CINXE.COM

Derecho romano - Wikipedia, la enciclopedia libre

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="es" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Derecho romano - Wikipedia, la enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eswikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","enero","febrero","marzo","abril","mayo","junio","julio","agosto","septiembre","octubre","noviembre","diciembre"],"wgRequestId":"893ac158-3094-40a2-9130-017e532bee11","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Derecho_romano","wgTitle":"Derecho romano","wgCurRevisionId":165211548,"wgRevisionId":165211548,"wgArticleId":17540,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artículos con texto en latín","Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias","Wikipedia:Artículos con identificadores BNE","Wikipedia:Artículos con identificadores BNF","Wikipedia:Artículos con identificadores GND","Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN","Wikipedia:Artículos con identificadores GEN","Wikipedia:Control de autoridades con 14 elementos","Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN","Derecho romano"],"wgPageViewLanguage":"es", "wgPageContentLanguage":"es","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Derecho_romano","wgRelevantArticleId":17540,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"es","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"es"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q162314","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.imagenesinfobox":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.a-commons-directo","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=es&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=ext.gadget.imagenesinfobox&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=es&amp;modules=noscript&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e5/Digesta.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="798"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Digesta.jpg/800px-Digesta.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="532"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Digesta.jpg/640px-Digesta.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="425"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Derecho romano - Wikipedia, la enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//es.m.wikipedia.org/wiki/Derecho_romano"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (es)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//es.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://es.wikipedia.org/wiki/Derecho_romano"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.es"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Canal Atom de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:CambiosRecientes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Derecho_romano rootpage-Derecho_romano skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Ir al contenido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menú principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menú principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portada" title="Visitar la página principal [z]" accesskey="z"><span>Portada</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Comunidad" title="Acerca del proyecto, lo que puedes hacer, dónde encontrar información"><span>Portal de la comunidad</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Actualidad" title="Encuentra información de contexto sobre acontecimientos actuales"><span>Actualidad</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosRecientes" title="Lista de cambios recientes en la wiki [r]" accesskey="r"><span>Cambios recientes</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasNuevas"><span>Páginas nuevas</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleatoria" title="Cargar una página al azar [x]" accesskey="x"><span>Página aleatoria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ayuda:Contenidos" title="El lugar para aprender"><span>Ayuda</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Informes_de_error"><span>Notificar un error</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginasEspeciales"><span>Páginas especiales</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="La enciclopedia libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-es.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Buscar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia" aria-label="Buscar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Buscar en este wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Herramientas personales"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apariencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apariencia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=es.wikipedia.org&amp;uselang=es" class=""><span>Donaciones</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Derecho+romano" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio" class=""><span>Crear una cuenta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Derecho+romano" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>Acceder</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Más opciones" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas personales" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas personales</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=es.wikipedia.org&amp;uselang=es"><span>Donaciones</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_una_cuenta&amp;returnto=Derecho+romano" title="Te recomendamos crear una cuenta e iniciar sesión; sin embargo, no es obligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear una cuenta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Derecho+romano" title="Te recomendamos iniciar sesión, aunque no es obligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Acceder</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores desconectados <a href="/wiki/Ayuda:Introducci%C3%B3n" aria-label="Obtenga más información sobre editar"><span>más información</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MisContribuciones" title="Una lista de modificaciones hechas desde esta dirección IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuciones</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:MiDiscusi%C3%B3n" title="Discusión sobre ediciones hechas desde esta dirección IP [n]" accesskey="n"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contenidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contenidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Significado_de_la_expresión_«derecho_romano»" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Significado_de_la_expresión_«derecho_romano»"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Significado de la expresión «derecho romano»</span> </div> </a> <ul id="toc-Significado_de_la_expresión_«derecho_romano»-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fuentes_del_derecho_desde_la_fundación_de_Roma_hasta_las_XII_Tablas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Fuentes_del_derecho_desde_la_fundación_de_Roma_hasta_las_XII_Tablas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Fuentes del derecho desde la fundación de Roma hasta las XII Tablas</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Fuentes_del_derecho_desde_la_fundación_de_Roma_hasta_las_XII_Tablas-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar subsección Fuentes del derecho desde la fundación de Roma hasta las XII Tablas</span> </button> <ul id="toc-Fuentes_del_derecho_desde_la_fundación_de_Roma_hasta_las_XII_Tablas-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fuentes_de_conocimiento" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fuentes_de_conocimiento"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Fuentes de conocimiento</span> </div> </a> <ul id="toc-Fuentes_de_conocimiento-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Justinianeas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Justinianeas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Justinianeas</span> </div> </a> <ul id="toc-Justinianeas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Extrajustinianeas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Extrajustinianeas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Extrajustinianeas</span> </div> </a> <ul id="toc-Extrajustinianeas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Antecedentes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Antecedentes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Antecedentes</span> </div> </a> <ul id="toc-Antecedentes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Etapas_en_el_derecho_romano" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Etapas_en_el_derecho_romano"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Etapas en el derecho romano</span> </div> </a> <ul id="toc-Etapas_en_el_derecho_romano-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Postclásico" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Postclásico"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Postclásico</span> </div> </a> <ul id="toc-Postclásico-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Recepción_del_derecho_romano_en_Europa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Recepción_del_derecho_romano_en_Europa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Recepción del derecho romano en Europa</span> </div> </a> <ul id="toc-Recepción_del_derecho_romano_en_Europa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Influencia_e_importancia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Influencia_e_importancia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Influencia e importancia</span> </div> </a> <ul id="toc-Influencia_e_importancia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véase_también" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véase_también"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Véase también</span> </div> </a> <ul id="toc-Véase_también-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Enlaces_externos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Enlaces_externos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Enlaces externos</span> </div> </a> <ul id="toc-Enlaces_externos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Referencias</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Bibliografía</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Tabla de contenidos" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Derecho romano</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artículo en otro idioma. Disponible en 69 idiomas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-69" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">69 idiomas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Romeinse_reg" title="Romeinse reg – afrikáans" lang="af" hreflang="af" data-title="Romeinse reg" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikáans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A" title="قانون روماني – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قانون روماني" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%89" title="قانون رومانى – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="قانون رومانى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Derechu_romanu" title="Derechu romanu – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Derechu