CINXE.COM

Bioquímica - Wikipedia, la enciclopedia libre

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Bioquímica - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"34a5956f-eb51-4218-9dc5-6103f3690312","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Bioquímica","wgTitle":"Bioquímica","wgCurRevisionId":164145634,"wgRevisionId":164145634,"wgArticleId":337,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artículos con identificadores BNE","Wikipedia:Artículos con identificadores GND","Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN","Wikipedia:Artículos con identificadores AAT","Wikipedia:Páginas que utilizan control de autoridades con parámetros","Wikipedia:Control de autoridades con 16 elementos","Química orgánica","Bioquímica"],"wgPageViewLanguage":"es","wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Bioquímica","wgRelevantArticleId": 337,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7094","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled" :false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=ext.gadget.imagenesinfobox&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=noscript&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3d/Estructura_del_ADN.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1539"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3d/Estructura_del_ADN.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1026"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="821"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Bioquímica - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Bioquímica rootpage-Bioquímica skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=es.wikipedia.org&amp;uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Bioqu%C3%ADmica" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Bioqu%C3%ADmica" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=es.wikipedia.org&amp;uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Bioqu%C3%ADmica" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Bioqu%C3%ADmica" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Siglo_XIX_y_primera_mitad_del_XX" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Siglo_XIX_y_primera_mitad_del_XX"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Siglo XIX y primera mitad del XX</span> </div> </a> <ul id="toc-Siglo_XIX_y_primera_mitad_del_XX-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Segunda_mitad_del_siglo_XX" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Segunda_mitad_del_siglo_XX"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Segunda mitad del siglo <span>XX</span></span> </div> </a> <ul id="toc-Segunda_mitad_del_siglo_XX-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ramas_de_la_bioquímica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ramas_de_la_bioquímica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Ramas de la bioquímica</span> </div> </a> <ul id="toc-Ramas_de_la_bioquímica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Técnicas_bioquímicas_básicas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Técnicas_bioquímicas_básicas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Técnicas bioquímicas básicas</span> </div> </a> <ul id="toc-Técnicas_bioquímicas_básicas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Expectativas_y_retos_de_la_bioquímica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Expectativas_y_retos_de_la_bioquímica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Expectativas y retos de la bioquímica</span> </div> </a> <ul id="toc-Expectativas_y_retos_de_la_bioquímica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Importantes_bioquímicos_iberoamericanos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Importantes_bioquímicos_iberoamericanos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Importantes bioquímicos iberoamericanos</span> </div> </a> <ul id="toc-Importantes_bioquímicos_iberoamericanos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Etimología" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Etimología"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Etimología</span> </div> </a> <ul id="toc-Etimología-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véase_también" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véase_también"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Véase también</span> </div> </a> <ul id="toc-Véase_también-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Bioquímica</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 134 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-134" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">134 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Biochemie" title="Biochemie – afrikáans" lang="af" hreflang="af" data-title="Biochemie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikáans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Biochemie" title="Biochemie – alemán suizo" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Biochemie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán suizo" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Bioquimica" title="Bioquimica – aragonés" lang="an" hreflang="an" data-title="Bioquimica" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonés" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7%D8%A1_%D8%AD%D9%8A%D9%88%D9%8A%D8%A9" title="كيمياء حيوية – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كيمياء حيوية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7" title="بيوكيميا – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بيوكيميا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%88%E0%A7%B1_%E0%A7%B0%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="জৈৱ ৰসায়ন – asamés" lang="as" hreflang="as" data-title="জৈৱ ৰসায়ন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamés" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" title="Bioquímica – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Bioquímica" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Biokimya" title="Biokimya – azerbaiyano" lang="az" hreflang="az" data-title="Biokimya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaiyano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="بیوشیمی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بیوشیمی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – baskir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baskir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Biokem%C4%97j%C4%97" title="Biokemėjė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Biokemėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Biyokimika" title="Biyokimika – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Biyokimika" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Біяхімія – bielorruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Біяхімія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorruso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Біяхімія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Біяхімія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80" title="बायोकेमेस्ट्री – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="बायोकेमेस्ट्री" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%87%E1%80%AE%E1%80%9D%E1%80%93%E1%80%AB%E1%80%90%E1%80%AF%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဇီဝဓါတုဗေဒ – Pa&#039;O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဇီဝဓါတုဗေဒ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa&#039;O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="প্রাণরসায়ন – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="প্রাণরসায়ন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Biokimiezh" title="Biokimiezh – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Biokimiezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Biohemija" title="Biohemija – bosnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Biohemija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" title="Bioquímica – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Bioquímica" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%98%DB%8C%D9%86%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="ژینکیمیا – kurdo sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ژینکیمیا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Biochemie" title="Biochemie – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Biochemie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Biocemeg" title="Biocemeg – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Biocemeg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Biokemi" title="Biokemi – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Biokemi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Biochemie" title="Biochemie – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Biochemie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B9%CE%BF%CF%87%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1" title="Βιοχημεία – griego" lang="el" hreflang="el" data-title="Βιοχημεία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="griego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Biochemistry" title="Biochemistry – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Biochemistry" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Biokemio" title="Biokemio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Biokemio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Biokeemia" title="Biokeemia – estonio" lang="et" hreflang="et" data-title="Biokeemia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Biokimika" title="Biokimika – euskera" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Biokimika" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="euskera" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="بیوشیمی – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بیوشیمی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Biokemia" title="Biokemia – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Biokemia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADvevnafr%C3%B8%C3%B0i" title="Lívevnafrøði – feroés" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Lívevnafrøði" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="feroés" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Biochimie" title="Biochimie – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Biochimie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Biochimiche" title="Biochimiche – friulano" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Biochimiche" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulano" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Biogemy" title="Biogemy – frisón occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Biogemy" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisón occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Bithcheimic" title="Bithcheimic – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Bithcheimic" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Byochimi" title="Byochimi – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Byochimi" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" title="Bioquímica – gallego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Bioquímica" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Biokimia" title="Biokimia – gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Biokimia" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="gorontalo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Bea-chemmig" title="Bea-chemmig – manés" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Bea-chemmig" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Biochemistry" title="Biochemistry – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Biochemistry" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%95%D7%9B%D7%99%D7%9E%D7%99%D7%94" title="ביוכימיה – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="ביוכימיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8" title="जीवरसायन – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जीवरसायन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Biochemistry" title="Biochemistry – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Biochemistry" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Biokemija" title="Biokemija – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Biokemija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Biok%C3%A9mia" title="Biokémia – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Biokémia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1" title="Կենսաքիմիա – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կենսաքիմիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Biochimia" title="Biochimia – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Biochimia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Biokimia" title="Biokimia – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Biokimia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Biochimie" title="Biochimie – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Biochimie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Biokimika" title="Biokimika – ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Biokimika" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Biokemio" title="Biokemio – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Biokemio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADfefnafr%C3%A6%C3%B0i" title="Lífefnafræði – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Lífefnafræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Biochimica" title="Biochimica – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Biochimica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E5%8C%96%E5%AD%A6" title="生化学 – japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="生化学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Bayokimischri" title="Bayokimischri – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Bayokimischri" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Biokimia" title="Biokimia – javanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Biokimia" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanés" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" title="ბიოქიმია – georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბიოქიმია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Bioximiya" title="Bioximiya – karakalpako" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Bioximiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakalpako" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Takrudert" title="Takrudert – cabileño" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Takrudert" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="cabileño" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – kazajo" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazajo" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%87%E1%9E%B8%E1%9E%9C%E1%9E%82%E1%9E%B8%E1%9E%98%E1%9E%B8%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A" title="ជីវគីមីសាស្ត្រ – jemer" lang="km" hreflang="km" data-title="ជីវគីមីសាស្ត្រ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="jemer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Biochemistry" title="Biochemistry – Central Kanuri" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Biochemistry" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="Central Kanuri" class="interlanguage-link-target"><span>Yerwa Kanuri</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%83%9D%ED%99%94%ED%95%99" title="생화학 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="생화학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Biyok%C3%AEmya" title="Biyokîmya – kurdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Biyokîmya" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – kirguís" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguís" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Biochemia" title="Biochemia – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Biochemia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Biokemika" title="Biokemika – ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Biokemika" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Biochimie" title="Biochimie – luxemburgués" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Biochimie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxemburgués" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – lezgiano" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgiano" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Biocimica" title="Biocimica – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Biocimica" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Biosjemie" title="Biosjemie – limburgués" lang="li" hreflang="li" data-title="Biosjemie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgués" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Biuchimica" title="Biuchimica – lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Biuchimica" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Biochemija" title="Biochemija – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Biochemija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Bio%C4%B7%C4%ABmija" title="Bioķīmija – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Bioķīmija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Биохемија – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Биохемија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%88%E0%B4%B5%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ജൈവരസതന്ത്രം – malayálam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജൈവരസതന്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayálam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8" title="Биохими – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Биохими" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%88%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="जैविक रसायनशास्त्र – maratí" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जैविक रसायनशास्त्र" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="maratí" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Biokimia" title="Biokimia – malayo" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Biokimia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malayo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%87%E1%80%AE%E1%80%9D%E1%80%93%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%AF" title="ဇီဝဓာတု – birmano" lang="my" hreflang="my" data-title="ဇီဝဓာတု" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmano" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Biochemie" title="Biochemie – bajo alemán" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Biochemie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bajo alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A8%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="जीवरसायनशास्त्र – nevarí" lang="new" hreflang="new" data-title="जीवरसायनशास्त्र" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="nevarí" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Biochemie" title="Biochemie – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Biochemie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Biokjemi" title="Biokjemi – noruego nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Biokjemi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruego nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Biokjemi" title="Biokjemi – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Biokjemi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Biokemie" title="Biokemie – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Biokemie" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Bioquimia" title="Bioquimia – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Bioquimia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%B5_%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A3_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਜੀਵ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ – punyabí" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜੀਵ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punyabí" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Biochemia" title="Biochemia – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Biochemia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Bioch%C3%ACmica" title="Biochìmica – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Biochìmica" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%88_%DA%A9%DB%8C%D9%85%D8%B3%D9%B9%D8%B1%DB%8C" title="بائیو کیمسٹری – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="بائیو کیمسٹری" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%D9%8A" title="بیوشیمي – pastún" lang="ps" hreflang="ps" data-title="بیوشیمي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pastún" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" title="Bioquímica – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Bioquímica" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kawsay_chaqllisinchi" title="Kawsay chaqllisinchi – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kawsay chaqllisinchi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Biochimie" title="Biochimie – rumano" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Biochimie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumano" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="artículo recomendado"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BE%D1%85%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Біохемія – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Біохемія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Biochemistry" title="Biochemistry – escocés" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Biochemistry" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="escocés" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A_%DA%AA%D9%8A%D9%85%D9%8A%D8%A7" title="حياتياتي ڪيميا – sindi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="حياتياتي ڪيميا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Biohemija" title="Biohemija – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Biohemija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%9B%E0%B7%80_%E0%B6%BB%E0%B7%83%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B6%B1_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ජෛව රසායන විද්‍යාව – cingalés" lang="si" hreflang="si" data-title="ජෛව රසායන විද්‍යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalés" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Biochemistry" title="Biochemistry – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Biochemistry" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Bioch%C3%A9mia" title="Biochémia – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Biochémia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Biokemija" title="Biokemija – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Biokemija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Biokimia" title="Biokimia – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Biokimia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Биохемија – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Биохемија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Biokimia" title="Biokimia – sundanés" lang="su" hreflang="su" data-title="Biokimia" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanés" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Biokemi" title="Biokemi – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Biokemi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Biokemia" title="Biokemia – suajili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Biokemia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suajili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%B5%E0%AF%87%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="உயிர்வேதியியல் – tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உயிர்வேதியியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B5_%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%A8_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="జీవ రసాయన శాస్త్రం – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="జీవ రసాయన శాస్త్రం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%88%D0%B8%D0%BC%D3%A3" title="Зистшимӣ – tayiko" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Зистшимӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tayiko" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%B5" title="ชีวเคมี – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="ชีวเคมี" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Biyokimika" title="Biyokimika – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Biyokimika" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Biyokimya" title="Biyokimya – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Biyokimya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%8F" title="Биохимия – tártaro" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Биохимия" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tártaro" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BE%D1%85%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Біохімія – ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Біохімія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="حیاتی کیمیا – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="حیاتی کیمیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Biokimyo" title="Biokimyo – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Biokimyo" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Biohimii" title="Biohimii – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Biohimii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/H%C3%B3a_sinh" title="Hóa sinh – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hóa sinh" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Biyotchimeye" title="Biyotchimeye – valón" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Biyotchimeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="valón" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Biyokimika" title="Biyokimika – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Biyokimika" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%8C%96%E5%AD%A6" title="生物化学 – chino wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="生物化学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chino wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%90" title="ბიოქიმია – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბიოქიმია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%90%D7%9B%D7%A2%D7%9E%D7%99%D7%A2" title="ביאכעמיע – yidis" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ביאכעמיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yidis" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Biochemistry" title="Biochemistry – yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Biochemistry" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%8C%96%E5%AD%A6" title="生物化学 – chino" lang="zh" hreflang="zh" data-title="生物化学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chino" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Seng-h%C3%B2a-ha%CC%8Dk" title="Seng-hòa-ha̍k – chino min nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Seng-hòa-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="chino min nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%8C%96%E5%AD%B8" title="生物化學 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="生物化學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7094#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bioqu%C3%ADmica" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Bioqu%C3%ADmica" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bioqu%C3%ADmica"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Bioqu%C3%ADmica"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Bioqu%C3%ADmica" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Bioqu%C3%ADmica" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;oldid=164145634" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Bioqu%C3%ADmica&amp;id=164145634&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&amp;url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FBioqu%25C3%25ADmica"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FBioqu%25C3%25ADmica"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Bioqu%C3%ADmica"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biochemistry" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibooks mw-list-item"><a href="https://es.wikibooks.