CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Chardal – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"b4a980bd-b233-4baf-8a97-f6fa332e1e49","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Chardal","wgTitle":"Chardal","wgCurRevisionId":73565339,"wgRevisionId":73565339,"wgArticleId":4584228,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Syjonizm","Judaizm"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Chardal","wgRelevantArticleId":4584228,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73565339,"wgMediaViewerOnClick" :true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2335584","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides": "ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced", "ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg/1200px-%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="797"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg/800px-%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="531"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg/640px-%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="425"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Chardal – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Chardal"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Chardal"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Chardal rootpage-Chardal skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Chardal" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Chardal" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Chardal" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Chardal" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Nazwa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nazwa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Nazwa</span> </div> </a> <ul id="toc-Nazwa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tło_powstania" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tło_powstania"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tło powstania</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tło_powstania-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Tło powstania</span> </button> <ul id="toc-Tło_powstania-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ideologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ideologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Ideologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Ideologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-System_edukacji_religijnej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#System_edukacji_religijnej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>System edukacji religijnej</span> </div> </a> <ul id="toc-System_edukacji_religijnej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Charakterystyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Charakterystyka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Charakterystyka</span> </div> </a> <ul id="toc-Charakterystyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Odpowiedź_na_wydarzenia_polityczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Odpowiedź_na_wydarzenia_polityczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Odpowiedź na wydarzenia polityczne</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Odpowiedź_na_wydarzenia_polityczne-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Odpowiedź na wydarzenia polityczne</span> </button> <ul id="toc-Odpowiedź_na_wydarzenia_polityczne-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Porozumienia_z_Oslo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Porozumienia_z_Oslo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Porozumienia z Oslo</span> </div> </a> <ul id="toc-Porozumienia_z_Oslo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wycofanie_ze_Strefy_Gazy_i_Północnej_Samarii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wycofanie_ze_Strefy_Gazy_i_Północnej_Samarii"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Wycofanie ze Strefy Gazy i Północnej Samarii</span> </div> </a> <ul id="toc-Wycofanie_ze_Strefy_Gazy_i_Północnej_Samarii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Rabini" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Rabini"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Rabini</span> </div> </a> <ul id="toc-Rabini-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Partie_polityczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Partie_polityczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Partie polityczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Partie_polityczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Chardal</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 8 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-8" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">8 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hardal" title="Hardal – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Hardal" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Chardal" title="Chardal – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Chardal" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%A8%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D" title="חרדים לאומיים – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="חרדים לאומיים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%84" title="حاردل – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حاردل" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Chardal" title="Chardal – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Chardal" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B8-%D0%BB%D0%B5%D1%83%D0%BC%D0%B8" title="Хареди-леуми – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хареди-леуми" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Хардаль – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хардаль" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%A8%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D" title="חרדים לאומיים – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="חרדים לאומיים" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2335584#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chardal" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Chardal" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chardal"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Chardal"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Chardal" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Chardal" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&oldid=73565339" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Chardal&id=73565339&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FChardal"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FChardal"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Chardal"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Chardal&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chardal&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2335584" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg/232px-%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg" decoding="async" width="232" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg/348px-%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg/464px-%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg 2x" data-file-width="2784" data-file-height="1848" /></a><figcaption>Uczniowie <a href="/wiki/Jesziwa" title="Jesziwa">jesziwy</a> <a href="/w/index.php?title=Jesziwa_Merkaz_ha-Raw&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jesziwa Merkaz ha-Raw (strona nie istnieje)">Merkaz ha-Raw</a></figcaption></figure> <p><b>Chardal</b> lub <b>chardalim</b> (hebr. חרד''ל lub חרדל''ים) – nurt w ramach grupy <a href="/wiki/Syjonizm_religijny" title="Syjonizm religijny">religijnych syjonistów</a> i w ramach samego <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmu</a>. Przynależność do niego polega na subiektywnym postrzeganiu i definiowaniu swojej postawy polityczno-religijnej. Przyjmuje się, że przedstawiciele chardalu charakteryzują się ortodoksyjnym podejściem do kwestii judaizmu, przestrzegania przykazań, edukacji i <a href="/wiki/Stosunek_spo%C5%82eczny" title="Stosunek społeczny">stosunków społecznych</a>. W kwestiach politycznych popierają istnienie <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Państwa Izrael</a> i wspierają <a href="/wiki/Osiedla_%C5%BCydowskie" title="Osiedla żydowskie">osadnictwo</a>, przypisując im mesjańskie znaczenie. W wyborach głosują oni na partie prawicowo-religijne lub skrajnie prawicowe<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nazwa">Nazwa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Nazwa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nazwa"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nazwa nurtu <b>chardal</b> (חרד''ל) jest akronimem od hebrajskich słów חרדי לאומי (<i>chredi leumi</i>), czyli narodowy ortodoks, z kolei liczba mnoga, <b>chardalim</b> (חרדל''ים), to akronim słów חרדים לאומיים (charedim le'umijim), czyli narodowi ortodoksi<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>. Israel Democracy Institute stosuje też wobec tego sektora określenie <b>toranijim le’umijim</b> (תורניים לאומיים), czyli w wolnym tłumaczeniu: zorientowani na <a href="/wiki/Tora" title="Tora">Torę</a> narodowcy<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. Część członków tej grupy używa określenia <i>torani leumi</i>, ponieważ uważają oni, że określenie <i>chardal</i> zostało wymyślone w latach 90. XX wieku przez świeckich przeciwników tej grupy jako określenie prześmiewcze i mające na celu marginalizację grupy<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup><sup id="cite_ref-:2_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-7">[7]</a></sup>. </p><p>W języku hebrajskim istnieje czasownik związany ze zjawiskiem chardalu, czyli להתחרדל (<i>lehitchardel</i>), który znaczy „stawać się narodowym ortodoksem”. Od niego wywodzi się rzeczownik odczasownikowy התחרדלות (<i>hitchardelut</i>), czyli „stawanie się narodowym ortodoksem”<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. </p><p>Artur Skorek pisze, że nazwa chardal została pierwszy raz użyta w latach 80. XX wieku przez młodzieżowy, religijny <a href="/w/index.php?title=Ruch_Ezra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruch Ezra (strona nie istnieje)">Ruch Ezra</a><sup id="cite_ref-:0_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-9">[9]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tło_powstania"><span id="T.C5.82o_powstania"></span>Tło powstania</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Tło powstania" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Tło powstania"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Six_Day_War_Territories_2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Six_Day_War_Territories_2.png/220px-Six_Day_War_Territories_2.png" decoding="async" width="220" height="331" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Six_Day_War_Territories_2.png/330px-Six_Day_War_Territories_2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a7/Six_Day_War_Territories_2.png 2x" data-file-width="398" data-file-height="599" /></a><figcaption>Tereny zdobyte przez <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a> w wyniku <a href="/wiki/Wojna_sze%C5%9Bciodniowa" title="Wojna sześciodniowa">wojny sześciodniowej</a> w 1967 roku</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ideologia">Ideologia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Ideologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ideologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Silny wpływ na ukształtowanie się, pod względem politycznym i religijnym, grupy chardalim miała narodowo-religijna <a href="/wiki/Jesziwa" title="Jesziwa">jesziwa</a> <a href="/w/index.php?title=Jesziwa_Merkaz_ha-Raw&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jesziwa Merkaz ha-Raw (strona nie istnieje)">Merkaz ha-Raw</a> i ruch <a href="/wiki/Gusz_Emunim" class="mw-redirect" title="Gusz Emunim">Gusz Emunim</a> (pol. <i>Blok Wiernych</i>)<sup id="cite_ref-:0_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-9">[9]</a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. W