CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>تبارزایی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"35f351c6-a4e1-4161-ab9d-d2a187bf15eb","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"تبارزایی","wgTitle":"تبارزایی","wgCurRevisionId":40066154,"wgRevisionId":40066154,"wgArticleId":364828,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["خطاهای یادکرد: کاراکترهای نامرئی","نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان","پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی", "مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LNB","تبارزایی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"تبارزایی","wgRelevantArticleId":364828,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa", "pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q171184","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="تبارزایی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-تبارزایی rootpage-تبارزایی skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-ساخت_درخت_تبارزایی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ساخت_درخت_تبارزایی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>ساخت درخت تبارزایی</span> </div> </a> <ul id="toc-ساخت_درخت_تبارزایی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گروه‌بندی_جانداران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#گروه‌بندی_جانداران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>گروه‌بندی جانداران</span> </div> </a> <ul id="toc-گروه‌بندی_جانداران-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تبارزایی_مولکولی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تبارزایی_مولکولی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>تبارزایی مولکولی</span> </div> </a> <ul id="toc-تبارزایی_مولکولی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نظریه_رشد_و_نمو_ارنست_هکل" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نظریه_رشد_و_نمو_ارنست_هکل"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>نظریه رشد و نمو ارنست هکل</span> </div> </a> <ul id="toc-نظریه_رشد_و_نمو_ارنست_هکل-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تبادل_ژن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تبادل_ژن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>تبادل ژن</span> </div> </a> <ul id="toc-تبادل_ژن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نمونه‌گیری_آرایه_و_علامت_تبارزایی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نمونه‌گیری_آرایه_و_علامت_تبارزایی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>نمونه‌گیری آرایه و علامت تبارزایی</span> </div> </a> <ul id="toc-نمونه‌گیری_آرایه_و_علامت_تبارزایی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اهمیت_داده‌های_نداشته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اهمیت_داده‌های_نداشته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>اهمیت داده‌های نداشته</span> </div> </a> <ul id="toc-اهمیت_داده‌های_نداشته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نقش_سنگواره‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نقش_سنگواره‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>نقش سنگواره‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-نقش_سنگواره‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سبک‌وسنگین‌کردن_هوموپلازی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سبک‌وسنگین‌کردن_هوموپلازی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>سبک‌وسنگین‌کردن هوموپلازی</span> </div> </a> <ul id="toc-سبک‌وسنگین‌کردن_هوموپلازی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یادداشت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#یادداشت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>یادداشت</span> </div> </a> <ul id="toc-یادداشت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">تبارزایی</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۶۸ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-68" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۶۸ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Filogenie" title="Filogenie–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Filogenie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Filochenia" title="Filochenia–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Filochenia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D9%82%D9%8A" title="علم الوراثة العرقي–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم الوراثة العرقي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Filoxenia" title="Filoxenia–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Filoxenia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Filogenetika" title="Filogenetika–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Filogenetika" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Філагенетыка–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Філагенетыка" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Филогения–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Филогения" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Filogenetika" title="Filogenetika–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Filogenetika" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Filog%C3%A8nia" title="Filogènia–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Filogènia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Fylogenetika" title="Fylogenetika–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Fylogenetika" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Филогенетика–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Филогенетика" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Phylogenetik" title="Phylogenetik–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Phylogenetik" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Phylogenetics" title="Phylogenetics–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Phylogenetics" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Filogenetiko" title="Filogenetiko–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Filogenetiko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/F%C3%BClogeenia" title="Fülogeenia–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Fülogeenia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Filohenia" title="Filohenia–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Filohenia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Fylogenetiikka" title="Fylogenetiikka–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Fylogenetiikka" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Phylog%C3%A9nie" title="Phylogénie–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Phylogénie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/F%C3%ADligineacht" title="Fíligineacht–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Fíligineacht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Filoxenia" title="Filoxenia–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Filoxenia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%A0%D7%98%D7%99%D7%A7%D7%94" title="פילוגנטיקה–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="פילוגנטיקה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80" title="वर्गानुवंशिकी–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="वर्गानुवंशिकी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Filojeni" title="Filojeni–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Filojeni" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Filogenetikus_rendszertan" title="Filogenetikus rendszertan–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Filogenetikus rendszertan" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Ֆիլոգենետիկա–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ֆիլոգենետիկա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Filogeni" title="Filogeni–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Filogeni" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Filogenesi" title="Filogenesi–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Filogenesi" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%B3%BB%E7%B5%B1%E5%AD%A6" title="系統学–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="系統学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Filogeni" title="Filogeni–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Filogeni" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ფილოგენეტიკა–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფილოგენეტიკა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%84%ED%86%B5%ED%95%99" title="계통학–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="계통학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Phylogenetica" title="Phylogenetica–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Phylogenetica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Fylogenie" title="Fylogenie–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Fylogenie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Filogenez%C4%97" title="Filogenezė–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Filogenezė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Filo%C4%A3en%C4%93tika" title="Filoģenētika–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Filoģenētika" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Филогенија–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Филогенија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%82%E0%B4%B6%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="വംശജനിതകവിജ്ഞാനീയം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വംശജനിതകവിജ്ഞാനീയം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Filogenetik" title="Filogenetik–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Filogenetik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Phylogenetik" title="Phylogenetik–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Phylogenetik" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Fylogenie" title