CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Kruistocht - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"2df7dba0-f523-4f44-aa78-39c8732ea038","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Kruistocht","wgTitle":"Kruistocht","wgCurRevisionId":68141627,"wgRevisionId":68141627,"wgArticleId":917,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Kruistocht"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Kruistocht","wgRelevantArticleId":917,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl", "pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q12546","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/1099jerusalem.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1256"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/1099jerusalem.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="838"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/1099jerusalem.jpg/640px-1099jerusalem.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="670"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Kruistocht - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Kruistocht"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kruistocht"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Kruistocht rootpage-Kruistocht skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/27_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Kruistocht" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Kruistocht" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Kruistocht" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Kruistocht" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Overdrachtelijk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Overdrachtelijk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Overdrachtelijk</span> </div> </a> <ul id="toc-Overdrachtelijk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kenmerken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kenmerken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Kenmerken</span> </div> </a> <ul id="toc-Kenmerken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Concept_rechtvaardige_oorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Concept_rechtvaardige_oorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Concept rechtvaardige oorlog</span> </div> </a> <ul id="toc-Concept_rechtvaardige_oorlog-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historische_achtergrond" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historische_achtergrond"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Historische achtergrond</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historische_achtergrond-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Historische achtergrond-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Historische_achtergrond-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-De_tijd_voor_de_kruistochten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_tijd_voor_de_kruistochten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>De tijd voor de kruistochten</span> </div> </a> <ul id="toc-De_tijd_voor_de_kruistochten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oorzaak_van_de_kruistochten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oorzaak_van_de_kruistochten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Oorzaak van de kruistochten</span> </div> </a> <ul id="toc-Oorzaak_van_de_kruistochten-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Oorzaken_in_het_Midden-Oosten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Oorzaken_in_het_Midden-Oosten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>Oorzaken in het Midden-Oosten</span> </div> </a> <ul id="toc-Oorzaken_in_het_Midden-Oosten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beeldvorming" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Beeldvorming"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.2</span> <span>Beeldvorming</span> </div> </a> <ul id="toc-Beeldvorming-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oorzaken_in_Europa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Oorzaken_in_Europa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.3</span> <span>Oorzaken in Europa</span> </div> </a> <ul id="toc-Oorzaken_in_Europa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Motieven_om_op_kruistocht_te_gaan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Motieven_om_op_kruistocht_te_gaan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Motieven om op kruistocht te gaan</span> </div> </a> <ul id="toc-Motieven_om_op_kruistocht_te_gaan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Overzicht_van_de_verschillende_kruistochten_naar_Jeruzalem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Overzicht_van_de_verschillende_kruistochten_naar_Jeruzalem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Overzicht van de verschillende kruistochten naar Jeruzalem</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Overzicht_van_de_verschillende_kruistochten_naar_Jeruzalem-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Overzicht van de verschillende kruistochten naar Jeruzalem-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Overzicht_van_de_verschillende_kruistochten_naar_Jeruzalem-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Eerste_Kruistocht_(1096–1099)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eerste_Kruistocht_(1096–1099)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Eerste Kruistocht (1096–1099)</span> </div> </a> <ul id="toc-Eerste_Kruistocht_(1096–1099)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tweede_Kruistocht_(1147–1149)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tweede_Kruistocht_(1147–1149)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Tweede Kruistocht (1147–1149)</span> </div> </a> <ul id="toc-Tweede_Kruistocht_(1147–1149)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Derde_Kruistocht_(1189–1192)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Derde_Kruistocht_(1189–1192)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Derde Kruistocht (1189–1192)</span> </div> </a> <ul id="toc-Derde_Kruistocht_(1189–1192)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vierde_Kruistocht_(1202–1204)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vierde_Kruistocht_(1202–1204)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Vierde Kruistocht (1202–1204)</span> </div> </a> <ul id="toc-Vierde_Kruistocht_(1202–1204)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vijfde_Kruistocht_(1213–1221)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vijfde_Kruistocht_(1213–1221)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Vijfde Kruistocht (1213–1221)</span> </div> </a> <ul id="toc-Vijfde_Kruistocht_(1213–1221)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zesde_Kruistocht_(1228–1229)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zesde_Kruistocht_(1228–1229)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>Zesde Kruistocht (1228–1229)</span> </div> </a> <ul id="toc-Zesde_Kruistocht_(1228–1229)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zevende_Kruistocht_(1248–1254)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zevende_Kruistocht_(1248–1254)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7</span> <span>Zevende Kruistocht (1248–1254)</span> </div> </a> <ul id="toc-Zevende_Kruistocht_(1248–1254)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Achtste_Kruistocht_(1270)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Achtste_Kruistocht_(1270)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8</span> <span>Achtste Kruistocht (1270)</span> </div> </a> <ul id="toc-Achtste_Kruistocht_(1270)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Negende_Kruistocht_(1271–1272)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Negende_Kruistocht_(1271–1272)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.9</span> <span>Negende Kruistocht (1271–1272)</span> </div> </a> <ul id="toc-Negende_Kruistocht_(1271–1272)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Volkskruistochten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Volkskruistochten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.10</span> <span>Volkskruistochten</span> </div> </a> <ul id="toc-Volkskruistochten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Na_de_kruistochten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Na_de_kruistochten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Na de kruistochten</span> </div> </a> <ul id="toc-Na_de_kruistochten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Saraceense_reacties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Saraceense_reacties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Saraceense reacties</span> </div> </a> <ul id="toc-Saraceense_reacties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Andere_kruistochten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Andere_kruistochten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Andere kruistochten</span> </div> </a> <ul id="toc-Andere_kruistochten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Latere_verbeelding" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Latere_verbeelding"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Latere verbeelding</span> </div> </a> <ul id="toc-Latere_verbeelding-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Kruistocht</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 146 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-146" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">146 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Kruistog" title="Kruistog – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Kruistog" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kreuzzug" title="Kreuzzug – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kreuzzug" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%88%98%E1%88%B5%E1%89%80%E1%88%8D_%E1%8C%A6%E1%88%AD%E1%8A%90%E1%89%B6%E1%89%BD" title="የመስቀል ጦርነቶች – Amhaars" lang="am" hreflang="am" data-title="የመስቀል ጦርነቶች" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Amhaars" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Cruzadas" title="Cruzadas – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Cruzadas" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%B5%D9%84%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D8%A9" title="حملات صليبية – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حملات صليبية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%B5%D9%84%D9%8A%D8%A8%D9%8A%D9%87" title="حملات صليبيه – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حملات صليبيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Cruzaes" title="Cruzaes – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Cruzaes" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/S%C9%99lib_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9Fl%C9%99ri" title="Səlib yürüşləri – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Səlib yürüşləri" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="صلیب یوروشلری – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="صلیب یوروشلری" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D3%99%D1%80%D0%B5_%D1%8F%D1%83%D2%99%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Тәре яуҙары – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Тәре яуҙары" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Kr%C4%AB%C5%BEiaus_%C5%BE%C4%ABg%C4%93" title="Krīžiaus žīgē – Samogitisch" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Krīžiaus žīgē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitisch" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Крыжовыя паходы – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Крыжовыя паходы" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Крыжовыя паходы – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Крыжовыя паходы" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8A%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BD_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4" title="Кръстоносен поход – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Кръстоносен поход" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A1" title="ক্রুসেড – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ক্রুসেড" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Kroaziadego%C3%B9" title="Kroaziadegoù – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Kroaziadegoù" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Krsta%C5%A1ki_ratovi" title="Krstaški ratovi – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Krstaški ratovi" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Porang_Salib" title="Porang Salib – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Porang Salib" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8D%D1%80%D1%8D%D1%8D%D2%BB%D1%8D%D1%82%D1%8D%D0%BD%D1%8D%D0%B9_%D0%B0%D1%8F%D0%BD_%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D0%BD" title="Хэрээһэтэнэй аян дайн – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хэрээһэтэнэй аян дайн" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Croades" title="Croades – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Croades" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D3%80%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B9%D0%BD_%D1%82%D3%80%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%88" title="ЖӀарахойн тӀелетарш – Tsjetsjeens" lang="ce" hreflang="ce" data-title="ЖӀарахойн тӀелетарш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tsjetsjeens" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Mga_Krusada" title="Mga Krusada – Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Mga Krusada" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%95%DA%95%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%DA%86%DA%BE%DB%95%DA%B5%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شەڕەکانی خاچھەڵگران – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="شەڕەکانی خاچھەڵگران" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Ha%C3%A7l%C4%B1lar_seferleri" title="Haçlılar seferleri – Krim-Tataars" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Haçlılar seferleri" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Krim-Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/K%C5%99%C3%AD%C5%BEov%C3%A9_v%C3%BDpravy" title="Křížové výpravy – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Křížové výpravy" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%C4%95%D1%80%D0%B5%D1%81_%D1%85%D0%B0%D1%80%C3%A7%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Хĕрес харçисем – Tsjoevasjisch" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хĕрес харçисем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tsjoevasjisch" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Croesgadau" title="Y Croesgadau – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Croesgadau" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Korstog" title="Korstog – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Korstog" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kreuzzug" title="Kreuzzug – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Kreuzzug" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B5%CF%82" title="Σταυροφορίες – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Σταυροφορίες" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Crusades" title="Crusades – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Crusades" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Krucmilitoj" title="Krucmilitoj – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Krucmilitoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cruzadas" title="Cruzadas – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Cruzadas" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Ristis%C3%B5jad" title="Ristisõjad – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Ristisõjad" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Gurutzadak" title="Gurutzadak – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Gurutzadak" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="جنگ‌های صلیبی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جنگ‌های صلیبی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ristiretket" title="Ristiretket – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ristiretket" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Ristis%C3%B5da" title="Ristisõda – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Ristisõda" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Croisade" title="Croisade – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Croisade" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%BCstooch" title="Krüstooch – Noord-Fries" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Krüstooch" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Noord-Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Crosadis" title="Crosadis – Friulisch" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Crosadis" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Friulisch" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%BAstochten" title="Krústochten – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Krústochten" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Na_Cros%C3%A1id%C3%AD" title="Na Crosáidí – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Na Crosáidí" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Krwazad" title="Krwazad – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Krwazad" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Cogaidhean_na_Croise" title="Cogaidhean na Croise – Schots-Gaelisch" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Cogaidhean na Croise" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Schots-Gaelisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cruzadas" title="Cruzadas – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Cruzadas" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%91orair%C3%B5_Marangatu" title="Ñorairõ Marangatu – Guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ñorairõ Marangatu" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Crusades" title="Crusades – Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Crusades" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A1%D7%A2%D7%99_%D7%94%D7%A6%D7%9C%D7%91" title="מסעי הצלב – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="מסעי הצלב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B8%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="क्रूसयुद्ध – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="क्रूसयुद्ध" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Crusade" title="Crusade – Fijisch Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Crusade" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fijisch Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kri%C5%BEarski_ratovi" title="Križarski ratovi – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Križarski ratovi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Kwazad" title="Kwazad – Haïtiaans Creools" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Kwazad" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haïtiaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Keresztes_h%C3%A1bor%C3%BAk" title="Keresztes háborúk – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Keresztes háborúk" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A1%D6%81_%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Խաչակրաց արշավանքներ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Խաչակրաց արշավանքներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A1%D6%81_%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Խաչակրաց արշաւանքներ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Խաչակրաց արշաւանքներ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Cruciadas" title="Cruciadas – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Cruciadas" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Perang_Salib" title="Perang Salib – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Perang Salib" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Nj%C3%A8_%C3%81gh%C3%A1_J%C3%A9su" title="Njè Ághá Jésu – Igbo" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Njè Ághá Jésu" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="Igbo" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Dagiti_Krusada" title="Dagiti Krusada – Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Dagiti Krusada" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Krucomiliti" title="Krucomiliti – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Krucomiliti" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Krossfer%C3%B0ir" title="Krossferðir – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Krossferðir" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Crociata" title="Crociata – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Crociata" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%81%E5%AD%97%E8%BB%8D" title="十字軍 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="十字軍" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Krusiedz" title="Krusiedz – Jamaicaans Creools" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Krusiedz" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaicaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Perang_Salib" title="Perang Salib – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Perang Salib" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A5%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ჯვაროსნული ლაშქრობები – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჯვაროსნული ლაშქრობები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Tisuu_you_(Croisades)" title="Tisuu you (Croisades) – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Tisuu you (Croisades)" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82_%D0%B6%D0%BE%D1%80%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Крест жорықтары – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Крест жорықтары" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8B%AD%EC%9E%90%EA%B5%B0" title="십자군 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="십자군" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Sefer%C3%AAn_xa%C3%A7perestan" title="Seferên xaçperestan – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Seferên xaçperestan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Krowskasow" title="Krowskasow – Cornish" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Krowskasow" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Cornish" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%82%D2%AF%D2%AF%D0%BB%D3%A9%D1%80_%D0%B6%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%83%D1%83%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Кресттүүлөр жортуулдары – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Кресттүүлөр жортуулдары" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Expeditio_sacra" title="Expeditio sacra – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Expeditio sacra" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Krusatas" title="Krusatas – Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Krusatas" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%88%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%80%D0%B8%D0%BD_%D1%84%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%80" title="Хашпересрин финар – Lezgisch" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Хашпересрин финар" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Lezgisch" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Kruutstoch" title="Kruutstoch – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Kruutstoch" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Crujades" title="Crujades – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Crujades" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Croxade" title="Croxade – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Croxade" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kry%C5%BEiaus_%C5%BEygiai" title="Kryžiaus žygiai – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kryžiaus žygiai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Krusta_kari" title="Krusta kari – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Krusta kari" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kroazada" title="Kroazada – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kroazada" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Parang_Salib" title="Parang Salib – Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Parang Salib" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B8_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B8" title="Крстоносни војни – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Крстоносни војни" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B6%E0%B5%81%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE" title="കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കുരിശുയുദ്ധങ്ങൾ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%BD%D1%8B_%D0%B0%D1%8F%D0%BD_%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D0%BD" title="Загалмайтны аян дайн – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Загалмайтны аян дайн" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A1" title="क्रुसेड – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="क्रुसेड" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Perang_Salib" title="Perang Salib – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Perang Salib" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Kru%C4%8Bjata" title="Kruċjata – Maltees" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Kruċjata" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Maltees" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Cruzada" title="Cruzada – Mirandees" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Cruzada" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Mirandees" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%BA_%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%B2%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8" title="ခရူးဆိတ် စစ်ပွဲများ – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="ခရူးဆိတ် စစ်ပွဲများ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%BC%C3%BCztog" title="Krüüztog – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Krüüztog" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D" title="क्रुसेड्स् – Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="क्रुसेड्स्" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Krosstog" title="Krosstog – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Krosstog" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Korstog" title="Korstog – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Korstog" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Crou%C3%A9sade" title="Crouésade – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Crouésade" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Crosada" title="Crosada – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Crosada" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%83%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%86%D1%8B%D1%82%C3%A6" title="Дзуары балцытæ – Ossetisch" lang="os" hreflang="os" data-title="Дзуары балцытæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Ossetisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%AC%E0%A9%80_%E0%A8%9C%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%82" title="ਸਲੀਬੀ ਜੰਗਾਂ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਲੀਬੀ ਜੰਗਾਂ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Cro%C3%A9sades" title="Croésades – Picardisch" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Croésades" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Krucjata" title="Krucjata – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Krucjata" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Crosi%C3%A0" title="Crosià – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Crosià" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C_%D8%AC%D9%86%DA%AF%D8%A7%DA%BA" title="صلیبی جنگاں – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="صلیبی جنگاں" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%84%D9%8A%D8%A8%D9%8A_%D8%AC%DA%AF%DA%93%DB%90" title="صليبي جگړې – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="صليبي جگړې" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cruzada" title="Cruzada – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Cruzada" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Cruciad%C4%83" title="Cruciadă – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Cruciadă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Крестовые походы – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Крестовые походы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Хрестовы походы – Roetheens" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Хрестовы походы" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Roetheens" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8D%D1%81_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D1%83%D0%BE%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Кириэс похуоттар – Jakoets" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Кириэс похуоттар" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Jakoets" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Crutzadas" title="Crutzadas – Sardijns" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Crutzadas" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardijns" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Cruciati" title="Cruciati – Siciliaans" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Cruciati" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Siciliaans" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kri%C5%BEarski_ratovi" title="Križarski ratovi – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Križarski ratovi" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%94%E0%B7%83_%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0" title="කුරුස යුද්ධ – Singalees" lang="si" hreflang="si" data-title="කුරුස යුද්ධ" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Singalees" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Crusades" title="Crusades – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Crusades" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kri%C5%BEiacka_v%C3%BDprava" title="Križiacka výprava – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Križiacka výprava" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kri%C5%BEarske_vojne" title="Križarske vojne – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Križarske vojne" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Weeraradii_Siliibiyiinta" title="Weeraradii Siliibiyiinta – Somalisch" lang="so" hreflang="so" data-title="Weeraradii Siliibiyiinta" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalisch" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kryq%C3%ABzatat" title="Kryqëzatat – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kryqëzatat" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B8_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8" title="Крсташки ратови – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Крсташки ратови" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Korst%C3%A5g" title="Korståg – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Korståg" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Vita_za_Misalaba" title="Vita za Misalaba – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Vita za Misalaba" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%B2%E0%AF%81%E0%AE%B5%E0%AF%88%E0%AE%AA%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AF%8B%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%B3%E0%AF%8D" title="சிலுவைப் போர்கள் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சிலுவைப் போர்கள்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%82%E0%B0%B8%E0%B1%87%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="క్రూసేడులు – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="క్రూసేడులు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%94" title="สงครามครูเสด – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="สงครามครูเสด" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ha%C3%A7ly_%C3%BD%C3%B6ri%C5%9Fler" title="Haçly ýörişler – Turkmeens" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Haçly ýörişler" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Turkmeens" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Mga_Krusada" title="Mga Krusada – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Mga Krusada" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ha%C3%A7l%C4%B1_Seferleri" title="Haçlı