CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Mikhail Sergeyevich Gorbachyov – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"078c849e-4adf-4c24-8fab-5a136f933ff2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov","wgTitle":"Mikhail Sergeyevich Gorbachyov","wgCurRevisionId":72192025,"wgRevisionId":72192025,"wgArticleId":47570,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Bài viết có văn bản tiếng Nga","Trang sử dụng bản mẫu Lang-xx","Nguồn CS1 tiếng Anh (en)","Nguồn CS1 tiếng Nga (ru)","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại","Website chính thức khác nhau giữa Wikidata và Wikipedia","Bài viết sử dụng định dạng hAudio", "Bản mẫu thanh chủ đề có chủ đề được liên kết lại","Bài viết chứa nhận dạng BIBSYS","Bài viết chứa nhận dạng BNC","Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng CANTIC","Bài viết chứa nhận dạng CINII","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng ICCU","Bài viết chứa nhận dạng ISNI","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng LNB","Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết chứa nhận dạng NLA","Bài viết chứa nhận dạng NLG","Bài viết chứa nhận dạng NLI","Bài viết chứa nhận dạng NLK","Bài viết chứa nhận dạng NLP","Bài viết chứa nhận dạng NSK","Bài viết chứa nhận dạng NTA","Bài viết chứa nhận dạng PLWABN", "Bài viết chứa nhận dạng RERO","Bài viết chứa nhận dạng SELIBR","Bài viết chứa nhận dạng SNAC-ID","Bài viết chứa nhận dạng SUDOC","Bài viết chứa nhận dạng Trove","Bài viết chứa nhận dạng VcBA","Bài viết chứa nhận dạng VIAF","Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers","Kiểm soát tính nhất quán với 30 yếu tố","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Trang có IPA tiếng Nga","Mikhail Sergeyevich Gorbachyov","Lãnh tụ Liên Xô","Người đoạt giải Nobel Hòa bình","Nhân vật của năm của tạp chí Time","Cựu sinh viên Đại học Quốc gia Moskva","Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô","Người Nga đoạt giải Nobel","Người cộng sản Nga","Người đoạt giải Grammy","Thành viên Xô viết tối cao","Sinh năm 1931","Mất năm 2022","Chôn cất tại nghĩa trang Novodevichy","Người cải cách"],"wgPageViewLanguage":"vi", "wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov","wgRelevantArticleId":47570,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q30487","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform", "platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js", "ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1517"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1011"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="809"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov rootpage-Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Trình đơn chính </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z">Trang Chính</a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc">Nội dung chọn lọc</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x">Bài viết ngẫu nhiên</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r">Thay đổi gần đây</a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt">Báo lỗi nội dung</a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t">Trang đặc biệt</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn">Hướng dẫn</a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây">Cộng đồng</a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn">Thảo luận chung</a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia">Giúp sử dụng</a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc">Liên lạc</a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin">Tải lên tập tin</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"> Tìm kiếm </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Giao diện </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class="">Quyên góp</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Mikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class="">Tạo tài khoản</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Mikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class="">Đăng nhập</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Công cụ cá nhân </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi">Quyên góp</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Mikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"> Tạo tài khoản</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Mikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"> Đăng nhập</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi">tìm hiểu thêm</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y">Đóng góp</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n">Thảo luận cho địa chỉ IP này</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Đầu_đời_và_giáo_dục" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đầu_đời_và_giáo_dục"> <div class="vector-toc-text"> 1 Đầu đời và giáo dục </div> </a> <button aria-controls="toc-Đầu_đời_và_giáo_dục-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Đầu đời và giáo dục </button> <ul id="toc-Đầu_đời_và_giáo_dục-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-1931–1950:_Tuổi_thơ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1931–1950:_Tuổi_thơ"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 1931–1950: Tuổi thơ </div> </a> <ul id="toc-1931–1950:_Tuổi_thơ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1950–1955:_Đại_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1950–1955:_Đại_học"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 1950–1955: Đại học </div> </a> <ul id="toc-1950–1955:_Đại_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bước_đầu_trong_Đảng_Cộng_sản_Liên_Xô" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bước_đầu_trong_Đảng_Cộng_sản_Liên_Xô"> <div class="vector-toc-text"> 2 Bước đầu trong Đảng Cộng sản Liên Xô </div> </a> <button aria-controls="toc-Bước_đầu_trong_Đảng_Cộng_sản_Liên_Xô-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Bước đầu trong Đảng Cộng sản Liên Xô </button> <ul id="toc-Bước_đầu_trong_Đảng_Cộng_sản_Liên_Xô-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-1955–1969:_Komsomol_ở_Stavropol" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1955–1969:_Komsomol_ở_Stavropol"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 1955–1969: Komsomol ở Stavropol </div> </a> <ul id="toc-1955–1969:_Komsomol_ở_Stavropol-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1970–1977:_Đứng_đầu_Khu_ủy_Stavropol" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1970–1977:_Đứng_đầu_Khu_ủy_Stavropol"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 1970–1977: Đứng đầu Khu ủy Stavropol </div> </a> <ul id="toc-1970–1977:_Đứng_đầu_Khu_ủy_Stavropol-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS"> <div class="vector-toc-text"> 3 Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS </div> </a> <ul id="toc-Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tổng_Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tổng_Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS"> <div class="vector-toc-text"> 4 Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS </div> </a> <button aria-controls="toc-Tổng_Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS </button> <ul id="toc-Tổng_Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-1985–1986:_Những_năm_đầu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1985–1986:_Những_năm_đầu"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 1985–1986: Những năm đầu </div> </a> <ul id="toc-1985–1986:_Những_năm_đầu-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Chính_sách_đối_nội" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_sách_đối_nội"> <div class="vector-toc-text"> 4.1.1 Chính sách đối nội </div> </a> <ul id="toc-Chính_sách_đối_nội-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chính_sách_đối_ngoại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_sách_đối_ngoại"> <div class="vector-toc-text"> 4.1.2 Chính sách đối ngoại </div> </a> <ul id="toc-Chính_sách_đối_ngoại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-1987–1989:_Cải_cách_sâu_rộng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1987–1989:_Cải_cách_sâu_rộng"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 1987–1989: Cải cách sâu rộng </div> </a> <ul id="toc-1987–1989:_Cải_cách_sâu_rộng-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Trong_nước" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Trong_nước"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.1 Trong nước </div> </a> <ul id="toc-Trong_nước-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thành_lập_Đại_hội_Đại_biểu_Nhân_dân" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Thành_lập_Đại_hội_Đại_biểu_Nhân_dân"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.2 Thành lập Đại hội Đại biểu Nhân dân </div> </a> <ul id="toc-Thành_lập_Đại_hội_Đại_biểu_Nhân_dân-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_hệ_với_Trung_Quốc_và_phương_Tây" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_hệ_với_Trung_Quốc_và_phương_Tây"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.3 Quan hệ với Trung Quốc và phương Tây </div> </a> <ul id="toc-Quan_hệ_với_Trung_Quốc_và_phương_Tây-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Làm_sụp_đổ_Liên_bang_Xô_viết" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Làm_sụp_đổ_Liên_bang_Xô_viết"> <div class="vector-toc-text"> 5 Làm sụp đổ Liên bang Xô viết </div> </a> <button aria-controls="toc-Làm_sụp_đổ_Liên_bang_Xô_viết-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Làm sụp đổ Liên bang Xô viết </button> <ul id="toc-Làm_sụp_đổ_Liên_bang_Xô_viết-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-1990–1991:_Nhiệm_kỳ_Tổng_thống_Liên_Xô" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1990–1991:_Nhiệm_kỳ_Tổng_thống_Liên_Xô"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 1990–1991: Nhiệm kỳ Tổng thống Liên Xô </div> </a> <ul id="toc-1990–1991:_Nhiệm_kỳ_Tổng_thống_Liên_Xô-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tái_thống_nhất_Đức_và_Chiến_tranh_Vùng_Vịnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tái_thống_nhất_Đức_và_Chiến_tranh_Vùng_Vịnh"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.1 Tái thống nhất Đức và Chiến tranh Vùng Vịnh </div> </a> <ul id="toc-Tái_thống_nhất_Đức_và_Chiến_tranh_Vùng_Vịnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đảo_chính_Tháng_Tám_và_khủng_hoảng_chính_phủ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Đảo_chính_Tháng_Tám_và_khủng_hoảng_chính_phủ"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.2 Đảo chính Tháng Tám và khủng hoảng chính phủ </div> </a> <ul id="toc-Đảo_chính_Tháng_Tám_và_khủng_hoảng_chính_phủ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Mãn_cuộc_và_tan_rã" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mãn_cuộc_và_tan_rã"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Mãn cuộc và tan rã </div> </a> <ul id="toc-Mãn_cuộc_và_tan_rã-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cuộc_đời_sau_sự_sụp_đổ_của_Liên_Xô" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cuộc_đời_sau_sự_sụp_đổ_của_Liên_Xô"> <div class="vector-toc-text"> 6 Cuộc đời sau sự sụp đổ của Liên Xô </div> </a> <button aria-controls="toc-Cuộc_đời_sau_sự_sụp_đổ_của_Liên_Xô-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Cuộc đời sau sự sụp đổ của Liên Xô </button> <ul id="toc-Cuộc_đời_sau_sự_sụp_đổ_của_Liên_Xô-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-1991–1999:_Những_năm_đầu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1991–1999:_Những_năm_đầu"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 1991–1999: Những năm đầu </div> </a> <ul id="toc-1991–1999:_Những_năm_đầu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ý_thức_hệ_chính_trị" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ý_thức_hệ_chính_trị"> <div class="vector-toc-text"> 7 Ý thức hệ chính trị </div> </a> <ul id="toc-Ý_thức_hệ_chính_trị-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đời_tư" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đời_tư"> <div class="vector-toc-text"> 8 Đời tư </div> </a> <button aria-controls="toc-Đời_tư-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Đời tư </button> <ul id="toc-Đời_tư-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tính_cách" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tính_cách"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Tính cách </div> </a> <ul id="toc-Tính_cách-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Qua_đời_và_di_sản" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Qua_đời_và_di_sản"> <div class="vector-toc-text"> 9 Qua đời và di sản </div> </a> <ul id="toc-Qua_đời_và_di_sản-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_giải" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_giải"> <div class="vector-toc-text"> 10 Chú giải </div> </a> <ul id="toc-Chú_giải-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> 11 Tham khảo </div> </a> <button aria-controls="toc-Tham_khảo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Tham khảo </button> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nguồn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nguồn"> <div class="vector-toc-text"> 11.1 Nguồn </div> </a> <ul id="toc-Nguồn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> 12 Đọc thêm </div> </a> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> 13 Liên kết ngoài </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Đóng mở mục lục </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 155 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-155" aria-hidden="true" > 155 ngôn ngữ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorbatsjof" title="Michail Gorbatsjof – Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" lang="af" hreflang="af" data-title="Michail Gorbatsjof" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorbatschow" title="Michail Gorbatschow – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Michail Gorbatschow" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9D%E1%8A%BB%E1%8B%AD%E1%88%8D_%E1%8C%8E%E1%88%AD%E1%89%A3%E1%89%BE%E1%89%AD" title="ምኻይል ጎርባቾቭ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ምኻይል ጎርባቾቭ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B8%D0%BE%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B8-%D0%B8%D4%A5%D0%B0" title="Горбачиов, Михаил Сергеи-иԥа – Tiếng Abkhazia" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Горбачиов, Михаил Сергеи-иԥа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="Tiếng Abkhazia" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%AE%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84_%D8%BA%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%81" title="ميخائيل غورباتشوف – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ميخائيل غورباتشوف" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatchev" title="Mikhail Gorbatchev – Tiếng Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Mikhail Gorbatchev" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Tiếng Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B2_%E0%A6%97%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A7%87%E0%A6%AD" title="মিখাইল গৰ্বাচেভ – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="মিখাইল গৰ্বাচেভ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Mikha%C3%ADl_Gorbachov" title="Mikhaíl Gorbachov – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Mikhaíl Gorbachov" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachov" title="Mikhail Gorbachov – Tiếng Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Mikhail Gorbachov" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Tiếng Aymara" class="interlanguage-link-target">Aymar aru</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Mixail_Qorba%C3%A7ov" title="Mixail Qorbaçov – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Mixail Qorbaçov" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%88%D9%81" title="میخائیل قورباچوف – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="میخائیل قورباچوف" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B2_%E0%A6%97%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A7%87%E0%A6%AD" title="মিখাইল গর্বাচেভ – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মিখাইল গর্বাচেভ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachyov" title="Mikhail Gorbachyov – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Mikhail Gorbachyov" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв Михаил Сергеевич – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Горбачёв Михаил Сергеевич" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%A1%D1%8F%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%BE%D1%9E" title="Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Міхаіл Сяргеевіч Гарбачоў" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%BE%D1%9E" title="Міхаіл Гарбачоў – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Міхаіл Гарбачоў" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8B%E0%A4%B5" title="मिखाइल गोर्बाचोव – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="मिखाइल गोर्बाचोव" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C4%8Dov" title="Mihail Gorbačov – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Mihail Gorbačov" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatchev" title="Mikhail Gorbatchev – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Mikhail Gorbatchev" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%B2" title="Михаил Горбачов – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Михаил Горбачов" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatxov" title="Mikhaïl Gorbatxov – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Mikhaïl Gorbatxov" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв Михаил Сергеевич – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Горбачёв Михаил Сергеевич" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorba%C4%8Dov" title="Michail Gorbačov – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Michail Gorbačov" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatjov" title="Mikhail Gorbatjov – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Mikhail Gorbatjov" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%AE%D8%A7%D9%8A%D9%84_%DA%AD%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B4%D9%88%DA%A4" title="ميخايل ڭورباتشوڤ – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="ميخايل ڭورباتشوڤ" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Michail_Sergejewitsch_Gorbatschow" title="Michail Sergejewitsch Gorbatschow – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Michail Sergejewitsch Gorbatschow" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Mihhail_Gorbat%C5%A1ov" title="Mihhail Gorbatšov – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Mihhail Gorbatšov" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CF%87%CE%B1%CE%AE%CE%BB_%CE%93%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%BC%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%83%CF%8C%CF%86" title="Μιχαήλ Γκορμπατσόφ – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Μιχαήλ Γκορμπατσόφ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mija%C3%ADl_Gorbachov" title="Mijaíl Gorbachov – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Mijaíl Gorbachov" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mi%C4%A5ail_Gorba%C4%89ov" title="Miĥail Gorbaĉov – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Miĥail Gorbaĉov" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatxov" title="Mikhail Gorbatxov – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Mikhail Gorbatxov" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%81" title="میخائیل گورباچف – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="میخائیل گورباچف" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatjov" title="Mikhail Gorbatjov – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mikhail Gorbatjov" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Mikhaïl Gorbatchev" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Micha%C3%AFl_Gorbatsjov" title="Michaïl Gorbatsjov – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Michaïl Gorbatsjov" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/M%C3%ADchail_Gorbaitseov" title="Míchail Gorbaitseov – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Míchail Gorbaitseov" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C4%8D%C3%ABv" title="Mihail Gorbačëv – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Mihail Gorbačëv" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%88%88%E7%88%BE%E5%B7%B4%E5%96%AC%E5%A4%AB" title="戈爾巴喬夫 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="戈爾巴喬夫" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AF%B8%ED%95%98%EC%9D%BC_%EA%B3%A0%EB%A5%B4%EB%B0%94%EC%B4%88%ED%94%84" title="미하일 고르바초프 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="미하일 고르바초프" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%AD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%AC_%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%B9%D5%B8%D5%BE" title="Միխայիլ Գորբաչով – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Միխայիլ Գորբաչով" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%B5" title="मिखाइल गोर्बाचेव – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मिखाइल गोर्बाचेव" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Michail_Sergejewi%C4%8D_Gorba%C4%8Dow" title="Michail Sergejewič Gorbačow – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Michail Sergejewič Gorbačow" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C4%8Dov" title="Mihail Gorbačov – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Mihail Gorbačov" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Mihail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mihail Sergeyevich Gorbachyov – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Mihail Sergeyevich Gorbachyov" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachov" title="Mikhail Gorbachov – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Mikhail Gorbachov" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D1%8B_%D1%84%D1%8B%D1%80%D1%82" title="Горбачёв, Михаил Сергейы фырт – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Горбачёв, Михаил Сергейы фырт" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/M%C3%ADkha%C3%ADl_Gorbatsjov" title="Míkhaíl Gorbatsjov – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Míkhaíl Gorbatsjov" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorba%C4%8D%C3%ABv" title="Michail Gorbačëv – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Michail Gorbačëv" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%99%D7%9B%D7%90%D7%99%D7%9C_%D7%92%D7%95%D7%A8%D7%91%D7%A6%27%D7%95%D7%91" title="מיכאיל גורבצ'וב – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="מיכאיל גורבצ'וב" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbatchev" title="Mikhaïl Gorbatchev – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Mikhaïl Gorbatchev" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%BF%E0%B2%96%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%BF%E0%B2%B2%E0%B3%8D_%E0%B2%97%E0%B3%8A%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%AC%E0%B2%9A%E0%B3%86%E0%B2%B5%E0%B3%8D" title="ಮಿಖಾಯಿಲ್ ಗೊರ್ಬಚೆವ್ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮಿಖಾಯಿಲ್ ಗೊರ್ಬಚೆವ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9A_%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98" title="მიხეილ გორბაჩოვი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მიხეილ გორბაჩოვი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2" title="Михаил Сергеевич Горбачёв – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Михаил Сергеевич Горбачёв" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2" title="Михаил Горбачёв – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Михаил Горбачёв" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв, Михаил Сергеевич – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Горбачёв, Михаил Сергеевич" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachov" title="Mikhail Gorbachov – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mikhail Gorbachov" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/M%C3%AExa%C3%AEl_Gorba%C3%A7ov" title="Mîxaîl Gorbaçov – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mîxaîl Gorbaçov" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%A1%E0%BA%B4%E0%BA%AE%E0%BA%B2%E0%BA%AD%E0%BA%B5%E0%BA%A7_%E0%BA%81%E0%BB%8D%E0%BA%9A%E0%BA%B2%E0%BA%8A%E0%BA%AD%E0%BA%9A" title="ມິຮາອີວ ກໍບາຊອບ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ມິຮາອີວ ກໍບາຊອບ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Michael_Gorba%C4%8D%C3%ABv" title="Michael Gorbačëv – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Michael Gorbačëv" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Mihails_Gorba%C4%8Dovs" title="Mihails Gorbačovs – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mihails Gorbačovs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Michail_Sergejewitsch_Gorbatschow" title="Michail Sergejewitsch Gorbatschow – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Michail Sergejewitsch Gorbatschow" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Michailas_Gorba%C4%8Diovas" title="Michailas Gorbačiovas – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Michailas Gorbačiovas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorbatsjov" title="Michail Gorbatsjov – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Michail Gorbatsjov" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorbatxov" title="Mihail Gorbatxov – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Mihail Gorbatxov" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Michail_Sergeevi%C4%8D_Gorba%C4%8D%C3%ABv" title="Michail Sergeevič Gorbačëv – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Michail Sergeevič Gorbačëv" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Mihail_Szergejevics_Gorbacsov" title="Mihail Szergejevics Gorbacsov – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Mihail Szergejevics Gorbacsov" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%B2" title="Михаил Горбачов – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Михаил Горбачов" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%96%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B5%BD_%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%AC%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%87%E0%B4%B5%E0%B5%8D" title="മിഖായേൽ ഗോർബച്ചേവ് – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മിഖായേൽ ഗോർബച്ചേവ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%B5" title="मिखाइल गोर्बाचेव – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मिखाइल गोर्बाचेव" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%9A_%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A9%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%98" title="მიხეილ გორბაჩოვი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მიხეილ გორბაჩოვი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%AE%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84_%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B4%D9%88%D9%81" title="ميخائيل جورباتشوف – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ميخائيل جورباتشوف" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%81" title="میخائیل گورباچف – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="میخائیل گورباچف" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%B8%D0%BB%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2" title="Михайила Горбачев – Tiếng Moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Михайила Горбачев" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Tiếng Moksha" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2" title="Михаил Сергеевич Горбачёв – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Михаил Сергеевич Горбачёв" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9F%E1%80%B1%E1%80%B8_%E1%80%82%E1%80%B1%E1%80%AB%E1%80%BA%E1%80%97%E1%80%AC%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%B7%E1%80%97%E1%80%BA" title="မစ်ဟေး ဂေါ်ဗာချော့ဗ် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="မစ်ဟေး ဂေါ်ဗာချော့ဗ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorbatsjov" title="Michail Gorbatsjov – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Michail Gorbatsjov" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8B%E0%A4%AD" title="मिखाइल गोर्बाचोभ – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मिखाइल गोर्बाचोभ" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8B%E0%A4%AD" title="मिखाइल गोर्बाचोभ – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="मिखाइल गोर्बाचोभ" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9F%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%B4%E3%83%AB%E3%83%90%E3%83%81%E3%83%A7%E3%83%95" title="ミハイル・ゴルバチョフ – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ミハイル・ゴルバチョフ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв, Михаил Сергеевич – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Горбачёв, Михаил Сергеевич" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorbatschow" title="Michail Gorbatschow – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Michail Gorbatschow" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatsjov" title="Mikhail Gorbatsjov – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Mikhail Gorbatsjov" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatsjov" title="Mikhail Gorbatsjov – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Mikhail Gorbatsjov" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Mikha%C3%AFl_Gorbachov" title="Mikhaïl Gorbachov – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Mikhaïl Gorbachov" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв, Михаил Сергеевич – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Горбачёв, Михаил Сергеевич" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AE%E0%AC%BF%E0%AC%96%E0%AC%BE%E0%AC%87%E0%AC%B2_%E0%AC%97%E0%AD%8B%E0%AC%B0%E0%AD%8D%E0%AC%AC%E0%AC%BE%E0%AC%9A%E0%AD%8B%E0%AC%AD" title="ମିଖାଇଲ ଗୋର୍ବାଚୋଭ – Tiếng Odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ମିଖାଇଲ ଗୋର୍ବାଚୋଭ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Tiếng Odia" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Mixail_Gorbachyov" title="Mixail Gorbachyov – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Mixail Gorbachyov" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%B2_%E0%A8%97%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%9A%E0%A9%87%E0%A8%B5" title="ਮਿਖਾਇਲ ਗੋਰਬਾਚੇਵ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਿਖਾਇਲ ਗੋਰਬਾਚੇਵ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%88%D9%81" title="میخائل گورباچوف – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="میخائل گورباچوف" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%DB%8C%D9%84_%DA%AB%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%81" title="میخایل ګورباچف – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="میخایل ګورباچف" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%98%E1%9E%B8%E1%9E%81%E1%9E%B6%E1%9E%A2%E1%9F%8A%E1%9E%B8%E1%9E%9B_%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%86%E1%9E%BC%E1%9E%9C" title="មីខាអ៊ីល ហ្គ័របាឆូវ – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="មីខាអ៊ីល ហ្គ័របាឆូវ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorba%C4%8D%C3%ABv" title="Michail Gorbačëv – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Michail Gorbačëv" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Michai%C5%82_Gorbaczow" title="Michaił Gorbaczow – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Michaił Gorbaczow" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbatchov" title="Mikhail Gorbatchov – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Mikhail Gorbatchov" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C3%A7ov" title="Mihail Gorbaçov – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Mihail Gorbaçov" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorbaciov" title="Mihail Gorbaciov – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Mihail Gorbaciov" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachov" title="Mikhail Gorbachov – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Mikhail Gorbachov" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%B2" title="Михаил Горбачов – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Михаил Горбачов" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв, Михаил Сергеевич – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Горбачёв, Михаил Сергеевич" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачёв Михаил Сергеевич – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Горбачёв Михаил Сергеевич" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Mi-ha-yi-e._Ke-pa-ci-hu" title="Mi-ha-yi-e. Ke-pa-ci-hu – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Mi-ha-yi-e. Ke-pa-ci-hu" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target">Sakizaya</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2%E0%A5%8D_%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%9A%E0%A5%8B%E0%A4%AB%E0%A5%8D" title="मिखाइल् गोर्बचोफ् – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="मिखाइल् गोर्बचोफ्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DA%86%D9%88%D9%81" title="میخائل گورپاچوف – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="میخائل گورپاچوف" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorba%C4%8D%C3%ABv" title="Michail Gorbačëv – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Michail Gorbačëv" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C3%A7ovi" title="Mihail Gorbaçovi – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mihail Gorbaçovi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorbaciov" title="Michail Gorbaciov – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Michail Gorbaciov" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%92%E0%B7%84%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%BD%E0%B7%8A_%E0%B6%9C%E0%B7%9C%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B6%E0%B6%A0%E0%B7%9C%E0%B7%86%E0%B7%8A" title="මිහායිල් ගොර්බචොෆ් – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="මිහායිල් ගොර්බචොෆ්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%AE%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%88%D9%81" title="ميخائيل گورباچوف – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ميخائيل گورباچوف" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Michail_Sergejevi%C4%8D_Gorba%C4%8Dov" title="Michail Sergejevič Gorbačov – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Michail Sergejevič Gorbačov" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C4%8Dov" title="Mihail Gorbačov – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Mihail Gorbačov" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Michai%C5%82_Gorbaczow" title="Michaił Gorbaczow – Tiếng Silesia" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Michaił Gorbaczow" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Tiếng Silesia" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%DA%AF%DB%86%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%DB%86%DA%A4" title="میخائیل گۆرباچۆڤ – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="میخائیل گۆرباچۆڤ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%B2" title="Михаил Горбачов – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Михаил Горбачов" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C4%8Dov" title="Mihail Gorbačov – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Mihail Gorbačov" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorbat%C5%A1ov" title="Mihail Gorbatšov – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mihail Gorbatšov" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorbatjov" title="Michail Gorbatjov – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Michail Gorbatjov" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%88%E0%AE%B2%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%8A%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AF%8B%E0%AE%B5%E0%AF%8D" title="மிக்கைல் கொர்பச்சோவ் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மிக்கைல் கொர்பச்சோவ்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2" title="Михаил Горбачёв – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Михаил Горбачёв" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AC%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B5%E0%B1%8D" title="మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్ – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="మిఖాయిల్ గోర్బచేవ్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%AE%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%A5_%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%9F" title="มีฮาอิล กอร์บาชอฟ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="มีฮาอิล กอร์บาชอฟ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2" title="Михаил Горбачёв – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Михаил Горбачёв" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mihail_Gorba%C3%A7ov" title="Mihail Gorbaçov – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mihail Gorbaçov" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%B2_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%BE_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D1%96%D0%B9%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Горбачов Михайло Сергійович – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Горбачов Михайло Сергійович" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%D9%84_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DA%86%D9%88%D9%81" title="میخائل گورباچوف – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="میخائل گورباچوف" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Michail_Gorba%C4%8D%C3%ABv" title="Michail Gorbačëv – Tiếng Veneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Michail Gorbačëv" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Tiếng Veneto" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Gorbat%C5%A1ovi_Mihhail" title="Gorbatšovi Mihhail – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Gorbatšovi Mihhail" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Mixhail_Sergeyevitch_Gorbatchyov" title="Mixhail Sergeyevitch Gorbatchyov – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Mixhail Sergeyevitch Gorbatchyov" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%88%88%E7%88%BE%E5%B7%B4%E5%96%AC%E5%A4%AB" title="戈爾巴喬夫 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="戈爾巴喬夫" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Gorbachev" title="Mikhail Gorbachev – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Mikhail Gorbachev" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%B1%B3%E5%93%88%E4%BC%8A%E5%B0%94%C2%B7%E6%88%88%E5%B0%94%E5%B7%B4%E4%B9%94%E5%A4%AB" title="米哈伊尔·戈尔巴乔夫 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="米哈伊尔·戈尔巴乔夫" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%99%D7%9B%D7%90%D7%99%D7%9C_%D7%92%D7%90%D7%A8%D7%91%D7%90%D7%98%D7%A9%D7%90%D7%95%D7%95" title="מיכאיל גארבאטשאוו – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מיכאיל גארבאטשאוו" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Mika%E1%BA%B9li_G%E1%BB%8Drbats%E1%BA%B9f" title="Mikaẹli Gọrbatsẹf – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Mikaẹli Gọrbatsẹf" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%88%88%E5%B7%B4%E5%8D%93%E5%A4%AB" title="戈巴卓夫 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="戈巴卓夫" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/M%C4%97chails_Guorba%C4%8Diovs" title="Mėchails Guorbačiovs – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Mėchails Guorbačiovs" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%B1%B3%E5%93%88%E4%BC%8A%E5%B0%94%C2%B7%E6%88%88%E5%B0%94%E5%B7%B4%E4%B9%94%E5%A4%AB" title="米哈伊尔·戈尔巴乔夫 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="米哈伊尔·戈尔巴乔夫" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Mixail_Gorbacov" title="Mixail Gorbacov – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Mixail Gorbacov" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q30487#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c">Bài viết</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t">Thảo luận</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Tiếng Việt </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov">Đọc</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Công cụ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov">Đọc</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=history">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j">Các liên kết đến đây</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k">Thay đổi liên quan</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&oldid=72192025" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang">Liên kết thường trực</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này">Thông tin trang</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&id=72192025&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này">Trích dẫn trang này</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FMikhail_Sergeyevich_Gorbachyov">Lấy URL ngắn gọn</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FMikhail_Sergeyevich_Gorbachyov">Tải mã QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Mikhail+Sergeyevich+Gorbachyov">Tạo một quyển sách</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=show-download-screen">Tải dưới dạng PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p">Bản để in ra</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q30487" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g">Khoản mục Wikidata</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">"Gorbachyov" đổi hướng tới đây. Đối với những người khác có cùng họ, xem <a href="/w/index.php?title=Gorbachyov_(h%E1%BB%8D)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gorbachyov (họ) (trang không tồn tại)">Gorbachyov (họ)</a>.</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Đối với tên tuân theo <a href="/wiki/Phong_t%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BA%B7t_t%C3%AAn_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Slav_%C4%90%C3%B4ng" title="Phong tục đặt tên người Slav Đông">quy ước đặt tên người Slav Đông</a> này, <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5_danh" title="Phụ danh">phụ danh</a> là Sergeyevich và <a href="/wiki/H%E1%BB%8D" title="Họ">họ</a> là Gorbachyov.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72032465">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme)>div:not(.notheme)[style]{background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme) div:not(.notheme){background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media(min-width:640px){body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table{display:table!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>caption{display:table-caption!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>tbody{display:table-row-group}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table tr{display:table-row!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table th,body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table td{padding-left:inherit;padding-right:inherit}}.mw-parser-output .infobox--nowrap-label :not(.infobox-row--wrap-label)>.infobox-label{white-space:nowrap}</style><table class="infobox vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="font-size: 100%;"><div style="display:inline-block; font-size:130%;" class="fn">Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size:125%; font-weight:bold;"><div class="nickname"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144546">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style>Михаи́л Серге́евич Горбачёв</div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg/220px-RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="220" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg/330px-RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg/440px-RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="443" data-file-height="560" /></a><div class="infobox-caption" style="line-height:normal;padding-top:0.2em;">Chân dung Gorbachev năm 1987</div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender;line-height:normal;padding:0.2em 0.2em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/22px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png" decoding="async" width="22" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/33px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/44px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png 2x" data-file-width="326" data-file-height="271" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="border-bottom:none">Nhiệm kỳ 11 tháng 3 năm 1985 – 24 tháng 8 năm 1991<a href="#cite_note-1">[a]</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Thủ tướng</th><td class="infobox-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/Nikolai_Ryzhkov" class="mw-redirect" title="Nikolai Ryzhkov">Nikolai Ryzhkov</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Valentin_Pavlov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Valentin Pavlov (trang không tồn tại)">Valentin Pavlov</a></li> <li><a href="/wiki/Ivan_Silayev" class="mw-redirect" title="Ivan Silayev">Ivan Silayev</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Cấp phó</th><td class="infobox-data">Vladimir Ivashko</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Tiền nhiệm</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Konstantin_Chernenko" class="mw-redirect" title="Konstantin Chernenko">Konstantin Chernenko</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Kế nhiệm</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Vladimir_Ivashko" class="mw-redirect" title="Vladimir Ivashko">Vladimir Ivashko</a> (thay quyền)</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender;line-height:normal;padding:0.2em 0.2em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1923%E2%80%931936).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg/22px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg/33px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg/44px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="545" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng thống Liên Xô">Tổng thống Liên Xô</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="border-bottom:none">Nhiệm kỳ 15 tháng 3 năm 1990 – 25 tháng 12 năm 1991<a href="#cite_note-2">[b]</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Phó Tổng thống</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Gennady_Yanayev" class="mw-redirect" title="Gennady Yanayev">Gennady Yanayev</a><a href="#cite_note-3">[c]</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Tiền nhiệm</th><td class="infobox-data">Mới lập</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Kế nhiệm</th><td class="infobox-data">Bãi bỏ<a href="#cite_note-4">[d]</a> </td></tr><tr><td colspan="2"><table class="mw-collapsible mw-collapsed" style="width:100%;margin-bottom:-5px;"> <tbody><tr><th colspan="2" style="text-align:center;line-height:normal;padding:0.2em 0.2em;border:1px dashed lightgrey;"><div style="margin:0 3.5em">Chức vụ quan trọng khác </div></th> </tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#eee;line-height:normal;padding:0.2em 0.2em"><a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="border-bottom:none">Nhiệm kỳ 25 tháng 5 năm 1989 – 15 tháng 3 năm 1990</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Cấp phó</th><td class="infobox-data">Anatoly Lukyanov</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Tiền nhiệm</th><td class="infobox-data">Bản thân</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#eee;line-height:normal;padding:0.2em 0.2em"><a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="border-bottom:none">Nhiệm kỳ 1 tháng 10 năm 1988 – 25 tháng 5 năm 1989</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Tiền nhiệm</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Andrei_Gromyko" class="mw-redirect" title="Andrei Gromyko">Andrei Gromyko</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Kế nhiệm</th><td class="infobox-data">Bản thân</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#eee;line-height:normal;padding:0.2em 0.2em">Đồng chủ tịch <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên hiệp Dân chủ Xã hội (trang không tồn tại)">Liên hiệp Dân chủ Xã hội</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="border-bottom:none">Nhiệm kỳ 11 tháng 3 năm 2000<a href="#cite_note-5">[e]</a> – 15 tháng 11 năm 2017</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Tiền nhiệm</th><td class="infobox-data">Mới lập</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Kế nhiệm</th><td class="infobox-data">Giải tán</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#eee;line-height:normal;padding:0.2em 0.2em">Quyền <a href="/w/index.php?title=B%C3%AD_th%C6%B0_th%E1%BB%A9_hai_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bí thư thứ hai Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">Bí thư thứ hai Đảng Cộng sản Liên Xô</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="border-bottom:none">Nhiệm kỳ 9 tháng 2 năm 1984 – 10 tháng 3 năm 1985</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Tiền nhiệm</th><td class="infobox-data">Konstantin Chernenko</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="text-align:left">Kế nhiệm</th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=Yegor_Ligachyov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yegor Ligachyov (trang không tồn tại)">Yegor Ligachyov</a> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><td colspan="2"> </td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender">Thông tin cá nhân</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Sinh</th><td class="infobox-data">(1931-03-02)2 tháng 3 năm 1931 <a href="/w/index.php?title=Privolnoye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Privolnoye (trang không tồn tại)">Privolnoye</a>, <a href="/wiki/Nga_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Nga Xô">Nga Xô</a>, Liên Xô (nay là <a href="/w/index.php?title=Privolnoye,_Stavropol_Krai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Privolnoye, Stavropol Krai (trang không tồn tại)">Privolnoye, Stavropol Krai</a>, Nga)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Mất</th><td class="infobox-data">30 tháng 8 năm 2022(2022-08-30) (91 tuổi) Moskva, Nga</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Nơi an nghỉ</th><td class="infobox-data label"><a href="/wiki/Ngh%C4%A9a_trang_Novodevichy" title="Nghĩa trang Novodevichy">Nghĩa trang Novodevichy</a>, Moskva</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Đảng chính trị</th><td class="infobox-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">KPSS</a> (1952–1991)</li> <li><a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_%C4%91%E1%BA%A3ng_ph%C3%A1i" class="mw-redirect" title="Không đảng phái">Không đảng phái</a> (1991–2000)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Dân chủ Xã hội Thống nhất Nga (trang không tồn tại)">ROSDP</a> (2000–2001)</li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga_(2001)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Dân chủ Xã hội Nga (2001) (trang không tồn tại)">SDPR</a> (2001–2007)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên hiệp Dân chủ Xã hội (trang không tồn tại)">SSD</a> (2007–2013)</li> <li>Không đảng phái (từ 2013)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Phối ngẫu</th><td class="infobox-data"><div style="display:inline-block;line-height:normal;margin:2px 0px;"><a href="/w/index.php?title=Raisa_Gorbacheva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raisa Gorbacheva (trang không tồn tại)">Raisa Titarenko</a> (cưới 1953⁠–⁠mất1999)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Con cái</th><td class="infobox-data">1</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Alma_mater" title="Alma mater">Alma mater</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Qu%E1%BB%91c_gia_Moskva" title="Đại học Quốc gia Moskva">Đại học Quốc gia Moskva</a> (<a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%AD_nh%C3%A2n_Lu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cử nhân Luật (trang không tồn tại)">LLB</a>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Tặng thưởng</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Giải Nobel Hòa bình">Giải Nobel Hòa bình</a> (1990)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Chữ ký</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gorbachev_Signature.svg" class="mw-file-description" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov's signature"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Gorbachev_Signature.svg/128px-Gorbachev_Signature.svg.png" decoding="async" width="128" height="29" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Gorbachev_Signature.svg/192px-Gorbachev_Signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Gorbachev_Signature.svg/256px-Gorbachev_Signature.svg.png 2x" data-file-width="223" data-file-height="50" /></a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Website</th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gorby.ru/en">Website chính thức</a></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71932949">.mw-parser-output .listen .side-box-text{line-height:1.1em}.mw-parser-output .listen-plain{border:none;background:transparent}.mw-parser-output .listen-embedded{width:100%;margin:0;border-width:1px 0 0 0;background:transparent}.mw-parser-output .listen-header{padding:2px}.mw-parser-output .listen-embedded .listen-header{padding:2px 0}.mw-parser-output .listen-file-header{padding:4px 0}.mw-parser-output .listen .description{padding-top:2px}.mw-parser-output .listen .mw-tmh-player{max-width:100%}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .listen{clear:both}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .listen:not(.listen-noimage){width:320px}.mw-parser-output .listen-left{overflow:visible;float:left}.mw-parser-output .listen-center{float:none;margin-left:auto;margin-right:auto}}</style><div class="side-box side-box-left listen noprint listen-embedded listen-noimage listen-center"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-text plainlist"><div class="haudio"> <div class="listen-file-header"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mihail_Gorbachev_voice.oga" title="Tập tin:Mihail Gorbachev voice.oga">Giọng nói của Mikhail Gorbachyov</a></div> <div><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="215" style="width:215px;" data-durationhint="37" data-mwtitle="Mihail_Gorbachev_voice.oga" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/d/d0/Mihail_Gorbachev_voice.oga/Mihail_Gorbachev_voice.oga.