="Fylogenie–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Fylogenie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fylogeni" title="Fylogeni–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fylogeni" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fylogenetikk" title="Fylogenetikk–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fylogenetikk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Filogeneza" title="Filogeneza–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Filogeneza" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Filogenie" title="Filogenie–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Filogenie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Филогенетика–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Филогенетика" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Филогенетика–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Филогенетика" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Filogenija" title="Filogenija–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Filogenija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Phylogeny" title="Phylogeny–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Phylogeny" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Fylogenetika" title="Fylogenetika–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Fylogenetika" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Filogenija" title="Filogenija–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Filogenija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Filogjenetika" title="Filogjenetika–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Filogjenetika" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Filogenija" title="Filogenija–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Filogenija" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Fylogeni" title="Fylogeni–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Fylogeni" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%8A%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%AA%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%B1%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81" title="தொகுதிப் பிறப்பு–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தொகுதிப் பிறப்பு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C" title="วิวัฒนาการชาติพันธุ์–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="วิวัฒนาการชาติพันธุ์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pilohenya" title="Pilohenya–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pilohenya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Filogenetik" title="Filogenetik–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Filogenetik" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Філогенетика–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Філогенетика" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%81_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="قبیلہ سازی–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قبیلہ سازی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phát sinh chủng loại học–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Phát sinh chủng loại học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%B3%BB%E7%BB%9F%E5%8F%91%E7%94%9F%E5%AD%A6" title="系统发生学–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="系统发生学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%B3%BB%E7%BB%9F%E5%8F%91%E7%94%9F%E5%AD%A6" title="系统发生学–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="系统发生学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hoat-seng-ha%CC%8Dk" title="Hoat-seng-ha̍k–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hoat-seng-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%A6%AA%E7%B7%A3%E9%97%9C%E4%BF%82%E5%AD%B8" title="親緣關係學–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="親緣關係學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171184#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&oldid=40066154" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&id=40066154&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AA%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25B2%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AA%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25B2%25D8%25A7%25DB%258C%25DB%258C"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Phylogenetics" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171184" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">برای دیگر کاربردها، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="تبارشناسی">تبارشناسی</a> را ببینید.</div> <p><b>تبارزایی</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Phylogeny</span></span>)، <b>تبارزایی‌شناسی</b> یا <b>فیلوژنتیک</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Phylogenetics</span></span>) شاخه‌ای در علم <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زیست‌شناسی">زیست‌شناسی</a> می‌باشد که به بررسی ارتباط <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84" class="mw-redirect" title="تکامل">تکاملی</a> گروه‌های مختلف جانداران نظیر <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="گونه (زیست‌شناسی)">گونه‌ها</a> یا جمعیت‌ها می‌پردازد، که از داده‌های توالی‌یابی مولکولی<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>پانویس ۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و ماتریس‌های داده‌های <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="ریخت‌شناسی (زیست‌شناسی)">ریخت‌شناسی</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>پانویس ۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌دست می‌آید. </p><p>واژه فیلوژنتیک از ریشه یونانی فیل (φυλή/φῦλον) به معنی «تبار»، و ژنتیکوس (γενετικός) به معنی «مربوط به زایش» یا زایشی گرفته شده است. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="آرایه‌شناسی">آرایه‌شناسی</a>، طبقه‌بندی، شناسایی و نام‌گذاری جانداران بسیار از فیلوژنتیک کمک گرفته‌اند، ولی همچنان از نظر روش‌شناسی و منطقی از آن مجزا هستند.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>تبارزایی با علم سامانه‌شناسی فیلوژنتیک<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>پانویس ۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (اکثراً تبارگرایی یا <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="شاخه‌بندی">شاخه‌بندی</a> خوانده می‌شود) وجوه اشتراک دارد، که در آن تنها درختان فیلوژنتیک برای محدود کردن آرایه و نمایش گروه‌های دودمانی وابسته استفاده می‌شوند.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سامانه‌شناسی">سامانه‌شناسی زیستی</a>، تحلیل فیلوژنتیک به ابزاری ضروری برای پژوهش روی درخت فرگشتی حیات مبدل شده است. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ساخت_درخت_تبارزایی"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA_.D8.AF.D8.B1.D8.AE.D8.AA_.D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.B1.D8.B2.D8.A7.DB.8C.DB.8C"></span>ساخت درخت تبارزایی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: ساخت درخت تبارزایی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تکامل را می‌توان یک روند انشعاب دانست، روندی که به موجب آن جمعیت‌هایی از موجودات زنده با گذر زمان تغییر می‌کنند و در اثر تغییرات به شاخه‌های جداگانه‌ای <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گونه‌زایی">گونه‌زایی</a> می‌کنند، با هم درمی‌آمیزند (<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AF%D8%BA%D8%A7%D9%85_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ادغام (زیست‌شناسی) (صفحه وجود ندارد)">ادغام</a> می‌شوند)، یا به واسطه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6" title="انقراض">انقراض</a> از میان می‌روند. این روند را می‌توان توسط یک درخت فیلوژنتیکی مجسم کرد. </p><p>مشکل اساسی در فیلوژنتیک این است که اطلاعات <a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ژنتیک">ژنتیکی</a> فقط برای <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه (زیست‌شناسی)">آرایه‌های</a> امروزی موجد هستند، و سوابق <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="سنگواره">فسیلی</a> حاوی اطلاعات کم و شاخصه‌های ریخت‌شناختی مبهمتری هستند. یک درخت تبارشناسی نشان‌دهنده فرضیه‌ای است دربارهٔ روندی که طبق آن رویدادهای تکاملی فرض می‌شود که اتفاق افتاده‌اند. </p><p><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="شاخه‌بندی">کلاد بندی</a> روش مرسوم برای استنباط درخت تبارشناسی است. معمول‌ترین روش‌های مورد استفاده برای استنباط فیلوژنی شامل <a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D8%B1%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="صرفه‌جویی بیشینه (صفحه وجود ندارد)">پارسیمونی</a> (یا کمترین فرضیات)، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="درست‌نمایی بیشینه">درست‌نمایی حداکثری</a>، و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="استنتاج بایسی (صفحه وجود ندارد)">استنتاج بیزی</a> مبتنی بر MCMC هستند. <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="فنتیک">فنتیک</a>، روشی محبوب در اواسط قرن بیستم که در حال حاضر تا حد زیادی منسوخ شده، از روش <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87" title="ماتریس فاصله">ماتریس فاصله</a> استفاده می‌کند تا درختی ایجاد کند مبتنی بر تشابهات <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="ریخت‌شناسی (زیست‌شناسی)">شکلی</a>، که تصور می‌شود تقریب خوبی از روابط تبارشناختی باشد. همه این روش‌ها وابسته به <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="مدل (ریاضی)">مدل‌های ریاضی</a> ضمنی یا صریحی هستند که تکامل شاخصه‌های مشاهده شده در گونه‌های مورد مطالعه را توضیح می‌دهند. این مدل‌ها معمولاً بر اساس داده‌های مولکولی ساخته می‌شوند، و شاخصه‌ها در این نوع مدل‌ها <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A6%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%AF" title="نوکلئوتید">نوکلئوتیدها</a> یا رشته‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="اسید آمینه">اسید آمینه</a> برخط شده<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>پانویس ۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هستند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="گروه‌بندی_جانداران"><span id=".DA.AF.D8.B1.D9.88.D9.87.E2.80.8C.D8.A8.D9.86.D8.AF.DB.8C_.D8.AC.D8.A7.D9.86.D8.AF.D8.A7.