Seferleri – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Haçlı Seferleri" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/T%C3%A4re_yawlar%C4%B1" title="Täre yawları – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Täre yawları" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%95%D9%84%D9%89%D9%BE%D9%86%D9%89%DA%AD_%D8%B4%DB%95%D8%B1%D9%82%D9%82%DB%95_%D9%8A%DB%88%D8%B1%DB%88%D8%B4_%D9%82%D9%89%D9%84%D9%89%D8%B4%D9%89" title="سەلىپنىڭ شەرققە يۈرۈش قىلىشى – Oeigoers" lang="ug" hreflang="ug" data-title="سەلىپنىڭ شەرققە يۈرۈش قىلىشى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Oeigoers" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%96_%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B8" title="Хрестові походи – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хрестові походи" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C_%D8%AC%D9%86%DA%AF%DB%8C%DA%BA" title="صلیبی جنگیں – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="صلیبی جنگیں" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Salib_yurishlari" title="Salib yurishlari – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Salib yurishlari" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Crozade" title="Crozade – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Crozade" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%ADp_t%E1%BB%B1_chinh" title="Thập tự chinh – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thập tự chinh" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Kruustochtn" title="Kruustochtn – West-Vlaams" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Kruustochtn" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West-Vlaams" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Croejh%C3%A5de_(guere)" title="Croejhåde (guere) – Waals" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Croejhåde (guere)" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Waals" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Krusada" title="Krusada – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Krusada" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Xarey_j%C3%B3o%C3%B1e" title="Xarey jóoñe – Wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Xarey jóoñe" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="Wolof" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%81%E5%AD%97%E5%86%9B%E4%B8%9C%E5%BE%81" title="十字军东征 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="十字军东征" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AF%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%A5%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ჯვაროსანული ლაშქუეფი – Mingreels" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჯვაროსანული ლაშქუეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingreels" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%A8%D7%99%D7%99%D7%A6%D7%A6%D7%95%D7%92" title="קרייצצוג – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קרייצצוג" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Cibcihginh_doengcwngh" title="Cibcihginh doengcwngh – Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Cibcihginh doengcwngh" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%81%E5%AD%97%E8%BB%8D%E6%9D%B1%E5%BE%81" title="十字軍東征 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="十字軍東征" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%81%E5%AD%97%E8%BB%8D%E6%9D%B1%E5%BE%81" title="十字軍東征 – Klassiek Chinees" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="十字軍東征" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Klassiek Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Si%CC%8Dp-j%C4%AB-kun" title="Si̍p-jī-kun – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Si̍p-jī-kun" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%81%E5%AD%97%E8%BB%8D%E6%9D%B1%E5%BE%81" title="十字軍東征 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="十字軍東征" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12546#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kruistocht" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Kruistocht" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kruistocht"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Kruistocht"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Kruistocht" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Kruistocht" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&oldid=68141627" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Kruistocht&id=68141627&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKruistocht"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FKruistocht"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Kruistocht"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Kruistocht&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Crusades" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12546" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="sjabloon_zie" class="hatnote" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" role="note"><span style="padding-right:0.5em;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/25px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/38px-Disambig-dark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/50px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></span></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Kruistocht_(doorverwijspagina)" class="mw-disambig" title="Kruistocht (doorverwijspagina)">Kruistocht (doorverwijspagina)</a> voor andere betekenissen van Kruistocht.</i> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:1099jerusalem.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/1099jerusalem.jpg/260px-1099jerusalem.jpg" decoding="async" width="260" height="272" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/1099jerusalem.jpg/390px-1099jerusalem.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/1099jerusalem.jpg/520px-1099jerusalem.jpg 2x" data-file-width="766" data-file-height="802" /></a><figcaption>De verovering van Jeruzalem in 1099</figcaption></figure> <p>De <b>kruistochten</b> of <b>kruisvaarten</b> waren zware militaire expedities in de <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">middeleeuwen</a>, georganiseerd en gefinancierd door de Latijnse <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">katholieke kerk</a> in samenwerking met wereldlijke Europese vorsten, met als opdracht zogenaamde <a href="/wiki/Heilige_oorlog" title="Heilige oorlog">heilige oorlogen</a> te voeren die volgens de leer van deze kerk de uitvoering waren van de wil van <a href="/wiki/God_(christendom)" title="God (christendom)">God</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De term kruistocht of kruisvaarder werd aanvankelijk niet gebruikt, wel werd gesproken over ridders van het kruis of ridders van Christus.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Paus" title="Paus">Paus</a> <a href="/wiki/Paus_Urbanus_II" title="Paus Urbanus II">Urbanus II</a>, die opriep tot de eerste veldtocht, sprak over een oorlog tegen de barbaren.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Veel kruisvaarders zagen zichzelf vooral als <a href="/wiki/Pelgrim" class="mw-redirect" title="Pelgrim">pelgrims</a>. </p><p>Het is een vroeg voorbeeld van de Europese militaire <a href="/wiki/Expansionisme" title="Expansionisme">expansiebeweging</a> die op gang kwam nadat er in de tiende eeuw een einde was gekomen aan de <a href="/wiki/Invasie" title="Invasie">invasies</a> van Europa door <a href="/wiki/Vikingen" title="Vikingen">Vikingen</a>, <a href="/wiki/Moren" title="Moren">Moren</a> en <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Centraal-Azi%C3%AB" title="Geschiedenis van Centraal-Azië">Aziatische steppevolkeren</a> (de <a href="/wiki/Hunnen" title="Hunnen">Hunnen</a>).<sup id="cite_ref-Blockmans2002_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Blockmans2002-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:242</sup> De Europese vorsten en krijgsheren die zich eerder tegen elkaar en de bevolking richtten, werden nu bij elkaar gebracht door de overtuiging dat de door het <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christendom</a> als rechtmatig eigendom beschouwde heilige plaatsen in het <a href="/wiki/Heilige_Land" title="Heilige Land">Heilige Land</a> bevrijd moesten worden van <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islamitische</a> heersers, die het gebied op grond van hun overtuiging eveneens als heilig beschouwen en het sinds 638 veroverd hadden.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ook vonden er kruistochten plaats naar het <a href="/wiki/Iberisch_Schiereiland" title="Iberisch Schiereiland">Iberisch Schiereiland</a> in het kader van de <a href="/wiki/Reconquista_(Spanje)" class="mw-redirect" title="Reconquista (Spanje)">reconquista</a>. Andere kruistochten zijn de relatief onbekende <a href="/wiki/Noordelijke_Kruistochten" title="Noordelijke Kruistochten">Noordelijke Kruistochten</a>, waarvan die door de <a href="/wiki/Duitse_Orde" title="Duitse Orde">Duitse Orde of Teutonische Ridders</a> de belangrijkste waren. Hun actiegebied was vooral gelegen rond de <a href="/wiki/Oostzee" title="Oostzee">Oostzee</a>. Een groot deel van de aldaar gevestigde wereldlijke macht verloren zij in 1410 weer in de <a href="/wiki/Slag_bij_Tannenberg_(1410)" title="Slag bij Tannenberg (1410)">Slag bij Tannenberg</a>. </p><p>Ook in andere religieus gemotiveerde conflicten gedurende de late middeleeuwen zette de Katholieke kerk het middel van de kruistocht in, bijvoorbeeld tegen personen die de leer van de kerk niet aanhingen, door de kerk <a href="/wiki/Ketter" title="Ketter">ketters</a> of <a href="/wiki/Heiden_(geloof)" title="Heiden (geloof)">heidenen</a> genoemd, of groepen die de religie op een eigen manier invulling gaven als de <a href="/wiki/Katharen" title="Katharen">Katharen</a> in Frankrijk. Latere militaire operaties over land en ter zee tegen de moslims, zoals de <a href="/wiki/Slag_bij_Lepanto" title="Slag bij Lepanto">Slag bij Lepanto</a> in 1571, kunnen worden gezien als een voortzetting van de kruistochten. </p><p>Met de <a href="/wiki/Vierde_Kruistocht" title="Vierde Kruistocht">Vierde Kruistocht</a> richtten initiatoren en leiders van de expeditie zich tegen andere christenen in de steden <a href="/wiki/Zadar_(plaats)" title="Zadar (plaats)">Zadar</a> en <a href="/wiki/Constantinopel" title="Constantinopel">Constantinopel</a>. Hier was geen heilig doel mee verbonden. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Overdrachtelijk">Overdrachtelijk</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Overdrachtelijk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Overdrachtelijk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In overdrachtelijke zin wordt het begrip kruistocht gebruikt om een ideologisch gemotiveerd streven aan te duiden dat als doel heeft veranderingen te bewerkstelligen, al dan niet met een positieve of negatieve connotatie. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kenmerken">Kenmerken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Kenmerken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Kenmerken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De kruistochten begonnen als een poging van christenen die onder het gezag van de <a href="/wiki/Paus" title="Paus">Paus</a> stonden, om <a href="/wiki/Jeruzalem" title="Jeruzalem">Jeruzalem</a>, de heiligste plaats in het christendom, op moslims en Joden te veroveren, voor wie het eveneens een heilige plaats is. Ze waren een laat antwoord op de <a href="/wiki/Islamitische_veroveringen" title="Islamitische veroveringen">islamitische veroveringen</a> in de voorafgaande eeuwen.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ze hadden een aantal specifieke kenmerken. Zo begonnen ze meestal met een oproep door de <a href="/wiki/Paus" title="Paus">paus</a>. De oproep werd daarop verspreid door middel van een <a href="/wiki/Pauselijke_bul" class="mw-redirect" title="Pauselijke bul">pauselijke bul</a> en <a href="/wiki/Preek" title="Preek">preken</a> van geestelijken. Formeel waren tot 1213 alleen <a href="/wiki/Kruisridder" title="Kruisridder">kruisridders</a> gerechtigd om op kruistocht te gaan, daarna namen ook duizenden burgers deel. De kruistochten werden onder meer gefinancierd door een specifieke <a href="/wiki/Belasting_(fiscaal)" title="Belasting (fiscaal)">belasting</a>, zoals de <i>cruzada</i> of de <i>Saladintiende</i>, en ridders kregen als tegenprestatie vaak land in vruchtgebruik (<a href="/wiki/Leenstelsel_(bestuursvorm)" title="Leenstelsel (bestuursvorm)">leenstelsel</a>). Een laatste kenmerk is dat kruisvaarders van de kerk een <a href="/wiki/Aflaat" title="Aflaat">aflaat</a> ontvingen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Concept_rechtvaardige_oorlog">Concept rechtvaardige oorlog</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Concept rechtvaardige oorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Concept rechtvaardige oorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De kruistocht werd neergezet als rechtvaardige oorlog (<i><a href="/wiki/Romeinse_Republiek#Bellum_iustum" title="Romeinse Republiek">bellum justum</a></i>). De rechtvaardige oorlog was een <a href="/wiki/Romeinse_Republiek" title="Romeinse Republiek">Romeins</a> concept dat in de christelijke traditie geïntegreerd werd door <a href="/wiki/Augustinus_van_Hippo" title="Augustinus van Hippo">Augustinus</a>. <a href="/wiki/Thomas_van_Aquino" title="Thomas van Aquino">Thomas van Aquino</a> en <a href="/wiki/Gratianus_(kerkjurist)" title="Gratianus (kerkjurist)">Gratianus</a> werkten zijn ideeën verder uit. Drie kenmerken stonden centraal: de oorlog moest worden uitgeroepen door een legitieme autoriteit, er moest worden gevochten voor een rechtvaardig doel en gevochten worden met een juiste intentie. De kruistocht voldeed aan al deze voorwaarden: de legitieme autoriteit was de paus, het rechtvaardige doel was de bevrijding van Jeruzalem en de intentie van de strijders was juist, omdat ze religieus gemotiveerd was. </p><p>Concepten om een oorlog te rechtvaardigen zijn gebruikelijk en worden tot op heden ingezet, samen met communicatietechnieken als negatieve beschrijvingen van tegenstanders. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historische_achtergrond">Historische achtergrond</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Historische achtergrond" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Historische achtergrond"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_tijd_voor_de_kruistochten">De tijd voor de kruistochten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: De tijd voor de kruistochten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: De tijd voor de kruistochten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De oorspronkelijke verovering van <a href="/wiki/Palestina_(regio)" title="Palestina (regio)">Palestina</a> door islamitische strijdmachten had aanvankelijk nauwelijks een storende werking op de <a href="/wiki/Pelgrimage" class="mw-redirect" title="Pelgrimage">pelgrimage</a> of bedevaart naar de heilige plaatsen van de christenen, zoals Jeruzalem, <a href="/wiki/Bethlehem" title="Bethlehem">Bethlehem</a> en <a href="/wiki/Nazareth_(Isra%C3%ABl)" title="Nazareth (Israël)">Nazareth</a>. In het jaar 1009 echter liet de <a href="/wiki/Fatimiden" class="mw-redirect" title="Fatimiden">Fatimidische kalief</a> van <a href="/wiki/Ca%C3%AFro_(stad)" title="Caïro (stad)">Caïro</a>, <a href="/wiki/Al-Hakim_bi-Amr_Allah" title="Al-Hakim bi-Amr Allah">Al-Hakim</a>, de <a href="/wiki/Heilig_Grafkerk" title="Heilig Grafkerk">Heilig Grafkerk</a> vernietigen. Zijn opvolger Al-Zahir stond het <a href="/wiki/Byzantijnse_Keizerrijk" class="mw-redirect" title="Byzantijnse Keizerrijk">Byzantijnse Keizerrijk</a> toe om de kerk te herbouwen en pelgrimage werd weer toegestaan. In 1056 werden onder Al-Mustansir 300 christenen verbannen uit Jeruzalem en werd het voortaan Europese christenen verboden om de Heilig Grafkerk binnen te gaan.