latach 70. XX wieku zarówno jesziwa, jak i Gusz Emunim były pod wpływem ideologii rabina <a href="/w/index.php?title=Cwi_Jehuda_Kuk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cwi Jehuda Kuk (strona nie istnieje)">Cwi Jehudy Kuka</a>, syna rabina <a href="/wiki/Awraham_Kuk" title="Awraham Kuk">Awrahama Kuka</a>. Dopasował on wypracowaną przez ojca syntezę judaizmu z syjonizmem do bieżących wydarzeń politycznych w Izraelu. Wykorzystał mesjańskie nastroje rozbudzone zwycięstwem w <a href="/wiki/Wojna_sze%C5%9Bciodniowa" title="Wojna sześciodniowa">wojnie sześciodniowej</a> z 1967 roku. Cwi Jehuda Kuk interpretował wydarzenia z historii Izraela przez pryzmat kolejnych etapów do nadejścia <a href="/wiki/Pomazaniec" title="Pomazaniec">Mesjasza</a>. Powstanie Izraela w 1948 roku, pokonanie państw arabskich w 1967 i zdobycie <a href="/wiki/Judea_i_Samaria" title="Judea i Samaria">Judei i Samarii</a>, <a href="/wiki/Strefa_Gazy" title="Strefa Gazy">Strefy Gazy</a>, <a href="/wiki/Wzg%C3%B3rza_Golan" title="Wzgórza Golan">Wzgórz Golan</a> oraz <a href="/wiki/Synaj_(p%C3%B3%C5%82wysep)" title="Synaj (półwysep)">Półwyspu Synaj</a> postrzegał jako ciąg przyczynowo-skutkowy w tworzeniu Wielkiego Izraela i Królestwa Bożego, które Żydzi są zobowiązani zasiedlić oraz bronić. Stworzona przestrzeń umożliwiała pełne duchowe i polityczne odrodzenie się Żydów. Idee te były wprowadzane w życie przez członków Gusz Emunim, którzy w wielu przypadkach byli uczniami samego rabina. Cwi Jehuda Kuk postrzegał państwo jako święty byt, łącznie ze wszystkim, co ono reprezentuje (m.in. rząd i wojsko). Państwo było narzędziem mającym doprowadzić do odkupienia. Uważał, że skoro <a href="/wiki/Ziemia_Izraela" title="Ziemia Izraela">Ziemia Izraela</a> jest dana od Boga, to nikt nie ma prawa oddać kawałka zdobytego terytorium państwom arabskim. Dlatego ważną kwestią w nauczaniu rabina było osadnictwo, w szczególności na <a href="/wiki/Zachodni_Brzeg" title="Zachodni Brzeg">Zachodnim Brzegu</a>. Władza oraz społeczeństwo nie powinni kierować się nieżydowskimi ideami, tylko być świadomi swojej wyjątkowości i zobowiązań wynikających z judaizmu. <a href="/wiki/Wojna_Jom_Kipur" title="Wojna Jom Kipur">Wojna Jom Kipur</a> była karą za niedostateczne przestrzeganie nauk Tory i odejście od wiary. Świeckość uważał za element rozbijający żydowską tożsamość. Według Kuka państwo posiadało tak długo legitymację swoich czynów, jak długo działalność ta stała w zgodzie z <a href="/wiki/Halacha" title="Halacha">halachą</a> i Torą<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. Powyższe sprawiło, że środowiska chardalim wyraziły zdecydowany sprzeciw wobec <a href="/wiki/Porozumienia_z_Oslo" title="Porozumienia z Oslo">porozumień z Oslo</a> w latach 90. XX wieku oraz <a href="/w/index.php?title=Plan_wycofania_ze_Strefy_Gazy_i_P%C3%B3%C5%82nocnej_Samarii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plan wycofania ze Strefy Gazy i Północnej Samarii (strona nie istnieje)">wycofania ze Strefy Gazy i Północnej Samarii</a> oraz czuły rozczarowanie polityką rządu wobec tych terytoriów<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. </p><p>Gusz Emunim, które powstało w 1974 roku pod wpływem <a href="/wiki/Teologia_polityczna" title="Teologia polityczna">teologii politycznej</a> Kuka, stało się głównym ruchem osadniczym i politycznym w kraju. Jak twierdzi David Newman, kolejne izraelskie rządy były uległe wobec działalności Bloku Wiernych. Swoją działalność opierali na Torze, twierdząc, iż tereny, na których zakładali osiedla, były dane przez Boga. Wyrażało to przekonanie, że święta księga powinna determinować działania polityczne rządu. Z czasem członkowie Gusz Emunim zaczęli przenikać w latach 70. XX wieku do <a href="/wiki/Narodowa_Partia_Religijna" title="Narodowa Partia Religijna">Narodowej Partii Religijnej</a> (Mafdalu), a później do <a href="/wiki/Techijja" title="Techijja">Techiji</a>, <a href="/wiki/Comet_(partia)" title="Comet (partia)">Cometu</a>, <a href="/wiki/Tekuma_(partia)" title="Tekuma (partia)">Tekumy</a> czy <a href="/wiki/Unia_Narodowa_(Izrael)" title="Unia Narodowa (Izrael)">Unii Narodowej</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="System_edukacji_religijnej">System edukacji religijnej</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: System edukacji religijnej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: System edukacji religijnej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Yeshivat_Mercaz_haRav.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Yeshivat_Mercaz_haRav.jpg/220px-Yeshivat_Mercaz_haRav.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Yeshivat_Mercaz_haRav.jpg/330px-Yeshivat_Mercaz_haRav.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/de/Yeshivat_Mercaz_haRav.jpg 2x" data-file-width="341" data-file-height="218" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Jesziwa_Merkaz_ha-Raw&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jesziwa Merkaz ha-Raw (strona nie istnieje)">Jesziwa Merkaz ha-Raw</a></figcaption></figure> <p>W kształtowaniu się tożsamości chardalim, oprócz kwestii ideologicznych, istotny okazał się system edukacji narodowo-religijnej. W latach 60. XX wieku Izrael stał się państwem oferującym swoim obywatelom wiele możliwości związanych ze świecką kulturą i rozrywką. Narodowo-religijna młodzież zaczęła odchodzić od religii i sekularyzować się. Systemu edukacji oferował naukę z dala od domu, z zakwaterowaniem w akademikach, w klasach bez segregacji płciowej, co sprzyjało zjawisku odchodzenia od ścisłej religijności. W celu zapobieżenia temu syjonizm religijny zaczął tworzyć sieć jesziw ruchu <a href="/wiki/Bene_Akiwa" title="Bene Akiwa">Bene Akiwa</a>, <a href="/w/index.php?title=Mechina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mechina (strona nie istnieje)">mechiny</a> oraz system szkolnictwa bliski szkolnictwu ortodoksyjnemu. Zwiększono nacisk na naukę halachy, Tory, Talmudu, wprowadzono separację płciową uczniów. Standardy w tej dziedzinie wyznaczyła m.in. jesziwa Merkaz ha-Raw. Zaadaptowała ona ultraortodoksyjną skrupulatność nauki Tory, halachy, Talmudu, styl ubierania się, propagowała ortodoksyjny model rodziny (małżeństwa zawierane w młodym wieku, zwykle wielodzietne). Stworzono warunki, w których uczniowie szkół narodowo-religijnych uczyli się w separacji od świata świeckiego. Studenci jesziw studiowali i zakładali rodziny w otoczeniu, które było im bliskie ze względu na styl życia, poglądy i praktykę religijną. Chardalim to grupa, która przywiązuje większą uwagę do przestrzegania nakazów religijnych niż reszta środowiska religijnych syjonistów<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup><sup id="cite_ref-:1_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-16">[16]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Charakterystyka">Charakterystyka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Charakterystyka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Charakterystyka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ultraortodoksyjny charakter nauki sprawił, że chardalim przyjęli zasadę <i><a href="/w/index.php?title=Da%E2%80%99at_Tora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Da’at Tora (strona nie istnieje)">da’at Tora</a></i> (hebr. דעת תורה). Zakłada ona, że rabini mają wpływ nie tylko na kwestie związane z halachą, ale także na ważne aspekty życia codziennego czy politycznego. Nie nadaje ona szczególnego znaczenia osobie rabina jako takiej, ale nakazuje respektowanie jego autorytetu i opinii. W związku z tym doszło do sytuacji, w której religijni syjoniści zaczęli coraz częściej akceptować wpływ rabinów na partie lub życie polityczne kraju, czemu przez długi czas sprzeciwiała się np. Narodowa Partia Religijna<sup id="cite_ref-:1_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-16">[16]</a></sup>. Przykładem nowego trendu może być Tekuma, której wewnętrzne przepisy wymagają od jej członków posłuszeństwa wobec poleceń i decyzji rabinów<sup id="cite_ref-:3_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-17">[17]</a></sup>. Partią uznającą opinie rabiniczne jest <a href="/wiki/Jachad_(partia_2014)" title="Jachad (partia 2014)">Jachad</a> <a href="/wiki/Eli_Jiszaj" title="Eli Jiszaj">Eliego Jiszaja</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. </p><p>Chardalim sprzeciwiają się udziałowi kobiet w polityce z powodu <a href="/w/index.php?title=Cnijut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cnijut (strona nie istnieje)">cnijut</a>, czyli zachowania skromności. Podobnie jest w przypadku służby wojskowej. Tam również chardalim postrzegają obecność kobiet za niegodną, tym bardziej krytykowane są mieszane jednostki wojskowe<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. Dodatkowo szkolnictwo chardalim podlega pełnej separacji płciowej od pierwszych klas<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. </p><p>Badania Israel Democracy Institute przeprowadzone w społeczności narodowo-religijnej pokazują, że chardalim stanowią jej 6%<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. 33% z nich uważa się za <a href="/wiki/Sabra_(osoba)" title="Sabra (osoba)">sabrów</a>, 33% za <a href="/wiki/%C5%BBydzi_aszkenazyjscy" title="Żydzi aszkenazyjscy">Aszkenazyjczyków</a>, a 34% za <a href="/wiki/Mizrachijczycy" title="Mizrachijczycy">Mizrachijczyków</a><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. W spektrum politycznym 62% głosuje na <a href="/wiki/Prawica" title="Prawica">prawicę</a>, a 29% na umiarkowaną prawicę. Przy czym podczas <a href="/wiki/Wybory_parlamentarne_w_Izraelu_w_2013_roku" title="Wybory parlamentarne w Izraelu w 2013 roku">wyborów w 2013 roku</a> większość (42%) głosowała na <a href="/wiki/%C5%BBydowski_Dom" title="Żydowski Dom">Żydowski Dom</a>, jedna czwarta poparła <a href="/wiki/Szas" title="Szas">Szas</a>, a 18% <a href="/wiki/Zjednoczony_Judaizm_Tory" title="Zjednoczony Judaizm Tory">Zjednoczony Judaizm Tory</a>. Główny nurt religijnych syjonistów głosował głównie na Żydowski Dom (60%) i listę <a href="/wiki/Likud" title="Likud">Likud</a>-<a href="/wiki/Nasz_Dom_Izrael" title="Nasz Dom Izrael">Nasz Dom Izrael</a> (20%)<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup>. W kwestii najważniejszych cech, które konstytuują Żydów narodowo-religijnych, chardalim odpowiedzieli, że przede wszystkim są to: syjonizm i Ziemia Izraela (26%), religia (24%) oraz połączenie religii i nacjonalizmu (18%). Z kolei 62% narodowych ortodoksów jest zdania, że osoby religijne są bardziej etyczne niż osoby świeckie<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup>. Chardalim największe zaufanie pokładają w instytucji <a href="/w/index.php?title=Naczelny_Rabinat_Izraela&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naczelny Rabinat Izraela (strona nie istnieje)">Naczelnego Rabinatu Izraela</a> (75%), a tylko 15% ufa <a href="/wiki/S%C4%85d_Najwy%C5%BCszy_(Izrael)" title="Sąd Najwyższy (Izrael)">Sądowi Najwyższemu</a><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup>. </p><p>W kwestii społeczeństwa, religijności i państwa narodowa ortodoksja nie uznaje reformowanego i konserwatywnego nurtu judaizmu oraz sprzeciwia się państwowemu finansowaniu ich organizacji<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup>. 64% przedstawicieli chardalu nie akceptowała obecności w społeczeństwie par tej samej płci<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup>. Ponad połowa narodowych ortodoksów twierdziła, że Izrael powinien być państwem z większością żydowską, 37% uznała, że między <a href="/wiki/Morze_%C5%9Ar%C3%B3dziemne" title="Morze Śródziemne">Morzem Śródziemnym</a> a <a href="/wiki/Jordan_(rzeka)" title="Jordan (rzeka)">rzeką Jordan</a> powinno istnieć tylko jedno państwo – Izrael. 