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d0/Mihail_Gorbachev_voice.oga" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AMihail_Gorbachev_voice.oga&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /></audio></div> <div class="description">Ghi âm tháng 11 năm 2012</div></div></div></div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div>Ủy viên trung ương</div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"> 1980–1991: Ủy viên toàn phần Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Liên Xô <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXV_(1976%E2%80%931981)" title="Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXV (1976–1981)">khóa 25</a>, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVI&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVI (trang không tồn tại)">26</a>, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVII&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVII (trang không tồn tại)">27</a>, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVIII&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVIII (trang không tồn tại)">28</a> </li><li style="line-height: inherit; margin: 0"> 1979–1980: Ủy viên ứng cử Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Liên Xô <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXV_(1976%E2%80%931981)" title="Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXV (1976–1981)">khóa 25</a> </li><li style="line-height: inherit; margin: 0"> 1978–1991: Ủy viên Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô <a href="/wiki/Ban_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXV_(1976%E2%80%931981)" title="Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXV (1976–1981)">khóa 25</a>, <a href="/wiki/Ban_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVI_(1981%E2%80%931986)" title="Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVI (1981–1986)">26</a>, <a href="/wiki/Ban_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVII_(1986%E2%80%931990)" title="Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVII (1986–1990)">27</a>, <a href="/wiki/Ban_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVIII_(1990-1991)" class="mw-redirect" title="Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVIII (1990-1991)">28</a> </li><li style="line-height: inherit; margin: 0"> 1971–1991: Ủy viên toàn phần Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô <a href="/wiki/Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXIV" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXIV">khóa 24</a>, <a href="/wiki/Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXV" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXV">25</a>, <a href="/w/index.php?title=Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVI&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVI (trang không tồn tại)">26</a>, <a href="/w/index.php?title=Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVII&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVII (trang không tồn tại)">27</a>, <a href="/w/index.php?title=Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVIII&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVIII (trang không tồn tại)">28</a> </li></ul> </div> <hr /> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div>Quyền thành viên khác</div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"> 2001–2004: Chủ tịch <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga_(2001)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Dân chủ Xã hội Nga (2001) (trang không tồn tại)">Đảng Dân chủ Xã hội Nga</a> </li><li style="line-height: inherit; margin: 0"> 1985–1991: Chủ tịch <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Qu%E1%BB%91c_ph%C3%B2ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hội đồng Quốc phòng Liên Xô">Hội đồng Quốc phòng Liên Xô</a> </li><li style="line-height: inherit; margin: 0"> 1970–1978: Bí thư thứ nhất Khu ủy Stavropol </li></ul> </div> <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách lãnh tụ Liên Xô">Nhà lãnh đạo Liên Xô</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"> <ul><li>← <a href="/wiki/Konstantin_Chernenko" class="mw-redirect" title="Konstantin Chernenko">Chernenko</a></li> <li>Cuối cùng</li></ul> </div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022816">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar nomobile nowraplinks vcard hlist" style="border: 4px double #d69d36"><tbody><tr><th class="sidebar-title" style="font-size: 110%; padding: 0; line-height: 150%;"><table><tbody><tr> <td style="background: #D70000; vertical-align:middle; padding:5px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_(crop).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28crop%29.jpg/75px-RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28crop%29.jpg" decoding="async" width="75" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28crop%29.jpg/113px-RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28crop%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28crop%29.jpg/150px-RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28crop%29.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a></td> <td style="background: #D70000; vertical-align:middle; padding:6px; width:100%;"><div style="font-size:88%; line-height:normal;">Bài viết này thuộc loạt bài về</div><a href="/wiki/Mikhail_Gorbachyov" class="mw-redirect" title="Mikhail Gorbachyov">Mikhail Gorbachyov</a></td> </tr></tbody></table></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.3em;"> <hr /> Cố <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Bí thư KPSS</a> Cố <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng thống Liên Xô">Tổng thống Liên Xô</a> <ul><li><a class="mw-selflink-fragment" href="#Đầu_đời_và_giáo_dục">Đầu đời</a></li></ul> <hr /> Ủy viên Ban Bí thư (1985–1991) <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách lãnh tụ Liên Xô">Lãnh đạo Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">Perestroika</a> – <a href="/w/index.php?title=Uskorenie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uskorenie (trang không tồn tại)">Uskorenie</a> – <a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">Glasnost</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A5m_r%C6%B0%E1%BB%A3u_%E1%BB%9F_%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga_v%C3%A0_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cấm rượu ở Đế quốc Nga và Liên Xô (trang không tồn tại)">Chiến dịch cấm rượu</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_h%E1%BB%8Da_Chernobyl" title="Thảm họa Chernobyl">Thảm họa Chernobyl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Demokratizatsiya_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Demokratizatsiya (Liên Xô) (trang không tồn tại)">Demokratizatsiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1o_lu%E1%BA%ADt_H%E1%BB%A3p_t%C3%A1c_x%C3%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạo luật Hợp tác xã (trang không tồn tại)">Đạo luật Hợp tác xã</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BA%A5t_Armenia_1988&action=edit&redlink=1" class="new" title="Động đất Armenia 1988 (trang không tồn tại)">Động đất Spitak</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_r%C3%BAt_kh%E1%BB%8Fi_Afghanistan" title="Liên Xô rút khỏi Afghanistan">Liên Xô rút khỏi Afghanistan</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A7u_c%E1%BB%AD_L%E1%BA%ADp_ph%C3%A1p_Li%C3%AAn_X%C3%B4,_1989" title="Bầu cử Lập pháp Liên Xô, 1989">Cuộc bầu cử 1989</a></li></ul> <hr /> Nhiệm kỳ tổng thống (1990–1991) <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_nguy%C3%AAn_th%E1%BB%A7_qu%E1%BB%91c_gia_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách nguyên thủ quốc gia Liên Xô">Nguyên thủ quốc gia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%85_di%E1%BB%85u_binh_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di_1990&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lễ diễu binh Cách mạng Tháng Mười 1990 (trang không tồn tại)">Vụ mưu sát năm 1990</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87_Li%C3%AAn_X%C3%B4_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cải cách tiền tệ Liên Xô 1991 (trang không tồn tại)">Cải cách Pavlov</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_c%C3%A1c_Qu%E1%BB%91c_gia_c%C3%B3_ch%E1%BB%A7_quy%E1%BB%81n" title="Liên minh các Quốc gia có chủ quyền">Hiệp ước Liên bang Mới</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Đảo chính Tháng Tám</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô tan rã</a></li></ul> <hr /> Chính sách đối ngoại <ul><li><a href="/w/index.php?title=T%C6%B0_duy_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_m%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tư duy chính trị mới (trang không tồn tại)">Tư duy mới</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1ng_ki%E1%BA%BFn_Murmansk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sáng kiến Murmansk (trang không tồn tại)">Sáng kiến Murmansk</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Sinatra" title="Học thuyết Sinatra">Học thuyết Sinatra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chuy%E1%BA%BFn_c%C3%B4ng_du_c%E1%BB%A7a_Mikhail_Gorbachev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chuyến công du của Mikhail Gorbachev (trang không tồn tại)">Các chuyến công du</a></li> <li>Các hội nghị thượng đỉnh <ul><li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Geneva_(1985)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Geneva (1985) (trang không tồn tại)">Geneva</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Reykjav%C3%ADk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík (trang không tồn tại)">Reykjavík</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Washington_(1987)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Washington (1987) (trang không tồn tại)">Washington</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Moskva_(1988)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Moskva (1988) (trang không tồn tại)">Moskva</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Governors_Island&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Governors Island (trang không tồn tại)">Governors Island</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Malta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Malta (trang không tồn tại)">Malta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Helsinki_(1990)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Helsinki (1990) (trang không tồn tại)">Helsinki</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0_Khomeini_g%E1%BB%ADi_Mikhail_Gorbachev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thư Khomeini gửi Mikhail Gorbachev (trang không tồn tại)">Bức thư của Khomeini</a></li></ul> <hr /> Thời kỳ hậu lãnh đạo <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_tranh_c%E1%BB%AD_t%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_c%E1%BB%A7a_Mikhail_Gorbachev,_1996&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch tranh cử tổng thống của Mikhail Gorbachev, 1996 (trang không tồn tại)">Chiến dịch tranh cử 1996</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BB%B9_Gorbachev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quỹ Gorbachev (trang không tồn tại)">Quỹ Gorbachev</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Th%E1%BA%ADp_t%E1%BB%B1_Xanh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quốc tế Thập tự Xanh (trang không tồn tại)">Quốc tế Thập tự Xanh</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_c%C3%A1o_Pizza_Hut_c%C3%B3_s%E1%BB%B1_g%C3%B3p_m%E1%BA%B7t_c%E1%BB%A7a_Mikhail_Gorbachyov" title="Quảng cáo Pizza Hut có sự góp mặt của Mikhail Gorbachyov">Quảng cáo Pizza Hut</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga_(2001)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Dân chủ Xã hội Nga (2001) (trang không tồn tại)">Đảng Dân chủ Xã hội Nga</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1i_ch%E1%BA%BFt_v%C3%A0_tang_l%E1%BB%85_c%E1%BB%A7a_Mikhail_Gorbachev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cái chết và tang lễ của Mikhail Gorbachev (trang không tồn tại)">Qua đời và tang lễ</a></li></ul> <hr /> <a href="/wiki/Mikhail_Gorbachyov" title="Mikhail Gorbachyov's signature"><img alt="Mikhail Gorbachyov's signature" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Gorbachev_Signature.svg/150px-Gorbachev_Signature.svg.png" decoding="async" width="150" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Gorbachev_Signature.svg/225px-Gorbachev_Signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Gorbachev_Signature.svg/300px-Gorbachev_Signature.svg.png 2x" data-file-width="223" data-file-height="50" /></a> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mikhail_Gorbachev" class="extiw" title="commons:Category:Mikhail Gorbachev">Thư viện phương tiện khác</a></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar" style="text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022842">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Mikhail_Gorbachev_series" title="Bản mẫu:Mikhail Gorbachev series"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Mikhail_Gorbachev_series&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Mikhail Gorbachev series (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Mikhail_Gorbachev_series" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Mikhail Gorbachev series"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> Mikhail Sergeyevich Gorbachyov<a href="#cite_note-6">[f]</a> (chính tả <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: Gorbachev; phiên âm <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t" title="Tiếng Việt">tiếng Việt</a>: Goóc-ba-chốp;<a href="#cite_note-7">[1]</a> 2 tháng 3 năm 1931 – 30 tháng 8 năm 2022) là một chính khách người Nga, <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách lãnh tụ Liên Xô">nhà lãnh đạo thứ tám của Liên Xô</a> từ năm 1985 cho tới <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">khi quốc gia này sụp đổ</a> vào năm 1991. Ông từng lần lượt đảm nhận các cương vị: <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô</a> từ năm 1985, <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_th%E1%BB%A7_qu%E1%BB%91c_gia" title="Nguyên thủ quốc gia">nguyên thủ quốc gia</a> từ năm 1988, Chủ tịch <a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a> giai đoạn 1988-1989, Chủ tịch <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao" class="mw-disambig" title="Xô viết Tối cao">Xô viết Tối cao</a> giai đoạn 1989-1990, và <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng thống Liên Xô">Tổng thống Liên Xô</a> giai đoạn 1990-1991. Về <a href="/wiki/%C3%9D_th%E1%BB%A9c_h%E1%BB%87" title="Ý thức hệ">ý thức hệ</a>, tuy ban đầu kiên định <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx-Lenin" class="mw-redirect" title="Chủ nghĩa Marx-Lenin">đường lối Marx-Lenin</a>, Gorbachyov dần ngả theo tư tưởng <a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Dân chủ xã hội">dân chủ xã hội</a> vào đầu thập niên 90. Gorbachyov chào đời tại <a href="/w/index.php?title=Privolnoye,_Stavropol_Krai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Privolnoye, Stavropol Krai (trang không tồn tại)">Privolnoye</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Nga Xô viết</a>, trong một gia đình bần cố nông mang hai dòng máu Nga và Ukraina. Sinh thành dưới thời đại <a href="/wiki/I._V._Stalin" class="mw-redirect" title="I. V. Stalin">I. V. Stalin</a>, ông hồi trẻ từng vận hành các <a href="/wiki/M%C3%A1y_g%E1%BA%B7t_%C4%91%E1%BA%ADp_li%C3%AAn_h%E1%BB%A3p" title="Máy gặt đập liên hợp">máy gặt đập liên hợp</a> ở <a href="/w/index.php?title=N%C3%B4ng_trang_t%E1%BA%ADp_th%E1%BB%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nông trang tập thể (trang không tồn tại)">nông trang tập thể</a> trước khi gia nhập <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a>. Học tập tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Qu%E1%BB%91c_gia_Moskva" title="Đại học Quốc gia Moskva">Đại học Quốc gia Moskva</a>, ông kết hôn với người bạn đồng môn <a href="/w/index.php?title=Raisa_Gorbacheva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raisa Gorbacheva (trang không tồn tại)">Raisa Titarenko</a> vào năm 1953 và nhận bằng luật vào năm 1955. Chuyển tới sinh sống ở <a href="/wiki/Stavropol" title="Stavropol">Stavropol</a>, ông làm việc cho tổ chức thanh thiếu niên <a href="/wiki/Komsomol" title="Komsomol">Komsomol</a>. Sau khi Stalin qua đời, Gorbachyov ủng hộ các chính sách <a href="/wiki/Phi_Stalin_h%C3%B3a" title="Phi Stalin hóa">phi Stalin hóa</a> của nhà lãnh đạo <a href="/wiki/Nikita_Khrushchev" class="mw-redirect" title="Nikita Khrushchev">Nikita Khrushchev</a>. Năm 1970, ông được bổ nhiệm làm Bí thư thứ nhất Khu ủy Stavropol, chịu trách nhiệm giám sát dự án <a href="/w/index.php?title=K%C3%AAnh_%C4%91%C3%A0o_Stavropol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kênh đào Stavropol (trang không tồn tại)">kênh đào Stavropol</a>. Năm 1978, ông về Moskva và giữ chức bí thư <a href="/wiki/Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Ban Chấp hành Trung ương Đảng</a>. Năm 1979, ông trở thành ủy viên <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Liên Xô">Bộ Chính trị</a>. Ba năm sau khi <a href="/wiki/Leonid_Brezhnev" class="mw-redirect" title="Leonid Brezhnev">Leonid Brezhnev</a> qua đời – theo sau các nhiệm kỳ gián đoạn của <a href="/wiki/Yuri_Andropov" class="mw-redirect" title="Yuri Andropov">Yuri Andropov</a> và <a href="/wiki/Konstantin_Chernenko" class="mw-redirect" title="Konstantin Chernenko">Konstantin Chernenko</a> – vào năm 1985, Bộ Chính trị đề bạt Gorbachyov giữ chức Tổng Bí thư. Tuy đã cam kết bảo tồn nhà nước Xô viết và tư tưởng Marx-Lenin, Gorbachyov tin rằng điều cấp thiết bấy giờ là một đợt cải cách triệt để. Về đối ngoại, ông <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_r%C3%BAt_kh%E1%BB%8Fi_Afghanistan" title="Liên Xô rút khỏi Afghanistan">cho rút quân khỏi Afghanistan</a>, sôi nổi tham dự các hội nghị thượng đỉnh với <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Tổng thống Hoa Kỳ">Tổng thống Hoa Kỳ</a> <a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> nhằm xoa dịu nguy cơ <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Chiến tranh hạt nhân">chiến tranh hạt nhân</a>, hướng đến kết thúc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a>. Về đối nội, chính sách <a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">glasnost</a> của ông đã mở rộng đáng kể quyền <a href="/wiki/T%E1%BB%B1_do_ng%C3%B4n_lu%E1%BA%ADn" title="Tự do ngôn luận">tự do ngôn luận</a> và <a href="/wiki/T%E1%BB%B1_do_b%C3%A1o_ch%C3%AD" title="Tự do báo chí">tự do báo chí</a>, còn chính sách <a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">perestroika</a> đi đôi đã phi tập trung hóa ít nhiều nền kinh tế để nó có thể hoạt động trơn tru hơn. Các biện pháp dân chủ hóa của Gorbachyov và sự thành lập của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A1i_bi%E1%BB%83u_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đại hội Đại biểu Nhân dân Liên Xô">Đại hội Đại biểu Nhân dân Liên Xô</a> đã gây phương hại đến chế độ đơn đảng của nước này. Gorbachyov từ chối can thiệp quân sự vào các nước <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Khối Đông">Khối Đông</a> định từ bỏ chủ nghĩa Marx-Lenin giai đoạn 1989–1992. Trong khi ở nước nhà, sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc đã đe dọa sự tồn vong của Liên Xô. Hoàn cảnh này đã khiến phái kiên định chủ nghĩa Marx–Lenin liều lĩnh thực hiện <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">đảo chính vào năm 1991</a> nhưng bất thành, khiến Liên Xô tan rã trái với nguyện vọng của Gorbachyov. Sau thời gian đó, ông thành lập Quỹ Gorbachyov và trở thành nhân vật bất đồng chính kiến, chỉ trích hai vị tổng thống <a href="/wiki/Boris_Yeltsin" class="mw-redirect" title="Boris Yeltsin">Boris Yeltsin</a> và <a href="/wiki/Vladimir_Putin" class="mw-redirect" title="Vladimir Putin">Vladimir Putin</a>, đồng thời vận động phong trào dân chủ xã hội ở Nga. Gorbachyov được coi là một trong những nhân vật cực kỳ có sức ảnh hưởng nửa sau thế kỷ thứ 20. Ông được phương Tây khen ngợi vì vai trò mấu chốt trong việc chấm dứt Chiến tranh Lạnh, mở ra một thời kỳ chính trị mới ở Liên Xô, cũng như vai trò của ông đối với sự sụp đổ của các chính quyền theo chủ nghĩa Marx–Lenin ở Đông và Trung Âu, dẫn đến sự thống nhất nước Đức. Trái lại, ở quê nhà, Gorbachyov thường bị chê trách vì đã khiến Liên Xô tan rã, dẫn đến sự suy yếu đáng kể tầm ảnh hưởng của Nga trên chính trường quốc tế và hối thúc sự sụp đổ của nền kinh tế nước này. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đầu_đời_và_giáo_dục">Đầu đời và giáo dục</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Đầu đời và giáo dục”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đầu đời và giáo dục">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1931–1950:_Tuổi_thơ">1931–1950: Tuổi thơ</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “1931–1950: Tuổi thơ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1931–1950: Tuổi thơ">sửa mã nguồn</a>]</div> Gorbachev chào đời ngày 2 tháng 3 năm 1931 tại làng Privolnoye, hồi ấy thuộc vùng <a href="/w/index.php?title=Krai_B%E1%BA%AFc_Kavkaz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Krai Bắc Kavkaz (trang không tồn tại)">Krai Bắc Kavkaz</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga</a>, <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198622DoderBranson19901McCauley199815Taubman20177-8">[2]</a> Hai sắc tộc lớn nhất ở vùng Privolnoye lúc bấy giờ là <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Nga" title="Người Nga">người Nga</a> và <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Ukraina" title="Người Ukraina">người Ukraina</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201710-9">[3]</a> Phía nội của Gorbachev mang dòng máu Nga, di cư tới đây từ vùng <a href="/wiki/Voronezh" title="Voronezh">Voronezh</a> mấy thế hệ trước; phía ngoại của ông thì mang dòng máu Ukraina, di cư tới đây từ vùng <a href="/wiki/Chernihiv" title="Chernihiv">Chernihiv</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199815Taubman201710-10">[4]</a> Gorbachev được đặt tên riêng là Viktor lúc mới sinh, song theo mong muốn của mẹ – một tín đồ <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Chính thống giáo">Chính thống giáo</a> ngoan đạo – ông được <a href="/wiki/R%E1%BB%ADa_t%E1%BB%99i" title="Rửa tội">rửa tội</a> bí mật và ban cho cái tên Kitô là Mikhail.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19904McCauley199815Taubman20177-11">[5]</a> Ông có quan hệ rất gần gũi với thân phụ Sergey Andreyevich Gorbachev, song lại lạnh nhạt và xa cách thân mẫu Maria Panteleyevna Gorbacheva (nhũ danh Gopkalo).<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman20178–9-12">[6]</a> Cha mẹ Gorbachev xuất thân đều là những bần nông nghèo cùng,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman20179Medvedev198622-13">[7]</a> kết hôn vào năm 1928 khi còn là thanh niên.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201716-14">[8]</a> Theo phong tục địa phương, họ ban đầu chung sống trong căn nhà tranh đắp vách <a href="/w/index.php?title=G%E1%BA%A1ch_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gạch sống (trang không tồn tại)">gạch sống</a> bên nội của Sergey rồi sau mới chuyển ra ở riêng.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201716,_17-15">[9]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D1%81_%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%BC_%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B9.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D1%81_%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%BC_%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B9.jpg/150px-%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D1%81_%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%BC_%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B9.jpg" decoding="async" width="150" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D1%81_%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%BC_%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B9.jpg/225px-%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D1%81_%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%BC_%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B9.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D1%81_%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%BC_%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B9.jpg/300px-%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B0_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2_%D1%81_%D0%B4%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BC_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B5%D0%BC_%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%B9.jpg 2x" data-file-width="363" data-file-height="482" /></a><figcaption>Gorbachev và ông bà ngoại <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Ukraina_%E1%BB%9F_Nga" class="mw-redirect" title="Người Ukraina ở Nga">người Ukraina</a>, ảnh chụp cuối thập niên 30</figcaption></figure> Dưới sự lãnh đạo của <a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a>, vị lãnh tụ của nhà nước Liên Xô khi Gorbachev còn trẻ, chính sách tập thể hóa nông trang diện rộng được thúc đẩy mạnh mẽ; hành động thực tiễn mà theo chủ thuyết Marx–Lenin sẽ giúp xã hội Xô viết quá độ lên chủ nghĩa xã hội.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19901Taubman20177-16">[10]</a> Trong thời kỳ này, ông ngoại của Gorbachev gia nhập Đảng Cộng sản Liên Xô, góp sức xây dựng <a href="/wiki/Kolkhoz" title="Kolkhoz">kolkhoz</a> (nông trang tập thể) đầu tiên của làng mình vào năm 1929 và trở thành chủ tịch của nó.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199815Taubman201712–13-17">[11]</a> Năm lên ba, Gorbachev tách khỏi bố mẹ và chuyển tới sống ở kolkhoz cùng ông bà ngoại.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201714-18">[12]</a> Liên Xô trải qua nạn đói nghiêm trọng giai đoạn 1930–1933, khiến hai cô chú bên nội của Gorbachev thiệt mạng.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199816Taubman20177-19">[13]</a> Ngay sau đó, Stalin khơi mào cuộc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_thanh_tr%E1%BB%ABng" title="Đại thanh trừng">Đại thanh trừng</a>, trong đó những người bị coi là "<a href="/wiki/K%E1%BA%BB_th%C3%B9_c%E1%BB%A7a_nh%C3%A2n_d%C3%A2n" title="Kẻ thù của nhân dân">kẻ thù của nhân dân</a>", bao gồm những người có cảm tình với các dòng Marxist đối lập như <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Trotsky" title="Chủ nghĩa Trotsky">chủ nghĩa Trotsky</a>, bị bắt và áp giải tới các trại lao động tập trung hoặc tệ hơn thì bị xử tử. Cả hai người ông của Gorbachev đều bị bắt giữ (ngoại vào năm 1934 và nội vào năm 1937) và bị đưa tới các trại lao động <a href="/wiki/Gulag" class="mw-redirect" title="Gulag">Gulag</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199815–16Taubman20177,_8-20">[14]</a> Sau khi được thả vào tháng 12 năm 1938, ông ngoại của Gorbachev kể lại rằng mình đã bị tra tấn bởi lực lượng cảnh sát mật <a href="/w/index.php?title=OGPU&action=edit&redlink=1" class="new" title="OGPU (trang không tồn tại)">OGPU</a>, câu chuyện mà ám ảnh cậu bé Gorbachev suốt đời.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201718–19-21">[15]</a> Theo sau sự bùng nổ của Thế chiến thứ hai, Đức Quốc xã tiến hành xâm lược Liên Xô vào tháng 6 năm 1941. Quân Đức chiếm đóng Privolnoye trong vòng bốn tháng rưỡi vào năm 1942.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19905–6McCauley199817Taubman20177,_20–22-22">[16]</a> Khi ấy, cha của Gorbachev đã gia nhập <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n" title="Hồng quân">Hồng quân</a>, vào sinh ra tử tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Kursk" class="mw-redirect" title="Trận Kursk">Trận Kursk</a>; tuy chịu nhiều thương tích, ông sống sót trở về và đoàn tụ với gia đình.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19905McCauley199817Taubman20178,_26–27-23">[17]</a> Sau khi Đức Quốc xã bị đánh bại, vào năm 1947, cha mẹ Gorbachev sinh hạ con trai thứ hai, đặt tên là Aleksandr.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201716-14">[8]</a> Ngôi trường làng nơi Gorbachev theo học đóng cửa suốt phần lớn cuộc chiến, chỉ mở cửa lại vào mùa thu năm 1944.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201727-24">[18]</a> Gorbachev chán ngấy khi nghĩ đến ngày tựu trường, song một khi đi học thì điểm số trên lớp cực kỳ xuất sắc.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman20179,_27–28-25">[19]</a> Ông rất ham mê đọc sách, nào là tiểu thuyết phương Tây của <a href="/w/index.php?title=Thomas_Mayne_Reid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Mayne Reid (trang không tồn tại)">Thomas Mayne Reid</a>, nào là các tác phẩm của các văn hào Nga như <a href="/wiki/Vissarion_Belinsky" title="Vissarion Belinsky">Vissarion Belinsky</a>, <a href="/wiki/Alexander_Pushkin" class="mw-redirect" title="Alexander Pushkin">Alexander Pushkin</a>, <a href="/wiki/Nikolai_Gogol" class="mw-redirect" title="Nikolai Gogol">Nikolai Gogol</a>, và <a href="/wiki/Mikhail_Lermontov" class="mw-redirect" title="Mikhail Lermontov">Mikhail Lermontov</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201729–30-26">[20]</a> Năm 1946, ông gia nhập đoàn thanh niên Xô viết <a href="/wiki/Komsomol" title="Komsomol">Komsomol</a>, trở thành lãnh đạo của một chi bộ địa phương, sau được tiến cử lên ủy ban quận của Komsomol. Gorbachev học cấp ba ở <a href="/w/index.php?title=Molotovskoye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molotovskoye (trang không tồn tại)">Molotovskoye</a>, thường trú hằng tuần ở đó và cuốc bộ 19 km (12 mi) về nhà mỗi cuối tuần. Ông sôi nổi tham gia hội kịch nghệ của trường,<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19907McCauley199818Taubman201732-27">[21]</a> hăng hái tổ chức các hoạt động thể thao xã hội, và tình nguyện làm lớp trưởng lớp thể dục buổi sáng.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201732-28">[22]</a> Suốt 5 đợt hè từ năm 1946 trở đi, ông về quê để giúp bố vận hành các máy gặt đập liên hợp, có khi làm cật lực 20 tiếng mỗi ngày.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199818Taubman201734-29">[23]</a> Năm 1948, hai bố con đã thu hoạch tổng cộng 8.000 tạ thóc; thành tích mà đã giúp Sergey được trao <a href="/wiki/Hu%C3%A2n_ch%C6%B0%C6%A1ng_Lenin" title="Huân chương Lenin">Huân chương Lenin</a> và Gorbachev được trao <a href="/wiki/Hu%C3%A2n_ch%C6%B0%C6%A1ng_C%E1%BB%9D_%C4%91%E1%BB%8F_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Huân chương Cờ đỏ Lao động">Huân chương Cờ đỏ Lao động</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19906McCauley199818Taubman20178,_34-30">[24]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1950–1955:_Đại_học">1950–1955: Đại học</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “1950–1955: Đại học”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1950–1955: Đại học">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25em; ;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r44429064">.mw-parser-output .quotebox{background-color:#F9F9F9;border:1px solid #aaa;box-sizing:border-box;padding:10px;font-size:88%}.mw-parser-output .quotebox.floatleft{margin:0.5em 1.4em 0.8em 0}.mw-parser-output .quotebox.floatright{margin:0.5em 0 0.8em 1.4em}.mw-parser-output .quotebox.centered{margin:0.5em auto 0.8em auto}.mw-parser-output .quotebox.floatleft p,.mw-parser-output .quotebox.floatright p{font-style:inherit}.mw-parser-output .quotebox-title{background-color:#F9F9F9;text-align:center;font-size:larger;font-weight:bold}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:before{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" “ ";vertical-align:-45%;line-height:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:after{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" ” ";line-height:0}.mw-parser-output .quotebox .left-aligned{text-align:left}.mw-parser-output .quotebox .right-aligned{text-align:right}.mw-parser-output .quotebox .center-aligned{text-align:center}.mw-parser-output .quotebox cite{display:block;font-style:normal}@media screen and (max-width:360px){.mw-parser-output .quotebox{min-width:100%;margin:0 0 0.8em!important;float:none!important}}</style> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Tôi sẽ lấy làm vinh dự lớn khi được trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Bolshevik chân chất cách mạng, cực kỳ tân tiến. Tôi cam đoan sẽ kiên trung với đại nghiệp của Lenin và Stalin, hiến dâng đời mình cho cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa Cộng sản của Đảng.</div> <cite class="left-aligned" style="">— Thư Gorbachev gửi Đảng Cộng sản năm 1950, tạm dịch theo <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman (2017</a>:42)</cite> </div> Tháng 6 năm 1950, Gorbachev trở thành ứng cử viên Đảng Cộng sản.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201742-31">[25]</a> Ông cũng nộp đơn vào trường Luật của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Qu%E1%BB%91c_gia_Moskva" title="Đại học Quốc gia Moskva">Đại học Quốc gia Moskva</a> (MSU), cơ sở đại học danh giá nhất ở Liên Xô lúc bấy giờ. Ông được nhận mà không cần thi đầu vào, có lẽ vì chiếu cố cho gia cảnh nghèo khó và nhờ tấm <a href="/wiki/Hu%C3%A2n_ch%C6%B0%C6%A1ng_C%E1%BB%9D_%C4%91%E1%BB%8F_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Huân chương Cờ đỏ Lao động">Huân chương Cờ đỏ Lao động</a> do ông được trao tặng.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19906,_8McCauley199818Taubman201740–41-32">[26]</a> Lựa chọn học luật của ông khá bất thường, bởi lẽ ngành này không được coi trọng mấy trong xã hội Xô viết lúc bấy giờ.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198635-33">[27]</a> Năm 19 tuổi, ông đi tàu hỏa lên Moskva; đây cũng là lần đầu ông rời xa quê nhà.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201743-34">[28]</a> Ở Moskva, Gorbachev sống chung với các sinh viên MSU trong ký túc xá tại <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%ADn_Sokolniki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quận Sokolniki (trang không tồn tại)">Quận Sokolniki</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201750-35">[29]</a> Ông và các sinh viên vùng quê cảm thấy lạc lõng khi sống trên thành phố, song cũng nhanh chóng làm quen được với môi trường xung quanh.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201744-36">[30]</a> Những người đồng môn kể rằng Gorbachev rất chăm chỉ, hay thức khuya để học.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199014Taubman201748-37">[31]</a> Ông trở nên nổi tiếng với vai trò là người hòa giải trong các cuộc cãi vã<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201753-38">[32]</a> vì tính tình bộc trực, song một số quan điểm thực sự thì giữ kín và chỉ giãi bày khi trò chuyện riêng; chẳng hạn, Gorbachev nói riêng với các bạn học rằng ông phản đối tiêu chuẩn pháp lý của Liên Xô lúc bấy giờ, theo đó thì tòa án chỉ cần một lời thú tội là đã quy kết bị cáo mà không cần quan tâm rằng lời thú ấy có bị ép buộc hay không.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201752-39">[33]</a> Tại MSU, Gorbachev trở thành trưởng Komsomol của lớp khóa nhất, rồi thăng lên chức phó bí thư ban cổ động và tuyên giáo Komsomol của trường luật.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199010McCauley199819Taubman201746-40">[34]</a> Một trong những nhiệm vụ Komsomol đầu tiên của ông ở Moskva là đôn đốc cuộc bầu cử tại <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%ADn_Presnensky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quận Presnensky (trang không tồn tại)">Quận Presnensky</a>. Theo Gorbachev, nhiều người bỏ phiếu "vì sợ".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201746-41">[35]</a> Năm 1952, ông được kết nạp chính thức vào Đảng Cộng sản Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199819Taubman201746-42">[36]</a> Gorbachev gặp gỡ người vợ tương lai, <a href="/w/index.php?title=Raisa_Titarenko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raisa Titarenko (trang không tồn tại)">Raisa Titarenko</a>, bên khoa triết học của MSU.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199015Taubman201759,_63-43">[37]</a> Tuy ban đầu được đính hôn với một chàng trai khác, Raisa đã bắt đầu làm quen với Gorbachev sau khi hôn sự đó không thành.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201759–63-44">[38]</a> Họ thường xuyên cùng nhau đi chơi hiệu sách, bảo tàng và triển lãm tranh.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201766-45">[39]</a> Tháng 6 năm 1955, Gorbachev tốt nghiệp loại xuất sắc<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198642McCauley199820-46">[40]</a> nhờ khóa luận bàn về các ưu điểm của "dân chủ xã hội chủ nghĩa" so với "dân chủ tư sản".<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199820-47">[41]</a> Sau khi ra trường, ông được bổ nhiệm vào một vị trí ở <a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87n_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_Vi%E1%BB%87n_Ki%E1%BB%83m_s%C3%A1t_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viện trưởng Viện Kiểm sát Liên Xô (trang không tồn tại)">Viện Kiểm sát Liên Xô</a>, bấy giờ đang tập trung phục hồi danh dự cho các nạn nhân vô tội bị thanh trừng dưới thời Stalin, nhưng lại thấy công việc này không hợp với mình.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199820–21Taubman201773–74-48">[42]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bước_đầu_trong_Đảng_Cộng_sản_Liên_Xô">Bước đầu trong Đảng Cộng sản Liên Xô</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Bước đầu trong Đảng Cộng sản Liên Xô”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bước đầu trong Đảng Cộng sản Liên Xô">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1955–1969:_Komsomol_ở_Stavropol">1955–1969: Komsomol ở Stavropol</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “1955–1969: Komsomol ở Stavropol”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1955–1969: Komsomol ở Stavropol">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035,_Nikita_S._Chruschtschow.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg/200px-Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg" decoding="async" width="200" height="268" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg/300px-Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg/400px-Bundesarchiv_Bild_183-B0628-0015-035%2C_Nikita_S._Chruschtschow.jpg 2x" data-file-width="596" data-file-height="800" /></a><figcaption>Gorbachev ủng hộ chính sách phi-Stalin hóa của cựu lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev</figcaption></figure> Tháng 8 năm 1955, Gorbachev bắt đầu công tác tại văn phòng biện lý Stavropol, song vì chán nản công việc mà chuyển sang làm cho Komsomol nhờ mối quan hệ rộng.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199821Taubman201777-49">[43]</a> Ông được cho giữ chức phó giám đốc sở tuyên truyền và cổ động của Komsomol địa phương,<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199031Taubman201778-50">[44]</a> có nhiệm vụ đi thăm làng mạc và cố gắng cải thiện đời sống sinh hoạt của bà con tại đó; ông đã cho thành lập một hội thảo luận tại làng <a href="/w/index.php?title=Gorkaya_Balka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gorkaya Balka (trang không tồn tại)">Gorkaya Balka</a> để nông dân địa phương tiện giao du.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201795-51">[45]</a> Mikhail Gorbachev và người vợ Raisa ban đầu thuê một căn hộ nhỏ ở Stavropol;<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998210Taubman201781–83-52">[46]</a> họ thường dạo phố vào mỗi buổi chiều và đi bộ đường trường ở vùng ngoại ô vào cuối tuần.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201781-53">[47]</a> Tháng 1 năm 1957, Raisa sinh con gái đầu lòng tên là Irina.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199019McCauley199823Taubman201786-54">[48]</a> Năm 1958, gia đình họ chuyển tới sống trong một căn chung cư hai phòng.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman201789-55">[49]</a> Năm 1961, Gorbachev bắt đầu học lấy văn bằng hai về sản xuất nông nghiệp; ông theo <a href="/w/index.php?title=Kh%C3%B3a_gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_t%E1%BB%AB_xa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khóa giáo dục từ xa (trang không tồn tại)">khóa giáo dục từ xa</a> của Viện Nông nghiệp Stavropol, và rồi được trao chứng chỉ vào năm 1967.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198656,_62DoderBranson199019McCauley199829Taubman2017115–116-56">[50]</a> Vợ ông cũng theo đuổi văn bằng hai, trở thành Tiến sĩ ngành xã hội học tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_S%C6%B0_ph%E1%BA%A1m_Qu%E1%BB%91c_gia_Moskva" title="Đại học Sư phạm Quốc gia Moskva">Đại học Sư phạm Quốc gia Moskva</a> vào năm 1967.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198663DoderBranson199019McCauley199829Taubman2017111–113-57">[51]</a> Trong những năm tháng ở Stavropol, Raisa cũng gia nhập Đảng Cộng sản Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201786-58">[52]</a> Sau khi Stalin mất, lãnh tụ mới của Liên Xô là Khrushchev tố cáo chế độ cũ và tục <a href="/wiki/S%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n" title="Sùng bái cá nhân">sùng bái cá nhân</a> Stalin trong <a href="/wiki/V%E1%BB%81_s%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n_v%C3%A0_nh%E1%BB%AFng_h%E1%BA%ADu_qu%E1%BA%A3_c%E1%BB%A7a_n%C3%B3" title="Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó">bài diễn văn bí mật vào tháng 2 năm 1956</a>, rồi ngay lập tức thực thi chính sách <a href="/wiki/Phi_Stalin_h%C3%B3a" title="Phi Stalin hóa">phi Stalin hóa</a> mọi mặt đời sống xã hội Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201790–91-59">[53]</a> Nhà nghiên cứu tiểu sử <a href="/w/index.php?title=William_Taubman&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Taubman (trang không tồn tại)">William Taubman</a> cho rằng Gorbachev "là hiện thân" của "tinh thần cải lương" dưới thời đại Khrushchev.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201790-60">[54]</a> Ông thuộc trong số những người tự coi mình là "Marxist chính danh" hoặc "Leninist chính danh"; những người chống đối tư tưởng Stalinist mà họ coi là đồi bại.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201791-61">[55]</a> Gorbachev nhiệt tình tham gia tuyên truyền thông điệp bài trừ Stalin ở Stavropol; song trong quá trình công tác, ông vẫn gặp nhiều người tôn vinh Stalin như anh hùng hoặc ủng hộ các cuộc thanh trừng do Stalin khơi mào.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199822Taubman201796–98-62">[56]</a> Gorbachev thăng tiến nhanh chóng trong nội bộ chính quyền địa phương, và giới chức cũng rất tin cậy ông về mặt chính trị.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201778-63">[57]</a> Với kĩ năng chính trị láu lỉnh của mình, một số đối thủ đồng cấp đã rất đố kị với thành công của Gorbachev.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017103,_105-64">[58]</a> Tháng 9 năm 1956, ông được bầu làm Bí thư thứ nhất của Komsomol thành phố Stavropol và chịu trách nhiệm điều hành tổ chức này;<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198647DoderBranson199031McCauley199823Taubman201798-65">[59]</a> vào tháng 4 năm 1958, ông trở thành phó trưởng của Komsomol toàn khu vực.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman2017100-66">[60]</a> Tới lúc này thì ông đã được nhà nước bàn giao cho một căn hộ khang trang hơn: có hai phòng ngủ, một phòng bếp, một phòng vệ sinh, và một phòng tắm riêng.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201789-67">[61]</a> Ở Stavropol, ông thành lập một hội nhóm đàm luận cho thanh niên,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman201799-68">[62]</a> và huy động những người trẻ tham gia vào các chiến dịch phát triển nông nghiệp của Khrushchev.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017100-69">[63]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bundesarchiv_Bild_183-1986-1126-307,_LPG_Gol%C3%9Fen,_Besuch_durch_KPdSU_Delegation.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Bundesarchiv_Bild_183-1986-1126-307%2C_LPG_Gol%C3%9Fen%2C_Besuch_durch_KPdSU_Delegation.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-1126-307%2C_LPG_Gol%C3%9Fen%2C_Besuch_durch_KPdSU_Delegation.jpg" decoding="async" width="220" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Bundesarchiv_Bild_183-1986-1126-307%2C_LPG_Gol%C3%9Fen%2C_Besuch_durch_KPdSU_Delegation.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-1126-307%2C_LPG_Gol%C3%9Fen%2C_Besuch_durch_KPdSU_Delegation.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Bundesarchiv_Bild_183-1986-1126-307%2C_LPG_Gol%C3%9Fen%2C_Besuch_durch_KPdSU_Delegation.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-1126-307%2C_LPG_Gol%C3%9Fen%2C_Besuch_durch_KPdSU_Delegation.jpg 2x" data-file-width="789" data-file-height="545" /></a><figcaption>Gorbachev trong một chuyến thăm <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Đông Đức">Đông Đức</a> vào năm 1966</figcaption></figure> Tháng 3 năm 1961, Gorbachev trở thành Bí thư thứ nhất của Komsomol địa phương,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198649McCauley199823-70">[64]</a> cố gắng nới lỏng bầu cử để nhiều phụ nữ có cơ hội lên giữ chức thị trưởng hoặc quận trưởng hơn.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017102-71">[65]</a> Năm 1961, Gorbachev tiếp đón đoàn đại biểu Ý tới dự <a href="/w/index.php?title=Ng%C3%A0y_h%E1%BB%99i_Thanh_ni%C3%AAn_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngày hội Thanh niên Thế giới (trang không tồn tại)">Ngày hội Thanh niên Thế giới</a> ở Moskva;<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017149-72">[66]</a> tháng 10 cùng năm, ông dự <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_XXII&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ XXII (trang không tồn tại)">Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ XXII</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198650DoderBranson199024McCauley199824-73">[67]</a> Tháng 1 năm 1963, ông giữ chức trưởng nhân sự của ủy ban nông dân địa phương.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017107-74">[68]</a> Tháng 9 năm 1966, ông trở thành Bí thư thứ nhất Tổ chức Đảng Khu ủy Stavropol ("Gorkom").<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198661McCauley199826-75">[69]</a> Tới năm 1968, ông bắt đầu chán nản việc công chức – phần lớn vì nhận thấy rằng các cải cách của Khrushchev đang bị đình trệ và đảo ngược – và từng cân nhắc bỏ nghiệp chính trị để theo nghiệp học thuật.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017116-76">[70]</a> Tuy nhiên, vào tháng 8 năm 1968, ông được bầu làm Bí thư thứ hai Khu ủy Stavropol, tức là cấp phó của Bí thư thứ nhất <a href="/w/index.php?title=Leonid_Yefremov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leonid Yefremov (trang không tồn tại)">Leonid Yefremov</a> và là quan chức cao cấp thứ hai ở Stavrapol.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198663DoderBranson199032McCauley199828Taubman2017119-77">[71]</a> Năm 1969, ông trở thành phó chức Xô viết Tối cao Liên Xô và trở thành ủy viên Ban Thường vụ Bảo vệ môi trường.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198664-78">[72]</a> Được tự do di chuyển giữa các nước <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Khối Đông">Khối Đông</a>, Gorbachev cùng đoàn đại biểu Liên Xô sang thăm <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Đông Đức">Đông Đức</a> vào năm 1966, rồi <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Bulgaria" title="Cộng hòa Nhân dân Bulgaria">Bulgaria</a> vào năm 1969 và 1974.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199830-79">[73]</a> Tháng 8 năm 1968, <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Khối Warszawa tấn công Tiệp Khắc">Liên Xô xâm lược</a> <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a> để dập tắt cuộc biến loạn <a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_Prague" class="mw-redirect" title="Mùa xuân Prague">Mùa xuân Prague</a> chống chủ nghĩa Marx–Lenin. Tuy Gorbachev công khai ủng hộ chiến dịch quân sự, thực chất thì ông giữ kín mối quan ngại về vấn đề này.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017123–124-80">[74]</a> Tháng 9 năm 1969, ông tham gia đoàn đại biểu Xô viết tới Tiệp Khắc, nhận thấy rằng nhân dân nơi đây không mấy thân thiện đối với ông.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198664–65McCauley199830Taubman2017124-81">[75]</a> Cùng năm đó, chính quyền Xô viết ra lệnh cho ông kỷ luật <a href="/w/index.php?title=Fagim_B._Sadykov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fagim B. Sadykov (trang không tồn tại)">Fagim B. Sadykov</a> [<a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%A4%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D0%BC_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" class="extiw" title="ru:Садыков, Фагим Бенияминович">ru</a>], giáo sư triết học của học viện nông nghiệp Stavropol, vì thể hiện tư tưởng chống đối chính sách nông nghiệp của nhà nước; Gorbachev đành sa thải Sadykov, song từ chối áp dụng chế tài xử phạt nặng hơn đối với ông này.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199828–29Taubman2017125-82">[76]</a> Gorbachev về sau chia sẻ rằng ông "đã bị ảnh hưởng sâu sắc" bởi biến cố này; giãi bày rằng "lương tâm dằn vặt tôi" vì đã đào thải Sadykov.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017125–126-83">[77]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1970–1977:_Đứng_đầu_Khu_ủy_Stavropol">1970–1977: Đứng đầu Khu ủy Stavropol</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “1970–1977: Đứng đầu Khu ủy Stavropol”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1970–1977: Đứng đầu Khu ủy Stavropol">sửa mã nguồn</a>]</div> Tháng 4 năm 1970, Yefremov lên công tác ở thủ đô Moskva và Gorbachev nối gót làm Bí thư thứ nhất Khu ủy Stavropol.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198665DoderBranson199032McCauley199829Taubman2017120-84">[78]</a> Các nhà lãnh đạo ở <a href="/wiki/Kremlin" class="mw-redirect" title="Kremlin">Kremlin</a> đã dò xét kĩ lưỡng sơ yếu lý lịch của Gorbachev để trao cho ông vị trí này.