CINXE.COM

<!DOCTYPE html><html lang="pl-PL"><head><meta charset="UTF-8"><meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1,maximum-scale=1, minimum-scale=1, user-scalable=yes"><meta content="keywords" name="Miesięcznik Znak, Znak, miesięcznik społeczno-kulturalny, społeczeństwo, kultura, religia, publicystyka, nauka, kultura, świat, magazyn, artykuły, katolicyzm"><meta property="og:site_name" content="Miesięcznik Znak" /><meta name="facebook-domain-verification" content="huvypirggdzvdoqo5r6k298ew2jja9" /> <link media="all" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/css/autoptimize_1d05f7911e7b0537ff9d54f02b564fb1.css" rel="stylesheet"><title>Bezgraniczne niebezpieczeństwo | Miesięcznik Znak</title><meta name="description" content="Niespełna rok temu Brandon Friedman, amerykański weteran wojen w Afganistanie i Iraku, opublikował na stronie „Time’a” artykuł o wymownym tytule: Zapomnijcie o dronach. Prawdziwym problemem jest „wojna bez granic”. Termin „granice” został użyty w sensie dosłownym – tekst analizował, jak we współczesnych konfliktach traktowane są terytoria państw. Uzasadnione by..." /><meta name="author" content="Marzena Zdanowska"><meta property="og:title" content="Bezgraniczne niebezpieczeństwo" /><meta property="og:url" content="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/" /><meta property="og:description" content="Niespełna rok temu Brandon Friedman, amerykański weteran wojen w Afganistanie i Iraku, opublikował na stronie „Time’a” artykuł o wymownym tytule: Zapomnijcie o dronach. Prawdziwym problemem jest „wojna bez granic”. Termin „granice” został użyty w sensie dosłownym – tekst analizował, jak we współczesnych konfliktach traktowane są terytoria państw. Uzasadnione by..." /><meta property="og:image" content="http://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/fb-thumbs/znak_fb1.jpg" /><meta property="og:image" content="http://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/fb-thumbs/znak_fb2.jpg" /><meta property="og:image" content="http://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/fb-thumbs/znak_fb3.jpg" />    <script>(function(i, s, o, g, r, a, m) { i['GoogleAnalyticsObject'] = r; i[r] = i[r] || function() { (i[r].q = i[r].q || []).push(arguments) }, i[r].l = 1 * new Date(); a = s.createElement(o), m = s.getElementsByTagName(o)[0]; a.async = 1; a.src = g; m.parentNode.insertBefore(a, m) })(window, document, 'script', '//www.google-analytics.com/analytics.js', 'ga'); ga('create', 'UA-1497465-23', 'auto'); ga('send', 'pageview');</script> <link href='https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/favicon.jpg' rel='icon'><link rel="pingback" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/xmlrpc.php" /><link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Miesięcznik Znak RSS Feed" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/feed/" /> <script type="text/javascript">var current_domain = 'https://www.miesiecznik.znak.com.pl';</script> <meta name='robots' content='index, follow, max-image-preview:large, max-snippet:-1, max-video-preview:-1' /> <script type="text/javascript">pc_lb_classes = [".pc_lb_trig_7813"]; pc_ready_lb = [];</script>  <script data-cfasync="false" data-pagespeed-no-defer>var gtm4wp_datalayer_name = "dataLayer"; var dataLayer = dataLayer || [];</script>  <link rel="canonical" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/" /><meta property="og:locale" content="pl_PL" /><meta property="og:type" content="article" /><meta property="og:title" content="Bezgraniczne niebezpieczeństwo - Miesięcznik Znak" /><meta property="og:description" content="Zaczęło się od wzmożonej kontroli na lotniskach, dziś wiemy, że się na tym nie skończyło. Stany Zjednoczone na masową skalę gromadzą e-maile i rozmowy telefoniczne, podsłuchują polityków, włamują się do baz danych zagranicznych firm, prowadzą działania mające na celu uzyskanie dostępu do wszystkich informacji szyfrowanych w Internecie i infekują dziesiątki tysięcy komputerów oprogramowaniem, dzięki któremu przejmują nad nimi kontrolę." /><meta property="og:url" content="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/" /><meta property="og:site_name" content="Miesięcznik Znak" /><meta property="article:publisher" content="https://www.facebook.com/miesiecznik.znak" /><meta property="article:published_time" content="2013-12-31T07:56:30+00:00" /><meta property="article:modified_time" content="2017-03-17T11:10:30+00:00" /><meta name="author" content="Karol" /><meta name="twitter:card" content="summary_large_image" /><meta name="twitter:creator" content="@miesiecznikznak" /><meta name="twitter:site" content="@miesiecznikznak" /><meta name="twitter:label1" content="Napisane przez" /><meta name="twitter:data1" content="Karol" /><meta name="twitter:label2" content="Szacowany czas czytania" /><meta name="twitter:data2" content="11 minut" /> <script type="application/ld+json" class="yoast-schema-graph">{"@context":"https://schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/#article","isPartOf":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/"},"author":{"name":"Karol","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/person/9287f3128d28d5cb3af029554f174c3f"},"headline":"Bezgraniczne niebezpieczeństwo","datePublished":"2013-12-31T07:56:30+00:00","dateModified":"2017-03-17T11:10:30+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/"},"wordCount":2123,"commentCount":0,"publisher":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#organization"},"keywords":["wojna"],"articleSection":["Świat"],"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/#respond"]}]},{"@type":"WebPage","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/","name":"Bezgraniczne niebezpieczeństwo - Miesięcznik Znak","isPartOf":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#website"},"datePublished":"2013-12-31T07:56:30+00:00","dateModified":"2017-03-17T11:10:30+00:00","breadcrumb":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona główna","item":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Bezgraniczne niebezpieczeństwo"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#website","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/","name":"Miesięcznik ZNAK","description":"Inspirujemy. Prowokujemy. Dyskutujemy","publisher":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#organization","name":"Miesięcznik ZNAK","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/logo/image/","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2023/03/Znak_NowaWineita.png","contentUrl":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2023/03/Znak_NowaWineita.png","width":1805,"height":533,"caption":"Miesięcznik ZNAK"},"image":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/logo/image/"},"sameAs":["https://www.facebook.com/miesiecznik.znak","https://twitter.com/miesiecznikznak","https://www.instagram.com/miesiecznik_znak/"]},{"@type":"Person","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/person/9287f3128d28d5cb3af029554f174c3f","name":"Karol","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/person/image/","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/411867889c9b0cc74a03c76115cb69a2?