58% z badanych twierdziło, że podpisanie porozumienia pokojowego powinno być zaakceptowane w drodze referendum, ale przy wyłącznym udziale Żydów<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup>. </p><p>Mosze Hellinger i Josi Londin dokonali analizy postulatów socjalno-ekonomicznych narodowej ortodoksji. Badania pokazały, że ten nurt religijnego syjonizmu nie ma jasno sprecyzowanych postaw w kwestiach gospodarczych. Panuje przekonanie, iż Izrael został stworzony do celów wyższych, takich jak odkupienie i budowa Świątyni, a nie rozwiązywania problemów socjalnych i tworzenia <a href="/wiki/Socjalizm" title="Socjalizm">socjalistycznego</a> raju na ziemi. Mimo wielodzietnych rodzin i dość niskiego statusu ekonomicznego chardalim przyjęli wręcz <a href="/wiki/Libertarianizm" title="Libertarianizm">libertariański</a> sposób funkcjonowania, tworząc sieć organizacji charytatywnych. Ich poglądy gospodarcze są bliskie <a href="/wiki/Wolny_rynek" title="Wolny rynek">wolnorynkowej</a>, wręcz <a href="/wiki/Neoliberalizm" title="Neoliberalizm">neoliberalnej</a> prawicy<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Odpowiedź_na_wydarzenia_polityczne"><span id="Odpowied.C5.BA_na_wydarzenia_polityczne"></span>Odpowiedź na wydarzenia polityczne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Odpowiedź na wydarzenia polityczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Odpowiedź na wydarzenia polityczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Narodowi ortodoksi postrzegają, w przeciwieństwie do ultraortodoksów lub chasydów, Państwo Izrael częścią procesu odkupienia. Według ideologii chardalu odkupienie można przyspieszyć<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego jest osadnictwo w całej Ziemi Izraela<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[31]</a></sup>. W momencie ewakuacji osiedli chardalim postrzegają siebie nie jako obrońców miejsca zamieszkania, a obrońców całego Izraela<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[32]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Porozumienia_z_Oslo">Porozumienia z Oslo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Porozumienia z Oslo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Porozumienia z Oslo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:ShlomoAviner.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/ShlomoAviner.jpg/170px-ShlomoAviner.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/ShlomoAviner.jpg/256px-ShlomoAviner.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/ShlomoAviner.jpg/340px-ShlomoAviner.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="600" /></a><figcaption>Rabin <a href="/w/index.php?title=Szelomo_Awiner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szelomo Awiner (strona nie istnieje)">Szelomo Awiner</a></figcaption></figure> <p>Porozumienia z Oslo doprowadziły według Mottiego Inbariego do pojawienia się wewnątrz narodowych ortodoksów trzech obozów skupionych wokół: </p> <ul><li>rabina <a href="/w/index.php?title=Szelomo_Awiner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szelomo Awiner (strona nie istnieje)">Szelomo Awinera</a>, który uznał, że proces odkupienia jest długi i skomplikowany. Oslo stało się testem prawdziwej wiary Żydów i wymaga wzmocnionych wysiłków. Awiner postrzegał trudności jako katalizator do wzmocnienia ruchu osadniczego w Judei i Samarii oraz w Strefie Gazy pomimo porozumień. Według niego, jeżeli osadnicy skupią się na wierze, to zło zostanie pokonane bez problemu. Bóg nie sprawdza ludzi w celu ich pogrążenia, ale żeby umocnić ich wewnętrznie. Awiner postrzegał palestyńskie wysiłki w sprawie pokoju jako „wilka w owczej skórze”, dlatego należy wspierać państwo, umocnić obecność izraelską na Zachodnim Brzegu. Inaczej, twierdził, może dojść do takiej samej sytuacji jak przed <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojną światową</a>, kiedy <a href="/wiki/Neville_Chamberlain" title="Neville Chamberlain">Chamberlain</a> w imię utrzymania pokoju pozwolił <a href="/wiki/III_Rzesza" title="III Rzesza">Niemcom</a> na <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_monachijski" title="Układ monachijski">zajęcie Sudetów</a> w <a href="/wiki/Czechos%C5%82owacja" title="Czechosłowacja">Czechosłowacji</a><sup id="cite_ref-:4_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-33">[33]</a></sup>.</li> <li>rabina <a href="/w/index.php?title=Jo%E2%80%99el_Bin_Nun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jo’el Bin Nun (strona nie istnieje)">Jo’ela Bin Nuna</a>, który zalecał utrzymać postawę pragmatyczną wobec Oslo. Według niego odkupienie nie przychodzi od razu i trzeba dążyć do niego małymi krokami. Uważał, że nie da się obronić całej Ziemi Izraela. Krytykował agresywną kampanię przeciw <a href="/wiki/Icchak_Rabin" title="Icchak Rabin">Icchakowi Rabinowi</a>, który zdaniem Bin Nuna, starał się uchronić mieszkańców największych skupisk osadniczych na Zachodnim Brzegu<sup id="cite_ref-:5_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-:5-34">[34]</a></sup>.</li> <li>rabina <a href="/w/index.php?title=Cwi_Tau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cwi Tau (strona nie istnieje)">Cwiego Taua</a> twierdzącego, że błędne decyzje rządu prowadzące do zakłócenia procesu odkupienia powinny być korygowane przez powszechne studia nad Torą. Rabin uważał, że proces odkupienia powinno się zaczynać od <a href="/wiki/Moralno%C5%9B%C4%87" title="Moralność">moralności</a> i wiary. Jeśli będą one słabe, to rząd i polityka również takie będą. Zwracał przy tym uwagę na słabnącą tożsamość żydowską kraju, brak skromności i cnotliwości ludzi oraz kult dobrobytu. Pycha ta prowadzi, według rabina, do upadku świata. Jedynym wyjściem jest wzmocnienie nauki Tory oraz mistycyzmu<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[35]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wycofanie_ze_Strefy_Gazy_i_Północnej_Samarii"><span id="Wycofanie_ze_Strefy_Gazy_i_P.C3.B3.C5.82nocnej_Samarii"></span>Wycofanie ze Strefy Gazy i Północnej Samarii</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Wycofanie ze Strefy Gazy i Północnej Samarii" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wycofanie ze Strefy Gazy i Północnej Samarii"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:AvrahamShapira.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/AvrahamShapira.jpg/169px-AvrahamShapira.jpg" decoding="async" width="169" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/22/AvrahamShapira.jpg 1.5x" data-file-width="176" data-file-height="200" /></a><figcaption>Rabin <a href="/w/index.php?title=Awraham_Szapira&action=edit&redlink=1" class="new" title="Awraham Szapira (strona nie istnieje)">Awraham Szapira</a></figcaption></figure> <p>W 2005 roku, kiedy doszło do implementacji planu <a href="/wiki/Ariel_Szaron" title="Ariel Szaron">Ariela Szarona</a> w sprawie wycofania ze Strefy Gazy i Północnej Samarii, środowisko narodowych ortodoksów podzieliło się w sprawie tego, jaka powinna być ich odpowiedź na to wydarzenie: </p> <ul><li>„obóz aktywistów”. Twierdził on, że tak długo, jak państwo działa przeciw odkupieniu i Torze, tak długo można sprzeciwiać się jego działaniu. Do grupy tej zaliczał się rabin Mordechaj Elijahu i rabin Awraham Szapira. Ten drugi postrzegał ewakuację osadników jako religijne przestępstwo. Apelował do religijnych policjantów i żołnierzy, że tak samo jak jedzą <a href="/wiki/Koszerno%C5%9B%C4%87" title="Koszerność">koszernie</a> i przestrzegają <a href="/wiki/Szabat" title="Szabat">szabatu</a>, tak muszą bronić osiedli żydowskich. Szapira twierdził, że <a href="/wiki/Premierzy_Izraela" title="Premierzy Izraela">premier</a> nie dysponuje Izraelem na wyłączność. Rabin Elijahu postrzegał osadnictwo jako wypełnianie przykazań bożych. Zatem każde działanie przeciw niemu było grzechem. Nawoływał do normalnego życia i skupienia się na edukacji religijnej.</li> <li>„obóz statyczny”. Jego reprezentantami byli rabinowie Cwi Tau i Awraham Szapira. Uważali oni, że jedynym sposobem na powrót do kursu ku odkupieniu jest odnowa duchowa i kampania „<a href="/w/index.php?title=Settling_in_hearts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Settling in hearts (strona nie istnieje)">settling in hearts</a>”. Dzięki temu Żydzi odbudują swoją wiarę i będą wewnętrznie gotowi na wsparcie osadników. Tau twierdził, iż społeczeństwo izraelskie zostało w tyle za mieszkańcami Judei i Samarii oraz Gazy, nie nadążali oni duchowo i moralnie, co doprowadziło do poparcia planu ewakuacji. Obaj rabini przekonywali żołnierzy, aby ci nie uchylali się od wykonywania rozkazów, ponieważ nieposłuszeństwo byłoby najgorszą reakcją na zaistniałą sytuację. Uznali oni nawoływanie do walki z państwem za umacnianie obozu tych, którzy dążyli do wycofania z Gazy<sup id="cite_ref-:6_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-:6-36">[36]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rabini">Rabini</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Rabini" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rabini"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%93%D7%91_%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8_%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%9D.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%93%D7%91_%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8_%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%9D.jpg/191px-%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%93%D7%91_%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8_%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%9D.jpg" decoding="async" width="191" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%93%D7%91_%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8_%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%9D.jpg/287px-%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%93%D7%91_%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8_%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%9D.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%93%D7%91_%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8_%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%9D.jpg/382px-%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%93%D7%91_%D7%9C%D7%99%D7%90%D7%95%D7%A8_%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%9D.jpg 2x" data-file-width="4256" data-file-height="2832" /></a><figcaption>Rabin <a href="/w/index.php?title=Dow_Li%27or&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dow Li'or (strona nie istnieje)">Dow Li'or</a></figcaption></figure> <p>Do rabinów związanych z chrdalim zalicza się: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Zalman_Baruch_Melamed&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zalman Baruch Melamed (strona nie istnieje)">Zalmana Barucha Melameda</a>,</li> <li><a href="/w/index.php?title=Dow_Li%E2%80%99or&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dow Li’or (strona nie istnieje)">Dowa Li’ora</a>,</li> <li>Cwiego Taua,</li> <li><a href="/w/index.php?title=Jisra%E2%80%99el_Ari%E2%80%99el&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jisra’el Ari’el (strona nie istnieje)">Jisra’ela Ari’ela</a><sup id="cite_ref-:2_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-7">[7]</a></sup>,</li> <li>Awrahama Szapirę,</li> <li>Mordechaja Elijahu,</li> <li>Jo’ela Bin Nuna,</li> <li>Szelomo Awinera<sup id="cite_ref-:4_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-:4-33">[33]</a></sup><sup id="cite_ref-:5_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-:5-34">[34]</a></sup><sup id="cite_ref-:6_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-:6-36">[36]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Partie_polityczne">Partie polityczne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Partie polityczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Partie polityczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Poniższe partie uznawane były lub są za reprezentujące chardalim: </p> <ul><li><a href="/wiki/%C5%BBydowski_Dom" title="Żydowski Dom">Żydowski Dom</a><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[37]</a></sup>,</li> <li><a href="/wiki/Unia_Partii_Prawicowych" title="Unia Partii Prawicowych">Unia Partii Prawicowych</a><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>,</li> <li><a href="/wiki/Tekuma_(partia)" title="Tekuma (partia)">Tekuma</a><sup id="cite_ref-:3_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-17">[17]</a></sup>,</li> <li><a href="/wiki/Jachad_(partia_2014)" title="Jachad (partia 2014)">Jachad</a><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup>,</li> <li><a href="/wiki/No%E2%80%99am_(partia)" title="No’am (partia)">No′am</a><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chardal&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chardal&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Hellinger</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Londin</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi">J.