="/w/index.php?title=Auditeren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auditeren (de pagina bestaat niet)">auditeren</a></i> genoemd (Engels: "auditing", van Latijn <i>audire</i>: luisteren), waarbij een persoon in een-op-eencontact met een "auditor" staat die door Scientology is opgeleid. De auditor staat hem of haar bij om zich bewust te worden van de eigen gedachten en om het reactieve gedeelte van zijn geest te ontrafelen, zoals emotionele belasting, traumatische incidenten, eigen ethische overtredingen en slechte besluiten die dreigen de controle over zijn of haar eigen leven te verminderen. </p><p>De Scientologykerk verklaart dat het doel van Scientology een wereld zonder <a href="/wiki/Oorlog" title="Oorlog">oorlog</a>, <a href="/wiki/Misdaad" title="Misdaad">misdadigers</a> en <a href="/wiki/Krankzinnigheid" title="Krankzinnigheid">krankzinnigheid</a> is, waar de goede en fatsoenlijke mensen de vrijheid hebben om hun doelstellingen te bereiken. Om dit geloof te verspreiden dienen aangesloten leden van de kerk anderen actief aan te spreken en bij de kerk te betrekken, door ze te bewegen ook cursussen te gaan volgen. Door middel van deze actieve werving, "enrollment" genoemd, kan een kerklid zelf verder (hoger) komen in de hiërarchie van het systeem. </p><p>Het concept van de <a href="/w/index.php?title=Onstoffelijke_ziel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Onstoffelijke ziel (de pagina bestaat niet)">onstoffelijke ziel</a> (<i>thetan</i>) dat binnen Scientology gehanteerd wordt leidt tot aanvaarding van vorige levens. Tijdens toepassing van de "auditingtechniek" legt de “auditor” geen beperkingen op aan het inzicht dat de geauditeerde in het eigen verleden verkrijgt. Overeenkomsten tussen auditingverslagen brachten dianetici en Hubbard er al vroeg toe (rond 1950) om dat verleden als objectieve werkelijkheid te accepteren. In verscheidene boeken (onder andere <i>Have you lived before this life</i>, Hubbard, 1951) worden ook traumatiserende gebeurtenissen beschreven die in technologisch geavanceerde omgevingen in een ver – zelfs <a href="/wiki/Buitenaards" title="Buitenaards">buitenaards</a> – verleden plaatsgevonden zouden hebben en waarvan de invloed nu nog door zou werken in het menselijk handelen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Relatie_tot_andere_religies">Relatie tot andere religies</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Relatie tot andere religies" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Relatie tot andere religies"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de geschriften van de Scientologykerk omschrijft men de eigen leer als een "<a href="/wiki/Religieuze_filosofie" title="Religieuze filosofie">religieuze filosofie</a>". Scientology houdt zich bezig met het onstoffelijk deel van de mens, de <a href="/wiki/Geest_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Geest (hoofdbetekenis)">geest</a> in de oorspronkelijke betekenis, of <a href="/wiki/Ziel_(filosofie)" title="Ziel (filosofie)">ziel</a>, het deel van de mens dat zich bewust is van het eigen <a href="/wiki/Bewustzijn" title="Bewustzijn">bewustzijn</a>. Dit wordt binnen de scientologykerk aangeduid met de term <i>thetan</i>. Door het strikt toepassen van scientologische principes en technieken zou men een niet-materiële vrijheid kunnen ervaren, een effect dat bij discussies over religie en spiritualiteit wel aangeduid wordt met de term <a href="/wiki/Transcendentie_(religie)" title="Transcendentie (religie)">transcendentie</a>. </p><p>Volgens één der Scientologische basisprincipes is het begrip "God" meeromvattend dan het begrip geest of thetan. In het <a href="/wiki/Geloofsbelijdenis" title="Geloofsbelijdenis">Credo</a> van de scientologykerk neemt het Godsbegrip een prominente plaats in. In de beschrijvingen van filosofische principes en mentaal/spirituele procedures en technieken wordt het gebied van God of Goden echter nauwelijks behandeld omdat dat vooral als een persoonlijke kwestie wordt beschouwd, die sterk wordt beïnvloed door cultuur en opvoeding van het individu. Daarom wordt de Scientology in het algemeen tot de niet-theïstische religies gerekend. </p><p>Van de beoefenaar van Scientology wordt niet verlangd af te zien van een eigen afwijkende godsdienstige overtuiging. Wat dit aspect betreft heeft de leer overeenkomsten met bijvoorbeeld het <a href="/wiki/Shinto%C3%AFsme" title="Shintoïsme">shintoïsme</a> en <a href="/wiki/Boeddhisme" title="Boeddhisme">boeddhisme</a>, die naast elkaar kunnen worden beleden. </p><p>Zoals eerder uitgelegd speelt het effect van traumatische ervaring een belangrijke rol in de Scientologische theorie en handelwijze. Die ervaringen zouden tot ver voor het huidige persoonlijke leven teruggaan. Het totaal van deze ervaringen werkt negatief op iemands capaciteiten en op het zelfbesef als een "geestelijk wezen" en wordt reactief verstand (Eng. <i>reactive mind</i>) genoemd (zie ook <a href="/w/index.php?title=Fianetica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fianetica (de pagina bestaat niet)">fianetica</a>). In betekenis en effect komt dit overeen met het begrip <a href="/wiki/Karma_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Karma (hoofdbetekenis)">karma</a> uit het <a href="/wiki/Hindoe%C3%AFsme" title="Hindoeïsme">hindoeïsme</a> en <a href="/wiki/Boeddhisme" title="Boeddhisme">boeddhisme</a>. </p><p>De Scientologyfilosofie stelt echter nadrukkelijk dat de mens van nature goed is en zich in één leven kan bevrijden van zijn karma (in zekere zin: van de <a href="/wiki/Erfzonde" title="Erfzonde">erfzonde</a>). Hier ligt binnen Scientology en <a href="/wiki/Dianetica" title="Dianetica">dianetica</a> zelfs de nadruk, waarmee de leer afwijkt van de dogma's van veel christelijke gezindten. </p><p>Het idee dat de wereld slechts werkelijk is omdat een mens (dus de <i>thetan</i>) de overtuiging heeft dat de wereld echt is, komt overeen met opvattingen van binnen de shintoreligie. Een van de (meeste) oosterse religies afwijkend aspect is dat de Scientologyleer stelt dat de <i>thetan</i> in de fase tussen twee levens als coherente eenheid intact blijft. </p><p>Samenvattend kan worden gesteld dat de Scientologyfilosofie op vele punten met oosterse religies overeenkomt.