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https://secure.gravatar.com/avatar/411867889c9b0cc74a03c76115cb69a2?s=96&d=mm&r=g","caption":"Karol"}}]}</script> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Miesięcznik Znak » Bezgraniczne niebezpieczeństwo Kanał z komentarzami" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/feed/" /> <script type="text/javascript">/* <![CDATA[ */ window._wpemojiSettings = {"baseUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/72x72\/","ext":".png","svgUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/svg\/","svgExt":".svg","source":{"concatemoji":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-includes\/js\/wp-emoji-release.min.js?ver=6.6.2"}}; /*! This file is auto-generated */ !function(i,n){var o,s,e;function c(e){try{var t={supportTests:e,timestamp:(new Date).valueOf()};sessionStorage.setItem(o,JSON.stringify(t))}catch(e){}}function p(e,t,n){e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(t,0,0);var t=new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data),r=(e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(n,0,0),new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data));return t.every(function(e,t){return e===r[t]})}function u(e,t,n){switch(t){case"flag":return n(e,"\ud83c\udff3\ufe0f\u200d\u26a7\ufe0f","\ud83c\udff3\ufe0f\u200b\u26a7\ufe0f")?!1:!n(e,"\ud83c\uddfa\ud83c\uddf3","\ud83c\uddfa\u200b\ud83c\uddf3")&&!n(e,"\ud83c\udff4\udb40\udc67\udb40\udc62\udb40\udc65\udb40\udc6e\udb40\udc67\udb40\udc7f","\ud83c\udff4\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc62\u200b\udb40\udc65\u200b\udb40\udc6e\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc7f");case"emoji":return!n(e,"\ud83d\udc26\u200d\u2b1b","\ud83d\udc26\u200b\u2b1b")}return!1}function f(e,t,n){var r="undefined"!=typeof WorkerGlobalScope&&self instanceof WorkerGlobalScope?new OffscreenCanvas(300,150):i.createElement("canvas"),a=r.getContext("2d",{willReadFrequently:!0}),o=(a.textBaseline="top",a.font="600 32px Arial",{});return e.forEach(function(e){o[e]=t(a,e,n)}),o}function t(e){var t=i.createElement("script");t.src=e,t.defer=!0,i.head.appendChild(t)}"undefined"!=typeof Promise&&(o="wpEmojiSettingsSupports",s=["flag","emoji"],n.supports={everything:!0,everythingExceptFlag:!0},e=new Promise(function(e){i.addEventListener("DOMContentLoaded",e,{once:!0})}),new Promise(function(t){var n=function(){try{var e=JSON.parse(sessionStorage.getItem(o));if("object"==typeof e&&"number"==typeof e.timestamp&&(new Date).valueOf()<e.timestamp+604800&&"object"==typeof e.supportTests)return e.supportTests}catch(e){}return null}();if(!n){if("undefined"!=typeof Worker&&"undefined"!=typeof OffscreenCanvas&&"undefined"!=typeof URL&&URL.createObjectURL&&"undefined"!=typeof Blob)try{var e="postMessage("+f.toString()+"("+[JSON.stringify(s),u.toString(),p.toString()].join(",")+"));",r=new Blob([e],{type:"text/javascript"}),a=new Worker(URL.createObjectURL(r),{name:"wpTestEmojiSupports"});return void(a.onmessage=function(e){c(n=e.data),a.terminate(),t(n)})}catch(e){}c(n=f(s,u,p))}t(n)}).then(function(e){for(var t in e)n.supports[t]=e[t],n.supports.everything=n.supports.everything&&n.supports[t],"flag"!==t&&(n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&n.supports[t]);n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&!n.supports.flag,n.DOMReady=!1,n.readyCallback=function(){n.DOMReady=!0}}).then(function(){return e}).then(function(){var e;n.supports.everything||(n.readyCallback(),(e=n.source||{}).concatemoji?t(e.concatemoji):e.wpemoji&&e.twemoji&&(t(e.twemoji),t(e.wpemoji)))}))}((window,document),window._wpemojiSettings); /* ]]> */</script> <link rel='stylesheet' id='dashicons-css' href='https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-includes/css/dashicons.min.css?ver=6.6.2' type='text/css' media='all' /> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/jquery-2.1.4.min.js?ver=6.6.2" id="jquery-js"></script> <script type="text/javascript" id="tt4b_ajax_script-js-extra">/* <![CDATA[ */ var tt4b_script_vars = {"pixel_code":"CRI2OGBC77U12TR7QOCG","currency":"","country":"PL","advanced_matching":"1"}; /* ]]> */</script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_7f748f21f45f017bd0fe0837c7649ab5.js?ver=v1" id="tt4b_ajax_script-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_49cea0a781874a962879c2caca9bc322.js?ver=1.1.0" id="znak-payment-gateway-js"></script> <link rel="https://api.w.org/" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/" /><link rel="alternate" title="JSON" type="application/json" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/wp/v2/posts/14306" /><link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" title="RSD" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/xmlrpc.php?rsd" /><link rel='shortlink' href='https://www.miesiecznik.znak.com.pl/?p=14306' /><link rel="alternate" title="oEmbed (JSON)" type="application/json+oembed" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fwww.miesiecznik.znak.com.pl%2F7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo%2F" /><link rel="alternate" title="oEmbed (XML)" type="text/xml+oembed" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fwww.miesiecznik.znak.com.pl%2F7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo%2F&format=xml" />   <script data-cfasync="false" data-pagespeed-no-defer type="text/javascript">var dataLayer_content = {"visitorLoginState":"logged-out","visitorType":"visitor-logged-out","visitorUsername":"","pageTitle":"Bezgraniczne niebezpieczeństwo - Miesięcznik Znak","pagePostType":"post","pagePostType2":"single-post","pageCategory":["swiat"],"pageAttributes":["wojna"],"pagePostAuthor":"Karol","pagePostDate":"31 grudnia 2013","pagePostDateYear":"2013","pagePostDateMonth":"12","pagePostDateDay":"31","pagePostDateDayName":"wtorek","pagePostDateHour":"08","pagePostDateMinute":"56","pagePostDateIso":"2013-12-31T08:56:30+01:00","pagePostDateUnix":1388480190,"postID":14306}; dataLayer.push( dataLayer_content );</script> <script data-cfasync="false">(function(w,d,s,l,i){w[l]=w[l]||[];w[l].push({'gtm.start': new Date().getTime(),event:'gtm.js'});var f=d.getElementsByTagName(s)[0], j=d.createElement(s),dl=l!='dataLayer'?'