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017121–122-85">[79]</a> Mới 39 tuổi, ông trẻ hơn đáng kể so với người tiền nhiệm.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017121-86">[80]</a> Với tư cách là người đứng đầu Khu ủy Stavropol, ông tự động trở thành ủy viên <a href="/wiki/Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô</a> (<a href="/wiki/Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXIV" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXIV">khóa XXIV</a>) vào năm 1971.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198673Taubman2017121-87">[81]</a> Theo lời nhà viết tiểu sử <a href="/w/index.php?title=Zhores_Medvedev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zhores Medvedev (trang không tồn tại)">Zhores Medvedev</a>, Gorbachev "bấy giờ đã gia nhập lớp siêu tinh hoa của Đảng Cộng sản".<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198665-88">[82]</a> Ở địa phương, Gorbachev ban đầu quy kết các sai lầm kinh tế cho "sự không hiệu quả và trình độ kém cỏi của các cán bộ, những thiếu sót trong cấu trúc quản lý, hoặc những kẽ hở trong lập pháp", song rốt cuộc phải thú nhận rằng chúng là hậu quả của sự tập trung hóa quá mức quyết định ở Moskva.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017127-89">[83]</a> Trong thời gian này, Gorbachev bắt đầu đọc các tác phẩm <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx_ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" title="Chủ nghĩa Marx phương Tây">Marxist Tây phương</a> của các văn sĩ như <a href="/wiki/Antonio_Gramsci" title="Antonio Gramsci">Antonio Gramsci</a>, <a href="/wiki/Louis_Aragon" title="Louis Aragon">Louis Aragon</a>, <a href="/wiki/Roger_Garaudy" title="Roger Garaudy">Roger Garaudy</a>, và <a href="/w/index.php?title=Giuseppe_Boffa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giuseppe Boffa (trang không tồn tại)">Giuseppe Boffa</a>, vậy nên chịu ảnh hưởng tư tưởng của họ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017127-89">[83]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC.JPG/220px-%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC.JPG/330px-%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC.JPG/440px-%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB_%D0%B2_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC.JPG 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Một phần con kênh Stavropol được xây dựng nhờ sự lãnh đạo của Gorbachev</figcaption></figure> Nhiệm vụ chính của Gorbachev ở địa phương, nâng cao sản lượng nông nghiệp, bị cản trở bởi hai đợt hạn hán nghiêm trọng liên tiếp vào năm 1975 và 1976.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017129-90">[84]</a> Gorbachev giám sát công tác xây dựng <a href="/w/index.php?title=K%C3%AAnh_%C4%91%C3%A0o_Stavropol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kênh đào Stavropol (trang không tồn tại)">Kênh đào Stavropol</a> nhằm mở rộng hệ thống tưới tiêu ở nơi đây.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199831–32Taubman2017130-91">[85]</a> Vì kỳ tích quận <a href="/w/index.php?title=Ipatovsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ipatovsky (trang không tồn tại)">Ipatovsky</a> bội thu ngũ cốc, vào tháng 3 năm 1972, ông được trao tặng <a href="/wiki/Hu%C3%A2n_ch%C6%B0%C6%A1ng_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Huân chương Cách mạng Tháng Mười">Huân chương Cách mạng Tháng Mười</a> bởi Brezhnev trong một lễ liên hoan ở Moskva.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199833Taubman2017131–132-92">[86]</a> Gorbachev luôn tìm cách chiếm được lòng tin của Brezhnev;<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017123-93">[87]</a> với tư cách khu ủy trưởng, Gorbachev liên tục khen ngợi Brezhnev trong các bài diễn văn, từng có lần ví ông ta như là "vị chính khách nổi bật của thời đại chúng ta".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017128–129-94">[88]</a> Gorbachev và vợ dành kỳ nghỉ để đi thăm thú Moskva, Leningrad, Uzbekistan và Bắc Kavkaz.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017157-95">[89]</a> Gorbachev cũng nhân dịp này để kết thân với thủ trưởng <a href="/wiki/KGB" title="KGB">KGB</a>, <a href="/wiki/Yuri_Andropov" class="mw-redirect" title="Yuri Andropov">Yuri Andropov</a>, người mà rất có thiện cảm với ông, về sau trở thành một người chống lưng đắc lực cho ông.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199035–36Taubman2017138–139-96">[90]</a> Gorbachev cũng gây dựng mối quan hệ hòa hảo với những nhân vật quan trọng như thủ tướng Liên Xô <a href="/wiki/Alexei_Kosygin" class="mw-redirect" title="Alexei Kosygin">Alexei Kosygin</a>,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199835Taubman2017145–146-97">[91]</a> và đảng viên kỳ cựu <a href="/wiki/Mikhail_Suslov" class="mw-redirect" title="Mikhail Suslov">Mikhail Suslov</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986108,_113McCauley199835-98">[92]</a> Gorbachev được chính phủ tin tưởng cho theo các đoàn đại biểu Xô viết sang Tây Âu; giữa năm 1970 và 1977, ông đã thực hiện tổng cộng năm chuyến công du khác nhau.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198678Taubman2017149-99">[93]</a> Tháng 9 năm 1971, ông cùng phái đoàn Xô viết sang thăm Ý và gặp mặt các đại biểu của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_%C3%9D" title="Đảng Cộng sản Ý">Đảng Cộng sản Ý</a>; Gorbachev yêu thích văn hóa Ý nhưng lại choáng ngợp trước sự nghèo đói và bất công ở đất nước này.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017149–150-100">[94]</a> Ông thăm Bỉ và Hà Lan vào năm 1972, và <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tây Đức">Tây Đức</a> vào năm 1973.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199830Taubman2017150–151-101">[95]</a> Năm 1976, Gorbachev cùng vợ sang Pháp lần đầu, và vào lần hai năm 1977, hai vợ chồng được đại diện <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Ph%C3%A1p" title="Đảng Cộng sản Pháp">Đảng Cộng sản Pháp</a> dẫn đi thăm thú khắp đất nước.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017151–152-102">[96]</a> Ông đã thấy rất ngạc nhiên vì người Tây Âu rất phóng khoáng trong việc đưa ra chính kiến và chỉ trích các chính khách nước mình, điều mà bấy giờ thiếu vắng ở Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017152-103">[97]</a> Gorbachev về sau có nói rằng, đối với ông và vợ, những chuyến thăm này "đã làm lay chuyển niềm tin tiên nghiệm của chúng tôi về sự ưu việt của hệ thống xã hội chủ nghĩa trước dân chủ tư sản".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017153-104">[98]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS">Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_644463_First_stage_in_the_Soviet_troop_withdrawal_from_Afghanistan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/RIAN_archive_644463_First_stage_in_the_Soviet_troop_withdrawal_from_Afghanistan.jpg/220px-RIAN_archive_644463_First_stage_in_the_Soviet_troop_withdrawal_from_Afghanistan.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/RIAN_archive_644463_First_stage_in_the_Soviet_troop_withdrawal_from_Afghanistan.jpg/330px-RIAN_archive_644463_First_stage_in_the_Soviet_troop_withdrawal_from_Afghanistan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/RIAN_archive_644463_First_stage_in_the_Soviet_troop_withdrawal_from_Afghanistan.jpg/440px-RIAN_archive_644463_First_stage_in_the_Soviet_troop_withdrawal_from_Afghanistan.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="728" /></a><figcaption>Gorbachev ngờ vực quyết định triển khai binh lính Liên Xô ở Afghanistan.</figcaption></figure> Tháng 11 năm 1978, Gorbachev được bổ nhiệm làm Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198692McCauley199836Taubman2017157-105">[99]</a> với sự nhất trí đồng thuận của tất cả các ủy viên.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017161-106">[100]</a> Để tiện công tác, Gorbachev và vợ chuyển tới Moskva, sống trong một <a href="/wiki/Dacha" title="Dacha">dacha</a> cũ nằm ở ngoại ô. Họ sau chuyển đến địa điểm khác, tại <a href="/w/index.php?title=Sosnovka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sosnovka (trang không tồn tại)">Sosnovka</a>, trước khi được cấp cho một căn nhà gạch mới xây.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017164–175-107">[101]</a> Ngoài ra, ông cũng được cấp cho một căn hộ trong nội đô, song quyết định giao nó cho con gái và con rể; Irina bấy giờ đã kiếm được việc làm tại <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Y_khoa_Nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_Qu%E1%BB%91c_gia_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại học Y khoa Nghiên cứu Quốc gia Nga (trang không tồn tại)">Viện Y khoa Thứ hai</a> tại Moskva.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017165,_166-108">[102]</a> Sau khi gia nhập hàng ngũ chính giới tinh hoa, Gorbachev và vợ được tiếp cận với dịch vụ phúc lợi y tế tốt hơn và các cửa hàng chuyên biệt. Họ có đầu bếp, người hầu, cận vệ và thư ký riêng; nhiều thành phần trong đó là đặc vụ KGB.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017165-109">[103]</a> Trên cương vị mới, Gorbachev thường phải làm việc từ 12 đến 16 tiếng mỗi ngày.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017165-109">[103]</a> Ông và vợ ít khi xã giao, có thú vui đi thăm các nhà hát và bảo tàng ở Moskva.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199840Taubman2017166-110">[104]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tổng_Bí_thư_Ban_Chấp_hành_Trung_ương_KPSS">Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương KPSS">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mikhail_Gorbachev_1985_Geneva_Summit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Mikhail_Gorbachev_1985_Geneva_Summit.jpg/220px-Mikhail_Gorbachev_1985_Geneva_Summit.jpg" decoding="async" width="220" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Mikhail_Gorbachev_1985_Geneva_Summit.jpg/330px-Mikhail_Gorbachev_1985_Geneva_Summit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Mikhail_Gorbachev_1985_Geneva_Summit.jpg/440px-Mikhail_Gorbachev_1985_Geneva_Summit.jpg 2x" data-file-width="889" data-file-height="998" /></a><figcaption>Gorbachev tại hội nghị thượng đỉnh <a href="/wiki/Geneva" class="mw-redirect" title="Geneva">Genève, Thụy Sĩ</a>, tháng 11 năm 1985</figcaption></figure> Ngày 10 tháng 3 năm 1985, Chernenko qua đời.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev19864DoderBranson199062McCauley199845Taubman2017204-111">[105]</a> Gromyko đề bạt cho Gorbachev giữ chức Tổng Bí thư; với tư cách là đảng viên cao cấp, lời gợi ý của Gromyko cực kì có trọng lượng trong Ủy ban Chấp hành Trung ương Đảng.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199063–64McCauley199845-112">[106]</a> Gorbachev kỳ vọng sẽ có nhiều phản đối về việc ông được bầu lên chức Tổng Bí thư, song hóa ra phần lớn Bộ Chính trị ủng hộ ông.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017205–206-113">[107]</a> Ít lâu sau cái chết của Chernenko, Bộ Chính trị nhất trí cho Gorbachev kế nhiệm,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198616McCauley199846Taubman2017211–212-114">[108]</a> chính thức trở thành nhà lãnh đạo thứ 8 của Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198622-115">[109]</a> Ít người trong chính phủ tin rằng ông sẽ là một người cải lương triệt để như danh tiếng đã định.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199069-116">[110]</a> Dân tình Liên Xô, tuy không biết nhiều về Gorbachev, cảm thấy nhẹ nhõm khi hay tin nhà lãnh đạo mới không già nua hay bệnh tật.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199065-117">[111]</a> Lần xuất hiện đầu tiên của Gorbachev trước công chúng trên cương vị Tổng Bí thư là tại lễ quốc tang của Chernenko ở Quảng trường Đỏ, được cử hành vào ngày 14 tháng 3 năm 1985.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199066-118">[112]</a> Hai tháng sau khi được tiến cử, ông tới <a href="/wiki/Leningrad" class="mw-redirect" title="Leningrad">Leningrad</a> và phát biểu trước nhân dân của thành phố.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199087McCauley199859Taubman2017213-119">[113]</a> Ông tiếp tục đi Ukraina vào tháng 6, Belarus vào tháng 7, và Tyumen Oblast vào tháng 9, khuyến khích các đảng bộ ban ngành có trách nhiệm hơn trong công tác khắc phục vấn đề địa phương.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986194–195DoderBranson1990101McCauley199860Taubman2017237-120">[114]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1985–1986:_Những_năm_đầu">1985–1986: Những năm đầu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “1985–1986: Những năm đầu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1985–1986: Những năm đầu">sửa mã nguồn</a>]</div> Phong cách lãnh đạo của Gorbachev có thể coi là rất khác biệt so với những người tiền nhiệm. Ông thường dừng chân để trò chuyện với công dân trên đường phố, ngoài ra còn cấm tuyệt việc trưng bày ảnh chân dung của mình tại lễ hội 1985 trên Quảng trường Đỏ, đồng thời khuyến khích các ủy viên thảo luận cởi mở hơn tại các phiên họp của Bộ Chính trị.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017228-121">[115]</a> Phương Tây nhìn nhận Gorbachev như một nhà lãnh đạo Liên Xô nhân nhượng và hiền hòa hơn; một số nhà bình luận phương Tây cho rằng đây là mưu kế của Liên Xô nhằm đánh lừa chính phủ của họ.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199076-122">[116]</a> Vợ ông là cố vấn thân cận nhất của ông; bà được mệnh danh không chính thức là "đệ nhất phu nhân" trong các chuyến công du nước ngoài.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199020Taubman2017224–226-123">[117]</a> Các cố vấn thân cận khác của ông cũng bao gồm <a href="/w/index.php?title=Georgy_Shakhnazarov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georgy Shakhnazarov (trang không tồn tại)">Georgy Shakhnazarov</a> và <a href="/w/index.php?title=Anatoly_Chernyaev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatoly Chernyaev (trang không tồn tại)">Anatoly Chernyaev</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199854Taubman2017223-124">[118]</a> Gorbachev nhận thức rõ rằng Bộ Chính trị có quyền miễn nhiệm ông, và chỉ một mình thì không thể thông qua các chính sách cải cách triệt để hơn, mà cần sự ủng hộ của đa số ủy viên trong Bộ Chính trị.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199852,_55-125">[119]</a> Ông bèn tìm cách loại bỏ một số thành viên kì cựu trong Bộ Chính trị, cố gắng thuyết phục <a href="/w/index.php?title=Grigory_Romanov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grigory Romanov (trang không tồn tại)">Grigory Romanov</a>, <a href="/wiki/Nikolai_Tikhonov" class="mw-redirect" title="Nikolai Tikhonov">Nikolai Tikhonov</a>, và <a href="/w/index.php?title=Viktor_Grishin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viktor Grishin (trang không tồn tại)">Viktor Grishin</a> nghỉ hưu.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990100Taubman2017219–220-126">[120]</a> Ông bổ nhiệm Gromyko làm thủ tướng, một chức danh biểu tượng không có mấy sức ảnh hưởng, và cho người đồng minh <a href="/wiki/Eduard_Shevardnadze" title="Eduard Shevardnadze">Eduard Shevardnadze</a> thế chỗ Gromyko để lo công tác đối ngoại.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986177DoderBranson199095McCauley199852Taubman2017220-127">[121]</a> Những đồng minh khác được ông bổ nhiệm bao gồm Yakovlev, <a href="/w/index.php?title=Anatoly_Lukyanov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatoly Lukyanov (trang không tồn tại)">Anatoly Lukyanov</a>, và <a href="/w/index.php?title=Vadim_Medvedev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vadim Medvedev (trang không tồn tại)">Vadim Medvedev</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199097Taubman2017221-128">[122]</a> <a href="/wiki/Boris_Yeltsin" class="mw-redirect" title="Boris Yeltsin">Boris Yeltsin</a> cũng thuộc hàng ngũ những người Gorbachev trọng dụng và được giao phó chức <a href="/wiki/Ban_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%C3%B3a_XXVI_(1981%E2%80%931986)" title="Ban Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô khóa XXVI (1981–1986)">Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XXVI</a> vào tháng 7 năm 1985.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986177McCauley199853Taubman2017222-129">[123]</a> Hầu hết những nhân vật này đều là quan chức có học thức, thất vọng với thời kỳ Brezhnev.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199094-130">[124]</a> Trong năm đầu tiên, 14 trên 23 trưởng ban trong Ban Bí thư bị thay thế.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199854-131">[125]</a> Thông qua cách này, Gorbachev đã củng cố đáng kể quyền lực đối với Bộ Chính trị chỉ trong vòng một năm, nhanh hơn hẳn các nỗ lực trước đó của Stalin, Khrushchev hoặc Brezhnev.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199852-132">[126]</a> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Chính_sách_đối_nội">Chính sách đối nội</h5>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Chính sách đối nội”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chính sách đối nội">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bundesarchiv_Bild_183-1986-0416-418,_Berlin,_Michail_Gorbatschow_an_der_Mauer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Bundesarchiv_Bild_183-1986-0416-418%2C_Berlin%2C_Michail_Gorbatschow_an_der_Mauer.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-0416-418%2C_Berlin%2C_Michail_Gorbatschow_an_der_Mauer.jpg" decoding="async" width="220" height="211" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Bundesarchiv_Bild_183-1986-0416-418%2C_Berlin%2C_Michail_Gorbatschow_an_der_Mauer.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-0416-418%2C_Berlin%2C_Michail_Gorbatschow_an_der_Mauer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Bundesarchiv_Bild_183-1986-0416-418%2C_Berlin%2C_Michail_Gorbatschow_an_der_Mauer.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-0416-418%2C_Berlin%2C_Michail_Gorbatschow_an_der_Mauer.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="768" /></a><figcaption>Gorbachev đứng tại <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_Brandenburg" title="Cổng Brandenburg">Cổng Brandenburg</a> vào tháng 4 năm 1986, trong chuyến thăm Đông Đức</figcaption></figure> Gorbachev liên tục nhấn mạnh phải tiến hành perestroika, khẩu ngữ được dùng lần đầu tiên vào tháng 3 năm 1984.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199850-133">[127]</a> Ông nhìn nhận perestroika là sự bao hàm của một loạt các chính sách cải cách nhằm tái cơ cấu kinh tế xã hội.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199855-134">[128]</a> Ông cảm thấy e ngại trước tình hình tiêu cực của Liên Xô lúc bấy giờ: sản lượng tụt hậu, đạo đức làm việc khốn cùng, hàng hóa kém chất lượng tràn làn;<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199081-135">[129]</a> giống nhiều nhà kinh tế học khác, ông lo sợ Liên Xô sẽ trở thành một đất nước hạng hại trên chính trường quốc tế.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199082-136">[130]</a> Theo Gorbachev, giai đoạn đầu tiên của perestroika là <a href="/w/index.php?title=Uskoreniye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uskoreniye (trang không tồn tại)">uskoreniye</a> ("tăng tốc"), một châm ngôn được ông dùng thường xuyên trong hai năm đầu cầm quyền.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199851,_55Taubman2017235-137">[131]</a> Liên Xô bấy giờ yếu kém hơn Hoa Kỳ ở nhiều lĩnh vực sản xuất,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199850–51-138">[132]</a> song Gorbachev khẳng định rằng uskoreniye sẽ đẩy mạnh đáng kể đầu ra công nghiệp và giúp Liên Xô sánh ngang với Hoa Kỳ vào năm 2000.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017236-139">[133]</a> Kế hoạch Năm năm giai đoạn 1985–1990 đặt ra chỉ tiêu mở rộng công xưởng nhà máy từ 50 đến 100%.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199856-140">[134]</a> Để kích thích sản lượng nông nghiệp, ông hợp nhất năm bộ ngành và một ủy ban nhà nước thành một cơ quan duy nhất gọi là Agroprom, tuy nhiên vào năm 1986 thì ông thú nhận đây là một sai lầm lớn.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017236–237-141">[135]</a> Mục đích của cải cách là hỗ trợ <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_k%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch" title="Kinh tế kế hoạch">nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung</a> – chứ không nhằm chuyển sang nền <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Chủ nghĩa xã hội thị trường">kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa</a>. Tại cuộc họp với các bí thư hoạch định kinh tế trong ban chấp hành trung ương của các đảng cộng sản Đông Âu vào mùa hè năm 1985, Gorbachev đã nói: "Đa số quý vị tìm thấy lời giải cho các vấn đề của mình nhờ phương kế cơ chế thị trường thay thế hoạch định trực tiếp. Một số quý vị coi thị trường là đấng cứu tinh cho nền kinh tế của mình. Tuy nhiên, các đồng chí, các vị không nên nghĩ về đấng cứu tinh mà phải nghĩ về con thuyền, và con thuyền đó là chủ nghĩa xã hội."<a href="#cite_note-142">[136]</a> Chính sách perestroika của Gorbachev cũng kéo theo các nỗ lực nhằm từ bỏ sự quản lý mang tính <a href="/w/index.php?title=K%C4%A9_tr%E1%BB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kĩ trị (trang không tồn tại)">kĩ trị</a> đối với nền kinh tế bằng cách tăng cường lực lượng lao động tham gia vào sản xuất công nghiệp.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199856,_57-143">[137]</a> Ông cho rằng, một khi nền kinh tế đã thoát khỏi sự kiểm soát của các nhà kế hoạch tập trung, các doanh nghiệp do nhà nước sở hữu sẽ hoạt động như những tác nhân thị trường.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199857-144">[138]</a> Gorbachev và các lãnh đạo Liên Xô cho rằng chính sách perestroika sẽ không vấp phải phản đối quá gay gắt; theo diễn giải Marxist của họ, một đất nước theo chủ nghĩa xã hội như Liên Xô thì sẽ không tồn tại "mâu thuẫn đối kháng".<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199861–62-145">[139]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Chính_sách_đối_ngoại">Chính sách đối ngoại</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Chính sách đối ngoại”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chính sách đối ngoại">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gorbachev_and_Reagan_1986-4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Gorbachev_and_Reagan_1986-4.jpg/220px-Gorbachev_and_Reagan_1986-4.jpg" decoding="async" width="220" height="308" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Gorbachev_and_Reagan_1986-4.jpg/330px-Gorbachev_and_Reagan_1986-4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Gorbachev_and_Reagan_1986-4.jpg/440px-Gorbachev_and_Reagan_1986-4.jpg 2x" data-file-width="536" data-file-height="750" /></a><figcaption>Gorbachev gặp gỡ Tổng thống Hoa Kỳ <a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> tại Iceland vào năm 1986</figcaption></figure> Tháng 5 năm 1985, trong công hàm gửi đến <a href="/w/index.php?title=Ngo%E1%BA%A1i_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngoại trưởng Liên Xô (trang không tồn tại)">Ngoại trưởng Liên Xô</a> – đây cũng là lần đầu một lãnh đạo Liên Xô trao đổi trực tiếp với đại diện ngoại giao nhà nước – Gorbachev đã đề cập đến một "sự tái cơ cấu triệt để" chính sách ngoại giao.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017266-146">[140]</a> Một vấn đề nhức nhối đối với nhiệm kỳ lãnh đạo của Gorbachev là sự sa lầy của Liên Xô trong cuộc <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Afghanistan_(1989%E2%80%931992)" title="Nội chiến Afghanistan (1989–1992)">Nội chiến Afghanistan</a> đã kéo dài 5 năm ròng.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017271-147">[141]</a> Suốt quá trình đó, Lục quân Xô viết đã chịu nhiều tổn thất và vì vậy mà cuộc chiến đang dần mất đi sự ủng hộ của nhân dân cũng như của các tướng lĩnh quân đội.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017271-147">[141]</a> Ngay khi lên nắm quyền, Gorbachev nhận thức rõ rằng ưu tiên lúc này là rút khỏi Afghanistan.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017272-148">[142]</a> Tháng 10 năm 1985, ông gặp mặt nhà lãnh đạo Marxist người Afghanistan <a href="/w/index.php?title=Babrak_Karmal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Babrak Karmal (trang không tồn tại)">Babrak Karmal</a>, khuyên can vị này tiến đến một thỏa thuận hiệp thương với các thế lực đối địch.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017272-148">[142]</a> Cùng tháng, Bộ Chính trị chuẩn y quyết định rút quân khỏi Afghanistan của Gorbachev, nhưng phải tới tận tháng 2 năm 1989 thì dư quân mới triệt thoái hết.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017272–273-149">[143]</a> Gorbachev và Reagan đều sốt sắng muốn chủ trì một cuộc họp thượng đỉnh về vấn đề Chiến tranh Lạnh, song hai bên đều gặp phải cản trở từ một bộ phận phản đối trong mỗi chính phủ tương ứng.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017278-150">[144]</a> Dầu vậy, họ quyết định tổ chức <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Gen%C3%A8ve_(1985)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Genève (1985) (trang không tồn tại)">một hội nghị thượng đỉnh ở Genève, Thụy Sỹ</a>, vào tháng 11 năm 1985.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990109Taubman2017278-151">[145]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bundesarchiv_Bild_183-1986-0421-010,_Berlin,_XI._SED-Parteitag,_Gorbatschow,_Honecker.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Bundesarchiv_Bild_183-1986-0421-010%2C_Berlin%2C_XI._SED-Parteitag%2C_Gorbatschow%2C_Honecker.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-0421-010%2C_Berlin%2C_XI._SED-Parteitag%2C_Gorbatschow%2C_Honecker.jpg" decoding="async" width="220" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Bundesarchiv_Bild_183-1986-0421-010%2C_Berlin%2C_XI._SED-Parteitag%2C_Gorbatschow%2C_Honecker.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-0421-010%2C_Berlin%2C_XI._SED-Parteitag%2C_Gorbatschow%2C_Honecker.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Bundesarchiv_Bild_183-1986-0421-010%2C_Berlin%2C_XI._SED-Parteitag%2C_Gorbatschow%2C_Honecker.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_183-1986-0421-010%2C_Berlin%2C_XI._SED-Parteitag%2C_Gorbatschow%2C_Honecker.jpg 2x" data-file-width="784" data-file-height="453" /></a><figcaption>Gorbachev trò chuyện với lãnh tụ Đông Đức <a href="/wiki/Erich_Honecker" title="Erich Honecker">Erich Honecker</a> tại Berlin vào ngày 21 tháng 4 năm 1986. <a href="/w/index.php?title=Anatoly_Chernyaev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anatoly Chernyaev (trang không tồn tại)">Anatoly Chernyaev</a> kể lại trong hồi ký rằng, Gorbachev từng chửi Honecker sau lưng là "thằng ngu" [мудак] vì không chịu từ chức dù đã trải qua bốn ca phẫu thuật kiệt quệ.<a href="#cite_note-152">[146]</a></figcaption></figure> Tháng 1 năm 1986, Gorbachev công khai phản bác chương trình ba bước hướng tới việc <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_tr%E1%BB%AB_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Giải trừ hạt nhân">giải trừ</a> <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_c%C3%B3_v%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Danh sách quốc gia có vũ khí hạt nhân">các kho vũ khí hạt nhân trên thế giới</a>, dự định là sẽ kết thúc vào cuối thế kỷ 20.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199880Taubman2017291-153">[147]</a> Ông đồng ý <a href="/w/index.php?title=Reykjav%C3%ADk_Summit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reykjavík Summit (trang không tồn tại)">gặp mặt Reagan tại Reykjavík, Iceland</a>, vào tháng 10 năm 1986. Tại đây, vì muốn đảm bảo chương trình SDI không thành hiện thực, Gorbachev đã nêu điều khoản nhượng bộ của mình, hứa rằng sẽ giải trừ 50% kho tên lửa hạt nhân tầm xa của Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990159–162McCauley199881Taubman2017294-154">[148]</a> Cả hai nhà lãnh đạo đồng tình với quan điểm giải trừ vũ khí hạt nhân, song Reagan không chịu chấm dứt chương trình SDI, vậy nên cuộc đàm phán này coi như phá sản.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199880–81Taubman2017297–301-155">[149]</a> Sau hội nghị thượng đỉnh, nhiều đồng minh của Reagan trong chính phủ chỉ trích ông ta vì tỏ ý muốn giải trừ vũ khí hạt nhân.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017304-156">[150]</a> Gorbachev báo cáo với Bộ Chính trị rằng Reagan "vô cùng thô sơ, như người hang, và yếu kém về khoản trí tuệ".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017304-156">[150]</a> Trong mối quan hệ với <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%91ang_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Các nước đang phát triển">các nước đang phát triển</a>, Gorbachev cảm thấy khó chịu với một số nguyên thủ tự xưng là những nhà cách mạng xã hội chủ nghĩa hoặc rêu rao mình thân Liên Xô – như <a href="/wiki/Muammar_Gaddafi" class="mw-redirect" title="Muammar Gaddafi">Muammar Gaddafi</a> của Libya và <a href="/wiki/Hafez_al-Assad" title="Hafez al-Assad">Hafez al-Assad</a> của Syria chẳng hạn – trái lại thì có cảm tình với <a href="/wiki/Rajiv_Gandhi" title="Rajiv Gandhi">Rajiv Gandhi</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017271-147">[141]</a> Gorbachev cho rằng các nước Marx–Lenin thuộc "<a href="/w/index.php?title=Phe_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phe xã hội chủ nghĩa (trang không tồn tại)">phe xã hội chủ nghĩa</a>" – Khối Đông, Bắc Triều, Việt Nam và Cuba – đang làm khánh kiệt nền kinh tế của nước nhà vì họ xin viện trợ nhưng không trả lại gì mấy.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017267-157">[151]</a> Ông kiên trì tìm cách hòa giải với Trung Quốc, đất nước mà đã cắt đứt quan hệ với Liên Xô kể từ <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">tách rẽ Trung-Xô</a> và đã tiến hành <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Cải cách kinh tế Trung Quốc">tái cơ cấu nền kinh tế của riêng họ</a>. Tháng 6 năm 1985, ông ký kết một thỏa thuận giao thương giá trị $14 tỷ trong thời hạn 5 năm với Trung Quốc. Tháng 7 năm sau, ông đề xuất giảm thiểu sự hiện diện của quân đội Liên Xô ở biên giới Trung-Xô, đồng thời ca ngợi Trung Quốc là "đất nước xã hội chủ nghĩa vĩ đại".<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990154–155-158">[152]</a> Trong khoảng thời gian này, Gorbachev cũng muốn hợp tác sâu rộng hơn với <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng_Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_ch%C3%A2u_%C3%81" title="Ngân hàng Phát triển châu Á">Ngân hàng Phát triển châu Á</a> và thắt chặt mối quan hệ với các nước Thái Bình Dương, đặc biệt là Trung Quốc và Nhật Bản.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990222-159">[153]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1987–1989:_Cải_cách_sâu_rộng">1987–1989: Cải cách sâu rộng</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “1987–1989: Cải cách sâu rộng”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1987–1989: Cải cách sâu rộng">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gorbachev.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/66/Gorbachev.gif" decoding="async" width="200" height="302" class="mw-file-element" data-file-width="200" data-file-height="302" /></a><figcaption>Gorbachev phát biểu về Sáng kiến Murmansk 1987</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Trong_nước">Trong nước</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Trong nước”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trong nước">sửa mã nguồn</a>]</div> Tại phiên họp toàn thể của Ban Chấp hành Trung ương Đảng vào tháng 1 năm 1987, Gorbachev đã nêu lên vấn đề perestroika và dân chủ hóa, đồng thời chỉ trích nạn tham nhũng tràn lan bên trong bộ máy chính quyền.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990191–192Taubman2017307,_309-160">[154]</a> Ông đã cân nhắc về việc nêu thêm vấn đề bầu cử đa đảng nhưng cuối cùng đổi ý.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017308-161">[155]</a> Sau phiên họp, ông tập trung vào công cuộc cải cách kinh tế, hội kiến với các quan chức chính phủ và các nhà kinh tế học.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017310-162">[156]</a> Giới chuyên gia chủ trương giảm thiểu sự kiểm soát nền kinh tế của các cấp chính quyền và cho phép các tập đoàn quốc doanh tự đặt ra chỉ tiêu sản xuất; Ryzhkov và một số chính khách hoài nghi về giải pháp này.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017311-163">[157]</a> Tháng 6 cùng năm, Gorbachev hoàn thành báo cáo về cải cách kinh tế; trong đó thỏa hiệp rằng các bộ trưởng vẫn có quyền đặt ra chỉ tiêu kinh tế, song các tập đoàn quốc doanh không nhất thiết phải đáp ứng chỉ tiêu.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017312-164">[158]</a> Phiên họp toàn thể cùng tháng chấp nhận đề nghị của Gorbachev và <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao" class="mw-disambig" title="Xô viết Tối cao">Xô viết Tối cao</a> thông qua "đạo luật tập đoàn" nhằm tiến hành cải cách.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990239Taubman2017313-165">[159]</a> Các vấn nạn kinh tế tuy vậy vẫn còn đó: cuối những năm 1980, hàng hóa cơ bản trên thị trường vẫn thiếu hụt, lạm phát tiếp tục leo thang, và mức sống người dân ngày càng sụt giảm.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998115Taubman2017434–435,_449–450-166">[160]</a> Tình cảnh này đã dẫn đến các cuộc đình công của thợ mỏ ở Liên Xô vào năm 1989.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998116Taubman2017450-167">[161]</a> Tới năm 1987, tinh thần glasnost đã lan tỏa khắp xã hội Xô viết: báo giới đăng bài viết phóng khoáng hơn,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017314-168">[162]</a> các vấn nạn kinh tế được thảo luận công khai,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017338–339-169">[163]</a> và các nghiên cứu xét lại lịch sử được tuyên truyền tràn lan.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017317-170">[164]</a> Gorbachev phần lớn ủng hộ chính sách này, miêu tả glasnost như "vũ khí nòng cốt, không thể thay thế của perestroika".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017314-168">[162]</a> Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng nhân dân nên dùng các quyền tự do mới một cách có trách nhiệm, đồng thời vận động báo giới viết bài "hoàn toàn khách quan" và tránh "giật gân".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017315-171">[165]</a> Gần 200 bộ phim Xô viết từng bị kiểm duyệt nay được công khai trình chiếu và điện ảnh phương Tây dần tràn vào thị trường.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990151Taubman2017341-172">[166]</a> Năm 1989, trách nhiệm của chính quyền Stalin trong vụ <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Katyn" title="Thảm sát Katyn">thảm sát Katyn</a> hồi năm 1940 được hé lộ.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998131-173">[167]</a> Tháng 9 năm 1987, chính phủ ngừng phá sóng hai đài phát thanh <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a> và <a href="/wiki/VOA" class="mw-redirect" title="VOA">VOA</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990217Taubman2017397-174">[168]</a> Chính sách cải cách cũng nới lỏng các hạn chế đối với tôn giáo;<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199074Taubman2017340-175">[169]</a> các chương trình mừng lễ Phục Sinh lên sóng truyền hình Liên Xô và lễ thiên niên kỷ niệm của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_Nga" title="Giáo hội Chính thống giáo Nga">Giáo hội Chính thống giáo Nga</a> cũng nhận được nhiều sự quan tâm từ giới truyền thông.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990290Taubman2017340-176">[170]</a> Các tổ chức xã hội độc lập thay nhau mọc lên, hầu hết ủng hộ Gorbachev; tổ chức lớn nhất trong đó, <a href="/w/index.php?title=Pamyat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pamyat (trang không tồn tại)">Pamyat</a>, thậm chí theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan và <a href="/wiki/B%C3%A0i_Do_Th%C3%A1i" class="mw-redirect" title="Bài Do Thái">bài Do Thái</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990186–187-177">[171]</a> Gorbachev thông báo rằng, <a href="/w/index.php?title=Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Do_Th%C3%A1i_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Người Do Thái ở Liên Xô (trang không tồn tại)">người Do Thái ở Liên Xô</a> sẽ được phép di cư đến Israel theo ý nguyện, điều mà trước đó bị cấm cản.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990195-178">[172]</a> Tháng 8 năm 1987, Gorbachev đi nghỉ ở Nizhnyaya Oreanda, <a href="/w/index.php?title=Oreanda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oreanda (trang không tồn tại)">Oreanda</a>, Krym, và chắp bút viết cuốn Perestroika: Tư duy mới cho đất nước chúng ta và thế giới chúng ta<a href="#cite_note-179">[173]</a> theo đề nghị của một hãng sách Hoa Kỳ.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990246Taubman2017319-180">[174]</a> Nhân dịp kỷ niệm 70 năm <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a>, Gorbachev đã đọc diễn văn "Tháng Mười và Perestroika: Cuộc cách mạng tiếp tục" trước phiên họp liên tịch Đảng ủy Trung ương và Xô viết Tối cao tại <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Kremli_Qu%E1%BB%91c_gia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Kremli Quốc gia (trang không tồn tại)">Điện Kremli Quốc gia</a>, nội dung ca ngợi Lenin nhưng phê phán Stalin vì vi phạm nhân quyền.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990281McCauley199892Taubman2017320–321-181">[175]</a> Phái kiên định trong Đảng cảm thấy bài diễn văn đã đi quá xa, nhưng phái tự do hóa lại cho rằng nó còn quá khiêm tốn.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990282Taubman2017321-182">[176]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Thành_lập_Đại_hội_Đại_biểu_Nhân_dân">Thành lập Đại hội Đại biểu Nhân dân</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Thành lập Đại hội Đại biểu Nhân dân”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thành lập Đại hội Đại biểu Nhân dân">sửa mã nguồn</a>]</div> Mặc dù kỳ Đại hội Đảng tiếp theo vẫn chưa lên lịch chính thức cho tới năm 1991, Gorbachev cho triệu tập sớm <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_%C4%90%E1%BA%A1i_bi%E1%BB%83u_To%C3%A0n_qu%E1%BB%91c_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_XIX_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hội nghị Đại biểu Toàn quốc lần thứ XIX Đảng Cộng sản Liên Xô">Hội nghị Đảng XIX</a> vào tháng 6 năm 1988. Gorbachev kỳ vọng rằng, bằng cách cho phép nhiều thành phần ngoài Đảng vào tham dự, ông sẽ nhận thêm được sự ủng hộ cho các cải tổ của mình.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990192–193,_324McCauley199894–95Taubman2017351-183">[177]</a> Với dàn trí thức và quan chức hậu thuận, Gorbachev đã vạch ra đường đi nước bước để gạt bỏ quyền lực khỏi tay Bộ Chính trị và trao nó cho các <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">xô viết</a>, một cơ quan mà bấy lâu nay hầu như chỉ mang tính biểu tượng và không có thực quyền. Ông đề xuất thành lập một cơ quan mới, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A1i_bi%E1%BB%83u_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đại hội Đại biểu Nhân dân Liên Xô">Đại hội Đại biểu Nhân dân</a>, với đại biểu được tiến cử tự do bằng đầu phiếu.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990336Steele1996144–145Taubman2017353-184">[178]</a> Đại hội sau đó sẽ bầu ra <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Xô viết Tối cao Liên Xô">Xô viết Tối cao Liên Xô</a> nắm giữ quyền lập pháp chính.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998105Taubman2017353–354-185">[179]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_28133_Gorbachev_with_spouse_in_Poland.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/RIAN_archive_28133_Gorbachev_with_spouse_in_Poland.jpg/220px-RIAN_archive_28133_Gorbachev_with_spouse_in_Poland.jpg" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/RIAN_archive_28133_Gorbachev_with_spouse_in_Poland.jpg/330px-RIAN_archive_28133_Gorbachev_with_spouse_in_Poland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/RIAN_archive_28133_Gorbachev_with_spouse_in_Poland.jpg/440px-RIAN_archive_28133_Gorbachev_with_spouse_in_Poland.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="733" /></a><figcaption>Gorbachev và vợ trong chuyến công du tại Ba Lan vào năm 1988</figcaption></figure> Những đề xuất này phản ánh mong muốn của Gorbachev nhằm thực hiện dân chủ sâu rộng; tuy nhiên, theo ông thì một điều cản trợ công cuộc này là "tâm lý nô lệ" sau hàng thế kỷ sống dưới chế độ quân chủ Sa hoàng và chuyên chế Marxist–Leninist.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017352-186">[180]</a> Được tổ chức tại Điện Kremli Quốc gia, hội nghị đã thu hút sự tham gia đông đảo của 5.000 đại biểu, trong bầu không khí tranh cãi qua lại giữa phái kiên định và phái tự do hóa. Phiên họp được truyền hình trực tiếp, và lần đầu tiên kể từ năm 1920, số đầu phiếu trở ra không đồng đều.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017359-187">[181]</a> Trong những tháng ngày sau hội nghị, Gorbachev tập trung vào việc tái thiết kế và sắp xếp lại các cơ quan Đảng; đội ngũ trong Ban Chấp hành Trung ương – bấy giờ có khoảng 3.000 ủy viên – bị cắt giảm một nửa, trong khi đó thì các ban ngành trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương bị hợp nhất với nhau, từ 20 xuống còn 9 ban.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998100Taubman2017371-188">[182]</a> Vào tháng 3 và tháng 4 năm 1989, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A7u_c%E1%BB%AD_l%E1%BA%ADp_ph%C3%A1p_Li%C3%AAn_X%C3%B4_1989&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bầu cử lập pháp Liên Xô 1989 (trang không tồn tại)">cuộc bầu cử Đại hội</a> được tiến hành.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998104–105Taubman2017428–429-189">[183]</a> Trong số 2.250 đại biểu lập pháp được bầu chọn, 100 người trong đó – báo giới đặt biệt danh là "Trăm Đỏ" – được Đảng Cộng sản Liên Xô đích thân chọn ra, song thực chất thì Gorbachev đã đảm bảo những người này đều ủng hộ chính sách cải tổ.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998104–105Taubman2017429–430-190">[184]</a> Tuy rằng có tới 85% đại biểu đắc cử là đảng viên,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998107Taubman2017444-191">[185]</a> nhiều người trong số họ – bao gồm Sakharov và Yeltsin – lại theo phái tự do hóa.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998106–107Taubman2017431–432-192">[186]</a> Gorbachev rất hài lòng với kết quả bầu cử, miêu tả nó như "một chiến thắng chính trị lớn lao dưới các hoàn cảnh hết sức khó khăn".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017433-193">[187]</a> Đại hội sau đó tụ họp vào tháng 5 năm 1989.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017434-194">[188]</a> Gorbachev được bầu lên làm chủ tịch – nguyên thủ de facto mới – với 2.123 phiếu thuận và 87 phiếu chống.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998108Taubman2017442-195">[189]</a> Phiên bầu cử này cũng được truyền hình trực tiếp,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998108Taubman2017442-195">[189]</a> và các thành viên được Xô viết Tối cao lựa chọn.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998109Taubman2017444-196">[190]</a> Tại Đại hội, Sakharov liên tiếp phát biểu đả kích khiến Gorbachev rất bực tức, đồng thời kêu gọi đẩy mạnh tự do hóa và giới thiệu quyền sở hữu tài sản tư.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017445–448-197">[191]</a> Sau khi Sakharov mất, Yeltsin trở thành thủ lĩnh của phái tự do hóa chống đối.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017456–457-198">[192]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Quan_hệ_với_Trung_Quốc_và_phương_Tây">Quan hệ với Trung Quốc và phương Tây</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Quan hệ với Trung Quốc và phương Tây”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quan hệ với Trung Quốc và phương Tây">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva,_Switzerland.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg/220px-President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg/330px-President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg/440px-President_Ronald_Reagan_and_Soviet_General_Secretary_Mikhail_Gorbachev_at_the_first_Summit_in_Geneva%2C_Switzerland.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2651" /></a><figcaption>Gorbachev đàm luận mặt đối mặt với Reagan tại <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Gen%C3%A8ve_(1985)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Genève (1985) (trang không tồn tại)">hội nghị thượng đỉnh Genève, Thụy Sĩ</a>, 1985</figcaption></figure> Gorbachev nỗ lực cải thiện quan hệ bang giao với Anh, Pháp và Tây Đức;<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017387-199">[193]</a> giống như các lãnh đạo Liên Xô tiền nhiệm, ông muốn kéo Tây Âu thoát khỏi vòng ảnh hưởng của Hoa Kỳ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017386–387-200">[194]</a> Ông kêu gọi làm sâu đậm thêm tình hữu nghị toàn châu Âu, công khai nói về "<a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4i_nh%C3%A0_chung_Ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôi nhà chung Châu Âu (trang không tồn tại)">Ngôi nhà chung Châu Âu</a>" và một Châu Âu trải dài "từ Đại Tây Dương đến Dãy Ural".<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990231McCauley199883,_142Taubman2017387-201">[195]</a> Tháng 3 năm 1987, Thatcher viếng thăm Gorbachev tại Moskva; dẫu có sự khác biệt về ý thức hệ, họ rất có cảm tình với nhau.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990217,_220McCauley199884,_143Taubman2017390–392-202">[196]</a> Tháng 4 năm 1989, ông sang thăm London và dùng bữa trưa với Nữ hoàng <a href="/wiki/Elizabeth_II" title="Elizabeth II">Elizabeth II</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990371McCauley1998143Taubman2017475–476-203">[197]</a> Tháng 5 năm 1987, Gorbachev một lần nữa tới Pháp, và vào tháng 11 năm 1988, vinh dự đón tiếp Mitterrand tại Moskva.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017387–388-204">[198]</a> <a href="/wiki/Helmut_Kohl" title="Helmut Kohl">Helmut Kohl</a> từng có lần xúc phạm Gorbachev khi so sánh ông với nhà tuyên truyền <a href="/wiki/Joseph_Goebbels" title="Joseph Goebbels">Joseph Goebbels</a> thời Đức Quốc xã, nhưng sau đó thì vị thủ tướng Đức đã gửi lời xin lỗi chính thức và tới thăm Moskva vào tháng 10 năm 1988.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199843Taubman2017388–389-205">[199]</a> Tháng 6 năm 1989, Gorbachev hậu đáp Kohl bằng một chuyến thăm Tây Đức.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017476–478-206">[200]</a> Tháng 11 năm 1989, ông gặp gỡ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_John_Paul_II" class="mw-redirect" title="Giáo hoàng John Paul II">Giáo hoàng John Paul II</a> tại Ý.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998144-207">[201]</a> Nhìn chung, quan hệ của Gorbachev với các lãnh đạo phương Tây thường nồng hậu hơn so với những người đồng cấp ở Khối Đông.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017392-208">[202]</a> Đối với Trung Quốc, Gorbachev lựa chọn đường lối chính sách ngoại giao hòa hảo để xoa dịu sự <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">chia rẽ trước đây giữa hai nước</a>.Tháng 5 năm 1989, ông sang Bắc Kinh hội kiến với <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Ti%E1%BB%83u_B%C3%ACnh" title="Đặng Tiểu Bình">Đặng Tiểu Bình</a>; ông Đặng đồng tình với quan điểm cải tổ kinh tế của Gorbachev nhưng từ chối dân chủ hóa.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990364Taubman2017478–479-209">[203]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Làm_sụp_đổ_Liên_bang_Xô_viết">Làm sụp đổ Liên bang Xô viết</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Làm sụp đổ Liên bang Xô viết”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Làm sụp đổ Liên bang Xô viết">sửa mã nguồn</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_gi%E1%BA%A3i_th%E1%BB%83" title="Liên Xô giải thể">Liên Xô giải thể</a></div> Trong <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_1989" title="Cách mạng 1989">làn sóng cách mạng 1989</a>, phần lớn các quốc gia Marxist–Leninist ở Đông và Trung Âu tổ chức các cuộc bầu cử đa đảng, dẫn đến sự biến chuyển thể chế chính trị.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017465-210">[204]</a> Ở hầu hết các nước, chẳng hạn như Ba Lan và Hungary, việc này diễn ra trong hòa bình, song ở Rumani, <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Rumani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Rumani (trang không tồn tại)">cuộc cách mạng trở nên bạo lực</a>, dẫn đến việc Ceaușescu bị lật đổ và hành quyết.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017465-210">[204]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1990–1991:_Nhiệm_kỳ_Tổng_thống_Liên_Xô">1990–1991: Nhiệm kỳ Tổng thống Liên Xô</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “1990–1991: Nhiệm kỳ Tổng thống Liên Xô”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1990–1991: Nhiệm kỳ Tổng thống Liên Xô">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_485307_Mikhail_Gorbachev.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/RIAN_archive_485307_Mikhail_Gorbachev.jpg/170px-RIAN_archive_485307_Mikhail_Gorbachev.jpg" decoding="async" width="170" height="253" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/RIAN_archive_485307_Mikhail_Gorbachev.jpg/255px-RIAN_archive_485307_Mikhail_Gorbachev.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/RIAN_archive_485307_Mikhail_Gorbachev.jpg/340px-RIAN_archive_485307_Mikhail_Gorbachev.jpg 2x" data-file-width="689" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Gorbachev phát biểu trước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc">Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc</a> vào năm 1988. Trong đó, ông tuyên bố sự cắt giảm đơn phương lực lượng quân sự Xô viết ở Đông Âu.</figcaption></figure> Tháng 2 năm 1990, phái tự do hóa và phái kiên định chủ nghĩa Marx–Lenin đều gia tăng sức ép lên Gorbachev.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017505-211">[205]</a> Một cuộc diễu hành ủng hộ tự do hóa đã được tổ chức ở Moskva nhằm công khai chỉ trích Đảng Cộng sản Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017505–506-212">[206]</a> Với tình hình đó, một cuộc họp của Trung ương Đảng được triệu tập, trong đó thì nhân vật theo phái kiên định <a href="/w/index.php?title=Vladimir_Brovikov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vladimir Brovikov (trang không tồn tại)">Vladimir Brovikov</a> đã cáo buộc Gorbachev là đang đưa Liên Xô lao vào con đường "vô chính phủ" và "bài hoại", theo đuổi các giá trị Tây phương mà quên đi lợi ích của nước nhà cũng như lý tưởng Marx–Lenin.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017506–507-213">[207]</a> Gorbachev nhận thức rõ rằng Ban Chấp hành Trung ương Đảng vẫn có quyền loại ông khỏi chức Tổng Bí thư, vậy nên quyết định lập ra chức vụ tổng thống như là nguyên thủ quốc gia cao nhất mà Đảng không có quyền can thiệp.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998160–161Taubman2017507-214">[208]</a> Theo sự tái cơ cấu này, người đảm chức tổng thống chỉ có thể được tiến cử bởi Đại hội Đại biểu Nhân dân. Quyết định bầu cử kiểu này được chọn thay cho một cuộc bầu cử công chúng vì Gorbachev lo sợ sự leo thang căng thẳng chính trị và dễ để tuột mất chức vụ;<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998165Taubman2017508–509-215">[209]</a> tuy nhiên thì một điều tra năm 1990 đã hé lộ rằng ông vẫn là chính khách được lòng dân nhất.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017509-216">[210]</a> Vào tháng 3 cùng năm, Đại hội Đại biểu Nhân dân tổ chức cuộc bầu cử tổng thống đầu tiên (và cũng là duy nhất) trong lịch sử Liên Xô, theo đó thì Gorbachev là ứng cử viên duy nhất. Gorbachev nhận về 1.329 phiếu thuận và 495 phiếu chống, cùng 313 phiếu vô hiệu hoặc vắng mặt, giúp ông trở thành <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng thống Liên Xô">Tổng thống Liên Xô</a> đầu tiên.