CINXE.COM
طاق - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>طاق - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"a734f6f4-7fcb-4b48-b198-6cce08925ecc","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"طاق","wgTitle":"طاق","wgCurRevisionId":40650914,"wgRevisionId":40650914,"wgArticleId":493915,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی","پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","پل‌های قوسی","طاق و قوس","معماری اسلامی","معماری ایرانی","مهندسی عمران"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"طاق","wgRelevantArticleId":493915,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q189771","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg/1200px-%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1894"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg/800px-%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1262"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg/640px-%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1010"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="طاق - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-طاق rootpage-طاق skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="منوی اصلی" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B7%D8%A7%D9%82" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ساخت حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B7%D8%A7%D9%82" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B7%D8%A7%D9%82" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ساخت حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B7%D8%A7%D9%82" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eپنهان‌سازی\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"fa\" dir=\"rtl\"\u003E\u003Cdiv style=\"box-shadow: 0 0 0.2em var(--color-destructive, #bf3c2c); border-radius: 0.6em; margin: 0.5em 0.5em 1em 0.5em;font-size:12pt; background-color: var(--background-color-base, #fff); display:flex; flex-direction:row; display: flex; flex-direction: row; flex-wrap: wrap; justify-content: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003E\u003Cspan style=\"vertical-align: middle; padding-right: 3px; width: 145px;\"\u003E\n\u003Cspan class=\"skin-invert-image\" style=\"width: 60px;\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B4/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B5\" title=\"ویکی‌پدیا:زنان سرخ‌پوش/۲۰۲۵\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Persian_Women_in_Red_2025.png/145px-Persian_Women_in_Red_2025.png\" decoding=\"async\" width=\"145\" height=\"145\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Persian_Women_in_Red_2025.png/218px-Persian_Women_in_Red_2025.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Persian_Women_in_Red_2025.png/290px-Persian_Women_in_Red_2025.png 2x\" data-file-width=\"1024\" data-file-height=\"1024\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/span\u003E\n\u003C/span\u003E\u003C/p\u003E\n\u003Cdiv style=\"vertical-align: middle; padding: 0 1em; text-align: center; color: var(--color-base, #202122); max-width: 32em; display: flex; flex-direction: column; justify-content: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003E\u003Cspan style=\"color: var(--color-destructive, #bf3c2c);\"\u003E\u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B4/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B5\" title=\"ویکی‌پدیا:زنان سرخ‌پوش/۲۰۲۵\"\u003E\u003Cspan style=\"color: #bf3c2c; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #bf3c2c; text-decoration-color: #bf3c2c;\"\u003Eزنان سرخ‌پوش ۲۰۲۵\u003C/span\u003E\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E\u003C/span\u003E\u003Cbr /\u003E\nهمزمان با \u003Ca href=\"/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B2%D9%86\" class=\"mw-redirect\" title=\"روز جهانی زن\"\u003Eروز جهانی زن\u003C/a\u003E، مسابقهٔ مقاله‌نویسی \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B4/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B5\" title=\"ویکی‌پدیا:زنان سرخ‌پوش/۲۰۲۵\"\u003Eزنان سرخ‌پوش ۲۰۲۵\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E آغاز شده است. جهت شرکت در این مسابقه \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B4/%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86/%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B5\" title=\"ویکی‌پدیا:زنان سرخ‌پوش/شرکت‌کنندگان/۲۰۲۵\"\u003Eنام‌نویسی\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E کنید.\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-پیشینه_طاق" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیشینه_طاق"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>پیشینه طاق</span> </div> </a> <ul id="toc-پیشینه_طاق-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سازوکار_طاق" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سازوکار_طاق"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>سازوکار طاق</span> </div> </a> <ul id="toc-سازوکار_طاق-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گونه‌شناسی_طاق" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#گونه‌شناسی_طاق"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>گونه‌شناسی طاق</span> </div> </a> <ul id="toc-گونه‌شناسی_طاق-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-چَفدشناسی_طاق" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#چَفدشناسی_طاق"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>چَفدشناسی طاق</span> </div> </a> <ul id="toc-چَفدشناسی_طاق-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اصطلاحات_مربوط_به_طاق_در_معماری_ایرانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اصطلاحات_مربوط_به_طاق_در_معماری_ایرانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>اصطلاحات مربوط به طاق در معماری ایرانی</span> </div> </a> <ul id="toc-اصطلاحات_مربوط_به_طاق_در_معماری_ایرانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نگارخانه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نگارخانه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>نگارخانه</span> </div> </a> <ul id="toc-نگارخانه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="فهرست محتوا" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">طاق</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۶۱ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-61" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۶۱ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Vuelta_(arquitectura)" title="Vuelta (arquitectura)–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Vuelta (arquitectura)" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%86%D8%B7%D8%B1%D8%A9_(%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9)" title="قنطرة (عمارة)–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قنطرة (عمارة)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/B%C3%B3veda" title="Bóveda–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Bóveda" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ta%C4%9F_(termin)" title="Tağ (termin)–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Tağ (termin)" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%BA" title="تاغ–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تاغ" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Скляпенне–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Скляпенне" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D1%8C%D0%BD%D0%B5" title="Скляпеньне–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Скляпеньне" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Bolz" title="Bolz–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Bolz" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Svod" title="Svod–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Svod" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Volta" title="Volta–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Volta" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Klenba" title="Klenba–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Klenba" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%C4%83%D0%BD%D1%87%C4%83%D0%BA_%D1%85%D1%83%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%B2" title="Авăнчăк хуплав–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Авăнчăк хуплав" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hv%C3%A6lving" title="Hvælving–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Hvælving" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Gew%C3%B6lbe" title="Gewölbe–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Gewölbe" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vault_(architecture)" title="Vault (architecture)–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Vault (architecture)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Volbo" title="Volbo–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Volbo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/B%C3%B3veda" title="Bóveda–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Bóveda" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/V%C3%B5lv" title="Võlv–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Võlv" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ganga_(arkitektura)" title="Ganga (arkitektura)–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ganga (arkitektura)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Holvi" title="Holvi–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Holvi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Vo%C3%BBte" title="Voûte–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Voûte" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ferwulft_(boukeunst)" title="Ferwulft (boukeunst)–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ferwulft (boukeunst)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Boghta" title="Boghta–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Boghta" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/B%C3%B3veda_(arquitectura)" title="Bóveda (arquitectura)–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Bóveda (arquitectura)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%9E%D7%A8%D7%95%D7%9F_(%D7%90%D7%93%D7%A8%D7%99%D7%9B%D7%9C%D7%95%D7%AA)" title="קמרון (אדריכלות)–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="קמרון (אדריכלות)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Svod" title="Svod–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Svod" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Boltozat" title="Boltozat–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Boltozat" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B9%D5%A1%D5%B2_(%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Թաղ (ճարտարապետություն)–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Թաղ (ճարտարապետություն)" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pengeluk" title="Pengeluk–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Pengeluk" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Vulto" title="Vulto–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Vulto" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Volta_(architettura)" title="Volta (architettura)–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Volta (architettura)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%B4%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%88" title="ヴォールト–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヴォールト" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90" title="კამარა–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კამარა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B6%81%EB%A5%AD" title="궁륭–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="궁륭" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Camera" title="Camera–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Camera" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Verw%C3%ABllef" title="Verwëllef–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Verwëllef" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Volta_(arciteta)" title="Volta (arciteta)–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Volta (arciteta)" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Velve" title="Velve–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Velve" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%BE%D0%B4" title="Свод–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Свод" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Gewelf" title="Gewelf–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Gewelf" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kvelv_i_arkitekturen" title="Kvelv i arkitekturen–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kvelv i arkitekturen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hvelv_(arkitektur)" title="Hvelv (arkitektur)–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hvelv (arkitektur)" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/V%C3%B2uta_(arquitectura)" title="Vòuta (arquitectura)–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Vòuta (arquitectura)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Sklepienie" title="Sklepienie–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Sklepienie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ab%C3%B3bada" title="Abóbada–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Abóbada" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/P%27aqchi" title="P'aqchi–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="P'aqchi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Bolt%C4%83_(arhitectur%C4%83)" title="Boltă (arhitectură)–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Boltă (arhitectură)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%BE%D0%B4" title="Свод–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Свод" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Svod" title="Svod–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Svod" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Vault_(architecture)" title="Vault (architecture)–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Vault (architecture)" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Klenba" title="Klenba–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Klenba" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Obok" title="Obok–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Obok" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Qemeri" title="Qemeri–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Qemeri" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%BE%D0%B4" title="Свод–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Свод" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Valv" title="Valv–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Valv" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%87" title="โครงสร้างทรงโค้ง–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="โครงสร้างทรงโค้ง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tonoz" title="Tonoz–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tonoz" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BB%D0%B5%D0%BF%D1%96%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Склепіння–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Склепіння" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qubba" title="Qubba–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qubba" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%B1%E9%A0%82" title="拱頂–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="拱頂" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%B1%E9%A0%82" title="拱頂–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="拱頂" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q189771#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B7%D8%A7%D9%82" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B7%D8%A7%D9%82" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B7%D8%A7%D9%82" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&oldid=40650914" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B7%D8%A7%D9%82&id=40650914&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B7%25D8%25A7%25D9%2582"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B7%25D8%25A7%25D9%2582"><span>بارگیری کیوآر کد</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Vaults" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q189771" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r41227928">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">برای روستایی با همین نام، <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_(%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86)" title="طاق (دامغان)">طاق (دامغان)</a> را ببینید.</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg/250px-%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg" decoding="async" width="250" height="394" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg/374px-%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg/499px-%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg 2x" data-file-width="3080" data-file-height="4860" /></a><figcaption>طاق به روش <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88" title="طاق کلنبو">کلنبو</a> با گوشه‌سازی به روش <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="کاربندی">کاربندی</a>، مسجد وکیل، شیراز</figcaption></figure> <p><b>طاق</b> و با روش نویسش جدیدتر، <b>تاق</b>، که واژه‌ای عربی‌نویس شده از <b>تاک</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="فارسی میانه">فارسی میانه</a> است، نوعی سقف <a href="/wiki/%DA%86%D9%81%D8%AF" class="mw-redirect" title="چفد">چفدی</a> (قوسی) با چفد برون سو –<a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DA%98" class="mw-redirect mw-disambig" title="کوژ">کوژ</a>– است؛ که برای انتقال <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D9%86" title="وزن">وزن</a> <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B1_(%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="بار (عمران) (صفحه وجود ندارد)">بار</a> عمودی به <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="تکیه‌گاه (معماری)">تکیه‌گاه‌ها</a> بر یک دهانه که فاصله میان دو تکیه‌گاه (دو دیوار یا دست‌کم چهار ستون باربر) است ساخته می‌شود. در یک تعریف ساده‌تر طاق از کنار هم آمدن چند چَفد که در یک راستا از دیوار یا ستون باربر تا به بلندترین نقطه طاق که کُلاله طاق است امتداد یافته‌اند پدید می‌آید. طاق در دیسه‌های گوناگون ساخته می‌شود که از نگاه چَفدی به سه ساختار هندسی: <a href="/wiki/%D8%B4%D9%84%D8%AC%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="شلجمی">شلجمی</a> (سهمی)، نیم‌دایره، و <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="بیضوی">بیضوی</a> تقسیم می‌شود؛ که <a href="/wiki/%DA%86%D9%81%D8%AF" class="mw-redirect" title="چفد">چَفد</a> آن گاه شکل تیزه‌دار و گاه شکل مازه‌دار به خود می‌گیرد. افزون بر این طاق در یک نگاه کلی هندسی همواره یا نیمه‌استوانه‌ای، یا کوژی (گنبدسان)، یا چلیپایی (تقاطعی)، یا زنجیروار دیده می‌شود. هنگامیکه طاق در شکل کوژی خود که پیرامون یک نقطه کانونی ست با خیز بسیار زیاد ساخته می‌شود <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF" title="گنبد">گنبد</a> پدید می‌آید. در واقع گنبد خود گونه‌ای طاق پیشرفته‌است؛ که بسیار گرد و برجسته ساخته شده و کارکِرد زیبایی شناختی و معماری ویژه‌ای پیدا کرده‌است. طاق و گنبد نوعی پوشش سقف اند که از آن‌ها به پوشش سَغ در برابر پوشش تخت که سقف بی چفد است نام برده می‌شود.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-en.wikipedia.org_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-en.wikipedia.org-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیشینه_طاق"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B4.DB.8C.D9.86.D9.87_.D8.B7.D8.A7.D9.82"></span>پیشینه طاق</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: پیشینه طاق"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ctesiphon_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Ctesiphon_01.jpg/250px-Ctesiphon_01.jpg" decoding="async" width="250" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Ctesiphon_01.jpg/375px-Ctesiphon_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Ctesiphon_01.jpg/500px-Ctesiphon_01.jpg 2x" data-file-width="1004" data-file-height="660" /></a><figcaption>طاق مازه دار به شیوه آهنگ و با چفد هلوچین تُند در طاق کسری، دوره ساسانی <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیوه ساسانی (صفحه وجود ندارد)">شیوه ساسانی</a></figcaption></figure> <p>قدمت طاق به دو هزار سال پیش از میلاد و به منطقه <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="میان‌رودان">میان‌رودان</a> بازمی‌گردد. با این حال مدت زمان طولانی ای گذشت تا در معماری سبک ساسانی و سبک‌های دوره اسلامی در ایران و معماری <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="معماری گوتیک">معماری گوتیک</a> در سده‌های میانه (<a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="قرون وسطی">قرون وسطی</a>) این سبک پوشش سقف به اوج شکوه و رونق خود برسد. این سبک که با نام شیوه «طاق و چفد» پشت به شیوه کهن و نخستین معماری، شیوه <a href="/wiki/%D9%86%D8%B9%D9%84-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="نعل-پایه">نعل و پایه</a> دارد؛ چرخشگاهی بزرگ در تاریخ معماری جهان است. شیوه «نعل و پایه» از دوران پیش از تاریخ به مدت هزاران سال یگانه شیوه پوشش آسمانه بوده که سازه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D9%86%D8%AC" title="استون‌هنج">استون‌هنج</a> یکی از نمونه‌های آن است. پیدایش شیوه «طاق و چفد» در واقع پاسخ نوآورانه به محدودیت هاییست که شیوه کهن «نعل و پایه» به آن‌ها دچار بود و در روند شتابان رو به گسترش شهرنشینی این محدودیت رفته رفته تنگناهایی را پیش پا می‌گذاشت. کاربرد تیرهای چوبی و کارگذاری آن‌ها بر روی دیوارها یا ستون‌های ساده گلی یا چوبی هرچند در ساخت سازه‌های روستایی آسانترین روش به نظر می‌رسد، اما آنگاه که هدف ساختن یک سازه بزرگ، تودرتو، و رفت و آمددار شهری باشد، شکوه اشرافیتش به کنار، کاربرد پالارهای (نعل یا تیرحمال) کوه‌پیکر سنگی و سپس <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B3%D8%A8" title="فرسب">فَرَسب‌های</a> یکدست و متناسب بر روی آن‌ها بغرنج بزرگی را پیش پای رازیگر می‌نهد، گذشته ازینکه در همه جا نیز امکان دسترسی به تیرهای مناسب چوبی برای جایگزینی با پالارهای سنگی که تراش و جابجایی اشان خود بزرگ‌ترین مانع بود فراهم نبوده‌است؛ جدای ازینکه فرسب‌ها نیز خود نیاز به تنه‌های بلند و هم اندازه به تعداد زیاد برای هر سازه داشتند که نگه‌داری اشان در برابر «موریانه» خود بغرنجی دیگر بود. پیدایش نوآوری «طاق و چفد» دو امکان را با خود به ارمغان آورد: آ) پوشاندن دهانه‌های هرچه فراخ تر آن هم در دوردست‌ترین مکان‌ها، چه طاق به این روش با قالب‌های کوچک سنگ یا آجر ساخته می‌شود که جابجایی و کاربرد بسیار آسانتری تا تیرهای کوه‌پیکر سنگی یا کمیاب تر چوبی داشتند و با ساختار چفدی خود امکان پوشش دهانه‌هایی که نیاز به بزرگ‌ترین و سنگینترین نعل‌ها و فرسب‌ها داشت را به ساده‌ترین روش فراهم می‌آوردند و دیگر آنکه ب) زمینه را برای بالیدن و گسترش هرچه شتابان تر شهریگری و شهرنشینی بیش از پیش آماده کرد که نمونه‌های نخستین آن در تمدن‌های میان‌رودان و بخصوص تمدن ایلام هنوز به جای مانده‌است.<sup id="cite_ref-ReferenceA_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85_03.jpg" class="mw-file-description"><img alt="طاق شبستان اصلی مسجد جامع شهر قم" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85_03.jpg/250px-%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85_03.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85_03.jpg/375px-%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85_03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85_03.jpg/500px-%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85_03.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1200" /></a><figcaption>طاق شبستان اصلی <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%82%D9%85" title="مسجد جامع قم">مسجد جامع قم</a></figcaption></figure>پیشینه طاق در ایران</dt></dl> <p>اگرچه شناخته شده‌ترین سازه کهن ایران که «<a href="/wiki/%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%AF" title="تخت جمشید">تخت جمشید</a>» است با شیوه <a href="/wiki/%D9%86%D8%B9%D9%84-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="نعل-پایه">نعل-پایه</a> برکشیده با این حال طاق و گُنبد که خود نوعی طاق است از سالیان بسیار دور در معماری ایرانی کاربرد داشته‌است؛ کهنترین آن <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%DA%86%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A8%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="معبد چغازنبیل">پرستشگاه چُغازنبیل</a> است که به ۱۳۵۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد. همچنین به تپه نوشیجان (دوران ماد)، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%B2%D9%86" title="سد درودزن">سد درودزن</a> (دوران هخامنشی) می‌توان برای نمونه‌هایی دیگر اشاره داشت. به‌طور کلی شیوه «طاق و چفد» در ایران با روی کار آمدن <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیوه ساسانی (صفحه وجود ندارد)">شیوه ساسانی</a> در معماری ایرانی رواج یافت و پس از آن در شیوه‌های پسایند اسلامی روند چشمگیر خود به سوی رشد و کمال را ادامه داد. طاق در دوران پیش از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="اسلام در ایران">اسلام در ایران</a> بیشتر به صورت مازه‌دار پیاده می‌شده که سازه برجسته آن <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D8%B3%D8%B1%DB%8C" title="طاق کسری">طاق کسری</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AE_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="کاخ اردشیر">کاخ اردشیر</a> (<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">دوران ساسانی</a>) است، هرچند موارد تیزه‌دار یا جناغی به کار برده می‌شده‌است خصوصا اواسط تا اواخر دوره ساسانی تاق شکسته یا نوک تیز از اختراعات دوره ساسانی بود ، دوره اوج کاربری طاق جناغی به دوران پس از اسلام بازمی‌گردد که از این میان طاق با چفد پنج اوهِفت آوازه و رواج فراگیری گرفت.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> طاق در معماری سنتی ایرانی همواره یکی از پاربُن‌های سازه بوده؛ که از نظر گستردگی در سازه‌های گوناگون از کاخ گرفته تا ارگ و دژ و خانه و بازار و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="کاروانسرا">کاروانسرا</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A8%D9%87" class="mw-redirect" title="گرمابه">گرمابه</a> و پل و بند کاربرد داشته‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سازوکار_طاق"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.B2.D9.88.DA.A9.D8.A7.D8.B1_.D8.B7.D8.A7.D9.82"></span>سازوکار طاق</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: سازوکار طاق"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Barrel_vault_top_force.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Barrel_vault_top_force.jpg/250px-Barrel_vault_top_force.jpg" decoding="async" width="250" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Barrel_vault_top_force.jpg/375px-Barrel_vault_top_force.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Barrel_vault_top_force.jpg/500px-Barrel_vault_top_force.jpg 2x" data-file-width="719" data-file-height="735" /></a><figcaption>جهت نیروهای رانشی در یک "طاق آهنگ جناغی"، نیروها در دو سوی مخالف فشار برونسو می‌آورند</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Groin_vault_plan_force.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Groin_vault_plan_force.jpg/250px-Groin_vault_plan_force.jpg" decoding="async" width="250" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Groin_vault_plan_force.jpg/375px-Groin_vault_plan_force.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Groin_vault_plan_force.jpg/500px-Groin_vault_plan_force.jpg 2x" data-file-width="1374" data-file-height="757" /></a><figcaption>جهت نیروهای رانشی در یک "<a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D8%AA%D8%A7%DA%98" title="طاق تاژ">طاق تاژ</a> "، نیروها در چهارسو تقسیم شده‌اند</figcaption></figure> <p>از آنجا که بسیاری از <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مصالح ساختمانی">مصالح ساختمانی</a> قدیمی (مانند <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="سنگ">سنگ</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%B1" title="آجر">آجر</a>) به رغم تاوش (مقاومت) مناسب در برابر <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B4_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" class="mw-redirect" title="تنش (فیزیک)">تنش فشاری</a>، توانایی کمی برای تحمل <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B4_%DA%A9%D8%B4%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="تنش کششی">تنش کششی</a> دارند، طرح چفدی (قوسی) شکل طاق می‌توانست بسیار مفید واقع شود. در یک طاق، بخش بسیار زیادی از بار عمودی فاقد <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%DA%AF%D8%B1_%D8%AE%D9%85%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="لنگر خمشی">لنگر خمشی</a> بوده و بنابراین هیچ عضوی از طاق، تحت تنش کششی قرار نخواهد گرفت. با این حال آنچه دربارهٔ طاقها ممکن است موجب بغرنج شود تغییر تنش کششی به تنش برآمده از نیروهای رانشی ست. این نیروی رانشی که همواره در راستای افق و به سمت بیرون فشار وارد می‌کند در دو سوی طاق جایی که طاق روی دیوارهای تکیه‌گاه خود می‌نشیند به اوج می‌رسد که این بغرنج در چَفدهای بزرگ می‌تواند شکاننده باشد. این بغرنج با دو روش به خوبی چاره‌اندیشی شده‌است: </p> <ol><li>افزودن بر خمیدگی <a href="/wiki/%DA%86%D9%81%D8%AF" class="mw-redirect" title="چفد">چَفد</a> (افراشتن هرچه بیشتر خیز طاق): این روش راهکاری کارامد برای کاستن و حتی واانداختن (حذف) کامل نیروی رانشی شمرده می‌شود. از آنجا که با افراشته تر شدن خیز طاق و خمیدگی بیشتر چفد، نیروهای رانشی افقی رفته رفته جای خود را به نیروهای فشاری عمودی می‌دهند تیز کردن هرچه بیشتر طاق به پایداری هرچه استوارتر آن در برابر تنش‌های رانشی در راستای افق خواهد انجامید. با این همه این روش با محدودیت‌هایی روبرو ست و آن افزوده شدن بر وزن سازه به خاطر افراشته‌تر شدن طاق است که خود فشار فزاینده‌ای را ممکن است بر کل سازه سربار کند. هرچند برای این بغرنج نیز چاره اندیشیده شده و آن کاستن از ستبرای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D9%87" title="تبره">تبره</a> یا جرز طاق با هر رجی است که به سوی کلاله (نوک طاق) بالا می‌رود، چنان‌که با رسیدن طاق به واپسین رج‌ها ممکن است تبره تنها به اندازه نازکای باریکترین بخش یک آجر شود.