&l='+l:'';j.async=true;j.src= '//www.googletagmanager.com/gtm.js?id='+i+dl;f.parentNode.insertBefore(j,f); })(window,document,'script','dataLayer','GTM-5Q5LMMZ');</script>   <script type="text/javascript">function handleLoginSuccess() { x = { event: "login", method: "natywna" }; dataLayer.push(x); } function handleRegistrationSuccess() { x = { event: "sign_up", method: "natywna" }; dataLayer.push(x); }</script> <meta name="generator" content="Elementor 3.11.5; settings: css_print_method-external, google_font-enabled, font_display-auto">  <script type='text/javascript'>!function(f,b,e,v,n,t,s){if(f.fbq)return;n=f.fbq=function(){n.callMethod? n.callMethod.apply(n,arguments):n.queue.push(arguments)};if(!f._fbq)f._fbq=n; n.push=n;n.loaded=!0;n.version='2.0';n.queue=[];t=b.createElement(e);t.async=!0; t.src=v;s=b.getElementsByTagName(e)[0];s.parentNode.insertBefore(t,s)}(window, document,'script','https://connect.facebook.net/en_US/fbevents.js');</script>  <script type='text/javascript'>fbq('init', '385720898509980', {}, { "agent": "wordpress-6.6.2-3.0.8" });</script><script type='text/javascript'>fbq('track', 'PageView', []);</script>  <noscript> <img height="1" width="1" style="display:none" alt="fbpx" src="https://www.facebook.com/tr?id=385720898509980&ev=PageView&noscript=1" /> </noscript>  <script type="text/javascript">pc_ms_countSelected = "# of % selected";pc_ms_allSelected = "All selected";pc_html5_validation = true;pc_ms_search_placeh = "Search options";pc_ms_search_nores = "No matches found";</script>  <script type="text/javascript">(function(m, o, n, t, e, r, _){ m['__GetResponseAnalyticsObject'] = e;m[e] = m[e] || function() {(m[e].q = m[e].q || []).push(arguments)}; r = o.createElement(n);_ = o.getElementsByTagName(n)[0];r.async = 1;r.src = t;r.setAttribute('crossorigin', 'use-credentials');_.parentNode .insertBefore(r, _); })(window, document, 'script', 'https://an.gr-wcon.com/script/f06dd2ed-9158-48ea-9d54-24c3e5a15a45/ga.js', 'GrTracking');</script> </head><body class="post-template-default single single-post postid-14306 single-format-standard non-toc pc_minimal_style pc_unlogged elementor-default elementor-kit-44631"><section class="nav"><div class="container"><div class="menu-actions"> <button class="hamburger hamburger--boring js-hamburger" aria-label="Menu" aria-controls="navigation" aria-expanded="true/false"> <span class="hamburger-box"> <span class="hamburger-inner"></span> </span> </button></div><div class="logo"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl" title="Strona główna Miesięcznika Znak" id="znak-brand"> <img src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/znak-logo.png" alt="Logotyp Miesięcznika Znak" class="skip_lazy" /> </a></div><div class="actions"></div><div class="search"><form role="search" method="get" id="searchform" action="https://www.miesiecznik.znak.com.pl"> <input class="text" type="text" value="" name="s" id="s" placeholder="Szukaj" /> <button type="submit"></button></form></div><div class="theme-actions"> <label class="switch"> <a href="/theme.php?theme_mode=dark"> <input type="checkbox"> <span class="slider round"></span> </a> </label></div><div class="account"> <a href="/logowanie/"> <img src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/account.png" alt="Konto użytkownika" /> <span>Zaloguj się</span> </a></div><div class="break"></div><div class="menu-container"><div class="search"><form role="search" method="get" id="searchform" action="https://www.miesiecznik.znak.com.pl"> <input class="text" type="text" value="" name="s" id="s" placeholder="Szukaj" /> <button type="submit"></button></form></div><nav class="navbar" id="navbar"><ul id="menu-gorne-menu" class=""><li id="menu-item-44634" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44634"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/kultura/">Kultura</a></li><li id="menu-item-44633" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44633"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/idee/">Idee</a></li><li id="menu-item-44635" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44635"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/spoleczenstwo/">Społeczeństwo</a></li><li id="menu-item-44636" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category current-post-ancestor current-menu-parent current-post-parent menu-item-44636"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/swiat/">Świat</a></li><li id="menu-item-44632" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44632"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/religia/">Religia</a></li><li id="menu-item-44637" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44637"><a href="#">Wydajemy</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44638" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44638"><a href="/rodzaj-multimedium/podcast/">Podcasty</a></li><li id="menu-item-44639" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44639"><a href="/minibook/">Minibooki</a></li><li id="menu-item-44640" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44640"><a href="/ksiazka/">Książki</a></li></ul></li><li id="menu-item-44641" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44641"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/archiwum/">Archiwum</a></li><li id="menu-item-44642" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44642"><a href="/subskrypcja/">Prenumeruj Znak</a></li></ul></nav><nav class="navbar" id="theme"> <label class="switch"> <a href="/theme.php?theme_mode=dark"> <input type="checkbox"> <span class="slider round"></span> </a> </label></nav><div class="break"></div><div class="social-icons"> <a href="https://www.facebook.com/miesiecznik.znak" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-facebook-alt"></span> </a> <a href="https://www.instagram.com/miesiecznik_znak/?hl=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-instagram"></span> </a> <a href="https://twitter.com/miesiecznikznak?lang=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-twitter"></span> </a></div></div></div></section><section class="article" id="article-14306"><div class="container" itemscope itemtype="http://schema.org/NewsArticle"><header><div class="article-excerpt"> <span class="author"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/autor/marzena-zdanowska/"> Marzena Zdanowska </a> </span> <span class="date">Styczeń 2014</span><h1 class="title" itemprop="headline">Bezgraniczne niebezpieczeństwo</h1><div class="lead" itemprop="description"><p>Zaczęło się od wzmożonej kontroli na lotniskach, dziś wiemy, że się na tym nie skończyło. Stany Zjednoczone na masową skalę gromadzą e-maile i rozmowy telefoniczne, podsłuchują polityków, włamują się do baz danych zagranicznych firm, prowadzą działania mające na celu uzyskanie dostępu do wszystkich informacji szyfrowanych w Internecie i infekują dziesiątki tysięcy komputerów oprogramowaniem, dzięki któremu przejmują nad nimi kontrolę.