CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Nederland - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"8256889c-dba5-408e-ac7a-cc7a2d80377a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Nederland","wgTitle":"Nederland","wgCurRevisionId":68233506,"wgRevisionId":68233506,"wgArticleId":1146,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Onbereikbare externe link","Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2023","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds december 2019","Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2019","Wikipedia:Gesproken Wikipedia","Wikipedia:Coördinaten op Wikidata","Nederland"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Nederland", "wgRelevantArticleId":1146,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgCoordinates":{"lat":51.916666666666664,"lon":5.566666666666666},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q55","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","jquery.makeCollapsible", "mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/1200px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/800px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/640px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Nederland - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Nederland"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Nederland"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Nederland rootpage-Nederland skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/23_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Nederland" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Nederland" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Nederland" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Nederland" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Naam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Naam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Naam</span> </div> </a> <ul id="toc-Naam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geografisch_overzicht" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografisch_overzicht"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geografisch overzicht</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografisch_overzicht-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geografisch overzicht-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geografisch_overzicht-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Water" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Water"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Water</span> </div> </a> <ul id="toc-Water-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Geologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Geologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Landschap" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Landschap"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Landschap</span> </div> </a> <ul id="toc-Landschap-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klimaat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klimaat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Klimaat</span> </div> </a> <ul id="toc-Klimaat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Flora_en_fauna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Flora_en_fauna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Flora en fauna</span> </div> </a> <ul id="toc-Flora_en_fauna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Caribisch_Nederland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Caribisch_Nederland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Caribisch Nederland</span> </div> </a> <ul id="toc-Caribisch_Nederland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pre-_en_protohistorie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pre-_en_protohistorie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Pre- en protohistorie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pre-_en_protohistorie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Middeleeuwen_(400-1500)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Middeleeuwen_(400-1500)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Middeleeuwen (400-1500)</span> </div> </a> <ul id="toc-Middeleeuwen_(400-1500)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Van_Spaanse_overheersing_naar_onafhankelijkheid_(16e_eeuw)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Van_Spaanse_overheersing_naar_onafhankelijkheid_(16e_eeuw)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Van Spaanse overheersing naar onafhankelijkheid (16e eeuw)</span> </div> </a> <ul id="toc-Van_Spaanse_overheersing_naar_onafhankelijkheid_(16e_eeuw)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_Republiek_(17e_en_18e_eeuw)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_Republiek_(17e_en_18e_eeuw)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>De Republiek (17e en 18e eeuw)</span> </div> </a> <ul id="toc-De_Republiek_(17e_en_18e_eeuw)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bataafse_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bataafse_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Bataafse tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Bataafse_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Koninkrijk_der_Nederlanden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Koninkrijk_der_Nederlanden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Koninkrijk der Nederlanden</span> </div> </a> <ul id="toc-Koninkrijk_der_Nederlanden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Na_de_Tweede_Wereldoorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Na_de_Tweede_Wereldoorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>Na de Tweede Wereldoorlog</span> </div> </a> <ul id="toc-Na_de_Tweede_Wereldoorlog-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bevolking" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bevolking"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Bevolking</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bevolking-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bevolking-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bevolking-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Demografische_kenmerken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Demografische_kenmerken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Demografische kenmerken</span> </div> </a> <ul id="toc-Demografische_kenmerken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Talen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Talen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Talen</span> </div> </a> <ul id="toc-Talen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Religie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Religie</span> </div> </a> <ul id="toc-Religie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bestuur_en_instellingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bestuur_en_instellingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bestuur en instellingen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bestuur_en_instellingen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bestuur en instellingen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bestuur_en_instellingen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Overheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Overheid</span> </div> </a> <ul id="toc-Overheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Politieke_partijen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Politieke_partijen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Politieke partijen</span> </div> </a> <ul id="toc-Politieke_partijen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bestuurlijke_indeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bestuurlijke_indeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Bestuurlijke indeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Bestuurlijke_indeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Justitie_en_politie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Justitie_en_politie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Justitie en politie</span> </div> </a> <ul id="toc-Justitie_en_politie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Buitenlandse_betrekkingen_en_defensie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Buitenlandse_betrekkingen_en_defensie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Buitenlandse betrekkingen en defensie</span> </div> </a> <ul id="toc-Buitenlandse_betrekkingen_en_defensie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Onderwijs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Onderwijs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>Onderwijs</span> </div> </a> <ul id="toc-Onderwijs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Milieubeheer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Milieubeheer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7</span> <span>Milieubeheer</span> </div> </a> <ul id="toc-Milieubeheer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cultuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Cultuur</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Cultuur-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Cultuur-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Cultuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nationale_symbolen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nationale_symbolen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Nationale symbolen</span> </div> </a> <ul id="toc-Nationale_symbolen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tradities_en_feestdagen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tradities_en_feestdagen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Tradities en feestdagen</span> </div> </a> <ul id="toc-Tradities_en_feestdagen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kunst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kunst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Kunst</span> </div> </a> <ul id="toc-Kunst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cultureel_en_natuurlijk_erfgoed" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultureel_en_natuurlijk_erfgoed"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Cultureel en natuurlijk erfgoed</span> </div> </a> <ul id="toc-Cultureel_en_natuurlijk_erfgoed-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Eten_en_drinken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eten_en_drinken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Eten en drinken</span> </div> </a> <ul id="toc-Eten_en_drinken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Media" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Media"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.6</span> <span>Media</span> </div> </a> <ul id="toc-Media-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7</span> <span>Sport</span> </div> </a> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Economie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Economie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Economie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Economie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Economie-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Economie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Economische_basis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Economische_basis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Economische basis</span> </div> </a> <ul id="toc-Economische_basis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Energie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Energie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Energie</span> </div> </a> <ul id="toc-Energie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Toerisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Toerisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Toerisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Toerisme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Transport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Transport</span> </div> </a> <ul id="toc-Transport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Literatuur-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Literatuur-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Algemeen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Algemeen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Algemeen</span> </div> </a> <ul id="toc-Algemeen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geologie_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geologie_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Geologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Geologie_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.3</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedenis_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Referenties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referenties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Referenties</span> </div> </a> <ul id="toc-Referenties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Nederland</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 289 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-289" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">289 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Недерланд – Abchazisch" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Недерланд" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="Abchazisch" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Blanda" title="Blanda – Atjehs" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Blanda" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="Atjehs" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Nederland" title="Nederland – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Nederland" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Niederlande" title="Niederlande – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Niederlande" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%94%E1%8B%98%E1%88%AD%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5" title="ኔዘርላንድ – Amhaars" lang="am" hreflang="am" data-title="ኔዘርላንድ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Amhaars" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%ADses_Baixos" title="Países Baixos – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Países Baixos" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Ni%C3%B0erland" title="Niðerland – Oudengels" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Niðerland" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Oudengels" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Nedelan" title="Nedelan – Obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Nedelan" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="Obolo" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%82%E0%A4%A1" title="नीदरलैंड – Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="नीदरलैंड" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="هولندا – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="هولندا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%97%DC%98%DC%A0%DC%A2%DC%95%DC%90" title="ܗܘܠܢܕܐ – Aramees" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܗܘܠܢܕܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramees" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="هولاندا – Marokkaans Arabisch" lang="ary" hreflang="ary" data-title="هولاندا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Marokkaans Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D8%B1%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="نيديرلاند – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نيديرلاند" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1" title="নেদাৰলেণ্ড – Assamees" lang="as" hreflang="as" data-title="নেদাৰলেণ্ড" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Assamees" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%ADses_Baxos" title="Países Baxos – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Países Baxos" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%8C%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Гьоланд – Avarisch" lang="av" hreflang="av" data-title="Гьоланд" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Avarisch" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Nederlanda" title="Nederlanda – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Nederlanda" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%82%E0%A4%A1" title="नीदरलैंड – Awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="नीदरलैंड" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="Awadhi" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Aynacha_Jach%27a_Markanaka" title="Aynacha Jach'a Markanaka – Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Aynacha Jach'a Markanaka" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Niderland" title="Niderland – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Niderland" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هولند – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="هولند" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Belanda" title="Belanda – Balinees" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Belanda" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Balinees" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – Beiers" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Holland" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Beiers" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/N%C4%ABderland%C4%81" title="Nīderlandā – Samogitisch" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Nīderlandā" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitisch" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://bbc.wikipedia.org/wiki/Bolanda" title="Bolanda – Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="Bolanda" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Nederlands" title="Nederlands – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Nederlands" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%96%D0%B4%D1%8D%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Нідэрланды – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Нідэрланды" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%96%D0%B4%D1%8D%D1%80%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Нідэрлянды – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Нідэрлянды" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Welanda" title="Welanda – Bataviaans" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Welanda" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Bataviaans" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Нидерландия – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Нидерландия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%82%E0%A4%A1" title="नीदरलैंड – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="नीदरलैंड" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Neselan" title="Neselan – Bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Neselan" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="Bislama" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Walanda" title="Walanda – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Walanda" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%91%E1%80%AE" title="နယ်တာလန်ခမ်းထီ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="နယ်တာလန်ခမ်းထီ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A6%B8" title="নেদারল্যান্ডস – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নেদারল্যান্ডস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A7%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%93%E0%BC%8D" title="ཧོ་ལན། – Tibetaans" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཧོ་ལན།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tibetaans" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A1" title="নেদারল্যান্ড – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="নেদারল্যান্ড" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Izelvroio%C3%B9" title="Izelvroioù – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Izelvroioù" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Nizozemska" title="Nizozemska – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Nizozemska" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Bolanda" title="Bolanda – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Bolanda" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/Balanda" title="Balanda – Buginees" lang="bug" hreflang="bug" data-title="Balanda" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="Buginees" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Ugi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%AFsos_Baixos" title="Països Baixos – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Països Baixos" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Holanda" title="Holanda – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Holanda" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/H%C3%B2%CC%A4-l%C3%A0ng" title="Hò̤-làng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Hò̤-làng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%88" title="Нидерландаш – Tsjetsjeens" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Нидерландаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tsjetsjeens" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Olandres" title="Olandres – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Olandres" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Chamorro" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="Chamorro" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%BE%E1%8F%8D%E1%8E%A9_%E1%8F%81%E1%8F%9B%E1%8E%B3%E1%8F%82" title="ᎾᏍᎩ ᏁᏛᎳᏂ – Cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎾᏍᎩ ᏁᏛᎳᏂ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Cherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Cheyenne" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%86%DA%B5%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="ھۆڵەندا – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ھۆڵەندا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Paesi_Bassi" title="Paesi Bassi – Corsicaans" lang="co" hreflang="co" data-title="Paesi Bassi" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Corsicaans" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Felemenk" title="Felemenk – Krim-Tataars" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Felemenk" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Krim-Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Nizozemsko" title="Nizozemsko – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Nizozemsko" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/N%C3%A9derlandzk%C3%B4" title="Néderlandzkô – Kasjoebisch" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Néderlandzkô" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kasjoebisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D1%94%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%EA%99%91" title="Нидєрландꙑ – Kerkslavisch" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Нидєрландꙑ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="Kerkslavisch" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Tsjoevasjisch" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tsjoevasjisch" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Iseldiroedd" title="Yr Iseldiroedd – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Iseldiroedd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Holland" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Niederlande" title="Niederlande – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Niederlande" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Holanda" title="Holanda – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Holanda" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Ni%C5%BEozemska" title="Nižozemska – Nedersorbisch" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Nižozemska" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="Nedersorbisch" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Belanda" title="Belanda – Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Belanda" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1" title="नेदरल्यान्ड – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="नेदरल्यान्ड" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%82%DE%AC%DE%8B%DE%A6%DE%8D%DE%AD%DE%82%DE%B0%DE%91%DE%AA" title="ނެދަލޭންޑު – Divehi" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ނެދަލޭންޑު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="Divehi" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dz mw-list-item"><a href="https://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%93%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%BA%E0%BD%93%E0%BD%8C%E0%BD%A6%E0%BD%B2%E0%BC%8B" title="ནེ་དར་ལེནཌསི་ – Dzongkha" lang="dz" hreflang="dz" data-title="ནེ་དར་ལེནཌསི་" data-language-autonym="ཇོང་ཁ" data-language-local-name="Dzongkha" class="interlanguage-link-target"><span>ཇོང་ཁ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Ewe" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="Ewe" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%B1" title="Ολλανδία – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Ολλανδία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Ul%C3%A0nda" title="Ulànda – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Ulànda" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Netherlands" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Nederlando" title="Nederlando – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Nederlando" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%ADses_Bajos" title="Países Bajos – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Países Bajos" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Holland" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Herbehereak" title="Herbehereak – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Herbehereak" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Paisis_Baxus" title="Paisis Baxus – Extremeens" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Paisis Baxus" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremeens" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هلند" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Holannda" title="Holannda – Fulah" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Holannda" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="Fulah" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="aanbevolen artikel"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Alankomaat" title="Alankomaat – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Alankomaat" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Holland" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Oladi" title="Oladi – Fijisch" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Oladi" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Fijisch" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Ni%C3%B0urlond" title="Niðurlond – Faeröers" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Niðurlond" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faeröers" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Pays-Bas_(pays_constitutif)" title="Pays-Bas (pays constitutif) – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Pays-Bas (pays constitutif)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Neederl%C3%B6nje" title="Neederlönje – Noord-Fries" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Neederlönje" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Noord-Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%AEs_Bas" title="Paîs Bas – Friulisch" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Paîs Bas" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Friulisch" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Nederl%C3%A2n" title="Nederlân – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Nederlân" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_%C3%8Dsilt%C3%ADr" title="An Ísiltír – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Ísiltír" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Niderland" title="Niderland – Gagaoezisch" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Niderland" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="Gagaoezisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E8%8D%B7%E8%98%AD" title="荷蘭 – Ganyu" lang="gan" hreflang="gan" data-title="荷蘭" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Ganyu" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Na_T%C3%ACrean_%C3%8Csle" title="Na Tìrean Ìsle – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Na Tìrean Ìsle" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%ADses_Baixos" title="Países Baixos – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Países Baixos" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tet%C3%A3ngu%C3%A9ra_Yv%C3%BDi" title="Tetãnguéra Yvýi – Guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tetãnguéra Yvýi" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A4%81%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="नेदरलँड्स – Goa Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="नेदरलँड्स" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goa Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Walanta" title="Walanta – Gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Walanta" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Gorontalo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%B8%F0%90%8D%82%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BB%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%B3" title="𐌽𐌹𐌸𐍂𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳 – Gothisch" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌽𐌹𐌸𐍂𐌰𐌻𐌰𐌽𐌳" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Gothisch" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%82%E0%AA%A1" title="નેધરલેંડ – Gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="નેધરલેંડ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Gujarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_%C3%87heer_Injil" title="Yn Çheer Injil – Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Çheer Injil" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Holand" title="Holand – Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Holand" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/H%C3%B2-l%C3%A0n" title="Hò-làn – Hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Hò-làn" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Nekelana" title="Nekelana – Hawaïaans" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Nekelana" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="Hawaïaans" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%95%D7%9C%D7%A0%D7%93" title="הולנד – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="הולנד" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1" title="नीदरलैण्ड – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="नीदरलैण्ड" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/The_Netherlands" title="The Netherlands – Fijisch Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="The Netherlands" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fijisch Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nizozemska" title="Nizozemska – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Nizozemska" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Ni%C5%BEozemska" title="Nižozemska – Oppersorbisch" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Nižozemska" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Oppersorbisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Peyiba" title="Peyiba – Haïtiaans Creools" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Peyiba" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haïtiaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hollandia" title="Hollandia – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hollandia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Նիդերլանդներ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Նիդերլանդներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%BF%D5%A8%D6%80%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%BF" title="Նիտըրլենտ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Նիտըրլենտ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Pais_Basse" title="Pais Basse – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Pais Basse" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Belanda" title="Belanda – Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Belanda" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Belanda" title="Belanda – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Belanda" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Nederland" title="Nederland – Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Nederland" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="Igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Olanda" title="Olanda – Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Olanda" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Голланди – Ingoesjetisch" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Голланди" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Ingoesjetisch" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Nederlando" title="Nederlando – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Nederlando" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Holland" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Paesi_Bassi" title="Paesi Bassi – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Paesi Bassi" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="オランダ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Nedalanz" title="Nedalanz – Jamaicaans Creools" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Nedalanz" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaicaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/nederland" title="nederland – Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="nederland" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Walanda" title="Walanda – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Walanda" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ნიდერლანდები – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნიდერლანდები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Niderlandiya" title="Niderlandiya – Karakalpaks" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Niderlandiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Karakalpaks" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Timura_n_Wadda" title="Timura n Wadda – Kabylisch" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Timura n Wadda" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Kabylisch" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A9%D3%80%D1%8B%D0%BB%D1%8A%D0%B0%D0%B1%D0%B6%D1%8C%D1%8D%D1%85%D1%8D%D1%80" title="ЩӀылъабжьэхэр – Kabardisch" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="ЩӀылъабжьэхэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="Kabardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Peyibaa" title="Peyibaa – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Peyibaa" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Pays-Bas" title="Pays-Bas – Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Pays-Bas" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Balando" title="Balando – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Balando" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Netharandi" title="Netharandi – Gikuyu" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Netharandi" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="Gikuyu" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A0%E1%9E%BB%E1%9E%9B%E1%9F%92%E1%9E%9B%E1%9E%84%E1%9F%8B" title="ហុល្លង់ – Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="ហុល្លង់" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A8%E0%B3%86%E0%B2%A6%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E2%80%8D%E0%B2%B2%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%A1%E0%B3%8D%E0%B2%B8%E0%B3%8D" title="ನೆದರ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ – Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ನೆದರ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%84%A4%EB%8D%9C%EB%9E%80%EB%93%9C" title="네덜란드 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="네덜란드" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Недерланд – Komi-Permjaaks" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Недерланд" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="Komi-Permjaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Перем коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BB%D0%B0" title="Нидерландла – Karatsjaj-Balkarisch" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Нидерландла" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Karatsjaj-Balkarisch" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Neddel%C3%A4ng" title="Neddeläng – Kölsch" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Neddeläng" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="Kölsch" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Holenda" title="Holenda – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Holenda" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8A%D1%8F%D1%81" title="Нидерландъяс – Komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Нидерландъяс" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="Komi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Iseldiryow" title="Iseldiryow – Cornish" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Iseldiryow" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Cornish" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Nederlandia" title="Nederlandia – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Nederlandia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Paizes_Bashos" title="Paizes Bashos – Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Paizes Bashos" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – Luxemburgs" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Holland" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Luxemburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%83" title="Нидерландру – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Нидерландру" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Нидерландар – Lezgisch" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Нидерландар" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Lezgisch" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Nederland" title="Nederland – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Nederland" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Nederland" title="Nederland – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Nederland" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Paixi_Basci" title="Paixi Basci – Ligurisch" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Paixi Basci" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Paejes_Basc" title="Paejes Basc – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Paejes Basc" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Paes_Bass" title="Paes Bass – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Paes Bass" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Holanda" title="Holanda – Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Holanda" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BB%80%E0%BA%97%E0%BA%94%E0%BB%82%E0%BA%AE%E0%BA%99%E0%BA%A5%E0%BA%B1%E0%BA%87" title="ປະເທດໂຮນລັງ – Laotiaans" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະເທດໂຮນລັງ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Laotiaans" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nyderlandai" title="Nyderlandai – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Nyderlandai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/N%C4%ABderlandeja" title="Nīderlandeja – Letgaals" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Nīderlandeja" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Letgaals" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/N%C4%ABderlande" title="Nīderlande – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Nīderlande" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/B%C3%A2l%C3%A2ndh%C3%A2" title="Bâlândhâ – Madoerees" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Bâlândhâ" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="Madoerees" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Landa" title="Landa – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Landa" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%82" title="Недерлантт – Moksja" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Недерлантт" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Moksja" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Nederlandy" title="Nederlandy – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Nederlandy" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Нидерланды – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Нидерланды" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/H%C5%8Drana" title="Hōrana – Maori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Hōrana" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Maori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Balando" title="Balando – Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Balando" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Холандија – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Холандија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B5%86%E0%B4%A4%E0%B5%BC%E0%B4%B2%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="നെതർലന്റ്സ് – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നെതർലന്റ്സ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%85%EA%AF%A6%EA%AF%8A%EA%AF%94%EA%AF%82%EA%AF%A6%EA%AF%9F%EA%AF%97%EA%AF%81" title="ꯅꯦꯊꯔꯂꯦꯟꯗꯁ – Meitei" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯅꯦꯊꯔꯂꯦꯟꯗꯁ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Meitei" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A4%81%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="नेदरलँड्स – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="नेदरलँड्स" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Belanda" title="Belanda – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Belanda" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Pajji%C5%BCi_l-Baxxi" title="Pajjiżi l-Baxxi – Maltees" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Pajjiżi l-Baxxi" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Maltees" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%ADzes_Baixos" title="Paízes Baixos – Mirandees" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Paízes Baixos" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Mirandees" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="နယ်သာလန်နိုင်ငံ – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="နယ်သာလန်နိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%8C_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Нидерландонь Мастор – Erzja" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Нидерландонь Мастор" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Erzja" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند – Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="هلند" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Ulanna" title="Ulanna – Napolitaans" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Ulanna" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Napolitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Nedderlannen_(Europa)" title="Nedderlannen (Europa) – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Nedderlannen (Europa)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Nederlaand" title="Nederlaand – Nederduits" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Nederlaand" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Nederduits" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1" title="नेदरल्यान्ड – Nepalees" lang="ne" hreflang="ne" data-title="नेदरल्यान्ड" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepalees" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D" title="नेदरल्यान्द्स् – Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="नेदरल्यान्द्स्" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Belanda" title="Belanda – Nias" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Belanda" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="Nias" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Nederland" title="Nederland – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Nederland" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Nederland" title="Nederland – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Nederland" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Nederlande" title="Nederlande – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Nederlande" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Pays_Bas" title="Pays Bas – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Pays Bas" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Noord-Sotho" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="Noord-Sotho" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Tsin_Bikee%CA%BC_Dine%CA%BC%C3%A9_Bik%C3%A9yah" title="Tsin Bikeeʼ Dineʼé Bikéyah – Navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Tsin Bikeeʼ Dineʼé Bikéyah" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="Navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Nyanja" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="Nyanja" class="interlanguage-link-target"><span>Chi-Chewa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%AFses_Basses" title="Païses Basses – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Païses Basses" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Alangomuat" title="Alangomuat – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Alangomuat" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Neezerlaandi" title="Neezerlaandi – Afaan Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Neezerlaandi" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Afaan Oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%82%C3%A6" title="Нидерландтæ – Ossetisch" lang="os" hreflang="os" data-title="Нидерландтæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Ossetisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%A6%E0%A8%B0%E0%A8%B2%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%A1%E0%A8%9C%E0%A8%BC" title="ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਨੀਦਰਲੈਂਡਜ਼" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Ol%C3%A1nda" title="Olánda – Pangasinan" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Olánda" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="Pangasinan" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Neerlandia" title="Neerlandia – Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Neerlandia" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Hulanda" title="Hulanda – Papiaments" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Hulanda" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Papiaments" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Bas-Pa%C3%AFs" title="Bas-Païs – Picardisch" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Bas-Païs" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – Pennsylvania-Duits" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Holland" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania-Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Niederlande" title="Niederlande – Paltsisch" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Niederlande" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Paltsisch" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="नेदरलैंड्स – Pali" lang="pi" hreflang="pi" data-title="नेदरलैंड्स" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="Pali" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Dem_Nethiland" title="Dem Nethiland – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Dem Nethiland" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Holandia_(kraj_sk%C5%82adowy_Kr%C3%B3lestwa_Niderland%C3%B3w)" title="Holandia (kraj składowy Królestwa Niderlandów) – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Holandia (kraj składowy Królestwa Niderlandów)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Pais_Bass" title="Pais Bass – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Pais Bass" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%88%D8%B2" title="نیدرلینڈز – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="نیدرلینڈز" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CE%AF%CE%B1" title="Ολλανδία – Pontisch" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Ολλανδία" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="Pontisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ποντιακά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%86%DA%89" title="هالنډ – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="هالنډ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pa%C3%ADses_Baixos" title="Países Baixos – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Países Baixos" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Urasuyu" title="Urasuyu – Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Urasuyu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Pajais_Bass" title="Pajais Bass – Reto-Romaans" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Pajais Bass" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Reto-Romaans" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Olanda" title="Olanda – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Olanda" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%C8%9A%C4%83rile_de_Jos" title="Țările de Jos – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Țările de