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> محدودیت دیگری در بلندتر کردن طاق وجود دارد که فرای بحث‌های مهندسی سازه است و به زیبایی‌شناسی سازه و خوش‌نما بودن آن برمی‌گردد. این بحث به‌طور ویژه در معماری سنتی ایران زیر عنوان اصل <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مردم‌واری">مردم‌وار</a> بودن سازه می‌گنجد که از دیرباز در معماری ایران بسیار محل توجه بوده‌است، چه سازه ایکه بیش از اندازه بلند شود ممکن است نامانوس بنماید و بینندگان و رهگذران را دچار پریشانی کند. شاید به همین خاطر بوده‌است که از طاق‌های با چفد بسیار بلند بیشتر در آب انبارها بهره گرفته می‌شده‌است گو اینکه نیمی از سازه آب انبار در درون زمین جای گرفته‌است و این از بلندا خودبخود می‌کاسته‌است.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>افزودن بر ستبرای <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%B1%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="جرز (صفحه وجود ندارد)">جرز</a>: در این روش دیوارها که نقش تکیه‌گاه دارند ستبرتر ساخته می‌شوند که این به توان پایداری دیوار در برابر فشارهای رانشی طاق کمک شایان می‌کند. گفتنی ست این ستبرا خود بسته به نوع مصالح سازنده تغییر می‌کند که اندازه‌های آن در <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="پیمون">پیمون</a> سنجش و گردآورده شده‌است. برای نمونه کمینه یک جرز برای یک دیوار آجری ۳۵ سانتیمتر (برابر با ۵ گره) و برای یک دیوار خشتی ۸۰ سانتیمتر (برابر با ۱۲ گره) است تا پایداری بایسته ایجاد شود. از این اندازه ستبرای جرز هر قدر از خمیدگی چفد کمتر شود و چفد به خط هموار نزدیک تر شود که پی خود افزایش نیروی رانشی دو بازوی طاق را به دنبال خواهد داشت باید برای جبران تنش به بار آمده به ستبرای جرز افزوده شود تا جاییکه پایداری دوباره برقرار شود.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به این روش می‌توان طاقهایی با کمترین خمش چفد ساخت با این گوشزد که چفد در کمترین میزان خمش بیشترین نیروی رانشی را بر دیوارها زور می‌آورد و این نیروی فزاینده نیاز به جرز بسیار کلفتی برای مهار خود دارد. درست به همین دلیل است که از چفدهای کمتر خمیده که به اصطلاح «کَفته» خوانده می‌شوند (در برابر چفدهای با خمیدگی بالا که «تیز» خوانده می‌شوند) همواره در اشکوب‌ها که پوشش‌های طبقات پایین سازه هستند بهره برده می‌شد، چراکه بیشترین جرز در طبقات پایینی است. در ساخت پل‌ها و بندها نیز از آنجا که تکیه‌گاه کوه یا کمر است که کارکرد جرز را به بهترین شکلی دارند می‌توان از چفدهای با خمیدگی بسیار کم به خوبی بهره گرفت. هرچند این خمیدگی معمولاً از نسبت مشخصی تجاوز نمی‌کند چه نزدیک تر شدن چفد به خط صاف لرزش‌هایی در سازه به بار می‌آورد که ناخوشایند است. این لرزش‌ها در پوشش تخت به اوج می‌رسد که یکی از دلایل اقبال کمتر به پوشش‌های تخت در معماری ایرانی به رغم بهره‌گیری از تیرها و نعل‌های نیرومند برای استواری بیشتر همین ایراد لرزش بوده‌است.</li></ol> <p>از آنجا که طاق گذشته از تیزی یا کفته بودنش در تکیه‌گاه خود که محل دوسیدنش روی دیوار است با فشاری معین از وزن خود روبرو است ازینرو می‌باید با ستبرای مناسبی که وزن را بتواند تاب بیاورد همراه شود. این ستبرا که <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D9%87" title="تبره">تَبَره</a> خوانده می‌شود در بخش دوسش طاق به دیوار که <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="پاکار">پاکار</a> خوانده می‌شود اندازه‌ای پیمون شده دارد. این اندازه نسبتی با دهانه سازه برقرار می‌کند که در <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="پیمون">پیمون</a> کمترین آن <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>16</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ebe711fcb24b922bc242c655d4f7d56b6ea2b950" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:2.48ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}" /></span> (یک شانزدهم) است. به این معنا که هرچه دهانه است تَبَره باید دست کم «یک شانزدهم» آن باشد. برای نمونه می‌توان به <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="گنبد سلطانیه">گنبد سلطانیه</a> اشاره کرد؛ دهانه آن ۲۴ گز است که با این حساب جرز دیوارها ۱/۵ گز گرفته شده‌است.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> گفتنی ست این نسبت در جایی ست که طاق با پاراستی همراه باشد. وگرنه در طاق‌هاییکه پاراستی ندارند مانند طاق‌های مازه‌دار کفته، تبره به دلیل چفدی که زاویه کمی از تراز افق دارد با فشار گرانشی فروریزنده‌ای همراه است که این بغرنج ایجاب می‌کند طاق با ستبرای کمتری در تبره همراه باشد تا هرچه بیشتر سبک شود. هرچند بر ستبرای جرز که نقطه فشار طاق است می‌باید افزوده شود تا نیروی رانشی فزاینده بهتر مهار شود. </p><p>گاه در برخی سازه‌ها به خاطر عدم پیاده‌سازی درست و دقیق پیمون در برقراری <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="پیمون">تناسب نیکو</a> میان ستبرای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D9%87" title="تبره">تبره</a> و اندازه دهانه و خیز طاق شکست‌هایی در طاق ایجاد می‌شده که برخی معماران را به فکر استفاده از روشی دیگر برای ایجاد پایداری انداخته‌است. یکی از این روش‌ها کار گذاشتن یک عضو کششی مانند یک تیر چوبی یا آهنی در پائین‌ترین بخش چَفد در فاصله میان دو <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="پاکار">پاکار</a> است. با این همه این روش نوعی نقص در پیاده‌سازی کامل تناسب نیکوست. این تناسب‌های نیکو در <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="پیمون">پیمون</a> معماری سنتی ایران سخته و آموده گردآورده شده‌است.<sup id="cite_ref-en.wikipedia.org_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-en.wikipedia.org-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>بارگذاری</dt></dl> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Grand_Timcheh_of_Qom_2007_and_2009_Photographer_Mostafa_Meraji_07.jpg" class="mw-file-description"><img alt="عکس مجوز آزاد از نمای پشت بام، از طاق تیمچه قم مربوط به دوره قاجار" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Grand_Timcheh_of_Qom_2007_and_2009_Photographer_Mostafa_Meraji_07.jpg/220px-Grand_Timcheh_of_Qom_2007_and_2009_Photographer_Mostafa_Meraji_07.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Grand_Timcheh_of_Qom_2007_and_2009_Photographer_Mostafa_Meraji_07.jpg/330px-Grand_Timcheh_of_Qom_2007_and_2009_Photographer_Mostafa_Meraji_07.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Grand_Timcheh_of_Qom_2007_and_2009_Photographer_Mostafa_Meraji_07.jpg/440px-Grand_Timcheh_of_Qom_2007_and_2009_Photographer_Mostafa_Meraji_07.jpg 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a><figcaption>نمای پشت بام، از طاق <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%DA%86%D9%87_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D9%82%D9%85" title="تیمچه بزرگ قم">تیمچه قم</a> مربوط به دوره <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="دودمان قاجار">قاجار</a></figcaption></figure> <p>طاق از نگاه بارگذاری به دو دسته باربر و ناباربر تقسیم می‌شود. طاق‌های باربر خود به دو دسته طاق‌های باربر «چَفدپایه» و طاق‌های باربر «جِرزپایه» تقسیم می‌پذیرند، به‌این معنا که پایداری در دسته نخست با روش خمش زیاد چفد به دست می‌آید و در دسته دوم با افزودن بر ستبرای جرز. از آنجا که طاق‌های باربر چَفدپایه همواره با خیز بیشتری همراه هستند خواه ناخواه افراشته تر و بلندتر هستند. خیز نسبت اندازهٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-disambig" title="دهانه">دهانه‌ی</a> یک طاق به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="افراز (معماری)">افراز</a> آن است. هرچه عدد مربوط به خیز بیشتر باشد مؤلفهٔ افقی نیرو کوچک‌تر شده و پوشش سقف نیرومندتر و سازه پایدارتر می‌گردد. از نگاه هندسی طاق‌های باربر «چَفدپایه» همواره شَلجمی (بیضی ایستاده) اند که در کمترین خیز نزدیکترین حالت را به دایره پیدا می‌کنند ولی دست کم در معماری ایرانی هیچگاه دایره کامل نمی‌شوند. طاق‌های باربری که «جِرزپایه» اند از شلجمی به بیضوی (بیضی خوابیده) تغییر شکل می‌دهند که از کسری کمتر از نیم دایره آغاز شده و تا کَفته‌ترین حالت که خمیدگی می‌رود تخت شود پیش می‌روند؛ هر یک از این ریختارها چفدی به دست می‌دهد که بسته به نیاز طاقی ست که هرچه بهتر خورند سازه است. </p><p>طاق‌های نابابر همانگونه که از نامشان پیداست هیچگونه کارایی باربری ای ندارند و صرفاً برای پدیدآوردن یک پوشش ساخته می‌شوند که بیشتر جنبه آمودی در سازه دارد. این طاق‌های آمودی برای هرچه سبک‌تر شدن بسیار نازک و معمولاً با خیز کم ساخته می‌شوند. گو اینکه خیز کم کمک می‌کند پوشش کمتر مصالح ببرد و سبک‌تر شود وانگهی پوشش آمودی می‌تواند بسته به نیاز با خیز بیشتر نیز ساخته شود. این خیز از آنجا که هیچ جنبه باربری ای ندارد یکسره با سلیقه معمار و چه بسا رازیگر (بنا) شکل می‌گیرد. طاقها جدای از ویژگی‌های باربری و ناباربری با توجه به اندازهٔ خیزشان معمولاً به چهار دسته تیز، تُند، کُند، و کَفته تقسیم می‌شوند که به ترتیب از تیز به کَفته خیز کمتر، نیروی رانشی بیشتر و در نتیجه توان و پایداری کمتر و کمتر می‌شود. نسبت افراز به دهانه در چفد طاق‌های باربر به این ترتیب است: تیز =<span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>4</mn> <mn>3</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/597b22a31f7ffa49707e2f3d751db25b5a0e55f0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:1.658ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}" /></span>، تُند=برابر، و کُند=<span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>2</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/edef8290613648790a8ac1a95c2fb7c3972aea2f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.171ex; width:1.658ex; height:3.509ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}" /></span>. طاق‌های ناباربر به همان دلیل ناباربری بیشتر کارکرد <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="آمود">آمود</a> در سازه پیدا کرده و ازینرو خیز آن‌ها با تنوع بیشتری همراه می‌شود که لزوماً با بایدهای نسبت افراز به دهانه همراه نیستند. هرچند برای آن‌ها نیز <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="پیمون">پیمون</a> موجود است.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-4" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="گونه‌شناسی_طاق"><span id=".DA.AF.D9.88.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.D8.B7.D8.A7.D9.82"></span>گونه‌شناسی طاق</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: گونه‌شناسی طاق"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Fort_de_la_Chartreuse_(DSCF3625-hdr).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Fort_de_la_Chartreuse_%28DSCF3625-hdr%29.jpg/300px-Fort_de_la_Chartreuse_%28DSCF3625-hdr%29.jpg" decoding="async" width="300" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Fort_de_la_Chartreuse_%28DSCF3625-hdr%29.jpg/450px-Fort_de_la_Chartreuse_%28DSCF3625-hdr%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Fort_de_la_Chartreuse_%28DSCF3625-hdr%29.jpg/600px-Fort_de_la_Chartreuse_%28DSCF3625-hdr%29.jpg 2x" data-file-width="4891" data-file-height="3295" /></a><figcaption>نگاره‌ای از اتاقی <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%B1" title="آجر">آجری</a> با طاق بشکه‌ای در قلعهٔ دِ لا شارتروس (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Fort_de_la_Chartreuse" class="extiw" title="en:Fort de la Chartreuse">en</a>) در <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%DA%98" title="لیژ">لیژ</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a>.</figcaption></figure> <p>طاقها همواره در <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="تاریخ معماری">تاریخ معماری</a> با دو ریخت کلی چَفد (قوس) تیزه‌دار و مازه‌دار وجود داشته‌اند. ریختارهای دیگر معمولاً ترکیبی از این دو ریختار کلی است. در ایران غالباً طاق‌های <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="معماری ساسانی">پیشااسلامی</a> مازه‌دار و در اواخر تیزه دار یا شکسته و طاق‌های <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="معماری اسلامی">دورهٔ اسلامی</a> تیزه دار بوده‌اند ولیکن ظهور و خلق طاق نوک تیز مربوط به زمان پیش از اسلام در معماری ساسانی بود. با این همه جدای از این دو ریخت کلی، طاقها چه از نظر ساختار و چه از نظر بافتار (شیوه <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%B1%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="آجرچینی">آجرچینی</a>) به گونه‌های فراوانی تقسیم می‌شده‌اند. ترکیب مناسب ساختار و بافتار بهترین تاق را متناسب با هدف کاری به دست می‌داده‌است. گاه چند ساختار و چند بافتار با هم ترکیب می‌شوند که پیچیده‌ترین سازه را متناسب با نیاز فراهم می‌آورند. این ترکیب‌ها و همکردی‌ها در طول تاریخ همواره پیشرفت کرده‌است که اوج آن را در سبک سلجوقی، ایلخانی، آذری و اصفهان می‌توانیم بیابیم </p> <dl><dt>طاقها از نگاه ساختاری</dt></dl> <p>منظور از ساختار در طاق، چارچوب کلی آن است که فرای اینکه چه چفدی یا چه شیوه آجرچینی در آن پیاده شده باشد در یک ساختار کلی آشکار می‌شود. این ساختارها ازین قرارند: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="طاق آهنگ">طاق آهنگ</a>. گهواره‌ای یا لوله‌ای نیز خوانده می‌شود. یکی از ساده‌ترین و همزمان پرکاربردترین طاقها در ایران است. این طاق با چینش یکنواخت آجر یا خشت در راستای دو دیوار باربر و به شکل ظاهری نیمه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87" title="استوانه">استوانه</a> به صورت تیزه‌دار یا مازه‌دار ساخته می‌شود. این طاق معمولاً به صورت ضربی (پُر) اجرا می‌شود</li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88" title="طاق کلنبو">طاق کُلَنبو</a>. طاقی بسیار پرکاربرد و استوار که بیشتر برای مناطقی که بیم زمین‌لرزه می‌رود ساخته می‌شود. این طاق به گنبدکی کوچک می‌ماند که از چهار سو روی دیوار تکیه دارد و به همین دلیل می‌تواند روی دیوارهای با جرز کمتری سوار شود. این تاق را به سه روش ۱ <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B2%D9%87" class="mw-redirect" title="تویزه">تویزه‌ای</a>، ۲ دُمغازه‌ای، ۳ <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="کاربندی">کاربندی</a> پیاده می‌کنند</li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D8%AA%D8%A7%DA%98" title="طاق تاژ">طاق تاژ</a>. چهارطاق هم گفته می‌شود. این طاق همانند کلمبو بر چهار دیوار بنا می‌شود با این ویژگی که به سادگی می‌توان روی آن را تخت کرده و اشکوب (طبقه) دیگری رویش بنا کرد</li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D9%88_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B2%D9%87" title="طاق و تویزه">طاق و تویزه</a>. طاق و لنگه، طاق و باریکه، و طاق و چشمه نیز خوانده می‌شود. این طاق با ساخت تویزه‌های گچی بر روی زمین و سپس بارگذاری آن‌ها و اجرای طاقها متناسب با الگوی تویزه‌ها انجام می‌شود. ویژگی طاق و تویزه سرعت بالای اجرای طاق است. همچنین در پوشش‌های ضربی تویزه‌ها می‌توانند جایگزین مناسبی برای دیوار بسیار بلند و جِرز خور اِسپَر برای تکیه پوشش ضربی شوند که خود صرفه جویی مناسبی در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مصالح ساختمانی">ساختمایه‌ها</a> ایجاد می‌کند. این طاق با دو روش خوانچه پوش و <a href="/wiki/%DA%A9%DA%98%D8%A7%D9%88%D9%87" class="mw-redirect" title="کژاوه">کژاوه</a> اجرا می‌شود. از طاق و تویزه در ساخت بازارها فراوان بهره برده شده‌است.