</p></div></div></header><article class="main" itemscope itemtype="http://schema.org/NewsArticle"><div class="article-col-33"><div class="issue-sidebar"><p style="color: #fe0e0e">Artykuł z numeru</p><h2>Wojna</h2><div class="issue-image"> <img src="http://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2015/08/okladka-704.jpg" alt="Wojna" /></div><ul><li> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014styczenspis-tresci/" class="toc"> Spis treści </a></li><li> <a href="http://www.znak.com.pl/kartoteka,ksiazka,4263,Miesiecznik-ZNAK-styczen-2014-nr-704" target="_blank" style="background-color: #fe0e0e; border-color: #fe0e0e"> Kup numer </a></li></ul></div><div class="share-panel"><p>Udostępnij</p><div class="icons"> <a href="https://www.facebook.com/sharer.php?u=https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/&t=Bezgraniczne niebezpieczeństwo" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-facebook-alt"></span> </a>    <a href="http://twitter.com/intent/tweet?source=sharethiscom&text=Bezgraniczne niebezpieczeństwo&url=https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-twitter"></span> </a></div></div></div><div class="article-col-66" itemprop="articleBody"><div class="content"><p>Niespełna rok temu Brandon Friedman, amerykański weteran wojen w Afganistanie i Iraku, opublikował na stronie „Time’a” artykuł o wymownym tytule: <em>Zapomnijcie o dronach. Prawdziwym problemem jest „wojna bez granic”</em>. Termin „granice” został użyty w sensie dosłownym – tekst analizował, jak we współczesnych konfliktach traktowane są terytoria państw. Uzasadnione byłoby jednak również szersze odczytanie tego ostrzeżenia – grozi nam bowiem taki stan, w którym znaczenie tracą nie tylko granice krajów, rozmywane są też granice wielu kategorii związanych z wojną, jaką znamy. W pewnym stopniu dzieje się to na naszych oczach. Konflikty niewiele mają dziś wspólnego z wypowiadaniem wojny i podpisywaniem rozejmu, można więc stracić pewność, czy żyjemy w czasie pokoju czy wręcz przeciwnie. Powoli tracą znaczenie nie tylko granice między państwami, ale także linia oddzielająca świat wirtualny od realnego. Przenoszenie zaś zadań żołnierza na automaty i roboty może zacierać granice odpowiedzialności za konkretne działanie, np. zabicie człowieka.</p><p>Nie sposób wymienić wszystkich wątpliwości, które nasuwają się w kontekście przemian rzeczywistości wojennej. Warto jednak zastanowić się choćby nad kilkoma przykładami pokazującymi, na czym może polegać trudność w opisaniu współczesnych wojen.</p><p><strong>Policjant świata </strong></p><p>Zacznijmy może od wspomnianego artykułu Friedmana. Teoretycznie nie wnosi on wiedzy, której byśmy do tej pory nie mieli – autor przypomina, że powszechnie akceptujemy stwierdzenia mówiące, że w wojnie z terroryzmem cały świat jest polem walki. Wynika to oczywiście z faktu, że terroryści nie pochodzą z jednego państwa, nie reprezentują polityki żadnego kraju, mogą mieszkać i działać w dowolnym miejscu na ziemi, a ci, którzy z terroryzmem walczą, odpowiadają po prostu na to zagrożenie w sposób do niego odpowiedni. Pojawia się jednak problematyczne pytanie: jak jednoznacznie ustalić, kto jest „terrorystą”? Z jednej strony to jeden z ważniejszych przeciwników Stanów Zjednoczonych, z drugiej – cel bardzo niedookreślony. Brak tego dookreślenia wpływa zaś na definicje wszelkich działań organizowanych w ramach „wojny z terroryzmem”.</p><p>Friedman sugestywnie pokazuje, że przedefiniowanie słów „wojna” i „pole walki” może mieć niemal groteskowe konsekwencje: „Prawda jest taka, że nawet jeśli gdzieś ktoś (kto posiada broń) nienawidzi Stanów Zjednoczonych, nie sprawia to wcale, że jego – albo jej – miejsce pobytu staje się »polem bitwy«, na którym możemy wedle upodobania używać sił zbrojnych. Albo to, że jakiś ideolog z kamerką internetową chce zaszkodzić naszym interesom, wcale nie znaczy, że jesteśmy z nim w stanie »wojny«. Taka interpretacja byłaby zbyt pojemna i skazywałaby Stany Zjednoczone na nieustanne prowadzenie wojen (co zdaje się też zrobiła)”.</p><p>Friedman, który służył jako oficer piechoty nie tylko w Afganistanie i Iranie, ale też w Pakistanie i Kuwejcie, sądzi, że to jak zgodziliśmy się definiować wojnę, ma z wojną niewiele wspólnego. Ściganie pojedynczych przestępców jest według niego zadaniem przynależnym policji, ale ostatnimi czasy umówiliśmy się, że będziemy używać do tego środków zwyczajowo zarezerwowanych dla operacji wojennych. Przyczyna jest zapewne łatwa do odgadnięcia – trudno byłoby uzasadnić obecność amerykańskich policjantów wszędzie tam, gdzie wysyła się amerykańskich żołnierzy.<img decoding="async" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/restricted-gradient.png" class="restricted skip_lazy"></div></p></div></article></div></section><section class="article paywall"><div class="container"><article class="main"><div class="article-col-33"></div><div class="article-col-66"><div class="content"><div><h4>Chcesz przeczytać artykuł do końca?</h4><p>Zaloguj się, <strong> jeden tekst w miesiącu dostępny bezpłatnie</strong>.</p><p><a href="/logowanie/?post_id=14306">Zaloguj się</a></p></p></div></div></div></article></div></section><section class="related-tabs"><div class="container"><ul id="relatedTabs" class="nav nav-tabs" role="tablist"><li role="presentation" class="active"> <a href="#recommended" id="recommended-tab" role="tab" data-toggle="tab" aria-controls="recommended" aria-expanded="true"> Polecane artykuły </a></li><li role="presentation" class=""> <a href="#author" role="tab" id="author-tab" data-toggle="tab" aria-controls="author" aria-expanded="false"> Artykuły tego autora </a></li></ul><div id="relatedTabsContent" class="tab-content"><div role="tabpanel" class="tab-pane fade active in" id="recommended" aria-labelledby="recommended-tab"><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014tomasz-poniklostefan-powszechny/"> <img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2013/12/Znak_glowna-500x260.jpg" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="Stefan Wilkanowicz" decoding="async" loading="lazy" /> </a><p class="author">Tomasz Ponikło</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014tomasz-poniklostefan-powszechny/"><h3>Stefan Powszechny</h3> </a></div></div><div role="tabpanel" class="tab-pane fade" id="author" aria-labelledby="author-tab"><div class="related-post author-bio"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/autor/marzena-zdanowska/"><h4>Marzena Zdanowska</h4> </a><p>b. redaktor miesięcznika „Znak”, współautorka książki <em>Świat według Janki.