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="De_scientologische_blik_op_de_werkelijkheid">De scientologische blik op de werkelijkheid</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: De scientologische blik op de werkelijkheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: De scientologische blik op de werkelijkheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Volgens het grondbeginsel van de Scientologyfilosofie is het wezenlijke deel van de mens – <i><a href="/wiki/Thetan" title="Thetan">thetan</a></i>, het zelfbewustzijn – niet-stoffelijk van aard en maakt het geen deel uit van de materiële wereld (welke in Scientology termen aangeduid wordt met MERT-universum, van Materie, Energie, Ruimte, Tijd). De <i>thetan</i> is derhalve onsterfelijk maar is verstrikt geraakt met de fysische wereld en is dientengevolge – onbewust – gedwongen om achtereenvolgende levens te leven. Vanaf het moment dat een thetan rond de tijd van de geboorte een nieuw lichaam heeft gevonden leert hij onder andere via het betreffende zenuwstelsel het nieuwe lichaam te besturen. Uit het feit dat de thetan een lichaam kan aansturen, wordt geconcludeerd dat de (onstoffelijke) <i>thetan</i> kennelijk energie en materie kan beïnvloeden, al is het maar om via de hersenen lichamelijke acties te initiëren. Opmerkingen die jonge kinderen soms maken over gebeurtenissen die zij uit hun huidige leven niet kunnen kennen worden in scientologische kringen nooit denigrerend behandeld en er wordt verondersteld dat ze op voorvallen uit het (verre) verleden van het kind kunnen berusten. </p><p>De theorie van een "theta-universum" (het symbool theta staat in de scientologyfilosofie voor leven of levenskracht) dat onafhankelijk zou bestaan van de fysische "MERT-wereld" werd voor het eerst gepubliceerd in het boek <i>Science of Survival</i> (Hubbard, 1951). In daaropvolgende onderzoekverslagen meldt Hubbard de ontwikkeling van een verdergaande theorie, die erop neerkomt dat de thetan niet slechts onafhankelijk van de materiële wereld kan bestaan maar er in zekere zin de oorzaak van is. Kort samengevat en sterk gesimplificeerd zegt de scientologyzienswijze dat theta, of alle thetans, de materiële wereld hebben gecreëerd en er op verwarrende wijze mee verstrengeld zijn geraakt. (Hoewel het gebruik van de verleden tijd hier eigenlijk niet juist is; Hubbard schrijft in <i>Fundamentals of thought</i>, 1956, over de continue creatie van de werkelijkheid in het heden.) De sleutel hiertoe is het reactieve verstand, de op onbewust niveau opgeslagen informatie die ontstaat door de botsing met de materiële wereld, welke de mens aan de fysische wereld gekoppeld houdt (zie ook <a href="/wiki/Dianetica" title="Dianetica">dianetica</a>). Dianetische en Scientologytechnieken zouden hierbij "ontwarrend" werken. </p><p>Nauw met deze theorie verbonden is het begrip "schaal van emotionele niveaus". Dit is een schaal van tientallen emoties die loopt vanaf sereniteit, omlaag naar actie, enthousiasme, conservatisme, antagonisme ("chagrijn"), kwaadheid, angst, apathie, waarbij apathie zich een weinig boven het niveau van de lichamelijke dood bevindt. Ieder mens (thetan) bevindt zich emotioneel ergens op deze schaal, afhankelijk van zijn voorgeschiedenis en huidige omstandigheden. In zijn oorspronkelijk staat bevond de thetan zich boven in de schaal, of hoger. Voortgaande verstrengeling met de fysische wereld door een toenemende invloed van het reactieve verstand en versterkt door onethisch gedrag, drijft de thetan langs de schaal van emoties omlaag. Goed uitgevoerde scientologische procedures, tezamen met ethisch gedrag, zouden schaal-opwaarts werken, waarmee stapsgewijs de controle over de fysische wereld wordt heroverd en waarbij – desgewenst – een afstandelijk gezichtspunt ten opzichte van het eigen lichaam, of mogelijk zelfs ten opzichte van de fysische wereld, zou kunnen worden ingenomen. Hoewel de meeste scientologen de technieken gebruiken vanwege het persoonlijk en sociaal welbevinden hoger op genoemde schaal, zijn er onder hen weinigen die de juistheid van de achterliggende filosofie betwijfelen. </p><p>Deze filosofie staat haaks op het in de <a href="/wiki/Westerse_wereld" title="Westerse wereld">westerse wereld</a> populaire <a href="/wiki/Mechanisme_(filosofie)" title="Mechanisme (filosofie)">mechanistische</a> gezichtspunt, waarbij gepoogd wordt het bestaan van de fysische wereld in termen van diezelfde fysische wereld te verklaren. Hierbij blijft het "ik"-bewustzijn, het zelfbesef dat men een bewust wezen is, onbegrepen, maar wordt het als product van de fysische wereld (hersenen) beschouwd.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Scientology_versus_psychiatrie">Scientology versus psychiatrie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Scientology versus psychiatrie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Scientology versus psychiatrie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Scientologygemeenschap heeft vanaf haar beginperiode fel geageerd tegen de <a href="/wiki/Psychiatrie" title="Psychiatrie">psychiatrie</a>. </p><p>In 1969 werd het <i><a href="/wiki/Nederlands_Comit%C3%A9_voor_de_Rechten_van_de_Mens" title="Nederlands Comité voor de Rechten van de Mens">Citizens Commission on Human Rights</a></i> (CCHR) opgericht met financiële steun van de <i>International Association of Scientologists</i>. Het CCHR heeft als doelstelling het "... onderzoeken en openbaar maken van overtredingen tegen de mensenrechten door de psychiatrie" en "… wetsovertredingen aan het bevoegde gezag te melden en zorgen dat passende maatregelen volgen." In de ogen van scientologyaanhangers hebben de huidige psychologisch/psychiatrische onderwijskundige filosofieën schadelijke effecten. Het behandelen van kinderen die gedragsstoornissen vertonen zoals ADHD wordt als onnodige en gevaarlijke symptoombestrijding beschouwd. Het CCHR stelt verder dat in bepaalde westerse landen tot bijna 10% van de schoolgaande jeugd psychofarmaca toegediend krijgt. Ook laakt de scientologygemeenschap het optreden van psychiaters als deskundigen bij rechtszaken. Ten slotte doet de CCHR pogingen om gevallen van agressie, moord of zelfmoord als gevolg van psychofarmaca als <a href="/wiki/Antidepressiva" title="Antidepressiva">antidepressiva</a> en <a href="/wiki/Psychostimulantia" class="mw-redirect" title="Psychostimulantia">psychostimulantia</a> te beschrijven en te archiveren. </p><p>Psychiatrie wordt door aanhangers van de Scientology beschouwd als <a href="/wiki/Pseudowetenschap" title="Pseudowetenschap">pseudowetenschap</a>. Het standaard boek voor de classificatie van psychische aandoeningen, <a href="/wiki/Diagnostic_and_Statistical_Manual_of_Mental_Disorders" title="Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders">DSM</a>, wordt door aanhangers van Scientology afgeschilderd als middel om voortdurend nieuwe psychische aandoeningen te creëren. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Internationaal:_van_religie_tot_sekte">Internationaal: van religie tot sekte</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Internationaal: van religie tot sekte" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Internationaal: van religie tot sekte"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Scientologykerken worden internationaal begeleid door de Church of Scientology International in Los Angeles, terwijl het <a href="/wiki/Religious_Technology_Center" title="Religious Technology Center">Religious Technology Center</a> toeziet op het juiste gebruik en de juiste uitvoering van de religieuze technologie. Scientology wordt beschouwd als een <a href="/wiki/Religie" title="Religie">godsdienst</a> in <a href="/wiki/Australi%C3%AB_(land)" title="Australië (land)">Australië</a>,<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Spanje" title="Spanje">Spanje</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en <a href="/wiki/Taiwan_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Taiwan (hoofdbetekenis)">Taiwan</a>.