CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"/> <title>Italië - Wikikids</title> <script>document.documentElement.className="client-js";RLCONF={"wgBreakFrames":!1,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"1cc00d191a906ac13ba17602","wgCSPNonce":!1,"wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":!1,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Italië","wgTitle":"Italië","wgCurRevisionId":911966,"wgRevisionId":911966,"wgArticleId":2014,"wgIsArticle":!0,"wgIsRedirect":!1,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Lidstaat van de Europese Unie","Landen van Europa"],"wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Italië","wgRelevantArticleId":2014,"wgIsProbablyEditable":!1,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":!1,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":!1};RLSTATE={"site.styles":"ready","noscript":"ready","user.styles":"ready","user":"ready","user.options":"loading","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","mediawiki.toc.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.startup","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.gadget.EditCount2","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.implement("user.options@1hzgi",function($,jQuery,require,module){/*@nomin*/mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});mw.user.options.set({"variant":"nl"}); });});</script> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cmediawiki.toc.styles%7Cskins.vector.styles.legacy&only=styles&skin=vector"/> <script async="" src="/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""/> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"/> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.35.13"/> <link rel="shortcut icon" href="/favicon.ico"/> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/opensearch_desc.php" title="Wikikids (nl)"/> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="https://wikikids.nl/api.php?action=rsd"/> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikikids Atom-feed" href="/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"/>  </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Italië rootpage-Italië skin-vector action-view skin-vector-legacy"> <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice" class="mw-body-content"><div id="localNotice" lang="nl" dir="ltr"><p><span class="plainlinks"><b><a href="/Speciaal:GebruikerAanmaken" title="Speciaal:GebruikerAanmaken">Verbeter WikiKids vandaag nog!</a></b></span> </p></div></div> <div class="mw-indicators mw-body-content"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading" lang="nl">Italië</h1> <div id="bodyContent" class="mw-body-content"> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikikids</div> <div id="contentSub"></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naar navigatie springen</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Naar zoeken springen</a> <div id="mw-content-text" lang="nl" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div class="mw-parser-output"><table align="center" class="toccolours"> <tbody><tr align="center"> <td><a href="/Bestand:Flag_of_Italy_(1946%E2%80%932003).png" class="image"><img alt="Flag of Italy (1946–2003).png" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png/40px-Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png" decoding="async" width="40" height="27" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png/60px-Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png/80px-Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png 2x" /></a> </td> <td>Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! <a href="/Portaal:Itali%C3%AB" title="Portaal:Italië"><b>Klik hier</b></a> om het portaal te bekijken! <br /> </td></tr></tbody></table> <table width="300" align="right" rules="all" cellpadding="2" style="border: 0px solid #999; background-color: #CEDAF2; margin-left: 15px;"> <tbody><tr> <th bgcolor="#6295DA" colspan="2"><big>Italiaanse Republiek<br /><i>Repubblica Italiana</i></big> <p><a href="/Bestand:Flag_of_Italy.svg" class="image"><img alt="Flag of Italy.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/langnl-150px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="150" height="100" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/langnl-225px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/langnl-300px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" /></a><a href="/Bestand:Emblem_of_Italy.svg" class="image"><img alt="Emblem of Italy.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Emblem_of_Italy.svg/langnl-120px-Emblem_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="100" height="114" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Emblem_of_Italy.svg/langnl-250px-Emblem_of_Italy.svg.png 1.5x" /></a> <a href="/Bestand:EU-Italy.svg" class="image"><img alt="EU-Italy.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/EU-Italy.svg/langnl-300px-EU-Italy.svg.png" decoding="async" width="300" height="252" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/EU-Italy.svg/langnl-450px-EU-Italy.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/EU-Italy.svg/langnl-600px-EU-Italy.svg.png 2x" /></a> </p> </th></tr> <tr> <td>Hoofdstad </td> <td><a href="/Rome" title="Rome">Rome</a> </td></tr> <tr> <td>Aantal inwoners </td> <td>59.045.521 <small>(2021)</small> </td></tr> <tr> <td>Oppervlakte </td> <td>301.339 <a href="/Km%C2%B2" class="mw-redirect" title="Km²">km²</a> </td></tr> <tr> <td>Regeringsvorm </td> <td>Parlementaire <a href="/Republiek" title="Republiek">republiek</a> </td></tr> <tr> <td>President </td> <td><a href="/Sergio_Mattarella" title="Sergio Mattarella">Sergio Mattarella</a> <small>(sinds 2015)</small> </td></tr> <tr> <td>Premier </td> <td><a href="/Giorgia_Meloni" title="Giorgia Meloni">Giorgia Meloni</a> <small>(sinds 2022)</small> </td></tr> <tr> <td>Godsdienst </td> <td><a href="/Christendom" title="Christendom">Christendom</a> (84,4%) <br /> Geen religie (11,6%) <br /> <a href="/Islam" title="Islam">Islam</a> (1,0%) <br /> Overig (3%) </td></tr> <tr> <td>Taal </td> <td><a href="/Italiaans" title="Italiaans">Italiaans</a> (italiano) </td></tr> <tr> <td>Munteenheid </td> <td><a href="/Euro" title="Euro">Euro</a> </td></tr> <tr> <td>Volkslied </td> <td><a href="/Il_Canto_degli_Italiani" title="Il Canto degli Italiani">Il Canto degli Italiani</a> </td></tr> <tr> <td>Nationale feestdag </td> <td>Dag van de Republiek (2 juni) </td></tr> <tr> <td>Landcode </td> <td>ITA </td></tr> <tr> <th bgcolor="#6295DA" colspan="2">Portaal <a href="/Bestand:Portal.svg" class="image"><img alt="Portal.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-30px-Portal.svg.png" decoding="async" width="30" height="27" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-45px-Portal.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-60px-Portal.svg.png 2x" /></a> <a href="/Portaal:Itali%C3%AB" title="Portaal:Italië">Italië</a> </th></tr></tbody></table> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Itali%C3%AB_map.gif" class="image"><img alt="" src="/images/thumb/9/9a/Itali%C3%AB_map.gif/300px-Itali%C3%AB_map.gif" decoding="async" width="300" height="322" class="thumbimage" srcset="/images/9/9a/Itali%C3%AB_map.gif 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Itali%C3%AB_map.gif" class="internal" title="Groter"></a></div>Een kaart van Italië</div></div></div> <p><b>Italië</b> is een land in het zuiden van <a href="/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a>. Italië grenst in het noordwesten aan <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a>, in het noorden aan <a href="/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a> en <a href="/Oostenrijk" title="Oostenrijk">Oostenrijk</a> en in het noordoosten aan <a href="/Sloveni%C3%AB" title="Slovenië">Slovenië</a>. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="nl" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Inhoud</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Inleiding"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Inleiding</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Geschiedenis"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Geschiedenis</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Voor_de_Romeinen"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Voor de Romeinen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Het_Romeinse_Rijk"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Het Romeinse Rijk</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#De_middeleeuwen"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">De middeleeuwen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#De_Renaissance"><span class="tocnumber">2.4</span> <span class="toctext">De Renaissance</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Verschillende_landen"><span class="tocnumber">2.5</span> <span class="toctext">Verschillende landen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#De_Italiaanse_Eenwording"><span class="tocnumber">2.6</span> <span class="toctext">De Italiaanse Eenwording</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Imperialisme_.26_de_Eerste_Wereldoorlog"><span class="tocnumber">2.7</span> <span class="toctext">Imperialisme & de Eerste Wereldoorlog</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Mussolini_en_de_Tweede_Wereldoorlog"><span class="tocnumber">2.8</span> <span class="toctext">Mussolini en de Tweede Wereldoorlog</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Het_moderne_Itali.C3.AB"><span class="tocnumber">2.9</span> <span class="toctext">Het moderne Italië</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="#Geografie"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Geografie</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#Landschap"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Landschap</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="#Natuur"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Natuur</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Grote_steden"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Grote steden</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Klimaat"><span class="tocnumber">3.4</span> <span class="toctext">Klimaat</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-17"><a href="#Bevolking"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Bevolking</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-18"><a href="#Algemeen"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Algemeen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#Taal"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Taal</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="#Godsdienst"><span class="tocnumber">4.3</span> <span class="toctext">Godsdienst</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Onderwijs"><span class="tocnumber">4.4</span> <span class="toctext">Onderwijs</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="#Kunst_en_cultuur"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Kunst en cultuur</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="#Feestdagen"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">Feestdagen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-24"><a href="#Muziek"><span class="tocnumber">5.2</span> <span class="toctext">Muziek</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-25"><a href="#Literatuur"><span class="tocnumber">5.3</span> <span class="toctext">Literatuur</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="#Film"><span class="tocnumber">5.4</span> <span class="toctext">Film</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-27"><a href="#Eten_en_drinken"><span class="tocnumber">5.5</span> <span class="toctext">Eten en drinken</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-28"><a href="#Werelderfgoed"><span class="tocnumber">5.6</span> <span class="toctext">Werelderfgoed</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-29"><a href="#Sport"><span class="tocnumber">5.7</span> <span class="toctext">Sport</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-30"><a href="#Politiek"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Politiek</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-31"><a href="#Staatsinrichting"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">Staatsinrichting</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-32"><a href="#Regio.27s_van_Itali.C3.AB"><span class="tocnumber">6.2</span> <span class="toctext">Regio's van Italië</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-33"><a href="#Buitenlandse_politiek"><span class="tocnumber">6.3</span> <span class="toctext">Buitenlandse politiek</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-34"><a href="#Economie"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Economie</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-35"><a href="#Algemeen_2"><span class="tocnumber">7.1</span> <span class="toctext">Algemeen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-36"><a href="#Problemen_met_economie"><span class="tocnumber">7.2</span> <span class="toctext">Problemen met economie</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-37"><a href="#Fotogalerij"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Fotogalerij</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-38"><a href="#Volkslied"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Volkslied</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-39"><a href="#Externe_links"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Externe links</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-40"><a href="#Links"><span class="tocnumber">10.1</span> <span class="toctext">Links</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-41"><a href="#Bronnen"><span class="tocnumber">10.2</span> <span class="toctext">Bronnen</span></a></li> </ul> </li> </ul> </div> <h2><span class="mw-headline" id="Inleiding">Inleiding</span></h2> <p>In Italië liggen ook twee kleine landjes; namelijk <a href="/San_Marino" title="San Marino">San Marino</a> en <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a>. Het land ligt op een <a href="/Schiereiland" title="Schiereiland">schiereiland</a> en wordt omringt door het water van de <a href="/Middellandse_Zee" title="Middellandse Zee">Middellandse Zee</a>. Dit schiereiland heeft de vorm van een laars, waardoor het ook wel de <a href="/Laars_van_Itali%C3%AB" class="mw-redirect" title="Laars van Italië">laars van Italië</a> genoemd wordt. Italië is hierdoor erg makkelijk te herkennen op de kaart. In Italië wonen 58,9 miljoen mensen en de hoofdstad is <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a>. Het land is onderdeel van de <a href="/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> en betaalt met de <a href="/Euro" title="Euro">euro</a>. </p><p>Het land heeft een lange geschiedenis, die teruggaat tot in de oudheid. Vanuit de hoofdstad Rome is toen het <a href="/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinse Rijk</a> ontstaan dat op het hoogtepunt het hele gebied rond de Middellandse Zee in beslag nam. Nog altijd zijn veel overblijfselen uit deze tijd in Italië te vinden. Tijdens de middeleeuwen was het noorden van Italië een van de rijkste regio's van Europa, mede door handelssteden als <a href="/Veneti%C3%AB" title="Venetië">Venetië</a>. Aan het einde van de middeleeuwen is de <a href="/Renaissance_(periode)" title="Renaissance (periode)">Renaissance</a> in Italië ontstaan, die zich later over heel Europe verspreidde. Italië bestond tot 1861 uit allerlei landjes, die min of meer dezelfde taal, geschiedenis en cultuur hadden. Met de <a href="/Risorgimento" title="Risorgimento">risorgimento</a> werden al deze landjes verenigd tot één land; het koninkrijk Italië. Tijdens de <a href="/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> vocht Italië aan de kant van de <a href="/Centralen" title="Centralen">Centralen</a>, maar stapte later over naar de Geallieerden. Na de oorlog kwam <a href="/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a> aan de macht. Hij maakte van Italië een <a href="/Fascisme" title="Fascisme">fascistische</a> staat en werd bondgenoten met <a href="/Nazi-Duitsland" title="Nazi-Duitsland">Nazi-Duitsland</a>. Tijdens de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> vocht het land aan de kant van de <a href="/Asmogendheden" title="Asmogendheden">Asmogendheden</a>, maar stapte later over naar de Geallieerden. Na de oorlog schafte Italië de monarchie af. Sinds 1946 is Italië een republiek. </p><p>Italië heeft een rijke cultuur met schrijvers als <a href="/Dante_Alighieri" title="Dante Alighieri">Dante Alighieri</a> en componisten als <a href="/Antonio_Vivaldi" title="Antonio Vivaldi">Antonio Vivaldi</a>. Het land staat bekend om zijn mode, <a href="/Opera_(muziek)" title="Opera (muziek)">opera</a>, Romeinse ruïnes (zoals het <a href="/Colosseum" title="Colosseum">Colosseum</a>) en de <a href="/Toren_van_Pisa" title="Toren van Pisa">Toren van Pisa</a>. Ook zijn Italiaanse gerechten, zoals <a href="/Pizza" title="Pizza">pizza</a>, <a href="/Pasta_(deegwaar)" title="Pasta (deegwaar)">pasta</a> en Italiaanse koffie, wereldberoemd. Daarnaast is het land een geliefde vakantiebestemming, vanwege zijn stranden, steden, natuur en meren. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Geschiedenis">Geschiedenis</span></h2> <table style="width:175px;float:right;text-align:center;border:1px solid red;"> <tbody><tr> <th style="background-color:lightgreen;"><b>Geschiedenis van Italië</b> </th></tr> <tr> <td><a href="/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinse Rijk</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Rijk_van_Odoaker" title="Rijk van Odoaker">Rijk van Odoaker</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Ostrogotische_Rijk" title="Ostrogotische Rijk">Ostrogotische Rijk</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/index.php?title=Longobardische_Rijk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Longobardische Rijk (de pagina bestaat niet)">Longobardische Rijk</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/index.php?title=Koninkrijk_Itali%C3%AB_(774-962)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koninkrijk Italië (774-962) (de pagina bestaat niet)">Koninkrijk Italië (774-962)</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Koninkrijk_Itali%C3%AB_(1805-1814)" title="Koninkrijk Italië (1805-1814)">Koninkrijk Italië (1805-1814)</a> </td></tr> <tr> <td><i><a href="/Risorgimento" title="Risorgimento">Risorgimento</a></i> </td></tr> <tr> <td><a href="/Koninkrijk_Itali%C3%AB_(1861-1946)" title="Koninkrijk Italië (1861-1946)">Koninkrijk Italië (1861-1946)</a> </td></tr> <tr> <td><i><a href="/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste</a> en <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a></i> </td></tr> <tr> <td><a class="mw-selflink selflink">De Italiaanse Republiek</a> </td></tr> <tr> <th style="background-color:lightgreen;">Portaal : <a href="/Portaal:Itali%C3%AB" title="Portaal:Italië">Italië</a> </th></tr></tbody></table> <h3><span class="mw-headline" id="Voor_de_Romeinen">Voor de Romeinen</span></h3> <p>Voor de Romeinen leefden er in Italië verschillende volkeren met elk een eigen cultuur. De oudste gevonden resten komen uit 6000 v.Chr. en zijn gevonden op <a href="/Sardini%C3%AB" title="Sardinië">Sardinië</a>. Later kwamen er grotere volkeren in Italië wonen. Tussen de <a href="/Tiber" title="Tiber">Tiber</a> en de <a href="/index.php?title=Arno_(rivier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arno (rivier) (de pagina bestaat niet)">Arno</a> gingen de <a href="/Etrusken" title="Etrusken">Etrusken</a> wonen. Tussen de 7e en 5e eeuw voor Christus had deze bevolkingsgroep hun hoogtepunt. Net als de Romeinen hadden de Etrusken een hoogontwikkelde cultuur. </p><p>Vanaf 800 v.Chr. werd het zuiden van Italië gekoloniseerd door de Grieken. Je moet weten dat de Grieken eerder waren dan de Romeinen. Ze hadden vele koloniën rond de Middellandse Zee. Ze vestigden zich langs de kust. In de binnenland leefden de oorspronkelijke bewoners. Steden als <a href="/Napels_(stad)" title="Napels (stad)">Napels</a> kregen later een grote invloed op de cultuur van de Romeinen. Veel oorspronkelijke bewoners zagen de Grieken als bedreiging. De Griekse koloniën in Italië werden samen <a href="/index.php?title=Magna_Graecia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magna Graecia (de pagina bestaat niet)">Magna Graecia</a> genoemd. </p><p>Tussen de Grieken en de Etrusken in woonde in het midden van Italië een ander volk, de Romeinen. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Het_Romeinse_Rijk">Het Romeinse Rijk</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Europa60AD.jpeg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Europa60AD.jpeg/330px-Europa60AD.jpeg" decoding="async" width="300" height="188" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Europa60AD.jpeg/500px-Europa60AD.jpeg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Europa60AD.jpeg/600px-Europa60AD.jpeg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Europa60AD.jpeg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het <a href="/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinse Rijk</a> op zijn grootst</div></div></div> <p>De Romeinen leefden in de stad <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a>. In het begin heersten ze alleen over deze stad en het gebied eromheen. Eerste veroverde de Romeinen de omliggende steden, daarna versloegen ze de Grieken in het zuiden en de Etrusken in het noorden. Italië was nu volledig in handen van de Romeinen, maar het Romeinse Rijk bleef groeien. Eerst was er oorlog met de stad <a href="/Carthago" title="Carthago">Carthago</a>. Nadat deze stad verslagen was, veroverden de Romeinen de koloniën van de Grieken en de Carthagers rond de Middellandse Zee. </p><p>Het Romeinse Rijk was eerst een koninkrijk, maar werd gedurende een paar eeuwen een republiek. De republiek bestond uit meerder senatoren die een twee consuls kozen voor een halfjaar. In noodsituaties kon een dictator worden benoemd die dan orde op zaken moest stellen. Er was in het Romeinse Rijk op een gegeven moment echter veel onrust. De generaal <a href="/Julius_Caesar" title="Julius Caesar">Julius Caesar</a> werd uiteindelijk tot dictator gekozen. Aangezien het volgens hem een noodsituatie was, trok hij de macht naar zich toe en zorgde ervoor dat hij dictator bleef voor langere tijd. Hij wilde de monarchie herstellen, maar veel senatoren zaten hier niet op te wachten. In 44 v.Chr. zou Julius Caesar worden vermoord door de senatoren. Zijn adoptiezoon <a href="/Augustus_(keizer)" title="Augustus (keizer)">Augustus</a> nam hierna het roer over, aangezien er weer onrust was in het Romeinse Rijk. Hij veroordeelde de senatoren en maakte van het Romeinse Rijk weer een monarchie, maar dan geen koninkrijk, maar een keizerrijk. Augustus was de eerste keizer van het Romeinse Rijk en onder hem was er een tijd van rust en vrede in het Romeinse Rijk (de <a href="/Pax_Romana" title="Pax Romana">Pax Romana</a>). Na een paar "gekke" keizers, zoals <a href="/Nero" title="Nero">Nero</a>, werd besloten dat de keizer iemand kon adopteren als zoon en dat die dan keizer zou worden. Vaak was dit een generaal. Onder keizer <a href="/index.php?title=Trajanus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trajanus (de pagina bestaat niet)">Trajanus</a> bereikte het Romeinse Rijk zijn hoogtepunt. Hierna waren er geen nieuwe veroveringen of goede keizers meer. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Colosseum-2003-07-09.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Colosseum-2003-07-09.jpg/330px-Colosseum-2003-07-09.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Colosseum-2003-07-09.jpg/500px-Colosseum-2003-07-09.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Colosseum-2003-07-09.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Colosseum-2003-07-09.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het <a href="/Colosseum" title="Colosseum">Colosseum</a> een overblijfsel uit de Romeinse tijd.</div></div></div> <p>De reden waarom het Romeinse Rijk veroverd kon worden was te danken aan de goede militaire kwaliteiten. In het Romeinse Rijk stond het leger hoog in het aanzien en was tactiek erg belangrijk. Julius Caesar zou hebben gezegd: "Vedi, Vidi, Vici" (<i>Ik kwam, ik zag, ik overwon</i>) en dat bewees de kwaliteit van de Romeinen ook. Daarnaast waren de Romeinen tolerant. Veel veroverde volkeren konden ook Romeins staatsburger worden. Daarnaast mochten de veroverde volkeren hun eigen godsdienst uitoefenen, mits ze die van de Romeinen en de keizer aanbaden. Christenen weigerden dit, aangezien in de Bijbel stond dat dit niet mocht. Aanvankelijk werden zij vermoord, maar uiteindelijk zou het Romeinse Rijk christelijk worden. Ook hielpen de Romeinen de nieuwe volkeren. Zo maakten ze wegen en nieuwe steden. De cultuur van veroverde volkeren werd langzaam Romeins gemaakt, dit noemen wen <a href="/index.php?title=Romanisering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romanisering (de pagina bestaat niet)">romanisering</a>. De Romeinse cultuur was overigens geïnspireerd op die van de Grieken. De Romeinen vonden de Griekse cultuur zo mooi dat ze deze overnamen en uitbreidden. Dit zie je vooral aan de goden, die andere namen kregen, en de gebouwen, het gebruik van zuilen. </p><p>Het Romeinse Rijk was inmiddels zo groot geworden dat het niet goed te verdedigen en te besturen was. De oplossing was simpel: Het rijk werd in tweeën verdeeld; het Oost- en West-Romeinse Rijk. Na een tijdje verliet keizer <a href="/Constantijn_de_Grote" title="Constantijn de Grote">Constantijn de Grote</a> de hoofdstad Rome en ging in <a href="/Constantinopel" class="mw-redirect" title="Constantinopel">Constantinopel</a> (het huidige Istanboel) wonen. Het West-Romeinse Rijk raakte in verval. Ondertussen was er een ander probleem; de <a href="/Hunnen" title="Hunnen">Hunnen</a> breidden hun macht uit naar Europa. Zij verdrongen andere volkeren, die weer door het de grenzen van het West-Romeinse Rijk wisten te breken. Deze volkeren veroverde dit rijk en het West-Romeinse Rijk zou vallen. Deze gebeurtenis heet de <a href="/Grote_Volksverhuizing" title="Grote Volksverhuizing">Grote Volksverhuizing</a>. </p><p>Het Oost-Romeinse Rijk bleef nog een aantal eeuwen voortbestaan onder de naam; het <a href="/Byzantijnse_Rijk" title="Byzantijnse Rijk">Byzantijnse Rijk</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="De_middeleeuwen">De middeleeuwen</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Italy_Lothar_II.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Italy_Lothar_II.svg/langnl-300px-Italy_Lothar_II.svg.png" decoding="async" width="300" height="301" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Italy_Lothar_II.svg/langnl-450px-Italy_Lothar_II.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Italy_Lothar_II.svg/langnl-600px-Italy_Lothar_II.svg.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Italy_Lothar_II.svg" class="internal" title="Groter"></a></div>Italië tijdens de Middeleeuwen</div></div></div> <p>Na de val van het West-Romeinse Rijk werd Italië onderdeel van verschillende landen. Het was onderdeel van het <a href="/Rijk_van_Odoaker" title="Rijk van Odoaker">Rijk van Odoaker</a>, het <a href="/Ostrogotische_Rijk" title="Ostrogotische Rijk">Ostrogotische Rijk</a> en het <a href="/index.php?title=Longobardische_Rijk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Longobardische Rijk (de pagina bestaat niet)">Longobardische Rijk</a>. In grote lijnen volgden deze rijken elkaar op, maar in Italië bleef een belangrijk persoon wonen; de <a href="/Paus" title="Paus">paus</a>. Hij woonde nog altijd in Rome. Hoewel de Romeinen weg waren, waren de overheerste Europese gebieden nog grotendeels christelijk. Sterker nog, het christendom breide zich uit. De Oost-Romeinse keizer deed echter pogingen zijn West-Romeinse Rijk weg terug te veroveren. In Zuid-Italië won de keizer terrein, maar de Longobarden voelden zich bedreigd hierdoor en sloegen terug. De paus greep in en vroeg hulp van een bijzonder vorst, <a href="/Pepijn_de_Korte" title="Pepijn de Korte">Pepijn de Korte</a>. Vanwege zijn hulp bekroonde de paus Pepijn tot koning van het <a href="/Frankische_Rijk" title="Frankische Rijk">Frankische Rijk</a>. Pepijn veroverde allerlei gebieden en gaf een paar aan de paus. Dit zo uiteindelijk ertoe leiden dat de paus een eigen lang kreeg; de <a href="/Kerkelijke_Staat" title="Kerkelijke Staat">Kerkelijke Staat</a>. De veroverde gebieden in het noorden van Italië vormden samen het <a href="/index.php?title=Koninkrijk_Itali%C3%AB_(774-962)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koninkrijk Italië (774-962) (de pagina bestaat niet)">Koninkrijk Italië</a>. </p><p>In het Frankische Rijk zelf ging het echter niet heel erg goed, er waren wat ruzies in de keizerlijke familie. Het rijk viel uiteindelijk uiteen en dat zorgde voor onrust in het Koninkrijk Italië. Nu was dit niet langer onderdeel van het Frankische Rijk, maar een zelfstandig koninkrijk. Toen in 960 de koning van het Koninkrijk Italië het noorden van de Kerkelijke Staat bezette, riep de paus de hulp van de koning van Duitsland. Uit dank voor de hulp kroonde de paus de koning tot keizer en het Koninkrijk Italië en de Kerkelijke Staat werden onderdeel van het <a href="/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Heilige Roomse Rijk</a>. Zijn opvolger vond het Koninkrijk Italië niet interessant en richtte zich op de Alpen. De Italiaanse havensteden maakten hier handig gebruik van. Door de toegenomen zelfstandigheid ontstonden de <a href="/index.php?title=Maritieme_Republieken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maritieme Republieken (de pagina bestaat niet)">Maritieme Republieken</a>. Later zou een andere keizer een wet maken die de steden minder zelfstandigheid gaf. De steden pikten dit echter niet, dus richtten ze samen de <a href="/index.php?title=Lombardische_Liga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lombardische Liga (de pagina bestaat niet)">Lombardische Liga</a> op. De Liga wist tijdens de <a href="/index.php?title=Slag_bij_Legnano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Legnano (de pagina bestaat niet)">Slag bij Legnano</a> de keizer te verslaan en hiermee ondertekende de keizer de zelfstandigheidsverklaring van de steden, maar hij erkende deze pas jaren later. </p><p><a href="/index.php?title=Keizer_Hendrik_VI&action=edit&redlink=1" class="new" title="Keizer Hendrik VI (de pagina bestaat niet)">Keizer Hendrik VI</a> zorgde ervoor dat Italië zich tijdelijk zou verenigen, maar de paus hield hem tegen, door hem af te zetten als keizer. Hierdoor konden de steden zich vrijer ontwikkelen. Dit ging echter fout tijdens het <a href="/Babylonische_ballingschap_der_Pausen" class="mw-redirect" title="Babylonische ballingschap der Pausen">Babylonische ballingschap der Pausen</a>. Toen woonde de paus in Frankrijk. Nadat de paus terugkeerde wisten de steden zich verder te ontwikkelen en werden ze rijk door de handel. </p> <h3><span class="mw-headline" id="De_Renaissance">De Renaissance</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Adam_na_restauratie.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Adam_na_restauratie.jpg/300px-Adam_na_restauratie.jpg" decoding="async" width="300" height="242" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Adam_na_restauratie.jpg/450px-Adam_na_restauratie.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Adam_na_restauratie.jpg/600px-Adam_na_restauratie.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Adam_na_restauratie.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het hoogtepunt van de renaissance.</div></div></div> <p>In de late middeleeuwen ontstonden er dus handelssteden, zoals <a href="/Veneti%C3%AB" title="Venetië">Venetië</a>, <a href="/Milaan" title="Milaan">Milaan</a> en <a href="/Florence" title="Florence">Florence</a>, in het noorden van Italië. Sommige werden rijk door de handel en zo ontstond er een rijke toplaag in de steden. Ze waren rijk geworden door de handel met het <a href="/Midden-Oosten" title="Midden-Oosten">Midden-Oosten</a> en de rijke steden in <a href="/Vlaanderen" title="Vlaanderen">Vlaanderen</a> (toen één van de rijkste gebieden in Europa). De Italiaanse handelaren wilden laten zien dat de geld hadden. Ze bouwden grote huizen en lieten kunstenaars beelden en schilderijen maken. In Noord-Italië ontstond een nieuw levensgevoel. In de middeleeuwen zei de Kerk tegen de mensen dat men goed moest leven, anders kwam men niet in de hemel. Men moest denken aan wat in de Bijbel stond en aan het leven na de dood. Het levensbeeld toen kun je samenvatten in de zin <i>memento mori</i> (gedenk te sterven). Het levensbeeld van de handelaren veranderde echter. Ze vonden dat het leven voor de dood ook belangrijk moest zijn. Hun levensbeeld kun je ook samenvatten in een zin <i>carpe diem</i> (pluk de dag). </p><p>De rijke handelaren kregen belangstelling voor het erfgoed van de Romeinen. De theaters, tempels en badhuizen stonden het meest in Italië. Bovendien konden de handelaren zich vinden in het werk van de Grieken en Romeinen. De Grieken en Romeinen zagen het leven na de dood somber in. Volgens hen was het geen paradijs, zoals de hemel, maar een duistere plek. Daarvoor leefde ze in het hier en nu. De handelaren zagen de middeleeuwen als donkere periode tussen de Klassieke Oudheid en de tijd waarin zij leefden, de <a href="/Renaissance_(periode)" title="Renaissance (periode)">Renaissance</a>. Vanuit Italië zou de renaissance zich over heel Europa verspreiden. </p><p>Tijdens de renaissance veranderden er een aantal dingen. Veel geleerden gingen de originele teksten uit de oudheid vertalen. Tijdens de Middeleeuwen was dit ook gebeurd, maar ze hadden de teksten aangepast. Er waren dus fouten ontstaan. De geleerden gingen de teksten herstellen en voorzagen ze ook van uitleg. Veel hogere burgers gingen op de duur ook deze vertaalde werken lezen. Daarnaast gingen de mensen zich op verschillende terreinen ontwikkelen. <a href="/Leonardo_da_Vinci" title="Leonardo da Vinci">Leonardo da Vinci</a> was daar één van, hij was een <a href="/index.php?title=Uomo_Universalis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uomo Universalis (de pagina bestaat niet)">Uomo Universalis</a> (de universele mens). Hij was o.a. musicus, wetenschapper, schilder en ontwerper. Hij is vooral bekend van zijn talloze ontwerpen (zoals die van het vliegtuig) en de <a href="/Mona_Lisa" title="Mona Lisa">Mona Lisa</a> (een schilderij van vrouw met een mysterieuze glimlach). Een ander bekend iemand uit deze tijd was <a href="/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a>. Hij zo zoveel zelfvertrouwen en status als kunstenaar hebben gehad, dat hij zelfs de paus tegensprak. Toch werd hem gevraagd om het plafond van het <a href="/Sixtijnse_Kapel" title="Sixtijnse Kapel">Sixtijnse Kapel</a> te schilderen. Ook <a href="/Columbus" class="mw-redirect" title="Columbus">Columbus</a> was een Italiaan. Van zijn route naar Indië moesten ze in Italië weinig hebben, maar de Spaanse koning daarentegen... Hij zou uiteindelijk een nieuw continent ontdekken, <a href="/Amerika_(continent)" title="Amerika (continent)">Amerika</a>. </p> <div class="center"><div class="thumb tnone"><div class="thumbinner" style="width:1002px;"><a href="/Bestand:Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg/1000px-Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg" decoding="async" width="1000" height="288" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg/1500px-Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg/2000px-Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Formerly_Piero_della_Francesca_-_Ideal_City_-_Galleria_Nazionale_delle_Marche_Urbino.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Deze tekening, de Ideale Stad, is een voorbeeld van kunst uit de renaissance. Let bijvoorbeeld op het perspectief (3D) van de tekening. In de Middeleeuwen was alles even groot of klopten verhoudingen helemaal niet.</div></div></div></div> <h3><span class="mw-headline" id="Verschillende_landen">Verschillende landen</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_(1905).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_%281905%29.jpg/300px-V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_%281905%29.jpg" decoding="async" width="300" height="359" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_%281905%29.jpg/450px-V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_%281905%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_%281905%29.jpg/600px-V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_%281905%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:V%C3%B6lkerkarte_von_Mittel-_und_S%C3%BCdosteuropa._Italien_1815_bis_zur_Gegenwart_(1905).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Italië in 1815</div></div></div> <p>Italië bestond na het Romeinse Rijk uit verschillende landjes. Deze landjes gingen op den duur samenvoegen en uiteenvallen. Ook volgden de landjes elkaar op en werden ze gesplitst. Om dit allemaal te weergeven, is vrij complex. Maar uiteindelijk ontstonden er vijf landen: </p> <ul><li><a href="/Koninkrijk_Sardini%C3%AB" title="Koninkrijk Sardinië">Koninkrijk Sardinië</a> met als hoofdstad <a href="/Turijn" title="Turijn">Turijn</a> (in het zalmroze op de kaart)</li> <li><a href="/Koninkrijk_Lombardije-Veneti%C3%AB" title="Koninkrijk Lombardije-Venetië">Koninkrijk Lombardije-Venetië</a> met als hoofdstad <a href="/Milaan" title="Milaan">Milaan</a> (in het lichtgroen op de kaart)</li> <li><a href="/Kerkelijke_Staat" title="Kerkelijke Staat">Kerkelijke Staat</a> met als hoofdstad <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a> (in het lichtpaars op de kaart)</li> <li><a href="/Koninkrijk_der_Beide_Silici%C3%ABn" class="mw-redirect" title="Koninkrijk der Beide Siliciën">Koninkrijk der Beide Siliciën</a> met als hoofdstad <a href="/Napels_(stad)" title="Napels (stad)">Napels</a> (in het lichtgrijs op de kaart)</li> <li><a href="/Vrijstaat_Fiume" title="Vrijstaat Fiume">Vrijstaat Fiume</a> met als hoofdstad <a href="/Fiume" class="mw-redirect" title="Fiume">Fiume</a> (niet op de kaart te zien)</li></ul> <h3><span class="mw-headline" id="De_Italiaanse_Eenwording">De Italiaanse Eenwording</span></h3> <div style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 2.5em; font-size:95%;" role="note"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Farm-Fresh_bullet_go.png" decoding="async" width="32" height="32" /> <i>Zie <a href="/Risorgimento" title="Risorgimento">Risorgimento</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Al eeuwenlang vielen Italiaanse steden en koninkrijken elkaar aan, zoals in de <a href="/index.php?title=Italiaanse_Oorlogen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italiaanse Oorlogen (de pagina bestaat niet)">Italiaanse Oorlogen</a> van de zestiende eeuw. Zoals <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> als <a href="/Oostenrijk" title="Oostenrijk">Oostenrijk</a> probeerde de controle over Italië te krijgen. Frankrijk viel onder Napoleon Italië zelfs binnen. Oostenrijk won in het noorden een paar gebieden. </p><p>Nadat Napoleon was verslagen en de Italiaanse koninkrijken hersteld waren, wilde men eenheid. Op het <a href="/Congres_van_Wenen" title="Congres van Wenen">Congres van Wenen</a> werd alles in oude glorie hersteld, dus voor Napoleon en voor de democratische revoluties (zoals de Franse Revolutie). De adel en kerk kregen weer meer bevoegdheden, hoefden geen belasting meer te betalen en kregen meer macht. Veel burgers waren het er niet mee eens. Daarnaast speelde nog het gevaar voor buitenlandse overheersing een rol. Italië was vooral bang voor Oostenrijk. Veel Italianen waren trots op hun vaderland, hun geschiedenis en hun cultuur. Tussen de verschillende landen waren er geen grote verschillen in cultuur en daardoor kwam het <a href="/Nationalisme" title="Nationalisme">nationalisme</a> op, een stroming die het vaderland voorop stelt. De nationalisten zorgden ervoor dat de koninkrijken zich verenigden tot een land, het <a href="/Koninkrijk_Itali%C3%AB_(1861-1946)" title="Koninkrijk Italië (1861-1946)">koninkrijk Italië</a>. Het koninkrijk Sardinië speelde de grootste rol hierin, waardoor de koning van dat land automatisch koning werd van Italië (<a href="/Victor_Emanuel_II_van_Itali%C3%AB" title="Victor Emanuel II van Italië">Victor Emanuel II</a>). </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Rencontre_entre_Garibaldi_et_Vittorio_Emanuele_II.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rencontre_entre_Garibaldi_et_Vittorio_Emanuele_II.jpg/330px-Rencontre_entre_Garibaldi_et_Vittorio_Emanuele_II.jpg" decoding="async" width="300" height="157" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rencontre_entre_Garibaldi_et_Vittorio_Emanuele_II.jpg/500px-Rencontre_entre_Garibaldi_et_Vittorio_Emanuele_II.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Rencontre_entre_Garibaldi_et_Vittorio_Emanuele_II.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Rencontre_entre_Garibaldi_et_Vittorio_Emanuele_II.