CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Filosofie van de fysica - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"554eb681-f294-4c90-bc9d-005dbdd21647","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Filosofie_van_de_fysica","wgTitle":"Filosofie van de fysica","wgCurRevisionId":68070082,"wgRevisionId":68070082,"wgArticleId":2723140,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wetenschapsfilosofie"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Filosofie_van_de_fysica","wgRelevantArticleId":2723140,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true, "wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":9000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1165883","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions", "wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Filosofie van de fysica - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Filosofie_van_de_fysica"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Filosofie_van_de_fysica"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Filosofie_van_de_fysica rootpage-Filosofie_van_de_fysica skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/1_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Filosofie+van+de+fysica" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Filosofie+van+de+fysica" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Filosofie+van+de+fysica" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Filosofie+van+de+fysica" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Filosofie_van_ruimte_en_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Filosofie_van_ruimte_en_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Filosofie van ruimte en tijd</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Filosofie_van_ruimte_en_tijd-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Filosofie van ruimte en tijd-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Filosofie_van_ruimte_en_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tijdreizen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tijdreizen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Tijdreizen</span> </div> </a> <ul id="toc-Tijdreizen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ruimte" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ruimte"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Ruimte</span> </div> </a> <ul id="toc-Ruimte-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Filosofie_van_de_kwantummechanica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Filosofie_van_de_kwantummechanica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Filosofie van de kwantummechanica</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Filosofie_van_de_kwantummechanica-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Filosofie van de kwantummechanica-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Filosofie_van_de_kwantummechanica-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Onzekerheidsprincipe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Onzekerheidsprincipe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Onzekerheidsprincipe</span> </div> </a> <ul id="toc-Onzekerheidsprincipe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lokaliteit_en_verborgen_variabelen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lokaliteit_en_verborgen_variabelen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Lokaliteit en verborgen variabelen</span> </div> </a> <ul id="toc-Lokaliteit_en_verborgen_variabelen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Interpretatie_van_de_kwantummechanica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Interpretatie_van_de_kwantummechanica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Interpretatie van de kwantummechanica</span> </div> </a> <ul id="toc-Interpretatie_van_de_kwantummechanica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Filosofie_van_de_thermische_en_statistische_fysica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Filosofie_van_de_thermische_en_statistische_fysica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Filosofie van de thermische en statistische fysica</span> </div> </a> <ul id="toc-Filosofie_van_de_thermische_en_statistische_fysica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Filosofie van de fysica</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 29 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-29" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">29 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="فلسفة الفيزياء – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فلسفة الفيزياء" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Fizika_f%C9%99ls%C9%99f%C9%99si" title="Fizika fəlsəfəsi – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Fizika fəlsəfəsi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Философия на физиката – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Философия на физиката" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Filosofia_de_la_f%C3%ADsica" title="Filosofia de la física – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Filosofia de la física" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%B9%C4%95" title="Физика философийĕ – Tsjoevasjisch" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Физика философийĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tsjoevasjisch" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Philosophie_der_Physik" title="Philosophie der Physik – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Philosophie der Physik" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy_of_physics" title="Philosophy of physics – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Philosophy of physics" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Filozofio_de_fiziko" title="Filozofio de fiziko – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Filozofio de fiziko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Filosof%C3%ADa_de_la_f%C3%ADsica" title="Filosofía de la física – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Filosofía de la física" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فلسفه فیزیک – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فلسفه فیزیک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Fysiikan_filosofia" title="Fysiikan filosofia – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Fysiikan filosofia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Philosophie_de_la_physique" title="Philosophie de la physique – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Philosophie de la physique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%A1%D7%95%D7%A4%D7%99%D7%94_%D7%A9%D7%9C_%D7%94%D7%A4%D7%99%D7%96%D7%99%D7%A7%D7%94" title="פילוסופיה של הפיזיקה – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="פילוסופיה של הפיזיקה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Filsafat_fisika" title="Filsafat fisika – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Filsafat fisika" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Filosofia_della_fisica" title="Filosofia della fisica – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Filosofia della fisica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%89%A9%E7%90%86%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="物理学の哲学 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="物理学の哲学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%BC%EB%A6%AC%ED%95%99%EC%9D%98_%EC%B2%A0%ED%95%99" title="물리학의 철학 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="물리학의 철학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Филозофија на физиката – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Филозофија на физиката" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Filozofia_fizyki" title="Filozofia fizyki – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Filozofia fizyki" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filosofia_da_f%C3%ADsica" title="Filosofia da física – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Filosofia da física" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Filozofia_fizicii" title="Filozofia fizicii – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Filozofia fizicii" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F_%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Философия физики – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Философия физики" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Filozofija_fizike" title="Filozofija fizike – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Filozofija fizike" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Taflsuft_n_tasengama" title="Taflsuft n tasengama – Tashelhiyt" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Taflsuft n tasengama" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="Tashelhiyt" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Fizik_felsefesi" title="Fizik felsefesi – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Fizik felsefesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D1%96%D1%8F_%D1%84%D1%96%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Філософія фізики – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Філософія фізики" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Fizika_falsafasi" title="Fizika falsafasi – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Fizika falsafasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%89%A9%E7%90%86%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="物理哲学 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="物理哲学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%89%A9%E7%90%86%E5%AD%B8%E5%93%B2%E5%AD%B8" title="物理學哲學 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="物理學哲學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1165883#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Filosofie_van_de_fysica" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Filosofie_van_de_fysica" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Filosofie_van_de_fysica"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Filosofie_van_de_fysica"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Filosofie_van_de_fysica" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Filosofie_van_de_fysica" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&oldid=68070082" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Filosofie_van_de_fysica&id=68070082&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFilosofie_van_de_fysica"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FFilosofie_van_de_fysica"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Filosofie+van+de+fysica"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Filosofie_van_de_fysica&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Philosophy_of_physics" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1165883" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="sjabloon_zie" class="hatnote" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" role="note"><span style="padding-right:0.5em;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/25px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/38px-Disambig-dark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/50px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></span></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Filosofie_(doorverwijspagina)" class="mw-disambig" title="Filosofie (doorverwijspagina)">Filosofie (doorverwijspagina)</a> voor andere betekenissen van Filosofie.