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1993 heeft de <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Amerikaanse</a> belastingsdienst <a href="/wiki/Internal_Revenue_Service" title="Internal Revenue Service">IRS</a> de 150 Scientologykerken en instellingen in de VS na een langdurig juridisch gevecht als kerken en charitatieve instellingen belastingontheffing verleend.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In <a href="/wiki/Nieuw-Zeeland" title="Nieuw-Zeeland">Nieuw-Zeeland</a> wordt Scientology gezien als een <a href="/wiki/Goed_doel" title="Goed doel">charitatieve instelling</a> ter bevordering van religie.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In enkele <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europese</a> landen wordt de Scientologykerk niet als een bonafide godsdienstige organisatie beschouwd, maar als een commerciële onderneming, of als een <a href="/wiki/Sekte" title="Sekte">sekte</a> zoals in Frankrijk.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In het <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">Belgische</a> parlementaire sektenrapport van 1995-1996 (behandeld in de <a href="/wiki/Kamer_van_volksvertegenwoordigers" title="Kamer van volksvertegenwoordigers">Kamer van volksvertegenwoordigers</a> op 28 april 1997) wordt Scientology als een sekte aangemerkt.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)">Engeland</a> is het ook toegestaan om Scientology een 'cult' (<a href="/wiki/Sekte" title="Sekte">sekte</a>) te noemen.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De aard van Scientology is in elk van deze landen onderwerp van discussie, ongeacht de officiële positie. </p><p>Het <a href="/wiki/Europees_Hof_voor_de_Rechten_van_de_Mens" title="Europees Hof voor de Rechten van de Mens">Europees Hof voor de Rechten van de Mens</a> heeft op 3 mei 2007 <a href="/wiki/Rusland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rusland (hoofdbetekenis)">Rusland</a> veroordeeld wegens schending van artikel 11 (vrijheid van vereniging) in het kader van artikel 9 (<a href="/wiki/Vrijheid_van_gedachte" title="Vrijheid van gedachte">vrijheid van gedachte</a>, <a href="/wiki/Vrijheid_van_geweten" title="Vrijheid van geweten">geweten</a> en <a href="/wiki/Godsdienstvrijheid" title="Godsdienstvrijheid">godsdienst</a>) bij het behandelen van een aanvraag voor herregistratie als religieuze organisatie. De Scientologykerk heeft veel tijd, inspanning en middelen besteed aan een <a href="/wiki/Public_relations" title="Public relations">public relations</a>-campagne om aan de wereld duidelijk te maken dat Scientology een bonafide religie is, getuige studies over de godsdienstige doctrines van Scientology die door prominente deskundigen van diverse godsdiensten verricht werden, waaronder: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bryan_R._Wilson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bryan R. Wilson (de pagina bestaat niet)">Bryan R. Wilson</a>, emeritus hoogleraar, Universiteit van Oxford;<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=R%C3%A9gis_Dericquebourg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Régis Dericquebourg (de pagina bestaat niet)">Régis Dericquebourg</a>, hoogleraar godsdienstsociologie, Universiteit van Rijsel;</li> <li><a href="/w/index.php?title=Urbano_Alonso_Galan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urbano Alonso Galan (de pagina bestaat niet)">Urbano Alonso Galan</a>, doctor in de filosofie en de theologie, Gregoriaanse Universiteit, Rome;</li> <li><a href="/w/index.php?title=Fumio_Sawada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fumio Sawada (de pagina bestaat niet)">Fumio Sawada</a>, achtste sleutelbewaarder van Yu-itsu Shinto (voorheen rector magnificus van de Sophia Universiteit, Japan).<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>In 1996 oordeelde een Duitse rechtbank dat Scientology geen godsdienst is, maar wel geassocieerd mag worden met "brainwash"-activiteiten als "mensverachtend onderdrukkingskartel".<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1997 werd deze uitspraak evenwel door een hogere rechtbank beslecht in het voordeel van Scientology, hoewel er politici blijven oproepen om de organisatie te verbieden.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een rapport betreffende de mensenrechten in Duitsland uit 2008 van de afdeling mensenrechten van het <a href="/wiki/United_States_Department_of_State" title="United States Department of State">United States Department of State</a> bemerkte dat Scientology in Duitsland niet erkend is als religie maar dat desondanks de volgers niet gehinderd werden in het bedrijven van hun religieuze activiteiten zowel in de private als de publieke omgeving. Verder wordt vastgesteld dat de autoriteiten Scientology als een mogelijke dreiging voor de democratische orde beschouwen, wat discriminatie van volgers van Scientology in de hand werkt.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kritiek">Kritiek</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Kritiek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Kritiek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hubbard werd in de vorige eeuw in diverse landen beschuldigd van een godsdienstige façade voor Scientology vanwege de vrijstelling van <a href="/wiki/Belasting_(fiscaal)" title="Belasting (fiscaal)">belastingen</a>. Deze beschuldigingen achtervolgen de scientologykerken hier en daar nog steeds. In een aantal <a href="/wiki/Duitsland" title="Duitsland">Duitse</a> deelstaten is Scientology onder <a href="/wiki/Observatie" title="Observatie">observatie</a> van de <a href="/wiki/Bundesamt_f%C3%BCr_Verfassungsschutz" title="Bundesamt für Verfassungsschutz">Bundesamt für Verfassungsschutz</a>, een veiligheidsdienst die staatsgevaarlijke organisaties onderzoekt. De Duitse Scientologyvertegenwoordiging stelt dat dit onderzoek geschiedt op grond van een verkeerde voorstelling van zaken en beschuldigt deze deelstaten er op haar beurt van een negatief beeld van de organisatie te willen schetsen. Het Duitse hof van <a href="/wiki/Rechterlijke_macht" title="Rechterlijke macht">justitie</a> in <a href="/wiki/Keulen_(stad)" class="mw-redirect" title="Keulen (stad)">Keulen</a> heeft echter geoordeeld dat de observatie terecht is. Als motivatie gaf de <a href="/wiki/Rechtbank" title="Rechtbank">rechtbank</a> dat de activiteiten van Scientology gericht zijn tegen de vrije <a href="/wiki/Democratie" title="Democratie">democratie</a>. Omdat de doelstellingen van Scientology volgens de Keulse rechtbank in strijd zijn met de <a href="/wiki/Rechten_van_de_mens" title="Rechten van de mens">mensenrechten</a>, de rechten van het volk, het recht op vrije verkiezingen en het recht op vrije keuze zoals deze zijn vastgelegd in de Duitse grondwet, vindt de rechtbank observatie van Scientology door de "Verfassungsschutz" gerechtvaardigd.