</li> <li>طاق تاوه. طاقی بسیار کم خیز که به خاطر نیروی رانشی افقی بالا بیشتر در ساخت اشکوب‌های پایینی که جرز دیوار به اندازه بسنده برای تاوش نیروی رانشی استواری دارد کارایی می‌یابد. برتری این طاق در خیز بسیار کم است که با وجود آن برای هموار کردن رویه طاق نیاز بسیار کمتری به سنگ و خاک است. ازینرو در جلوگیری از سنگینتر شدن بیش از اندازه سازه بهره‌گیری از آن ناگزیر است.</li> <li>طاق پانیذ. دسته زنبیلی هم گفته می‌شود. این طاق در کناره‌های خود قدری گرد می‌شود که شکل دسته پیدا می‌کند. این طاق شاید کم خیزترین و به بیانی دیگر نزدیکترین طاق به پوشش تخت باشد، ازینرو همواره به مانند طاق تاوه در نقاطی از سازه به کار می‌رود که جرزها توان تاوش نیروی رانشی بسیار آن را به علت خیز کم‌اش دارا باشند. برای نمونه اشکوب‌های پایینی سازه.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-5" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <dl><dt>طاقها از نگاه بافتاری</dt></dl> <p>منظور از بافتار در طاق شیوه آجرچینی آن است که در نهایت یک بافت مشخص از چینش را پدیدمی‌آورد. این بافتارها از این قرارند: </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Taaghe_zarbi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Taaghe_zarbi.jpg/250px-Taaghe_zarbi.jpg" decoding="async" width="220" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Taaghe_zarbi.jpg/330px-Taaghe_zarbi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Taaghe_zarbi.jpg/500px-Taaghe_zarbi.jpg 2x" data-file-width="1004" data-file-height="523" /></a><figcaption>طاق با روش آجرچینی پُر یا زخم (ضربی)، این روش که یکی از نیرومندترین طاقها را به دست می‌دهد همیشه با یک کیز همراه است. کیز تورفتگی ای در جرز دیوار در بخش پاکار طاق است که نقش تکیه‌گاه را برای طاق دارد</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Taaghe_roumi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Taaghe_roumi.jpg/220px-Taaghe_roumi.jpg" decoding="async" width="220" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Taaghe_roumi.jpg/330px-Taaghe_roumi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Taaghe_roumi.jpg/440px-Taaghe_roumi.jpg 2x" data-file-width="912" data-file-height="507" /></a><figcaption>طاق با روش آجرچینی هره (رومی)، این روش یکی از استوارترین طاقها را به دست می‌دهد به همین دلیل از این روش برای پوشش دهانه‌های وسیع بهره برده می‌شود. در این روش چون طاق هم‌راستای دیوار بالا می‌آید برخلاف شیوه پُر نیاز به کیز نیست</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Taaghe_chapile.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Taaghe_chapile.jpg/220px-Taaghe_chapile.jpg" decoding="async" width="220" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Taaghe_chapile.jpg/330px-Taaghe_chapile.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Taaghe_chapile.jpg/440px-Taaghe_chapile.jpg 2x" data-file-width="899" data-file-height="432" /></a><figcaption>طاق به روش آجرچینی چپیله (لاپوش)، در این روش به دلیل اینکه آجرها سطح تماس بسیار کمی با هم دارند طاق بسیار نازک و ضعیف می‌شود. ازینرو از این طاق برای پوشش دهانه‌های تنگ یا طاق‌های ناباربر بهره گرفته می‌شود</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D8%B6%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="طاق ضربی">ضربی</a> زخم یا پُر. در این شیوه آجر یا خشت از پهلو که پهن‌ترین بخش است به یکدیگر می‌چسبد؛ حالت چینش آجر یا خشت به شکل «نَر» (پهنا ایستاده) است. از آنجا که در این شیوه محل چسبیدن رج‌ها که پهنای آجر یا خشت است عمودیست و به اصطلاح رج‌ها «هَج» (عمود) ایستاده‌اند، رج‌ها برای چسبیدن پهلو به پهلو به یکدیگر می‌باید به شکل افقی پیش بیایند. این‌گونه که تنها دو سر هر رج روی دیوار دو سوی دهانه قرار گرفته و آنگاه همان‌طور که از نام «ضربی» پیداست هر آجر یا خشت <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="ملات">ملاط</a> اندود با ضرب به پهلوی آجر رج پیشین چسبانده می‌شود. بدیهی است که در این روش رج نخست برای سرپا ماندن نیاز به تکیه‌گاهی جدای از دو دیوار دو سوی دهانه که تنها با دو سر رج تماس دارند دارد؛ این تکیه‌گاه یک عضو سومی است که برای پیاده کردن طاق ضربی ناگزیر است و آن یا دیواری دیگر به نام دیوار اِسپَر است که در شیوه طاق آهنگ با بافت ضربی کارایی دارد یا تویزه ایست که روی دهانه گذاشته یا ساخته می‌شود تا طاق ضربی بر آن تکیه دهد. این شکل را در شیوه طاق تویزه می‌توان یافت. با این همه در بافتار ضربی روش‌های دیگری هم هست که اگرچه در کلیت همانندند، اما جزئیات و ظرائفی متفاوت دارند. برای نمونه و به‌طور ویژه در طاق آهنگ به روش ضربی معمولاً استادکار رازیگر رج نخست را با اندکی میل به سمت دیوار اسپر و به حالت اُریب می‌چیند که در این صورت باقی رج‌ها نیز با همین زاویهٔ میل و اریب چیده شده و بافت در پایان اریب وار یکدست می‌شود. این کار را استادکار برای مهار کردن و توزین بهتر سنگینی بار رج‌ها و اینکه با کمتر کردن وزن آجر و خشت به هنگام چیدن فرصت بیشتری به ملاط داده شود تا خود را بگیرد انجام می‌دهد.<sup id="cite_ref-ReferenceB_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>شیوه چینش ضربی یکی از نیرومندترین طاقها را به دست می‌دهد و پیشینه‌ای به دیرینگی ۳۵۰۰ سال در ایران دارد گو اینکه جزو سبک‌های ویژه معماری ایرانی ست. از کهنترین سازه‌های به این شیوه می‌توان به <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AE%D9%87" title="ایوان کرخه">ایوان کرخه</a> و <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D8%B3%D8%B1%DB%8C" title="طاق کسری">طاق کسری</a> در دوره ساسانی اشاره کرد. سازه‌های دوره اسلامی به این سبک برای نمونه «<a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A8%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="پیربکران">ایوان‌های پیر بکران</a>» لنجان، «<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مسجد جامع اشترجان">مسجد جامع اشترجان</a>» و «<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87" class="mw-redirect" title="مسجد جامع علیشاه">مسجد جامع علیشاه</a>» تبریزاند. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-disambig" title="رومی">رومی</a> یا هِره. در این شیوه آجر یا خشت همانند شیوه «ضربی» یا «پُر» از پهلو به یکدیگر می‌چسبد با این تفاوت که حالت چینش به شکل «پَخ» (نازکا ایستاده) است. از آنجا که در این شیوه پهنای آجر یا خشت خوابیده‌است، رج‌ها همراستا با دیوار دوسوی دهانه بالا می‌آیند. ازینرو در این سبک برخلاف روش ضربی نیازی به عضو سومی برای مهار رج نخست نیست. با این حال از آنجا که شیوه رومی تا هنگامی که طاق به کلاله خود که بلندترین بخش است نرسیده و سنگ کلاله گذاشته نشده به ویژه در طاق آهنگ با بیم شکست و فروریزش به درون از ناحیه شکرگاه به بعد روبروست به همین دلیل اجرای این بافتار دست کم در طاق آهنگ نیاز به <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA" title="داربست">داربست</a> دارد که البته پس از نهادن کلاله برداشته می‌شود.</li></ul> <p>روش رومی استوارترین طاق را بدست می‌دهد که در برابر انواع تنش‌ها و همچنین لرزش‌های پهلویی به خوبی تاب می‌آورد. گو اینکه نام رومی خاستگاه روم را در این روش یاد می‌آورد و همانا اوج کاربرد آن در بناهای رومی بوده‌است که البته با روش آجر یا سنگ‌تراش خورده و گوه‌ای شده پیاده می‌شده با این همه پیشینه این روش را در <a href="/wiki/%DA%86%D8%BA%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="چغازنبیل">پرستشگاه چغازنبیل</a> (هزاره دوم پیش از میلاد) نیز آشکارا می‌توان سراغ گرفت. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="مسجد جامع اصفهان">مسجد جامع اصفهان</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%DA%AF%D9%86%D8%AC%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مجموعه گنجعلیخان">بازار گنج‌علی خان</a> از نمونه جاهایی ست که می‌توان این روش پرکاربرد را مشاهده کرد. </p> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%BE%DB%8C%D9%84%D9%87" title="چپیله">چپیله</a> در این روش درست برخلاف روش‌های رومی و ضربی که آجر یا خشت از پهلو که پهن‌ترین بخش است به هم می‌چسبید این بار از «کله» یا «لبه» کنار هم چسبانیده می‌شود. از آنجا که رج‌ها در این شیوه از لبه به هم می‌چسبند و به همین خاطر طاق نازکترین بافت ممکن را به خود می‌گیرد در این بافتار نازکترین و خواه ناخواه ناتوان‌ترین پوشش به دست می‌آید که بیشتر به کار سقف‌های ناباربر و آمودی می‌آید. گاه برای نیرومندسازی این بافتار از روش پالانه کردن که چیدن چند لایه آجر روی آن است بهره می‌برند.</li> <li>هِره-پُر (رومی - ضربی) این بافتار از همکردی «هره» با «پُر» به دست می‌آید و تنوع فراوانی در پیاده‌سازی دارد، گویی هر رازیگری نظر به تجربیات شخصی خود و فرهنگ منطقه خویش روش ویژه‌ای از هم‌آمیزی میان <i>هره</i> و <i>پُر</i> می‌تواند داشته باشد که گاه این بافتارها بسیار ویژه و منحصر به فرد می‌شوند. از برتری‌های این روش بهره‌مندی از ویژگی‌های هر دو روش <i>رومی</i> و <i>ضربی</i> است. همکردی میان <i>هره</i> و <i>پر</i> به دو شکل کلی است: آ) هم‌نشسته تمایزپذیر؛ به این شکل که بخش‌های مشخصی از طاق <i>هِره</i> و بخش‌های مشخصی <i>پُر</i> زده شود. ساختار «طاق و تویزه» یکی از ساختارهاییست که می‌تواند به خوبی از این روش بهره ببرد؛ به این شکل که تویزه‌ها با بافت رومی و فضای میان تویزه‌ها با بافت ضربی پوشانده شود؛ پوشش ضربی که به تنهایی در برابر لرزش‌های پهلویی تاوش کمتری دارد در این روش از هر سو با تویزه‌ای رومی حمایت می‌شود که توانایی طاق را در برابر انواع تنش‌ها و لرزش‌ها به میزان زیادی بالا می‌برد. همچنین از آنجا که بافت ضربی بی‌نیاز به قالب داربست ساخته می‌شود که خود سرعت کار را بالا برده و در هر مکان دور و پرتی با کمترین امکانات از جمله قالب داربست اجرا شدنی است تویزه‌های رومی که می‌باید نقش تکیه‌گاه را داشته باشند این امکان را به بهترین شکلی برای اجرای طاق در همه جا فراهم می‌آورند، به این صورت که تویزه‌های رومی را روی تویزه‌های گچی فوری سوار کرده و می‌سازند سپس پوشش پر را اجرا می‌کنند، گو اینکه زدن پوشش پرروی همان قالب تویزه‌های گچی هم شدنی ست که در این صورت طاق فقط ضربی می‌شود. ب) روش دوم روش همکردی «هره» و «پر» به صورت هم‌آمیخته اندام‌وار است. یکی از پوشش‌ها به این روش «طاق با لب بند رومی» است. از این روش در «طاق آهنگ» به خوبی می‌توان بهره گرفت. شیوه کار بدین صورت است که طاق از نقطه آغاز هرچند رج در میان با نوارهایی از رومی به پهنای یک رج ساخته می‌شود که بین این نوارها با چند رج ضربی پر می‌شود. در این حالت، به سبب محصور شدن مداوم رج‌های <i>ضربی</i> میان نوارهای <i>رومی</i> از دوسو، احتمال ریزش خشت‌ها یا آجرها، چه هنگام اجرا یا در اثر «سرسفت شدگی» پس از ساخت، به کمترین میزان می‌رسد. برتری این روش در جلوگیری از به اصطلاح «پرپرشدن» طاق است. چه از آنجا که سازه‌ها گاه بسته به نوع مصالح و آب و هوایشان مدتی پس از ساخته شدن دچار به اصطلاح «سَرسفتی» می‌شوند که آن خود موجب لَق شدن و فروافتادن آجر یا خشت می‌شود، این شیوه به بهترین شکلی جلوی این آسیب تدریجی را خواهد گرفت.</li></ul> <p>گفتنی ست روش «هره-پر» به علت نمای ناهمسازگونه اش (<a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="کنتراست">کنتراست</a>) که جلوه زیبایی شناختی و هنری خوبی به سازه می‌دهد در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="آمود">آمود</a> نیز کاربرد فراوانی می‌تواند داشته باشد.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-6" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceB_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-فرهنگ_مهرازی_ایران،_رفیعی_سرشکی_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-فرهنگ_مهرازی_ایران،_رفیعی_سرشکی-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="چَفدشناسی_طاق"><span id=".DA.86.D9.8E.D9.81.D8.AF.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.D8.B7.D8.A7.D9.82"></span>چَفدشناسی طاق</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: چَفدشناسی طاق"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:DSC01992.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/7/74/DSC01992.JPG/500px-DSC01992.JPG" decoding="async" width="350" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/7/74/DSC01992.JPG/525px-DSC01992.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/7/74/DSC01992.JPG 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%DA%86%D9%81%D8%AF" class="mw-redirect" title="چفد">چفد</a> مازه‌دار کَفته با خیز بسیار کم در <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84_%D9%88%D8%B1%D8%B3%DA%A9" title="پل ورسک">پل ورسک</a></figcaption></figure> <p>طاق پیوند در هم تنیده‌ای با قوس یا در اصطلاح فنی <a href="/wiki/%DA%86%D9%81%D8%AF" class="mw-redirect" title="چفد">چَفد</a> دارد، بر این پایه، طاق از آنجا که همواره پوششی سَغ (خمیده) است همواره ناگزیر از نوعی چَفد است. در تاریخ معماری چفدهای گوناگونی برای تاوش در برابر انواع فشارها و بارها نوآوری شده و تکامل یافته‌است که پیرو خود دیسه‌های متنوعی از طاق و گنبد را پدیدآورده است. در واقع ساخته شدن یک طاق برآیند همکردی و هم‌آمیزی سه مؤلفه ساختار، بافتار، و چَفد است. برای نمونه طاق می‌تواند از نگاه ساختاری آهنگ باشد، از نگاه بافتاری رومی باشد و از نگاه چفدی پنج‌اوهِفت باشد. چفدها به‌طور کلی به دو دسته اصلی و یک دسته همکردی تقسیم می‌شوند که از هر یک از آن‌ها جداگانه انواع گوناگونی برمی‌کشد. در معماری ایرانی از دیرباز برای رسم هرکدام از این چفدها از دو ابزار <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="خاگار">خاگار</a> یا <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="پرگار">پرگار</a> بهره برده می‌شده‌است هرچند ابزار اصلی به دلیل ساختار بیضوی چفدها همواره خاگار میخ و نخ بوده‌است و اگر از پرگار بهره گرفته می‌شد بیشتر به خاطر آمودی بودن یا ناباربری سقف بوده که دقت بسیار نمی‌خواست وگرنه هرگونه بهره‌گیری از پرگار به دلیل ناشی‌گری رازیگر (بنا) بوده‌است:<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-7" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>چَفدهای مازه‌دار</dt></dl> <p>چفدهای مازه‌دار همواره یک‌نیمه بیضی اند که گاه ایستاده (<a href="/wiki/%D8%B4%D9%84%D8%AC%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="شلجمی">شلجمی</a>)، و گاه خوابیده (کَفته) رسم می‌شوند. شکل شلجمی، برای چفدهای باربر و شکل کفته برای چفدهای کمتر باربر یا ناباربر آمودی به کار می‌آید. این چفدها از این قرارند: </p> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%81%D8%AF_%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%88" title="چفد بستو">چَفد بَستو</a> یا تیز: این چَفد یک شلجمی (بیضی ایستاده) با فاصله کانونی بسیار زیاد است چنان‌که بیشترین <a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B2" title="خیز">خیز</a> را در میان چفدها دارا است. خیز نسبت <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2" class="mw-disambig" title="افراز">افراز</a> یا بلندای چفد به دهانه (فاصله دو دیوار) است. این نسبت در <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="پیمون">پیمون</a> نسبت فاصله کانونی یک بیضی ایستاده به دهانه در نظر گرفته می‌شود که در چفدهای بستو همواره <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>4</mn> <mn>3</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/597b22a31f7ffa49707e2f3d751db25b5a0e55f0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:1.658ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}" /></span> است. بدین معنا که فاصله دو دیوار دو سوی دهانه اگر ۳ باشد فاصله کانون‌های بیضی ۴ گرفته می‌شود که خیز بالایی به دست می‌دهد. این چفد به همین دلیل بیشترین توانایی باربری را داراست و از آن در دهانه‌های بسیار فراخ بهره گرفته می‌شود مانند آب انبارها و پوشش داخلی برخی گنبدها.