</span></span>, <i>The socio-economic ideology of religious Zionism in Israel: 1995–2007</i>, „Journal of Political Ideologies”, 17 (1), 2012, s. 93-94<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2012&rft.atitle=The+socio-economic+ideology+of+religious+Zionism+in+Israel%3A+1995%E2%80%932007&rft.jtitle=Journal+of+Political+Ideologies&rft.volume=17&rft.edition=1" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Aszer</span><span class="cite-name-initials" title="Aszer" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Kohen</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Aszer</span><span class="cite-name-initials" title="Aszer">A.</span></span>, <i>Religious Zionism and the National Religious Party in the 2003 Elections: An Attempt to Respond to the Chellenges of Religious Ethnic, and Political Schism</i>, [w:] <span class="cite-name-full">Aszer</span><span class="cite-name-initials" title="Aszer" style="display:none">A.</span> <span class="cite-lastname">Ari’an</span>, <span class="cite-name-full">Michal</span><span class="cite-name-initials" title="Michal" style="display:none">M.</span> <span class="cite-lastname">Szamir</span> (red.), <i>The Elections in Israel – 2003</i>, New Brunswick-London: Transaction Publishers, 2005, s. 204–205<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=New+Brunswick-London&rft.atitle=Religious+Zionism+and+the+National+Religious+Party+in+the+2003+Elections%3A+An+Attempt+to+Respond+to+the+Chellenges+of+Religious+Ethnic%2C+and+Political+Schism&rft.aufirst=Aszer&rft.aulast=Kohen&rft.date=2005&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Elections+in+Israel+%E2%80%93+2003&rft.pub=Transaction+Publishers" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Ami</span><span class="cite-name-initials" title="Ami" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Pedahzur</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Ami</span><span class="cite-name-initials" title="Ami">A.</span></span>, <i>The Triumph of Israel’s Radical Right</i>, New York: Oxford University Press, 2012, s. 123<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Ami&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Triumph+of+Israel%E2%80%99s+Radical+Right&rft.place=New+York&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2012&rft.aulast=Pedahzur" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kizur.co.il/search_word.php?abbr=%D7%97%D7%A8%D7%93%22%D7%9C&m=23"><i>חרד''ל</i></a>, „Kizur”<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-14]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=%D7%97%D7%A8%D7%93%27%27%D7%9C&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=Kizur&rft_id=http%3A%2F%2Fkizur.co.il%2Fsearch_word.php%3Fabbr%3D%25D7%2597%25D7%25A8%25D7%2593%2522%25D7%259C%26m%3D23" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 38<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">B.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Michal</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">B.</span><span class="cite-name-initials">B.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.haaretz.co.il/opinions/.premium-1.2404270"><i>המחנה הפוסט־דמוקרטי</i></a>, „<a href="/wiki/Ha-Arec" title="Ha-Arec">Ha-Arec</a>”, 13 sierpnia 2014<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-14]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2014-08-13&rft.jtitle=Ha-Arec&rft.atitle=%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%A4%D7%95%D7%A1%D7%98%D6%BE%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.haaretz.co.il%2Fopinions%2F.premium-1.2404270" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:2-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_7-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Cofia</span><span class="cite-name-initials" title="Cofia" style="display:none">C.</span> </span><span class="cite-lastname">Hirszfeld</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Cofia</span><span class="cite-name-initials" title="Cofia">C.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-4071244,00.html"><i>בחן את עצמך: איזה דתי אתה?</i></a>, „<a href="/wiki/Jedi%E2%80%99ot_Acharonot" title="Jedi’ot Acharonot">Jedi’ot Acharonot</a>”, 19 maja 2011<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-14]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2011-05-19&rft.jtitle=Jedi%E2%80%99ot+Acharonot&rft.atitle=%D7%91%D7%97%D7%9F+%D7%90%D7%AA+%D7%A2%D7%A6%D7%9E%D7%9A%3A+%D7%90%D7%99%D7%96%D7%94+%D7%93%D7%AA%D7%99+%D7%90%D7%AA%D7%94%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ynet.co.il%2Farticles%2F0%2C7340%2CL-4071244%2C00.html" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://milog.co.il/%D7%94%D7%AA%D7%97%D7%A8%D7%93%D7%9C%D7%95%D7%AA"><i>התחרדלות</i></a>, „Milog”<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-14]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=%D7%94%D7%AA%D7%97%D7%A8%D7%93%D7%9C%D7%95%D7%AA&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=Milog&rft_id=https%3A%2F%2Fmilog.co.il%2F%25D7%2594%25D7%25AA%25D7%2597%25D7%25A8%25D7%2593%25D7%259C%25D7%2595%25D7%25AA" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:0-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_9-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_9-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Skorek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur">A.</span></span>, <i>Żydowskie ugrupowania religijne w Państwie Izrael</i>, Kraków: Nomos, 2015, s. 189<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Artur&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%C5%BBydowskie+ugrupowania+religijne+w+Pa%C5%84stwie+Izrael&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pub=Nomos&rft.date=2015&rft.aulast=Skorek" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Hellinger</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Londin</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi">J.</span></span>, <i>The socio-economic ideology of religious Zionism in Israel: 1995–2007</i>, „Journal of Political Ideologies”, 17 (1), 2012, s. 93<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2012&rft.atitle=The+socio-economic+ideology+of+religious+Zionism+in+Israel%3A+1995%E2%80%932007&rft.jtitle=Journal+of+Political+Ideologies&rft.volume=17&rft.edition=1" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Hellinger</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze">M.</span></span>, <i>Political Theology in the Thought of ‘Merkaz HaRav’ Yeshiva and its Profound Influence on Israeli Politics and Society since 1967</i>, „Totalitarian Movements and Political Religions”, 9 (4), 2008, s. 539–543<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2008&rft.atitle=Political+Theology+in+the+Thought+of+%E2%80%98Merkaz+HaRav%E2%80%99+Yeshiva+and+its+Profound+Influence+on+Israeli+Politics+and+Society+since+1967&rft.jtitle=Totalitarian+Movements+and+Political+Religions&rft.volume=9&rft.edition=4" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Skorek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur">A.</span></span>, <i>Żydowskie ugrupowania religijne w Państwie Izrael</i>, Kraków: Nomos, 2015, s. 140–142<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Artur&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%C5%BBydowskie+ugrupowania+religijne+w+Pa%C5%84stwie+Izrael&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pub=Nomos&rft.date=2015&rft.aulast=Skorek" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Skorek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur">A.</span></span>, <i>Żydowskie ugrupowania religijne w Państwie Izrael</i>, Kraków: Nomos, 2015, s. 190-194<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Artur&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%C5%BBydowskie+ugrupowania+religijne+w+Pa%C5%84stwie+Izrael&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pub=Nomos&rft.date=2015&rft.aulast=Skorek" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">David</span><span class="cite-name-initials" title="David" style="display:none">D.</span> </span><span class="cite-lastname">Newman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">David</span><span class="cite-name-initials" title="David">D.</span></span>, <i>From Hitnachalut to Hitnatkut. The Impact of Gush Emunim and the Settlement Movement on Israeli Politics and Society</i>, „Israel Studies”, 10 (3), 2005, s. 194–198, 204<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2005&rft.atitle=From+Hitnachalut+to+Hitnatkut.+The+Impact+of+Gush+Emunim+and+the+Settlement+Movement+on+Israeli+Politics+and+Society&rft.jtitle=Israel+Studies&rft.volume=10&rft.edition=3" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Skorek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Artur</span><span class="cite-name-initials" title="Artur">A.</span></span>, <i>Żydowskie ugrupowania religijne w Państwie Izrael</i>, Kraków: Nomos, 2015, s. 189–191<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Artur&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%C5%BBydowskie+ugrupowania+religijne+w+Pa%C5%84stwie+Izrael&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pub=Nomos&rft.date=2015&rft.aulast=Skorek" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:1-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_16-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_16-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Etta</span><span class="cite-name-initials" title="Etta" style="display:none">E.</span> </span><span class="cite-lastname">Bick</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Etta</span><span class="cite-name-initials" title="Etta">E.</span></span>, <i>A Clash of Authority: Lay Leaders and Rabbis in the National Religious Party</i>, „Israel Affairs”, 13 (2), 2007, s. 403–406<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2007&rft.atitle=A+Clash+of+Authority%3A+Lay+Leaders+and+Rabbis+in+the+National+Religious+Party&rft.jtitle=Israel+Affairs&rft.volume=13&rft.edition=2" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:3-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:3_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_17-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Isi</span><span class="cite-name-initials" title="Isi" style="display:none">I.</span> </span><span class="cite-lastname">Leiber</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Isi</span><span class="cite-name-initials" title="Isi">I.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wordfromjerusalem.com/bayit-yehudi-choosing-religious-moderation-or-extremism/"><i>Bayit Yehudi: Choosing Religious Moderation or Extremism</i></a> [online], 6 maja 2013<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Isi&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Bayit+Yehudi%3A+Choosing+Religious+Moderation+or+Extremism&rft.date=2013-05-06&rft.aulast=Leiber&rft_id=https%3A%2F%2Fwordfromjerusalem.com%2Fbayit-yehudi-choosing-religious-moderation-or-extremism%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Ari</span><span class="cite-name-initials" title="Ari" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Soffer</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Ari</span><span class="cite-name-initials" title="Ari">A.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/190781"><i>Yishai: Bloc with Otzma 'to Avoid Another Oslo'</i></a>, „Aruc Szewa”, 2 stycznia 2015<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2015-01-02&rft.jtitle=Aruc+Szewa&rft.atitle=Yishai%3A+Bloc+with+Otzma+%27to+Avoid+Another+Oslo%27&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.israelnationalnews.com%2FNews%2FNews.aspx%2F190781" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jadidja</span><span class="cite-name-initials" title="Jadidja" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Sztern</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jadidja</span><span class="cite-name-initials" title="Jadidja">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idi.org.il/articles/8945"><i>טעם של חרד"ל</i></a>, „Israel Democracy Institute”, 25 października 2012<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2012-10-25&rft.jtitle=Israel+Democracy+Institute&rft.atitle=%D7%98%D7%A2%D7%9D+%D7%A9%D7%9C+%D7%97%D7%A8%D7%93%22%D7%9C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.idi.org.il%2Farticles%2F8945" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Szemu’el</span><span class="cite-name-initials" title="Szemu’el" style="display:none">S.’