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In april 2005 besliste het hoger gerechtshof in Saarland ook dat de observaties toegestaan waren, maar dat de middelen van de geheime dienst niet langer waren toegestaan omdat dat niet in verhouding stond tot de situatie in <a href="/wiki/Saarland" title="Saarland">Saarland</a> waar de Scientology geen vestiging had en er slechts twintig leden waren.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Scientology wordt het meest nadrukkelijk vertegenwoordigd door de Scientologykerk. Dit is een door tegenstanders omstreden instelling. Critici beweren dat de Scientologykerk een <a href="/wiki/Handel_(economie)" title="Handel (economie)">commerciële</a> organisatie is met een lange geschiedenis van het verdedigen van haar onderwijs door middel van <a href="/wiki/Auteursrecht" title="Auteursrecht">auteursrecht</a> en <a href="/w/index.php?title=Handelsgeheim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Handelsgeheim (de pagina bestaat niet)">handelsgeheimen</a>, en gebruik te maken van drukmiddelen om <a href="/wiki/Geld" title="Geld">geld</a> van haar leden los te krijgen. Haar geschiedenis van het gebruiken van haar volledig commercieel gewicht in processen tegen privépersonen heeft veel kritiek opgeleverd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Achtergrond_van_de_controverse_rond_Scientology">Achtergrond van de controverse rond Scientology</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Achtergrond van de controverse rond Scientology" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Achtergrond van de controverse rond Scientology"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De publicaties van Hubbard, die lijnrecht stonden tegenover door de psychiatrie als wetenschappelijk bewezen of geaccepteerd geachte ideeën over de mens, alsmede de opvallende resultaten die met de dianetische techniek op het gebied van de geest en bij psychosomatische aandoeningen werden behaald, zetten kwaad bloed. </p><p>In de VS kwam de voornaamste weerstand tegen Scientology in de tweede helft van de vorige eeuw onder andere van de <a href="/wiki/Central_Intelligence_Agency" title="Central Intelligence Agency">CIA</a>, <a href="/wiki/Federal_Bureau_of_Investigation" title="Federal Bureau of Investigation">FBI</a> en belangenorganisaties van de psychiatrie. Volgens de scientologyorganisatie hebben zij en/of Hubbard onder andere aan het licht gebracht: de destijds geheime 'mind control'-experimenten van het leger van de VS en de CIA (ca. 1945),<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> als eerste die over die experimenten schreef. In 1974 kwamen feiten over dit onderzoek boven water als gevolg van een door het Congres van de VS ingestelde onderzoekscommissie. In de jaren negentig ageerden aan scientologygelieerde groepen (CCHR) fel tegen de gevaren van nieuwe psychofarmaca die op de markt gebracht werden. </p><p>Volgens de Scientologykerk bestond het antwoord van genoemde overheidsinstellingen op de onthullingen uit het internationaal verspreiden van misleidende informatie over de kerk.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In Europa bleken vooral organisaties en groeperingen in Duitsland een geschikte voedingsbodem om een anti-Scientologystandpunt te verbreiden.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De controverse is in Duitsland in Beieren en <a href="/wiki/Baden-W%C3%BCrttemberg" title="Baden-Württemberg">Baden-Württemberg</a> nog niet tot een eindconclusie gekomen.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In Australië werd Jan Eastgate, het hoofd van de "International Commission on Human Rights" van de kerk gearresteerd voor het intimideren van de 11-jarige Carmen Rainer en haar te dwingen valse verklaringen af te leggen over het seksueel misbruik door haar stiefvader. Rainer beweert dat Eastgate, die toen hoofd was van de burgercommissie over de mensenrechten (CCHR) van de kerk in Australië, haar zei dat ze elke beschuldiging van seksueel misbruik moest ontkennen, anders zouden zij en haar broer meegenomen worden door de jeugdzorg. Rainers moeder verklaarde dat Eastgate hen beiden vertelde wat ze moesten zeggen en te liegen tegen de politie en het ministerie van Community Services.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In Duitsland zijn er duidelijke aanwijzingen dat leden van de sekte meer en meer in financiële problemen komen.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In Nederland gaat de controverse rond Scientology voornamelijk over de handelwijze van Scientology zelf. Zo geeft Scientology cursussen die door velen als buitensporig duur worden beschouwd.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook doet Scientology er alles aan om te voorkomen dat critici informatie van Scientology openbaar maken. Dit doen ze door het veelvuldig aanspannen van rechtszaken,<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> die in de meeste gevallen worden verloren. Een bekend voorbeeld van een rechtszaak van Scientology is de <a href="/wiki/Zaak-Scientology_tegen_Karin_Spaink" title="Zaak-Scientology tegen Karin Spaink">rechtszaak tegen Karin Spaink</a> en meerdere <a href="/wiki/Internetprovider" title="Internetprovider">internetproviders</a> over de publicatie van het Fishman-affidavit. </p><p> L. Ron Hubbard lijkt een voorstander van deze handelwijze: het veelvuldig aanspannen van rechtszaken. Zo schreef hij ooit: </p><blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>Het doel van de zaak is eerder om dwars te zitten en te ontmoedigen, dan om te winnen. De wet kan makkelijk gebruikt worden om dwars te zitten, en iemand genoeg dwarszitten die het al moeilijk heeft ... zal voldoende zijn. Indien mogelijk, natuurlijk, ruïneer hem dan volledig."<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Onafhankelijke_scientologygroeperingen_en_afsplitsingen">Onafhankelijke scientologygroeperingen en afsplitsingen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Onafhankelijke scientologygroeperingen en afsplitsingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Onafhankelijke scientologygroeperingen en afsplitsingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hoewel de term <i>Scientology</i> meestal als aanduiding voor de scientologykerk wordt gebruikt, zijn er ook groepen die Scientology en dianetiek buiten de officiële kerk beoefenen. Dergelijke groepen zijn meestal afsplitsingen van de officiële Kerk en stellen gewoonlijk dat de scientologykerk de principes van L. Ron Hubbard heeft bedorven of overdreven bazig is geworden. De kerk distantieert zich van deze afgescheiden groepen. Ze bestempelt hen als "afvalligen" ("eekhoorns" in het <a href="/wiki/Jargon" title="Jargon">jargon</a> van scientology) en onderwerpt hen vaak aan aanzienlijke juridische en sociale druk. De afgescheiden groepen vermijden de naam "scientology" om te voorkomen dat ze worden aangeklaagd. In plaats