romanu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Roma_h%C3%BCququ" title="Roma hüququ – azerbaiyano" lang="az" hreflang="az" data-title="Roma hüququ" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaiyano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Рымскае права – bielorruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Рымскае права" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorruso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Римско право – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Римско право" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Rimsko_pravo" title="Rimsko pravo – bosnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Rimsko pravo" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Dret_rom%C3%A0" title="Dret romà – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Dret romà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%98%C3%ADmsk%C3%A9_pr%C3%A1vo" title="Římské právo – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Římské právo" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Romerret" title="Romerret – danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Romerret" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6misches_Recht" title="Römisches Recht – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Römisches Recht" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/H%C4%B1quq%C3%AA_Roma" title="Hıquqê Roma – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Hıquqê Roma" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C_%CE%94%CE%AF%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CE%BF" title="Ρωμαϊκό Δίκαιο – griego" lang="el" hreflang="el" data-title="Ρωμαϊκό Δίκαιο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="griego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Roman_law" title="Roman law – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Roman law" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Romia_juro" title="Romia juro – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Romia juro" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Rooma_%C3%B5igus" title="Rooma õigus – estonio" lang="et" hreflang="et" data-title="Rooma õigus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Erromatar_zuzenbide" title="Erromatar zuzenbide – euskera" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Erromatar zuzenbide" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="euskera" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="قانون روم – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="قانون روم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Roomalainen_oikeus" title="Roomalainen oikeus – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Roomalainen oikeus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Droit_romain" title="Droit romain – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Droit romain" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Dl%C3%AD_R%C3%B3mh%C3%A1nach" title="Dlí Rómhánach – irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Dlí Rómhánach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Dereito_romano" title="Dereito romano – gallego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Dereito romano" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="gallego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%9E%D7%A9%D7%A4%D7%98_%D7%94%D7%A8%D7%95%D7%9E%D7%99" title="המשפט הרומי – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="המשפט הרומי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE%E0%A4%A8_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A7%E0%A4%BF" title="रोमन विधि – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रोमन विधि" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Rimsko_pravo" title="Rimsko pravo – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Rimsko pravo" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3mai_jog" title="Római jog – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Római jog" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84" title="Հռոմեական իրավունք – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հռոմեական իրավունք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Derecto_roman" title="Derecto roman – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Derecto roman" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hukum_Romawi" title="Hukum Romawi – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Hukum Romawi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3marr%C3%A9ttur" title="Rómarréttur – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Rómarréttur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Diritto_romano" title="Diritto romano – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Diritto romano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%B3%95" title="ローマ法 – japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ローマ法" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98" title="რომის სამართალი – georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="რომის სამართალი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D2%9B%D2%B1%D2%9B%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Рим құқығы – kazajo" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Рим құқығы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazajo" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A1%9C%EB%A7%88%EB%B2%95" title="로마법 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="로마법" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artículo destacado"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ius_Romanum" title="Ius Romanum – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Ius Romanum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Lege_roman" title="Lege roman – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Lege roman" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Rom%C4%97n%C5%B3_teis%C4%97" title="Romėnų teisė – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Romėnų teisė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Romie%C5%A1u_ties%C4%ABbas" title="Romiešu tiesības – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Romiešu tiesības" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%93%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Римско граѓанско право – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Римско граѓанско право" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D1%8B%D0%BD_%D1%8D%D1%80%D1%85_%D0%B7%D2%AF%D0%B9" title="Ромын эрх зүй – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ромын эрх зүй" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6%C3%B6msch_Recht" title="Röömsch Recht – bajo alemán" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Röömsch Recht" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bajo alemán" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Romeins_recht" title="Romeins recht – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Romeins recht" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Romerretten" title="Romerretten – noruego bokmal" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Romerretten" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruego bokmal" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Drech_roman" title="Drech roman – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Drech roman" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Prawo_rzymskie" title="Prawo rzymskie – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Prawo rzymskie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="د روم قانون – pastún" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د روم قانون" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pastún" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Direito_romano" title="Direito romano – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Direito romano" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Drept_roman" title="Drept roman – rumano" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Drept roman" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumano" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Римское право – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Римское право" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Drittu_rumanu" title="Drittu rumanu – siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Drittu rumanu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Roman_law" title="Roman law – escocés" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Roman law" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="escocés" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Rimsko_pravo" title="Rimsko pravo – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rimsko pravo" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%94_%E0%B6%B1%E0%B7%93%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B6%BA" title="රෝමානු නීතිය – cingalés" lang="si" hreflang="si" data-title="රෝමානු නීතිය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalés" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Roman_law" title="Roman law – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Roman law" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADmske_pr%C3%A1vo" title="Rímske právo – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rímske právo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Rimsko_pravo" title="Rimsko pravo – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Rimsko pravo" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/E_drejta_romake" title="E drejta romake – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="E drejta romake" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Римско право – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Римско право" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Romersk_r%C3%A4tt" title="Romersk rätt – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Romersk rätt" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Roma_hukuku" title="Roma hukuku – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Roma hukuku" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE" title="Римське право – ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Римське право" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Rim_huquqi" title="Rim huquqi – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Rim huquqi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Lu%E1%BA%ADt_La_M%C3%A3" title="Luật La Mã – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Luật La Mã" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BD%97%E9%A9%AC%E6%B3%95" title="罗马法 – chino wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="罗马法" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chino wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BD%97%E9%A9%AC%E6%B3%95" title="罗马法 – chino" lang="zh" hreflang="zh" data-title="罗马法" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chino" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC%E6%B3%95" title="羅馬法 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="羅馬法" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC%E6%B3%95" title="羅馬法 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="羅馬法" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q162314#sitelinks-wikipedia" title="Editar enlaces interlingüísticos" class="wbc-editpage">Editar enlaces</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacios de nombres"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Derecho_romano" title="Ver