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" hreflang="es"><span>Wikilibros</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7094" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Estructura_del_ADN.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Estructura_del_ADN.jpg/220px-Estructura_del_ADN.jpg" decoding="async" width="220" height="282" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Estructura_del_ADN.jpg/330px-Estructura_del_ADN.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3d/Estructura_del_ADN.jpg 2x" data-file-width="365" data-file-height="468" /></a><figcaption>Representación esquemática de la <a href="/wiki/Mol%C3%A9cula" title="Molécula">molécula</a> de <a href="/wiki/%C3%81cido_desoxirribonucleico" title="Ácido desoxirribonucleico">ADN</a>, la molécula portadora de la información genética.</figcaption></figure> <p>La <b>bioquímica</b> es una rama de la <a href="/wiki/Ciencias_f%C3%A1cticas" title="Ciencias fácticas">ciencia</a> que estudia la <a href="/wiki/Composici%C3%B3n_qu%C3%ADmica" title="Composición química">composición química </a> de los <a href="/wiki/Ser_vivo" title="Ser vivo">seres vivos</a>, especialmente las <a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">proteínas</a>, <a href="/wiki/Carbohidrato" class="mw-redirect" title="Carbohidrato">carbohidratos</a>, <a href="/wiki/L%C3%ADpido" title="Lípido">lípidos</a> y <a href="/wiki/%C3%81cido_nucleico" title="Ácido nucleico">ácidos nucleicos</a>, además de otras pequeñas <a href="/wiki/Mol%C3%A9cula" title="Molécula">moléculas</a> presentes en las <a href="/wiki/C%C3%A9lula" title="Célula">células</a> y las reacciones químicas que sufren estos compuestos,como el (<a href="/wiki/Metabolismo" title="Metabolismo">metabolismo</a>) que les permiten obtener energía (<a href="/wiki/Catabolismo" title="Catabolismo">catabolismo</a>) y generar biomoléculas propias (<a href="/wiki/Anabolismo" title="Anabolismo">anabolismo</a>). La bioquímica se basa en el concepto de que todo ser vivo contiene <a href="/wiki/Carbono" title="Carbono">carbono</a> y en general las moléculas biológicas están compuestas principalmente de carbono, <a href="/wiki/Hidr%C3%B3geno" title="Hidrógeno">hidrógeno</a>, <a href="/wiki/Ox%C3%ADgeno" title="Oxígeno">oxígeno</a>, <a href="/wiki/Nitr%C3%B3geno" title="Nitrógeno">nitrógeno</a>, <a href="/wiki/F%C3%B3sforo" title="Fósforo">fósforo</a> y <a href="/wiki/Azufre" title="Azufre">azufre</a>. </p><p>Es la rama de la ciencia que estudia la base química de las moléculas que componen algunas células y los <a href="/wiki/Tejido_(biolog%C3%ADa)" title="Tejido (biología)">tejidos</a>, que catalizan las <a href="/wiki/Reacci%C3%B3n_qu%C3%ADmica" title="Reacción química">reacciones químicas</a> del metabolismo celular como la <a href="/wiki/Digesti%C3%B3n" title="Digestión">digestión</a>, la <a href="/wiki/Fotos%C3%ADntesis" title="Fotosíntesis">fotosíntesis</a> y la <a href="/wiki/Sistema_inmunitario" title="Sistema inmunitario">inmunidad</a>, entre otras muchas cosas. </p><p>Podemos entender la bioquímica como una <a href="/wiki/Disciplina_cient%C3%ADfica" class="mw-redirect" title="Disciplina científica">disciplina científica</a> integradora que elabora el estudio de los <a href="/wiki/Bioma" title="Bioma">biomas</a> y <a href="/wiki/Sistema_(anatom%C3%ADa)" title="Sistema (anatomía)">biosistemas</a>. Integra de esta forma las leyes químico-físicas y la evolución biológica que afectan a los biosistemas y a sus componentes. Lo hace desde un punto de vista molecular y trata de entender y aplicar su conocimiento a amplios sectores de la <a href="/wiki/Medicina" title="Medicina">medicina</a> (terapia genética y <a href="/wiki/Biomedicina" title="Biomedicina">biomedicina</a>), la agroalimentación, la <a href="/wiki/Farmacolog%C3%ADa" title="Farmacología">farmacología</a>. </p><p>Constituye un pilar fundamental de la <a href="/wiki/Biotecnolog%C3%ADa" title="Biotecnología">biotecnología</a>, y se ha consolidado como una disciplina esencial para abordar los grandes problemas y enfermedades actuales y del futuro, tales como el <a href="/wiki/Cambio_clim%C3%A1tico" title="Cambio climático">cambio climático</a>, la escasez de recursos agroalimentarios ante el aumento de <a href="/wiki/Poblaci%C3%B3n_mundial" title="Población mundial">población mundial</a>, el agotamiento de las reservas de <a href="/wiki/Combustibles_f%C3%B3siles" class="mw-redirect" title="Combustibles fósiles">combustibles fósiles</a>, la aparición de nuevas alergias, el aumento del <a href="/wiki/C%C3%A1ncer" title="Cáncer">cáncer</a>, las <a href="/wiki/Enfermedad_gen%C3%A9tica" title="Enfermedad genética">enfermedades genéticas</a>, la obesidad, etc. </p><p>La bioquímica es una ciencia experimental y por ello recurrirá al uso de numerosas técnicas instrumentales propias y de otros campos, pero la base de su desarrollo parte del hecho de que lo que ocurre en vivo a nivel subcelular se mantiene o se conserva tras el fraccionamiento subcelular, y a partir de ahí, podemos estudiarlo. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar sección: Historia"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Siglo_XIX_y_primera_mitad_del_XX">Siglo XIX y primera mitad del XX</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar sección: Siglo XIX y primera mitad del XX"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La historia de la bioquímica como la conocemos hoy en día es prácticamente moderna; desde el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIX</span> se comenzó a direccionar una buena parte de la <a href="/wiki/Biolog%C3%ADa" title="Biología">biología</a> y la <a href="/wiki/Qu%C3%ADmica" title="Química">química</a> a la creación de una nueva disciplina integradora: la <a href="/wiki/Bioqu%C3%ADmica_cl%C3%ADnica" title="Bioquímica clínica">química fisiológica</a> o la bioquímica. Pero la aplicación de la bioquímica y su conocimiento probablemente comenzó hace 5000 años, con la producción de pan usando levaduras, en un proceso conocido como <a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n" title="Fermentación">fermentación</a>. </p><p>Es difícil abordar la historia de la bioquímica, en cuanto que, es una mezcla compleja de química orgánica y biología, y en ocasiones, se hace complicado discernir entre lo exclusivamente biológico y lo exclusivamente químico orgánico y es evidente que la contribución a esta disciplina ha sido muy extensa. Aunque es cierto que existen datos experimentales que son básicos en la bioquímica. </p><p>Se suele situar el inicio de la bioquímica en los descubrimientos en 1828 de <a href="/wiki/Friedrich_W%C3%B6hler" title="Friedrich Wöhler">Friedrich Wöhler</a> que publicó un artículo acerca de la síntesis de <a href="/wiki/Urea" title="Urea">urea</a>, probando que los compuestos orgánicos pueden ser creados artificialmente, en contraste con la creencia comúnmente aceptada durante mucho tiempo, de que la generación de estos compuestos era posible solo en el interior de los seres vivos. </p><p>La <a href="/wiki/Diastasa" title="Diastasa">diastasa</a> fue la primera <a href="/wiki/Enzima" title="Enzima">enzima</a> descubierta. En 1833 se extrajo de la solución de malta por <a href="/wiki/Anselme_Payen" title="Anselme Payen">Anselme Payen</a> y <a href="/wiki/Jean-Fran%C3%A7ois_Persoz" title="Jean-François Persoz">Jean-François Persoz</a>, dos químicos de una fábrica de azúcar francesa.<sup id="cite_ref-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p><p>A mediados del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIX</span>, <a href="/wiki/Louis_Pasteur" title="Louis Pasteur">Louis Pasteur</a> demostró los fenómenos de <a href="/wiki/Isomer%C3%ADa" title="Isomería">isomería</a> química existente entre las moléculas de <a href="/wiki/%C3%81cido_tart%C3%A1rico" title="Ácido tartárico">ácido tartárico</a> provenientes de los seres vivos y las sintetizadas químicamente en el laboratorio. También estudió el fenómeno de la <a href="/wiki/Fermentaci%C3%B3n" title="Fermentación">fermentación</a> y descubrió que intervenían ciertas <a href="/wiki/Levadura" title="Levadura">levaduras</a>, y por tanto no era exclusivamente un fenómeno químico como se había defendido hasta ahora (entre ellos el propio Liebig); así Pasteur escribió: «la fermentación del <a href="/wiki/Alcohol_Et%C3%ADlico" title="Alcohol Etílico">alcohol</a> es un acto relacionado con la vida y la organización de las células de las levaduras, y no con la muerte y la putrefacción de las células». Además desarrolló un método de <a href="/wiki/Esterilizaci%C3%B3n_(microbiolog%C3%ADa)" title="Esterilización (microbiología)">esterilización</a> de la <a href="/wiki/Leche" title="Leche">leche</a>, el <a href="/wiki/Vino" title="Vino">vino</a> y la <a href="/wiki/Cerveza" title="Cerveza">cerveza</a> (<a href="/wiki/Pasteurizaci%C3%B3n" title="Pasteurización">pasteurización</a>) y contribuyó enormemente a refutar la idea de la <a href="/wiki/Teor%C3%ADa_de_la_generaci%C3%B3n_espont%C3%A1nea" class="mw-redirect" title="Teoría de la generación espontánea">generación espontánea</a> de los seres vivos. </p><p>En 1869 se descubre la <a href="/wiki/Nucle%C3%ADna" title="Nucleína">nucleína</a> y se observa que es una sustancia muy rica en <a href="/wiki/F%C3%B3sforo" title="Fósforo">fósforo</a>. Dos años más tarde, <a href="/wiki/Albrecht_Kossel" title="Albrecht Kossel">Albrecht Kossel</a> concluye que la nucleína es rica en proteínas y contiene las bases púricas <a href="/wiki/Adenina" title="Adenina">adenina</a> y <a href="/wiki/Guanina" title="Guanina">guanina</a> y las pirimidínicas <a href="/wiki/Citosina" title="Citosina">citosina</a> y <a href="/wiki/Timina" title="Timina">timina</a>. En 1889 se aíslan los dos componentes mayoritarios de la nucleína: </p> <ul><li><a href="/wiki/Prote%C3%ADna" title="Proteína">Proteínas</a> (70&#160;%)</li> <li>Sustancias de carácter ácido: <a href="/wiki/%C3%81cido_nucleico" title="Ácido nucleico">ácidos nucleicos</a> (30&#160;%)</li></ul> <p>En 1878 el fisiólogo <a href="/wiki/Wilhelm_K%C3%BChne" title="Wilhelm Kühne">Wilhelm Kühne</a> acuñó el término enzima para referirse a los componentes biológicos desconocidos que producían la fermentación. La palabra enzima fue usada después para referirse a sustancias inertes tales como la <a href="/wiki/Pepsina" title="Pepsina">pepsina</a>. </p><p>En 1897 <a href="/wiki/Eduard_Buchner" title="Eduard Buchner">Eduard Buchner</a> comenzó a estudiar la capacidad de los extractos de levadura para fermentar azúcar a pesar de la ausencia de células vivientes de levadura. En una serie de experimentos en la <a href="/wiki/Universidad_Humboldt_de_Berl%C3%ADn" title="Universidad Humboldt de Berlín">Universidad Humboldt de Berlín</a>, encontró que el azúcar era fermentado incluso cuando no había elementos vivos en los cultivos de células de levaduras. Llamó a la enzima que causa la fermentación de la <a href="/wiki/Sacarosa" title="Sacarosa">sacarosa</a>, “<a href="/wiki/Zimasa" title="Zimasa">zimasa</a>”. Al demostrar que las enzimas podrían funcionar fuera de una célula viva, el siguiente paso fue demostrar cuál era la naturaleza bioquímica de esos biocatalizadores. El debate fue extenso; muchos, como el bioquímico alemán <a href="/wiki/Richard_Willst%C3%A4tter" title="Richard Willstätter">Richard Willstätter</a>, discrepaban de que la proteína fuera el catalizador enzimático, hasta que en 1926, <a href="/wiki/James_B._Sumner" class="mw-redirect" title="James B. Sumner">James