daarvan bezigen ze unaniem de naam Free Zone ("Vrije streek"). De groeperingen van de Free Zone zijn uiterst heterogeen in termen van doctrine — in tegenstelling tot de officiële kerk. Sommige "Free Zoners" hangen min of meer de zuivere Scientologyleer aan, gebaseerd op de teksten en de principes van Hubbard, maar zonder de supervisie en de hoge cursusvergoedingen van de Scientologykerk. Anderen hebben de ideeën van Hubbard tot radicaal nieuwe vormen ontwikkeld. In sommige stromingen binnen de Free Zone is de originele leer van Scientology nauwelijks herkenbaar. </p><p>Oud-Scientologyaanhanger en trainer <a href="/w/index.php?title=Werner_Erhard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Werner Erhard (de pagina bestaat niet)">Werner Erhard</a> begon in de jaren zeventig zijn later berucht geworden <i>Erhard Seminars Training</i> (EST) waarin grote groepen mensen met aan Scientology verwante technieken persoonlijke groei beloofd werd. Erhard belandde in processen die Scientology tegen hem voerde. Omdat de EST trainingen door beschuldigingen van <a href="/wiki/Hersenspoeling" title="Hersenspoeling">hersenspoelpraktijken</a> een slechte naam begonnen te krijgen ging Erhard in de jaren tachtig verder onder de naam "<a href="/wiki/Landmark_Worldwide" title="Landmark Worldwide">Landmark Education</a>" waarvan hij zijn aandelen later verkocht. Dit bedrijf bestaat met vergelijkbare trekken als zijn voorgangers Scientology en EST tot op de dag van vandaag. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rechtszaken">Rechtszaken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Rechtszaken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Rechtszaken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rechtszaak_Scientology_vs_Spaink_en_XS4ALL">Rechtszaak Scientology vs Spaink en XS4ALL</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Rechtszaak Scientology vs Spaink en XS4ALL" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Rechtszaak Scientology vs Spaink en XS4ALL"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Zaak-Scientology_tegen_Karin_Spaink" title="Zaak-Scientology tegen Karin Spaink">Zaak-Scientology tegen Karin Spaink</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p><a href="/wiki/Karin_Spaink" title="Karin Spaink">Karin Spaink</a>, een Nederlands publiciste en de internetprovider <a href="/wiki/XS4ALL" title="XS4ALL">XS4ALL</a> (en nog enige andere providers), raakten in 1995 verwikkeld in een rechtszaak die was aangespannen door aanhangers van de scientology. Dit gebeurde omdat Spaink auteursrechtelijk beschermde teksten van Scientology op haar internetsite zou hebben gepubliceerd. Vanuit Spainks gezichtspunt waren het slechts uittreksels van deze teksten en moest het recht op vrije meningsuiting zwaarder wegen dan auteursrechten. </p><p>Ofschoon Spaink steeds door verschillende rechtbanken werd vrijgesproken tekende Scientology steeds weer beroep aan. De zaak kwam tot bij de <a href="/wiki/Hoge_Raad_der_Nederlanden" title="Hoge Raad der Nederlanden">Hoge Raad der Nederlanden</a>. Na zoveel maal uitstel van rechtspraak door de Hoge Raad (gedurende totaal anderhalf jaar) werd die verwacht op 8 juli 2005, echter, daags tevoren trok Scientology haar beroep in, met als reden dat de rechtszaak geen meerwaarde zou hebben voor situaties in het buitenland. </p><p> De <a href="/wiki/Advocaat-generaal" title="Advocaat-generaal">advocaat-generaal</a> bracht op 16 september 2005 een advies uit aan de Hoge Raad </p><blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>...om toch inhoudelijk op de zaak in te gaan, "met het oog op de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling, dan wel gelet op het belang voor de praktijk.</p></blockquote><p> De Hoge Raad maakte op 16 december 2005 bekend dat niet te zullen doen. De uitspraak van het Gerechtshof, die de gedaagden in het gelijk stelde, is hiermee definitief. </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rechtszaak_België_vs_Scientology"><span id="Rechtszaak_Belgi.C3.AB_vs_Scientology"></span>Rechtszaak België vs Scientology</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Rechtszaak België vs Scientology" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Rechtszaak België vs Scientology"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op 4 september 2007 gaf de Belgische justitie te kennen de Belgische scientologykerk en het Europese bureau van de internationale beweging (Church of Scientology International) voor de rechter te slepen wegens fraude en afpersing. Daarnaast worden veertien vooraanstaande scientologyleden aangeklaagd voor afpersing, oplichting, inbreuken op de handelspraktijken, onwettige uitoefening van de geneeskunde, overtreding van de privacywet en deelname aan een criminele organisatie. Hiermee doelde de aanklager niet op de (Europese of internationale) scientologykerk, maar het vermeende samenwerkingsverband van deze veertien verdachten. </p><p>Het vooronderzoek heeft acht jaar geduurd. In 1999 werden al huiszoekingen verricht. Deze aanklacht is het grootste fraudedossier dat ooit wereldwijd tegen Scientology is opgesteld.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een vertegenwoordiging van de scientologykerk legde een verband tussen de aankondiging van de rechtszaak en een grootschalige actie die een met Scientology gelieerde organisatie van plan was om het – in eigen termen – innige verband tussen de psychiatrie en de farmaceutische industrie onder het oog van het publiek te brengen. De aankondiging zou dan een poging zijn tot beïnvloeding van de publieke opinie. De Scientologykerk gaf aan deze aanklacht aan te zullen vechten en beschuldigde onderzoeksrechter <a href="/w/index.php?title=Jean-Claude_van_Espen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Claude van Espen (de pagina bestaat niet)">Jean-Claude van Espen</a>, ervan een <a href="/wiki/Heksenjacht" title="Heksenjacht">heksenjacht</a> tegen haar te hebben geopend.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 2009 werd de zaak tijdelijk stilgelegd. Nog voor de rechtbank uitspraak had gedaan, werd in 2012 besloten om de scientologykerk en een aantal topmedewerkers in België te vervolgen. De directe aanleiding was bedrog met arbeidscontracten, waarbij medewerkers werden aangetrokken voor jobs, maar uiteindelijk een vrijwilligerscontract kregen voorgeschoteld. Scientology ging hierop naar het <a href="/wiki/Europees_Hof_voor_de_Rechten_van_de_Mens" title="Europees Hof voor de Rechten van de Mens">Europees Hof voor de Rechten van de Mens</a> omdat het vermoeden van onschuld zou geschonden zijn, maar kreeg hierover ongelijk.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 2014 werden uiteindelijk twee van haar vzw's, de <i>vzw Scientologykerk van België</i> en het <i>European Office for Public Affairs and Human Rights</i>, en 11 medewerkers doorverwezen naar de strafrechtbank op beschuldiging van het vormen van een criminele organisatie, oplichting, illegale geneeskunde, inbreuken op de privacywetgeving en afpersing, maar dit heeft niet tot enige veroordeling geleid.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De Rechtbank van Brussel deed op 11 maart 2016 uitspraak waarin zij overwoog dat het ruim 120 dozen tellende dossier onvolledig was, het onderzoek van het federaal parket "meer dan wazig", en dat het federaal parket er op een ontoelaatbare wijze een proces tegen een ideologie van had gemaakt. De correctionele rechtbank van Brussel oordeelde dat de Scientology-kerk geen crimininele organisatie en geen misdadige vereniging is en stelde vast dat de vervolgingen onontvankelijk waren omdat de tenlasteleggingen tegen zowel leden als voormalige leden van de kerk zijn verjaard.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Bare-Faced Messiah, The True Story of L. Ron Hubbard by Russell Miller</i> (N.Y.: Henry Holt & Co., 1987) <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-8050-0654-0" title="Speciaal:Boekbronnen/0-8050-0654-0">ISBN 0-8050-0654-0</a></span> online boek<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i>L. Ron Hubbard: Messiah or Madman?</i> door Bent Corydon en L. Ron Hubbard Jr., ook bekend als Ronald DeWolf.(Secaucus, NJ: Lyle Stuart, 1987) <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-8184-0444-2" title="Speciaal:Boekbronnen/0-8184-0444-2">ISBN 0-8184-0444-2</a></span> online boek<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i>Piece of Blue Sky</i>, door Jon Atack (Lyle Stuart, 1990), <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-8184-0499-X" title="Speciaal:Boekbronnen/0-8184-0499-X">ISBN 0-8184-0499-X</a></span> online boek (inhoud niet meer toegankelijk)<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Zeer kritisch is: <a href="/wiki/Gerrit_Komrij" title="Gerrit Komrij">Gerrit Komrij</a>, <i>De stankbel van de Nieuwezijds; contra Scientology</i>. Amsterdam: <a href="/wiki/De_Arbeiderspers" title="De Arbeiderspers">De Arbeiderspers</a>, 1979.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scientology.nl/">Website van Scientology Nederland</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051016023631/http://www.verfassungsschutz-bw.de/so/so_publ.htm">Documenten over Scientology van de Duitse <i>Verfassungsschutz</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.freezone.org/">Homepage van de Free Zone Association</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.spaink.net/cos/idx_zaken.html">Karin Spaink: Zaken met & tegen Scientology</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.b-org.demon.nl/scn/nl/divers/sekte-kenmerken.html">Kenmerken van sekten en inpalmende groepen</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scientology&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Noten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scientology&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Noten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Knack - Interview met Lawrence Wright, 9 oktober 2013 p103</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fantasticfiction.co.uk/h/l-ron-hubbard/">L Ron Hubbard (Lafayette Ronald Hubbard) USA (1911 - 1986)</a> fantasticfiction.com.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://utorontopress.com/9780802043733/misunderstanding-cults">University of Toronto Press - Misunderstanding Cults</a>. <i>University of Toronto Press</i>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-06-05">5 juni 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFUrban2015"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Urban, Hugh B.</span> (2015-09). <cite><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ucpress.edu/book/9780520281172/new-age-neopagan-and-new-religious-movements">New Age, Neopagan, and New Religious Movements: Alternative Spirituality in Contemporary America</a></i></cite>. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-0-520-28117-2" title="Speciaal:Boekbronnen/978-0-520-28117-2">ISBN 978-0-520-28117-2</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.scribd.com/doc/44299639/Scientology-Kerk-Verbod">http://www.scribd.com/doc/44299639/Scientology-Kerk-Verbod</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2015"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.trouw.nl/tr/nl/36383/Scientology/article/detail/4135793/2015/09/14/De-toekomst-van-Scientology-is-grimmig.dhtml">'De toekomst van Scientology is grimmig'</a>. <i>Trouw</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2015-09-14">14 september 2015</span>). </span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.knack.be/nieuws/wereld/scientology-de-kinderarbeid-de-gevangenis-voor-leden-de-terreur-en-wat-er-toch-leuk-aan-is/article-opinion-545231.html">Scientology: de kinderarbeid, de gevangenis voor leden, de terreur en wat er toch leuk aan is</a> Rudi Rotthier <a href="/wiki/Knack.be" class="mw-redirect" title="Knack.be">Knack.be</a>, 28 maart 2015.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>Centre for Studies on New Religions (CESNUR), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cesnur.org/2001/london2001/melton.htm">A Contemporary Ordered Religious Community: The Sea Organization</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theregister.co.uk/2009/03/16/scientology_xenu_confirmation/">Xenu op Theregister.co</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.xenu.net/archive/leaflet/xenunl.pdf">Kopie van een stuk handschrift van Hubbard over Xenu</a></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">F. Sawada, <a href="/wiki/Shinto%C3%AFsme" title="Shintoïsme">shinto</a>-deskundige en B. R. Wilson, emeritus hoogleraar <a href="/wiki/Sociologie" title="Sociologie">sociologie</a>, Universiteit van Oxford</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Geraadpleegde teksten ten behoeve van dit hoofdstuk onder andere van R. Singelenberg, cultureel antropoloog en B. Wilson, socioloog. Zie voor relevante passages ook <a href="/wiki/Filosofie" title="Filosofie">filosofie</a>, <a href="/wiki/Bewustzijn" title="Bewustzijn">bewustzijn</a>, <a href="/wiki/Werkelijkheid" title="Werkelijkheid">werkelijkheid</a>, <a href="/wiki/Karma_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Karma (hoofdbetekenis)">karma</a>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>Hoog gerechtshof Australië, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uniset.ca/other/cs6/154CLR120.html">Uitspraak van het hoog gerechtshof in een rechtszaak van de church of new faith tegen de Commissioner Of Pay-roll Tax.