la página de contenido [c]" accesskey="c"><span>Artículo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discusi%C3%B3n:Derecho_romano" rel="discussion" title="Discusión acerca de la página [t]" accesskey="t"><span>Discusión</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar variante de idioma" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">español</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Derecho_romano"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=history" title="Versiones anteriores de esta página [h]" accesskey="h"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Herramientas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Herramientas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Herramientas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Más opciones" > <div class="vector-menu-heading"> Acciones </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Derecho_romano"><span>Leer</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit" title="Editar esta página [e]" accesskey="e"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=history"><span>Ver historial</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> General </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:LoQueEnlazaAqu%C3%AD/Derecho_romano" title="Lista de todas las páginas de la wiki que enlazan aquí [j]" accesskey="j"><span>Lo que enlaza aquí</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:CambiosEnEnlazadas/Derecho_romano" rel="nofollow" title="Cambios recientes en las páginas que enlazan con esta [k]" accesskey="k"><span>Cambios en enlazadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=es" title="Subir archivos [u]" accesskey="u"><span>Subir archivo</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;oldid=165211548" title="Enlace permanente a esta versión de la página"><span>Enlace permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=info" title="Más información sobre esta página"><span>Información de la página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Derecho_romano&amp;id=165211548&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre cómo citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Acortador_de_URL&amp;url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FDerecho_romano"><span>Obtener URL acortado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fes.wikipedia.org%2Fwiki%2FDerecho_romano"><span>Descargar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Derecho+romano"><span>Crear un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Derecho_romano&amp;action=show-download-screen"><span>Descargar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;printable=yes" title="Versión imprimible de esta página [p]" accesskey="p"><span>Versión para imprimir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En otros proyectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Roman_law" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibooks mw-list-item"><a href="https://es.wikibooks.org/wiki/Derecho_romano" hreflang="es"><span>Wikilibros</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiversity mw-list-item"><a href="https://es.wikiversity.org/wiki/Derecho_romano" hreflang="es"><span>Wikiversidad</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q162314" title="Enlace al elemento conectado del repositorio de datos [g]" accesskey="g"><span>Elemento de Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Página de herramientas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apariencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apariencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover a la barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">De Wikipedia, la enciclopedia libre</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="es" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:LegalSystemsOfTheWorldMap.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/LegalSystemsOfTheWorldMap.png/400px-LegalSystemsOfTheWorldMap.png" decoding="async" width="400" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/LegalSystemsOfTheWorldMap.png/600px-LegalSystemsOfTheWorldMap.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/LegalSystemsOfTheWorldMap.png/800px-LegalSystemsOfTheWorldMap.png 2x" data-file-width="1400" data-file-height="628" /></a><figcaption>El derecho romano es la raíz del ordenamiento jurídico de los países que utilizan el <a href="/wiki/Derecho_continental" title="Derecho continental">derecho continental</a> (en azul). La influencia del derecho romano también se extiende a otros sistemas jurídicos como el <i><a href="/wiki/Common_law" class="mw-redirect" title="Common law">common law</a></i>.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Digesta.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Digesta.jpg/300px-Digesta.jpg" decoding="async" width="300" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Digesta.jpg/450px-Digesta.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Digesta.jpg/600px-Digesta.jpg 2x" data-file-width="856" data-file-height="569" /></a><figcaption>Fragmento de un Digesto del año 1593. El derecho romano ha dejado un profundo legado en los ordenamientos jurídicos contemporáneos y en el desarrollo del derecho en general que con el paso del tiempo se fue vulgarizando. El texto es un comentario a los <i>edictum praetoris</i>.</figcaption></figure> <p>El <b>derecho romano</b> (en <a href="/wiki/Lat%C3%ADn" title="Latín">latín</a>: <i lang="la">Ius Romanum</i>) fue el <a href="/wiki/Ordenamiento_jur%C3%ADdico" title="Ordenamiento jurídico">ordenamiento jurídico</a> que rigió a los <a href="/wiki/Ciudadan%C3%ADa_romana" title="Ciudadanía romana">ciudadanos</a> de la <a href="/wiki/Antigua_Roma" title="Antigua Roma">Antigua Roma</a>. Por su gran complejidad, aplicabilidad práctica y calidad técnica es aún hoy la base del <a href="/wiki/Derecho_continental" title="Derecho continental">derecho continental</a> y de los <a href="/wiki/C%C3%B3digo_civil" title="Código civil">códigos civiles</a> contemporáneos, y se estudia en las facultades de Derecho de la mayoría de los países que emplean el derecho continental. Su importancia histórica e influencia en la ciencia del derecho, que se extiende también a los países de <i><a href="/wiki/Common_law" class="mw-redirect" title="Common law">common law</a></i>, se manifiesta en la pervivencia de numerosas instituciones jurídicas latinas en la actualidad, como la <a href="/wiki/Hipoteca" title="Hipoteca">hipoteca</a> o la teoría del <a href="/wiki/Contrato" title="Contrato">contrato</a>, y en la gran cantidad de <a href="/wiki/Anexo:T%C3%A9rminos_jur%C3%ADdicos_en_lat%C3%ADn" title="Anexo:Términos jurídicos en latín">expresiones jurídicas latinas</a>.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita&#160;requerida</a></i>]</sup> </p><p>Su vigencia se extiende desde la <a href="/wiki/Fundaci%C3%B3n_de_Roma" title="Fundación de Roma">fundación de Roma</a> (según la tradición, el 21 de abril de 753 a.&#160;C.) hasta mediados del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">VI</span> d.&#160;C., época en la que tuvo lugar la labor compiladora del emperador <a href="/wiki/Justiniano_I" title="Justiniano I">Justiniano I</a>, que desde el <a href="/wiki/Renacimiento" title="Renacimiento">Renacimiento</a> se conoció con el nombre de <i><a href="/wiki/Corpus_Iuris_Civilis" class="mw-redirect" title="Corpus Iuris Civilis">Corpus Iuris Civilis</a></i> (Cuerpo del Derecho Civil). El <i>Corpus</i> destaca por su complejidad jurídica y por su profunda influencia en la <a href="/wiki/Ciencia_del_derecho" title="Ciencia del derecho">ciencia del derecho</a>, y suele considerarse el texto legal más influyente de la <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historia de la humanidad</a>. El derecho romano es la base de los países con <i><a href="/wiki/Derecho_continental" title="Derecho continental">civil law</a></i> y extiende su influencia a otros sistemas jurídicos. </p><p>El derecho romano se divide, a grandes rasgos, en <a href="/wiki/Derecho_p%C3%BAblico" title="Derecho público">derecho público</a> y <a href="/wiki/Derecho_privado" title="Derecho privado">derecho privado</a>, igual que el derecho contemporáneo. Asimismo, algunas ramas del derecho actual, como el <a href="/wiki/Derecho_penal" title="Derecho penal">derecho penal</a>, el <a href="/wiki/Derecho_tributario" title="Derecho tributario">derecho tributario</a> o el <a href="/wiki/Derecho_administrativo" title="Derecho administrativo">derecho administrativo</a>, existieron en la Antigua Roma. Se pueden distinguir los siguientes períodos: </p> <ul><li>La <a href="/wiki/Monarqu%C3%ADa_romana" title="Monarquía romana">monarquía</a>, desde mediados del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">VIII</span>&#160;a.&#160;C. (<a href="/wiki/Fundaci%C3%B3n_de_Roma" title="Fundación de Roma">fundación de Roma</a>) hasta la expulsión de Roma del rey <a href="/wiki/Tarquinio_el_Soberbio" title="Tarquinio el Soberbio">Tarquinio el Soberbio</a> el 509 a.&#160;C..</li> <li>La <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_romana" title="República romana">República romana</a>, desde el 509 a.&#160;C. En los años 451 y 450 a.&#160;C. se publicó la <a href="/wiki/Ley_de_las_XII_Tablas" title="Ley de las XII Tablas">Ley de las XII Tablas</a>, que constituyen la base del derecho romano republicano. En esta época, el Estado se basa en el equilibrio de poderes: así, los <a href="/wiki/Magistratura_(Antigua_Roma)" title="Magistratura (Antigua Roma)">magistrados</a> son elegidos democráticamente por los hombres libres en las <a href="/wiki/Asambleas_romanas" title="Asambleas romanas">asambleas populares</a>, que además aprueban las leyes; los magistrados ejercitan las funciones que les son asignadas, mientras que el Senado se encarga de dictar resoluciones, llamadas <a href="/wiki/Senadoconsulto" title="Senadoconsulto">senadoconsultos</a>, que en la práctica tenían fuerza de ley. La crisis política que atraviesa Roma en el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">I</span>&#160;a.&#160;C. finalmente termina con la degeneración total del sistema republicano, que culmina con el otorgamiento, en la práctica, por el <a href="/wiki/Senado_romano" title="Senado romano">Senado</a> del poder absoluto del Estado romano a <a href="/wiki/Octavio_Augusto" class="mw-redirect" title="Octavio Augusto">Octavio Augusto</a> el 27 a.&#160;C..</li> <li>El <a href="/wiki/Principado_(Antigua_Roma)" title="Principado (Antigua Roma)">Principado</a>, desde el 27 a.&#160;C. hasta mediados del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">II</span>. En esta época, el Estado era autoritario, sometido a la <i><a href="/wiki/Auctoritas" title="Auctoritas">auctoritas</a></i> del emperador o Príncipe, de ahí su nombre. Algunos emperadores célebres fueron: <a href="/wiki/Augusto" title="Augusto">Augusto</a> (27 a.&#160;C.-14 d.&#160;C.), <a href="/wiki/Cal%C3%ADgula" title="Calígula">Calígula</a> (37-41), <a href="/wiki/Ner%C3%B3n" title="Nerón">Nerón</a> (54-68), <a href="/wiki/Trajano" title="Trajano">Trajano</a> (98-117) y <a href="/wiki/Adriano" title="Adriano">Adriano</a> (117-138).