Jos" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Olanda" title="Olanda – Aroemeens" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Olanda" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Aroemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Paj%C3%A8sere_Vasce" title="Pajèsere Vasce – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Pajèsere Vasce" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Нидерланды – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Нидерланды" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%96%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B" title="Нідерланды – Roetheens" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Нідерланды" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Roetheens" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Ubuholandi" title="Ubuholandi – Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Ubuholandi" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%83" title="नेदर्लेण्ड्देशः – Sanskriet" lang="sa" hreflang="sa" data-title="नेदर्लेण्ड्देशः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Sanskriet" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Jakoets" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Jakoets" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%B1%E1%B1%AE%E1%B1%AB%E1%B1%9F%E1%B1%A8%E1%B1%9E%E1%B1%AE%E1%B1%B1%E1%B1%B0%E1%B1%A5" title="ᱱᱮᱫᱟᱨᱞᱮᱱᱰᱥ – Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱱᱮᱫᱟᱨᱞᱮᱱᱰᱥ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Paisos_B%C3%A0scios" title="Paisos Bàscios – Sardijns" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Paisos Bàscios" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardijns" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Paisi_Vasci" title="Paisi Vasci – Siciliaans" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Paisi Vasci" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Siciliaans" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Schots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%8A%D8%AF%D8%B1%D9%84%D9%8A%D9%86%DA%8A%D8%B2" title="نيدرلينڊز – Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="نيدرلينڊز" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Vuolleeatnamat" title="Vuolleeatnamat – Noord-Samisch" lang="se" hreflang="se" data-title="Vuolleeatnamat" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Noord-Samisch" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Nizozemska" title="Nizozemska – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Nizozemska" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%81%BC%E1%82%84%E1%82%87%E1%80%90%E1%82%83%E1%82%87%E1%80%9C%E1%82%85%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%82%87" title="မိူင်းၼႄႇတႃႇလႅၼ်ႇ – Shan" lang="shn" hreflang="shn" data-title="မိူင်းၼႄႇတႃႇလႅၼ်ႇ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="Shan" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B1%E0%B7%99%E0%B6%AF%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%BD%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B6%BA" title="නෙදර්ලන්තය – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="නෙදර්ලන්තය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Holandsko" title="Holandsko – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Holandsko" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Nizozemska" title="Nizozemska – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Nizozemska" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Netalani" title="Netalani – Samoaans" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Netalani" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Samoaans" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Vu%C3%A1l%C3%A1d%C3%A2hen%C3%A2meh" title="Vuáládâhenâmeh – Inari-Samisch" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Vuáládâhenâmeh" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="Inari-Samisch" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Holandi" title="Holandi – Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Holandi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – Somalisch" lang="so" hreflang="so" data-title="Holland" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalisch" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Holanda" title="Holanda – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Holanda" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Холандија – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Холандија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Bakrakondre" title="Bakrakondre – Sranantongo" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Bakrakondre" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="Sranantongo" class="interlanguage-link-target"><span>Sranantongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/IDashi" title="IDashi – Swazi" lang="ss" hreflang="ss" data-title="IDashi" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="Swazi" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/H%C3%B4lan%C3%AA" title="Hôlanê – Zuid-Sotho" lang="st" hreflang="st" data-title="Hôlanê" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="Zuid-Sotho" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Niederlounde" title="Niederlounde – Saterfries" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Niederlounde" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterfries" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Walanda" title="Walanda – Soendanees" lang="su" hreflang="su" data-title="Walanda" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Soendanees" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Nederl%C3%A4nderna" title="Nederländerna – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Nederländerna" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Uholanzi" title="Uholanzi – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Uholanzi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AF%86%E0%AE%A4%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%B2%E0%AE%BE%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81" title="நெதர்லாந்து – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நெதர்லாந்து" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B1%86%E0%B0%A6%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="నెదర్లాండ్స్ – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="నెదర్లాండ్స్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Olanda" title="Olanda – Tetun" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Olanda" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="Tetun" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Ҳоланд – Tadzjieks" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳоланд" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tadzjieks" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%98%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B9%8C" title="ประเทศเนเธอร์แลนด์ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="ประเทศเนเธอร์แลนด์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%94%E1%8B%98%E1%88%AD%E1%88%8B%E1%8A%95%E1%8B%B5" title="ኔዘርላንድ – Tigrinya" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ኔዘርላንድ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="Tigrinya" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Niderlandi%C3%BDa" title="Niderlandiýa – Turkmeens" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Niderlandiýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Turkmeens" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Niderland" title="Niderland – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Niderland" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/H%C5%8Dlani" title="Hōlani – Tongaans" lang="to" hreflang="to" data-title="Hōlani" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="Tongaans" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Holan" title="Holan – Tok Pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Holan" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Tok Pisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hollanda" title="Hollanda – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hollanda" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Taroko" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="Taroko" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Tsonga" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="Tsonga" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Toemboeka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Netherlands" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="Toemboeka" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Netherlands" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="Twi" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Нидерланд – Oedmoerts" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Нидерланд" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="Oedmoerts" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%89%D9%8A%DB%95" title="گوللاندىيە – Oeigoers" lang="ug" hreflang="ug" data-title="گوللاندىيە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Oeigoers" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%96%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Нідерланди – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Нідерланди" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%88%D8%B2" title="نیدرلینڈز – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نیدرلینڈز" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Niderlandiya" title="Niderlandiya – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Niderlandiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Paezi_Basi" title="Paezi Basi – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Paezi Basi" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Alamad" title="Alamad – Wepsisch" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Alamad" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Wepsisch" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%A0_Lan" title="Hà Lan – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hà Lan" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Holland" title="Holland – West-Vlaams" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Holland" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West-Vlaams" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Ned%C3%A4n" title="Nedän – Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Nedän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Bas_Payis" title="Bas Payis – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Bas Payis" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Nederlandes" title="Nederlandes – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Nederlandes" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Olaand" title="Olaand – Wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Olaand" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="Wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%BC%E5%BE%B7%E5%85%B0" title="尼德兰 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="尼德兰" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/ENetherlands" title="ENetherlands – Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="ENetherlands" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Xhosa" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ნიდერლანდეფი – Mingreels" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ნიდერლანდეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingreels" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%A0%D7%93" title="האלאנד – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="האלאנד" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/N%E1%BA%B9%CC%81d%C3%A1l%C3%A1nd%C3%AC" title="Nẹ́dálándì – Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Nẹ́dálándì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Hozlanz" title="Hozlanz – Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Hozlanz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Nederland" title="Nederland – Zeeuws" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Nederland" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeeuws" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%80%E2%B5%93%E2%B5%8D%E2%B4%B0%E2%B5%8F%E2%B4%B7%E2%B4%B0" title="ⵀⵓⵍⴰⵏⴷⴰ – Standaard Marokkaanse Tamazight" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵀⵓⵍⴰⵏⴷⴰ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="Standaard Marokkaanse Tamazight" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8D%B7%E5%85%B0" title="荷兰 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="荷兰" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%8D%B7%E8%98%AD" title="荷蘭 – Klassiek Chinees" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="荷蘭" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Klassiek Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/H%C3%B4-l%C3%A2n" title="Hô-lân – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hô-lân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%8D%B7%E8%98%AD" title="荷蘭 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="荷蘭" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Netherlands" title="Netherlands – Zoeloe" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Netherlands" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="Zoeloe" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q55#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nederland" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Nederland" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Nederland"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nederland&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bekijken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nederland&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Nederland"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nederland&action=edit"><span>Brontekst bekijken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nederland&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Nederland" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Nederland" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nederland&oldid=68233506" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nederland&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Nederland&id=68233506&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNederland"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FNederland"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Nederland"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Nederland&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Nederland&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Nederland" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibooks mw-list-item"><a href="https://nl.wikibooks.org/wiki/Atlas_van_Europa/Nederland" hreflang="nl"><span>Wikibooks</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Nederland" hreflang="nl"><span>Wikinieuws</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Nederland" hreflang="nl"><span>Wikiquote</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Nederland" hreflang="nl"><span>Wikivoyage</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q55" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Coordinaten"><span class="plainlinks" title="Klik op de coördinaten om een plattegrond of satellietfoto te bekijken" style="font-size:87%;"> <span typeof="mw:File"><span title="Coördinaten"><img alt="Coördinaten" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/23px-Internet-web-browser.svg.png" decoding="async" width="23" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/35px-Internet-web-browser.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Internet-web-browser.svg/46px-Internet-web-browser.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span> <a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_55_0_N_5_34_0_E_type:country_scale:1000000_region:NL&pagename=Nederland">51° 55′ NB, 5° 34′ OL</a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="sjabloon_zie" class="hatnote" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" role="note"><span style="padding-right:0.5em;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/25px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/38px-Disambig-dark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/50px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></span></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Nederland_(doorverwijspagina)" class="mw-disambig" title="Nederland (doorverwijspagina)">Nederland (doorverwijspagina)</a> voor andere betekenissen van Nederland.</i> </div> <table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightgrey; color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Nederland </th></tr> <tr> <td colspan="3"><div style="display:grid; grid-template-columns:auto 50%; align-items:center; text-align:center;"> <div><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/125px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/188px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/250px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Rijkswapen_der_Nederlanden.svg" class="mw-file-description" title="Rijkswapen der Nederlanden"><img alt="Rijkswapen der Nederlanden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Rijkswapen_der_Nederlanden.svg/100px-Rijkswapen_der_Nederlanden.svg.png" decoding="async" width="100" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Rijkswapen_der_Nederlanden.svg/150px-Rijkswapen_der_Nederlanden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Rijkswapen_der_Nederlanden.svg/200px-Rijkswapen_der_Nederlanden.svg.png 2x" data-file-width="769" data-file-height="596" /></a></span></div> <div><small>(<a href="/wiki/Vlag_van_Nederland" title="Vlag van Nederland">Details</a>)</small></div> <div><small>(<a href="/wiki/Wapen_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Wapen van het Koninkrijk der Nederlanden">Details</a>)</small></div> </div> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:EU-Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Kaart"><img alt="Kaart" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/EU-Netherlands.svg/266px-EU-Netherlands.svg.png" decoding="async" width="266" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/EU-Netherlands.svg/399px-EU-Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/EU-Netherlands.svg/532px-EU-Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="2045" data-file-height="1720" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:BES_islands_location_map.svg" class="mw-file-description" title="Kaart"><img alt="Kaart" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/BES_islands_location_map.svg/266px-BES_islands_location_map.svg.png" decoding="async" width="266" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/BES_islands_location_map.svg/399px-BES_islands_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/BES_islands_location_map.svg/532px-BES_islands_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1346" data-file-height="1156" /></a></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightgrey; color:inherit; text-align:center;" colspan="3">Basisgegevens </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Offici%C3%ABle_taal" title="Officiële taal">Officiële taal</a> </th> <td colspan="2"><div class="plainlist"><ul><li><a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a></li><li><b>Regionaal ook:</b> <a href="/wiki/Engels_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engels (hoofdbetekenis)">Engels</a>, <a href="/wiki/Westerlauwers_Fries" title="Westerlauwers Fries">Fries</a>, <a href="/wiki/Papiaments" title="Papiaments">Papiaments</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li><li><b>Erkende talen:</b>, <a href="/wiki/Nedersaksisch" title="Nedersaksisch">Nedersaksisch</a>, <a href="/wiki/Limburgs" title="Limburgs">Limburgs</a>, <a href="/wiki/Romani" title="Romani">Sinti-Romanes</a>, <a href="/wiki/Jiddisch" title="Jiddisch">Jiddisch</a>, <a href="/wiki/Nederlandse_Gebarentaal" title="Nederlandse Gebarentaal">NGT</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></div> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Hoofdstad" title="Hoofdstad">Hoofdstad</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Regeringsvorm" title="Regeringsvorm">Regeringsvorm</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Constitutionele_monarchie" title="Constitutionele monarchie">Constitutionele monarchie</a> met een <a href="/wiki/Parlementair_systeem" title="Parlementair systeem">parlementair stelsel</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Staatsvorm" title="Staatsvorm">Staatsvorm</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Gedecentraliseerde_eenheidsstaat" title="Gedecentraliseerde eenheidsstaat">Gedecentraliseerde eenheidsstaat</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Staatshoofd" title="Staatshoofd">Staatshoofd</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Willem-Alexander_der_Nederlanden" title="Willem-Alexander der Nederlanden">Koning Willem-Alexander</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Regeringsleider" title="Regeringsleider">Regeringsleider</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Minister-president" title="Minister-president">Minister-president</a> <a href="/wiki/Dick_Schoof" title="Dick Schoof">Dick Schoof</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Religie" title="Religie">Religie</a> </th> <td colspan="2">57,2% zonder religie,<br />18,2% <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">rooms-katholiek</a>,<br />13,2% <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestants</a>,<br />5,6% <a href="/wiki/Islam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Islam (hoofdbetekenis)">islamitisch</a>,<br />5,9% overige (2023)<sup id="cite_ref-CBS_Religie_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Religie-4"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Lijst_van_landen_naar_oppervlakte" title="Lijst van landen naar oppervlakte">Oppervlakte</a> </th> <td colspan="2">41.543 km²<sup id="cite_ref-oppervlakte_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-oppervlakte-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (18,41% water) </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Lijst_van_landen_naar_inwonertal" title="Lijst van landen naar inwonertal">Inwoners</a> </th> <td colspan="2">18 miljoen (15 augustus 2024)<br /> <p>433/km² (15 augustus 2024) </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Bijvoeglijk_naamwoord" title="Bijvoeglijk naamwoord">Bijv. naamwoord</a> </th> <td colspan="2">Nederlands </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Inwonersnaam" title="Inwonersnaam">Inwoneraanduiding</a> </th> <td colspan="2">Nederlander (m./v.)<br />Nederlandse (v.) </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightgrey; color:inherit;" colspan="3">Overige </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Motto" title="Motto">Motto</a> </th> <td colspan="2"><i><a href="/wiki/Je_maintiendrai_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Je maintiendrai (hoofdbetekenis)">Je maintiendrai</a></i><br />(<a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a>: Ik zal handhaven) </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Volkslied_(nationaal_symbool)" title="Volkslied (nationaal symbool)">Volkslied</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Wilhelmus" title="Wilhelmus">Wilhelmus</a> <span typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="35" style="width:35px;" data-durationhint="48" data-mwtitle="United_States_Navy_Band_-_"Het_Wilhelmus".wav" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6c/United_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav/United_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-transcodekey="ogg" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/6c/United_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav/United_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/United_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav" type="audio/wav" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav&lang=hu&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="hu" label="magyar ‪(hu)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav&lang=ko&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ko" label="한국어 ‪(ko)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav&lang=nl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="nl" label="Nederlands ‪(nl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AUnited_States_Navy_Band_-_%22Het_Wilhelmus%22.wav&lang=pap&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pap" label="Papiamentu ‪(pap)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">Munteenheid</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Euro" title="Euro">Euro</a> (in <a href="/wiki/Europees_Nederland" title="Europees Nederland">Europees Nederland</a>) <code>(<a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">EUR</a>)</code><br /><a href="/wiki/Amerikaanse_dollar" title="Amerikaanse dollar">Amerikaanse dollar</a> (in <a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">Caribisch Nederland</a>)<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <code>(<a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">USD</a>)</code> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/UTC" title="UTC">UTC</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/UTC%2B1" title="UTC+1">+1</a> (<a href="/wiki/Midden-Europese_Tijd" title="Midden-Europese Tijd">MET</a>) (zomertijd <a href="/wiki/UTC%2B2" title="UTC+2">+2</a> (<a href="/wiki/Midden-Europese_Tijd" title="Midden-Europese Tijd">MEZT</a>)) (in <a href="/wiki/Europees_Nederland" title="Europees Nederland">Europees Nederland</a>) <br /> <a href="/wiki/UTC%E2%88%924" title="UTC−4">−4</a> (AST) (in <a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">Caribisch Nederland</a>) </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Nationale_feestdag" title="Nationale feestdag">Nationale feestdag</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/27_april" title="27 april">27 april</a> <small>(<a href="/wiki/Koningsdag_(Nederland)" title="Koningsdag (Nederland)">Koningsdag</a>)</small><br /><a href="/wiki/5_mei" title="5 mei">5 mei</a> <small>(<a href="/wiki/Bevrijdingsdag" title="Bevrijdingsdag">Bevrijdingsdag</a>)</small> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Topleveldomein" title="Topleveldomein">Web</a> | <a href="/wiki/ISO_3166-1" title="ISO 3166-1">Code</a> | <a href="/wiki/Landnummer" class="mw-redirect" title="Landnummer">Tel.</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/.nl" title=".nl">.nl</a> | NLD & BES | 31 & 599 (Europees Nederland / Caribisch Nederland) </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightgrey; color:inherit;" colspan="3">Voorgaande staten </th></tr> <tr> <td class="ta-center" colspan="3"><span></span> <table style="width:100%" cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr class="vatop"> <td class="ta-left"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden"><img alt="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/25px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/38px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/50px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a> <br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Limburg_provinciewapen_oud.svg" class="mw-file-description" title="Hertogdom Limburg (1839-1866)"><img alt="Hertogdom Limburg (1839-1866)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Limburg_provinciewapen_oud.svg/25px-Limburg_provinciewapen_oud.svg.png" decoding="async" width="25" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Limburg_provinciewapen_oud.svg/38px-Limburg_provinciewapen_oud.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Limburg_provinciewapen_oud.svg/50px-Limburg_provinciewapen_oud.svg.png 2x" data-file-width="367" data-file-height="657" /></a></span> <a href="/wiki/Hertogdom_Limburg_(1839-1866)" title="Hertogdom Limburg (1839-1866)">Hertogdom Limburg (1839-1866)</a></td> <td class="ta-left">1830 (<a href="/wiki/Belgische_Revolutie" title="Belgische Revolutie">Belgische Revolutie</a>) <p>1867 (<a href="/wiki/Congres_van_Londen_(1867)" title="Congres van Londen (1867)">Verdrag van Londen</a>) </p> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightgrey; color:inherit;" colspan="3">Detailkaart </th></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:NederlandCIA-10-10-10.png" class="mw-file-description" title="Kaart van Nederland"><img alt="Kaart van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/NederlandCIA-10-10-10.png/266px-NederlandCIA-10-10-10.png" decoding="async" width="266" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/NederlandCIA-10-10-10.png 1.5x" data-file-width="304" data-file-height="343" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" style="background-color:lightgrey; color:inherit;" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Nederland" title="Portaal:Nederland">Nederland</a> </b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme" style="background-color:lightgrey; color:inherit;" colspan="3"> <div style="vertical-align:middle;"><b>Portaal  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalpictogram"><img alt="Portaalpictogram" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>  <a href="/wiki/Portaal:Landen_%26_Volken" title="Portaal:Landen & Volken">Landen & Volken</a></b></div> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Nederland</b> is een van de vier <a href="/wiki/Land_(geografie)" title="Land (geografie)">landen</a> binnen het <a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a> en ligt voor het overgrote deel in het <a href="/wiki/West-Europa" title="West-Europa">noordwesten</a> van <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a>, aan de <a href="/wiki/Noordzee" title="Noordzee">Noordzee</a>, drie <a href="/wiki/Caribisch_openbaar_lichaam" title="Caribisch openbaar lichaam">bijzondere gemeenten</a> liggen in <a href="/wiki/Amerika_(werelddelen)" title="Amerika (werelddelen)">Amerika</a>, in de <a href="/wiki/Cara%C3%AFbische_Zee" title="Caraïbische Zee">Caribische Zee</a>.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Europees_Nederland" title="Europees Nederland">Europees Nederland</a> wordt in het zuiden begrensd door <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a>, langs de oostgrens door <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a> en aan west- en noordzijde door de zee. De <a href="/wiki/Hoofdstad_van_Nederland" title="Hoofdstad van Nederland">hoofdstad van Nederland</a> is <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a>, de <a href="/wiki/Regeringszetel" title="Regeringszetel">regeringszetel</a> is <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a>. </p><p>Nederland passeerde half augustus 2024 de grens van achttien miljoen inwoners.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het land heeft een oppervlakte van 41.543 km²<sup id="cite_ref-OPPB-NL_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-OPPB-NL-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en een <a href="/wiki/Bevolkingsdichtheid" title="Bevolkingsdichtheid">bevolkingsdichtheid</a> van 433 inwoners/km². Daarmee is Nederland het <a href="/wiki/Lijst_van_landen_naar_bevolkingsdichtheid" title="Lijst van landen naar bevolkingsdichtheid">op vijftien na dichtstbevolkte land</a> van de wereld; met de kleine <a href="/wiki/Stadstaat" title="Stadstaat">stadstaten</a> <a href="/wiki/Monaco" title="Monaco">Monaco</a>, <a href="/wiki/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a> en <a href="/wiki/San_Marino" title="San Marino">San Marino</a> niet meegerekend is Nederland na <a href="/wiki/Malta_(land)" title="Malta (land)">Malta</a> het dichtstbevolkte land in Europa. 18,41% van het oppervlak (7.650 km²) bestaat uit water en 81,59% uit land (33.893 km²). De bevolkingsdichtheid exclusief de wateroppervlakte is 531 inwoners/km². Zo'n 27 procent van het land bevindt zich onder zeeniveau.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het land wordt beschermd tegen het water door middel van een systeem van <a href="/wiki/Dijk_(waterkering)" title="Dijk (waterkering)">dijken</a> en waterwerken. Door landwinning zijn <a href="/wiki/Polder_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Polder (hoofdbetekenis)">polders</a> gecreëerd. Bestuurlijk is het land verdeeld in <a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">twaalf provincies</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gemeenten" title="Lijst van Nederlandse gemeenten">342 gemeenten</a>. </p><p>Nederland werd in 1588 onafhankelijk van het Spaans-Habsburgse Rijk en bestond toen uit enkele soevereine staten die zich aaneensloten tot een eigen <a href="/wiki/Confederatie" title="Confederatie">confederatie</a> en uitgroeiden tot de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a>. Sinds de <a href="/wiki/Bataafse_Republiek" title="Bataafse Republiek">Franse tijd</a> (1795-1813) is Nederland een <a href="/wiki/Eenheidsstaat" title="Eenheidsstaat">eenheidsstaat</a>. De Nederlandse vorst regeerde vanaf 1813 ook over het huidige België en <a href="/wiki/Luxemburg_(land)" title="Luxemburg (land)">Luxemburg</a>, evenals over een aantal overzeese gebieden (<a href="/wiki/Nederlands-Indi%C3%AB" title="Nederlands-Indië">Nederlands-Indië</a>, <a href="/wiki/Suriname_(kolonie)" title="Suriname (kolonie)">Suriname</a> en de <a href="/wiki/Cura%C3%A7ao_en_Onderhorigheden" title="Curaçao en Onderhorigheden">Nederlandse Antillen</a>). België werd onafhankelijk in 1830 en Luxemburg maakte zich in 1890 los van de Nederlandse Kroon. De <a href="/wiki/Dekolonisatie_(staatkundig)" title="Dekolonisatie (staatkundig)">dekolonisatie</a> maakte in de 20e eeuw ook een einde aan de <a href="/wiki/Nederlandse_koloni%C3%ABn" title="Nederlandse koloniën">Nederlandse koloniën</a>. </p><p>De drie Caribische bijzondere gemeenten <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a>, <a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a> en <a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a> worden samen <a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">Caribisch Nederland</a> genoemd, deze <a href="/wiki/Openbaar_lichaam" title="Openbaar lichaam">openbare lichamen</a> en de drie andere landen van het Koninkrijk, <a href="/wiki/Aruba" title="Aruba">Aruba</a>, <a href="/wiki/Cura%C3%A7ao" title="Curaçao">Curaçao</a> en <a href="/wiki/Sint_Maarten_(land)" title="Sint Maarten (land)">Sint Maarten</a>, worden gezamenlijk aangeduid als het <a href="/wiki/Caribisch_deel_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden">Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden</a>. De Caribische bestuurlijke eenheden onderhouden een hechte band met <a href="/wiki/Europees_Nederland" title="Europees Nederland">Europees Nederland</a> en het geheel vormt ook na de <a href="/wiki/Staatkundige_hervormingen_binnen_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Staatkundige hervormingen binnen het Koninkrijk der Nederlanden">staatkundige hervormingen binnen het Koninkrijk der Nederlanden</a> in 2010, het <a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a>. </p><p><a href="/wiki/Staatsrecht" title="Staatsrecht">Staatsrechtelijk</a> is Nederland in 1813 opgericht als een <a href="/wiki/Constitutionele_monarchie" title="Constitutionele monarchie">constitutionele monarchie</a> en sinds de <a href="/wiki/Grondwetsherziening_van_1848" title="Grondwetsherziening van 1848">grondwetsherziening van 1848</a> kent het een <a href="/wiki/Parlementaire_democratie" title="Parlementaire democratie">parlementaire democratie</a> waarbij de wetgevende macht formeel bij de <a href="/wiki/Koning_der_Nederlanden" title="Koning der Nederlanden">koning(in)</a> ligt, maar de <a href="/wiki/Minister-president_van_Nederland" title="Minister-president van Nederland">minister-president</a> als <a href="/wiki/Voorzitter_van_de_ministerraad" title="Voorzitter van de ministerraad">voorzitter</a> van de <a href="/wiki/Ministerraad_(Nederland)" title="Ministerraad (Nederland)">ministerraad</a> de verantwoordelijkheid draagt. Koning en ministerraad vormen samen de <a href="/wiki/Regering" title="Regering">regering</a> die wordt gecontroleerd door het parlement, bestaand uit de <a href="/wiki/Eerste_Kamer_der_Staten-Generaal" title="Eerste Kamer der Staten-Generaal">Eerste</a> en <a href="/wiki/Tweede_Kamer_der_Staten-Generaal" title="Tweede Kamer der Staten-Generaal">Tweede Kamer der Staten-Generaal</a>. De Tweede Kamer heeft ook het recht wetsvoorstellen in te dienen en voorstellen van de regering af te wijzen, te veranderen of aan te vullen. </p><p>Nederland is medeoprichter van onder meer de <a href="/wiki/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a>, de <a href="/wiki/Groep_van_Tien_(industrielanden)" title="Groep van Tien (industrielanden)">G-10</a>, de <a href="/wiki/Noord-Atlantische_Verdragsorganisatie" title="Noord-Atlantische Verdragsorganisatie">NAVO</a>, de <a href="/wiki/Wereldhandelsorganisatie" title="Wereldhandelsorganisatie">Wereldhandelsorganisatie</a> en de <a href="/wiki/Organisatie_voor_Economische_Samenwerking_en_Ontwikkeling" title="Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling">OESO</a>. Met België en <a href="/wiki/Luxemburg_(land)" title="Luxemburg (land)">Luxemburg</a> vormt het de <a href="/wiki/Benelux" title="Benelux">Benelux</a>. Den Haag speelt een belangrijke internationale rol op juridisch gebied, als locatie voor vier internationale tribunalen en <a href="/wiki/Europol" title="Europol">Europol</a>. In 2023 behoorde Nederland als <a href="/wiki/Lijst_van_landen_naar_bbp_per_hoofd_van_de_bevolking" title="Lijst van landen naar bbp per hoofd van de bevolking">'s werelds elfde economie</a> naar <a href="/wiki/Bruto_binnenlands_product" title="Bruto binnenlands product">bbp</a> per hoofd van de bevolking tot de meest ontwikkelde landen. Het bezette in 2022 de tiende plaats in de <a href="/wiki/Index_van_de_menselijke_ontwikkeling" title="Index van de menselijke ontwikkeling">index van de menselijke ontwikkeling</a>. De Nederlandse economie steunt vooral op een zeer hoog ontwikkelde <a href="/wiki/Land-_en_tuinbouw" class="mw-redirect" title="Land- en tuinbouw">land- en tuinbouwsector</a>, de <a href="/wiki/Dienstensector" class="mw-redirect" title="Dienstensector">dienstensector</a> en de <a href="/wiki/Internationale_handel" title="Internationale handel">internationale handel</a>, met name op de <a href="/wiki/Transito" class="mw-redirect" title="Transito">doorvoer van goederen</a> naar <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a>. In 2023 bezette Nederland naar <a href="/wiki/Bruto_nationaal_product" title="Bruto nationaal product">bruto nationaal product</a> (bnp) van landen ter wereld de zeventiende plaats van grootste economieën ter wereld.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naam">Naam</h2></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Benamingen_van_de_Lage_Landen" title="Benamingen van de Lage Landen">benamingen van de Lage Landen</a> en <a href="/wiki/Benamingen_van_Nederland" title="Benamingen van Nederland">benamingen van Nederland</a></i></div> <p>In de <a href="/wiki/Vroege_middeleeuwen" title="Vroege middeleeuwen">vroege middeleeuwen</a> vormden de Nederlandse gewesten nog geen eenheid. In de <a href="/wiki/Bourgondische_tijd" class="mw-redirect" title="Bourgondische tijd">Bourgondische tijd</a> werden de gezamenlijke <a href="/wiki/Lage_Landen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Lage Landen (hoofdbetekenis)">Lage Landen</a> aangeduid als <i>les pays de par deça</i>, de landen van herwaarts over, vanuit het oogpunt van de <a href="/wiki/Landsheer" title="Landsheer">landsheer</a>, toen de <a href="/wiki/Hertog_van_Bourgondi%C3%AB" class="mw-redirect" title="Hertog van Bourgondië">hertog van Bourgondië</a>, die meestal in <a href="/wiki/Graafschap_Vlaanderen" title="Graafschap Vlaanderen">Vlaanderen</a> of <a href="/wiki/Hertogdom_Brabant" title="Hertogdom Brabant">Brabant</a> verbleef. Dat wilde niet veel meer zeggen dan deze landen hier, direct om ons heen. Dit in tegenstelling tot <i>les pays de par delà</i>, de landen van derwaarts over, de landen daar, waarmee het eigenlijke Bourgondië werd bedoeld. Ook werd de benaming de Lage Landen (bij de zee) gebruikt. </p><p>In de vijftiende eeuw kwamen de namen <i>Nederland</i> en <i>de Nederlande(n)</i> in gebruik voor het huidige grondgebied.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In tegenstelling tot onder meer <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> en <a href="/wiki/Engeland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engeland (hoofdbetekenis)">Engeland</a> had deze naam geen etnische oorsprong, maar was het aanvankelijk een aardrijkskundige term, die slechts het onderscheid aanduidde met een hoger gelegen gebied. Samengestelde namen met <i>Nieder-</i> werden op allerlei plaatsen in het Duitse taalgebied gebruikt. <i>Niderlant</i> was in de late middeleeuwen het gebied tussen <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a> en <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a>, het nu Duitse <a href="/wiki/Nederrijn_(Duitse_regio)" title="Nederrijn (Duitse regio)">Nederrijngebied</a> daarbij inbegrepen. Het gebied dat als <i>Oberland</i> gedacht was, begon dan ongeveer bij het hoger liggende <a href="/wiki/Keulen_(stad)" class="mw-redirect" title="Keulen (stad)">Keulen</a>.<br />Bij uitbreiding kon het begrip ook toepasbaar worden op de <a href="/wiki/Rivierdelta" title="Rivierdelta">delta</a> van <a href="/wiki/Schelde_(rivier)" title="Schelde (rivier)">Schelde</a>, Maas en Rijn, waarbij het in de meervoudsvorm optrad. Door het grote belang van de Lage Landen werd de benaming steeds meer specifiek voor dit gebied gehanteerd. Vanaf ongeveer 1490 werden hiermee ook de Bourgondisch-Habsburgse gewesten aangeduid. Naast Vlaanderen was de Nederlanden vanaf halverwege de zestiende eeuw waarschijnlijk de meest gebruikte naam. In het Frans was dit <i>Pays-Bas</i>, in het Italiaans <i>Paesi Bassi</i> en in het Duits <i>Niederlande</i>. In het Nederlands werd zowel het enkel- als het meervoud gebruikt, terwijl in het Frans en Engels (<i>Pays Bas/Low Countries</i>) uitsluitend het meervoud gebruikt werd. </p><p>In 1570 gebruikte de cartograaf <a href="/wiki/Ortelius" class="mw-redirect" title="Ortelius">Ortelius</a> de benaming Neder-Germanië (Neder-Duitsland). De <a href="/wiki/Renaissance-humanisme" class="mw-redirect" title="Renaissance-humanisme">humanisten</a> grepen terug op de naam <i><a href="/wiki/Gallia_Belgica" title="Gallia Belgica">Belgica</a></i>, ontleend aan <a href="/wiki/Julius_Caesar_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Julius Caesar (hoofdbetekenis)">Julius Caesar</a>. Na de <a href="/wiki/Nederlandse_Opstand" title="Nederlandse Opstand">Opstand</a> bleven de benamingen <i>Belgium</i> en <i>Nederlandt</i> in gebruik voor zowel de Nederlanden als geheel als voor de beide afzonderlijke staten. De kolonie <a href="/wiki/Nieuw-Nederland" title="Nieuw-Nederland">Nieuw-Nederland</a> (Engels: <i>New Netherland</i>) heette in het Latijn <i>Nova Belgica</i> of <i>Novum Belgium</i>. Voor de <a href="/wiki/Spaanse_Nederlanden" title="Spaanse Nederlanden">Spaanse</a> en later de <a href="/wiki/Oostenrijkse_Nederlanden" title="Oostenrijkse Nederlanden">Oostenrijkse Nederlanden</a> werd ook wel <i>Belgium Regium</i> gebruikt, terwijl met <i>Belgium Foederatum</i> wel de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Verenigde Provinciën</a> werd aangeduid. Voor de Republiek werd in het buitenland steeds meer Holland als <a href="/wiki/Pars_pro_toto" title="Pars pro toto">pars pro toto</a> gebruikt, zoals eerder Vlaanderen voor de Nederlanden. Nederland werd nog in de <a href="/wiki/Franse_tijd_in_Nederland" class="mw-redirect" title="Franse tijd in Nederland">Franse tijd</a> en ook onder koning <a href="/wiki/Willem_I_der_Nederlanden" title="Willem I der Nederlanden">Willem I</a> vertaald in het Frans als <i>Belgique</i>. In de Franse tijd waren de officiële namen eerst de <a href="/wiki/Bataafse_Republiek" title="Bataafse Republiek">Bataafse Republiek</a>, daarna het <a href="/wiki/Bataafs_Gemenebest" class="mw-redirect" title="Bataafs Gemenebest">Bataafs Gemenebest</a> en voor de invoeging in het Franse keizerrijk het <a href="/wiki/Koninkrijk_Holland" title="Koninkrijk Holland">Koninkrijk Holland</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografisch_overzicht">Geografisch overzicht</h2></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Geografie_van_Nederland" title="Geografie van Nederland">geografie van Nederland</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_streken" class="mw-redirect" title="Lijst van Nederlandse streken">lijst van Nederlandse streken</a> voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Netherlands_compared_to_sealevel.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/The_Netherlands_compared_to_sealevel.png/260px-The_Netherlands_compared_to_sealevel.png" decoding="async" width="260" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/The_Netherlands_compared_to_sealevel.png/390px-The_Netherlands_compared_to_sealevel.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/The_Netherlands_compared_to_sealevel.png/520px-The_Netherlands_compared_to_sealevel.png 2x" data-file-width="962" data-file-height="1003" /></a><figcaption>Nederland zonder <a href="/wiki/Dijk_(waterkering)" title="Dijk (waterkering)">dijken</a>. Ongeveer 27% van de oppervlakte van Nederland, waaronder grote delen van het dicht bevolkte en economisch belangrijke westen, ligt beneden <a href="/wiki/Normaal_Amsterdams_Peil" title="Normaal Amsterdams Peil">NAP</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Oosterscheldekering_lucht_2.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Oosterscheldekering_lucht_2.JPG/260px-Oosterscheldekering_lucht_2.JPG" decoding="async" width="260" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Oosterscheldekering_lucht_2.JPG/390px-Oosterscheldekering_lucht_2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Oosterscheldekering_lucht_2.JPG/520px-Oosterscheldekering_lucht_2.JPG 2x" data-file-width="2816" data-file-height="1584" /></a><figcaption>De <a href="/wiki/Oosterscheldekering" title="Oosterscheldekering">Oosterscheldekering</a>, die de <a href="/wiki/Oosterschelde" title="Oosterschelde">Oosterschelde</a> afsluit, gezien uit de lucht. Deze <a href="/wiki/Stormvloedkering" title="Stormvloedkering">stormvloedkering</a> is onderdeel van de <a href="/wiki/Deltawerken" title="Deltawerken">Deltawerken</a>.</figcaption></figure> <p>Nederland ligt in het <a href="/wiki/West-Europa" title="West-Europa">noordwesten</a> van <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a> en wordt begrensd door de <a href="/wiki/Noordzee" title="Noordzee">Noordzee</a>, <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a> en <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a>. De lengte van de <a href="/wiki/Rijksgrens_van_Nederland" title="Rijksgrens van Nederland">landsgrens</a> bedraagt 1027 km, terwijl de <a href="/wiki/Kustlijn" title="Kustlijn">kustlijn</a> 451 km lang is. Daarnaast behoren enkele eilanden rond de Caribische Zee tot Nederland. Deze verschillen geografisch sterk van het Europese deel van Nederland en worden hier afzonderlijk behandeld. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Water">Water</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Waterstaat_in_Nederland" title="Waterstaat in Nederland">waterstaat in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Nederland wordt zowel in het noorden als westen omringd door de <a href="/wiki/Noordzee" title="Noordzee">Noordzee</a>. In het noorden wordt een <a href="/wiki/Duin_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duin (hoofdbetekenis)">duinenrij</a> gevormd door de <a href="/wiki/Waddeneilanden" title="Waddeneilanden">Waddeneilanden</a>, een serie <a href="/wiki/Barri%C3%A8re-eiland" title="Barrière-eiland">barrière-eilanden</a> waarachter zich de ondiepe <a href="/wiki/Waddenzee" title="Waddenzee">Waddenzee</a> bevindt. Midden in het land ligt het <a href="/wiki/IJsselmeer" title="IJsselmeer">IJsselmeer</a> (de voormalige <a href="/wiki/Zuiderzee_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Zuiderzee (hoofdbetekenis)">Zuiderzee</a>), een grote binnenzee die sinds de voltooiing van de <a href="/wiki/Afsluitdijk" title="Afsluitdijk">Afsluitdijk</a> in 1932 van de Waddenzee is afgesloten en sindsdien zoet water bevat. Andere zeearmen en <a href="/wiki/Estuarium" title="Estuarium">estuaria</a> zijn de <a href="/wiki/Dollard" title="Dollard">Dollard</a> en de <a href="/wiki/Lauwers_(rivier)" title="Lauwers (rivier)">Lauwers</a> in het noorden en het <a href="/wiki/Hollandsch_Diep" title="Hollandsch Diep">Hollandsch Diep</a>, het <a href="/wiki/Haringvliet_(zeearm)" title="Haringvliet (zeearm)">Haringvliet</a>, het <a href="/wiki/Grevelingenmeer" title="Grevelingenmeer">Grevelingenmeer</a> en de <a href="/wiki/Oosterschelde" title="Oosterschelde">Ooster-</a> en <a href="/wiki/Westerschelde" title="Westerschelde">Westerschelde</a> in het zuidwesten. De Nederlandse kust ondervindt een dubbeldaags <a href="/wiki/Getijde_(waterbeweging)" title="Getijde (waterbeweging)">getij</a> waarvan de <a href="/wiki/Amplitude" title="Amplitude">amplitude</a> langs de kust varieert tussen 1,5 en 2 meter. De wind kan hier een sterke invloed op hebben. Naast de verticale waterbeweging, is er ook een horizontale waterbeweging, de <a href="/wiki/Getijstroom" title="Getijstroom">getijstroom</a>. Door een gunstige zeewatertemperatuur van 3 °C in de winter en 16 °C in de zomer zijn vooral de Waddenzee en de Oosterschelde belangrijk als kraamkamer van onder meer <a href="/wiki/Schol_(vis)" title="Schol (vis)">schol</a>, <a href="/wiki/Tong_(vis)" title="Tong (vis)">tong</a> en <a href="/wiki/Mosselen" class="mw-redirect" title="Mosselen">mosselen</a>. </p><p>Uit de <a href="/wiki/Waterbalans" title="Waterbalans">waterbalans</a> van Nederland blijkt dat vooral de toevoer via de <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a> van belang is voor Nederland. Deze voert zelfs meer dan tweemaal zoveel water aan als door neerslag wordt geleverd. Een groot deel van Nederland is gevormd uit de <a href="/wiki/Rivierdelta" title="Rivierdelta">delta</a> van de Rijn, de <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a> en de <a href="/wiki/Schelde_(rivier)" title="Schelde (rivier)">Schelde</a>. De Maas en de Rijn vormen samen met de <a href="/wiki/Waal_(rivier)" title="Waal (rivier)">Waal</a>, de <a href="/wiki/Lek_(rivier)" title="Lek (rivier)">Lek</a> en de <a href="/wiki/Merwede" title="Merwede">Merwede</a> bovendien de <a href="/wiki/Grote_rivieren_van_Nederland" title="Grote rivieren van Nederland">grote rivieren</a>, een rivierengebied dat een natuurlijke barrière tussen het noorden en zuiden van het land is. De <a href="/wiki/IJssel" title="IJssel">IJssel</a>, soms ook tot de grote rivieren gerekend, is een vertakking van de Rijn die noordwaarts stroomt en uitmondt in het IJsselmeer. <a href="/wiki/Meer_(water)" class="mw-redirect" title="Meer (water)">Meren</a> komen vooral in West-Nederland en Zuidwest-Friesland voor. Daarnaast zijn er door het afgraven van veen voor de turfwinning (<a href="/wiki/Vervening" title="Vervening">vervening</a>) veel plassen ontstaan. Voor de <a href="/wiki/Drinkwatervoorziening" title="Drinkwatervoorziening">drinkwatervoorziening</a> is met een aandeel van circa 70% vooral het <a href="/wiki/Grondwater" title="Grondwater">grondwater</a> van belang. Uitzondering hierop is de Randstad, die ondanks de aanwezigheid van een zoetwaterzak onder de duinen, vooral is aangewezen op <a href="/wiki/Oppervlaktewater" title="Oppervlaktewater">oppervlaktewater</a>. </p><p>De eeuwenlange strijd tegen het water heeft een duidelijke invloed gehad op de inrichting van Nederland. Door overstromingen en menselijk ingrijpen is de kustlijn in de loop van de geschiedenis aanzienlijk veranderd. Ingrijpende rampen waren de <a href="/wiki/Stormvloed_van_1134" title="Stormvloed van 1134">stormvloed van 1134</a>, waarbij Zeeland in een <a href="/wiki/Archipel" title="Archipel">archipel</a> veranderde, de <a href="/wiki/Sint-Luciavloed" title="Sint-Luciavloed">Sint-Luciavloed (1287)</a>, de <a href="/wiki/Sint-Elisabethsvloed_(1421)" title="Sint-Elisabethsvloed (1421)">Sint-Elisabethsvloed (1421)</a> en als laatste de <a href="/wiki/Watersnood_van_1953" title="Watersnood van 1953">watersnoodramp van 1953</a>. Bij overstromingen ontstonden nieuwe zeearmen of getijdengebieden op de plek waar eerder land lag. Om het land tegen het water te beschermen worden al sinds de middeleeuwen langs de kust en de rivieren <a href="/wiki/Dijk_(waterkering)" title="Dijk (waterkering)">dijken</a> aangelegd.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een ander project in de strijd tegen het water zijn de <a href="/wiki/Deltawerken" title="Deltawerken">Deltawerken</a>, die zijn aangelegd tussen 1958 en 1997. Het hele Deltaplan omvatte het ophogen van meer dan 3000 kilometer <a href="/wiki/Zeedijk" title="Zeedijk">zeedijk</a> en meer dan 10.000 kilometer <a href="/wiki/Dijk_(waterkering)" title="Dijk (waterkering)">binnendijk</a> langs kanalen en rivieren tot <a href="/wiki/Deltahoogte" title="Deltahoogte">deltahoogte</a>. Ook werden de zee-armen die in de loop der tijd in het zuidwesten van Nederland waren ontstaan door dijken van de zee afgesloten. Een andere vorm van menselijk ingrijpen in de natuur zijn de grote stukken land die door de mens zijn drooggelegd en gewonnen op het water, de zogenaamde <a href="/wiki/Polder_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Polder (hoofdbetekenis)">polders</a>. Bij voormalige meren of plassen worden deze nieuwe stukken land <a href="/wiki/Droogmakerij" title="Droogmakerij">droogmakerijen</a> genoemd. De grootste polders zijn de <a href="/wiki/Zuiderzeewerken" title="Zuiderzeewerken">Zuiderzeewerken</a>, die in de 20e eeuw zijn aangelegd en gezamenlijk meer dan 2500 vierkante kilometer nieuw land beslaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geologie">Geologie</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Ontstaan_van_de_Nederlandse_ondergrond" title="Ontstaan van de Nederlandse ondergrond">ontstaan van de Nederlandse ondergrond</a> en <a href="/wiki/Geologie_van_Nederland_en_Vlaanderen" class="mw-redirect" title="Geologie van Nederland en Vlaanderen">geologie van Nederland en Vlaanderen</a> voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Netherlands_-_Sentinel-1A_satellite.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Netherlands_-_Sentinel-1A_satellite.jpg/260px-The_Netherlands_-_Sentinel-1A_satellite.jpg" decoding="async" width="260" height="312" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Netherlands_-_Sentinel-1A_satellite.jpg/390px-The_Netherlands_-_Sentinel-1A_satellite.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/The_Netherlands_-_Sentinel-1A_satellite.jpg/520px-The_Netherlands_-_Sentinel-1A_satellite.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="2302" /></a><figcaption>Radarbeeld van een groot deel van Nederland samengesteld uit 3 opnamestroken van de satelliet <a href="/wiki/Sentinel-1" title="Sentinel-1">Sentinel-1A</a> uit maart 2015.</figcaption></figure> <p>Het tegenwoordige Nederlandse landschap is grotendeels gevormd in de laatste 150.000 jaar. De geologische structuur van de Nederlandse <a href="/wiki/Ondergrond_(geologie)" class="mw-redirect" title="Ondergrond (geologie)">ondergrond</a> wordt gekenmerkt door een serie <a href="/wiki/Horst_(geologie)" title="Horst (geologie)">horsten</a> en <a href="/wiki/Slenk_(geologie)" title="Slenk (geologie)">slenken</a>, die onderdeel vormen van een grote <a href="/wiki/Tektoniek" title="Tektoniek">tektonische</a> structuur die dwars door Europa loopt, van de <a href="/wiki/Middellandse_Zee" title="Middellandse Zee">Middellandse Zee</a> bij <a href="/wiki/Marseille" title="Marseille">Marseille</a> tot onder de Noordzee. Het zuidoosten van het land ligt boven het <a href="/wiki/Beneden-Rijnslenk" title="Beneden-Rijnslenk">Beneden-Rijnslenkensysteem</a>, waar nog steeds verzakkingen in de <a href="/wiki/Aardkorst" title="Aardkorst">aardkorst</a> plaatsvinden. In <a href="/wiki/Aardbeving_Roermond_1992" title="Aardbeving Roermond 1992">1992</a> (<a href="/wiki/Roermond_(stad)" title="Roermond (stad)">Roermond</a>) en <a href="/w/index.php?title=Aardbeving_Aken_2002&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aardbeving Aken 2002 (de pagina bestaat niet)">2002</a> (<a href="/wiki/Aken_(stad)" title="Aken (stad)">Aken</a>, net over de grens) vonden hier nog kleine <a href="/wiki/Aardbeving" title="Aardbeving">aardbevingen</a> plaats. De Beneden-Rijnslenk gaat in het westen van Nederland over in het <a href="/wiki/West-Nederlands_Bekken" title="West-Nederlands Bekken">West-Nederlands Bekken</a>, dat op zijn beurt overgaat in vergelijkbare slenkstructuren in de ondergrond onder de Noordzee. </p><p>Zoals de naam van het land al aangeeft, is Nederland laag gelegen. Het grootste gedeelte van Nederland bestaat uit een <a href="/wiki/Kustvlakte" title="Kustvlakte">kustvlakte</a> die <a href="/wiki/Geologie" title="Geologie">geologisch</a> gezien tot het <a href="/wiki/Noordzeebekken" title="Noordzeebekken">Noordzeebekken</a> behoort, een groot <a href="/wiki/Bekken_(geologie)" title="Bekken (geologie)">geologisch bekken</a> waarvan de <a href="/wiki/Noordzee" title="Noordzee">Noordzee</a> zelf het centrale deel vormt. Het Noordzeebekken vormde zich vanaf het <a href="/wiki/Krijt_(periode)" title="Krijt (periode)">Krijt</a>, ongeveer 60 miljoen jaar geleden. Hoewel er actievere en minder actieve fasen waren, vond gedurende deze tijd in dit bekken <a href="/wiki/Bodemdaling" title="Bodemdaling">bodemdaling</a> en <a href="/wiki/Sedimentatie" title="Sedimentatie">sedimentatie</a> plaats. De randen van het Noordzeebekken vormden, tot de mens de laatste duizend jaar een belangrijke invloed op het landschap werd, een voorbeeld van een zich op natuurlijke wijze ontwikkelend kustgebied. Terwijl het centrale deel van de Noordzee bedekt is door de zee zelf, worden de randen opgeëist door <a href="/wiki/Rivierdelta" title="Rivierdelta">delta's</a> van de grote rivieren die in de zee uitmonden. Op de overgang tussen water en land vormden zich door de werking van de zee <a href="/wiki/Strand_(kust)" title="Strand (kust)">stranden</a>, <a href="/wiki/Duin_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duin (hoofdbetekenis)">duinen</a> en <a href="/wiki/Wad_(zeegebied)" title="Wad (zeegebied)">waddengebieden</a>. De kustvlaktes, die zich door de afzetting van het <a href="/w/index.php?title=Fluviatiel_sediment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fluviatiel sediment (de pagina bestaat niet)">riviersediment</a> vormden, bevatten ook <a href="/wiki/Moeras" title="Moeras">moerassen</a> en <a href="/wiki/Meer_(water)" class="mw-redirect" title="Meer (water)">meren</a>. </p><p>Verreweg het meeste gesteente dat in Nederland <a href="/wiki/Dagzomen" class="mw-redirect" title="Dagzomen">dagzoomt</a> is afgezet tijdens het <a href="/wiki/Kwartair" title="Kwartair">Kwartair</a>. De <a href="/wiki/Formatie_(stratigrafie)" title="Formatie (stratigrafie)">formaties</a> van de <a href="/wiki/Boven-Noordzee_Groep" title="Boven-Noordzee Groep">Boven-Noordzee Groep</a> vormen het grootste deel van het oppervlak van Nederland. Belangrijke formaties zijn de <a href="/wiki/Formatie_van_Naaldwijk" title="Formatie van Naaldwijk">Formatie van Naaldwijk</a>, waarvan het zand en de klei in een groot deel van het westen en het noorden van Nederland aan de oppervlakte ligt, en de uit veen bestaande <a href="/wiki/Formatie_van_Nieuwkoop" title="Formatie van Nieuwkoop">Formatie van Nieuwkoop</a>. Het zand van de <a href="/wiki/Formatie_van_Boxtel" title="Formatie van Boxtel">Formatie van Boxtel</a> is te vinden in het oosten en zuiden, terwijl rond de rivieren de afzettingen van de <a href="/wiki/Formatie_van_Echteld" title="Formatie van Echteld">Formatie van Echteld</a> zijn te vinden. Alleen op kleine plekken komen oudere gesteenten aan het oppervlak. Een uitzondering is Zuid-Limburg, waar het <a href="/wiki/Krijt_(periode)" title="Krijt (periode)">Krijt</a> op veel plekken aan het oppervlak ligt. Alle gesteenten uit de laatste 65 miljoen jaar, het Kwartair en <a href="/wiki/Tertiair" title="Tertiair">Tertiair</a> samen, zijn de <a href="/wiki/Noordzee_Supergroep" title="Noordzee Supergroep">Noordzee Supergroep</a>. Deze kan in de slenken vele tientallen kilometers dik zijn en is op de horsten ook nog steeds kilometers dik. </p><p>Zoals in grote delen van West-Europa, bevindt zich in het Nederlandse <a href="/wiki/Carboon_(periode)" class="mw-redirect" title="Carboon (periode)">Carboon</a> <a href="/wiki/Steenkool" title="Steenkool">steenkool</a>, die in Zuid-Limburg tot halverwege vorige eeuw door de <a href="/wiki/Mijnbouw" title="Mijnbouw">mijnbouw</a> gewonnen werd. In de ondergrond van het West-Nederlands Bekken en onder de Noordzee wordt ook <a href="/wiki/Aardolie" title="Aardolie">aardolie</a> gewonnen, hoewel dit beperkt is vergeleken met de veel grotere <a href="/wiki/Noorwegen" title="Noorwegen">Noorse</a> reserves onder de noordelijke Noordzee. Er zijn twee soorten <a href="/wiki/Aardgas" title="Aardgas">aardgas</a> in de Nederlandse ondergrond te vinden: <a href="/wiki/Droog_aardgas" title="Droog aardgas">droog aardgas</a>, dat samen met de steenkool is ontstaan (voornamelijk in het Carboon) en <a href="/wiki/Nat_aardgas" title="Nat aardgas">nat aardgas</a>, dat samen met <a href="/wiki/Aardolie" title="Aardolie">aardolie</a> is ontstaan, voornamelijk in het Krijt. De eerste soort komt vooral onder het land voor, de tweede soort onder de Noordzee en in het West-Nederlands Bekken. Het grootste Nederlandse <a href="/wiki/Reservoir_(geologie)" title="Reservoir (geologie)">gasreservoir</a> is het <a href="/wiki/Aardgasveld_van_Slochteren" class="mw-redirect" title="Aardgasveld van Slochteren">aardgasveld van Slochteren</a> in het noorden van het land. De <a href="/wiki/Slochteren_Formatie" class="mw-redirect" title="Slochteren Formatie">Slochteren Formatie</a> maakt onderdeel uit van de <a href="/wiki/Rotliegend" title="Rotliegend">Boven Rotliegend Groep</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Landschap">Landschap</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Nederlandse_landschappen" class="mw-redirect" title="Nederlandse landschappen">Nederlandse landschappen</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Het landschap van Nederland is bijna overal vlak. Geringe hoogteverschillen komen voor in het oosten en zuiden van het land, grotendeels veroorzaakt tijdens de voorlaatste ijstijd, het <a href="/wiki/Saalien" title="Saalien">Saalien</a> van 238.000 tot 128.000 jaar geleden. De ijskap reikte zo ver naar het zuiden, dat het noorden van Nederland door <a href="/wiki/Gletsjer" title="Gletsjer">gletsjers</a> bedekt werd. Dit dwong de <a href="/wiki/Grote_rivieren_van_Nederland" title="Grote rivieren van Nederland">grote rivieren</a> hun loop te verleggen tot de huidige oost-west lopende ligging. Tegelijkertijd werkte de stuwende kracht en het gewicht van de gletsjertongen op de ondergrond. Dit zorgde voor het ontstaan van een afwisseling van <a href="/wiki/Stuwwal" title="Stuwwal">stuwwallen</a>, zoals de <a href="/wiki/Utrechtse_Heuvelrug_(stuwwal)" title="Utrechtse Heuvelrug (stuwwal)">Utrechtse Heuvelrug</a>, de <a href="/wiki/Veluwe_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Veluwe (hoofdbetekenis)">Veluwe</a>, de <a href="/wiki/Nationaal_Park_Sallandse_Heuvelrug" title="Nationaal Park Sallandse Heuvelrug">Sallandse Heuvelrug</a> en <a href="/wiki/Glaciaal_bekken" title="Glaciaal bekken">glaciale bekkens</a>, zoals de <a href="/wiki/Eemvallei" title="Eemvallei">Eemvallei</a> en de <a href="/wiki/IJsseldal" title="IJsseldal">IJsselvallei</a>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Haarlemmermeerpolder.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Haarlemmermeerpolder.jpg/260px-Haarlemmermeerpolder.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Haarlemmermeerpolder.jpg/390px-Haarlemmermeerpolder.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Haarlemmermeerpolder.jpg/520px-Haarlemmermeerpolder.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1200" /></a><figcaption>De <a href="/wiki/Haarlemmermeer" title="Haarlemmermeer">Haarlemmermeer</a> is een <a href="/wiki/Droogmakerij" title="Droogmakerij">droogmakerij</a>, een door mensen bemalen watervlakte en daarmee de ultieme vorm van een <a href="/wiki/Cultuurlandschap" title="Cultuurlandschap">cultuurlandschap</a>.</figcaption></figure> <p>Alleen het uiterste zuiden van de provincie Limburg (<a href="/wiki/Zuid-Limburg_(Nederland)" title="Zuid-Limburg (Nederland)">Zuid-Limburg</a>) vertoont significante reliëfverschillen. De 323 meter hoge <a href="/wiki/Vaalserberg" title="Vaalserberg">Vaalserberg</a> in Limburg, met als top het <a href="/wiki/Drielandenpunt_(Vaals)" title="Drielandenpunt (Vaals)">Drielandenpunt</a> met Duitsland en België, is de hoogste heuvel van (Europees) Nederland. Het <a href="/wiki/Laagste_punt_van_Nederland" title="Laagste punt van Nederland">laagste punt van Nederland</a> bevindt zich in de buurt van <a href="/wiki/Nieuwerkerk_aan_den_IJssel" title="Nieuwerkerk aan den IJssel">Nieuwerkerk aan den IJssel</a> en bevindt zich 6,76 meter onder NAP. </p><p>Het Nederlandse landschap bestaat grotendeels uit <a href="/wiki/Cultuurlandschap" title="Cultuurlandschap">cultuurlandschappen</a> en daarnaast uit beheerde natuurgebieden. In de afgelopen eeuwen is de levende natuur niet alleen veranderd, maar door verkleining en versnippering van de leefgebieden en milieuvervuiling in kwaliteit en kwantiteit ook achteruitgegaan. Via natuurbeleid en de activiteiten van particulieren wordt geprobeerd het tij te keren, onder andere via <a href="/wiki/Natuurontwikkelingsvisie" title="Natuurontwikkelingsvisie">natuurontwikkeling</a> en het herstel van min of meer oorspronkelijke landschappen. Dergelijke natuurontwikkelingsgebieden vinden we bijvoorbeeld langs de grote rivieren, onder andere bij de <a href="/wiki/Gelderse_Poort_(natuurgebied)" title="Gelderse Poort (natuurgebied)">Gelderse Poort</a>. Daarnaast zijn er in Nederland vele oudere <a href="/wiki/Natuurgebied" title="Natuurgebied">natuurgebieden</a> met onder meer <a href="/wiki/Bos_(begroeiing)" class="mw-redirect" title="Bos (begroeiing)">bos</a>, <a href="/wiki/Duin_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duin (hoofdbetekenis)">duin</a> en <a href="/wiki/Heide_(vegetatie)" title="Heide (vegetatie)">heide</a>. Er zijn bovendien eenentwintig <a href="/wiki/Lijst_van_nationale_parken_in_Nederland" title="Lijst van nationale parken in Nederland">nationale parken</a>, waarvan het Zeeuws <a href="/wiki/Nationaal_Park_Oosterschelde" title="Nationaal Park Oosterschelde">Nationaal Park Oosterschelde</a> het grootste is en <a href="/wiki/Nationaal_Park_Veluwezoom" title="Nationaal Park Veluwezoom">Veluwezoom</a> en <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Hoge_Veluwe" title="Nationaal Park De Hoge Veluwe">De Hoge Veluwe</a> in Gelderland de oudste zijn. </p><p>Het Nederlandse landschap kan worden ingedeeld op verschillen in <a href="/wiki/Substraat_(geologie)" title="Substraat (geologie)">substraat</a>, <a href="/wiki/Bodem" title="Bodem">bodem</a>, <a href="/wiki/Waterbeheer" title="Waterbeheer">waterhuishouding</a> en de ontginningsgeschiedenis. Het grootste deel van het oppervlak van Nederland bestaat uit de <a href="/wiki/Boven-Noordzee_Groep" title="Boven-Noordzee Groep">Boven-Noordzee Groep</a>. Belangrijke landschapstypen zijn het <a href="/wiki/Duin_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duin (hoofdbetekenis)">duinlandschap</a>, het <a href="/wiki/Rivierlandschap_(term)" title="Rivierlandschap (term)">rivierlandschap</a>, het <a href="/wiki/Zeeklei" title="Zeeklei">zeekleilandschap</a>, het <a href="/wiki/Veenlandschap" title="Veenlandschap">veenlandschap</a>, het <a href="/wiki/Zandlandschap" class="mw-redirect" title="Zandlandschap">zandlandschap</a> en het <a href="/wiki/Krijt-l%C3%B6sslandschap" title="Krijt-lösslandschap">krijt-lösslandschap</a>. Andere indelingen leggen meer de nadruk op de cultuurhistorie. Zo onderscheidt men bijvoorbeeld het <a href="/wiki/Esdorp" title="Esdorp">esdorpenlandschap</a> en het <a href="/wiki/Terp" title="Terp">terpenlandschap</a>. In zogenaamde nationale landschappen worden belangrijke cultuurlandschappen beschermd zoals het <a href="/wiki/Groene_Hart" title="Groene Hart">Groene Hart</a> in de Randstad. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klimaat">Klimaat</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Klimaat_van_Nederland" title="Klimaat van Nederland">klimaat van Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Canaux_d%27Amsterdam.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Canaux_d%27Amsterdam.JPG/260px-Canaux_d%27Amsterdam.JPG" decoding="async" width="260" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Canaux_d%27Amsterdam.JPG/390px-Canaux_d%27Amsterdam.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Canaux_d%27Amsterdam.JPG/520px-Canaux_d%27Amsterdam.JPG 2x" data-file-width="1920" data-file-height="2560" /></a><figcaption>Sneeuw, zoals hier in Amsterdam, is tijdens de Nederlandse winters geen ongebruikelijk fenomeen</figcaption></figure> <p>Nederland heeft een zogenaamd <a href="/wiki/Klimaatclassificatie_van_K%C3%B6ppen" title="Klimaatclassificatie van Köppen">Cfb-klimaat</a>, een <a href="/wiki/Gematigd_klimaat" title="Gematigd klimaat">gematigd</a> <a href="/wiki/Zeeklimaat" title="Zeeklimaat">zeeklimaat</a> met milde <a href="/wiki/Winter_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Winter (hoofdbetekenis)">winters</a> en koele <a href="/wiki/Zomer_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Zomer (hoofdbetekenis)">zomers</a>. Het <a href="/wiki/Klimaat" title="Klimaat">klimaat</a> wordt beïnvloed door de <a href="/wiki/Noordzee" title="Noordzee">Noordzee</a> die het gehele jaar de temperatuur matigt, waarbij zowel de dagelijkse als jaarlijkse temperatuurschommelingen toenemen richting het oosten. Hoewel er de laatste decennia een stijging van de gemiddelde temperatuur is waar te nemen, is door de grote natuurlijke temperatuurfluctuaties nog niet met zekerheid te zeggen of dit het gevolg is van een versterkt <a href="/wiki/Broeikaseffect" title="Broeikaseffect">broeikaseffect</a> en rechtstreeks samenhangt met de wereldwijde <a href="/wiki/Opwarming_van_de_Aarde" title="Opwarming van de Aarde">opwarming</a>. </p><p>Met circa 1600 zonuren heeft de kust de meeste zonuren, terwijl de Achterhoek met ongeveer 1450 uur de minste zonneschijn heeft. Ondanks het imago van regenland, <a href="/wiki/Regen_(neerslag)" title="Regen (neerslag)">regent</a> het gemiddeld slechts 8% van de tijd. In de zomer is er vooral op grasland een <a href="/wiki/Verdampingsoverschot" class="mw-redirect" title="Verdampingsoverschot">verdampingsoverschot</a>, maar gemiddeld is er jaarlijks een <a href="/w/index.php?title=Neerslagoverschot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neerslagoverschot (de pagina bestaat niet)">neerslagoverschot</a>, het grootst op de Veluwe. Het natst zijn de Veluwe, Drenthe en Zuid-Limburg, het droogst het centrale deel van Limburg met minder dan 700 mm. </p> <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <caption>Weergemiddelden voor De Bilt (1991-2020), extremen voor heel Nederland (1901-heden) </caption> <tbody><tr style="font-size:90%;"> <th>Maand </th> <th title="januari" style="width:3em">jan </th> <th title="februari" style="width:3em">feb </th> <th title="maart" style="width:3em">mrt </th> <th title="april" style="width:3em">apr </th> <th title="mei" style="width:3em">mei </th> <th title="juni" style="width:3em">jun </th> <th title="juli" style="width:3em">jul </th> <th title="augustus" style="width:3em">aug </th> <th title="september" style="width:3em">sep </th> <th title="oktober" style="width:3em">okt </th> <th title="november" style="width:3em">nov </th> <th title="december" style="width:3em">dec </th> <th style="width:4em; border-left-width:medium;">Jaar </th></tr> <tr> <th style="text-align:left; font-size:90%; white-space:nowrap;">Hoogste maximum (°C) </th> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">17,2 </td> <td style="background: #FF8000; color:#000000; font-size:85%;">20,5 </td> <td style="background: #FF4000; color:#000000; font-size:85%;">26,1 </td> <td style="background: #FF0000; color:#000000; font-size:85%;">32,2 </td> <td style="background: #E00000; color:#FFFFFF; font-size:85%;">35,6 </td> <td style="background: #C00000; color:#FFFFFF; font-size:85%;">38,4 </td> <td style="background: #C00000; color:#FFFFFF; font-size:85%;">40,7 </td> <td style="background: #C00000; color:#FFFFFF; font-size:85%;">38,6 </td> <td style="background: #E00000; color:#FFFFFF; font-size:85%;">35,2 </td> <td style="background: #FF2000; color:#000000; font-size:85%;">30,1 </td> <td style="background: #FF8000; color:#000000; font-size:85%;">22,0 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">17,8 </td> <td style="background: #C00000; color:#FFFFFF; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>40,7</b> </td></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;">Gemiddeld maximum (°C) </th> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">6,1 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">7,0 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">10,5 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;">14,8 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">18,3 </td> <td style="background: #FF8000; color:#000000; font-size:85%;">20,9 </td> <td style="background: #FF6000; color:#000000; font-size:85%;">23,1 </td> <td style="background: #FF6000; color:#000000; font-size:85%;">22,9 </td> <td style="background: #FF8000; color:#000000; font-size:85%;">19,5 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;">14,8 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">9,9 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">6,7 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>14,5 </b> </td></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;">Gemiddelde temperatuur (°C) </th> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">3,6 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">3,9 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">6,5 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">9,8 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">13,4 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;">16,2 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">18,3 </td> <td style="background: #FFA020; color:#000000; font-size:85%;">17,9 </td> <td style="background: #FFC040; color:#000000; font-size:85%;">14,7 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">10,9 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">7,0 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">4,2 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>10,5 </b> </td></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;">Gemiddeld minimum (°C) </th> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">0,9 </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">0,7 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">2,4 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">4,5 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">8,0 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">10,8 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">13,0 </td> <td style="background: #FFE060; color:#000000; font-size:85%;">12,5 </td> <td style="background: #FFFF80; color:#000000; font-size:85%;">10,0 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;">7,1 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">3,9 </td> <td style="background: #FFFFC0; color:#000000; font-size:85%;">1,6 </td> <td style="background: #FFFFA0; color:#000000; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>6,3 </b> </td></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;">Laagste minimum (°C) </th> <td style="background: #0020FF; color:#FFFFFF; font-size:85%;">−27,4 </td> <td style="background: #0020FF; color:#FFFFFF; font-size:85%;">−26,8 </td> <td style="background: #0060FF; color:#FFFFFF; font-size:85%;">−20,7 </td> <td style="background: #40E0FF; color:#000000; font-size:85%;">−9,4 </td> <td style="background: #80FFFF; color:#000000; font-size:85%;">−5,4 </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">−1,2 </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">0,7 </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000; font-size:85%;">1,3 </td> <td style="background: #C0FFFF; color:#000000; font-size:85%;">−3,7 </td> <td style="background: #40E0FF; color:#000000; font-size:85%;">−8,5 </td> <td style="background: #00A0FF; color:#000000; font-size:85%;">−14,4 </td> <td style="background: #0060FF; color:#FFFFFF; font-size:85%;">−22,3 </td> <td style="background: #0020FF; color:#FFFFFF; font-size:85%;; border-left-width:medium;"><b>−27,4</b> </td></tr> <tr> <td colspan="14" height="5"> </td></tr> <tr> <th style="white-space:nowrap; text-align:left; font-size:90%;"><a href="/wiki/Neerslag_(atmosfeer)" title="Neerslag (atmosfeer)">Neerslag</a> (mm) </th> <td style="text-align:center; background: #6478FF; color:#000000; font-size:85%;">70,8 </td> <td style="text-align:center; background: #788CFF; color:#000000; font-size:85%;">63,1 </td> <td style="text-align:center; background: #8CA0FF; color:#000000; font-size:85%;">57,8 </td> <td style="text-align:center; background: #A0B4FF; color:#000000; font-size:85%;">41,6 </td> <td style="text-align:center; background: #8CA0FF; color:#000000; font-size:85%;">59,3 </td> <td style="text-align:center; background: #6478FF; color:#000000; font-size:85%;">70,5 </td> <td style="text-align:center; background: #5064FF; color:#000000; font-size:85%;">85,2 </td> <td style="text-align:center; background: #5064FF; color:#000000; font-size:85%;">83,6 </td> <td style="text-align:center; background: #6478FF; color:#000000; font-size:85%;">77,9 </td> <td style="text-align:center; background: #5064FF; color:#000000; font-size:85%;">81,1 </td> <td style="text-align:center; background: #5064FF; color:#000000; font-size:85%;">80,0 </td> <td style="text-align:center; background: #5064FF; color:#000000; font-size:85%;">83,8 </td> <th style="text-align:center; background-color: #6478FF; color:#000000; font-size:85%; border-left-width:medium;">854,7 </th></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center; font-size:88%;"><i>Bron: KNMI<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></i> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Flora_en_fauna">Flora en fauna</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Flora_en_fauna_in_Nederland" title="Flora en fauna in Nederland">flora en fauna in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Collared.dove.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Collared.dove.jpg/260px-Collared.dove.jpg" decoding="async" width="260" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Collared.dove.jpg/390px-Collared.dove.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Collared.dove.jpg/520px-Collared.dove.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="536" /></a><figcaption>Pas sinds 1949 komt de <a href="/wiki/Turkse_tortel" title="Turkse tortel">Turkse tortel</a> in Nederland voor.</figcaption></figure> <p>De flora en fauna van Nederland zijn relatief goed onderzocht. Er is een lange traditie van floristisch en faunistisch onderzoek, dat uitgevoerd wordt door organisaties als <a href="/wiki/Sovon" class="mw-redirect" title="Sovon">SOVON</a>, <a href="/wiki/Floron" title="Floron">FLORON</a> en <a href="/wiki/De_Vlinderstichting" title="De Vlinderstichting">De Vlinderstichting</a>. Sommige verenigingen voor natuurstudie zijn al meer dan honderd jaar actief, zoals de <a href="/wiki/Nederlandse_Entomologische_Vereniging" title="Nederlandse Entomologische Vereniging">Nederlandse Entomologische Vereniging</a>, de <a href="/wiki/Vogelbescherming_Nederland" title="Vogelbescherming Nederland">Vogelbescherming Nederland</a>, de <a href="/wiki/Koninklijke_Nederlandse_Natuurhistorische_Vereniging" title="Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging">Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging</a> (Vereniging voor veldbiologie) en de <a href="/wiki/Nederlandse_Mycologische_Vereniging" title="Nederlandse Mycologische Vereniging">Nederlandse Mycologische Vereniging</a>. Het is bekend dat Nederland relatief erg soortenarm is, deels als gevolg van de <a href="/wiki/Glaciaal_(tijdperk)" title="Glaciaal (tijdperk)">IJstijden</a> en deels vanwege de eenvormige geografie. Van de hogere plantensoorten komt de helft uitsluitend voor in twee uitzonderlijke gebieden: Zuid-Limburg en Oostvoorne. Het belangrijkste natuurgebied is de <a href="/wiki/Waddenzee" title="Waddenzee">Waddenzee</a>, of, als alleen het landoppervlak beschouwd wordt, het duingebied. </p><p>Menselijk ingrijpen, zowel direct (kap van bossen, ontginningen, wegenaanleg, etc) als indirect (<a href="/wiki/Eutrofi%C3%ABring" title="Eutrofiëring">overbemesting</a>) heeft grote invloed op het huidige landschap, de flora en de fauna. Veel dier- en plantensoorten dreigen te verdwijnen. Om dit te voorkomen zijn zogenaamde <a href="/wiki/Rode_lijst" title="Rode lijst">rode lijsten</a> gemaakt waarop de meest bedreigde soorten staan. Sommige soorten passen zich juist aan aan de menselijke cultuur, zoals de <a href="/wiki/Merel" title="Merel">merel</a> en de <a href="/wiki/Koolmees" title="Koolmees">koolmees</a>. </p><p>In Nederland worden zogenaamde <a href="/wiki/Floradistrict" title="Floradistrict">floradistricten</a> onderscheiden op grond van verschillen in klimaat, bodem en waterhuishouding; deze districten hebben eigen plantensoorten. De 23e druk van de standaardflora <i><a href="/wiki/Heukels%27_Flora_van_Nederland" title="Heukels' Flora van Nederland">Heukels' Flora van Nederland</a></i> hanteert 15 floradistricten, die dan meest worden ingedeeld bij de West-Europese floraregio. In Nederland komen circa 1400 tot 1700 soorten hogere planten voor en 600 soorten mossen. Daarnaast zijn er duizenden soorten die niet meer tot de planten worden gerekend zoals zo'n 5000 soorten <a href="/wiki/Paddenstoel_(schimmel)" title="Paddenstoel (schimmel)">paddenstoelen</a> (macrofungi) of andere schimmels en een paar duizend soorten korstmossen en algen. </p><p>Ook voor een aantal dieren worden geografische districten onderscheiden, zoals voor onder andere <a href="/wiki/Broedvogel" title="Broedvogel">broedvogels</a>. In Nederland komen ruim 50 soorten zoogdieren voor, zo'n 600 soorten broed- en <a href="/wiki/Trekvogel" title="Trekvogel">trekvogels</a>, tientallen vissoorten, ruim 50 dagvlinders (bij 2000 totaal aan vlinders) en duizenden <a href="/wiki/Ongewervelden" title="Ongewervelden">ongewervelden</a>. Ondanks de geringe afmetingen heeft Nederland toch <a href="/wiki/Endemie_(biogeografie)" title="Endemie (biogeografie)">endemische</a> dieren (die alleen in Nederland voorkomen), zoals de <a href="/wiki/Grote_vuurvlinder_(ondersoort)" title="Grote vuurvlinder (ondersoort)">Grote vuurvlinder</a> en <a href="/wiki/Noordse_woelmuis" title="Noordse woelmuis"><i>Microtus oeconomus arenicola</i></a> (een <a href="/wiki/Ondersoort" title="Ondersoort">ondersoort</a> van de <a href="/wiki/Noordse_woelmuis" title="Noordse woelmuis">Noordse woelmuis</a>). </p><p>Door de ligging in Europa en het intensieve verkeer is er een regelmatige aanvoer van <a href="/wiki/Adventief_(biogeografie)" title="Adventief (biogeografie)">adventieven</a>, die zich soms met enig succes vestigen, zoals de <a href="/wiki/Halsbandparkiet" title="Halsbandparkiet">halsbandparkiet</a> en de <a href="/wiki/Driehoeksmossel" title="Driehoeksmossel">driehoeksmossel</a>, maar slechts vrij zelden een permanente plaag vormen; mogelijke uitzonderingen zijn de <a href="/wiki/Waterpest" title="Waterpest">waterpest</a> en de <a href="/wiki/Amerikaanse_vogelkers" title="Amerikaanse vogelkers">Amerikaanse vogelkers</a>. De soorten die hier voorkomen zijn bijna allemaal relatieve nieuwkomers (van na de IJstijden); zo zijn het <a href="/wiki/Konijn_(dier)" class="mw-redirect" title="Konijn (dier)">konijn</a>, de <a href="/wiki/Fazant" title="Fazant">fazant</a> en de <a href="/wiki/Tamme_kastanje" title="Tamme kastanje">tamme kastanje</a> in historische tijden ingevoerd. De hier algemene soorten zijn erg concurrentiekrachtig. </p><p>Er is met enig succes <a href="/wiki/Nieuwe_natuur" title="Nieuwe natuur">nieuwe natuur</a> aangelegd, met name in het gebied de <a href="/wiki/Oostvaardersplassen" title="Oostvaardersplassen">Oostvaardersplassen</a>, waar veel soorten gedijen. Er wordt geprobeerd soorten die hier in historische tijden zijn uitgeroeid opnieuw te introduceren, soms met succes, zoals de <a href="/wiki/Raaf_(dier)" class="mw-redirect" title="Raaf (dier)">raaf</a> en de <a href="/wiki/Bever_(soort)" class="mw-redirect" title="Bever (soort)">bever</a>. Van andere soorten zoals de <a href="/wiki/Otter_(dier)" title="Otter (dier)">otter</a> blijft het resultaat onzeker. Dit laatste geldt voor een Europees project voor herintroductie van de <a href="/wiki/Atlantische_zalm" title="Atlantische zalm">zalm</a>. De <a href="/wiki/Europese_Zeearend" class="mw-redirect" title="Europese Zeearend">zeearend</a> vestigt zich, zij het aarzelend, op eigen gelegenheid. Terugkeer van wat grotere roofdieren als de <a href="/wiki/Wolf_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Wolf (hoofdbetekenis)">wolf</a> en de <a href="/wiki/Euraziatische_lynx" title="Euraziatische lynx">lynx</a> blijft controversieel. Dit geldt ook voor herintroductie van plantensoorten door zaaien en herstel van natuurgebieden door ingrepen als bekalken (om de verzuring tegen te gaan). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Caribisch_Nederland">Caribisch Nederland</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Knuku_Bonaire.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Knuku_Bonaire.jpg/260px-Knuku_Bonaire.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Knuku_Bonaire.jpg/390px-Knuku_Bonaire.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Knuku_Bonaire.jpg/520px-Knuku_Bonaire.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Bonaire heeft een <a href="/wiki/Steppeklimaat" title="Steppeklimaat">steppeklimaat</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Quill_dormant_vulcano.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Quill_dormant_vulcano.jpg/260px-Quill_dormant_vulcano.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Quill_dormant_vulcano.jpg/390px-Quill_dormant_vulcano.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Quill_dormant_vulcano.jpg/520px-Quill_dormant_vulcano.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption><a href="/wiki/The_Quill" title="The Quill">The Quill</a> torent boven Sint Eustatius uit.</figcaption></figure> <p>De Caribische eilanden <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a>, <a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a> en <a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a> (BES-eilanden) behoren staatkundig tot Nederland. Zij worden gezamenlijk wel als <a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">Caribisch Nederland</a> aangeduid. Hun geografie verschilt aanzienlijk van die van het Europese deel van Nederland. Onderling zijn er ook verschillen, met name tussen enerzijds het benedenwindse eiland <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a> en anderzijds de bovenwindse eilanden Sint Eustatius en Saba. </p><p>Het eiland <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a> maakt deel uit van de <a href="/wiki/Benedenwindse_Eilanden_(Kleine_Antillen)" title="Benedenwindse Eilanden (Kleine Antillen)">benedenwindse eilanden</a> van de Kleine Antillen. Deze eilanden, die naast Bonaire ook <a href="/wiki/Aruba" title="Aruba">Aruba</a>, <a href="/wiki/Cura%C3%A7ao_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Curaçao (hoofdbetekenis)">Curaçao</a> en de <a href="/wiki/Federale_gebieden" title="Federale gebieden">Venezolaanse eilanden</a> omvatten, liggen vlak voor de kust van Venezuela. Aangenomen wordt dat ze evenals de bovenwindse eilanden van vulkanische oorsprong zijn, maar alleen de oudste gesteenten zijn vulkanisch en het grootste deel van de eilanden bestaat uit <a href="/wiki/Kalksteen" title="Kalksteen">kalkachtig</a> gesteente. Het klimaat op het westelijke deel van deze eilanden is vergelijkbaar met dat van het nabijgelegen vasteland, semi-aride tot aride. Bonaire heeft een BS-klimaat (<a href="/wiki/Steppeklimaat" title="Steppeklimaat">steppeklimaat</a>) in de classificatie van Köppen. </p><p>De eilanden <a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a> en <a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a> behoren tot de <a href="/wiki/Bovenwindse_Eilanden_(Kleine_Antillen)" title="Bovenwindse Eilanden (Kleine Antillen)">bovenwindse eilanden</a> van de <a href="/wiki/Kleine_Antillen" title="Kleine Antillen">Kleine Antillen</a>. Deze bovenwindse eilanden, waartoe ook <a href="/wiki/Sint_Maarten_(Caribisch_eiland)" title="Sint Maarten (Caribisch eiland)">Sint Maarten</a> behoort, vormen een langgerekte groep, die zich uitstrekt tussen <a href="/wiki/Puerto_Rico_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Puerto Rico (hoofdbetekenis)">Puerto Rico</a> en de <a href="/wiki/Venezuela" title="Venezuela">Venezolaanse</a> kust. De groep bestaat uit twee bogen, die zijn ontstaan door <a href="/wiki/Subductie" title="Subductie">subductie</a> van de <a href="/wiki/Zuid-Amerikaanse_Plaat" title="Zuid-Amerikaanse Plaat">Zuid-Amerikaanse Plaat</a> onder de <a href="/wiki/Caribische_Plaat" title="Caribische Plaat">Caribische Plaat</a>. De eilanden hebben hun ontstaan dan ook te danken aan <a href="/wiki/Vulkanisme" title="Vulkanisme">vulkanische activiteit</a>. De binnenste boog, waartoe Sint Eustatius en Saba behoren, is vulkanisch nog enigszins actief. De beide eilanden worden gedomineerd door een <a href="/wiki/Slapende_vulkaan" title="Slapende vulkaan">slapende vulkaan</a> die het hoogste punt van ieder van de eilanden vormt. <a href="/wiki/The_Quill" title="The Quill">The Quill</a> op Sint Eustatius heeft een hoogte van 601 meter en het hoogste punt van Saba, <a href="/wiki/Mount_Scenery" title="Mount Scenery">Mount Scenery</a>, is met 887 meter ook het hoogste punt op Nederlands grondgebied (en in het gehele Koninkrijk der Nederlanden). </p><p>Het klimaat op de twee Bovenwindse eilanden kan, afhankelijk van de hoogte, in de <a href="/wiki/Klimaatclassificatie_van_K%C3%B6ppen" title="Klimaatclassificatie van Köppen">klimaatclassificatie van Köppen</a> worden ingedeeld als Aw (<a href="/wiki/Tropisch_savanneklimaat" title="Tropisch savanneklimaat">tropisch savanneklimaat</a>) in de laaggelegen gebieden tot Am (<a href="/wiki/Moessonklimaat" title="Moessonklimaat">moessonklimaat</a>) in de hoger gelegen gebieden, met Af (<a href="/wiki/Tropisch_regenwoudklimaat" title="Tropisch regenwoudklimaat">tropisch regenwoudklimaat</a>) op Mount Scenery en wellicht ook op The Quill.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Nederland" title="Geschiedenis van Nederland">geschiedenis van Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <table class="toccolours" style="width:270px; margin:1em 0em 1em 1em; float:right; clear:right; font-size:85%;"> <tbody><tr> <td style="text-align:center;"><b><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Nederland" title="Geschiedenis van Nederland">Geschiedenis van Nederland</a></b><br /> <p><b><a href="/wiki/Tijdlijn_van_de_Nederlandse_geschiedenis" title="Tijdlijn van de Nederlandse geschiedenis">Tijdlijn</a></b> · <b><a href="/wiki/Bibliografie_van_de_geschiedenis_der_Nederlanden" title="Bibliografie van de geschiedenis der Nederlanden">Bibliografie</a></b> </p> </td></tr> <tr> <td> <hr /> </td></tr> <tr> <td style="vertical-align:top; text-align:center;"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Pieter_Bruegel_d._%C3%84._093.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Pieter_Bruegel_d._%C3%84._093.jpg/250px-Pieter_Bruegel_d._%C3%84._093.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Pieter_Bruegel_d._%C3%84._093.jpg/375px-Pieter_Bruegel_d._%C3%84._093.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Pieter_Bruegel_d._%C3%84._093.jpg/500px-Pieter_Bruegel_d._%C3%84._093.jpg 2x" data-file-width="3200" data-file-height="2123" /></a><figcaption></figcaption></figure><i>Winterlandschap met schaatsers en vogelknip</i>, <a href="/wiki/Pieter_Bruegel_de_Oude" title="Pieter Bruegel de Oude">Pieter Bruegel de Oude</a>, 1565 </td></tr> <tr> <td> <hr /> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:left; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%;"><b>Naar chronologie</b></div> <div class="mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/Prehistorisch_Nederland" title="Prehistorisch Nederland">Prehistorie</a></li> <li><a href="/wiki/Bronstijd_in_Nederland" title="Bronstijd in Nederland">Bronstijd</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlandse_ijzertijd" class="mw-redirect" title="Nederlandse ijzertijd">IJzertijd</a></li> <li><a href="/wiki/Romeinen_in_Nederland" title="Romeinen in Nederland">Romeinse tijd</a></li> <li><a href="/wiki/Frankische_tijd_in_de_Nederlanden" title="Frankische tijd in de Nederlanden">Frankische tijd</a></li> <li><a href="/wiki/Volksverhuizing_in_de_Lage_Landen_(Frankische_Tijd)" class="mw-redirect" title="Volksverhuizing in de Lage Landen (Frankische Tijd)">Volksverhuizing</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_opkomst_van_vorstendommen_en_steden_in_de_Lage_Landen" title="Geschiedenis van de opkomst van vorstendommen en steden in de Lage Landen">Opkomst van steden en vorstendommen</a></li> <li><a href="/wiki/De_Nederlanden_in_de_Middeleeuwen" class="mw-redirect" title="De Nederlanden in de Middeleeuwen">Middeleeuwen</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_Bourgondische_Nederlanden" class="mw-redirect" title="Geschiedenis van de Bourgondische Nederlanden">Geschiedenis van de Bourgondische Nederlanden</a></li> <li><a href="/wiki/Habsburgse_tijd" class="mw-redirect" title="Habsburgse tijd">Habsburgse tijd</a> <ul><li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_Habsburgse_Nederlanden" class="mw-redirect" title="Geschiedenis van de Habsburgse Nederlanden">Geschiedenis van de Habsburgse Nederlanden</a></li> <li><a href="/wiki/Zeventien_Provinci%C3%ABn" title="Zeventien Provinciën">Zeventien Provinciën</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_Spaanse_Nederlanden" title="Geschiedenis van de Spaanse Nederlanden">Geschiedenis van de Spaanse Nederlanden</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Nederlandse_Opstand" title="Nederlandse Opstand">Nederlandse Opstand</a>/<a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a></li> <li><a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a> <ul><li><a href="/wiki/Gouden_Eeuw_(Nederland)" title="Gouden Eeuw (Nederland)">Gouden Eeuw</a></li> <li><a href="/wiki/Patriotten" title="Patriotten">Patriotten</a></li> <li><a href="/wiki/Oranjerestauratie" title="Oranjerestauratie">Oranjerestauratie</a></li> <li><a href="/wiki/Bataafse_Revolutie" title="Bataafse Revolutie">Bataafse Revolutie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Franse_tijd_in_Nederland" class="mw-redirect" title="Franse tijd in Nederland">Franse tijd</a></li> <li><a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Nederland_(1830-1917)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geschiedenis van Nederland (1830-1917) (de pagina bestaat niet)">1830-1917</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nederland_in_het_interbellum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nederland in het interbellum (de pagina bestaat niet)">Interbellum</a></li> <li><a href="/wiki/Nederland_in_de_Tweede_Wereldoorlog" title="Nederland in de Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eigentijdse_geschiedenis_van_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eigentijdse geschiedenis van Nederland (de pagina bestaat niet)">Eigentijdse geschiedenis</a></li></ul></div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:left; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%;"><b>Naar onderwerp</b></div> <div class="mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Constitutionele_geschiedenis_van_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constitutionele geschiedenis van Nederland (de pagina bestaat niet)">Constitutionele geschiedenis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Economische_geschiedenis_van_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economische geschiedenis van Nederland (de pagina bestaat niet)">Economische geschiedenis</a></li> <li><a href="/wiki/Portaal:Fascisme_en_nationaalsocialisme_in_Nederland" title="Portaal:Fascisme en nationaalsocialisme in Nederland">Fascisme en nationaalsocialisme</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlandse_cinema" title="Nederlandse cinema">Nederlandse film</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_het_Fries&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geschiedenis van het Fries (de pagina bestaat niet)">Geschiedenis van het Fries</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kunstgeschiedenis_van_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kunstgeschiedenis van Nederland (de pagina bestaat niet)">Kunstgeschiedenis</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlandse_literatuur" title="Nederlandse literatuur">Literatuurgeschiedenis</a></li> <li><a href="/wiki/Monarchie_in_Nederland" title="Monarchie in Nederland">Geschiedenis van de monarchie</a></li> <li>Maritieme geschiedenis <ul><li><a href="/wiki/Maritieme_geschiedenis_van_de_Nederlanden:_van_de_prehistorie_tot_1585" title="Maritieme geschiedenis van de Nederlanden: van de prehistorie tot 1585">Van de prehistorie tot 1585</a></li> <li><a href="/wiki/Maritieme_geschiedenis_van_Nederland" title="Maritieme geschiedenis van Nederland">Van 1585 tot heden</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Militaire_geschiedenis_van_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Militaire geschiedenis van Nederland (de pagina bestaat niet)">Militaire geschiedenis</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_het_Nederlands" title="Geschiedenis van het Nederlands">Geschiedenis van het Nederlands</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_het_onderwijs_in_Nederland" title="Geschiedenis van het onderwijs in Nederland">Geschiedenis van het onderwijs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_de_rechterlijke_macht_in_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geschiedenis van de rechterlijke macht in Nederland (de pagina bestaat niet)">Rechterlijke macht</a></li> <li><a href="/wiki/Ontstaan_van_de_Nederlandse_ondergrond" title="Ontstaan van de Nederlandse ondergrond">Ontstaan van de Nederlandse ondergrond</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sociale_geschiedenis_van_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sociale geschiedenis van Nederland (de pagina bestaat niet)">Sociale geschiedenis</a></li> <li><a href="/wiki/Strijd_tegen_het_water" class="mw-redirect" title="Strijd tegen het water">Strijd tegen het water</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_Nederlandse_televisie" title="Geschiedenis van de Nederlandse televisie">Televisiegeschiedenis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nederlandse_uitvindingen_en_ontdekkingen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nederlandse uitvindingen en ontdekkingen (de pagina bestaat niet)">Uitvindingen en ontdekkingen</a></li></ul> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:left; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%;"><b>Naar