</em></p></div><div class="related-post"><p>z Jean-Pierre’em Aussemsem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6682011rozmowa-z-jean-pierrem-aussemsemna-pokladzie-arki/"><h3>Na pokładzie Arki</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Grzegorzem Iniewiczem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6972013grzegorz-iniewiczhomoseksualni-rodzice-pod-lupa/"><h3>Homoseksualni rodzice pod lupą</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Janiną Ochojską-Okońską rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/janina-ochojska-przemoc-karmi-sie-glodem/"><h3>Przemoc karmi się głodem</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6982013marzena-zdanowskaadwokat-dlugowiecznosci/"><h3>Adwokat długowieczności</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6972013marzena-zdanowskaczy-polacza-nas-dzieci/"><h3>Czy połączą nas dzieci?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6932013marzena-zdanowskaafrykanskie-dziecko-z-kapiela/"><h3>Afrykańskie dziecko z kąpielą</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6822012marzena-zdanowskarob-tak-zebym-nie-zostal-dziadkiem-o-edukacji-seksualnej-w-polsce/"><h3>Rób tak, żebym nie został dziadkiem</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Barbarą Chyrowicz SSPS rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7032013z-barbara-chyrowicz-ssps-rozmawia-marzena-zdanowskazaakceptowac-niewiadome/"><h3>Zaakceptować niewiadome</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6962013marzena-zdanowska-oczami-nierozumiejacego/"><h3>Oczami nierozumiejącego</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Kubą Wygnańskim rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6912012z-kuba-wygnanskim-rozmawia-marzena-zdanowskabyc-dobrym-w-czynieniu-dobra/"><h3>Być dobrym w czynieniu dobra</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6762011marzena-zdanowskacelem-feminizmu-nie-jest-feminizm/"><h3>Celem feminizmu nie jest feminizm</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Nalini Vishvanathan rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6882012z-nalini-vishvanathan-rozmawia-marzena-zdanowskaw-indiach-corki-nie-ciesza/"><h3>Indie – świat bez córek</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Haliną Bortnowską rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6832012z-halina-bortnowska-rozmawia-marzena-zdanowskaodprowadzac-nie-zatrzymywac/"><h3>Odprowadzać, nie zatrzymywać</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6942013marzena-zdanowskanieznosna-hierarchia-bytow/"><h3>Nieznośna hierarchia bytów</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6792011marzena-zdanowskabliscy-obcy/"><h3>Bliscy obcy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Joanną Tomaszkiewicz rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/minogi-chrobotki-i-borowce-na-placu-budowy/"><h3>Minogi, chrobotki i borowce na placu budowy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z o. Markiem Pieńkowskim OP rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6882012z-o-markiem-pienkowskim-op-rozmawia-marzena-zdanowskaczy-w-kazdym-jezyku-biblia-jest-natchniona/"><h3>Czy w każdym języku Biblia jest natchniona?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska, Henryk Woźniakowski, Krystyna Strączek, Józef Puciłowski OP, Janusz Poniewierski, Dominika Kozłowska, Paweł Kozacki OP, Jan Andrzej Kłoczowski, Joanna Barcik</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6952013debata-znakuczy-kosciol-musi-miec-wszystkie-odpowiedzi/"><h3>Czy Kościół musi mieć wszystkie odpowiedzi?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z premierem Jerzym Buzkiem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7022013z-premierem-jerzym-buzkiem-rozmawia-marzena-zdanowskasyria-porazka-prawa-miedzynarodowego/"><h3>Syria – porażka prawa międzynarodowego</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/nie-zle-uposledzenie/"><h3>Nie-złe upośledzenie</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6782011marzena-zdanowskaczy-o-kazda-rodzine-trzeba-walczyc/"><h3>Czy o każdą rodzinę trzeba walczyć?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Markiem-Olivierem Hermanem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6902012z-markiem-olivierem-hermanem-rozmawia-marzena-zdanowskapo-pierwsze-nie-szkodzic/"><h3>Po pierwsze, nie szkodzić</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Lidią Gadomską-Mrozowską rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6782011rozmowa-z-lidia-gadomska-mrozowskapatologia-wiezi/"><h3>Patologia więzi</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6812011marzena-zdanowskapozegnanie-z-ekologia/"><h3>Pożegnanie z ekologią?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Alicją Długołęcką rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6822012z-alicja-dlugolecka-rozmawia-marzena-zdanowskabez-hipokryzji-bez-tabu/"><h3>Bez hipokryzji, bez tabu</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z o. Stanisławem Jaromi OFMConv. rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6812011z-o-stanislawem-jaromi-ofmconv-rozmawia-marzena-zdanowskaetyka-nad-technika-przyszlosc-planety-wg-kosciola/"><h3>Etyka nad techniką. Przyszłość Planety wg Kościoła</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6842012marzena-zdanowskaraport-o-stanie-nieufnosci/"><h3>Raport o stanie nieufności</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6662010marzena-zdanowskamatczyny-bog-ojciec/"><h3>Matczyny Bóg Ojciec</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z ks. Jerzym Krawczykiem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6842012z-ks-jerzym-krawczykiem-rozmawia-marzena-zdanowskadach-nie-fundament/"><h3>Dach, nie fundament</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6802011marzena-zdanowskaglod-to-pieniadz/"><h3>Głód to pieniądz</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6952013marzena-zdanowskaspontaniczny-jak-katolik-w-polsce/"><h3>Spontaniczny jak katolik w Polsce</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6792011marzena-zdanowskabog-wyrzutkow-i-odmiencow/"><h3>Bóg wyrzutków i odmieńców</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Natalią Bloch rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/694z-natalia-bloch-rozmawia-marzena-zdanowskarezim-tozsamosci/"><h3>Reżim tożsamości</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7092014marzena-zdanowskaktoredy-do-rownosci/"><h3>Którędy do równości?