<sup id="cite_ref-1" class="reference separada"><a href="#cite_note-1"><span class="corchete-llamada">[</span>1<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; Bajo estos últimos Roma alcanzó su máxima dimensión territorial: 5 millones de km²,<sup id="cite_ref-size_2-0" class="reference separada"><a href="#cite_note-size-2"><span class="corchete-llamada">[</span>2<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;<sup id="cite_ref-3" class="reference separada"><a href="#cite_note-3"><span class="corchete-llamada">[</span>3<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; configurándose como una de las grandes potencias mundiales de la época.</li> <li>El <a href="/wiki/Dominado" title="Dominado">Dominado</a> o Imperio absoluto, desde mediados del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">II</span> hasta el 476, año en el que desaparece el <a href="/wiki/Imperio_romano_de_Occidente" title="Imperio romano de Occidente">Imperio romano de Occidente</a>. En esta época, el Emperador tiene el poder absoluto. El Emperador es quien dicta las llamadas «constituciones imperiales» (no confundir con las modernas <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n" title="Constitución">Constituciones</a>). En el 380, se produce la conversión del Imperio de la antigua <a href="/wiki/Religi%C3%B3n_romana" class="mw-redirect" title="Religión romana">religión romana</a> al <a href="/wiki/Cristianismo" title="Cristianismo">cristianismo</a> mediante el <a href="/wiki/Edicto_de_Tesal%C3%B3nica" title="Edicto de Tesalónica">Edicto de Tesalónica</a>, bajo el gobierno de <a href="/wiki/Teodosio_I_el_Grande" title="Teodosio I el Grande">Teodosio I el Grande</a>. Este emperador divide el Imperio <a href="/wiki/Imperio_romano_de_Occidente" title="Imperio romano de Occidente">Occidental</a> y <a href="/wiki/Imperio_romano_de_Oriente" class="mw-redirect" title="Imperio romano de Oriente">Oriental</a> y lo cede a sus hijos <a href="/wiki/Honorio_(emperador)" title="Honorio (emperador)">Honorio</a> y <a href="/wiki/Arcadio" title="Arcadio">Arcadio</a>, respectivamente. Las <a href="/wiki/Per%C3%ADodo_de_las_grandes_migraciones" title="Período de las grandes migraciones">invasiones germánicas</a> llevan al <a href="/wiki/Ca%C3%ADda_del_Imperio_romano_de_Occidente" title="Caída del Imperio romano de Occidente">declive y desaparición del Imperio Occidental</a>, que separa la <a href="/wiki/Antig%C3%BCedad_Tard%C3%ADa" class="mw-redirect" title="Antigüedad Tardía">Antigüedad Tardía</a> de la <a href="/wiki/Alta_Edad_Media" title="Alta Edad Media">Alta Edad Media</a>.</li> <li>El gobierno de <a href="/wiki/Justiniano_I" title="Justiniano I">Justiniano I</a> (527-565) en el Imperio de Oriente, época en la que se realiza la <a href="/wiki/Corpus_iuris_civilis" title="Corpus iuris civilis">Compilación justinianea</a>, cuya publicación data del 549 d.&#160;C. La obra está compuesta por el <a href="/wiki/C%C3%B3digo_de_Justiniano" title="Código de Justiniano">Código</a>, las cincuenta decisiones, el <a href="/wiki/Digesto" title="Digesto">Digesto</a> o <i>Pandectas</i>, las Instituciones y las Novelas. La Compilación es la base del derecho romano y gracias a ella textos jurídicos de juristas romanos de gran técnica jurídica y valor o importancia histórica que han logrado ser conservados. Los textos del <i>Corpus</i> han sido trabajados por <a href="/wiki/Juristas" class="mw-redirect" title="Juristas">juristas</a> desde su publicación y hasta la actualidad. Con capital en <a href="/wiki/Bizancio" title="Bizancio">Bizancio</a> (luego <a href="/wiki/Constantinopla" title="Constantinopla">Constantinopla</a> y actualmente <a href="/wiki/Estambul" title="Estambul">Estambul</a>), conquistó toda <a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italia</a>, la costa del <a href="/wiki/Norte_de_%C3%81frica" title="Norte de África">norte de África</a> y el sudeste de <a href="/wiki/Hispania" title="Hispania">Hispania</a>. Tras la muerte de Justiniano, paulatinamente el Estado pierde gran parte de esos territorios y se le suele denominar con un término distinto: <a href="/wiki/Imperio_bizantino" title="Imperio bizantino">Imperio bizantino</a>; pues el Imperio pasa a transformarse en un Estado propiamente medieval.</li></ul> <p>En la actualidad, el derecho romano es objeto de estudio de una disciplina jurídica internacional, la <a href="/wiki/Roman%C3%ADstica" class="mw-redirect" title="Romanística">romanística</a>, cuya sede son las facultades de derecho de todo el mundo. En virtud de este carácter internacional, el derecho romano se cultiva en varios idiomas, principalmente italiano («lingua franca» de la <a href="/wiki/Roman%C3%ADstica" class="mw-redirect" title="Romanística">romanística</a>), seguido por el alemán y el español. Hasta la mitad del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span> hubo importantes contribuciones en francés, pero en la actualidad esta situación ha variado a la baja; el inglés es un idioma de uso minoritario en el cultivo de la disciplina, aunque se acepta como idioma científico en la mayoría de las publicaciones. El español se consolidó como idioma científico en esta disciplina a partir de la segunda mitad del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XX</span>, gracias a la altura científica que alcanzó la romanística española, comandada por <a href="/wiki/%C3%81lvaro_d%27Ors" title="Álvaro d&#39;Ors">Álvaro d'Ors</a> y continuada por sus discípulos. </p><p>La definición del derecho romano se comprende mejor si se construye a partir de la comprensión de sus nociones fundamentales y de su sistema de fuentes. Sin embargo, estas no permanecen idénticas en el transcurso de la historia del derecho romano, sino que varían tanto en su número como en su valor dentro del sistema de fuentes mismo. Es este sistema el que provee de nociones claves para entender lo que en Roma se entiende por <i>derecho</i>. Con todo, es posible adelantar que la expresión <i><a href="/wiki/Ius" title="Ius">ius</a></i> es la que se utiliza para señalar al derecho. Esta expresión se opone a la de <i><a href="/wiki/Fas_(derecho_romano)" title="Fas (derecho romano)">fas</a></i>, que designa a la voluntad divina. Esta clara delimitación entre derecho y religión es patente en testimonios que datan desde el s. III&#160;a.&#160;C., pero ello no es válido para los primeros tiempos. A su vez, la expresión <i>ius</i> servirá para la identificación de diversas categorías de aquel, tales como <i>ius civile</i>, <i>ius naturale</i>, <i>ius honorarium</i> o <i>ius gentium</i>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Significado_de_la_expresión_«derecho_romano»"><span id="Significado_de_la_expresi.C3.B3n_.C2.ABderecho_romano.C2.BB"></span>Significado de la expresión «derecho romano»</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar sección: Significado de la expresión «derecho romano»"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Corpus_Iuris_Civilis_03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Corpus_Iuris_Civilis_03.jpg/150px-Corpus_Iuris_Civilis_03.jpg" decoding="async" width="150" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Corpus_Iuris_Civilis_03.jpg/225px-Corpus_Iuris_Civilis_03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Corpus_Iuris_Civilis_03.jpg/300px-Corpus_Iuris_Civilis_03.jpg 2x" data-file-width="574" data-file-height="818" /></a><figcaption><i>Corpus Iuris Civilis</i></figcaption></figure> <p>Al usar la expresión «derecho romano» se pueden indicar diversas acepciones. </p> <ul><li>En un primer sentido esta expresión denota un hecho histórico pasado, es decir, el conjunto de normas jurídicas que regían al pueblo romano desde su fundación hasta la caída del Imperio.</li> <li>Un segundo sentido identifica el derecho romano con los libros en donde se contenía dicho orden jurídico, es decir, el <i><a href="/wiki/Corpus_Iuris_Civilis" class="mw-redirect" title="Corpus Iuris Civilis">Corpus Iuris Civilis</a></i> o <a href="/wiki/Corpus_Iuris_Civilis" class="mw-redirect" title="Corpus Iuris Civilis">cuerpo de derecho civil</a>, recopilación de los libros jurídicos romanos hecha en <a href="/wiki/Constantinopla" title="Constantinopla">Constantinopla</a> por orden del emperador <a href="/wiki/Bizancio" title="Bizancio">bizantino</a> <a href="/wiki/Justiniano" class="mw-redirect" title="Justiniano">Justiniano</a> en el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">VI</span>&#160;d.&#160;C.</li> <li>Por último, con esta expresión se puede designar también la tradición jurídica que ha sobrevivido después de la caída del Imperio romano de occidente hasta nuestros días.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fuentes_del_derecho_desde_la_fundación_de_Roma_hasta_las_XII_Tablas"><span id="Fuentes_del_derecho_desde_la_fundaci.C3.B3n_de_Roma_hasta_las_XII_Tablas"></span>Fuentes del derecho desde la fundación de Roma hasta las XII Tablas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar sección: Fuentes del derecho desde la fundación de Roma hasta las XII Tablas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La primera de estas fuentes la constituyen las costumbres de los antepasados o <i><a href="/wiki/Mos_maiorum" title="Mos maiorum">mos maiorum</a></i>. Se trata de un <a href="/wiki/Derecho_consuetudinario" title="Derecho consuetudinario">derecho consuetudinario</a>, que progresivamente se distingue de las normas morales y religiosas, con las cuales comparte idéntico origen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fuentes_de_conocimiento">Fuentes de conocimiento</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar sección: Fuentes de conocimiento"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Justinianeas">Justinianeas</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar sección: Justinianeas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Constituyen el <i><a href="/wiki/Corpus_iuris_civilis" title="Corpus iuris civilis">Corpus iuris civilis</a></i>. Con este nombre se conoce desde la Edad Media la obra compilatoria llevada a cabo por el emperador <a href="/wiki/Justiniano_I" title="Justiniano I">Justiniano I</a>. En la primera mitad del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">VI</span>&#160;d.&#160;C. se adicionan, además, las constituciones imperiales de este emperador posterior a la compilación, las que dan origen a una cuarta parte del <i>Corpus Iuris Civilis</i>, llamada <i>Novellæ</i>. </p> <dl><dd><ul><li>Las <i>Instituciones</i>, síntesis de preceptos y doctrinas en cuatro libros de reducida extensión. Escrita para el estudio del derecho.</li> <li>El <i>Digesto</i>, reunión de fragmentos de obras de treinta y cuatro grandes jurisconsultos romanos, formando cincuenta libros. Es la parte más voluminosa del Corpus.</li> <li>El <i>Código</i>, colección de rescriptos imperiales dictados por varios emperadores.</li> <li>Las <i>Novelas</i> (de la expresión <i>novellæ leges</i> = nuevas leyes), constituciones promulgadas por Justiniano después de publicar la compilación integrada por las tres partes anteriores.</li></ul></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Extrajustinianeas">Extrajustinianeas</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar sección: Extrajustinianeas"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd>a) Fragmentos de obras de juristas de la época clásica, conservados en general merced a las refundiciones hechas en el periodo posclásico. <dl><dd><ul><li>Las Instituciones de Gayo; manual elemental de este jurisconsulto de la época de Antonio Pío.</li> <li>Fragmentos de la obra <i>Sententiæ</i> o <i>Sententiarium libri V ad filium</i>, atribuida a Paulo. Conocimiento que, especialmente para el derecho penal, completa un manuscrito parcial de la obra adquirido y publicado por la universidad de Leiden en 1954.