</span> </span><span class="cite-lastname">Szetach</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Szemu’el</span><span class="cite-name-initials" title="Szemu’el">S.’</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.srugim.co.il/157963-%d7%9e%d7%99-%d7%99%d7%92%d7%9f-%d7%a2%d7%9c-%d7%94%d7%9e%d7%99%d7%99%d7%a0%d7%a1%d7%98%d7%a8%d7%99%d7%9d-%d7%94%d7%93%d7%aa%d7%99-%d7%9c%d7%90%d7%95%d7%9e%d7%99-%d7%9e%d7%a4%d7%a0%d7%99-%d7%94%d7%9c"><i>מי יגן על המיינסטרים הדתי לאומי מפני הלהט החרד"לי?</i></a>, „Srugim”, 18 sierpnia 2016<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2016-08-18&rft.jtitle=Srugim&rft.atitle=%D7%9E%D7%99+%D7%99%D7%92%D7%9F+%D7%A2%D7%9C+%D7%94%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%A0%D7%A1%D7%98%D7%A8%D7%99%D7%9D+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%9E%D7%A4%D7%A0%D7%99+%D7%94%D7%9C%D7%94%D7%98+%D7%94%D7%97%D7%A8%D7%93%22%D7%9C%D7%99%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.srugim.co.il%2F157963-%25d7%259e%25d7%2599-%25d7%2599%25d7%2592%25d7%259f-%25d7%25a2%25d7%259c-%25d7%2594%25d7%259e%25d7%2599%25d7%2599%25d7%25a0%25d7%25a1%25d7%2598%25d7%25a8%25d7%2599%25d7%259d-%25d7%2594%25d7%2593%25d7%25aa%25d7%2599-%25d7%259c%25d7%2590%25d7%2595%25d7%259e%25d7%2599-%25d7%259e%25d7%25a4%25d7%25a0%25d7%2599-%25d7%2594%25d7%259c" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 43<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 63<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 66<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 69, 71<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 90<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 115<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Hemran</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 124<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Hemran" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Herman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tamar</span><span class="cite-name-initials" title="Tamar">T.</span></span>, <i>דתיים? לאומיים! המחנה הדתי-לאומי בישראל 2014</i>, ירושלים: מכון הישראלי לדמוקרטיה, 2014, s. 136, 140<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Tamar&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D7%93%D7%AA%D7%99%D7%99%D7%9D%3F+%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99%D7%99%D7%9D%21+%D7%94%D7%9E%D7%97%D7%A0%D7%94+%D7%94%D7%93%D7%AA%D7%99-%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9E%D7%99+%D7%91%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C+2014&rft.place=%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A9%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft.pub=%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%9F+%D7%94%D7%99%D7%A9%D7%A8%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%9C%D7%93%D7%9E%D7%95%D7%A7%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%94&rft.date=2014&rft.aulast=Herman" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Hellinger</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Londin</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi">J.</span></span>, <i>The socio-economic ideology of religious Zionism in Israel: 1995–2007</i>, „Journal of Political Ideologies”, 17 (1), 2012, s. 94–95<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2012&rft.atitle=The+socio-economic+ideology+of+religious+Zionism+in+Israel%3A+1995%E2%80%932007&rft.jtitle=Journal+of+Political+Ideologies&rft.volume=17&rft.edition=1" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kipa.co.il/%D7%A9%D7%90%D7%9C-%D7%90%D7%AA-%D7%94%D7%A8%D7%91/%D7%9E%D7%94-%D7%94%D7%94%D7%91%D7%93%D7%9C-%D7%91%D7%99%D7%A0%D7%99%D7%A0%D7%95-%D7%97%D7%A8%D7%93%D7%99%D7%9D-%D7%97%D7%A8%D7%93%D7%9C%D7%99%D7%9D-%D7%95%D7%93%D7%AA%D7%9C%D7%99%D7%9D/"><i>מה ההבדל בינינו? חרדים, חרד''לים ודת''לים</i></a>, „Kipa”, 4 lipca 2015<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2015-07-04&rft.jtitle=Kipa&rft.atitle=%D7%9E%D7%94+%D7%94%D7%94%D7%91%D7%93%D7%9C+%D7%91%D7%99%D7%A0%D7%99%D7%A0%D7%95%3F+%D7%97%D7%A8%D7%93%D7%99%D7%9D%2C+%D7%97%D7%A8%D7%93%27%27%D7%9C%D7%99%D7%9D+%D7%95%D7%93%D7%AA%27%27%D7%9C%D7%99%D7%9D&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.kipa.co.il%2F%25D7%25A9%25D7%2590%25D7%259C-%25D7%2590%25D7%25AA-%25D7%2594%25D7%25A8%25D7%2591%2F%25D7%259E%25D7%2594-%25D7%2594%25D7%2594%25D7%2591%25D7%2593%25D7%259C-%25D7%2591%25D7%2599%25D7%25A0%25D7%2599%25D7%25A0%25D7%2595-%25D7%2597%25D7%25A8%25D7%2593%25D7%2599%25D7%259D-%25D7%2597%25D7%25A8%25D7%2593%25D7%259C%25D7%2599%25D7%259D-%25D7%2595%25D7%2593%25D7%25AA%25D7%259C%25D7%2599%25D7%259D%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Rabin Roj</span><span class="cite-name-initials" title="Rabin Roj" style="display:none">R.R.</span> </span><span class="cite-lastname">Margalit</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Rabin Roj</span><span class="cite-name-initials" title="Rabin Roj">R.R.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yeshiva.org.il/Ask/9910"><i>מה זה חרד"ל?</i></a>, „Yeshiva”<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.atitle=%D7%9E%D7%94+%D7%96%D7%94+%D7%97%D7%A8%D7%93%22%D7%9C%3F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=Yeshiva&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.yeshiva.org.il%2FAsk%2F9910" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Hellinger</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mosze</span><span class="cite-name-initials" title="Mosze">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Londin</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Josi</span><span class="cite-name-initials" title="Josi">J.</span></span>, <i>The socio-economic ideology of religious Zionism in Israel: 1995–2007</i>, „Journal of Political Ideologies”, 17 (1), 2012, s. 94<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2012&rft.atitle=The+socio-economic+ideology+of+religious+Zionism+in+Israel%3A+1995%E2%80%932007&rft.jtitle=Journal+of+Political+Ideologies&rft.volume=17&rft.edition=1" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:4-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:4_33-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_33-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Inbari</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti">M.</span></span>, <i>Messianic Religious Zionism Confronts Israeli Territorial Compromises</i>, New York: Cambridge University Press, 2012, s. 59–64<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Motti&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Messianic+Religious+Zionism+Confronts+Israeli+Territorial+Compromises&rft.place=New+York&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2012&rft.aulast=Inbari" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:5-34"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:5_34-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:5_34-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Inbari</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti">M.</span></span>, <i>Messianic Religious Zionism Confronts Israeli Territorial Compromises</i>, s. 64–65<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Motti&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Messianic+Religious+Zionism+Confronts+Israeli+Territorial+Compromises&rft.aulast=Inbari" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Inbari</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti">M.</span></span>, <i>Messianic Religious Zionism Confronts Israeli Territorial Compromises</i>, s. 67-69<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Motti&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Messianic+Religious+Zionism+Confronts+Israeli+Territorial+Compromises&rft.aulast=Inbari" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:6-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:6_36-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:6_36-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Inbari</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Motti</span><span class="cite-name-initials" title="Motti">M.</span></span>, <i>Fundamentalism in Crisis–The Response of the Gush Emunim Rabbinical Authorities to the Theological Dilemmas Raised by Israel’s Disengagement Plan</i>, „Journal of Church and State”, 49 (4), 2007, s. 706–711<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2007&rft.atitle=Fundamentalism+in+Crisis%E2%80%93The+Response+of+the+Gush+Emunim+Rabbinical+Authorities+to+the+Theological+Dilemmas+Raised+by+Israel%E2%80%99s+Disengagement+Plan&rft.jtitle=Journal+of+Church+and+State&rft.volume=49&rft.edition=4" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Dani</span><span class="cite-name-initials" title="Dani" style="display:none">D.</span> </span><span class="cite-lastname">Zaken</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Dani</span><span class="cite-name-initials" title="Dani">D.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.globes.co.il/news/article.aspx?did=1001271666"><i>המפד"ל בחר חרד"ל: הוועדה המסדרת של הבית היהודי בחרה ברפי פרץ להנהגת המפלגה</i></a>, „Globes”, 3 lutego 2019<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2019-02-03&rft.jtitle=Globes&rft.atitle=%D7%94%D7%9E%D7%A4%D7%93%22%D7%9C+%D7%91%D7%97%D7%A8+%D7%97%D7%A8%D7%93%22%D7%9C%3A+%D7%94%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%93%D7%94+%D7%94%D7%9E%D7%A1%D7%93%D7%A8%D7%AA+%D7%A9%D7%9C+%D7%94%D7%91%D7%99%D7%AA+%D7%94%D7%99%D7%94%D7%95%D7%93%D7%99+%D7%91%D7%97%D7%A8%D7%94+%D7%91%D7%A8%D7%A4%D7%99+%D7%A4%D7%A8%D7%A5+%D7%9C%D7%94%D7%A0%D7%94%D7%92%D7%AA+%D7%94%D7%9E%D7%A4%D7%9C%D7%92%D7%94&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.globes.co.il%2Fnews%2Farticle.aspx%3Fdid%3D1001271666" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/265792"><i>Bennett: We will join Zehut or the Hardal party</i></a>, „Aruc Szewa”, 10 lipca 2019<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2019-07-10&rft.jtitle=Aruc+Szewa&rft.atitle=Bennett%3A+We+will+join+Zehut+or+the+Hardal+party&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.israelnationalnews.com%2FNews%2FNews.aspx%2F265792" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Chanan</span><span class="cite-name-initials" title="Chanan" style="display:none">Ch.</span> </span><span class="cite-lastname">Greenwood</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Chanan</span><span class="cite-name-initials" title="Chanan">Ch.