overzeese gebieden</b></div> <div class="mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Aruba" title="Geschiedenis van Aruba">Aruba</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_Nederlandse_Antillen" title="Geschiedenis van de Nederlandse Antillen">Nederlandse Antillen</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlands-Indi%C3%AB" title="Nederlands-Indië">Nederlands-Indië</a></li> <li><a href="/wiki/Nieuw-Nederland" title="Nieuw-Nederland">Noord-Amerika</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlands-Guiana" title="Nederlands-Guiana">Suriname</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlandse_Kaapkolonie" title="Nederlandse Kaapkolonie">Zuid-Afrika</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlandse_koloni%C3%ABn" title="Nederlandse koloniën">Koloniën algemeen</a></li></ul> </div></div> </td></tr> <tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:left; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:left; font-size:105%;"><b>Naar provincie</b></div> <div class="mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Drenthe" title="Geschiedenis van Drenthe">Drenthe</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Flevoland" title="Geschiedenis van Flevoland">Flevoland</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Friesland" title="Geschiedenis van Friesland">Friesland</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Gelderland" title="Geschiedenis van Gelderland">Gelderland</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Groningen" title="Geschiedenis van Groningen">Groningen</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Limburg" title="Geschiedenis van Limburg">Limburg</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Noord-Brabant" title="Geschiedenis van Noord-Brabant">Noord-Brabant</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Noord-Holland" title="Geschiedenis van Noord-Holland">Noord-Holland</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Overijssel" title="Geschiedenis van Overijssel">Overijssel</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_provincie_Utrecht" title="Geschiedenis van de provincie Utrecht">Utrecht</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Zeeland" title="Geschiedenis van Zeeland">Zeeland</a></li> <li><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Zuid-Holland" title="Geschiedenis van Zuid-Holland">Zuid-Holland</a></li></ul> </div></div> </td></tr> <tr> <td> <hr /> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center;"><b>Portaal</b>  <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>  <b><a href="/wiki/Portaal:Nederland" title="Portaal:Nederland">Nederland</a></b><br /><b>Portaal</b>  <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>  <b><a href="/wiki/Portaal:Geschiedenis" title="Portaal:Geschiedenis">Geschiedenis</a></b> </td></tr></tbody></table> <p>De bewoningsgeschiedenis van Nederland is sterk verbonden met het <a href="/wiki/Ontstaan_van_de_Nederlandse_ondergrond" title="Ontstaan van de Nederlandse ondergrond">ontstaan van de Nederlandse ondergrond</a>. De omgeving veranderde niet alleen door de verdrinkingsgeschiedenis van de <a href="/wiki/Schelde_(rivier)" title="Schelde (rivier)">Schelde</a>, <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a>, <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a> en <a href="/wiki/Eems" title="Eems">Eems</a> tijdens het <a href="/wiki/Holoceen" title="Holoceen">Holoceen</a>, maar andersom is bewoning van grote invloed geweest op het huidige Nederlandse landschap met <a href="/wiki/Polder_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Polder (hoofdbetekenis)">polders</a> en <a href="/wiki/Dijk_(waterkering)" title="Dijk (waterkering)">dijken</a>, met name in de laatste 1000 jaar. </p><p>De <a href="/wiki/Dilemma_van_de_collectieve_actie" title="Dilemma van de collectieve actie">noodgedwongen collectiviteit</a> zorgde voor een bestuur en mentaliteit die mede bijdroegen tot het latere succes van de Nederlandse <a href="/wiki/Handel_(economie)" title="Handel (economie)">handel</a>, waarbij ook de geografisch gunstige ligging aan zee en waterwegen van groot belang was. De Nederlandse gewesten hebben door de geschiedenis heen wisselende onderlinge relaties gehad, soms samenwerkend, soms rivaliserend. Belangrijke keerpunten zijn de <a href="/wiki/Nederlandse_Opstand" title="Nederlandse Opstand">Opstand</a> met zijn <a href="/wiki/Plakkaat_van_Verlatinghe" title="Plakkaat van Verlatinghe">onafhankelijkheidsverklaring</a> die voorafging aan een periode van grote voorspoed, een lange periode van verval en in 1795 de <a href="/wiki/Franse_revolutionaire_en_napoleontische_oorlogen" title="Franse revolutionaire en napoleontische oorlogen">Franse inval</a> die het einde betekende van de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek</a>. Als het <a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a> bestaat Nederland sinds 1814 en in min of meer de huidige vorm vanaf 1830 na de <a href="/wiki/Belgische_Revolutie" title="Belgische Revolutie">Belgische Revolutie</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pre-_en_protohistorie">Pre- en protohistorie</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Prehistorisch_Nederland" title="Prehistorisch Nederland">prehistorisch Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Met het einde van de laatste <a href="/wiki/Glaciaal_(tijdperk)" title="Glaciaal (tijdperk)">ijstijd</a> begon het huidige <a href="/wiki/Geologisch_tijdperk" title="Geologisch tijdperk">tijdperk</a>, het <a href="/wiki/Holoceen" title="Holoceen">Holoceen</a> (9700 v.Chr. - heden). Hierin steeg de temperatuur met een <a href="/wiki/Zeespiegelstijging" title="Zeespiegelstijging">zeespiegelstijging</a> tot gevolg en het volstromen van de Noordzee. De moerassige <a href="/wiki/Rivierdelta" title="Rivierdelta">rivierdelta</a> die later Nederland genoemd zou worden, was echter nog weinig aantrekkelijk en bewoning bleef aanvankelijk beperkt tot passerende <a href="/wiki/Jager-verzamelaar" title="Jager-verzamelaar">jager-verzamelaars</a>. Vanuit <a href="/wiki/Zuidwest-Azi%C3%AB" title="Zuidwest-Azië">Zuidwest-Azië</a> verspreidde de <a href="/wiki/Landbouw" title="Landbouw">landbouw</a> zich tussen 8000 en 6700 jaar geleden over geheel Europa. Als randgebied begon het <a href="/wiki/Neolithicum" title="Neolithicum">neolithicum</a> in de delta relatief laat en dan nog vooral op de hogere <a href="/wiki/L%C3%B6ss" title="Löss">lössgronden</a>. Nederzettingen begonnen zich te vormen, maar steden zoals die zich in het centrum van de <a href="/wiki/Oude_Wereld" title="Oude Wereld">oude wereld</a> voorzichtig begonnen te vormen, waren nog ver weg. </p><p>Door de introductie van nieuwe technologieën als <a href="/wiki/Metaalbewerking" title="Metaalbewerking">metaalbewerking</a> kon voedsel efficiënter vergaard worden, wat een elite vrijmaakte die zich bezighield met andere zaken. De belangrijkste specialisatie was die van <a href="/wiki/Animisme_(religie)" title="Animisme (religie)">spirituele leiders</a> die gevaren konden duiden of zelfs afwenden. Rondom hen ontstonden centra van toenemende <a href="/wiki/Welvaart" title="Welvaart">welvaart</a>, aanvankelijk om de goden tevreden te stellen. Ter bescherming werden tijdelijk krijgers als leider aangesteld die echter gaandeweg meer macht verkregen. Relatief <a href="/wiki/Egalitarisme" title="Egalitarisme">egalitaire</a> samenlevingen werden op die manier <a href="/wiki/Adel_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Adel (hoofdbetekenis)">adellijk</a> met een aristocratisch bestuur. Dit gold onder meer voor de <a href="/wiki/Kelten" title="Kelten">Kelten</a> voor wie het latere Nederland een randgebied was en de <a href="/wiki/La_T%C3%A8ne-periode" title="La Tène-periode">La Tène-cultuur</a> daarna (ca. 450 v.Chr. tot de <a href="/wiki/Romeinen_in_Nederland" title="Romeinen in Nederland">Romeinse periode</a> in de eerste eeuw v.Chr.). Aangetrokken door Keltische welvaart, trokken in de tweede eeuw voor Christus <a href="/wiki/Germanen" title="Germanen">Germanen</a> – waarvan overigens het onderscheid met de Kelten niet goed duidelijk is – naar het westen. </p><p>Met de komst van de Romeinen in 57 v.Chr. begon de <a href="/wiki/Protohistorie" title="Protohistorie">protohistorie</a> van de <a href="/wiki/Lage_Landen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Lage Landen (hoofdbetekenis)">Lage Landen</a>. Na aanvankelijke pogingen om het rijk uit te breiden tot aan de <a href="/wiki/Elbe_(rivier)" title="Elbe (rivier)">Elbe</a>, werd vanaf 47 n.Chr. de <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a> de noordgrens of <i><a href="/wiki/Limes_(Romeinse_Rijk)" title="Limes (Romeinse Rijk)">limes</a></i>. Na de onderdrukking van de <a href="/wiki/Bataafse_Opstand" title="Bataafse Opstand">Bataafse Opstand</a> in het <a href="/wiki/Vierkeizerjaar" title="Vierkeizerjaar">vierkeizerjaar</a> (68-69) was het gedurende twee eeuwen, tot ongeveer 250, rustig in de Rijnprovincies. Met de opname in het Romeinse Rijk brak een periode van economische expansie en sterke bevolkingstoename, de <i><a href="/wiki/Pax_Romana" title="Pax Romana">pax Romana</a></i>, aan. Door de uitbreiding van het wegennet en de scheepvaart nam de <a href="/wiki/Vervoer" title="Vervoer">mobiliteit</a> en daarmee de handel toe, geholpen door de toenemende beschikbaarheid van <a href="/wiki/Munt_(betaalmiddel)" title="Munt (betaalmiddel)">muntgeld</a>. Het <a href="/wiki/Romeinse_religie" title="Romeinse religie">Romeinse pantheon</a> werd geïntroduceerd, maar voordat het <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christendom</a> de overheersende godsdienst werd, was er vooral een mengelmoes van <a href="/wiki/Heidendom" title="Heidendom">heidense culten</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Middeleeuwen_(400-1500)"><span id="Middeleeuwen_.28400-1500.29"></span>Middeleeuwen (400-1500)</h3></div> <p>De Germaanse druk op de limes nam echter toe. De <a href="/wiki/Grote_Volksverhuizing" title="Grote Volksverhuizing">volksverhuizingen</a>, die al met al zo'n twee eeuwen duurden, luidden een periode van instabiliteit in. In 406 werd de Rijngrens doorbroken. Er volgde een periode van neergang, waarvan het Romeinse Rijk zich niet meer herstelde en versnippering van Europa die tot op heden herkenbaar is. De bevolking en de handel namen af; geld raakte in onbruik. </p><p>Keizer <a href="/wiki/Karel_de_Grote_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Karel de Grote (hoofdbetekenis)">Karel de Grote</a> (768-814) wist naast de <a href="/wiki/Friezen" title="Friezen">Friezen</a> in het noorden uiteindelijk ook de <a href="/wiki/Saksen_(volk)" title="Saksen (volk)">Saksen</a> in het oosten aan zich te onderwerpen; de <a href="/w/index.php?title=Tweede_kerstening&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tweede kerstening (de pagina bestaat niet)">tweede kerstening</a> vond plaats. In de volgende eeuwen zou het christelijk geloof zich aanpassen en volledig doordringen in de samenleving. Onder Karel de Grote waren de Lage Landen geen randgebied meer, maar lagen zij nabij het centrum van het <a href="/wiki/Frankische_Rijk" title="Frankische Rijk">Frankische rijk</a>. </p><p>Het <a href="/wiki/Leenstelsel_(bestuursvorm)" title="Leenstelsel (bestuursvorm)">leenstelsel</a> – waarbij <a href="/wiki/Vazal" title="Vazal">vazallen</a> bij ontbreken van een <a href="/wiki/Geldeconomie" class="mw-redirect" title="Geldeconomie">geldeconomie</a> beloond werden door hun grond in leen te geven – verzwakte het centraal gezag. Ten gevolge van invallen van de <a href="/wiki/Vikingen" title="Vikingen">Vikingen</a> en delingen van het <a href="/wiki/Frankische_Rijk" title="Frankische Rijk">Frankische Rijk</a> was het een instabiele periode. In de tiende eeuw kwam er een einde aan de invasies van Europa door Vikingen, <a href="/wiki/Moren" title="Moren">Moren</a> en Aziatische <a href="/wiki/Steppevolk" title="Steppevolk">steppevolkeren</a>. De hierop volgende stabiliteit had vanaf de elfde eeuw een expansiebeweging tot gevolg. Venen en moerassen werden drooggelegd, bossen gerooid en grond werd ontgonnen. Door verbeteringen in de landbouw konden meer mensen zich aan het primaire productieproces onttrekken </p><p>Nu de dreiging van buitenaf was weggevallen, richtte de klasse van krijgers zich tegen elkaar en de lokale bevolking. Een aantal feodale heren wist hun gezag uit te breiden ten koste van hun buren. Uit een onoverzichtelijke lappendeken van gebiedjes ontwikkelden zich wereldlijke en geestelijke <a href="/wiki/Landsheerlijkheid" title="Landsheerlijkheid">landsheerlijkheden</a>. Het <a href="/wiki/Graafschap_Vlaanderen" title="Graafschap Vlaanderen">graafschap Vlaanderen</a> onder de aanvankelijk zwakke koning van <a href="/wiki/Koninkrijk_Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Koninkrijk Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> was lange tijd het belangrijkste gewest. In <a href="/wiki/Neder-Lotharingen" class="mw-redirect" title="Neder-Lotharingen">Lotharingen</a> was de <a href="/wiki/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Duitse</a> keizer een stuk machtiger, doordat hij met het <a href="/wiki/Rijkskerkenstelsel" title="Rijkskerkenstelsel">rijkskerkenstelsel</a> bisschoppen met wereldlijke macht bedeelde en daarmee dynastievorming tegenging. Desondanks groeiden de wereldlijke landsheerlijkheden vanaf ca. 1100 uit tot praktisch onafhankelijke vorstendommen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Verovering_van_Rhenen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Verovering_van_Rhenen.jpg/260px-Verovering_van_Rhenen.jpg" decoding="async" width="260" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Verovering_van_Rhenen.jpg/390px-Verovering_van_Rhenen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Verovering_van_Rhenen.jpg/520px-Verovering_van_Rhenen.jpg 2x" data-file-width="743" data-file-height="960" /></a><figcaption><i>De verovering van <a href="/wiki/Rhenen" title="Rhenen">Rhenen</a> door <a href="/wiki/Johan_II_van_Kleef" title="Johan II van Kleef">Jan II van Kleef</a> in 1499</i>, Meester van Rhenen<br />De hertogen, graven en andere heren betwistten de zwakke macht van de <a href="/wiki/Koning_van_Duitsland" title="Koning van Duitsland">keizer</a>, maar ook elkaar. De relatieve onafhankelijkheid ten opzichte van de keizer was voor het gewone volk niet noodzakelijkerwijs een zegen.</figcaption></figure> <p>De <a href="/wiki/Bevolkingsgroei" title="Bevolkingsgroei">bevolkingsgroei</a> in deze periode had zijn weerslag op de handel en daarmee op de <a href="/wiki/Stad" title="Stad">steden</a>, die vooral door hun muren een machtsfactor van betekenis werden. Dit was het begin van de afbraak van het feodale stelsel. De steden waren niet alleen een inkomstenbron voor de landsheer, maar werden later ook een concurrerende machtsfactor. In gebieden met weinig steden bleef de <a href="/wiki/Adel_(klasse)" class="mw-redirect" title="Adel (klasse)">adel</a> echter nog eeuwenlang een belangrijke rol spelen. Er ontstond een structuur om het werk aan de <a href="/wiki/Dijk_(waterkering)" title="Dijk (waterkering)">dijken</a> en <a href="/wiki/Sluis_(waterbouwkunde)" title="Sluis (waterbouwkunde)">sluizen</a> te coördineren, waartoe <a href="/wiki/Waterschap_(Nederland)" title="Waterschap (Nederland)">waterschappen</a> en heemraadschappen werden opgericht. Door dit alles veranderde de sociale en economische structuur en kon men zich ook gaan richten op de visserij, de <a href="/wiki/Lakenindustrie" class="mw-redirect" title="Lakenindustrie">lakennijverheid</a> en overzeese handel. Met de groeiende macht van de <a href="/wiki/Burgerij" title="Burgerij">burgerij</a> werd het culturele monopolie van de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Kerk</a> doorbroken. Tijdens deze <a href="/wiki/Renaissance_van_de_twaalfde_eeuw" title="Renaissance van de twaalfde eeuw">renaissance van de twaalfde eeuw</a>, de culturele opleving in deze periode, werden ook de eerste <a href="/wiki/School_(instelling)" title="School (instelling)">scholen</a> en <a href="/wiki/Universiteit" title="Universiteit">universiteiten</a> gesticht. </p><p>De veertiende eeuw was voor Europa een periode van crises in velerlei opzicht, met onder andere de <a href="/wiki/Zwarte_Dood" title="Zwarte Dood">Zwarte Dood</a> (1347-1351) en de <a href="/wiki/Honderdjarige_Oorlog" title="Honderdjarige Oorlog">Honderdjarige Oorlog</a>. In economisch opzicht was er zelfs sprake van een algemene malaise die tot ca. 1475 duurde. Voor de Nederlanden ging dit echter niet op en was er eerder sprake van economische expansie. </p><p>De expansiedrang van de landsheren uitte zich in verscheidene onderlinge oorlogen, maar vooral de <a href="/wiki/Huwelijkspolitiek" title="Huwelijkspolitiek">huwelijkspolitiek</a> zorgde ervoor – vaak door toevalligheden – dat grote delen van de Lage Landen onder buitenlandse vorstenhuizen vielen. Het succes van de huwelijkspolitiek bleek vooral bij de hertogen van <a href="/wiki/Hertogdom_Bourgondi%C3%AB" title="Hertogdom Bourgondië">Bourgondië</a>. Die wisten tussen 1384 en 1428 een aantal noordelijke en vrijwel alle zuidelijke gebieden voor het eerst sinds de Karolingische tijd te verenigen. </p><p>Onder de <a href="/wiki/Bourgondische_tijd" class="mw-redirect" title="Bourgondische tijd">Bourgondiërs</a> werd getracht meer greep te krijgen op de <a href="/wiki/Particularisme" title="Particularisme">particularistische</a> gewesten. Ondanks de interne zwakheden en lokaal opspelende onrust profiteerden de gewesten van het wegvallen van de onderlinge rivaliteit van de voorgaande eeuwen en begon er een periode van welvaart. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Van_Spaanse_overheersing_naar_onafhankelijkheid_(16e_eeuw)"><span id="Van_Spaanse_overheersing_naar_onafhankelijkheid_.2816e_eeuw.29"></span>Van Spaanse overheersing naar onafhankelijkheid (16e eeuw)</h3></div> <p>Ook voor de <a href="/wiki/Habsburgers" class="mw-redirect" title="Habsburgers">Habsburgers</a> daarna waren de economische sterke Nederlanden van belang. Onder <a href="/wiki/Keizer_Karel_V" title="Keizer Karel V">keizer Karel V</a> (1515-1555) werd het gebied onderdeel van het <a href="/wiki/Spaanse_Rijk" title="Spaanse Rijk">Spaanse wereldrijk</a>. Het zwaartepunt verschoof naar vooral Spanje, waarbij het bestuur van de Nederlanden werd overgelaten aan een <a href="/wiki/Landvoogd" title="Landvoogd">landvoogd</a>. Dat de Nederlanden deel uitmaakten van het Habsburgse rijk betekende ook dat deze gewesten betrokken raakten in reeds lang aan de gang zijnde <a href="/wiki/Italiaanse_Oorlogen" title="Italiaanse Oorlogen">Italiaanse Oorlogen</a> tussen Frankrijk en de Habsburgers. Frankrijk zag zich, nadat Karel V ook koning van <a href="/wiki/Spanje_(personele_unie)" title="Spanje (personele unie)">Spanje</a> geworden was, voor een groot deel omsingeld door het <a href="/wiki/Huis_Habsburg" title="Huis Habsburg">huis Habsburg</a>. De Italiaanse Oorlogen beheersten de Europese politiek tot aan 1559 en de Frans-Habsburgse rivaliteit nog twee eeuwen langer. De zogenoemde <a href="/wiki/Zeventien_Provinci%C3%ABn" title="Zeventien Provinciën">XVII Provinciën</a> werden in deze periode tot een vergaand onafhankelijke eenheid gemaakt. </p><p>De protestantse <a href="/wiki/Reformatie" title="Reformatie">reformatie</a> sloeg vanaf het midden van de eeuw aan in dit gebied, dat al lang een kritische houding aannam ten opzichte van de rooms-katholieke kerk. In economisch en <a href="/wiki/Demografie" title="Demografie">demografisch</a> opzicht was er vanaf het einde van de vijftiende eeuw sprake van een sterke groei. De oorlogen, met hoge belastingen en handelsblokkades als gevolg, drukten echter zwaar op de bevolking. Deze keer kwam er door de reformatie en vooral de harde vervolging daarvan nog een nieuwe factor bij. Dit explosieve mengsel zou leiden tot de <a href="/wiki/Nederlandse_Opstand" title="Nederlandse Opstand">Opstand</a>, ook wel aangeduid als de Tachtigjarige Oorlog. De eerste opstand in 1567-1568 kon nog de kop ingedrukt worden, maar het harde beleid riep opnieuw veel weerstand op. Op 1 april 1572 slaagden de <a href="/wiki/Geuzen_(Tachtigjarige_Oorlog)" title="Geuzen (Tachtigjarige Oorlog)">geuzen</a> erin om <a href="/wiki/Inname_van_Den_Briel" title="Inname van Den Briel">Den Briel in te nemen</a> en begon een tweede opstand. </p><p>Op 26 juli 1581 werd door de <a href="/wiki/Staten-Generaal_van_de_Nederlanden" title="Staten-Generaal van de Nederlanden">Staten-Generaal van de Nederlanden</a> het op 22 juli opgestelde <a href="/wiki/Plakkaat_van_Verlatinghe" title="Plakkaat van Verlatinghe">Plakkaat van Verlatinghe</a> ondertekend. Hierin werd <a href="/wiki/Filips_II_van_Spanje" title="Filips II van Spanje">Filips II</a> afgezworen als Heer der Nederlanden. Het kan worden gezien als de <a href="/wiki/Onafhankelijkheidsverklaring" title="Onafhankelijkheidsverklaring">onafhankelijkheidsverklaring</a> van de Nederlanden.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Deze daad volgde op de <a href="/wiki/Unie_van_Utrecht_(1579)" title="Unie van Utrecht (1579)">Unie van Utrecht</a> in <a href="/wiki/1579" title="1579">1579</a>. De <a href="/wiki/Beleg_van_Antwerpen_(1584-1585)" title="Beleg van Antwerpen (1584-1585)">Val van Antwerpen</a> in 1585 bezegelde daarna in militaire zin de scheiding van de noordelijke en zuidelijke Nederlanden. Bij gebrek aan een geschikte andere landsheer ontstond in 1588 de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_Republiek_(17e_en_18e_eeuw)"><span id="De_Republiek_.2817e_en_18e_eeuw.29"></span>De Republiek (17e en 18e eeuw)</h3></div> <p>Geholpen door de <i><a href="/wiki/Imperial_overstretch" title="Imperial overstretch">imperial overstretch</a></i> die Spanje ondervond, kon de Republiek voorkomen heroverd te worden. Sterker nog, het wist maximaal te profiteren van het verschuiven van het economisch middelpunt van de <a href="/wiki/Middellandse_Zee" title="Middellandse Zee">Middellandse Zee</a> naar <a href="/wiki/West-Europa" title="West-Europa">West-Europa</a>. Waar de noordelijke Nederlanden eerder in de schaduw stonden van de zuidelijke gewesten, nam Amsterdam na de val en blokkade van Antwerpen de plaats over als handelscentrum van Europa, terwijl <a href="/wiki/Graafschap_Holland" title="Graafschap Holland">Holland</a> de scheepvaart in Europa beheerste. Hoewel de winsten vooral in de Europese handel werden bereikt met vooral de <a href="/wiki/Moedernegotie" title="Moedernegotie">moedernegotie</a>, de handel op de <a href="/wiki/Oostzee" title="Oostzee">Oostzee</a>, wist ook de <a href="/wiki/Vereenigde_Oostindische_Compagnie" title="Vereenigde Oostindische Compagnie">Vereenigde Oostindische Compagnie</a> (VOC) grote winsten te bereiken voor de aandeelhouders. De welvaart die hiermee verkregen werd, ging gepaard met verschrikkingen tegen de lokale bevolking. Zo liet <a href="/wiki/Jan_Pieterszoon_Coen" title="Jan Pieterszoon Coen">Jan Pieterszoon Coen</a> in 1621 vrijwel alle inwoners van de <a href="/wiki/Genocide_op_Banda" class="mw-redirect" title="Genocide op Banda">Banda-eilanden uitmoorden</a>. </p><p>De daaropvolgende <a href="/wiki/Gouden_Eeuw_(Nederland)" title="Gouden Eeuw (Nederland)">Gouden Eeuw</a> was een periode met een grotere politieke, culturele en economische betekenis dan ooit daarvoor of daarna in de Nederlanden. Vooral de <a href="/wiki/Hollandse_School" title="Hollandse School">oude Hollandse meesters</a> in de schilderkunst kenmerkten de bloei van deze periode. Deze periode zag echter ook het begin van de latere <a href="/wiki/Nederlandse_koloni%C3%ABn" title="Nederlandse koloniën">Nederlandse koloniën</a>, waarbij de Republiek na een reeks veroveringen op de Portugezen ook een aandeel had in de <a href="/wiki/Trans-Atlantische_slavenhandel" title="Trans-Atlantische slavenhandel">trans-Atlantische slavenhandel</a>. Handelsroutes van Afrikaanse slaven liepen in de zeventiende eeuw grotendeels via <a href="/wiki/Elmina" title="Elmina">Elmina</a> in <a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a> (Goudkust) naar <a href="/wiki/Suriname" title="Suriname">Suriname</a>, <a href="/wiki/Brazili%C3%AB" title="Brazilië">Brazilië</a> en de <a href="/wiki/Caribische_eilanden" class="mw-redirect" title="Caribische eilanden">Caribische eilanden</a>. Elmina werd in 1637 veroverd, <a href="/wiki/Santo_Antonio_de_Axim" title="Santo Antonio de Axim">Axim</a> in 1642. In 1641 werd onder aanvoering van <a href="/wiki/Cornelis_Jol" title="Cornelis Jol">Pieter Cornelisz. Jol</a> ook <a href="/wiki/Angola_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Angola (hoofdbetekenis)">Angola</a> veroverd. Naar schatting werden zo ruim 550.000 mensen in slavernij naar Amerika gebracht door Hollandse schepen.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 05 november 2023 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> Deze reizen waren veelal onder erbarmelijke omstandigheden waarbij mensen onderweg stierven. Naast de persoonlijke ontberingen had dit ook een ontwrichtende uitwerking op de Afrikaanse samenlevingen. Schattingen over de directe winstgevendheid lopen uiteen, maar zonder slavernij was de kolonisatie van Amerika geheel anders verlopen. Ook in Aziatische slaven werd veelvuldig gehandeld. De slaaf was in de economie van het Nederlandse koloniale rijk in de Gouden Eeuw onmisbaar als arbeidskracht; in de tweede helft van de zeventiende eeuw bestond de helft van de inwoners van Batavia uit onvrijen.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Door het economische overwicht kon Holland de <a href="/wiki/Staten-Generaal_van_de_Nederlanden" title="Staten-Generaal van de Nederlanden">Staten-Generaal</a> domineren. Zodra de belangen van Holland en <a href="/wiki/Huis_Oranje-Nassau" title="Huis Oranje-Nassau">Oranje</a> niet meer overeenkwamen, kon dit het bestuur volledig verlammen. Hoewel de overheid protestants was, bestond er <a href="/wiki/Vrijheid_van_geweten" title="Vrijheid van geweten">vrijheid van geweten</a>, maar er was geen vrijheid van <a href="/wiki/Eredienst" title="Eredienst">eredienst</a>. De tolerantie was heel wat groter dan elders in Europa, maar het was een opportunistische keuze, die voorkwam dat men te maken kreeg met een exodus zoals het dogmatische Spanje had meegemaakt. De <a href="/wiki/Burgerij" title="Burgerij">burgerij</a> werd de dominerende klasse, terwijl de invloed van de adel en al eerder van de geestelijkheid verminderde. <a href="/wiki/Regenten" title="Regenten">Regenten</a> begonnen het politieke klimaat te beheersen. </p><p>In 1648 werd de oorlog met Spanje beëindigd, tegen de zin van stadhouder <a href="/wiki/Willem_II_van_Oranje" title="Willem II van Oranje">Willem II</a>. Zijn pogingen de macht naar zich toe te trekken resulteerden na zijn onverwachte dood in 1650 tot het <a href="/wiki/Eerste_Stadhouderloze_Tijdperk" title="Eerste Stadhouderloze Tijdperk">eerste stadhouderloze tijdperk</a>. Dit tijdperk werd binnenlands gekenmerkt door de <a href="/wiki/Ware_vrijheid" title="Ware vrijheid">Ware vrijheid</a> en buitenlands door handelsoorlogen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Hendrik_Willem_Schweickhardt_-_Landschap_met_vissers_en_turfstekende_boeren_in_het_laagveen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Hendrik_Willem_Schweickhardt_-_Landschap_met_vissers_en_turfstekende_boeren_in_het_laagveen.jpg/260px-Hendrik_Willem_Schweickhardt_-_Landschap_met_vissers_en_turfstekende_boeren_in_het_laagveen.jpg" decoding="async" width="260" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Hendrik_Willem_Schweickhardt_-_Landschap_met_vissers_en_turfstekende_boeren_in_het_laagveen.jpg/390px-Hendrik_Willem_Schweickhardt_-_Landschap_met_vissers_en_turfstekende_boeren_in_het_laagveen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Hendrik_Willem_Schweickhardt_-_Landschap_met_vissers_en_turfstekende_boeren_in_het_laagveen.jpg/520px-Hendrik_Willem_Schweickhardt_-_Landschap_met_vissers_en_turfstekende_boeren_in_het_laagveen.jpg 2x" data-file-width="6886" data-file-height="5148" /></a><figcaption><i>Landschap met vissers en turfstekende boeren in het <a href="/wiki/Laagveen" title="Laagveen">laagveen</a></i>, 1783, <a href="/w/index.php?title=Hendrik_Willem_Schweickhardt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hendrik Willem Schweickhardt (de pagina bestaat niet)">Hendrik Willem Schweickhardt</a></figcaption></figure> <p>Grootschalige mechanische <a href="/wiki/Energie_(economie)" title="Energie (economie)">energieopwekking</a> vond voor het eerst plaats met <a href="/wiki/Windmolen" title="Windmolen">wind-</a> en <a href="/wiki/Watermolen_(door_water_aangedreven_molen)" title="Watermolen (door water aangedreven molen)">watermolens</a>. Een belangrijke bijdrage aan de welvaart van de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Verenigde Provinciën</a> tijdens de Gouden Eeuw werd geleverd door <a href="/wiki/Turf_(brandstof)" title="Turf (brandstof)">turf</a>. Het geheel maakte een <a href="/wiki/Proto-industrie" title="Proto-industrie">proto-industrialisatie</a> mogelijk die pas voorbij werd gestreefd met de <a href="/wiki/Industri%C3%ABle_revolutie" title="Industriële revolutie">industriële revolutie</a> in het <a href="/wiki/Koninkrijk_Groot-Brittanni%C3%AB" title="Koninkrijk Groot-Brittannië">Koninkrijk Groot-Brittannië</a>. <a href="/wiki/Koninkrijk_Engeland" title="Koninkrijk Engeland">Engeland</a> en <a href="/wiki/Koninkrijk_Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Koninkrijk Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> waren ondertussen bevrijd van hun interne problemen en eisten hun deel van de handel en scheepvaart. De daaropvolgende <a href="/wiki/Eerste_Engels-Nederlandse_Oorlog" title="Eerste Engels-Nederlandse Oorlog">Eerste Engelse Oorlog</a> werd verloren door de Republiek. Hoewel de <a href="/wiki/Tweede_Engels-Nederlandse_Oorlog" title="Tweede Engels-Nederlandse Oorlog">Tweede Engelse Oorlog</a> overtuigend werd gewonnen en de <a href="/wiki/Staatse_vloot" title="Staatse vloot">Staatse vloot</a> oppermachtig maakte, werd het steeds duidelijker dat de Republiek in de problemen zou komen zodra men de grootmachten niet tegen elkaar wist uit te spelen. Dit bleek in het <a href="/wiki/Rampjaar" class="mw-redirect" title="Rampjaar">Rampjaar</a>. Terwijl de buitenlandse troepen met een verbijsterende snelheid optrokken tot aan de <a href="/wiki/Waterlinie" title="Waterlinie">Waterlinie</a>, werden de <a href="/wiki/Moord_op_de_gebroeders_De_Witt" title="Moord op de gebroeders De Witt">gebroeders De Witt gelyncht</a> in Den Haag, waarna <a href="/wiki/Willem_III_van_Oranje" title="Willem III van Oranje">Willem III</a> tot stadhouder werd benoemd. </p><p>De crisis gaf de <a href="/wiki/Orangisme_(Republiek)" title="Orangisme (Republiek)">orangisten</a> de overhand. Onder Willem III wist men uit de benauwde situatie te komen, waarbij <a href="/wiki/Michiel_de_Ruyter_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Michiel de Ruyter (hoofdbetekenis)">Michiel de Ruyter</a> de gezamenlijke zeemacht van Frankrijk en Engeland in 1673 wist te verslaan. Hierna zou Willem III zich blijven richten op het vormen van een Europese coalitie tegen het expansionisme van <a href="/wiki/Lodewijk_XIV_van_Frankrijk" title="Lodewijk XIV van Frankrijk">Lodewijk XIV</a>. In 1688 kwam het dan ook tot een <i><a href="/wiki/Glorious_Revolution" title="Glorious Revolution">Glorious Revolution</a></i> na een gedurfde invasie van Willem III met een groot leger op Engels grondgebied, waarbij hij zijn schoonvader <a href="/wiki/Jacobus_II_van_Engeland" title="Jacobus II van Engeland">Jacobus II van Engeland</a> ten val bracht. Toen Willem III ook in Engeland aan de macht was, kon hij zich nog sterker richten op het bestrijden van de Franse hegemonie. Hij speelde een belangrijke rol in anti-Franse coalities tijdens de <a href="/wiki/Negenjarige_Oorlog_(1688-1697)" title="Negenjarige Oorlog (1688-1697)">Negenjarige Oorlog</a> (1688-1697) en tot aan zijn dood in 1701 in de <a href="/wiki/Spaanse_Successieoorlog" title="Spaanse Successieoorlog">Spaanse Successieoorlog</a> (1701-1713). </p><p>Politiek en militair zat de Republiek in het daaropvolgende <a href="/wiki/Tweede_Stadhouderloze_Tijdperk" title="Tweede Stadhouderloze Tijdperk">tweede stadhouderloze tijdperk</a> op de tweede rang. Economisch speelde na veertig jaar oorlog met Frankrijk de enorme staatsschuld een grote rol, waarbij vooral na de <a href="/wiki/Spaanse_Successieoorlog" title="Spaanse Successieoorlog">Spaanse Successieoorlog</a> bleek dat de Republiek boven haar macht werkte en afhankelijk werd van <a href="/wiki/Koninkrijk_Groot-Brittanni%C3%AB" title="Koninkrijk Groot-Brittannië">Groot-Brittannië</a>. De Zeven Provinciën werden een <a href="/wiki/Nachtwakersstaat" title="Nachtwakersstaat">nachtwakersstaat</a>. Waar het bestuur van het land eerder weliswaar geen democratie was geweest, maar het volk wel invloed uit kon oefenen, was het nu in handen van een regentenklasse die zich steeds meer afsloot. Internationaal kon de politiek lange tijd gebaseerd worden op het uitspelen van de Frans-Britse tegenstellingen, maar na de <a href="/wiki/Zevenjarige_Oorlog_(18e_eeuw)" class="mw-redirect" title="Zevenjarige Oorlog (18e eeuw)">Zevenjarige Oorlog</a> had zich in Europa een nieuw machtsevenwicht gevormd, waardoor dit niet meer werkte en de Republiek steeds meer werd overgeleverd aan de welwillendheid van de grootmachten. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Het_Groote_Tafereel_der_Dwaasheid,_Wie_redeneeren_wil_is_mis,_men_vind_de_Lapis_by_de_gis.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Het_Groote_Tafereel_der_Dwaasheid%2C_Wie_redeneeren_wil_is_mis%2C_men_vind_de_Lapis_by_de_gis.jpg/260px-Het_Groote_Tafereel_der_Dwaasheid%2C_Wie_redeneeren_wil_is_mis%2C_men_vind_de_Lapis_by_de_gis.jpg" decoding="async" width="260" height="399" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Het_Groote_Tafereel_der_Dwaasheid%2C_Wie_redeneeren_wil_is_mis%2C_men_vind_de_Lapis_by_de_gis.jpg/390px-Het_Groote_Tafereel_der_Dwaasheid%2C_Wie_redeneeren_wil_is_mis%2C_men_vind_de_Lapis_by_de_gis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Het_Groote_Tafereel_der_Dwaasheid%2C_Wie_redeneeren_wil_is_mis%2C_men_vind_de_Lapis_by_de_gis.jpg/520px-Het_Groote_Tafereel_der_Dwaasheid%2C_Wie_redeneeren_wil_is_mis%2C_men_vind_de_Lapis_by_de_gis.jpg 2x" data-file-width="3241" data-file-height="4969" /></a><figcaption><i>Het Groote Tafereel der Dwaasheid</i>, 1720</figcaption></figure><p>Een <a href="/wiki/Hausse" title="Hausse">hausse</a> brak aan in Engeland toen er een einde kwam aan de <a href="/wiki/South_Sea_Company" title="South Sea Company">South Sea Bubble</a> en in Frankrijk aan de <a href="/w/index.php?title=Mississippi_Company&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mississippi Company (de pagina bestaat niet)">Mississippi Company</a> van <a href="/wiki/John_Law_(econoom)" title="John Law (econoom)">John Law</a>. Ook de beurs in Rotterdam kreeg klappen vanwege een scherpe koersval, maar minder ernstig dan in Londen en Parijs, waar veel <a href="/w/index.php?title=Actionist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Actionist (de pagina bestaat niet)">actionisten</a> door windhandel aanzienlijke verliezen leden. In Amsterdam werd het Engelse koffiehuis in de Kalverstraat bestormd. De burgemeesters verboden de makelaars nog langer te handelen in de <a href="/w/index.php?title=Bubbel-_en_windnegotie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bubbel- en windnegotie (de pagina bestaat niet)">bubbel- en windnegotie</a>. </p><p>Met de <a href="/wiki/Vierde_Engels-Nederlandse_Oorlog" title="Vierde Engels-Nederlandse Oorlog">Vierde Engelse Oorlog</a> (1780-1784) kwam een einde aan bijna een eeuw van bondgenootschap. De oorlog verliep rampzalig voor de Republiek en de binnenlandse ontevredenheid escaleerde in 1786 en 1787 onder de <a href="/wiki/Patriotten" title="Patriotten">patriotten</a>. Op lokaal niveau begon een revolutie af te tekenen, maar met een Pruisische inval kwam het tot de <a href="/wiki/Oranjerestauratie" title="Oranjerestauratie">Oranjerestauratie</a>. Veel patriotten vluchtten naar Frankrijk, waar zij een niet onbelangrijke rol hadden in de <a href="/wiki/Franse_Revolutie" title="Franse Revolutie">Franse Revolutie</a>. Zij zouden terugkeren naar de Republiek tijdens de <a href="/wiki/Bataafse_Revolutie" title="Bataafse Revolutie">Bataafse Revolutie</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bataafse_tijd">Bataafse tijd</h3></div> <p>Na de Franse revolutie vielen in 1795 de Franse troepen Nederland binnen. Zij bezorgden daarbij de patriotten, die samen met de Franse legers weer terugkeerden, alsnog de macht en vestigden de <a href="/wiki/Bataafse_Republiek" title="Bataafse Republiek">Bataafse Republiek</a>. Stadhouder Willem V vluchtte naar Engeland. Binnenlands was er aanvankelijk enige onafhankelijkheid. Met de <a href="/wiki/Staatsregeling_voor_het_Bataafsche_Volk" class="mw-redirect" title="Staatsregeling voor het Bataafsche Volk">Staatsregeling van 1798</a> werd de eerste <a href="/wiki/Nederlandse_Grondwet" title="Nederlandse Grondwet">Nederlandse Grondwet</a> ingevoerd, een radicale breuk met het provincialisme en op staatkundig gebied de belangrijkste verandering sinds de Opstand. </p><p>Economisch gezien was er echter door de oorlog met Engeland sprake van een sterke achteruitgang. Nederland veranderde in een agrarische samenleving waarbij zelfs Amsterdam een groot deel van zijn bevolking verloor. In etappes werd het land daarna ingelijfd door het <a href="/wiki/Eerste_Franse_Keizerrijk" title="Eerste Franse Keizerrijk">Franse Keizerrijk</a>. Van 1806-1810 werd Nederland het <a href="/wiki/Koninkrijk_Holland" title="Koninkrijk Holland">Koninkrijk Holland</a> met <a href="/wiki/Lodewijk_Napoleon_Bonaparte" class="mw-redirect" title="Lodewijk Napoleon Bonaparte">Lodewijk Napoleon Bonaparte</a> als koning. In 1813 verlieten de Franse troepen het land. Hoewel de rol van Oranje in de jaren daarvoor voorbij leek te zijn, werd de zoon van de overleden Willem V gevraagd <a href="/wiki/Soeverein_vorst" title="Soeverein vorst">soeverein vorst</a> te worden. Vooral de invoering van de <a href="/wiki/Code_Napol%C3%A9on" title="Code Napoléon">Franse wetgeving</a> en bestuur, die gewestelijke en lokale verschillen had uitgewist, zou echter van blijvende betekenis blijken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Koninkrijk_der_Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg" class="mw-file-description"><img alt="Kaart van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden anno 1815" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg/260px-1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg.png" decoding="async" width="260" height="365" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg/390px-1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg/520px-1815-VerenigdKoninkrijkNederlanden.svg.png 2x" data-file-width="742" data-file-height="1042" /></a><figcaption>Het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a> bestond aanvankelijk uit het huidige Nederland en België, en was door een <a href="/wiki/Personele_unie" title="Personele unie">personele unie</a> ook verbonden aan Luxemburg.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Willem_I_der_Nederlanden" title="Willem I der Nederlanden">Willem I</a> werd in 1813 soeverein vorst en in 1815 de eerste <a href="/wiki/Koning_der_Nederlanden" title="Koning der Nederlanden">koning der Nederlanden</a> van het <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Verenigd Koninkrijk der Nederlanden">Verenigd Koninkrijk der Nederlanden</a> waarbij na het <a href="/wiki/Congres_van_Wenen" title="Congres van Wenen">Congres van Wenen</a> noord en zuid verenigd werden. Daarmee was hij de tweede Nederlandse koning, na Lodewijk Napoleon Bonaparte. Willem I pakte de wederopbouw krachtig aan. Zo liet hij talrijke kanalen graven en wegen verbeteren. De in het zuiden in de Franse tijd florerende industrie werd gestimuleerd, terwijl in het noorden de nadruk lag op het herstel van de handel en scheepvaart. Zo voortvarend als Willem de economie stimuleerde, zo conservatief was echter zijn politiek. De <a href="/w/index.php?title=Taaldwang&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taaldwang (de pagina bestaat niet)">taaldwang</a> zorgde voor weerstand in het zuiden, terwijl de katholieken vrijheid van onderwijs en godsdienst eisten en de liberalen bezwaren hadden tegen de autoritaire regeerstijl van Willem I. Dit leidde tot het <a href="/wiki/Unionisme_(Nederlanden)" title="Unionisme (Nederlanden)">Monsterverbond</a> en uiteindelijk de <a href="/wiki/Belgische_Revolutie" title="Belgische Revolutie">Belgische afscheiding</a>. </p><p>De kostbare <a href="/wiki/Volhardingspolitiek" title="Volhardingspolitiek">volhardingspolitiek</a> van Willem I resulteerde in hoge financiële lasten. Het was duidelijk dat Nederland tot de kleine mogendheden behoorde en het begon noodgedwongen met een <a href="/wiki/Neutraal_land" title="Neutraal land">neutraliteitspolitiek</a>. Het <a href="/wiki/Revolutiejaar_1848" title="Revolutiejaar 1848">revolutiejaar 1848</a> verliep in Nederland relatief rustig, omdat <a href="/wiki/Willem_II_der_Nederlanden" title="Willem II der Nederlanden">Willem II</a> een <a href="/wiki/Grondwetsherziening_van_1848" title="Grondwetsherziening van 1848">nieuwe grondwet</a> liet ontwerpen door <a href="/wiki/Johan_Rudolph_Thorbecke" title="Johan Rudolph Thorbecke">Thorbecke</a>. De <a href="/wiki/Schoolstrijd_(Nederland)" title="Schoolstrijd (Nederland)">schoolstrijd</a> zou daarna een belangrijk onderdeel van de politiek vormen, waarin zich <a href="/wiki/Confessionele_partij" title="Confessionele partij">confessionele partijen</a> begonnen te vormen in oppositie tegen het jarenlange overwicht van de liberalen. </p><p>Aan het einde van de negentiende eeuw kwam eindelijk de industrialisatie op gang die elders in Europa al eerder had plaatsgevonden. Hierdoor werden de onderste sociale lagen van de samenleving zichtbaar als <a href="/wiki/Proletariaat" class="mw-redirect" title="Proletariaat">arbeidersklasse</a> en uiteindelijk een <a href="/wiki/Arbeidersbeweging" title="Arbeidersbeweging">arbeidersbeweging</a>. Naast de schoolstrijd werden uitbreiding van het kiesrecht en verbetering van de sociale omstandigheden van de arbeiders belangrijke politieke thema's. Geleidelijk verdween de echte armoede, terwijl arbeidsvoorwaarden een wettelijke basis kregen. Er begon zich een <a href="/wiki/Verzuiling" title="Verzuiling">verzuiling</a> af te tekenen die met het burgerlijk karakter tot in de jaren 1960 de Nederlandse samenleving zou kenmerken. </p><p>Tijdens de <a href="/wiki/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> wist Nederland neutraal te blijven, maar het was wel het einde van de sterke economische groei. Onder druk van de oorlogsomstandigheden kwam een einde aan de schoolstrijd en voor mannen werd het <a href="/wiki/Algemeen_kiesrecht" title="Algemeen kiesrecht">algemeen kiesrecht</a> ingevoerd, twee jaar later gevolgd door het <a href="/wiki/Vrouwenkiesrecht" title="Vrouwenkiesrecht">vrouwenkiesrecht</a>. De <a href="/wiki/Sociale_kwestie" title="Sociale kwestie">sociale kwestie</a> werd echter niet opgelost en na de <a href="/wiki/Vergissing_van_Troelstra" title="Vergissing van Troelstra">vergissing van Troelstra</a> was de positie van de socialisten ernstig verzwakt. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Rotterdam,_Laurenskerk,_na_bombardement_van_mei_1940.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Rotterdam%2C_Laurenskerk%2C_na_bombardement_van_mei_1940.jpg/260px-Rotterdam%2C_Laurenskerk%2C_na_bombardement_van_mei_1940.jpg" decoding="async" width="260" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Rotterdam%2C_Laurenskerk%2C_na_bombardement_van_mei_1940.jpg/390px-Rotterdam%2C_Laurenskerk%2C_na_bombardement_van_mei_1940.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Rotterdam%2C_Laurenskerk%2C_na_bombardement_van_mei_1940.jpg/520px-Rotterdam%2C_Laurenskerk%2C_na_bombardement_van_mei_1940.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2269" /></a><figcaption>Het centrum van <a href="/wiki/Rotterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rotterdam (hoofdbetekenis)">Rotterdam</a> na het <a href="/wiki/Bombardement_op_Rotterdam" title="Bombardement op Rotterdam">bombardement</a> in 1940</figcaption></figure> <p>In de periode na de Eerste Wereldoorlog volgde een flinke economische opleving in Nederland en werd de infrastructuur uitgebreid en in de industriële sector groeiden enkele zeer grote bedrijven. Ook begon er langzaam een <a href="/wiki/Sociale_zekerheid" title="Sociale zekerheid">sociaal stelsel</a> te ontstaan. Getracht werd ideologische tegenstellingen op te lossen met een <a href="/wiki/Pacificatiepolitiek" title="Pacificatiepolitiek">pacificatiepolitiek</a>, wat vooral bij levensbeschouwelijke kwesties niet altijd lukte. De <a href="/wiki/Grote_Depressie" class="mw-redirect" title="Grote Depressie">crisis van de jaren 1930</a> die begon in 1929 bracht na een periode van voorspoed werkloosheid die ondanks enorme staatsreserves niet grondig werd bestreden. De crisis duurde in Nederland bijzonder lang om te worden gevolgd door de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>. Dit zou uiteindelijk een toenemende invloed van de staat op de samenleving tot gevolg hebben. </p><p>Duitsland viel op 10 mei 1940 Nederland onverhoeds aan en Japan deed hetzelfde in Nederlands-Indië in januari 1942. De oorlog kostte in Nederland uiteindelijk tweehonderdduizend mensen het leven, waaronder ruim honderdduizend <a href="/wiki/Joden" title="Joden">Joden</a> – 75% van de Joodse bevolking in Nederland – die werden omgebracht in <a href="/wiki/Vernietigingskamp" title="Vernietigingskamp">vernietigingskampen</a>. Slechts een klein deel kon overleven door <a href="/wiki/Onderduiken_(Tweede_Wereldoorlog)" title="Onderduiken (Tweede Wereldoorlog)">onder te duiken</a>. In Nederlands-Indië stierven ongeveer 3 miljoen burgers de hongerdood. Tijdens de bezetting gebruikte het <a href="/wiki/Nationaalsocialisme" title="Nationaalsocialisme">nationaalsocialistische</a> bestuur Nederland als wingewest om de oorlog te ondersteunen en probeerde daarnaast de bevolking te <a href="/wiki/Gleichschaltung" title="Gleichschaltung">nazificeren</a>. Er trad grootschalige <a href="/wiki/Collaboratie" title="Collaboratie">collaboratie</a> op van vrijwel het gehele overheidsapparaat en bedrijfsleven. Ruim 500.000 mannen werden ingezet voor dwangarbeid, voornamelijk in Duitsland. Vanaf de <a href="/wiki/Februaristaking" title="Februaristaking">Februaristaking</a> kreeg het <a href="/wiki/Nederlands_verzet_in_de_Tweede_Wereldoorlog" title="Nederlands verzet in de Tweede Wereldoorlog">verzet</a> meer omvang. Op het hoogtepunt waren er ruim 350.000 mensen ondergedoken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Na_de_Tweede_Wereldoorlog">Na de Tweede Wereldoorlog</h3></div> <p>Na de oorlog werd afstand gedaan van de falende neutraliteitspolitiek met het lidmaatschap van de <a href="/wiki/Verenigde_Naties" title="Verenigde Naties">VN</a>, de <a href="/wiki/Europese_Gemeenschappen" title="Europese Gemeenschappen">EG</a> en vooral de <a href="/wiki/Noord-Atlantische_Verdragsorganisatie" title="Noord-Atlantische Verdragsorganisatie">NAVO</a> tijdens de <a href="/wiki/Koude_Oorlog" title="Koude Oorlog">Koude Oorlog</a>. Nederlands-Indië ging na een <a href="/wiki/Indonesische_Onafhankelijkheidsoorlog" title="Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog">onafhankelijkheidsstrijd</a> verloren. Dit gold tot <a href="/wiki/Zwarte_Sinterklaas" title="Zwarte Sinterklaas">zwarte Sinterklaas</a> in 1957 niet voor de economische banden met <a href="/wiki/Indonesi%C3%AB" title="Indonesië">Indonesië</a> die naast het <a href="/wiki/Marshallplan" title="Marshallplan">Marshallplan</a> van groot belang waren voor de <a href="/wiki/Wederopbouw" title="Wederopbouw">wederopbouw</a>. </p><p>Hoewel de oorlog het land berooid en vernield achter had gelaten, verliep deze wederopbouw zeer voorspoedig, mede door grote Amerikaanse steun via de <a href="/wiki/Marshallhulp" class="mw-redirect" title="Marshallhulp">Marshallhulp</a>. De <a href="/wiki/Verzorgingsstaat" title="Verzorgingsstaat">verzorgingsstaat</a> kon verder uitgebreid worden. In de jaren 1950 was de concurrentiepositie ten opzichte van het buitenland verbeterd door de <a href="/wiki/Geleide_loonpolitiek" title="Geleide loonpolitiek">geleide loonpolitiek</a>. Het decennium daarop zag de ontdekking van de <a href="/wiki/Aardgasveld_van_Slochteren" class="mw-redirect" title="Aardgasveld van Slochteren">aardgasbel</a> en met grote loonsverhogingen het begin van de <a href="/wiki/Consumptiemaatschappij" title="Consumptiemaatschappij">consumptiemaatschappij</a>. Er ontstond een <a href="/wiki/Jeugdcultuur" title="Jeugdcultuur">jeugdcultuur</a> die zich juist afzette tegen de oudere generatie, terwijl de <a href="/wiki/Seksuele_revolutie" title="Seksuele revolutie">seksuele moraal vrijer werd</a>. Ook andere sociale bewegingen zoals die van de <a href="/wiki/Homo-emancipatie_in_Nederland" title="Homo-emancipatie in Nederland">homo-emancipatie</a> en de <a href="/wiki/Vrouwenemancipatie" title="Vrouwenemancipatie">vrouwenbeweging</a> lieten sterk van zich horen. Parallel aan de <a href="/wiki/Ontzuiling" title="Ontzuiling">ontzuiling</a> speelde zich vanaf deze periode de <a href="/wiki/Secularisatie" title="Secularisatie">ontkerkelijking</a> af. Met de talloze nieuw gevormde sociale bewegingen, waaronder de <a href="/wiki/Milieubeweging" title="Milieubeweging">milieubeweging</a>, ontstonden nieuwe culturele oriëntaties. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Human_waste_collector.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Human_waste_collector.jpg/260px-Human_waste_collector.jpg" decoding="async" width="260" height="344" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Human_waste_collector.jpg/390px-Human_waste_collector.