</li> <li>چَفد هلوچین تُند یا بیز تند: این چفد نیز از رسم یک <a href="/wiki/%D8%B4%D9%84%D8%AC%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="شلجمی">شلجمی</a> (بیضی ایستاده) به دست می‌آید با این تفاوت که خیز کمتری نسبت به بستو دارد؛ این‌گونه که فاصله کانونی بیضی به دهانه <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>1</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0a4d6c445341abf5296843e2168c0cf46ebab377" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.171ex; width:1.658ex; height:3.509ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{1}}}" /></span> است که برابر می‌شود. با این حال همچنان چفد باربر نیرومندی به‌شمار می‌رود که از آنجا که نسبت به بستو ارتفاع کمتری به سازه می‌دهد و به اصطلاح آن را <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مردم‌واری">مردم‌وارتر</a> می‌کند، از دیرباز بیشترین کاربرد را تا چفد بستو داشته‌است. اوج رواج چفد مازه‌ای بیز تند در ایران به پیش از اسلام برمی‌گردد که نمونه برجسته آن چفد پرآوازه <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D8%B3%D8%B1%DB%8C" title="طاق کسری">طاق کسری</a> است.</li> <li>چَفد هلوچین کُند یا بیز کند: این چفد همچنان یک <a href="/wiki/%D8%B4%D9%84%D8%AC%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="شلجمی">شلجمی</a> است اما خیز آن کمترین در یک بیضی ایستاده‌است به‌طوری‌که بسیار به دایره می‌نماید. پیمون فاصله کانونی به دهانه در این چفد <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>2</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/edef8290613648790a8ac1a95c2fb7c3972aea2f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.171ex; width:1.658ex; height:3.509ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{2}}}" /></span> است که فاصله کانونی نصف دهانه به‌دست می‌دهد. این چفد نیز همچنان باربر شمرده می‌شود هرچند توانایی باربری دهانه‌های بسیار بزرگ را آنچنان که بستو و بیز تند دارند ندارد.</li> <li>چَفد کَفته: این چفد یک بیضی خُفته است که به همین دلیل خیز بسیار کم و پیرو آن توانایی باربری بسیار کمی را دارا می‌باشد. از آنجا که در این چفد نیروی رانشی بسیار بالاست از آن در اشکوب‌های پایینی که جرز دیوار ستبرتر و خواه ناخواه توانمندتر است بهره گرفته می‌شود. در این چفد برای پیمون کردن مقدار خمیدگی طاق نسبت تازه‌ای داده می‌شود و آن فاصله هریک از دیوارها تا کانون کنار خود از بیضی خوابیده‌است. این نسبت از نزدیکترین بیضی خوابیده به دایره که کمتر کفته‌است آغاز شده و تا کفته‌ترین ریختار آن ادامه می‌یابد. با این همه چند نسبت پرکاربرد در این چفد بیشتر دیده می‌شود؛ نسبت‌های <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{8}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>8</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{8}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/78ec678ab485e2409f2fd6bfa86c8e3a56f9e028" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:1.658ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{8}}}" /></span>، و <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{10}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>10</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{10}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ca1de894f8f238d18b9d57b742b8dcc52eadb493" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:2.48ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{10}}}" /></span>، و <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>16</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ebe711fcb24b922bc242c655d4f7d56b6ea2b950" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:2.48ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}" /></span>، و سرانجام <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{32}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>32</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{32}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/2ca764599b199e592ee38a1a35775149a7cdde26" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:2.48ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{32}}}" /></span>. طاق‌های شناخته شده‌ای که با این چفد ساخته می‌شوند طاق تاوه با نسبت <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>1</mn> <mn>16</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ebe711fcb24b922bc242c655d4f7d56b6ea2b950" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:2.48ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {1}{16}}}" /></span> و طاق پانیذ است با این تفاوت که در رسم چفد پانیذ از دایره به جای بیضی بهره گرفته می‌شود. اساساً چفد پانیذ همواره با پرگار و با رسم دایره‌هایی چند کشیده می‌شود. گو اینکه بنیاد رسم در معماری ایرانی بر بیضی است و در معماری غربی بر دایره. در معماری غربی به این چفد (پانیذ) قوس دسته زنبیلی نیز گفته می‌شود.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-8" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceC_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>چَفد چَمله: این چفد کارایی باربری نداشته و بیشتر در نعل درگاه‌ها از آن‌ها بهره گرفته می‌شود. این چفد بسیار نزدیک به نیم دایره است.</li> <li>چَفد جهازه یا پالانه: این چفد ناباربر است و از آنجا که خیز کمی داشته و به روش چپیله‌ای آجرچینی می‌شود بسیار باریک است. ازینرو معمولاً در دهانه‌های کوچک به عنوان محدوده‌ای انتقالی میان جرزها و سقف، اجرا می‌شود. این طاق در واقع به یک نعل‌درگاه آجری می‌ماند که از یک سو بار سقف را به جرزها منتقل نموده، و از سوی دیگر شرایط تکیه گاهی لازم را برای نشستن طاق مدور بر مجموعه راست گوشه زیرینش آماده می‌سازد، اجرای آن به این صورت است که نخست سازنده بر روی یک نعل‌درگاه چوبی، یا گاه نیز مستقیماً از میانه طول هرکدام از اضلاع چهار دیواری زیرین، اقدام به زدن طاق نمایی با چیدمان تیغه می‌نماید. پس از چند رج اولیه، چیدن این طاق به شکل «لاریز» ادامه یافته؛ با رسیدن به تراز موردنظر، اجرای طاق اصلی آغاز می‌گردد.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-9" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceC_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_Bastoo.jpg" class="mw-file-description" title="چفدِ بستو"><img alt="چفدِ بستو" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Rasm_e_chafd_e_Bastoo.jpg/96px-Rasm_e_chafd_e_Bastoo.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Rasm_e_chafd_e_Bastoo.jpg/144px-Rasm_e_chafd_e_Bastoo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Rasm_e_chafd_e_Bastoo.jpg/192px-Rasm_e_chafd_e_Bastoo.jpg 2x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفدِ بستو</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_Biiz_tond.jpg" class="mw-file-description" title="چفدِ بیزتُند"><img alt="چفدِ بیزتُند" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Rasm_e_chafd_e_Biiz_tond.jpg/96px-Rasm_e_chafd_e_Biiz_tond.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Rasm_e_chafd_e_Biiz_tond.jpg/144px-Rasm_e_chafd_e_Biiz_tond.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Rasm_e_chafd_e_Biiz_tond.jpg/192px-Rasm_e_chafd_e_Biiz_tond.jpg 2x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفدِ بیزتُند</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_Biiz_kond.jpg" class="mw-file-description" title="چفد بیزکُند"><img alt="چفد بیزکُند" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Rasm_e_chafd_e_Biiz_kond.jpg/96px-Rasm_e_chafd_e_Biiz_kond.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Rasm_e_chafd_e_Biiz_kond.jpg/144px-Rasm_e_chafd_e_Biiz_kond.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Rasm_e_chafd_e_Biiz_kond.jpg/192px-Rasm_e_chafd_e_Biiz_kond.jpg 2x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفد بیزکُند</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_kafte_Hasht_yek.jpg" class="mw-file-description" title="چفد کَفته هشت‌یک"><img alt="چفد کَفته هشت‌یک" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Rasm_e_chafd_e_kafte_Hasht_yek.jpg/96px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Hasht_yek.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Rasm_e_chafd_e_kafte_Hasht_yek.jpg/144px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Hasht_yek.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Rasm_e_chafd_e_kafte_Hasht_yek.jpg/192px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Hasht_yek.jpg 2x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفد کَفته هشت‌یک</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_kafte_Dah_yek.jpg" class="mw-file-description" title="چفد کَفته ده‌یک"><img alt="چفد کَفته ده‌یک" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Rasm_e_chafd_e_kafte_Dah_yek.jpg/120px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Dah_yek.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Rasm_e_chafd_e_kafte_Dah_yek.jpg/250px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Dah_yek.jpg 1.5x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفد کَفته ده‌یک</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_Taaveh.jpg" class="mw-file-description" title="چفد تاوه"><img alt="چفد تاوه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Rasm_e_chafd_e_Taaveh.jpg/96px-Rasm_e_chafd_e_Taaveh.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Rasm_e_chafd_e_Taaveh.jpg/144px-Rasm_e_chafd_e_Taaveh.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Rasm_e_chafd_e_Taaveh.jpg/192px-Rasm_e_chafd_e_Taaveh.jpg 2x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفد تاوه</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_kafte_Yek_si_o_dovom.jpg" class="mw-file-description" title="چفد کفته یک سی‌ودوم"><img alt="چفد کفته یک سی‌ودوم" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Rasm_e_chafd_e_kafte_Yek_si_o_dovom.jpg/96px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Yek_si_o_dovom.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Rasm_e_chafd_e_kafte_Yek_si_o_dovom.jpg/144px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Yek_si_o_dovom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Rasm_e_chafd_e_kafte_Yek_si_o_dovom.jpg/192px-Rasm_e_chafd_e_kafte_Yek_si_o_dovom.jpg 2x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفد کفته یک سی‌ودوم</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rasm_e_chafd_e_Paaniz.jpg" class="mw-file-description" title="چفد پانیذ با بکارگیری دایره به جای بیضی"><img alt="چفد پانیذ با بکارگیری دایره به جای بیضی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Rasm_e_chafd_e_Paaniz.jpg/96px-Rasm_e_chafd_e_Paaniz.jpg" decoding="async" width="96" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Rasm_e_chafd_e_Paaniz.jpg/144px-Rasm_e_chafd_e_Paaniz.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Rasm_e_chafd_e_Paaniz.jpg/192px-Rasm_e_chafd_e_Paaniz.jpg 2x" data-file-width="454" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> چفد پانیذ با بکارگیری دایره به جای بیضی</div> </li> </ul> <dl><dt>چَفدهای تیزه‌دار (جناغی)</dt></dl> <p>چفدهای تیزه‌دار را که از برهم آمدن تقاطع وار دو بیضی ایستاده (سهمی) یا خوابیده (بیضوی) به دست می‌آید می‌توان دیسه و ساختار کمال یافته طاق با چفد مازه‌دار دانست، چه افزوده شدن یک بیضی دیگر در رسم چفد، ره‌یافت تجربه دراز هنگام معماران و رازیگران بوده‌است که از پی آزمون‌های بسیار در طول تاریخ معماری و دریافت دیداری و شهودی از سازوکار طاق رفته رفته به این نکته مهم پی بردند که با بکار بردن دو بیضی هم‌گسل می‌توان به طاقهایی به همان توانایی باربری طاق‌های مازه‌دار همزمان با صرف مصالح کمتر دست یافت.<sup id="cite_ref-ReferenceA_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در تاریخ معماری ایران به‌طور ویژه رواج و رونق چفدهای تیزه‌دار که بسیار زودتر از چفدهای تیزه‌دار گوتیک در معماری کلیسایی اروپا روی داد برآیندی بود که از رهگذر نگاه دراز مدت و اهمیت به دو نکته بنیادین در معماری: اصل صرفه جویی یا پرهیز از بیهودگی و اصل <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مردم‌واری">مردم‌واری</a> به وقوع پیوست، چه ساخت طاق یا گنبد به روش تیزه‌ای جدای اینکه از بلندای بیش از اندازه بنا می‌کاهد و آن را هرچه مردم‌وارتر می‌سازد همچنین به این روش در میزان مصالح به کار رفته در ساخت سازه بسیار صرفه جویی می‌کند. چفدهای تیزه‌دار گو اینکه قدمتی دراز همپای چفدهای مازه‌دار دارند با این همه رواج آن‌ها در ایران درست در برهه‌ای روی داد که در پی تغییرات نوپدید دینی فرهنگی ساخت سازه‌های گنبدی و طاقی در شمار فراوان نیاز فراگیر زمانه شد، پیرو این نیاز پیش آمده که در تاریخ ایران با فرارسیدن اسلام و دگرگشت در نگرش معماری پرستشگاه‌ها به شکل گسترده‌ای پیدایش یافت بایسته بود که ساخت پرستشگاه‌ها و مکان‌های دینی با شالوده اجتماع گرای اسلام همخوانی یابد. بر این پایه معماری ساده و جمع وجور آتشکده‌ها که بیشتر بر نیایش فردی نظر داشت بن مایه ساخت مساجدی شد که می‌رفتند هرچه بزرگتر و پیچیده‌تر ساخته شوند تا ازین پس هرچه بهتر جنبه همگانی پرستش و نیایش را سامان دهند. ساخت مساجد در اندازه‌های بزرگ که به نسبت آتشکده‌ها در سطح گسترده‌تری از جغرافیا نیز ساخته می‌شد سازندگان را ناگزیر از به‌کارگیری میزان محدودتری از ساختمایه‌ها و مصالح کرد. می‌توان حدس زد که چفدهای تیزه‌دار که به بهترین شکلی به این نیاز روز پاسخ می‌گفتند دوره‌ای از شکوفایی را در این چرخشگاه آغاز کردند که از میانشان روش‌های شگرفی در دوره‌های پسین معماری ایرانی اسلامی برکشید. </p> <ul><li>چَفد چمانه بیان یا سه و چهار: در این چفد پیمون <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="افراز (معماری)">افراز</a> به دهانه <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="false" scriptlevel="0"> <mfrac> <mn>4</mn> <mn>3</mn> </mfrac> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/597b22a31f7ffa49707e2f3d751db25b5a0e55f0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:1.658ex; height:3.676ex;" alt="{\displaystyle {\tfrac {4}{3}}}" /></span> است، ازینرو این چفد خیز زیادی دارد و پیرو آن، طاق پیاده شده با این چفد از توانایی باربری خوبی برخوردار است. معمولاً برای رسم این چفد از رسم دو بیضی بهره گرفته می‌شود که با <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="خاگار">خاگار</a> میخ و ریسمان این کار انجام می‌شود. نمونه این چفد را بیشتر در <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="شیوه خراسانی">شیوه خراسانی</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="شیوه رازی">شیوه رازی</a> می‌توان مشاهده کرد. ایوان بزرگ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%DB%8C%D8%B2%D8%AF" title="مسجد جامع یزد">مسجد جامع یزد</a> از سازه‌های معروف ساخته شده با این چفد است که به شیوه تاق آهنگ بنا شده‌است.