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Generaal <a href="/index.php?title=Garibaldi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Garibaldi (de pagina bestaat niet)">Garibaldi</a> en koning Victor Emanuel II tijdens de Risorgimento</div></div></div> <p>Vanuit het koninkrijk Sardinië werden als eerste de noordelijke staten een. Daarna volgden in 1860 het koninkrijk der Beide Siciliën. Toen werd er al over één Italië gesproken, maar er lag nog een land in het midden, de Kerkelijke Staat. De Italiaanse koning trok dit land binnen, maar de paus was buiten zinnen en deed de koning in de ban. Iemand in de ban doen betekent dat je geen contact meer met die persoon mag hebben en in het geval van een koning is dat super lastig. De koning was onder bevolking echter populairder dan de paus en de koning negeerde de paus dan ook. Ook vanuit het zuiden werd de Kerkelijke Staat binnengedrongen en toen men elkaar in het midden ontmoette was het duidelijk; de Italiaanse Eenwording was geslaagd. Het binnentrekken van de stad Rome wordt de <a href="/index.php?title=Inname_van_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Rome (de pagina bestaat niet)">inname van Rome</a> genoemd en wordt gezien als de voltooiing van de Italiaanse Eenwording in 1870. </p><p>De paus mocht wel in Rome blijven wonen, want Italië was nog altijd een katholiek land. De paus beschouwde zich echter als <i>gevangene van het Vaticaan</i> en hij wilde zich niet buiten een klein stukje grond betreden. De paus bleef de inname van de Kerkelijke Staat bestrijden. Pas in 1929 werden de Italiaanse staat en de paus het eens! De paus erkende het verlies van de Kerkelijke Staat en zijn kleine stukje grond werd een zelfstandig landje, dat we vandaag de dag kennen als <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a>. </p> <h3><span id="Imperialisme_&_de_Eerste_Wereldoorlog"></span><span class="mw-headline" id="Imperialisme_.26_de_Eerste_Wereldoorlog">Imperialisme & de Eerste Wereldoorlog</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Italian_empire_1940.PNG" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Italian_empire_1940.PNG/300px-Italian_empire_1940.PNG" decoding="async" width="300" height="210" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/Italian_empire_1940.PNG 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Italian_empire_1940.PNG" class="internal" title="Groter"></a></div>Het Italiaanse rijk met zijn koloniën in 1940.</div></div></div> <p>Italië was net als <a href="/Oostenrijk-Hongarije" title="Oostenrijk-Hongarije">Oostenrijk-Hongarije</a> en <a href="/Duitse_Keizerrijk" title="Duitse Keizerrijk">Duitsland</a> een relatief jong land. Oudere landen, zoals Frankrijk en Engeland, hadden een groot koloniaal rijk. Maar ook deze nieuwe landen waren erg groot en wilden meetellen in de wereld. Daarvoor was een (groot) koloniaal rijk nodig. De Italiaanse koning had zijn oog laten vallen op <a href="/Nederlands-Indi%C3%AB" title="Nederlands-Indië">Nederlands-Indië</a>, maar de pogingen om de eilanden te veroveren mislukten. Eind 19e eeuw kreeg Italië toch twee koloniën, <a href="/index.php?title=Italiaans-Somaliland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italiaans-Somaliland (de pagina bestaat niet)">Italiaans-Somaliland</a> en <a href="/index.php?title=Italiaans-Eritrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italiaans-Eritrea (de pagina bestaat niet)">Italiaans-Eritrea</a>. Na de <a href="/index.php?title=Italiaans-Turkse_oorlog&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italiaans-Turkse oorlog (de pagina bestaat niet)">Italiaans-Turkse oorlog</a> kreeg Italië van het <a href="/Ottomaanse_Rijk" title="Ottomaanse Rijk">Ottomaanse Rijk</a> ook <a href="/Italiaans-Libi%C3%AB" title="Italiaans-Libië">Italiaans-Libië</a> en de <a href="/Dodekanesos" title="Dodekanesos">Dodekanesos</a>. </p><p>Italië was al een tijdje bondgenoten met Oostenrijk-Hongarije en Duitsland. Duitsland wilde namelijk een bond die bestond uit drie landen, voor eventuele oorlogen met Engeland en Frankrijk. Toen Rusland hier in 1887 uitstapte, werd Rusland door Italië opgevolgd. Italië was echter bondgenoten met Frankrijk en dit bleef zo in het geheim. Ze zouden elkaar steunen met de verovering van Marokko en Libië. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak bleef Italië neutraal, maar Oostenrijk-Hongarije en Duitsland dreigden met oorlog als het land niet mee zou vechten. Italië besloot om zich bij Frankrijk, Engeland en Rusland aan te sluiten. Italië werd hierdoor opgevolgd door het <a href="/Ottomaanse_Rijk" title="Ottomaanse Rijk">Ottomaanse Rijk</a> en <a href="/Bulgarije" title="Bulgarije">Bulgarije</a> in de bond. </p><p>Italië kreeg van de Geallieerden toestemming om hun gebied uit te breiden. In 1916 verklaarde Italië de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije en Duitsland. Italië vocht zowel in het noorden tegen de Oostenrijkers als in het zuiden tegen de Turken. Toch waren de Geallieerden niet erg blij met Italië. Alleen de strijd in Libië was succesvol. In het noorden drongen de Oostenrijkers door tot aan Venetië! De Britten en Fransen steunden Italië hier. Na de Eerste Wereldoorlog won Italië een aantal gebieden in het noorden, zoals <a href="/Zuid-Tirol" title="Zuid-Tirol">Zuid-Tirol</a> en <a href="/Tri%C3%ABst" title="Triëst">Triëst</a>. Ook werden de Italiaanse koloniën erkend en kreeg Italië <a href="/Albani%C3%AB" title="Albanië">Albanië</a>. Italië was echter teleurgesteld in wat het kreeg. Met alle verliezen meegeteld, wilde het land het liefste het gehele gebied rond de Adriatische Zee hebben. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Mussolini_en_de_Tweede_Wereldoorlog">Mussolini en de Tweede Wereldoorlog</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_(2).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_%282%29.jpg/330px-Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_%282%29.jpg" decoding="async" width="300" height="196" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_%282%29.jpg/500px-Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_%282%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_%282%29.jpg/960px-Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_%282%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Naples_Fascist_rally_on_24_October_1922_(2).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a> tijdens de <a href="/index.php?title=Mars_op_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mars op Rome (de pagina bestaat niet)">mars op Rome</a>.</div></div></div> <p>Na de Eerste Wereldoorlog kwam Italië in een politieke crisis terecht. Daarnaast had het land ook nog met grote werkloosheid te kampen na de <a href="/Beurskrach_van_1929" title="Beurskrach van 1929">beurskrach van 1929</a>. Het land vroeg om een sterke leider die het land er weer bovenop zou helpen. De koning noch de premier waren dit. Op straat waren er ondertussen rellen tussen <a href="/Communisme" title="Communisme">communisten</a> en <a href="/Fascisme" title="Fascisme">fascisten</a>. Langzaam aan wisten de fascisten steden te veroveren. Hun leider <a href="/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a> organiseerde uiteindelijk de <a href="/index.php?title=Mars_op_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mars op Rome (de pagina bestaat niet)">mars op Rome</a>. Hij wilde de macht en anders dreigde hij met geweld. De ministers moesten niets van hem hebben, maar de koning maakte hem zijn premier. In 1922 kwam hij aan de macht. Mussolini had meer macht dan de koning en noemde zich graag Duce (wat Italiaans voor leider is). </p><p>In Duitsland kreeg iemand anders hetzelfde idee. <a href="/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a> organiseerde een zogeheten <i>mars naar Berlijn</i>, maar in Berlijn kwamen ze nooit aan. Hitler werd opgesloten, maar kwam later vrij en wist op democratische wijze premier te worden en uiteindelijk de macht te grijpen. Tussen de denkbeelden van Mussolini en Hitler zat niet veel geschil, beide gebruikten ze veel uniformen, symbolen en de groet lijkt ook veel op elkaar. Echter had Mussolini niets tegen Joden en andere volkeren, terwijl Hitler dit wel had. Toch waren de twee bondgenoten van elkaar en verenigden zich in de <a href="/Asmogendheden" title="Asmogendheden">Asmogendheden</a>. Italië veroverde in het westen kleine steden, aangezien Duitsland al Frankrijk veroverd had. In het oosten wilde Italië grote gebieden op de Balkan winnen met als slot Griekenland. Echter bleek Griekenland te sterk voor Italië te zijn, tot dat Italië steun kreeg van Duitsland. Italië won onder meer <a href="/Montenegro" title="Montenegro">Montenegro</a>, <a href="/Kosovo" title="Kosovo">Kosovo</a>, <a href="/Koninkrijk_Dalmati%C3%AB" title="Koninkrijk Dalmatië">Dalmatië</a> en een deel van Griekenland. Ook in Afrika won Italië <a href="/Ethiopi%C3%AB" title="Ethiopië">Ethiopië</a> en delen van Noord-Afrika. Hiermee bereikte Italië zijn hoogtepunt. </p><p>Het tij begon echter te keren nadat de geallieerden vanaf <a href="/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a> langzaam Italië binnendrongen. De Italiaanse regering haalde Benito Mussolini van zijn troon af en sloot vrede met <a href="/Engeland" title="Engeland">Engeland</a> en <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a>. Italië verklaarde de oorlog aan <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a>, al moesten ze in het land nog steeds vechten tegen de overgebleven nazi's en fascisten. Dit leidde nog tot zware schade op Italiaans grondgebied. Mussolini werd gevangengezet, maar later door de Duitsers bevrijd, en aan het hoofd gezet van de <a href="/index.php?title=Italiaanse_Sociale_Republiek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italiaanse Sociale Republiek (de pagina bestaat niet)">Italiaanse Sociale Republiek</a>, een <a href="/index.php?title=Satellietstaat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Satellietstaat (de pagina bestaat niet)">satellietstaat</a> van <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a>. Uiteindelijk werd Mussolini opnieuw gevangen in <a href="/1945" title="1945">1945</a> en vermoord. De <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> kostte uiteindelijk aan zo'n 450.000 Italianen het leven. </p> <h3><span id="Het_moderne_Italië"></span><span class="mw-headline" id="Het_moderne_Itali.C3.AB">Het moderne Italië</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Lire_500000_(Raffaello_Sanzio).JPG" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Lire_500000_%28Raffaello_Sanzio%29.JPG/250px-Lire_500000_%28Raffaello_Sanzio%29.JPG" decoding="async" width="250" height="256" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Lire_500000_%28Raffaello_Sanzio%29.JPG/375px-Lire_500000_%28Raffaello_Sanzio%29.JPG 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Lire_500000_%28Raffaello_Sanzio%29.JPG/500px-Lire_500000_%28Raffaello_Sanzio%29.JPG 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Lire_500000_(Raffaello_Sanzio).JPG" class="internal" title="Groter"></a></div>Een briefje van 500.000 <a href="/Italiaanse_lire" title="Italiaanse lire">Italiaanse lire</a>.</div></div></div> <p>Na de Tweede Wereldoorlog stond Italië een voor een al haar koloniën af. Ook moest het <a href="/Istri%C3%AB" title="Istrië">Istrië</a> geven aan <a href="/Joegoslavi%C3%AB" title="Joegoslavië">Joegoslavië</a> en de Dodekanesos aan Griekenland. In 1946 stemde de bevolking uiteindelijk voor de afschaffing van de monarchie. De monarchie had immers gezorgd dat Mussolini aan de macht kwam. Tot aan 2002 mochten er geen mannelijke familieleden op Italiaanse bodem komen, al is dit nu niet meer zo. </p><p>Na de Tweede Wereldoorlog was Italië ook verwoest en werd weer opgebouwd met hulp van de Amerikanen. Ook sprak Italië af om met Frankrijk, Nederland, België, Luxemburg en West-Duitsland een bond te vormen. Deze bond zou later de <a href="/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> gaan heten. Grappig genoeg was het de communist <a href="/index.php?title=Altiero_Spinelli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Altiero Spinelli (de pagina bestaat niet)">Altiero Spinelli</a> die in 1941 als gevangene schreef over het idee dat de Europese landen moesten samenwerken. Spinelli wordt dan ook gezien als één van de vaders van het moderne Europa. In 2002 verving Italië de <a href="/Italiaanse_lire" title="Italiaanse lire">Italiaanse lire</a> voor de <a href="/Euro" title="Euro">Euro</a>. Het huidige Italië staat bekend om zijn wisselende regeringen, maar toch is Italië geen instabiel land. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Geografie">Geografie</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Landschap">Landschap</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Etna_Sicilie.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Etna_Sicilie.jpg/300px-Etna_Sicilie.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Etna_Sicilie.jpg/450px-Etna_Sicilie.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Etna_Sicilie.jpg/600px-Etna_Sicilie.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Etna_Sicilie.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De <a href="/Etna" title="Etna">Etna</a> op <a href="/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a>.</div></div></div> <p>Italië kent een bergachtig landschap; driekwart van het land bestaat uit bergen en heuvels. De meeste bergen vinden we in het noorden. Doordat de <a href="/Afrikaanse_plaat" title="Afrikaanse plaat">Afrikaanse plaat</a> onder de <a href="/Euraziatische_plaat" title="Euraziatische plaat">Euraziatische plaat</a> duikt zijn de <a href="/Alpen" title="Alpen">Alpen</a> daar ontstaan. Nog steeds worden de Alpen, heel langzaam, hoger. Het oostelijke deel van de Alpen wordt de <a href="/index.php?title=Dolomieten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dolomieten (de pagina bestaat niet)">Dolomieten</a> genoemd. In het bergachtige noorden vinden we ook veel meren, waar het <a href="/index.php?title=Comomeer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comomeer (de pagina bestaat niet)">Comomeer</a> en het <a href="/index.php?title=Gardameer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gardameer (de pagina bestaat niet)">Gardameer</a> de bekendste van zijn. Ten zuiden van de Alpen is het landschap erg vlak. Niet gek, hier is namelijk de <a href="/index.php?title=Povlakte&action=edit&redlink=1" class="new" title="Povlakte (de pagina bestaat niet)">Povlakte</a>. Waar ooit een zee lag, liggen hier nu diverse rijke steden aan de rivier de <a href="/index.php?title=Po&action=edit&redlink=1" class="new" title="Po (de pagina bestaat niet)">Po</a>. De rivier zorgt ervoor dat het gebied erg vruchtbaar is. Ten oosten van de stad Venetië is ook een vlakte, het <a href="/index.php?title=Adriatische_Plateau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adriatische Plateau (de pagina bestaat niet)">Adriatische Plateau</a>, maar dat is een stuk kleiner. Over de gehele lengte van Italië loopt een gebergte, de <a href="/index.php?title=Apennijnen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apennijnen (de pagina bestaat niet)">Apennijnen</a>. Aan beide kanten van het gebergte is een heuvelachtig landschap met aan de kust een smalle stukje laagland. De Apennijnen zijn net als de Alpen door aardplaten ontstaan. De platen die verantwoordelijk zijn voor de Apennijnen zijn echter stil komen te liggen. Hierdoor is de druk weg en vinden er (kleine) aardbevingen plaats; het gebergte stort heel langzaam in. Het gebergte zal pas over tienduizenden jaren echt verdwenen zijn. Een voorbeeld van zo'n aardbeving is die in het dorp <a href="/index.php?title=Amatrice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amatrice (de pagina bestaat niet)">Amatrice</a> en omgeving in 2016. Deze aardbevingen zijn vaak niet heel zwaar, maar kunnen wel tot veel schade leiden. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Gardasee-1.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Gardasee-1.jpg/300px-Gardasee-1.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Gardasee-1.jpg/450px-Gardasee-1.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Gardasee-1.jpg/600px-Gardasee-1.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Gardasee-1.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het bekende <a href="/index.php?title=Gardameer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gardameer (de pagina bestaat niet)">Gardameer</a>.</div></div></div> <p>Door de plaatgrenzen vind je nog iets anders in Italië: <a href="/Vulkaan" title="Vulkaan">vulkanen</a>. Eén van de beroemdste vulkanen is de <a href="/Etna" title="Etna">Etna</a> op het eiland <a href="/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a>. De Etna is sinds 2011 heel erg actief en er zijn meerdere keren per jaar kleinere uitbarstingen. De <a href="/index.php?title=Eolische_Eilanden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eolische Eilanden (de pagina bestaat niet)">Eolische Eilanden</a> boven Sicilië kun je eigenlijk allemaal als vulkaan zien. Zo'n groep heet samen een <a href="/index.php?title=Vulkanische_boog&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vulkanische boog (de pagina bestaat niet)">vulkanische boog</a>. De <a href="/Stromboli" title="Stromboli">Stromboli</a> is hier een bekende van. De vulkaan vormt een eiland waarop rond de 650 mensen wonen. In 2003 was hier de laatste grote explosie. De meest beruchte vulkaan van Italië is de <a href="/Vesuvius" title="Vesuvius">Vesuvius</a>. In het jaar 79 wist deze vulkaan de stad <a href="/Pompe%C3%AF" title="Pompeï">Pompeï</a> volledig onder as te bedelven. De uitbarsting van deze vulkaan is misschien wel de beroemdste ooit. Nog steeds wordt gewerkt om het dorp weer op te graven. In 1944 barstte de vulkaan voor het laatst uit. Overigens is nog een noemenswaardige vulkaan de <a href="/index.php?title=Vulcano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vulcano (de pagina bestaat niet)">Vulcano</a>, wat letterlijk vulkaan in het Italiaans betekent. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Natuur">Natuur</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Ca_de_Bardi.JPG" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Ca_de_Bardi.JPG/300px-Ca_de_Bardi.JPG" decoding="async" width="300" height="225" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Ca_de_Bardi.JPG/450px-Ca_de_Bardi.JPG 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Ca_de_Bardi.JPG/600px-Ca_de_Bardi.JPG 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Ca_de_Bardi.JPG" class="internal" title="Groter"></a></div>De bekende Italiaanse streek <a href="/Toscane" title="Toscane">Toscane</a>.