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Human_waste_collector.jpg/520px-Human_waste_collector.jpg 2x" data-file-width="536" data-file-height="709" /></a><figcaption>Een stronttonnetjesschepper in 1953 met uitwerpselen in de Jordaan in Amsterdam op weg naar de <a href="/wiki/Strontkar" title="Strontkar">beerkar</a>, spottend <a href="/wiki/Boldoot" title="Boldoot">boldootkar</a> genoemd. De maatschappij veranderde sneller dan ooit</figcaption></figure> <p>Na de <a href="/wiki/Oliecrisis_van_1973" title="Oliecrisis van 1973">oliecrisis</a> volgde een economische neergang. Vooral de arbeidsintensieve industrie trok weg naar <a href="/wiki/Lagelonenland" title="Lagelonenland">lagelonenlanden</a>. De daarop volgende grote <a href="/wiki/Werkloosheid" title="Werkloosheid">werkloosheid</a> sloeg vooral toe onder laag opgeleiden, waaronder veel <a href="/wiki/Gastarbeider" title="Gastarbeider">gastarbeiders</a>, die tijdens de stormachtige groei van de jaren 1960 waren aangetrokken. Uiteindelijk bleek de verzorgingsstaat hierdoor niet in volle omvang houdbaar te zijn. </p><p>In de jaren 1990 trok de Nederlandse economie weer aan. De hier en daar sluimerende bezorgdheid over de omvang en vaak afwijkende gewoonten van etnische minderheden werd gearticuleerd door de nieuwe politicus <a href="/wiki/Pim_Fortuyn" title="Pim Fortuyn">Pim Fortuyn</a>. Frustratie over het vermeende falende overheidsbeleid bleek nadat negen dagen na de <a href="/wiki/Moord_op_Pim_Fortuyn" title="Moord op Pim Fortuyn">moord op Fortuyn</a> diens partij, de <a href="/wiki/Lijst_Pim_Fortuyn" title="Lijst Pim Fortuyn">LPF</a>, een ongekende verschuiving teweegbracht in de <a href="/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen_2002" title="Tweede Kamerverkiezingen 2002">Tweede Kamerverkiezingen van 2002</a>. </p><p>Waar in de jaren 1960 universele waarden voorrang moesten krijgen, werd vanaf nu weer aandacht gevraagd voor de nationale cultuur die gevaar zou lopen door enerzijds de Europese eenwording en anderzijds de grote groepen <a href="/wiki/Etnisch-culturele_minderheid" title="Etnisch-culturele minderheid">etnische minderheden</a>. De <a href="/wiki/Moord_op_Theo_van_Gogh" title="Moord op Theo van Gogh">moord op Theo van Gogh</a> leek de bevestiging van wat door <a href="/wiki/Paul_Scheffer_(PvdA-politicus)" class="mw-redirect" title="Paul Scheffer (PvdA-politicus)">Paul Scheffer</a> is aangeduid als het multiculturele drama van een etnische onderklasse die maar ten dele integreert, met mogelijke radicaliseringstendensen tot gevolg. Terwijl de traditioneel geachte tolerantie jegens immigranten verminderde, bleef deze op andere vlakken bestaan, blijkens de invoering van het <a href="/wiki/Homohuwelijk" title="Homohuwelijk">homohuwelijk</a> en de relatief liberale regelgeving omtrent abortus, euthanasie, prostitutie en <a href="/wiki/Softdrug" title="Softdrug">softdrugs</a>. </p><p>Nationaal is er na de <a href="/wiki/Ontzuiling" title="Ontzuiling">ontzuiling</a> voor vele mensen geen duidelijke ideologische stroming meer waar zij zich naar kunnen richten, waaraan ook het einde van de <a href="/wiki/Koude_Oorlog" title="Koude Oorlog">Koude Oorlog</a> en de hiermee samenhangende verschuivingen van de internationale verhoudingen heeft bijgedragen. Nederland is een zeer welvarend land met een stabiele samenleving, een toegankelijk <a href="/w/index.php?title=Gezondheidszorg_in_Nederland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gezondheidszorg in Nederland (de pagina bestaat niet)">zorgstelsel</a> en <a href="/wiki/Sociale_zekerheid" title="Sociale zekerheid">sociale zekerheid</a>. Het land heeft een relatief geweldsarme ontwikkeling doorgemaakt. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bevolking">Bevolking</h2></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Bevolking_van_Nederland" title="Bevolking van Nederland">Bevolking van Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Nederland passeerde half augustus 2024 de grens van achttien miljoen inwoners en had toen een <a href="/wiki/Bevolkingsdichtheid" title="Bevolkingsdichtheid">bevolkingsdichtheid</a> van 433 inwoners per km2. Vergeleken met de rest van Europa groeide de Nederlandse bevolking de laatste anderhalve eeuw relatief snel: </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Nederlandse_bevolking_1900_2006.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Nederlandse_bevolking_1900_2006.png/260px-Nederlandse_bevolking_1900_2006.png" decoding="async" width="260" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Nederlandse_bevolking_1900_2006.png/390px-Nederlandse_bevolking_1900_2006.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Nederlandse_bevolking_1900_2006.png/520px-Nederlandse_bevolking_1900_2006.png 2x" data-file-width="603" data-file-height="371" /></a><figcaption>Bevolkingsgroei in Nederland 1900 t/m 2006 (gebaseerd op gegevens van het CBS)</figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67833815">.mw-parser-output .kolommen{display:flex;flex-wrap:wrap;column-gap:1em;row-gap:0.3em;margin-top:0.3em;clear:left}.mw-parser-output .kolom{flex:1 1 15em}.mw-parser-output .infobox .kolom,.mw-parser-output .thumbcaption .kolom{flex-basis:0}.mw-parser-output .kolommen-auto>.kolom{flex-basis:auto}.mw-parser-output .kolommen-compact>.kolom{flex-grow:0}.mw-parser-output .kolom h1,.mw-parser-output .kolom h2,.mw-parser-output .kolom h3,.mw-parser-output .kolom h4{display:flex;flex-direction:column;padding:0}.mw-parser-output .kolom h1:first-of-type,.mw-parser-output .kolom h2:first-of-type,.mw-parser-output .kolom h3:first-of-type,.mw-parser-output .kolom h4:first-of-type{margin-top:0}.mw-parser-output .kolom .mw-editsection{margin:0 0 0.5em 0;line-height:unset}body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom h1,body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom h2,body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom h3,body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom h4{display:inherit;padding:inherit}body.skin-minerva .mw-parser-output .kolom .mw-editsection{margin:inherit}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .kolommen:not(.kolommen-compact){flex-direction:column}.mw-parser-output .kolom{flex:1 1 auto!important}.mw-parser-output .kolommen-compact>.kolom{flex:0 1 auto!important}.mw-parser-output .kolom .wikitable{display:table;min-width:100%;table-layout:fixed}}</style><div class="kolommen kolommen-auto"> <div class="kolom"> <p><b>1850-1949</b> </p> <ul><li>3 miljoen in 1850</li> <li>5 miljoen in 1900</li> <li>6 miljoen in 1911</li> <li>8 miljoen in 1931</li> <li>9 miljoen in 1941<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> </div><div class="kolom"> <p><b>1950-1989</b> </p> <ul><li>10 miljoen in 1950</li> <li>11 miljoen in 1957<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>12 miljoen in 1963</li> <li>13 miljoen in 1970<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>14 miljoen in 1979<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> </div><div class="kolom"> <p><b>1990-heden</b> </p> <ul><li>15 miljoen in 1990</li> <li>16 miljoen in 2000</li> <li>17 miljoen in 2017</li> <li>18 miljoen in 2024</li></ul> </div></div> <p>Van 1850 tot 1949 is de bevolking van Nederland meer dan verdrievoudigd (en dus in 100 jaar met meer dan 200% gegroeid) en in 1963, over een periode 14 jaar daarna, was deze zelfs al verviervoudigd. Vanaf 1963 tot 2016, in 53 jaar, is deze met nog eens met 5 miljoen (ruim 40%) gegroeid. Ter vergelijking: de <a href="/wiki/Bevolking_van_Belgi%C3%AB" title="Bevolking van België">Belgische bevolking</a> groeide van anderhalf keer zo groot als die van Nederland (4,5 miljoen in 1850) tot ruim een derde kleiner (10 miljoen in 2000). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Demografische_kenmerken">Demografische kenmerken</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Demografie_van_Nederland" class="mw-redirect" title="Demografie van Nederland">Demografie van Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_plaatsen_met_stadsrechten" title="Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten">Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten</a>, <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gemeenten" title="Lijst van Nederlandse gemeenten">Lijst van Nederlandse gemeenten</a>, <a href="/wiki/Provincies_van_Nederland#Overzicht" title="Provincies van Nederland">Provincies van Nederland#Overzicht</a></i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:BevolkinsdichtheidNederland.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/BevolkinsdichtheidNederland.png/260px-BevolkinsdichtheidNederland.png" decoding="async" width="260" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/BevolkinsdichtheidNederland.png/390px-BevolkinsdichtheidNederland.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/70/BevolkinsdichtheidNederland.png 2x" data-file-width="408" data-file-height="417" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bevolkingsdichtheid" title="Bevolkingsdichtheid">Bevolkingsdichtheid</a> in Nederland per provincie</figcaption></figure> <p>Nederland telt geen enkele stad met meer dan een miljoen inwoners; wel zijn er <a href="/wiki/Lijst_van_grootste_gemeenten_in_Nederland" title="Lijst van grootste gemeenten in Nederland">32 gemeenten</a> die meer dan 100.000 inwoners hebben. De vier grootste steden zijn <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a>, <a href="/wiki/Rotterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rotterdam (hoofdbetekenis)">Rotterdam</a>, <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> en <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a>, alle vier gelegen in het westen van het land. Daartussen en daaromheen ligt een krans van middelgrote plaatsen, die tezamen de zogeheten <a href="/wiki/Randstad_(gebied)" title="Randstad (gebied)">Randstad</a> vormen. Ongeveer 40% van de Nederlandse bevolking is hier op een veel kleiner percentage van het landoppervlak geconcentreerd rondom een betrekkelijk open ruimte, het zogeheten <a href="/wiki/Groene_Hart" title="Groene Hart">Groene Hart</a>. </p><p><a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a> is met ruim 3,7 miljoen inwoners de bevolkingsrijkste provincie van het land, gevolgd door <a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a> met bijna 2,9 miljoen inwoners en <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a> met ruim 2,5 miljoen inwoners. De enige andere provincie met meer dan 2 miljoen inwoners, is <a href="/wiki/Gelderland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gelderland (hoofdbetekenis)">Gelderland</a>. </p><p>De vijf grootste steden in Noord-Brabant vormen het samenwerkingsverband <a href="/wiki/BrabantStad" title="BrabantStad">BrabantStad</a>; met een verzorgingsgebied van 1,5 miljoen mensen en 20% van de industriële productie van Nederland, een andere belangrijke stedelijke regio. Deze regio vormt samen met nog 15 andere gemeenten de agglomeratie <a href="/wiki/Brabantse_Stedenrij" title="Brabantse Stedenrij">Brabantse Stedenrij</a>. De innovatie- en technologieregio Brainport ligt in het westen van de provincie. Dit is de enige Nederlandse regio waarin zoveel innovatieve bedrijven zijn geconcentreerd. Ondanks de verstedelijking en industrialisatie van Noord-Brabant, is er aanzienlijk meer beschermd natuurgebied (17%)<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In het oosten zijn de <a href="/wiki/Stadsregio_Arnhem_Nijmegen" title="Stadsregio Arnhem Nijmegen">Stadsregio Arnhem Nijmegen (SAN)</a> (vroeger beter bekend als Knooppunt Arnhem-Nijmegen, KAN) en <a href="/wiki/Twentestad" title="Twentestad">Twentestad</a> twee agglomeraties van kleinere omvang, alsmede het verstedelijkte <a href="/wiki/Zuid-Limburg_(Nederland)" title="Zuid-Limburg (Nederland)">zuiden van Limburg</a> in het uiterste zuiden, met daarin de stedelijke gebieden van <a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a>, <a href="/wiki/Sittard-Geleen" title="Sittard-Geleen">Sittard-Geleen</a> en de voormalige <a href="/wiki/Plusregio" title="Plusregio">plusregio</a> <a href="/wiki/Parkstad_Limburg" title="Parkstad Limburg">Parkstad Limburg</a>. Zuid-Limburg is daarnaast ook deel van de sterk verstedelijkte grensoverschrijdende <a href="/wiki/Euregio_Maas-Rijn" title="Euregio Maas-Rijn">Euregio Maas-Rijn</a>, waarin het samenwerkt met Duits en Belgisch aangrenzend gebied. In totaal heeft de Euregio Maas-Rijn circa 3,9 miljoen inwoners. Daarnaast is er in het noorden nog het samenwerkingsverband tussen gemeenten rondom de steden <a href="/wiki/Groningen_(stad)" title="Groningen (stad)">Groningen</a> en <a href="/wiki/Assen" title="Assen">Assen</a>, samenwerkend in de <a href="/wiki/Regiovisie_Groningen-Assen" class="mw-redirect" title="Regiovisie Groningen-Assen">regio Groningen-Assen</a>. In totaal woont 82% van de Nederlanders in een stedelijk gebied.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nederland heeft door de eeuwen heen een aanzienlijke <a href="/wiki/Immigratie" title="Immigratie">immigratie</a> gekend, die in meer of mindere mate <a href="/wiki/Integratie_(sociologie)" title="Integratie (sociologie)">geïntegreerd</a> en <a href="/wiki/Culturele_assimilatie" title="Culturele assimilatie">geassimileerd</a> zijn. Volgens cijfers van het CBS van 1 januari 2005 is 80,9% van de bevolking <a href="/wiki/Nederlanders" title="Nederlanders">Nederlands</a>, 2,4% <a href="/wiki/Indonesi%C3%ABrs" class="mw-redirect" title="Indonesiërs">Indonesisch</a>, 2,4% <a href="/wiki/Duitsers" title="Duitsers">Duits</a>, 2,2% <a href="/wiki/Turken" title="Turken">Turks</a>, 2,0% <a href="/wiki/Surinamers" title="Surinamers">Surinaams</a>, 1,9% <a href="/wiki/Marokkanen" title="Marokkanen">Marokkaans</a>, 0,8% <a href="/wiki/Antillianen" title="Antillianen">Antilliaans</a> en <a href="/wiki/Aruba#Demografie" title="Aruba">Arubaans</a> en 6,0% anders.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In de periode 1845-1860 en de eerste 20 jaar na 1945 zijn ook aanzienlijke aantallen Nederlanders <a href="/wiki/Emigratie" title="Emigratie">geëmigreerd</a>, vooral naar de Verenigde Staten, Canada, Australië, Zuid-Afrika en Nieuw-Zeeland. </p><p>Sinds 2005 zijn de <a href="/wiki/Friezen" title="Friezen">Friezen</a> erkend als nationale minderheid onder het <a href="/wiki/Kaderverdrag_inzake_de_bescherming_van_nationale_minderheden" title="Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden">Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Talen">Talen</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Talen_in_Nederland" title="Talen in Nederland">Talen in Nederland</a>, <a href="/wiki/Nederlands_in_Nederland" title="Nederlands in Nederland">Nederlands in Nederland</a> en <a href="/wiki/Nederlandse_dialecten" title="Nederlandse dialecten">Nederlandse dialecten</a> voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Fries_hindeloopen.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Fries_hindeloopen.JPG/260px-Fries_hindeloopen.JPG" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Fries_hindeloopen.JPG/390px-Fries_hindeloopen.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Fries_hindeloopen.JPG/520px-Fries_hindeloopen.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Plaatsnaambord in <a href="/wiki/Hindeloopen" title="Hindeloopen">Hindeloopen</a> (Fries: <i>Hylpen</i>). In de provincie <a href="/wiki/Friesland" title="Friesland">Friesland</a> is het <a href="/wiki/Westerlauwers_Fries" title="Westerlauwers Fries">Fries</a> een officiële bestuurstaal naast het Nederlands.</figcaption></figure> <p>De <a href="/wiki/Offici%C3%ABle_taal" title="Officiële taal">officiële landstaal</a> is het <a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a>. Daarnaast zijn er verschillende andere talen officieel. In de provincie Friesland is het <a href="/wiki/Westerlauwers_Fries" title="Westerlauwers Fries">Fries</a> een officiële taal. Op het eiland <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a> is <a href="/wiki/Papiaments" title="Papiaments">Papiaments</a> een officiële taal en op de eilanden <a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a> en <a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a> is het <a href="/wiki/Engels_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engels (hoofdbetekenis)">Engels</a> een officiële taal.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Deze talen worden ook op regionaal-bestuurlijk niveau gebruikt en als voertaal gebruikt op basisscholen. Het <a href="/wiki/Jiddisj" class="mw-redirect" title="Jiddisj">Jiddisj</a> en het <a href="/wiki/Sinti-Romanes" title="Sinti-Romanes">Sinti-Romanes</a> zijn in 1996 door Nederland erkend als non-territoriale talen. Verder worden het <a href="/wiki/Nedersaksisch" title="Nedersaksisch">Nedersaksisch</a> en het <a href="/wiki/Limburgs" title="Limburgs">Limburgs</a> deels door het <a href="/wiki/Europees_Handvest_voor_regionale_talen_of_talen_van_minderheden" title="Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden">Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden</a> erkend als <a href="/wiki/Streektaal" title="Streektaal">streektaal</a>.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een groot deel van de Nederlandse bevolking spreekt één of meer andere talen. Verantwoordelijk hiervoor is het uitgebreide taalonderwijs; op vrijwel alle basisscholen wordt Engels onderwezen, het contact met buurlanden en de aanwezigheid van migranten zelf. <a href="/wiki/Engels_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engels (hoofdbetekenis)">Engels</a>, <a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a> en <a href="/wiki/Frans_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frans (hoofdbetekenis)">Frans</a> worden door veel Nederlanders als tweede taal gesproken. Veel mensen met een migratieachtergrond van de eerste en tweede generatie spreken naast het Nederlands ook een taal uit het land van oorsprong. Daardoor zijn er nog grote groepen Nederlanders die <a href="/wiki/Indonesisch" title="Indonesisch">Indonesisch</a>, <a href="/wiki/Ambonees_(taal)" title="Ambonees (taal)">Ambonees</a>, <a href="/wiki/Talen_in_Suriname" title="Talen in Suriname">Surinaamse talen</a>, <a href="/wiki/Turks" title="Turks">Turks</a>, <a href="/wiki/Berbertalen" title="Berbertalen">Berbers</a>, <a href="/wiki/Marokkaans-Arabisch" title="Marokkaans-Arabisch">Marokkaans-Arabisch</a>, <a href="/wiki/Chinese_talen" title="Chinese talen">Chinees</a>, <a href="/wiki/Koerdisch" title="Koerdisch">Koerdisch</a>, <a href="/wiki/Kaapverdisch_Creools" class="mw-redirect" title="Kaapverdisch Creools">Kaapverdiaans</a>, <a href="/wiki/Hindi" title="Hindi">Hindi</a>-<a href="/wiki/Urdu" title="Urdu">Urdu</a>, <a href="/wiki/Punjabi" title="Punjabi">Punjabi</a> en <a href="/wiki/Vietnamees" title="Vietnamees">Vietnamees</a> spreken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Religie">Religie</h3></div> <div class="tright" style="border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1); font-size:88%; padding:0.5em; width:300px; color:var(--color-base,#202122); background-color:var(--background-color-base,#fff);"> <table style="border-collapse:collapse; width:100%;"> <tbody><tr style="color:var(--color-base,#202122); background:none"><th colspan="5">Religie in Nederland in 2022 (CBS)<sup id="cite_ref-CBS_Religie_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Religie-4"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></th></tr> <tr style="font-size:88%; height:4px;"> <td style="padding:0 4px;"></td> <td style="padding:0 4px; text-align:right;"></td> <td style="width:100px;"> </td><td style="padding:0 4px; width:1em; text-align:right;"></td> <td style="padding:0 4px; text-align:right;"></td> </tr><tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">Niet-religieus</td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:red; color:inherit; width:55.4%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">55,4%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">Rooms-katholiek</td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:green; color:inherit; width:19.8%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">19,8%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">Protestants</td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:blue; color:inherit; width:14.4%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">14,4%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">Moslim</td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:orange; color:inherit; width:5.2%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">5,2%</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;">Andere gezindte</td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:teal; color:inherit; width:5.1%; overflow: hidden;">  </div></td> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; text-align: right;">5,1%</td> </tr> </tbody></table> </div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Religie_in_Nederland" title="Religie in Nederland">Religie in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Nederland was sinds het midden van de middeleeuwen een <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christelijk</a> land en is tegenwoordig een van de meer <a href="/wiki/Secularisering" title="Secularisering">ontkerkelijkte</a> landen in Europa. Waar traditioneel de katholieken en de protestanten de hoofdstromingen waren, zijn deze zeer sterk afgenomen. Sinds 1989 is de onkerkelijkheid zelfs de hoofdstroming en volgens het CBS beschouwde in 2021, 55,4 % zich als niet behorend tot een godsdienstige groepering. 19,8 % van de Nederlanders zou zich tot de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a> rekenen en naar schatting 14,4 % is <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestants</a>. 5,2 % is <a href="/wiki/Moslim" title="Moslim">moslim</a> en 5,1 % geeft aan tot een andere levensbeschouwelijke groepering te behoren.<sup id="cite_ref-CBS_Religie_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-CBS_Religie-4"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 16 procent van de volwassen bevolking bezocht in 2015 minstens een keer per maand een kerk, moskee of andere religieuze bijeenkomst.<sup id="cite_ref-cbs._Dere_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-cbs._Dere-28"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Parallel aan de ontkerkelijking is er een toename van een ongebonden spirituele groep die zingeving zoekt in bewegingen als <a href="/wiki/New_age_(beweging)" title="New age (beweging)"><i>new age</i></a> en <a href="/wiki/Vrijmetselarij" title="Vrijmetselarij">vrijmetselarij</a>.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bestuur_en_instellingen">Bestuur en instellingen</h2></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook: <a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a></i></div> <p>Het <a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a> is een staat bestaande uit Nederland met grondgebied in West-Europa en het <a href="/wiki/Cara%C3%AFbische_gebied" class="mw-redirect" title="Caraïbische gebied">Caraïbische gebied</a> waar zich <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a>, <a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a> en <a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a> bevinden die bij Nederland horen en verder de landen <a href="/wiki/Aruba" title="Aruba">Aruba</a>, <a href="/wiki/Cura%C3%A7ao" title="Curaçao">Curaçao</a> en <a href="/wiki/Sint_Maarten_(land)" title="Sint Maarten (land)">Sint Maarten</a>. De vier landen binnen het Koninkrijk zijn gelijkwaardige onderdelen van het grondgebied van het Koninkrijk. De staatkundige positie van de landen binnen het Koninkrijk is echter verschillend. Aruba, Curaçao en Sint Maarten zijn autonoom. Nederland wordt geregeerd volgens de bepalingen van de <a href="/wiki/Grondwet_voor_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" class="mw-redirect" title="Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden">Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden</a>, waarin ook de instellingen van het Koninkrijk als geheel hun regeling vinden, voor zover het <a href="/wiki/Statuut_voor_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden">Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden</a> geen aanvullende regels geeft voor <a href="/wiki/Statuut_voor_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijksaangelegenheden</a> die ook de andere landen betreffen. Nederland is opgedeeld in twaalf provincies, De eilanden in het Caribisch gebied zijn bijzondere gemeenten die elk afzonderlijk direct onder de verantwoordelijkheid van de landelijke overheid vallen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overheid">Overheid</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Den_Haag_Binnenhof.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Den_Haag_Binnenhof.jpg/260px-Den_Haag_Binnenhof.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Den_Haag_Binnenhof.jpg/390px-Den_Haag_Binnenhof.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Den_Haag_Binnenhof.jpg/520px-Den_Haag_Binnenhof.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Het <a href="/wiki/Binnenhof_(Den_Haag)" title="Binnenhof (Den Haag)">Binnenhof</a> in Den Haag is het centrum van de Nederlandse politiek.</figcaption></figure> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Politiek_en_overheid_in_Nederland" title="Politiek en overheid in Nederland">Politiek en overheid in Nederland</a>, <a href="/wiki/Monarchie_in_Nederland" title="Monarchie in Nederland">Monarchie in Nederland</a> en <a href="/wiki/Nederlandse_regering" title="Nederlandse regering">Nederlandse regering</a> voor de hoofdartikelen over dit onderwerp</i></div> <p>Nederland is een <a href="/wiki/Constitutionele_monarchie" title="Constitutionele monarchie">constitutionele erfmonarchie</a> en staatsrechtelijk gezien een <a href="/wiki/Parlementaire_democratie" title="Parlementaire democratie">parlementaire democratie</a>. Belangrijke mijlpalen in de politieke geschiedenis waren de <a href="/wiki/Grondwetsherziening_van_1848" title="Grondwetsherziening van 1848">grondwetsherziening van 1848</a> onder leiding van de liberale staatsman <a href="/wiki/Johan_Rudolph_Thorbecke" title="Johan Rudolph Thorbecke">Thorbecke</a>, waarbij onder meer een einde werd gemaakt aan de persoonlijke regeermacht van de koning, de <a href="/wiki/Koninklijke_onschendbaarheid" title="Koninklijke onschendbaarheid">koninklijke onschendbaarheid</a> en de <a href="/wiki/Ministeri%C3%ABle_verantwoordelijkheid" title="Ministeriële verantwoordelijkheid">ministeriële verantwoordelijkheid</a> voor het regeringsbeleid werden ingevoerd en het parlement meer invloed kreeg; en 1919, toen het <a href="/wiki/Algemeen_kiesrecht" title="Algemeen kiesrecht">algemeen kiesrecht</a> werd ingevoerd. De Nederlandse politiek werd lange tijd gekenmerkt door de <a href="/wiki/Verzuiling" title="Verzuiling">verzuiling</a>, de opdeling van de bevolking in verschillende maatschappelijke groepen. Tegelijkertijd is er een sterk streven naar het bereiken van <a href="/wiki/Consensus" title="Consensus">consensus</a>, vaak aangeduid als het <a href="/wiki/Poldermodel" title="Poldermodel">poldermodel</a>. In internationaal perspectief staat Nederland voorts bekend om zijn liberale beleid op het gebied van <a href="/wiki/Drugsbeleid_in_Nederland" title="Drugsbeleid in Nederland">drugs</a>, <a href="/wiki/Geschiedenis_van_de_prostitutie_in_Nederland" title="Geschiedenis van de prostitutie in Nederland">prostitutie</a>, <a href="/wiki/Euthanasie_in_Nederland" title="Euthanasie in Nederland">euthanasie</a> en het <a href="/wiki/Homohuwelijk_in_Nederland" title="Homohuwelijk in Nederland">homohuwelijk</a>. De <a href="/wiki/Hoofdstad_van_Nederland" title="Hoofdstad van Nederland">hoofdstad van Nederland</a> is <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a>. <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> is echter al sinds de zestiende eeuw bijna onafgebroken de <a href="/wiki/Regeringszetel" title="Regeringszetel">regeringszetel</a> en de woonplaats van de vorst. </p><p>De verdeling van de macht is in Nederland niet geheel volgens de <i><a href="/wiki/Trias_politica" title="Trias politica">trias politica</a></i>. Het <a href="/wiki/Staatshoofd" title="Staatshoofd">staatshoofd</a> is sinds 30 april 2013 <a href="/wiki/Willem-Alexander_der_Nederlanden" title="Willem-Alexander der Nederlanden">koning Willem-Alexander</a>. Hij volgde toen <a href="/wiki/Beatrix_der_Nederlanden" title="Beatrix der Nederlanden">koningin Beatrix</a> op. Samen met de <a href="/wiki/Ministerraad_(Nederland)" title="Ministerraad (Nederland)">ministerraad</a> vormt hij de <a href="/wiki/Nederlandse_regering" title="Nederlandse regering">Nederlandse regering</a>, die de <a href="/wiki/Uitvoerende_macht" title="Uitvoerende macht">uitvoerende macht</a> in handen heeft, al is de invloed van de monarch vrij beperkt. De <a href="/wiki/Voorzitter" title="Voorzitter">voorzitter</a> van de ministerraad is de <a href="/wiki/Minister-president_van_Nederland" title="Minister-president van Nederland">minister-president</a>, sinds 2 juli 2024 de partijloze <a href="/wiki/Dick_Schoof" title="Dick Schoof">Dick Schoof</a>. De <a href="/wiki/Minister" title="Minister">ministers</a> en de <a href="/wiki/Staatssecretaris_(Nederland)" title="Staatssecretaris (Nederland)">staatssecretarissen</a> die hen bijstaan bij de leiding hun ministeries, vormen tezamen het <a href="/wiki/Nederlands_kabinet" title="Nederlands kabinet">kabinet</a>. Het <a href="/wiki/Kabinet-Schoof" title="Kabinet-Schoof">huidige kabinet</a> wordt gevormd door <a href="/wiki/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">PVV</a>, <a href="/wiki/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie" title="Volkspartij voor Vrijheid en Democratie">VVD</a>, <a href="/wiki/Nieuw_Sociaal_Contract" title="Nieuw Sociaal Contract">NSC</a> en <a href="/wiki/BoerBurgerBeweging" title="BoerBurgerBeweging">BBB</a>. Het belangrijkste adviesorgaan van de regering is de <a href="/wiki/Raad_van_State_(Nederland)" title="Raad van State (Nederland)">Raad van State</a>, waarvan het staatshoofd <i><a href="/wiki/De_jure" title="De jure">de jure</a></i> de voorzitter is. </p><p>De <a href="/wiki/Wetgevende_macht" title="Wetgevende macht">wetgevende macht</a> deelt de regering met het <a href="/wiki/Parlement" title="Parlement">parlement</a>, de <a href="/wiki/Staten-Generaal_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" class="mw-redirect" title="Staten-Generaal van het Koninkrijk der Nederlanden">Staten-Generaal</a>, dat bestaat uit <a href="/wiki/Tweekamerstelsel" title="Tweekamerstelsel">twee kamers</a>. Beide kamers moeten instemmen met wetgeving en kunnen ministers tot verantwoording roepen. De <a href="/wiki/Tweede_Kamer_der_Staten-Generaal" title="Tweede Kamer der Staten-Generaal">Tweede Kamer</a> is het <a href="/wiki/Lagerhuis_(politiek)" title="Lagerhuis (politiek)">lagerhuis</a> en heeft 150 zetels die aan de hand van rechtstreekse <a href="/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen" title="Tweede Kamerverkiezingen">algemene landelijke verkiezingen</a> op basis van <a href="/wiki/Evenredige_vertegenwoordiging" title="Evenredige vertegenwoordiging">evenredige vertegenwoordiging</a> voor vier jaar worden verdeeld. Het <a href="/wiki/Hogerhuis_(politiek)" title="Hogerhuis (politiek)">hogerhuis</a> van het parlement is de <a href="/wiki/Eerste_Kamer_der_Staten-Generaal" title="Eerste Kamer der Staten-Generaal">Eerste Kamer</a>, waarvan de 75 leden voor vier jaar door de leden van Provinciale Staten en van het <a href="/wiki/Kiescollege_voor_de_Eerste_Kamer" title="Kiescollege voor de Eerste Kamer">Kiescollege voor de Eerste Kamer</a> worden gekozen, die op hun beurt wel rechtstreeks worden gekozen; in tegenstelling tot de Tweede Kamer mag ze geen wetten indienen of wijzigen, maar enkel door de Tweede Kamer goedgekeurde wetten goed- of afkeuren. </p><p>Tot slot is er de <a href="/wiki/Rechterlijke_macht" title="Rechterlijke macht">rechterlijke macht</a>, waarvan de rechters voor het leven worden benoemd door de koning(in). Voor <a href="/wiki/Burgerlijk_recht" title="Burgerlijk recht">burgerlijk recht</a> en <a href="/wiki/Strafrecht" title="Strafrecht">strafrecht</a> is de <a href="/wiki/Hoge_Raad_der_Nederlanden" title="Hoge Raad der Nederlanden">Hoge Raad der Nederlanden</a> de hoogste rechtbank, voor <a href="/wiki/Bestuursrecht_(Nederland)" title="Bestuursrecht (Nederland)">bestuursrecht</a> is de <a href="/wiki/Raad_van_State_(Nederland)" title="Raad van State (Nederland)">Raad van State</a> de hoogste rechtbank. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Politieke_partijen">Politieke partijen</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Dutch_House_of_Representatives,_2023-12.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Dutch_House_of_Representatives%2C_2023-12.svg/260px-Dutch_House_of_Representatives%2C_2023-12.svg.png" decoding="async" width="260" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Dutch_House_of_Representatives%2C_2023-12.svg/390px-Dutch_House_of_Representatives%2C_2023-12.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Dutch_House_of_Representatives%2C_2023-12.svg/520px-Dutch_House_of_Representatives%2C_2023-12.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="256" /></a><figcaption>De zetelverdeling in de Tweede Kamer na de verkiezingen van november 2023: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67833815"><div class="kolommen kolommen-auto"> <div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #8b0000; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">SP (5)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #dd2132; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">GL-PvdA (25)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #006B2D; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">PvdD (3)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #22EEFF; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">DENK (3)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #00CD67; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">D66 (9)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #730880; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">Volt (2)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #f0c400; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">NSC (20)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #EE7C10; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">SGP (3)</span></div> </div><div class="kolom"> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #00a7eb; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">CU (3)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #008B00; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">CDA (5)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #3A5FCD; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">VVD (24)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #a71c20; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">FVD (3)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #94C11F; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">BBB (7)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #756699; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">JA21 (1)</span></div> <div style="display: flex;"><span style="display: inline-block; min-width: 1.2em; height: 1.2em; line-height: 1.1; margin: 2px 0 0; border-radius: 2px; box-sizing: border-box; color-adjust: exact;background-color: #00008B; color: transparent;border: 1px solid gray;">■</span> <span style="margin:0;">PVV (37)</span></div> </div></div></figcaption></figure> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Lijst_van_politieke_partijen_in_Nederland" title="Lijst van politieke partijen in Nederland">Lijst van politieke partijen in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Vanwege het <a href="/wiki/Meerpartijenstelsel" title="Meerpartijenstelsel">meerpartijenstelsel</a> en het grote aantal Nederlandse partijen is het sinds de negentiende eeuw nooit één partij gelukt een volledige meerderheid in het parlement te behalen. Bij de <a href="/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen_2023" title="Tweede Kamerverkiezingen 2023">Tweede Kamerverkiezingen in 2023</a> zijn er vijftien partijen gekozen. </p><p>Ruwweg kan gezegd worden dat het politieke systeem traditioneel werd gedomineerd door drie blokken: de <a href="/wiki/Christendemocratie" title="Christendemocratie">christendemocraten</a>, met het CDA en in zekere mate de ChristenUnie als vertegenwoordigers, de <a href="/wiki/Sociaaldemocratie" title="Sociaaldemocratie">sociaaldemocraten</a>, met de PvdA als grootste partij en de <a href="/wiki/Liberalisme" title="Liberalisme">liberaal-democraten</a>, met de VVD als grootste partij. Sinds de jaren 1970 is het systeem meer versnipperd geraakt: partijen als het CDA verloren zetels en nieuwe partijen, zoals D66 en GroenLinks in de jaren 1990 en de SP in de jaren 2000, boekten succes bij de verkiezingen. </p><p>Aan het begin van de 21e eeuw zijn er vooral ontwikkelingen geweest op het rechtse gebied. In 2002 werd door <a href="/wiki/Pim_Fortuyn" title="Pim Fortuyn">Pim Fortuyn</a> de <a href="/wiki/Lijst_Pim_Fortuyn" title="Lijst Pim Fortuyn">Lijst Pim Fortuyn</a> opgericht. Deze partij behaalde, zonder de kort voor de verkiezingen <a href="/wiki/Moord_op_Pim_Fortuyn" title="Moord op Pim Fortuyn">doodgeschoten</a> Fortuyn, dat jaar als nieuwkomer 26 zetels. Ze viel echter snel weer uiteen en verdween bij de <a href="/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen_2006" title="Tweede Kamerverkiezingen 2006">verkiezingen van 2006</a> helemaal uit de Tweede Kamer. Datzelfde jaar werd ook de <a href="/wiki/Partij_voor_de_Vrijheid" title="Partij voor de Vrijheid">Partij voor de Vrijheid</a> (PVV) opgericht, die in de jaren daarna met <a href="/wiki/Geert_Wilders" title="Geert Wilders">Geert Wilders</a> een duidelijk stempel op de politiek zou drukken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bestuurlijke_indeling">Bestuurlijke indeling</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Bestuurlijke_indeling_van_Nederland" title="Bestuurlijke indeling van Nederland">Bestuurlijke indeling van Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Karte_der_Provinzen_(Niederlande)_-_nl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Karte_der_Provinzen_%28Niederlande%29_-_nl.svg/260px-Karte_der_Provinzen_%28Niederlande%29_-_nl.svg.png" decoding="async" width="260" height="308" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Karte_der_Provinzen_%28Niederlande%29_-_nl.svg/390px-Karte_der_Provinzen_%28Niederlande%29_-_nl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Karte_der_Provinzen_%28Niederlande%29_-_nl.svg/520px-Karte_der_Provinzen_%28Niederlande%29_-_nl.svg.png 2x" data-file-width="743" data-file-height="881" /></a><figcaption>Overzicht van de 12 Nederlandse provincies, met provinciehoofdsteden en steden met meer dan 120.000 inwoners. De overzeese <a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">bijzondere gemeenten</a> zijn ook aangegeven</figcaption></figure> <table class="wikitable sortable" style="font-size:90%"> <tbody><tr> <th>Provincie</th> <th>Bevolking<br /><small>per 01-09-2022</small><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></th> <th>Inw./km²</th> <th>Hoofdstad </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Groningen_(provincie)" title="Groningen (provincie)">Groningen</a> </td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0.</span>595.011</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>251</td> <td><a href="/wiki/Groningen_(stad)" title="Groningen (stad)">Groningen</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Friesland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Friesland (hoofdbetekenis)">Friesland</a><br /><small>Officieel: Fryslân</small> </td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0.</span>658.747</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>194</td> <td><a href="/wiki/Leeuwarden_(stad)" title="Leeuwarden (stad)">Leeuwarden</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Drenthe_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Drenthe (hoofdbetekenis)">Drenthe</a> </td> <td>501.327</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>187</td> <td><a href="/wiki/Assen" title="Assen">Assen</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Overijssel" title="Overijssel">Overijssel</a> </td> <td>1.181.720</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>348</td> <td><a href="/wiki/Zwolle_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Zwolle (hoofdbetekenis)">Zwolle</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Flevoland" title="Flevoland">Flevoland</a> </td> <td>441.874</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>295</td> <td><a href="/wiki/Lelystad" title="Lelystad">Lelystad</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Gelderland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gelderland (hoofdbetekenis)">Gelderland</a> </td> <td>2.127.493</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>417</td> <td><a href="/wiki/Arnhem_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Arnhem (hoofdbetekenis)">Arnhem</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Utrecht_(provincie)" title="Utrecht (provincie)">Utrecht</a> </td> <td>1.382.302</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>904</td> <td><a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a> </td> <td>2.941.163</td> <td>1071</td> <td><a href="/wiki/Haarlem_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Haarlem (hoofdbetekenis)">Haarlem</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a> </td> <td>3.787.452</td> <td>1361</td> <td><a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a> </td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0.</span>390.636</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>215</td> <td><a href="/wiki/Middelburg_(Zeeland)" title="Middelburg (Zeeland)">Middelburg</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a> </td> <td>2.617.331</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>519</td> <td data-sort-value="Hert"><a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a> </td> <td>1.124.206</td> <td><span style="visibility:hidden;color:transparent;" aria-hidden="true">0</span>520</td> <td><a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a> </td></tr></tbody></table> <p>Nederland is een <a href="/wiki/Gedecentraliseerde_eenheidsstaat" title="Gedecentraliseerde eenheidsstaat">gedecentraliseerde eenheidsstaat</a> waarbij de verschillende territoriale eenheden zelfstandige bevoegdheden hebben. De <a href="/wiki/Bestuurslaag" class="mw-redirect" title="Bestuurslaag">bestuurslagen</a> bestaan uit de <a href="/wiki/Rijksoverheid" title="Rijksoverheid">Rijksoverheid</a> of centrale overheid met daaronder de <a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">twaalf provincies</a>, <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gemeenten" title="Lijst van Nederlandse gemeenten">342 gemeenten</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_waterschappen" title="Lijst van Nederlandse waterschappen">21 waterschappen</a>. Daarnaast zijn er drie <a href="/wiki/Caribisch_openbaar_lichaam" title="Caribisch openbaar lichaam">Caribische openbare lichamen</a> in het Caribisch gebied, die direct onder het Rijk vallen. </p><p>De provincies zijn actief op gebieden als <a href="/wiki/Ruimtelijke_ordening" title="Ruimtelijke ordening">ruimtelijke ordening</a>, <a href="/wiki/Infrastructuur" title="Infrastructuur">infrastructuur</a>, economie, cultuur, natuur en milieu. Ook houden ze toezicht op de gemeenten en de waterschappen. Het dagelijks bestuur van elke provincie wordt gevormd door <a href="/wiki/Gedeputeerde_Staten" title="Gedeputeerde Staten">Gedeputeerde Staten</a>, dat wordt gecontroleerd door de <a href="/wiki/Provinciale_Staten_(Nederland)" title="Provinciale Staten (Nederland)">Provinciale Staten</a>. De Provinciale Staten worden door het volk gekozen en moeten daarna een college van Gedeputeerde Staten vormen. Ook de leden van de <a href="/wiki/Eerste_Kamer_der_Staten-Generaal" title="Eerste Kamer der Staten-Generaal">Eerste Kamer</a> worden door de leden van de Provinciale Staten en van het Kiescollege voor de Eerste Kamer gekozen. De voorzitter van het College van Gedeputeerde Staten en van Provinciale Staten van een provincie is de <a href="/wiki/Commissaris_van_de_Koning" title="Commissaris van de Koning">commissaris van de Koning</a>. Binnen een provincie zijn de gemeenten ingedeeld. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:2019-Waterschap-prov-1200.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/2019-Waterschap-prov-1200.png/260px-2019-Waterschap-prov-1200.png" decoding="async" width="260" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/2019-Waterschap-prov-1200.png/390px-2019-Waterschap-prov-1200.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/2019-Waterschap-prov-1200.png/520px-2019-Waterschap-prov-1200.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1550" /></a><figcaption>Nederlandse Waterschappen per 1 januari 2019</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:2019-NL-Gemeenten-basis-2500px.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/2019-NL-Gemeenten-basis-2500px.png/260px-2019-NL-Gemeenten-basis-2500px.png" decoding="async" width="260" height="306" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/2019-NL-Gemeenten-basis-2500px.png/390px-2019-NL-Gemeenten-basis-2500px.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/2019-NL-Gemeenten-basis-2500px.png/520px-2019-NL-Gemeenten-basis-2500px.png 2x" data-file-width="2500" data-file-height="2945" /></a><figcaption>Nederlandse gemeenten per 1 januari 2019</figcaption></figure> <p>De <a href="/wiki/Nederlandse_gemeente" title="Nederlandse gemeente">gemeenten</a> vormen in Nederland de derde bestuurslaag. Het hoogste bestuursorgaan binnen de gemeenten is de <a href="/wiki/Gemeenteraad" title="Gemeenteraad">gemeenteraad</a>, die om de vier jaar wordt <a href="/wiki/Gemeenteraadsverkiezing" title="Gemeenteraadsverkiezing">gekozen</a>. Het dagelijkse bestuur is het <a href="/wiki/College_van_burgemeester_en_wethouders" title="College van burgemeester en wethouders">college van burgemeester en wethouders</a>, dat gevormd wordt door de <a href="/wiki/Wethouder" title="Wethouder">wethouders</a>, die benoemd worden door de raad en door de <a href="/wiki/Burgemeester_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Burgemeester (hoofdbetekenis)">burgemeester</a>, die op zijn beurt benoemd wordt door <a href="/wiki/Kroon_(regering)" title="Kroon (regering)">de Kroon</a>. De taken van het gemeentebestuur behelzen onder andere stadsontwikkeling, verkeer, onderwijs, welzijn en sociale zaken. De gemeenten krijgen het grootste deel van hun geld van de Rijksoverheid, de rest komt uit zaken als <a href="/wiki/Onroerendezaakbelasting" title="Onroerendezaakbelasting">onroerendezaakbelasting</a>, <a href="/wiki/Parkeergeld" class="mw-redirect" title="Parkeergeld">parkeergeld</a> en <a href="/wiki/Leges" title="Leges">leges</a>. Binnen de gemeente zijn de deelgemeenten ingedeeld. De deelgemeenten vormen de vierde bestuurslaag. Het hoogste bestuursorgaan binnen de deelgemeenten is de <a href="/wiki/Deelgemeente_(Nederland)" title="Deelgemeente (Nederland)">deelgemeenteraad</a>, die gevormd wordt door portefeuillehouders, die worden benoemd door de deelraad en door de voorzitter, die op zijn beurt gekozen wordt door de deelraad. </p><p>De <a href="/wiki/Waterschap_(Nederland)" title="Waterschap (Nederland)">waterschappen</a> staan los van de indeling in provincies en gemeenten en regelen de <a href="/wiki/Waterbeheer" title="Waterbeheer">waterhuishouding</a> binnen een bepaald gebied. Het bestuur van een waterschap wordt gekozen door de grondeigenaren en inwoners. Het buiten houden van het water is van oudsher een <a href="/wiki/Algemeen_belang" title="Algemeen belang">algemeen belang</a>, waarbij polderbewoners genoodzaakt waren samen te werken. Uit die noodzakelijke samenwerking zijn de waterschappen ontstaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Justitie_en_politie">Justitie en politie</h3></div> <p>De rechterlijke macht bestaat uit <a href="/wiki/Rechter" title="Rechter">rechters</a> en <a href="/wiki/Officier_van_justitie" title="Officier van justitie">officieren van justitie</a> die het <a href="/wiki/Openbaar_Ministerie_in_Nederland" class="mw-redirect" title="Openbaar Ministerie in Nederland">Openbaar Ministerie</a> vormen. Rechters en leden van het Openbaar Ministerie worden door <a href="/wiki/Kroon_(regering)" title="Kroon (regering)">de Kroon</a> benoemd. Rechters worden voor het leven benoemd. In de rechtspraak wordt een onderscheid gemaakt in <a href="/wiki/Strafrecht" title="Strafrecht">strafrecht</a>, civiel of <a href="/wiki/Burgerlijk_recht" title="Burgerlijk recht">burgerlijk recht</a> en bestuursrecht. </p><p>Tussen 1993 en 2013 was de <a href="/wiki/Politie_in_Nederland" title="Politie in Nederland">politie in Nederland</a> opgedeeld in 25 <a href="/wiki/Regiokorps" title="Regiokorps">regiokorpsen</a> en een <a href="/wiki/Korps_landelijke_politiediensten" title="Korps landelijke politiediensten">Korps landelijke politiediensten</a> (KLPD). In 2013 werd Nederland verdeeld in 10 <a href="/wiki/Politie_in_Nederland#Regionale_eenheden" title="Politie in Nederland">regionale eenheden van de politie</a>. In geval van een <a href="/wiki/Crisis_(situatie)" title="Crisis (situatie)">crisis</a> wordt met de <a href="/wiki/Brandweer" title="Brandweer">brandweer</a> en <a href="/wiki/Ambulance" title="Ambulance">ambulancediensten</a> samengewerkt in de betreffende <a href="/wiki/Veiligheidsregio" title="Veiligheidsregio">veiligheidsregio</a> en met overige overheidsdiensten. De politie viel onder de verantwoordelijkheid van twee ministeries; het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het Ministerie van Justitie. Sinds het aantreden van het <a href="/wiki/Kabinet-Rutte_I" title="Kabinet-Rutte I">kabinet-Rutte I</a> valt de politie onder het <a href="/wiki/Ministerie_van_Justitie_en_Veiligheid" title="Ministerie van Justitie en Veiligheid">Ministerie van Justitie en Veiligheid</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Buitenlandse_betrekkingen_en_defensie">Buitenlandse betrekkingen en defensie</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Buitenlandse_zaken_van_Nederland" title="Buitenlandse zaken van Nederland">buitenlandse zaken van Nederland</a> en <a href="/wiki/Defensie_van_Nederland" title="Defensie van Nederland">defensie van Nederland</a> voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:International_Court_of_Justice_HQ_2006.