</i> </div> <p>De <b>filosofie van de fysica</b> is een tak van de <a href="/wiki/Wetenschapsfilosofie" title="Wetenschapsfilosofie">wetenschapsfilosofie</a> die zich bezint over de concepten, methodes en theorieën van de <a href="/wiki/Natuurwetenschappen" class="mw-redirect" title="Natuurwetenschappen">natuurwetenschappen</a>, en meer in het bijzonder van de <a href="/wiki/Natuurkunde" title="Natuurkunde">fysica</a>. </p><p>Tot het onderzoeksveld van de <a href="/wiki/Moderne_filosofie" title="Moderne filosofie">moderne filosofie</a> van de fysica behoren onder meer de grondslagen van de <a href="/wiki/Kwantummechanica" title="Kwantummechanica">kwantummechanica</a> en het <a href="/wiki/Ruimtetijd" title="Ruimtetijd">ruimtetijd</a>-concept van de natuurkunde. </p><p>De Nederlander <a href="/wiki/Bas_van_Fraassen" title="Bas van Fraassen">Bas van Fraassen</a> heeft verschillende publicaties over de filosofie van de fysica op zijn naam staan. Een bekende Belgische filosoof die zich met deze tak van filosofie heeft beziggehouden is <a href="/wiki/Leo_Apostel" title="Leo Apostel">Leo Apostel</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Filosofie_van_ruimte_en_tijd">Filosofie van ruimte en tijd</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Filosofie van ruimte en tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Filosofie van ruimte en tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het bestaan en de aard van ruimte en tijd (of ruimte-tijd) zijn centrale onderwerpen in de filosofie van de natuurkunde. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tijd">Tijd</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tijd wordt vaak beschouwd als een <a href="/wiki/Natuurkundige_grootheid" title="Natuurkundige grootheid">fundamentele grootheid</a>. Dat wil zeggen, een grootheid die niet gedefinieerd kan worden in termen van andere grootheden. Omdat tijd een fundamenteel basisbegrip lijkt, lijkt het zo dat het niet gedefinieerd kan worden in termen van iets eenvoudigers. Bepaalde theorieën zoals loopkwantumzwaartekracht beweren echter dat ruimtetijd emergent is. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tijdreizen">Tijdreizen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Tijdreizen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Tijdreizen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Tijdreizen" title="Tijdreizen">Tijdreizen</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Sommige theorieën, zoals de <a href="/wiki/Algemene_relativiteitstheorie" title="Algemene relativiteitstheorie">algemene relativiteitstheorie</a>], suggereren dat geschikte meetkundes van ruimtetijd, of bepaalde soorten bewegingen in de ruimte, tijdreizen naar het verleden en de toekomst mogelijk maken. Concepten die helpen bij een dergelijk begrip zijn onder andere de <a href="/wiki/Gesloten_tijdachtige_kromme" title="Gesloten tijdachtige kromme">gesloten tijdachtige kromme</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ruimte">Ruimte</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Ruimte" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Ruimte"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Ruimte_(natuurkunde)" title="Ruimte (natuurkunde)">Ruimte (natuurkunde)</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Ruimte is een van de weinige fundamentele grootheden in de natuurkunde, wat betekent dat het niet gedefinieerd kan worden via andere grootheden omdat er op dit moment niets fundamentelers bekend is. Net als bij de definitie van andere fundamentele grootheden (zoals tijd en massa) wordt ruimte dus gedefinieerd via metingen. Op dit moment wordt het standaard ruimte-interval, een standaardmeter of simpelweg meter genoemd, gedefinieerd als de afstand die licht in een vacuüm aflegt gedurende een tijdsinterval van 1/299792458 van een seconde. </p><p>In de <a href="/wiki/Klassieke_natuurkunde" title="Klassieke natuurkunde">klassieke natuurkunde</a> is de ruimte een driedimensionale <a href="/wiki/Euclidische_ruimte" title="Euclidische ruimte">euclidische ruimte</a> waarin elke positie kan worden beschreven met behulp van drie coördinaten en geparametriseerd door tijd. De speciale en algemene relativiteit gebruiken een ruimtetijd van vier dimensies in plaats van drie dimensies. Er zijn ook veel speculatieve theorieën die meer dan vier ruimtelijke dimensies gebruiken. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Filosofie_van_de_kwantummechanica">Filosofie van de kwantummechanica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Filosofie van de kwantummechanica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Filosofie van de kwantummechanica"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Kwantummechanica is een belangrijk aandachtspunt in de <a href="/wiki/Hedendaagse_filosofie" title="Hedendaagse filosofie">hedendaagse filosofie</a> van de fysica, met name wat betreft de juiste interpretatie van kwantummechanica. In het algemeen is veel van het filosofische werk dat wordt gedaan in de kwantumtheorie erop gericht om superpositietoestanden te begrijpen. Dit is de eigenschap dat deeltjes niet alleen maar op één bepaald moment in één bepaalde positie lijken te zijn, maar tegelijkertijd ergens 'hier' en ook 'daar' zijn. Zo'n radicale kijk zet veel <a href="/wiki/Metafysica" title="Metafysica">metafysische</a> ideeën op hun kop. Een groot deel van de hedendaagse filosofie van de kwantummechanica is gericht op het begrijpen van wat het zeer empirisch succesvolle formalisme van de kwantummechanica ons vertelt over de fysieke wereld. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Onzekerheidsprincipe">Onzekerheidsprincipe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Onzekerheidsprincipe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Onzekerheidsprincipe"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Onzekerheidsrelatie_van_Heisenberg" title="Onzekerheidsrelatie van Heisenberg">Onzekerheidsrelatie van Heisenberg</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Het onzekerheidsprincipe is een wiskundige relatie die een bovengrens stelt aan de nauwkeurigheid van de gelijktijdige meting van een willekeurig paar geconjugeerde variabelen, bijvoorbeeld positie en momentum. In het [[Wiskundige structuur van de kwantummechanica |formalisme]] van de operatornotatie is deze limiet de evaluatie van de <a href="/wiki/Commutator_(wiskunde)" title="Commutator (wiskunde)">commutator</a> van de overeenkomstige operatoren van de variabelen. </p><p>Het onzekerheidsprincipe ontstond als antwoord op de vraag: hoe meet men de plaats van een elektron rond een kern als een elektron een golf is? Toen de kwantummechanica werd ontwikkeld, werd het gezien als een relatie tussen de klassieke en kwantumbeschrijvingen van een systeem met behulp van golfmechanica. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lokaliteit_en_verborgen_variabelen">Lokaliteit en verborgen variabelen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Lokaliteit en verborgen variabelen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Lokaliteit en verborgen variabelen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/EPR-paradox" title="EPR-paradox">EPR-paradox</a> en <a href="/wiki/Kwantumverstrengeling" title="Kwantumverstrengeling">Kwantumverstrengeling</a> voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.</i></div> <p>De <a href="/wiki/Stelling_van_Bell" title="Stelling van Bell">stelling van Bell</a> is een term die een aantal nauw verwante resultaten in de natuurkunde omvat, die allemaal bepalen dat kwantummechanica onverenigbaar is met lokale verborgen-variabele theorieën gegeven een aantal basisaannames over de aard van metingen. "Lokaal" verwijst hier naar het localiteitsprincipe, het idee dat een deeltje alleen beïnvloed kan worden door zijn directe omgeving en dat interacties bemiddeld door fysische velden zich niet sneller kunnen voortplanten dan de lichtsnelheid. "Verborgen variabelen" zijn vermeende eigenschappen van kwantumdeeltjes die niet in de theorie zijn opgenomen, maar desondanks de uitkomst van experimenten beïnvloeden. In de woorden van natuurkundige <a href="/wiki/John_Stewart_Bell" class="mw-redirect" title="John Stewart Bell">John Stewart Bell</a>, naar wie deze familie van resultaten is genoemd: "Als [een verborgen-variabelen theorie] lokaal is, zal het niet overeenkomen met kwantummechanica, en als het overeenkomt met kwantummechanica zal het niet lokaal zijn." </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Interpretatie_van_de_kwantummechanica">Interpretatie van de kwantummechanica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Interpretatie van de kwantummechanica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Interpretatie van de kwantummechanica"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Interpretatie_van_de_kwantummechanica" title="Interpretatie van de kwantummechanica">Interpretatie van de kwantummechanica</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>In maart 1927 formuleerde <a href="/wiki/Werner_Heisenberg" title="Werner Heisenberg">Werner Heisenberg</a> het onzekerheidsprincipe en legde daarmee de basis voor wat bekend werd als de <a href="/wiki/Kopenhaagse_interpretatie" title="Kopenhaagse interpretatie">Kopenhaagse interpretatie</a> van de kwantummechanica. Heisenberg werkte toen in het instituut van <a href="/wiki/Niels_Bohr" title="Niels Bohr">Niels Bohr</a>. Heisenberg had de artikels van <a href="/wiki/Paul_Dirac" title="Paul Dirac">Paul Dirac</a> en <a href="/wiki/Pascual_Jordan" title="Pascual Jordan">Pascual Jordan</a> bestudeerd. Hij ontdekte een probleem met de meting van basisvariabelen in de vergelijkingen. Zijn analyse toonde aan dat onzekerheden, of onnauwkeurigheden, altijd opdagen als men probeerde om de positie en het momentum van een deeltje te meten op hetzelfde moment. Heisenberg concludeerde dat deze onzekerheden of onnauwkeurigheden in de metingen niet de schuld waren van de experimentator, maar fundamenteel van aard waren en inherente wiskundige eigenschappen zijn van operatoren in de kwantummechanica die voortvloeien uit definities van deze operatoren. </p><p>De term "Kopenhaagse interpretatie" is enigszins losjes gedefinieerd, omdat veel natuurkundigen en natuurfilosofen soortgelijke maar niet identieke opvattingen over kwantummechanica naar voren hebben gebracht. Het wordt voornamelijk geassocieerd met Heisenberg en Bohr, ondanks hun filosofische verschillen. Gemeenschappelijke kenmerken van de Kopenhagen-type interpretaties zijn onder andere het idee dat kwantummechanica intrinsiek