</li> <li>Los <i>Tituli ex corpore Ulpiani</i>, denominación que se suele dar a los fragmentos de una obra jurídica, la identificación de cuyo autor es poco segura. Esta fuente es también conocida como <i>Epitome Ulpiani</i> y como <i>Regulæ Ulpiani</i>.</li> <li>La parte, muy escasa, de la obra <i>Responsa</i>, de Papiniano; descubierta en un pergamino hallado en Egipto.</li> <li>Un apéndice de <i>Ars gramática</i>, de Dositheus; consiste en trozos de una obra jurídica clásica, utilizada para ejercicios.</li> <li>Los <i>Scholia Sinaītica</i>, llamados así por haber sido descubiertos en un convento del monte SINAB. Corresponde a un comentario griego sobre una obra del jurisconsulto Ulpiano.</li></ul></dd></dl></dd> <dd>b) Colección que contienen también constituciones imperiales. <dl><dd><ul><li><i>Fragmenta Vaticana</i>, restos de una colección privada de pasajes de juristas clásicos y leyes imperiales, que debió hacerse en los últimos años del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">IV</span> y primeros del V, y fueron hallados en un palimpsesto de la biblioteca del Vaticano. (2) La ley de las doce tablas no cumplió su objetivo, pues se siguieron conservando privilegios para los patricios, y en consecuencia seguían las grandes desigualdades con los plebeyos, se prohibía el matrimonio entre patricios y plebeyos, las penas mantuvieron su dureza y los gentiles como jefes de la Gens y mantuvieron su hegemonía y autoridad, pero los plebeyos tuvieron una aparente tranquilidad ya que la ley de las doce tablas estatuía una igualdad en el orden civil y suponía de esta forma desaparece la arbitrariedad judicial.<sup id="cite_ref-4" class="reference separada"><a href="#cite_note-4"><span class="corchete-llamada">[</span>4<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203;</li></ul></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Antecedentes">Antecedentes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar sección: Antecedentes"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El nacimiento del derecho romano se debe entre otras causas a la división existente en la sociedad romana entre <a href="/wiki/Patricio" class="mw-redirect" title="Patricio">patricios</a> y <a href="/wiki/Plebeyo" class="mw-redirect" title="Plebeyo">plebeyos</a>. No obstante, antes del año 451&#160;a.&#160;C.-450&#160;a.&#160;C., no se conoce la existencia de un sistema unificado para la península, por lo cual es preciso remontarse a la <a href="/wiki/Grecia_cl%C3%A1sica" title="Grecia clásica">Grecia clásica</a>, considerada la cuna de la <a href="/wiki/Civilizaci%C3%B3n_occidental" class="mw-redirect" title="Civilización occidental">civilización occidental</a>, y en particular al llamado <a href="/w/index.php?title=Periodo_%C3%A1tico&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Periodo ático (aún no redactado)">periodo ático</a> o del <a href="/w/index.php?title=Derecho_griego_%C3%A1tico&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Derecho griego ático (aún no redactado)">derecho griego ático</a>, de donde se cree que se permearon algunas de las disposiciones que se hallan presentes en la <a href="/wiki/Ley_de_las_XII_Tablas" title="Ley de las XII Tablas">Ley de las XII Tablas</a>.<sup>[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Verificabilidad" title="Wikipedia:Verificabilidad">cita&#160;requerida</a></i>]</sup> </p><p>Las tradiciones legales romanas estaban en manos de los patricios y todos los asuntos relacionados con lo que nosotros conocemos como derecho recaían sobre el <i><a href="/wiki/Pontifex_Maximus" class="mw-redirect" title="Pontifex Maximus">Pontifex Maximus</a></i>, evidentemente patricio, conociéndose como derecho pontifical. Los plebeyos desconocían como iban a ser juzgados exactamente y normalmente los patricios aplicaban la tradición pontifical según convenía a sus intereses. Por ello, una de las reclamaciones plebeyas, a imagen de lo que había ocurrido en las ciudades del <a href="/w/index.php?title=Arca%C3%ADsmo_griego&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arcaísmo griego (aún no redactado)">arcaísmo griego</a>, solicitaron la codificación de la tradición en forma de leyes. Para ello, el <a href="/wiki/Senado_de_Roma" class="mw-redirect" title="Senado de Roma">Senado</a> acordó enviar una comisión a <a href="/wiki/Grecia" title="Grecia">Grecia</a> para informarse sobre las leyes de las ciudades, y después se decidió la abolición de las magistraturas patricias y del tribunado de la plebe, entregando el poder a una comisión de decenviros, que debían codificar las leyes romanas en un período de un año. Esta comisión elaboró X(10) tablas de leyes bastante justas y, por tanto, favorables a los plebeyos, pero, al no estar terminado el trabajo, se nombró una segunda comisión decenviral, mucho más conservadora, que elaboró las dos últimas tablas, con leyes netamente antiplebeyas, que, por ejemplo, prohibían los matrimonios mixtos. Esta comisión intentó perpetuarse en el poder, pero fue depuesta y el sistema de magistraturas empezó a funcionar de nuevo. El resultado fue el primer cuerpo legal conocido y estructurado, llamado <a href="/wiki/Ley_de_las_XII_Tablas" title="Ley de las XII Tablas">Ley de las XII Tablas</a>, del año 451&#160;a.&#160;C., y que fueron expuestas públicamente en el <a href="/wiki/Foro_Romano" title="Foro Romano">Foro Romano</a>. </p><p>En el año 367&#160;a.&#160;C., las <i>Leges Liciniæ-Sextiæ</i> culminaron el proceso de igualación entre patricios y plebeyos, permitiendo el acceso progresivo de estos últimos a las magistraturas y sacerdocios, aunque el primer <i>Pontifex Maximus</i> plebeyo tuvo que esperar más de un siglo. </p><p>La compilación legislativa se fue realizando de forma acumulativa a través de los Edictos del Pretor. A partir de la Ley de las XII Tablas, los <i><a href="/wiki/Pretor" title="Pretor">Pretores</a></i> asumieron la función jurisdiccional, y para poder tipificar nuevos casos emitían al inicio de su mandato un <a href="/wiki/Edicto_(derecho_romano)" class="mw-redirect" title="Edicto (derecho romano)">Edicto</a> en el que indicaban que era punible, en el que asumían como propios los edictos de pretores anteriores, y corregían o abolían las disposiciones recibidas. </p><p>Al principio los pretores eran solo dos, uno el <i>Prætor Vrbanus</i> se dedicaba a juzgar los asuntos en los que participasen ciudadanos romanos, mientras que el otro, el <i>Prætor Peregrinus</i>, atendía los casos en los que exclusivamente intervinieran no ciudadanos. Los casos tratados eran bastante variados, pero la mayoría derivaban de asuntos comerciales. Así, las relaciones comerciales obligaron a la creación del precedente del llamado derecho contractual, un derecho <i>ultro citroque obligatio</i> (que obliga a ambas partes), a partir del cual nace el llamado <i><a href="/wiki/Ius_Gentium" class="mw-redirect" title="Ius Gentium">Ius Gentium</a></i> o derecho de gentes. </p><p>El sistema legal romano fue complicándose cada vez más, ya que los <a href="/wiki/Tribuno_de_la_plebe" title="Tribuno de la plebe">Tribunos de la Plebe</a> a través de los <i><a href="/wiki/Comitia_Tributa" class="mw-redirect" title="Comitia Tributa">Comitia Tributa</a></i> elaboraban <a href="/wiki/Plebiscitos_romanos" title="Plebiscitos romanos">Plebiscitos</a> sobre los más variados asuntos, políticos, económicos, jurisdiccionales, mientras que el Senado, a través de las resoluciones llamadas <i><a href="/wiki/Senadoconsulto" title="Senadoconsulto">Senatus Consultum</a></i> creaba jurisprudencia. </p><p>Con el advenimiento del <a href="/wiki/Imperio_romano" title="Imperio romano">Imperio</a>, los emperadores asumieron la función de los Tribunos de la Plebe con el ejercicio de la <i><a href="/w/index.php?title=Tribunicia_Potestas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tribunicia Potestas (aún no redactado)">Tribunicia Potestas</a></i>, lo que les permitió legislar a través de los <a href="/wiki/Edicto_(derecho_romano)" class="mw-redirect" title="Edicto (derecho romano)">Edictos</a> y <a href="/wiki/Constituci%C3%B3n" title="Constitución">Constituciones</a> imperiales. Por su parte, los gobernadores provinciales poseían poderes jurisdiccionales y podían emitir leyes propias para sus provincias, pero que podían ser recurridas por los provinciales ante el Senado y/o el Emperador. </p><p>El resultado de todo este conjunto de disposiciones fue un enorme y farragoso aparato de leyes de diferentes rangos, muchas veces contradictorias, lo que hizo necesaria la aparición de la figura de los jurisconsultos (o Juristas), que trataban de simplificar el conjunto legal y formar doctrina jurídica, que pudiera aplicarse también a los nuevos casos. Entre ellos destacan <a href="/wiki/Domicio_Ulpiano" title="Domicio Ulpiano">Ulpiano</a>, <a href="/wiki/Papiniano" title="Papiniano">Papiniano</a>, <a href="/wiki/Herenio_Modestino" title="Herenio Modestino">Herenio Modestino</a>, <a href="/wiki/Gayo" title="Gayo">Gayo</a> y <a href="/wiki/Paulo_(jurista)" title="Paulo (jurista)">Paulo</a>. </p><p>El primer intento de sistematizar totalmente el derecho se debe al emperador oriental <a href="/wiki/Teodosio_II" title="Teodosio II">Teodosio II</a>, sucesor de <a href="/wiki/Arcadio" title="Arcadio">Arcadio</a>. Bajo su patrocinio, se elaboró el <i><a href="/wiki/C%C3%B3digo_Teodosiano" title="Código Teodosiano">Codex Theodosianus</a></i>, que a su vez sirvió como base para la creación de derecho en los nuevos <a href="/wiki/Pueblos_germ%C3%A1nicos" title="Pueblos germánicos">reinos germánicos</a> que sucedieron al Imperio romano en occidente. Este código fue reconocido como fuente de derecho por el emperador <a href="/wiki/Flavio_Honorio" class="mw-redirect" title="Flavio Honorio">Honorio</a>, tío de Teodosio II. El <i><a href="/wiki/Breviario_de_Alarico" title="Breviario de Alarico">Breviarum Alarici</a></i> o <i>Lex Romana Visigothorum, </i>elaborada por el rey <a href="/wiki/Visigodo" class="mw-redirect" title="Visigodo">visigodo</a> <a href="/wiki/Alarico_II" title="Alarico II">Alarico II</a>, es un heredero directo del <i>Codex Theodosianus.</i> </p><p>Sin embargo, el número de disposiciones legales y de casos no contemplados por el <i>Codex Theodosianus</i> era elevado, por lo que el emperador Justiniano patrocinó la recopilación de todas las disposiciones en el <i><a href="/wiki/Corpus_Iuris_Civilis" class="mw-redirect" title="Corpus Iuris Civilis">Corpus Iuris Civilis</a></i>, que consta de las <i>Institutiones</i> o principios generales de derecho, del <i><a href="/wiki/Digesto" title="Digesto">Digesto</a></i> o colección de opiniones jurídicas de jurisconsultos heredadas del pasado para la consulta de jueces y magistrados en la resolución de casos, del <i><a href="/wiki/Codex_Iustinianus" class="mw-redirect" title="Codex Iustinianus">Codex Iustinianus</a></i> o recopilación de leyes en vigor desde tiempos Republicanos hasta la redacción del Corpus legal de Justiniano, y las <i>Novellæ</i>, ya en griego, que recogen las leyes emitidas en Bizancio a partir de Justiniano. </p><p>El monarca visigodo <a href="/wiki/Recesvinto" title="Recesvinto">Recesvinto</a> impulsó una nueva compilación que substituyese al Breviario de Alarico, dando lugar al <i><a href="/wiki/Liber_Iudiciorum" title="Liber Iudiciorum">Liber Iudiciorum</a></i> que en los siguientes reinados fue recibiendo añadidos. Esta compilación fue recuperada a partir del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">IX</span> por el <a href="/wiki/Reino_de_Le%C3%B3n" title="Reino de León">Reino de León</a> y se convirtió en la base del derecho hispánico hasta las <a href="/wiki/Siete_Partidas" title="Siete Partidas">Siete Partidas</a> de <a href="/wiki/Alfonso_X_El_Sabio" class="mw-redirect" title="Alfonso X El Sabio">Alfonso X El Sabio</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etapas_en_el_derecho_romano">Etapas en el derecho romano</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=7" title="Editar sección: Etapas en el derecho romano"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1. Derecho antiguo o quiritario del 753 a. C al 450&#160;a.