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998164–165Taubman2017509-217">[211]</a> Một <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_c%E1%BB%91_v%E1%BA%A5n_t%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội đồng cố vấn tổng thống (Liên Xô) (trang không tồn tại)">Hội đồng cố vấn tổng thống</a> gồm 18 người trên danh nghĩa được lập ra để thay thế Bộ Chính trị.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998165–166Taubman2017511-218">[212]</a> Tại cùng cuộc họp Đại hội đó, Gorbachev đề xuất thay thế Điều 6 Hiến pháp Liên Xô, trong đó tuyên bố Đảng Cộng sản là "đảng thống trị" duy nhất ở Liên Xô; Đại hội thông qua cải cách trên và gây phương hại de jure đến nhà nước độc đảng bấy lâu nay.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990408McCauley1998161Taubman2017510–522-219">[213]</a> Trong <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A7u_c%E1%BB%AD_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Nga_1990&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bầu cử Xô viết Tối cao Nga 1990 (trang không tồn tại)">cuộc bầu cử</a> <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Nga" title="Xô viết Tối cao Nga">Xô viết Tối cao Nga</a> vào năm 1990, Đảng Cộng sản Liên Xô phải đối đầu với một liên minh tự do hóa tự xưng là "<a href="/w/index.php?title=N%C6%B0%E1%BB%9Bc_Nga_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nước Nga Dân chủ (trang không tồn tại)">Nước Nga Dân chủ</a>".<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998170Taubman2017513-220">[214]</a> Yeltsin giành được một ghế nghị viện, điều mà khiến Gorbachev không mấy hài lòng.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998169Taubman2017513–514-221">[215]</a> Cùng năm đó, các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy Yeltsin đã hạ bệ Gorbachev với tư cách là chính khách được quý mến nhất ở Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017509-216">[210]</a> Gorbachev không thể hiểu được tại sao Yeltsin lại có được danh vọng như vậy, bình rằng: "hắn ta uống rượu như uống nước lã ... nói năng thì ú ớ, hắn nghĩ ra toàn ý tưởng có quỷ mới biết, cứ như là bản ghi đã lỗi thời vậy".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017515-222">[216]</a> Cơ quan Xô viết Tối cao Nga giờ đây nằm ngoài tầm kiểm soát của Gorbachev.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017515-222">[216]</a> Vào tháng 6 năm 1990, Xô viết Tối cao Nga ra tuyên bố rằng luật lệ của nó được ưu tiên trước các luật lệ của chính phủ trung ương Xô viết.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998172-223">[217]</a> Vì làn sóng dân tộc chủ nghĩa Nga dâng cao lúc bấy giờ, Gorbachev đã phải bất đắc dĩ ủng hộ sự thành lập của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Đảng Cộng sản Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Đảng Cộng sản Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga</a> như một nhánh trực thuộc của Đảng Cộng sản Liên Xô. Gorbachev tới dự đại hội đầu tiên của nó vào tháng 6, song dần nhận ra rằng phần lớn những người bên trong theo phái kiên định, chống lại các cải cách của ông.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998174–175Taubman2017500–501,_515–516-224">[218]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tái_thống_nhất_Đức_và_Chiến_tranh_Vùng_Vịnh">Tái thống nhất Đức và Chiến tranh Vùng Vịnh</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Tái thống nhất Đức và Chiến tranh Vùng Vịnh”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tái thống nhất Đức và Chiến tranh Vùng Vịnh">sửa mã nguồn</a>]</div> Tháng 1 năm 1990, Gorbachev đồng thuận riêng về quyết định tái thống nhất hai miền nước Đức, song từ chối cho phép nước này giữ tư cách thành viên NATO của Tây Đức tiền thân.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017543-225">[219]</a> Ý tưởng của ông về việc cho phép Đức tiếp tục là thành viên của cả NATO lẫn Khối Warszawa không thu hút được mấy sự ủng hộ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017552-226">[220]</a> Ngày 9 tháng 2 năm 1990, trong một cuộc điện đàm với <a href="/wiki/James_Baker" title="James Baker">James Baker</a>, Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ lúc bấy giờ, Gorbachev đã bày tỏ lập trường "một khu vực NATO mở rộng là điều không thể chấp nhận được" mà Baker cũng đồng tình. Tháng 5 năm 1990, ông tới thăm Hoa Kỳ để hội kiến với Tổng thống Bush.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990422Taubman2017550-227">[221]</a> Tại đây, Gorbachev chấp thuận rằng một nhà nước Đức thống nhất sẽ có quyền tự chọn liên minh cho mình.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017552-226">[220]</a> Rốt cuộc, ông bằng lòng với việc thống nhất hai miền nước Đức với điều kiện NATO không được phép đóng quân ở phía Đông.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017546-228">[222]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bush_Gorba_P15623-25A.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bush_Gorba_P15623-25A.jpg/220px-Bush_Gorba_P15623-25A.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bush_Gorba_P15623-25A.jpg/330px-Bush_Gorba_P15623-25A.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bush_Gorba_P15623-25A.jpg/440px-Bush_Gorba_P15623-25A.jpg 2x" data-file-width="2958" data-file-height="1992" /></a><figcaption>Tháng 9 năm 1990, Gorbachev liên tiếp gặp mặt Tổng thống Hoa Kỳ George Bush tại <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Helsinki_(1990)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Helsinki (1990) (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Helsinki</a>.</figcaption></figure> Tháng 8 năm 1990, chính phủ Iraq của <a href="/wiki/Saddam_Hussein" title="Saddam Hussein">Saddam Hussein</a> <a href="/wiki/Iraq_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Kuwait" title="Iraq xâm lược Kuwait">phát động cuộc xâm lược Kuwait</a>; Gorbachev tán thành sự lên án của Tổng thống Bush đối với hành động xâm phạm lãnh thổ của Iraq.<a href="#cite_note-229">[223]</a> Quyết định này đã khiến Gorbachev phải hứng chịu chỉ trích gay gắt từ các cơ quan nhà nước Liên Xô, những người coi Hussein như một đồng minh chủ chốt ở <a href="/wiki/V%E1%BB%8Bnh_Ba_T%C6%B0" title="Vịnh Ba Tư">Vịnh Ba Tư</a> và quan ngại cho sự an toàn của 9.000 công dân nước họ đang trú tại Iraq; Gorbachev bất chấp cho rằng Iraq rõ ràng là kẻ gây hấn trong xung đột này.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998213Taubman2017540–541,_566–567-230">[224]</a> Vào tháng 11, Liên Xô tán thành <a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%8B_quy%E1%BA%BFt_660_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BA%A3o_an_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghị quyết 660 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (trang không tồn tại)">Nghị quyết 660 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc</a>, theo đó cho phép các quốc gia sử dụng vũ lực để đánh bật Quân đội Iraq khỏi Kuwait.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017567–568-231">[225]</a> Gorbachev về sau gọi đó là một "bước ngoặt" trong giới chính trị, "lần đầu tiên các siêu cường chung tay hành động trước một khủng hoảng khu vực".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017568-232">[226]</a> Tuy nhiên, khi Hoa Kỳ thông báo kế hoạch <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_V%C3%B9ng_V%E1%BB%8Bnh" title="Chiến tranh Vùng Vịnh">triển khai lục quân tại Kuwait</a>, Gorbachev lại quay ra phản đối, khuyến khích các bên tìm ra giải pháp hòa bình.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017588–589-233">[227]</a> Tháng 10 năm 1990, Gorbachev được trao tặng <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Giải Nobel Hòa bình">Giải Nobel Hòa bình</a>; tuy lấy làm hãnh diện, song ông đã phải thừa nhận "những cảm xúc trái chiều" về giải thưởng này.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998220Taubman2017572-234">[228]</a> Các cuộc thăm dò ý kiến dư luận cho thấy 90% công dân Liên Xô không tán thành Giải Nobel của Gorbachev, thứ giải thưởng mà vốn bị coi là thân phương Tây và chống Liên Xô.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017572-235">[229]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Đảo_chính_Tháng_Tám_và_khủng_hoảng_chính_phủ">Đảo chính Tháng Tám và khủng hoảng chính phủ</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Đảo chính Tháng Tám và khủng hoảng chính phủ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đảo chính Tháng Tám và khủng hoảng chính phủ">sửa mã nguồn</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Li%C3%AAn_X%C3%B4_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Liên Xô 1991 (trang không tồn tại)">Đảo chính Liên Xô 1991</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots,_February_1990.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg/220px-RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg/330px-RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg/440px-RIAN_archive_699872_Dushanbe_riots%2C_February_1990.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="690" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_Dushanbe_1990&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạo loạn Dushanbe 1990 (trang không tồn tại)">Bạo loạn Dushanbe</a> chống Armenia và chống chính phủ ở <a href="/w/index.php?title=Tajikistan_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tajikistan Xô viết (trang không tồn tại)">Tajikistan Xô viết</a>, 1990</figcaption></figure> Tại Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô lần thứ XXVIII vào tháng 7 năm 1990, phái kiên định ra sức đả kích phái cải cách, nhưng rốt cuộc thì Gorbachev vẫn tái đắc cử chức Tổng Bí thư với sự ủng hộ của 3/4 đại biểu và đảng viên <a href="/wiki/Vladimir_Ivashko" class="mw-redirect" title="Vladimir Ivashko">Vladimir Ivashko</a> do Gorbachev lựa chọn cũng được bầu lên chức phó bí thư.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990425McCauley1998178Taubman2017519–520-236">[230]</a> Nhằm thỏa hiệp với những người tự do hóa, Gorbachev đã tập hợp một nhóm cố vấn cải cách kinh tế do bản thân ông và Yeltsin tự tay lựa chọn. Giải pháp mà nhóm này đưa ra được gọi là chương trình "<a href="/w/index.php?title=500_Ng%C3%A0y&action=edit&redlink=1" class="new" title="500 Ngày (trang không tồn tại)">500 Ngày</a>", với nội dung kêu gọi phi tập trung hóa và tư nhân hóa.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998183–185Taubman2017521–524-237">[231]</a> Gorbachev coi gói cải cách này là "chủ nghĩa xã hội hiện đại" chứ không phải sự quay trở lại chủ nghĩa tư bản, song thực ra thì trong bụng còn nhiều ngờ vực.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017525,_528-238">[232]</a> Vào tháng 9, Yeltsin đệ trình kế hoạch lên Xô viết Tối cao Nga và nhận được sự đồng thuận của họ.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998185–186Taubman2017529-239">[233]</a> Nhiều đảng viên Đảng Cộng sản và công nhân viên chức nhà nước đã được cảnh báo trước về vấn đề này, rằng nó sẽ gây hỗn loạn thị trường, thúc đẩy lạm phát và nạn thất nghiệp.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017530-240">[234]</a> Chương trình 500 Ngày rốt cuộc bị bãi bỏ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017529-241">[235]</a> Tại thời điểm này, Yeltsin quở trách Gorbachev trong một bài diễn văn tháng 10, khẳng định rằng Nga sẽ không bao giờ chấp nhận sự lệ thuộc vào chính quyền Xô viết.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017530–531-242">[236]</a> Tới giữa tháng 11 năm 1990, báo giới kêu gọi Gorbachev từ chức và dự đoán một cuộc nội chiến sắp nổ ra.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017532-243">[237]</a> Phái kiên định ép Gorbachev giải tán hội đồng cố vấn tổng thống và bắt giữ những kẻ tự do hóa tru tréo trên truyền thông.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017533-244">[238]</a> Vào tháng 11, ông đọc cương lĩnh tám điểm của mình trước Xô viết Tối cao, đề cập đến nội dung cải cách chính phủ và bãi bỏ hội đồng cố vấn tổng thống.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998188Taubman2017533-245">[239]</a> Tại thời điểm này, Gorbachev đã bị nhiều đồng minh cũ cô lập.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017536-246">[240]</a> Yakovlev đã thoát ly khỏi vòng ảnh hưởng của Gorbachev, còn Shevardnadze thì đã từ chức.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998193–194Taubman2017534–535-247">[241]</a> Giới trí thức từng ủng hộ Gorbachev nay lại thoái trào,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017531-248">[242]</a> và cuối năm 1990 thì tỷ lệ nhân dân ủng hộ ông cũng tụt dốc không phanh.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017539-249">[243]</a> Giữa làn sóng bất đồng chính kiến ở <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic" title="Các nước Baltic">vùng Baltic</a>, với tâm điểm là tại <a href="/wiki/Litva" title="Litva">Litva</a>, vào tháng 1 năm 1991, Gorbachev đã yêu cầu <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_t%E1%BB%91i_cao_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Litva" title="Hội đồng tối cao Cộng hòa Litva">Hội đồng Tối cao Litva</a> hủy bỏ các cải cách đòi độc lập tự chủ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017575-250">[244]</a> Binh lính Xô viết đi chiếm cứ các tòa nhà ở <a href="/wiki/Vilnius" title="Vilnius">Vilnius</a> và <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Th%C3%A1ng_M%E1%BB%99t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Tháng Một (trang không tồn tại)">tấn công người biểu tình</a>,<a href="#cite_note-dw-january_events-251">[245]</a> khiến 15 người thiệt mạng.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998199–200Taubman2017575-252">[246]</a> Với tình hình đó, phái tự do hóa chỉ trích Gorbachev kịch liệt và Yeltsin cũng kêu gọi ông từ chức.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017575–576-253">[247]</a> Gorbachev khẳng định bản thân không dính líu gì đến cuộc đàn áp, trái ngược với lời kể của một số sĩ quan quân đội; sự thật đằng sau biến cố này đến nay vẫn chưa sáng tỏ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017576–577-254">[248]</a> E ngại trước nguy cơ bất ổn dân sự lan rộng, Gorbachev bèn hạ lệnh cấm biểu tình vào tháng đó và ban bố thiết quân luật ở nhiều thành phố, động thái mà đã làm phật lòng phái tự do hóa nhưng cũng chưa đủ để thuyết phục phái kiên định.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998208Taubman2017577–578-255">[249]</a> Với mong muốn bảo toàn sự toàn vẹn lãnh thổ của Liên Xô, Gorbachev và lãnh đạo của chín nước cộng hòa Xô viết tuyên thệ vào tháng 4 là sẽ cố gắng tái lập liên bang dưới một hiến pháp mới, nhưng điều này không được sự tán thành của sáu nước cộng hòa còn lại – Estonia, Latvia, Litva, Moldova, Gruzia và Armenia.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998209–210Taubman2017579-256">[250]</a> <a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trưng cầu dân ý Liên Xô 1991 (trang không tồn tại)">Cuộc trưng cầu dân ý năm 1991</a> cho thấy 76,4% người tham gia vẫn ủng hộ sự tiếp tục của một liên bang thống nhất, tuy chưa tính ý kiến của nhân dân sáu nước cộng hòa nổi loạn kể trên.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998206–207Taubman2017580-257">[251]</a> Với tình hình này, Gorbachev và Yeltsin cùng nhiều nhân vật trong chính giới khác bắt đầu thương thảo về một bản hiến pháp mới, dự định được ký kết vào tháng 8.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017580–582-258">[252]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:August_1991_coup_-_awaiting_the_counterattack_outside_the_White_House_Moscow_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/August_1991_coup_-_awaiting_the_counterattack_outside_the_White_House_Moscow_-_panoramio.jpg/220px-August_1991_coup_-_awaiting_the_counterattack_outside_the_White_House_Moscow_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="220" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/August_1991_coup_-_awaiting_the_counterattack_outside_the_White_House_Moscow_-_panoramio.jpg/330px-August_1991_coup_-_awaiting_the_counterattack_outside_the_White_House_Moscow_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/August_1991_coup_-_awaiting_the_counterattack_outside_the_White_House_Moscow_-_panoramio.jpg/440px-August_1991_coup_-_awaiting_the_counterattack_outside_the_White_House_Moscow_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="1777" data-file-height="1146" /></a><figcaption>Hàng chục ngàn người biểu tình chống chính biến vây quanh <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Tr%E1%BA%AFng_(Moskva)" title="Nhà Trắng (Moskva)">Nhà Trắng</a>, Moskva</figcaption></figure> Vào tháng 8, Gorbachev và gia đình đi nghỉ ở dacha "Zarya" ('Rạng Đông') tại <a href="/w/index.php?title=Foros,_Krym&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foros, Krym (trang không tồn tại)">Foros, Krym</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998233Taubman2017602,_605-259">[253]</a> Hai tuần sau, một nhóm các đảng viên kỳ cựu của Đảng Cộng sản Liên Xô đã tự ý lập ra <a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%E1%BB%81_t%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p" title="Ủy ban Nhà nước về tình trạng khẩn cấp">Ủy ban Nhà nước về tình trạng khẩn cấp</a> và tiến hành <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">một cuộc chính biến</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017607–608-260">[254]</a> Đường dây điện thoại nối tới dacha của Gorbachev bị cắt, sau đó một nhóm những người chủ mưu bao gồm Boldin, Shenin, Baklanov và Tướng Varennikov, đã tới tận nơi để báo cho vị tổng thống về sự biến trên thủ đô.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998235Taubman2017607–608-261">[255]</a> Các thủ lĩnh đảo chính yêu cầu Gorbachev ban bố tình trạng khẩn cấp chính thức trên toàn quốc nhưng bị khước từ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017608-262">[256]</a> Gorbachev và gia đình bị <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3n_th%C3%BAc_t%E1%BA%A1i_gia" title="Quản thúc tại gia">giam lỏng</a> ở dacha.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017608–610-263">[257]</a> Nhóm âm mưu đảo chính thông báo rằng Gorbachev bị ốm, vậy nên Phó Tổng thống Yanayev sẽ thay quyền quản lý nhà nước.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998237Taubman2017610-264">[258]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mãn_cuộc_và_tan_rã">Mãn cuộc và tan rã</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Mãn cuộc và tan rã”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Mãn cuộc và tan rã">sửa mã nguồn</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô tan rã</a></div> Sau cuộc đảo chính thất bại, Xô viết Tối cao nhanh chóng đình chỉ vô thời hạn các hoạt động của Đảng Cộng sản, chấm dứt sự cai trị của chính đảng này ở Liên Xô.<a href="#cite_note-265">[259]</a><a href="#cite_note-Президент_России-266">[260]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg/220px-RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg/330px-RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg/440px-RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg 2x" data-file-width="2622" data-file-height="1724" /></a><figcaption><a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">Nguyên thủ các nước Cộng hòa Xô viết</a> ký kết <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Belovezha" title="Hiệp định Belovezha">Hiệp định Belovezha</a> 1991, chính thức giải thể Liên bang Xô viết và kiến lập <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_Qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp" title="Cộng đồng các Quốc gia Độc lập">Cộng đồng các Quốc gia Độc lập</a>.</figcaption></figure> Ngày 30 tháng 10, Gorbachev tới dự <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Madrid_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị Madrid 1991 (trang không tồn tại)">Hội nghị Madrid 1991</a> để cố khôi phục <a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_tr%C3%ACnh_h%C3%B2a_b%C3%ACnh_gi%E1%BB%AFa_Israel_v%C3%A0_Palestine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine (trang không tồn tại)">tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine</a>. Tại đây, ông một lần nữa gặp Tổng thống Bush.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998248–249Taubman2017631–632-267">[261]</a> Trên đường về, Gorbachev tạt qua Pháp và tá túc tại nhà riêng của Mitterrand gần <a href="/wiki/Bayonne" title="Bayonne">Bayonne</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998249Taubman2017633-268">[262]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cuộc_đời_sau_sự_sụp_đổ_của_Liên_Xô">Cuộc đời sau sự sụp đổ của Liên Xô</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Cuộc đời sau sự sụp đổ của Liên Xô”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cuộc đời sau sự sụp đổ của Liên Xô">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1991–1999:_Những_năm_đầu">1991–1999: Những năm đầu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “1991–1999: Những năm đầu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1991–1999: Những năm đầu">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:224px;max-width:224px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Reagan_and_Gorbachev_in_western_hats_1992.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Reagan_and_Gorbachev_in_western_hats_1992.jpg/220px-Reagan_and_Gorbachev_in_western_hats_1992.jpg" decoding="async" width="220" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Reagan_and_Gorbachev_in_western_hats_1992.jpg/330px-Reagan_and_Gorbachev_in_western_hats_1992.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Reagan_and_Gorbachev_in_western_hats_1992.jpg/440px-Reagan_and_Gorbachev_in_western_hats_1992.jpg 2x" data-file-width="850" data-file-height="652" /></a></div><div class="thumbcaption">Gorbachev viếng thăm Reagan tại <a href="/w/index.php?title=Rancho_del_Cielo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rancho del Cielo (trang không tồn tại)">Rancho del Cielo</a> vào năm 1992</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mikhail_Gorbachev_speech_at_Legislative_Yuan_(1994)_02.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Mikhail_Gorbachev_speech_at_Legislative_Yuan_%281994%29_02.jpg/220px-Mikhail_Gorbachev_speech_at_Legislative_Yuan_%281994%29_02.jpg" decoding="async" width="220" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Mikhail_Gorbachev_speech_at_Legislative_Yuan_%281994%29_02.jpg/330px-Mikhail_Gorbachev_speech_at_Legislative_Yuan_%281994%29_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Mikhail_Gorbachev_speech_at_Legislative_Yuan_%281994%29_02.jpg/440px-Mikhail_Gorbachev_speech_at_Legislative_Yuan_%281994%29_02.jpg 2x" data-file-width="3303" data-file-height="2040" /></a></div><div class="thumbcaption">Gorbachev phát biểu trước <a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_ph%C3%A1p_vi%E1%BB%87n_Trung_Hoa_D%C3%A2n_Qu%E1%BB%91c" title="Lập pháp viện Trung Hoa Dân Quốc">Lập pháp viện Trung Hoa Dân Quốc</a> tại Đài Loan vào năm 1994</div></div></div></div></div> Từ giã hoạt động công vụ, Gorbachev có nhiều thời gian dành cho gia đình hơn.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017653-269">[263]</a> Ông và Raisa vẫn sống trong căn dacha ọp ẹp tại Rublevskoe Shosse, ngoài ra còn được phép tư hữu hóa căn hộ nhỏ của họ trên Đường Kosygin.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017653-269">[263]</a> Trong những năm đầu, ông dốc sức xây dựng <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BB%B9_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_Kinh_t%E1%BA%BF_%E2%80%93_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_v%C3%A0_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quỹ Quốc tế Nghiên cứu Kinh tế – Xã hội và Chính trị (trang không tồn tại)">Quỹ Quốc tế Nghiên cứu Kinh tế – Xã hội và Chính trị</a>, còn được biết đến với cái tên "Quỹ Gorbachev", khai trương vào tháng 3 năm 1992;<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998258Taubman2017651,_654-270">[264]</a> Yakovlev và Revenko trở thành những phó chủ tịch đầu tiên của tổ chức này.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017654-271">[265]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ý_thức_hệ_chính_trị">Ý thức hệ chính trị</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Ý thức hệ chính trị”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ý thức hệ chính trị">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25em; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Ngay cả trước khi rời nhiệm sở, Gorbachev đã đi sẵn trên con đường chuyển hóa thành một người <a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Dân chủ xã hội">dân chủ xã hội</a> – tin vào, theo lời ông ta nói về sau, sự bình đẳng cơ hội, sự ủng hộ công khai giáo dục và phúc lợi y tế, một mức đảm bảo tối thiểu cho phúc lợi xã hội và một "nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" – tất cả đều nằm trong khuôn khổ chính trị dân chủ. Sự chuyển hóa này diễn ra từ khi nào thì rất khó để xác định, nhưng rất có thể là vào những năm 1989 hoặc 1990.</div> <cite class="left-aligned" style="">— William Taubman bình phẩm về Gorbachev, 2017<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017678-272">[266]</a></cite> </div> Theo người bạn đại học Zdeněk Mlynář, vào đầu những năm 1950, "Gorbachev, giống như đồng trang lứa, là một người Stalinist".<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199011-273">[267]</a> Tuy nhiên, Mlynář cũng cho rằng, không giống sinh viên Liên Xô thời bấy giờ, Gorbachev không coi chủ nghĩa Marx là "một tập hợp các <a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BB%81n_%C4%91%E1%BB%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiền đề (trang không tồn tại)">tiền đề</a> để mà ghi nhớ".<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199013-274">[268]</a> Hai nhà tiểu sử học Doder và Branson nhận định rằng, sau cái chết của Stalin, "ý thức hệ [của Gorbachev] sẽ không bao giờ bị áp đặt nữa",<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199012-275">[269]</a> nhưng vẫn công nhận ông là "một người tin tưởng thực sự" vào hệ thống Xô viết.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199025-276">[270]</a> Doder và Branson cũng ghi nhận rằng, tại Đại hội Đảng lần thứ XXVII năm 1986, Gorbachev vẫn tỏ ra là một người Marxist–Leninist.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990116-277">[271]</a> Cùng năm, nhà viết tiểu sử Zhores Medvedev cũng khẳng định "Gorbachev vừa không phải một nhà tự do chủ nghĩa, vừa không phải một nhà cải cách".<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986245-278">[272]</a> Giữa những năm 1980, khi Gorbachev lên nắm quyền, nhiều nhà phân tích đã tranh cãi liệu rằng Liên Xô có đang thoái trào thành một đất nước <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_ba" title="Thế giới thứ ba">thế giới thứ ba</a> hay không.<a href="#cite_note-FOOTNOTEBunce1992201-279">[273]</a> Trong bối cảnh ấy, Gorbachev cho rằng Đảng Cộng sản Liên Xô phải biết thích nghi và tư duy sáng tạo như Lenin đã làm đối với học thuyết của <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> và <a href="/wiki/Friedrich_Engels" title="Friedrich Engels">Friedrich Engels</a> trong hoàn cảnh nước Nga thế kỷ 20.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990116–117-280">[274]</a> Ví dụ, ông nghĩ rằng lối hùng biện về cách mạng toàn cầu và lật đổ giai cấp tư sản — những luận điểm nòng cốt của chủ nghĩa Lenin — đã trở nên quá rủi ro trong kỷ nguyên mà <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Chiến tranh hạt nhân">chiến tranh hạt nhân</a> có khả năng hủy diệt nhân loại.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990117-281">[275]</a> Ông bắt đầu từ bỏ niềm tin Marxist–Leninist về sự đấu tranh giai cấp như là đầu máy của diễn trình lịch sử, thay vào đó nhìn nhận chính trị như một phương cách để tổng hòa lợi ích của tất cả các giai cấp.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990250-282">[276]</a> Tuy nhiên, theo bình chú của Gooding, các thay đổi mà Gorbachev đề xuất đều "được thể hiện hoàn toàn bằng các thuật ngữ trong ý thức hệ Marx-Lenin".<a href="#cite_note-FOOTNOTEGooding1990197-283">[277]</a> Theo Doder và Branson, Gorbachev muốn "lột bỏ xã hội bị chi phối bởi quân sự ở trong nước và bãi bỏ chủ nghĩa đế quốc hoang phí quy mô lớn ở nước ngoài".<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990288-284">[278]</a> Tuy nhiên, Jonathan Steele cho rằng Gorbachev thất bại trong đánh giá về việc tại sao các nước Baltic lại muốn độc lập và "trong thâm tâm ông ta vẫn là, và vẫn sẽ là, một người theo chủ nghĩa đế quốc Nga".<a href="#cite_note-FOOTNOTESteele1996151-285">[279]</a> Trái lại, Gooding đánh giá Gorbachev là người "cam kết cho dân chủ", điều mà tách biệt ông khỏi những lãnh tụ tiền nhiệm.<a href="#cite_note-FOOTNOTEGooding1990195-286">[280]</a> Gooding cũng để ý trong thời gian cầm quyền, Gorbachev coi chủ nghĩa xã hội không đơn thuần là con đường tiến tới chủ nghĩa cộng sản, mà tự thân nó cũng là một cái đích.<a href="#cite_note-FOOTNOTEGooding1990202-287">[281]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đời_tư">Đời tư</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Đời tư”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đời tư">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gorbachev_Party_Document_of_the_CPSU.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Gorbachev_Party_Document_of_the_CPSU.gif/400px-Gorbachev_Party_Document_of_the_CPSU.gif" decoding="async" width="400" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Gorbachev_Party_Document_of_the_CPSU.gif/600px-Gorbachev_Party_Document_of_the_CPSU.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1c/Gorbachev_Party_Document_of_the_CPSU.gif 2x" data-file-width="700" data-file-height="255" /></a><figcaption>Chân dung chính thức của Gorbachev; các bức ảnh và chân dung của ông thường xóa vết bớt rượu loang trên trán ông.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986160-288">[282]</a></figcaption></figure> Tới năm 1955, Gorbachev đã bắt đầu rụng tóc,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201777-289">[283]</a> và vào những năm 1960 thì đầu ông trọc đi hẳn,<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199032Taubman2017121-290">[284]</a> để lộ một vết bớt rượu loang trên trán.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199050Taubman20177-291">[285]</a> Ông cao 175 mét (574 ft) khi trưởng thành.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199050-292">[286]</a> Suốt những năm 1960, ông vật lộn với bệnh béo phì và phải ăn kiêng để cải thiện sức khỏe;<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017116-76">[70]</a> Doder và Branson tả Gorbachev là người "khỏe chứ không béo".<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199050-292">[286]</a> Ông nói tiếng Nga với giọng miền Nam,<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199050Taubman201744-293">[287]</a> ngoài ra còn biết hát các ca khúc dân dã lẫn thịnh hành.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman201794-294">[288]</a> Suốt cuộc đời, Gorbachev luôn cố gắng ăn mặc thật sành điệu.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017179-295">[289]</a> Ghét rượu nặng,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199818-296">[290]</a> ông hiếm khi nhậu nhẹt và không hề hút thuốc.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017142-297">[291]</a> ông khá bí mật về đời tư của mình và không hay mời người lạ tới nhà.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017153-104">[98]</a> Gorbachev yêu thương vợ hết mực,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman20174-298">[292]</a> người mà cũng rất quan tâm đến ông.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017157-95">[89]</a> Ông cũng là một người bố và người ông dốc hết tâm trí.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman20174–5-299">[293]</a> Ông gửi con gái mình tới trường địa phương tại Stavropol thay vì những ngôi trường đặc biệt dành cho giới quan chức.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017155-300">[294]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tính_cách">Tính cách</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Tính cách”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tính cách">sửa mã nguồn</a>]</div> Người bạn đại học của Gorbachev, Mlynář, miêu tả ông là người "trung thành và thật thà".<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198637DoderBranson199013-301">[295]</a> Gorbachev rất tự tin,<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199022McCauley199823,_273Taubman20175,_689-302">[296]</a> lịch thiệp,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017142-297">[291]</a> và khôn khéo,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017142-297">[291]</a> có tính khí lạc quan và niềm nở.<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199038Taubman20178-303">[297]</a> Ông thường đùa những câu tiếu lâm về bản thân,<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199032-304">[298]</a> có khi chửi bậy,<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199032-304">[298]</a> và thường xưng ở ngôi thứ ba.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman20171-305">[299]</a> Ông là một nhà quản lý lành nghề,<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017102-71">[65]</a> với trí nhớ tốt.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley199851-306">[300]</a> Là người cần cù và nghiện làm việc,<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998270Taubman2017229-307">[301]</a> trên cương vị Tổng Bí thư, Gorbachev thường thức dậy lúc 7:00 hoặc 8:00 giờ sáng và phải tới 1:00 hoặc 2:00 giờ đêm mới đi ngủ.<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017229-308">[302]</a> Taubman đánh giá Gorbachev là "một người rất tử tế",<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman20174-298">[292]</a> và cho rằng ông có "tiêu chuẩn đạo đức cao".<a href="#cite_note-FOOTNOTETaubman2017134-309">[303]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flickr_-_Government_Press_Office_(GPO)_-_Gorbachev_at_the_Western_Wall.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Flickr_-_Government_Press_Office_%28GPO%29_-_Gorbachev_at_the_Western_Wall.jpg/220px-Flickr_-_Government_Press_Office_%28GPO%29_-_Gorbachev_at_the_Western_Wall.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Flickr_-_Government_Press_Office_%28GPO%29_-_Gorbachev_at_the_Western_Wall.jpg/330px-Flickr_-_Government_Press_Office_%28GPO%29_-_Gorbachev_at_the_Western_Wall.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Flickr_-_Government_Press_Office_%28GPO%29_-_Gorbachev_at_the_Western_Wall.jpg/440px-Flickr_-_Government_Press_Office_%28GPO%29_-_Gorbachev_at_the_Western_Wall.jpg 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Gorbachev thăm <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Than_Kh%C3%B3c" title="Bức tường Than Khóc">Bức tường Than Khóc</a> ở <a href="/wiki/Jerusalem" title="Jerusalem">Jerusalem</a> vào năm 1992</figcaption></figure> Zhores Medvedev cho rằng Gorbachev hùng biện rất giỏi, nhận xét vào năm 1986 rằng "Gorbachev có lẽ là nhà diễn thuyết tài nhất trong hàng ngũ chóp bu của Đảng" kể từ thời <a href="/wiki/Lev_Trotsky" class="mw-redirect" title="Lev Trotsky">Lev Trotsky</a>.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev198643-310">[304]</a> Medvedev cũng đánh giá Gorbachev là "một nhà lãnh đạo có sức hút", điều mà thiếu vắng ở những người tiền nhiệm như Brezhnev, Andropov và Chernenko.<a href="#cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986165-311">[305]</a> Doder và Branson ví Gorbachev như "một kẻ bỏ bùa có khả năng quyến rũ trí tuệ những kẻ hoài nghi, luôn ra sức hấp thụ họ, hoặc ít nhất là làm mòn cái lưỡi dao chỉ trích của kẻ khác".<a href="#cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990287-312">[306]</a> McCauley cho rằng Gorbachev đã bộc lộ "khả năng chiến lược tài tình" qua việc thao túng phái kiên định Marxist–Leninist và phái tự do hóa trong phần lớn nhiệm kỳ cầm quyền của mình, và cũng thêm rằng, ông ấy "điêu luyện ở khoản chính sách chiến lược, ngắn hạn, hơn là ở khoản tư duy chiến thuật, dài hạn", một phần vì "không để ý mấy đến việc hoạch định chính sách".<a href="#cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998268–269-313">[307]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Qua_đời_và_di_sản">Qua đời và di sản</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Qua đời và di sản”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Qua đời và di sản">sửa mã nguồn</a>]</div> Ông qua đời ngày <a href="/wiki/30_th%C3%A1ng_8" title="30 tháng 8">30 tháng 8</a> năm <a href="/wiki/2022" title="2022">2022</a> tại <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a> sau 2 năm rưỡi chống chọi với <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Tiểu đường">tiểu đường</a> và các vấn đề về <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADn" title="Thận">thận</a><a href="#cite_note-314">[308]</a><a href="#cite_note-315">[309]</a>, hưởng thọ 91 tuổi, theo tổng thống Nga <a href="/wiki/Vladimir_Vladimirovich_Putin" title="Vladimir Vladimirovich Putin">Vladimir Vladimirovich Putin</a> thông báo. Như vậy, với việc Gorbachev qua đời thì tất cả các nhà lãnh đạo thời <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a> đã qua đời.<a href="#cite_note-316">[310]</a><a href="#cite_note-317">[311]</a> Tang lễ của ông theo nghi thức gần giống với <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_tang" title="Quốc tang">Quốc tang</a> đã được tổ chức vào ngày 3 tháng 9 năm 2022, và an táng chung người vợ của mình.<a href="#cite_note-318">[312]</a> Ở phương Tây và các nước Đông Âu ngoài Liên Xô, Gorbachev thường có thiện cảm như là người góp phần chấm dứt <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a>. Ví dụ, tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>, ông được hoan nghênh vì đã đồng ý không can thiệp để sự thống nhất nước Đức diễn ra. Tuy nhiên, tại Nga và các nước thuộc Liên Xô cũ, ông mang tiếng xấu vì bị coi là kẻ làm sụp đổ đất nước Liên Xô và chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng kinh tế diễn ra sau đó. Đa số người Nga hiện nay đánh giá Gorbachev rất tiêu cực, có những người còn muốn truy tố ông ra tòa vì tội <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_qu%E1%BB%91c" title="Phản quốc">phản quốc</a>.<a href="#cite_note-319">[313]</a><a href="#cite_note-320">[314]</a> Từ năm 1991 đến cuối thế kỷ XX, tổng giá trị sản xuất trong nước (<a href="/wiki/GDP" class="mw-redirect" title="GDP">GDP</a>) của Nga giảm xuống 52% so năm 1990 (trong khi đó, vào thời kỳ chiến tranh từ năm 1941 đến năm 1945 chỉ giảm 22%). Sản xuất <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Công nghiệp">công nghiệp</a> giảm 64,5%, sản xuất nông nghiệp giảm 60,4%. Vật giá tăng cao hơn 5.000 lần. Sự sụp đổ của Liên Xô sau này được tổng thống Nga <a href="/wiki/Putin" class="mw-redirect" title="Putin">Putin</a> gọi là "thảm họa địa chính trị tồi tệ nhất thế kỷ XX. Đối với nước Nga, nó đã trở thành một bi kịch thực sự. Hàng triệu công dân và những người yêu nước của chúng ta bỗng nhiên thấy họ đang sống bên ngoài lãnh thổ Nga.".<a href="#cite_note-321">[315]</a> Sau này vào tháng 5/1993, Gorbachev thăm Pháp đã trả lời phỏng vấn báo "<a href="/wiki/Le_Figaro" title="Le Figaro">Le Figaro</a>" về khả năng "hỗ trợ bên ngoài" trong việc xóa bỏ chủ nghĩa cộng sản tại Liên Xô, Gorbachev lần đầu tiên công nhận rằng trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ <a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> tại <a href="/wiki/Reykjavik" class="mw-redirect" title="Reykjavik">Reykjavik</a>, ông đã "trao Liên Xô vào tay Mỹ" (trong hồi ký của mình, Reagan nói rằng ông ta đã bị sốc vì vui mừng khi biết một bộ phận trong giới chính trị cấp cao Liên Xô lại có tư tưởng <a href="/wiki/Ch%E1%BB%91ng_C%E1%BB%99ng" class="mw-redirect" title="Chống Cộng">chống Cộng</a>). Sau này, năm 1999, tại trường đại học Mỹ ở <a href="/wiki/Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Thổ Nhĩ Kỳ">Thổ Nhĩ Kỳ</a>, Gorbachev tự thú nhận: "Mục tiêu của toàn bộ đời tôi là tiêu diệt chủ nghĩa cộng sản. Chính vì để đạt được mục tiêu này tôi đã sử dụng địa vị của mình trong Đảng và trong Nhà nước... Và để đạt được nó, tôi đã phải thay đổi toàn bộ Ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Liên Xô và Xô viết Tối cao cũng như Ban lãnh đạo ở tất cả các nước Cộng hoà. Tôi đã tìm kiếm những người ủng hộ để hiện thực hoá mục tiêu đó, trong số này đặc biệt có A. Yakovlev, Shevardnadze..."<a href="#cite_note-322">[316]</a>. Chiến tranh tại <a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a> đã bắt đầu từ cuối <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1970" title="Thập niên 1970">thập niên 1970</a>, làm tiêu mòn các nguồn tài nguyên Xô viết. Cuộc chiến này và nhiều phong trào cách mạng tại các nước vệ tinh của Xô viết (được trợ cấp nhiều từ các chiến dịch bí mật của phương Tây), ví dụ nổi bật nhất là <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a> và Afghanistan, khiến Liên bang Xô viết phải chi ra những khoản tiền lớn nhằm giữ ổn định trật tự và giúp các chính phủ tại đó hoạt động. Một số người cho rằng cuộc chạy đua vũ trang của phương Tây cũng tạo sức ép khiến Liên Xô phải chịu những chi phí lớn mà lẽ ra có thể dùng để phát triển kinh tế. Hạ tầng kinh tế Xô viết rơi vào tình trạng suy sụp kể từ năm 1985 (khi Gorbachev lên nắm quyền) và các sự kiện đó có ảnh hưởng to lớn tới những quyết định của Gorbachev về tự do hoá. Cuối cùng, những nỗ lực nhằm cải cách nền kinh tế Liên bang Xô viết là quá chậm chạp, các nước vệ tinh cũng phải chịu một phần trách nhiệm, dẫn tới sự chấm dứt tồn tại của một giai đoạn đối đầu dài 50 năm giữa Đông và Tây. Nhưng cũng có nhiều người khác, đặc biệt những người lớn tuổi đã từng trải qua cuộc sống ở Liên Xô cũ, tin rằng Liên bang Xô viết không phải ở tình trạng khủng hoảng kinh tế tồi tệ như đã từng được tuyên bố, và họ coi Gorbachev là một chính trị gia kém cỏi, người đã đưa ra những cải cách sai lầm. Ông bị coi là phải chịu trách nhiệm cho sự tan rã của Liên Xô, dẫn đến sự hỗn loạn kinh tế và chính trị ở Nga và không gian hậu Xô viết trong những năm 1990. Trong những năm cuối đời, <a href="/wiki/Lazar_Moiseyevich_Kaganovich" title="Lazar Moiseyevich Kaganovich">Lazar Moiseyevich Kaganovich</a> đã nói trong một cuộc phỏng vấn rằng thời kỳ cầm quyền của Gorbachev chính là sự phá hủy trực tiếp đất nước. Năm 2012, tổ chức Liên minh các công dân Nga còn nộp đơn kiện Gorbachev với tội danh Phản bội Tổ quốc.<a href="#cite_note-323">[317]</a> Những quan điểm khác cho rằng Gorbachev không đáng bị đổ lỗi hoàn toàn cho sự sụp đổ của Liên Xô. Năm 2011, có 42% người Nga được hỏi cho rằng Gorbachev có vai trò chính trong sự tan rã Liên Xô, trong khi 37% cho rằng sự tan rã của Liên Xô chủ yếu là do nhiều yếu tố khách quan, còn Gorbachev không phải là nguyên nhân chính. Cuốn "Lịch sử hiện đại của Nga? Sách tham khảo dành cho giáo viên" do Filipov chủ biên cho rằng: "Sự nghiệp chính của Gorbachev là đạt được dân chủ hóa sâu rộng đất nước. Chính ông đã xóa bỏ hệ thống kiểm duyệt và đưa ra chế độ bầu cử giống như Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, biến những quyền công dân vốn chỉ có trên giấy tờ thành hiện thực. Không ngoa khi nói rằng Gorbachev đã trao tự do cho người dân Liên Xô, nhưng cái giá phải trả quả thực là quá lớn"<a href="#cite_note-cssn.cn-324">[318]</a>. Giáo sư người <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a> Zuo Fenrong, chuyên gia về Nga và Liên Xô thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (<a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Đảng Cộng sản Trung Quốc">Đảng Cộng sản Trung Quốc</a>) cho rằng dù không có Gorbachev thì Liên Xô vẫn sẽ khó tồn tại nếu không có cải cách hợp lý. Quá trình trì trệ của Liên Xô đã tích tụ từ 20 năm trước đó, và đến khi Gorbachev lên nắm quyền, những cải cách mang tính mày mò không còn hữu ích nữa. Khi lựa chọn con đường cải cách chính trị, Gorbachev đã tiến hành cải cách dựa trên nguyên tắc "trao lại toàn bộ quyền lực cho Xô Viết tối cao (Quốc hội Liên Xô)". Việc bầu cử đại biểu nhân dân đã trở thành khởi đầu cho sự hỗn loạn và thảm họa của Liên Xô. Vấn đề không phải là trao cho người dân quyền lựa chọn, mà là kế hoạch "giao toàn quyền cho Xô viết Tối cao" của Gorbachev là vô cùng phản khoa học. Đến năm 1990, Gorbachev phải chuyển sang chế độ tổng thống - đa đảng - tam quyền phân lập, các nước cộng hòa thành viên cũng bầu ra tổng thống và Xô viết Tối cao cho riêng họ. Kết quả là giới lãnh đạo chính trị và lực lượng ly khai địa phương được kết hợp, tạo ra các thế lực ly khai làm tan rã Liên Xô. Gorbachev giống như một thuyền trưởng lái con thuyền nhỏ trong giông bão, nhưng lại thiếu kỹ năng điều khiển nên đã khiến con thuyền bị lật úp trước khi đến đích. Chính cuộc đấu tranh của <a href="/wiki/Boris_Yeltsin" class="mw-redirect" title="Boris Yeltsin">Boris Yeltsin</a> (Tổng thống Nga đầu tiên) với Gorbachev đã trở thành một nhân tố quan trọng dẫn đến sự tan rã của Liên Xô. Tất nhiên, Gorbachev, người đang nắm quyền, vẫn phải chịu trách nhiệm về sự tan rã của Liên Xô: Ông ấy không phải là một nhà lãnh đạo sáng suốt, ông ấy không thành lập đội ngũ lãnh đạo cải cách, và cũng ích kỷ khi không bổ nhiệm những quan chức không đúng thành tích của họ.<a href="#cite_note-cssn.cn-324">[318]</a>. Có những chính trị gia <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a> ngày nay vẫn có thiện cảm với Gorbachev, mặc dù Gorbachev thường chỉ trích họ, bởi dù sao thì ông cũng là lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, một đất nước mà Nga kế thừa rất nhiều di sản. Vào ngày 2 tháng 3 năm 2011, Thủ tướng Medvedev cũng ký lệnh trao tặng Huân chương Thánh Andrew, huân chương cao quý nhất của nhà nước <a href="/wiki/Li%C3%AAn_Bang_Nga" class="mw-redirect" title="Liên Bang Nga">Liên Bang Nga</a> cho Gorbachev, và phát biểu: "Tôi nghĩ rằng đây là một đánh giá thích hợp về khối lượng công việc mà ông đã thực hiện với tư cách là nguyên thủ quốc gia, trong những thời điểm phức tạp và đặc biệt khó khăn... Đây cũng là một biểu hiện của sự tôn trọng đối với đất nước mà ông từng lãnh đạo, quê hương chung của chúng ta, Liên Xô." <a href="#cite_note-cssn.cn-324">[318]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_giải">Chú giải</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Chú giải”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú giải">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-count references-column-count-2" style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2; list-style-type: lower-alpha;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> Ngày 14 tháng 3 năm 1990, Điều 6 trong Hiến pháp Liên bang Xô viết bị xóa bỏ. Một chế độ đa đảng đa nguyên chính trị từ đó đã được thiết lập ở Liên Xô và Đảng Cộng sản bị gạt bỏ quyền lực khỏi bộ máy nhà nước. </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">^</a> Bị miễn nhiệm tạm thời từ ngày 19 đến ngày 21 tháng 8 năm 1991 trong cuộc <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Th%C3%A1ng_T%C3%A1m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Tháng Tám (trang không tồn tại)">đảo chính Tháng Tám</a>. </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">^</a> De facto cho tới ngày 21 tháng 8 năm 1991; de jure cho tới ngày 4 tháng 12. </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">^</a> Cương vị này bị bãi bỏ vào <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">ngày 25 tháng 12 năm 1991</a> và quyền lực được chuyển giao cho <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Nga" title="Tổng thống Nga">Tổng thống Nga</a> <a href="/wiki/Boris_Yeltsin" class="mw-redirect" title="Boris Yeltsin">Boris Yeltsin</a>. Chức trách tổng thống được kế thừa bởi <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_nguy%C3%AAn_th%E1%BB%A7_c%E1%BB%A7a_C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_Qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội đồng các nguyên thủ của Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (trang không tồn tại)">Hội đồng các nguyên thủ</a> và Bí thư điều hành của <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_Qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp" title="Cộng đồng các Quốc gia Độc lập">Cộng đồng các Quốc gia Độc lập</a>. </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">^</a> Bản thân giữ chức Chủ tịch Đảng Dân chủ Xã hội Thống nhất Nga cho tới ngày 24 tháng 11 năm 2001 và chức Chủ tịch <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga_(2001)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Dân chủ Xã hội Nga (2001) (trang không tồn tại)">Đảng Dân chủ Xã hội Nga</a> cho tới ngày 20 tháng 10 năm 2007 </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">^</a> <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">tiếng Nga</a>: Михаил Сергеевич Горбачёв; <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71698327">.mw-parser-output .IPA-label-small{font-size:85%}.mw-parser-output .references .IPA-label-small,.mw-parser-output .infobox .IPA-label-small,.mw-parser-output .navbox .IPA-label-small{font-size:100%}</style>phát âm tiếng Nga: <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:IPA/ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Trợ giúp:IPA/tiếng Nga">[mʲɪxɐˈil sʲɪrˈɡʲejɪvʲɪdʑ ɡərbɐˈtɕɵf]</a> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo">Tham khảo</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo">sửa mã nguồn</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 20em; -webkit-column-width: 20em; column-width: 20em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">^</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72042645">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFLê_Thế_Mẫu2021" class="citation web cs1">Lê Thế Mẫu (28 tháng 12 năm 2021). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/the-gioi-van-de-su-kien/-/2018/824711/nhin-lai-qua-trinh-cai-cach%2C-cai-to-o-lien-xo-va-nhung-bai-hoc-doi-voi-cong-cuoc-doi-moi-o-viet-nam.aspx">“Nhìn lại quá trình cải cách, cải tổ ở Liên Xô và những bài học đối với công cuộc đổi mới ở Việt Nam”</a>. Tạp chí Cộng sản. Truy cập 30 tháng 10 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=T%E1%BA%A1p+ch%C3%AD+C%E1%BB%99ng+s%E1%BA%A3n&rft.atitle=Nh%C3%ACn+l%E1%BA%A1i+qu%C3%A1+tr%C3%ACnh+c%E1%BA%A3i+c%C3%A1ch%2C+c%E1%BA%A3i+t%E1%BB%95+%E1%BB%9F+Li%C3%AAn+X%C3%B4+v%C3%A0+nh%E1%BB%AFng+b%C3%A0i+h%E1%BB%8Dc+%C4%91%E1%BB%91i+v%E1%BB%9Bi+c%C3%B4ng+cu%E1%BB%99c+%C4%91%E1%BB%95i+m%E1%BB%9Bi+%E1%BB%9F+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.date=2021-12-28&rft.au=L%C3%AA+Th%E1%BA%BF+M%E1%BA%ABu&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tapchicongsan.org.vn%2Fweb%2Fguest%2Fthe-gioi-van-de-su-kien%2F-%2F2018%2F824711%2Fnhin-lai-qua-trinh-cai-cach%252C-cai-to-o-lien-xo-va-nhung-bai-hoc-doi-voi-cong-cuoc-doi-moi-o-viet-nam.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198622DoderBranson19901McCauley199815Taubman20177-8"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198622DoderBranson19901McCauley199815Taubman20177_8-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 22; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 1; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 15; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 7. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201710-9"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201710_9-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 10. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199815Taubman201710-10"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199815Taubman201710_10-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 15; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 10. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19904McCauley199815Taubman20177-11"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson19904McCauley199815Taubman20177_11-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 4; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 15; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 7. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman20178–9-12"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman20178–9_12-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 8–9. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman20179Medvedev198622-13"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman20179Medvedev198622_13-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 9; <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 22. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201716-14">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201716_14-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201716_14-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 16. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201716,_17-15"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201716,_17_15-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 16, 17. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19901Taubman20177-16"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson19901Taubman20177_16-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 1; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 7. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199815Taubman201712–13-17"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199815Taubman201712–13_17-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 15; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 12–13. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201714-18"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201714_18-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 14. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199816Taubman20177-19"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199816Taubman20177_19-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 16; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 7. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199815–16Taubman20177,_8-20"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199815–16Taubman20177,_8_20-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 15–16; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 7, 8. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201718–19-21"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201718–19_21-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 18–19. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19905–6McCauley199817Taubman20177,_20–22-22"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson19905–6McCauley199817Taubman20177,_20–22_22-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 5–6; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 17; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 7, 20–22. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19905McCauley199817Taubman20178,_26–27-23"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson19905McCauley199817Taubman20178,_26–27_23-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 5; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 17; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 8, 26–27. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201727-24"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201727_24-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 27. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman20179,_27–28-25"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman20179,_27–28_25-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 9, 27–28. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201729–30-26"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201729–30_26-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 29–30. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19907McCauley199818Taubman201732-27"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson19907McCauley199818Taubman201732_27-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 7; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 18; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 32. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201732-28"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201732_28-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 32. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199818Taubman201734-29"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199818Taubman201734_29-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 18; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 34. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19906McCauley199818Taubman20178,_34-30"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson19906McCauley199818Taubman20178,_34_30-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 6; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 18; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 8, 34. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201742-31"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201742_31-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 42. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson19906,_8McCauley199818Taubman201740–41-32"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson19906,_8McCauley199818Taubman201740–41_32-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 6, 8; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 18; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 40–41. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198635-33"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198635_33-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 35. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201743-34"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201743_34-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 43. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201750-35"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201750_35-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 50. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201744-36"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201744_36-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 44. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199014Taubman201748-37"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199014Taubman201748_37-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 14; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 48. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201753-38"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201753_38-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 53. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201752-39"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201752_39-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 52. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199010McCauley199819Taubman201746-40"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199010McCauley199819Taubman201746_40-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 10; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 19; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 46. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201746-41"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201746_41-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 46. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199819Taubman201746-42"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199819Taubman201746_42-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 19; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 46. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199015Taubman201759,_63-43"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199015Taubman201759,_63_43-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 15; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 59, 63. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201759–63-44"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201759–63_44-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 59–63. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201766-45"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201766_45-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 66. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198642McCauley199820-46"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198642McCauley199820_46-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 42; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 20. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199820-47"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199820_47-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 20. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199820–21Taubman201773–74-48"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199820–21Taubman201773–74_48-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 20–21; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 73–74. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199821Taubman201777-49"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199821Taubman201777_49-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 21; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 77. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199031Taubman201778-50"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199031Taubman201778_50-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 31; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 78. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201795-51"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201795_51-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 95. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998210Taubman201781–83-52"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998210Taubman201781–83_52-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 210; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 81–83. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201781-53"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201781_53-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 81. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199019McCauley199823Taubman201786-54"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199019McCauley199823Taubman201786_54-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 19; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 23; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 86. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman201789-55"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman201789_55-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 23; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 89. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198656,_62DoderBranson199019McCauley199829Taubman2017115–116-56"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198656,_62DoderBranson199019McCauley199829Taubman2017115–116_56-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 56, 62; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 19; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 29; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 115–116. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198663DoderBranson199019McCauley199829Taubman2017111–113-57"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198663DoderBranson199019McCauley199829Taubman2017111–113_57-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 63; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 19; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 29; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 111–113. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201786-58"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201786_58-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 86. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201790–91-59"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201790–91_59-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 90–91. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201790-60"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201790_60-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 90. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201791-61"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201791_61-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 91. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199822Taubman201796–98-62"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199822Taubman201796–98_62-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 22; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 96–98. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201778-63"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201778_63-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 78. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017103,_105-64"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017103,_105_64-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 103, 105. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198647DoderBranson199031McCauley199823Taubman201798-65"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198647DoderBranson199031McCauley199823Taubman201798_65-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 47; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 31; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 23; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 98. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman2017100-66"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman2017100_66-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 23; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 100. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201789-67"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201789_67-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 89. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman201799-68"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199823Taubman201799_68-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 23; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 99. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017100-69"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017100_69-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 100. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198649McCauley199823-70"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198649McCauley199823_70-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 49; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 23. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017102-71">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017102_71-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017102_71-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 102. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017149-72"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017149_72-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 149. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198650DoderBranson199024McCauley199824-73"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198650DoderBranson199024McCauley199824_73-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 50; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 24; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 24. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017107-74"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017107_74-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 107. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198661McCauley199826-75"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198661McCauley199826_75-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 61; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 26. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017116-76">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017116_76-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017116_76-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 116. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198663DoderBranson199032McCauley199828Taubman2017119-77"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198663DoderBranson199032McCauley199828Taubman2017119_77-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 63; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 32; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 28; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 119. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198664-78"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198664_78-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 64. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199830-79"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199830_79-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 30. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017123–124-80"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017123–124_80-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 123–124. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198664–65McCauley199830Taubman2017124-81"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198664–65McCauley199830Taubman2017124_81-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 64–65; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 30; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 124. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199828–29Taubman2017125-82"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199828–29Taubman2017125_82-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 28–29; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 125. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017125–126-83"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017125–126_83-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 125–126. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198665DoderBranson199032McCauley199829Taubman2017120-84"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198665DoderBranson199032McCauley199829Taubman2017120_84-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 65; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 32; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 29; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 120. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017121–122-85"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017121–122_85-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 121–122. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017121-86"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017121_86-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 121. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198673Taubman2017121-87"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198673Taubman2017121_87-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 73; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 121. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198665-88"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198665_88-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 65. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017127-89">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017127_89-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017127_89-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 127. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017129-90"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017129_90-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 129. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199831–32Taubman2017130-91"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199831–32Taubman2017130_91-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 31–32; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 130. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199833Taubman2017131–132-92"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199833Taubman2017131–132_92-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 33; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 131–132. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017123-93"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017123_93-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 123. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017128–129-94"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017128–129_94-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 128–129. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017157-95">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017157_95-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017157_95-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 157. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199035–36Taubman2017138–139-96"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199035–36Taubman2017138–139_96-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 35–36; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 138–139. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199835Taubman2017145–146-97"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199835Taubman2017145–146_97-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 35; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 145–146. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986108,_113McCauley199835-98"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev1986108,_113McCauley199835_98-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 108, 113; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 35. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198678Taubman2017149-99"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198678Taubman2017149_99-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 78; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 149. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017149–150-100"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017149–150_100-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 149–150. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199830Taubman2017150–151-101"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199830Taubman2017150–151_101-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 30; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 150–151. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017151–152-102"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017151–152_102-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 151–152. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017152-103"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017152_103-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 152. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017153-104">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017153_104-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017153_104-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 153. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198692McCauley199836Taubman2017157-105"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198692McCauley199836Taubman2017157_105-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 92; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 36; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 157. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017161-106"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017161_106-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 161. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017164–175-107"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017164–175_107-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 164–175. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017165,_166-108"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017165,_166_108-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 165, 166. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017165-109">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017165_109-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017165_109-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 165. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199840Taubman2017166-110"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199840Taubman2017166_110-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 40; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 166. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev19864DoderBranson199062McCauley199845Taubman2017204-111"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev19864DoderBranson199062McCauley199845Taubman2017204_111-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 4; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 62; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 45; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 204. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199063–64McCauley199845-112"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199063–64McCauley199845_112-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 63–64; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 45. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017205–206-113"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017205–206_113-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 205–206. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198616McCauley199846Taubman2017211–212-114"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198616McCauley199846Taubman2017211–212_114-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 16; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 46; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 211–212. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198622-115"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198622_115-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 22. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199069-116"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199069_116-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 69. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199065-117"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199065_117-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 65. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199066-118"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199066_118-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 66. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199087McCauley199859Taubman2017213-119"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199087McCauley199859Taubman2017213_119-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 87; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 59; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 213. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986194–195DoderBranson1990101McCauley199860Taubman2017237-120"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev1986194–195DoderBranson1990101McCauley199860Taubman2017237_120-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 194–195; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 101; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 60; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 237. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017228-121"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017228_121-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 228. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199076-122"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199076_122-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 76. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199020Taubman2017224–226-123"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199020Taubman2017224–226_123-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 20; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 224–226. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199854Taubman2017223-124"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199854Taubman2017223_124-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 54; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 223. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199852,_55-125"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199852,_55_125-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 52, 55. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990100Taubman2017219–220-126"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990100Taubman2017219–220_126-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 100; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 219–220. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986177DoderBranson199095McCauley199852Taubman2017220-127"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev1986177DoderBranson199095McCauley199852Taubman2017220_127-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 177; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 95; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 52; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 220. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199097Taubman2017221-128"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199097Taubman2017221_128-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 97; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 221. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986177McCauley199853Taubman2017222-129"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev1986177McCauley199853Taubman2017222_129-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 177; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 53; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 222. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199094-130"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199094_130-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 94. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199854-131"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199854_131-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 54. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199852-132"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199852_132-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 52. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199850-133"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199850_133-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 50. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199855-134"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199855_134-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 55. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199081-135"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199081_135-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 81. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199082-136"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199082_136-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 82. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199851,_55Taubman2017235-137"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199851,_55Taubman2017235_137-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 51, 55; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 235. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199850–51-138"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199850–51_138-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 50–51. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017236-139"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017236_139-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 236. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199856-140"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199856_140-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 56. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017236–237-141"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017236–237_141-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 236–237. </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBialerAfferica1985" class="citation news cs1">Bialer, Seweryn; Afferica, Joan (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/1986-02-01/genesis-gorbachevs-world">“The Genesis of Gorbachev's World”</a>. Foreign Affairs (bằng tiếng Anh) (America and the World 1985). <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0015-7120">0015-7120</a>. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Foreign+Affairs&rft.atitle=The+Genesis+of+Gorbachev%27s+World&rft.issue=America+and+the+World+1985&rft.date=1985&rft.issn=0015-7120&rft.aulast=Bialer&rft.aufirst=Seweryn&rft.au=Afferica%2C+Joan&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.foreignaffairs.com%2Farticles%2Frussia-fsu%2F1986-02-01%2Fgenesis-gorbachevs-world&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199856,_57-143"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199856,_57_143-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 56, 57. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199857-144"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199857_144-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 57. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199861–62-145"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199861–62_145-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 61–62. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017266-146"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017266_146-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 266. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017271-147">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017271_147-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017271_147-1">b</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017271_147-2">c</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 271. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017272-148">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017272_148-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017272_148-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 272. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017272–273-149"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017272–273_149-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 272–273. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017278-150"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017278_150-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 278. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990109Taubman2017278-151"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990109Taubman2017278_151-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 109; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 278. </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFChernyaev2018" class="citation book cs1">Chernyaev, Anatoly Sergeevich (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.openedition.org/ceup/2868">“Document No. 90: Diary of Anatoly Chernyaev regarding Erich Honecker, October 11, 1989”</a> [Tư liệu số 90: Nhật ký của Anatoly Chernyaev về Erich Honecker, 11 tháng 10 năm 1989]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.openedition.org/ceup/2752">Masterpieces of History: The Peaceful End of the Cold War in Europe, 1989</a> [Tuyệt tác của lịch sử: Sự kết thúc êm đẹp của Chiến tranh Lạnh ở châu Âu, 1989]. Anna Melyakova biên dịch. Budapest: Central European University Press. tr. 548–549.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Document+No.+90%3A+Diary+of+Anatoly+Chernyaev+regarding+Erich+Honecker%2C+October+11%2C+1989&rft.btitle=Masterpieces+of+History%3A+The+Peaceful+End+of+the+Cold+War+in+Europe%2C+1989&rft.place=Budapest&rft.pages=548-549&rft.pub=Central+European+University+Press&rft.date=2018&rft.aulast=Chernyaev&rft.aufirst=Anatoly+Sergeevich&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.openedition.org%2Fceup%2F2868&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199880Taubman2017291-153"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199880Taubman2017291_153-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 80; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 291. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990159–162McCauley199881Taubman2017294-154"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990159–162McCauley199881Taubman2017294_154-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 159–162; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 81; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 294. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199880–81Taubman2017297–301-155"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199880–81Taubman2017297–301_155-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 80–81; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 297–301. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017304-156">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017304_156-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017304_156-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 304. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017267-157"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017267_157-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 267. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990154–155-158"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990154–155_158-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 154–155. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990222-159"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990222_159-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 222. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990191–192Taubman2017307,_309-160"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990191–192Taubman2017307,_309_160-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 191–192; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 307, 309. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017308-161"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017308_161-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 308. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017310-162"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017310_162-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 310. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017311-163"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017311_163-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 311. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017312-164"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017312_164-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 312. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990239Taubman2017313-165"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990239Taubman2017313_165-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 239; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 313. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998115Taubman2017434–435,_449–450-166"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998115Taubman2017434–435,_449–450_166-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 115; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 434–435, 449–450. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998116Taubman2017450-167"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998116Taubman2017450_167-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 116; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 450. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017314-168">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017314_168-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017314_168-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 314. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017338–339-169"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017338–339_169-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 338–339. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017317-170"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017317_170-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 317. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017315-171"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017315_171-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 315. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990151Taubman2017341-172"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990151Taubman2017341_172-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 151; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 341. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998131-173"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998131_173-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 131. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990217Taubman2017397-174"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990217Taubman2017397_174-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 217; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 397. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199074Taubman2017340-175"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199074Taubman2017340_175-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 74; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 340. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990290Taubman2017340-176"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990290Taubman2017340_176-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 290; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 340. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990186–187-177"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990186–187_177-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 186–187. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990195-178"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990195_178-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 195. </li> <li id="cite_note-179"><a href="#cite_ref-179">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGorbachev" class="citation book cs1">Gorbachev, Mikhail Sergeevich. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/perestroikagorbachev">Perestroika: New Thinking for Our Country and the World</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Perestroika%3A+New+Thinking+for+Our+Country+and+the+World&rft.aulast=Gorbachev&rft.aufirst=Mikhail+Sergeevich&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fperestroikagorbachev&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990246Taubman2017319-180"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990246Taubman2017319_180-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 246; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 319. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990281McCauley199892Taubman2017320–321-181"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990281McCauley199892Taubman2017320–321_181-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 281; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 92; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 320–321. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990282Taubman2017321-182"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990282Taubman2017321_182-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 282; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 321. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990192–193,_324McCauley199894–95Taubman2017351-183"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990192–193,_324McCauley199894–95Taubman2017351_183-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 192–193, 324; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 94–95; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 351. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990336Steele1996144–145Taubman2017353-184"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990336Steele1996144–145Taubman2017353_184-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 336; <a href="#CITEREFSteele1996">Steele 1996</a>, tr. 144–145; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 353. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998105Taubman2017353–354-185"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998105Taubman2017353–354_185-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 105; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 353–354. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017352-186"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017352_186-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 352. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017359-187"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017359_187-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 359. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998100Taubman2017371-188"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998100Taubman2017371_188-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 100; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 371. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998104–105Taubman2017428–429-189"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998104–105Taubman2017428–429_189-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 104–105; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 428–429. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998104–105Taubman2017429–430-190"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998104–105Taubman2017429–430_190-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 104–105; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 429–430. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998107Taubman2017444-191"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998107Taubman2017444_191-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 107; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 444. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998106–107Taubman2017431–432-192"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998106–107Taubman2017431–432_192-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 106–107; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 431–432. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017433-193"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017433_193-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 433. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017434-194"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017434_194-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 434. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998108Taubman2017442-195">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998108Taubman2017442_195-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998108Taubman2017442_195-1">b</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 108; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 442. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998109Taubman2017444-196"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998109Taubman2017444_196-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 109; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 444. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017445–448-197"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017445–448_197-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 445–448. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017456–457-198"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017456–457_198-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 456–457. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017387-199"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017387_199-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 387. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017386–387-200"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017386–387_200-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 386–387. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990231McCauley199883,_142Taubman2017387-201"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990231McCauley199883,_142Taubman2017387_201-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 231; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 83, 142; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 387. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990217,_220McCauley199884,_143Taubman2017390–392-202"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990217,_220McCauley199884,_143Taubman2017390–392_202-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 217, 220; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 84, 143; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 390–392. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990371McCauley1998143Taubman2017475–476-203"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990371McCauley1998143Taubman2017475–476_203-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 371; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 143; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 475–476. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017387–388-204"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017387–388_204-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 387–388. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199843Taubman2017388–389-205"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199843Taubman2017388–389_205-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 43; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 388–389. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017476–478-206"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017476–478_206-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 476–478. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998144-207"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998144_207-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 144. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017392-208"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017392_208-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 392. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990364Taubman2017478–479-209"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990364Taubman2017478–479_209-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 364; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 478–479. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017465-210">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017465_210-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017465_210-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 465. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017505-211"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017505_211-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 505. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017505–506-212"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017505–506_212-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 505–506. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017506–507-213"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017506–507_213-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 506–507. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998160–161Taubman2017507-214"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998160–161Taubman2017507_214-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 160–161; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 507. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998165Taubman2017508–509-215"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998165Taubman2017508–509_215-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 165; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 508–509. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017509-216">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017509_216-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017509_216-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 509. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998164–165Taubman2017509-217"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998164–165Taubman2017509_217-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 164–165; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 509. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998165–166Taubman2017511-218"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998165–166Taubman2017511_218-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 165–166; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 511. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990408McCauley1998161Taubman2017510–522-219"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990408McCauley1998161Taubman2017510–522_219-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 408; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 161; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 510–522. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998170Taubman2017513-220"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998170Taubman2017513_220-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 170; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 513. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998169Taubman2017513–514-221"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998169Taubman2017513–514_221-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 169; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 513–514. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017515-222">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017515_222-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017515_222-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 515. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998172-223"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998172_223-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 172. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998174–175Taubman2017500–501,_515–516-224"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998174–175Taubman2017500–501,_515–516_224-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 174–175; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 500–501, 515–516. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017543-225"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017543_225-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 543. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017552-226">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017552_226-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017552_226-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 552. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990422Taubman2017550-227"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990422Taubman2017550_227-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 422; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 550. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017546-228"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017546_228-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 546. </li> <li id="cite_note-229"><a href="#cite_ref-229">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/gulf/oral/gorbachev/1.html">“Oral History – Mikhail Gorbachev”</a>. PBS. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220701012210/https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/gulf/oral/gorbachev/1.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 7 năm 2022. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Oral+History+%E2%80%93+Mikhail+Gorbachev&rft.pub=PBS&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.pbs.org%2Fwgbh%2Fpages%2Ffrontline%2Fgulf%2Foral%2Fgorbachev%2F1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998213Taubman2017540–541,_566–567-230"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998213Taubman2017540–541,_566–567_230-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 213; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 540–541, 566–567. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017567–568-231"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017567–568_231-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 567–568. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017568-232"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017568_232-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 568. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017588–589-233"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017588–589_233-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 588–589. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998220Taubman2017572-234"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998220Taubman2017572_234-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 220; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 572. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017572-235"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017572_235-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 572. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990425McCauley1998178Taubman2017519–520-236"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990425McCauley1998178Taubman2017519–520_236-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 425; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 178; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 519–520. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998183–185Taubman2017521–524-237"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998183–185Taubman2017521–524_237-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 183–185; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 521–524. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017525,_528-238"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017525,_528_238-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 525, 528. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998185–186Taubman2017529-239"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998185–186Taubman2017529_239-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 185–186; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 529. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017530-240"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017530_240-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 530. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017529-241"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017529_241-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 529. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017530–531-242"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017530–531_242-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 530–531. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017532-243"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017532_243-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 532. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017533-244"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017533_244-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 533. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998188Taubman2017533-245"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998188Taubman2017533_245-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 188; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 533. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017536-246"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017536_246-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 536. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998193–194Taubman2017534–535-247"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998193–194Taubman2017534–535_247-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 193–194; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 534–535. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017531-248"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017531_248-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 531. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017539-249"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017539_249-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 539. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017575-250"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017575_250-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 575. </li> <li id="cite_note-dw-january_events-251"><a href="#cite_ref-dw-january_events_251-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dw.com/en/the-january-bloodbath-in-lithuania-25-years-on/a-18976152">“The January bloodbath in Lithuania 25 years on”</a> [Cuộc đổ máu Tháng Một ở Litva 25 năm nhìn lại]. <a href="/wiki/Deutsche_Welle" title="Deutsche Welle">Deutsche Welle</a>. 13 tháng 1 năm 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+January+bloodbath+in+Lithuania+25+years+on&rft.date=2021-01-13&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.dw.com%2Fen%2Fthe-january-bloodbath-in-lithuania-25-years-on%2Fa-18976152&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998199–200Taubman2017575-252"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998199–200Taubman2017575_252-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 199–200; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 575. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017575–576-253"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017575–576_253-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 575–576. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017576–577-254"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017576–577_254-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 576–577. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998208Taubman2017577–578-255"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998208Taubman2017577–578_255-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 208; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 577–578. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998209–210Taubman2017579-256"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998209–210Taubman2017579_256-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 209–210; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 579. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998206–207Taubman2017580-257"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998206–207Taubman2017580_257-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 206–207; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 580. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017580–582-258"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017580–582_258-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 580–582. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998233Taubman2017602,_605-259"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998233Taubman2017602,_605_259-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 233; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 602, 605. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017607–608-260"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017607–608_260-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 607–608. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998235Taubman2017607–608-261"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998235Taubman2017607–608_261-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 235; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 607–608. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017608-262"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017608_262-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 608. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017608–610-263"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017608–610_263-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 608–610. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998237Taubman2017610-264"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998237Taubman2017610_264-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 237; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 610. </li> <li id="cite_note-265"><a href="#cite_ref-265">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131207002848/http://www.ruspravo.org/list/89358/1.html">“Page 1. Постановление Верховного Совета СССР от 29 августа 1991 г. N 2371-I "О ситуации, возникшей в стране в связи с имевшим место государственным переворотом"”</a>. 7 tháng 12 năm 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ruspravo.org/list/89358/1.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 7 tháng 12 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Page+1.+%D0%9F%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0+%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0+%D0%BE%D1%82+29+%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0+1991+%D0%B3.+N+2371-I+%22%D0%9E+%D1%81%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8%2C+%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%88%D0%B5%D0%B9+%D0%B2+%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5+%D0%B2+%D1%81%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B8+%D1%81+%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D0%B2%D1%88%D0%B8%D0%BC+%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE+%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BC%22&rft.date=2013-12-07&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ruspravo.org%2Flist%2F89358%2F1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Президент_России-266"><a href="#cite_ref-Президент_России_266-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kremlin.ru/acts/bank/385">“Указ Президента РСФСР от 06.11.1991 г. № 169”</a>. Президент России. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210301170411/http://kremlin.ru/acts/bank/385">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 3 năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82+%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8&rft.atitle=%D0%A3%D0%BA%D0%B0%D0%B7+%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0+%D0%A0%D0%A1%D0%A4%D0%A1%D0%A0+%D0%BE%D1%82+06.11.1991+%D0%B3.+%E2%84%96+169&rft_id=http%3A%2F%2Fkremlin.ru%2Facts%2Fbank%2F385&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998248–249Taubman2017631–632-267"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998248–249Taubman2017631–632_267-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 248–249; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 631–632. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998249Taubman2017633-268"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998249Taubman2017633_268-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 249; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 633. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017653-269">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017653_269-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017653_269-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 653. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998258Taubman2017651,_654-270"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998258Taubman2017651,_654_270-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 258; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 651, 654. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017654-271"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017654_271-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 654. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017678-272"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017678_272-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 678. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199011-273"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199011_273-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 11. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199013-274"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199013_274-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 13. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199012-275"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199012_275-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 12. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199025-276"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199025_276-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 25. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990116-277"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990116_277-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 116. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986245-278"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev1986245_278-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 245. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEBunce1992201-279"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEBunce1992201_279-0">^</a> <a href="#CITEREFBunce1992">Bunce 1992</a>, tr. 201. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990116–117-280"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990116–117_280-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 116–117. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990117-281"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990117_281-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 117. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990250-282"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990250_282-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 250. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGooding1990197-283"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGooding1990197_283-0">^</a> <a href="#CITEREFGooding1990">Gooding 1990</a>, tr. 197. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990288-284"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990288_284-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 288. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTESteele1996151-285"><a href="#cite_ref-FOOTNOTESteele1996151_285-0">^</a> <a href="#CITEREFSteele1996">Steele 1996</a>, tr. 151. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGooding1990195-286"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGooding1990195_286-0">^</a> <a href="#CITEREFGooding1990">Gooding 1990</a>, tr. 195. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEGooding1990202-287"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEGooding1990202_287-0">^</a> <a href="#CITEREFGooding1990">Gooding 1990</a>, tr. 202. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986160-288"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev1986160_288-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 160. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201777-289"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201777_289-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 77. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199032Taubman2017121-290"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199032Taubman2017121_290-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 32; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 121. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199050Taubman20177-291"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199050Taubman20177_291-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 50; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 7. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199050-292">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199050_292-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199050_292-1">b</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 50. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199050Taubman201744-293"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199050Taubman201744_293-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 50; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 44. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman201794-294"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman201794_294-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 94. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017179-295"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017179_295-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 179. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199818-296"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199818_296-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 18. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017142-297">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017142_297-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017142_297-1">b</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017142_297-2">c</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 142. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman20174-298">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman20174_298-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman20174_298-1">b</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 4. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman20174–5-299"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman20174–5_299-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 4–5. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017155-300"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017155_300-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 155. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198637DoderBranson199013-301"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198637DoderBranson199013_301-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 37; <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 13. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199022McCauley199823,_273Taubman20175,_689-302"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199022McCauley199823,_273Taubman20175,_689_302-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 22; <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 23, 273; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 5, 689. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199038Taubman20178-303"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199038Taubman20178_303-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 38; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 8. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson199032-304">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199032_304-0">a</a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson199032_304-1">b</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 32. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman20171-305"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman20171_305-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 1. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley199851-306"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley199851_306-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 51. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998270Taubman2017229-307"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998270Taubman2017229_307-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 270; <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 229. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017229-308"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017229_308-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 229. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTETaubman2017134-309"><a href="#cite_ref-FOOTNOTETaubman2017134_309-0">^</a> <a href="#CITEREFTaubman2017">Taubman 2017</a>, tr. 134. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev198643-310"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev198643_310-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 43. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMedvedev1986165-311"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMedvedev1986165_311-0">^</a> <a href="#CITEREFMedvedev1986">Medvedev 1986</a>, tr. 165. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEDoderBranson1990287-312"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEDoderBranson1990287_312-0">^</a> <a href="#CITEREFDoderBranson1990">Doder & Branson 1990</a>, tr. 287. </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMcCauley1998268–269-313"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMcCauley1998268–269_313-0">^</a> <a href="#CITEREFMcCauley1998">McCauley 1998</a>, tr. 268–269. </li> <li id="cite_note-314"><a href="#cite_ref-314">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLister2022" class="citation web cs1">Lister, Tim (ngày 30 tháng 8 năm 2022). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cnn.com/2022/08/30/europe/mikhail-gorbachev-dies-intl/index.html">“Mikhail Gorbachev, Soviet president who took down the Iron Curtain, dies”</a>. <a href="/wiki/CNN" title="CNN">CNN</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220830212933/https://www.cnn.com/2022/08/30/europe/mikhail-gorbachev-dies-intl/index.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=CNN&rft.atitle=Mikhail+Gorbachev%2C+Soviet+president+who+took+down+the+Iron+Curtain%2C+dies&rft.date=2022-08-30&rft.aulast=Lister&rft.aufirst=Tim&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cnn.com%2F2022%2F08%2F30%2Feurope%2Fmikhail-gorbachev-dies-intl%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-315"><a href="#cite_ref-315">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFАлена_Ерохина" class="citation web cs1">Алена Ерохина. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dni.ru/incidents/2022/8/31/509828.html">“Гемодиализ и ухудшение состояния: Подробности смерти Михаила Горбачева”</a>. dni.ru (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 2 tháng 9 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=dni.ru&rft.atitle=%D0%93%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7+%D0%B8+%D1%83%D1%85%D1%83%D0%B4%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F%3A+%D0%9F%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8+%D1%81%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B8+%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%B0+%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0&rft.au=%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0+%D0%95%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D0%BD%D0%B0&rft_id=https%3A%2F%2Fdni.ru%2Fincidents%2F2022%2F8%2F31%2F509828.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-316"><a href="#cite_ref-316">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPhát_TiếnNghiên_Dương2022" class="citation web cs1">Phát Tiến; Nghiên Dương (31 tháng 8 năm 2022). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://thanhnien.vn/post-1493710.html">“Mikhail Gorbachev, nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, qua đời”</a>. <a href="/wiki/B%C3%A1o_Thanh_Ni%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Báo Thanh Niên">Báo Thanh Niên</a>. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=B%C3%A1o+Thanh+Ni%C3%AAn&rft.atitle=Mikhail+Gorbachev%2C+nh%C3%A0+l%C3%A3nh+%C4%91%E1%BA%A1o+cu%E1%BB%91i+c%C3%B9ng+c%E1%BB%A7a+Li%C3%AAn+X%C3%B4%2C+qua+%C4%91%E1%BB%9Di&rft.date=2022-08-31&rft.au=Ph%C3%A1t+Ti%E1%BA%BFn&rft.au=Nghi%C3%AAn+D%C6%B0%C6%A1ng&rft_id=https%3A%2F%2Fthanhnien.vn%2Fpost-1493710.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-317"><a href="#cite_ref-317">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFDuy_Tiến" class="citation web cs1">Duy Tiến. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cand.com.vn/the-gioi-24h/cuu-lanh-dao-lien-xo-mikhail-gorbachev-qua-doi-o-tuoi-91-i665884/">“Cựu lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev qua đời ở tuổi 91”</a>. <a href="/wiki/B%C3%A1o_C%C3%B4ng_an_nh%C3%A2n_d%C3%A2n_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AD" class="mw-redirect" title="Báo Công an nhân dân điện tử">Báo Công an nhân dân điện tử</a>. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=B%C3%A1o+C%C3%B4ng+an+nh%C3%A2n+d%C3%A2n+%C4%91i%E1%BB%87n+t%E1%BB%AD&rft.atitle=C%E1%BB%B1u+l%C3%A3nh+%C4%91%E1%BA%A1o+Li%C3%AAn+X%C3%B4+Mikhail+Gorbachev+qua+%C4%91%E1%BB%9Di+%E1%BB%9F+tu%E1%BB%95i+91&rft.au=Duy+Ti%E1%BA%BFn&rft_id=https%3A%2F%2Fcand.com.vn%2Fthe-gioi-24h%2Fcuu-lanh-dao-lien-xo-mikhail-gorbachev-qua-doi-o-tuoi-91-i665884%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-318"><a href="#cite_ref-318">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFIsachenkov" class="citation web cs1">Isachenkov, Vladimir. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://abcnews.go.com/International/wireStory/kremlin-putin-attend-gorbachev-funeral-pays-tribute-89154737">“Putin pays tribute to Gorbachev but won't attend his funeral”</a>. ABC News (bằng tiếng Anh). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220902121006/https://abcnews.go.com/International/wireStory/kremlin-putin-attend-gorbachev-funeral-pays-tribute-89154737">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 2 tháng 9 năm 2022. Truy cập ngày 1 tháng 9 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=ABC+News&rft.atitle=Putin+pays+tribute+to+Gorbachev+but+won%27t+attend+his+funeral&rft.aulast=Isachenkov&rft.aufirst=Vladimir&rft_id=https%3A%2F%2Fabcnews.go.com%2FInternational%2FwireStory%2Fkremlin-putin-attend-gorbachev-funeral-pays-tribute-89154737&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-319"><a href="#cite_ref-319">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFKagarlitsky2011" class="citation web cs1">Kagarlitsky, Boris (16 tháng 3 năm 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.themoscowtimes.com/2011/03/16/gorbachev-the-traitor-a5661">“Gorbachev the Traitor”</a>. The Moscow Times (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 4 tháng 9 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Moscow+Times&rft.atitle=Gorbachev+the+Traitor&rft.date=2011-03-16&rft.aulast=Kagarlitsky&rft.aufirst=Boris&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.themoscowtimes.com%2F2011%2F03%2F16%2Fgorbachev-the-traitor-a5661&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-320"><a href="#cite_ref-320">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMoscow2014" class="citation web cs1">Moscow, AFP (10 tháng 4 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2014/apr/10/russian-mps-say-mikhail-gorbachev-should-prosecuted-treason">“Russian MPs say Mikhail Gorbachev should be prosecuted for treason”</a>. the Guardian (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 4 tháng 9 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=the+Guardian&rft.atitle=Russian+MPs+say+Mikhail+Gorbachev+should+be+prosecuted+for+treason&rft.date=2014-04-10&rft.aulast=Moscow&rft.aufirst=AFP&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2F2014%2Fapr%2F10%2Frussian-mps-say-mikhail-gorbachev-should-prosecuted-treason&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-321"><a href="#cite_ref-321">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120111090802/http://www.quangngai.gov.vn/quangngai/tiengviet/sbn_301/2011/68769/">“Bản sao đã lưu trữ”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.quangngai.gov.vn/quangngai/tiengviet/sbn_301/2011/68769/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.quangngai.gov.vn%2Fquangngai%2Ftiengviet%2Fsbn_301%2F2011%2F68769%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-322"><a href="#cite_ref-322">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/ho-so-su-kien/phong-trao-cong-san-cong-nhan-quoc-te/books-410120159545046/index-3101201594943465.html">Vì sao Liên Xô sụp đổ I. Đường lối cải tổ sai lầm và sự phản bội của Gorbachev</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190109172825/http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/ho-so-su-kien/phong-trao-cong-san-cong-nhan-quoc-te/books-410120159545046/index-3101201594943465.html">Lưu trữ</a> 2019-01-09 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, 01/10/2015, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam </li> <li id="cite_note-323"><a href="#cite_ref-323">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rt.com/politics/gorbachev-high-treason-trial-175/">“Critics demand high treason trial for Gorbachev”</a>. Truy cập 10 tháng 3 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Critics+demand+high+treason+trial+for+Gorbachev&rft_id=http%3A%2F%2Frt.com%2Fpolitics%2Fgorbachev-high-treason-trial-175%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-cssn.cn-324">^ <a href="#cite_ref-cssn.cn_324-0">a</a> <a href="#cite_ref-cssn.cn_324-1">b</a> <a href="#cite_ref-cssn.cn_324-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210110004222/http://www.cssn.cn/ddzg/ddzg_ldjs/ddzg_zz/201310/t20131030_790428.shtml">“Bản sao đã lưu trữ”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cssn.cn/ddzg/ddzg_ldjs/ddzg_zz/201310/t20131030_790428.shtml">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cssn.cn%2Fddzg%2Fddzg_ldjs%2Fddzg_zz%2F201310%2Ft20131030_790428.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nguồn">Nguồn</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Nguồn”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nguồn">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r41642734">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{list-style-type:none;margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>dl>dd{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em;list-style:none}.mw-parser-output .refbegin-100{font-size:100%}</style><div class="refbegin columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em;"> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBhattacharyaGathmannMiller2013" class="citation journal cs1">Bhattacharya, Jay; Gathmann, Christina; Miller, Grant (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3818525">“The Gorbachev Anti-Alcohol Campaign and Russia's Mortality Crisis”</a> [Chiến dịch chống rượu của Gorbachev và khủng hoảng tử suất của Nga]. American Economic Journal: Applied Economics. 5 (2): 232–260. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1257%2Fapp.5.2.232">10.1257/app.5.2.232</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/43189436">43189436</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3818525">3818525</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24224067">24224067</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=American+Economic+Journal%3A+Applied+Economics&rft.atitle=The+Gorbachev+Anti-Alcohol+Campaign+and+Russia%27s+Mortality+Crisis&rft.volume=5&rft.issue=2&rft.pages=232-260&rft.date=2013&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3818525%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F24224067&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F43189436%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1257%2Fapp.5.2.232&rft.aulast=Bhattacharya&rft.aufirst=Jay&rft.au=Gathmann%2C+Christina&rft.au=Miller%2C+Grant&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3818525&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBunce1992" class="citation journal cs1">Bunce, Valerie (1992). “On Gorbachev” [Về Gorbachev]. The Soviet and Post-Soviet Review. 19 (1): 199–206. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1163%2F187633292X00108">10.1163/187633292X00108</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Soviet+and+Post-Soviet+Review&rft.atitle=On+Gorbachev&rft.volume=19&rft.issue=1&rft.pages=199-206&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.1163%2F187633292X00108&rft.aulast=Bunce&rft.aufirst=Valerie&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFDoderBranson1990" class="citation book cs1">Doder, Dusko; Branson, Louise (1990). Gorbachev: Heretic in the Kremlin [Gorbachev: Kẻ lạc loài trong Điện Kremli]. London: Futura. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-70884940-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-70884940-8"><bdi>978-0-70884940-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gorbachev%3A+Heretic+in+the+Kremlin&rft.place=London&rft.pub=Futura&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-70884940-8&rft.aulast=Doder&rft.aufirst=Dusko&rft.au=Branson%2C+Louise&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGaleotti1997" class="citation book cs1">Galeotti, Mark (1997). Gorbachev and his Revolution [Gorbachev và cuộc cách mạng của ông]. London: Palgrave. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-33363855-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-33363855-2"><bdi>978-0-33363855-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gorbachev+and+his+Revolution&rft.place=London&rft.pub=Palgrave&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-33363855-2&rft.aulast=Galeotti&rft.aufirst=Mark&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGooding1990" class="citation journal cs1">Gooding, John (1990). “Gorbachev and Democracy” [Gorbachev và dân chủ]. Soviet Studies. 42 (2): 195–231. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F09668139008411864">10.1080/09668139008411864</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/152078">152078</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Soviet+Studies&rft.atitle=Gorbachev+and+Democracy&rft.volume=42&rft.issue=2&rft.pages=195-231&rft.date=1990&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F09668139008411864&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F152078%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Gooding&rft.aufirst=John&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMcCauley1998" class="citation book cs1">McCauley, Martin (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gorbachev00mcca">Gorbachev</a>. Profiles in Power. London và New York: Longman. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-58221597-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-58221597-9"><bdi>978-0-58221597-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gorbachev&rft.place=London+v%C3%A0+New+York&rft.series=Profiles+in+Power&rft.pub=Longman&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-58221597-9&rft.aulast=McCauley&rft.aufirst=Martin&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgorbachev00mcca&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMedvedev1986" class="citation book cs1">Medvedev, Zhores (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gorbachev0000medv_a2k7">Gorbachev</a>. Oxford: Basil Blackwell. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-39302308-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-39302308-4"><bdi>978-0-39302308-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gorbachev&rft.place=Oxford&rft.pub=Basil+Blackwell&rft.date=1986&rft.isbn=978-0-39302308-4&rft.aulast=Medvedev&rft.aufirst=Zhores&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgorbachev0000medv_a2k7&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSteele1996" class="citation journal cs1">Steele, Jonathan (1996). “Why Gorbachev Failed” [Tại sao Gorbachev thất bại]. New Left Review. 216: 141–152.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Left+Review&rft.atitle=Why+Gorbachev+Failed&rft.volume=216&rft.pages=141-152&rft.date=1996&rft.aulast=Steele&rft.aufirst=Jonathan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFTarschys1993" class="citation journal cs1">Tarschys, Daniel (1993). “The Success of a Failure: Gorbachev's Alcohol Policy, 1985–88” [Sự thành công của thất bại: Chính sách rượu của Gorbachev, 1985-88]. Europe-Asia Studies. 45 (1): 7–25. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F09668139308412074">10.1080/09668139308412074</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/153247">153247</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Europe-Asia+Studies&rft.atitle=The+Success+of+a+Failure%3A+Gorbachev%27s+Alcohol+Policy%2C+1985%E2%80%9388&rft.volume=45&rft.issue=1&rft.pages=7-25&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F09668139308412074&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F153247%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Tarschys&rft.aufirst=Daniel&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFTaubman2017" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=William_Taubman&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Taubman (trang không tồn tại)">Taubman, William</a> (2017). <a href="/w/index.php?title=Gorbachev:_His_Life_and_Times&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gorbachev: His Life and Times (trang không tồn tại)">Gorbachev: His Life and Times</a> [Gorbachev: Cuộc đời và thời đại của ông]. Thành phố New York: Simon and Schuster. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-47114796-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-47114796-8"><bdi>978-1-47114796-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gorbachev%3A+His+Life+and+Times&rft.place=Th%C3%A0nh+ph%E1%BB%91+New+York&rft.pub=Simon+and+Schuster&rft.date=2017&rft.isbn=978-1-47114796-8&rft.aulast=Taubman&rft.aufirst=William&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFTuminez2003" class="citation journal cs1">Tuminez, Astrid S. (2003). “Nationalism, Ethnic Pressures, and the Breakup of the Soviet Union” [Chủ nghĩa dân tộc, áp lực sắc tộc, và sự tan vỡ của Liên Xô]. Journal of Cold War Studies. 5 (4): 81–136. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1162%2F152039703322483765">10.1162/152039703322483765</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/26925339">26925339</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:57565508">57565508</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Cold+War+Studies&rft.atitle=Nationalism%2C+Ethnic+Pressures%2C+and+the+Breakup+of+the+Soviet+Union&rft.volume=5&rft.issue=4&rft.pages=81-136&rft.date=2003&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A57565508%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F26925339%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1162%2F152039703322483765&rft.aulast=Tuminez&rft.aufirst=Astrid+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMikhail+Sergeyevich+Gorbachyov" class="Z3988"></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm">Đọc thêm</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đọc thêm">sửa mã nguồn</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0_m%E1%BB%A5c_v%E1%BB%81_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_v%C3%A0_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thư mục về Cách mạng và Nội chiến Nga (trang không tồn tại)">Thư mục về Cách mạng và Nội chiến Nga</a>, <a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0_m%E1%BB%A5c_v%E1%BB%81_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Stalin_v%C3%A0_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thư mục về chủ nghĩa Stalin và Liên Xô (trang không tồn tại)">Thư mục về chủ nghĩa Stalin và Liên Xô</a>, và <a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0_m%E1%BB%A5c_v%E1%BB%81_Li%C3%AAn_X%C3%B4_h%E1%BA%ADu_Stalin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thư mục về Liên Xô hậu Stalin (trang không tồn tại)">Thư mục về Liên Xô hậu Stalin</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r41642734"><div class="refbegin columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em;"> <ul><li>Brown, Archie. The human factor: Gorbachev, Reagan, and Thatcher, and the end of the Cold War (Oxford University Press, 2020).</li> <li>Duncan, W. Raymond, and Carolyn McGiffert Ekedahl. Moscow and the third world under Gorbachev (Routledge, 2019).</li> <li>Eklof, Ben. Soviet briefing: Gorbachev and the reform period (Routledge, 2019).</li> <li>Kotkin, Stephen. Armageddon Averted: The Soviet Collapse, 1970–2000 (2nd ed. 2008) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000-dp-0195368649/dp/0195368649/">excerpt</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211031133512/https://www.amazon.com/Armageddon-Averted-Soviet-Collapse-1970-2000-dp-0195368649/dp/0195368649/">Lưu trữ</a> 2021-10-31 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li>Kramer, Mark. "Mikhail Gorbachev and the Origins of Perestroika: A Retrospective." Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization 29.3 (2021): 255–258.</li> <li>Lane, David. "The Gorbachev revolution: The role of the political elite in regime disintegration." Political studies 44.1 (1996): 4-23.</li> <li>McHugh, James T. "Last of the enlightened despots: A comparison of President Mikhail Gorbachev and Emperor Joseph II." Social Science Journal 32.1 (1995): 69–85 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1016/0362-3319%2895%2990020-9">online abstract </a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210415012036/https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1016/0362-3319%2895%2990020-9">Lưu trữ</a> 2021-04-15 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li>Woodby, Sylvia Babus. Gorbachev and the decline of ideology in Soviet foreign policy (Routledge, 2019).</li> <li>Ostrovsky, Alexander (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ru.bookshome.net/book/3299571/e53580">Кто поставил Горбачёва? (Who put Gorbachev?)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220807112401/https://ru.bookshome.net/book/3299571/e53580">Lưu trữ</a> 2022-08-07 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> – М.: Алгоритм-Эксмо, 2010. – 544 с. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9785699406272" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-699-40627-2</a>.</li> <li>Ostrovsky, Alexander (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ru.bookshome.net/book/1137525/d94429">Глупость или измена? Расследование гибели СССР. (Stupidity or treason? Investigation of the death of the USSR)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220830215714/https://ru.bookshome.net/book/1137525/d94429">Lưu trữ</a> 2022-08-30 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> М.: Форум, Крымский мост-9Д, 2011. – 864 с. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9785897470686" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-89747-068-6</a>.