</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a href="/wiki/Agence_France_Presse" class="mw-redirect" title="Agence France Presse">AFP</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.religionnewsblog.com/19803/scientology-42">Persbericht AFP</a>, persbericht over de uitspraak van de Spaanse rechtbank dat het schrappen van Scientology uit her officiële register van religies niet had gemogen</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>Taiwanese Government Information Office, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070929130852/http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/5-gp/yearbook/22Religion.htm">Taiwan yearbook</a>, hoofdstuk religie in een jaarlijks informatieboek van de Taiwanese overheid</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120518034238/http://www.unclefed.com/Tax-News/1997/Nr97-50.html">IRS-bericht Nr 97-50</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a href="/wiki/The_New_Zealand_Herald" title="The New Zealand Herald">The New Zealand Herald</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nzherald.co.nz/section/1/story.cfm?c_id=1&objectid=3048935">Nieuwsartikel</a>, de Nieuw-Zeelandse belastingdienst beschouwt scientology als een charitatieve instelling ter bevordering van religie</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">De Morgen, België, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.demorgen.be/dm/nl/983/Nieuws/article/detail/862761/2009/05/23/Proces-tegen-Scientology-kerk-in-Parijs.dhtml">Proces tegen Scientologykerk in Parijs</a> "Scientology, dat in Frankrijk beschouwd wordt als een sekte"</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/IACSSO" class="mw-redirect" title="IACSSO">IACSSO</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dekamer.be/FLWB/pdf/49/0313/49K0313007.pdf">deel 1</a> en <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dekamer.be/FLWB/pdf/49/0313/49K0313008.pdf">deel 2</a></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/london/7416425.stm">No charges over Scientology demo</a> <a href="/wiki/BBC_News" title="BBC News">BBC News</a>, 23 mei 2008.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://yro.slashdot.org/article.pl?sid=08/05/23/1214215">UK Prosecutors Say 'Cult' Acceptable<</a> yro.slashdot.org, 23 mei 2008.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051219135552/http://www.neuereligion.de/ENG/collection/Scientology/point0.htm">Three True Articles on Scientology</a></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scribd.com/doc/2227185/Scientology-Critique-8th-Holder-of-the-Secrets-YuItsu-Shinto">Scientology Critique - 8th Holder of the Secrets Yu-Itsu Shinto</a></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Duits">(<span>de</span>) </span>Oberverwaltungsgericht Nordrhein-Westfalen, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060321212549/http://www.stmi.bayern.de/imperia/md/content/stmi/sicherheit/verfassungsschutz/scientology/urteile/nrw_ovg_1996.pdf">Besluit oberverwaltungsgericht 31 mei 1996 Nordrhein-Westfalen</a>, Uitspraak van de Duitse rechtbank 31 mei 1996.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>New York Times (30 juni 2007) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2007/06/30/movies/30valk.html">Plot Thickens in a Tom Cruise Film, Long Before the Cameras Begin to Roll</a>: <i>The Federal Office for the Protection of the Constitution, a German domestic intelligence agency, has kept it under surveillance, viewing it as a dangerous cult, and German politicians have periodically called for it to be banned.</i></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>U.S. Department of state,<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.state.gov/g/drl/rls/hrrpt/2007/100561.htm">Country Reports on Human Rights Practices</a>, Section 2 Respect for Civil Liberties, alinea c. Freedom of Religion</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Duits">(<span>de</span>) </span>Justiz NRW, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20041226140725/http://www.vg-koeln.nrw.de/presse/pressem/2004/p041111.htm">Scientology darf durch den Verfassungsschutz des Bundes observiert werden</a>, Persbericht Verwaltungsgericht Keulen, 11 november 2004, gehele uitspraak is op te vragen onder akte 20 K 1882/03</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Duits">(<span>de</span>) </span>Landesamt für verfassungsschutz, "Verfassungsschutzbericht Baden-Württemberg 2005", jaarlijkse rapportage van de Duitse geheime dienst over organisaties die in Duitsland als een gevaar voor de democratie worden gezien. Pagina 115 derde alinea</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Hubbard beschrijft in <i>Science of Survival</i> gevallen van pain-drug-hypnosis in 1951. (citaat onder andere: "It required dianetics to uncover pain drugs hypnosis") W. H. Bowart, noemt Hubbard in <i>Operation Mind Control: Our Secret Governments's War Against Its Own People</i> (1978, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-440-16755-8" title="Speciaal:Boekbronnen/0-440-16755-8">ISBN 0-440-16755-8</a></span>)</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Blz. 510-511 van het boek <i>Wat is Scientology?</i>, hoofdstuk 35, 'Tegenstanders van Scientology'.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>U.S. Separtment of State <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90177.htm">International Religious Freedom Report 2007</a> Rapport van de V.S. over godsdienstvrijheid in Duitsland</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Duits">(<span>de</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.menschenrechtsbuero.de/pdf/gerichtsurteile1978bis2002.pdf">Deutsche Gerichte zu Scientology 1978-2002</a>. © 2003 Scientology Kirche Deutschland e.V., Beichstr. 12, 80802 München. </span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2023"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nzherald.co.nz/world/church-faces-new-claims-of-child-sex-abuse-and-neglect/MYUTKMUGYMVUBVLCX6F7XH4D3Y/">Church faces new claims of child sex abuse and neglect</a>. <i>NZ Herald</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2023-06-15">15 juni 2023</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-06-15">15 juni 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2011"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://radaronline.com/exclusives/2011/05/scientology-leader-jan-eastgate-arrested-australia-covering-child-sex-abuse/">Top Scientology Leader Arrested In Australia For Covering Up Child Sex Abuse</a>. <i>RadarOnline</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2011-05-31">31 mei 2011</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-06-15">15 juni 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Duits">(<span>de</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Die Welt</span>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.welt.de/politik/deutschland/article108123654/Scientology-laesst-Mitglieder-finanziell-ausbluten.html"><i>Scientology lässt Mitglieder finanziell ausbluten</i></a>. Bezocht: 11 oktober 2012.