</div></div></div> <p>Italië was oorspronkelijk een dichtbebost land, maar veel bossen zijn voor de landbouw gekapt. Hier kwamen vaak <a href="/Olijf" title="Olijf">olijfbomen</a> voor terug. De olijf is, samen met de eik, de meest voorkomende boom in Italië. Hier is een reden voor, aangezien olijven goed tegen droogte en warmte kunnen. Veel berghellingen zijn tegenwoordig kaal en er groeit weinig. Wat er wel groeit zijn kleinere struiken als <a href="/Rozemarijn" title="Rozemarijn">rozemarijn</a> en <a href="/Jeneverbes" title="Jeneverbes">jeneverbessen</a>, maar ook de <a href="/index.php?title=Vijgcactus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vijgcactus (de pagina bestaat niet)">vijgcactus</a>. Langs de kusten vindt je vaak de <a href="/index.php?title=Pijnboom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pijnboom (de pagina bestaat niet)">pijnboom</a> en in koelere gebieden <a href="/Kastanje" title="Kastanje">kastanjes</a> en eiken. Italië staat ook bekend om planten als de <a href="/Cipres" title="Cipres">cipres</a> (dunne, lange coniferen), de <a href="/index.php?title=Magnolia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magnolia (de pagina bestaat niet)">magnolia</a>, de <a href="/index.php?title=Blauwe_regen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blauwe regen (de pagina bestaat niet)">blauwe regen</a>, de <a href="/index.php?title=Oleander&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oleander (de pagina bestaat niet)">oleander</a> en natuurlijk de <a href="/Palmboom" class="mw-redirect" title="Palmboom">palmboom</a>, maar deze zijn er vaak door de mens neergezet. </p><p>Op het gebied van natuurbescherming was het in Italië niet al te best. Veel bossen werden afgebrand of gekapt, waardoor het landschap langzaam in een <a href="/Woestijn" title="Woestijn">woestijn</a> veranderde. Daarnaast werd er veel op <a href="/Trekvogel" class="mw-redirect" title="Trekvogel">trekvogels</a> geschoten, werd er in beschermde natuurgebieden illegaal gebouwd en was water vergiftigd. De laatste jaren is er echter verandering. De dieren die in Nederland en België leven, komen ook haast allemaal in Italië voor, maar er zijn een paar uitzonderingen. Zo vindt men in de Alpen de <a href="/Steenbok" class="mw-redirect" title="Steenbok">steenbok</a> en de <a href="/Alpenmarmot" title="Alpenmarmot">Alpenmarmot</a> en in de Apennijnen leven wolven, beren en <a href="/index.php?title=Stekelvarken&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stekelvarken (de pagina bestaat niet)">stekelvarkens</a>. Qua vogels zijn de <a href="/index.php?title=Zilverreiger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zilverreiger (de pagina bestaat niet)">zilverreiger</a>, de <a href="/Aasgier" title="Aasgier">aasgier</a> en de <a href="/Steenarend" title="Steenarend">steenarend</a> noemenswaardig, qua reptielen verschillende <a href="/Hagedis" class="mw-redirect" title="Hagedis">hagedissen</a> en de <a href="/index.php?title=Moerasschildpad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moerasschildpad (de pagina bestaat niet)">moerasschildpad</a> en qua zeedieren de <a href="/Dolfijn" title="Dolfijn">dolfijn</a> en de <a href="/index.php?title=Zwaardvis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zwaardvis (de pagina bestaat niet)">zwaardvis</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Grote_steden">Grote steden</span></h3> <table class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"> <tbody><tr> <th colspan="11" align="center">10 grootste steden van het land </th></tr> <tr> <th rowspan="23"><br /> <p><a href="/Bestand:Rome_Skyline_(8012016319).jpg" class="image"><img alt="Rome Skyline (8012016319).jpg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Rome_Skyline_%288012016319%29.jpg/250px-Rome_Skyline_%288012016319%29.jpg" decoding="async" width="200" height="133" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Rome_Skyline_%288012016319%29.jpg/330px-Rome_Skyline_%288012016319%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Rome_Skyline_%288012016319%29.jpg/500px-Rome_Skyline_%288012016319%29.jpg 2x" /></a><br /><a href="/Rome" title="Rome">Rome</a><br /> <a href="/Bestand:Full_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg" class="image"><img alt="Full Milan skyline from Duomo roof.jpg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Full_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg/250px-Full_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg" decoding="async" width="200" height="108" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Full_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg/330px-Full_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Full_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg/500px-Full_Milan_skyline_from_Duomo_roof.jpg 2x" /></a><br /><a href="/Milaan" title="Milaan">Milaan</a><br /> </p> </th> <th align="center" style="background:#f5f5f5;">Nummer </th> <th align="center" style="background:#f5f5f5;">Stad </th> <th align="center" style="background:#f5f5f5;">Inwoners <br /> (2019) </th> <th rowspan="23"> <p><a href="/Bestand:NapolidaS.Martino.jpg" class="image"><img alt="NapolidaS.Martino.jpg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/NapolidaS.Martino.jpg/200px-NapolidaS.Martino.jpg" decoding="async" width="200" height="125" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/NapolidaS.Martino.jpg/300px-NapolidaS.Martino.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/NapolidaS.Martino.jpg/400px-NapolidaS.Martino.jpg 2x" /></a><br /><a href="/Napels_(stad)" title="Napels (stad)">Napels</a><br /> <a href="/Bestand:Turin_monte_cappuccini.jpg" class="image"><img alt="Turin monte cappuccini.jpg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Turin_monte_cappuccini.jpg/250px-Turin_monte_cappuccini.jpg" decoding="async" width="200" height="133" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Turin_monte_cappuccini.jpg/330px-Turin_monte_cappuccini.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Turin_monte_cappuccini.jpg/500px-Turin_monte_cappuccini.jpg 2x" /></a><br /><a href="/Turijn" title="Turijn">Turijn</a><br /> </p> </th></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">1</td> <td align="center"><b><a href="/Rome" title="Rome">Rome</a></b></td> <td align="center">2.837.332 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">2</td> <td align="center"><b><a href="/Milaan" title="Milaan">Milaan</a></b></td> <td align="center">1.396.059 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">3</td> <td align="center"><b><a href="/Napels_(stad)" title="Napels (stad)">Napels</a></b></td> <td align="center">962.589 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">4</td> <td align="center"><b><a href="/Turijn" title="Turijn">Turijn</a></b></td> <td align="center">870.952 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">5</td> <td align="center"><b><a href="/Palermo" title="Palermo">Palermo</a></b></td> <td align="center">657.960 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">6</td> <td align="center"><b><a href="/Genua" title="Genua">Genua</a></b></td> <td align="center">574.090 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">7</td> <td align="center"><b><a href="/Bologna" title="Bologna">Bologna</a></b></td> <td align="center">390.625 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">8</td> <td align="center"><b><a href="/Florence" title="Florence">Florence</a></b></td> <td align="center">372.038 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">9</td> <td align="center"><b><a href="/Bari" title="Bari">Bari</a></b></td> <td align="center">322.316 </td></tr> <tr> <td align="center" style="background:#f0f0f0;">10</td> <td align="center"><b><a href="/Catania" title="Catania">Catania</a></b></td> <td align="center">311.402 </td></tr></tbody></table> <p>Andere Italiaanse steden zijn: </p> <ul><li><a href="/Latina_(stad)" class="mw-redirect" title="Latina (stad)">Latina</a></li></ul> <h3><span class="mw-headline" id="Klimaat">Klimaat</span></h3> <p>Italië heeft een bijzonder klimaat. De winters zijn zacht en de zomers zijn vaak heet. Dit heet een <a href="/Middellands_Zeeklimaat" class="mw-redirect" title="Middellands Zeeklimaat">Middellands Zeeklimaat</a>. 's Winters zorgt een <a href="/Lagedrukgebied" title="Lagedrukgebied">lagedrukgebied</a> uit het noorden voor een zachte winter. 's Zomers schuift er echter een <a href="/Hogedrukgebied" title="Hogedrukgebied">hogedrukgebied</a> vanuit de Sahara over Italië. Dit zorgt ervoor dat het erg warm is in Italië en ook dat het droog is, want de lucht bevat haast geen vocht. Toch kunnen er verschillen zijn. In de Alpen heb je bijvoorbeeld te maken met een <a href="/Hooggebergteklimaat" title="Hooggebergteklimaat">hooggebergteklimaat</a> met het hele jaar door sneeuw. 's Winters ligt hier wel meer sneeuw dan 's zomers. Op de Povlakte is het 's winters aardig koud, maar 's zomers kan het er net zo warm worden als op Sicilië. De meren in het noorden hebben een zachter klimaat doordat ze beschut liggen, maar staan wel bekend om hun grote hagelstenen (soms zo groot als een tennisbal!). In het noorden is het weer doorgaans onvoorspelbaarder dan in het zuiden. </p> <div class="center"><div class="thumb tnone"><div class="thumbinner" style="width:802px;"><a href="/Bestand:Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg/960px-Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg" decoding="async" width="800" height="105" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg/1200px-Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg/1600px-Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Pizz_Gallagiun_Panorama.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Hoewel men bij Italië aan warme temperaturen denkt, heeft het land ook veel koude skipistes</div></div></div></div> <h2><span class="mw-headline" id="Bevolking">Bevolking</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Algemeen">Algemeen</span></h3> <p>Italië had in 2022 bijna 59 miljoen inwoners. De bevolking van het land neemt tegenwoordig af. Veel jonge (hogeropgeleide) Italianen zoeken in andere EU-lidstaten naar werk. Ook heeft het land te maken met een <a href="/index.php?title=Sterfteoverschot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sterfteoverschot (de pagina bestaat niet)">sterfteoverschot</a>. Dit betekent dat er meer mensen overlijden dan geboren worden. Italië heeft daarom te maken met <a href="/Vergrijzing" title="Vergrijzing">vergrijzing</a> (een steeds ouder wordende bevolking). In 2016 had Italië nog 62 miljoen inwoners. </p><p>De bevolking groeide tussen 1990 en 2016 hard vanwege <a href="/Immigratie" title="Immigratie">immigratie</a>. In Italië wonen meer dan 5 miljoen migranten uit voornamelijk Oost-Europa (Roemenië, Albanië, etc.). Daarnaast wonen er ook veel immigranten uit Noord-Afrika via de Middellandse Zee naar Italië. In 2015 leidde dit tot de <a href="/Europese_vluchtelingencrisis" title="Europese vluchtelingencrisis">Europese vluchtelingencrisis</a>, waarbij o.a. Italië enorm veel vluchtelingen opving. Italië wordt meestal niet als eindbestemming gezien. De migranten willen via Italië doorrreizen naar Noord-Europa. Vooral via het eiland <a href="/Lampedusa" title="Lampedusa">Lampedusa</a> komen veel vluchtelingen aan. Sinds 2015 neemt Italië ook steeds minder vluchtelingen op, aangezien Italië wil dat vluchtelingen beter over de EU-lidstaten verdeeld worden. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg/langnl-300px-Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg.png" decoding="async" width="300" height="375" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg/langnl-450px-Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg/langnl-600px-Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Languages_spoken_in_Italy_Bis.svg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een kaart met de verschillende Italiaanse dialecten</div></div></div> <p>Daarnaast wonen er nog zo'n 80 miljoen Italianen buiten Italië. Vooral in de <a href="/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Verenigde Staten</a>, <a href="/Brazili%C3%AB" title="Brazilië">Brazilië</a>, <a href="/Uruguay" title="Uruguay">Uruguay</a> en <a href="/Argentini%C3%AB" title="Argentinië">Argentinië</a> zijn grote aantallen mensen met Italiaanse afkomst of Italiaanse voorvaderen. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Taal">Taal</span></h3> <p>De officiële taal van Italië is het <a href="/Italiaans" title="Italiaans">Italiaans</a>. Het Italiaans is een <a href="/Romaanse_talen" title="Romaanse talen">Romaanse taal</a> en familie van o.a. het <a href="/Frans" title="Frans">Frans</a>, het <a href="/Portugees" title="Portugees">Portugees</a>, het <a href="/Spaans" title="Spaans">Spaans</a> en het <a href="/Roemeens" title="Roemeens">Roemeens</a>. Deze talen stammen af van het <a href="/Latijn" title="Latijn">Latijn</a>. Vooral het Italiaans is nog steeds erg dicht bij het Latijn, maar er zijn grote verschillen. Binnen het Italiaans zijn er grote verschillen in dialecten, zoals het <a href="/Siciliaans" title="Siciliaans">Siciliaans</a>, het <a href="/Sardijns" title="Sardijns">Sardijns</a>, het <a href="/Venetiaans" title="Venetiaans">Venetiaans</a>, het <a href="/Napolitaans" title="Napolitaans">Napolitaans</a> en het <a href="/index.php?title=Florentijns&action=edit&redlink=1" class="new" title="Florentijns (de pagina bestaat niet)">Florentijns</a>. De verschillen zijn soms zo groot dat Italianen uit het noorden de Italianen uit het zuiden niet kunnen verstaan (en omgekeerd). Hoewel sommige mensen vinden dat dit eigenlijk compleet andere talen zijn, erkent de Italiaanse overheid ze als dialecten van het Italiaans. Als standaard wordt vaak het Florentijnse dialect gebruikt. Dit wordt als het meest officieel gezien, aangezien de schrijvers Dante, Boccaccio en Petrarca in dit dialect schreven. </p><p>In sommige regio's worden de regionale dialecten erkend, maar vaak worden zij niet officieel gebruikt. Daarnaast worden er in sommige gebieden ook buitenlandse talen erkend, zoals het <a href="/Duits" title="Duits">Duits</a> in Zuid-Tirol, het <a href="/Sloveens" title="Sloveens">Sloveens</a> en <a href="/Friulisch" title="Friulisch">Friulisch</a> in Friuli-Venezia Giulia, het <a href="/index.php?title=Griko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Griko (de pagina bestaat niet)">Griko</a>, <a href="/index.php?title=Arb%C3%ABresh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arbëresh (de pagina bestaat niet)">Arbëresh</a> en <a href="/index.php?title=Frans-Provinciaals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frans-Provinciaals (de pagina bestaat niet)">Frans-Provinciaals</a> in Apulië en het <a href="/Frans" title="Frans">Frans</a> in Aosta. Hierbij gaat het vooral om kleinere talen en talen die aan de grenzen worden gesproken. Vanwege historische redenen worden deze talen erkend door de regionale overheden. </p><p>Grote immigrantentalen in Italië zijn het <a href="/Roemeens" title="Roemeens">Roemeens</a>, het <a href="/Arabisch" title="Arabisch">Arabisch</a>, het <a href="/Albanees" title="Albanees">Albanees</a> en het <a href="/Spaans" title="Spaans">Spaans</a>. Qua vreemde talen spreken Italianen vaak <a href="/Engels" title="Engels">Engels</a>, <a href="/Frans" title="Frans">Frans</a> en <a href="/Spaans" title="Spaans">Spaans</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Godsdienst">Godsdienst</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Saint_Peter%27s_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Saint_Peter%27s_Basilica_facade%2C_Rome%2C_Italy.jpg/250px-Saint_Peter%27s_Basilica_facade%2C_Rome%2C_Italy.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Saint_Peter%27s_Basilica_facade%2C_Rome%2C_Italy.jpg/500px-Saint_Peter%27s_Basilica_facade%2C_Rome%2C_Italy.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Saint_Peter%27s_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De <a href="/Sint-Pietersbasiliek" title="Sint-Pietersbasiliek">Sint-Pietersbasiliek</a> is de hoofdzetel van de Rooms-Katholieke Kerk. <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a> is een zelfstandig land binnen de Italiaanse hoofdstad Rome.</div></div></div> <p>In Italië is er <a href="/Godsdienstvrijheid" title="Godsdienstvrijheid">godsdienstvrijheid</a> en een <a href="/Scheiding_tussen_kerk_en_staat" class="mw-redirect" title="Scheiding tussen kerk en staat">scheiding tussen kerk en staat</a>. Dit betekent dat iedereen vrioj is om te geloven wat hij of zij wil. Ook zijn religie en politiek gescheiden van elkaar. Tot 1984 was de <a href="/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a> de officiële <a href="/Staatsreligie" class="mw-redirect" title="Staatsreligie">staatsreligie</a> van Italië, maar tegenwoordig is dit niet meer het geval. Toch is Italië nog altijd een erg katholiek land. Dit is niet gek als je bedenkt dat de Rooms-Katholieke Kerk een grote invloed op de Italiaanse geschiedenis en cultuur heeft gehad. Ook zit de <a href="/Paus" title="Paus">paus</a>, de leider van de Rooms-Katholieke Kerk, in Rome. In 2021 geloofde 79,2% van de Italiaans in het Rooms-katholicisme. 5,2% van de inwoners gelooft in een andere christelijke stromingen, zoals het <a href="/Protestantisme" title="Protestantisme">protestantisme</a> of de <a href="/Oosters-orthodoxe_kerk" class="mw-redirect" title="Oosters-orthodoxe kerk">oosters-orthodoxe kerk</a>. </p><p>Daarnaast zijn er nog kleinere religies, zoals de <a href="/Islam" title="Islam">islam</a> (1%), het <a href="/Boeddhisme" title="Boeddhisme">boeddhisme</a> (0,4%), het <a href="/Hindoe%C3%AFsme" title="Hindoeïsme">hindoeïsme</a> (0,3%) en het <a href="/Jodendom" title="Jodendom">jodendom</a> (0,1%). 11,6% van de Italianen is ongelovig of hangt geen religie aan. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Onderwijs">Onderwijs</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Bologna-vista02.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bologna-vista02.jpg/250px-Bologna-vista02.jpg" decoding="async" width="250" height="181" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bologna-vista02.jpg/375px-Bologna-vista02.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bologna-vista02.jpg/500px-Bologna-vista02.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Bologna-vista02.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De <a href="/index.php?title=Universiteit_van_Bologna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universiteit van Bologna (de pagina bestaat niet)">universiteit van Bologna</a> is een van de oudste ter wereld.</div></div></div> <p>In Italië is ieder kind tussen de 6 en 16 jaar oud verplicht om naar school te gaan. Voor hun zesde kunnen kinderen naar een <a href="/Kleuterschool" title="Kleuterschool">kleuterschool</a>, maar deze is niet verplicht. Tussen hun 6e en 11e gaan de leerlingen naar de <a href="/Basisschool" title="Basisschool">basisschool</a>. Deze duurt dus vijf jaar. Op de basisschool leren de leerlingen dingen als Italiaans, Engels, rekenen, biologie, aardrijkskunde, geschiedenis en maatschappijleer. Hierna gaan de leerlingen naar de middelbare school. Deze duurt 8 jaar en is verdeeld in een onderbouw (3 jaar) en bovenbouw (5 jaar). De onderbouw is vrij breed. Dit betekent dat iedere leerling haast dezelfde vakken krijgt. Als de leerlingen 14 jaar oud zijn, moeten zij een van de drie richtingen kiezen. Deze drie richtingen zijn het lyceum, de instutio tecnico en de instutio professionale. De meeste leerlingen gaan naar het lyceum, waarna de leerlingen naar de universiteit kunnen gaan. Binnen het lyceum moeten de leerlingen weer een vakkenpakket kiezen. Het instutio professionale is voor leerlingen die met hun handen bezig zijn. Het instutio tecnico is een combinatie van de vorige twee. </p><p>Italië heeft een van de oudste universiteiten ter wereld. Dit is de universiteit van Bologna die in 1088 werd gesticht. Ook de universiteit van Padua (uit 1222) is een van de oudste van Europa. Italië heeft verschillende universiteiten en hogescholen. Daarnaast zijn er nog academies die op een bepaald terrein gericht zijn, zoals kunst of muziek. Een studie duurt ergens tussen de 2 en 5 jaar. Dit is afhankelijk van wat de student studeert. Het onderwijs in Italië is slechter als in andere Europese landen. Ook zijn de scholen in het zuiden van Italië slechter als in het noorden. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Kunst_en_cultuur">Kunst en cultuur</span></h2> <p>De Italiaanse cultuur is erg beïnvloed door de cultuur van Zuid-Europese landen. Veel Italianen zich als de opvolgers van de Romeinen. De Italiaanse cultuur heeft ook veel <a href="/Stereotype" title="Stereotype">stereotypes</a>. Dit is het beeld van hoe iets zou zijn, maar hoeft niet waar te zien. Bekende Italiaanse stereotypes zijn het praten met <a href="/index.php?title=Handgebaar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Handgebaar (de pagina bestaat niet)">handgebaren</a>, het belang van gezamenlijk eten en Italiaanse jongeren die lang thuis blijven wonen. Vaak wordt over Italianen gedacht dat zij niet van hun werk houden en lange pauzes nemen. Toch werken Italianen meer dan de meeste andere Europeanen. Over het algemeen staan Italianen bekend als dramatisch en modebewust. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Feestdagen">Feestdagen</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Padova_-_Ferragosto.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Padova_-_Ferragosto.jpg/330px-Padova_-_Ferragosto.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Padova_-_Ferragosto.jpg/500px-Padova_-_Ferragosto.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Padova_-_Ferragosto.jpg/960px-Padova_-_Ferragosto.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Padova_-_Ferragosto.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Vuurwerk op <i>Ferragosto</i></div></div></div> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_(6404769015).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_%286404769015%29.jpg/300px-Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_%286404769015%29.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_%286404769015%29.jpg/450px-Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_%286404769015%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_%286404769015%29.jpg/600px-Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_%286404769015%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Frecce_Tricolori_-_RIAT_2011_(6404769015).