B. Sumner</a> demostró que la enzima <a href="/wiki/Ureasa" title="Ureasa">ureasa</a> era una proteína pura y la cristalizó. La conclusión de que las proteínas puras podían ser enzimas fue definitivamente probada en torno a 1930 por <a href="/wiki/John_Howard_Northrop" title="John Howard Northrop">John Howard Northrop</a> y <a href="/wiki/Wendell_Meredith_Stanley" title="Wendell Meredith Stanley">Wendell Meredith Stanley</a>, quienes trabajaron con diversas enzimas digestivas como la <a href="/wiki/Pepsina" title="Pepsina">pepsina</a>, la <a href="/wiki/Tripsina" title="Tripsina">tripsina</a> y la <a href="/wiki/Quimotripsina" title="Quimotripsina">quimotripsina</a>. </p><p>En 1903 <a href="/wiki/Mija%C3%ADl_Tswett" class="mw-redirect" title="Mijaíl Tswett">Mijaíl Tswett</a> inicia los estudios de <a href="/wiki/Cromatograf%C3%ADa" title="Cromatografía">cromatografía</a> para separación de pigmentos. </p><p>En torno a 1915 <a href="/wiki/Gustav_Embden" title="Gustav Embden">Gustav Embden</a> y <a href="/wiki/Otto_Meyerhof" class="mw-redirect" title="Otto Meyerhof">Otto Meyerhof</a> realizan sus estudios sobre la <a href="/wiki/Gluc%C3%B3lisis" title="Glucólisis">glucólisis</a>. </p><p>En 1920 se descubre que en las células hay <a href="/wiki/%C3%81cido_desoxirribonucleico" title="Ácido desoxirribonucleico">ADN</a> y <a href="/wiki/%C3%81cido_ribonucleico" title="Ácido ribonucleico">ARN</a> y que difieren en el azúcar que forma parte de su composición: <a href="/wiki/Desoxirribosa" title="Desoxirribosa">desoxirribosa</a> o <a href="/wiki/Ribosa" title="Ribosa">ribosa</a>. El ADN reside en el núcleo. Unos años más tarde, se descubre que en los <a href="/wiki/Espermatozoide" title="Espermatozoide">espermatozoides</a> hay fundamentalmente ADN y proteínas, y posteriormente Feulgen descubre que hay ADN en los <a href="/wiki/Cromosoma" title="Cromosoma">cromosomas</a> con su tinción específica para este compuesto. </p><p>En 1925 <a href="/wiki/Theodor_Svedberg" title="Theodor Svedberg">Theodor Svedberg</a> demuestra que las proteínas son <a href="/wiki/Macromol%C3%A9cula" title="Macromolécula">macromoléculas</a> y desarrolla la técnica de <a href="/wiki/Ultracentrifugaci%C3%B3n" title="Ultracentrifugación">ultracentrifugación</a> analítica. </p><p>En 1928, <a href="/wiki/Alexander_Fleming" title="Alexander Fleming">Alexander Fleming</a> descubre la <a href="/wiki/Penicilina" title="Penicilina">penicilina</a> y desarrolla estudios sobre la <a href="/wiki/Lisozima" title="Lisozima">lisozima</a>. </p><p><a href="/wiki/Richard_Willst%C3%A4tter" title="Richard Willstätter">Richard Willstätter</a> (en torno 1910) estudia la <a href="/wiki/Clorofila" title="Clorofila">clorofila</a> y comprueba la similitud que hay con la <a href="/wiki/Hemoglobina" title="Hemoglobina">hemoglobina</a>. Posteriormente <a href="/wiki/Hans_Fischer" title="Hans Fischer">Hans Fischer</a> en torno a 1930, investiga la química de las <a href="/wiki/Porfirinas" class="mw-redirect" title="Porfirinas">porfirinas</a> de las que derivan la clorofila o el grupo porfirínico de la hemoglobina. Consiguió sintetizar <a href="/wiki/Hemina_(biolog%C3%ADa)" title="Hemina (biología)">hemina</a> y <a href="/wiki/Bilirrubina" title="Bilirrubina">bilirrubina</a>. Paralelamente <a href="/wiki/Heinrich_Otto_Wieland" title="Heinrich Otto Wieland">Heinrich Otto Wieland</a> formula teorías sobre las <a href="/wiki/Deshidrogenaci%C3%B3n" title="Deshidrogenación">deshidrogenaciones</a> y explica la constitución de muchas otras sustancias de naturaleza compleja, como la <a href="/wiki/Pteridina" title="Pteridina">pteridina</a>, las <a href="/wiki/Hormonas_sexuales" class="mw-redirect" title="Hormonas sexuales">hormonas sexuales</a> o los <a href="/wiki/%C3%81cidos_biliares" class="mw-redirect" title="Ácidos biliares">ácidos biliares</a>. </p><p>En la década de 1940, <a href="/wiki/Melvin_Calvin" title="Melvin Calvin">Melvin Calvin</a> concluye el estudio del <a href="/wiki/Ciclo_de_Calvin" title="Ciclo de Calvin">ciclo de Calvin</a> en la <a href="/wiki/Fotos%C3%ADntesis" title="Fotosíntesis">fotosíntesis</a> y <a href="/wiki/Albert_Claude" title="Albert Claude">Albert Claude</a> la síntesis del <a href="/wiki/Adenos%C3%ADn_trifosfato" title="Adenosín trifosfato">ATP</a> en las <a href="/wiki/Mitocondrias" class="mw-redirect" title="Mitocondrias">mitocondrias</a>. </p><p>En torno a 1945 <a href="/wiki/Gerty_Cori" title="Gerty Cori">Gerty Cori</a>, <a href="/wiki/Carl_Cori" class="mw-redirect" title="Carl Cori">Carl Cori</a>, y <a href="/wiki/Bernardo_Houssay" title="Bernardo Houssay">Bernardo Houssay</a> completan sus estudios sobre el <a href="/wiki/Ciclo_de_Cori" title="Ciclo de Cori">ciclo de Cori</a>. </p><p>En 1953 <a href="/wiki/James_Dewey_Watson" title="James Dewey Watson">James Dewey Watson</a> y <a href="/wiki/Francis_Crick" title="Francis Crick">Francis Crick</a>, gracias a los estudios previos con <a href="/wiki/Cristalograf%C3%ADa_de_rayos_X" title="Cristalografía de rayos X">cristalografía de rayos X</a> de ADN de <a href="/wiki/Rosalind_Franklin" title="Rosalind Franklin">Rosalind Franklin</a> y <a href="/wiki/Maurice_Wilkins" title="Maurice Wilkins">Maurice Wilkins</a>, y los estudios de <a href="/wiki/Erwin_Chargaff" title="Erwin Chargaff">Erwin Chargaff</a> sobre apareamiento de <a href="/wiki/Bases_nitrogenadas" class="mw-redirect" title="Bases nitrogenadas">bases nitrogenadas</a>, deducen la estructura de <a href="/wiki/Doble_h%C3%A9lice" class="mw-redirect" title="Doble hélice">doble hélice</a> del ADN. En 1957, <a href="/wiki/Matthew_Meselson" title="Matthew Meselson">Matthew Meselson</a> y <a href="/wiki/Franklin_Stahl" title="Franklin Stahl">Franklin Stahl</a> demuestran que la <a href="/wiki/Replicaci%C3%B3n_del_ADN" class="mw-redirect" title="Replicación del ADN">replicación del ADN</a> es semiconservativa. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Segunda_mitad_del_siglo_XX">Segunda mitad del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar sección: Segunda mitad del siglo XX"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En la segunda mitad del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span>, comienza la auténtica revolución de la bioquímica y la biología molecular moderna, especialmente gracias al desarrollo de las técnicas experimentales más básicas como la <a href="/wiki/Cromatograf%C3%ADa" title="Cromatografía">cromatografía</a>, la <a href="/wiki/Centrifugaci%C3%B3n" title="Centrifugación">centrifugación</a>, la <a href="/wiki/Electroforesis" title="Electroforesis">electroforesis</a>, las técnicas <a href="/wiki/Radiois%C3%B3topos" class="mw-redirect" title="Radioisótopos">radioisotópicas</a> y la <a href="/wiki/Microscopio_electr%C3%B3nico" title="Microscopio electrónico">microscopía electrónica</a>, y las técnicas más complejas como la <a href="/wiki/Cristalograf%C3%ADa_de_rayos_X" title="Cristalografía de rayos X">cristalografía de rayos X</a>, la <a href="/wiki/Resonancia_magn%C3%A9tica_nuclear" title="Resonancia magnética nuclear">resonancia magnética nuclear</a>, la <a href="/wiki/Reacci%C3%B3n_en_cadena_de_la_polimerasa" title="Reacción en cadena de la polimerasa">PCR</a> (<a href="/wiki/Kary_Mullis" title="Kary Mullis">Kary Mullis</a>), el desarrollo de la <a href="/wiki/Inmunolog%C3%ADa" title="Inmunología">inmuno-técnicas</a>. </p><p>Desde 1950 a 1975 , se conocen en profundidad y detalle aspectos del metabolismo celular inimaginables hasta ahora (<a href="/wiki/Fosforilaci%C3%B3n_oxidativa" title="Fosforilación oxidativa">fosforilación oxidativa</a> (<a href="/wiki/Peter_Dennis_Mitchell" title="Peter Dennis Mitchell">Peter Dennis Mitchell</a>), <a href="/wiki/Ciclo_de_la_urea" title="Ciclo de la urea">ciclo de la urea</a> y <a href="/wiki/Ciclo_de_Krebs" title="Ciclo de Krebs">ciclo de Krebs</a> (<a href="/wiki/Hans_Adolf_Krebs" title="Hans Adolf Krebs">Hans Adolf Krebs</a>), así como otras rutas metabólicas), se produce toda una revolución en el estudio de los <a href="/wiki/Gen" title="Gen">genes</a> y su expresión; se descifra el <a href="/wiki/C%C3%B3digo_gen%C3%A9tico" title="Código genético">código genético</a> (<a href="/wiki/Francis_Crick" title="Francis Crick">Francis Crick</a>, <a href="/wiki/Severo_Ochoa" title="Severo Ochoa">Severo Ochoa</a>, <a href="/wiki/Har_Gobind_Khorana" title="Har Gobind Khorana">Har Gobind Khorana</a>, <a href="/wiki/Robert_W._Holley" title="Robert W. Holley">Robert W. Holley</a> y <a href="/wiki/Marshall_Warren_Nirenberg" title="Marshall Warren Nirenberg">Marshall Warren Nirenberg</a>), se descubren las <a href="/wiki/Enzimas_de_restricci%C3%B3n" class="mw-redirect" title="Enzimas de restricción">enzimas de restricción</a> (finales de 1960, <a href="/wiki/Werner_Arber" title="Werner Arber">Werner Arber</a>, <a href="/wiki/Daniel_Nathans" title="Daniel Nathans">Daniel Nathans</a> y <a href="/wiki/Hamilton_Smith" class="mw-redirect" title="Hamilton Smith">Hamilton Smith</a>), la <a href="/wiki/ADN_ligasa" title="ADN ligasa">ADN ligasa</a> (en 1972, Mertz y Davis) y finalmente en 1973 <a href="/wiki/Stanley_Cohen_(bioqu%C3%ADmico)" title="Stanley Cohen (bioquímico)">Stanley Cohen</a> y <a href="/wiki/Herbert_Boyer" title="Herbert Boyer">Herbert Boyer</a> producen el primer ser vivo <a href="/wiki/ADN_recombinante" title="ADN recombinante">recombinante</a>, naciendo así la <a href="/wiki/Ingenier%C3%ADa_gen%C3%A9tica" title="Ingeniería genética">ingeniería genética</a>, convertida en una herramienta poderosísima con la que se supera la frontera entre especies y con la que podemos obtener un beneficio hasta ahora impensable. </p><p>En 1970, un argentino, Luis Federico Leloir, médico, bioquímico y farmacéutico recibió el Premio Nobel de Química por sus investigaciones sobre los nucleótidos de azúcar, y el rol que cumplen en la fabricación de los hidratos de carbono.<sup id="cite_ref-2" class="reference separada"><a href="#cite_note-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p><p>En 1984, otro argentino, César Milstein, oriundo de la ciudad de Bahía Blanca, recibe el Premio Nobel de Medicina por sus investigaciones sobre anticuerpos monoclonales, hoy utilizados para tratar muchas enfermedades, incluidos algunos tipos de cáncer.<sup id="cite_ref-3" class="reference separada"><a href="#cite_note-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p><p>De 1975 hasta principios del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XXI</span>, comienza a secuenciarse el ADN (Allan Maxam, <a href="/wiki/Walter_Gilbert" title="Walter Gilbert">Walter Gilbert</a> y <a href="/wiki/Frederick_Sanger" title="Frederick Sanger">Frederick Sanger</a>), comienzan a crearse las primeras <a href="/wiki/Biotecnolog%C3%ADa" title="Biotecnología">industrias biotecnológicas</a> (<a href="/wiki/Genentech" title="Genentech">Genentech</a>), se aumenta la creación de <a href="/wiki/F%C3%A1rmaco" title="Fármaco">fármacos</a> y <a href="/wiki/Vacuna" title="Vacuna">vacunas</a> más eficaces, se eleva el interés por las <a href="/wiki/Inmunolog%C3%ADa" title="Inmunología">inmunología</a> y las <a href="/wiki/C%C3%A9lula_madre" title="Célula madre">células madres</a> y se descubre la enzima <a href="/wiki/Telomerasa" title="Telomerasa">telomerasa</a> (<a href="/wiki/Elizabeth_Blackburn" title="Elizabeth Blackburn">Elizabeth Blackburn</a> y <a href="/wiki/Carol_Greider" title="Carol Greider">Carol Greider</a>). En 1989 se utiliza la <a href="/wiki/Biorremediaci%C3%B3n" title="Biorremediación">biorremediación</a> a gran escala en el <a href="/wiki/Derrame_de_petr%C3%B3leo" title="Derrame de petróleo">derrame del petrolero</a> <a href="/wiki/Exxon_Valdez" title="Exxon Valdez">Exxon Valdez</a> en <a href="/wiki/Alaska" title="Alaska">Alaska</a>. Se <a href="/wiki/Clonaci%C3%B3n" title="Clonación">clonan</a> los primeros seres vivos, se <a href="/wiki/Secuenciaci%C3%B3n_de_ADN" class="mw-redirect" title="Secuenciación de ADN">secuencia el ADN</a> de decenas de <a href="/wiki/Especie" title="Especie">especies</a> y se publica el <a href="/wiki/Genoma" title="Genoma">genoma</a> completo del hombre (<a href="/wiki/Craig_Venter" title="Craig Venter">Craig Venter</a>, <a href="/wiki/Celera_Genomics" title="Celera Genomics">Celera Genomics</a> y <a href="/wiki/Proyecto_Genoma_Humano" title="Proyecto Genoma Humano">Proyecto Genoma Humano</a>), se resuelven decenas de miles de <a href="/wiki/Estructura_de_las_prote%C3%ADnas" title="Estructura de las proteínas">estructuras proteicas</a> y se publican en <a href="/wiki/Protein_Data_Bank" title="Protein Data Bank">PDB</a>, así como genes, en <a href="/wiki/GenBank" title="GenBank">GenBank</a>. Comienza el desarrollo de la <a href="/wiki/Bioinform%C3%A1tica" title="Bioinformática">bioinformática</a> y la computación de sistemas complejos, que se constituyen como herramientas muy poderosas en el estudio de los sistemas biológicos. Se crea el primer <a href="/wiki/Cromosoma_artificial_bacteriano" title="Cromosoma artificial bacteriano">cromosoma artificial</a> y se logra la primera bacteria con genoma sintético (2007, 2009, <a href="/wiki/Craig_Venter" title="Craig Venter">Craig Venter</a>). Se fabrican las <a href="/wiki/Nucleasas_con_dedos_de_zinc" title="Nucleasas con dedos de zinc">nucleasas con dedos de zinc</a>. Se inducen artificialmente <a href="/wiki/C%C3%A9lula" title="Célula">células</a>, que inicialmente no eran pluripotenciales, a <a href="/wiki/C%C3%A9lula_madre_pluripotente_inducida" title="Célula madre pluripotente inducida">células madre pluripotenciales</a> (<a href="/wiki/Shin%27ya_Yamanaka" title="Shin&#39;ya Yamanaka">Shin'ya Yamanaka</a>). Comienzan a darse los primeros pasos. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ramas_de_la_bioquímica"><span id="Ramas_de_la_bioqu.C3.ADmica"></span>Ramas de la bioquímica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar sección: Ramas de la bioquímica"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Biological_cell.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/300px-Biological_cell.svg.png" decoding="async" width="300" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/450px-Biological_cell.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/600px-Biological_cell.svg.png 2x" data-file-width="1466" data-file-height="891" /></a><figcaption>Esquema de una <a href="/wiki/C%C3%A9lula" title="Célula">célula</a> típica animal con sus orgánulos y estructuras.</figcaption></figure> <p>El <b>pilar fundamental</b> de la investigación bioquímica clásica se centra en las propiedades de las <a href="/wiki/Prote%C3%ADnas" class="mw-redirect" title="Proteínas">proteínas</a>, muchas de las cuales son <a href="/wiki/Enzimas" class="mw-redirect" title="Enzimas">enzimas</a>. Sin embargo, existen otras disciplinas que se centran en las propiedades biológicas de <a href="/wiki/Carbohidrato" class="mw-redirect" title="Carbohidrato">carbohidratos</a> (glucobiología)<sup id="cite_ref-4" class="reference separada"><a href="#cite_note-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; y <a href="/wiki/L%C3%ADpido" title="Lípido">lípidos</a> (lipobiología).<sup id="cite_ref-5" class="reference separada"><a href="#cite_note-5"><span class="corchete-llamada">[</span>5<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; </p><p>Por razones históricas la bioquímica del <a href="/wiki/Metabolismo" title="Metabolismo">metabolismo</a> de la célula ha sido intensamente investigada, en importantes líneas de investigación actuales (como el <a href="/wiki/Proyecto_Genoma" class="mw-redirect" title="Proyecto Genoma">Proyecto Genoma</a>, cuya función es la de identificar y registrar todo el material genético humano), se dirigen hacia la investigación del <a href="/wiki/%C3%81cido_desoxirribonucleico" title="Ácido desoxirribonucleico">ADN</a>, el <a href="/wiki/ARN" class="mw-redirect" title="ARN">ARN</a>, la <a href="/wiki/S%C3%ADntesis_de_prote%C3%ADnas" class="mw-redirect" title="Síntesis de proteínas">síntesis de proteínas</a>, la dinámica de la <a href="/wiki/Membrana_celular" class="mw-redirect" title="Membrana celular">membrana celular</a> y los ciclos energéticos. </p><p>Las ramas de la bioquímica son muy amplias y diversas, y han ido variando con el tiempo y los avances de la biología, la química y la física. </p> <ul><li><b>Bioquímica estructural</b>: es un área de la bioquímica que pretende comprender la arquitectura química de las macromoléculas biológicas, especialmente de las proteínas y de los ácidos nucleicos (ADN y ARN). Así se intenta conocer las secuencias peptídicas, su estructura y conformación tridimensional, y las interacciones físico-químicas atómicas que posibilitan a dichas estructuras. Uno de sus máximos retos es determinar la estructura de una proteína conociendo solo la secuencia de aminoácidos, que supondría la base esencial para el diseño racional de proteínas (ingeniería de proteínas).<sup id="cite_ref-6" class="reference separada"><a href="#cite_note-6"><span class="corchete-llamada">[</span>6<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica.png" class="mw-file-description"><img alt="Ciencia que estudia la estructura, propiedades físicas, la reactividad y transformación de los compuestos orgánicos." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica.png/220px-Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica.png" decoding="async" width="220" height="291" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica.png/330px-Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica.png/440px-Qu%C3%ADmica_org%C3%A2nica.png 2x" data-file-width="2088" data-file-height="2758" /></a><figcaption>Química Orgánica</figcaption></figure><b>Química orgánica</b>: es un área de la <a href="/wiki/Qu%C3%ADmica" title="Química">química</a> que se encarga del estudio de los <a href="/wiki/Compuesto_org%C3%A1nico" title="Compuesto orgánico">compuestos orgánicos</a> (es decir, aquellos que tienen enlaces covalentes carbono-carbono o carbono-hidrógeno) que provienen específicamente de <a href="/wiki/Seres_vivos" class="mw-redirect" title="Seres vivos">seres vivos</a>. Se trata de una <a href="/wiki/Ciencia" title="Ciencia">ciencia</a> íntimamente relacionada con la bioquímica clásica,<sup id="cite_ref-7" class="reference separada"><a href="#cite_note-7"><span class="corchete-llamada">[</span>7<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; ya que en la mayoría de los compuestos biológicos<sup id="cite_ref-8" class="reference separada"><a href="#cite_note-8"><span class="corchete-llamada">[</span>8<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; participa el carbono<sup id="cite_ref-9" class="reference separada"><a href="#cite_note-9"><span class="corchete-llamada">[</span>9<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; Mientras que la bioquímica clásica ayuda a comprender los procesos biológicos con base en conocimientos de estructura, enlace químico, interacciones moleculares y reactividad de las moléculas orgánicas, la química bioorgánica intenta integrar los conocimientos de <a href="/wiki/S%C3%ADntesis_org%C3%A1nica" title="Síntesis orgánica">síntesis orgánica</a>, mecanismos de reacción, <a href="/wiki/An%C3%A1lisis_estructurado" title="Análisis estructurado">análisis estructural</a> y <a href="/wiki/Metodos_analiticos" class="mw-redirect" title="Metodos analiticos">métodos analíticos</a> con las reacciones metabólicas primarias y secundarias, la biosíntesis, el reconocimiento celular y la diversidad química de los organismos vivos. De allí surge la <b>Química de Productos Naturales</b> (V. <a href="/wiki/Metabolismo_secundario" title="Metabolismo secundario">Metabolismo secundario</a>).<sup id="cite_ref-10" class="reference separada"><a href="#cite_note-10"><span class="corchete-llamada">[</span>10<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><b>Enzimología</b>: estudia el comportamiento de los catalizadores biológicos o enzimas, como son algunas proteínas y ciertos ARN catalíticos, así como las <a href="/wiki/Coenzima" title="Coenzima">coenzimas</a> y cofactores como <a href="/wiki/Metales" class="mw-redirect" title="Metales">metales</a> y <a href="/wiki/Vitamina" title="Vitamina">vitaminas</a>. Así se cuestiona los mecanismos de <a href="/wiki/Cat%C3%A1lisis" title="Catálisis">catálisis</a>, los procesos de interacción de las enzimas-sustrato, los estados de transición catalíticos, las actividades enzimáticas, la cinética de la reacción y los mecanismos de regulación y expresión enzimáticas, todo ello desde un punto de vista bioquímico. Estudia y trata de comprender los elementos esenciales del centro activo y de aquellos que no participan, así como los efectos catalíticos que ocurren en la modificación de dichos elementos; en este sentido, utilizan frecuentemente técnicas como la mutagénesis dirigida.<sup id="cite_ref-11" class="reference separada"><a href="#cite_note-11"><span class="corchete-llamada">[</span>11<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; <ul><li><b>Bioquímica metabólica</b>: es un área de la bioquímica que pretende conocer los diferentes tipos de <a href="/wiki/Ruta_metab%C3%B3lica" title="Ruta metabólica">rutas metabólicas</a> a nivel celular, y su contexto orgánico. De esta forma son esenciales conocimientos de enzimología y biología celular. Estudia todas las reacciones bioquímicas celulares que posibilitan la vida, y así como los índices bioquímicos orgánicos saludables, las bases moleculares de las enfermedades metabólicas o los flujos de intermediarios metabólicos a nivel global. De aquí surgen disciplinas académicas como la bioenergética (estudio del flujo de energía en los organismos vivos), la bioquímica nutricional (estudio de los procesos de <a href="/wiki/Nutrici%C3%B3n" title="Nutrición">nutrición</a> asociados a| rutas metabólicas)<sup id="cite_ref-12" class="reference separada"><a href="#cite_note-12"><span class="corchete-llamada">[</span>12<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; y la bioquímica clínica (estudio de las alteraciones bioquímicas en estado de enfermedad o traumatismo). La metabolómica es el conjunto de ciencias y técnicas dedicadas al estudio completo del sistema constituido por el conjunto de moléculas que constituyen los intermediarios metabólicos, metabolitos primarios y secundarios, que se pueden encontrar en un sistema biológico.</li></ul></li> <li><b>Xenobioquímica</b>: es la disciplina que estudia el comportamiento metabólico de los compuestos cuya estructura química no es propia en el metabolismo regular de un organismo determinado. Pueden ser metabolitos secundarios de otros organismos (por ejemplo las micotoxinas, los venenos de serpientes y los fitoquímicos cuando ingresan al organismo humano) o compuestos poco frecuentes o inexistentes en la naturaleza.<sup id="cite_ref-13" class="reference separada"><a href="#cite_note-13"><span class="corchete-llamada">[</span>13<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; La farmacología es una disciplina que estudia a los xenobióticos que benefician al funcionamiento celular en el organismo debido a sus efectos terapéuticos o preventivos (<a href="/wiki/F%C3%A1rmacos" class="mw-redirect" title="Fármacos">fármacos</a>). La farmacología tiene aplicaciones clínicas cuando las sustancias son utilizadas en el diagnóstico, prevención, tratamiento y alivio de síntomas de una enfermedad así como el desarrollo racional de sustancias menos invasivas y más eficaces contra dianas biomoleculares concretas. Por otro lado, la toxicología es el estudio que identifica, estudia y describe, la dosis, la naturaleza, la incidencia, la severidad, la reversibilidad y, generalmente, los mecanismos de los efectos adversos (efectos tóxicos) que producen los <a href="/wiki/Xenobi%C3%B3tico" title="Xenobiótico">xenobióticos</a>. Actualmente la toxicología también estudia el mecanismo de los componentes endógenos, como los radicales libres de oxígeno y otros intermediarios reactivos, generados por xenobióticos y endobióticos.</li> <li><b>Inmunología</b>: área de la biología, la cual se interesa por la reacción del organismo frente a otros organismos como las bacterias y virus. Todo esto tomando en cuenta la reacción y funcionamiento del sistema inmune de los seres vivos. Es esencial en esta área el desarrollo de los estudios de producción y comportamiento de los anticuerpos.<sup id="cite_ref-14" class="reference separada"><a href="#cite_note-14"><span class="corchete-llamada">[</span>14<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><b>Endocrinología</b>: es el estudio de las secreciones internas llamadas <a href="/wiki/Hormona" title="Hormona">hormonas</a>, las cuales son sustancias producidas por células especializadas cuyo fin es de afectar la función de otras células. La endocrinología trata la biosíntesis, el almacenamiento y la función de las hormonas, las células y los tejidos que las secretan, así como los mecanismos de señalización hormonal. Existen subdisciplinas como la <a href="/wiki/Endocrinolog%C3%ADa" title="Endocrinología">endocrinología médica</a>, la <a href="/wiki/Fitohormona" title="Fitohormona">endocrinología vegetal</a> y la endocrinología animal.<sup id="cite_ref-15" class="reference separada"><a href="#cite_note-15"><span class="corchete-llamada">[</span>15<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><b>Neuroquímica</b>: es el estudio de las moléculas orgánicas que participan en la actividad neuronal. Este término es empleado con frecuencia para referir a los <a href="/wiki/Neurotransmisor" title="Neurotransmisor">neurotransmisores</a> y otras moléculas como las drogas neuro-activas que influencian la función neuronal.</li> <li><b>Quimiotaxonomía</b>: es el estudio de la clasificación e identificación de organismos de acuerdo a sus diferencias y similitudes demostrables en su composición química. Los compuestos estudiados pueden ser fosfolípidos, proteínas, péptidos, heterósidos, alcaloides y terpenos. John Griffith Vaughan fue uno de los pioneros de la quimiotaxonomía. Entre los ejemplos de las aplicaciones de la quimiotaxonomía pueden citarse la diferenciación de las familias <a href="/wiki/Asclepiadaceae" title="Asclepiadaceae">Asclepiadaceae</a> y <a href="/wiki/Apocynaceae" title="Apocynaceae">Apocynaceae</a> según el criterio de la presencia de látex; la presencia de <a href="/w/index.php?title=Agarofurano&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Agarofurano (aún no redactado)">agarofuranos</a> en la familia <a href="/wiki/Celastraceae" title="Celastraceae">Celastraceae</a>; las <a href="/w/index.php?title=Sesquiterpenlactona&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sesquiterpenlactona (aún no redactado)">sesquiterpenlactonas</a> con esqueleto de germacrano que son características de la familia <a href="/wiki/Asteraceae" title="Asteraceae">Asteraceae</a> o la presencia de abietanos en las partes aéreas de plantas del género <i><a href="/wiki/Salvia" title="Salvia">Salvia</a></i> del viejo Mundo a diferencia de las del Nuevo Mundo que presentan principalmente <i>neo</i>-clerodanos.