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/International_Court_of_Justice_HQ_2006.jpg/260px-International_Court_of_Justice_HQ_2006.jpg" decoding="async" width="260" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/International_Court_of_Justice_HQ_2006.jpg/390px-International_Court_of_Justice_HQ_2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/International_Court_of_Justice_HQ_2006.jpg/520px-International_Court_of_Justice_HQ_2006.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1194" /></a><figcaption>Het <a href="/wiki/Vredespaleis" title="Vredespaleis">Vredespaleis</a> in Den Haag huisvest het <a href="/wiki/Internationaal_Gerechtshof" title="Internationaal Gerechtshof">Internationaal Gerechtshof</a>.</figcaption></figure> <p>Als kernwaarden van het <a href="/wiki/Buitenlandse_zaken_van_Nederland" title="Buitenlandse zaken van Nederland">buitenlands beleid van de Nederlandse overheid</a> werden in 1995 vastgesteld: bevordering van <a href="/wiki/Europese_integratie" title="Europese integratie">Europese integratie</a>, het onderhouden van betrekkingen met de buurlanden, het verzekeren van Europese veiligheid en stabiliteit en deelname aan conflictbeheersing en <a href="/wiki/Vredesmissie" class="mw-redirect" title="Vredesmissie">vredesmissies</a>. </p><p>Nederland was medeoprichter van de <a href="/wiki/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a>, de <a href="/wiki/Noord-Atlantische_Verdragsorganisatie" title="Noord-Atlantische Verdragsorganisatie">NAVO</a>, de <a href="/wiki/Verenigde_Naties" title="Verenigde Naties">Verenigde Naties</a> en de <a href="/wiki/Organisatie_voor_Economische_Samenwerking_en_Ontwikkeling" title="Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling">OESO</a> en maakt daarnaast deel uit van onder andere de <a href="/wiki/Benelux" title="Benelux">Benelux</a>, de <a href="/wiki/Raad_van_Europa" title="Raad van Europa">Raad van Europa</a>, de <a href="/wiki/West-Europese_Unie" title="West-Europese Unie">West-Europese Unie</a> (WEU), de <a href="/wiki/Wereldbank" title="Wereldbank">Wereldbank</a>, het <a href="/wiki/Internationaal_Monetair_Fonds" title="Internationaal Monetair Fonds">IMF</a> en de <a href="/wiki/Wereldhandelsorganisatie" title="Wereldhandelsorganisatie">Wereldhandelsorganisatie</a> (WTO). Nederland is thuishaven of gastland van onder meer de volgende internationale instellingen: het <a href="/wiki/Internationaal_Gerechtshof" title="Internationaal Gerechtshof">Internationaal Gerechtshof</a>, het <a href="/wiki/Internationaal_Strafhof" title="Internationaal Strafhof">Internationaal Strafhof</a>, de Europese veiligheidsorganisatie <a href="/wiki/Europol" title="Europol">Europol</a> en de <a href="/wiki/Europese_Ruimtevaartorganisatie" class="mw-redirect" title="Europese Ruimtevaartorganisatie">Europese Ruimtevaartorganisatie</a>. </p><p>De <a href="/wiki/Defensie_van_Nederland" title="Defensie van Nederland">Nederlandse defensieorganisatie</a> valt volledig onder het <a href="/wiki/Ministerie_van_Defensie_(Nederland)" title="Ministerie van Defensie (Nederland)">ministerie van Defensie</a> en bestaat uit de <a href="/wiki/Koninklijke_Landmacht" title="Koninklijke Landmacht">Koninklijke Landmacht</a>, de <a href="/wiki/Koninklijke_Luchtmacht" title="Koninklijke Luchtmacht">Koninklijke Luchtmacht</a>, de <a href="/wiki/Koninklijke_Marine" title="Koninklijke Marine">Koninklijke Marine</a> (inclusief <a href="/wiki/Marine_Luchtvaartdienst" title="Marine Luchtvaartdienst">Marine Luchtvaartdienst</a> en <a href="/wiki/Korps_Mariniers" title="Korps Mariniers">Korps Mariniers</a>) en de <a href="/wiki/Koninklijke_Marechaussee" title="Koninklijke Marechaussee">Koninklijke Marechaussee</a>. Sinds de <a href="/wiki/Opkomstplicht" title="Opkomstplicht">opkomstplicht</a> voor de <a href="/wiki/Dienstplicht#Militaire_dienstplicht" title="Dienstplicht">militaire dienst</a> is opgeschort bestaat de krijgsmacht volledig uit vrijwillig dienend personeel. In totaal dienen ruim 50.000 mannen en vrouwen bij de krijgsmacht. De regering is de opperbevelhebber van de strijdkrachten, in de dagelijkse praktijk wordt die functie waargenomen door de <a href="/wiki/Ministerie_van_Defensie_(Nederland)" title="Ministerie van Defensie (Nederland)">minister van Defensie</a>. Aan hem rapporteert de <a href="/wiki/Commandant_der_Strijdkrachten" title="Commandant der Strijdkrachten">Commandant der Strijdkrachten</a>. De Commandant der Strijdkrachten geeft leiding aan de afzonderlijke krijgsmachtdelen. In 2009 was Nederland het <a href="/wiki/Lijst_van_landen_naar_militaire_uitgaven" title="Lijst van landen naar militaire uitgaven">twintigste land ter wereld</a> naar militaire uitgaven. </p><p>Nederland heeft vele internationale verdragen omtrent het <a href="/wiki/Internationaal_humanitair_recht" title="Internationaal humanitair recht">oorlogsrecht</a> geratificeerd. Nederland heeft besloten het <a href="/wiki/Verdrag_inzake_het_verbod_op_kernwapens" title="Verdrag inzake het verbod op kernwapens">VN-verdrag inzake het verbod op kernwapens</a> niet te ondertekenen.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Onderwijs">Onderwijs</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Onderwijs_in_Nederland" title="Onderwijs in Nederland">Onderwijs in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Universitetet1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Universitetet1.jpg/260px-Universitetet1.jpg" decoding="async" width="260" height="343" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Universitetet1.jpg/390px-Universitetet1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Universitetet1.jpg/520px-Universitetet1.jpg 2x" data-file-width="1396" data-file-height="1843" /></a><figcaption><a href="/wiki/Academiegebouw_(Groningen)" title="Academiegebouw (Groningen)">Academiegebouw</a> van de <a href="/wiki/Rijksuniversiteit_Groningen" title="Rijksuniversiteit Groningen">Rijksuniversiteit Groningen</a></figcaption></figure> <p>Onderwijs is verplicht vanaf de eerste dag van de maand nadat een kind vijf jaar is geworden tot het einde van het schooljaar waarin het kind zestien jaar is geworden. De meeste kinderen gaan echter al vanaf hun vierde naar het basisonderwijs. In het schooljaar waarin een kind zeventien jaar wordt, is het gedeeltelijk leerplichtig en moet dan nog minstens twee dagen per week naar school. Als de school een praktijkovereenkomst met een bedrijf heeft gesloten, dan is één dag school per week verplicht. </p><p>Onderwijs kan beginnen met peuteronderwijs op een <a href="/wiki/Peuterspeelzaal" title="Peuterspeelzaal">peuterspeelzaal</a>. Dan volgt primair onderwijs, ofwel <a href="/wiki/Basisonderwijs_(Nederland)" class="mw-redirect" title="Basisonderwijs (Nederland)">basisonderwijs</a>. Vervolgens is daar het secundair, ofwel <a href="/wiki/Voortgezet_onderwijs" class="mw-redirect" title="Voortgezet onderwijs">voortgezet onderwijs</a> en tot slot is <a href="/wiki/Middelbaar_beroepsonderwijs" title="Middelbaar beroepsonderwijs">middelbaar beroepsonderwijs</a>, <a href="/wiki/Hoger_beroepsonderwijs" title="Hoger beroepsonderwijs">hoger beroepsonderwijs</a> of <a href="/wiki/Universiteit" title="Universiteit">academisch onderwijs</a> mogelijk. Er zijn <a href="/wiki/Lijst_van_hogeronderwijsinstellingen_in_Nederland" title="Lijst van hogeronderwijsinstellingen in Nederland">diverse hogeronderwijsinstellingen</a> en middelbare beroepsonderwijs-instellingen (<a href="/wiki/Regionaal_opleidingencentrum" title="Regionaal opleidingencentrum">ROC's</a>), op verschillende niveaus. De <a href="/wiki/Universiteit_Leiden" title="Universiteit Leiden">Universiteit Leiden</a> werd opgericht in 1575 en is de oudste universiteit van Nederland. Er zijn veertien door de overheid bekostigde universiteiten, waarvan de <a href="/wiki/Universiteit_van_Amsterdam" title="Universiteit van Amsterdam">Universiteit van Amsterdam</a>, de <a href="/wiki/Rijksuniversiteit_Groningen" title="Rijksuniversiteit Groningen">Rijksuniversiteit Groningen</a> en de <a href="/wiki/Universiteit_Utrecht" title="Universiteit Utrecht">Universiteit Utrecht</a> de grootste zijn. </p><p>Voor een vergelijking tussen de onderwijsstructuren in Nederland en Vlaanderen, zie <a href="/wiki/Onderwijsstructuur_(Vlaanderen_en_Nederland)" class="mw-redirect" title="Onderwijsstructuur (Vlaanderen en Nederland)">Onderwijsstructuur (Vlaanderen en Nederland)</a>, waar de overeenkomstige fasen van het onderwijs zo veel mogelijk naast elkaar worden geplaatst. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Milieubeheer">Milieubeheer</h3></div> <p>Vanwege de hoge bevolkingsdichtheid, de sterke industrialisatie en de intensieve landbouw heeft Nederland te maken met verschillende <a href="/wiki/Milieu" title="Milieu">milieuproblemen</a>. </p><p>De <a href="/wiki/Hinderwet" title="Hinderwet">Hinderwet</a> van 1875 was lange tijd de enige wet op het gebied van milieubeheer. In de jaren 1960 werd het publiek zich bewust van de milieuproblemen en sindsdien ontwikkelde Nederland een milieubeleid. Dit richtte zich aanvankelijk op sanering, maar vanaf de jaren 1980 begon men zich ook te richten op preventie en beheer. Zo'n 70% van de regelgeving op dit gebied vindt plaats op Europees niveau. Het beleid heeft ervoor gezorgd dat ondanks de economische groei op een aantal gebieden de vervuiling is afgenomen en de milieukwaliteit is verbeterd. </p><p>Het huidige beleid is omschreven in de <a href="/w/index.php?title=Toekomstagenda_milieu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toekomstagenda milieu (de pagina bestaat niet)">Toekomstagenda milieu</a> waarin de overheid ervoor kiest zich te concentreren op de thema's klimaatverandering, luchtkwaliteit en aantasting van biodiversiteit en natuur.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Deze agenda bouwt voort op het laatste <a href="/wiki/Nationaal_Milieubeleidsplan" title="Nationaal Milieubeleidsplan">Nationaal Milieubeleidsplan</a>.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cultuur">Cultuur</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nationale_symbolen">Nationale symbolen</h3></div> <p>Nationale symbolen bestaan op verschillende niveaus. Zo wordt bijvoorbeeld vaak het portret van het <a href="/wiki/Staatshoofd" title="Staatshoofd">staatshoofd</a> aangebracht op munten en postzegels. Vooral bij regerende vorstenhuizen is dit het geval. Nederland vormt daarop geen uitzondering. Geijkte officiële symbolen zijn met name de volgende: </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:DutchFlagonQueensday.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/DutchFlagonQueensday.jpg/260px-DutchFlagonQueensday.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/DutchFlagonQueensday.jpg/390px-DutchFlagonQueensday.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/DutchFlagonQueensday.jpg/520px-DutchFlagonQueensday.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>De <a href="/wiki/Vlag_van_Nederland" title="Vlag van Nederland">Nederlandse vlag</a> met oranje <a href="/wiki/Wimpel" title="Wimpel">wimpel</a></figcaption></figure> <ul><li>De <a href="/wiki/Vlag_van_Nederland" title="Vlag van Nederland">vlag van Nederland</a> bestaat uit drie horizontale banen van gelijke hoogte in de kleuren rood, wit en blauw. De vlag dateert uit 1579, toen de onafhankelijkheid van Nederland werd uitgeroepen en werd officieel goedgekeurd in 1796 en bevestigd als nationaal embleem in 1937. Het wit en blauw zijn de livreikleuren van het Franse vorstendom <a href="/wiki/Oranje_(land)" class="mw-redirect" title="Oranje (land)">Orange</a>, waar het <a href="/wiki/Huis_Nassau" title="Huis Nassau">Huis Nassau</a>, het latere Nederlandse koningshuis, mee verbonden raakte (zie <a href="/wiki/Ren%C3%A9_van_Chalon" title="René van Chalon">René van Chalon</a>). Het rood was oorspronkelijk oranje, naar de naam van het vorstendom, maar werd in de loop van de zeventiende eeuw vervangen door <a href="/wiki/Vermiljoen" title="Vermiljoen">vermiljoenrood</a>, dat tijdens zeeslagen makkelijker te herkennen was. Op feestdagen die te maken hebben met het koningshuis of tijdens diplomatieke reizen naar het buitenland wordt ook wel een oranje wimpel boven de vlag gehangen.</li> <li>Het <a href="/wiki/Wapen_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Wapen van het Koninkrijk der Nederlanden">Wapen van het Koninkrijk der Nederlanden</a> is oorspronkelijk in 1815 ontworpen en in 1907 aangepast. Het geblokte schild met een leeuw, zwaard en pijlen is het <a href="/wiki/Heraldiek" title="Heraldiek">heraldisch symbool</a> van de Koning en het Land.</li> <li>Het <a href="/wiki/Wilhelmus" title="Wilhelmus">Wilhelmus</a> is het volkslied sinds 10 mei 1932. Daarvoor was vanaf 1817 (met uitzondering van een gat van 1832 tot 1833) <a href="/wiki/Wien_Ne%C3%AArlands_bloed" title="Wien Neêrlands bloed">Wien Neêrlands bloed</a> het volkslied. De tekst van het Wilhelmus is omstreeks 1570 aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog geschreven op een bestaande melodie. De huidige variant van die melodie dateert uit het begin van de 17e eeuw. Zij wordt echter in de moderne vorm aanmerkelijk trager en plechtiger ten gehore gebracht dan in vroeger tijden.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>Informeel geldt de kleur <a href="/wiki/Oranje_(kleur)" title="Oranje (kleur)">oranje</a> in het algemeen als een symbool voor Nederland. Dit komt, behalve in de kleur van de kleding der vertegenwoordigende sportteams, ook tot uitdrukking in de wijze waarop <a href="/wiki/Fan" title="Fan">supporters</a> zich in en aan het buitenland tonen. </p><p>Bij al deze symbolen speelt expliciet of impliciet het <a href="/wiki/Koningshuis" title="Koningshuis">koningshuis</a> een rol. De vorst en het koninklijk huis vervullen zelf echter ook een belangrijke symbolische functie voor Nederland, zowel institutioneel als <i>in personam</i>. Dit is te meer het geval omdat het <a href="/wiki/Monarchie_in_Nederland" title="Monarchie in Nederland">Huis van Oranje</a> al meer dan vier eeuwen zijn geschiedenis deelt met het volk van Nederland. <a href="/wiki/Willem_van_Oranje_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Willem van Oranje (hoofdbetekenis)">Willem de Zwijger</a> was de <a href="/wiki/Prins_van_Oranje_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Prins van Oranje (hoofdbetekenis)">prins van Oranje</a> die Nederland vanaf 1568 naar de zelfstandigheid leidde. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tradities_en_feestdagen">Tradities en feestdagen</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Feestdagen_in_Nederland" title="Feestdagen in Nederland">Feestdagen in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sinterklaas_arrives_in_the_Netherlands.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Sinterklaas_arrives_in_the_Netherlands.jpg/260px-Sinterklaas_arrives_in_the_Netherlands.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Sinterklaas_arrives_in_the_Netherlands.jpg/390px-Sinterklaas_arrives_in_the_Netherlands.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Sinterklaas_arrives_in_the_Netherlands.jpg/520px-Sinterklaas_arrives_in_the_Netherlands.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sinterklaas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Sinterklaas (hoofdbetekenis)">Sinterklaas</a> is geen <a href="/wiki/Nationale_feestdag" title="Nationale feestdag">nationale feestdag</a>, maar wordt wel wijdverbreid gevierd.</figcaption></figure> <p>Nederland telt acht officiële feesten (verdeeld over tien feestdagen),<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> waarvan er twee als <a href="/wiki/Nationale_feestdag" title="Nationale feestdag">nationale feestdag</a> worden aangeduid. De eerste is <a href="/wiki/Koningsdag_(Nederland)" title="Koningsdag (Nederland)">Koningsdag</a>, een dag van eenheid en saamhorigheid die gevierd wordt op <a href="/wiki/27_april" title="27 april">27 april</a>, de geboortedag van de huidige koning, <a href="/wiki/Willem-Alexander_der_Nederlanden" title="Willem-Alexander der Nederlanden">koning Willem-Alexander</a>. De andere nationale feestdag is <a href="/wiki/Bevrijdingsdag" title="Bevrijdingsdag">Bevrijdingsdag</a>: op <a href="/wiki/5_mei" title="5 mei">5 mei</a> wordt de capitulatie van het Duitse leger in Nederland tijdens de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> gevierd. Bevrijdingsdag is elk jaar een nationale feestdag; of het als vrije dag geldt, is echter afhankelijk van de <a href="/wiki/Cao" class="mw-redirect" title="Cao">cao</a> of de werkgever. </p><p>Nederland is sterk beïnvloed door het <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christelijke geloof</a> en daarom staat er ook een groot aantal christelijke feesten op de feestdagenkalender: <a href="/wiki/Kerstmis_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Kerstmis (hoofdbetekenis)">Kerstmis</a> (eerste en tweede kerstdag), <a href="/wiki/Goede_Vrijdag" title="Goede Vrijdag">Goede Vrijdag</a>, <a href="/wiki/Pasen" title="Pasen">Pasen</a> (eerste en tweede paasdag), <a href="/wiki/Hemelvaartsdag" title="Hemelvaartsdag">Hemelvaart</a> en <a href="/wiki/Pinksteren" title="Pinksteren">Pinksteren</a>. Op deze dagen, behalve Goede Vrijdag, hebben de meeste Nederlanders vrij. Ook <a href="/wiki/Nieuwjaarsdag" class="mw-redirect" title="Nieuwjaarsdag">Nieuwjaarsdag</a> staat op de lijst van algemeen erkende feestdagen. </p><p>Voorts zijn er nog enkele tradities en feestdagen die, hoewel niet officieel, wel op grote schaal gevierd worden. Zo worden tijdens de <a href="/wiki/Nationale_Dodenherdenking" title="Nationale Dodenherdenking">Nationale Dodenherdenking</a> op <a href="/wiki/4_mei" title="4 mei">4 mei</a>, één dag voor Bevrijdingsdag, alle oorlogsslachtoffers sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog herdacht. </p><p><a href="/wiki/Sint-Maarten_(feest)" title="Sint-Maarten (feest)">Sint-Maarten</a> is een christelijk feest, maar het wordt vooral in het noorden van het land gevierd. Het eveneens van oorsprong christelijke <a href="/wiki/Carnaval" title="Carnaval">carnaval</a> wordt, voorafgaand aan <a href="/wiki/Aswoensdag" title="Aswoensdag">aswoensdag</a>, juist het uitbundigst gevierd in het zuiden van het land. <a href="/wiki/Driekoningen" title="Driekoningen">Driekoningen</a> wordt ieder jaar – ook voornamelijk in het zuiden – op 6 januari gevierd. </p><p>Het <a href="/wiki/Sinterklaasfeest" title="Sinterklaasfeest">Sinterklaasfeest</a> wordt wijdverbreid gevierd, met als hoogtepunt de zogeheten <a href="/wiki/Pakjesavond" class="mw-redirect" title="Pakjesavond">Pakjesavond</a> op 5 december. Op <a href="/wiki/Oudejaarsavond" title="Oudejaarsavond">Oudejaarsavond</a> wordt het jaar 's avonds traditioneel met <a href="/wiki/Oliebol" title="Oliebol">oliebollen</a>, de <a href="/wiki/Oudejaarsconference" title="Oudejaarsconference">oudejaarsconference</a> en <a href="/wiki/Vuurwerk" title="Vuurwerk">vuurwerk</a> afgesloten. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kunst">Kunst</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg/260px-The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg" decoding="async" width="260" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg/390px-The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg/520px-The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg 2x" data-file-width="30000" data-file-height="17078" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/De_tuin_der_lusten" title="De tuin der lusten">De tuin der lusten</a></i> (1480-1490) van <a href="/wiki/Jheronimus_Bosch" title="Jheronimus Bosch">Jheronimus Bosch</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:The_Nightwatch_by_Rembrandt_-_Rijksmuseum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/The_Nightwatch_by_Rembrandt_-_Rijksmuseum.jpg/260px-The_Nightwatch_by_Rembrandt_-_Rijksmuseum.jpg" decoding="async" width="260" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/The_Nightwatch_by_Rembrandt_-_Rijksmuseum.jpg/390px-The_Nightwatch_by_Rembrandt_-_Rijksmuseum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/The_Nightwatch_by_Rembrandt_-_Rijksmuseum.jpg/520px-The_Nightwatch_by_Rembrandt_-_Rijksmuseum.jpg 2x" data-file-width="14168" data-file-height="11528" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/De_Nachtwacht" title="De Nachtwacht">De Nachtwacht</a></i> (1642) van <a href="/wiki/Rembrandt_van_Rijn" title="Rembrandt van Rijn">Rembrandt</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theodoor_van_Thulden_-_The_request_for_admission_to_the_Union.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Theodoor_van_Thulden_-_The_request_for_admission_to_the_Union.jpg/260px-Theodoor_van_Thulden_-_The_request_for_admission_to_the_Union.jpg" decoding="async" width="260" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Theodoor_van_Thulden_-_The_request_for_admission_to_the_Union.jpg/390px-Theodoor_van_Thulden_-_The_request_for_admission_to_the_Union.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Theodoor_van_Thulden_-_The_request_for_admission_to_the_Union.jpg/520px-Theodoor_van_Thulden_-_The_request_for_admission_to_the_Union.jpg 2x" data-file-width="1890" data-file-height="1475" /></a><figcaption><i>Het verzoek om toelating tot de Republiek</i> (1650) <a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg/260px-Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg" decoding="async" width="260" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg/390px-Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg/520px-Van-willem-vincent-gogh-die-kartoffelesser-03850.jpg 2x" data-file-width="3543" data-file-height="2517" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/De_aardappeleters" title="De aardappeleters">De aardappeleters</a></i> (1885) van <a href="/wiki/Vincent_van_Gogh" title="Vincent van Gogh">Vincent van Gogh</a></figcaption></figure> <p>De <a href="/wiki/Nederlandse_schilderkunst" class="mw-redirect" title="Nederlandse schilderkunst">Nederlandse schilderkunst</a> wordt vertegenwoordigd door een groot aantal meesters. Gedurende de Brabantse Gouden eeuw (1430 en 1550), waren met name <a href="/wiki/Jheronimus_Bosch" title="Jheronimus Bosch">Jheronimus Bosch</a>, <a href="/wiki/Petrus_Christus" title="Petrus Christus">Petrus Christus</a>, <a href="/wiki/Pieter_Bruegel_de_Oude" title="Pieter Bruegel de Oude">Pieter Bruegel de Oude</a> en <a href="/wiki/Lucas_Gassel" title="Lucas Gassel">Lucas Gassel</a> toonaangevende schilders. Dit was in de tijd van de <a href="/wiki/Habsburgse_Nederlanden" title="Habsburgse Nederlanden">Habsburgse Nederlanden</a>, waar nog geen sprake was van de <a href="/wiki/Republiek_der_Zeven_Verenigde_Nederlanden" title="Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden">Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden</a>. De schilders komen wel uit de streek, die we hedendaags kennen als <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a>. </p><p>De bloeiperiode vond plaats in de <a href="/wiki/Gouden_Eeuw_(Nederland)" title="Gouden Eeuw (Nederland)">gouden</a> zeventiende eeuw. De bekendste schilder uit deze periode is <a href="/wiki/Rembrandt_van_Rijn" title="Rembrandt van Rijn">Rembrandt</a>, maar ook andere <a href="/wiki/Hollandse_School" title="Hollandse School">oude Hollandse meesters</a> als <a href="/wiki/Johannes_Vermeer" title="Johannes Vermeer">Johannes Vermeer</a>, <a href="/wiki/Frans_Hals" title="Frans Hals">Frans Hals</a>. <a href="/wiki/Gerard_van_Honthorst" title="Gerard van Honthorst">Gerard van Honthorst</a> en <a href="/wiki/Jan_Steen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Jan Steen (hoofdbetekenis)">Jan Steen</a> genieten internationale faam. In dezelfde eeuw floreerde <a href="/wiki/Theodoor_van_Thulden" title="Theodoor van Thulden">Theodoor van Thulden</a> als <a href="/wiki/Barok_(stijlperiode)" title="Barok (stijlperiode)">barokschilder</a>. </p><p>Hoewel de schilderkunst uit de periode erna minder bekend is, is het werk van de negentiende-eeuwse <a href="/wiki/Postimpressionisme" title="Postimpressionisme">postimpressionistische</a> Noord-Brabantse schilder <a href="/wiki/Vincent_van_Gogh_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Vincent van Gogh (hoofdbetekenis)">Vincent van Gogh</a> wel wereldberoemd geworden, zij het pas na zijn dood. </p><p>De Nederlandse broers <a href="/wiki/Cornelis_van_Spaendonck" title="Cornelis van Spaendonck">Cornelis van Spaendonck</a> en <a href="/wiki/Gerard_van_Spaendonck" title="Gerard van Spaendonck">Gerard van Spaendonck</a> waren beroemd in Parijs tijdens de <a href="/wiki/Franse_Revolutie" title="Franse Revolutie">Franse Revolutie</a>. Ze wisten indruk te maken met botanische aquarellen. </p><p>In de 19e eeuw worden <a href="/wiki/Petrus_van_Schendel" title="Petrus van Schendel">Petrus van Schendel</a>, <a href="/wiki/Johannes_Rosierse" title="Johannes Rosierse">Johannes Rosierse</a>, <a href="/wiki/Petrus_Kiers" title="Petrus Kiers">Petrus Kiers</a> en <a href="/wiki/Jan_Hendrik_van_Grootvelt" title="Jan Hendrik van Grootvelt">Jan Hendrik van Grootvelt</a> beschouwd als de meesters van het avondlicht. </p><p>Uit de eerste helft van de twintigste eeuw dateert de <a href="/wiki/Abstracte_kunst" title="Abstracte kunst">abstracte kunst</a> van <a href="/wiki/Piet_Mondriaan" title="Piet Mondriaan">Piet Mondriaan</a>, die betrokken was bij de kunstbeweging <a href="/wiki/De_Stijl" title="De Stijl">De Stijl</a>. Zijn tijdgenoot <a href="/wiki/Jan_Sluijters" title="Jan Sluijters">Jan Sluijters</a> wordt beschouwd als pionier van het Nederlandse modernisme. </p><p>In 1948 werd de kunstvereniging <a href="/wiki/Cobra_(kunst)" title="Cobra (kunst)">Cobra</a> opgericht, met leden als <a href="/wiki/Karel_Appel" title="Karel Appel">Karel Appel</a> en <a href="/wiki/Guillaume_Cornelis_Beverloo" class="mw-redirect" title="Guillaume Cornelis Beverloo">Corneille</a>. Een andere Nederlandse kunstenaar uit de twintigste eeuw is <a href="/wiki/Maurits_Cornelis_Escher" title="Maurits Cornelis Escher">M.C. Escher</a>, die in zijn <a href="/wiki/Grafiek_(kunstvorm)" class="mw-redirect" title="Grafiek (kunstvorm)">grafische</a> kunstwerken veelvuldig gebruikmaakte van <a href="/wiki/Onmogelijke_figuur" title="Onmogelijke figuur">onmogelijke objecten</a> en <a href="/wiki/Gezichtsbedrog" title="Gezichtsbedrog">gezichtsbedrog</a>. </p><p>De <a href="/wiki/Nederlandse_literatuur" title="Nederlandse literatuur">Nederlandse literatuur</a> bouwde vanaf de Gouden Eeuw een eigen traditie op, samen met het ontstaan van een algemeen geaccepteerde standaard voor de <a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlandse taal</a>, met <a href="/wiki/Joost_van_den_Vondel" title="Joost van den Vondel">Joost van den Vondel</a> en <a href="/wiki/Pieter_Corneliszoon_Hooft" title="Pieter Corneliszoon Hooft">Pieter Corneliszoon Hooft</a> als bekendste vertegenwoordigers. Het maken van de in 1637 gepubliceerde <a href="/wiki/Statenvertaling" title="Statenvertaling">Statenvertaling</a> geldt als de eerste echte poging om uit alle dialecten een algemene schrijftaal te destilleren.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Eduard_Douwes_Dekker" title="Eduard Douwes Dekker">Multatuli</a> beschreef en bekritiseerde in de negentiende eeuw in zijn <a href="/wiki/Max_Havelaar_(boek)" title="Max Havelaar (boek)">Max Havelaar</a> de situatie in <a href="/wiki/Nederlands-Indi%C3%AB" title="Nederlands-Indië">Nederlands-Indië</a>. <a href="/wiki/Louis_Couperus" title="Louis Couperus">Louis Couperus</a> was een van de eerste Nederlandse vertegenwoordigers van het <a href="/wiki/Naturalisme_(literatuur)" title="Naturalisme (literatuur)">naturalisme</a>, dat als reactie op de idealistische <a href="/wiki/Romantiek_(stroming)" title="Romantiek (stroming)">romantiek</a> gold. Als voornaamste vertegenwoordigers van het <a href="/wiki/Modernisme" title="Modernisme">modernisme</a> gelden de dichter <a href="/wiki/Martinus_Nijhoff" title="Martinus Nijhoff">Martinus Nijhoff</a> en de romanschrijver <a href="/wiki/Simon_Vestdijk" title="Simon Vestdijk">Simon Vestdijk</a>. Tijdens de Tweede Wereldoorlog schreef <a href="/wiki/Anne_Frank" title="Anne Frank">Anne Frank</a> in het <a href="/wiki/Anne_Frank_Huis" title="Anne Frank Huis">Achterhuis</a> in Amsterdam haar wereldberoemde <a href="/wiki/Het_Achterhuis_(dagboek)" title="Het Achterhuis (dagboek)">dagboek</a>, dat na haar dood tijdens de <a href="/wiki/Holocaust_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Holocaust (hoofdbetekenis)">Holocaust</a> door haar vader werd gepubliceerd. In de naoorlogse literatuur domineerden <a href="/wiki/De_Grote_Drie#Literatuur" title="De Grote Drie">de grote drie</a>, <a href="/wiki/Willem_Frederik_Hermans" title="Willem Frederik Hermans">Willem Frederik Hermans</a>, <a href="/wiki/Gerard_Reve" title="Gerard Reve">Gerard Reve</a> en <a href="/wiki/Harry_Mulisch" title="Harry Mulisch">Harry Mulisch</a>. Andere belangrijke schrijvers uit deze periode zijn de romanschrijvers <a href="/wiki/Hella_S._Haasse" class="mw-redirect" title="Hella S. Haasse">Hella S. Haasse</a> en <a href="/wiki/Jan_Wolkers" title="Jan Wolkers">Jan Wolkers</a>, welke laatste ook beeldend kunstenaar was. Uiteraard wordt de internationale erkenning van de Nederlandse literatuur gehinderd door een taalbarrière, maar de boeken van hedendaagse<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Tijdsaanduiding" title="Wikipedia:Tijdsaanduiding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 24 december 2019 een preciezere tijdsaanduiding gewenst.">[(sinds) wanneer?]</span></a></sup> schrijvers als <a href="/wiki/Cees_Nooteboom" title="Cees Nooteboom">Cees Nooteboom</a>, <a href="/wiki/Herman_Koch" title="Herman Koch">Herman Koch</a> en <a href="/wiki/Arnon_Grunberg" title="Arnon Grunberg">Arnon Grunberg</a> vinden ook in het buitenland aftrek. Nooteboom haalt met Duitse vertalingen van zijn werk grotere oplagen dan met het Nederlandse origineel. </p><p>De <a href="/wiki/Franco-Vlaamse_School" title="Franco-Vlaamse School">Nederlandse School</a> was in de vijftiende en zestiende eeuw een grote stroming in de <a href="/wiki/Renaissancemuziek" title="Renaissancemuziek">renaissancemuziek</a>. <a href="/wiki/Jan_Pieterszoon_Sweelinck" title="Jan Pieterszoon Sweelinck">Jan Pieterszoon Sweelinck</a> en <a href="/wiki/Jacob_van_Eyck" title="Jacob van Eyck">Jacob van Eyck</a> werden internationaal bekende componisten, net als in de twintigste eeuw onder meer <a href="/wiki/Willem_Pijper" title="Willem Pijper">Willem Pijper</a>, <a href="/wiki/Henk_Badings" title="Henk Badings">Henk Badings</a>, <a href="/wiki/Lex_van_Delden_(componist)" title="Lex van Delden (componist)">Lex van Delden</a> en recente componisten als <a href="/wiki/Peter_Schat" title="Peter Schat">Peter Schat</a>, <a href="/wiki/Tristan_Keuris" title="Tristan Keuris">Tristan Keuris</a>, <a href="/wiki/Simeon_ten_Holt" title="Simeon ten Holt">Simeon ten Holt</a> en <a href="/wiki/Louis_Andriessen" title="Louis Andriessen">Louis Andriessen</a> — zie <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_muziek" title="Lijst van Nederlandse muziek">Lijst van Nederlandse muziek</a>. </p><p>In de jaren 1970 kende de Nederlandse rockband <a href="/wiki/Golden_Earring" title="Golden Earring">Golden Earring</a> kort wereldwijd succes, op kleinere schaal waren ook groepen en artiesten als <a href="/wiki/Shocking_Blue_(band)" title="Shocking Blue (band)">Shocking Blue</a>, <a href="/wiki/Earth_%26_Fire" title="Earth & Fire">Earth & Fire</a> en <a href="/wiki/George_Baker_(zanger)" title="George Baker (zanger)">George Baker</a> succesvol. Van de Nederlandse popmuziek, ook wel <a href="/wiki/Nederpop" title="Nederpop">nederpop</a>, zijn onder meer <a href="/wiki/Anouk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Anouk (hoofdbetekenis)">Anouk</a> en <a href="/wiki/Within_Temptation" title="Within Temptation">Within Temptation</a> bekend. Sinds het millennium heeft Nederland veel <a href="/wiki/Diskjockey" title="Diskjockey">dj's</a> voortgebracht die internationaal zijn doorgebroken, zoals <a href="/wiki/Ti%C3%ABsto" title="Tiësto">Tiësto</a>, <a href="/wiki/Armin_van_Buuren" title="Armin van Buuren">Armin van Buuren</a>, <a href="/wiki/Hardwell" title="Hardwell">Hardwell</a>, <a href="/wiki/Martin_Garrix" title="Martin Garrix">Martin Garrix</a>, <a href="/wiki/Oliver_Heldens" title="Oliver Heldens">Oliver Heldens</a> en <a href="/wiki/Sam_Feldt" title="Sam Feldt">Sam Feldt</a>. Op Nederlandstalig gebied zijn verscheidene artiesten noemenswaardig: van <a href="/wiki/Boudewijn_de_Groot" title="Boudewijn de Groot">Boudewijn de Groot</a>, <a href="/wiki/Rob_de_Nijs" title="Rob de Nijs">Rob de Nijs</a> en <a href="/wiki/Frank_Boeijen_(zanger)" title="Frank Boeijen (zanger)">Frank Boeijen</a> uit het verleden, vanaf de jaren 1990 aangevuld met <a href="/wiki/BL%C3%98F" title="BLØF">BLØF</a>, <a href="/wiki/Guus_Meeuwis" title="Guus Meeuwis">Guus Meeuwis</a> en <a href="/wiki/Marco_Borsato" title="Marco Borsato">Marco Borsato</a>. Ook het <a href="/wiki/Levenslied" title="Levenslied">levenslied</a> is een populair muziekgenre, met namen zoals <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Hazes_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="André Hazes (hoofdbetekenis)">André Hazes</a>, <a href="/wiki/Frans_Bauer" title="Frans Bauer">Frans Bauer</a> en <a href="/wiki/Jan_Smit_(zanger)" title="Jan Smit (zanger)">Jan Smit</a>. <a href="/wiki/Pinkpop" title="Pinkpop">Pinkpop</a>, <a href="/wiki/A_Campingflight_to_Lowlands_Paradise" title="A Campingflight to Lowlands Paradise">Lowlands</a> en het <a href="/wiki/North_Sea_Jazz_Festival" title="North Sea Jazz Festival">North Sea Jazz Festival</a> zijn enkele grote muziekfestivals. </p><p>Kenmerkend voor de Nederlandse <a href="/wiki/Architectuur" title="Architectuur">architectuur</a> zijn <a href="/wiki/Hendrik_Petrus_Berlage" title="Hendrik Petrus Berlage">Hendrik Petrus Berlage</a>, de <a href="/wiki/Amsterdamse_School_(bouwstijl)" title="Amsterdamse School (bouwstijl)">Amsterdamse School</a> en <a href="/wiki/De_Stijl" title="De Stijl">De Stijl</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cultureel_en_natuurlijk_erfgoed">Cultureel en natuurlijk erfgoed</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Kinderdijk11.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Kinderdijk11.JPG/260px-Kinderdijk11.JPG" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Kinderdijk11.JPG/390px-Kinderdijk11.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Kinderdijk11.JPG/520px-Kinderdijk11.JPG 2x" data-file-width="1280" data-file-height="853" /></a><figcaption>De <a href="/wiki/Kinderdijkse_molens" title="Kinderdijkse molens">Kinderdijkse molens</a> staan op de <a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCO</a>-<a href="/wiki/Werelderfgoedlijst" title="Werelderfgoedlijst">Werelderfgoedlijst</a>.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Museum" title="Museum">Musea</a> als het <a href="/wiki/Rijksmuseum_Amsterdam" title="Rijksmuseum Amsterdam">Rijksmuseum Amsterdam</a>, <a href="/wiki/Van_Gogh_Museum" title="Van Gogh Museum">Van Gogh Museum</a>, <a href="/wiki/Mauritshuis" title="Mauritshuis">Mauritshuis</a>, <a href="/wiki/Nederlands_Openluchtmuseum" title="Nederlands Openluchtmuseum">Openluchtmuseum Arnhem</a> en <a href="/wiki/Museum_Boijmans_Van_Beuningen" title="Museum Boijmans Van Beuningen">Museum Boijmans Van Beuningen</a>, vormen voor een belangrijk deel het <a href="/wiki/Materieel_(cultureel)_erfgoed" title="Materieel (cultureel) erfgoed">cultureel erfgoed</a> van Nederland. Veel grotere musea zijn gevestigd in architectonisch bijzondere gebouwen en sommige zijn landschappelijk fraai gelegen, zoals <a href="/wiki/Paleis_Het_Loo" title="Paleis Het Loo">Paleis Het Loo</a> en het <a href="/wiki/Kr%C3%B6ller-M%C3%BCller_Museum" title="Kröller-Müller Museum">Kröller-Müller Museum</a>. </p><p>Het natuurlijk erfgoed van Nederland bestaat voor een groot deel uit het vlakke natte landschap met onder meer rivieren, <a href="/wiki/Polder_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Polder (hoofdbetekenis)">polders</a> en <a href="/wiki/Molen" title="Molen">molens</a>. Daarnaast zijn er nog natuurgerelateerde gebieden zoals de <a href="/wiki/Keukenhof" title="Keukenhof">Keukenhof</a>, de <a href="/wiki/Veluwe_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Veluwe (hoofdbetekenis)">Veluwe</a>, de <a href="/wiki/Waddeneilanden" title="Waddeneilanden">Waddeneilanden</a> en de <a href="/wiki/Nationaal_Park_De_Biesbosch" title="Nationaal Park De Biesbosch">Biesbosch</a>. De natuur in Nederland is sterk door de mens beïnvloed, voornamelijk vanwege het waterbeheer. De bekendste voorbeelden hiervan zijn de <a href="/wiki/Zuiderzeewerken" title="Zuiderzeewerken">IJsselmeerpolders</a> en de <a href="/wiki/Deltawerken" title="Deltawerken">Deltawerken</a>. De <a href="/wiki/Kinderdijkse_molens" title="Kinderdijkse molens">molens van Kinderdijk</a> zijn sinds 1997 <a href="/wiki/Werelderfgoed" title="Werelderfgoed">Werelderfgoed</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eten_en_drinken">Eten en drinken</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Nederlandse_keuken" title="Nederlandse keuken">Nederlandse keuken</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Boerenkool_stamppot.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Boerenkool_stamppot.jpg/260px-Boerenkool_stamppot.jpg" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Boerenkool_stamppot.jpg/390px-Boerenkool_stamppot.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Boerenkool_stamppot.jpg/520px-Boerenkool_stamppot.jpg 2x" data-file-width="1996" data-file-height="1338" /></a><figcaption><a href="/wiki/Boerenkool_(gerecht)" title="Boerenkool (gerecht)">Boerenkoolstamppot</a> met <a href="/wiki/Rookworst" title="Rookworst">rookworst</a></figcaption></figure> <p>De traditionele Nederlandse keuken is voornamelijk beïnvloed door het agrarische leven in vroegere tijden. De hoofdmaaltijd wordt in Nederland 's avonds gegeten en een typisch Nederlandse maaltijd bestaat uit een combinatie van aardappels, groente en vlees. Ook <a href="/wiki/Stoofpot" title="Stoofpot">stoof-</a> en <a href="/wiki/Stamppot" title="Stamppot">stamppotten</a> en <a href="/wiki/Maaltijdsoep" title="Maaltijdsoep">maaltijdsoepen</a> zijn kenmerkend voor de Nederlandse keuken. Bij het ontbijt en in de middag wordt vaak <a href="/wiki/Brood_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Brood (hoofdbetekenis)">brood</a> gegeten, met boter en allerlei soorten zoet en hartig <a href="/wiki/Broodbeleg" title="Broodbeleg">broodbeleg</a>, variërend van <a href="/wiki/Vleeswaren" title="Vleeswaren">vleeswaren</a> en <a href="/wiki/Kaas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Kaas (hoofdbetekenis)">kaas</a> tot <a href="/wiki/Hagelslag" title="Hagelslag">hagelslag</a>, <a href="/wiki/Chocoladepasta" title="Chocoladepasta">chocoladepasta</a> en <a href="/wiki/Pindakaas" title="Pindakaas">pindakaas</a>; ook <a href="/wiki/Ontbijtgranen" title="Ontbijtgranen">ontbijtgranen</a> als <a href="/wiki/Muesli" title="Muesli">muesli</a> en <a href="/wiki/Cornflakes" title="Cornflakes">cornflakes</a> worden, met melk of yoghurt, als ontbijt genuttigd. </p><p>Bij het ontbijt en de middagmaaltijd wordt vaak koffie of thee gedronken. In de koudere maanden is (warme) <a href="/wiki/Chocolademelk" title="Chocolademelk">chocolademelk</a> ook een populaire drank. <a href="/wiki/Bier" title="Bier">Bier</a> is veruit de meest gedronken <a href="/wiki/Alcoholische_drank" title="Alcoholische drank">alcoholische drank</a>: in 2008 werd gemiddeld 78,5 liter per Nederlander gedronken. Van de totale Nederlandse bierproductie in dat jaar, ruim 2,7 miljard liter, werd meer dan 1,6 miljard liter geëxporteerd, waarmee Nederland dat jaar de grootste bierexporteur ter wereld was.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De <a href="/wiki/Bier_in_Nederland" title="Bier in Nederland">Nederlandse biercultuur</a> ontwikkelde zich de voorbije jaren sterk: een groeiend aantal brouwerijen brouwde bieren in steeds meer verschillende stijlen. </p><p>De <a href="/wiki/Edammer_kaas" title="Edammer kaas">Edammer</a> en <a href="/wiki/Goudse_kaas" title="Goudse kaas">Goudse kaas</a> zijn ook buiten Nederland erg bekend. Andere bekende <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gerechten" class="mw-redirect" title="Lijst van Nederlandse gerechten">Nederlandse gerechten en producten</a> zijn veelal zoetigheden, zoals <a href="/wiki/Pannenkoek" title="Pannenkoek">pannenkoeken</a> en <a href="/wiki/Poffertjes" title="Poffertjes">poffertjes</a>, <a href="/wiki/Limburgse_vlaai" title="Limburgse vlaai">Limburgse vlaai</a>, <a href="/wiki/Stroopwafel" title="Stroopwafel">stroopwafels</a> en <a href="/wiki/Oliebol" title="Oliebol">oliebollen</a>. <a href="/wiki/Kroket" title="Kroket">Kroketten</a> en <a href="/wiki/Frikandel_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frikandel (hoofdbetekenis)">frikandellen</a> zijn typisch Nederlandse snacks. Ook vis wordt soms als <a href="/wiki/Fastfood" title="Fastfood">fastfood</a> gegeten, bijvoorbeeld in de vorm van <a href="/wiki/Haring_(dier)" class="mw-redirect" title="Haring (dier)">haring</a> of <a href="/wiki/Kibbeling" title="Kibbeling">kibbeling</a> (stukjes vis in beslag gebakken). Naast deze typisch Nederlandse gerechten zijn er echter ook veel invloeden van buitenaf. Onder andere uit de <a href="/wiki/Indische_gerechten" class="mw-redirect" title="Indische gerechten">Nederlands-Indische</a>, de <a href="/wiki/Chinese_keuken" title="Chinese keuken">Chinese</a> en de <a href="/wiki/Italiaanse_keuken" title="Italiaanse keuken">Italiaanse keuken</a> zijn gerechten overgenomen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Media">Media</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Dutch_newspapers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Dutch_newspapers.jpg/260px-Dutch_newspapers.jpg" decoding="async" width="260" height="323" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Dutch_newspapers.jpg/390px-Dutch_newspapers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Dutch_newspapers.jpg/520px-Dutch_newspapers.jpg 2x" data-file-width="1727" data-file-height="2148" /></a><figcaption>Diverse Nederlandse dagbladen in een krantenrek</figcaption></figure> <p>De belangrijkste Nederlandse dagbladen zijn <i><a href="/wiki/De_Telegraaf" title="De Telegraaf">De Telegraaf</a></i>, <i><a href="/wiki/Algemeen_Dagblad" title="Algemeen Dagblad">Algemeen Dagblad</a></i>, <i><a href="/wiki/De_Volkskrant" title="De Volkskrant">de Volkskrant</a></i>, <i><a href="/wiki/NRC_(krant)" title="NRC (krant)">NRC</a></i> en <i><a href="/wiki/Trouw_(krant)" title="Trouw (krant)">Trouw</a></i>. Historisch gezien is ook <i><a href="/wiki/Het_Parool" title="Het Parool">Het Parool</a></i>, dat in de Tweede Wereldoorlog als verzetskrant werd opgericht, een belangrijke krant. <i>Het Parool</i> is zich met name gaan richten op de stad en regio Amsterdam. Buiten de Randstad worden regionale kranten als <i><a href="/wiki/De_Limburger" title="De Limburger">De Limburger</a></i>, <i><a href="/wiki/De_Gelderlander" title="De Gelderlander">De Gelderlander</a></i> en het <i><a href="/wiki/Dagblad_van_het_Noorden" title="Dagblad van het Noorden">Dagblad van het Noorden</a></i> nog altijd veel gelezen. Een groot deel van de landelijke en regionale kranten is eigendom van een klein aantal mediabedrijven, 90 procent is dankzij zulke overnames in Belgische handen.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Uitzonderingen bestaan: zo bedienen de kleine protestantse kranten <i><a href="/wiki/Reformatorisch_Dagblad" title="Reformatorisch Dagblad">Reformatorisch Dagblad</a></i> en het <i><a href="/wiki/Nederlands_Dagblad" title="Nederlands Dagblad">Nederlands Dagblad</a></i> onafhankelijk een landelijk publiek. <i><a href="/wiki/EW_(tijdschrift)" title="EW (tijdschrift)">EW</a></i>, <i><a href="/wiki/HP/De_Tijd" title="HP/De Tijd">HP/De Tijd</a></i>, <i><a href="/wiki/Vrij_Nederland" title="Vrij Nederland">Vrij Nederland</a></i> en <i><a href="/wiki/De_Groene_Amsterdammer" title="De Groene Amsterdammer">De Groene Amsterdammer</a></i> zijn vier opiniebladen. </p><p>De <a href="/wiki/Televisie_in_Nederland" title="Televisie in Nederland">Nederlandse televisie</a> heeft zowel <a href="/wiki/Nederlands_publiek_omroepbestel" title="Nederlands publiek omroepbestel">publieke</a> als <a href="/wiki/Commerci%C3%ABle_televisie" title="Commerciële televisie">commerciële</a> zenders. Deze laatste werden toegelaten vanaf 1988, later dan in omringende landen. De publieke omroep bestaat uit <a href="/wiki/NPO_1" title="NPO 1">NPO 1</a>, <a href="/wiki/NPO_2" title="NPO 2">2</a> en <a href="/wiki/NPO_3" title="NPO 3">3</a> en voor Nederlanders in het buitenland <a href="/wiki/BVN" title="BVN">BVN</a> en wordt gekenmerkt door de <a href="/wiki/Verzuiling" title="Verzuiling">verzuilde</a> structuur. De belangrijkste bedrijven die commerciële televisie verzorgen zijn <a href="/wiki/RTL_Nederland" class="mw-redirect" title="RTL Nederland">RTL Nederland</a> en <a href="/wiki/Talpa_TV_(bedrijf)" title="Talpa TV (bedrijf)">Talpa TV</a> (de opvolger van SBS broadcasting), die samen in totaal zeven zenders beheren. Enkele andere commerciële zenders zijn <a href="/wiki/Nickelodeon_Nederland" title="Nickelodeon Nederland">Nickelodeon</a>, <a href="/wiki/Comedy_Central_(Nederland)" title="Comedy Central (Nederland)">Comedy Central</a> en <a href="/wiki/Kindernet" title="Kindernet">Kindernet</a>. </p><p>Op <a href="/wiki/Radio_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Radio (hoofdbetekenis)">radiogebied</a> is er eveneens een <a href="/wiki/Lijst_van_radiozenders_in_Nederland" title="Lijst van radiozenders in Nederland">groot aantal zenders</a>. Er zijn zes landelijke publieke zenders, met <a href="/wiki/NPO_Radio_1" title="NPO Radio 1">NPO Radio 1</a>, <a href="/wiki/NPO_Radio_2" title="NPO Radio 2">NPO Radio 2</a> en <a href="/wiki/NPO_3FM" title="NPO 3FM">NPO 3FM</a> als belangrijkste en verscheidene digitale en regionale publieke zenders. <a href="/wiki/Radio_538" title="Radio 538">Radio 538</a>, <a href="/wiki/Sky_Radio" title="Sky Radio">Sky Radio</a> en <a href="/wiki/Q-music_(Nederland)" class="mw-redirect" title="Q-music (Nederland)">Q-music</a> zijn de belangrijkste spelers in de commerciële markt. </p><p>In Nederland heerst een grote mate van <a href="/wiki/Persvrijheid" title="Persvrijheid">persvrijheid</a>, zonder controle vooraf op publicaties in de geschreven pers of op radio, tv en internet. In 2019 stond Nederland op een vierde plek op de persvrijheidindex van <a href="/wiki/Verslaggevers_Zonder_Grenzen" title="Verslaggevers Zonder Grenzen">Verslaggevers Zonder Grenzen</a>.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De begrenzing bij de Nederlandse wetgeving is dat wie zich schuldig maakt aan belediging, discriminatie, aanzetten tot haat e.d. de kans loopt zich achteraf te moeten verantwoorden. De <a href="/wiki/Mediawet_2008" title="Mediawet 2008">Mediawet</a> zorgt voor <a href="/wiki/Mediapluriformiteit" title="Mediapluriformiteit">mediapluriformiteit</a> binnen het publieke omroepenbestel. Ook kan het bevoegd gezag <a href="/wiki/Kijkwijzer" title="Kijkwijzer">leeftijdsgrenzen</a> stellen voor de toegang tot bepaalde media. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sport">Sport</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Speed_skating_in_the_Netherlands.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Speed_skating_in_the_Netherlands.jpg/260px-Speed_skating_in_the_Netherlands.jpg" decoding="async" width="260" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Speed_skating_in_the_Netherlands.jpg/390px-Speed_skating_in_the_Netherlands.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Speed_skating_in_the_Netherlands.jpg/520px-Speed_skating_in_the_Netherlands.jpg 2x" data-file-width="1596" data-file-height="1033" /></a><figcaption><a href="/wiki/Schaatsen" title="Schaatsen">Schaatsen</a> is een van de populairste sporten in Nederland.