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kipa.co.il/%D7%97%D7%93%D7%A9%D7%95%D7%AA/%D7%90%D7%9C%D7%99-%D7%99%D7%A9%D7%99-%D7%A1%D7%99%D7%A8%D7%91-%D7%9C%D7%A2%D7%A0%D7%95%D7%AA-%D7%94%D7%90%D7%9D-%D7%99%D7%A9%D7%95%D7%9C%D7%91%D7%95-%D7%A0%D7%A9%D7%99%D7%9D-%D7%91%D7%9E%D7%A4%D7%9C/"><i>אלי ישי סירב לענות האם ישולבו נשים במפלגה</i></a>, „Kipa”, 15 grudnia 2014<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2014-12-15&rft.jtitle=Kipa&rft.atitle=%D7%90%D7%9C%D7%99+%D7%99%D7%A9%D7%99+%D7%A1%D7%99%D7%A8%D7%91+%D7%9C%D7%A2%D7%A0%D7%95%D7%AA+%D7%94%D7%90%D7%9D+%D7%99%D7%A9%D7%95%D7%9C%D7%91%D7%95+%D7%A0%D7%A9%D7%99%D7%9D+%D7%91%D7%9E%D7%A4%D7%9C%D7%92%D7%94&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.kipa.co.il%2F%25D7%2597%25D7%2593%25D7%25A9%25D7%2595%25D7%25AA%2F%25D7%2590%25D7%259C%25D7%2599-%25D7%2599%25D7%25A9%25D7%2599-%25D7%25A1%25D7%2599%25D7%25A8%25D7%2591-%25D7%259C%25D7%25A2%25D7%25A0%25D7%2595%25D7%25AA-%25D7%2594%25D7%2590%25D7%259D-%25D7%2599%25D7%25A9%25D7%2595%25D7%259C%25D7%2591%25D7%2595-%25D7%25A0%25D7%25A9%25D7%2599%25D7%259D-%25D7%2591%25D7%259E%25D7%25A4%25D7%259C%2F" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.srugim.co.il/355744-%d7%a0%d7%97%d7%a9%d7%a3-%d7%a9%d7%9d-%d7%94%d7%9e%d7%a4%d7%9c%d7%92%d7%94-%d7%94%d7%97%d7%93%d7%a9%d7%94-%d7%a9%d7%9c-%d7%94%d7%a8%d7%91-%d7%98%d7%90%d7%95"><i>נחשף שם המפלגה החדשה של הרב טאו</i></a>, „Srugim”, 12 lipca 2019<span class="accessdate"> [dostęp 2019-07-15]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2019-07-12&rft.jtitle=Srugim&rft.atitle=%D7%A0%D7%97%D7%A9%D7%A3+%D7%A9%D7%9D+%D7%94%D7%9E%D7%A4%D7%9C%D7%92%D7%94+%D7%94%D7%97%D7%93%D7%A9%D7%94+%D7%A9%D7%9C+%D7%94%D7%A8%D7%91+%D7%98%D7%90%D7%95&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.srugim.co.il%2F355744-%25d7%25a0%25d7%2597%25d7%25a9%25d7%25a3-%25d7%25a9%25d7%259d-%25d7%2594%25d7%259e%25d7%25a4%25d7%259c%25d7%2592%25d7%2594-%25d7%2594%25d7%2597%25d7%2593%25d7%25a9%25d7%2594-%25d7%25a9%25d7%259c-%25d7%2594%25d7%25a8%25d7%2591-%25d7%2598%25d7%2590%25d7%2595" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Syjonizm_religijny" title="Szablon:Syjonizm religijny"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Syjonizm_religijny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Syjonizm religijny (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Syjonizm_religijny&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Syjonizm_religijny" title="Syjonizm religijny">Syjonizm religijny</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Postacie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jehuda_Szlomo_Alkalai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jehuda Szlomo Alkalai (strona nie istnieje)">Jehuda Szlomo Alkalai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Szelomo_Awiner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szelomo Awiner (strona nie istnieje)">Szelomo Awiner</a></li> <li><a href="/wiki/Meir_Bar-Ilan" title="Meir Bar-Ilan">Meir Bar-Ilan</a></li> <li><a href="/wiki/Chajjim_Drukman" title="Chajjim Drukman">Chajjim Drukman</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mordechaj_Elijahu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mordechaj Elijahu (strona nie istnieje)">Mordechaj Elijahu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Szelomo_Goren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Szelomo Goren (strona nie istnieje)">Szelomo Goren</a></li> <li><a href="/wiki/Cwi_Hirsz_Kaliszer" title="Cwi Hirsz Kaliszer">Cwi Hirsz Kaliszer</a></li> <li><a href="/wiki/Awraham_Kuk" title="Awraham Kuk">Awraham Kuk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cwi_Jehuda_Kuk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cwi Jehuda Kuk (strona nie istnieje)">Cwi Jehuda Kuk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samuel_Chaim_Landau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samuel Chaim Landau (strona nie istnieje)">Samuel Chaim Landau</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dow_Li%E2%80%99or&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dow Li’or (strona nie istnieje)">Dow Li’or</a></li> <li><a href="/wiki/Icchak_Jakob_Reines" title="Icchak Jakob Reines">Icchak Jakob Reines</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Awraham_Szapira&action=edit&redlink=1" class="new" title="Awraham Szapira (strona nie istnieje)">Awraham Szapira</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cwi_Tau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cwi Tau (strona nie istnieje)">Cwi Tau</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Organizacje i ruchy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bene_Akiwa" title="Bene Akiwa">Bene Akiwa</a></li> <li><a href="/wiki/Blok_Wiernych" title="Blok Wiernych">Gusz Emunim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ha-Kibuc_ha-Dati&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ha-Kibuc ha-Dati (strona nie istnieje)">Ha-Kibuc ha-Dati</a> (Religijny Ruch Kibucowy)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ruch_Ari%E2%80%99el&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruch Ari’el (strona nie istnieje)">Ruch Ari’el</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ruch_Ezra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruch Ezra (strona nie istnieje)">Ruch Ezra</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Partie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Achi" title="Achi">Achi</a></li> <li><a href="/wiki/Ha-Poel_ha-Mizrachi" title="Ha-Poel ha-Mizrachi">Ha-Poel ha-Mizrachi</a></li> <li><a href="/wiki/Jamina_(koalicja)" title="Jamina (koalicja)">Jamina</a></li> <li><a href="/wiki/Kach" title="Kach">Kach</a></li> <li><a href="/wiki/Narodowa_Partia_Religijna" title="Narodowa Partia Religijna">Mafdal</a></li> <li><a href="/wiki/Meimad" title="Meimad">Meimad</a></li> <li><a href="/wiki/Mizrachi" title="Mizrachi">Mizrachi</a></li> <li><a href="/wiki/Nowa_Prawica_(Izrael)" title="Nowa Prawica (Izrael)">Nowa Prawica</a></li> <li><a href="/wiki/Techijja" title="Techijja">Techijja</a></li> <li><a href="/wiki/Tekuma_(partia)" title="Tekuma (partia)">Tekuma</a></li> <li><a href="/wiki/Unia_Narodowa_(Izrael)" title="Unia Narodowa (Izrael)">Unia Narodowa</a></li> <li><a href="/wiki/Unia_Partii_Prawicowych" title="Unia Partii Prawicowych">Unia Partii Prawicowych</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowska_Si%C5%82a" title="Żydowska Siła">Żydowska Siła</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowski_Dom" title="Żydowski Dom">Żydowski Dom</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Politycy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Uri_Ari%E2%80%99el" title="Uri Ari’el">Uri Ari’el</a></li> <li><a href="/wiki/Micha%E2%80%99el_Ben-Ari" title="Micha’el Ben-Ari">Micha’el Ben-Ari</a></li> <li><a href="/wiki/Eli_Ben-Dahan" title="Eli Ben-Dahan">Eli Ben-Dahan</a></li> <li><a href="/wiki/Jehuda_Ben-Me%E2%80%99ir" title="Jehuda Ben-Me’ir">Jehuda Ben-Me’ir</a></li> <li><a href="/wiki/Naftali_Bennett" title="Naftali Bennett">Naftali Bennett</a></li> <li><a href="/wiki/Josef_Burg_(polityk)" title="Josef Burg (polityk)">Josef Burg</a></li> <li><a href="/wiki/Efi_Ejtam" title="Efi Ejtam">Efi Ejtam</a></li> <li><a href="/wiki/Ze%E2%80%99ew_Elkin" title="Ze’ew Elkin">Ze’ew Elkin</a></li> <li><a href="/wiki/Binjamin_Elon" title="Binjamin Elon">Binjamin Elon</a></li> <li><a href="/wiki/Mosze_Feiglin" title="Mosze Feiglin">Mosze Feiglin</a></li> <li><a href="/wiki/Jehuda_Glik" title="Jehuda Glik">Jehuda Glik</a></li> <li><a href="/wiki/Zewulun_Hammer" title="Zewulun Hammer">Zewulun Hammer</a></li> <li><a href="/wiki/Danijjel_Herszkowic" title="Danijjel Herszkowic">Danijjel Herszkowic</a></li> <li><a href="/wiki/Me%E2%80%99ir_Kahane" title="Me’ir Kahane">Me’ir Kahane</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Baruch_Marzel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baruch Marzel (strona nie istnieje)">Baruch Marzel</a></li> <li><a href="/wiki/Uri_Orbach" title="Uri Orbach">Uri Orbach</a></li> <li><a href="/wiki/Zewulun_Orlew" title="Zewulun Orlew">Zewulun Orlew</a></li> <li><a href="/wiki/Rafi_Perec" title="Rafi Perec">Rafi Perec</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chanan_Porat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chanan Porat (strona nie istnieje)">Chanan Porat</a></li> <li><a href="/wiki/Nisan_Slomianski" title="Nisan Slomianski">Nisan Slomianski</a></li> <li><a href="/wiki/Becalel_Smotricz" title="Becalel Smotricz">Becalel Smotricz</a></li> <li><a href="/wiki/Chajjim_Mosze_Szapira" title="Chajjim Mosze Szapira">Chajjim Mosze Szapira</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Chardal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jesziwat_hesder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jesziwat hesder (strona nie istnieje)">Jesziwat hesder</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mechina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mechina (strona nie istnieje)">Mechina</a></li> <li><a href="/wiki/M%C5%82odzie%C5%BC_ze_Wzg%C3%B3rz" title="Młodzież ze Wzgórz">No’ar ha-Gwa’ot</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Judaizm_i_%C5%BBydzi" title="Szablon:Judaizm i Żydzi"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Judaizm_i_%C5%BBydzi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Judaizm i Żydzi (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Judaizm_i_%C5%BBydzi&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">Judaizm</a> i <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydzi</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Żydowskie ruchy religijne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm#Judaizm_ortodoksyjny" title="Judaizm">Ortodoksyjny</a> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm_ultraortodoksyjny" title="Judaizm ultraortodoksyjny">Ultraortodoksja</a> (charedi)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Chardal</a></li> <li><a href="/wiki/Chasydyzm_polski" title="Chasydyzm polski">Chasydyzm</a></li> <li><a href="/wiki/Nowoczesna_ortodoksja" title="Nowoczesna ortodoksja">Nowoczesna ortodoksja</a></li> <li><a href="/wiki/Otwarta_ortodoksja_(judaizm)" title="Otwarta ortodoksja (judaizm)">Otwarta ortodoksja</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_konserwatywny" title="Judaizm konserwatywny">Konserwatywny</a> <ul><li><a href="/wiki/Judaizm_neologiczny" title="Judaizm neologiczny">Neologiczny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_reformowany" title="Judaizm reformowany">Reformowany</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_rekonstrukcjonistyczny" title="Judaizm rekonstrukcjonistyczny">Rekonstrukcjonistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm_humanistyczny" title="Judaizm humanistyczny">Humanistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowska_Odnowa" title="Żydowska Odnowa">Odnowienia</a></li> <li><a href="/wiki/Samarytanie" title="Samarytanie">Samarytanie</a></li> <li><a href="/wiki/Judeochrze%C5%9Bcijanie" title="Judeochrześcijanie">Judeochrześcijanie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_mesjanistyczni" title="Żydzi mesjanistyczni">Mesjanistyczni</a></li> <li><a href="/wiki/Nazarejczycy" title="Nazarejczycy">Nazarejczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Sabataizm" title="Sabataizm">Sabataizm</a></li> <li><a href="/wiki/Franki%C5%9Bci" title="Frankiści">Frankizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%BBydowskie_schizmy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Żydowskie schizmy (strona nie istnieje)">Schizmy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stosunki_pomi%C4%99dzy_%C5%BCydowskimi_ruchami_religijnymi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stosunki pomiędzy żydowskimi ruchami religijnymi (strona nie istnieje)">Wzajemne stosunki</a></li></ul> <ul><li>zob. też: <a href="/wiki/Karaimizm" title="Karaimizm">Karaimizm</a>, <a href="/wiki/Sekularyzm_%C5%BCydowski" title="Sekularyzm żydowski">Sekularyzm</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ludy wyznające judaizm</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_aszkenazyjscy" title="Żydzi aszkenazyjscy">Aszkenazyjczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Sefardyjczycy" title="Sefardyjczycy">Sefardyjczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Mizrachijczycy" title="Mizrachijczycy">Mizrachijczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Felaszowie" title="Felaszowie">Felaszowie</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_g%C3%B3rscy" title="Żydzi górscy">Żydzi górscy</a></li> <li><a href="/wiki/Romanioci" title="Romanioci">Romanioci</a></li> <li><a href="/wiki/Bnej_Israel" title="Bnej Israel">Bnej Israel</a></li> <li><a href="/wiki/Bnej_Menasze" title="Bnej Menasze">Bnej Menasze</a></li> <li><a href="/wiki/Gruzi%C5%84scy_%C5%BBydzi" title="Gruzińscy Żydzi">Gruzińscy Żydzi</a></li> <li><a href="/wiki/Krymczacy" title="Krymczacy">Krymczacy</a></li> <li><a href="/wiki/Ostatni_%C5%BBydzi_w_Kerali" title="Ostatni Żydzi w Kerali">Żydzi z Koczin</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Chinach" title="Historia Żydów w Chinach">Żydzi z Kaifeng</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi_chazarscy" title="Żydzi chazarscy">Żydzi chazarscy</a></li> <li><a href="/wiki/Lemba" title="Lemba">Lemba</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Filozofia żydowska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/B%C3%B3g_w_judaizmie" title="Bóg w judaizmie">Bóg w judaizmie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zasady_wiary_%C5%BCydowskiej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zasady