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6832012marzena-zdanowskazycie-z-wyboru-2/"><h3>Życie z wyboru</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z s. Elisabeth A. Johnson CSJ rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6762011rozmowa-z-s-elizabeth-a-johnsonwyrazac-sprzeciw-trwajac-w-kosciele/"><h3>Wyrażać sprzeciw, trwając w Kościele</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Firouzehem Nahavandim rozmawia Agnieszka Gołkowska, Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6682011rozmowa-z-prof-firouzeh-nahavandiryba-czy-wedka-czyli-jak-pomagac-krajom-poludnia/"><h3>Ryba czy wędka, czyli jak pomagać krajom Południa</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7022013marzena-zdanowskaanoranza-homesickness-stesk/"><h3>Añoranza, homesickness, stesk</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Krzysztofem Kościelniakiem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6842012z-ks-prof-krzysztofem-koscielniakiem-rozmawia-marzena-zdanowskacierpienie-nie-ma-wyznania/"><h3>Cierpienie nie ma wyznania</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7062014marzena-zdanowskaprzemyslec-odwieczne-na-nowo/"><h3>Przemyśleć odwieczne na nowo</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6702011marzena-zdanowskaza-wczesnie-na-pomoc/"><h3>Za wcześnie na pomoc?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Bogdanem Góralczykiem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6922013z-prof-bogdanem-goralczykiem-rozmawia-marzena-zdanowskakraina-malych-cesarzy/"><h3>Kraina małych cesarzy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wiecej-niz-religa/"><h3>Więcej niż Religa</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z duszpasterzem osób homoseksualnych rozmawia Dominika Kozłowska, Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6952013z-duszpasterzem-osob-homoseksualnych-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-marzena-zdanowskanie-bladzi-ten-kto-nie-wyruszyl-w-droge/"><h3>Nie błądzi ten, kto nie wyruszył w drogę</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/sens-w-codziennosci/"><h3>Sens w codzienności</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6922013marzena-zdanowskaskansen-europa/"><h3>Skansen „Europa”</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014marzena-zdanowskabezgraniczne-niebezpieczenstwo/"><h3>Bezgraniczne niebezpieczeństwo</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7032013marzena-zdanowskacasting-na-ojca-i-syna/"><h3>Casting na ojca i syna</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6882012marzena-zdanowskacorki-na-wymarciu/"><h3>Córki na wymarciu</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Martą i Markiem Babik rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6782011rozmowa-z-marta-i-markiem-babikamipomysl-na-zycie/"><h3>Pomysł na życie</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z o. Jackiem Prusakiem rozmawia Dominika Kozłowska, Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6792011z-o-jackiem-prusakiem-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-marzena-zdanowskaczy-orientacja-seksualna-jest-warunkiem-zbawienia/"><h3>Czy orientacja seksualna jest warunkiem zbawienia?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6912012marzena-zdanowskanieoczywistosc-wcielenia/"><h3>Nieoczywistość wcielenia</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wiem-ze-wiem-mniej/"><h3>Wiem, że wiem mniej</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dzis-juz-nikt-nie-musi-rodzic/"><h3>Dziś już nikt nie musi rodzić</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6902012marzena-zdanowskalancuchy-pokarmowe/"><h3>Łańcuchy pokarmowe</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Adam Workowski, Karol Tarnowski, Szymon Szczęch, Piotr Sikora, Tomasz Ponikło, Dominika Kozłowska, Elżbieta Kot, Józefa Hennelowa, Wojciech Bonowicz, Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6892012-debata-znakuczy-kosciol-potrafi-sie-dzis-odnawiac/"><h3>Czy Kościół potrafi się dziś odnawiać?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z prof. Mariuszem Z. Ratajczakiem rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6982013z-prof-mariuszem-z-ratajczakiem-rozmawia-marzena-zdanowskaregeneracja-wspomagana/"><h3>Regeneracja wspomagana</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Janiną Ochojską rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/chodzi-o-to-zeby-silniejszy-wyciagnal-reke/"><h3>Chodzi o to, żeby silniejszy wyciągnął rękę</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z prof. Tomaszem Bilińskim i prof. Andrzejem Paszewskim rozmawia Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6982013z-prof-tomaszem-bilinskim-i-prof-andrzejem-paszewskim-rozmawia-marzena-zdanowskaoddzielmy-starzenie-sie-od-dlugowiecznosci/"><h3>Oddzielmy starzenie się od długowieczności</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/niezawinione-winy/"><h3>Niezawinione winy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6682011marzena-zdanowskaglosariusz-pomocy-rozwojowej/"><h3>Glosariusz pomocy rozwojowej</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/zycie-to-gra-zespolowa/"><h3>Życie to gra zespołowa</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6682011marzena-zdanowska-oplacalna-bezinteresownosc/"><h3>Opłacalna bezinteresowność</h3> </a></div></div></div></div></section><footer><div class="promotions"><div class="container"><div class="newsletter" style="display: none;"><h4>Najlepsze treści co tydzień</h4><p>Zostaw swój e-mail, a nasi redaktorzy będą Ci wysyłać newsletter z najlepszymi artykułami</p><form class="newsletter" method="post" action="https://app.freshmail.com//pl/actions/subscribe/"> <input type="hidden" name="subscribers_list_hash" value="0yurm8681y"> <label for="freshmail_email">Adres email</label><div class="form-group"> <input type="text" name="freshmail_email" id="freshmail_email" required> <button type="submit">Wyślij</button></div></form></div><div class="social-icons"><h4>Bądź na bieżąco ze "Znakiem"</h4><p>Dołącz do społeczności naszych czytelników. Dyskutuj w najlepszym gronie.