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>گروه‌بندی جانداران</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: گروه‌بندی جانداران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Phylogenetic-Groups.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Phylogenetic-Groups.svg/300px-Phylogenetic-Groups.svg.png" decoding="async" width="300" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Phylogenetic-Groups.svg/450px-Phylogenetic-Groups.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Phylogenetic-Groups.svg/600px-Phylogenetic-Groups.svg.png 2x" data-file-width="554" data-file-height="472" /></a><figcaption> گروه‌های فیلوژنتیک یا <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه (زیست‌شناسی)">آرایه‌ها</a> می‌توانند <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="گروه فراگیر">گروه فراگیر</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="گروه نافراگیر">گروه نافراگیر</a> یا <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="گروه چندنیا">گروه چندنیا</a> باشند.</figcaption></figure> <p>گروه‌های تبارشناسی یا <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه (زیست‌شناسی)">آرایه‌ها</a> می‌توانند <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="گروه فراگیر">گروه فراگیر</a> <sup>monophyletic</sup>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D9%86%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="گروه نافراگیر">گروه نافراگیر</a> <sup>paraphyletic</sup> یا <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="گروه چندنیا">گروه چندنیا</a> <sup>polyphyletic</sup> باشند. به عنوان نمونه شواهد نشان می‌دهد که همه <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="پرندگان">پرندگان</a> و <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="خزندگان">خزندگان</a> از یک نیای مشترک پدید آمده‌اند بنابراین با قرار دادن آن‌ها در یک دسته گروهی تشکیل می‌شود که هم نیای اصلی و هم همه نوادگان او را دربر می‌گیرد و بنابراین یک گروه فراگیر (زرد در شکل پایین) است. از آن‌جا که پرندگان تفاوتی عمده با خزندگان پیدا کرده‌اند زمانی که آن‌ها را از دسته خزندگان برداشته و حذف کنیم یک گروه نافراگیر (آبی متمایل به سبز در شکل) باقی می‌ماند. یک نوع دسته‌بندی دیگر در نظر گرفتن گروهی به نام جانوران خونگرم است که شامل تنها <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="پستانداران">پستانداران</a> و پرندگان می‌شود (قرمز / نارنجی در شکل) به این دسته، گروه چندنیا گفته می‌شود زیرا اعضای آن به‌تازگی نیای مشترک نداشته‌اند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تبارزایی_مولکولی"><span id=".D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.B1.D8.B2.D8.A7.DB.8C.DB.8C_.D9.85.D9.88.D9.84.DA.A9.D9.88.D9.84.DB.8C"></span>تبارزایی مولکولی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: تبارزایی مولکولی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="فیلوژنتیک ملکولی">فیلوژنتیک ملکولی</a></div> <p>ارتباط تکاملی بین موجودات به وسیله درخت تبارشناسی نمایش داده می‌شود. از آنجا که تکامل در طول دوره‌های زمانی طولانی که به‌طور مستقیم قابل مشاهده نیست اتفاق می‌افتد، زیست‌شناسان مجبورند تبارزایی‌ها را با استنباط روابط تکاملی میان جانداران امروزی بازسازی کنند. سنگواره‌ها می‌توانند به بازسازی تبارزایی‌ها کمک کنند؛ اما، رکوردهای فسیلی اغلب بیش از حد کمیاب هستند و کمک خوبی نیستند؛ بنابراین، زیست‌شناسان معمولاً به تجزیه و تحلیل موجودات امروزی برای شناسایی روابط تکاملی آن‌ها محدود هستند. روابط تبارزایی در گذشته از روی ویژگی‌های <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%BE" title="فنوتیپ">فنوتیپ</a>، که اغلب شاخصه‌های <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="آناتومی">کالبدشناختی</a> می‌باشند، بازسازی می‌شدند. امروزه، داده‌های مولکولی، شامل <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="پروتئین">پروتئین</a> و رشته‌های <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دی‌ان‌ای">دی‌ان‌ای</a>، برای ساخت درخت‌های فیلوژنتیک استفاده می‌شوند.<sup id="cite_ref-Pierce2007_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pierce2007-10"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>هدف کلی از پروژهٔ ساخت درخت زندگی (AToL) که <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="بنیاد ملی علوم آمریکا">بنیاد ملی علوم آمریکا</a> آن را راه انداخته، آنست که روابط تکاملی گروه‌های زیادی از موجودات در طول تاریخ حیات را کشف کند. این پژوهش‌ها اغلب شامل تیم‌های بزرگی می‌شود که در موسسات و رشته‌های متنوع کار می‌کنند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نظریه_رشد_و_نمو_ارنست_هکل"><span id=".D9.86.D8.B8.D8.B1.DB.8C.D9.87_.D8.B1.D8.B4.D8.AF_.D9.88_.D9.86.D9.85.D9.88_.D8.A7.D8.B1.D9.86.D8.B3.D8.AA_.D9.87.DA.A9.D9.84"></span>نظریه رشد و نمو ارنست هکل</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: نظریه رشد و نمو ارنست هکل"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Haeckel_arbol_bn.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Haeckel_arbol_bn.png/250px-Haeckel_arbol_bn.png" decoding="async" width="250" height="389" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Haeckel_arbol_bn.png/375px-Haeckel_arbol_bn.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Haeckel_arbol_bn.png/500px-Haeckel_arbol_bn.png 2x" data-file-width="2128" data-file-height="3307" /></a><figcaption>شجره نامه پیشنهادی ارنست هکل(۱۸۶۶)</figcaption></figure> <p>در اواخر قرن ۱۹ میلادی نظریه تکرار رشد و نمو هکل، یا قانون زیستی به‌طور گسترده پذیرفته شد. این نظریه اغلب به عنوان "ontogeny recapitulates phylogeny" شناخته می‌شود؛ یعنی پیشرفت و تکامل یک موجود دقیقاً بازتاب پیشرفت و فرگشت ان گونه است.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D9%87%DA%A9%D9%84" title="ارنست هکل">ارنست هکل</a> را ببینید) </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تبادل_ژن"><span id=".D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.AF.D9.84_.DA.98.D9.86"></span>تبادل ژن</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: تبادل ژن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>به‌طور معمول <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="ارگانیسم">ارگانیسم‌ها</a> به دو طریق می‌توانند <a href="/wiki/%DA%98%D9%86" title="ژن">ژن‌ها</a> را به ارث ببرند: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C_%DA%98%D9%86" title="انتقال افقی ژن">انتقال افقی ژن</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%B9%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C_%DA%98%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتقال عمودی ژن (صفحه وجود ندارد)">انتقال عمودی ژن</a>. انتقال افقی ژن شامل انتقال ژن از والد به فرزندان است. انتقال عمودی ژن یا <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C_%DA%98%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتقال جانبی ژن (صفحه وجود ندارد)">انتقال جانبی ژن</a> وقتی اتفاق می‌افتد که ژن بین دو ارگانیسم بدون ارتباط <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4" title="جهش">جهش</a> کند. این یک پدیده معمولاً در <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="تک سلولی">تک سلولی‌ها</a> است. یک مثال خوب از این نوع ساخت <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="آنتی‌بادی">آنتی‌بادی‌های</a> مقاوم به عنوان نتیجه تبادل ژن بین بعضی از <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="باکتری">باکتری‌ها</a> و MDR است. </p><p>انتقال عمودی ژن، امر مشخص‌سازی ساختار نژادی یک گونه را دشوار می‌کند؛ و بر حسب اینکه چه ژنی در ساخت درخت تکاملی به کار گرفته شده باشد، ناهماهنگی‌هایی در ساختار ژنی در بین گونه‌های خاص از موجودات گزارش شده است. </p><p>کارل وز، با تئوری سه بعدی حیات (eubacteria, archaea and eukaryota) شناخته می‌شود. این نظریه بر پایه کشف خود او که ژن‌هایی که <a href="/wiki/RNA" class="mw-redirect" title="RNA">RNA‌های</a> داخل <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%85" title="ریبوزوم">ریبوزوم</a> (rRNA) را <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیکد (صفحه وجود ندارد)">دیکد</a> می‌کنند از قدیم داخل ارگانیسم‌ها بوده و در کل شکل حیات توزیع شده‌اند؛ و انتقال عمودی ژن یا بر روی آن‌ها تأثیر نگذاشته یا کمترین تأثیر را گذاشته است؛ بنابراین می‌توان از <a href="/wiki/RRNA" class="mw-redirect" title="RRNA">rRNA</a> به عنوان یک <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="ساعت مولکولی">ساعت مولکولی</a> برای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="تشکیل ساختار">تشکیل ساختار</a> ژنی استفاده کرد. این به‌طور خاص برای ساختارشناسی می‌کرو جانداران مفید است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نمونه‌گیری_آرایه_و_علامت_تبارزایی"><span id=".D9.86.D9.85.D9.88.D9.86.D9.87.E2.80.8C.DA.AF.DB.8C.D8.B1.DB.8C_.D8.A2.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D9.87_.D9.88_.D8.B9.D9.84.D8.A7.D9.85.D8.AA_.D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.B1.D8.B2.D8.A7.DB.8C.DB.8C"></span>نمونه‌گیری آرایه و علامت تبارزایی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: نمونه‌گیری آرایه و علامت تبارزایی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>به علت توسعه تکنیک‌های پیشرفته استخراج توالی در زیست‌شناسی مولکولی امکان جمع‌آوری مقدار زیادی اطلاعات جهت استنتاج <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87" title="فرضیه">فرضیه‌های</a> فیلوژنی فراهم شده است. به عنوان مثال پیدا کردن مقالاتی در مورد <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="میتوکندری">میتوکندری</a> (با حدود ۱۶۰۰۰ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A6%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%AF" title="نوکلئوتید">نوکلئوتید</a> در اکثر <a href="/wiki/%D8%AD%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="حیوانات">حیوانات</a>) که بر پایه <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="ماتریس">ماتریس</a> کاراکتر هستند ساده است. به هر حال افزایش taxaها خیلی اهمیت دارد زیرا افزایش taxaها به معنی افزایش دقت و در نتیجه ایجاد <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA_%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="درخت فیلوژنی (صفحه وجود ندارد)">درخت فیلوژنی</a> مقاوم تر است. در فیلوژنتیک ما انتظار دنباله‌های نسبتاً طولانی را داریم و این یک دلیل محکم برای این است که در فیلوژنتیک، داده‌های به‌دست آمده از سنگواره‌ها را هر جا که ممکن باشد، استفاده می‌کنیم. البته داده‌های تبارزایی <a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="فسیل">فسیل‌ها</a> بیشتر شامل اطلاعات <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="ریخت‌شناسی (زیست‌شناسی)">ریخت‌شناسی</a> است تا اطلاعات مربوط به <a href="/wiki/DNA" class="mw-redirect" title="DNA">DNA</a>. </p><p><a href="/w/index.php?title=Derrick_Zwickl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Derrick Zwickl (صفحه وجود ندارد)">Derrick Zwickl</a> و <a href="/w/index.php?title=David_Hillis&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Hillis (صفحه وجود ندارد)">David Hillis</a> با استفاده از <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="شبیه‌سازی">شبیه‌سازی</a> نشان دادند، افزایش نمونه‌های <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه (زیست‌شناسی)">آرایه (زیست‌شناسی)</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="استنتاج">استنتاج</a> فیلوژنتیک تأثیر مثبتی دارد و دقت آنالیز فیلوژنتیک را افزایش می‌دهد.