</li> <li>چَفد سَروک: این چَفد نیز همانند چفد چمانه به خاطر خیز بلند از توانایی ایستایی و تاوش فراوانی بهره‌مند است. در این چفد نیز افراز بیشتر از دهانه است و از آنجا که چفد پس از پاکار مقداری به بیرون می‌آماسد و دوباره به درون برمی‌گردد (به اصطلاح آوگون دار است) برای همین این چفد می‌تواند گاه رخ خوبی به طاق یا گنبد برخی سازه‌ها بدهد. گنبد آن به سر بر روی گردن می‌ماند که در برخی سازه‌های امامزاده‌ای جلوه خوبی از بنا به دست می‌دهد. همچنین این ویژگی آوگون داری این چفد را برای ساخت دهانه خروجی آب‌بندها که همزمان نیاز به پایداری فراوان هم دارد مناسب می‌سازد. نمونه کهن آن <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%B2%D9%86" title="سد درودزن">سد درودزن</a> است که به دوره هخامنشی برمی‌گردد.</li> <li>چَفد پنج‌اوهِفت: این چفد یکی از پرآوازه‌ترین و خوشنام‌ترین چفد هاست که در شیوه اصفهان کاربرد آن به اوج می‌رسد. معنای لغوی آن پنج=روزن و اوهفت=اوهفتن (انباشتن) است که به معنای «روزن‌انباشت» می‌شود.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> متأسفانه نام آن به خاطر همانندی به پنج و هفت مبنای اشتباهات رایج فراوانی شده‌است که به همین خاطر برخی معماران این چفد را با همین تلقی با تناسب ۵ و ۷ و به روش ۴ پرگاری رسم می‌کرده‌اند که ناپیمون بود و معمولاً می‌شکست. روش درست رسم این چفد با ترسیم دو بیضی به وسیلهٔ خاگار میخ و ریسمان است. چفد پنج‌اوهفت تنوع فراوانی دارد و معمولاً با خیزهای گوناگونی رسم و پیاده می‌شود که در سه دسته کلی می‌گنجد: تند، کند، کَفته. پنج‌اوهفت کفته همانند دیگر تاق‌های کفته به خاطر خیز کم توان باربری ندارد و ازینرو در دهانه تنگ یا طاقهایی که جنبه <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="آمود">آمودی</a> دارند مانند کمرپوش‌ها اجرا می‌شوند. کمرپوش‌های زیبای مسجد عبدالخالق یزد از این نمونه هستند</li> <li>چَفد جناغی سه بخشی: این چفد ناباربر است و اجرای آن جنبه آمودی دارد. از این چفد در خانقاه شیخ علاءالدوله بیابانکی می‌توان یافت. این چفد به صورت تند و کند پیاده می‌شود</li> <li>چَفد شاخ‌بُزی: این چفد نیز ناباربر و آمودی است و همانند سه بخشی به صورت تند و کند پیاده شده و به خاطر زیبایی اشان در آمود سازه‌ها نقش گسترده‌ای دارند و معماران و استادکاران گاه با خیزهای متنوعی آن‌ها را پیاده می‌کنند.</li> <li>چَفد اژیو: این چفد نیز کاملاً آمودی و ناباربر است و بیشتر در سبک غربی رواج دارد. کاربرد آن در معماری ایرانی محدود است.</li> <li>چَفد شبدری: این چفد اگرچه باربر است ولی همواره در گنبد از آن بهره برده می‌شود. این چفد به‌طور ویژه در پوسته خارجی گنبد کارایی دارد و انواع تند و کند دارد. یکی از علل کاربرد خاص آن در گنبدها و نه در تاق‌ها به خاطر شکل دایره‌گون آن است که اجرای آن را در تاق با بغرنجی همراه می‌کند؛ ولی از آنجا که در گنبد از ابزار ویژه‌ای که می‌تواند ۳۶۰ درجه گردش کند بهره برده می‌شود پیاده کردنش با آسودگی همراه است.</li> <li>چَفد پاتوپا: این چفد نیز همانند شبدری کارایی انحصاری در پوسته بیرونی گنبد دارد و از آنجا که توان باربری اش کمتر از شبدری است در دهانه‌های تنگ‌تر استفاده می‌شود. نمونه برجسته آن در <a href="/wiki/%D8%A8%D9%82%D8%B9%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B5%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="بقعه شیخ صفی الدین">بقعه شیخ صفی الدین</a> است. این چفد همسانی زیادی به شبدری دارد<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-10" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Chafde_Chamaaneh.jpg" class="mw-file-description" title="چَفد چَمانه"><img alt="چَفد چَمانه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Chafde_Chamaaneh.jpg/120px-Chafde_Chamaaneh.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Chafde_Chamaaneh.jpg/180px-Chafde_Chamaaneh.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Chafde_Chamaaneh.jpg/240px-Chafde_Chamaaneh.jpg 2x" data-file-width="851" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext">چَفد چَمانه</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Chafde_Sarook.jpg" class="mw-file-description" title="چَفد سروک"><img alt="چَفد سروک" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Chafde_Sarook.jpg/120px-Chafde_Sarook.jpg" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Chafde_Sarook.jpg/250px-Chafde_Sarook.jpg 1.5x" data-file-width="851" data-file-height="851" /></a></span></div> <div class="gallerytext">چَفد سروک</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%DA%86%D9%81%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA.jpg" class="mw-file-description" title="چَفد پَنج‌اوهِفت"><img alt="چَفد پَنج‌اوهِفت" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%DA%86%D9%81%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA.jpg/120px-%DA%86%D9%81%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%DA%86%D9%81%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA.jpg/180px-%DA%86%D9%81%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%DA%86%D9%81%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA.jpg/240px-%DA%86%D9%81%D8%AF_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D8%A7%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA.jpg 2x" data-file-width="851" data-file-height="567" /></a></span></div> <div class="gallerytext">چَفد پَنج‌اوهِفت</div> </li> </ul> <dl><dt>چَفدهای کلیل (آمیزه تیزه‌دار و مازه‌دار)</dt></dl> <p>شناخته شده‌ترین این نوع چفدها چَفد کلیل است که به شیوه‌های گوناگون در مناطق مختلف اجرا می‌شود. این چفد بیشتر کاربرد ناباربری داشته و ازینرو بیشترین کاربرد آن جنبه آمودی و تزیینی است. با این همه در سازه‌های گوناگونی به قصد باربری اجرا شده‌است که بیشترین آن را در <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="شیوه پارتی">شیوه پارتی</a> و به نام شناخته شده کلیل پارتی یا «Arch Persian» می‌بینیم. از بهترین نمونه‌های اجرا شده آن در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%B3%D8%A8" class="mw-redirect" title="آتشکده آذرگشسب">آتشکده آذرگشسب</a>، آتشکده چارطاقی رباط سفید، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%B1" class="mw-redirect" title="آتشکده نیاسر">آتشکده نیاسر</a> و آتشکده بازه هور خراسان هنوز پابرجااند. چفد کلیل به دو شیوه پرگاری و خاگاری (بیضی با میخ و ریسمان) رسم می‌شود. وانگهی اگر کارکرد باربری منظور باشد باید با رسم بیضی پیاده شود. </p> <ul><li>چَفد کَلیل آذری: این چفد به سبک تیزه‌ای آغاز شده و در محدوده نزدیک به ایوارگاه با بالا جَستن چفد به اندازه یک <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%DA%A9" title="کلوک">کلوک</a> تاق با شکلی مازه‌دار که کند یا کفته‌است به پایان می‌رسد. این چفد اگرچه نام خود را از آذربایجان گرفته‌است ولی در همه نقاط ایران اجرا می‌شود. از نمونه‌های آن می‌توان در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF" class="mw-disambig" title="مسجد کبود">مسجد کبود</a> تبریز و <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="منارجنبان">منارجنبان</a> اصفهان مشاهده کرد.</li> <li>چَفد کَلیل کُمِشی: این چفد برخلاف کلیل آذری کُلاله‌ای (رأس) تیزه‌دار پیدا می‌کند. این چنین که در محدوده نزدیک به شکرگاه یک کلوک به بالا می‌جهد و به شکل جناغی کامل با کلاله‌ای تیزه‌دار در می‌آید. نمونه نامدار آن در خانقاه شیخ علاءالدوله بیابانکی ساخته شده‌است.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اصطلاحات_مربوط_به_طاق_در_معماری_ایرانی"><span id=".D8.A7.D8.B5.D8.B7.D9.84.D8.A7.D8.AD.D8.A7.D8.AA_.D9.85.D8.B1.D8.A8.D9.88.D8.B7_.D8.A8.D9.87_.D8.B7.D8.A7.D9.82_.D8.AF.D8.B1_.D9.85.D8.B9.D9.85.D8.A7.D8.B1.DB.8C_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>اصطلاحات مربوط به طاق در معماری ایرانی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: اصطلاحات مربوط به طاق در معماری ایرانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85%D8%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85%D8%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg/220px-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85%D8%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg" decoding="async" width="220" height="57" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85%D8%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg/330px-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85%D8%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85%D8%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg/440px-%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85%D8%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C.jpg 2x" data-file-width="18431" data-file-height="4759" /></a><figcaption>تصویر <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%A7" class="mw-redirect" title="سراسرنما">سراسرنما</a> از طاق <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B1_%DA%AF%DA%86%DB%8C%D9%86" title="دیر گچین">کاروانسرای دیرگچین</a> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="معماری">معماری</a> چهار دوره <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">ساسانی</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C" title="دودمان صفوی">صفوی</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82" title="دودمان سلجوق">سلجوقی</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="دودمان قاجار">قاجار</a></figcaption></figure><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="افراز (معماری)">افراز</a></b> بلندای طاق یا گنبد از روی دیوار (پاکار) تا بلندترین نقطه</li> <li><b>پاراستی</b> بخش پایینی قوس که به صورت عمودی در امتداد دیوار بالا می‌رود</li> <li><b><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="پاکار">پاکار</a></b> محل اتصال طاق یا گنبد به دیوار باربر که رج آغازین چَفد باشد</li> <li><b>پشت بغل</b> بار وارده از سوی دیوار چفد می‌باشد که وظیفه تراز به کل سازه را داراست.</li> <li><b>تویزه</b> باریکه چفدی باربر در طاقهایی که به روش تویزه ساخته می‌شوند</li> <li><b>تبره</b> ستبرای طاق یا گنبد که از پایین‌ترین نقطه با بیشترین ستبرا آغاز و با بالاتر رفتن چَفد نازک‌تر گرفته می‌شود</li> <li><b>تیزه</b> بالاترین نقطه چفد در تاق یا گنبد هاییکه به سبک تیزه‌دار یا جناغی ساخته می‌شوند</li> <li><b><a href="/wiki/%DA%86%D9%81%D8%AF" class="mw-redirect" title="چفد">چَفد</a></b> خمیدگی و قوس طاق یا گنبد</li> <li><b>خیز</b> نسبت اندازه افراز به دهانه یک تویزه</li> <li><b>دهانه</b> فاصله میان دیوارها که با طاق یا گنبد پوشیده می‌شود</li> <li><b>کُلاله</b> بلندترین بخش هر طاق خواه تیزه‌دار یا مازه‌دار، کلاله نقش مهمی در پایداری طاق به ویژه طاق رومی دارد</li> <li><b>کیز</b> گودی روی دیوار برای شروع چَفد</li> <li><b>گاز</b> تکه‌های آجر یا سفال که فضای خالی بین درز مثلثی میان آجرها یا خشت‌های چیده شده را پر می‌کنند</li> <li><b>هورنو</b> روزنه‌ای که در بالاترین بخش طاق یا گنبد برای روشنایی و جابجایی هوا ایجاد می‌شود<sup id="cite_ref-فرهنگ_مهرازی_ایران،_رفیعی_سرشکی_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-فرهنگ_مهرازی_ایران،_رفیعی_سرشکی-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نگارخانه"><span id=".D9.86.DA.AF.D8.A7.D8.B1.D8.AE.D8.A7.D9.86.D9.87"></span>نگارخانه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: نگارخانه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Treledsb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Treledsb%C3%A5ge.png/120px-Treledsb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="120" height="64" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Treledsb%C3%A5ge.png/180px-Treledsb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Treledsb%C3%A5ge.png/240px-Treledsb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="342" data-file-height="183" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rundb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Rundb%C3%A5ge.png/120px-Rundb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Rundb%C3%A5ge.png/180px-Rundb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Rundb%C3%A5ge.png/240px-Rundb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Segmentb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Segmentb%C3%A5ge.png/120px-Segmentb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="108" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Segmentb%C3%A5ge.png/250px-Segmentb%C3%A5ge.png 1.5x" data-file-width="273" data-file-height="302" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Stigande_b%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Stigande_b%C3%A5ge.png/100px-Stigande_b%C3%A5ge.png" decoding="async" width="100" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Stigande_b%C3%A5ge.png/150px-Stigande_b%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Stigande_b%C3%A5ge.png/200px-Stigande_b%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="264" data-file-height="317" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Lansettb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Lansettb%C3%A5ge.png/71px-Lansettb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="71" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Lansettb%C3%A5ge.png/107px-Lansettb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Lansettb%C3%A5ge.png/142px-Lansettb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="204" data-file-height="344" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Spetsb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Spetsb%C3%A5ge.png/74px-Spetsb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="74" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Spetsb%C3%A5ge.png/112px-Spetsb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Spetsb%C3%A5ge.png/149px-Spetsb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="236" data-file-height="380" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Skulderb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Skulderb%C3%A5ge.png/120px-Skulderb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="120" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Skulderb%C3%A5ge.png/180px-Skulderb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Skulderb%C3%A5ge.png/240px-Skulderb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="471" data-file-height="309" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Trepassb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Trepassb%C3%A5ge.png/111px-Trepassb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="111" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Trepassb%C3%A5ge.png/166px-Trepassb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Trepassb%C3%A5ge.png/221px-Trepassb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="344" data-file-height="373" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:H%C3%A4stskob%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/H%C3%A4stskob%C3%A5ge.png/104px-H%C3%A4stskob%C3%A5ge.png" decoding="async" width="104" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/H%C3%A4stskob%C3%A5ge.png/156px-H%C3%A4stskob%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/H%C3%A4stskob%C3%A5ge.png/208px-H%C3%A4stskob%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="348" data-file-height="402" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Korgb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Korgb%C3%A5ge.png/120px-Korgb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="120" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Korgb%C3%A5ge.png/250px-Korgb%C3%A5ge.png 1.5x" data-file-width="273" data-file-height="262" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ellipsb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Ellipsb%C3%A5ge.png/120px-Ellipsb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="120" height="98" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Ellipsb%C3%A5ge.png/180px-Ellipsb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Ellipsb%C3%A5ge.png/240px-Ellipsb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="334" data-file-height="274" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Draperib%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Draperib%C3%A5ge.png/105px-Draperib%C3%A5ge.png" decoding="async" width="105" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Draperib%C3%A5ge.png/157px-Draperib%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Draperib%C3%A5ge.png/209px-Draperib%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="266" data-file-height="305" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:K%C3%B6lb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/K%C3%B6lb%C3%A5ge.png/107px-K%C3%B6lb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="107" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/K%C3%B6lb%C3%A5ge.png/161px-K%C3%B6lb%C3%A5ge.