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/index.php?title=Festa_della_Repubblica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Festa della Repubblica (de pagina bestaat niet)">Festa della Repubblica</a></div></div></div> <p>Italië heeft 12 officiële feestdagen. Op deze feestdagen hebben de meeste mensen vrij. In sommige regio's en steden zijn er ook nog andere feestdagen. De officiële feestdagen in heel Italië zijn: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Datum</th> <th>Naam</th> <th>Uitleg </th></tr> <tr> <td>1 januari</td> <td>Capodanno</td> <td><a href="/Nieuwjaarsdag" title="Nieuwjaarsdag">Nieuwjaarsdag</a> </td></tr> <tr> <td>6 januari</td> <td>Befana/Epifani</td> <td><a href="/Driekoningen" title="Driekoningen">Driekoningen</a> </td></tr> <tr> <td>Verschillend</td> <td>Pasquetta</td> <td><a href="/Pasen" title="Pasen">Pasen</a> (zowel eerste als tweede paasdag) </td></tr> <tr> <td>25 april</td> <td>Festa della Liberazione</td> <td>Bevrijdingsdag: Op deze dag wordt de val van de regering van <a href="/Mussolini" class="mw-redirect" title="Mussolini">Mussolini</a> herdacht. Dit betekende het einde van het <a href="/Fascisme" title="Fascisme">fascisme</a> in Italië </td></tr> <tr> <td>1 mei</td> <td>Festa del Lavoro</td> <td><a href="/Dag_van_de_Arbeid" title="Dag van de Arbeid">Dag van de Arbeid</a> </td></tr> <tr> <td>2 juni</td> <td>Festa della Repubblica</td> <td>Dag van de republiek: Op deze dag viert men de stichting van de republiek in 1946. Op de dag zijn verschillende plechtigheden, toespraken en een militaire parade. </td></tr> <tr> <td>15 augustus</td> <td>Ferragosto</td> <td><a href="/index.php?title=Maria_Tenhemelopneming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maria Tenhemelopneming (de pagina bestaat niet)">Maria Tenhemelopneming</a> </td></tr> <tr> <td>1 november</td> <td>Ognissanti</td> <td><a href="/Allerheiligen" title="Allerheiligen">Allerheiligen</a> </td></tr> <tr> <td>8 december</td> <td>Immacolata Concezione</td> <td><a href="/index.php?title=Maria_Onbevlekte_Ontvangenis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maria Onbevlekte Ontvangenis (de pagina bestaat niet)">Maria Onbevlekte Ontvangenis</a> </td></tr> <tr> <td>25 & 26 december</td> <td>Natale & Santo Stefano</td> <td>Eerste en tweede kerstdag </td></tr> </tbody></table> <h3><span class="mw-headline" id="Muziek">Muziek</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Nabucco.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Nabucco.jpg/330px-Nabucco.jpg" decoding="async" width="300" height="188" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Nabucco.jpg/500px-Nabucco.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Nabucco.jpg/600px-Nabucco.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Nabucco.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/index.php?title=Nabucco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nabucco (de pagina bestaat niet)">Nabucco</a>, een van de bekendste Italiaanse opera's</div></div></div> <p>Ook wat betreft muziek is Italië erg bekend. In Italië is namelijk de <a href="/Opera_(muziek)" title="Opera (muziek)">opera</a> ontstaan. In precies 1600 maakte <a href="/index.php?title=Jacopo_Peri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacopo Peri (de pagina bestaat niet)">Jacopo Peri</a> de eerste opera. Opera's zijn technisch gezien gezongen verhalen, die vaak veel drama bevatten. Bij opera denken de meeste mensen vaak dat dit verhaal zich afspeelt in een oude tijd (meestal ergens tussen de Oudheid en 19e eeuw), waarin de liederen erg zwaar zijn en men uitbundige, grote, ouderwetse kostuums draagt. Dit is een operagenre, genaamd de <a href="/index.php?title=Grand_Opera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grand Opera (de pagina bestaat niet)">Grand Opera</a>, maar er zijn ook modernere en lichtere opera's. Er zijn zelfs opera's die als doel hebben om het publiek te laten lachen (een <a href="/Operette" title="Operette">operette</a>). Een opera verschilt echter van een <a href="/Musical" title="Musical">musical</a>, aangezien een opera altijd (haast) helemaal gezongen is en een musical vaak ook gesproken tekst bevat. Opera staat tevens bekend om zijn aparte manier van zingen. Dit komt doordat de zangers geen microfoon hebben! Bekende Italiaanse opera's zijn <i><a href="/index.php?title=Nabucco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nabucco (de pagina bestaat niet)">Nabucco</a></i> van <a href="/Giuseppe_Verdi" title="Giuseppe Verdi">Giuseppe Verdi</a>, <i><a href="/index.php?title=La_Boh%C3%A8me&action=edit&redlink=1" class="new" title="La Bohème (de pagina bestaat niet)">La Bohème</a></i> van <a href="/Giacomo_Puccini" title="Giacomo Puccini">Giacomo Puccini</a> en <i><a href="/index.php?title=L%E2%80%99Orfeo&action=edit&redlink=1" class="new" title="L’Orfeo (de pagina bestaat niet)">L’Orfeo</a></i> van <a href="/index.php?title=Claudio_Monteverdi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Claudio Monteverdi (de pagina bestaat niet)">Claudio Monteverdi</a>. Eén van de beroemdste Italiaanse operazangers was <a href="/index.php?title=Luciano_Pavarotti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luciano Pavarotti (de pagina bestaat niet)">Luciano Pavarotti</a>. </p><p>Op het gebied van klassieke muziek is vooral <a href="/Antonio_Vivaldi" title="Antonio Vivaldi">Antonio Vivaldi</a> populair. Hij is bekend vanwege zijn muziekstuk de <i><a href="/index.php?title=Vier_Jaargetijden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vier Jaargetijden (de pagina bestaat niet)">Vier Jaargetijden</a></i>, waarin de vier jaargetijden onder leiding van een viool worden nagespeeld. Het stuk is populair in de klassieke muziek. Toch zijn er in de moderne muziek ook veel bekende Italiaanse nummers geweest, zoals <i><a href="/index.php?title=Con_te_partiro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Con te partiro (de pagina bestaat niet)">Con te partiro</a></i> van <a href="/index.php?title=Andrea_Bocelli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrea Bocelli (de pagina bestaat niet)">Andrea Bocelli</a>. Italië doet ook mee aan het <a href="/Eurovisiesongfestival" title="Eurovisiesongfestival">Eurovisiesongfestival</a>. In tegenstelling tot veel andere landen, is iedere inzending in het Italiaans geweest. Slechts een paar keer was het nummer gedeeltelijk in het Engels. Italië won het festival 3 keer, namelijk in 1964 (met <i>Non ho l'età</i> van <a href="/Gigliola_Cinquetti" title="Gigliola Cinquetti">Gigliola Cinquetti</a>), in 1990 (met <i>Insieme: 1992</i> van <a href="/Toto_Cutugno" title="Toto Cutugno">Toto Cutugno</a>) en in 2021 (met <i>Zitti e buoni</i> van <a href="/M%C3%A5neskin" title="Måneskin">Måneskin</a>). </p> <h3><span class="mw-headline" id="Literatuur">Literatuur</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Michelino_DanteAndHisPoem.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Michelino_DanteAndHisPoem.jpg/300px-Michelino_DanteAndHisPoem.jpg" decoding="async" width="300" height="237" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Michelino_DanteAndHisPoem.jpg/450px-Michelino_DanteAndHisPoem.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Michelino_DanteAndHisPoem.jpg/600px-Michelino_DanteAndHisPoem.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Michelino_DanteAndHisPoem.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/Dante_Alighieri" title="Dante Alighieri">Dante Alighieri</a> met <i><a href="/index.php?title=De_Goddelijke_Komedie&action=edit&redlink=1" class="new" title="De Goddelijke Komedie (de pagina bestaat niet)">De Goddelijke Komedie</a></i> in zijn hand.</div></div></div> <p>De Italiaanse literatuur heeft een belangrijke invloed gehad op de literatuur van andere landen. De drie belangrijkste schrijvers binnen de Italiaanse literatuur zijn <a href="/Dante_Alighieri" title="Dante Alighieri">Dante Alighieri</a>, <a href="/Giovanni_Boccaccio" title="Giovanni Boccaccio">Giovanni Boccaccio</a> en <a href="/Francesco_Petrarca" title="Francesco Petrarca">Francesco Petrarca</a>. Dante schreef het wereldberoemde boek <i><a href="/index.php?title=De_Goddelijke_Komedie&action=edit&redlink=1" class="new" title="De Goddelijke Komedie (de pagina bestaat niet)">De Goddelijke Komedie</a></i> over de tocht door de hel, het <a href="/index.php?title=Vagevuur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vagevuur (de pagina bestaat niet)">vagevuur</a> en de hemel. In het boek is Dante zelf het hoofdpersonage en verschillende mythologische en historische figuren komen in het werk voor. De Goddelijke Komedie is erg belangrijk geweest op hoe wij de hemel en de hel tegenwoordig zien. Boccaccio schreef het boek <i><a href="/index.php?title=Decamerone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decamerone (de pagina bestaat niet)">Decamerone</a></i>, wat eigenlijk meer een verzameling van verschillende verhalen is. De Decamerone gaat over een reis van 10 personen die op de vlucht zijn voor de <a href="/Pest" title="Pest">pest</a>. Gedurende de reis van 10 dagen vertellen ze elkaar verhalen die in het boek zijn opgeschreven. Petrarca is vooral bekend vanwege zijn gedichten en maakte het <a href="/Sonnet" title="Sonnet">sonnet</a> populair. </p><p>Bekende modernere schrijvers zijn <a href="/index.php?title=Giosu%C3%A8_Carducci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giosuè Carducci (de pagina bestaat niet)">Giosuè Carducci</a>, <a href="/index.php?title=Salvatore_Quasimodo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salvatore Quasimodo (de pagina bestaat niet)">Salvatore Quasimodo</a> en <a href="/index.php?title=Eugenio_Montale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugenio Montale (de pagina bestaat niet)">Eugenio Montale</a>. <a href="/Umberto_Eco" title="Umberto Eco">Umberto Eco</a> werd met zijn roman <i><a href="/index.php?title=De_naam_van_de_roos&action=edit&redlink=1" class="new" title="De naam van de roos (de pagina bestaat niet)">De naam van de roos</a></i> wereldberoemd. Een bekende Italiaanse kinderboekenschrijfster is <a href="/Elisabetta_Dami" title="Elisabetta Dami">Elisabetta Dami</a>. Zij bedacht in 1999 de muis <a href="/Geronimo_Stilton_(personage)" title="Geronimo Stilton (personage)">Geronimo Stilton</a>. Inmiddels zijn er tientallen boeken geschreven en zijn de boeken in 35 talen vertaald. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Film">Film</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Dolce_vita1.gif" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Dolce_vita1.gif/300px-Dolce_vita1.gif" decoding="async" width="300" height="191" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Dolce_vita1.gif/450px-Dolce_vita1.gif 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Dolce_vita1.gif 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Dolce_vita1.gif" class="internal" title="Groter"></a></div><i><a href="/index.php?title=La_Dolce_Vita&action=edit&redlink=1" class="new" title="La Dolce Vita (de pagina bestaat niet)">La Dolce Vita</a></i> is nog altijd een van de beroemdste Italiaanse films.</div></div></div> <p>Italië was een van de eerste landen waar films gemaakt werden. In 1896 begon <a href="/index.php?title=Vittorio_Calcina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vittorio Calcina (de pagina bestaat niet)">Vittorio Calcina</a> met het maken van korte, geluidloze films. Deze films waren ook in het buitenland erg populair, zoals <i><a href="/index.php?title=L%27Inferno&action=edit&redlink=1" class="new" title="L'Inferno (de pagina bestaat niet)">L'Inferno</a></i> (1911) en <i><a href="/index.php?title=Quo_Vadis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quo Vadis (de pagina bestaat niet)">Quo Vadis</a></i> (1913). Toen er geluidsfilms in de jaren 1920 ontstonden werden Italiaanse films minder populair. Ondertussen waren de fascisten in het land aan de macht gekomen en werden vooral <a href="/Propaganda" title="Propaganda">propagandafilms</a> gemaakt. In de jaren 1950 bloeide de Italiaanse film weer op met regisseurs als <a href="/index.php?title=Federico_Fellini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Federico Fellini (de pagina bestaat niet)">Federico Fellini</a> en actrices als <a href="/index.php?title=Sophia_Loren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sophia Loren (de pagina bestaat niet)">Sophia Loren</a>. De Italiaanse films gemaakt tussen 1950 en 1970 worden <i>Commedia all'italiana</i> genoemd. Een bekende film uit deze periode is <i><a href="/index.php?title=La_Dolce_Vita&action=edit&redlink=1" class="new" title="La Dolce Vita (de pagina bestaat niet)">La Dolce Vita</a></i> (1960). Deze film is beroemd geworden om de scene waarbij actrice <a href="/Anita_Ekberg" title="Anita Ekberg">Anita Ekberg</a> in de <a href="/Trevifontein" title="Trevifontein">Trevifontein</a> een bad neemt. Ook veel buitenlandse films, zoals <i><a href="/index.php?title=Cleopatra_(1963)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cleopatra (1963) (de pagina bestaat niet)">Cleopatra</a></i>, werden in Italië opgenomen. Rome was zo populair onder regisseurs dat het de bijnaam <i><a href="/Hollywood" title="Hollywood">Hollywood</a> aan de <a href="/Tiber" title="Tiber">Tiber</a></i> gekreeg. In de jaren 1960 en 1970 werd Italië bekend om de <a href="/index.php?title=Spaghetti_westerns&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spaghetti westerns (de pagina bestaat niet)">spaghetti westerns</a>, zoals <i><a href="/Once_Upon_a_Time_in_the_West" title="Once Upon a Time in the West">Once Upon a Time in the West</a></i> (1968). Dit waren goedkope westernfilms die in heel de wereld bekend werden. Ook veel horrorfilms werden in de jaren 1970 en 1980 in Italië opgenomen, zoals <i>The Exorsist</i>. </p><p>In de jaren 1980 raakte de Italiaanse film in verval, maar in de jaren 1990 kreeg Italië weer een aantal succesvolle films. Beroemde Italiaanse films uit deze periode zijn <i><a href="/index.php?title=Il_Postino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Il Postino (de pagina bestaat niet)">Il Postino</a></i> (1994) en <i><a href="/index.php?title=La_vita_%C3%A8_bella&action=edit&redlink=1" class="new" title="La vita è bella (de pagina bestaat niet)">La vita è bella</a></i> (1997). De meeste Italiaanse films worden voor een Italiaans publiek gemaakt. Weinig films worden ook buiten Italië echt populair. Toch is Italië nog altijd een populaire locatie om films op te nemen. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Eten_en_drinken">Eten en drinken</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Olive-oil-1412361_1920.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Olive-oil-1412361_1920.jpg/330px-Olive-oil-1412361_1920.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Olive-oil-1412361_1920.jpg/500px-Olive-oil-1412361_1920.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Olive-oil-1412361_1920.jpg/960px-Olive-oil-1412361_1920.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Olive-oil-1412361_1920.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/Olijfolie" title="Olijfolie">Olijfolie</a>, <a href="/Basilicum" title="Basilicum">basilicum</a> en <a href="/Tomaat" title="Tomaat">tomaat</a>; bekende en veel gebruikte ingrediënten uit de Italiaanse keuken.</div></div></div> <p>De Italiaanse keuken is een van de beroemdste ter wereld. Bij het ontbijt wordt er niet zo heel veel gegeten. In zowel de middag als de avond wordt warm gegeven. Een diner in Italië begint met de eerst gang; <a href="/Antipasto" title="Antipasto">antipasto</a>. De naam zegt het al, het bestaat uit verschillende kleine gerechten, maar geen pasta. Een typisch gerecht is een salade met <a href="/Mozzarella" title="Mozzarella">mozzarella</a>, <a href="/Tomaat" title="Tomaat">tomaat</a> en <a href="/Pesto" title="Pesto">pesto</a>, maar ook <a href="/Carpaccio" title="Carpaccio">carpaccio</a> is er een. Hierna volgt het hoofdgerecht, meestal pasta. Er zijn verschillende soorten pasta, zoals <a href="/Farfalle" title="Farfalle">farfalle</a>, <a href="/Fusilli" title="Fusilli">fusilli</a>, <a href="/Spaghetti" title="Spaghetti">spaghetti</a> en <a href="/Macaroni" title="Macaroni">macaroni</a>. De pasta wordt altijd met een saus geserveerd, meestal met groente, vlees en/of vis daarin. Er zijn tal van (authentieke) pastasauzen. Meestal wordt de pasta op smaak gemaakt met <a href="/Parmezaanse_kaas" title="Parmezaanse kaas">Parmezaanse kaas</a> en kruiden als <a href="/Basilicum" title="Basilicum">basilicum</a>, <a href="/Rozemarijn" title="Rozemarijn">rozemarijn</a>, <a href="/Tijm" title="Tijm">tijm</a>, <a href="/Oregano" class="mw-redirect" title="Oregano">oregano</a> en <a href="/Laurier" title="Laurier">laurier</a>. De kruiden worden meestal meegekookt, maar basilicum wordt meestal achteraf toegevoegd. Qua groenten worden vaak <a href="/Tomaat" title="Tomaat">tomaat</a>, <a href="/Courgette" title="Courgette">courgette</a>, <a href="/Aubergine" title="Aubergine">aubergine</a>, <a href="/Broccoli" title="Broccoli">broccoli</a> en <a href="/Paprika" title="Paprika">paprika</a> gebruikt. In de gerechten zijn meestal de kleuren van de Italiaanse vlag te zien, het groen van de groenten, het rood van de tomatensaus en het wit van het bord (of eventueel de saus). Een bekend nagerecht is <a href="/Tiramisu" title="Tiramisu">tiramisu</a>, net als <a href="/Italiaans_ijs" title="Italiaans ijs">Italiaans ijs</a>. </p><p>Tussen de verschillende regio's van Italië bestaan verschillende op het gebied van eten, vooral tussen het noorden en zuiden. In het noorden is bijvoorbeeld <a href="/Risotto" title="Risotto">risotto</a> een populair gerecht, maar in het zuiden wordt dit niet als gerecht gezien. Italianen zijn trots op hun koffiecultuur. Overal over de wereld worden Italiaanse koffies gedronken, zoals de <a href="/Espresso" title="Espresso">espresso</a>, de <a href="/Cappuccino" title="Cappuccino">cappuccino</a> en de <a href="/Latte_macchiato" title="Latte macchiato">latte macchiato</a>. Ook de wijnen die in Italië gemaakt worden zijn populair. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Werelderfgoed">Werelderfgoed</span></h3> <p>In Italië staan 58 dingen op de <a href="/Werelderfgoedlijst" title="Werelderfgoedlijst">Werelderfgoedlijst</a> van <a href="/UNESCO" title="UNESCO">UNESCO</a>. Hierdoor is Italië het land met de meeste werelderfgoederen ter wereld. Hieronder een klein overzicht: </p> <div class="editmode" style="width:30%; float:left; padding:0 3% 0 0; border:none; overflow:hidden; clear:left;"> <ul><li>Rotstekeningen in <a href="/index.php?title=Valcamonica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Valcamonica (de pagina bestaat niet)">Valcamonica</a></li> <li>Kerk en Dominicanerklooster van <a href="/index.php?title=Santa_Maria_delle_Grazie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santa Maria delle Grazie (de pagina bestaat niet)">Santa Maria delle Grazie</a> in Milaan</li> <li>Historisch centrum van <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a>, de bezittingen van de <a href="/index.php?title=Heilige_Stoel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heilige Stoel (de pagina bestaat niet)">Heilige Stoel</a> in die stad met speciale territoriale rechten en <a href="/index.php?title=Sint-Paulus_buiten_de_Muren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sint-Paulus buiten de Muren (de pagina bestaat niet)">Sint-Paulus buiten de Muren</a> (gedeeltelijk in Vaticaanstad)</li> <li>Historisch centrum van <a href="/Florence" title="Florence">Florence</a></li> <li><a href="/Veneti%C3%AB" title="Venetië">Venetië</a> met zijn lagune</li> <li><a href="/Piazza_dei_Miracoli" title="Piazza dei Miracoli">Domplein</a> van <a href="/index.php?title=Pisa_(stad)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pisa (stad) (de pagina bestaat niet)">Pisa</a></li> <li>Historisch centrum van <a href="/San_Gimignano" title="San Gimignano">San Gimignano</a></li> <li><a href="/index.php?title=Sassi_di_Matera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sassi di Matera (de pagina bestaat niet)">Sassi</a> en het park met de rotskerken van <a href="/index.php?title=Matera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matera (de pagina bestaat niet)">Matera</a></li> <li><a href="/index.php?title=Vicenza_(stad)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vicenza (stad) (de pagina bestaat niet)">Vicenza</a> en de <a href="/index.php?title=Palladiaanse_villa%27s_in_Veneto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palladiaanse villa's in Veneto (de pagina bestaat niet)">Palladiaanse villa's in Veneto</a></li> <li>Historisch centrum van <a href="/index.php?title=Siena&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siena (de pagina bestaat niet)">Siena</a></li> <li>Historisch centrum van <a href="/Napels_(stad)" title="Napels (stad)">Napels</a></li> <li><a href="/index.php?title=Crespi_d%27Adda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crespi d'Adda (de pagina bestaat niet)">Crespi d'Adda</a></li> <li><a href="/index.php?title=Ferrara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ferrara (de pagina bestaat niet)">Ferrara</a>, stad van de renaissance in de Podelta</li> <li><a href="/index.php?title=Castel_del_Monte&action=edit&redlink=1" class="new" title="Castel del Monte (de pagina bestaat niet)">Castel del Monte</a></li> <li><a href="/index.php?title=Trullo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trullo (de pagina bestaat niet)">Trulli</a> van <a href="/index.php?title=Alberobello&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alberobello (de pagina bestaat niet)">Alberobello</a></li> <li>Vroegchristelijke monumenten van <a href="/Ravenna" title="Ravenna">Ravenna</a></li> <li>Historisch centrum van <a href="/index.php?title=Pienza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pienza (de pagina bestaat niet)">Pienza</a></li> <li>18e-eeuws Koninklijk <a href="/index.php?title=Paleis_van_Caserta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleis van Caserta (de pagina bestaat niet)">Paleis van Caserta</a> met park, aquaduct van Vanvitelli en <a href="/index.php?title=San_Leuciocomplex&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Leuciocomplex (de pagina bestaat niet)">San Leuciocomplex</a></li> <li><a href="/index.php?title=Residenties_van_het_Koninklijk_Huis_van_Savoye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Residenties van het Koninklijk Huis van Savoye (de pagina bestaat niet)">Residenties van het Koninklijk Huis van Savoye</a></li> <li><a href="/index.php?title=Botanische_tuin_van_Padua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Botanische tuin van Padua (de pagina bestaat niet)">Botanische tuin van Padua</a></li> <li><a href="/index.php?title=Porto_Venere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Porto Venere (de pagina bestaat niet)">Porto Venere</a>, <a href="/index.php?title=Cinque_Terre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cinque Terre (de pagina bestaat niet)">Cinque Terre</a> en de eilanden <a href="/index.php?title=Palmaria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palmaria (de pagina bestaat niet)">Palmaria</a>, <a href="/index.php?title=Tino_(eiland)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tino (eiland) (de pagina bestaat niet)">Tino</a> en <a href="/index.php?title=Tinetto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tinetto (de pagina bestaat niet)">Tinetto</a></li></ul> </div> <div class="editmode" style="width:30%; float:left; padding:0 3% 0 0; border:none; overflow:hidden;"> <ul><li>Kathedraal, <a href="/index.php?title=Torre_Civica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Torre Civica (de pagina bestaat niet)">Torre Civica</a> en <a href="/index.php?title=Piazza_Grande&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piazza Grande (de pagina bestaat niet)">Piazza Grande</a>, <a href="/index.php?title=Modena&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modena (de pagina bestaat niet)">Modena</a></li> <li>Archeologisch <a href="/Pompe%C3%AF" title="Pompeï">Pompeï</a>, <a href="/index.php?title=Herculaneum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herculaneum (de pagina bestaat niet)">Herculaneum</a> en <a href="/index.php?title=Torre_Annunziata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Torre Annunziata (de pagina bestaat niet)">Torre Annunziata</a></li> <li><a href="/index.php?title=Amalfitaanse_kust&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amalfitaanse kust (de pagina bestaat niet)">Amalfitaanse kust</a></li> <li>Archeologisch <a href="/index.php?title=Agrigento&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agrigento (de pagina bestaat niet)">Agrigento</a></li> <li><a href="/index.php?title=Villa_Romana_del_Casale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa Romana del Casale (de pagina bestaat niet)">Villa Romana del Casale</a></li> <li><a href="/index.php?title=Nuraghe_Su_Nuraxi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuraghe Su Nuraxi (de pagina bestaat niet)">Nuraghe Su Nuraxi</a> bij <a href="/index.php?title=Barumini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barumini (de pagina bestaat niet)">Barumini</a></li> <li><a href="/index.php?title=Nationaal_Park_Cilento_e_Vallo_di_Diano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nationaal Park Cilento e Vallo di Diano (de pagina bestaat niet)">Nationaal Park Cilento e Vallo di Diano</a> met archeologisch <a href="/index.php?title=Paestum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paestum (de pagina bestaat niet)">Paestum</a> en <a href="/Velia" class="mw-redirect" title="Velia">Velia</a>, en <a href="/index.php?title=Kartuizerklooster_van_Padula&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kartuizerklooster van Padula (de pagina bestaat niet)">Kartuizerklooster van Padula</a></li> <li><a href="/index.php?title=Villa_Adriana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa Adriana (de pagina bestaat niet)">Villa Adriana</a>, <a href="/index.php?title=Tivoli_(Itali%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tivoli (Italië) (de pagina bestaat niet)">Tivoli</a></li> <li><a href="/index.php?title=Eolische_eilanden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eolische eilanden (de pagina bestaat niet)">Eolische eilanden</a></li> <li><a href="/index.php?title=Assisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Assisi (de pagina bestaat niet)">Assisi</a>, <a href="/index.php?title=Sint-Franciscusbasiliek_(Assisi)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sint-Franciscusbasiliek (Assisi) (de pagina bestaat niet)">Sint-Franciscusbasiliek</a> en andere Franciscaanse locaties</li> <li><a href="/Verona" title="Verona">Verona</a></li> <li><a href="/index.php?title=Villa_d%27Este&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa d'Este (de pagina bestaat niet)">Villa d'Este</a>, <a href="/index.php?title=Tivoli_(Itali%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tivoli (Italië) (de pagina bestaat niet)">Tivoli</a></li> <li>Laatbarokke steden in het <a href="/index.php?title=Val_di_Noto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Val di Noto (de pagina bestaat niet)">Val di Noto</a></li> <li>Heilige bergen (<a href="/index.php?title=Sacri_Monti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sacri Monti (de pagina bestaat niet)">Sacri Monti</a>) van <a href="/Pi%C3%ABmont" title="Piëmont">Piëmont</a> en <a href="/Lombardije" title="Lombardije">Lombardije</a></li> <li><a href="/index.php?title=Monte_San_Giorgio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monte San Giorgio (de pagina bestaat niet)">Monte San Giorgio</a> (deels in Zwitserland)</li> <li>Etruskische begraafplaatsen van <a href="/index.php?title=Cerveteri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cerveteri (de pagina bestaat niet)">Cerveteri</a> en <a href="/index.php?title=Tarquinia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tarquinia (de pagina bestaat niet)">Tarquinia</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Val_d%27Orcia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Val d'Orcia (de pagina bestaat niet)">Val d'Orcia</a></li> <li><a href="/Syracuse_(Itali%C3%AB)" title="Syracuse (Italië)">Syracuse</a> en de <a href="/index.php?title=Rotsnecropolis_van_Pantalica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rotsnecropolis van Pantalica (de pagina bestaat niet)">rotsnecropolis van Pantalica</a></li> <li><a href="/Genua" title="Genua">Genua</a>: <a href="/index.php?title=Le_Strade_Nuove&action=edit&redlink=1" class="new" title="Le Strade Nuove (de pagina bestaat niet)">Le Strade Nuove</a> en het systeem van de <a href="/index.php?title=Palazzi_dei_Rolli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palazzi dei Rolli (de pagina bestaat niet)">Palazzi dei Rolli</a></li></ul> </div> <div class="editmode" style="width:30%; float:left; padding:0 3% 0 0; border:none; overflow:hidden;"> <ul><li><a href="/Oude_en_voorhistorische_beukenbossen_van_de_Karpaten_en_andere_regio%27s_van_Europa" title="Oude en voorhistorische beukenbossen van de Karpaten en andere regio's van Europa">Oude en voorhistorische beukenbossen van de Karpaten en andere regio's van Europa</a> (deels in andere landen)</li> <li><a href="/index.php?title=Mantua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mantua (de pagina bestaat niet)">Mantua</a> en <a href="/index.php?title=Sabbioneta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sabbioneta (de pagina bestaat niet)">Sabbioneta</a></li> <li><a href="/index.php?title=Rh%C3%A4tische_Bahn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rhätische Bahn (de pagina bestaat niet)">Rhätische Bahn</a> in het <a href="/index.php?title=Albula&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albula (de pagina bestaat niet)">Albula</a> / <a href="/index.php?title=Bernina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernina (de pagina bestaat niet)">Bernina</a>-landschap (deels in Zwitserland)</li> <li><a href="/index.php?title=Dolomieten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dolomieten (de pagina bestaat niet)">Dolomieten</a></li> <li><a href="/index.php?title=Longobarden_in_Itali%C3%AB._Plaatsen_van_macht_(568-774_na_Christus)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Longobarden in Italië. Plaatsen van macht (568-774 na Christus) (de pagina bestaat niet)">Longobarden in Italië. Plaatsen van macht (568-774 na Christus)</a></li> <li><a href="/index.php?title=Prehistorische_paalwoningen_in_de_Alpen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prehistorische paalwoningen in de Alpen (de pagina bestaat niet)">Prehistorische paalwoningen in de Alpen</a> (deels in andere landen)</li> <li><a href="/Etna" title="Etna">Etna</a></li> <li><a href="/index.php?title=Villa%27s_en_tuinen_van_de_Medici_in_Toscane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa's en tuinen van de Medici in Toscane (de pagina bestaat niet)">Villa's en tuinen van de Medici in Toscane</a></li> <li><a href="/index.php?title=Wijngaardlandschap_van_Pi%C3%ABmont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wijngaardlandschap van Piëmont (de pagina bestaat niet)">Wijngaardlandschap van Piëmont</a>: Langhe-Roero en Monferrato</li> <li>Arabisch-Normandisch <a href="/Palermo" title="Palermo">Palermo</a> en de kathedralen van <a href="/index.php?title=Cefal%C3%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cefalù (de pagina bestaat niet)">Cefalù</a> en <a href="/index.php?title=Monreale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monreale (de pagina bestaat niet)">Monreale</a></li> <li><a href="/Venetiaanse_verdedigingswerken_van_de_15e_tot_17e_eeuw" title="Venetiaanse verdedigingswerken van de 15e tot 17e eeuw">Venetiaanse verdedigingswerken van de 15e tot 17e eeuw</a>: Stato da Terra – westelijke Stato da Mar</li> <li><a href="/index.php?title=Ivrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ivrea (de pagina bestaat niet)">Ivrea</a>, industriestad van de 20e eeuw</li> <li>De <a href="/index.php?title=Prosecco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prosecco (de pagina bestaat niet)">prosecco</a>-heuvels van <a href="/index.php?title=Conegliano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conegliano (de pagina bestaat niet)">Conegliano</a> en <a href="/index.php?title=Valdobbiadene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Valdobbiadene (de pagina bestaat niet)">Valdobbiadene</a></li> <li><a href="/Historische_kuuroorden_van_Europa" title="Historische kuuroorden van Europa">Historische kuuroorden van Europa</a> (deels in andere landen)</li> <li><a href="/index.php?title=Padua%27s_veertiende-eeuwse_frescocycli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Padua's veertiende-eeuwse frescocycli (de pagina bestaat niet)">Padua's veertiende-eeuwse frescocycli</a></li> <li>De <a href="/index.php?title=Portieken_van_Bologna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portieken van Bologna (de pagina bestaat niet)">portieken van Bologna</a></li></ul> </div><p><br clear="left" /> </p><h3><span class="mw-headline" id="Sport">Sport</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:16_may_2012_giro_d_italia_Peloton.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/16_may_2012_giro_d_italia_Peloton.jpg/250px-16_may_2012_giro_d_italia_Peloton.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/16_may_2012_giro_d_italia_Peloton.jpg/500px-16_may_2012_giro_d_italia_Peloton.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:16_may_2012_giro_d_italia_Peloton.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>De <a href="/Giro_d%27Italia" class="mw-redirect" title="Giro d'Italia">Giro d'Italia</a></div></div></div> <p>De populairste sport in Italië is <a href="/Voetbal" title="Voetbal">voetbal</a>. Italië is een erg succesvol voetballand. Het won het <a href="/Wereldkampioenschap_voetbal" title="Wereldkampioenschap voetbal">wereldkampioenschap voetbal</a> 4 keer (in 1934, 1938, 1952 en 2006). Dit is even vaak als <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a>; enkel <a href="/Brazili%C3%AB" title="Brazilië">Brazilië</a> heeft het wereldkampioenschap vaker gewonnen. Ook heeft Italië het <a href="/UEFA_Champions_League" title="UEFA Champions League">UEFA Champions League</a> 12 keer gewonnen. Uit Italië komen bekende voetballers, zoals <a href="/index.php?title=Fabio_Cannavaro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fabio Cannavaro (de pagina bestaat niet)">Fabio Cannavaro</a>, <a href="/index.php?title=Dino_Zoff&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dino Zoff (de pagina bestaat niet)">Dino Zoff</a> en <a href="/index.php?title=Luigi_Riva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luigi Riva (de pagina bestaat niet)">Luigi Riva</a>. Daarnaast zijn <a href="/Basketball" class="mw-redirect" title="Basketball">basketball</a> en <a href="/Atletiek" title="Atletiek">atletiek</a> populaire sporten. Op het gebied van <a href="/Wielrennen" class="mw-redirect" title="Wielrennen">wielrennen</a> staat Italië bekend om de <a href="/Giro_d%27Italia" class="mw-redirect" title="Giro d'Italia">Giro d'Italia</a>, een wereldberoemde wielrenwedstrijd. Deze vindt vooral in Italië plaats, maar sommige routes zijn ook door omliggende landen heen. </p><p>Andere populaire sporten in Italië zijn <a href="/Ski%C3%ABn" title="Skiën">skiën</a> (vooral in het noorden), <a href="/Rugby" title="Rugby">rugby</a>, <a href="/Tennis" title="Tennis">tennis</a> en <a href="/Volleybal" title="Volleybal">volleybal</a>. Italië heeft aan bijna alle edities van de <a href="/Olympische_Spelen" title="Olympische Spelen">Olympische Spelen</a> meegedaan. Het land organiseerde de Spelen vier keer; de Winterspelen van 1956 in <a href="/index.php?title=Cortina_d%27Ampezzo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cortina d'Ampezzo (de pagina bestaat niet)">Cortina d'Ampezzo</a>, de Zomerspelen van 1960 in <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a>, de Winterspelen van 2006 in <a href="/Turijn" title="Turijn">Turijn</a> en de komende Winterspelen van 2026 in <a href="/Milaan" title="Milaan">Milaan</a> en Cortina d'Ampezzo. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Politiek">Politiek</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Staatsinrichting">Staatsinrichting</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Giorgia_Meloni_2018.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Giorgia_Meloni_2018.jpg/250px-Giorgia_Meloni_2018.jpg" decoding="async" width="250" height="356" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Giorgia_Meloni_2018.jpg/500px-Giorgia_Meloni_2018.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Giorgia_Meloni_2018.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div><a href="/Giorgia_Meloni" title="Giorgia Meloni">Giorgia Meloni</a> is de huidige Italiaanse premier.</div></div></div> <p>Italië is een parlementaire republiek. Dit betekent dat Italië een <a href="/President" title="President">president</a> als <a href="/Staatshoofd" class="mw-redirect" title="Staatshoofd">staatshoofd</a> heeft en het <a href="/Parlement" title="Parlement">parlement</a> veel macht heeft. Italië is een republiek sinds het afschaffen van de monarchie in 1946. De president van Italië heeft erg weinig macht. Hij of zij wordt gekozen door het parlement en dient een periode van 7 jaar. De president ontvangt belangrijke gasten en bezoekt het buitenland. Daarnaast benoemt de president de ministers en rechters, kan oorlog verklaren en verkiezingen en <a href="/Referendum" title="Referendum">referenda</a> uitroepen. Voor deze laatste taken is de toestemming van het parlement nodig. De huidige president van Italië is <a href="/Sergio_Mattarella" title="Sergio Mattarella">Sergio Mattarella</a>. Het hoofd van de regering is de <a href="/Premier" title="Premier">premier</a>. De premier heeft meer dan de president en gaat over het dagelijks bestuur an het land. De premier wordt geholpen door verschillende ministers die hun eigen taak hebben. De huidige premier van Italië is <a href="/Giorgia_Meloni" title="Giorgia Meloni">Giorgia Meloni</a>. Ze is de eerste <a href="/Vrouw_(term)" title="Vrouw (term)">vrouwelijke</a> premier van Italië en de eerste <a href="/Radicaal-rechts" title="Radicaal-rechts">radicaal-rechtse</a> premier van Italië sinds de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>. De premier en ministers vormen samen de regering. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Montecitorio_-_panoramio.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Montecitorio_-_panoramio.jpg/300px-Montecitorio_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Montecitorio_-_panoramio.jpg/450px-Montecitorio_-_panoramio.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Montecitorio_-_panoramio.jpg/600px-Montecitorio_-_panoramio.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Montecitorio_-_panoramio.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Het Italiaans parlementsgebouw</div></div></div> <p>De regering wordt gecontroleerd door het <a href="/index.php?title=Parlement_van_Itali%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parlement van Italië (de pagina bestaat niet)">parlement van Italië</a>. Dit parlement stemt ook over nieuwe wetten. Het Italiaans parlement bestaat uit twee kamers: </p> <ul><li>De <a href="/index.php?title=Kamer_van_Afgevaardigden_(Itali%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamer van Afgevaardigden (Italië) (de pagina bestaat niet)">Kamer van Afgevaardigden</a> (<i>Camera dei deputati</i>) bestaande uit 400 leden. Deze kamer wordt op een ingewikkelde manier gekozen door het volk. Ieder lid vertegenwoordigt een bepaalde regio in Italië. Het kan zijn dat één lid één regio vertegenwoordigd of dat meerdere leden één regio vertegenwoordigen. Ook vertegenwoordigen 8 leden altijd de Italianen in het buitenland. Tot 2022 had de Kamer 630 leden. De Kamer van Afgevaardigden wordt iedere vijf jaar gekozen.</li> <li>De <a href="/index.php?title=Senaat_van_de_Republiek_(Itali%C3%AB)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Senaat van de Republiek (Italië) (de pagina bestaat niet)">Senaat van de Republiek</a> (<i>Senato della Repubblica</i>) bestaande uit 200 leden. Hierin heeft iedere regio een bepaald aantal zetels afhankelijk van het aantal inwoners. Daarnaast zijn er nog 6 "senatoren voor het leven". Deze worden door de president gekozen. Alle leden worden om de vijf jaar gekozen, maar de "senatoren voor het leven" hebben niet te maken met verkiezingen. Een senator moet minstens 40 jaar oud zijn.