<sup id="cite_ref-16" class="reference separada"><a href="#cite_note-16"><span class="corchete-llamada">[</span>16<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><b>Ecología química</b>: es el estudio de los compuestos químicos de origen biológico implicados en las interacciones de organismos vivos. Se centra en la producción y respuesta de moléculas señalizadoras (<a href="/wiki/Semioqu%C3%ADmico" title="Semioquímico">semioquímicos</a>), así como los compuestos que influyen en el crecimiento, supervivencia y reproducción de otros organismos (<a href="/wiki/Alelopat%C3%ADa" title="Alelopatía">aleloquímicos</a>).</li> <li><b>Virología</b>: área de la biología, que se dedica al estudio de los biosistemas más elementales: los virus. Tanto en su clasificación y reconocimiento, como en su funcionamiento y estructura molecular. Pretende reconocer dianas para la actuación de posibles de fármacos y vacunas que eviten su directa o preventivamente su expansión. También se analizan y predicen, en términos evolutivos, la variación y la combinación de los genomas víricos, que podrían hacerlos finalmente, más peligrosos. Finalmente suponen una herramienta con mucha proyección como vectores recombinantes, y han sido ya utilizados en terapia génica.<sup id="cite_ref-17" class="reference separada"><a href="#cite_note-17"><span class="corchete-llamada">[</span>17<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:La_prote%C3%ADna_mioglobina.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/La_prote%C3%ADna_mioglobina.png/220px-La_prote%C3%ADna_mioglobina.png" decoding="async" width="220" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/La_prote%C3%ADna_mioglobina.png/330px-La_prote%C3%ADna_mioglobina.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/La_prote%C3%ADna_mioglobina.png/440px-La_prote%C3%ADna_mioglobina.png 2x" data-file-width="510" data-file-height="480" /></a><figcaption>Imagen: Proteína mioglobina</figcaption></figure><b>Genética molecular e ingeniería genética</b>: es un área de la bioquímica y la biología molecular que estudia los genes, su herencia y su expresión. Molecularmente, se dedica al estudio del ADN y del ARN principalmente, y utiliza herramientas y técnicas potentes en su estudio, tales como la PCR y sus variantes, los secuenciadores masivos, los kits comerciales de extracción de ADN y ARN, procesos de transcripción-traducción in vitro e in vivo, enzimas de restricción, ADN ligasas… Es esencial conocer como el ADN se replica, se transcribe y se traduce a proteínas (Dogma Central de la Biología Molecular), así como los mecanismos de expresión basal e inducible de genes en el genoma. También estudia la inserción de genes, el silenciamiento génico y la expresión diferencial de genes y sus efectos. Superando así las barreras y fronteras entre especies en el sentido que el genoma de una especie podemos insertarlo en otro y generar nuevas especies. Uno de sus máximos objetivos actuales es conocer los mecanismos de regulación y expresión genética, es decir, obtener un código epigenético. Constituye un pilar esencial en todas las disciplinas biocientíficas, especialmente en biotecnología. La biotecnología moderna tiene múltiples aplicaciones y variadas e incluyen, además de la fabricación de medicamentos, alimentos, papel, entre otros, el mejoramiento de animales y plantas de interés agronómico.<sup id="cite_ref-18" class="reference separada"><a href="#cite_note-18"><span class="corchete-llamada">[</span>18<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><b>Biología Molecular</b>: es la disciplina científica que tiene como objetivo el estudio de los procesos que se desarrollan en los seres vivos desde un punto de vista molecular. Así como la bioquímica clásica investiga detalladamente los ciclos metabólicos y la integración y desintegración de las moléculas que componen los seres vivos, la biología molecular pretende fijarse con preferencia en el comportamiento biológico de las macromoléculas (ADN, ARN, enzimas, hormonas, etc.) dentro de la célula y explicar las funciones biológicas del ser vivo por estas propiedades a nivel molecular.<sup id="cite_ref-19" class="reference separada"><a href="#cite_note-19"><span class="corchete-llamada">[</span>19<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li> <li><b>Biología celular</b>: (antiguamente <i>citología</i>, de <i>citos</i>=célula y <i>logos</i>=Estudio o Tratado ) es un área de la biología que se dedica al estudio de la morfología y fisiología de las células procariotas y eucariotas. Trata de conocer sus propiedades, estructura, composición bioquímica, funciones, orgánulos que contienen, su interacción con el ambiente y su ciclo vital. Es esencial en esta área conocer los procesos intrínsecos a la vida celular durante el ciclo celular, como la nutrición, la respiración, la síntesis de componentes, los mecanismos de defensa, la división celular y la muerte celular. También se deben conocer los mecanismos de comunicación de células (especialmente en organismos pluricelulares) o las uniones intercelulares. Es un área esencialmente de observación y experimentación en cultivos celulares, que, frecuentemente, tienen como objetivo la identificación y separación de poblaciones celulares y el reconocimiento de orgánulos celulares. Algunas técnicas utilizadas en biología celular tienen que ver con el empleo de técnicas de citoquímica, siembra de cultivos celulares, observación por microscopía óptica y electrónica, inmunocitoquímica, inmunohistoquímica, ELISA o citometría de flujo.<sup id="cite_ref-20" class="reference separada"><a href="#cite_note-20"><span class="corchete-llamada">[</span>20<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Técnicas_bioquímicas_básicas"><span id="T.C3.A9cnicas_bioqu.C3.ADmicas_b.C3.A1sicas"></span>Técnicas bioquímicas básicas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar sección: Técnicas bioquímicas básicas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Al ser una ciencia experimental la bioquímica requiere de numerosas técnicas instrumentales que posibilitan su desarrollo y ampliación, algunas de ellas se usan diariamente en cualquier laboratorio y otras son muy exclusivas. </p> <ul><li>Fraccionamiento subcelular, incluyen multitud de técnicas.</li> <li><a href="/wiki/Espectrofotometr%C3%ADa" title="Espectrofotometría">Espectrofotometría</a></li> <li><a href="/wiki/Centrifugaci%C3%B3n" title="Centrifugación">Centrifugación</a></li> <li><a href="/wiki/Cromatograf%C3%ADa" title="Cromatografía">Cromatografía</a></li> <li><a href="/wiki/Electroforesis" title="Electroforesis">Electroforesis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A9cnicas_radioisot%C3%B3picas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Técnicas radioisotópicas (aún no redactado)">Técnicas radioisotópicas</a></li> <li><a href="/wiki/Citometr%C3%ADa_de_flujo" title="Citometría de flujo">Citometría de flujo</a></li> <li><a href="/wiki/Inmunoprecipitaci%C3%B3n" title="Inmunoprecipitación">Inmunoprecipitación</a></li> <li><a href="/wiki/ELISA" title="ELISA">ELISA</a></li> <li><a href="/wiki/Microscopio_electr%C3%B3nico" title="Microscopio electrónico">Microscopio electrónico</a></li> <li><a href="/wiki/Cristalograf%C3%ADa_de_rayos_X" title="Cristalografía de rayos X">Cristalografía de rayos X</a></li> <li><a href="/wiki/Resonancia_magn%C3%A9tica_nuclear" title="Resonancia magnética nuclear">Resonancia magnética nuclear</a></li> <li><a href="/wiki/Espectrometr%C3%ADa_de_masas" title="Espectrometría de masas">Espectrometría de masas</a></li> <li><a href="/wiki/Fluorescencia" title="Fluorescencia">Fluorimetría</a></li> <li><a href="/wiki/Espectroscopia_de_resonancia_magn%C3%A9tica_nuclear" class="mw-redirect" title="Espectroscopia de resonancia magnética nuclear">Espectroscopia de resonancia magnética nuclear</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Expectativas_y_retos_de_la_bioquímica"><span id="Expectativas_y_retos_de_la_bioqu.C3.ADmica"></span>Expectativas y retos de la bioquímica</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar sección: Expectativas y retos de la bioquímica"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La bioquímica es una ciencia experimental que tiene un presente y un futuro prometedor, en el sentido, que se yergue como base de la <a href="/wiki/Biotecnolog%C3%ADa" title="Biotecnología">biotecnología</a> y la <a href="/wiki/Biomedicina" title="Biomedicina">biomedicina</a>. </p><p>La bioquímica es básica para la formación de organismos y <a href="/wiki/Alimento_transg%C3%A9nico" title="Alimento transgénico">alimentos transgénicos</a>, la <a href="/wiki/Biorremediaci%C3%B3n" title="Biorremediación">biorremediación</a> o la <a href="/wiki/Terapia_g%C3%A9nica" title="Terapia génica">terapia génica</a>, y se constituye como faro y esperanza de los grandes retos que plantea el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XXI</span>. No cabe duda de que los cambios que traerá, beneficiarán enormemente a la humanidad, pero el hecho intrínseco de ser un conocimiento tan poderoso lo puede hacer peligroso, en este sentido es importante áreas como la <a href="/wiki/Bio%C3%A9tica" title="Bioética">bioética</a> que regulan la moralidad y guían el conocimiento biológico hacia el beneficio humano sin transgresiones morales. </p><p>El conocimiento bioquímico tiene grandes objetivos como progresar en la <a href="/wiki/Terapia_g%C3%A9nica" title="Terapia génica">terapia génica</a>, por ejemplo contra el cáncer o el VIH, desarrollar alimentos transgénicos más eficientes, resistentes, seguros y saludables, aplicar los conocimientos bioquímicos a la lucha contra el <a href="/wiki/Cambio_clim%C3%A1tico" title="Cambio climático">cambio climático</a> y la extinción de especies, generar nuevos fármacos más eficientes, investigar y buscar dianas de las enfermedades, conocer los patrones de expresión génica, generar nuevos materiales, mejorar la eficiencia de la producción industrial… </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Importantes_bioquímicos_iberoamericanos"><span id="Importantes_bioqu.C3.ADmicos_iberoamericanos"></span>Importantes bioquímicos iberoamericanos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=7" title="Editar sección: Importantes bioquímicos iberoamericanos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Severo_Ochoa" title="Severo Ochoa">Severo Ochoa</a></li> <li><a href="/wiki/Margarita_Salas" title="Margarita Salas">Margarita Salas</a></li> <li><a href="/wiki/Mar%C3%ADa_Antonia_Blasco_Marhuenda" class="mw-redirect" title="María Antonia Blasco Marhuenda">María Antonia Blasco Marhuenda</a></li> <li><a href="/wiki/Mariano_Barbacid" title="Mariano Barbacid">Mariano Barbacid</a></li> <li><a href="/wiki/Jes%C3%BAs_%C3%81vila_de_Grado" title="Jesús Ávila de Grado">Jesús Ávila de Grado</a></li> <li><a href="/wiki/Carlos_L%C3%B3pez_Ot%C3%ADn" title="Carlos López Otín">Carlos López Otín</a></li> <li><a href="/wiki/Eladio_Vi%C3%B1uela" title="Eladio Viñuela">Eladio Viñuela</a></li> <li><a href="/wiki/Alberto_Sols" title="Alberto Sols">Alberto Sols</a></li> <li><a href="/wiki/Santiago_Grisol%C3%ADa_Garc%C3%ADa" class="mw-redirect" title="Santiago Grisolía García">Santiago Grisolía García</a></li> <li><a href="/wiki/Luis_Federico_Leloir" title="Luis Federico Leloir">Luis Federico Leloir</a></li> <li><a href="/wiki/Andrea_Gamarnik" title="Andrea Gamarnik">Andrea Gamarnik</a></li> <li><a href="/wiki/Alberto_Kornblihtt" title="Alberto Kornblihtt">Alberto Kornblihtt</a></li> <li><a href="/wiki/Alejandra_Bravo" title="Alejandra Bravo">Alejandra Bravo</a></li> <li><a href="/wiki/Francisco_Bol%C3%ADvar_Zapata" title="Francisco Bolívar Zapata">Francisco Bolívar Zapata</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A9sar_Milstein" title="César Milstein">César Milstein</a></li> <li><a href="/wiki/Pablo_Valenzuela" title="Pablo Valenzuela">Pablo Valenzuela</a></li> <li><a href="/wiki/Alexis_Kalergis" title="Alexis Kalergis">Alexis Kalergis</a></li> <li><a href="/wiki/Cecilia_Hidalgo_Tapia" title="Cecilia Hidalgo Tapia">Cecilia Hidalgo Tapia</a></li> <li><a href="/wiki/Ram%C3%B3n_Latorre" title="Ramón Latorre">Ramón Latorre</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etimología"><span id="Etimolog.C3.ADa"></span>Etimología</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=8" title="Editar sección: Etimología"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El término bioquímica tiene una procedencia doble y ambas concuerdan. Por una parte procede del francés “biochimie“. Por otra parte, procede del griego “bios”, que significa “vida”, antepuesto a la palabra “química”, que finalmente procedería del egipcio kēme, o del griego khymei- χῡμεία (etimología discutida) y cuyo significado sería tierra. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véase_también"><span id="V.C3.A9ase_tambi.C3.A9n"></span>Véase también</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=9" title="Editar sección: Véase también"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Qu%C3%ADmica_org%C3%A1nica" title="Química orgánica">Química orgánica</a></li> <li><a href="/wiki/Biolog%C3%ADa_molecular" title="Biología molecular">Biología molecular</a></li> <li><a href="/wiki/Biotecnolog%C3%ADa" title="Biotecnología">Biotecnología</a></li> <li><a href="/wiki/Biomedicina" title="Biomedicina">Biomedicina</a></li> <li><a href="/wiki/Genoma_humano" title="Genoma humano">Genoma humano</a></li> <li><a href="/wiki/Farmacia" title="Farmacia">Farmacia</a></li> <li><a href="/wiki/Ingenier%C3%ADa_gen%C3%A9tica" title="Ingeniería genética">Ingeniería genética</a></li> <li><a href="/wiki/Biomol%C3%A9cula" title="Biomolécula">Biomolécula</a></li> <li><a href="/wiki/Metabolismo" title="Metabolismo">Metabolismo</a></li> <li><a href="/wiki/Bioqu%C3%ADmica_cl%C3%ADnica" title="Bioquímica clínica">Bioquímica clínica</a></li> <li><a href="/wiki/Sociedad_Espa%C3%B1ola_de_Bioqu%C3%ADmica_y_Biolog%C3%ADa_Molecular" title="Sociedad Española de Bioquímica y Biología Molecular">Sociedad Española de Bioquímica y Biología Molecular</a></li> <li><a href="/wiki/Bioqu%C3%ADmica_diagn%C3%B3stica" title="Bioquímica diagnóstica">Bioquímica diagnóstica</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=10" title="Editar sección: Referencias"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="listaref" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFRegnault1853" class="citation libro">Regnault, V. (1853). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=7yv0vhsRDSQC&amp;pg=PA157&amp;dq=Diastasa&amp;hl=ca&amp;ei=s-TETtO4EJOV8gPRp-TyAQ&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result"><i>Curso elemental de química para el uso de las universidades, colegios y escuelas especiales</i></a>. Imprenta de Crapelet<span class="reference-accessdate">. Consultado el 15 de noviembre de 2019</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=Regnault%2C+V.&amp;rft.aufirst=V.&amp;rft.aulast=Regnault&amp;rft.btitle=Curso+elemental+de+qu%C3%ADmica+para+el+uso+de+las+universidades%2C+colegios+y+escuelas+especiales&amp;rft.date=1853&amp;rft.genre=book&amp;rft.pub=Imprenta+de+Crapelet&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.es%2Fbooks%3Fid%3D7yv0vhsRDSQC%26pg%3DPA157%26dq%3DDiastasa%26hl%3Dca%26ei%3Ds-TETtO4EJOV8gPRp-TyAQ%26sa%3DX%26oi%3Dbook_result%26ct%3Dresult&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.fmed.uba.ar/la-facultad/premios-nobel#:~:text=Luis%20Federico%20Leloir%20(Par%C3%ADs%2C%206,de%20los%20hidratos%20de%20carbono.">«Premio Nobel Luis Federico Leloir»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=Premio+Nobel+Luis+Federico+Leloir&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.fmed.uba.ar%2Fla-facultad%2Fpremios-nobel%23%3A~%3Atext%3DLuis%2520Federico%2520Leloir%2520%28Par%25C3%25ADs%252C%25206%2Cde%2520los%2520hidratos%2520de%2520carbono.&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.medicinabuenosaires.com/revistas/vol65-05/6/Tres%20Premios%20Nobel%20argentinos.pdf">«Premios Nobel Argentinos»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=Premios+Nobel+Argentinos&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.medicinabuenosaires.com%2Frevistas%2Fvol65-05%2F6%2FTres%2520Premios%2520Nobel%2520argentinos.pdf&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFVarki2009" class="citation libro">Varki, Ajit, ed. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1908/"><i>Essentials of Glycobiology</i></a> (2nd edición). Cold Spring Harbor Laboratory Press. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9780879697709" title="Especial:FuentesDeLibros/9780879697709">9780879697709</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 15 de noviembre de 2019</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=Essentials+of+Glycobiology&amp;rft.date=2009&amp;rft.edition=2nd&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9780879697709&amp;rft.pub=Cold+Spring+Harbor+Laboratory+Press&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fbooks%2FNBK1908%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Van Der Vusse. <b>Lipobiology. Vol.33 de Advances in Molecular and Cell Biology</b>. (2004) Gulf Professional Publishing.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFTeijón2006" class="citation libro">Teijón, José María (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?hl=es&amp;lr=lang_es&amp;id=avt8LFmp8q4C&amp;oi=fnd&amp;pg=PA15&amp;dq=bioqu%C3%ADmica+estructural&amp;ots=Y5lQokHdsD&amp;sig=s16zOR693I3edLIi0WdS3TmshgM#v=onepage&amp;q=bioqu%C3%ADmica%20estructural&amp;f=false"><i>Fundamentos de bioquímica estructural</i></a>. Editorial Tebar. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-7360-228-0" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-7360-228-0">978-84-7360-228-0</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 2 de junio de 2020</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=Teij%C3%B3n%2C+Jos%C3%A9+Mar%C3%ADa&amp;rft.aufirst=Jos%C3%A9+Mar%C3%ADa&amp;rft.aulast=Teij%C3%B3n&amp;rft.btitle=Fundamentos+de+bioqu%C3%ADmica+estructural&amp;rft.date=2006&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-84-7360-228-0&amp;rft.pub=Editorial+Tebar&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.es%2Fbooks%3Fhl%3Des%26lr%3Dlang_es%26id%3Davt8LFmp8q4C%26oi%3Dfnd%26pg%3DPA15%26dq%3Dbioqu%25C3%25ADmica%2Bestructural%26ots%3DY5lQokHdsD%26sig%3Ds16zOR693I3edLIi0WdS3TmshgM%23v%3Donepage%26q%3Dbioqu%25C3%25ADmica%2520estructural%26f%3Dfalse&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bnm.me.gov.ar/giga1/documentos/EL002687.pdf">«Química.(2007). Ministerio de Educación, Ciencia y Tecnología.»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=Qu%C3%ADmica.%282007%29.+Ministerio+de+Educaci%C3%B3n%2C+Ciencia+y+Tecnolog%C3%ADa.&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bnm.me.gov.ar%2Fgiga1%2Fdocumentos%2FEL002687.pdf&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.deciencias.net/proyectos/4particulares/quimica/carbono/biologicos.htm">«Compuestos biológicos. (2019).Vaquero, Miguel.»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=Compuestos+biol%C3%B3gicos.+%282019%29.Vaquero%2C+Miguel.&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.deciencias.net%2Fproyectos%2F4particulares%2Fquimica%2Fcarbono%2Fbiologicos.htm&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.quimica.es/enciclopedia/Carbono.html">«Carbono. Elemento químico.»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=Carbono.+Elemento+qu%C3%ADmico.&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.quimica.es%2Fenciclopedia%2FCarbono.html&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFLeonard1_de_enero_de_1994" class="citation publicación">Leonard, N. J. (1 de enero de 1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1351/pac199466040659">«Bioorganic chemistry-a scientific endeavour in continuous transition»</a>. <i>Pure and Applied Chemistry</i> <b>66</b> (4): 659-662. <small><a href="/wiki/ISSN" class="mw-redirect" title="ISSN">ISSN</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//portal.issn.org/resource/issn/1365-3075">1365-3075</a></small>. <small><a href="/wiki/Digital_object_identifier" class="mw-redirect" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1351%2Fpac199466040659">10.1351/pac199466040659</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 15 de noviembre de 2019</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.atitle=Bioorganic+chemistry-a+scientific+endeavour+in+continuous+transition&amp;rft.au=Leonard%2C+N.+J.&amp;rft.aufirst=N.+J.&amp;rft.aulast=Leonard&amp;rft.date=1+de+enero+de+1994&amp;rft.genre=article&amp;rft.issn=1365-3075&amp;rft.issue=4&amp;rft.jtitle=Pure+and+Applied+Chemistry&amp;rft.pages=659-662&amp;rft.volume=66&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1351%2Fpac199466040659&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1351%2Fpac199466040659&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFEnrique24_de_febrero_de_2014" class="citation libro">Enrique, BATTANER ARIAS (24 de febrero de 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?hl=es&amp;lr=lang_es&amp;id=gdfoAgAAQBAJ&amp;oi=fnd&amp;pg=PA1&amp;dq=enzimolog%C3%ADa&amp;ots=sWLVB0Jamr&amp;sig=jy5uXcYsovgRb3mhgj-SRwqQGNg#v=onepage&amp;q=enzimolog%C3%ADa&amp;f=false"><i>Compendio de enzimología</i></a>. Ediciones Universidad de Salamanca. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-9012-295-2" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-9012-295-2">978-84-9012-295-2</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 2 de junio de 2020</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=Enrique%2C+BATTANER+ARIAS&amp;rft.aufirst=BATTANER+ARIAS&amp;rft.aulast=Enrique&amp;rft.btitle=Compendio+de+enzimolog%C3%ADa&amp;rft.date=24+de+febrero+de+2014&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-84-9012-295-2&amp;rft.pub=Ediciones+Universidad+de+Salamanca&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.es%2Fbooks%3Fhl%3Des%26lr%3Dlang_es%26id%3DgdfoAgAAQBAJ%26oi%3Dfnd%26pg%3DPA1%26dq%3Denzimolog%25C3%25ADa%26ots%3DsWLVB0Jamr%26sig%3Djy5uXcYsovgRb3mhgj-SRwqQGNg%23v%3Donepage%26q%3Denzimolog%25C3%25ADa%26f%3Dfalse&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation libro"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.journals.elsevier.com/the-journal-of-nutritional-biochemistry/"><i>The Journal of Nutritional Biochemistry</i></a><span class="reference-accessdate">. Consultado el 15 de noviembre de 2019</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=The+Journal+of+Nutritional+Biochemistry&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.journals.elsevier.com%2Fthe-journal-of-nutritional-biochemistry%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Xenobiotica. <a rel="nofollow" class="external free" href="http://catalogue.informahealthcare.com/pjbp/products/20001539380/Xenobiotica-Print-ISSN-0049-8254">http://catalogue.informahealthcare.com/pjbp/products/20001539380/Xenobiotica-Print-ISSN-0049-8254</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFAbbas2017" class="citation libro">Abbas, Abul (2017). <i>Inmunología básica: funciones y transtornos del sistema inmunitario.</i> <span style="color:var(--color-subtle, #555 );">(en castellanp)</span>. Elsevier Castellano. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788491130758" title="Especial:FuentesDeLibros/9788491130758">9788491130758</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=Abbas%2C+Abul&amp;rft.aufirst=Abul&amp;rft.aulast=Abbas&amp;rft.btitle=Inmunolog%C3%ADa+b%C3%A1sica%3A+funciones+y+transtornos+del+sistema+inmunitario.&amp;rft.date=2017&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9788491130758&amp;rft.pub=Elsevier+Castellano&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFGardner2018" class="citation libro">Gardner, G. David (2018). <i>Greenspan. Endocrinología básica y clínica</i>. McGraw-Hill. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9781456262648" title="Especial:FuentesDeLibros/9781456262648">9781456262648</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=Gardner%2C+G.+David&amp;rft.aufirst=G.+David&amp;rft.aulast=Gardner&amp;rft.btitle=Greenspan.+Endocrinolog%C3%ADa+b%C3%A1sica+y+cl%C3%ADnica&amp;rft.date=2018&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9781456262648&amp;rft.pub=McGraw-Hill&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><b>The chemotaxonomy of plants. Series of student texts in contemporary biology (Contemporary biology)</b> (1976) Smith, P.M. Elsevier.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFCórdoba1_de_enero_de_2016" class="citation libro">Córdoba, Manuel Vargas (1 de enero de 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?hl=es&amp;lr=lang_es&amp;id=5oS8DgAAQBAJ&amp;oi=fnd&amp;pg=PT4&amp;dq=virolog%C3%ADa&amp;ots=d9A1XECMSi&amp;sig=c-TGZco6jNtmwUg0MUQXI-VH-H0#v=onepage&amp;q=virolog%C3%ADa&amp;f=false"><i>Virología médica</i></a>. Editorial El Manual Moderno Colombia S.A.S. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-958-775-822-1" title="Especial:FuentesDeLibros/978-958-775-822-1">978-958-775-822-1</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 2 de junio de 2020</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=C%C3%B3rdoba%2C+Manuel+Vargas&amp;rft.aufirst=Manuel+Vargas&amp;rft.aulast=C%C3%B3rdoba&amp;rft.btitle=Virolog%C3%ADa+m%C3%A9dica&amp;rft.date=1+de+enero+de+2016&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-958-775-822-1&amp;rft.pub=Editorial+El+Manual+Moderno+Colombia+S.A.S.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.es%2Fbooks%3Fhl%3Des%26lr%3Dlang_es%26id%3D5oS8DgAAQBAJ%26oi%3Dfnd%26pg%3DPT4%26dq%3Dvirolog%25C3%25ADa%26ots%3Dd9A1XECMSi%26sig%3Dc-TGZco6jNtmwUg0MUQXI-VH-H0%23v%3Donepage%26q%3Dvirolog%25C3%25ADa%26f%3Dfalse&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.argenbio.org/index.php?action=novedades&amp;note=458&amp;opt=#:~:text=Las%20aplicaciones%20de%20la%20biotecnolog%C3%ADa,y%20plantas%20de%20inter%C3%A9s%20agron%C3%B3mico.">«Aplicaciones de la Biotecnología»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.btitle=Aplicaciones+de+la+Biotecnolog%C3%ADa&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.argenbio.org%2Findex.php%3Faction%3Dnovedades%26note%3D458%26opt%3D%23%3A~%3Atext%3DLas%2520aplicaciones%2520de%2520la%2520biotecnolog%25C3%25ADa%2Cy%2520plantas%2520de%2520inter%25C3%25A9s%2520agron%25C3%25B3mico.