<sup id="cite_ref-Zwickl2002_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zwickl2002-12"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>عامل دیگری که در دقت درخت ساخته شده مؤثر است این است که آیا داده‌های آنالیز شده، شاما اطلاعات سودمند فیلوژنتیک بوده‌اند یا نه. این عامل به عنوان یک ضابطه عادی برای تشخیص اینکه دو جاندار شبیه به هم آیا دنباله فیلوژنتیک مشابه به هم نیز دارند، استفاده می‌شود.<sup id="cite_ref-Blomberg2003_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Blomberg2003-13"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در نهایت هیچ راهی وجود ندارد که دقت یک <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="نظریه">نظریه</a> خاص فیلوژنتیک را بررسی کند. مگر اینکه ارتباط دقیق <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه (زیست‌شناسی)">آرایه (زیست‌شناسی)‌ها</a> با استفاده از آزمایش بررسی شده باشد. بهترین نتیجه برای یک دسته‌بندی تجربی، می‌تواند یک درخت با انشعاب‌هایی باشد که برای شواهد موجود خوب عمل می‌کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اهمیت_داده‌های_نداشته"><span id=".D8.A7.D9.87.D9.85.DB.8C.D8.AA_.D8.AF.D8.A7.D8.AF.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.86.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA.D9.87"></span>اهمیت داده‌های نداشته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: اهمیت داده‌های نداشته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>حالت عادی اگر داده بیشتری هنگام ساخت درخت فیلوژنی داشته باشیم، نتیجتاً درخت با دقت و ارتباط بالا خواهیم داشت. زیان داده‌های گم شده کم‌تر از داشتن داده کم نیست. اگر چه موقعی که داده‌های گم شده مربوط به تعداد کمی از taxaها باشد زیان کمتر است. متمرکز کردن داده‌های گم شده در بین تعداد کمی از taxaها باعث تولید درخت مقاوم تر می‌شود.<sup id="cite_ref-ReferenceA_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نقش_سنگواره‌ها"><span id=".D9.86.D9.82.D8.B4_.D8.B3.D9.86.DA.AF.D9.88.D8.A7.D8.B1.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>نقش سنگواره‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: نقش سنگواره‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>به دلیل اینکه بسیاری از شاخه‌های ریخت‌شناسی شامل <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رویان‌شناسی">رویان‌شناسی</a> یا <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بافت‌شناسی">بافت‌شناسی</a> است، که نمی‌توانند سنگواره شوند و تفسیر فسیل بسیار گیج‌کننده تر از رده <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه (زیست‌شناسی)">آرایه (زیست‌شناسی)‌های</a> زنده است، در برخی موارد بسیار مشکل است که داده‌های فسیلی را برای فیلوژنتیک هماهنگ کرد. با وجود این محدودیت‌ها اهمیت فسیل غیرقابل انکار است؛ زیرا آن‌ها می‌توانند اطلاعات مهمی در مورد فضاهای اسپارس در درختان فراهم کنند و انشعابات طولانی را بشکنند و به عنوان راس میانی قرار گیرند؛ بنابراین فسیل‌ها به همان اندازه که taxaهای جدید اهمیت دارند، مهم هستند.<sup id="cite_ref-Cobbett2007_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cobbett2007-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="فیلوژنتیک مولکولی">فیلوژنتیک مولکولی</a> می‌تواند نرخ تنوع <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="ارگانیسم">ارگانیسم‌ها</a> را مشخص کند. اما برای فهمیدن دنباله ایجاد و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6" title="انقراض">انقراض</a> گونه‌ها و شناخت الگوها در تنوع ارگانیسم‌ها، داده‌های فسیلی باید استفاده شوند.<sup id="cite_ref-ReferenceA_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تکنیک‌های مولکولی یک نرخ ثابت تنوع فرض می‌کنند، که به ندرت با واقعیت سازگار است، اما در مورد داده‌های فسیلی این‌گونه نیست. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سبک‌وسنگین‌کردن_هوموپلازی"><span id=".D8.B3.D8.A8.DA.A9.E2.80.8C.D9.88.D8.B3.D9.86.DA.AF.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86_.D9.87.D9.88.D9.85.D9.88.D9.BE.D9.84.D8.A7.D8.B2.DB.8C"></span>سبک‌وسنگین‌کردن هوموپلازی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: سبک‌وسنگین‌کردن هوموپلازی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بعضی از کاراکترهای مشخص با احتمال زیاد به همگرایی منجر می‌شوند. منطقا این کاراکترها باید وزن کمتری در ساخت درخت داشته باشند. متأسفانه تنها راه مشخص کردن همگرایی ساخت درخت است.<sup id="cite_ref-Goloboff2008_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Goloboff2008-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> وزن‌دار کردن کاراکترهای متشابه جانوری، به درخت با ساختار بهتر منجر می‌شود.<sup id="cite_ref-Goloboff2008_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Goloboff2008-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="شاخه‌بندی">شاخه‌بندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سامانه‌شناسی">سامانه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="بیوانفورماتیک">بیوانفورماتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="فیلوژنتیک محاسباتی">فیلوژنتیک محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="فیلوژنتیک مولکولی">فیلوژنتیک مولکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="شبکه فیلوژنتیک">شبکه فیلوژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رویان‌شناسی">رویان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بافت‌شناسی">بافت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA_%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="درخت فیلوژنتیک">درخت فیلوژنتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" class="mw-redirect" title="میکروبیولوژی">میکروبیولوژی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="ریخت‌شناسی (زیست‌شناسی)">ریخت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86" title="ژن">ژن</a></li> <li><a href="/wiki/RNA" class="mw-redirect" title="RNA">RNA</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="یادداشت"><span id=".DB.8C.D8.A7.D8.AF.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA"></span>یادداشت</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: یادداشت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2 mw-content-ltr" dir="ltr"> <ol class="references"> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Molecular Sequencing Data</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Morphological Data Matrices</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Phylogenetic nomenclature (PN) or phylogenetic</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Aligned</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.sid.ir/paper/237635/fa">https://www.sid.ir/paper/237635/fa</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.sid.ir/paper/237599/fa">https://www.sid.ir/paper/237599/fa</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.sid.ir/paper/406469/fa">https://www.sid.ir/paper/406469/fa</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFA.W.F._Edwards,_[L.L._Cavalli-Sforza_Phylogenetics_is_that_branch_of_life_science,which_deals_with_the_study_of_evolutionary_relation_among_various_groups_of_organisms,through_molecular_sequencing_data.1964" class="citation book cs1">A.W.F. Edwards, [L.L. Cavalli-Sforza Phylogenetics is that branch of life science,which deals with the study of evolutionary relation among various groups of organisms,through molecular sequencing data. (1964). Systematics Assoc. Publ. No. 6: Phenetic and Phylogenetic Classification (ed.). <i>Reconstruction of evolutionary trees</i>. pp. 67–76.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Reconstruction+of+evolutionary+trees&rft.pages=67-76&rft.date=1964&rft.au=A.W.F.+Edwards%2C+%5BL.L.+Cavalli-Sforza+Phylogenetics+is+that+branch+of+life+science%2Cwhich+deals+with+the+study+of+evolutionary+relation+among+various+groups+of+organisms%2Cthrough+molecular+sequencing+data.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">line feed character in <code class="cs1-code">|author=</code> at position 37 (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#invisible_char" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSpeer1998" class="citation web cs1">Speer, Vrian (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170929235843/http://www.ucmp.berkeley.edu/glossary/glossary_1.html">"UCMP Glossary: Phylogenetics"</a>. UC Berkeley. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucmp.berkeley.edu/glossary/glossary_1.html">the original</a> on 29 September 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-03-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=UCMP+Glossary%3A+Phylogenetics&rft.pub=UC+Berkeley&rft.date=1998&rft.aulast=Speer&rft.aufirst=Vrian&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ucmp.berkeley.edu%2Fglossary%2Fglossary_1.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Pierce2007-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Pierce2007_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPierce2007" class="citation book cs1">Pierce, Benjamin A. (2007-12-17). <i>Genetics: A conceptual Approach</i> (3rd ed.). W. H. Freeman. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-7167-7928-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-7167-7928-5"><bdi>978-0-7167-7928-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Genetics%3A+A+conceptual+Approach&rft.edition=3rd&rft.pub=W.+H.+Freeman&rft.date=2007-12-17&rft.isbn=978-0-7167-7928-5&rft.aulast=Pierce&rft.aufirst=Benjamin+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Michael W. Hart, and Richard K. Grosberg, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/content/early/2009/10/22/0910229106">"Caterpillars did not evolve from onychophorans by hybridogenesis"</a>, <i>Proceedings of the National Academy of the Sciences</i>, 30 October 2009 (doi: 10.1073/pnas.0910229106)</span> </li> <li id="cite_note-Zwickl2002-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Zwickl2002_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFZwickl_DJ,_Hillis_DM2002" class="citation journal cs1">Zwickl DJ, Hillis DM (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_systematic-biology_2002-08_51_4/page/588">"Increased taxon sampling greatly reduces phylogenetic error"</a>. <i>Systematic Biology</i>. <b>51</b> (4): 588–598. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10635150290102339">10.1080/10635150290102339</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12228001">12228001</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Systematic+Biology&rft.atitle=Increased+taxon+sampling+greatly+reduces+phylogenetic+error&rft.volume=51&rft.issue=4&rft.pages=588-598&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10635150290102339&rft_id=info%3Apmid%2F12228001&rft.au=Zwickl+DJ%2C+Hillis+DM&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_systematic-biology_2002-08_51_4%2Fpage%2F588&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Blomberg2003-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Blomberg2003_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBlomberg_SP,_Garland_T_Jr,_Ives_AR2003" class="citation journal cs1">Blomberg SP, <a href="/w/index.php?title=Theodore_Garland,_Jr.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodore Garland, Jr. (صفحه وجود ندارد)">Garland T Jr</a>, Ives AR (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_evolution_2003-04_57_4/page/717">"Testing for phylogenetic signal in comparative data: behavioral traits are more labile"</a>. <i>Evolution</i>. <b>57</b> (4): 717–745. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12778543">12778543</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Evolution&rft.atitle=Testing+for+phylogenetic+signal+in+comparative+data%3A+behavioral+traits+are+more+labile&rft.volume=57&rft.issue=4&rft.pages=717-745&rft.date=2003&rft_id=info%3Apmid%2F12778543&rft.au=Blomberg+SP%2C+Garland+T+Jr%2C+Ives+AR&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_evolution_2003-04_57_4%2Fpage%2F717&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_journal" title="الگو:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان">link</a>)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/BlomEA03.pdf">PDF</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100616043234/http://www.biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/BlomEA03.pdf">بایگانی‌شده</a> در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_14-0">۱۰٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_14-1">۱۰٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFQuentalMarshall2010" class="citation journal cs1">Quental, Tiago B.; Marshall, Charles R. (2010). "Diversity dynamics: molecular phylogenies need the fossil record". <i>Trends in Ecology & Evolution</i>. <b>25</b> (8): 434–441. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2010.05.002">10.1016/j.tree.2010.05.002</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0169-5347">0169-5347</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+%26amp%3B+Evolution&rft.atitle=Diversity+dynamics%3A+molecular+phylogenies+need+the+fossil+record&rft.volume=25&rft.issue=8&rft.pages=434-441&rft.date=2010&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2010.05.002&rft.issn=01695347&rft.aulast=Quental&rft.aufirst=Tiago+B.&rft.au=Marshall%2C+Charles+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Cobbett2007-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Cobbett2007_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCobbettWilkinsonWillsSullivan2007" class="citation journal cs1">Cobbett, Andrea; Wilkinson, Mark; Wills, Matthew A; Sullivan, Jack (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_systematic-biology_2007-10_56_5/page/753">"Fossils Impact as Hard as Living Taxa in Parsimony Analyses of Morphology"</a>. <i>Systematic Biology</i>. <b>56</b> (5): 753–766. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10635150701627296">10.1080/10635150701627296</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1076-836X">1076-836X</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Systematic+Biology&rft.atitle=Fossils+Impact+as+Hard+as+Living+Taxa+in+Parsimony+Analyses+of+Morphology&rft.volume=56&rft.issue=5&rft.pages=753-766&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10635150701627296&rft.issn=1076-836X&rft.aulast=Cobbett&rft.aufirst=Andrea&rft.au=Wilkinson%2C+Mark&rft.au=Wills%2C+Matthew+A&rft.au=Sullivan%2C+Jack&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_systematic-biology_2007-10_56_5%2Fpage%2F753&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Goloboff2008-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Goloboff2008_16-0">۱۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Goloboff2008_16-1">۱۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGoloboffCarpenterAriasEsquivel2008" class="citation journal cs1">Goloboff, Pablo A.; Carpenter, James M.; Arias, J. Salvador; Esquivel, Daniel Rafael Miranda (2008). "Weighting against homoplasy improves phylogenetic analysis of morphological data sets". <i>Cladistics</i>. <b>24</b> (5): 758–773. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1096-0031.2008.00209.x">10.1111/j.1096-0031.2008.00209.x</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0748-3007">0748-3007</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Cladistics&rft.atitle=Weighting+against+homoplasy+improves+phylogenetic+analysis+of+morphological+data+sets&rft.volume=24&rft.issue=5&rft.pages=758-773&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1096-0031.2008.00209.x&rft.issn=07483007&rft.aulast=Goloboff&rft.aufirst=Pablo+A.&rft.au=Carpenter%2C+James+M.&rft.au=Arias%2C+J.+Salvador&rft.au=Esquivel%2C+Daniel+Rafael+Miranda&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <ul><li>مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Phylogenetics&oldid=399118486">Phylogenetics</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۰.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tolweb.org/tree/learn/concepts/whatisphylogeny.html">دانشنامه درخت حیات</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://itol.embl.de/">درخت زندگی اینترکتیو</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100204111317/http://www.ucmp.berkeley.edu/exhibit/phylogeny.html">نمایشگاه فیلوژنی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cladistics.org/">انجمن ویلی هنیگ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.splitstree.org/">SplitsTree</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180314213042/http://splitstree.org/">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ مارس ۲۰۱۸ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>، نرم‌افزار محاسبات فیلوژنتیک</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130530165115/http://dendroscope.org/">Dendroscope</a>، نرم‌افزار نمایش درخت فیلوژنتیک</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131228201928/http://mesquiteproject.org/mesquite/mesquite.html">سیستم پیمانه‌ای برای تحلیل فرگشتی Mesquite</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geneious.com/">Geneious Pro</a> نرم‌افزار فیلوژنتیک چندکاره</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/About/primer/phylo.html">NCBI - سامانه‌شناسی و فیلوژنتیک ملکولی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://phylomedb.org/">PhylomeDB</a> - پایگاه داده عمومی فیلوژنی ژن</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40381259">.mw-parser-output .portalbox{float:left;border:solid #aaa 1px;padding:0}.mw-parser-output .portalbox.tleft{margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalbox.tright{margin:0.5em 0 0.5em 1em}.mw-parser-output .portalbox>ul{display:table;box-sizing:border-box;padding:0.1em;max-width:175px;background:#f9f9f9;font-size:85%;line-height:110%;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox>ul>li{display:table-row}.mw-parser-output .portalbox>ul>li>span:first-child{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox>ul>li>span:last-child{display:table-cell;padding:0.2em 0.3em 0.2em 0.2em;vertical-align:middle}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .portalbox>ul{background:transparent}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .portalbox>ul{background:transparent}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تبارزایی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="الگو:فیلوژنتیک"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فیلوژنتیک (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فیلوژنتیک"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="تبارزایی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">تبارزایی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عنوان‌های اصلی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="تبارزایی محاسباتی">تبارزایی محاسباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تبارزایی