</li></ul> <p>In Italië kan iedereen die ouder dan 18 jaar is en de Italiaanse nationaliteit heeft stemmen. </p><p>Tot 2022 had de Senaat 315 leden. </p> <h3><span id="Regio's_van_Italië"></span><span class="mw-headline" id="Regio.27s_van_Itali.C3.AB">Regio's van Italië</span></h3> <p>Italië is verdeeld in 20 regio's. Dit zijn: </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Itali%C3%AB_Genumerde_Regio%27s.png" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a5/Itali%C3%AB_Genumerde_Regio%27s.png" decoding="async" width="300" height="350" class="thumbimage" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Itali%C3%AB_Genumerde_Regio%27s.png" class="internal" title="Groter"></a></div>De nummers komen overeen met dit kaartje</div></div></div> <ol><li><a href="/Abruzzen" title="Abruzzen">Abruzzen</a>, met als hoofdstad <a href="/index.php?title=L%27Aquila&action=edit&redlink=1" class="new" title="L'Aquila (de pagina bestaat niet)">L'Aquila</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Apuli%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apulië (de pagina bestaat niet)">Apulië</a>, met als hoofdstad <a href="/Bari" title="Bari">Bari</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Basilcata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Basilcata (de pagina bestaat niet)">Basilcata</a>, met als hoofdstad <a href="/index.php?title=Potenza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Potenza (de pagina bestaat niet)">Potenza</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Calabri%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Calabrië (de pagina bestaat niet)">Calabrië</a>, met als hoofdstad <a href="/index.php?title=Catanzaro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Catanzaro (de pagina bestaat niet)">Catanzaro</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Campania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campania (de pagina bestaat niet)">Campania</a>, met als hoofdstad <a href="/Napels_(stad)" title="Napels (stad)">Napels</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Emilia_Romagna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emilia Romagna (de pagina bestaat niet)">Emilia Romagna</a>, met als hoofdstad <a href="/Bologna" title="Bologna">Bologna</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Friuli-Venezia_Gruilia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friuli-Venezia Gruilia (de pagina bestaat niet)">Friuli-Venezia Gruilia</a>, met als hoofdstad <a href="/Tri%C3%ABst" title="Triëst">Triëst</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Lazio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lazio (de pagina bestaat niet)">Lazio</a>, met als hoofdstad <a href="/Rome" title="Rome">Rome</a>.</li> <li><a href="/Liguri%C3%AB" title="Ligurië">Ligurië</a>, met als hoofdstad <a href="/Genua" title="Genua">Genua</a>.</li> <li><a href="/Lombardije" title="Lombardije">Lombardije</a>, met als hoofdstad <a href="/Milaan" title="Milaan">Milaan</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Marche&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marche (de pagina bestaat niet)">Marche</a>, met als hoofdstad <a href="/Ancona" title="Ancona">Ancona</a>.</li> <li><a href="/Molise" title="Molise">Molise</a>, met als hoofdstad <a href="/index.php?title=Campobasso&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campobasso (de pagina bestaat niet)">Campobasso</a>.</li> <li><a href="/Pi%C3%ABmont" title="Piëmont">Piëmont</a>, met als hoofdstad <a href="/Turijn" title="Turijn">Turijn</a>.</li> <li><a href="/Sardini%C3%AB" title="Sardinië">Sardinië</a>, met als hoofdstad <a href="/index.php?title=Caglairi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caglairi (de pagina bestaat niet)">Caglairi</a>.</li> <li><a href="/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a>, met als hoofdstad <a href="/Palermo" title="Palermo">Palermo</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Trentino-Zuid-Tirol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trentino-Zuid-Tirol (de pagina bestaat niet)">Trentino-Zuid-Tirol</a>, met als hoofdstad <a href="/index.php?title=Trente&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trente (de pagina bestaat niet)">Trente</a>.</li> <li><a href="/Toscane" title="Toscane">Toscane</a>, met als hoofdstad <a href="/Florence" title="Florence">Florence</a>.</li> <li><a href="/index.php?title=Umbri%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Umbrië (de pagina bestaat niet)">Umbrië</a>, met als hoofdstad <a href="/index.php?title=Perugia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Perugia (de pagina bestaat niet)">Perugia</a>.</li> <li><a href="/Valle_d%27Aosta" title="Valle d'Aosta">Valle d'Aosta</a>, met als hoofdstad <a href="/Aosta" title="Aosta">Aosta</a>.</li> <li><a href="/Veneto" title="Veneto">Veneto</a>, met als hoofdstad <a href="/Veneti%C3%AB" title="Venetië">Venetië</a>.</li></ol> <h3><span class="mw-headline" id="Buitenlandse_politiek">Buitenlandse politiek</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:P20211028ES-0308_(51761367731).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/P20211028ES-0308_%2851761367731%29.jpg/330px-P20211028ES-0308_%2851761367731%29.jpg" decoding="async" width="300" height="201" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/P20211028ES-0308_%2851761367731%29.jpg/500px-P20211028ES-0308_%2851761367731%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/P20211028ES-0308_%2851761367731%29.jpg/960px-P20211028ES-0308_%2851761367731%29.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:P20211028ES-0308_(51761367731).jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Oud-premier Draghi ontmoet de Amerikaanse president <a href="/Joe_Biden" title="Joe Biden">Joe Biden</a></div></div></div> <p>Italië is lid van verschillende internationale organisaties, zoals de <a href="/Verenigde_Naties" title="Verenigde Naties">Verenigde Naties</a> (VN), de <a href="/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> (EU), de <a href="/index.php?title=Groep_van_Zeven&action=edit&redlink=1" class="new" title="Groep van Zeven (de pagina bestaat niet)">Groep van Zeven</a> (G7) en de <a href="/NAVO" class="mw-redirect" title="NAVO">NAVO</a>. Italië heeft goede banden met haar buurlanden en andere Zuid-Europese landen. Vooral de banden met <a href="/San_Marino" title="San Marino">San Marino</a>, <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a> en <a href="/Malta" title="Malta">Malta</a> zijn hecht. Italië heeft belooft deze landen in het geval van oorlog te beschermen, aangezien deze landen zo klein zijn. Voor de komst van de euro was het mogelijk om met de Italiaanse lire in San Marino en Vaticaanstad te betalen. Hoewel in Italië godsdienstvrijheid is, heeft het land een belangrijke band met de <a href="/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a>. Veel gebouwen die in bezit zijn van het Vaticaan staan bijvoorbeeld op Italiaans grondgebied. Italië heeft goede banden met Zuid-Amerikaanse landen (zoals <a href="/Argentini%C3%AB" title="Argentinië">Argentinië</a> en <a href="/Uruguay" title="Uruguay">Uruguay</a>) waar veel inwoners met Italiaanse voorvaderen wonen. </p><p>Daarnaast heeft Italië ook slechtere banden met andere landen, zoals met de landen in Noord-Afrika (zoals <a href="/Tunesi%C3%AB" title="Tunesië">Tunesië</a> en <a href="/Libi%C3%AB" title="Libië">Libië</a>). Veel vluchtelingen uit Afrika komen namelijk via deze landen naar Italië. Ook heeft het vaak conflicten over geld met Noord-Europese landen, zoals <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> en <a href="/Zweden" title="Zweden">Zweden</a>. Deze landen willen dat Italië zijn <a href="/Staatsschuld" title="Staatsschuld">staatsschuld</a> kleiner maakt en minder geld uitgeeft. Ondanks deze conflicten maken de landen het ook goed met elkaar. Ook heeft Italië ruzie met <a href="/China" class="mw-redirect" title="China">China</a> over goedkope Chinese producten. Deze zouden namelijk slecht zijn voor de Italiaanse industrie. Daarnaast maakt Italië zich zorgen over de mensenrechten in China. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Economie">Economie</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Algemeen_2">Algemeen</span></h3> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Abazia_di_Rosazzo.JPG" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Abazia_di_Rosazzo.JPG/250px-Abazia_di_Rosazzo.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Abazia_di_Rosazzo.JPG/500px-Abazia_di_Rosazzo.JPG 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Abazia_di_Rosazzo.JPG" class="internal" title="Groter"></a></div>Italië staat bekend om zijn wijn, zoals uit de streek <a href="/index.php?title=Rosazzo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rosazzo (de pagina bestaat niet)">Rosazzo</a>.</div></div></div> <p>Italië ontpopte zich na de Tweede Wereldoorlog als een echt industrieland, maar na 1980 zakte de industrie in en bracht dit grote werkloosheid met zich mee. In Italië is er een grote kloof tussen het noorden en zuiden. Het noorden is overwegend rijk, terwijl het zuiden overwegend arm is. In het noorden vind men veel industrie, terwijl het zuiden nog agrarisch is. Toen het heel goed ging met het noorden wilde men het zuiden helpen. Er werd veel geïnvesteerd in de aanleg van wegen en spoorlijnen, maar er werden ook machines gekocht. Dit bespaarde boeren werk, waardoor ze minder personeel nodig hadden en er ontstond dus werkloosheid. Men heeft toen besloten om fabrieken in het zuiden te bouwen, wat beter lijkt te werken. Toch is de kloof nog duidelijk zichtbaar. </p><p>Tegenwoordig werkt nog amper 4% van de bevolking in de <a href="/Landbouw" title="Landbouw">landbouw</a>. De meeste boerenbedrijven zijn aan de kleine kant. De meest verbouwde producten zijn <a href="/Graan" title="Graan">graan</a>, <a href="/Ma%C3%AFs" title="Maïs">maïs</a>, <a href="/Rijst" title="Rijst">rijst</a> en <a href="/Aardappel" title="Aardappel">aardappelen</a>. Italië is tevens de grootste producent van <a href="/Sojaboon" title="Sojaboon">sojabonen</a> in Europa. Qua fruit wordeen in het zuiden vooral <a href="/Sinaasappel" title="Sinaasappel">sinaasappels</a> en <a href="/Citroen" title="Citroen">citroenen</a> verbouwd en in het noorden <a href="/Appel_(vrucht)" class="mw-redirect" title="Appel (vrucht)">appels</a>, <a href="/Peer_(vrucht)" title="Peer (vrucht)">peren</a> en <a href="/Pruim" title="Pruim">pruimen</a>. In heel Italië vindt men gaarden met <a href="/Druif" title="Druif">druiven</a> en <a href="/Olijf" title="Olijf">olijven</a>. Van de druiven wordt meestal wijn gemaakt. De beroemdste wijnstreek is <a href="/Toscane" title="Toscane">Toscane</a>. Aan de Adriatische kust vind veel visserij op <a href="/Tonijn" title="Tonijn">tonijn</a>, <a href="/Sardine" title="Sardine">sardines</a> en <a href="/Schaaldier" class="mw-redirect" title="Schaaldier">schaaldieren</a> plaats. Qua vlees zijn runderen, schapen en geiten populair. Veel melk wordt echter uit Duitsland gehaald. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:252px;"><a href="/Bestand:Fiat500topolino.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Fiat500topolino.jpg/250px-Fiat500topolino.jpg" decoding="async" width="250" height="163" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/34/Fiat500topolino.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Fiat500topolino.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een van de bekendste Italiaanse merken; <a href="/Fiat" class="mw-redirect" title="Fiat">Fiat</a>.</div></div></div> <p>Veel industrie staat in het noorden. Voornamelijk <a href="/Turijn" title="Turijn">Turijn</a> en <a href="/Milaan" title="Milaan">Milaan</a> zijn echte industriesteden. Door de grote industrie is Italië het vierde industrieland van Europa, na <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a>, <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> en het <a href="/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Verenigd Koninkrijk</a>. Producten die voornamelijk worden ingevoerd zijn olie, textiel, hout, auto's en levensmiddelen. Er worden voornamelijk producten uit Duitsland, Frankrijk, <a href="/China" class="mw-redirect" title="China">China</a>, Rusland en <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> ingevoerd. Qua export verkoopt Italië voornamelijk wijn, machines, citrusvruchten en plastic. Hiervan gaat het meeste naar Duitsland, Frankrijk, de <a href="/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Verenigde Staten</a>, <a href="/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a> en het Verenigd Koninkrijk. Qua energie heeft Italië niet veel hulpbronnen. Het land haalt hierdoor 80% van de energie uit het buitenland. Toch zorgt het gebrek aan hulpbronnen ervoor dat Italië ook duurzame energie maakt. Een groot gedeelte (een derde) komt van wachtkrachtcentrales en de rest komt uit <a href="/index.php?title=Thermische_centrale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermische centrale (de pagina bestaat niet)">thermische centrales</a>. Het gas en de olie die voor de rest nodig is komt voor een groot gedeelte uit <a href="/Algerije" title="Algerije">Algerije</a> en <a href="/Rusland" title="Rusland">Rusland</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Problemen_met_economie">Problemen met economie</span></h3> <p>Italië staat net als <a href="/Spanje" title="Spanje">Spanje</a>, <a href="/Portugal" title="Portugal">Portugal</a>, <a href="/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a> en <a href="/Griekenland" title="Griekenland">Griekenland</a> bekend als de EU-landen met grote schulden. De EU moest ze dan ook helpen, maar hoe dit eigenlijk? Italië is in principe een rijk land en een sterke economie, maar heeft een enorme <a href="/Staatsschuld" title="Staatsschuld">staatsschuld</a>. Dit betekend dat de Italiaanse regering een hoop geld heeft geleend bij banken en die banken willen hun geld terugzien. De Italiaanse schuld (die van de staat, burgers en bedrijven) is inmiddels net zo groot als die van <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> en <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> bij elkaar. In Italië heeft de staat (de regering) haast geen geld, terwijl de inwoners vrij rijk zijn. De Italianen willen daarom geen geld van de Europese Unie, aangezien de burgers zelf genoeg geld hebben. Als de burgers meebetalen om de schulden af te lossen (in de vorm van hogere belastingen), dan hoeft de Italiaanse regering aan minder voorwaarde te voldoen, dan als het land geld leent van de EU. Landen als Griekenland en Spanje hebben deze burgers niet. Italië heeft dus eigenlijk meer keuzes. </p> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:When_Greece_falls.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/When_Greece_falls.jpg/330px-When_Greece_falls.jpg" decoding="async" width="300" height="243" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/When_Greece_falls.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:When_Greece_falls.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Tijdens de <a href="/index.php?title=Europese_Staatsschuldencrisis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Europese Staatsschuldencrisis (de pagina bestaat niet)">Europese Staatsschuldencrisis</a> was men bang dat wanneer <a href="/Griekenland" title="Griekenland">Griekenland</a> zou omvallen van de schulden, de economisch zwakkere landen (Italië, Spanje, Portugal), eerst zouden vallen en tenslotte de sterke economische landen (zoals België, Nederland en Duitsland).</div></div></div> <p>Daarnaast heeft Italië ook te maken met een krimpende economie. Maar waarom eigenlijk? Sinds dat Italië de euro gebruikt is er erg veel concurrentie met bedrijven uit andere EU-landen. Grote Italiaanse bedrijven, zoals <a href="/Fiat" class="mw-redirect" title="Fiat">Fiat</a>, profiteren juist van de concurrentie en de EU-zone. Echter werken de meeste Italianen bij kleinere bedrijven, waar nog geen 50 man werkt. Deze bedrijven hebben het erg zwaar en gaan dan ook failliet. In Italië denkt men vanwege dit probleem ook na over een uittreden uit de Eurozone. In principe is dit ook nog mogelijk! Waarschijnlijk zou het na een eventueel vertrek uit de Eurozone een tijdje slecht gaan met de Italiaanse economie, maar de regering zou een groot deel van deze klap toch kunnen opvangen, ook al hebben ze geen geld. Hoe? Italië heeft een van 's werelds grootste goudvoorraden. Een land heeft goud om schulden te kunnen aflossen bij een echte grote economische klap. Goud is namelijk altijd gewild en de prijs is vrij stabiel. </p><p>In de politiek staat Italië bekend als instabiel land. Kabinetten komen en kabinetten gaan. Sterker nog, sinds de Tweede Wereldoorlog heeft geen een kabinet de volle 5 jaar gezeten! De reden is dat tot in de jaren negentig er een soort van strijd was tussen de socialisten en de christendemocraten. Uiteindelijk werd daarom besloten het kiesstelsel aan te passen, waardoor andere partijen meer kansen kregen. De politiek werd wel iets stabieler, maar echt stabiel is het niet. Mede de haperende Italiaanse economie zorgt voor onrust in de politiek. De reden voor de grote staatsschuld is simpel. In Italië zijn veel bedrijven in de handen van de staat. Dit zorgt weliswaar voor inkomsten tijdens goede economische periodes, maar zorgt er ook voor dat Italië de bedrijven geld moet geven tijdens een crisis. Anders kan een bedrijf failliet gaan en zijn mensen werkloos. Aangezien dit geld er niet was, leende men dit geld bij de bank. Dit gebeurde bij meerdere bedrijven. Hierdoor kregen Italië een grote staatsschuld. Daarnaast speelt ook het uittreden uit de <a href="/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> van belang. In de EU is de regel dat een vluchteling wordt opgevangen door in het land waar het het eerst aankomt. Dit zijn vaak Griekenland, Italië of Spanje en het gaat de laatste jaren om grote aantallen. Hoewel Italië bekend staat als politiek instabiel land, zijn veel andere landen niet bang dat het land failliet gaat. Je kunt Italië door deze instabiliteit ook wel stabiel noemen! </p> <h2><span class="mw-headline" id="Fotogalerij">Fotogalerij</span></h2> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:35px auto;"><a href="/Bestand:Flag_of_Italy_(1946%E2%80%932003).png" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png/120px-Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png" decoding="async" width="120" height="80" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png/180px-Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png/240px-Flag_of_Italy_%281946%E2%80%932003%29.png 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p><a href="/Vlag_van_Itali%C3%AB" title="Vlag van Italië">Vlag van Italië</a> </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:35px auto;"><a href="/Bestand:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/120px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png" decoding="async" width="120" height="80" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/180px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/240px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Vlag van Koninkrijk Italië (1861-1946) </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:30px auto;"><a href="/Bestand:Italy_12.68449E_42.33265N.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Italy_12.68449E_42.33265N.jpg/120px-Italy_12.68449E_42.33265N.jpg" decoding="async" width="120" height="90" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Italy_12.68449E_42.33265N.jpg/180px-Italy_12.68449E_42.33265N.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Italy_12.68449E_42.33265N.jpg/240px-Italy_12.68449E_42.33265N.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Satelietfoto </p> </div> </div></li> </ul> <h2><span class="mw-headline" id="Volkslied">Volkslied</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=yKw9PzYhD44">Volkslied van Italië</a></li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="Externe_links">Externe links</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Links">Links</span></h3> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ditisitalie.nl/100-weetjes-over-italie/">Weetjes voor je spreekbeurt over Italië</a></li></ul> <h3><span class="mw-headline" id="Bronnen">Bronnen</span></h3> <ul><li>Lesboek: BuiteNLand, 4 havo - voor stukje over het landschap</li> <li>Lesboek: GeschiedenisWerkplaats, 4 havo - voor stukken over de geschiedenis (Romeinen, Renaissance, Eenwording en Eerste Wereldoorlog)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.belpaese.nl/B2STOENA.HTML">www.belpease.nl</a> - voor stukje over de natuur</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ditisitalie.nl/alles-over-italie/landschap-van-italie/">www.ditisitalie.nl</a> - voor stukje over het landschap</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://italiesite.wordpress.com/3-eten-en-drinken/">italiesite.wordpress.com</a> - voor stukje over de keuken</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.economie-macht-maatschappij.com/italiaanse-economie.html">www.economie-mach-maatschappij.com</a> - voor stukje over de problemen in de economie</li> <li>RTL Nieuws: diverse nieuwsberichten - voor stukje over de problemen in de Italiaanse politiek</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.landenweb.nl/italie/economie/">www.landenweb.nl</a> - voor stukje economie</li></ul> <p><br /> </p> <table class="navigatiesjabloon" style="width:100%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-7px; border:1px solid #aaaaaa; background-color:#f8f8f8;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <th><a href="/Bestand:Flag_of_Europe.svg" class="image"><img alt="Flag of Europe.