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>Time Magazine <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080209122905/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,972865-1,00.html">The Thriving Cult of Greed and Power</a></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>New York Times <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/1997/03/09/us/an-ultra-aggressive-use-of-investigators-and-the-courts.html">An Ultra-Aggressive Use of Investigators and the Courts</a></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>Washington Post <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/07/06/AR2005070601351.html">Scientology Fiction The Church's War Against Its Critics -- and Truth</a></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>New York Times (9 maart 1997) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/1997/03/09/us/an-ultra-aggressive-use-of-investigators-and-the-courts.html">An Ultra-Aggressive Use of Investigators and the Courts</a>: <i>The purpose of the suit is to harass and discourage rather than win. The law can be used very easily to harass, and enough harassment on somebody who is simply on the thin edge anyway ... will generally be sufficient to cause his professional decrease. If possible, of course, ruin him utterly.</i></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2007"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070927222258/http://www.tijd.be/nieuws/binnenland/artikel.asp?Id=3176855">Parket vervolgt Scientology (gearchiveerd)</a>. <a href="/wiki/De_Tijd_(Belgi%C3%AB)" title="De Tijd (België)">De Tijd</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2007-09-04">4 september 2007</span>). Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-09-27">27 september 2007</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-01-22">22 januari 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2007"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">The associated press</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C05EFDA153AF936A3575AC0A9619C8B63">Belgium: Scientology Faces Criminal Charges</a>. <a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2007-09-05">5 september 2007</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-01-22">22 januari 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2012"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2012/12/28/scientology_vervolgdalscrimineleorganisatie-1-1514136/">Scientology vervolgd als criminele organisatie</a>. <a href="/wiki/VRT_NWS" title="VRT NWS">VRT NWS</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2012-12-28">28 december 2012</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-01-22">22 januari 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2013"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151012185713/http://www.vandaag.be/binnenland/136317_scientology-belgie-krijgt-ongelijk-van-mensenrechtenhof.html">Scientology België krijgt ongelijk van Mensenrechtenhof (gearchiveerd)</a>. Vandaag.be (<span class="mw-formatted-date" title="2013-09-19">19 september 2013</span>). Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2015-10-12">12 oktober 2015</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-01-22">22 januari 2019</span>. </span> Ongelijk van het EVRM]</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Belga_(persbureau)" title="Belga (persbureau)">Belga</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150327021524/https://www.demorgen.be/binnenland/11-leden-scientology-doorverwezen-naar-strafrechter-a1830998/">11 leden Scientology doorverwezen naar strafrechter (gearchiveerd)</a>. <a href="/wiki/De_Morgen" title="De Morgen">De Morgen</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2014-03-27">27 maart 2014</span>). Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2015-03-27">27 maart 2015</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-01-22">22 januari 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20160311_02177017">“Scientology is geen criminele organisatie in België”</a>. <a href="/wiki/Het_Nieuwsblad" title="Het Nieuwsblad">Het Nieuwsblad</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2016-03-11">11 maart 2016</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-01-22">22 januari 2019</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.clambake.org/archive/books/bfm/bfmconte.htm">Bare-Faced Messiah</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.clambake.org/archive/books/mom/Messiah_or_Madman.txt">Messiah or Madman</a>. </span></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110317062233/http://www.clambake.org/archive/books/apobs/">Piece of Blue Sky</a>. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2011-03-17">17 maart 2011</span>. </span></span> </li> </ol></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Scientology#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Scientology">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Scientology#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Scientology">Scientology</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Scientology&oldid=67505521">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Scientology&oldid=67505521</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Scientology" title="Categorie:Scientology">Scientology</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Nieuwe_religieuze_beweging" title="Categorie:Nieuwe religieuze beweging">Nieuwe religieuze beweging</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_september_2022" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2022">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds september 2022</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 9 mei 2024 om 08:27.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Scientology&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-645858d48f-fj82t","wgBackendResponseTime":142,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.235","walltime":"0.321","ppvisitednodes":{"value":5797,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":28084,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10821,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":42141,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 236.990 1 -total"," 54.20% 128.442 1 Sjabloon:References"," 26.75% 63.406 14 Sjabloon:Citeer_web"," 26.06% 61.769 1 Sjabloon:Commonscat"," 23.59% 55.911 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 6.71% 15.908 1 Sjabloon:Citeer_boek"," 5.01% 11.871 5 Sjabloon:ISBN"," 4.36% 10.339 20 Sjabloon:En"," 3.86% 9.142 1 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 3.50% 8.288 11 Sjabloon:Taalaanduiding"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.020","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":974343,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6f4956b788-hsp24","timestamp":"20241128145804","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Scientology","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Scientology","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q131036","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q131036","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-02-19T02:06:02Z","dateModified":"2024-05-09T07:27:06Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/0d\/Amsterdam_Scientology_Kerk.jpg","headline":"stelsel van geloofsovertuigingen gebaseerd op het boek\u00a0Dianetics\u00a0van L. Ron Hubbard uit 1950"}</script> </body> </html>