</p><div class="icons"> <a href="https://www.facebook.com/miesiecznik.znak" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-facebook-alt"></span> </a> <a href="https://www.instagram.com/miesiecznik_znak/?hl=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-instagram"></span> </a> <a href="https://twitter.com/miesiecznikznak?lang=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-twitter"></span> </a> <a href="https://www.linkedin.com/company/miesiecznik-znak/" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-linkedin"></span> </a> <a href="https://open.spotify.com/show/3czyzZVG0YnKd6kB3jpKYl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-spotify"></span> </a></div></div></div></div><div class="menus"><div class="container"><nav class="footer-menu"><ul id="menu-stopka" class=""><li id="menu-item-44643" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44643"><a href="#">O nas</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44644" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44644"><a href="/grupa/redakcja/?redakcja=1">Redakcja</a></li><li id="menu-item-44645" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44645"><a href="/grupa/ilustratorzy/">Ilustratorzy</a></li><li id="menu-item-44646" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44646"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/historia/">Historia</a></li></ul></li><li id="menu-item-44648" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44648"><a href="#">Działy</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44650" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44650"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/kultura/">Kultura</a></li><li id="menu-item-44649" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44649"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/idee/">Idee</a></li><li id="menu-item-44652" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44652"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/spoleczenstwo/">Społeczeństwo</a></li><li id="menu-item-44653" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category current-post-ancestor current-menu-parent current-post-parent menu-item-44653"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/swiat/">Świat</a></li><li id="menu-item-44651" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44651"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/religia/">Religia</a></li></ul></li><li id="menu-item-44654" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44654"><a href="#">Wydajemy</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44655" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44655"><a href="/rodzaj-multimedium/podcast/">Podcasty</a></li><li id="menu-item-44656" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44656"><a href="/minibook/">Minibooki</a></li><li id="menu-item-44657" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44657"><a href="/ksiazka/">Książki</a></li></ul></li><li id="menu-item-44658" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44658"><a href="#">Kontakt</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44659" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44659"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dla-autorow/">Informacje dla autorów</a></li><li id="menu-item-44660" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44660"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/kontakt-do-redakcji/">Kontakt do redakcji</a></li><li id="menu-item-44661" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44661"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/sprawdz-gdzie-kupisz-znak/">Gdzie kupić „ZNAK”?</a></li><li id="menu-item-49874" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-49874"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dla-reklamodawcow/">Dla reklamodawców</a></li></ul></li></ul></nav><div class="funding"><p><strong>Wydawca: SIW Znak w Krakowie</strong></p><ul id="menu-prenumerata" class=""><li id="menu-item-44663" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44663"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/polityka-prywatnosci/">Polityka prywatności</a></li><li id="menu-item-44838" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44838"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2023/02/2023.01-Regulamin-prenumeraty-Miesiecznika-ZNAK-v7_1.pdf">Regulamin Prenumeraty</a></li></ul></div></div></div></footer> <div id="people-modal" class="modal fade" role="dialog"><div class="modal-dialog"><div class="row"><div class="col-xs-12 col-md-8 col-md-offset-1"><div id="modal-gallery"></div></div><div id="mobile-person-img"><img id="mp-img" /></div><div class="modal-content col-xs-12 col-md-2"> <button type="button" class="close" data-dismiss="modal"><img src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/x-people.png" /></button><div class="bio"><div id="modal-bio"></div></div></div></div></div></div> <div id="mediaModal" class="modal fade" role="dialog"><div class="modal-dialog"> <button type="button" class="close" data-dismiss="modal"></button> <div class="modal-content"><div class="modal-body"><div id="videoplayer"></div><div id="videodescription"><div class="col-xs-12 col-sm-6"><p class="movie-title"></p></div><div class="col-xs-12 col-sm-6"><p class="movie-data"></p></div></div></div></div></div></div><div id="cookie-notice" class="main-offset-both"><div class="cookiecontent"><p>Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Zapoznaj się z <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/polityka-prywatnosci"> Polityką prywatności</a>.</p> <button type="button" class="btn" id="set-cookie-button"><span>Rozumiem, zamknij</span></button></div></div>  <script type='text/javascript'>document.addEventListener( 'wpcf7mailsent', function( event ) { if( "fb_pxl_code" in event.detail.apiResponse){ eval(event.detail.apiResponse.fb_pxl_code); } }, false );</script> <div id='fb-pxl-ajax-code'></div><script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-includes/js/dist/hooks.min.js?ver=2810c76e705dd1a53b18" id="wp-hooks-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-includes/js/dist/i18n.min.js?ver=5e580eb46a90c2b997e6" id="wp-i18n-js"></script> <script type="text/javascript" id="wp-i18n-js-after">/* <![CDATA[ */ wp.i18n.setLocaleData( { 'text direction\u0004ltr': [ 'ltr' ] } ); /* ]]> */</script> <script type="text/javascript" id="presto-components-js-extra">/* <![CDATA[ */ var prestoComponents = {"url":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-content\/plugins\/presto-player\/dist\/components\/web-components\/web-components.esm.js?ver=1729808604"}; var prestoPlayer = {"plugin_url":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-content\/plugins\/presto-player\/","logged_in":"","root":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-json\/","nonce":"03923a0158","ajaxurl":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-admin\/admin-ajax.php","isAdmin":"","isSetup":{"bunny":false},"proVersion":"","isPremium":"","wpVersionString":"wp\/v2\/","prestoVersionString":"presto-player\/v1\/","debug":"","debug_navigator":"","i18n":{"skip":"Skip","rewatch":"Rewatch","emailPlaceholder":"Email address","emailDefaultHeadline":"Enter your email to play this episode.","chapters":"Chapters","show_chapters":"Show Chapters","hide_chapters":"Hide Chapters","restart":"Restart","rewind":"Rewind {seektime}s","play":"Play","pause":"Pause","fastForward":"Forward {seektime}s","seek":"Seek","seekLabel":"{currentTime} of {duration}","played":"Played","buffered":"Buffered","currentTime":"Current time","duration":"Duration","volume":"Volume","mute":"Mute","unmute":"Unmute","enableCaptions":"Enable