wiary żydowskiej (strona nie istnieje)">Zasady wiary</a></li> <li><a href="/wiki/Nar%C3%B3d_wybrany" title="Naród wybrany">Naród wybrany</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eschatologia_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eschatologia żydowska (strona nie istnieje)">Eschatologia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Etyka_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etyka żydowska (strona nie istnieje)">Etyka</a></li> <li><a href="/wiki/Gilgul" title="Gilgul">Gilgul</a></li> <li><a href="/wiki/Halacha" title="Halacha">Halacha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teologia_Holokaustu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia Holokaustu (strona nie istnieje)">Teologia Holokaustu</a></li> <li><a href="/wiki/Jahwe" title="Jahwe">Jahwe</a></li> <li><a href="/wiki/Kaba%C5%82a" title="Kabała">Kabała</a></li> <li><a href="/wiki/Koszerno%C5%9B%C4%87" title="Koszerność">Koszerność</a></li> <li><a href="/wiki/Mesjanizm" title="Mesjanizm">Mesjanizm</a></li> <li><a href="/wiki/Musaryzm" title="Musaryzm">Musaryzm</a></li> <li><a href="/wiki/Adonai" title="Adonai">Imię Boga</a></li> <li><a href="/wiki/Siedem_Praw_Noego" title="Siedem Praw Noego">Siedem Praw Noego</a></li> <li><a href="/wiki/Cedaka" title="Cedaka">Cedaka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tzniut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tzniut (strona nie istnieje)">Tzniut</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Teksty religijne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Tanach" title="Tanach">Tanach</a> <ul><li><a href="/wiki/Tora" title="Tora">Tora</a></li> <li><a href="/wiki/Newiim" title="Newiim">Newiim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ketuwim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ketuwim (strona nie istnieje)">Ketuwim</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Gemara" title="Gemara">Gemara</a></li> <li><a href="/wiki/Miszna" title="Miszna">Miszna</a></li> <li><a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a></li> <li><a href="/wiki/Tosefta" title="Tosefta">Tosefta</a></li> <li><a href="/wiki/Midrasz" title="Midrasz">Midrasz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Literatura_rabiniczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Literatura rabiniczna (strona nie istnieje)">Literatura rabiniczna</a></li> <li><a href="/wiki/Miszne_Tora" title="Miszne Tora">Miszne Tora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba%27ah_Turim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba'ah Turim (strona nie istnieje)">Arba'ah Turim</a></li> <li><a href="/wiki/Szulchan_aruch" title="Szulchan aruch">Szulchan aruch</a></li> <li><a href="/wiki/Miszna_Berura" title="Miszna Berura">Miszna Berura</a></li> <li><a href="/wiki/Zohar" title="Zohar">Zohar</a></li> <li><a href="/wiki/Hagada" title="Hagada">Hagada</a></li> <li><a href="/wiki/Pijut" title="Pijut">Pijut</a></li> <li><a href="/wiki/Sidur" title="Sidur">Sidur</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Postacie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Abraham" title="Abraham">Abraham</a></li> <li><a href="/wiki/Dawid_(kr%C3%B3l_Izraela)" title="Dawid (król Izraela)">Dawid</a></li> <li><a href="/wiki/Moj%C5%BCesz" title="Mojżesz">Mojżesz</a></li> <li><a href="/wiki/Hillel" title="Hillel">Hillel</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak" title="Izaak">Izaak</a></li> <li><a href="/wiki/Szammaj" title="Szammaj">Szammaj</a></li> <li><a href="/wiki/Juda_ha-Nasi" title="Juda ha-Nasi">Juda ha-Nasi</a></li> <li><a href="/wiki/Saadja_ben_Josef" title="Saadja ben Josef">Saadja ben Josef</a></li> <li><a href="/wiki/Gerszom_z_Moguncji" title="Gerszom z Moguncji">Gerszom z Moguncji</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak_Alfasi" title="Izaak Alfasi">Izaak Alfasi</a></li> <li><a href="/wiki/Szlomo_ben_Icchak" title="Szlomo ben Icchak">Raszi</a></li> <li><a href="/wiki/Jehuda_Halewi" title="Jehuda Halewi">Jehuda Halewi</a></li> <li><a href="/wiki/Aben_Ezra" title="Aben Ezra">Aben Ezra</a></li> <li><a href="/wiki/Mordechaj_Kaplan" title="Mordechaj Kaplan">Mordechaj Kaplan</a></li> <li><a href="/wiki/Majmonides" title="Majmonides">Mojżesz Majmonides</a></li> <li><a href="/wiki/Nachmanides" title="Nachmanides">Nachmanides</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aszer_ben_Jechiel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aszer ben Jechiel (strona nie istnieje)">Aszer ben Jechiel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lewi_ben_Gerson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lewi ben Gerson (strona nie istnieje)">Lewi ben Gerson</a></li> <li><a href="/wiki/Jakub_(posta%C4%87_biblijna)" title="Jakub (postać biblijna)">Jakub</a></li> <li><a href="/wiki/Josef_Albo" title="Josef Albo">Josef Albo</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Karo" title="Józef Karo">Józef Karo</a></li> <li><a href="/wiki/Abrabanel" title="Abrabanel">Izaak Abrabanel</a></li> <li><a href="/wiki/Izaak_Luria" title="Izaak Luria">Izaak Luria</a></li> <li><a href="/wiki/Salomon_(kr%C3%B3l_Izraela)" title="Salomon (król Izraela)">Salomon</a></li> <li><a href="/wiki/Szabetaj_Cewi" title="Szabetaj Cewi">Sabbataj Cwi</a></li> <li><a href="/wiki/Jakub_Frank" title="Jakub Frank">Jakub Frank</a></li> <li><a href="/wiki/Baal_Szem_Tow" title="Baal Szem Tow">Baal Szem Tow</a></li> <li><a href="/wiki/Dow_Ber_z_Mi%C4%99dzyrzecza" title="Dow Ber z Międzyrzecza">Dow-Ber</a></li> <li><a href="/wiki/Elimelech_z_Le%C5%BCajska" title="Elimelech z Leżajska">Elimelech</a></li> <li><a href="/wiki/Menachem_Mendel_Schneerson" title="Menachem Mendel Schneerson">Menachem Schneerson</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Życie i kultura</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kto_jest_%C5%BBydem%3F" title="Kto jest Żydem?">Kto jest Żydem?</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi#Nazwa_i_zapis" title="Żydzi">Etymologia słowa Żydzi</a></li> <li><a href="/wiki/Bar_micwa" title="Bar micwa">Bar micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Bat_micwa" title="Bat micwa">Bat micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_mila" title="Brit mila">Brit mila</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_shalom" title="Brit shalom">Brit shalom</a></li> <li><a href="/wiki/Gwiazda_Dawida" title="Gwiazda Dawida">Gwiazda Dawida</a></li> <li><a href="/wiki/Ketuba" title="Ketuba">Ketuba</a></li> <li><a href="/wiki/Szabat" title="Szabat">Szabat</a></li> <li><a href="/wiki/Sziduch" title="Sziduch">Sziduch</a></li> <li><a href="/wiki/Ma%C5%82%C5%BCe%C5%84stwo_w_judaizmie" title="Małżeństwo w judaizmie">Małżeństwo</a></li> <li><a href="/wiki/Micwa" title="Micwa">Micwa</a></li> <li><a href="/wiki/Nida_(judaizm)" title="Nida (judaizm)">Nida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pidyon_haben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pidyon haben (strona nie istnieje)">Pidyon haben</a></li> <li><a href="/wiki/Minjan" title="Minjan">Minjan</a></li> <li><a href="/wiki/Judaizm#Śmierć" title="Judaizm">Żałoba w judaizmie</a></li> <li><a href="/wiki/Kuchnia_%C5%BCydowska" title="Kuchnia żydowska">Kuchnia żydowska</a></li> <li><a href="/wiki/Chiloni" title="Chiloni">Chiloni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Awiecka_kultura_%C5%BCydowska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Świecka kultura żydowska (strona nie istnieje)">Świecka kultura żydowska</a></li> <li><a href="/wiki/Konwersja_na_judaizm" title="Konwersja na judaizm">Konwersja na judaizm</a></li> <li><a href="/wiki/Jezus_w_judaizmie" title="Jezus w judaizmie">Jezus w judaizmie</a></li> <li><a href="/wiki/Chad_gadja" title="Chad gadja">Chad gadja</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Święta</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Chanuka" title="Chanuka">Chanuka</a></li> <li><a href="/wiki/Jom_Kipur" title="Jom Kipur">Jom Kipur</a></li> <li><a href="/wiki/Pesach" title="Pesach">Pesach</a></li> <li><a href="/wiki/Purim" title="Purim">Purim</a></li> <li><a href="/wiki/Rosz_ha-Szana" title="Rosz ha-Szana">Rosz ha-Szana</a></li> <li><a href="/wiki/Sukkot_(%C5%9Bwi%C4%99to)" title="Sukkot (święto)">Sukkot</a></li> <li><a href="/wiki/Szawuot" title="Szawuot">Szawuot</a></li> <li><a href="/wiki/Sziwa_Asar_be-Tamuz" title="Sziwa Asar be-Tamuz">Sziwa Asar be-Tamuz</a></li> <li><a href="/wiki/Tisza_be-Aw" title="Tisza be-Aw">Tisza be-Aw</a></li></ul> </td></tr><tr class="a8"><th class="navbox-group opis" scope="row">Ważne miejsca i stanowiska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Namiot_Spotkania" title="Namiot Spotkania">Namiot Spotkania</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska">Świątynia Jerozolimska</a></li> <li><a href="/wiki/Cztery_%C5%9Bwi%C4%99te_miasta_judaizmu" title="Cztery święte miasta judaizmu">Cztery święte miasta judaizmu</a> <ul><li><a href="/wiki/Jerozolima" title="Jerozolima">Jerozolima</a></li> <li><a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a></li> <li><a href="/wiki/Hebron" title="Hebron">Hebron</a></li> <li><a href="/wiki/Tyberiada" title="Tyberiada">Tyberiada</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Aciana_P%C5%82aczu" title="Ściana Płaczu">Ściana Płaczu</a></li> <li><a href="/wiki/Synagoga" title="Synagoga">Synagoga</a></li> <li><a href="/wiki/Jesziwa" title="Jesziwa">Jesziwa</a></li> <li><a href="/wiki/Mykwa" title="Mykwa">Mykwa</a></li> <li><a href="/wiki/Bejt_din" title="Bejt din">Bejt din</a></li> <li><a href="/wiki/Gabaj" title="Gabaj">Gabaj</a></li> <li><a href="/wiki/Chazan" title="Chazan">Chazan</a></li> <li><a href="/wiki/Arcykap%C5%82an_(w_Biblii_i_judaizmie)" title="Arcykapłan (w Biblii i judaizmie)">Ha Kohen Gadol</a></li> <li><a href="/wiki/Kanaan" title="Kanaan">Kanaan</a></li> <li><a href="/wiki/Kohen" title="Kohen">Kohen</a></li> <li><a href="/wiki/Magid" title="Magid">Magid</a></li> <li><a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">Rabin</a> <ul><li><a href="/wiki/Kobiety_rabini_i_uczone_Tory" title="Kobiety rabini i uczone Tory">Kobiety rabini</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Rebe" title="Rebe">Rebe</a></li> <li><a href="/wiki/Cadyk" title="Cadyk">Cadyk</a></li> <li><a href="/wiki/Posek" title="Posek">Posek</a></li> <li><a href="/wiki/Rosz_jesziwa" title="Rosz jesziwa">Rosz jesziwa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maszgijach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maszgijach (strona nie istnieje)">Maszgijach</a></li> <li><a href="/wiki/Mohel" title="Mohel">Mohel</a></li> <li><a href="/wiki/Pomazaniec" title="Pomazaniec">Ha Mashiah</a></li></ul> </td></tr><tr class="a9"><th class="navbox-group opis" scope="row">Modlitwy i przedmioty kultu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Amida_(modlitwa)" title="Amida (modlitwa)">Amida</a></li> <li><a href="/wiki/Awinu_Malkenu" title="Awinu Malkenu">Awinu Malkenu</a></li> <li><a href="/wiki/Szema_Jisrael" title="Szema Jisrael">Szema Jisrael</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aleinu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleinu (strona nie istnieje)">Aleinu</a></li> <li><a href="/wiki/Kidusz" title="Kidusz">Kidusz</a></li> <li><a href="/wiki/Hallel" title="Hallel">Hallel</a></li> <li><a href="/wiki/Kol_Nidre" title="Kol Nidre">Kol Nidre</a></li> <li><a href="/wiki/Maariw" title="Maariw">Maariw</a></li> <li><a href="/wiki/Mincha" title="Mincha">Mincha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ma_Tovu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ma Tovu (strona nie istnieje)">Ma Tovu</a></li> <li><a href="/wiki/Hawdala" title="Hawdala">Hawdala</a></li> <li><a href="/wiki/Szacharit" title="Szacharit">Szacharit</a></li> <li><a href="/wiki/Kadisz" title="Kadisz">Kadisz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arba_Minim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arba Minim (strona nie istnieje)">Arba Minim</a></li> <li><a href="/wiki/Sefer_Tora" title="Sefer Tora">Sefer Tora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gartel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gartel (strona nie istnieje)">Gartel</a></li> <li><a