</figcaption></figure> <p>In Nederland is <a href="/wiki/Voetbal" title="Voetbal">voetbal</a> de belangrijkste sport. Het <a href="/wiki/Nederlands_voetbalelftal_(mannen)" title="Nederlands voetbalelftal (mannen)">Nederlandse voetbalelftal</a> won het <a href="/wiki/Europees_kampioenschap_voetbal_1988" title="Europees kampioenschap voetbal 1988">Europees kampioenschap voetbal 1988</a> en behaalde op verschillende andere EK's en WK's ereplaatsen. Buitenlandse carrières van voetballers als <a href="/wiki/Johan_Cruijff" title="Johan Cruijff">Johan Cruijff</a>, <a href="/wiki/Marco_van_Basten" title="Marco van Basten">Marco van Basten</a> en <a href="/wiki/Ruud_Gullit" title="Ruud Gullit">Ruud Gullit</a>, en van de trainer-coaches <a href="/wiki/Guus_Hiddink" title="Guus Hiddink">Guus Hiddink</a> en <a href="/wiki/Louis_van_Gaal" title="Louis van Gaal">Louis van Gaal</a> droegen eraan bij dat Nederland op dit gebied wereldwijd bekend werd. Andere populaire sporten zijn onder meer <a href="/wiki/Veldhockey" class="mw-redirect" title="Veldhockey">veldhockey</a>, <a href="/wiki/Schaatsen" title="Schaatsen">schaatsen</a>, <a href="/wiki/Wielersport" title="Wielersport">wielersport</a>, <a href="/wiki/Paardensport" title="Paardensport">paardensport</a>, <a href="/wiki/Volleybal" title="Volleybal">volleybal</a>, <a href="/wiki/Handbal" title="Handbal">handbal</a>, <a href="/wiki/Korfbal" title="Korfbal">korfbal</a>, <a href="/wiki/Tennis" title="Tennis">tennis</a>, <a href="/wiki/Golf_(sport)" title="Golf (sport)">golf</a> en <a href="/wiki/Zwemsport" title="Zwemsport">zwemmen</a>. Ook neemt het <a href="/wiki/Darts_(sport)" title="Darts (sport)">darts</a> sinds circa 2000 een belangrijker positie in Nederland in. Dit komt mede door de huidige media-aandacht die aan de sport wordt gegeven. Ook is dit succes mede te danken aan (voormalig) wereldkampioenen <a href="/wiki/Raymond_van_Barneveld" title="Raymond van Barneveld">Raymond van Barneveld</a>, <a href="/wiki/Michael_van_Gerwen" title="Michael van Gerwen">Michael van Gerwen</a>, <a href="/wiki/Jelle_Klaasen" title="Jelle Klaasen">Jelle Klaasen</a> en <a href="/wiki/Christian_Kist" title="Christian Kist">Christian Kist</a>. Typisch Nederlandse sporten zijn onder meer <a href="/wiki/Fierljeppen" class="mw-redirect" title="Fierljeppen">fierljeppen</a>, <a href="/wiki/Fries_kaatsspel" title="Fries kaatsspel">kaatsen</a>, <a href="/wiki/Klootschieten" title="Klootschieten">klootschieten</a> en <a href="/wiki/Korfbal" title="Korfbal">korfbal</a>. </p><p>Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw werden sportclubs en -bonden gevormd. Een belangrijk figuur in de Nederlandse sportgeschiedenis is <a href="/wiki/Pim_Mulier" title="Pim Mulier">Pim Mulier</a>, die aan het eind van de 19e eeuw meerdere tot dan toe niet tot nauwelijks bekende sporten in Nederland introduceerde en professionaliseerde. Hij was ook de initiator van de <a href="/wiki/Elfstedentocht" title="Elfstedentocht">Elfstedentocht</a>, een circa 200 km lange schaatstocht over <a href="/wiki/Natuurijs" title="Natuurijs">natuurijs</a> langs de <a href="/wiki/Friese_elf_steden" title="Friese elf steden">Friese elf steden</a>. In <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_1900" title="Olympische Zomerspelen 1900">1900</a> was het debuut van <a href="/wiki/Nederland_op_de_Olympische_Spelen" title="Nederland op de Olympische Spelen">Nederland op de Olympische Spelen</a> een feit: sindsdien werden meer dan 300 medailles behaald, waaronder 100 gouden. Daarmee staat Nederland zeventiende op de <a href="/wiki/Medaillespiegel_Olympische_Spelen_aller_tijden" title="Medaillespiegel Olympische Spelen aller tijden">medaillespiegel van de Olympische Spelen aller tijden</a>. </p><p>Het <a href="/wiki/NOC*NSF" title="NOC*NSF">NOC*NSF</a> is de overkoepelende sportorganisatie van de Nederlandse sportbonden en de Nederlandse vertegenwoordiger binnen de internationale sportkoepel <a href="/wiki/Internationaal_Olympisch_Comit%C3%A9" title="Internationaal Olympisch Comité">IOC</a>. Nederland heeft vier <a href="/wiki/Centrum_voor_Topsport_en_Onderwijs" title="Centrum voor Topsport en Onderwijs">topsportcentra</a> waar topsporters kunnen trainen, studeren en wonen. Amsterdam organiseerde de <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_1928" title="Olympische Zomerspelen 1928">Olympische Zomerspelen 1928</a>; in 1980 vonden de <a href="/wiki/Paralympische_Zomerspelen_1980" title="Paralympische Zomerspelen 1980">Paralympische Zomerspelen</a> plaats in Arnhem. Samen met België was Nederland gastheer van het <a href="/wiki/Europees_kampioenschap_voetbal_2000" title="Europees kampioenschap voetbal 2000">Europees kampioenschap voetbal 2000</a>. Voorts waren er <a href="/wiki/Nederlandse_kandidatuur_voor_de_Olympische_Spelen_van_2028" class="mw-redirect" title="Nederlandse kandidatuur voor de Olympische Spelen van 2028">plannen</a> om de <a href="/wiki/Olympische_Zomerspelen_2028" title="Olympische Zomerspelen 2028">Olympische Zomerspelen 2028</a> te organiseren. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economie">Economie</h2></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Economie_van_Nederland" title="Economie van Nederland">Economie van Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Economische_basis">Economische basis</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beursplein_5_(cropped_and_edited).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Beursplein_5_%28cropped_and_edited%29.jpg/260px-Beursplein_5_%28cropped_and_edited%29.jpg" decoding="async" width="260" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Beursplein_5_%28cropped_and_edited%29.jpg/390px-Beursplein_5_%28cropped_and_edited%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Beursplein_5_%28cropped_and_edited%29.jpg/520px-Beursplein_5_%28cropped_and_edited%29.jpg 2x" data-file-width="4948" data-file-height="3898" /></a><figcaption>De <a href="/wiki/Amsterdamse_effectenbeurs" title="Amsterdamse effectenbeurs">Amsterdamse effectenbeurs</a>, de oudste financiële handelsbeurs ter wereld</figcaption></figure> <p>Nederland is een welvarend land met een <a href="/wiki/Open_economie" title="Open economie">open economie</a>, die sterk leunt op de buitenlandse handel, met name met <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a>. De <a href="/wiki/Economie_(systeem)" title="Economie (systeem)">economie</a> wordt getypeerd door stabiele verhoudingen, een matige <a href="/wiki/Inflatie_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Inflatie (hoofdbetekenis)">inflatie</a>, een terughoudend financieel beleid en door zijn belangrijke rol als Europese transportader. Over de gehele linie bekeken hoort Nederland tot de 20 grootste economieën van de wereld, na de grootmachten als de Verenigde Staten, China, Duitsland, Japan en het Verenigd Koninkrijk. Duitsland (24,5%), <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a> (11,1%), <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)">Verenigd Koninkrijk</a> (9,3%), <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> (8,4%) en <a href="/wiki/Itali%C3%AB" title="Italië">Italië</a> (4,2%) zijn de belangrijkste exportpartners van Nederland. Duitsland (14,7%), China (14,5%), België (8,2%), Verenigde Staten (8,1%) en Verenigd Koninkrijk (5,1%) zijn de belangrijkste importpartners.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na de <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Verenigde Staten</a> is Nederland, ondanks zijn geringe <a href="/wiki/Oppervlakte" title="Oppervlakte">oppervlakte</a>, in absolute omvang het tweede exportland op het gebied van <a href="/wiki/Landbouw" title="Landbouw">land-</a> en <a href="/wiki/Tuinbouw" title="Tuinbouw">tuinbouwproducten</a> ter wereld (2015).<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In de intensieve, <a href="/wiki/Landbouwmechanisatie" title="Landbouwmechanisatie">gemechaniseerde</a> land- en tuinbouw werkt weliswaar slechts 4% van de Nederlandse <a href="/wiki/Beroepsbevolking" title="Beroepsbevolking">beroepsbevolking</a>, maar er worden door de sector enorme hoeveelheden <a href="/wiki/Voedsel" title="Voedsel">voedsel</a> voor de <a href="/wiki/Voedingsmiddelenindustrie" class="mw-redirect" title="Voedingsmiddelenindustrie">voedingsmiddelenindustrie</a> en de export geproduceerd. De <a href="/wiki/Glastuinbouw" title="Glastuinbouw">glastuinbouw</a> is van grote omvang en vertegenwoordigt bijna de helft van de totale Europese capaciteit. Ook de <a href="/wiki/Bloembollenteelt" class="mw-redirect" title="Bloembollenteelt">bloembollenteelt</a> met de bekende <a href="/wiki/Bollenveld" title="Bollenveld">bollenvelden</a> (onder andere <a href="/w/index.php?title=Tulpenbol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tulpenbol (de pagina bestaat niet)">tulpenbollen</a>) is van aanzienlijk belang. Nederland is op dit gebied de voornaamste producent voor de Europese- en Noord-Amerikaanse markt. </p><p>De <a href="/wiki/Levensmiddelentechnologie" class="mw-redirect" title="Levensmiddelentechnologie">voedings</a>- en <a href="/wiki/Genotmiddel" title="Genotmiddel">genotmiddelenindustrie</a>, de <a href="/wiki/Chemische_technologie" title="Chemische technologie">chemische industrie</a>, de <a href="/wiki/Olieraffinage" class="mw-redirect" title="Olieraffinage">aardolie-industrie</a> en de <a href="/wiki/Metaal" title="Metaal">metaalindustrie</a> zijn de belangrijkste <a href="/wiki/Industrie_in_Nederland" title="Industrie in Nederland">industriële activiteiten in Nederland</a>. </p><p>Andere belangrijke onderdelen van de economie zijn de <a href="/wiki/Internationale_handel" title="Internationale handel">internationale handel</a> en het <a href="/wiki/Bank_(financi%C3%ABle_instelling)" title="Bank (financiële instelling)">bankwezen</a>. Amsterdam is het financiële en zakencentrum van Nederland en behoorde nog in 2008 bij de grootste tien zakencentra ter wereld.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De <a href="/wiki/Amsterdamse_effectenbeurs" title="Amsterdamse effectenbeurs">Amsterdamse effectenbeurs</a> is de locatie van de <a href="/wiki/AEX" title="AEX">Amsterdam Exchange Index</a> (AEX) en is tegenwoordig onderdeel van <a href="/wiki/Euronext" title="Euronext">Euronext</a>. Sinds 1 januari 2002 is de <a href="/wiki/Euro" title="Euro">euro</a> het enige wettige betaalmiddel. Daarvoor werd betaald met de <a href="/wiki/Nederlandse_gulden" title="Nederlandse gulden">Nederlandse gulden</a>. In de bijzondere gemeenten <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a>, <a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a> en <a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a> is de <a href="/wiki/Amerikaanse_dollar" title="Amerikaanse dollar">Amerikaanse dollar</a> wettig betaalmiddel.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Energie">Energie</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Windmolens_maken_overuren.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Windmolens_maken_overuren.jpg/260px-Windmolens_maken_overuren.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Windmolens_maken_overuren.jpg/390px-Windmolens_maken_overuren.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Windmolens_maken_overuren.jpg/520px-Windmolens_maken_overuren.jpg 2x" data-file-width="4032" data-file-height="3024" /></a><figcaption><a href="/wiki/Windturbine" title="Windturbine">Windturbines</a> in de <a href="/wiki/Haarlemmermeer" title="Haarlemmermeer">Haarlemmermeerpolder</a></figcaption></figure> <p>Als hoogontwikkelde economie heeft Nederland net als andere geïndustrialiseerde landen een hoog <a href="/wiki/Energie_(economie)" title="Energie (economie)">energieverbruik</a>: 75 miljoen <a href="/wiki/Ton_olie-equivalent" title="Ton olie-equivalent">ton olie-equivalent</a> (Mtoe) in 2016.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 90% hiervan wordt voorzien met <a href="/wiki/Fossiele_brandstof" title="Fossiele brandstof">fossiele brandstoffen</a>, vooral <a href="/wiki/Aardolie" title="Aardolie">aardolie</a>, <a href="/wiki/Aardgas" title="Aardgas">aardgas</a> en <a href="/wiki/Steenkool" title="Steenkool">steenkool</a>. Afgezien van aardgas worden deze voornamelijk geïmporteerd. Een groot deel van de aardolie wordt na <a href="/wiki/Olieraffinage" class="mw-redirect" title="Olieraffinage">raffinage</a> weer geëxporteerd. Ook het aardgas uit eigen bodem wordt voor een groot deel uitgevoerd. Per saldo importeerde Nederland in 2016 42 Mtoe meer dan het exporteerde en produceerde 46 Mtoe zelf.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 23 november 2019 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> </p><p>Van de energie ging ongeveer 17 Mtoe verloren bij conversie, vooral bij elektriciteitsopwekking uit fossiele brandstof. 13 Mtoe werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. Voor eindgebruikers resteerde 45 Mtoe waarvan 9 Mtoe = 105 TWh elektriciteit. </p><p>Met aardgas en in mindere mate steenkool wordt het grootste deel (80%) van de benodigde elektriciteit opgewekt. Een beperkte bijdrage hierin wordt geleverd door <a href="/wiki/Duurzame_energie" title="Duurzame energie">duurzame energie</a> 11%<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en <a href="/wiki/Kernenergie" title="Kernenergie">kernenergie</a> 3% en 4% importeerde de <a href="/wiki/Nederlandse_elektriciteitsmarkt" title="Nederlandse elektriciteitsmarkt">Nederlandse elektriciteitsmarkt</a> via de <a href="/w/index.php?title=Trans-Europese_energienetwerken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trans-Europese energienetwerken (de pagina bestaat niet)">trans-Europese energienetwerken</a> meer dan het exporteerde. In de periode 2012-2016 daalde het eindgebruik met 4% maar het elektriciteitsgebruik bleef ongeveer gelijk. De met zon en wind opgewekte elektriciteit steeg 88% en leverde 9% van alle elektriciteit aan eindgebruikers in 2016. De uitstoot van kooldioxide was 157 megaton, dat is 9 ton per persoon.<sup id="cite_ref-iea.org_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-iea.org-47"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het wereldgemiddelde was 4,4 ton per persoon. Om in 2020 30% minder <a href="/wiki/Broeikasgas" title="Broeikasgas">broeikasgassen</a> uit te stoten, richt het beleid zich hier op energiebesparing en duurzame energie. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Toerisme">Toerisme</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Toerisme_in_Nederland" title="Toerisme in Nederland">Toerisme in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Toverland_Avalon_01.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Toverland_Avalon_01.jpg/260px-Toverland_Avalon_01.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Toverland_Avalon_01.jpg/390px-Toverland_Avalon_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Toverland_Avalon_01.jpg/520px-Toverland_Avalon_01.jpg 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a><figcaption><a href="/wiki/Attractiepark_Toverland" title="Attractiepark Toverland">Attractiepark Toverland</a>, een van de snelst groeiende pretparken van Nederland</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:KeizersgrachtLeliegracht.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/KeizersgrachtLeliegracht.jpg/260px-KeizersgrachtLeliegracht.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/KeizersgrachtLeliegracht.jpg/390px-KeizersgrachtLeliegracht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/KeizersgrachtLeliegracht.jpg/520px-KeizersgrachtLeliegracht.jpg 2x" data-file-width="3456" data-file-height="2304" /></a><figcaption>Een <a href="/wiki/Rondvaartboot" title="Rondvaartboot">rondvaartboot</a> in de Amsterdamse <a href="/wiki/Keizersgracht_(Amsterdam)" title="Keizersgracht (Amsterdam)">Keizersgracht</a></figcaption></figure> <p>Onder de belangrijkste bezienswaardigheden zijn de historische steden, vooral <a href="/wiki/Amsterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Amsterdam (hoofdbetekenis)">Amsterdam</a>, de <a href="/wiki/Deltawerken" title="Deltawerken">Deltawerken</a> en het polderlandschap. </p><p>De Nederlandse steden gelden als belangrijke toeristische bestemming. Vooral de hoofdstad Amsterdam is populair onder buitenlandse toeristen, mede dankzij de <a href="/wiki/Coffeeshop" title="Coffeeshop">coffeeshops</a> en het prostitutiegebied <a href="/wiki/De_Wallen" title="De Wallen">de Wallen</a>. Ook de <a href="/wiki/Grachtengordel" title="Grachtengordel">grachtengordel</a> met een groot aantal historische bouwwerken en belangrijke musea geldt als een belangrijke bezienswaardigheid. Met 4,9 miljoen toeristen (2007) is Amsterdam de op vier na meest bezochte toeristenbestemming in Europa en de op zes na grootste <a href="/wiki/Congres_(bijeenkomst)" title="Congres (bijeenkomst)">congresstad</a> ter wereld.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ook de andere drie grote steden hebben hun eigen kenmerken. <a href="/wiki/Rotterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rotterdam (hoofdbetekenis)">Rotterdam</a> heeft een moderne skyline en haven, <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> heeft de <a href="/wiki/Ridderzaal" title="Ridderzaal">Ridderzaal</a>, <a href="/wiki/Madurodam" title="Madurodam">Madurodam</a> en de badplaats <a href="/wiki/Scheveningen" title="Scheveningen">Scheveningen</a>, en <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a> is bekend om zijn <a href="/wiki/Dom_van_Utrecht_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Dom van Utrecht (hoofdbetekenis)">Domtoren</a> en <a href="/wiki/Werfkelder_(Utrecht)" title="Werfkelder (Utrecht)">werfkelders</a>. Verder zijn er nog andere bezienswaardige steden en dorpen, bijvoorbeeld historische plaatsen als <a href="/wiki/Gouda_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gouda (hoofdbetekenis)">Gouda</a>, <a href="/wiki/Delft_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Delft (hoofdbetekenis)">Delft</a> en <a href="/wiki/Alkmaar_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Alkmaar (hoofdbetekenis)">Alkmaar</a>, <a href="/wiki/Middelburg_(Zeeland)" title="Middelburg (Zeeland)">Middelburg</a>, <a href="/wiki/Veere_(stad)" title="Veere (stad)">Veere</a> en <a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a>. Daarnaast zijn er plaatsen met een folkloristisch karakter zoals <a href="/wiki/Volendam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Volendam (hoofdbetekenis)">Volendam</a>, <a href="/wiki/Marken_(Waterland)" title="Marken (Waterland)">Marken</a> en de <a href="/wiki/Zaanse_Schans" title="Zaanse Schans">Zaanse Schans</a>. Vele grotere en middelgrote steden hebben een heel specifiek eigen karakter, zoals <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a> (met zijn industrieel erfgoed) en de steden <a href="/wiki/Groningen_(stad)" title="Groningen (stad)">Groningen</a>, <a href="/wiki/Breda_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Breda (hoofdbetekenis)">Breda</a>, <a href="/wiki/%27s-Hertogenbosch_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="'s-Hertogenbosch (hoofdbetekenis)">'s-Hertogenbosch</a>, <a href="/wiki/Leeuwarden_(stad)" title="Leeuwarden (stad)">Leeuwarden</a> en <a href="/wiki/Leiden_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Leiden (hoofdbetekenis)">Leiden</a>, rijk aan historisch erfgoed. </p><p>Verder zijn er <a href="/wiki/Attractiepark" title="Attractiepark">attractieparken</a>, zoals de <a href="/wiki/Efteling" title="Efteling">Efteling</a>, <a href="/wiki/Duinrell" title="Duinrell">Duinrell</a>, <a href="/wiki/Attractiepark_Slagharen" title="Attractiepark Slagharen">Attractiepark Slagharen</a> en <a href="/wiki/Attractiepark_Toverland" title="Attractiepark Toverland">Attractiepark Toverland</a> en de miniatuurstad <a href="/wiki/Madurodam" title="Madurodam">Madurodam</a>. Nederland kent verschillende <a href="/wiki/Dierentuin" title="Dierentuin">dierentuinen</a>, zoals <a href="/wiki/Artis" title="Artis">Artis</a>, <a href="/wiki/Koninklijke_Burgers%27_Zoo" title="Koninklijke Burgers' Zoo">Koninklijke Burgers' Zoo</a>, <a href="/wiki/GaiaZOO" title="GaiaZOO">GaiaZOO</a> en <a href="/wiki/Diergaarde_Blijdorp" title="Diergaarde Blijdorp">Diergaarde Blijdorp</a>. Het <a href="/wiki/Waddenzee" title="Waddenzee">Waddengebied</a> en in het bijzonder de <a href="/wiki/Waddeneilanden" title="Waddeneilanden">Waddeneilanden</a> trekken veel toeristen.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 23 november 2019 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Transport">Transport</h3></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Transport_in_Nederland" class="mw-redirect" title="Transport in Nederland">Transport in Nederland</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:EHAM_Terminal_E.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/EHAM_Terminal_E.jpg/260px-EHAM_Terminal_E.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/EHAM_Terminal_E.jpg/390px-EHAM_Terminal_E.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/EHAM_Terminal_E.jpg/520px-EHAM_Terminal_E.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1728" /></a><figcaption>De E-pier van <a href="/wiki/Luchthaven_Schiphol" title="Luchthaven Schiphol">Luchthaven Schiphol</a></figcaption></figure> <p>Van groot belang voor de Nederlandse economie is de <a href="/wiki/Vervoer" title="Vervoer">transportsector</a>. De <a href="/wiki/Haven_van_Rotterdam" title="Haven van Rotterdam">haven van Rotterdam</a> is de grootste van Europa en een van de grootste ter wereld. Andere belangrijke havengebieden zijn <a href="/wiki/Haven_van_Amsterdam" title="Haven van Amsterdam">Amsterdam</a>, <a href="/wiki/Eemshaven" title="Eemshaven">Eemshaven</a> en de <a href="/wiki/Haven_van_Zeeland" class="mw-redirect" title="Haven van Zeeland">Zeeuwse havens</a>. Het achterland van deze havens wordt ondersteund door rivieren, en uitgebreid net van kanalen en andere waterwegen. De <a href="/wiki/Binnenvaart" title="Binnenvaart">binnenvaart</a> en de <a href="/wiki/Zeevaart" class="mw-redirect" title="Zeevaart">zeevaart</a> spelen daarom een belangrijke rol in de Nederlandse economie. De rivieren <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a>, <a href="/wiki/Maas_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Maas (hoofdbetekenis)">Maas</a> en <a href="/wiki/Schelde_(rivier)" title="Schelde (rivier)">Schelde</a> die vanuit de buurlanden binnenstromen en in de <a href="/wiki/Noordzee" title="Noordzee">Noordzee</a> uitmonden, maken Nederland al eeuwenlang een knooppunt voor de Europese binnenvaart. </p><p><a href="/wiki/Luchthaven_Schiphol" title="Luchthaven Schiphol">Schiphol</a> behoort als <a href="/wiki/Mainport" title="Mainport">mainport</a> tot 's werelds grootste internationale <a href="/wiki/Vliegveld" title="Vliegveld">luchthavens</a>. <a href="/wiki/Eindhoven_Airport" class="mw-redirect" title="Eindhoven Airport">Eindhoven Airport</a> is sinds 2006 het grootste regionale vliegveld van Nederland.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 23 november 2019 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> <a href="/wiki/Rotterdam_The_Hague_Airport" title="Rotterdam The Hague Airport">Rotterdam The Hague Airport</a> is het tweede regionale vliegveld van het land en fungeert ook voor koninklijke en diplomatieke ontvangsten. </p><p>Mede als gevolg van de hoge bevolkingsdichtheid bezit Nederland een zeer dichte <a href="/wiki/Verkeersinfrastructuur" title="Verkeersinfrastructuur">infrastructuur</a>. Het autowegen- en spoorwegnet worden zwaar belast door de groeiende verkeersdruk. Er is een uitgebreid wegennet van <a href="/wiki/Autosnelweg" title="Autosnelweg">autosnelwegen</a> en <a href="/wiki/Autoweg" title="Autoweg">autowegen</a> met een totale lengte van circa 116.500 kilometer. Vrijwel alle wegen zijn <a href="/wiki/Tolweg" title="Tolweg">tolvrij</a>, met uitzondering van een aantal <a href="/wiki/Oeververbinding" title="Oeververbinding">oeververbindingen</a>. </p><p>Het <a href="/wiki/Spoorwegen_in_Nederland" class="mw-redirect" title="Spoorwegen in Nederland">spoorwegnet</a> heeft een totale lengte van 2808 kilometer en is een van de drukst bereden spoornetwerken van Europa. De belangrijkste vervoerder van passagiers is de <a href="/wiki/Nederlandse_Spoorwegen" title="Nederlandse Spoorwegen">NS</a>. Andere vervoerders met treinverbindingen in Nederland zijn: <a href="/wiki/Arriva_Personenvervoer_Nederland" title="Arriva Personenvervoer Nederland">Arriva</a>, <a href="/wiki/Connexxion" title="Connexxion">Connexxion</a>, <a href="/wiki/Syntus" class="mw-redirect" title="Syntus">Syntus</a> en <a href="/wiki/Breng" title="Breng">Breng</a>. Het stads- en streekvervoer per bus wordt grotendeels uitgevoerd door deze vervoerbedrijven. In enkele steden rijden lokale vervoerders en in een groot deel van het Noorden exploiteert <a href="/wiki/Qbuzz" title="Qbuzz">Qbuzz</a> de busverbindingen. <a href="/wiki/Arriva_Personenvervoer_Nederland" title="Arriva Personenvervoer Nederland">Arriva</a> is te vinden in het zuiden, maar ook in het West- en Noord-Nederland. <a href="/wiki/Connexxion" title="Connexxion">Connexxion</a> met name in het Westen en <a href="/wiki/Syntus" class="mw-redirect" title="Syntus">Syntus</a> in het Oosten. De <a href="/wiki/Arnhem_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Arnhem (hoofdbetekenis)">Arnhemse</a> trolleybus is het enige nog bestaande <a href="/wiki/Trolleybus" title="Trolleybus">trolleybusnetwerk</a> in de <a href="/wiki/Benelux" title="Benelux">Benelux</a> en een van de grootste in West-Europa.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In de agglomeraties van <a href="/wiki/Amsterdamse_tram" title="Amsterdamse tram">Amsterdam</a>, <a href="/wiki/Rotterdamse_tram" title="Rotterdamse tram">Rotterdam</a>, <a href="/wiki/Haagse_tram" title="Haagse tram">Den Haag</a> en <a href="/wiki/Utrechtse_sneltram" title="Utrechtse sneltram">Utrecht</a> rijden <a href="/wiki/Tram" title="Tram">trams</a> en <a href="/wiki/Sneltram" title="Sneltram">sneltrams</a>. <a href="/wiki/Metro_(vervoersmiddel)" class="mw-redirect" title="Metro (vervoersmiddel)">Metrosystemen</a> zijn alleen in <a href="/wiki/Rotterdamse_metro" title="Rotterdamse metro">Rotterdam</a> en <a href="/wiki/Amsterdamse_metro" title="Amsterdamse metro">Amsterdam</a> te vinden. <a href="/wiki/RandstadRail" title="RandstadRail">RandstadRail</a> is een <a href="/wiki/Lightrail" title="Lightrail">lightrailnetwerk</a> rond Den Haag, Zoetermeer en Rotterdam waarin een aantal tram- en metrolijnen en voormalige spoorlijnen zijn geïntegreerd. </p><p>Door de korte afstanden binnen de steden, het vlakke landschap en de lage kosten heeft de <a href="/wiki/Fiets" title="Fiets">fiets</a> een groot aandeel in het personenverkeer. Studentensteden als Groningen, Nijmegen en Amsterdam kennen een fietsgebruik van 40% of meer, maar ook andere steden en gemeenten kennen een hoog fietsgebruik.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bejaarde fietsers zijn, anders dan in veel andere landen, heel gewoon. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63829521">.mw-parser-output .zusterprojecten{padding:0;font-size:90%;clear:both;margin:1em 0 -0.5em 0}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein{padding-bottom:5px;font-size:90%}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop{vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-lijst{display:inline;margin-left:0;padding-left:0}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop,.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{display:inline-block;margin:0.4em 0.6em;white-space:nowrap;line-height:1.4em;width:12.5em}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{width:17.5em;max-height:20px}.mw-parser-output .zuster-logo{display:inline-block;text-align:center;width:34px}.mw-parser-output .zuster-tekst{display:inline-block;vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein .zuster-op{display:inline}@media screen and (max-width:720px){.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{max-height:initial;line-height:inherit}}</style> <div class="interProjectTemplate interProject-klein zusterprojecten-klein infobox noprint"> <div class="zusterprojecten-kop"><b>Op andere <a href="/wiki/Wikimedia_Foundation" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia</a>-projecten</b></div><br /> <ul class="zusterprojecten-lijst"> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Netherlands" class="extiw" title="c:Category:Netherlands">Mediabestanden</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/27px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/36px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Netherlands" class="extiw" title="c:Category:Netherlands"><i><b>Media</b></i></a><div class="zuster-op"> op Commons</div></div></li><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Crystal_Clear_app_package_network.png/21px-Crystal_Clear_app_package_network.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Crystal_Clear_app_package_network.png/32px-Crystal_Clear_app_package_network.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Crystal_Clear_app_package_network.png/42px-Crystal_Clear_app_package_network.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_the_Netherlands" class="extiw" title="c:Atlas of the Netherlands"><i><b>Atlas</b></i></a><div class="zuster-op"> op Commons</div></div></li><div class="interProject wiktionary mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/Nederland" class="extiw" title="wikt:Nederland">WikiWoordenboek</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/23px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="23" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/35px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/46px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/Nederland" class="extiw" title="wikt:Nederland"><i><b>Definitie</b></i></a><div class="zuster-op"> op WikiWoordenboek</div></div></li><div class="interProject wikibooks mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikibooks.org/wiki/Categorie:Nederland" class="extiw" title="b:Categorie:Nederland">Wikibooks</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/21px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/32px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/42px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikibooks.org/wiki/Categorie:Nederland" class="extiw" title="b:Categorie:Nederland"><i><b>Boeken</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikibooks</div></div></li><div class="interProject wikisource mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Categorie:Nederland" class="extiw" title="s:Categorie:Nederland">Wikisource</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/21px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/32px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/42px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikisource.org/wiki/Categorie:Nederland" class="extiw" title="s:Categorie:Nederland"><i><b>Bronnen</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikisource</div></div></li><div class="interProject wikinews mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Nederland" class="extiw" title="n:Categorie:Nederland">Wikinieuws</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/25px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/38px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/50px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikinews.org/wiki/Categorie:Nederland" class="extiw" title="n:Categorie:Nederland"><i><b>Nieuws</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikinieuws</div></div></li><div class="interProject wikivoyage mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Nederland" class="extiw" title="voy:Nederland">Wikivoyage</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/21px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/32px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wikivoyage.org/wiki/Nederland" class="extiw" title="voy:Nederland"><i><b>Reisgids</b></i></a><div class="zuster-op"> op Wikivoyage</div></div></li> </ul> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rijksoverheid.nl/">Officiële website van de Nederlandse overheid</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/">CBS</a> - Statistieken van het <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">Centraal Bureau voor de Statistiek</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-10px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Algemeen">Algemeen</h3></div> <ul><li>Encyclopædia Britannica, Ultimate Reference Suite (2009): <i>Netherlands, The</i>, Encyclopædia Britannica, Chicago</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geologie_2">Geologie</h3></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;">Barends, S. e.a. (red.)</span> (2005): <i>Het Nederlandse landschap. Een historisch-geografische benadering</i>, Matrijs</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Henk_Berendsen" title="Henk Berendsen">Berendsen, H.J.A.</a></span> (2004): <i>De vorming van het land, Inleiding in de geologie en de geomorfologie</i>, Koninklijke Van Gorcum</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Henk_Berendsen" title="Henk Berendsen">Berendsen, H.J.A.</a></span> (2005): <i>Landschap in delen, Overzicht van de geofactoren</i>, Koninklijke Van Gorcum</li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Mulder, E. de, Geluk, M.C., Ritsema, I., Westerhoff, W.E., Wong, T.E. (Eds)</span> (2003): <i>De ondergrond van Nederland</i>, Wolters-Noordhoff</li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Wong, Th.E., Batjes, D.A.J., Jager, J. de (Eds)</span> (2007): <i>Geology of the Netherlands</i>, Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.knaw.nl/Content/Internet_KNAW/publicaties/pdf/20011075.pdf">Afzonderlijke hoofdstukken als pdf downloadbaar van knaw.nl</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geschiedenis_2">Geschiedenis</h3></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Dick_Blok" title="Dick Blok">Blok, D.P.</a></span> (red) <i>et al.</i> (1977-1983): <i>Algemene Geschiedenis der Nederlanden</i>, Fibula-Van Dishoeck</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Hans_Blom_(historicus)" title="Hans Blom (historicus)">Blom, J.C.H.</a></span>; <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Emiel_Lamberts" title="Emiel Lamberts">Lamberts, E.</a></span> (red) (2006): <i>Geschiedenis van de Nederlanden</i>, HBuitgevers</li> <li>Encyclopædia Britannica, Ultimate Reference Suite (2009): <i>Low Countries, history of</i>, Encyclopædia Britannica</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referenties">Referenties</h2></div> <div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">De regering zetelt in <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a>.</span> </li> </ol></div></div> <hr /> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Naast het <a href="/wiki/Nederlands" title="Nederlands">Nederlands</a> zijn in <a href="/wiki/Friesland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Friesland (hoofdbetekenis)">Friesland</a> het <a href="/wiki/Westerlauwers_Fries" title="Westerlauwers Fries">Fries</a>, op <a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a> het <a href="/wiki/Papiaments" title="Papiaments">Papiaments</a> en op <a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a> en <a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a> het <a href="/wiki/Engels_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Engels (hoofdbetekenis)">Engels</a> ook een bestuurstaal (zie <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wetten.overheid.nl/BWBR0028063/geldigheidsdatum_05-01-2011">Invoeringswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba</a>. wetten.nl. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110609132446/http://wetten.overheid.nl/BWBR0028063/geldigheidsdatum_05-01-2011">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2011-06-09">9 juni 2011</span>. </span>).</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/de-nederlandse-gebarentaal-ngt">De Nederlandse Gebarentaal (NGT) erkend als officiële taal</a>. <i>rijksoverheid.nl</i>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-09-27">27 september 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-CBS_Religie-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-CBS_Religie_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CBS_Religie_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-CBS_Religie_4-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">Centraal Bureau voor de Statistiek</a> (2022): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://longreads.cbs.nl/nederland-in-cijfers-2023/welk-geloof-hangen-we-aan/">Welk geloof hangen we aan?</a>, 25 april 2024</span> </li> <li id="cite_note-oppervlakte-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-oppervlakte_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/area">CIA The World Factbook 2015</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">De Amerikaanse dollar is sinds januari 2011 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bes.dnb.nl">wettig betaalmiddel</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup> op Bonaire, Saba en Sint Eustatius en verving daar de Antilliaanse gulden</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Onder het koninkrijk vallen ook drie zelfstandige (<a href="/wiki/Autonomie" title="Autonomie">autonome</a>) landen in het <a href="/wiki/Cara%C3%AFben" title="Caraïben">Caraïbisch gebied</a>: <a href="/wiki/Aruba" title="Aruba">Aruba</a>, <a href="/wiki/Cura%C3%A7ao" title="Curaçao">Curaçao</a> en <a href="/wiki/Sint_Maarten_(land)" title="Sint Maarten (land)">Sint Maarten</a>. Deze landen hebben een eigen regering en wetgeving. Nederland vertegenwoordigt het koninkrijk naar buiten toe.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Serena Frijters, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2024/sneller-dan-verwacht-nederland-telt-nu-18-miljoen-inwoners~v996757/">Nederland telt nu 18 miljoen inwoners</a>, de Volkskrant, 15 augustus 2024</span> </li> <li id="cite_note-OPPB-NL-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-OPPB-NL_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/area">CIA The World Factbook 2015</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>55 procent van Nederland gevoelig is voor overstromingen; 26 procent van Nederland ligt onder zeeniveau en 29 procent is gevoelig voor rivieroverstromingen.</i> (2010): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170203212454/http://www.pbl.nl/dossiers/klimaatverandering/content/correctie-formulering-over-overstromomgsrisico"><i>Overstromingsrisicozonering in Nederland</i></a>, Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPD@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD">World Economic Outlook (april 2023)</a> IMF, geraadpleegd op 14 april 2023</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gtb.ivdnt.org/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M040963">Nederland</a>. Instituut voor de Nederlandse taal. </span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Netten, H. van</span>, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geologievannederland.nl/landschap/vormende-krachten/mens--handige-kracht">Mens - Handige kracht in het landschap</a></i>, Geologie van Nederland</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.knmi.nl/klimaat-viewer">weergemiddelden</a> en <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.knmi.nl/klimatologie/normalen1971-2000/per_station/stn260/5-extremen/260_extremen.pdf">extremen</a> (1971-2000)</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Freitas, J.A. de; Rojer, A.C.; Nijhof, B.S.J.; Debrot, A.O.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wageningenur.nl/nl/Publicatie-details.htm?publicationId=publication-way-343236353138">A landscape ecological vegetation map of Sint Eustatius (Lesser Antilles)</a>, IMARES, Den Helder, 2012.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/31620/terecht-noemde-willem-alexander-het-plakkaat-van-verlatinghe-de-geboorteacte-van-nederland.html">'Terecht noemde Willem-Alexander het Plakkaat van Verlatinghe 'de geboorteacte van Nederland''</a>, <i>Historisch Nieuwsblad</i></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nemokennislink.nl/publicaties/hoe-nederland-geboren-werd/">Hoe Nederland geboren werd</a>, Kennislink, 18 april 2014</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121108191129/http://voc-kenniscentrum.nl/themas.html#Slavernij">VOC-kenniscentrum, thema slavernij</a></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Vermeld in <a rel="nofollow" class="external text" href="https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010317192:mpeg21:a0028">Dagblad van het Zuiden voor Eindhoven, Meierĳ, Peel en Kempenland</a>, 30 januari 1942</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Vermeld in <a rel="nofollow" class="external text" href="https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010953117:mpeg21:a0185">Het Vrije Volk</a>, 11 februari 1958.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Gebaseerd op een prognose van het CBS. Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010837712:mpeg21:a0318">Het Parool</a>, 26 februari 1970</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010826966:mpeg21:a0229">Trouw</a>, 27 maart 1979</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2019"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/11/bijna-een-kwart-zuid-holland-nu-bebouwd">Bijna een kwart Zuid-Holland nu bebouwd</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2019-03-13">13 maart 2019</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-07-31">31 juli 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200521043249/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nl.html">CIA World Factbook: Netherlands - People</a>, 2008</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Garssen, J., Nicolaas, H. en Sprangers, A.</span> (2005) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181009222941/https://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/CCD504EA-9D41-40C2-AE28-BFB0A51C2045/0/2005k3b15p096art.pdf">Demografie van de allochtonen in Nederland</a>, <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">Centraal Bureau voor de Statistiek</a>, p. 100</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/een-taal-erkennen">Een taal erkennen</a>, rijksoverheid.nl, ingezien 2 april 2015</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/erkende-talen/talen-in-nederland">Talen in Nederland</a>, Rijksoverheid, ingezien op 10 november 2014</span> </li> <li id="cite_note-cbs._Dere-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-cbs._Dere_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2016"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2016/51/de-religieuze-kaart-van-nederland-2010-2015">De religieuze kaart van Nederland, 2010–2015</a>. <i><a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a></i> (<span class="mw-formatted-date" title="2016-12-22">22 december 2016</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180623141229/https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2016/51/de-religieuze-kaart-van-nederland-2010-2015">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2018-06-23">23 juni 2018</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2018-06-23">23 juni 2018</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Donk, W.B.H.J. van de; Jonkers, A.P.; Kronjee, G.J.; Plum, R.J.J.M. (red.)</span> (2006): <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wrr.nl/publicaties/publicatie/article/geloven-in-het-publiek-domein-verkenningen-van-een-dubbele-transformatie-13/"><i>Geloven in het publieke domein, verkenningen van een dubbele transformatie</i></a>, <a href="/wiki/Wetenschappelijke_Raad_voor_het_Regeringsbeleid" title="Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid">WRR</a>, Amsterdam University Press</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">CBS</a> Statline, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/70072ned/table?dl=29AE9">Regionale kerncijfers Nederland</a>. Geraadpleegd op 29 december 2019.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span>"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://nltimes.nl/2019/02/11/red-cross-urges-netherlands-sign-un-nuclear-weapons-ban">Red Cross urges Netherlands to sign UN nuclear weapons ban</a>", <i>NL Times</i>, <span class="mw-formatted-date" title="2019-02-11">11 februari 2019</span>.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200720151753/https://www.paxvoorvrede.nl/actueel/nieuwsberichten/vn-kernwapenverbod-bestaat-twee-jaar">VN-kernwapenverbod bestaat twee jaar</a>. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-07-20">20 juli 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-07-20">20 juli 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Ministerie_van_Volkshuisvesting,_Ruimtelijke_Ordening_en_Milieubeheer" title="Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer">Ministerie van VROM</a> (2006): <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vrom.nl/docs/publicaties/6139.pdf"><i>Toekomstagenda Milieu: schoon, slim, sterk</i></a> <span typeof="mw:File"><span title="Pdf-document"><img alt="Pdf-document" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Icons-mini-file_pdf.svg/16px-Icons-mini-file_pdf.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Icons-mini-file_pdf.svg/24px-Icons-mini-file_pdf.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Icons-mini-file_pdf.svg/32px-Icons-mini-file_pdf.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Ministerie van VROM (2001): <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vrom.nl/get.asp?file=docs/publicaties/milieu14545.pdf&dn=1076&b=vrom"><i>Nationaal Milieubeleidsplan 4. Een wereld en een wil: werken aan duurzaamheid</i></a></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">'Nederlanders zingen het Wilhelmus veel te langzaam', NOS Nieuws, 24 augustus 2022, <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://nos.nl/artikel/2441909-nederlanders-zingen-het-wilhelmus-veel-te-langzaam">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/vragen-en-antwoorden/welke-feestdagen-kent-nederland-en-wanneer-worden-ze-gevierd.html">Welke feestdagen kent Nederland en wanneer worden ze gevierd?</a>, Rijksoverheid</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Liesbeth_Koenen" title="Liesbeth Koenen">Koenen, E.</a></span>; <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Rik_Smits_(journalist)" title="Rik Smits (journalist)">Smits, R.</a></span> (2004): <i>Handboek Nederlands</i>, Erven J. Bijleveld, p. 15-16</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100603221315/http://www.cbk.nl/Menu_Links/de_branche_in_cijfers/jaarcijfers/">Jaarcijfers 2008</a>, Centraal Brouwerij Kantoor</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2016"><span style="font-variant:small-caps;">Haro Kraak</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.volkskrant.nl/gs-be41aab7">90 procent van Nederlandse kranten in Vlaamse handen, is dat erg?</a>. <i>de Volkskrant</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2016-12-15">15 december 2016</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031224610/https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent?siteKey=PUBX2BuuZfEPJ6vF&callbackUrl=https%3a%2f%2fwww.volkskrant.nl%2fprivacy-wall%2faccept%3fredirectUri%3d%252fgs-be41aab7">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-10-31">31 oktober 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-04-23">23 april 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.freepressunlimited.org/nl/nieuws/persvrijheid-wereldwijd-verder-onder-druk-nederland-zakt-op-ranglijst">Persvrijheid wereldwijd verder onder druk, Nederland zakt op ranglijst</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup>. <i>www.freepressunlimited.org</i>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-04-23">23 april 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200521043249/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nl.html">Netherlands</a>, <a href="/wiki/The_World_Factbook" title="The World Factbook">The World Factbook</a></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/23/nederland-tweede-landbouwexporteur-ter-wereld">Nederland tweede landbouwexporteur ter wereld</a> CBS, 6 juni 2016</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110724143830/http://www.topstad.amsterdam.nl/nieuws/amsterdam_in_top_10?ActItmIdt=143702">Amsterdam in top 10 zakencentra</a>, Gemeente Amsterdam, 5 september 2008</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nos.nl/artikel/208766-exantillen-stappen-over-op-dollar.html">Ex-Antillen stappen over op dollar</a> - nos.nl</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">1Mtoe = 11,63 <a href="/wiki/TWh" class="mw-redirect" title="TWh">TWh</a>, miljard kilowattuur, dat is 41,87 <a href="/wiki/Joule" title="Joule">PJ</a>. Dit is het <a href="/wiki/Total_Primary_Energy_Supply" class="mw-redirect" title="Total Primary Energy Supply">TPES</a> (<i>total primary energy supply</i>).</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vemw.nl/Nieuwsoverzicht/2020-12-23-Hernieuwbaar-energieproductie-energiegebruik.aspx">Productie duurzame energie stijgt met kwart in één jaar</a>. <i>www.vemw.nl</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210305103022/https://www.vemw.nl/Nieuwsoverzicht/2020-12-23-Hernieuwbaar-energieproductie-energiegebruik.aspx">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-05">5 maart 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-09-22">22 september 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-iea.org-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-iea.org_47-0">↑</a></span> <span class="reference-text">[<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> IEA <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.iea.org/statistics/?country=NETHLAND&year=2016">[2]</a> Show data table, select Balances, Electricity or Key indicators</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100311050206/http://www.ez.amsterdam.nl/thema's/toerisme_en">Toerisme en congres</a>, Gemeente Amsterdam - Economische Zaken, 1 februari 2010</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.breng.nl">Breng</a></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110120075452/http://fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=Kennisbank&mode=detail&repository=Cijfers+over+fietsgebruik+per+gemeente">Cijfers over fietsgebruik per gemeente</a>, Fietsberaad, 2010</span> </li> </ol></div> </div> <div id="section_SpokenWikipedia" style="margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em;"> <table class="toccolours noprint" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="0" style="font-size:90%; width:100%;"> <tbody><tr> <td style="padding-right: 10px;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Vista-kmixdocked.png" class="mw-file-description" title="Download een gesproken versie van dit artikel"><img alt="Download een gesproken versie van dit artikel" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Vista-kmixdocked.png/30px-Vista-kmixdocked.