captions","disableCaptions":"Disable captions","download":"Download","enterFullscreen":"Enter fullscreen","exitFullscreen":"Exit fullscreen","frameTitle":"Player for {title}","captions":"Captions","settings":"Settings","pip":"PIP","menuBack":"Go back to previous menu","speed":"Speed","normal":"Normal","quality":"Quality","loop":"Loop","start":"Start","end":"End","all":"All","reset":"Reset","disabled":"Disabled","enabled":"Enabled","advertisement":"Ad","qualityBadge":{"2160":"4K","1440":"HD","1080":"HD","720":"HD","576":"SD","480":"SD"},"auto":"AUTO","upNext":"Up Next","startOver":"Start Over"}}; var prestoComponents = {"url":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-content\/plugins\/presto-player\/dist\/components\/web-components\/web-components.esm.js?ver=1729808604"}; var prestoPlayer = {"plugin_url":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-content\/plugins\/presto-player\/","logged_in":"","root":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-json\/","nonce":"03923a0158","ajaxurl":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-admin\/admin-ajax.php","isAdmin":"","isSetup":{"bunny":false},"proVersion":"","isPremium":"","wpVersionString":"wp\/v2\/","prestoVersionString":"presto-player\/v1\/","debug":"","debug_navigator":"","i18n":{"skip":"Skip","rewatch":"Rewatch","emailPlaceholder":"Email address","emailDefaultHeadline":"Enter your email to play this episode.","chapters":"Chapters","show_chapters":"Show Chapters","hide_chapters":"Hide Chapters","restart":"Restart","rewind":"Rewind {seektime}s","play":"Play","pause":"Pause","fastForward":"Forward {seektime}s","seek":"Seek","seekLabel":"{currentTime} of {duration}","played":"Played","buffered":"Buffered","currentTime":"Current time","duration":"Duration","volume":"Volume","mute":"Mute","unmute":"Unmute","enableCaptions":"Enable captions","disableCaptions":"Disable captions","download":"Download","enterFullscreen":"Enter fullscreen","exitFullscreen":"Exit fullscreen","frameTitle":"Player for {title}","captions":"Captions","settings":"Settings","pip":"PIP","menuBack":"Go back to previous menu","speed":"Speed","normal":"Normal","quality":"Quality","loop":"Loop","start":"Start","end":"End","all":"All","reset":"Reset","disabled":"Disabled","enabled":"Enabled","advertisement":"Ad","qualityBadge":{"2160":"4K","1440":"HD","1080":"HD","720":"HD","576":"SD","480":"SD"},"auto":"AUTO","upNext":"Up Next","startOver":"Start Over"}}; /* ]]> */</script> <script src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/plugins/presto-player/src/player/player-static.js?ver=1729808604" type="module" defer></script><script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_62f7a5ecf4f70db8d7c78ce8fc5f041e.js?ver=2.4.12" id="pcud_fontend_js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_adc5285b4f36350104614d2d1ff7bbec.js?ver=1.0.0" id="mainpagelibs-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_ccdf893e7d8b26933af0c336bcc3943e.js?ver=1.0.0" id="owl-carousel-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/bootstrap.min.js?ver=1.0.0" id="bootstrap-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_76faaf6ebe8a3de6a8c422c14e6b33a1.js?ver=1.0.0" id="libs-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/archive-search.min.js?ver=1.0.0" id="archive-search-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/validate.min.js?ver=1.0.0" id="validate-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_8ae59ad556cadca83b80d9c286c6d3c7.js?ver=1.0.0" id="mainpage-js-js"></script> <script type="text/javascript" id="functions-js-js-extra">/* <![CDATA[ */ var php_array = {"admin_ajax":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-admin\/admin-ajax.php"}; /* ]]> */</script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/functions.min.js?ver=1.0.0" id="functions-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/plugins/private-content/js/frontend.min.js?ver=7.4.7" id="pc_frontend-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/plugins/private-content/js/multiple-select/multiple.select.min.js?ver=7.4.7" id="pc_multiselect-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_6151c7a4c656dc45ae66d5c0372df405.js?ver=7.4.7" id="pc_lightbox-js"></script> <script type="text/javascript" id="tiktok-pixel-tracking-handle-header-js-after">/* <![CDATA[ */ !function (w, d, t) { w.TiktokAnalyticsObject=t;var ttq=w[t]=w[t]||[];ttq.methods=["page","track","identify","instances","debug","on","off","once","ready","alias","group","enableCookie","disableCookie"],ttq.setAndDefer=function(t,e){t[e]=function(){t.push([e].concat(Array.prototype.slice.call(arguments,0)))}};for(var i=0;i<ttq.methods.length;i++)ttq.setAndDefer(ttq,ttq.methods[i]);ttq.instance=function(t){for(var e=ttq._i[t]||[],n=0;n<ttq.methods.length;n++)ttq.setAndDefer(e,ttq.methods[n]);return e},ttq.load=function(e,n){var i="https://analytics.tiktok.com/i18n/pixel/events.js";ttq._i=ttq._i||{},ttq._i[e]=[],ttq._i[e]._u=i,ttq._t=ttq._t||{},ttq._t[e]=+new Date,ttq._o=ttq._o||{},ttq._o[e]=n||{},ttq._partner=ttq._partner||"WordPress";var o=document.createElement("script");o.type="text/javascript",o.async=!0,o.src=i+"?sdkid="+e+"&lib="+t;var a=document.getElementsByTagName("script")[0];a.parentNode.insertBefore(o,a)}; ttq.load('CRI2OGBC77U12TR7QOCG'); }(window, document, 'ttq'); /* ]]> */</script> <script type="text/javascript" id="tiktok-tracking-handle-header-js-after">/* <![CDATA[ */ ttq.instance('CRI2OGBC77U12TR7QOCG').track('Pageview', {'event_id': '67497d1677088_tt4b_woocommerce_66e42c7dd41d9'}) ttq.instance('CRI2OGBC77U12TR7QOCG').identify({ email: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', phone_number: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', first_name: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', last_name: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', city: '', state: '', country: '', zip_code: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855' }) /* ]]> */</script> <div id="pc_lb_codes" class="pc_displaynone"></div><script>(function(d) { var config = { kitId: 'lsz3ozf', scriptTimeout: 3000, async: true }, h = d.documentElement, t = setTimeout(function() { h.className = h.className.replace(/\bwf-loading\b/g, "") + " wf-inactive"; }, config.scriptTimeout), tk = d.createElement("script"), f = false, s = d.getElementsByTagName("script")[0], a; h.className += " wf-loading"; tk.src = 'https://use.typekit.net/' + config.kitId + '.js'; tk.async = true; tk.onload = tk.onreadystatechange = function() { a = this.readyState; if (f || a && a != "complete" && a != "loaded") return; f = true; clearTimeout(t); try { Typekit.load(config) } catch (e) {} }; s.parentNode.insertBefore(tk, s) })(document);</script> </body></html>