&#160;C. </p> <ul><li>Se extiende a lo largo de la Monarquía y principios de la República.</li></ul> <p>2. Derecho preclásico del 450 a. C al 130&#160;a.&#160;C. </p> <ul><li>Se extiende hasta bien entrada la República.</li> <li>Se inicia con la publicación de la Ley de las XII Tablas (451-450 a. C).</li></ul> <p>3. Derecho clásico del 130 a. C al 230&#160;d.&#160;C. </p> <ul><li>Se extiende desde finales de la República hasta finales del Principado.</li></ul> <p>4. Derecho postclásico del 230 d. C al 527&#160;d.&#160;C. </p> <ul><li>Se extiende a lo largo del Dominado.</li> <li>Fuerte influencia del cristianismo.</li></ul> <p>5. Derecho justinianeo del 527 d. C al 565&#160;d.&#160;C. </p> <ul><li>Se extiende en el Imperio de Oriente y coincide con el gobierno del Emperador Justiniano.</li> <li>Importante trabajo recopilatorio realizado por Justiniano con repercusión hasta la fecha de hoy.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Postclásico"><span id="Postcl.C3.A1sico"></span>Postclásico</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=8" title="Editar sección: Postclásico"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Se denomina «derecho romano postclásico» al período de la <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historia</a> del derecho romano que comprende desde la primera mitad del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">III</span> hasta la <a href="/wiki/Corpus_Iuris_Civilis" class="mw-redirect" title="Corpus Iuris Civilis">recopilación</a> ordenada por Justiniano, que coincide con el periodo político romano del <a href="/wiki/Dominado" title="Dominado">Dominado</a> o Bajo <a href="/wiki/Imperio_romano" title="Imperio romano">Imperio</a> (ascensión al poder de <a href="/wiki/Diocleciano" title="Diocleciano">Diocleciano</a> en 284&#160;d.&#160;C., hasta la muerte de Justiniano en 565). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Recepción_del_derecho_romano_en_Europa"><span id="Recepci.C3.B3n_del_derecho_romano_en_Europa"></span>Recepción del derecho romano en Europa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=9" title="Editar sección: Recepción del derecho romano en Europa"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Archivo:Bartolo_da_sassoferrato.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Bartolo_da_sassoferrato.jpg/250px-Bartolo_da_sassoferrato.jpg" decoding="async" width="250" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/07/Bartolo_da_sassoferrato.jpg 1.5x" data-file-width="333" data-file-height="361" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bartolo_de_Sassoferrato" class="mw-redirect" title="Bartolo de Sassoferrato">Bartolo de Sassoferrato</a></figcaption></figure> <p>El derecho romano se difundió a consecuencia de la <a href="/wiki/Ense%C3%B1anza_universitaria" class="mw-redirect" title="Enseñanza universitaria">enseñanza universitaria</a> que comenzó en <a href="/wiki/Bolonia" title="Bolonia">Bolonia</a> en el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XII</span>, y más concretamente gracias a la labor desempeñada por el <a href="/wiki/Gram%C3%A1tico" title="Gramático">gramático</a> y <a href="/wiki/Jurista" title="Jurista">jurista</a> <a href="/wiki/Irnerio" title="Irnerio">Irnerio</a>, cuyo método, consistente en hacer breves aclaraciones textuales o glosas y distinciones terminológicas, fue con posterioridad desarrollado de modo progresivo por los denominados <a href="/wiki/Glosadores" class="mw-redirect" title="Glosadores">Glosadores</a>, entre los que destacan Azón (profesor en Bolonia entre 1190 y 1229) y Acursio (compilador de las glosas de los predecesores en una <i>Glossa ordinaria</i>). Sin embargo, no fue hasta la aparición de <a href="/wiki/Bartolo_de_Sassoferrato" class="mw-redirect" title="Bartolo de Sassoferrato">Bartolo de Sassoferrato</a> (discípulo de <a href="/wiki/Cino_da_Pistoia" title="Cino da Pistoia">Cino da Pistoia</a> y considerado por muchos romanistas como uno de los más influyentes juristas de todos los tiempos) en el siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIV</span>, cuando el derecho romano alcanzó un gran prestigio. Bártolo que, a pesar de su corta vida dejó una amplia obra basada en comentarios, tratados monográficos y dictámenes, fue el mayor artífice e impulsor del derecho romano común, y que junto con el <a href="/wiki/Derecho_can%C3%B3nico" title="Derecho canónico">derecho canónico</a> originó el <i>utrumque ius</i>, que representa el fundamento de la cultura jurídica europea. </p><p>A partir del siglo&#160;<span style="font-variant:small-caps;text-transform:lowercase">XIV</span>, <a href="/wiki/Inglaterra" title="Inglaterra">Inglaterra</a> presentó una tradición jurídica característica, diferente a la de la romanística en <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a>, aunque se asemejaba en mayor medida al modo operativo de los juristas romanos y al desinterés por las <a href="/wiki/Prueba_(derecho)" title="Prueba (derecho)">pruebas judiciales</a>. La recepción europea del derecho común revistió cierta importancia, aunque fue algo tardía, en <a href="/wiki/Alemania" title="Alemania">Alemania</a>, donde fue objeto de una elaboración científica que recibe el nombre de derecho de <i>Pandectas</i>. </p><p>El <a href="/wiki/Renacimiento" title="Renacimiento">Renacimiento</a> trajo consigo la desacreditación del método empleado por Bártolo, consistente en el aprovechamiento de los textos del <i>Corpus Iuris</i> como argumentos de autoridad. Pero, frente a esta concepción metodológica (el denominado <i>mos Italicus</i>), se contrapuso una nueva de tintes eruditos, que trataba de usar los textos del <i>Corpus Iuris</i> como fuentes de conocimiento para la reconstrucción de la historia jurídica romana, dentro del marco de otras fuentes, como pueden ser las literarias o las arqueológicas (<i>mos Gallicus</i>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Influencia_e_importancia">Influencia e importancia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=10" title="Editar sección: Influencia e importancia"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>El derecho romano se considera un excelente medio de educación jurídica. Los grandes jurisconsultos romanos, principalmente de la época clásica (entre el 130&#160;a.&#160;C. y el 230&#160;d.&#160;C.), brillaron por su capacidad creadora de nuevas instituciones, con su plasmado pragmático sobre el edicto pretorio, buscando siempre la consecución del ideal de justicia procedente de la filosofía griega del <i>suum cuique tribuere</i> (dar a cada uno lo suyo). Leibniz los comparaba con los matemáticos que aplicaban sus principios como fórmulas algebraicas. Asimismo, el derecho romano es indispensable para comprender la historia y literatura romanas, ya que los ciudadanos romanos estaban iniciados para la práctica del derecho y tenían una inclinación natural hacia su estudio. </p><p>El derecho romano es el fundamento del <a href="/wiki/Derecho_civil" title="Derecho civil">derecho civil</a> y <a href="/wiki/Derecho_mercantil" title="Derecho mercantil">comercial</a> en la mayor parte de los países: </p> <ul><li>La <i><a href="/wiki/Common_law" class="mw-redirect" title="Common law">common law</a></i> estaba originalmente basada en el derecho romano, antes de convertirse en una tradición en sí misma en <a href="/wiki/Inglaterra" title="Inglaterra">Inglaterra</a>, de donde se expandió hacia el <a href="/wiki/Reino_Unido" title="Reino Unido">Reino Unido</a> (con excepción de <a href="/wiki/Escocia" title="Escocia">Escocia</a>), los <a href="/wiki/Estados_Unidos" title="Estados Unidos">Estados Unidos</a> y gran parte de las antiguas colonias británicas.</li></ul> <ul><li>En contraste, los llamados sistemas de <a href="/wiki/Derecho_continental" title="Derecho continental">derecho continental</a> se encuentran basados más directamente en el derecho romano; el sistema legal de la mayoría de los países en la <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a> continental y <a href="/wiki/Sudam%C3%A9rica" class="mw-redirect" title="Sudamérica">Sudamérica</a> caen en esta categoría, a menudo a través del <a href="/wiki/C%C3%B3digo_Napole%C3%B3nico" class="mw-redirect" title="Código Napoleónico">Código Napoleónico</a>. Estos son generalmente llamados <a href="/w/index.php?title=Sistema_latino&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sistema latino (aún no redactado)">sistemas latinos</a>.</li></ul> <p>El <a href="/wiki/Derecho_privado" title="Derecho privado">derecho privado</a>, —sobre todo el europeo-continental,— nace directamente del derecho romano a través de la codificación napoleónica basada en el Digesto. Ahí tienen su origen todas las instituciones existentes en la actualidad, algunas de forma un poco más remota. El nuevo código civil chino, que entró en vigor el 1 de enero de 2021 se ha realizado basándose directamente en el Digesto lo que ha revitalizado la importancia de la romanística, en claro detrimento de la doctrina civilista que hasta la fecha había vertebrado el nacimiento de los nuevos códigos civiles, nacidos los años 80 y 90 en África y en los países ex-soviéticos.<sup id="cite_ref-5" class="reference separada"><a href="#cite_note-5"><span class="corchete-llamada">[</span>5<span class="corchete-llamada">]</span></a></sup>&#8203; En Occidente, la estructura del <a href="/wiki/Derecho_civil" title="Derecho civil">derecho civil</a> todavía responde a directivas y criterios del derecho romano, con mayor intensidad en los relacionados con la regulación de los derechos patrimoniales, en especial las <a href="/wiki/Obligaci%C3%B3n_jur%C3%ADdica" title="Obligación jurídica">obligaciones</a>. Son, asimismo, como subraya <a href="/wiki/Antonio_Fern%C3%A1ndez_de_Buj%C3%A1n" title="Antonio Fernández de Buján">Antonio Fernández de Buján</a>, múltiples y variadas las enseñanzas que depara el estudio de los principios y normas constitucionales, administrativas, fiscales, penales e internacionales en el ámbito del <a href="/wiki/Derecho_p%C3%BAblico" title="Derecho público">derecho público</a>, <i>ius publicum</i>, romano. </p><p>Su influencia se suaviza en lo que respecta a <a href="/wiki/Derecho_de_familia" title="Derecho de familia">derecho de familia</a>, cuyas instituciones, el <a href="/wiki/Ius_commune" class="mw-redirect" title="Ius commune"><i>ius comune</i></a> y la <a href="/wiki/Iglesia_cat%C3%B3lica" title="Iglesia católica">Iglesia católica</a> desarrollaron durante la Edad Media, de todos modos el derecho de sucesiones o la incapacitación (<i>turpitudo</i>), en estrecha relación con el derecho de familia, tienen su origen en derecho romano. En lo relativo al <a href="/wiki/Derecho_mercantil" title="Derecho mercantil">derecho comercial</a>, <a href="/wiki/Derecho_mercantil" title="Derecho mercantil">derecho mercantil</a>, <a href="/wiki/Derecho_penal" title="Derecho penal">derecho penal</a> así como en <a href="/wiki/Derecho_p%C3%BAblico" title="Derecho público">derecho público</a> se está estudiando su influencia durante las últimas décadas. Durante muchos años los estudios de derecho romano se han concentrado en el estudio de instituciones iusprivatisticas lo que ha ido en detrimento de otras áreas en las que tiene igualmente una importancia amplísima. Como demuestran las publicaciones de las principales editoriales de derecho romano, en los últimos años la atención a la influencia del derecho romano en las áreas anteriormente mencionadas, está en vertiginoso aumento. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véase_también"><span id="V.C3.A9ase_tambi.C3.A9n"></span>Véase también</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=11" title="Editar sección: Véase también"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Archivo:Scale_of_justice_2.svg" class="mw-file-description" title="Ver el portal sobre Derecho"><img alt="Ver el portal sobre Derecho" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Scale_of_justice_2.svg/20px-Scale_of_justice_2.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Scale_of_justice_2.svg/30px-Scale_of_justice_2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Scale_of_justice_2.svg/40px-Scale_of_justice_2.svg.png 2x" data-file-width="204" data-file-height="208" /></a></span> <a href="/wiki/Portal:Derecho" title="Portal:Derecho">Portal:Derecho</a>. Contenido relacionado con <b><a href="/wiki/Derecho" title="Derecho">Derecho</a></b>.</li> <li><a href="/wiki/%C3%81lvaro_d%27Ors" title="Álvaro d&#39;Ors">Álvaro d'Ors</a></li> <li><a href="/wiki/Antonio_Fern%C3%A1ndez_de_Buj%C3%A1n" title="Antonio Fernández de Buján">Antonio Fernández de Buján</a></li> <li><a href="/wiki/Ius" title="Ius">Ius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lista_de_leyes_de_Roma&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lista de leyes de Roma (aún no redactado)">Lista de leyes de Roma</a></li> <li><a href="/wiki/Matrimonio_(derecho_romano)" title="Matrimonio (derecho romano)">Matrimonio (derecho romano)</a></li> <li><a href="/wiki/Jurisprudencia_en_el_derecho_romano" title="Jurisprudencia en el derecho romano">Jurisprudencia en el derecho romano</a></li> <li><a href="/wiki/Secessio_plebis" title="Secessio plebis">Secessio plebis</a></li> <li><a href="/wiki/Juan_Iglesias_Santos" title="Juan Iglesias Santos">Juan Iglesias Santos</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Enlaces_externos">Enlaces externos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=12" title="Editar sección: Enlaces externos"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.estudiantesdederecho.net/division-del-derecho-romano.html">División del Derecho Romano</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120831060912/http://web.upmf-grenoble.fr/Haiti/Cours/Ak/"><i>The Roman Law Library</i></a> (Yves Lassard, Alexandr Koptev).</li> <li>Juan Iglesias www.juaniglesias.org</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencias">Referencias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=13" title="Editar sección: Referencias"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="listaref" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=DutgBQAAQBAJ&amp;printsec=frontcover&amp;dq=Emperors+of+Rome:+The+Story+of+Imperial+Rome+from+Julius+Caesar+to+the+Last+books+google&amp;hl=it&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwj9i_6csfztAhXdwAIHHe8fB5YQ6AEwAHoECAYQAg#v=onepage&amp;q&amp;f=false">«David Potter: <i>The Emperors of Rome. The story of Imperial Rome, from Julius Caesar to the last Emperor.</i>»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ADerecho+romano&amp;rft.btitle=David+Potter%3A+%27%27The+Emperors+of+Rome.+The+story+of+Imperial+Rome%2C+from+Julius+Caesar+to+the+last+Emperor.%27%27&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.it%2Fbooks%3Fid%3DDutgBQAAQBAJ%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3DEmperors%2Bof%2BRome%3A%2BThe%2BStory%2Bof%2BImperial%2BRome%2Bfrom%2BJulius%2BCaesar%2Bto%2Bthe%2BLast%2Bbooks%2Bgoogle%26hl%3Dit%26sa%3DX%26ved%3D2ahUKEwj9i_6csfztAhXdwAIHHe8fB5YQ6AEwAHoECAYQAg%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-size-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-size_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFTaagepera1979" class="citation publicación"><a href="/w/index.php?title=Rein_Taagepera&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Rein Taagepera (aún no redactado)">Taagepera, Rein</a> (1979). «Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D». <i>Social Science History</i> (Duke University Press) <b>3</b> (3/4): 125. <small><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1170959">1170959</a></small>. <small><a href="/wiki/Digital_object_identifier" class="mw-redirect" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2307%2F1170959">10.2307/1170959</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ADerecho+romano&amp;rft.atitle=Size+and+Duration+of+Empires%3A+Growth-Decline+Curves%2C+600+B.C.+to+600+A.D&amp;rft.au=Taagepera%2C+Rein&amp;rft.aufirst=Rein&amp;rft.aulast=Taagepera&amp;rft.date=1979&amp;rft.genre=article&amp;rft.issue=3%2F4&amp;rft.jstor=1170959&amp;rft.jtitle=Social+Science+History&amp;rft.pages=125&amp;rft.pub=Duke+University+Press&amp;rft.volume=3&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1170959&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFDurand1977" class="citation publicación">Durand, John D. (1977). «Historical Estimates of World Population: An Evaluation». <i>Population and Development Review</i> <b>3</b> (3): 253. <small><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1971891">1971891</a></small>. <small><a href="/wiki/Digital_object_identifier" class="mw-redirect" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2307%2F1971891">10.2307/1971891</a></small>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ADerecho+romano&amp;rft.atitle=Historical+Estimates+of+World+Population%3A+An+Evaluation&amp;rft.au=Durand%2C+John+D.&amp;rft.aufirst=John+D.&amp;rft.aulast=Durand&amp;rft.date=1977&amp;rft.genre=article&amp;rft.issue=3&amp;rft.jstor=1971891&amp;rft.jtitle=Population+and+Development+Review&amp;rft.pages=253&amp;rft.volume=3&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1971891&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span id="CITAREFIGNACIO_MORALES1998" class="citation libro">IGNACIO MORALES, José (1998). <i>´´Derecho Romano´´</i>. Trillas.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ADerecho+romano&amp;rft.au=IGNACIO+MORALES%2C+Jos%C3%A9&amp;rft.aufirst=Jos%C3%A9&amp;rft.aulast=IGNACIO+MORALES&amp;rft.btitle=%C2%B4%C2%B4Derecho+Romano%C2%B4%C2%B4&amp;rft.date=1998&amp;rft.genre=book&amp;rft.pub=Trillas&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://iustacausa.cl/el-codigo-civil-chino-pragmatismo-tradicion-y-comparacion/">«El Código Civil chino: pragmatismo, tradición y comparación»</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fes.wikipedia.org%3ADerecho+romano&amp;rft.btitle=El+C%C3%B3digo+Civil+chino%3A+pragmatismo%2C+tradici%C3%B3n+y+comparaci%C3%B3n&amp;rft.genre=book&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fiustacausa.cl%2Fel-codigo-civil-chino-pragmatismo-tradicion-y-comparacion%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografía"><span id="Bibliograf.C3.ADa"></span>Bibliografía</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;action=edit&amp;section=14" title="Editar sección: Bibliografía"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%C3%81lvaro_d%27Ors" title="Álvaro d&#39;Ors">Álvaro d'Ors</a>, <i>Elementos de derecho privado romano</i>, Eunsa 1992, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/8431304022" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-313-0402-2</a></li> <li><a href="/wiki/Antonio_Fern%C3%A1ndez_de_Buj%C3%A1n" title="Antonio Fernández de Buján">Antonio Fernández de Buján</a>, <i>Derecho Público Romano,</i> Thomson Reuters Civitas, 19 ed. 2016, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788447052080" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-470-5208-0</a></li> <li><a href="/wiki/Antonio_Fern%C3%A1ndez_de_Buj%C3%A1n" title="Antonio Fernández de Buján">Antonio Fernández de Buján</a>, <i>Derecho Privado Romano,</i> Iustel, 9.ª ed. 2016, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788498902020" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-9890-202-0</a></li> <li><a href="/wiki/Alejandro_Guzm%C3%A1n_Brito" title="Alejandro Guzmán Brito">Alejandro Guzmán Brito</a>, <i>Derecho Privado Romano</i>, Tomos I y II, <a href="/wiki/Editorial_Jur%C3%ADdica_de_Chile" title="Editorial Jurídica de Chile">Editorial Jurídica de Chile</a>, Santiago, 1996, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9789561011274" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-956-10-1127-4</a></li> <li>Peter G. Stein, <i>El Derecho Romano en la Historia de Europa</i>, Siglo Veintiuno de España Editores 1999, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/8432310603" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-323-1060-3</a></li> <li>Emilio Valiño, <i>Instituciones de derecho privado romano</i>, Facultad de Derecho de Valencia 1977, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/843700036X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-370-0036-X</a></li> <li>Ricardo Panero, <i>Derecho Romano</i>, Tirant lo Blanch, Valencia, 4ed. 2008, <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788498762914" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-9876-291-4</a></li> <li>Daniel Hernàndez, <i>Filosofía del derecho</i>, 8ª ed. (II) Fondo editorial.</li> <li>Juan Iglesias, <i>Derecho Romano, 18ª ed.,</i> Sello EDITORIAL, Barcelona 2010. <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/9788493758080" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-937580-8-0</a>.</li> <li>Juan Iglesias, <i>Espíritu del Derecho Romano,</i> 2ª. ed. , Ed. Centro de Estudios Ramón Areces, S.A., Madrid 1991. <a href="/wiki/Especial:FuentesDeLibros/8487191789" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-87191-78-9</a>.</li> <li>Juan Iglesias, <i>Las fuentes del Derecho Romano,</i> Editorial CIVITAS, Pamplona 2016<i>.</i> ISBN: 9788491355700.</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r161257576">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox table{margin:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{display:flex;padding:0.5em;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#eeeeff}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d);background-color:var(--background-color-neutral,#27292d);color:var(--color-base,#eaecf0)}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral,#27292d)!important;color:var(--color-base,#eaecf0)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#72777d)!important;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#202122)!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox-list{border-color:#202122!