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Vista-kmixdocked.png/45px-Vista-kmixdocked.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Vista-kmixdocked.png/60px-Vista-kmixdocked.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> </td> <td>Dit artikel is in twee delen te beluisteren (<b><a href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/10/Nl-Nederland1-article.ogg" class="internal" title="Nl-Nederland1-article.ogg">deel 1</a></b>, <b><a href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/Nl-Nederland2-article.ogg" class="internal" title="Nl-Nederland2-article.ogg">deel 2</a></b>) <sup>(<a href="/wiki/Help:Ogg_Vorbis" title="Help:Ogg Vorbis">help</a> of <a href="/wiki/Wikipedia:Wikiproject/Gesproken_Wikipedia" title="Wikipedia:Wikiproject/Gesproken Wikipedia">meer info</a>)</sup>. Na het opnemen kan het artikel gewijzigd zijn, waardoor de tekst van de opname wellicht verouderd is. </td></tr></tbody></table> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Koninkrijk_der_Nederlanden"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Sjabloon:Navigatie Koninkrijk der Nederlanden"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_Koninkrijk_der_Nederlanden&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Koninkrijk_der_Nederlanden" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Koninkrijk der Nederlanden">Koninkrijk der Nederlanden</a></div> <div class="navigatie-afb-groot noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van het Koninkrijk der Nederlanden"><img alt="Vlag van het Koninkrijk der Nederlanden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Land:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a>· <a href="/wiki/Aruba" title="Aruba">Aruba</a> · <a href="/wiki/Cura%C3%A7ao_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Curaçao (hoofdbetekenis)">Curaçao</a> · <span class="nowrap"><a href="/wiki/Sint_Maarten_(land)" title="Sint Maarten (land)">Sint Maarten</a></span></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">Provincie</a> in (Europees) Nederland:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Drenthe" title="Drenthe">Drenthe</a> · <a href="/wiki/Flevoland" title="Flevoland">Flevoland</a> · <a href="/wiki/Friesland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Friesland (hoofdbetekenis)">Friesland</a> · <a href="/wiki/Gelderland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gelderland (hoofdbetekenis)">Gelderland</a> · <a href="/wiki/Groningen_(provincie)" title="Groningen (provincie)">Groningen</a> · <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">Limburg</a> · <a href="/wiki/Noord-Brabant" title="Noord-Brabant">Noord-Brabant</a> · <a href="/wiki/Noord-Holland" title="Noord-Holland">Noord-Holland</a> · <a href="/wiki/Overijssel" title="Overijssel">Overijssel</a> · <a href="/wiki/Utrecht_(provincie)" title="Utrecht (provincie)">Utrecht</a> · <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a> · <a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Caribisch_openbaar_lichaam" title="Caribisch openbaar lichaam">Openbaar lichaam</a> in <a href="/wiki/Caribisch_Nederland" title="Caribisch Nederland">(Caribisch) Nederland</a>:</b></span></td><td class="rechts"><span class="nowrap"><a href="/wiki/Bonaire" title="Bonaire">Bonaire</a></span> · <span class="nowrap"><a href="/wiki/Saba" title="Saba">Saba</a></span> · <span class="nowrap"><a href="/wiki/Sint_Eustatius" title="Sint Eustatius">Sint Eustatius</a></span></td></tr></tbody></table> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Europese_Unie"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Europe.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/35px-Flag_of_Europe.svg.png" decoding="async" width="35" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/53px-Flag_of_Europe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/70px-Flag_of_Europe.svg.png 2x" data-file-width="810" data-file-height="540" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_Europese_Unie" title="Sjabloon:Navigatie Europese Unie"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_Europese_Unie&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Europese_Unie" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b><a href="/wiki/Lijst_van_lidstaten_van_de_Europese_Unie" title="Lijst van lidstaten van de Europese Unie">Lidstaten</a>:</b></td><td class="rechts"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Belgium_(civil).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van België"><img alt="Vlag van België" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/20px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/30px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/40px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Bulgaria.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Bulgarije"><img alt="Vlag van Bulgarije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/20px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/30px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/40px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Bulgarije" title="Bulgarije">Bulgarije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Cyprus.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Cyprus"><img alt="Vlag van Cyprus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/20px-Flag_of_Cyprus.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/30px-Flag_of_Cyprus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/40px-Flag_of_Cyprus.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Denmark.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Denemarken"><img alt="Vlag van Denemarken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/20px-Flag_of_Denmark.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/30px-Flag_of_Denmark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/40px-Flag_of_Denmark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="387" /></a></span> <a href="/wiki/Denemarken_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Denemarken (hoofdbetekenis)">Denemarken</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Germany.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Duitsland"><img alt="Vlag van Duitsland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/20px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/30px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/40px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Estonia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Estland"><img alt="Vlag van Estland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/20px-Flag_of_Estonia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/30px-Flag_of_Estonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/40px-Flag_of_Estonia.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="630" /></a></span> <a href="/wiki/Estland" title="Estland">Estland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Finland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Finland"><img alt="Vlag van Finland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/20px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/30px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/40px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /></a></span> <a href="/wiki/Finland" title="Finland">Finland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Frankrijk"><img alt="Vlag van Frankrijk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/20px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/30px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Greece.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Griekenland"><img alt="Vlag van Griekenland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/20px-Flag_of_Greece.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/30px-Flag_of_Greece.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/40px-Flag_of_Greece.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Griekenland" title="Griekenland">Griekenland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Hungary.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Hongarije"><img alt="Vlag van Hongarije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/20px-Flag_of_Hungary.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/30px-Flag_of_Hungary.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/40px-Flag_of_Hungary.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Hongarije" title="Hongarije">Hongarije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Ireland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Ierland"><img alt="Vlag van Ierland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/20px-Flag_of_Ireland.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/30px-Flag_of_Ireland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/40px-Flag_of_Ireland.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Ierland_(land)" title="Ierland (land)">Ierland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Italy.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Italië"><img alt="Vlag van Italië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/20px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/30px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/40px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Itali%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Italië (hoofdbetekenis)">Italië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Croatia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Kroatië"><img alt="Vlag van Kroatië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/20px-Flag_of_Croatia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/30px-Flag_of_Croatia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/40px-Flag_of_Croatia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Kroati%C3%AB" title="Kroatië">Kroatië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Latvia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Letland"><img alt="Vlag van Letland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/20px-Flag_of_Latvia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/30px-Flag_of_Latvia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/40px-Flag_of_Latvia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Letland" title="Letland">Letland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Lithuania.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Litouwen"><img alt="Vlag van Litouwen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/20px-Flag_of_Lithuania.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/30px-Flag_of_Lithuania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/40px-Flag_of_Lithuania.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Litouwen" title="Litouwen">Litouwen</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Luxembourg.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Luxemburg"><img alt="Vlag van Luxemburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/20px-Flag_of_Luxembourg.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/30px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/40px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="307" /></a></span> <a href="/wiki/Luxemburg_(land)" title="Luxemburg (land)">Luxemburg</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Malta.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Malta"><img alt="Vlag van Malta" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/20px-Flag_of_Malta.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/30px-Flag_of_Malta.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/40px-Flag_of_Malta.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Malta_(land)" title="Malta (land)">Malta</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/20px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/40px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Austria.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Oostenrijk"><img alt="Vlag van Oostenrijk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/20px-Flag_of_Austria.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/30px-Flag_of_Austria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/40px-Flag_of_Austria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Oostenrijk" title="Oostenrijk">Oostenrijk</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Poland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Polen"><img alt="Vlag van Polen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/20px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/30px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/40px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Polen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Polen (hoofdbetekenis)">Polen</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Portugal.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Portugal"><img alt="Vlag van Portugal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/20px-Flag_of_Portugal.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/30px-Flag_of_Portugal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/40px-Flag_of_Portugal.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Roemenië"><img alt="Vlag van Roemenië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/20px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/30px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/40px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Roemeni%C3%AB" title="Roemenië">Roemenië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Slovenia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Slovenië"><img alt="Vlag van Slovenië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/20px-Flag_of_Slovenia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/30px-Flag_of_Slovenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/40px-Flag_of_Slovenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Sloveni%C3%AB" title="Slovenië">Slovenië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Slovakia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Slowakije"><img alt="Vlag van Slowakije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/20px-Flag_of_Slovakia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/30px-Flag_of_Slovakia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/40px-Flag_of_Slovakia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Slowakije" title="Slowakije">Slowakije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Spain.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Spanje"><img alt="Vlag van Spanje" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/20px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/30px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/40px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Spanje" title="Spanje">Spanje</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Tsjechië"><img alt="Vlag van Tsjechië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/20px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/30px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/40px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Tsjechi%C3%AB" title="Tsjechië">Tsjechië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Sweden.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Zweden"><img alt="Vlag van Zweden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/20px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/30px-Flag_of_Sweden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/40px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Zweden" title="Zweden">Zweden</a></td></tr><tr><td class="links"><b><span class="nowrap"><a href="/wiki/Ultraperifeer_gebied" title="Ultraperifeer gebied">Ultraperifere gebieden</a>:</span></b></td><td class="rechts"><b>Frankrijk:</b> <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Frans-Guyana"><img alt="Vlag van Frans-Guyana" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/20px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/30px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Frans-Guyana" title="Frans-Guyana">Frans-Guyana</a> · <span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Unofficial_flag_of_Guadeloupe_(local).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Unofficial_flag_of_Guadeloupe_%28local%29.svg/20px-Unofficial_flag_of_Guadeloupe_%28local%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Unofficial_flag_of_Guadeloupe_%28local%29.svg/30px-Unofficial_flag_of_Guadeloupe_%28local%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Unofficial_flag_of_Guadeloupe_%28local%29.svg/40px-Unofficial_flag_of_Guadeloupe_%28local%29.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="300" /></a></span> <a href="/wiki/Guadeloupe" title="Guadeloupe">Guadeloupe</a></span> · <span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag-of-Martinique.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag-of-Martinique.svg/20px-Flag-of-Martinique.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag-of-Martinique.svg/30px-Flag-of-Martinique.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag-of-Martinique.svg/40px-Flag-of-Martinique.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Martinique" title="Martinique">Martinique</a></span> · <span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/20px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/30px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Mayotte" title="Mayotte">Mayotte</a></span> · <span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/20px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/30px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/R%C3%A9union" title="Réunion">Réunion</a></span> · <span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/20px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/30px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Sint-Maarten_(Franse_Antillen)" title="Sint-Maarten (Franse Antillen)">Sint-Maarten</a></span> <br /> <p><b>Portugal:</b> <a href="/wiki/Azoren" title="Azoren">Azoren</a> · <a href="/wiki/Madeira_(eiland)" title="Madeira (eiland)">Madeira</a><br /> </p> <b>Spanje:</b> <span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Canary_Islands.svg" class="mw-file-description" title="Canarische Eilanden"><img alt="Canarische Eilanden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_the_Canary_Islands.svg/20px-Flag_of_the_Canary_Islands.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_the_Canary_Islands.svg/30px-Flag_of_the_Canary_Islands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Flag_of_the_Canary_Islands.svg/40px-Flag_of_the_Canary_Islands.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Canarische_Eilanden" title="Canarische Eilanden">Canarische Eilanden</a></span></td></tr><tr><td class="links"><b><span class="nowrap"><a href="/wiki/Uitbreiding_van_de_Europese_Unie" title="Uitbreiding van de Europese Unie">Kandidaat-lidstaten</a>:</span></b></td><td class="rechts"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Albania.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Albanië"><img alt="Vlag van Albanië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/20px-Flag_of_Albania.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/30px-Flag_of_Albania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/40px-Flag_of_Albania.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Albani%C3%AB" title="Albanië">Albanië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Bosnië en Herzegovina"><img alt="Vlag van Bosnië en Herzegovina" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/20px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/30px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/40px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Bosni%C3%AB_en_Herzegovina" title="Bosnië en Herzegovina">Bosnië en Herzegovina</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Georgia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Georgië"><img alt="Vlag van Georgië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/20px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/30px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/40px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Georgi%C3%AB" title="Georgië">Georgië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_North_Macedonia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Noord-Macedonië"><img alt="Vlag van Noord-Macedonië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/20px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/30px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/40px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Noord-Macedoni%C3%AB" title="Noord-Macedonië">Noord-Macedonië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Moldova.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Moldavië"><img alt="Vlag van Moldavië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/20px-Flag_of_Moldova.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/30px-Flag_of_Moldova.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/40px-Flag_of_Moldova.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="900" /></a></span> <a href="/wiki/Moldavi%C3%AB_(land)" title="Moldavië (land)">Moldavië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Montenegro.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Montenegro"><img alt="Vlag van Montenegro" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/20px-Flag_of_Montenegro.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/30px-Flag_of_Montenegro.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/40px-Flag_of_Montenegro.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Montenegro_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Montenegro (hoofdbetekenis)">Montenegro</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Serbia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Servië"><img alt="Vlag van Servië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/20px-Flag_of_Serbia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/30px-Flag_of_Serbia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/40px-Flag_of_Serbia.svg.png 2x" data-file-width="1350" data-file-height="900" /></a></span> <a href="/wiki/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Turkey.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Turkije"><img alt="Vlag van Turkije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/20px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/30px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/40px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/Turkije" title="Turkije">Turkije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Ukraine.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Oekraïne"><img alt="Vlag van Oekraïne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/20px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/30px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/40px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/Oekra%C3%AFne" title="Oekraïne">Oekraïne</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Meer_informatie_over_Nederland"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_statistische_informatie_Nederland" title="Sjabloon:Navigatie statistische informatie Nederland"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_statistische_informatie_Nederland&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div id="Meer_informatie_over_Nederland" class="navigatie-titel">Meer informatie over <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><a href="/wiki/Bevolking_van_Nederland" title="Bevolking van Nederland">Bevolking</a> · <a href="/wiki/Defensie_van_Nederland" title="Defensie van Nederland">Defensie</a> · <a href="/wiki/Economie_van_Nederland" title="Economie van Nederland">Economie</a> · <a href="/wiki/Geografie_van_Nederland" title="Geografie van Nederland">Geografie</a> · <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Nederland" title="Geschiedenis van Nederland">Geschiedenis</a> · <a href="/wiki/Politiek_en_overheid_in_Nederland" title="Politiek en overheid in Nederland">Politiek en overheid</a> · <a href="/wiki/Vervoer_in_Nederland" title="Vervoer in Nederland">Vervoer</a> </p> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Landen_in_Europa"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_landen_Europa" title="Sjabloon:Navigatie landen Europa"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_landen_Europa" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_landen_Europa&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Landen_in_Europa" class="navigatie-titel">Landen in <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Albania.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Albanië"><img alt="Vlag van Albanië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/20px-Flag_of_Albania.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/30px-Flag_of_Albania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/40px-Flag_of_Albania.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Albani%C3%AB" title="Albanië">Albanië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Andorra.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Andorra"><img alt="Vlag van Andorra" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Andorra.svg/20px-Flag_of_Andorra.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Andorra.svg/30px-Flag_of_Andorra.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Andorra.svg/40px-Flag_of_Andorra.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a></span> <a href="/wiki/Andorra" title="Andorra">Andorra</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Armenia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Armenië"><img alt="Vlag van Armenië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/20px-Flag_of_Armenia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/30px-Flag_of_Armenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/40px-Flag_of_Armenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Armeni%C3%AB" title="Armenië">Armenië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Azerbaijan.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Azerbeidzjan"><img alt="Vlag van Azerbeidzjan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/20px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/30px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/40px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Azerbeidzjan" title="Azerbeidzjan">Azerbeidzjan</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Belgium_(civil).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van België"><img alt="Vlag van België" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/20px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/30px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/40px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Belgi%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="België (hoofdbetekenis)">België</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Bosnië en Herzegovina"><img alt="Vlag van Bosnië en Herzegovina" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/20px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/30px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg/40px-Flag_of_Bosnia_and_Herzegovina.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Bosni%C3%AB_en_Herzegovina" title="Bosnië en Herzegovina">Bosnië en Herzegovina</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Bulgaria.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Bulgarije"><img alt="Vlag van Bulgarije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/20px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/30px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/40px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Bulgarije" title="Bulgarije">Bulgarije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Cyprus.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Cyprus"><img alt="Vlag van Cyprus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/20px-Flag_of_Cyprus.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/30px-Flag_of_Cyprus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Cyprus.svg/40px-Flag_of_Cyprus.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Denmark.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Denemarken"><img alt="Vlag van Denemarken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/20px-Flag_of_Denmark.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/30px-Flag_of_Denmark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/40px-Flag_of_Denmark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="387" /></a></span> <a href="/wiki/Denemarken_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Denemarken (hoofdbetekenis)">Denemarken</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Germany.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Duitsland"><img alt="Vlag van Duitsland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/20px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/30px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/40px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Estonia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Estland"><img alt="Vlag van Estland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/20px-Flag_of_Estonia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/30px-Flag_of_Estonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/40px-Flag_of_Estonia.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="630" /></a></span> <a href="/wiki/Estland" title="Estland">Estland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Finland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Finland"><img alt="Vlag van Finland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/20px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/30px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/40px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /></a></span> <a href="/wiki/Finland" title="Finland">Finland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Frankrijk"><img alt="Vlag van Frankrijk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/20px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/30px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Georgia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Georgië"><img alt="Vlag van Georgië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/20px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/30px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/40px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Georgi%C3%AB" title="Georgië">Georgië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Greece.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Griekenland"><img alt="Vlag van Griekenland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/20px-Flag_of_Greece.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/30px-Flag_of_Greece.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/40px-Flag_of_Greece.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Griekenland" title="Griekenland">Griekenland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Hungary.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Hongarije"><img alt="Vlag van Hongarije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/20px-Flag_of_Hungary.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/30px-Flag_of_Hungary.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/40px-Flag_of_Hungary.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Hongarije" title="Hongarije">Hongarije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Ireland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Ierland"><img alt="Vlag van Ierland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/20px-Flag_of_Ireland.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/30px-Flag_of_Ireland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/40px-Flag_of_Ireland.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Ierland_(land)" title="Ierland (land)">Ierland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Iceland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van IJsland"><img alt="Vlag van IJsland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Iceland.svg/20px-Flag_of_Iceland.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Iceland.svg/30px-Flag_of_Iceland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Iceland.svg/40px-Flag_of_Iceland.svg.png 2x" data-file-width="1250" data-file-height="900" /></a></span> <a href="/wiki/IJsland" title="IJsland">IJsland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Italy.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Italië"><img alt="Vlag van Italië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/20px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/30px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/40px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Itali%C3%AB_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Italië (hoofdbetekenis)">Italië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Kazakhstan.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Kazachstan"><img alt="Vlag van Kazachstan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/20px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/30px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/40px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Kazachstan" title="Kazachstan">Kazachstan</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Kosovo.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Kosovo"><img alt="Vlag van Kosovo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Kosovo.svg/20px-Flag_of_Kosovo.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Kosovo.svg/30px-Flag_of_Kosovo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Kosovo.svg/40px-Flag_of_Kosovo.svg.png 2x" data-file-width="840" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Kosovo" title="Kosovo">Kosovo</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Croatia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Kroatië"><img alt="Vlag van Kroatië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/20px-Flag_of_Croatia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/30px-Flag_of_Croatia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Croatia.svg/40px-Flag_of_Croatia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Kroati%C3%AB" title="Kroatië">Kroatië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Latvia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Letland"><img alt="Vlag van Letland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/20px-Flag_of_Latvia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/30px-Flag_of_Latvia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/40px-Flag_of_Latvia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Letland" title="Letland">Letland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Liechtenstein.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Liechtenstein"><img alt="Vlag van Liechtenstein" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Liechtenstein.svg/20px-Flag_of_Liechtenstein.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Liechtenstein.svg/30px-Flag_of_Liechtenstein.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Flag_of_Liechtenstein.svg/40px-Flag_of_Liechtenstein.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Liechtenstein" title="Liechtenstein">Liechtenstein</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Lithuania.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Litouwen"><img alt="Vlag van Litouwen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/20px-Flag_of_Lithuania.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/30px-Flag_of_Lithuania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/40px-Flag_of_Lithuania.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Litouwen" title="Litouwen">Litouwen</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Luxembourg.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Luxemburg"><img alt="Vlag van Luxemburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/20px-Flag_of_Luxembourg.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/30px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/40px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="307" /></a></span> <a href="/wiki/Luxemburg_(land)" title="Luxemburg (land)">Luxemburg</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Malta.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Malta"><img alt="Vlag van Malta" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/20px-Flag_of_Malta.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/30px-Flag_of_Malta.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Malta.svg/40px-Flag_of_Malta.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Malta_(land)" title="Malta (land)">Malta</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Moldova.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Moldavië"><img alt="Vlag van Moldavië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/20px-Flag_of_Moldova.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/30px-Flag_of_Moldova.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/40px-Flag_of_Moldova.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="900" /></a></span> <a href="/wiki/Moldavi%C3%AB_(land)" title="Moldavië (land)">Moldavië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Monaco.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Monaco"><img alt="Vlag van Monaco" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Flag_of_Monaco.svg/20px-Flag_of_Monaco.svg.png" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Flag_of_Monaco.svg/30px-Flag_of_Monaco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Flag_of_Monaco.svg/40px-Flag_of_Monaco.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/Monaco" title="Monaco">Monaco</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Montenegro.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Montenegro"><img alt="Vlag van Montenegro" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/20px-Flag_of_Montenegro.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/30px-Flag_of_Montenegro.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Montenegro.svg/40px-Flag_of_Montenegro.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Montenegro_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Montenegro (hoofdbetekenis)">Montenegro</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/20px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/40px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_North_Macedonia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Noord-Macedonië"><img alt="Vlag van Noord-Macedonië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/20px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/30px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Flag_of_North_Macedonia.svg/40px-Flag_of_North_Macedonia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Noord-Macedoni%C3%AB" title="Noord-Macedonië">Noord-Macedonië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Norway.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Noorwegen"><img alt="Vlag van Noorwegen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/20px-Flag_of_Norway.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/30px-Flag_of_Norway.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/40px-Flag_of_Norway.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="372" /></a></span> <a href="/wiki/Noorwegen" title="Noorwegen">Noorwegen</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Ukraine.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Oekraïne"><img alt="Vlag van Oekraïne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/20px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/30px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/40px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/Oekra%C3%AFne" title="Oekraïne">Oekraïne</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Austria.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Oostenrijk"><img alt="Vlag van Oostenrijk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/20px-Flag_of_Austria.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/30px-Flag_of_Austria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/40px-Flag_of_Austria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Oostenrijk" title="Oostenrijk">Oostenrijk</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Poland.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Polen"><img alt="Vlag van Polen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/20px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/30px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/40px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Polen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Polen (hoofdbetekenis)">Polen</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Portugal.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Portugal"><img alt="Vlag van Portugal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/20px-Flag_of_Portugal.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/30px-Flag_of_Portugal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/40px-Flag_of_Portugal.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Roemenië"><img alt="Vlag van Roemenië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/20px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/30px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/40px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/Roemeni%C3%AB" title="Roemenië">Roemenië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Rusland"><img alt="Vlag van Rusland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Rusland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rusland (hoofdbetekenis)">Rusland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_San_Marino.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van San Marino"><img alt="Vlag van San Marino" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_San_Marino.svg/20px-Flag_of_San_Marino.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_San_Marino.svg/30px-Flag_of_San_Marino.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Flag_of_San_Marino.svg/40px-Flag_of_San_Marino.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/San_Marino" title="San Marino">San Marino</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Serbia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Servië"><img alt="Vlag van Servië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/20px-Flag_of_Serbia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/30px-Flag_of_Serbia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/40px-Flag_of_Serbia.svg.png 2x" data-file-width="1350" data-file-height="900" /></a></span> <a href="/wiki/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Slovenia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Slovenië"><img alt="Vlag van Slovenië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/20px-Flag_of_Slovenia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/30px-Flag_of_Slovenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Slovenia.svg/40px-Flag_of_Slovenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Sloveni%C3%AB" title="Slovenië">Slovenië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Slovakia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Slowakije"><img alt="Vlag van Slowakije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/20px-Flag_of_Slovakia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/30px-Flag_of_Slovakia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/40px-Flag_of_Slovakia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Slowakije" title="Slowakije">Slowakije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Spain.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Spanje"><img alt="Vlag van Spanje" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/20px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/30px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/40px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Spanje" title="Spanje">Spanje</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Czech_Republic.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Tsjechië"><img alt="Vlag van Tsjechië" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/20px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/30px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/40px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Tsjechi%C3%AB" title="Tsjechië">Tsjechië</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Turkey.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Turkije"><img alt="Vlag van Turkije" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/20px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/30px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/40px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/Turkije" title="Turkije">Turkije</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Vatican_City_(2023%E2%80%93present).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Heilige Stoel"><img alt="Vlag van Heilige Stoel" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/16px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/24px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/32px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van het Verenigd Koninkrijk"><img alt="Vlag van Verenigd Koninkrijk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/20px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/30px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)">Verenigd Koninkrijk</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Belarus.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Wit-Rusland"><img alt="Vlag van Wit-Rusland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Wit-Rusland" title="Wit-Rusland">Wit-Rusland</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Sweden.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Zweden"><img alt="Vlag van Zweden" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/20px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/30px-Flag_of_Sweden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/40px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Zweden" title="Zweden">Zweden</a> · <span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Switzerland_(Pantone).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Zwitserland"><img alt="Vlag van Zwitserland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_Switzerland_%28Pantone%29.svg/16px-Flag_of_Switzerland_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_Switzerland_%28Pantone%29.svg/24px-Flag_of_Switzerland_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_Switzerland_%28Pantone%29.svg/32px-Flag_of_Switzerland_%28Pantone%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> <a href="/wiki/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a> </p> </div></div> <p class="mw-empty-elt"> </p>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nederland&oldid=68233506">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nederland&oldid=68233506</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Nederland" title="Categorie:Nederland">Nederland</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_november_2023" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2023">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2023</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_tijdsaanduiding_sinds_december_2019" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds december 2019">Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds december 2019</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_november_2019" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2019">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds november 2019</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Gesproken_Wikipedia" title="Categorie:Wikipedia:Gesproken Wikipedia">Wikipedia:Gesproken Wikipedia</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Co%C3%B6rdinaten_op_Wikidata" title="Categorie:Wikipedia:Coördinaten op Wikidata">Wikipedia:Coördinaten op Wikidata</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 11 okt 2024 om 08:28.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Nederland&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-4cmjj","wgBackendResponseTime":153,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.029","walltime":"1.390","ppvisitednodes":{"value":16943,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":216223,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":68755,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":42588,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 679.950 1 -total"," 33.02% 224.531 4 Sjabloon:Navigatie"," 20.80% 141.407 2 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 20.38% 138.547 1 Sjabloon:Infobox_land_plus"," 19.89% 135.236 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 19.22% 130.660 1 Sjabloon:Navigatie_Europese_Unie"," 15.89% 108.064 1 Sjabloon:Appendix"," 15.51% 105.436 1 Sjabloon:Bevat"," 14.39% 97.860 2 Sjabloon:References"," 9.64% 65.543 1 Sjabloon:Wikidata_afbeelding"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.019","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1237500,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-849f99967d-xx9pn","timestamp":"20241122193455","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Nederland","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Nederland","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q55","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q55","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-09-09T21:33:00Z","dateModified":"2024-10-11T07:28:35Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/20\/Flag_of_the_Netherlands.svg","headline":"land binnen het Koninkrijk der Nederlanden"}</script> </body> </html>