مولکولی">تبارزایی مولکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="شاخه‌بندی">شاخه‌بندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه‌شناسی (زیست‌شناسی)">آرایه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="آرایه‌شناسی فرگشتی">آرایه‌شناسی فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سامانه‌شناسی">سامانه‌شناسی</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="7" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><div role="navigation" aria-label="درگاه‌ها" class="noprint portalbox plainlist tleft"> <ul> <li><span><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/48px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/64px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span></span><span><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="درگاه:زیست شناسی تکاملی">درگاه زیست شناسی تکاملی</a></span></li></ul></div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مفاهیم پایه‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Phylogenesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phylogenesis (صفحه وجود ندارد)">Phylogenesis</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="تبارشاخه‌زایی (زیست‌شناسی)">تبارشاخه‌زایی (زیست‌شناسی)</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="درخت تبارزایی">درخت تبارزایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%85%D8%A7" class="mw-redirect" title="دسته‌نما">دسته‌نما</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="شبکه تبارزایی">شبکه تبارزایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Long_branch_attraction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Long branch attraction (صفحه وجود ندارد)">Long branch attraction</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect mw-disambig" title="کلاد">کلاد</a> در برابر <a href="/w/index.php?title=Evolutionary_grade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolutionary grade (صفحه وجود ندارد)">Grade</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8_(%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA)" title="نسب (فرگشت)">نسب (فرگشت)</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ghost_lineage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ghost lineage (صفحه وجود ندارد)">Ghost lineage</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ghost_population&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ghost population (صفحه وجود ندارد)">Ghost population</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">روش‌های استنباط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%B5%D8%B1%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D9%88%DB%8C%DB%8C_(%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C)" class="mw-redirect" title="بیشینه صرفه‌جویی (تبارزایی)">بیشینه صرفه‌جویی</a></li> <li>روش‌های احتمالاتی <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87" title="برآورد درست‌نمایی بیشینه">برآورد درست‌نمایی بیشینه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B7_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="استنباط بیزی تبارزایش">استنباط بیزی تبارزایش</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ماتریس‌های فاصله در تبارزایی">ماتریس‌های فاصله در تبارزایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%84-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DA%AF%DB%8C" title="اتصال-همسایگی">اتصال-همسایگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%AC%D9%81%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B2%D9%86_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="روش جفت گروه بدون وزن با میانگین حسابی">روش جفت گروه بدون وزن با میانگین حسابی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Least_squares_inference_in_phylogeny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Least squares inference in phylogeny (صفحه وجود ندارد)">Least squares</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Three-taxon_analysis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Three-taxon analysis (صفحه وجود ندارد)">Three-taxon analysis</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">موضوع‌های کنونی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=PhyloCode&action=edit&redlink=1" class="new" title="PhyloCode (صفحه وجود ندارد)">PhyloCode</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=DNA_barcoding&action=edit&redlink=1" class="new" title="DNA barcoding (صفحه وجود ندارد)">DNA barcoding</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تبارزایی مولکولی">تبارزایی مولکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="روش‌های مقایسه‌ای تبارزایی">روش‌های مقایسه‌ای تبارزایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="محافظه‌کاری کنام تبارزایی">محافظه‌کاری کنام تبارزایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_phylogenetics_software&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of phylogenetics software (صفحه وجود ندارد)">Phylogenetics software</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phylogenomics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phylogenomics (صفحه وجود ندارد)">Phylogenomics</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جغرافیای تبارزایی">جغرافیای تبارزایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ویژگی‌های گروهی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_(%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C)" title="نخستین (تبارزایی)">نخستین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D9%88_%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="نزدیک‌ریختی و هم‌نزدیک‌ریختی">نزدیک‌ریختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D9%88_%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="نزدیک‌ریختی و هم‌نزدیک‌ریختی">هم‌نزدیک‌ریختی</a></li></ul></li> <li>مشتق‌شده <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="جداریختی">جداریختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="جداریختی">جداریختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="خودجداریختی">خودجداریختی</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">انواع گروه تبار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="تک‌تبار">تک‌تبار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="پیراتبار">پیراتبار</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="چندتبار">چندتبار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نام‌گذاری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="نام‌گذاری تباری">نام‌گذاری تباری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%AC" title="گروه تاج">گروه تاج</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="گروه خواهر">گروه خواهر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Basal_(phylogenetics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Basal (phylogenetics) (صفحه وجود ندارد)">Basal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Supertree&action=edit&redlink=1" class="new" title="Supertree (صفحه وجود ندارد)">Supertree</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:تبارزایی">تبارزایی</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="زیست‌شناسی_فرگشتی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="الگو:فرگشت"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="بحث الگو:فرگشت"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فرگشت"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="زیست‌شناسی_فرگشتی" style="font-size:114%;margin:0 4em">زیست‌شناسی <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="فرگشت">فرگشتی</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="تاریخ فرگشتی حیات">تاریخ فرگشتی حیات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نمایه مقالات زیست‌شناسی فرگشتی (صفحه وجود ندارد)">نمایه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="مقدمه‌ای بر فرگشت">مقدمه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%DA%A9%D9%84%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="طرح کلی فرگشت (صفحه وجود ندارد)">طرح کلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="سیر زمانی تاریخ فرگشتی حیات">سیر زمانی تاریخ فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="تاریخ حیات">تاریخ حیات</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="فرگشت">فرگشت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="نوع‌دوستی (زیست‌شناسی)">نوع‌دوستی</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D9%86_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="گول‌زدن (زیست‌شناسی)">گول‌زدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C%D9%87" title="دگرخواهی دوسویه">دگرخواهی دوسویه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="پیدایش حیات">پیدایش حیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="سازگاری (زیست‌شناسی)">سازگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DB%8C" title="واگرایش سازشی">واگرایش سازشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="شاخه‌بندی">شاخه‌بندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="هم‌فرگشتی">هم‌فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="نسب مشترک">نسب مشترک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%87%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="فرگشت هم‌گرا">فرگشت هم‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="فرگشت واگرا">فرگشت واگرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="اولین شواهد حیات">اولین شواهد حیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="شواهد تبار مشترک">شواهد تبار مشترک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6" title="انقراض">انقراض</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B6" title="رویداد انقراض">رویداد انقراض</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%98%D9%86%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="دیدگاه ژن‌محور فرگشتی">دیدگاه ژن‌محور فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="هم‌ساخت‌شناسی">هم‌ساخت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="جهان‌نیای پایانی">جهان‌نیای پایانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%AA_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="درشت فرگشت">فرگشت کلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="ریز فرگشت">فرگشت خرد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="پیدایش حیات">پیدایش حیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="پان‌اسپرمیا">پان‌اسپرمیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="فرگشت موازی">فرگشت موازی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گونه‌زایی">گونه‌زایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="آرایه‌شناسی فرگشتی">آرایه‌شناسی فرگشتی</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="11" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Common-Avian-Infection-Plagued-the-Tyrant-Dinosaurs-pone.0007288.g004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Common-Avian-Infection-Plagued-the-Tyrant-Dinosaurs-pone.0007288.g004.jpg/90px-Common-Avian-Infection-Plagued-the-Tyrant-Dinosaurs-pone.0007288.g004.jpg" decoding="async" width="90" height="68" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Common-Avian-Infection-Plagued-the-Tyrant-Dinosaurs-pone.0007288.g004.jpg/135px-Common-Avian-Infection-Plagued-the-Tyrant-Dinosaurs-pone.0007288.g004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Common-Avian-Infection-Plagued-the-Tyrant-Dinosaurs-pone.0007288.g004.jpg/180px-Common-Avian-Infection-Plagued-the-Tyrant-Dinosaurs-pone.0007288.g004.jpg 2x" data-file-width="430" data-file-height="324" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="ژنتیک جمعیت">ژنتیک جمعیت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="تنوع زیستی">تنوع زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%DA%98%D9%86" title="شارش ژن">شارش ژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4_%DA%98%D9%86" title="رانش ژن">رانش ژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4" title="جهش">جهش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="انتخاب طبیعی">انتخاب طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="تنوع ژنتیکی گونه‌ها">تنوع ژنتیکی گونه‌ها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تکوین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86_(%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9)" title="کانالیزه‌شدن (ژنتیک)">کانالیزه‌شدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیست‌شناسی فرگشتی-تکوینی">زیست‌شناسی فرگشتی-تکوینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="همسان‌سازی ژنتیک">همسان‌سازی ژنتیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86%DA%AF%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="وارونگی (زیست‌شناسی تکاملی) (صفحه وجود ندارد)">وارونگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="پودمانگی (زیست‌شناسی) (صفحه وجود ندارد)">پودمانگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D9%81%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%BE%DB%8C" title="انعطاف‌پذیری فنوتیپی">انعطاف‌پذیری فنوتیپی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="آرایه (زیست‌شناسی)">آرایه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت باکتری‌ها (صفحه وجود ندارد)">باکتری‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="فرگشت پرندگان">پرندگان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="خاستگاه پرندگان">خاستگاه</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت بازوتباران (صفحه وجود ندارد)">بازوپاتباران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%86%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فرگشت نرم‌تنان">نرم‌تنان</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Evolution_of_cephalopods&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolution of cephalopods (صفحه وجود ندارد)">سرپاویسان</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت دایناسورها (صفحه وجود ندارد)">دایناسورها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="فرگشت ماهی">ماهی‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%82%D8%A7%D8%B1%DA%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="فرگشت قارچ‌ها">فرگشت قارچ‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AD%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="فرگشت حشرات">حشرات</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فرگشت پروانه‌ها">پروانه‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="تاریخ حیات">تاریخ حیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فرگشت پستانداران">پستانداران</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Cat_gap&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cat gap (صفحه وجود ندارد)">cats</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%AF%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="سگ‌سانان">سگ‌سانان</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت گرگ‌ها (صفحه وجود ندارد)">گرگ‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A3_%D8%B3%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="منشأ سگ‌های اهلی (صفحه وجود ندارد)">سگ‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="کفتار">کفتار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="فرگشت آب‌بازسانان">فرگشت آب‌بازسانان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت اسب‌ها (صفحه وجود ندارد)">اسب‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فرگشت درازپایان">کانگروها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت نخستی‌سانان (صفحه وجود ندارد)">نخستی‌سانان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="فرگشت انسان">فرگشت انسان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت لمورها (صفحه وجود ندارد)">لمورها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="فرگشت گاودریایی‌سانان">گاودریایی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86" title="تاریخ فرگشتی گیاهان">تاریخ فرگشتی گیاهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AE%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="فرگشت خزندگان">خزندگان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%B9%D9%86%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت عنکبوتیان (صفحه وجود ندارد)">عنکبوتیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86" title="فرگشت چهاراندامان">چهاراندامان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرگشت ویروسی (صفحه وجود ندارد)">ویروس‌ها</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7" title="آنفلوانزا">آنفلوانزا</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B6%D9%88_(%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="عضو (کالبدشناسی)">عضو</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Evolution_of_cells&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolution of cells (صفحه وجود ندارد)">Cell</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="مدل‌های سیر فرگشتی دی‌ان‌ای">مدل‌های سیر فرگشتی دی‌ان‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Evolution_of_flagella&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolution of flagella (صفحه وجود ندارد)">Flagella</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%AA" title="یوکاریوت">یوکاریوت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="درون‌هم‌زیستی">درون‌هم‌زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%85" title="کروموزوم">کروموزوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%BA%D8%B4%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="دستگاه غشایی درونی">دستگاه غشایی درونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="میتوکندری">میتوکندری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%DB%8C%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="هسته یاخته">هسته یاخته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="دیسه">دیسه</a></li></ul></li> <li>در جانوران <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%DA%86%D8%B4%D9%85" title="فرگشت چشم">فرگشت چشم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88" title="مو">مو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Evolution_of_mammalian_auditory_ossicles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolution of mammalian auditory ossicles (صفحه وجود ندارد)">auditory ossicle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Evolution_of_nervous_systems&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolution of nervous systems (صفحه وجود ندارد)">nervous system</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D8%BA%D8%B2" title="فرگشت مغز">فرگشت مغز</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرایند زیستی (صفحه وجود ندارد)">فرایند</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B4" title="فرگشت پیرش">فرگشت پیرش</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%AF" title="مرگ">مرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%AF_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84" title="مرگ برنامه‌ریزی شده سلول">مرگ برنامه‌ریزی شده سلول</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="خاستگاه پرواز پرندگان">خاستگاه پرواز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D9%86%DB%8C%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="فرگشت درهم‌تنیدگی زیستی">فرگشت درهم‌تنیدگی زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_(%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA)" class="mw-redirect" title="هم‌کاری (فرگشت)">همکاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="فرگشت دید رنگی">فرگشت دید رنگی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="فرگشت دید رنگی در نخستی‌ها">فرگشت دید رنگی در نخستی‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA" title="فرگشت احساسات">احساسات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AC%D8%A7" title="همجا">همجا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="اخلاقیات فرگشتی">اخلاقیات فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="فرگشت فرااجتماعی">فرااجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86%DB%8C" title="دستگاه ایمنی">دستگاه ایمنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="متابولیسم">متابولیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تک‌همسری در جانوران">تک‌همسری در