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/K%C3%B6lb%C3%A5ge.png/215px-K%C3%B6lb%C3%A5ge.png 2x" data-file-width="250" data-file-height="279" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Karnisb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Karnisb%C3%A5ge.png/120px-Karnisb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="86" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Karnisb%C3%A5ge.png/250px-Karnisb%C3%A5ge.png 1.5x" data-file-width="271" data-file-height="378" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tudorb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Tudorb%C3%A5ge.png/120px-Tudorb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="120" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Tudorb%C3%A5ge.png/250px-Tudorb%C3%A5ge.png 1.5x" data-file-width="382" data-file-height="322" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Parabelb%C3%A5ge.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Parabelb%C3%A5ge.png/120px-Parabelb%C3%A5ge.png" decoding="async" width="110" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Parabelb%C3%A5ge.png/250px-Parabelb%C3%A5ge.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="328" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40724476">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">لغت‌نامه دهخدا، طاق</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">فرهنگ عمید، طاق</span> </li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef2-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-0">۳٫۰۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-1">۳٫۰۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-2">۳٫۰۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-3">۳٫۰۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-4">۳٫۰۴</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-5">۳٫۰۵</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-6">۳٫۰۶</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-7">۳٫۰۷</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-8">۳٫۰۸</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-9">۳٫۰۹</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_3-10">۳٫۱۰</a></sup></span> <span class="reference-text">طاقها و چفدها، محمدکریم پیرنیا، تدوین زهره بزرگمهری، فصلنامه علمی فنی هنری وابسته به سازمان میراث فرهنگی جمهوری اسلامی ایران</span> </li> <li id="cite_note-en.wikipedia.org-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-en.wikipedia.org_4-0">۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-en.wikipedia.org_4-1">۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Arch">Arch</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۲۵ شهریور ۸۹.</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_5-0">۵٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_5-1">۵٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Encyclopaedia Britannica, Architecture</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">مقدمه‌ای بر نقش و کاربرد پیمون، محمدرضا بمانیان، فصلنامه هنر و معماری 1، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">مقدمه‌ای بر نقش و کاربرد پیمون، محمدرضا بمانیان</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceB_8-0">۸٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceB_8-1">۸٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">طاق و اَزَج، غیاث الدین جمشید کاشانی، نشر سروش</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">سبک‌شناسی <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="معماری ایرانی">معماری ایرانی</a>، محمدکریم بیرنیا</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">ترمینولوزی <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="معماری اسلامی">معماری اسلامی</a> / <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="جهاد دانشگاهی">جهاد دانشگاهی</a> تهران</span> </li> <li id="cite_note-فرهنگ_مهرازی_ایران،_رفیعی_سرشکی-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-فرهنگ_مهرازی_ایران،_رفیعی_سرشکی_11-0">۱۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-فرهنگ_مهرازی_ایران،_رفیعی_سرشکی_11-1">۱۱٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">فرهنگ مهرازی ایران، رفیعی سرشکی</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceC-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceC_12-0">۱۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceC_12-1">۱۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">شیوه‌های معماری ایران، غلامحسین معماریان</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">سبک‌شناسی معماری ایرانی، محمدکریم پیرنیا</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">چفدها و طاقها، محمدکریم پیرنیا</span> </li> </ol></div> <ul><li>ترمینولوژِی معماری اسلامی /جهاد دانشگاهی پردیس هنرهای زیبا</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744547">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744541">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Arches" class="extiw" title="commons:Category:Arches">طاق</a></span> موجود است.</div></div> </div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40744537">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="اتاق‌ها_و_فضاهای_خانه431" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799" /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82" title="الگو:اتاق"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:اتاق (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:اتاق"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="اتاق‌ها_و_فضاهای_خانه431" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82" title="اتاق">اتاق‌ها</a> و فضاهای <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="خانه">خانه</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اتاق‌های اشتراکی <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="خانه">خانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتاق بیلیارد (صفحه وجود ندارد)">اتاق بیلیارد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتاق پاداش (صفحه وجود ندارد)">اتاق پاداش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتاق مشترک (صفحه وجود ندارد)">اتاق مشترک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%86_(%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82)&action=edit&redlink=1" class="new" title="دن (اتاق) (صفحه وجود ندارد)">دنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D9%86%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="اتاق ناهارخوری">اتاق ناهارخوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ال (معماری) (صفحه وجود ندارد)">ال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتاق خانواده (صفحه وجود ندارد)">اتاق خانواده</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AA" title="گرت">گرت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتاق عالی (صفحه وجود ندارد)">اتاق عالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="جوشگاه">اتاق اجاق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="سینمای خانگی">سینمای خانگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Small_office/home_office&action=edit&redlink=1" class="new" title="Small office/home office (صفحه وجود ندارد)">Home office</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="آشپزخانه">آشپزخانه</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dirty_kitchen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dirty kitchen (صفحه وجود ندارد)">Dirty kitchen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kitchenette&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kitchenette (صفحه وجود ندارد)">Kitchenette</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%85%D9%86_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="نشیمن (معماری)">نشیمن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Man_cave&action=edit&redlink=1" class="new" title="Man cave (صفحه وجود ندارد)">Man cave</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتاق تفریح (صفحه وجود ندارد)">اتاق تفریح</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shrine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shrine (صفحه وجود ندارد)">Shrine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Study_(room)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Study (room) (صفحه وجود ندارد)">Study</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sunroom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sunroom (صفحه وجود ندارد)">Sunroom</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اتاق‌های <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C" title="حریم شخصی">خصوصی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85" title="حمام">حمام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8" title="اتاق خواب">اتاق خواب</a> / Guest room</li> <li><a href="/w/index.php?title=Boudoir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boudoir (صفحه وجود ندارد)">Boudoir</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cabinet_(room)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cabinet (room) (صفحه وجود ندارد)">Cabinet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85" title="حمام">حمام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nursery_(room)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nursery (room) (صفحه وجود ندارد)">Nursery</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AA_(%D9%87%D8%AA%D9%84)" title="سوئیت (هتل)">سوئیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Toilet_(room)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toilet (room) (صفحه وجود ندارد)">Toilet</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%AF" title="کمد">کمد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فضاها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85" title="آتریوم">آتریوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%86" title="بالکن">بالکن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Breezeway&action=edit&redlink=1" class="new" title="Breezeway (صفحه وجود ندارد)">Breezeway</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Catio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Catio (صفحه وجود ندارد)">Catio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conversation_pit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conversation pit (صفحه وجود ندارد)">Conversation pit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deck_(building)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deck (building) (صفحه وجود ندارد)">Deck</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="آسانسور">آسانسور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="سرسرا">سرسرا</a> / <a href="/w/index.php?title=Genkan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genkan (صفحه وجود ندارد)">Genkan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="سرسرا">سرسرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hall (صفحه وجود ندارد)">Hall</a>way</li> <li><a href="/w/index.php?title=Lanai_(architecture)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lanai (architecture) (صفحه وجود ندارد)">Lanai</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87" title="خرپشته">خرپشته</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Loggia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loggia (صفحه وجود ندارد)">Loggia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Overhang_(architecture)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Overhang (architecture) (صفحه وجود ندارد)">Overhang</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88" title="پاسیو">پاسیو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="ستاوند">ستاوند</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Screened_porch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Screened porch (صفحه وجود ندارد)">screened</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sleeping_porch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sleeping porch (صفحه وجود ندارد)">sleeping</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wheelchair_ramp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wheelchair ramp (صفحه وجود ندارد)">Ramp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Secret_passage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secret passage (صفحه وجود ندارد)">Secret passage</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پلکان">پلکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%A8" title="بهارخواب">بهارخواب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Veranda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Veranda (صفحه وجود ندارد)">Veranda</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="هشتی">هشتی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خدماتی و انبار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زیرشیروانی">زیرشیروانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%A8" title="سرداب">سرداب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82" title="اتاق">اتاق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Carport&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carport (صفحه وجود ندارد)">Carport</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cloakroom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cloakroom (صفحه وجود ندارد)">Cloakroom</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%AF" title="کمد">کمد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Electrical_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Electrical room (صفحه وجود ندارد)">Electrical room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Equipment_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Equipment room (صفحه وجود ندارد)">Equipment room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Furnace_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Furnace room (صفحه وجود ندارد)">Furnace room</a> / <a href="/w/index.php?title=Mechanical_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mechanical room (صفحه وجود ندارد)">Boiler room</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D9%85%D9%86%D8%B2%D9%84" class="mw-redirect" title="پارکینگ منزل">گاراژ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Janitorial_closet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Janitorial closet (صفحه وجود ندارد)">Janitorial closet</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Larder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Larder (صفحه وجود ندارد)">Larder</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رخت‌شوی‌خانه">رخت‌شوی‌خانه</a> / <a href="/w/index.php?title=Utility_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Utility room (صفحه وجود ندارد)">Utility room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mechanical_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mechanical room (صفحه وجود ندارد)">Mechanical room</a> / <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87_%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="طبقه مکانیکی">طبقه مکانیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="آبدارخانه">آبدارخانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Root_cellar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Root cellar (صفحه وجود ندارد)">Root cellar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Semi-basement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Semi-basement (صفحه وجود ندارد)">Semi-basement</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%AF" title="کمد">کمد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Storm_cellar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Storm cellar (صفحه وجود ندارد)">Storm cellar</a> / <a href="/w/index.php?title=Safe_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Safe room (صفحه وجود ندارد)">Safe room</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88" title="استودیو">استودیو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%A8" title="سرداب">سرداب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جالباسی">جالباسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wine_cellar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wine cellar (صفحه وجود ندارد)">Wine cellar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wiring_closet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wiring closet (صفحه وجود ندارد)">Wiring closet</a> / <a href="/w/index.php?title=Demarcation_point&action=edit&redlink=1" class="new" title="Demarcation point (صفحه وجود ندارد)">Demarcation point</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="کارگاه">کارگاه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فضاهای <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="خانه بزرگ">خانه بزرگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="هشتی">هشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%86_%D8%B1%D9%82%D8%B5" title="سالن رقص">سالن رقص</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="آبدارخانه">آبدارخانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Buttery_(room)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buttery (room) (صفحه وجود ندارد)">Buttery</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1_(%DA%AF%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="تالار آفتاب‌گیر (گلخانه)">تالار آفتاب‌گیر (گلخانه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%B7" title="حیاط">حیاط</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Drawing_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Drawing room (صفحه وجود ندارد)">Drawing room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fainting_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fainting room (صفحه وجود ندارد)">Fainting room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Great_chamber&action=edit&redlink=1" class="new" title="Great chamber (صفحه وجود ندارد)">Great chamber</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Great_hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Great hall (صفحه وجود ندارد)">Great hall</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Long_gallery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Long gallery (صفحه وجود ندارد)">Long gallery</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lumber_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lumber room (صفحه وجود ندارد)">Lumber room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Parlour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parlour (صفحه وجود ندارد)">Parlour</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Porte-coch%C3%A8re&action=edit&redlink=1" class="new" title="Porte-cochère (صفحه وجود ندارد)">Porte-cochère</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saucery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saucery (صفحه وجود ندارد)">Saucery</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%A7" title="سونا">سونا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scullery_(room)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scullery (room) (صفحه وجود ندارد)">Scullery</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Servants%27_hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Servants' hall (صفحه وجود ندارد)">Servants' hall</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Servants%27_quarters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Servants' quarters (صفحه وجود ندارد)">Servants' quarters</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Smoking_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Smoking room (صفحه وجود ندارد)">Smoking room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Solar_(room)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solar (room) (صفحه وجود ندارد)">Solar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Spicery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spicery (صفحه وجود ندارد)">Spicery</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=State_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="State room (صفحه وجود ندارد)">State room</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Still_room&action=edit&redlink=1" class="new" title="Still room (صفحه وجود ندارد)">Still room</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%B1" title="استخر">استخر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Undercroft&action=edit&redlink=1" class="new" title="Undercroft (صفحه وجود ندارد)">Undercroft</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مقالات مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ساختمان">ساختمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A7%D8%AB" title="اثاث">اثاث</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=House_plan&action=edit&redlink=1" class="new" title="House plan (صفحه وجود ندارد)">House plan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="سکونتگاه چند خانوادگی">سکونتگاه چند خانوادگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Secondary_suite&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secondary suite (صفحه وجود ندارد)">Secondary suite</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84" title="خانه مستقل">خانه مستقل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Studio_apartment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Studio apartment (صفحه وجود ندارد)">Studio apartment</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:عناصر معماری">عناصر معماری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B3_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="قوس (معماری)">قوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C)" title="طارمی (معماری)">طارمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D9%81" title="سقف">سقف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%B1" title="سایه‌گذر">سایه‌گذر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="ستون">ستون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%81%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B4" title="کف‌پوش">کف‌پوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87" title="دروازه">دروازه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="نورپردازی">نورپردازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Medallion_(architecture)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Medallion (architecture) (صفحه وجود ندارد)">Medallion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ornament_(art)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ornament (art) (صفحه وجود ندارد)">Ornament</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%82" title="رواق">رواق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%85" title="بام">بام</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">طاق</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:اتاق‌ها">رده: اتاق‌ها</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40744537" /></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q189771#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده1682" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q189771#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده1682" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q189771#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX525235">اسپانیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11971598g">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11971598g">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4197155-3">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007534280505171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85142428">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph206861&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐5cdb866c9‐xxfvf Cached time: 20250318091350 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.370 seconds Real time usage: 0.580 seconds Preprocessor visited node count: 1088/1000000 Post‐expand include size: 28254/2097152 bytes Template argument size: 783/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 8/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 47524/5000000 bytes Lua time usage: 0.131/10.000 seconds Lua memory usage: 2519107/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 299.167 1 -total 25.93% 77.575 1 الگو:عناصر_فضا_و_معماری 25.00% 74.795 1 الگو:Navbox 24.42% 73.049 1 الگو:ویکی‌انبار-رده 23.19% 69.374 1 الگو:پروژه_خواهر 22.23% 66.502 1 الگو:Side_box 14.32% 42.828 1 الگو:پانویس 11.81% 35.342 1 الگو:برای 9.39% 28.082 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای 5.33% 15.960 1 الگو:یادکرد_وپ --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:493915:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250318091350 and revision id 40650914. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=طاق&oldid=40650914">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=طاق&oldid=40650914</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="رده:پل‌های قوسی">پل‌های قوسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B7%D8%A7%D9%82_%D9%88_%D9%82%D9%88%D8%B3" title="رده:طاق و قوس">طاق و قوس</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رده:معماری اسلامی">معماری اسلامی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:معماری ایرانی">معماری ایرانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:مهندسی عمران">مهندسی عمران</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C_%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است">پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNE" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۲ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۳:۲۴ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%D9%82&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">طاق</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>۶۱ زبان</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>افزودن مبحث</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-65585cc8dc-cmt4k","wgBackendResponseTime":130,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.370","walltime":"0.580","ppvisitednodes":{"value":1088,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":28254,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":783,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":47524,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 299.167 1 -total"," 25.93% 77.575 1 الگو:عناصر_فضا_و_معماری"," 25.00% 74.795 1 الگو:Navbox"," 24.42% 73.049 1 الگو:ویکی‌انبار-رده"," 23.19% 69.374 1 الگو:پروژه_خواهر"," 22.23% 66.502 1 الگو:Side_box"," 14.32% 42.828 1 الگو:پانویس"," 11.81% 35.342 1 الگو:برای"," 9.39% 28.082 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای"," 5.33% 15.960 1 الگو:یادکرد_وپ"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.131","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2519107,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-5cdb866c9-xxfvf","timestamp":"20250318091350","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0637\u0627\u0642","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B7%D8%A7%D9%82","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q189771","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q189771","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-09-15T21:20:41Z","dateModified":"2024-11-22T13:24:51Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/32\/%D8%B7%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%BE%D9%88._%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84.jpg"}</script> </body> </html>