<sup id="cite_ref-fpage_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-fpage-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oorzaak_van_de_kruistochten">Oorzaak van de kruistochten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Oorzaak van de kruistochten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Oorzaak van de kruistochten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Oorzaken_in_het_Midden-Oosten">Oorzaken in het Midden-Oosten</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Oorzaken in het Midden-Oosten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Oorzaken in het Midden-Oosten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het beslissende verlies van het Byzantijns leger tegen de <a href="/wiki/Seltsjoeken" title="Seltsjoeken">Seltsjoekse Turken</a> in de <a href="/wiki/Slag_bij_Manzikert" title="Slag bij Manzikert">Slag bij Manzikert</a> in 1071 zorgde voor de eerste bedes om hulp en troepen uit het westen. Het was dus niet alleen het heroveren van Jeruzalem, maar ook het bijstaan van het Byzantijnse leger tegen de Turken, het voorkomen van gebiedsuitbreiding van de islamieten, en het vergroten van de invloed van het westen in het oosten, waar op gemikt werd. De bede om hulp die keizer <a href="/wiki/Alexios_I_Komnenos" title="Alexios I Komnenos">Alexius I van Byzantium</a> in 1091 naar <a href="/wiki/Paus_Urbanus_II" title="Paus Urbanus II">paus Urbanus II</a> en <a href="/wiki/Robrecht_I_de_Fries" title="Robrecht I de Fries">Robrecht I de Fries</a>, de graaf van Vlaanderen, stuurde was overigens eerder bedoeld als een verzoek om meer <a href="/wiki/Huurling" class="mw-redirect" title="Huurling">huurlingen</a> en zeker niet om wat er door de paus en vele landhongerige edelen van gemaakt werd. De keizer zat dan ook flink met de kruisvaarders in zijn maag. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Beeldvorming">Beeldvorming</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Beeldvorming" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Beeldvorming"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De geschiedschrijving is lange tijd beïnvloed door het beeld dat werd neergezet door de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">katholieke Kerk</a>. Hierin was de voornaamste reden voor de kruistochten het feit dat de Seltsjoeken, nadat ze Palestina veroverd hadden, christelijke pelgrimages naar Jeruzalem en andere steden moeilijk of zelfs onmogelijk maakten. Dit was in de voorgaande tijd wel mogelijk geweest, alhoewel het gebied onder islamitisch bestuur stond. Het westen had echter de <a href="/wiki/Beleg_van_Jeruzalem_(614)" title="Beleg van Jeruzalem (614)">veroveringen van Jeruzalem</a> in 614 en 637 genegeerd, net als de verwoesting van de <a href="/wiki/Heilig_Grafkerk" title="Heilig Grafkerk">Heilig Grafkerk</a> door de <a href="/wiki/Fatimiden" class="mw-redirect" title="Fatimiden">Fatimidische kalief</a> <a href="/wiki/Al-Hakim_bi-Amr_Allah" title="Al-Hakim bi-Amr Allah">Al-Hakim</a>. Er waren dan ook redenen buiten Palestina die meewogen tot de beweging die tot de kruistochten leidde. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Oorzaken_in_Europa">Oorzaken in Europa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Oorzaken in Europa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Oorzaken in Europa"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de tiende eeuw was er een einde gekomen aan de invasies van Europa door <a href="/wiki/Vikingen" title="Vikingen">Vikingen</a>, <a href="/wiki/Moren" title="Moren">Moren</a> en Aziatische steppevolkeren. De hierop volgende stabiliteit zorgde vanaf de elfde eeuw voor een expansiebeweging. Venen en moerassen werden drooggelegd, bossen gerooid en grond werd ontgonnen. Door de groeiende bevolking ontstond een drang naar gebiedsuitbreiding. Met de militaire <a href="/wiki/Verovering_van_Zuid-Itali%C3%AB_door_de_Normandi%C3%ABrs" title="Verovering van Zuid-Italië door de Normandiërs">verovering van Zuid-Italië door de Normandiërs</a> vanaf 1029 begon een eeuwenlange <a href="/wiki/Kolonisatie" title="Kolonisatie">kolonisatie</a>, eerst rond de Middellandse Zee, onder andere door de <i><a href="/wiki/Repubbliche_marinare" class="mw-redirect" title="Repubbliche marinare">repubbliche marinare</a></i>, later ook in de rest van de wereld.<sup id="cite_ref-Blockmans2002_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-Blockmans2002-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:242-243</sup> </p><p>Nu de dreiging van buitenaf was weggevallen, richtten de krijgers die aanvankelijk de Vikingen en andere binnenvallende volken bestreden hadden, zich tegen elkaar, tegen de kerk en tegen de lokale bevolking. Als reactie hierop ontstond vanuit de kerk de <a href="/wiki/Godsvredebeweging" title="Godsvredebeweging">godsvredebeweging</a>. Was dit aanvankelijk een oproep aan lokale heren, later werd dit ook een oproep aan christelijke staten om onderling geweld te stoppen. <a href="/wiki/Paus_Urbanus_II" title="Paus Urbanus II">Paus Urbanus II</a> gebruikte dit argument om de onderlinge strijd te staken en zich te richten op de gemeenschappelijke vijand van het geloof. </p><p>In de vroege middeleeuwen werd met relatieve openheid gesproken over de inhoud van de <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christelijke leer</a>. Dit bracht met zich mee dat er verschillende interpretaties van die leer waren, wat de eenheid van de Kerk niet ten goede kwam. <a href="/wiki/Augustinus_van_Hippo" title="Augustinus van Hippo">Augustinus</a>, bisschop van <a href="/wiki/Hippo_Regius" title="Hippo Regius">Hippo</a> uit de 5de eeuw, zag <a href="/wiki/Ketterij" title="Ketterij">ketterij</a> — of <i>heresie</i> van het Griekse <i>hairesis</i> voor keuze — als afwijking van christenen van het ware geloof. Men begon <a href="/wiki/Dogma_(algemeen)" title="Dogma (algemeen)">dogma's</a> vast te stellen om dat ware geloof te definiëren. Met de ontwikkeling van de <a href="/wiki/Dogmatiek" title="Dogmatiek">dogmatiek</a> werd niet alleen duidelijk wat het ware geloof inhield, het maakte ook duidelijk wat er niet mee overeenkwam. Dit kon niet meer getolereerd worden en aanhangers hiervan werden vanaf de twaalfde eeuw, net als heksen, homoseksuelen en prostituees, vervolgd in wat de Britse historicus <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Robert_Ian_Moore" title="Robert Ian Moore">Moore</a></span> de vervolgingssamenleving heeft genoemd.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Vanaf de elfde eeuw waren zowel de Kerk als de grote Europese koninkrijken in staat om hun ideologieën en doelen beter te definiëren. Dit resulteerde in een afwijzing van corruptie en verwereldlijking binnen de Kerk, maar ook in een afwijzing van groepen die afweken van die ideologieën. Dit was niet alleen de islam, maar ook bewegingen als de <a href="/wiki/Bogomielen" title="Bogomielen">bogomielen</a>, de <a href="/wiki/Waldenzen" title="Waldenzen">waldenzen</a> en de <a href="/wiki/Katharen" title="Katharen">katharen</a>. Andere bewegingen als de <a href="/wiki/Franciscanen" title="Franciscanen">franciscanen</a> en de <a href="/w/index.php?title=Humiliati&action=edit&redlink=1" class="new" title="Humiliati (de pagina bestaat niet)">humiliati</a> werden wel erkend, waarbij niet altijd duidelijk is wat de overwegingen waren om de ene groepering wel op te nemen en de andere niet. </p><p>In 1063 gaf <a href="/wiki/Paus_Alexander_II" title="Paus Alexander II">paus Alexander II</a> zijn zegen aan de kruistochten van de <a href="/wiki/Reconquista_(Spanje)" class="mw-redirect" title="Reconquista (Spanje)">Reconquista</a>. In 1085 namen de Spanjaarden de <a href="/wiki/Taifa_Toledo" title="Taifa Toledo">taifa Toledo</a> in, en in 1092 werden de moslims van <a href="/wiki/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a> verdreven. Ongetwijfeld voelden de kruisvaarders zich gesterkt door deze herovering van eeuwenlang door islamieten bezet gebied. </p><p><a href="/wiki/Paus_Innocentius_III" title="Paus Innocentius III">Paus Innocentius III</a> besloot dat tegen de Katharen krachtiger moest worden opgetreden. In 1209 verzamelde hij een leger voor een kruistocht naar <a href="/wiki/Occitani%C3%AB_(streek)" title="Occitanië (streek)">Occitanië</a>. Tijdens het <a href="/wiki/Vierde_Lateraans_Concilie" title="Vierde Lateraans Concilie">Vierde Lateraans Concilie</a> werden een aantal religieuze groepen veroordeeld en andere erkend. Er werden decreten tegen de Katharen en de <a href="/wiki/Waldenzen" title="Waldenzen">Waldenzen</a> afgekondigd. Joden moesten een geel insigne gaan dragen en ook moslims moesten onderscheidende tekenen gaan dragen. <a href="/wiki/Paus_Gregorius_IX" title="Paus Gregorius IX">Paus Gregorius IX</a> gaf in 1232 bevel aan de nieuwe orde der <a href="/wiki/Dominicanen" title="Dominicanen">dominicanen</a> de taak van de <a href="/wiki/Inquisitie" title="Inquisitie">inquisitie</a> op zich te nemen. De Katharen waren hier het eerste slachtoffer van, maar ook de Joden — die bij Augustinus weliswaar een aparte status hadden, maar wel bescherming genoten — <a href="/wiki/Lepra" title="Lepra">leprozen</a> en <a href="/wiki/Homoseksuelen" class="mw-redirect" title="Homoseksuelen">homoseksuelen</a> werden al snel het slachtoffer. Dit was de zwarte kant van economische expansie en nieuwe spiritualiteit. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Motieven_om_op_kruistocht_te_gaan">Motieven om op kruistocht te gaan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Motieven om op kruistocht te gaan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Motieven om op kruistocht te gaan"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Bescherming van de Kerk tegen andersdenkenden.</li> <li>Bevrijding van Jeruzalem.</li> <li>De islamitische veroveringen ongedaan maken.</li> <li>De <a href="/wiki/Oosters_christendom" title="Oosters christendom">Oosterse Kerk</a> herenigen met de <a href="/wiki/Kerk_van_Rome" class="mw-redirect" title="Kerk van Rome">Kerk van Rome</a>.</li> <li>Uitbreiding van de wereldlijke macht naar het oosten.</li> <li>Tijdens de kruistochten ontvingen de deelnemers een algehele <a href="/wiki/Aflaat" title="Aflaat">aflaat</a>.<sup id="cite_ref-Blockmans2002_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-Blockmans2002-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:247</sup></li></ul> <p>Na <a href="/wiki/Paus_Gregorius_VII" title="Paus Gregorius VII">paus Gregorius VII</a> (1073/1085) is een toenemende vroomheid zichtbaar, waardoor er een voedingsbodem ontstond voor de kruistochten. Het oproepen tot de kruistochten gaf de paus ook een zekere autoriteit ten aanzien van de <a href="/wiki/Heilige_Roomse_Rijk" title="Heilige Roomse Rijk">Duitse keizer</a>: het lag immers niet voor de hand dat een geestelijk leider opriep tot gewapende strijd, dat was de taak van wereldlijke leiders. In die zin moet de rivaliteit tussen <a href="/wiki/Paus" title="Paus">paus</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_Rooms-Duitse_koningen_en_keizers" title="Lijst van Rooms-Duitse koningen en keizers">keizer</a> ook gezien worden als een opmaat tot de <a href="/wiki/Investituurstrijd" title="Investituurstrijd">Investituurstrijd</a>. De kruistochten waren ook een uitlaatklep voor de interne problematiek binnen West-Europa. Voor de katholieke kerk waren ze een uitstekende manier om dreigende conflicten met het wereldlijk gezag te exporteren en om te buigen in een goede zaak voor het christendom. Vele <a href="/wiki/Adel_(klasse)" class="mw-redirect" title="Adel (klasse)">edelen</a> en <a href="/wiki/Ridder_(ruiter)" title="Ridder (ruiter)">ridders</a> gingen uit puur eigenbelang, om land of fortuin te verwerven. Vele van deze avonturiers deden al hun bezittingen van de hand om de veroveringstocht naar het Beloofde Land te financieren. Handelaars volgden in hun kielzog om de handel met het Midden-Oosten te ontwikkelen. Dit laatste moet echter niet gezien worden als de voornaamste drijfveer voor deelname aan de ondernemingen. De kerk gaf deelnemers een volle <a href="/wiki/Aflaat" title="Aflaat">aflaat</a>, dat wil zeggen dat boetes die tijdens de biecht waren opgelegd, werden kwijtgescholden. Velen misinterpreteerden dit als een vergiffenis voor alle zonden in de ogen van God, ook de niet opgebiechte. Ook op het vlak van economisch gewin moet men er rekening mee houden dat buit allesbehalve zeker was en dat de kosten voor zo'n onderneming ontzettend hoog waren. Deelnemers moesten zichzelf vaak diep in de schulden steken en velen keerden berooid terug. Het was waarschijnlijk het spirituele aspect dat de grootste motivatie vormde. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Overzicht_van_de_verschillende_kruistochten_naar_Jeruzalem">Overzicht van de verschillende kruistochten naar Jeruzalem</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Overzicht van de verschillende kruistochten naar Jeruzalem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Overzicht van de verschillende kruistochten naar Jeruzalem"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eerste_Kruistocht_(1096–1099)"><span id="Eerste_Kruistocht_.281096.E2.80.931099.29"></span>Eerste Kruistocht (1096–1099)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Eerste Kruistocht (1096–1099)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Eerste Kruistocht (1096–1099)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Eerste_Kruistocht" title="Eerste Kruistocht">Eerste Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:BlUrban_II.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cb/BlUrban_II.png" decoding="async" width="196" height="196" class="mw-file-element" data-file-width="196" data-file-height="196" /></a><figcaption>Paus Urbanus II</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:CRUZADAS-es.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/CRUZADAS-es.svg/300px-CRUZADAS-es.svg.png" decoding="async" width="300" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/CRUZADAS-es.svg/450px-CRUZADAS-es.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/CRUZADAS-es.svg/600px-CRUZADAS-es.svg.png 2x" data-file-width="2050" data-file-height="1213" /></a><figcaption>Kaart van de kruistochten in de Oostelijke Middellandse Zee en Tunesië</figcaption></figure> <p>Op 18 november 1095 hield <a href="/wiki/Paus_Urbanus_II" title="Paus Urbanus II">paus Urbanus II</a> een vurige rede tijdens het <a href="/wiki/Synode_van_Clermont" title="Synode van Clermont">Concilie van Clermont</a> waarin hij opriep tot het houden van een kruistocht. Deze toespraak werd enthousiast onthaald. In de voorbereiding van het concilie had de Byzantijnse keizer <a href="/wiki/Alexius_I_van_Byzantium" class="mw-redirect" title="Alexius I van Byzantium">Alexius I</a> militaire hulp gevraagd tegen invallen van de Turkse <a href="/wiki/Seldjoeken" class="mw-redirect" title="Seldjoeken">Seldjoeken</a>. De paus stond er voor open, maar had nog meer op het oog. Hij hoopte met een positief antwoord op de vraag ook de eenheid in de Kerk te kunnen herstellen na het <a href="/wiki/Oosters_Schisma" title="Oosters Schisma">Schisma van 1054</a> en hij wilde bovenal het Heilige Land bevrijden van de moslims, zodat Jeruzalem weer een veilige plek werd voor christenen. Wie deelnam aan de kruistocht kreeg materiële steun: zijn persoon en goederen stonden voor de duur van de kruistocht onder de bescherming van de Kerk; elke deelnemer kreeg ook een algemene aflaat, vrijstelling van belasting, opschorting van schulden en bevrijding van <a href="/wiki/Lijfeigenschap" title="Lijfeigenschap">lijfeigenschap</a>. </p><p>De deelnemers aan de Eerste Kruistocht waren voor het grootste deel Franse, Duitse en <a href="/wiki/Normandi%C3%ABrs" title="Normandiërs">Normandische</a> ridders. De Franse en Duitse ridders gingen in naam van <a href="/wiki/Godfried_van_Bouillon" title="Godfried van Bouillon">Godfried van Bouillon</a> en de Normandiërs gingen in naam van koning <a href="/wiki/Robert_Curthose" title="Robert Curthose">Robert Curthose</a> van Normandië, zoon van <a href="/wiki/Willem_de_Veroveraar" title="Willem de Veroveraar">Willem de Veroveraar</a>. </p><p>Drie volkslegers onder leiding van de Franse prediker <a href="/wiki/Peter_de_Kluizenaar" title="Peter de Kluizenaar">Peter de Kluizenaar</a> en de Franse ridder <a href="/wiki/Walter_Zonder_Have" class="mw-redirect" title="Walter Zonder Have">Walter Zonder Have</a> begonnen als eersten aan de tocht van meer dan 4.000 km naar Jeruzalem. De meeste deelnemers van deze <a href="/wiki/Volkskruistocht" title="Volkskruistocht">Volkskruistocht</a> waren militair onkundig en sneuvelden onder de aanvallen van Bulgaren en Turken. Later vertrokken de overige vier legers onder leiding van krijgskundige edellieden. In de eerste jaren haalden de kruisvaarders de grootste successen, mede dankzij door de verdeeldheid van de moslimleiders. Ze veroverden de meeste steden van het Heilige Land, maar hadden te weinig soldaten om het platteland bezet te houden. De christenen stichtten vier <a href="/wiki/Kruisvaardersstaten" title="Kruisvaardersstaten">kruisvaardersstaten</a>: </p> <ol><li><a href="/wiki/Graafschap_Edessa" title="Graafschap Edessa">Graafschap Edessa</a>: De stad <a href="/wiki/%C5%9Eanl%C4%B1urfa_(stad)" title="Şanlıurfa (stad)">Edessa</a> was in handen van <a href="/wiki/Cilicische_Armeni%C3%ABrs" class="mw-redirect" title="Cilicische Armeniërs">Cilicische Armeniërs</a>. Zij vroegen hulp tegen de Seldjoeken aan de kruisvaarders die <a href="/wiki/Antiochi%C3%AB" title="Antiochië">Antiochië</a> belegerden. <a href="/wiki/Boudewijn_van_Boulogne" class="mw-redirect" title="Boudewijn van Boulogne">Boudewijn van Boulogne</a>, broer van Godfried van Bouillon, ontzette Edessa en werd in 1098 graaf.