جانوران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="فرگشت اخلاق">فرگشت اخلاق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="فرگشت موزاییکی">فرگشت موزاییکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="جانداران چندیاخته‌ای">جانداران چندیاخته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%AB%D9%84_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="فرگشت تولیدمثل جنسی">تولیدمثل جنسی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AC%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="ناجورکامی">ناجورکامی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="چرخه زندگی زیستی">چرخه زندگی زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%BE_%D8%AC%D9%81%D8%AA%DB%8C" title="تایپ جفتی">تایپ جفتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%88_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%85%DB%8C%D9%88%D8%B2" title="خاستگاه و کارکرد میوز">میوز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%D8%B4_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="روش گزینش جنسیت">روش گزینش جنسیت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%87%D8%B1_%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="زهر مار">زهر مار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%85%D9%BE%D9%88_%D9%88_%D9%85%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="تمپو و مد در تکامل (صفحه وجود ندارد)">تمپوها و مدها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AC%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="تدریج‌گرایی تباری">تدریج‌گرایی تباری</a>/<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84_%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="تعادل نقطه‌ای">تعادل نقطه‌ای</a>/<a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4_%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="جهش ناگهانی (زیست‌شناسی)">جهش ناگهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4_%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="جهش نقطه‌ای">جهش نقطه‌ای</a>/<a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جهش‌گرایی">جهش‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همدیس‌گرایی">همدیس‌گرایی</a>/<a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کاتاستروفیسم">کاتاستروفیسم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گونه‌زایی">گونه‌زایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%AC%D8%A7" title="گونه‌زایی ناهمجا">گونه‌زایی ناهمجا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87" title="فرگشت پیش‌رونده">فرگشت پیش‌رونده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%BE%D8%B3%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87" title="فرگشت پس‌رونده">فرگشت پس‌رونده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="تبارشاخه‌زایی (زیست‌شناسی)">تبارشاخه‌زایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%85" title="گونه‌زایی همگام">گونه‌زایی همگام</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="گونه‌زایی بوم‌شناختی">گونه‌زایی بوم‌شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%87" title="گونه‌زایی دورگه">گونه‌زایی دورگه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%A7" title="گونه‌زایی پراجا">گونه‌زایی پراجا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85" title="گونه‌زایی پیرابوم">گونه‌زایی پیرابوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AB%D8%A8%DB%8C%D8%AA_(%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C)" title="تثبیت (گونه‌زایی)">تثبیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AC%D8%A7" title="گونه‌زایی همجا">گونه‌زایی همجا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="تاریخچه اندیشه فرگشتی">تاریخچه اندیشه فرگشتی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="ایده‌های فرگشتی رنسانس و روشنگری">ایده‌های فرگشتی رنسانس و روشنگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%87%D8%B4_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="تراجهش گونه‌ها">تراجهش گونه‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86" title="چارلز داروین">چارلز داروین</a> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="خاستگاه گونه‌ها">خاستگاه گونه‌ها</a></i></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="تاریخچه دیرین‌شناسی">تاریخچه دیرین‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="فسیل انتقالی">فسیل انتقالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%AA_%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%87" title="وراثت آمیخته">وراثت آمیخته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84" title="قوانین مندل">قوانین مندل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=The_eclipse_of_Darwinism&action=edit&redlink=1" class="new" title="The eclipse of Darwinism (صفحه وجود ندارد)">The eclipse of Darwinism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B2_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="سنتز مدرن">سنتز مدرن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تاریخچه فرگشت مولکولی">تاریخچه فرگشت مولکولی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Extended_evolutionary_synthesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Extended evolutionary synthesis (صفحه وجود ندارد)">Extended evolutionary synthesis</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فلسفه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="داروینیسم">داروینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="جایگزین‌های فرگشت داروینی">جایگزین‌ها</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کاتاستروفیسم">کاتاستروفیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لامارکیسم">لامارکیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%87%D8%AF%D9%81%D9%85%D9%86%D8%AF" title="فرگشت هدفمند">فرگشت هدفمند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جهش‌گرایی">جهش‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%B4_%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="جهش ناگهانی (زیست‌شناسی)">جهش ناگهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="ساختارگرایی (زیست‌شناسی)">ساختارگرایی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="اسپندرال (زیست‌شناسی)">اسپندرال</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="فرگشت الهی">فرگشت الهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زندگی‌باوری">زندگی‌باوری</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="پایان‌شناسی در زیست‌شناسی">پایان‌شناسی در زیست‌شناسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جستارهای وابسته</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="جغرافیای زیستی">جغرافیای زیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="ژنتیک بوم‌شناختی">ژنتیک بوم‌شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="فرگشت ملکولی">فرگشت ملکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="تبارزایش">تبارزایش</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="درخت تبارزایی">درخت تبارزایی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%DB%8C_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="چندریختی (زیست‌شناسی)">چندریختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84" title="پروتوسل">پروتوسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سامانه‌شناسی">سامانه‌شناسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="رده:زیست‌شناسی فرگشتی">رده:زیست‌شناسی فرگشتی</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="درگاه:زیست‌شناسی تکاملی">درگاه:زیست‌شناسی تکاملی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q171184#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q171184#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q171184#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11952878h">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11952878h">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4076110-1">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007545890705171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85101498">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000180516&P_CON_LNG=ENG">لتونی</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تبارزایی&oldid=40066154">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تبارزایی&oldid=40066154</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:تبارزایی">تبارزایی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A6%DB%8C" title="رده:خطاهای یادکرد: کاراکترهای نامرئی">خطاهای یادکرد: کاراکترهای نامرئی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان">نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LNB" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LNB">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LNB</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۵ اوت ۲۰۲۴ ساعت ۱۹:۲۷ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-rkk8l","wgBackendResponseTime":155,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.584","walltime":"0.783","ppvisitednodes":{"value":1378,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":79523,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":918,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":55647,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 671.355 1 -total"," 36.05% 242.014 2 الگو:پانویس"," 23.27% 156.222 1 الگو:فیلوژنتیک"," 19.79% 132.854 2 الگو:Navbox"," 17.47% 117.257 2 الگو:انگلیسی"," 16.96% 113.877 2 الگو:به_زبان_دیگر"," 16.66% 111.829 2 الگو:Lang"," 14.03% 94.158 5 الگو:Cite_journal"," 13.95% 93.640 2 الگو:Cite_book"," 8.42% 56.527 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.400","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":12232360,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-59856bd7d8-25dck","timestamp":"20241119175544","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062a\u0628\u0627\u0631\u0632\u0627\u06cc\u06cc","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171184","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171184","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-09-11T16:41:49Z","dateModified":"2024-08-15T19:27:37Z"}</script> </body> </html>