onbepaald is, met waarschijnlijkheden berekend met behulp van de <a href="/wiki/Waarschijnlijkheidsinterpretatie_van_Born" title="Waarschijnlijkheidsinterpretatie van Born">Born-regel</a>, en het principe van complementariteit, dat stelt dat objecten bepaalde paren van complementaire eigenschappen hebben die niet allemaal tegelijkertijd kunnen worden waargenomen of gemeten. Bovendien is de handeling van het "waarnemen" of "meten" van een object onomkeerbaar, en kan er geen waarheid worden toegekend aan een object, behalve volgens de resultaten van de meting. Interpretaties van het Kopenhagen-type stellen dat kwantumbeschrijvingen objectief zijn, in die zin dat ze onafhankelijk zijn van willekeurige factoren in de geest van de fysicus. </p><p>De <a href="/wiki/Veel-werelden-interpretatie" title="Veel-werelden-interpretatie">veel-werelden-interpretatie</a> van de kwantummechanica beweert dat de golffunctie van een kwantumsysteem ons beweringen vertelt over de werkelijkheid van dat fysieke systeem. Deze interpretatie ontkent de <a href="/wiki/Ineenstorten_van_de_golffunctie" title="Ineenstorten van de golffunctie">ineenstorten van de golffunctie</a> en beweert dat superpositietoestanden letterlijk geïnterpreteerd moeten worden als een beschrijving van de werkelijkheid van vele werelden waarin objecten zich bevinden, en niet slechts als een indicatie van de onbepaaldheid van die variabelen. Dit wordt soms beargumenteerd als een uitvloeisel van het <a href="/wiki/Wetenschapsfilosofie#Wetenschappelijke_realisme_en_instrumentalisme" title="Wetenschapsfilosofie">wetenschappelijk realisme</a>, dat stelt dat wetenschappelijke theorieën tot doel hebben ons letterlijk ware beschrijvingen van de wereld te geven. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Filosofie_van_de_thermische_en_statistische_fysica">Filosofie van de thermische en statistische fysica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Filosofie van de thermische en statistische fysica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Filosofie van de thermische en statistische fysica"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De filosofie van thermische en statistische fysica is dat deel van de filosofie van de fysica waarvan het onderwerp een bundeling is van klassieke <a href="/wiki/Thermodynamica" title="Thermodynamica">thermodynamica</a>, <a href="/wiki/Statistische_mechanica" class="mw-redirect" title="Statistische mechanica">statistische mechanica</a> en verwante theorieën. De centrale vragen zijn onder andere: wat is <a href="/wiki/Entropie" title="Entropie">entropie</a> en wat zegt de <a href="/wiki/Tweede_wet_van_de_thermodynamica" title="Tweede wet van de thermodynamica">tweede wet van de thermodynamica</a> hierover? Wat is de juiste oplossing van de <a href="/wiki/Maxwells_demon" title="Maxwells demon">demonenparadox van Maxwell</a>? Bevat de thermodynamica of de statistische mechanica een element van tijdomkeerbaarheid? Zo ja, wat vertelt de statistische mechanica ons over de pijl van de tijd? Wat is de aard van de [waarschijnlijkheden die in de statistische mechanica voorkomen? </p> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bron</span></div> <ul><li>Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy_of_physics?oldid=">Philosophy of physics</a> op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a> valt. Zie de <a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy_of_physics?action=history">bewerkingsgeschiedenis</a></span> aldaar.<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r66936091">.mw-parser-output .error-bronvermelding{color:#ff0000;font-weight:bold}.mw-parser-output .error-bronvermelding span{font-size:larger}</style></li></ul> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&oldid=68070082">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&oldid=68070082</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wetenschapsfilosofie" title="Categorie:Wetenschapsfilosofie">Wetenschapsfilosofie</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 5 sep 2024 om 10:22.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Filosofie_van_de_fysica&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-r8qsn","wgBackendResponseTime":130,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.051","walltime":"0.073","ppvisitednodes":{"value":618,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":5028,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1175,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":237,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 43.330 1 -total"," 76.28% 33.054 1 Sjabloon:Appendix"," 39.36% 17.054 1 Sjabloon:References"," 29.43% 12.750 1 Sjabloon:Bronvermelding_anderstalige_Wikipedia"," 16.42% 7.114 5 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 9.47% 4.102 5 Sjabloon:Multiparameters"," 7.11% 3.081 1 Sjabloon:Wikitaal"," 6.21% 2.692 1 Sjabloon:Zie_dp"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.002","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":584307,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b6c9bdc8b-kvz55","timestamp":"20241102235648","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Filosofie van de fysica","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Filosofie_van_de_fysica","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1165883","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1165883","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-01-15T14:23:15Z","dateModified":"2024-09-05T09:22:13Z"}</script> </body> </html>