&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFHerráez2012" class="citation libro">Herráez, Ángel (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?hl=es&amp;lr=lang_es&amp;id=EhDsL63ywX0C&amp;oi=fnd&amp;pg=PP1&amp;dq=biolog%C3%ADa+molecular&amp;ots=uxVOUIM6hB&amp;sig=gpwznzr1wD1WM4OGLYR0XqVZ1-8#v=onepage&amp;q=biolog%C3%ADa%20molecular&amp;f=false"><i>BIOLOGÍA MOLECULAR E INGENIERÍA GENÉTICA</i></a>. Elsevier Health Sciences. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-8086-647-7" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-8086-647-7">978-84-8086-647-7</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 3 de junio de 2020</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=Herr%C3%A1ez%2C+%C3%81ngel&amp;rft.aufirst=%C3%81ngel&amp;rft.aulast=Herr%C3%A1ez&amp;rft.btitle=BIOLOG%C3%8DA+MOLECULAR+E+INGENIER%C3%8DA+GEN%C3%89TICA&amp;rft.date=2012&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-84-8086-647-7&amp;rft.pub=Elsevier+Health+Sciences&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.es%2Fbooks%3Fhl%3Des%26lr%3Dlang_es%26id%3DEhDsL63ywX0C%26oi%3Dfnd%26pg%3DPP1%26dq%3Dbiolog%25C3%25ADa%2Bmolecular%26ots%3DuxVOUIM6hB%26sig%3Dgpwznzr1wD1WM4OGLYR0XqVZ1-8%23v%3Donepage%26q%3Dbiolog%25C3%25ADa%2520molecular%26f%3Dfalse&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFAlbertsBray2006" class="citation libro">Alberts, Bruce; Bray, Dennis (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?hl=es&amp;lr=lang_es&amp;id=qrrYZJhrRm4C&amp;oi=fnd&amp;pg=PA6&amp;dq=biolog%C3%ADa+celular&amp;ots=6RC04JSwT-&amp;sig=EaZGMSMAFYBjqm52JiteXkvOUvg#v=onepage&amp;q=biolog%C3%ADa%20celular&amp;f=false"><i>Introducción a la biología celular</i></a>. Ed. Médica Panamericana. <small><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/978-84-7903-523-5" title="Especial:FuentesDeLibros/978-84-7903-523-5">978-84-7903-523-5</a></small><span class="reference-accessdate">. Consultado el 3 de junio de 2020</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ABioqu%C3%ADmica&amp;rft.au=Alberts%2C+Bruce&amp;rft.au=Bray%2C+Dennis&amp;rft.aufirst=Bruce&amp;rft.aulast=Alberts&amp;rft.btitle=Introducci%C3%B3n+a+la+biolog%C3%ADa+celular&amp;rft.date=2006&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-84-7903-523-5&amp;rft.pub=Ed.+M%C3%A9dica+Panamericana&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.es%2Fbooks%3Fhl%3Des%26lr%3Dlang_es%26id%3DqrrYZJhrRm4C%26oi%3Dfnd%26pg%3DPA6%26dq%3Dbiolog%25C3%25ADa%2Bcelular%26ots%3D6RC04JSwT-%26sig%3DEaZGMSMAFYBjqm52JiteXkvOUvg%23v%3Donepage%26q%3Dbiolog%25C3%25ADa%2520celular%26f%3Dfalse&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;action=edit&amp;section=11" title="Editar sección: Enlaces externos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/20px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/30px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/40px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></span></span> <a href="/wiki/Wikcionario" title="Wikcionario">Wikcionario</a> tiene definiciones y otra información sobre <b><a href="https://es.wiktionary.org/wiki/bioqu%C3%ADmica" class="extiw" title="wikt:bioquímica">bioquímica</a></b>.</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/20px-Wikiversity-logo-en.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/30px-Wikiversity-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/40px-Wikiversity-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="900" /></span></span> <a href="/wiki/Wikiversidad" title="Wikiversidad">Wikiversidad</a> alberga proyectos de aprendizaje sobre <b><a href="https://es.wikiversity.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" class="extiw" title="v:Bioquímica">Bioquímica</a></b>.</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> alberga una categoría multimedia sobre <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biochemistry" class="extiw" title="commons:Category:Biochemistry">Bioquímica</a></b>.</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7094" class="extiw" title="wikidata:Q7094">Q7094</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biochemistry">Biochemistry</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&amp;search=%22Q7094%22">Q7094</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikcionario" title="Wiktionary"><img alt="Wiktionary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/15px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/23px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/30px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></a></span> Diccionario:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wiktionary.org/wiki/bioqu%C3%ADmica" class="extiw" title="wikt:bioquímica">bioquímica</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikilibros" title="Wikibooks"><img alt="Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/15px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/23px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/30px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span> Libros y manuales:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikibooks.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" class="extiw" title="b:Bioquímica">Bioquímica</a></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX525252">XX525252</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4006777-4">4006777-4</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85014171">sh85014171</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Dieta" title="Biblioteca Nacional de la Dieta">NDL</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00570312">00570312</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional de la República Checa">NKC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph114149">ph114149</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Israel" title="Biblioteca Nacional de Israel">NLI</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007282564405171">987007282564405171</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/National_Archives_and_Records_Administration" class="mw-redirect" title="National Archives and Records Administration">NARA</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10638831">10638831</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art &amp; Architecture Thesaurus">AAT</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/aat/300054538">300054538</a></span></li> <li><b>Diccionarios y enciclopedias</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Diccionario_hist%C3%B3rico_de_Suiza" title="Diccionario histórico de Suiza">DHS</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/044243">044243</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Brit%C3%A1nica" title="Enciclopedia Británica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/biochemistry">url</a></span></li> <li><b>Identificadores médicos</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D001671">D001671</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">UMLS:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/https://ncim-stage.nci.nih.gov/ncimbrowser/ConceptReport.jsp?dictionary=NCI%20Metathesaurus&amp;code=C0005477">C0005477</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7094" class="extiw" title="wikidata:Q7094">Q7094</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biochemistry">Biochemistry</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&amp;search=%22Q7094%22">Q7094</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikcionario" title="Wiktionary"><img alt="Wiktionary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/15px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/23px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/30px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></a></span> Diccionario:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wiktionary.org/wiki/bioqu%C3%ADmica" class="extiw" title="wikt:bioquímica">bioquímica</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikilibros" title="Wikibooks"><img alt="Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/15px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/23px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/30px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span> Libros y manuales:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikibooks.org/wiki/Bioqu%C3%ADmica" class="extiw" title="b:Bioquímica">Bioquímica</a></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐6b978bcf59‐7qbtz Cached time: 20250218125023 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.351 seconds Real time usage: 0.502 seconds Preprocessor visited node count: 1524/1000000 Post‐expand include size: 41443/2097152 bytes Template argument size: 75/2097152 bytes Highest expansion depth: 7/100 Expensive parser function count: 13/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 27240/5000000 bytes Lua time usage: 0.202/10.000 seconds Lua memory usage: 5918514/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 14/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 387.230 1 -total 61.28% 237.302 1 Plantilla:Control_de_autoridades 22.96% 88.913 1 Plantilla:Listaref 15.43% 59.766 10 Plantilla:Cita_libro 12.05% 46.675 1 Plantilla:Commonscat 4.03% 15.612 1 Plantilla:Propiedad 3.75% 14.515 1 Plantilla:Título_sin_coletilla 2.82% 10.927 6 Plantilla:Cita_web 0.88% 3.415 1 Plantilla:Cita_publicación 0.79% 3.064 6 Plantilla:Siglo --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:337:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250218125023 and revision id 164145634. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Bioquímica&amp;oldid=164145634">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Bioquímica&amp;oldid=164145634</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categorías</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Qu%C3%ADmica_org%C3%A1nica" title="Categoría:Química orgánica">Química orgánica</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Bioqu%C3%ADmica" title="Categoría:Bioquímica">Bioquímica</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNE" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNE">Wikipedia:Artículos con identificadores BNE</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GND" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GND">Wikipedia:Artículos con identificadores GND</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_LCCN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN">Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_AAT" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores AAT">Wikipedia:Artículos con identificadores AAT</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_que_utilizan_control_de_autoridades_con_par%C3%A1metros" title="Categoría:Wikipedia:Páginas que utilizan control de autoridades con parámetros">Wikipedia:Páginas que utilizan control de autoridades con parámetros</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Control_de_autoridades_con_16_elementos" title="Categoría:Wikipedia:Control de autoridades con 16 elementos">Wikipedia:Control de autoridades con 16 elementos</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 15 dic 2024 a las 19:42.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia&#174; es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Bioqu%C3%ADmica&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Bioquímica</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>134 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-76b788f4d4-2pdvr","wgBackendResponseTime":116,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.351","walltime":"0.502","ppvisitednodes":{"value":1524,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":41443,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":75,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":7,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":13,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":27240,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":14,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 387.230 1 -total"," 61.28% 237.302 1 Plantilla:Control_de_autoridades"," 22.96% 88.913 1 Plantilla:Listaref"," 15.43% 59.766 10 Plantilla:Cita_libro"," 12.05% 46.675 1 Plantilla:Commonscat"," 4.03% 15.612 1 Plantilla:Propiedad"," 3.75% 14.515 1 Plantilla:Título_sin_coletilla"," 2.82% 10.927 6 Plantilla:Cita_web"," 0.88% 3.415 1 Plantilla:Cita_publicación"," 0.79% 3.064 6 Plantilla:Siglo"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.202","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5918514,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b978bcf59-7qbtz","timestamp":"20250218125023","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Bioqu\u00edmica","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Bioqu%C3%ADmica","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7094","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7094","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-01-08T22:36:59Z","dateModified":"2024-12-15T19:42:13Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3d\/Estructura_del_ADN.jpg","headline":"ciencia que estudia la composici\u00f3n qu\u00edmica de los seres vivos"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10