href="/wiki/Kitel_(judaizm)" title="Kitel (judaizm)">Kitel</a></li> <li><a href="/wiki/Talit" title="Talit">Talit</a></li> <li><a href="/wiki/Tefilin" title="Tefilin">Tefilin</a></li> <li><a href="/wiki/Cicit" title="Cicit">Cicit</a></li> <li><a href="/wiki/Menora" title="Menora">Menora</a> (<a href="/wiki/Chanukija" title="Chanukija">Chanukija</a>)</li> <li><a href="/wiki/Mezuza" title="Mezuza">Mezuza</a></li> <li><a href="/wiki/Szofar" title="Szofar">Szofar</a></li> <li><a href="/wiki/Jad_(judaizm)" title="Jad (judaizm)">Jad</a></li> <li><a href="/wiki/Jarmu%C5%82ka" title="Jarmułka">Kipa/Jarmułka</a></li> <li><a href="/wiki/Kuczka" title="Kuczka">Kuczka</a></li></ul> </td></tr><tr class="a10"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%BCydowskie" title="Języki żydowskie">Języki</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">Hebrajski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoaramejski" title="Język judeoaramejski">Judeo-aramejski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_aramejski_judeopalesty%C5%84ski" title="Język aramejski judeopalestyński">Aramejski judeo-palestyński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_aramejski_judeobabilo%C5%84ski" title="Język aramejski judeobabiloński">Aramejski judeo-babiloński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoarabski" title="Język judeoarabski">Judeo-arabski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeo-berberyjski" title="Język judeo-berberyjski">Judeo-berberyjski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_judeo-perskie" class="mw-redirect" title="Języki judeo-perskie">Judeoperski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeoportugalski" title="Język judeoportugalski">Judeo-portugalski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_bucharski" title="Język bucharski">Bucharski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_jewanik" title="Język jewanik">Jewanik</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeow%C5%82oski" title="Język judeowłoski">Italkian</a></li> <li><a href="/wiki/Ladino_(dialekt)" title="Ladino (dialekt)">Ladino</a> <ul><li><a href="/wiki/Haketia" title="Haketia">Haketia</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_zarfatit" title="Język zarfatit">Zarfatit</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_szuadit" title="Język szuadit">Szuadit</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/Jidysz" title="Jidysz">Jidysz</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_knaan" title="Język knaan">Knaan</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_judeogruzi%C5%84ski" title="Język judeogruziński">Kiwruli</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kajla" title="Język kajla">Kayliñña</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kwara" title="Język kwara">Qwareña</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr><tr class="a11"><th class="navbox-group opis" scope="row">Historia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Staro%C5%BCytny_Izrael" title="Starożytny Izrael">Starożytny Izrael</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%85tynia_Jerozolimska" title="Świątynia Jerozolimska">Świątynia Jerozolimska</a></li> <li><a href="/wiki/Niewola_babilo%C5%84ska" title="Niewola babilońska">Niewola babilońska</a></li> <li><a href="/wiki/Powstanie_Machabeusz%C3%B3w" title="Powstanie Machabeuszów">Powstanie Machabeuszów</a></li> <li><a href="/wiki/Herod_Wielki" title="Herod Wielki">Herod Wielki</a></li> <li><a href="/wiki/Sanhedryn" title="Sanhedryn">Sanhedryn</a></li> <li><a href="/wiki/Faryzeusze" title="Faryzeusze">Faryzeusze</a></li> <li><a href="/wiki/Saduceusze" title="Saduceusze">Saduceusze</a></li> <li><a href="/wiki/Esse%C5%84czycy" title="Esseńczycy">Esseńczycy</a></li> <li><a href="/wiki/Wojna_%C5%BCydowska_(66%E2%80%9373)" title="Wojna żydowska (66–73)">Pierwsza wojna żydowsko-rzymska</a></li> <li><a href="/wiki/Powstanie_Bar-Kochby" title="Powstanie Bar-Kochby">Powstanie Bar-Kochby</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydzi#Żydzi_w_diasporze" title="Żydzi">Diaspora żydowska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_%C5%9Bredniowieczu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia Żydów w średniowieczu (strona nie istnieje)">Historia Żydów w średniowieczu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_%C5%9Bwiecie_muzu%C5%82ma%C5%84skim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia Żydów w świecie muzułmańskim (strona nie istnieje)">Historia Żydów w świecie muzułmańskim</a></li> <li><a href="/wiki/Ziemia_Izraela" title="Ziemia Izraela">Ziemia Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Palestyny" title="Historia Palestyny">Historia Palestyny</a></li> <li><a href="/wiki/Haskala" title="Haskala">Haskala</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Izraela" title="Historia Izraela">Historia Izraela</a></li></ul> <ul><li>zob. też: <a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Polsce" title="Historia Żydów w Polsce">Historia Żydów w Polsce</a></li></ul> </td></tr><tr class="a12"><th class="navbox-group opis" scope="row">Polityka</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Syjonizm" title="Syjonizm">Syjonizm</a> <ul><li><a href="/wiki/%C5%9Awiatowa_Organizacja_Syjonistyczna" title="Światowa Organizacja Syjonistyczna">Światowa Organizacja Syjonistyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Og%C3%B3lni_Syjoni%C5%9Bci" title="Ogólni Syjoniści">Ogólni Syjoniści</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_socjalistyczny" title="Syjonizm socjalistyczny">Socjalistyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm#Syjonizm_religijny" title="Syjonizm">Religijny</a></li> <li><a href="/wiki/Syjonizm_rewizjonistyczny" title="Syjonizm rewizjonistyczny">Rewizjonistyczny</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Theodor_Herzl" title="Theodor Herzl">Theodor Herzl</a></li> <li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Państwo Izrael</a> <ul><li><a href="/wiki/Prezydent_Izraela" title="Prezydent Izraela">Prezydent Izraela</a> (<a href="/wiki/Prezydenci_Izraela" title="Prezydenci Izraela">lista</a>)</li> <li><a href="/wiki/Premierzy_Izraela" title="Premierzy Izraela">Premierzy Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Wicepremierzy_Izraela" title="Wicepremierzy Izraela">Wicepremierzy Izraela</a></li> <li><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Izraela" title="Rząd Izraela">Rząd Izraela</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%BBydowskie_ruchy_polityczne" title="Żydowskie ruchy polityczne">Żydowskie ruchy polityczne</a> <ul><li><a href="/wiki/Bund_(partia)" title="Bund (partia)">Bund</a></li> <li><a href="/wiki/Agudat_Israel" title="Agudat Israel">Agudat Israel</a></li> <li><a href="/wiki/Partie_polityczne_w_Izraelu" title="Partie polityczne w Izraelu">Partie polityczne w Izraelu</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Prawo_powrotu" title="Prawo powrotu">Prawo powrotu</a></li></ul> </td></tr><tr class="a13"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Antysemityzm" title="Antysemityzm">Antysemityzm</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Antysemityzm#Historia" title="Antysemityzm">Historia antysemityzmu</a></li> <li><a href="/wiki/Zag%C5%82ada_%C5%BByd%C3%B3w" title="Zagłada Żydów">Holokaust</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prze%C5%9Bladowania_%C5%BByd%C3%B3w&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prześladowania Żydów (strona nie istnieje)">Prześladowania Żydów</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_wsp%C3%B3%C5%82czesny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm współczesny (strona nie istnieje)">Antysemityzm współczesny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_rasowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm rasowy (strona nie istnieje)">Antysemityzm rasowy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antysemityzm_religijny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antysemityzm religijny (strona nie istnieje)">Antysemityzm religijny</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Star_of_David.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/50px-Star_of_David.svg.png" decoding="async" width="50" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/75px-Star_of_David.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/100px-Star_of_David.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="693" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Ideologia_polityczna" class="mw-redirect" title="Ideologia polityczna">ideologia polityczna</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987012219372805171">987012219372805171</a></span></li></ul></div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chardal&oldid=73565339">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chardal&oldid=73565339</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Syjonizm" title="Kategoria:Syjonizm">Syjonizm</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Judaizm" title="Kategoria:Judaizm">Judaizm</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 21 kwi 2024, 16:21.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Chardal&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6dfcdd5ff5-vqmw7","wgBackendResponseTime":128,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.507","walltime":"0.726","ppvisitednodes":{"value":8431,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":127033,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":5362,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":74958,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 500.508 1 -total"," 53.38% 267.189 1 Szablon:Przypisy"," 44.37% 222.083 40 Szablon:Cytuj"," 24.71% 123.651 2 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 24.57% 122.993 1 Szablon:Syjonizm_religijny"," 20.24% 101.284 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 1.74% 8.731 1 Szablon:Judaizm_i_Żydzi"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.284","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2817558,"limit":52428800},"limitreport-logs":"journalAbbr = \"Journal of Political Ideologies\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Kizur\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Ha-Arec]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Jedi’ot Acharonot]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Milog\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of Political Ideologies\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Totalitarian Movements and Political Religions\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Israel Studies\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Israel Affairs\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Aruc Szewa\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Israel Democracy Institute\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Srugim\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of Political Ideologies\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Kipa\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Yeshiva\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of Political Ideologies\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of Church and State\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Globes\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Aruc Szewa\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Kipa\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Srugim\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5fd84c547d-td9ps","timestamp":"20241202205918","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Chardal","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Chardal","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2335584","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2335584","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2019-07-16T16:40:19Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c0\/%D7%A8%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%93%D7%99%D7%9D_%D7%91%D7%91%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A8%D7%91_%D7%A7%D7%95%D7%A7.jpg","headline":"narodowo-ortodoksyjny nurt syjonizmu religijnego"}</script> </body> </html>