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/langnl-35px-Flag_of_Europe.svg.png" decoding="async" width="35" height="23" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/langnl-53px-Flag_of_Europe.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/langnl-70px-Flag_of_Europe.svg.png 2x" /></a> </th> <th style="width:100%; font-size:12px; padding:3px 0; text-align:center; background-color:#ccccff; color:black;"><a href="/Europese_Unie" title="Europese Unie">Europese Unie</a> </th> <th> </th></tr> <tr> <td align="center" style="font-size:12px; padding:3px 0;" colspan="3"><table class="vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style="background: transparent; margin: 0px auto 0px auto; text-align: left;"><tbody><tr><td style="text-align: right;"><b><a href="/Lijst_van_lidstaten_van_de_Europese_Unie" title="Lijst van lidstaten van de Europese Unie">Lidstaten</a>:</b></td><td style="padding-left: 4px;"><a href="/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> · <a href="/Bulgarije" title="Bulgarije">Bulgarije</a> · <a href="/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a> · <a href="/Denemarken" title="Denemarken">Denemarken</a> · <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> · <a href="/Estland" title="Estland">Estland</a> · <a href="/Finland" title="Finland">Finland</a> · <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> · <a href="/Griekenland" title="Griekenland">Griekenland</a> · <a href="/Hongarije" title="Hongarije">Hongarije</a> · <a href="/Ierland" title="Ierland">Ierland</a> · <a class="mw-selflink selflink">Italië</a> · <a href="/Kroati%C3%AB" title="Kroatië">Kroatië</a> · <a href="/Letland" title="Letland">Letland</a> · <a href="/Litouwen" title="Litouwen">Litouwen</a> · <a href="/Luxemburg_(land)" title="Luxemburg (land)">Luxemburg</a> · <a href="/Malta" title="Malta">Malta</a> · <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> · <a href="/Oostenrijk" title="Oostenrijk">Oostenrijk</a> · <a href="/Polen" title="Polen">Polen</a> · <a href="/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> · <a href="/Roemeni%C3%AB" title="Roemenië">Roemenië</a> · <a href="/Sloveni%C3%AB" title="Slovenië">Slovenië</a> · <a href="/Slowakije" title="Slowakije">Slowakije</a> · <a href="/Spanje" title="Spanje">Spanje</a> · <a href="/Tsjechi%C3%AB" title="Tsjechië">Tsjechië</a> · <a href="/Zweden" title="Zweden">Zweden</a></td></tr><tr><td style="text-align: right;"><b><span class="_nowrap" style="white-space:nowrap;"><a href="/index.php?title=Ultraperifeer_gebied&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ultraperifeer gebied (de pagina bestaat niet)">Ultraperifere gebieden</a>:</span></b></td><td style="padding-left: 4px;"><b>Frankrijk:</b> <a href="/Frans-Guyana" title="Frans-Guyana">Frans-Guyana</a> · <a href="/Guadeloupe" title="Guadeloupe">Guadeloupe</a> · <a href="/Martinique" title="Martinique">Martinique</a> · <a href="/Mayotte" title="Mayotte">Mayotte</a> · <a href="/R%C3%A9union" title="Réunion">Réunion</a> · <a href="/Sint-Maarten_(Franse_Antillen)" title="Sint-Maarten (Franse Antillen)">Saint-Martin</a><br /><b>Portugal:</b> <a href="/Azoren" title="Azoren">Azoren</a> · <a href="/Madeira" title="Madeira">Madeira</a><br /><b>Spanje:</b> <a href="/Canarische_Eilanden" title="Canarische Eilanden">Canarische Eilanden</a></td></tr><tr><td style="text-align: right;"><b><span class="_nowrap" style="white-space:nowrap;"><a href="/index.php?title=Uitbreiding_van_de_Europese_Unie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uitbreiding van de Europese Unie (de pagina bestaat niet)">Kandidaat-lidstaten</a>:</span></b></td><td style="padding-left: 4px;"><a href="/Albani%C3%AB" title="Albanië">Albanië</a> · <a href="/Bosni%C3%AB_en_Herzegovina" title="Bosnië en Herzegovina">Bosnië en Herzegovina</a> · <a href="/Moldavi%C3%AB" title="Moldavië">Moldavië</a> · <a href="/Montenegro" title="Montenegro">Montenegro</a> · <a href="/Noord-Macedoni%C3%AB" title="Noord-Macedonië">Noord-Macedonië</a> · <a href="/Oekra%C3%AFne" title="Oekraïne">Oekraïne</a> · <a href="/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a> · <a href="/Turkije" title="Turkije">Turkije</a></td></tr></tbody></table> </td> <td valign="top"> </td></tr></tbody></table> <table class="navigatiesjabloon" style="width:100%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-7px; border:1px solid #aaaaaa; background-color:#f8f8f8;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <th> </th> <th style="width:100%; font-size:12px; padding:3px 0; text-align:center; background-color:#ccccff; color:black;">Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in <a href="/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a> </th> <th><a href="/Bestand:LocationEurope.png" class="image"><img alt="LocationEurope.png" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/LocationEurope.png/50px-LocationEurope.png" decoding="async" width="50" height="25" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/LocationEurope.png/75px-LocationEurope.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/LocationEurope.png/100px-LocationEurope.png 2x" /></a> </th></tr> <tr> <td align="center" style="font-size:12px; padding:3px 0;" colspan="3"><a href="/Albani%C3%AB" title="Albanië">Albanië</a> · <a href="/Andorra" title="Andorra">Andorra</a> · <i><a href="/Armeni%C3%AB" title="Armenië">Armenië</a></i> · <i><a href="/Azerbeidzjan" title="Azerbeidzjan">Azerbeidzjan</a></i> · <a href="/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> · <a href="/Bosni%C3%AB_en_Herzegovina" title="Bosnië en Herzegovina">Bosnië en Herzegovina</a> · <a href="/Bulgarije" title="Bulgarije">Bulgarije</a> · <i><a href="/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a></i> · <a href="/Denemarken" title="Denemarken">Denemarken</a> · <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> · <a href="/Estland" title="Estland">Estland</a> · <a href="/Finland" title="Finland">Finland</a> · <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> · <i><a href="/Georgi%C3%AB" title="Georgië">Georgië</a></i> · <a href="/Griekenland" title="Griekenland">Griekenland</a> · <a href="/Hongarije" title="Hongarije">Hongarije</a> · <a href="/IJsland" title="IJsland">IJsland</a> · <a href="/Ierland" title="Ierland">Ierland</a> · <a class="mw-selflink selflink">Italië</a> · <i><a href="/Kazachstan" title="Kazachstan">Kazachstan</a></i> · <a href="/Kroati%C3%AB" title="Kroatië">Kroatië</a> · <a href="/Letland" title="Letland">Letland</a> · <a href="/Liechtenstein" title="Liechtenstein">Liechtenstein</a> · <a href="/Litouwen" title="Litouwen">Litouwen</a> · <a href="/Luxemburg_(land)" title="Luxemburg (land)">Luxemburg</a> · <a href="/Malta" title="Malta">Malta</a> · <a href="/Moldavi%C3%AB" title="Moldavië">Moldavië</a> · <a href="/Monaco" title="Monaco">Monaco</a> · <a href="/Montenegro" title="Montenegro">Montenegro</a> · <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> · <a href="/Noord-Macedoni%C3%AB" title="Noord-Macedonië">Noord-Macedonië</a> · <a href="/Noorwegen" title="Noorwegen">Noorwegen</a> · <a href="/Oekra%C3%AFne" title="Oekraïne">Oekraïne</a> · <a href="/Oostenrijk" title="Oostenrijk">Oostenrijk</a> · <a href="/Polen" title="Polen">Polen</a> · <a href="/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> · <a href="/Roemeni%C3%AB" title="Roemenië">Roemenië</a> · <i><a href="/Rusland" title="Rusland">Rusland</a></i> · <a href="/San_Marino" title="San Marino">San Marino</a> · <a href="/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a> · <a href="/Sloveni%C3%AB" title="Slovenië">Slovenië</a> · <a href="/Slowakije" title="Slowakije">Slowakije</a> · <a href="/Spanje" title="Spanje">Spanje</a> · <a href="/Tsjechi%C3%AB" title="Tsjechië">Tsjechië</a> · <i><a href="/Turkije" title="Turkije">Turkije</a></i> · <a href="/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaanstad</a> · <a href="/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Verenigd Koninkrijk</a> · <a href="/Wit-Rusland" title="Wit-Rusland">Wit-Rusland</a> · <a href="/Zweden" title="Zweden">Zweden</a> · <a href="/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserland</a><br /><i>Alle schuine landen liggen ook in een ander <a href="/Continent" title="Continent">werelddeel</a>.</i><br /> <p><b>Afhankelijke gebieden:</b> <a href="/%C3%85landseilanden" title="Ålandseilanden">Ålandseilanden</a> · <a href="/Faer%C3%B6er" title="Faeröer">Faeröer</a> · <a href="/Gibraltar" title="Gibraltar">Gibraltar</a> · <a href="/Guernsey" title="Guernsey">Guernsey</a> · <a href="/Jan_Mayen" title="Jan Mayen">Jan Mayen</a> · <a href="/Jersey_(eiland)" title="Jersey (eiland)">Jersey</a> · <a href="/Man_(eiland)" title="Man (eiland)">Man</a> · <a href="/Spitsbergen" title="Spitsbergen">Spitsbergen</a><br /> <b>Niet-erkende staten:</b> <a href="/Volksrepubliek_Donetsk" title="Volksrepubliek Donetsk">Donetsk</a> · <a href="/Kosovo" title="Kosovo">Kosovo</a> · <a href="/Volksrepubliek_Loegansk" title="Volksrepubliek Loegansk">Loegansk</a> · <a href="/Transnistri%C3%AB" title="Transnistrië">Transnistrië</a> · <a href="/Tsjetsjeni%C3%AB" title="Tsjetsjenië">Tsjetsjenië</a> </p> </td> <td valign="top"> </td></tr></tbody></table>    </div></div><div class="printfooter">Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "<a dir="ltr" href="https://wikikids.nl/index.php?title=Italië&oldid=911966">https://wikikids.nl/index.php?title=Italië&oldid=911966</a>"</div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/Speciaal:Categorie%C3%ABn" title="Speciaal:Categorieën">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/Categorie:Lidstaat_van_de_Europese_Unie" title="Categorie:Lidstaat van de Europese Unie">Lidstaat van de Europese Unie</a></li><li><a href="/Categorie:Landen_van_Europa" title="Categorie:Landen van Europa">Landen van Europa</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Navigatiemenu</h2> <div id="mw-head">  <nav id="p-personal" class="vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" role="navigation" > <h3 id="p-personal-label"> <span>Persoonlijke hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="pt-createaccount"><a href="/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Itali%C3%AB" title="Registreer je om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids.">Account aanmaken</a></li><li id="pt-login"><a href="/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Itali%C3%AB" title="Meld je aan om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids. [o]" accesskey="o">Inloggen</a></li></ul> </div> </nav> <div id="left-navigation">  <nav id="p-namespaces" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-namespaces-label" role="navigation" > <h3 id="p-namespaces-label"> <span>Naamruimten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-nstab-main" class="selected"><a href="/Itali%C3%AB" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c">Artikel</a></li><li id="ca-talk"><a href="/Overleg:Itali%C3%AB" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t">Overleg</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-variants" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-variants-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-variants-label" /> <h3 id="p-variants-label"> <span>Varianten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation">  <nav id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-views-label" role="navigation" > <h3 id="p-views-label"> <span>Weergaven</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-view" class="collapsible selected"><a href="/Itali%C3%AB">Lezen</a></li><li id="ca-viewsource" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Itali%C3%AB&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-history" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Itali%C3%AB&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h">Geschiedenis</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-cactions" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-cactions-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-cactions-label" /> <h3 id="p-cactions-label"> <span>Meer</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search"> <h3 > <label for="searchInput">Zoeken</label> </h3> <form action="/index.php" id="searchform"> <div id="simpleSearch"> <input type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikikids" title="Doorzoek Wikikids [f]" accesskey="f" id="searchInput"/> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> <input type="submit" name="fulltext" value="Zoeken" title="Alle pagina's op deze tekst doorzoeken" id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton"/> <input type="submit" name="go" value="OK" title="Naar een pagina met deze naam gaan als deze bestaat" id="searchButton" class="searchButton"/> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel"> <div id="p-logo" role="banner"> <a title="Naar de hoofdpagina gaan" class="mw-wiki-logo" href="/Hoofdpagina"></a> </div>  <nav id="p-Knoppen" class="vector-menu vector-menu-portal portal portal-first" aria-labelledby="p-Knoppen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Knoppen-label"> <span>Knoppen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-De-Boomhut"><a href="/Wikikids:Boomhut">De Boomhut</a></li><li id="n-Help"><a href="/Wikikids:Alarm">Hulp</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Kids" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Kids-label" role="navigation" > <h3 id="p-Kids-label"> <span>Kids</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-KidsPortaal"><a href="/Portaal:Kids">KidsPortaal</a></li><li id="n-Nieuw-artikel-maken"><a href="/Wikikids:Meehelpen-NieuwePagina">Nieuw artikel maken</a></li><li id="n-Plaatje-uploaden"><a href="/Wikikids:Uploaden">Plaatje uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Volwassenen" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Volwassenen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Volwassenen-label"> <span>Volwassenen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-HulpPortaal"><a href="/Portaal:Hulp">HulpPortaal</a></li><li id="n-Nieuwe-artikelen"><a href="/Speciaal:NieuwePaginas">Nieuwe artikelen</a></li><li id="n-Recente-Wijzigingen"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingen">Recente Wijzigingen</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Moderators" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Moderators-label" role="navigation" > <h3 id="p-Moderators-label"> <span>Moderators</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-Controleer-wijzigingen"><a href="https://wikikids.nl/index.php?hidebots=1&reviewStatus=unpatrolled&limit=50&days=90&tagfilter__Filter%3A+Experimenteren_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Leeghalen_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Onjuist+blokverzoek_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Schuttingtaal_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Weghalen+categorie%C3%ABn+_color=c5&title=Speciaal:RecenteWijzigingen&urlversion=2" rel="nofollow">Controleer wijzigingen</a></li><li id="n-Filterlogboek"><a href="https://wikikids.nl/Speciaal:Filterlogboek?wpSearchUser=&wpSearchTitle=&wpSearchFilter=1%7C2%7C3%7C4%7C5%7C6%7C7%7C8%7C9%7C11%7C12%7C13%7C15%7C16%7C18%7C20%7C21%7C22%7C23%7C24%7C25%7C26%7C28%7C34" rel="nofollow">Filterlogboek</a></li><li id="n-Richtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren">Richtlijnen</a></li><li id="n-Blokkaderichtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren/blokkades">Blokkaderichtlijnen</a></li><li id="n-CheckUser-verzoek"><a href="/Wikikids:CUVerzoek">CheckUser-verzoek</a></li><li id="n-Blokverzoek"><a href="/Wikikids:Blokverzoek">Blokverzoek</a></li><li id="n-Uploaden"><a href="/Speciaal:WizardUploaden">Uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-tb" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-tb-label" role="navigation" > <h3 id="p-tb-label"> <span>Hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="t-whatlinkshere"><a href="/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Itali%C3%AB" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j">Links naar deze pagina</a></li><li id="t-recentchangeslinked"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Itali%C3%AB" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k">Gerelateerde wijzigingen</a></li><li id="t-specialpages"><a href="/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q">Speciale pagina's</a></li><li id="t-print"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p">Afdrukversie</a></li><li id="t-permalink"><a href="/index.php?title=Itali%C3%AB&oldid=911966" title="Permanente koppeling naar deze versie van de pagina">Permanente koppeling</a></li><li id="t-info"><a href="/index.php?title=Itali%C3%AB&action=info" title="Meer informatie over deze pagina">Paginagegevens</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-lang" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-lang-label" role="navigation" > <h3 id="p-lang-label"> <span>In andere talen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li class="interlanguage-link interwiki-de"><a href="http://de.vikidia.org/wiki/Italien" title="Italien – Deutsch" lang="de" hreflang="de" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it"><a href="http://it.vikidia.org/wiki/Italia" title="Italia – italiano" lang="it" hreflang="it" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en"><a href="http://en.vikidia.org/wiki/Italy" title="Italy – English" lang="en" hreflang="en" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es"><a href="http://es.vikidia.org/wiki/Italia" title="Italia – español" lang="es" hreflang="es" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu"><a href="https://eu.vikidia.org/wiki/Italia" title="Italia – euskara" lang="eu" hreflang="eu" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca"><a href="http://ca.vikidia.org/wiki/It%C3%A0lia" title="Itàlia – català" lang="ca" hreflang="ca" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr"><a href="http://fr.vikidia.org/wiki/Italie" title="Italie – français" lang="fr" hreflang="fr" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn"><a href="https://scn.vikidia.org/wiki/Italia" title="Italia – sicilianu" lang="scn" hreflang="scn" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li></ul> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" role="contentinfo" > <ul id="footer-info" > <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 20 jan 2025 om 19:28.</li> </ul> <ul id="footer-places" > <li id="footer-places-privacy"><a href="/Wikikids:Privacybeleid" title="Wikikids:Privacybeleid">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/Wikikids:Info" title="Wikikids:Info">Over Wikikids</a></li> <li id="footer-places-disclaimer"><a href="/Wikikids:Algemene_disclaimer" class="mw-redirect" title="Wikikids:Algemene disclaimer">Disclaimers</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/"><img src="/resources/assets/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" srcset="/resources/assets/poweredby_mediawiki_132x47.png 1.5x, /resources/assets/poweredby_mediawiki_176x62.png 2x" width="88" height="31" loading="lazy"/></a></li> </ul> <div style="clear: both;"></div> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.169","walltime":"0.220","ppvisitednodes":{"value":979,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":17847,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":9446,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":40},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":100},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2488,"limit":5000000},"timingprofile":["100.00% 25.812 1 -total"," 27.78% 7.171 1 Sjabloon:Navigatie_Europese_Unie"," 22.93% 5.918 2 Sjabloon:Navigatie"," 17.55% 4.530 1 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 12.75% 3.290 1 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 9.23% 2.382 1 Sjabloon:Navigatie_Landen_Europa"," 7.13% 1.841 1 Sjabloon:Multiparameters"," 5.47% 1.412 2 Sjabloon:Nowrap"," 5.00% 1.290 1 Sjabloon:Italië"," 4.81% 1.241 1 Sjabloon:Portaal_beschikbaar"]},"cachereport":{"timestamp":"20250323101209","ttl":3600,"transientcontent":false}}});});</script> <script> (function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','//www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-383337-35', 'auto'); ga('set', 'anonymizeIp', true); ga('send', 'pageview'); </script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgBackendResponseTime":266});});</script></body> </html>