</li> <li><a href="/wiki/Vorstendom_Antiochi%C3%AB" title="Vorstendom Antiochië">Vorstendom Antiochië</a>: Op weg naar Jeruzalem belegerden de kruisvaarders de stad Antiochië. Na de inname riep de Siciliaan <a href="/wiki/Bohemund_I_van_Tarente" class="mw-redirect" title="Bohemund I van Tarente">Bohemund I van Tarente</a> zich in 1098 uit tot vorst.</li> <li><a href="/wiki/Koninkrijk_Jeruzalem" title="Koninkrijk Jeruzalem">Koninkrijk Jeruzalem</a>: Op 15 juli 1099 veroverden de kruisvaarders Jeruzalem en vermoordden bijna alle joodse en islamitische inwoners. <a href="/wiki/Godfried_van_Bouillon" title="Godfried van Bouillon">Godfried van Bouillon</a> werd uitgeroepen tot de eerste <a href="/wiki/Koning_van_Jeruzalem" class="mw-redirect" title="Koning van Jeruzalem">koning van Jeruzalem</a>, maar aanvaardde slechts de titel van Beschermer van het Heilige Graf.</li> <li><a href="/wiki/Graafschap_Tripoli" title="Graafschap Tripoli">Graafschap Tripoli</a>: <a href="/wiki/Raymond_IV_van_Toulouse" title="Raymond IV van Toulouse">Raymond IV van Toulouse</a> liet zijn oog vallen op <a href="/wiki/Tripoli_(Libanon)" title="Tripoli (Libanon)">Tripoli</a>. De stad werd pas na zijn dood ingenomen en zijn zoon <a href="/wiki/Bertrand_van_Toulouse" title="Bertrand van Toulouse">Bertrand van Toulouse</a> werd in 1109 graaf.</li></ol> <table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width:270px; text-align:center;"> <tbody><tr> <td><div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="font-size:100%; text-align:center; border:0"> <div style="padding-left:0em; text-align:center; font-size:100%; background-color:lightsteelblue; padding-bottom:2px;"><b>Kruisvaartveldslagen in de Levant (1096-1303)</b></div> <div class="mw-collapsible-content"> <p><b><a href="/wiki/Eerste_Kruistocht" title="Eerste Kruistocht">Eerste Kruistocht</a></b><br /><a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Xerigordon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Xerigordon (de pagina bestaat niet)">Xerigordon</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Civetot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Civetot (de pagina bestaat niet)">Civetot</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Nicea" title="Beleg van Nicea">Nicea</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Dorylaeum_(1097)" title="Slag bij Dorylaeum (1097)">1e Dorylaeum</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Antiochi%C3%AB_(1097-1098)" title="Beleg van Antiochië (1097-1098)">1e Antiochië</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Ma%27arrat_al-Numan" title="Beleg van Ma'arrat al-Numan">Ma'arrat</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Jeruzalem_(1099)" title="Beleg van Jeruzalem (1099)">1e Jeruzalem</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Ashkelon" class="mw-redirect" title="Slag bij Ashkelon">1e Ashkelon</a> </p> <hr /> <p><b>Interkruisvaartperiode</b><br /><a href="/wiki/Slag_bij_Melitene" title="Slag bij Melitene">Melitene</a> · <a href="/wiki/Kruisvaart_van_1101" title="Kruisvaart van 1101">Kruisvaart van 1101</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Harran" title="Slag bij Harran">Harran</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Artah" title="Slag bij Artah">Artah</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Ramla#Derde_Slag_bij_Ramla" title="Slag bij Ramla">Ramla</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Tripoli_(1102-1109)" title="Beleg van Tripoli (1102-1109)">1e Tripoli</a> · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Sidon_(1101)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Sidon (1101) (de pagina bestaat niet)">Sidon</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Shaizar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Shaizar (de pagina bestaat niet)">1e Shaizar</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Al-Sannabra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Al-Sannabra (de pagina bestaat niet)">Al-Sannabra</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Sarmin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Sarmin (de pagina bestaat niet)">Sarmin</a> · <a href="/wiki/Slag_van_Ager_Sanguinis" title="Slag van Ager Sanguinis">Ager Sanguinis</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Hab" title="Slag bij Hab">Hab</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Yibna" title="Slag bij Yibna">Yibna</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Azaz" title="Slag bij Azaz">Azaz</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Marj_es-Suffar" title="Slag bij Marj es-Suffar">Marj es-Suffar</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Ba%27rin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Ba'rin (de pagina bestaat niet)">Ba'rin</a> · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Shaizar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Shaizar (de pagina bestaat niet)">2e Shaizar</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Edessa" title="Beleg van Edessa">Edessa</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Bosra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Bosra (de pagina bestaat niet)">Bosra</a> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Tweede_Kruistocht" title="Tweede Kruistocht">Tweede Kruistocht</a></b><br /><a href="/wiki/Slag_bij_Dorylaeum_(1147)" title="Slag bij Dorylaeum (1147)">2e Dorylaeum</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Efeze" title="Slag bij Efeze">Efeze</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_de_Meander" title="Slag bij de Meander">Meander</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_de_Cadmus" title="Slag bij de Cadmus">Mont Cadmus</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Damascus" title="Beleg van Damascus">Damascus</a> </p> <hr /> <p><b>Interkruisvaartperiode</b><br /><a href="/wiki/Slag_bij_Inab" title="Slag bij Inab">Inab</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Aintab&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Aintab (de pagina bestaat niet)">Aintab</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Ascalon" title="Beleg van Ascalon">2e Ashkalon</a> · <a href="/wiki/Kruisvaardersinvasie_van_Egypte" title="Kruisvaardersinvasie van Egypte">Kruisvaardersinvasie van Egypte</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_het_Meer_van_Huleh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij het Meer van Huleh (de pagina bestaat niet)">Meer van Huleh</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_al-Buqaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij al-Buqaia (de pagina bestaat niet)">al-Buqaia</a> · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Bilbeis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Bilbeis (de pagina bestaat niet)">1e Bilbeis</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_Harim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij Harim (de pagina bestaat niet)">Harim</a> · <a href="/w/index.php?title=Slag_bij_al-Babein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slag bij al-Babein (de pagina bestaat niet)">al-Babein</a> · <a href="/w/index.php?title=Inname_van_Bilbeis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Bilbeis (de pagina bestaat niet)">2e Bilbeis</a> · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Damietta_(1169)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Damietta (1169) (de pagina bestaat niet)">1e Damietta</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Montgisard" title="Slag bij Montgisard">Montgisard</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Marjayoun" title="Slag bij Marjayoun">Marj Ayyun</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Jakobs_Voorde" title="Slag bij Jakobs Voorde">Jakobs Voorde</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Kasteel_Belfort" title="Slag bij Kasteel Belfort">Kasteel Belfort</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Al_Fule" title="Slag bij Al Fule">Al Fule</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Kerak" title="Beleg van Kerak">Kerak</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Cresson" title="Slag bij Cresson">Cresson</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Hattin" title="Slag bij Hattin">Hattin</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Jeruzalem_(1187)" title="Beleg van Jeruzalem (1187)">2e Jeruzalem</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Tyrus_(1187)" title="Beleg van Tyrus (1187)">Tyrus</a> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Derde_Kruistocht" title="Derde Kruistocht">Derde Kruistocht</a></b><br /><a href="/wiki/Slag_bij_Iconium" title="Slag bij Iconium">Iconium</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Akko_(1189-1191)" title="Beleg van Akko (1189-1191)">1e Akko</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Arsoef" title="Slag bij Arsoef">Arsoef</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Jaffa" title="Slag bij Jaffa">Jaffa</a> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Vierde_Kruistocht" title="Vierde Kruistocht">Vierde Kruistocht</a></b><br /><a href="/wiki/Beleg_en_val_van_Constantinopel_(1204)" title="Beleg en val van Constantinopel (1204)">Beleg en val van Constantinopel</a> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Vijfde_Kruistocht" title="Vijfde Kruistocht">Vijfde Kruistocht</a></b><br /><a href="/w/index.php?title=Inname_van_Jeruzalem_(1218)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inname van Jeruzalem (1218) (de pagina bestaat niet)">3e Jeruzalem</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Damietta_(1218)" title="Beleg van Damietta (1218)">2e Damietta</a> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Zesde_Kruistocht" title="Zesde Kruistocht">Zesde Kruistocht</a></b> </p> <hr /> <p><b>Nasleep van de Zesde Kruistocht</b><br /><a href="/wiki/Beleg_van_Jeruzalem_(1244)" title="Beleg van Jeruzalem (1244)">4e Jeruzalem</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_La_Forbie" title="Slag bij La Forbie">La Forbie</a> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Zevende_Kruistocht" title="Zevende Kruistocht">Zevende Kruistocht</a></b><br /><a href="/wiki/Beleg_van_Damietta_(1249)" title="Beleg van Damietta (1249)">3e Damietta</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_El-Mansoera" title="Slag bij El-Mansoera">El-Mansoera</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Fariskur" title="Slag bij Fariskur">Fariskur</a> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Achtste_Kruistocht" title="Achtste Kruistocht">Achtste Kruistocht</a></b> </p> <hr /> <p><b><a href="/wiki/Negende_Kruistocht" title="Negende Kruistocht">Negende Kruistocht</a></b> </p> <hr /> <p><b>Late kruisvaartperiode</b><br /><a href="/w/index.php?title=Val_van_Caesarea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Val van Caesarea (de pagina bestaat niet)">Caesarea</a> · <a href="/w/index.php?title=Val_van_Haifa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Val van Haifa (de pagina bestaat niet)">Haifa</a> · <a href="/w/index.php?title=Val_van_Arsoef&action=edit&redlink=1" class="new" title="Val van Arsoef (de pagina bestaat niet)">2e Arsoef</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Antiochi%C3%AB_(1268)" title="Beleg van Antiochië (1268)">2e Antiochie</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Krak_des_Chevaliers" title="Beleg van Krak des Chevaliers">Krak des Chevaliers</a> · <a href="/w/index.php?title=Beleg_van_Tripoli_(1271)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beleg van Tripoli (1271) (de pagina bestaat niet)">2e Tripoli</a> · <a href="/wiki/Val_van_Tripoli_(1289)" title="Val van Tripoli (1289)">3e Tripoli</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Akko_(1291)" title="Beleg van Akko (1291)">2e Akko</a> · <a href="/wiki/Beleg_van_Ruad" title="Beleg van Ruad">Ruad</a> </p> </div></div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tweede_Kruistocht_(1147–1149)"><span id="Tweede_Kruistocht_.281147.E2.80.931149.29"></span>Tweede Kruistocht (1147–1149)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Tweede Kruistocht (1147–1149)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Tweede Kruistocht (1147–1149)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Tweede_Kruistocht" title="Tweede Kruistocht">Tweede Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>De als eerste opgerichte kruisvaardersstaat, Edessa, was ook de eerste die weer viel. In 1144 werd Edessa veroverd door de Seltsjoekse Turken. Als reactie riep de monnik <a href="/wiki/Bernard_van_Clairvaux" class="mw-redirect" title="Bernard van Clairvaux">Bernard van Clairvaux</a> in opdracht van <a href="/wiki/Paus_Eugenius_III" title="Paus Eugenius III">paus Eugenius III</a> op tot een nieuwe kruistocht. </p><p>De Tweede Kruistocht begon in 1147, en eindigde in 1149 voor <a href="/wiki/Damascus" title="Damascus">Damascus</a>. </p><p><a href="/wiki/Reynauld_van_Ch%C3%A2tillon" class="mw-redirect" title="Reynauld van Châtillon">Reynauld van Châtillon</a> viel in 1181, ondanks een in 1180 tussen <a href="/wiki/Saladin" title="Saladin">Saladin</a> en <a href="/wiki/Boudewijn_IV_van_Jeruzalem" title="Boudewijn IV van Jeruzalem">Boudewijn IV van Jeruzalem</a> gesloten verdrag, karavanen van Arabieren aan. Saladin trok als reactie ten strijde tegen de christelijke heersers. Hij veroverde in 1187 Jeruzalem en had drie maanden later het hele Heilige land heroverd op de Europeanen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Derde_Kruistocht_(1189–1192)"><span id="Derde_Kruistocht_.281189.E2.80.931192.29"></span>Derde Kruistocht (1189–1192)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Derde Kruistocht (1189–1192)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Derde Kruistocht (1189–1192)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Derde_Kruistocht" title="Derde Kruistocht">Derde Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Toen het nieuws van de veroveringen van Saladin werd vernomen in Europa, riep <a href="/wiki/Paus_Clemens_III" title="Paus Clemens III">paus Clemens III</a> op tot een nieuwe kruistocht. Deze kruistocht stond onder leiding van de Engelse koning <a href="/wiki/Richard_Leeuwenhart" class="mw-redirect" title="Richard Leeuwenhart">Richard Leeuwenhart</a>, de Duitse keizer <a href="/wiki/Frederik_Barbarossa" class="mw-redirect" title="Frederik Barbarossa">Frederik Barbarossa</a> en de Franse koning <a href="/wiki/Filips_II_van_Frankrijk" title="Filips II van Frankrijk">Filips II</a>. Om deel te kunnen nemen aan deze Derde Kruistocht staakten de Franse en Engelse koning tijdelijk hun vijandelijkheden. Onder vele anderen namen ook hertog <a href="/wiki/Hendrik_III_van_Limburg" title="Hendrik III van Limburg">Hendrik III van Limburg</a>, zijn zoon <a href="/wiki/Walram_III_van_Limburg" title="Walram III van Limburg">Walram III</a>, graaf <a href="/wiki/Willem_I_van_Holland" title="Willem I van Holland">Willem I van Holland</a> en graaf <a href="/wiki/Gerard_van_Loon_(graaf)" title="Gerard van Loon (graaf)">Gerard van Loon</a> deel aan deze kruistocht. </p><p>Het eerste doel was om <a href="/wiki/Akko_(stad)" title="Akko (stad)">Akko</a> in Palestina te veroveren. De Duitse keizer reisde over land naar Akko maar verdronk onderweg in de rivier <a href="/wiki/Selef" title="Selef">Selef</a> op 10 juni 1190, waarna het Duitse leger uiteenviel en grotendeels huiswaarts keerde. Richard en Filips daarentegen gingen per schip. Kort na zijn vertrek uit <a href="/wiki/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a> werd Richards vloot getroffen door een hevige storm en enkele afgedreven schepen werden geplunderd door <a href="/w/index.php?title=Comnenus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comnenus (de pagina bestaat niet)">Comnenus</a>, de keizer van <a href="/wiki/Nicosia_(Cyprus)" title="Nicosia (Cyprus)">Cyprus</a>. Het kwam tot een overeenkomst over de afwikkeling, die Comnenus echter al spoedig weer verbrak. Daarop veroverde Richard Cyprus. De Franse en Engelse kruisvaarders veroverden Akko in 1191. Tijdens het beleg stierf de <a href="/wiki/Lijst_van_graven_van_Vlaanderen" title="Lijst van graven van Vlaanderen">graaf van Vlaanderen</a> <a href="/wiki/Filips_I_van_de_Elzas" class="mw-redirect" title="Filips I van de Elzas">Filips I van de Elzas</a> op 1 juni 1191. </p><p>Wegens aanhoudende wrijvingen met Richard trok Filips van Frankrijk zich terug. Daarna kon de koning van Engeland niet echt meer een vuist maken tegen Saladin. Hij slaagde er niet in Jeruzalem te heroveren en verkreeg van Saladin slechts vrije toegang voor christelijke pelgrims tot de heilige plaatsen. Richard veroverde wel een deel van de kuststreek. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vierde_Kruistocht_(1202–1204)"><span id="Vierde_Kruistocht_.281202.E2.80.931204.29"></span>Vierde Kruistocht (1202–1204)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Vierde Kruistocht (1202–1204)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Vierde Kruistocht (1202–1204)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Vierde_Kruistocht" title="Vierde Kruistocht">Vierde Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>De Vierde Kruistocht, met als doel het veroveren van het Heilige Land via <a href="/wiki/Vroeg-islamitisch_Egypte" title="Vroeg-islamitisch Egypte">Egypte</a>, werd in 1202 in gang gezet door <a href="/wiki/Paus_Innocentius_III" title="Paus Innocentius III">paus Innocentius III</a>. Door een gebrek aan middelen haalde men Palestina niet eens; in plaats daarvan veroverden de kruisvaarders <a href="/wiki/Constantinopel" title="Constantinopel">Constantinopel</a>, de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk. Daar stichtten ze het <a href="/wiki/Latijnse_Keizerrijk" title="Latijnse Keizerrijk">Latijnse Keizerrijk</a>, met <a href="/wiki/Boudewijn_I_van_Constantinopel" title="Boudewijn I van Constantinopel">Boudewijn van Vlaanderen</a> als eerste keizer. De Kerk kwam onder die van Rome te staan. </p><p>Deze kruistocht zorgde ervoor dat de reeds weinig vriendschappelijke relatie tussen de Oosterse en Westerse christenen nog verslechterde. In 1261 kon de <a href="/wiki/Micha%C3%ABl_VIII_van_Byzantium" class="mw-redirect" title="Michaël VIII van Byzantium">keizer van Nicea</a> Constantinopel heroveren, maar het Oost-Romeinse Rijk was danig verzwakt. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vijfde_Kruistocht_(1213–1221)"><span id="Vijfde_Kruistocht_.281213.E2.80.931221.29"></span>Vijfde Kruistocht (1213–1221)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Vijfde Kruistocht (1213–1221)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Vijfde Kruistocht (1213–1221)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Vijfde_Kruistocht" title="Vijfde Kruistocht">Vijfde Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>De vijfde Kruistocht werd in 1213 door <a href="/wiki/Paus_Innocentius_III" title="Paus Innocentius III">paus Innocentius III</a> uitgevaardigd, omdat hij met de toestand in het Heilige Land geen genoegen nam. Hollanders en <a href="/wiki/Friese_deelname_aan_de_Kruistochten" title="Friese deelname aan de Kruistochten">Friezen</a> speelden een grote rol op zee tijdens deze kruistocht. De Vijfde Kruistocht werd door de bemoeienis van <a href="/wiki/Heilige_Stoel" title="Heilige Stoel">het Pausdom</a> een volledige mislukking. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zesde_Kruistocht_(1228–1229)"><span id="Zesde_Kruistocht_.281228.E2.80.931229.29"></span>Zesde Kruistocht (1228–1229)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Zesde Kruistocht (1228–1229)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Zesde Kruistocht (1228–1229)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Zesde_Kruistocht" title="Zesde Kruistocht">Zesde Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p><a href="/wiki/Keizer_Frederik_II" title="Keizer Frederik II">Keizer Frederik II</a> was de centrale figuur van de Zesde Kruistocht. Hij beschikte over weinig soldaten, hield een wapenschouw met zijn leger langs de kust en heeft nauwelijks gevochten. Maar via onderhandelingen met de Egyptische sultan kwamen Jeruzalem, <a href="/wiki/Bethlehem" title="Bethlehem">Bethlehem</a> en <a href="/wiki/Nazareth_(Isra%C3%ABl)" title="Nazareth (Israël)">Nazareth</a> in 1229 weer in het bezit van de christenen; de <a href="/wiki/Tempelberg" title="Tempelberg">Tempelberg</a> bleef in de handen van de moslims. </p><p>Veel christenen gingen niet akkoord met het diplomatiek succes van Frederik II en lagen al langer met de keizer overhoop. Nog voor zijn aankomst in het Heilige Land had de paus hem in de kerkelijke ban gedaan, omdat hij koning van Jeruzalem wilde worden. Daarmee pleegde hij inbreuk op de rechten van zijn zoon, de kleinzoon van <a href="/wiki/Jan_van_Brienne" title="Jan van Brienne">Jan van Brienne</a>. De keizer steunde op de <a href="/wiki/Duitse_Orde" title="Duitse Orde">Duitse Orde</a>, maar leefde op gespannen voet met de <a href="/wiki/Tempeliers" title="Tempeliers">tempeliers</a> en de <a href="/wiki/Hospitaalridders" class="mw-redirect" title="Hospitaalridders">hospitaalridders</a> die trouw waren aan de paus. Frederik kroonde zich in 1229 tot koning van Jeruzalem, terwijl de aartsbisschop en de tempeliers troepen verzamelden om hem af te zetten. Toen viel een pauselijk leger zijn grondgebied in <a href="/wiki/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a> aan en was Frederik gedwongen om snel naar daar te vertrekken. Zo werd een openlijke oorlog voorkomen in Jeruzalem. Ondanks de verdeeldheid waren de <a href="/wiki/Kruisvaardersstaten" title="Kruisvaardersstaten">kruisvaardersstaten</a> weer bijna zo groot als op het toppunt van hun macht in 1150. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zevende_Kruistocht_(1248–1254)"><span id="Zevende_Kruistocht_.281248.E2.80.931254.29"></span>Zevende Kruistocht (1248–1254)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Zevende Kruistocht (1248–1254)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Zevende Kruistocht (1248–1254)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Zevende_Kruistocht" title="Zevende Kruistocht">Zevende Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Jeruzalem viel in 1244 weer in de handen van de sultan van Egypte. Koning <a href="/wiki/Lodewijk_IX_van_Frankrijk" title="Lodewijk IX van Frankrijk">Lodewijk IX van Frankrijk</a>, de Heilige, probeerde de <a href="/wiki/Kruisvaardersstaten" title="Kruisvaardersstaten">kruisvaardersstaten</a> te helpen. Hij viel <a href="/wiki/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a>, <a href="/wiki/Vroeg-islamitisch_Egypte" title="Vroeg-islamitisch Egypte">Egypte</a> en <a href="/wiki/Syri%C3%AB" title="Syrië">Syrië</a> aan, doch zonder succes. Voor de Zevende Kruistocht liet Lodewijk de Heilige in Zuid-Frankrijk een haven aanleggen: <a href="/wiki/Aigues-Mortes" title="Aigues-Mortes">Aigues-Mortes</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Achtste_Kruistocht_(1270)"><span id="Achtste_Kruistocht_.281270.29"></span>Achtste Kruistocht (1270)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Achtste Kruistocht (1270)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Achtste Kruistocht (1270)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Achtste_Kruistocht" title="Achtste Kruistocht">Achtste Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>In 1270 was het weer Lodewijk IX van Frankrijk die het voortouw nam in een nieuwe kruistocht. Onderweg naar het Heilige Land werd hem echter gevraagd om zijn broer te helpen met zijn strijd tegen het islamitisch piratennest <a href="/wiki/Tunis" title="Tunis">Tunis</a>. Uiteindelijk gaf hij hieraan gehoor, maar toen het leger bij Tunis zijn tenten had opgeslagen brak de <a href="/wiki/Pest_(ziekte)" title="Pest (ziekte)">pest</a> uit, waarbij Lodewijk stierf samen met een groot deel van zijn leger. Zijn dood betekende het einde van de grote kruistochten. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Negende_Kruistocht_(1271–1272)"><span id="Negende_Kruistocht_.281271.E2.80.931272.29"></span>Negende Kruistocht (1271–1272)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Negende Kruistocht (1271–1272)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Negende Kruistocht (1271–1272)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Negende_Kruistocht" title="Negende Kruistocht">Negende Kruistocht</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p><a href="/wiki/Eduard_I_van_Engeland" title="Eduard I van Engeland">Eduard I van Engeland</a> was al op weg om zich bij het leger van Lodewijk IX van Frankrijk te voegen. Samen wilden zij optrekken voor de Negende Kruistocht naar het Heilige Land. Na de dood van Lodewijk IX trok Eduard I zelf op naar het Heilige Land, om te strijden tegen sultan <a href="/wiki/Baibars" title="Baibars">Baibars</a>. </p><p>Na 1270 waren het alleen nog kleine legertroepen die zo nu en dan een stad veroverden op de <a href="/wiki/Turken" title="Turken">Turken</a>. Maar die aanvallen hadden weinig succes en de Turken rukten steeds verder op. Zo ver zelfs dat in <a href="/wiki/Beleg_en_val_van_Constantinopel_(1453)" title="Beleg en val van Constantinopel (1453)">1453 de stad Constantinopel viel</a>. </p><p>De kruistochten naar het Heilige Land in een tabel. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>kruistocht</th> <th>begin</th> <th>einde</th> <th>plaats</th> <th>eindbestemming<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Eerste_Kruistocht" title="Eerste Kruistocht">Eerste Kruistocht</a></td> <td>1096</td> <td>1099</td> <td><a href="/wiki/Anatoli%C3%AB" title="Anatolië">Anatolië</a> en <a href="/wiki/Levant" title="Levant">Levant</a></td> <td>Jeruzalem </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Tweede_Kruistocht" title="Tweede Kruistocht">Tweede Kruistocht</a></td> <td>1147</td> <td>1149</td> <td><a href="/wiki/Iberisch_Schiereiland" title="Iberisch Schiereiland">Iberië</a>, <a href="/wiki/Egypte_(land)" title="Egypte (land)">Egypte</a>, <a href="/wiki/Levant" title="Levant">Levant</a>, <a href="/wiki/Anatoli%C3%AB" title="Anatolië">Anatolië</a></td> <td>Jeruzalem </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Derde_Kruistocht" title="Derde Kruistocht">Derde Kruistocht</a></td> <td>1189</td> <td>1192</td> <td><a href="/wiki/Anatoli%C3%AB" title="Anatolië">Anatolië</a> en <a href="/wiki/Levant" title="Levant">Levant</a></td> <td>Jeruzalem </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Vierde_Kruistocht" title="Vierde Kruistocht">Vierde Kruistocht</a></td> <td>1202</td> <td>1204</td> <td><a href="/wiki/Anatoli%C3%AB" title="Anatolië">Anatolië</a> en <a href="/wiki/Balkan_(schiereiland)" title="Balkan (schiereiland)">Balkan</a></td> <td>Constantinopel </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Vijfde_Kruistocht" title="Vijfde Kruistocht">Vijfde Kruistocht</a></td> <td>1213</td> <td>1221</td> <td><a href="/wiki/Egypte_(land)" title="Egypte (land)">Egypte</a> en <a href="/wiki/Levant" title="Levant">Levant</a></td> <td>Jeruzalem </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Zesde_Kruistocht" title="Zesde Kruistocht">Zesde Kruistocht</a></td> <td>1228</td> <td>1229</td> <td><a href="/wiki/Cyprus" title="Cyprus">Cyprus</a> en <a href="/wiki/Levant" title="Levant">Levant</a></td> <td>Jeruzalem </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Zevende_Kruistocht" title="Zevende Kruistocht">Zevende Kruistocht</a></td> <td>1248</td> <td>1254</td> <td><a href="/wiki/Egypte_(land)" title="Egypte (land)">Egypte</a></td> <td>Egypte </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Achtste_Kruistocht" title="Achtste Kruistocht">Achtste Kruistocht</a></td> <td>1270</td> <td>1270</td> <td><a href="/wiki/Tunesi%C3%AB" title="Tunesië">Tunesië</a></td> <td>Tunesië </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Negende_Kruistocht" title="Negende Kruistocht">Negende Kruistocht</a></td> <td>1271</td> <td>1272</td> <td><a href="/wiki/Levant" title="Levant">Levant</a></td> <td>Jeruzalem </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Volkskruistochten">Volkskruistochten</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Volkskruistochten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Volkskruistochten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Naast de reguliere kruistochten naar het Heilige Land waren er ook diverse volkskruistochten. Het onderscheid tussen de volkskruistochten en de reguliere kruistochten is niet overduidelijk. Toch onderscheiden historici vijf verschillende kenmerken van de volkskruistochten, namelijk terugkerend, charismatische leiding en eschatologisch beïnvloede bewegingen. Ze gingen gepaard met anti-joodse uitspattingen en bestonden uit diverse, marginale elementen uit de samenleving.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De volgende bewegingen worden als een volkskruistocht gezien: </p> <ul><li><a href="/wiki/Volkskruistocht" title="Volkskruistocht">Volkskruistocht</a> (1096)</li> <li><a href="/wiki/Kinderkruistocht" title="Kinderkruistocht">Kinderkruistocht</a> (1212)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Herderskruistocht_(1251)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herderskruistocht (1251) (de pagina bestaat niet)">Herderskruistocht (1251)</a></li> <li><a href="/wiki/Armenkruistocht" title="Armenkruistocht">Armenkruistocht</a> (1309)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Herderskruistocht_(1320)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herderskruistocht (1320) (de pagina bestaat niet)">Herderskruistocht (1320)</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Na_de_kruistochten">Na de kruistochten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Na de kruistochten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Na de kruistochten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de plundering van Constantinopel in 1204 door de Latijnse kruisvaarders wist het <a href="/wiki/Byzantijnse_Keizerrijk" class="mw-redirect" title="Byzantijnse Keizerrijk">Byzantijnse Keizerrijk</a> uiteindelijk in 1261 Constantinopel terug te veroveren, maar zijn macht keerde nooit volledig terug en het rijk viel uiteindelijk in 1453 in handen van de islamitische Turken, de <a href="/wiki/Ottomaanse_Rijk" title="Ottomaanse Rijk">Ottomanen</a>. </p><p>In de steek gelaten door het Westen, konden de ridderorden de christelijke enclaves niet langer houden tegen de steeds toenemende druk van de Saraceense moslims. Het sterke <a href="/wiki/Krak_des_Chevaliers" title="Krak des Chevaliers">Krak des Chevaliers</a> van de <a href="/wiki/Hospitaalridders" class="mw-redirect" title="Hospitaalridders">Hospitaalridders</a> viel in 1271, <a href="/wiki/Tripoli_(Libanon)" title="Tripoli (Libanon)">Tripoli</a> in 1289, <a href="/wiki/Sidon" title="Sidon">Sidon</a> en <a href="/wiki/Beiroet" title="Beiroet">Beiroet</a>, <a href="/wiki/Tyrus" title="Tyrus">Tyrus</a> en <a href="/wiki/Akko_(stad)" title="Akko (stad)">Akko</a> ten slotte in 1291. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Saraceense_reacties">Saraceense reacties</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Saraceense reacties" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Saraceense reacties"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De moslims noemden de kruisvaarders <a href="/wiki/Franken_(volk)" title="Franken (volk)">Franken</a> en zagen hen als handlangers van de Byzantijnen, die curieus genoeg nooit een concept van kruistocht hadden ontwikkeld. Zij hadden een bescheidener doel met de voor hen al eeuwenoude strijd tegen de moslims, namelijk zelfverdediging. De kruisvaarders wisten Jeruzalem in te nemen met een relatief kleine macht omdat de islamitische rijken uitgeput waren door onderlinge machtsstrijd. De aanvankelijke reactie in de islamitische wereld was desinteresse. De <a href="/wiki/Kalifaat_van_de_Abbasiden" title="Kalifaat van de Abbasiden">kalief in Bagdad</a> negeerde oproepen uit Palestina om te hulp te schieten. Zijn <a href="/wiki/Soennitisch" class="mw-redirect" title="Soennitisch">soennitische</a> rijk, dat in strijd verwikkeld was met de <a href="/wiki/Sjiitisch" class="mw-redirect" title="Sjiitisch">sjiitische</a> <a href="/wiki/Fatamiden" class="mw-redirect" title="Fatamiden">Fatamiden</a> uit Caïro, was daartoe door tijdelijke verzwakking niet in staat. Bovendien was de sultan van de <a href="/wiki/Seltsjoeken" title="Seltsjoeken">Seltsjoeken</a>, <a href="/wiki/Malik_Sjah_I" title="Malik Sjah I">Malik Sjah I</a>, in 1092 overleden, wat de politieke stabiliteit geen goed deed. Pas in 1105 zou <a href="/w/index.php?title=Ali_ibn_Tahir_al-Sulami&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ali ibn Tahir al-Sulami (de pagina bestaat niet)">Ali ibn Tahir al-Sulami</a> oproepen tot een <a href="/wiki/Jihad" title="Jihad">jihad</a> tegen de christelijke invasie en zou het conflict met de kruisvaarders ook van islamitische kant een religieus karakter krijgen. Niettemin zou het tot 1183 duren voordat een serieus religieus tegenoffensief begon onder leiding van <a href="/wiki/Saladin" title="Saladin">Saladin</a>, die de jihad uitriep tegen de kruisvaarders. Deze oproep ging gepaard met een oproep tot interne heiliging en islamitische vroomheid. </p><p>De kruistochten hebben, ondanks wat uit fundamentalistische hoek wordt beweerd, weinig tot geen blijvende wrok aan Arabische kant veroorzaakt. Pas in de 20e eeuw werd de term geassocieerd met Westers <a href="/wiki/Imperialisme" title="Imperialisme">imperialisme</a>. Tijdens de twee eeuwen durende periode van kruistochten en aanwezigheid van de Kruisvaarders in het Midden-Oosten besteedden Arabische geschiedschrijvers opvallend weinig aandacht aan hen, terwijl literaire, politieke en theologische schrijvers hen zelfs nauwelijks vermeldden. Wel geven islamitische schrijvers uit deze periode blijk van intense bezorgdheid over de verdeeldheid binnen de moslimwereld zelf; de <a href="/wiki/Isma%27ilisme" class="mw-redirect" title="Isma'ilisme">Isma'ilitische</a> sjiieten zoals de <a href="/wiki/Fatimiden" class="mw-redirect" title="Fatimiden">Fatimiden</a> werden door soennieten algemeen gezien als de grootste bedreiging.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Andere_kruistochten">Andere kruistochten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Andere kruistochten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Andere kruistochten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De benaming kruistocht werd/wordt ook gebruikt voor andere christelijke heilige oorlogen tegen moslims, heidenen en ketters: </p> <ul><li>De <a href="/wiki/Reconquista_(Spanje)" class="mw-redirect" title="Reconquista (Spanje)">Reconquista</a> (11e-15e eeuw) wordt vaak als kruistocht bestempeld: christenen heroverden het <a href="/wiki/Iberisch_Schiereiland" title="Iberisch Schiereiland">Iberisch Schiereiland</a> op de islamitische <a href="/wiki/Moren" title="Moren">Moren</a>. Er moet echter worden opgemerkt dat zowel christenen als moslims ook regelmatig onderling vochten en dat figuren als <a href="/wiki/Rodrigo_D%C3%ADaz_de_Vivar" title="Rodrigo Díaz de Vivar">El Cid</a> met beide zijden oorlog konden voeren; pas in de 12e eeuw krijgt de reconquista een meer religieus karakter als ook niet-Spanjaarden deelnemen aan de strijd tegen de Moren.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook de duur van de reconquista lijkt weinig eer te doen aan de bestempeling tocht van een eeuwenlange politiek-militair-culturele ontwikkeling. Bovendien klopt de term herovering niet in historisch-politieke zin, omdat er nooit een Spanje heeft bestaan voor de inval van de Arabieren in 711, tenzij de <a href="/wiki/Visigotische_Rijk" title="Visigotische Rijk">Visigoten</a> als Spaans worden beschouwd. Tijdens de tweede kruistocht werd ook <a href="/wiki/Lissabon" title="Lissabon">Lissabon</a> in <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> met behulp van Engelse kruisvaarders op de moslims veroverd.</li> <li>De <a href="/wiki/Noordelijke_Kruistochten" title="Noordelijke Kruistochten">Noordelijke of Baltische Kruistochten</a> (12e-13e eeuw): de <a href="/wiki/Koninkrijk_Zweden_(970-1397)" title="Koninkrijk Zweden (970-1397)">Zweden</a>, <a href="/wiki/Denemarken" title="Denemarken">Denen</a>, <a href="/wiki/Duitse_Orde" title="Duitse Orde">Duitse Orde</a> en <a href="/wiki/Orde_van_de_Zwaardbroeders" title="Orde van de Zwaardbroeders">Lijflandse Zwaardbroeders</a> vochten tegen de heidenen rond de <a href="/wiki/Oostzee" title="Oostzee">Oostzee</a>. <ul><li>De <a href="/w/index.php?title=Zweedse_Kruistochten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zweedse Kruistochten (de pagina bestaat niet)">Zweedse Kruistochten</a> tegen de heidense Finnen.</li> <li>De <a href="/w/index.php?title=Pruisentochten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pruisentochten (de pagina bestaat niet)">Pruisentochten</a></li> <li>De <a href="/wiki/Wendische_Kruistocht" title="Wendische Kruistocht">Wendische Kruistocht</a></li> <li>De <a href="/w/index.php?title=Lijflandse_Kruistocht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lijflandse Kruistocht (de pagina bestaat niet)">Lijflandse Kruistocht</a></li></ul></li> <li>De <a href="/wiki/Albigenzische_Kruistochten" title="Albigenzische Kruistochten">Albigenzische Kruistochten</a> (1209-1244) waren de <a href="/wiki/Kruistochten" class="mw-redirect" title="Kruistochten">kruistochten</a> die de <a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Rooms-Katholieke Kerk</a> in de dertiende eeuw ondernam tegen de <a href="/wiki/Katharen" title="Katharen">katharen</a>. Ze maakten een einde aan de politieke bescherming van het katharisme in de <a href="/wiki/Languedoc_(provincie)" title="Languedoc (provincie)">Languedoc</a>. Voor het Franse koningshuis van de <a href="/wiki/Capetingen" class="mw-redirect" title="Capetingen">Capetingen</a> was het de ideale gelegenheid om grote delen van het <a href="/wiki/Zuid-Frankrijk" title="Zuid-Frankrijk">zuiden van Frankrijk</a> in te lijven.</li> <li>De <a href="/wiki/Kruistocht_tegen_de_Stedingers" title="Kruistocht tegen de Stedingers">Kruistocht tegen de Stedingers</a> (1234): de <a href="/wiki/Prinsaartsbisdom_Bremen" title="Prinsaartsbisdom Bremen">bisschop van Bremen</a> hield een kruistocht in Noord-Duitsland nadat hij de onafhankelijke boeren die zich verzetten tegen zijn heerschappij tot ketters had laten verklaren.</li> <li>De <a href="/wiki/Aragonese_Kruistocht" title="Aragonese Kruistocht">Kruistocht van Aragón</a> (1284-1285) werd uitgeroepen door paus <a href="/wiki/Martinus_IV" class="mw-redirect" title="Martinus IV">Martinus IV</a> tegen <a href="/wiki/Peter_III_van_Arag%C3%B3n" title="Peter III van Aragón">Peter III van Aragón</a>. De reden was Peters recente verovering van <a href="/wiki/Sicili%C3%AB" title="Sicilië">Sicilië</a>, wat een pauselijk leengoed was</li> <li>De <a href="/w/index.php?title=Smyrnaanse_Kruistocht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Smyrnaanse Kruistocht (de pagina bestaat niet)">Smyrnaanse Kruistocht</a>: dit was een kruistocht tegen de Turkse Aydiniden in Smyrna in het huidige Turkije.</li> <li>De <a href="/wiki/Hussietenoorlogen" title="Hussietenoorlogen">Hussietenoorlogen</a> (1419-1438): <a href="/wiki/Paus_Martinus_V" title="Paus Martinus V">paus Martinus V</a> riep de christenheid op om de <a href="/wiki/Hussieten" title="Hussieten">hussieten</a> in <a href="/wiki/Tsjechi%C3%AB" title="Tsjechië">Tsjechië</a> te bestrijden, wat overigens mislukte.</li> <li>Kruistochten tegen het <a href="/wiki/Ottomaanse_Rijk" title="Ottomaanse Rijk">Ottomaanse Rijk</a>: <ul><li><a href="/wiki/Slag_bij_Nicopolis" title="Slag bij Nicopolis">Slag bij Nicopolis</a> (1396): een korte kruistocht van West-Europese christenen tegen de Ottomanen die de Balkan waren binnengedrongen eindigde in een verpletterende nederlaag.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Latere_verbeelding">Latere verbeelding</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Latere verbeelding" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Latere verbeelding"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vanaf de <a href="/wiki/Verlichting_(stroming)" title="Verlichting (stroming)">Verlichting</a> raakten de idealen van de kruistochten ietwat in diskrediet. Ze werden bestempeld als bloeddorstig en het religieus fanatisme waarmee de ondernemingen gepaard gingen sloten niet aan bij de opkomende rationele en seculiere beweging. Daarentegen omarmde de <a href="/wiki/Romantiek_(stroming)" title="Romantiek (stroming)">Romantiek</a> de kruistochten wel weer, maar gaf daar een geheel andere invulling aan. De kruisvaarder werd nu vereerd vanwege zijn inzet en passie, en bewonderd om zijn reizen naar exotische landen. De religieuze motivatie als zodanig verdween naar de achtergrond. Een herwaardering voor de middeleeuwen speelde hierbij ook een rol. Een bekend voorbeeld hiervan is de roman van <a href="/wiki/Walter_Scott_(dichter)" class="mw-redirect" title="Walter Scott (dichter)">Sir Walter Scott</a>, <i>The Talisman</i>. Ook het <a href="/wiki/Nationalisme" title="Nationalisme">nationalisme</a> eigende zich de kruisvaarderssymboliek toe: de kruisvaarder werd een archetypische nationale held. Zo gingen de Engelsen <a href="/wiki/Richard_Leeuwenhart" class="mw-redirect" title="Richard Leeuwenhart">Richard Leeuwenhart</a> bewonderen, de Belgen <a href="/wiki/Godfried_van_Bouillon" title="Godfried van Bouillon">Godfried van Bouillon</a>, de Fransen Lodewijk IX en de Spanjaarden <a href="/wiki/Rodrigo_D%C3%ADaz_de_Vivar" title="Rodrigo Díaz de Vivar">El Cid</a>. Van al deze figuren werden rond het midden van de 19e eeuw standbeelden geplaatst op prominente locaties (Leeuwenhart voor het parlementsgebouw in Londen, Bouillon op het Koningsplein te Brussel). De islamitische wereld gaf zijn eigen invulling aan de kruistochten in die tijd. Ook daar werden de Kruistochten in de 19e eeuw herontdekt en geïnterpreteerd als Westers kolonialisme <i>avant la lettre</i>. Pas aan het einde van de 19e eeuw werd een Arabisch woord voor kruisvaarder bedacht.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Tempeliers" title="Tempeliers">Tempeliers</a></li> <li><a href="/wiki/Middeleeuwse_oorlogsvoering" title="Middeleeuwse oorlogsvoering">Middeleeuwse oorlogsvoering</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_oorlogen_van_het_Ottomaanse_Rijk" title="Lijst van oorlogen van het Ottomaanse Rijk">Lijst van oorlogen van het Ottomaanse Rijk</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Thomas_Asbridge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Asbridge (de pagina bestaat niet)">Asbridge, T.</a></span> (2006): <i>De eerste Kruistocht. De oorsprong van het conflict tussen Islam en Christendom</i>, Athenaeum, p. 384</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Thomas_Asbridge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Asbridge (de pagina bestaat niet)">Asbridge, T.</a></span> (2010): <i>De Kruistochten. De strijd om het Heilige Land</i>, Spectrum, p. 784</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Wim_Blockmans" title="Wim Blockmans">Blockmans, W.P.</a></span>; <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Peter_Hoppenbrouwers" title="Peter Hoppenbrouwers">Hoppenbrouwers, P.C.M.</a></span> (2002): <i>Eeuwen des Onderscheids. Een Geschiedenis van middeleeuws Europa</i>, Bert Bakker</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Ren%C3%A9_Grousset" title="René Grousset">Grousset, R.</a></span> (1934-1936): <i>Histoire des croisades</i>, 3 vol., Plon</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Ren%C3%A9_Grousset" title="René Grousset">Grousset, R.</a></span> (1948): 'Les croisades', <i><a href="/wiki/Que_sais-je_%3F" title="Que sais-je ?">Que sais-je ?</a></i></li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=C%C3%A9cile_Morrisson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cécile Morrisson (de pagina bestaat niet)">Morrisson, C.</a></span> (1969): 'Les croisades', <i>Que sais-je ?</i></li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Jonathan_Phillips&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jonathan Phillips (de pagina bestaat niet)">Phillips, J.</a></span> (2007): <i>The Second Crusade. Extending the frontiers of christendom</i>, Yale University Press, p. 364</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Jonathan_Phillips&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jonathan Phillips (de pagina bestaat niet)">Phillips, J.</a></span> (2009): <i>In naam van God. E een nieuwe geschiedenis van de kruistochten</i>, New Lannoo, p. 464</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Rudolf_P%C3%B6rtner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rudolf Pörtner (de pagina bestaat niet)">Pörtner, R.</a></span> (1978): <i>De strijd om het Heilige Graf. Waarheid en legende van de kruistochten</i>, Meulenhoff Boekerij. Boeiende studie inclusief een jaartallenoverzicht en typering van de belangrijkste personen die bij de geschiedenis van de kruistochten van belang waren. Portner laat de kruistochten beginnen op 27 november 1095 met de oproep van paus Urbanus en eindigen op 20 september 1187 met het begin van het beleg van Jeruzalem en daarmee het einde van de christelijke heerschappij in het Heilige Land</li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Steven_Runciman" title="Steven Runciman">Runciman, J.C.S.</a></span> (1951-1954): <i>A History of the Crusades</i></li> <li><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Kenneth_Setton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kenneth Setton (de pagina bestaat niet)">Setton, K.M.</a></span> (ed.) (1969-1989): <i>A History of the Crusades</i>, 6 vols, University of Wisconsin Press</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&veaction=edit&section=28" title="Bewerk dit kopje: Noten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Kruistocht&action=edit&section=28" title="De broncode bewerken van de sectie: Noten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Christopher_Tyerman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christopher Tyerman (de pagina bestaat niet)">Tyerman, C.</a></span> (2019): <i>The World of the Crusades. An Illustrated Guide</i>, Yale University Press , p. 1</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Giles_Constable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giles Constable (de pagina bestaat niet)">Constable, G.</a></span> (2009): <i>Crusaders and Crusading in the Twelfth Century</i>, Routledge</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Harry_Hazard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harry Hazard (de pagina bestaat niet)">Hazard, H.W.</a></span> <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Norman_Zacour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norman Zacour (de pagina bestaat niet)">Zacour, N.P.</a></span> (ed.) (1989): <i>A History of the Crusades, Volume 6. The Impact of the Crusades on Europe</i>, The University of Wisconsin Press, p. 116-149</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFWeber2020"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Weber, Benjamin</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://theconversation.com/the-journey-of-the-word-crusade-from-holy-to-oppressive-and-back-again-132124">The journey of the word crusade – from holy to oppressive ... and back again</a>. <i>The Conversation</i>. The Conversation, Melbourne, Australië (<span class="mw-formatted-date" title="2020-03-05">5 maart 2020</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-05-22">22 mei 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="font-variant:small-caps;">Paus Urban II</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sourcebooks.fordham.edu/source/fulcher-cde.asp">Internet History Sourcebooks: Medieval Sourcebook</a>. <i>sourcebooks.fordham.edu</i>. Fordham University, USA. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220521101550/https://sourcebooks.fordham.edu/source/fulcher-cde.asp">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2022-05-21">21 mei 2022</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-05-22">22 mei 2022</span>. “Let those who have been accustomed unjustly to wage private warfare against the faithful now go against the infidels and end with victory this war which should have been begun long ago. Let those who for a long time, have been robbers, now become knights. Let those who have been fighting against their brothers and relatives now fight in a proper way against the barbarians. (engelse vertaling uit het latijn)” </span></span> </li> <li id="cite_note-Blockmans2002-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Blockmans2002_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Blockmans2002_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Blockmans2002_6-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Wim_Blockmans" title="Wim Blockmans">Blockmans</a></span>; <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Peter_Hoppenbrouwers" title="Peter Hoppenbrouwers">Hoppenbrouwers</a></span> (2002)</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dailyhistory.org/What_Were_the_Financial_Benefits_of_the_Crusades">What Were the Financial Benefits of the Crusades - DailyHistory.org</a>. <i>www.dailyhistory.org</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230905000611/https://www.dailyhistory.org/What_Were_the_Financial_Benefits_of_the_Crusades">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2023-09-05">5 september 2023</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2022-09-05">5 september 2022</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Yves_Bruley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yves Bruley (de pagina bestaat niet)">Bruley, Y.</a></span> (2004): 'L'Histoire du Catholicisme', <i><a href="/wiki/Que_sais-je_%3F" title="Que sais-je ?">Ques sais-je ? N° 365</a></i>, p. 51</span> </li> <li id="cite_note-fpage-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-fpage_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Robert_Spencer" title="Robert Spencer">Robert Spencer</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://webarchive.loc.gov/all/20060927072551/http://www.frontpagemag.com/Articles/ReadArticle.asp?ID%3D24506">'The Guardian of Islamic Extremism'</a>, <i>FrontPage Magazine</i>, 21 september 2006</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Robert_Ian_Moore" title="Robert Ian Moore">Moore, R.I.</a></span> (1987): <i>The Formation Of A Persecuting Society. Power And Deviance In Western Europe, 950-1250</i>, Wiley</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Xavier_Adams&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xavier Adams (de pagina bestaat niet)">Adams, X.</a></span> (2004): <i>Historische Atlas</i>, Van In, p. 28</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://erenow.net/postclassical/crusades/754.php">Popular Crusades - The Crusades</a>. <i>erenow.net</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210517152953/https://erenow.net/postclassical/crusades/754.php">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-05-17">17 mei 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-22">22 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Bernard_Lewis" title="Bernard Lewis">Lewis, B.</a></span> (1996): <i>Het Midden Oosten. 2000 jaar culturele en politieke geschiedenis</i>, Forum, p. 235</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Encarta-encyclopedie Winkler Prins (1993-2002) s.v. 'Reconquista', Microsoft Corporation/Het Spectrum</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Robert_Irwin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Irwin (de pagina bestaat niet)">Irwin, R.</a></span> (1995): 'Islam and the Crusades' in <span style="font-variant:small-caps;"><a href="/w/index.php?title=Jonathan_Riley_Smith&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jonathan Riley Smith (de pagina bestaat niet)">Smith, J.R.</a></span> (red.) <i>The Oxford Illustrated History of the Crusades</i>, Oxford University Press, p. 259</span> </li> </ol></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Overzicht_van_de_kruistochten"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_kruistochten" title="Sjabloon:Navigatie kruistochten"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_kruistochten&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Overzicht_van_de_kruistochten" class="navigatie-titel">Overzicht van de <a class="mw-selflink selflink">kruistochten</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><span class="nowrap"><b>Naar het Heilige Land:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Eerste_Kruistocht" title="Eerste Kruistocht">1e</a> · <a href="/wiki/Tweede_Kruistocht" title="Tweede Kruistocht">2e</a> · <a href="/wiki/Derde_Kruistocht" title="Derde Kruistocht">3e</a> · <a href="/wiki/Vierde_Kruistocht" title="Vierde Kruistocht">4e</a> · <a href="/wiki/Vijfde_Kruistocht" title="Vijfde Kruistocht">5e</a> · <a href="/wiki/Zesde_Kruistocht" title="Zesde Kruistocht">6e</a> · <a href="/wiki/Zevende_Kruistocht" title="Zevende Kruistocht">7e</a> · <a href="/wiki/Achtste_Kruistocht" title="Achtste Kruistocht">8e</a> · <a href="/wiki/Negende_Kruistocht" title="Negende Kruistocht">9e</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Christenen onderling:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Albigenzische_Kruistochten" title="Albigenzische Kruistochten">tegen de Albigenzen</a> · <a href="/wiki/Aragonese_Kruistocht" title="Aragonese Kruistocht">tegen de Aragónezen</a> · <a href="/w/index.php?title=Bosnische_Kruistocht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bosnische Kruistocht (de pagina bestaat niet)">tegen de Bosniërs</a> · <a href="/wiki/Fries-Drentse_Oorlog" class="mw-redirect" title="Fries-Drentse Oorlog">tegen de Drenten</a> · <a href="/wiki/Hussietenoorlogen" title="Hussietenoorlogen">tegen de Hussieten</a> · <a href="/wiki/Kruistocht_tegen_de_Stedingers" title="Kruistocht tegen de Stedingers">tegen de Stedingers</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Tegen de moslims:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Reconquista_(Iberi%C3%AB)" title="Reconquista (Iberië)">tegen de moslims in Iberië</a> · <a href="/wiki/Verovering_van_Zuid-Itali%C3%AB_door_de_Normandi%C3%ABrs" title="Verovering van Zuid-Italië door de Normandiërs">tegen de moslims in Sicilië</a> · <a href="/wiki/Barbarijse_Kruistochten" title="Barbarijse Kruistochten">tegen de moslims in Barbarije</a> · <a href="/w/index.php?title=Smyrnaanse_Kruistocht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Smyrnaanse Kruistocht (de pagina bestaat niet)">tegen de Aydiniden</a> · <a href="/wiki/Slag_bij_Nicopolis" title="Slag bij Nicopolis">tegen de Ottomanen</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Tegen de heidenen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Noordelijke_Kruistochten" title="Noordelijke Kruistochten">Noordelijke Kruistochten</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Overige kruistochten:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Volkskruistochten" title="Volkskruistochten">Volkskruistochten</a> · <a href="/wiki/Noorse_Kruistocht" title="Noorse Kruistocht">Noorse Kruistocht</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67837862"> <div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Christendom_(portaal)" data-expandtext="Uitklappen" data-collapsetext="Inklappen"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_christendom" title="Sjabloon:Navigatie christendom"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/nl:Overleg_sjabloon:Navigatie_christendom" title="Overleg sjabloon"><img alt="Overleg sjabloon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_christendom&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Christendom_(portaal)" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">Christendom</a> <small>(<a href="/wiki/Portaal:Christendom" title="Portaal:Christendom">portaal</a>)</small></div> <div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67785531"><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b><a href="/wiki/God_(christendom)" title="God (christendom)">God</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Drie-eenheid" title="Drie-eenheid">Drie-eenheid</a> · <a href="/wiki/God_de_Vader" title="God de Vader">Vader</a> · <a href="/wiki/Jezus_(traditioneel-christelijk)" title="Jezus (traditioneel-christelijk)">Zoon (Jezus)</a> · <a href="/wiki/Heilige_Geest" title="Heilige Geest">Heilige Geest</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Algemeen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bekering#Bekering_tot_het_christendom" title="Bekering">bekering</a> · <a href="/wiki/Bijbel_(christendom)" title="Bijbel (christendom)">Bijbel</a> · <a href="/wiki/Charisma_(theologie)" title="Charisma (theologie)">charisma</a> · <a href="/wiki/Christelijke_symboliek" title="Christelijke symboliek">christelijke symboliek</a> · <a href="/wiki/Christologie" title="Christologie">christologie</a> · <a href="/wiki/Dag_des_oordeels" title="Dag des oordeels">dag des oordeels</a> · <a href="/wiki/Dogma_(christendom)" title="Dogma (christendom)">dogma</a> · <a href="/wiki/Doop_(sacrament)" title="Doop (sacrament)">doop</a> · <a href="/wiki/Evangelie" title="Evangelie">evangelie</a> · <a href="/wiki/Evangelisatie" title="Evangelisatie">evangelisatie</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_christelijke_feest-_en_gedenkdagen" title="Lijst van christelijke feest- en gedenkdagen">feestdagen</a> · <a href="/wiki/Kerstening" title="Kerstening">kerstening</a> · <a href="/wiki/Liturgie" title="Liturgie">liturgie</a> · <a href="/wiki/Priester" title="Priester">priester</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_richtingen_in_het_christendom" title="Lijst van richtingen in het christendom">richtingen</a> · <a href="/wiki/Sacrament" title="Sacrament">sacrament</a> · <a href="/wiki/Stigmata_(religie)" title="Stigmata (religie)">stigmata</a> · <a href="/wiki/Synode" title="Synode">synode</a> · <a href="/wiki/Vergeving_(christendom)" title="Vergeving (christendom)">vergeving</a> · <a href="/wiki/Wederkomst_van_Jezus" title="Wederkomst van Jezus">wederkomst</a> · <a href="/wiki/Zonde_(christendom)" title="Zonde (christendom)">zonde</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b><a href="/wiki/Rooms-Katholieke_Kerk" title="Rooms-Katholieke Kerk">Katholieke Kerk</a>:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Bisschop" title="Bisschop">bisschop </a> · <a href="/wiki/Celibaat" title="Celibaat">celibaat</a> · <a href="/wiki/Heilige_(christendom)" title="Heilige (christendom)">heilige</a> · <a href="/wiki/Kardinaal_(geestelijke)" title="Kardinaal (geestelijke)">kardinaal</a> · <a href="/wiki/Latijnse_ritus" title="Latijnse ritus">Latijnse ritus</a> · <a href="/wiki/Maria_(moeder_van_Jezus)" title="Maria (moeder van Jezus)">Maria</a> · <a href="/wiki/Mis" title="Mis">mis</a> · <a href="/wiki/Missie_(Katholieke_Kerk)" title="Missie (Katholieke Kerk)">missie</a> · <a href="/wiki/Pastoor" title="Pastoor">pastoor</a> · <a href="/wiki/Paus_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Paus (hoofdbetekenis)">paus</a> · <a href="/wiki/Plebaan" title="Plebaan">plebaan</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_rooms-katholieke_religieuze_gemeenschappen" title="Lijst van rooms-katholieke religieuze gemeenschappen">religieuze gemeenschappen</a> · <a href="/wiki/Vaticaanstad" title="Vaticaanstad">Vaticaan</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Oosters_christendom" title="Oosters christendom">Orthodoxie</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Epitrachelion" title="Epitrachelion">epitrachelion</a> · <a href="/wiki/Heilige_Synode" title="Heilige Synode">Heilige Synode</a> · <a href="/wiki/Iconenverering" title="Iconenverering">icoon</a> · <a href="/wiki/Iconostase" title="Iconostase">iconostase</a> · <a href="/wiki/Jezusgebed" title="Jezusgebed">Jezusgebed</a> · <a href="/wiki/Kruisverheffing" title="Kruisverheffing">Kruisverheffing</a> · <a href="/wiki/Liturgie" title="Liturgie">liturgie</a> · <a href="/wiki/Patriarch" title="Patriarch">patriarch</a> · <a href="/wiki/Pope_(priester)" title="Pope (priester)">pope</a> · <a href="/wiki/Trisagion" title="Trisagion">trisagion</a></td></tr><tr><td class="links"><b><a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">Protestantisme</a>:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Openbare_belijdenis_van_het_geloof" title="Openbare belijdenis van het geloof">belijdenis</a> · <a href="/wiki/Dominee" title="Dominee">dominee</a> · <a href="/wiki/Heilig_Avondmaal" title="Heilig Avondmaal">Heilig Avondmaal</a> · <a href="/wiki/Kerkenraad" title="Kerkenraad">kerkenraad</a> · <a href="/wiki/Reformatie" title="Reformatie">Reformatie</a> · <a href="/wiki/Christelijke_zending" title="Christelijke zending">zending</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Thematieken:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Christendom_en_homoseksualiteit" title="Christendom en homoseksualiteit">Christendom en homoseksualiteit</a> · <a href="/wiki/Christendom_en_racisme" title="Christendom en racisme">Christendom en racisme</a> · <a href="/wiki/Slavernij#Christendom" title="Slavernij">Christendom en slavernij</a> · <a href="/wiki/Christendom_en_syncretisme" title="Christendom en syncretisme">Christendom en syncretisme</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Overig:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_het_christendom" title="Geschiedenis van het christendom">Geschiedenis van het christendom</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_richtingen_in_het_christendom" title="Lijst van richtingen in het christendom">Lijst van richtingen in het christendom</a> · <a href="/wiki/Christendom_van_A_tot_Z" title="Christendom van A tot Z">Christendom van A tot Z</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Crusades#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Crusades">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Crusades#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Crusades">Crusades</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kruistocht&oldid=68141627">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kruistocht&oldid=68141627</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Kruistocht" title="Categorie:Kruistocht">Kruistocht</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 20 sep 2024 om 10:32.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Kruistocht&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5cd4cd96d5-gl26h","wgBackendResponseTime":172,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.237","walltime":"0.324","ppvisitednodes":{"value":3804,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":47755,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":20563,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":14538,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 187.480 1 -total"," 29.69% 55.655 1 Sjabloon:References"," 27.24% 51.073 1 Sjabloon:Commonscat"," 25.27% 47.369 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 17.70% 33.191 1 Sjabloon:Navigatie_kruistochten"," 16.67% 31.257 4 Sjabloon:Citeer_web"," 16.42% 30.784 1 Sjabloon:Navigatie"," 10.69% 20.049 2 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 5.45% 10.222 1 Sjabloon:Zijbalk_kruisvaart-veldslagen_in_de_Levant"," 5.28% 9.905 1 Sjabloon:Navigatie_christendom"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.009","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":952090,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b7f745dd4-nvxkv","timestamp":"20241125132615","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Kruistocht","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Kruistocht","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12546","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12546","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-03-31T03:09:06Z","dateModified":"2024-09-20T09:32:40Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/5c\/1099jerusalem.jpg","headline":"militaire expedities en veldslagen op initiatief van de Rooms-katholieke kerk, 11e -13e eeuw"}</script> </body> </html>