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .mw-authority-control .navbox th{background-color:#27292d!important}}</style><div class="mw-authority-control"><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="width: inherit;padding:3px"><table class="hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Control_de_autoridades" title="Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b>Proyectos Wikimedia</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q162314" class="extiw" title="wikidata:Q162314">Q162314</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Roman_law">Roman law</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&amp;search=%22Q162314%22">Q162314</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikilibros" title="Wikibooks"><img alt="Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/15px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/23px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/30px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span> Libros y manuales:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikibooks.org/wiki/Derecho_romano" class="extiw" title="b:Derecho romano">Derecho romano</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikiversidad" title="Wikiversity"><img alt="Wikiversity" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikiversity-logo.svg/15px-Wikiversity-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikiversity-logo.svg/23px-Wikiversity-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikiversity-logo.svg/30px-Wikiversity-logo.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="800" /></a></span> Recursos didácticos:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikiversity.org/wiki/Derecho_romano" class="extiw" title="v:Derecho romano">Derecho romano</a></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identificadores</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX4576393">XX4576393</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11931908z">11931908z</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11931908z">(data)</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4050306-9">4050306-9</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85114931">sh85114931</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Dieta" title="Biblioteca Nacional de la Dieta">NDL</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00569668">00569668</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional de la República Checa">NKC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph128319">ph128319</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Israel" title="Biblioteca Nacional de Israel">NLI</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007543776905171">987007543776905171</a></span></li> <li><b>Diccionarios y enciclopedias</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gran_Enciclopedia_Navarra" class="mw-redirect" title="Gran Enciclopedia Navarra">GEN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedianavarra.com/?page_id=8080">8080</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Diccionario_hist%C3%B3rico_de_Suiza" title="Diccionario histórico de Suiza">DHS</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/008933">008933</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Brit%C3%A1nica" title="Enciclopedia Británica">Britannica</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Roman-law">url</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datos:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q162314" class="extiw" title="wikidata:Q162314">Q162314</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Roman_law">Roman law</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&amp;search=%22Q162314%22">Q162314</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikilibros" title="Wikibooks"><img alt="Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/15px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/23px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/30px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span> Libros y manuales:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikibooks.org/wiki/Derecho_romano" class="extiw" title="b:Derecho romano">Derecho romano</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikiversidad" title="Wikiversity"><img alt="Wikiversity" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikiversity-logo.svg/15px-Wikiversity-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikiversity-logo.svg/23px-Wikiversity-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikiversity-logo.svg/30px-Wikiversity-logo.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="800" /></a></span> Recursos didácticos:</span> <span class="uid"><a href="https://es.wikiversity.org/wiki/Derecho_romano" class="extiw" title="v:Derecho romano">Derecho romano</a></span></li></ul> </div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐b766959bd‐l84m2 Cached time: 20250215153529 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.356 seconds Real time usage: 0.501 seconds Preprocessor visited node count: 1313/1000000 Post‐expand include size: 21555/2097152 bytes Template argument size: 105/2097152 bytes Highest expansion depth: 8/100 Expensive parser function count: 14/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 8843/5000000 bytes Lua time usage: 0.245/10.000 seconds Lua memory usage: 11208856/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 12/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 387.000 1 -total 51.48% 199.238 1 Plantilla:Control_de_autoridades 28.57% 110.558 1 Plantilla:Lang-la 13.44% 51.998 1 Plantilla:Listaref 9.26% 35.833 2 Plantilla:Cita_web 2.75% 10.641 1 Plantilla:Portal 1.90% 7.347 2 Plantilla:Iconos 1.56% 6.029 2 Plantilla:Cite_journal 1.00% 3.865 15 Plantilla:Siglo 0.78% 3.000 1 Plantilla:Cita_libro --> <!-- Saved in parser cache with key eswiki:pcache:17540:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250215153529 and revision id 165211548. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtenido de «<a dir="ltr" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;oldid=165211548">https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;oldid=165211548</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categoría</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Derecho_romano" title="Categoría:Derecho romano">Derecho romano</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_texto_en_lat%C3%ADn" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con texto en latín">Wikipedia:Artículos con texto en latín</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_pasajes_que_requieren_referencias" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias">Wikipedia:Artículos con pasajes que requieren referencias</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNE" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNE">Wikipedia:Artículos con identificadores BNE</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_BNF" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores BNF">Wikipedia:Artículos con identificadores BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GND" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GND">Wikipedia:Artículos con identificadores GND</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_LCCN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN">Wikipedia:Artículos con identificadores LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Art%C3%ADculos_con_identificadores_GEN" title="Categoría:Wikipedia:Artículos con identificadores GEN">Wikipedia:Artículos con identificadores GEN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Control_de_autoridades_con_14_elementos" title="Categoría:Wikipedia:Control de autoridades con 14 elementos">Wikipedia:Control de autoridades con 14 elementos</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1ginas_con_enlaces_m%C3%A1gicos_de_ISBN" title="Categoría:Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN">Wikipedia:Páginas con enlaces mágicos de ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página se editó por última vez el 5 feb 2025 a las 15:12.</li> <li id="footer-info-copyright">El texto está disponible bajo la <a href="/wiki/Wikipedia:Texto_de_la_Licencia_Creative_Commons_Atribuci%C3%B3n-CompartirIgual_4.0_Internacional" title="Wikipedia:Texto de la Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0 Internacional">Licencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 4.0</a>; pueden aplicarse cláusulas adicionales. Al usar este sitio aceptas nuestros <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/es">términos de uso</a> y nuestra <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/es">política de privacidad</a>.<br />Wikipedia&#174; es una marca registrada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/es/">Fundación Wikimedia</a>, una organización sin ánimo de lucro.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/es">Política de privacidad</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Limitaci%C3%B3n_general_de_responsabilidad">Limitación de responsabilidad</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desarrolladores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/es.wikipedia.org">Estadísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement/es">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//es.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Derecho_romano&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versión para móviles</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Buscar</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Buscar en Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Buscar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Buscar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Contenidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a la tabla de contenidos" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Cambiar a la tabla de contenidos</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Derecho romano</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>69 idiomas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Añadir tema</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-mbptq","wgBackendResponseTime":117,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.356","walltime":"0.501","ppvisitednodes":{"value":1313,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":21555,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":105,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":14,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":8843,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":12,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 387.000 1 -total"," 51.48% 199.238 1 Plantilla:Control_de_autoridades"," 28.57% 110.558 1 Plantilla:Lang-la"," 13.44% 51.998 1 Plantilla:Listaref"," 9.26% 35.833 2 Plantilla:Cita_web"," 2.75% 10.641 1 Plantilla:Portal"," 1.90% 7.347 2 Plantilla:Iconos"," 1.56% 6.029 2 Plantilla:Cite_journal"," 1.00% 3.865 15 Plantilla:Siglo"," 0.78% 3.000 1 Plantilla:Cita_libro"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.245","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":11208856,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-l84m2","timestamp":"20250215153529","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Derecho romano","url":"https:\/\/es.wikipedia.org\/wiki\/Derecho_romano","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q162314","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q162314","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores de los proyectos Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-10-31T00:54:57Z","dateModified":"2025-02-05T15:12:56Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e5\/Digesta.jpg","headline":"Ordenamiento jur\u00eddico del Imperio Romano"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10