</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài">Liên kết ngoài</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&veaction=edit&section=31" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&section=31" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài">sửa mã nguồn</a>]</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gorby.ru/en/">Trang web chính thức</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/name/nm0329784/">Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</a> trên <a href="/wiki/Internet_Movie_Database" title="Internet Movie Database">IMDb</a> </li></ul> <table class="wikitable succession-box noprint" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;clear:both;"> <tbody><tr> <th colspan="3" style="border-top: 5px solid #FFBF00;">Chức vụ Đảng </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">Tiền nhiệm <a href="/w/index.php?title=Leonid_Yefremov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leonid Yefremov (trang không tồn tại)">Leonid Yefremov</a> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><a href="/w/index.php?title=B%C3%AD_th%C6%B0_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t_Khu_%E1%BB%A7y_Stavropol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bí thư thứ nhất Khu ủy Stavropol (trang không tồn tại)">Bí thư thứ nhất Khu ủy Stavropol</a> 1970–1978 </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">Kế nhiệm <a href="/w/index.php?title=Vsevolod_Murakhovsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vsevolod Murakhovsky (trang không tồn tại)">Vsevolod Murakhovsky</a> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">Tiền nhiệm <a href="/wiki/Konstantin_Chernenko" class="mw-redirect" title="Konstantin Chernenko">Konstantin Chernenko</a> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô</a> 1985–1991 </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">Kế nhiệm <a href="/wiki/Vladimir_Ivashko" class="mw-redirect" title="Vladimir Ivashko">Vladimir Ivashko</a> (thay quyền) </td></tr> <tr> <th colspan="3" style="border-top: 5px solid #ccccff;">Chức vụ chính trị </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">Tiền nhiệm <a href="/wiki/Andrei_Gromyko" class="mw-redirect" title="Andrei Gromyko">Andrei Gromyko</a> giữ chức <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_%C4%90o%C3%A0n_ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô (trang không tồn tại)">Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_%C4%90o%C3%A0n_ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô (trang không tồn tại)">Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a> (1988–1989) <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a> (1989–1990) <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng thống Liên Xô">Tổng thống Liên Xô</a> (1990–1991) 1988–1991 </td> <td style="width: 30%; text-align: center;">Bãi bỏ </td></tr> <tr> <th colspan="3" style="background: #FFF179;">Giải thưởng và thành tích </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td style="width:30%;" rowspan="1">Tiền nhiệm <a href="/wiki/Tenzin_Gyatso" title="Tenzin Gyatso">Tenzin Gyatso</a> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1">Người đoạt <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Giải Nobel Hòa bình">Giải Nobel Hòa bình</a> 1990 </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">Kế nhiệm <a href="/wiki/Aung_San_Suu_Kyi" title="Aung San Suu Kyi">Aung San Suu Kyi</a> </td></tr> <tr> <td style="width: 30%; text-align: center;">Mới lập </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1">Người đoạt <a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3i_T%E1%BB%B1_do_Ronald_Reagan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giải Tự do Ronald Reagan (trang không tồn tại)">Giải Tự do Ronald Reagan</a> 1992 </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">Kế nhiệm <a href="/wiki/Colin_Powell" title="Colin Powell">Colin Powell</a> </td></tr> </tbody></table> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_bài_viết_liên_quan_đến_Mikhail_Gorbachev" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#e8e8ff;"><div id="Các_bài_viết_liên_quan_đến_Mikhail_Gorbachev" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các bài viết liên quan đến Mikhail Gorbachev</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;font-size:114%;"><div style="padding:0px;"><div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Lịch_sử_Đảng_Cộng_sản_Liên_Xô" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#DC241F;color:#FFCC00;"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Bản mẫu:Đảng Cộng sản Liên Xô"><abbr title="Xem bản mẫu này" style="color:#FFCC00">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này" style="color:#FFCC00">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Đảng Cộng sản Liên Xô"><abbr title="Sửa bản mẫu này" style="color:#FFCC00">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Lịch_sử_Đảng_Cộng_sản_Liên_Xô" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">Lịch sử</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#DC241F;color:#FFCC00;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=Organization_of_the_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organization of the Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">Tổ chức</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đại hội Đảng Cộng sản Liên Xô">Đại hội</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng bí thư</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_%E1%BB%A6y_ban_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Bộ Chính trị Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Bộ Chính trị</a></li> <li><a href="/wiki/Ban_B%C3%AD_th%C6%B0_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Ban Bí thư Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Ban Bí thư</a></li> <li><a href="/wiki/Ban_Ch%E1%BA%A5p_h%C3%A0nh_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Ban Chấp hành Trung ương</a></li> <li><a href="/wiki/Orgburo" class="mw-redirect" title="Orgburo">Cục Tổ chức</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_Ki%E1%BB%83m_tra_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Ủy ban Kiểm tra</a></li> <li><a href="/wiki/Komsomol" title="Komsomol">Đoàn Thanh niên Cộng sản</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99i_Thi%E1%BA%BFu_ni%C3%AAn_Ti%E1%BB%81n_phong_Lenin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đội Thiếu niên Tiền phong Lenin (trang không tồn tại)">Thiếu niên tiền phong</a></li> <li><a href="/wiki/Pravda" title="Pravda">Báo Sự thật</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/150px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png" decoding="async" width="150" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/225px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg/300px-%D0%9A%D0%9F%D0%A1%D0%A1.svg.png 2x" data-file-width="326" data-file-height="271" /></a><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#DC241F;color:#FFCC00;;width:1%">Đại hội</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t_%C4%90%E1%BA%A3ng_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga" class="mw-redirect" title="Đại hội Đảng lần thứ nhất Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga">Lần 1 (1898)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai_%C4%90%E1%BA%A3ng_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ hai Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (trang không tồn tại)">Lần 2 (1903)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba_%C4%90%E1%BA%A3ng_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ ba Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (trang không tồn tại)">Lần 3 (1905)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_b%E1%BB%91n_%C4%90%E1%BA%A3ng_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ bốn Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (trang không tồn tại)">Lần 4 (1906)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_n%C4%83m_%C4%90%E1%BA%A3ng_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ năm Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (trang không tồn tại)">Lần 5 (1907)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_s%C3%A1u_%C4%90%E1%BA%A3ng_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Nga_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ sáu Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (Bolshevik) (trang không tồn tại)">Lần 6 (1917)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_b%E1%BA%A3y_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ bảy Đảng Cộng sản Nga (Bolshevik) (trang không tồn tại)">Lần 7 (1918)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_t%C3%A1m_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ tám Đảng Cộng sản Nga (Bolshevik) (trang không tồn tại)">Lần 8 (1919)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ch%C3%ADn_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ chín Đảng Cộng sản Nga (Bolshevik) (trang không tồn tại)">Lần 9 (1920)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_m%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ mười Đảng Cộng sản Nga (Bolshevik) (trang không tồn tại)">Lần 10 (1921)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_11_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga_(Bolshevik)" class="mw-redirect" title="Đại hội Đảng lần thứ 11 Đảng Cộng sản Nga (Bolshevik)">Lần 11 (1922)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_12_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga_(Bolshevik)" class="mw-redirect" title="Đại hội Đảng lần thứ 12 Đảng Cộng sản Nga (Bolshevik)">Lần 12 (1923)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_13_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 13 Đảng Cộng sản Nga (Bolshevik) (trang không tồn tại)">Lần 13 (1924)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_14_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_To%C3%A0n_Li%C3%AAn_bang_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 14 Đảng Cộng sản Toàn Liên bang (Bolshevik) (trang không tồn tại)">14 (1925)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_15_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_To%C3%A0n_Li%C3%AAn_bang_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 15 Đảng Cộng sản Toàn Liên bang (Bolshevik) (trang không tồn tại)">15 (1927)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_16_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_To%C3%A0n_Li%C3%AAn_bang_(Bolshevik)" class="mw-redirect" title="Đại hội Đảng lần thứ 16 Đảng Cộng sản Toàn Liên bang (Bolshevik)">16 (1930)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_17_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_To%C3%A0n_Li%C3%AAn_bang_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 17 Đảng Cộng sản Toàn Liên bang (Bolshevik) (trang không tồn tại)">17 (1934)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_18_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_To%C3%A0n_Li%C3%AAn_bang_(Bolshevik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 18 Đảng Cộng sản Toàn Liên bang (Bolshevik) (trang không tồn tại)">18 (1939)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_19_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 19 Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">19 (1952)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_20_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 20 Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">20 (1956)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_21_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Đại hội Đảng lần thứ 21 Đảng Cộng sản Liên Xô">21 (1959)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_22_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 22 Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">22 (1961)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_23_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Đại hội Đảng lần thứ 23 Đảng Cộng sản Liên Xô">23 (1966)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_24_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Đại hội Đảng lần thứ 24 Đảng Cộng sản Liên Xô">24 (1971)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_25_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 25 Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">25 (1976)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_26_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 26 Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">26 (1981)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_27_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 27 Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">27 (1986)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A3ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_28_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội Đảng lần thứ 28 Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">28 (1990)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#DC241F;color:#FFCC00;;width:1%">Lãnh đạo</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks hlist navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Lãnh_đạo_đảng" scope="row" class="navbox-group" style="background:#DC241F;color:#FFCC00;;width:1%">Lãnh đạo đảng</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Vladimir Ilyich Lenin</a> (1912–1924)</li> <li><a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Iosif Vissarionovich Stalin</a> (1929–1953)</li> <li><a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Nikita Sergeyevich Khrushchyov</a> (1953–1964)</li> <li><a href="/wiki/Leonid_Ilyich_Brezhnev" title="Leonid Ilyich Brezhnev">Leonid Ilyich Brezhnev</a> (1964–1982)</li> <li><a href="/wiki/Yuri_Vladimirovich_Andropov" title="Yuri Vladimirovich Andropov">Yuri Vladimirovich Andropov</a> (1982–1984)</li> <li><a href="/wiki/Konstantin_Ustinovich_Chernenko" title="Konstantin Ustinovich Chernenko">Konstantin Ustinovich Chernenko</a> (1984–1985)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</a> (1985–1991)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#DC241F;color:#FFCC00;;width:1%">Đảng trực thuộc</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Armenia_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)" title="Đảng Cộng sản Armenia (Liên Xô)">Armenia</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Azerbaijan" title="Đảng Cộng sản Azerbaijan">Azerbaijan</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Byelorussia" class="mw-redirect" title="Đảng Cộng sản Byelorussia">Byelorussia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Bukhara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Bukhara (trang không tồn tại)">Bukhara</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Estonia" title="Đảng Cộng sản Estonia">Estonia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Gruzia_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Gruzia (Liên Xô) (trang không tồn tại)">Gruzia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Karelia-Ph%E1%BA%A7n_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Karelia-Phần Lan (trang không tồn tại)">Karelia-Phần Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Kazakhstan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Kazakhstan (trang không tồn tại)">Kazakhstan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Khorezm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Khorezm (trang không tồn tại)">Khorezm</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Kirghizia" title="Đảng Cộng sản Kirghizia">Kirghizia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Latvia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Latvia (trang không tồn tại)">Latvia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Litva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Litva (trang không tồn tại)">Litva</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Moldova" title="Đảng Cộng sản Moldova">Moldova</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Đảng Cộng sản Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Nga Xô viết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Tajikistan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Tajikistan (trang không tồn tại)">Tajikistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Ngo%E1%BA%A1i_Kavkaz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Ngoại Kavkaz (trang không tồn tại)">Ngoại Kavkaz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Turkestan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Turkestan (trang không tồn tại)">Turkestan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Turkmenistan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Turkmenistan (trang không tồn tại)">Turkmenistan</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Ukraina_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)" title="Đảng Cộng sản Ukraina (Liên Xô)">Ukraina</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Uzbekistan" title="Đảng Cộng sản Uzbekistan">Uzbekistan</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Lãnh_đạo_nhà_nước_Liên_Xô" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#CC0000; color:#F8B800;"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao" title="Bản mẫu:Chủ tịch Xô viết Tối cao"><abbr title="Xem bản mẫu này" style="color:#F8B800">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chủ tịch Xô viết Tối cao (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này" style="color:#F8B800">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Chủ tịch Xô viết Tối cao"><abbr title="Sửa bản mẫu này" style="color:#F8B800">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Lãnh_đạo_nhà_nước_Liên_Xô" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_%C4%91%E1%BA%A1o_nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Li%C3%AAn_x%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách lãnh đạo nhà nước Liên xô (trang không tồn tại)">Lãnh đạo nhà nước</a> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <a href="/wiki/Mikhail_Ivanovich_Kalinin" title="Mikhail Ivanovich Kalinin">Kalinin</a> • <a href="/wiki/Nikolay_Shvernik" class="mw-redirect" title="Nikolay Shvernik">Shvernik</a> • <a href="/wiki/Kliment_Yefremovich_Voroshilov" title="Kliment Yefremovich Voroshilov">Voroshilov</a> • <a href="/wiki/Leonid_Ilyich_Brezhnev" title="Leonid Ilyich Brezhnev">Brezhnev</a> • <a href="/wiki/Anastas_Mikoyan" class="mw-redirect" title="Anastas Mikoyan">Mikoyan</a> • <a href="/w/index.php?title=Nikolai_Podgorny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolai Podgorny (trang không tồn tại)">Podgorny</a> • <a href="/wiki/Leonid_Ilyich_Brezhnev" title="Leonid Ilyich Brezhnev">Brezhnev</a> • <a href="/wiki/Vasili_Vasilyevich_Kuznetsov" class="mw-redirect" title="Vasili Vasilyevich Kuznetsov">Kuznetsov</a> • <a href="/wiki/Yuri_Vladimirovich_Andropov" title="Yuri Vladimirovich Andropov">Andropov</a> • <a href="/wiki/Vasili_Vasilyevich_Kuznetsov" class="mw-redirect" title="Vasili Vasilyevich Kuznetsov">Kuznetsov</a> • <a href="/wiki/Konstantin_Ustinovich_Chernenko" title="Konstantin Ustinovich Chernenko">Chernenko</a> • <a href="/wiki/Vasili_Vasilyevich_Kuznetsov" class="mw-redirect" title="Vasili Vasilyevich Kuznetsov">Kuznetsov</a> • <a href="/wiki/Andrei_Andreyevich_Gromyko" title="Andrei Andreyevich Gromyko">Gromyko</a> • <a class="mw-selflink selflink">Gorbachev</a> • <a href="/wiki/Gennady_Ivanovich_Yanayev" title="Gennady Ivanovich Yanayev">Yanayev</a> • <a class="mw-selflink selflink">Gorbachev</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:#CC0000; color:#F8B800;;background:#C00000;"><div>In nghiêng: Quyền chủ tịch</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Cách_mạng_1989" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%C3%A1c_ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Bản mẫu:Sự sụp đổ các chế độ Cộng sản"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%C3%A1c_ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Thảo luận Bản mẫu:Sự sụp đổ các chế độ Cộng sản"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%C3%A1c_ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Sự sụp đổ các chế độ Cộng sản"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Cách_mạng_1989" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_1989" title="Cách mạng 1989">Cách mạng 1989</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Bối cảnh nội bộ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản">Chủ nghĩa cộng sản</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ch%E1%BB%91ng_c%E1%BB%99ng" title="Chủ nghĩa chống cộng">Chủ nghĩa chống cộng</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối phía Đông</a></li> <li><a href="/wiki/KGB" title="KGB">KGB</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_to%C3%A0n_tr%E1%BB%8B" title="Chủ nghĩa toàn trị">Chủ nghĩa toàn trị</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="10" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:BerlinWall-BrandenburgGate.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/BerlinWall-BrandenburgGate.jpg/300px-BerlinWall-BrandenburgGate.jpg" decoding="async" width="300" height="446" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/BerlinWall-BrandenburgGate.jpg/450px-BerlinWall-BrandenburgGate.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/BerlinWall-BrandenburgGate.jpg/600px-BerlinWall-BrandenburgGate.jpg 2x" data-file-width="1119" data-file-height="1663" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Bối cảnh quốc tế</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" title="Danh sách quốc gia xã hội chủ nghĩa">Danh sách quốc gia xã hội chủ nghĩa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Reagan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Reagan (trang không tồn tại)">Học thuyết Reagan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa đế quốc Liên Xô (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa đế quốc Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Warsaw_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" class="mw-redirect" title="Khối Hiệp ước Warsaw tấn công Tiệp Khắc">Khối Hiệp ước Warsaw tấn công Tiệp Khắc</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Đổi mới</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BA%B7c_s%E1%BA%AFc_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc">Chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">Perestroika</a></li> <li><a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">Glasnost</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_h%C3%B3a_t%E1%BA%A1i_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dân chủ hóa tại Liên Xô (trang không tồn tại)">Dân chủ hóa tại Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Sinatra" title="Học thuyết Sinatra">Học thuyết Sinatra</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%95i_M%E1%BB%9Bi" title="Đổi Mới">Đổi Mới</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Lãnh tụ chính quyền</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ramiz_Alia" title="Ramiz Alia">Ramiz Alia</a></li> <li><a href="/wiki/Nicolae_Ceau%C5%9Fescu" class="mw-redirect" title="Nicolae Ceauşescu">Nicolae Ceauşescu</a></li> <li><a href="/wiki/Mikhail_Gorbachev" class="mw-redirect" title="Mikhail Gorbachev">Mikhail Gorbachev</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%A1roly_Gr%C3%B3sz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Károly Grósz (trang không tồn tại)">Károly Grósz</a></li> <li><a href="/wiki/Erich_Honecker" title="Erich Honecker">Erich Honecker</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%A1nos_K%C3%A1d%C3%A1r" title="János Kádár">János Kádár</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Milo%C5%A1_Jake%C5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miloš Jakeš (trang không tồn tại)">Miloš Jakeš</a></li> <li><a href="/wiki/Egon_Krenz" title="Egon Krenz">Egon Krenz</a></li> <li><a href="/wiki/Wojciech_Jaruzelski" title="Wojciech Jaruzelski">Wojciech Jaruzelski</a></li> <li><a href="/wiki/Slobodan_Milo%C5%A1evi%C4%87" title="Slobodan Milošević">Slobodan Milošević</a></li> <li><a href="/wiki/Mathieu_K%C3%A9r%C3%A9kou" title="Mathieu Kérékou">Mathieu Kérékou</a></li> <li><a href="/wiki/Mengistu_Haile_Mariam" title="Mengistu Haile Mariam">Mengistu Haile Mariam</a></li> <li><a href="/wiki/Ne_Win" title="Ne Win">Ne Win</a></li> <li><a href="/wiki/Denis_Sassou_Nguesso" title="Denis Sassou Nguesso">Denis Sassou Nguesso</a></li> <li><a href="/wiki/Heng_Samrin" title="Heng Samrin">Heng Samrin</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Ti%E1%BB%83u_B%C3%ACnh" title="Đặng Tiểu Bình">Đặng Tiểu Bình</a></li> <li><a href="/wiki/Todor_Hristov_Zhivkov" title="Todor Hristov Zhivkov">Todor Zhivkov</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Siad_Barre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siad Barre (trang không tồn tại)">Siad Barre</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Hình thức đối lập</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%91i_d%C3%A2n_s%E1%BB%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chống đối dân sự (trang không tồn tại)">Chống đối dân sự</a></li> <li><a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh" title="Biểu tình">Biểu tình</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Human_chain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Human chain (trang không tồn tại)">Human chain</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magnitizdat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magnitizdat (trang không tồn tại)">Magnitizdat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%C3%A1o_ch%C3%AD_ng%E1%BA%A7m_Ba_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Báo chí ngầm Ba Lan (trang không tồn tại)">Báo chí ngầm Ba Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protests&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protests (trang không tồn tại)">Protests</a></li> <li><a href="/wiki/Samizdat" title="Samizdat">Samizdat</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%ACnh_c%C3%B4ng" title="Đình công">Đình công</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Lãnh tụ đối lập</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Lech_Wa%C5%82%C4%99sa" title="Lech Wałęsa">Lech Wałęsa</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%A1clav_Havel" title="Václav Havel">Václav Havel</a></li> <li><a href="/wiki/Alexander_Dub%C4%8Dek" title="Alexander Dubček">Alexander Dubček</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ion_Iliescu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ion Iliescu (trang không tồn tại)">Ion Iliescu</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%B4_Nh%C4%A9_Khai_Hy" title="Ngô Nhĩ Khai Hy">Ngô Nhĩ Khai Hy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A0i_Linh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sài Linh (trang không tồn tại)">Sài Linh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90an_(nh%C3%A2n_v%E1%BA%ADt_b%E1%BA%A5t_%C4%91%E1%BB%93ng_ch%C3%ADnh_ki%E1%BA%BFn)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vương Đan (nhân vật bất đồng chính kiến) (trang không tồn tại)">Vương Đan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_T%C3%B2ng_%C4%90%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong Tòng Đức (trang không tồn tại)">Phong Tòng Đức</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_v%C3%B4_danh" title="Người biểu tình vô danh">Người biểu tình vô danh</a></li> <li><a href="/wiki/Joachim_Gauck" title="Joachim Gauck">Joachim Gauck</a></li> <li><a href="/wiki/Sali_Berisha" title="Sali Berisha">Sali Berisha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sanjaas%C3%BCrengiin_Zorig&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sanjaasürengiin Zorig (trang không tồn tại)">Sanjaasürengiin Zorig</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vladimir_Bukovsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vladimir Bukovsky (trang không tồn tại)">Vladimir Bukovsky</a></li> <li><a href="/wiki/Boris_Nikolayevich_Yeltsin" title="Boris Nikolayevich Yeltsin">Boris Nikolayevich Yeltsin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Viacheslav_Chornovil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viacheslav Chornovil (trang không tồn tại)">Viacheslav Chornovil</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vytautas_Landsbergis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vytautas Landsbergis (trang không tồn tại)">Vytautas Landsbergis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zianon_Pazniak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zianon Pazniak (trang không tồn tại)">Zianon Pazniak</a></li> <li><a href="/wiki/Zhelyu_Zhelev" title="Zhelyu Zhelev">Zhelyu Zhelev</a></li> <li><a href="/wiki/Aung_San_Suu_Kyi" title="Aung San Suu Kyi">Aung San Suu Kyi</a></li> <li><a href="/wiki/Meles_Zenawi" title="Meles Zenawi">Meles Zenawi</a></li> <li><a href="/wiki/Isaias_Afewerki" title="Isaias Afewerki">Isaias Afewerki</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Phong trào</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ch%C6%B0%C6%A1ng_77" title="Hiến chương 77">Hiến chương 77</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Di%E1%BB%85n_%C4%91%C3%A0n_M%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diễn đàn Mới (trang không tồn tại)">Diễn đàn Mới</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Di%E1%BB%85n_%C4%91%C3%A0n_D%C3%A2n_s%E1%BB%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diễn đàn Dân sự (trang không tồn tại)">Diễn đàn Dân sự</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Dân chủ Albania (trang không tồn tại)">Đảng Dân chủ Albania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%C6%B0%E1%BB%9Bc_Nga_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nước Nga Dân chủ (trang không tồn tại)">Nước Nga Dân chủ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Initiative_for_Peace_and_Human_Rights&action=edit&redlink=1" class="new" title="Initiative for Peace and Human Rights (trang không tồn tại)">Initiative for Peace and Human Rights</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C4%85j%C5%ABdis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sąjūdis (trang không tồn tại)">Sąjūdis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Ukraina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong trào Nhân dân Ukraina (trang không tồn tại)">Phong trào Nhân dân Ukraina</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91o%C3%A0n_%C4%90o%C3%A0n_k%E1%BA%BFt" title="Công đoàn Đoàn kết">Công đoàn Đoàn kết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Latvia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận Nhân dân Latvia (trang không tồn tại)">Mặt trận Nhân dân Latvia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Estonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận Nhân dân Estonia (trang không tồn tại)">Mặt trận Nhân dân Estonia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Public_Against_Violence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Public Against Violence (trang không tồn tại)">Public Against Violence</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_BPF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng BPF (trang không tồn tại)">Đảng BPF</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_%C4%91o%C3%A0n_Qu%E1%BB%91c_gia_v%C3%AC_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ (trang không tồn tại)">Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_C%E1%BB%A9u_qu%E1%BB%91c_(Romania)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận Cứu quốc (Romania) (trang không tồn tại)">Mặt trận Cứu quốc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_C%C3%A1c_l%E1%BB%B1c_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_(Bulgaria)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên hiệp Các lực lượng Dân chủ (Bulgaria) (trang không tồn tại)">Liên hiệp Các lực lượng Dân chủ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Cách mạng tại</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Khối Đông Âu</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_t%E1%BA%A1i_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản tại Albania (trang không tồn tại)">Albania</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Bulgaria#Sự_sụp_đổ_của_chế_độ_cộng_sản" title="Cộng hòa Nhân dân Bulgaria">Bulgaria</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nhung" title="Cách mạng Nhung">Tiệp Khắc</a></li> <li><a href="/wiki/Die_Wende" title="Die Wende">Đông Đức</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_t%E1%BA%A1i_Hungary_(1989)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản tại Hungary (1989) (trang không tồn tại)">Hungary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Ba_Lan_(1945-1989)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Ba Lan (1945-1989) (trang không tồn tại)">Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Romania" class="mw-redirect" title="Cách mạng Romania">Romania</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_T%C6%B0_tan_r%C3%A3" title="Nam Tư tan rã">Nam Tư</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Liên Xô</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Armenia,_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trưng cầu dân ý độc lập Armenia, 1991 (trang không tồn tại)">Armenia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Azerbaijan,_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trưng cầu dân ý độc lập Azerbaijan, 1991 (trang không tồn tại)">Azerbaijan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Belarus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Belarus (trang không tồn tại)">Belarus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Chechnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Chechnya (trang không tồn tại)">Chechnya</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ca_h%C3%A1t" title="Cách mạng Ca hát">Estonia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Gruzia,_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trưng cầu dân ý độc lập Gruzia, 1991 (trang không tồn tại)">Gruzia</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ca_h%C3%A1t" title="Cách mạng Ca hát">Latvia</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ca_h%C3%A1t" title="Cách mạng Ca hát">Litva</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Kazakhstan" title="Lịch sử Kazakhstan">Kazakhstan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Kyrgyzstan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Kyrgyzstan (trang không tồn tại)">Kyrgyzstan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%81n_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_c%E1%BB%A7a_Moldova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nền độc lập của Moldova (trang không tồn tại)">Moldova</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga_h%E1%BA%ADu_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Lịch sử Nga hậu Xô viết">Nga</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Tajikistan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Tajikistan (trang không tồn tại)">Tajikstan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Turkmenistan,_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trưng cầu dân ý độc lập Turkmenistan, 1991 (trang không tồn tại)">Turkmenistan</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Ukraina,_1991" title="Trưng cầu dân ý độc lập Ukraina, 1991">Ukraina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A7u_c%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Uzbekistan,_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bầu cử độc lập Uzbekistan, 1991 (trang không tồn tại)">Uzbekistan</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Những nơi khác</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Afghanistan_(1989%E2%80%931992)" title="Nội chiến Afghanistan (1989–1992)">Afghanistan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Angola" title="Cộng hòa Nhân dân Angola">Angola</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_B%C3%A9nin" title="Cộng hòa Nhân dân Bénin">Bénin</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_8888" title="Cuộc nổi dậy 8888">Miến Điện</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_quan_chuy%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFp_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%A1i_Campuchia" title="Cơ quan chuyển tiếp Liên Hợp Quốc tại Campuchia">Campuchia</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Thi%C3%AAn_An_M%C3%B4n" title="Sự kiện Thiên An Môn">Trung Quốc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_the_Congo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hòa Nhân dân the Congo (trang không tồn tại)">Congo-Brazzaville</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Ethiopia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Ethiopia (trang không tồn tại)">Ethiopia</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_M%C3%B4ng_C%E1%BB%95_1990" title="Cách mạng Dân chủ Mông Cổ 1990">Mông Cổ</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Mozambique" title="Cộng hòa Nhân dân Mozambique">Mozambique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Somalia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Somalia (trang không tồn tại)">Somalia</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_Yemen" title="Thống nhất Yemen">Nam Yemen</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Các biến cố riêng lẻ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=1988_Polish_strikes&action=edit&redlink=1" class="new" title="1988 Polish strikes (trang không tồn tại)">1988 Polish strikes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=April_9_tragedy&action=edit&redlink=1" class="new" title="April 9 tragedy (trang không tồn tại)">April 9 tragedy</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_Gi%C3%AAng_%C4%91en" title="Tháng Giêng đen">Tháng Giêng đen</a></li> <li><a href="/wiki/Con_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Baltic" title="Con đường Baltic">Con đường Baltic</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Thi%C3%AAn_An_M%C3%B4n" title="Sự kiện Thiên An Môn">Sự kiện Thiên An Môn 1989</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%E1%BB%A1_b%E1%BB%8F_h%C3%A0ng_r%C3%A0o_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Hungary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dỡ bỏ hàng rào biên giới Hungary (trang không tồn tại)">Dỡ bỏ hàng rào biên giới Hungary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_B%C3%A0n_Tr%C3%B2n_Ba_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định Bàn Tròn Ba Lan (trang không tồn tại)">Hiệp định Bàn Tròn Ba Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%91i_tho%E1%BA%A1i_B%C3%A0n_Tr%C3%B2n_Hungary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đối thoại Bàn Tròn Hungary (trang không tồn tại)">Đối thoại Bàn Tròn Hungary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pan-European_Picnic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pan-European Picnic (trang không tồn tại)">Pan-European Picnic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Monday_demonstrations_in_East_Germany&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monday demonstrations in East Germany (trang không tồn tại)">Monday Demonstrations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Alexanderplatz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu tình Alexanderplatz (trang không tồn tại)">Biểu tình Alexanderplatz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Malta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Malta (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Malta</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A1i_th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tái thống nhất nước Đức">Tái thống nhất nước Đức</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_s%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_th%C3%A1ng_Gi%C3%AAng_(Litva)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các sự kiện tháng Giêng (Litva) (trang không tồn tại)">Các sự kiện tháng Giêng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=The_Barricades&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Barricades (trang không tồn tại)">Latvia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Beograd_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu tình Beograd 1991 (trang không tồn tại)">Biểu tình Beograd 1991</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Đảo chính tháng Tám</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Biến cố sau đó</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_m%C3%A0u" title="Cách mạng màu">Cách mạng màu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=X%C3%B3a_b%E1%BB%8F_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xóa bỏ chủ nghĩa cộng sản (trang không tồn tại)">Xóa bỏ chủ nghĩa cộng sản</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lustration&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lustration (trang không tồn tại)">Lustration</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_h%C3%B3a" title="Dân chủ hóa">Dân chủ hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%E1%BB%B1_do_kinh_t%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa tự do kinh tế (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa tự do kinh tế</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_cu%E1%BB%99c_xung_%C4%91%E1%BB%99t_h%E1%BA%ADu_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các cuộc xung đột hậu Xô viết (trang không tồn tại)">Các cuộc xung đột hậu Xô viết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tân chủ nghĩa Xô viết (trang không tồn tại)">Tân chủ nghĩa Xô viết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Stalin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tân chủ nghĩa Stalin (trang không tồn tại)">Tân chủ nghĩa Stalin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_h%E1%BA%ADu_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa hậu cộng sản (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa hậu cộng sản</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nam_T%C6%B0" title="Chiến tranh Nam Tư">Chiến tranh Nam Tư</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Chiến_tranh_Lạnh" style=";wide;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;color:inherit;"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Bản mẫu:Chiến tranh Lạnh"><abbr title="Xem bản mẫu này" style="color:inherit">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chiến tranh Lạnh (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này" style="color:inherit">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Chiến tranh Lạnh"><abbr title="Sửa bản mẫu này" style="color:inherit">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Chiến_tranh_Lạnh" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><div> <ul><li><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô">Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/NATO" title="NATO">NATO</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a></li> <li><a href="/wiki/ANZUS" title="ANZUS">ANZUS</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baghdad" title="Khối Hiệp ước Baghdad">METO</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Tổ chức Hiệp ước Đông Nam Á">SEATO</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%C3%B4ng_B%E1%BA%AFc_%C3%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổ chức Hiệp ước Đông Bắc Á (trang không tồn tại)">NEATO</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_H%E1%BB%97_t%C6%B0%C6%A1ng_Li%C3%AAn_M%E1%BB%B9_ch%C3%A2u" title="Hiệp ước Hỗ tương Liên Mỹ châu">Hiệp ước Rio</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%B4ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào không liên kết">Phong trào không liên kết</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1940" title="Thập niên 1940">Thập niên 1940</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Morgenthau" title="Kế hoạch Morgenthau">Kế hoạch Morgenthau</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_lo%E1%BA%A1n_c%E1%BB%A7a_Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_kh%C3%A1ng_Nh%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi loạn của Quân đội Nhân dân kháng Nhật (trang không tồn tại)">Cuộc nổi loạn của Quân đội Nhân dân kháng Nhật</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Jamaica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột chính trị Jamaica (trang không tồn tại)">Xung đột chính trị Jamaica</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dekemvriana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dekemvriana (trang không tồn tại)">Dekemvriana</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch_%E1%BB%9F_c%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh du kích ở các nước Baltic (trang không tồn tại)">Chiến tranh du kích ở các nước Baltic</a> <ul><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Priboi" title="Chiến dịch Priboi">Chiến dịch Priboi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Jungle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Jungle (trang không tồn tại)">Chiến dịch Jungle</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFm_%C4%91%C3%B3ng_c%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic" title="Chiếm đóng các nước Baltic">Chiếm đóng các nước Baltic</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Nh%E1%BB%AFng_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_l%C3%ADnh_b%E1%BB%8B_nguy%E1%BB%81n_r%E1%BB%A7a" title="Những người lính bị nguyền rủa">Những người lính bị nguyền rủa</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Unthinkable" title="Chiến dịch Unthinkable">Chiến dịch Unthinkable</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_%C4%91%C3%A0o_t%E1%BA%A9u_c%E1%BB%A7a_Gouzenko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ đào tẩu của Gouzenko (trang không tồn tại)">Vụ đào tẩu của Gouzenko</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_c%E1%BA%AFt_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chia cắt Triều Tiên">Chia cắt Triều Tiên</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Indonesia" title="Cách mạng Dân tộc Indonesia">Cách mạng Dân tộc Indonesia</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_B%E1%BB%99_kh%C3%A1ng_chi%E1%BA%BFn" title="Nam Bộ kháng chiến">Nam Bộ kháng chiến</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Beleaguer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Beleaguer (trang không tồn tại)">Chiến dịch Beleaguer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Blacklist_Forty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Blacklist Forty (trang không tồn tại)">Chiến dịch Blacklist Forty</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Iran_1946" title="Khủng hoảng Iran 1946">Khủng hoảng Iran 1946</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Nội chiến Hy Lạp">Nội chiến Hy Lạp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Baruch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch Baruch (trang không tồn tại)">Kế hoạch Baruch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Eo_bi%E1%BB%83n_Corfu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Eo biển Corfu (trang không tồn tại)">Sự kiện Eo biển Corfu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_eo_bi%E1%BB%83n_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng eo biển Thổ Nhĩ Kỳ (trang không tồn tại)">Khủng hoảng eo biển Thổ Nhĩ Kỳ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Restatement_of_Policy_on_Germany&action=edit&redlink=1" class="new" title="Restatement of Policy on Germany (trang không tồn tại)">Restatement of Policy on Germany</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Chiến tranh Đông Dương">Chiến tranh Đông Dương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A7u_c%E1%BB%AD_Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Ba_Lan_1947&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bầu cử Quốc hội Ba Lan 1947 (trang không tồn tại)">Bầu cử Quốc hội Ba Lan 1947</a></li> <li><a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_Truman" title="Thuyết Truman">Thuyết Truman</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Quan_h%E1%BB%87_ch%C3%A2u_%C3%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị Quan hệ châu Á (trang không tồn tại)">Hội nghị Quan hệ châu Á</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_th%C3%A1ng_5_n%C4%83m_1947&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng tháng 5 năm 1947 (trang không tồn tại)">Khủng hoảng tháng 5 năm 1947</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_c%E1%BA%AFt_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Chia cắt Ấn Độ">Chia cắt Ấn Độ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99-Pakistan_1947%E2%80%931948&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan 1947–1948 (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan 1947–1948</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Palestine_1948" title="Chiến tranh Palestine 1948">Chiến tranh Palestine 1947–1949</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_L%C3%A3nh_th%E1%BB%95_%E1%BB%A6y_tr%E1%BB%8B_Palestine_1947%E2%80%931948&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Lãnh thổ Ủy trị Palestine 1947–1948 (trang không tồn tại)">Nội chiến Lãnh thổ Ủy trị Palestine 1947–1948</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_%E2%80%93_Israel_1948" title="Chiến tranh Ả Rập – Israel 1948">Chiến tranh Ả Rập – Israel 1948</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_di_c%C6%B0_Palestine,_1948" title="Cuộc di cư Palestine, 1948">Cuộc di cư Palestine, 1948</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Marshall" title="Kế hoạch Marshall">Kế hoạch Marshall</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc_n%C4%83m_1948" title="Đảo chính Tiệp Khắc năm 1948">Đảo chính Tiệp Khắc năm 1948</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Al-Wathbah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi dậy Al-Wathbah (trang không tồn tại)">Cuộc nổi dậy Al-Wathbah</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Tito_%E2%80%93_Stalin" title="Chia rẽ Tito – Stalin">Chia rẽ Tito – Stalin</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_phong_t%E1%BB%8Fa_Berlin" title="Cuộc phong tỏa Berlin">Cuộc phong tỏa Berlin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1p_nh%E1%BA%ADp_Hyderabad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sáp nhập Hyderabad (trang không tồn tại)">Sáp nhập Hyderabad</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Madiun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Madiun (trang không tồn tại)">Sự kiện Madiun</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ph%E1%BA%A3n_b%E1%BB%99i_c%E1%BB%A7a_ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" title="Sự phản bội của phương Tây">Sự phản bội của phương Tây</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_m%C3%A0n_s%E1%BA%AFt" title="Bức màn sắt">Bức màn sắt</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối phía Đông</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_T%C3%A2y" title="Khối phía Tây">Khối phía Tây</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Nội chiến Trung Quốc">Nội chiến Trung Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p_Malaya" class="mw-redirect" title="Tình trạng khẩn cấp Malaya">Tình trạng khẩn cấp Malaya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_th%C3%A1ng_3_n%C4%83m_1949&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria tháng 3 năm 1949 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria tháng 3 năm 1949</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Valuable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Valuable (trang không tồn tại)">Chiến dịch Valuable</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1950" title="Thập niên 1950">Thập niên 1950</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_m%C3%A0n_tre" title="Bức màn tre">Bức màn tre</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_McCarthy" title="Chủ nghĩa McCarthy">Chủ nghĩa McCarthy</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chiến tranh Triều Tiên">Chiến tranh Triều Tiên</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Chiến tranh Lạnh Ả Rập">Chiến tranh Lạnh Ả Rập (1952–1979)</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ai_C%E1%BA%ADp_1952" title="Cách mạng Ai Cập 1952">Cách mạng Ai Cập 1952</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%ACnh_c%C3%B4ng_v%C3%A0_bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Iraq_1952&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đình công và biểu tình Iraq 1952 (trang không tồn tại)">Đình công và biểu tình Iraq 1952</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Mau_Mau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Mau Mau (trang không tồn tại)">Nổi dậy Mau Mau</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_t%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c_1953" title="Nổi dậy tại Đông Đức 1953">Nổi dậy tại Đông Đức 1953</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Iran_1953&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Iran 1953 (trang không tồn tại)">Đảo chính Iran 1953</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Madrid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước Madrid (trang không tồn tại)">Hiệp ước Madrid</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tu_ch%C3%ADnh_%C3%A1n_Bricker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu chính án Bricker (trang không tồn tại)">Tu chính án Bricker</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1954&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1954 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1954</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_Petrov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ Petrov (trang không tồn tại)">Vụ Petrov</a></li> <li><a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_domino" title="Thuyết domino">Thuyết domino</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Gen%C3%A8ve_1954" title="Hiệp định Genève 1954">Hiệp định Genève 1954</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Guatemala_n%C4%83m_1954" title="Đảo chính Guatemala năm 1954">Đảo chính Guatemala năm 1954</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_b%E1%BA%AFt_gi%E1%BB%AF_t%C3%A0u_ch%E1%BB%9F_d%E1%BA%A7u_Tuapse&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ bắt giữ tàu chở dầu Tuapse (trang không tồn tại)">Bắt giữ tàu chở dầu Tuapse</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_eo_bi%E1%BB%83n_%C4%90%C3%A0i_Loan_l%E1%BA%A7n_1" title="Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 1">Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 1</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Jebel_Akhdar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Jebel Akhdar (trang không tồn tại)">Chiến tranh Jebel Akhdar</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Alg%C3%A9rie" title="Chiến tranh Algérie">Chiến tranh Algérie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kashmir_Princess&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kashmir Princess (trang không tồn tại)">Kashmir Princess</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Bandung" title="Hội nghị Bandung">Hội nghị Bandung</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Gen%C3%A8ve_(1955)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Genève (1955) (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Genève (1955)</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p_S%C3%ADp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tình trạng khẩn cấp Síp (trang không tồn tại)">Tình trạng khẩn cấp Síp</a></li> <li>"<a href="/wiki/V%E1%BB%81_s%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n_v%C3%A0_nh%E1%BB%AFng_h%E1%BA%ADu_qu%E1%BA%A3_c%E1%BB%A7a_n%C3%B3" title="Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó">Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó</a>"</li> <li><a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Pozna%C5%84_1956" title="Biểu tình Poznań 1956">Biểu tình Poznań 1956</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_n%C4%83m_1956_%E1%BB%9F_Hungary" title="Sự kiện năm 1956 ở Hungary">Sự kiện năm 1956 ở Hungary</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di_Ba_Lan" title="Tháng Mười Ba Lan">Tháng Mười Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_K%C3%AAnh_%C4%91%C3%A0o_Suez" title="Khủng hoảng Kênh đào Suez">Khủng hoảng Kênh đào Suez</a></li> <li>"<a href="/wiki/Ch%C3%BAng_t%C3%B4i_s%E1%BA%BD_ch%C3%B4n_v%C3%B9i_c%C3%A1c_%C3%B4ng" title="Chúng tôi sẽ chôn vùi các ông">Chúng tôi sẽ chôn vùi các ông</a>"</li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Gladio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Gladio (trang không tồn tại)">Chiến dịch Gladio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Syria_1957&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng Syria 1957 (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Syria 1957</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Sputnik" title="Khủng hoảng Sputnik">Khủng hoảng Sputnik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ifni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ifni (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ifni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_14_th%C3%A1ng_7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng 14 tháng 7 (trang không tồn tại)">Cách mạng Iraq 14 tháng 7</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Liban_1958&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng Liban 1958 (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Liban 1958</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_eo_bi%E1%BB%83n_%C4%90%C3%A0i_Loan_l%E1%BA%A7n_2" title="Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 2">Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 2</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Mosul_1959&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Mosul 1959 (trang không tồn tại)">Nổi dậy Mosul 1959</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_T%C3%A2y_T%E1%BA%A1ng_1959" title="Nổi dậy Tây Tạng 1959">Nổi dậy Tây Tạng 1959</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_L%C3%A0o" title="Nội chiến Lào">Nội chiến Lào</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tranh_lu%E1%BA%ADn_nh%C3%A0_b%E1%BA%BFp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tranh luận nhà bếp (trang không tồn tại)">Tranh luận nhà bếp</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Cuba" title="Cách mạng Cuba">Cách mạng Cuba</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%A7ng_c%E1%BB%91_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Cuba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Củng cố Cách mạng Cuba (trang không tồn tại)">Củng cố Cách mạng Cuba</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1960" title="Thập niên 1960">Thập niên 1960</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Congo" title="Khủng hoảng Congo">Khủng hoảng Congo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Simba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Simba (trang không tồn tại)">Nổi dậy Simba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_c%E1%BB%91_U-2_n%C4%83m_1960&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự cố U-2 năm 1960 (trang không tồn tại)">Sự cố U-2 năm 1960</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_V%E1%BB%8Bnh_Con_L%E1%BB%A3n" title="Sự kiện Vịnh Con Lợn">Sự kiện Vịnh Con Lợn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_1960&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1960 (trang không tồn tại)">Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1960</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chia_r%E1%BA%BD_Albania%E2%80%93Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chia rẽ Albania–Liên Xô (trang không tồn tại)">Chia rẽ Albania–Liên Xô</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%A5c_xu%E1%BA%A5t_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%E1%BB%8Fi_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trục xuất Liên Xô khỏi Albania (trang không tồn tại)">Trục xuất Liên Xô khỏi Albania</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Iraq_-_Kurd" title="Xung đột Iraq - Kurd">Xung đột Iraq - Kurd</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Iraq_%E2%80%93_Kurd_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ nhất (trang không tồn tại)">Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ nhất</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Berlin_1961" title="Khủng hoảng Berlin 1961">Khủng hoảng Berlin 1961</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" title="Bức tường Berlin">Bức tường Berlin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1p_nh%E1%BA%ADp_Goa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sáp nhập Goa (trang không tồn tại)">Sáp nhập Goa</a></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Papua" title="Xung đột Papua">Xung đột Papua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%91i_%C4%91%E1%BA%A7u_Indonesia%E2%80%93Malaysia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đối đầu Indonesia–Malaysia (trang không tồn tại)">Đối đầu Indonesia–Malaysia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%C3%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh cát (trang không tồn tại)">Chiến tranh cát</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha" title="Chiến tranh thuộc địa Bồ Đào Nha">Chiến tranh thuộc địa Bồ Đào Nha</a> <ul><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Angola" title="Chiến tranh giành độc lập Angola">Chiến tranh giành độc lập Angola</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Guinea-Bissau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Guinea-Bissau (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Guinea-Bissau</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Mozambique" title="Chiến tranh giành độc lập Mozambique">Chiến tranh giành độc lập Mozambique</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_t%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_Cuba" title="Khủng hoảng tên lửa Cuba">Khủng hoảng tên lửa Cuba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=El_Porte%C3%B1azo&action=edit&redlink=1" class="new" title="El Porteñazo (trang không tồn tại)">El Porteñazo</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Trung%E2%80%93%E1%BA%A4n" title="Chiến tranh Trung–Ấn">Chiến tranh Trung–Ấn</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Sarawak" title="Nổi dậy cộng sản Sarawak">Nổi dậy cộng sản Sarawak</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ramadan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Ramadan (trang không tồn tại)">Cách mạng Ramadan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Eritrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Eritrea (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Eritrea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_B%E1%BA%AFc_Yemen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Bắc Yemen (trang không tồn tại)">Nội chiến Bắc Yemen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1963&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1963 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1963</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%A5_%C3%A1m_s%C3%A1t_John_F._Kennedy" title="Vụ ám sát John F. Kennedy">Vụ ám sát John F. Kennedy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p_Aden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tình trạng khẩn cấp Aden (trang không tồn tại)">Tình trạng khẩn cấp Aden</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1o_l%E1%BB%B1c_li%C3%AAn_c%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_S%C3%ADp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạo lực liên cộng đồng Síp (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Síp 1963–1964</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Shifta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Shifta (trang không tồn tại)">Chiến tranh Shifta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_b%E1%BA%A9n_th%E1%BB%89u_M%C3%A9xico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh bẩn thỉu México (trang không tồn tại)">Chiến tranh bẩn thỉu México</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Tlatelolco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảm sát Tlatelolco (trang không tồn tại)">Thảm sát Tlatelolco</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Guatemala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Guatemala (trang không tồn tại)">Nội chiến Guatemala</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Colombia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Colombia (trang không tồn tại)">Xung đột Colombia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Brazil_1964&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Brazil 1964 (trang không tồn tại)">Đảo chính Brazil 1964</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Dominica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Dominica (trang không tồn tại)">Nội chiến Dominica</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch_Rhodesia" title="Chiến tranh du kích Rhodesia">Chiến tranh du kích Rhodesia</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_v%E1%BB%A5_gi%E1%BA%BFt_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_t%E1%BA%A1i_Indonesia_1965%E2%80%931966" title="Các vụ giết người tại Indonesia 1965–1966">Các vụ giết người tại Indonesia 1965–1966</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chuy%E1%BB%83n_sang_Tr%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1_m%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chuyển sang Trật tự mới (trang không tồn tại)">Chuyển sang Trật tự mới (Indonesia)</a></li> <li><a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_b%E1%BB%91_ASEAN" title="Tuyên bố ASEAN">Tuyên bố ASEAN</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1966&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1966 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1966</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_V%C4%83n_h%C3%B3a_v%C3%B4_s%E1%BA%A3n" title="Đại Cách mạng Văn hóa vô sản">Đại Cách mạng Văn hóa vô sản</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Argentina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Argentina (trang không tồn tại)">Cách mạng Argentina</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Namibia" title="Chiến tranh giành độc lập Namibia">Chiến tranh giành độc lập Namibia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Khu_phi_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Khu phi quân sự Triều Tiên (trang không tồn tại)">Xung đột Khu phi quân sự Triều Tiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_3_th%C3%A1ng_12&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện 3 tháng 12 (trang không tồn tại)">Sự kiện 3 tháng 12</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_quy%E1%BB%81n_Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Hy_L%E1%BA%A1p_1967%E2%80%931974" title="Chính quyền Quân sự Hy Lạp 1967–1974">Chính quyền Quân sự Hy Lạp 1967–1974</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_H%E1%BB%93ng_K%C3%B4ng_1967&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạo loạn Hồng Kông 1967 (trang không tồn tại)">Bạo loạn Hồng Kông 1967</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1o_l%E1%BB%B1c_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_%C3%9D_1968%E2%80%931988&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạo lực chính trị Ý 1968–1988 (trang không tồn tại)">Bạo lực chính trị Ý 1968–1988</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_S%C3%A1u_Ng%C3%A0y" title="Chiến tranh Sáu Ngày">Chiến tranh Sáu Ngày</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ai_C%E1%BA%ADp%E2%80%93Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ai Cập–Israel (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ai Cập–Israel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Dhofar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Dhofar (trang không tồn tại)">Chiến tranh Dhofar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Al-Wadiah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Al-Wadiah (trang không tồn tại)">Chiến tranh Al-Wadiah</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nigeria" title="Nội chiến Nigeria">Nội chiến Nigeria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C3%A0n_s%C3%B3ng_bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_1968&action=edit&redlink=1" class="new" title="Làn sóng biểu tình 1968 (trang không tồn tại)">Làn sóng biểu tình 1968</a> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A5t_%E1%BB%95n_t%E1%BA%A1i_Ph%C3%A1p_th%C3%A1ng_5_n%C4%83m_1968" title="Bất ổn tại Pháp tháng 5 năm 1968">Bất ổn tại Pháp tháng 5 năm 1968</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_Praha" title="Mùa xuân Praha">Mùa xuân Praha</a></li> <li><a href="/wiki/USS_Pueblo_(AGER-2)#Sự_cố_Pueblo" title="USS Pueblo (AGER-2)">Sự cố USS Pueblo</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Ba_Lan_1968" title="Khủng hoảng chính trị Ba Lan 1968">Khủng hoảng chính trị Ba Lan 1968</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Malaysia_(1968%E2%80%931989)" title="Nổi dậy cộng sản Malaysia (1968–1989)">Nổi dậy cộng sản Malaysia (1968–1989)</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Khối Warszawa tấn công Tiệp Khắc">Khối Warszawa tấn công Tiệp Khắc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_17_th%C3%A1ng_7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng 17 tháng 7 (trang không tồn tại)">Cách mạng 17 tháng 7</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Peru_1968&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Peru 1968 (trang không tồn tại)">Đảo chính Peru 1968</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Sudan_1969&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Sudan 1969 (trang không tồn tại)">Đảo chính Sudan 1969</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Libya_1969" title="Cách mạng Libya 1969">Cách mạng Libya 1969</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Guly%C3%A1s" title="Chủ nghĩa cộng sản Gulyás">Chủ nghĩa cộng sản Gulyás</a></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Trung%E2%80%93X%C3%B4" title="Xung đột biên giới Trung–Xô">Xung đột biên giới Trung–Xô</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_m%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Quân đội Nhân dân mới (trang không tồn tại)">Nổi dậy Quân đội Nhân dân mới (Philippines)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1970" title="Thập niên 1970">Thập niên 1970</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9tente" title="Détente">Giảm căng thẳng</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_kh%C3%B4ng_ph%E1%BB%95_bi%E1%BA%BFn_v%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân">Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_Ch%C3%ADn_%C4%90en_(Jordan)" title="Tháng Chín Đen (Jordan)">Tháng Chín Đen (Jordan)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alcora_Exercise&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alcora Exercise (trang không tồn tại)">Alcora Exercise</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1970&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1970 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1970</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_T%C3%A2y_Sahara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Tây Sahara (trang không tồn tại)">Xung đột Tây Sahara</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Campuchia" title="Nội chiến Campuchia">Nội chiến Campuchia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Th%C3%A1i_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy cộng sản Thái Lan (trang không tồn tại)">Nổi dậy cộng sản Thái Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Ba_Lan_1970&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu tình Ba Lan 1970 (trang không tồn tại)">Biểu tình Ba Lan 1970</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_Koza" title="Bạo loạn Koza">Bạo loạn Koza</a></li> <li><a href="/wiki/Realpolitik" title="Realpolitik">Realpolitik</a></li> <li><a href="/wiki/Ngo%E1%BA%A1i_giao_b%C3%B3ng_b%C3%A0n" title="Ngoại giao bóng bàn">Ngoại giao bóng bàn</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%A7a_JVP_%E1%BB%9F_Sri_Lanka_(1971)" title="Cuộc nổi dậy của JVP ở Sri Lanka (1971)">Cuộc nổi dậy của JVP ở Sri Lanka (1971)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_s%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BB%95i_(Ai_C%E1%BA%ADp)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng sửa đổi (Ai Cập) (trang không tồn tại)">Cách mạng sửa đổi (Ai Cập)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_1971&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biên bản quân sự Thổ Nhĩ Kỳ 1971 (trang không tồn tại)">Biên bản quân sự Thổ Nhĩ Kỳ 1971</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Sudan_1971&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Sudan 1971 (trang không tồn tại)">Đảo chính Sudan 1971</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tho%E1%BA%A3_thu%E1%BA%ADn_b%E1%BB%91n_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c_v%E1%BB%81_Berlin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thoả thuận bốn cường quốc về Berlin (trang không tồn tại)">Thoả thuận bốn cường quốc về Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_Bangladesh" title="Chiến tranh giải phóng Bangladesh">Chiến tranh giải phóng Bangladesh</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BA%BFn_th%C4%83m_Trung_Qu%E1%BB%91c_c%E1%BB%A7a_Richard_Nixon" title="Chuyến thăm Trung Quốc của Richard Nixon">Chuyến thăm Trung Quốc của Richard Nixon</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Yemen_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh Yemen lần thứ nhất">Chiến tranh Yemen lần thứ nhất</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_M%C3%BCnchen" title="Thảm sát München">Thảm sát München</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_%E1%BB%9F_Bangladesh_1972%E2%80%931975&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy ở Bangladesh 1972–1975 (trang không tồn tại)">Nổi dậy ở Bangladesh 1972–1975</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Eritrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Eritrea (trang không tồn tại)">Nội chiến Eritrea lần thứ nhất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Uruguay_1973&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Uruguay 1973 (trang không tồn tại)">Đảo chính Uruguay 1973</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Afghanistan_1973&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Afghanistan 1973 (trang không tồn tại)">Đảo chính Afghanistan 1973</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Chile_1973" title="Đảo chính Chile 1973">Đảo chính Chile 1973</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Yom_Kippur" title="Chiến tranh Yom Kippur">Chiến tranh Yom Kippur</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_d%E1%BA%A7u_m%E1%BB%8F_1973" title="Khủng hoảng dầu mỏ 1973">Khủng hoảng dầu mỏ 1973</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_hoa_c%E1%BA%A9m_ch%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Cách mạng hoa cẩm chướng">Cách mạng hoa cẩm chướng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A2y_Ban_Nha_chuy%E1%BB%83n_sang_ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_d%C3%A2n_ch%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tây Ban Nha chuyển sang chế độ dân chủ (trang không tồn tại)">Tây Ban Nha chuyển sang chế độ dân chủ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metapolitefsi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metapolitefsi (trang không tồn tại)">Metapolitefsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0m_ph%C3%A1n_h%E1%BA%A1n_ch%E1%BA%BF_v%C5%A9_kh%C3%AD_chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đàm phán hạn chế vũ khí chiến lược (trang không tồn tại)">Đàm phán hạn chế vũ khí chiến lược</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Iraq_%E2%80%93_Kurd_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ hai (trang không tồn tại)">Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ hai</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_S%C3%ADp" title="Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược Síp">Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược Síp</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Angola" title="Nội chiến Angola">Nội chiến Angola</a></li> <li><a href="/wiki/Di%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_Campuchia" title="Diệt chủng Campuchia">Diệt chủng Campuchia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_th%C3%A1ng_6_n%C4%83m_1976&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu tình tháng 6 năm 1976 (trang không tồn tại)">Biểu tình tháng 6 năm 1976</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Mozambique&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Mozambique (trang không tồn tại)">Nội chiến Mozambique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Oromo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Oromo (trang không tồn tại)">Xung đột Oromo</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ogaden" title="Chiến tranh Ogaden">Chiến tranh Ogaden</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%97_l%E1%BB%B1c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Somalia_1978&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nỗ lực đảo chính Somalia 1978 (trang không tồn tại)">Nỗ lực đảo chính Somalia 1978</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_Sahara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Tây Sahara (trang không tồn tại)">Chiến tranh Tây Sahara</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Ethiopia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Ethiopia (trang không tồn tại)">Nội chiến Ethiopia</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Liban" title="Nội chiến Liban">Nội chiến Liban</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_Qu%E1%BB%91c-Albania" title="Chia rẽ Trung Quốc-Albania">Chia rẽ Trung Quốc-Albania</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba" title="Chiến tranh Đông Dương lần thứ ba">Chiến tranh Đông Dương lần thứ ba</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Vi%E1%BB%87t_Nam_%E2%80%93_Campuchia" title="Chiến tranh biên giới Việt Nam – Campuchia">Chiến tranh biên giới Việt Nam – Campuchia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Condor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Condor (trang không tồn tại)">Chiến dịch Condor</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_b%E1%BA%A9n_th%E1%BB%89u" title="Chiến tranh bẩn thỉu">Chiến tranh bẩn thỉu Argentina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Argentina_1976&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Argentina 1976 (trang không tồn tại)">Đảo chính Argentina 1976</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ai_C%E1%BA%ADp%E2%80%93Libya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ai Cập–Libya (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ai Cập–Libya</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B9a_Thu_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Mùa Thu Đức">Mùa Thu Đức</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BA%BFn_bay_902_c%E1%BB%A7a_Korean_Air_Lines" title="Chuyến bay 902 của Korean Air Lines">Chuyến bay 902 của Korean Air Lines</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nicaragua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Nicaragua (trang không tồn tại)">Cách mạng Nicaragua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Uganda%E2%80%93Tanzania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Uganda–Tanzania (trang không tồn tại)">Chiến tranh Uganda–Tanzania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_NDF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy NDF (trang không tồn tại)">Nổi dậy NDF</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tchad%E2%80%93Libya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Tchad–Libya (trang không tồn tại)">Chiến tranh Tchad–Libya</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Yemen_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh Yemen lần thứ hai">Chiến tranh Yemen lần thứ hai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFm_gi%E1%BB%AF_Al-Masjid_al-Haram&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiếm giữ Al-Masjid al-Haram (trang không tồn tại)">Chiếm giữ Al-Masjid al-Haram</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Cách mạng Hồi giáo">Cách mạng Hồi giáo</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Saur" title="Cách mạng Saur">Cách mạng Saur</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Vi%E1%BB%87t%E2%80%93Trung_1979" class="mw-redirect" title="Chiến tranh biên giới Việt–Trung 1979">Chiến tranh biên giới Việt–Trung 1979</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_New_Jewel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong trào New Jewel (trang không tồn tại)">Phong trào New Jewel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Herat_1979&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Herat 1979 (trang không tồn tại)">Nổi dậy Herat 1979</a></li> <li>Tập trận chung <a href="/w/index.php?title=Seven_Days_to_the_River_Rhine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seven Days to the River Rhine (trang không tồn tại)">Seven Days to the River Rhine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A5u_tranh_ch%E1%BB%91ng_l%E1%BA%A1m_d%E1%BB%A5ng_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_v%E1%BB%81_t%C3%A2m_th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đấu tranh chống lạm dụng chính trị về tâm thần học ở Liên Xô (trang không tồn tại)">Đấu tranh chống lạm dụng chính trị về tâm thần học ở Liên Xô</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1980" title="Thập niên 1980">Thập niên 1980</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_El_Salvador&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến El Salvador (trang không tồn tại)">Nội chiến El Salvador</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Li%C3%AAn_X%C3%B4%E2%80%93Afghanistan" title="Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan">Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A9y_chay_Olympic_n%C4%83m_1980&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tẩy chay Olympic năm 1980 (trang không tồn tại)">Tẩy chay Olympic năm 1980</a> và <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A9y_chay_Olympic_n%C4%83m_1984&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tẩy chay Olympic năm 1984 (trang không tồn tại)">năm 1984</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Y%C3%AAu_c%E1%BA%A7u_Gera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yêu cầu Gera (trang không tồn tại)">Yêu cầu Gera</a></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%E1%BB%99i_b%E1%BB%99_t%E1%BA%A1i_Peru" title="Xung đột nội bộ tại Peru">Cách mạng Peru</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%8Fa_thu%E1%BA%ADn_Gda%C5%84sk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thỏa thuận Gdańsk (trang không tồn tại)">Thỏa thuận Gdańsk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Eritrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Eritrea (trang không tồn tại)">Nội chiến Eritrea lần thứ hai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_1980&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1980 (trang không tồn tại)">Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1980</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch_Uganda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh du kích Uganda (trang không tồn tại)">Chiến tranh du kích Uganda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_V%E1%BB%8Bnh_Sidra_(1981)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Vịnh Sidra (1981) (trang không tồn tại)">Sự kiện Vịnh Sidra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_qu%C3%A2n_lu%E1%BA%ADt_%E1%BB%9F_Ba_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết quân luật ở Ba Lan (trang không tồn tại)">Thiết quân luật ở Ba Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Casamance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Casamance (trang không tồn tại)">Xung đột Casamance</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Falkland" title="Chiến tranh Falkland">Chiến tranh Falkland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Ethiopia%E2%80%93Somalia_1982&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh biên giới Ethiopia–Somalia 1982 (trang không tồn tại)">Chiến tranh biên giới Ethiopia–Somalia 1982</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ndogboyosoi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ndogboyosoi (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ndogboyosoi</a></li> <li><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Grenada" class="mw-redirect" title="Hoa Kỳ xâm lược Grenada">Hoa Kỳ xâm lược Grenada</a></li> <li>Tập trận <a href="/w/index.php?title=Able_Archer_83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Able Archer 83 (trang không tồn tại)">Able Archer 83</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_ph%C3%B2ng_th%E1%BB%A7_%22Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%E1%BB%AFa_c%C3%A1c_v%C3%AC_sao%22" title="Chương trình phòng thủ "Chiến tranh giữa các vì sao"">"Chiến tranh giữa các vì sao"</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Gen%C3%A8ve_(1985)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Genève (1985) (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Genève (1985)</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Iran-Iraq" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Iran-Iraq">Chiến tranh Iran-Iraq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Somalia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Somalia (trang không tồn tại)">Nổi dậy Somalia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Reykjav%C3%ADk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Bi%E1%BB%83n_%C4%90en_1986&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Biển Đen 1986 (trang không tồn tại)">Sự kiện Biển Đen 1986</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nam_Yemen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Nam Yemen (trang không tồn tại)">Nội chiến Nam Yemen</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Toyota" title="Chiến tranh Toyota">Chiến tranh Toyota</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Li%E1%BB%87t_T%E1%BB%B1_1987&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảm sát Liệt Tự 1987 (trang không tồn tại)">Thảm sát Liệt Tự 1987</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Denver&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Denver (trang không tồn tại)">Chiến dịch Denver</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%A7a_JVP_1987%E2%80%931989&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi dậy của JVP 1987–1989 (trang không tồn tại)">Cuộc nổi dậy của JVP 1987–1989</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%A7a_Qu%C3%A2n_kh%C3%A1ng_chi%E1%BA%BFn_c%E1%BB%A7a_Ch%C3%BAa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi dậy của Quân kháng chiến của Chúa (trang không tồn tại)">Cuộc nổi dậy của Quân kháng chiến của Chúa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_c%E1%BB%91_va_ch%E1%BA%A1m_%E1%BB%9F_Bi%E1%BB%83n_%C4%90en_n%C4%83m_1988&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự cố va chạm ở Biển Đen năm 1988 (trang không tồn tại)">Sự cố va chạm ở Biển Đen năm 1988</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_8888" title="Cuộc nổi dậy 8888">Cuộc nổi dậy 8888</a></li> <li><a href="/wiki/Contras" title="Contras">Contras</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Trung_M%E1%BB%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng Trung Mỹ (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Trung Mỹ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_RYAN&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch RYAN (trang không tồn tại)">Chiến dịch RYAN</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BA%BFn_bay_007_c%E1%BB%A7a_Korean_Air_Lines" title="Chuyến bay 007 của Korean Air Lines">Chuyến bay 007 của Korean Air Lines</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Quy%E1%BB%81n_l%E1%BB%B1c_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n" title="Cách mạng Quyền lực Nhân dân">Cách mạng Quyền lực Nhân dân</a></li> <li><a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">Glasnost</a></li> <li><a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">Perestroika</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Bougainville&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Bougainville (trang không tồn tại)">Xung đột Bougainville</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nagorno-Karabakh_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh Nagorno-Karabakh thứ nhất">Chiến tranh Nagorno-Karabakh thứ nhất</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Afghanistan_(1989%E2%80%931992)" title="Nội chiến Afghanistan (1989–1992)">Nội chiến Afghanistan (1989–1992)</a></li> <li><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Panama" title="Hoa Kỳ xâm lược Panama">Hoa Kỳ xâm lược Panama</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%ACnh_c%C3%B4ng_Ba_Lan_1988&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đình công Ba Lan 1988 (trang không tồn tại)">Đình công Ba Lan 1988</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_b%C3%A0n_tr%C3%B2n_Ba_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định bàn tròn Ba Lan (trang không tồn tại)">Hiệp định bàn tròn Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Thi%C3%AAn_An_M%C3%B4n" title="Sự kiện Thiên An Môn">Sự kiện Thiên An Môn</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_1989" title="Cách mạng 1989">Cách mạng 1989</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" class="mw-redirect" title="Sự sụp đổ của Bức tường Berlin">Sự sụp đổ của Bức tường Berlin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_n%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%90%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự sụp đổ của biên giới nội địa Đức (trang không tồn tại)">Sự sụp đổ của biên giới nội địa Đức</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nhung" title="Cách mạng Nhung">Cách mạng Nhung</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Rom%C3%A2nia" title="Cách mạng România">Cách mạng România</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_H%C3%B2a_b%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Hòa bình (trang không tồn tại)">Cách mạng Hòa bình</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1990" title="Thập niên 1990">Thập niên 1990</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_M%C3%B4ng_C%E1%BB%95_1990" title="Cách mạng Dân chủ Mông Cổ 1990">Cách mạng Dân chủ Mông Cổ 1990</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_c%E1%BB%91_t%C3%A0u_Min_Ping_Yu_s%E1%BB%91_5540&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự cố tàu Min Ping Yu số 5540 (trang không tồn tại)">Sự cố tàu Min Ping Yu số 5540</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_V%C3%B9ng_V%E1%BB%8Bnh" title="Chiến tranh Vùng Vịnh">Chiến tranh Vùng Vịnh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Min_Ping_Yu_s%E1%BB%91_5202&action=edit&redlink=1" class="new" title="Min Ping Yu số 5202 (trang không tồn tại)">Min Ping Yu số 5202</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A1i_th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tái thống nhất nước Đức">Tái thống nhất nước Đức</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_Yemen" title="Thống nhất Yemen">Thống nhất Yemen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_%E1%BB%9F_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản ở Albania (trang không tồn tại)">Sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản ở Albania</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_T%C6%B0_tan_r%C3%A3" title="Nam Tư tan rã">Nam Tư tan rã</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_gi%E1%BA%A3i_th%E1%BB%83" title="Liên Xô giải thể">Liên Xô giải thể</a> <ul><li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Cuộc đảo chính tháng 8</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_chia_c%E1%BA%AFt_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Sự chia cắt Tiệp Khắc">Sự chia cắt Tiệp Khắc</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;">Xem thêm</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Quan_h%E1%BB%87_Hoa_K%E1%BB%B3-Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Quan hệ Hoa Kỳ-Liên Xô">Quan hệ Hoa Kỳ-Liên Xô</a> • <a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_NATO-Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quan hệ NATO-Nga (trang không tồn tại)">Quan hệ NATO-Nga</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;">Địa chính trị</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c" title="Siêu cường quốc">Siêu cường quốc</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối phía Đông</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_T%C3%A2y" title="Khối phía Tây">Khối phía Tây</a> • <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Nhà nước cộng sản">Nhà nước cộng sản</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_t%E1%BB%B1_do" title="Thế giới tự do">Thế giới tự do</a> • <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%B4ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào không liên kết">Phong trào không liên kết</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Trung_Hoa" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa">Trung Quốc cộng sản</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Ba_L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_1966&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị Ba Lục địa 1966 (trang không tồn tại)">Hội nghị Ba Lục địa 1966</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_d%E1%BA%A7u_m%E1%BB%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính trị dầu mỏ (trang không tồn tại)">Địa chính trị dầu mỏ</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;">Tổ chức</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">Liên Hợp Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BA%A3o_an_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc">Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á">ASEAN</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp hội các quốc gia Đông Dương (trang không tồn tại)">ICU</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_quan_T%C3%ACnh_b%C3%A1o_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)">CIA</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Comecon</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Kinh_t%E1%BA%BF_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Cộng đồng Kinh tế châu Âu">EEC</a></li> <li><a href="/wiki/KGB" title="KGB">KGB</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%B4ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào không liên kết">Phong trào không liên kết</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_Nam_%C3%81_v%C3%AC_s%E1%BB%B1_H%E1%BB%A3p_t%C3%A1c_Khu_v%E1%BB%B1c" title="Hiệp hội Nam Á vì sự Hợp tác Khu vực">SAARC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Safari_Club&action=edit&redlink=1" class="new" title="Safari Club (trang không tồn tại)">Safari Club</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%A5c_t%C3%ACnh_b%C3%A1o_m%E1%BA%ADt" class="mw-redirect" title="Cục tình báo mật">MI6</a></li> <li><a href="/wiki/Stasi" title="Stasi">Stasi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;">Chạy đua</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C5%A9_trang" title="Chạy đua vũ trang">Chạy đua vũ trang</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Chạy đua hạt nhân">Chạy đua hạt nhân</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C3%A0o_kh%C3%B4ng_gian" title="Chạy đua vào không gian">Chạy đua vào không gian</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;">Ý thức hệ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa tư bản">Chủ nghĩa tư bản</a> (<a href="/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_ph%C3%A1i_kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_Chicago" title="Trường phái kinh tế học Chicago">Trường phái kinh tế học Chicago</a> • <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_Keynes" title="Kinh tế học Keynes">Kinh tế học Keynes</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87" title="Chủ nghĩa tiền tệ">Chủ nghĩa tiền tệ</a> • <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_t%C3%A2n_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Kinh tế học tân cổ điển">Kinh tế học tân cổ điển</a> • <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_tr%E1%BB%8Dng_cung" title="Kinh tế học trọng cung">Kinh tế học trọng cung</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Thatcher" title="Chủ nghĩa Thatcher">Chủ nghĩa Thatcher</a> • <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_kinh_t%E1%BA%BF_c%E1%BB%A7a_Reagan" title="Thuyết kinh tế của Reagan">Thuyết kinh tế của Reagan</a>) <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản">Chủ nghĩa cộng sản</a> (<a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Stalin" title="Chủ nghĩa Stalin">Chủ nghĩa Stalin</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Trotsky" title="Chủ nghĩa Trotsky">Chủ nghĩa Trotsky</a> • <a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_Mao_Tr%E1%BA%A1ch_%C4%90%C3%B4ng" title="Tư tưởng Mao Trạch Đông">Chủ nghĩa Mao</a> • <a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_Ch%E1%BB%A7_th%E1%BB%83" title="Tư tưởng Chủ thể">Tư tưởng Chủ thể</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Tito&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Tito (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Tito</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_c%C3%A1nh_t%E1%BA%A3" title="Chủ nghĩa cộng sản cánh tả">Chủ nghĩa cộng sản cánh tả</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Guevara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Guevara (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Guevara</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa cộng sản châu Âu (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa cộng sản châu Âu</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Castro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Castro (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Castro</a>) <a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%B1_do" title="Dân chủ tự do">Dân chủ tự do</a>  • <a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Dân chủ xã hội">Dân chủ xã hội</a>  • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_b%E1%BA%A3o_ho%C3%A0ng" title="Chủ nghĩa bảo hoàng">Chủ nghĩa bảo hoàng</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;">Tuyên truyền</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Pravda" title="Pravda">Pravda</a> • <a href="/wiki/Izvestia" title="Izvestia">Izvestia</a> • <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_Ch%C3%A2u_%C3%82u_T%E1%BB%B1_do/%C4%90%C3%A0i_T%E1%BB%B1_do" title="Đài Châu Âu Tự do/Đài Tự do">Đài Châu Âu Tự do/Đài Tự do</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_%C4%91%E1%BB%8F" class="mw-redirect" title="Khủng hoảng đỏ">Khủng hoảng đỏ</a> • <a href="/wiki/VOA" class="mw-redirect" title="VOA">Tiếng nói Hoa Kỳ</a> • <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_n%C3%B3i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Nga" title="Tiếng nói nước Nga">Tiếng nói nước Nga</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;color:inherit;">Chính sách ngoại giao</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_Truman" title="Thuyết Truman">Học thuyết Truman</a> • <a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Marshall" title="Kế hoạch Marshall">Kế hoạch Marshall</a> • <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_ng%C4%83n_ch%E1%BA%B7n" title="Chính sách ngăn chặn">Chính sách ngăn chặn</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Eisenhower" title="Học thuyết Eisenhower">Học thuyết Eisenhower</a> • <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_domino" title="Thuyết domino">Thuyết domino</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Kennedy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Kennedy (trang không tồn tại)">Học thuyết Kennedy</a> • <a href="/w/index.php?title=C%C3%B9ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i_h%C3%B2a_b%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cùng tồn tại hòa bình (trang không tồn tại)">Cùng tồn tại hòa bình</a> • <a href="/w/index.php?title=Ostpolitik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ostpolitik (trang không tồn tại)">Ostpolitik</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Johnson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Johnson (trang không tồn tại)">Học thuyết Johnson</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Brezhnev" title="Học thuyết Brezhnev">Học thuyết Brezhnev</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Nixon" title="Học thuyết Nixon">Học thuyết Nixon</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Ulbricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Ulbricht (trang không tồn tại)">Học thuyết Ulbricht</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Carter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Carter (trang không tồn tại)">Học thuyết Carter</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Reagan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Reagan (trang không tồn tại)">Học thuyết Reagan</a> • <a href="/w/index.php?title=Rollback&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rollback (trang không tồn tại)">Rollback</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;color:inherit;"><div><a href="/wiki/M%E1%BB%91c_s%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Mốc sự kiện trong Chiến tranh Lạnh">Mốc sự kiện</a> • <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Chiến tranh Lạnh (trang không tồn tại)">Chủ đề</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Thể loại:Chiến tranh Lạnh">Thể loại</a> • <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cold_War" class="extiw" title="commons:Category:Cold War">Hình ảnh</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Nhân_vật_của_năm_của_tạp_chí_Time" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Nh%C3%A2n_v%E1%BA%ADt_c%E1%BB%A7a_n%C4%83m_c%E1%BB%A7a_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD_Time" title="Bản mẫu:Nhân vật của năm của tạp chí Time"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Nh%C3%A2n_v%E1%BA%ADt_c%E1%BB%A7a_n%C4%83m_c%E1%BB%A7a_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD_Time&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Nhân vật của năm của tạp chí Time (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Nh%C3%A2n_v%E1%BA%ADt_c%E1%BB%A7a_n%C4%83m_c%E1%BB%A7a_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD_Time" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Nhân vật của năm của tạp chí Time"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Nhân_vật_của_năm_của_tạp_chí_Time" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Nh%C3%A2n_v%E1%BA%ADt_c%E1%BB%A7a_n%C4%83m_(t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD_Time)" title="Nhân vật của năm (tạp chí Time)">Nhân vật của năm</a> của <a href="/wiki/Time_(t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD)" title="Time (tạp chí)">tạp chí Time</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="1927–1950" style="font-size:114%;margin:0 4em">1927–1950</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Charles_Lindbergh" title="Charles Lindbergh">Charles Lindbergh</a> (1927)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Walter_Chrysler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Walter Chrysler (trang không tồn tại)">Walter Chrysler</a> (1928)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Owen_D._Young&action=edit&redlink=1" class="new" title="Owen D. Young (trang không tồn tại)">Owen D. Young</a> (1929)</li> <li><a href="/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi">Mahatma Gandhi</a> (1930)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Pierre_Laval&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Laval (trang không tồn tại)">Pierre Laval</a> (1931)</li> <li><a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" title="Franklin D. Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a> (1932)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Hugh_S._Johnson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh S. Johnson (trang không tồn tại)">Hugh S. Johnson</a> (1933)</li> <li><a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" title="Franklin D. Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a> (1934)</li> <li><a href="/wiki/Haile_Selassie_I" class="mw-redirect" title="Haile Selassie I">Haile Selassie I</a> (1935)</li> <li><a href="/wiki/Wallis_Simpson" title="Wallis Simpson">Wallis Simpson</a> (1936)</li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Fng_Gi%E1%BB%9Bi_Th%E1%BA%A1ch" title="Tưởng Giới Thạch">Tưởng Giới Thạch</a> / <a href="/wiki/T%E1%BB%91ng_M%E1%BB%B9_Linh" title="Tống Mỹ Linh">Tống Mỹ Linh</a> (1937)</li> <li><a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a> (1938)</li> <li><a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Iosif Vissarionovich Stalin</a> (1939)</li> <li><a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a> (1940)</li> <li><a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" title="Franklin D. Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a> (1941)</li> <li><a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Iosif Vissarionovich Stalin</a> (1942)</li> <li><a href="/wiki/George_Marshall" title="George Marshall">George Marshall</a> (1943)</li> <li><a href="/wiki/Dwight_D._Eisenhower" title="Dwight D. Eisenhower">Dwight D. Eisenhower</a> (1944)</li> <li><a href="/wiki/Harry_S._Truman" title="Harry S. Truman">Harry S. Truman</a> (1945)</li> <li><a href="/w/index.php?title=James_F._Byrnes&action=edit&redlink=1" class="new" title="James F. Byrnes (trang không tồn tại)">James F. Byrnes</a> (1946)</li> <li><a href="/wiki/George_Marshall" title="George Marshall">George Marshall</a> (1947)</li> <li><a href="/wiki/Harry_S._Truman" title="Harry S. Truman">Harry S. Truman</a> (1948)</li> <li><a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a> (1949)</li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Hoa_K%E1%BB%B3" title="Quân đội Hoa Kỳ">Chiến binh Mỹ</a> (1950)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Time_Magazine_-_first_cover.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Time_Magazine_-_first_cover.jpg/120px-Time_Magazine_-_first_cover.jpg" decoding="async" width="120" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Time_Magazine_-_first_cover.jpg/180px-Time_Magazine_-_first_cover.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Time_Magazine_-_first_cover.jpg/240px-Time_Magazine_-_first_cover.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="527" /></a></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="1951–1975" style="font-size:114%;margin:0 4em">1951–1975</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Mohammad_Mosaddegh" title="Mohammad Mosaddegh">Mohammad Mosaddegh</a> (1951)</li> <li><a href="/wiki/Elizabeth_II" title="Elizabeth II">Elizabeth II</a> (1952)</li> <li><a href="/wiki/Konrad_Adenauer" title="Konrad Adenauer">Konrad Adenauer</a> (1953)</li> <li><a href="/wiki/John_Foster_Dulles" title="John Foster Dulles">John Foster Dulles</a> (1954)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Harlow_Curtice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harlow Curtice (trang không tồn tại)">Harlow Curtice</a> (1955)</li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_n%C4%83m_1956_%E1%BB%9F_Hungary" title="Sự kiện năm 1956 ở Hungary">Chiến binh Tự do Hungary</a> (1956)</li> <li><a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Nikita Khrushchyov</a> (1957)</li> <li><a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charles de Gaulle</a> (1958)</li> <li><a href="/wiki/Dwight_D._Eisenhower" title="Dwight D. Eisenhower">Dwight D. Eisenhower</a> (1959)</li> <li>Các nhà khoa học người Mỹ: <a href="/wiki/George_Wells_Beadle" title="George Wells Beadle">George Beadle</a> / <a href="/w/index.php?title=Charles_Stark_Draper&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Stark Draper (trang không tồn tại)">Charles Draper</a> / <a href="/wiki/John_Franklin_Enders" title="John Franklin Enders">John Enders</a> / <a href="/wiki/Donald_A._Glaser" class="mw-redirect" title="Donald A. Glaser">Donald A. Glaser</a> / <a href="/w/index.php?title=Joshua_Lederberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joshua Lederberg (trang không tồn tại)">Joshua Lederberg</a> / <a href="/wiki/Willard_Libby" title="Willard Libby">Willard Libby</a> / <a href="/wiki/Linus_Pauling" title="Linus Pauling">Linus Pauling</a> / <a href="/wiki/Edward_Mills_Purcell" title="Edward Mills Purcell">Edward Purcell</a> / <a href="/wiki/Isidor_Isaac_Rabi" title="Isidor Isaac Rabi">Isidor Rabi</a> / <a href="/wiki/Emilio_G._Segr%C3%A8" title="Emilio G. Segrè">Emilio Segrè</a> / <a href="/wiki/William_Shockley" title="William Shockley">William Shockley</a> / <a href="/wiki/Edward_Teller" title="Edward Teller">Edward Teller</a> / <a href="/wiki/Charles_Hard_Townes" class="mw-redirect" title="Charles Hard Townes">Charles Townes</a> / <a href="/w/index.php?title=James_Van_Allen&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Van Allen (trang không tồn tại)">James Van Allen</a> / <a href="/wiki/Robert_Burns_Woodward" title="Robert Burns Woodward">Robert Woodward</a> (1960)</li> <li><a href="/wiki/John_F._Kennedy" title="John F. Kennedy">John F. Kennedy</a> (1961)</li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gioan_XXIII" title="Giáo hoàng Gioan XXIII">Giáo hoàng Gioan XXIII</a> (1962)</li> <li><a href="/wiki/Martin_Luther_King" title="Martin Luther King">Martin Luther King</a> (1963)</li> <li><a href="/wiki/Lyndon_B._Johnson" title="Lyndon B. Johnson">Lyndon B. Johnson</a> (1964)</li> <li><a href="/wiki/William_Westmoreland" title="William Westmoreland">William Westmoreland</a> (1965)</li> <li><a href="/wiki/Baby_boomer" class="mw-redirect" title="Baby boomer">Thế hệ 25 tuổi trở xuống</a> (1966)</li> <li><a href="/wiki/Lyndon_B._Johnson" title="Lyndon B. Johnson">Lyndon B. Johnson</a> (1967)</li> <li><a href="/wiki/Apollo_8" title="Apollo 8">Phi hành đoàn Apollo 8</a>: <a href="/w/index.php?title=William_Anders&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Anders (trang không tồn tại)">William Anders</a> / <a href="/wiki/Frank_Borman" title="Frank Borman">Frank Borman</a> / <a href="/w/index.php?title=Jim_Lovell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jim Lovell (trang không tồn tại)">Jim Lovell</a> (1968)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Middle_America&action=edit&redlink=1" class="new" title="Middle America (trang không tồn tại)">Người Middle America</a> (1969)</li> <li><a href="/wiki/Willy_Brandt" title="Willy Brandt">Willy Brandt</a> (1970)</li> <li><a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a> (1971)</li> <li><a href="/wiki/Henry_Kissinger" title="Henry Kissinger">Henry Kissinger</a> / <a href="/wiki/Richard_Nixon" title="Richard Nixon">Richard Nixon</a> (1972)</li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Sirica&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Sirica (trang không tồn tại)">John Sirica</a> (1973)</li> <li><a href="/wiki/Faisal_c%E1%BB%A7a_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_Saudi" class="mw-redirect" title="Faisal của Ả Rập Saudi">Vua Faisal</a> (1974)</li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ph%E1%BB%A5_n%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử phụ nữ tại Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Phụ nữ Mỹ</a>: <a href="/w/index.php?title=Susan_Brownmiller&action=edit&redlink=1" class="new" title="Susan Brownmiller (trang không tồn tại)">Susan Brownmiller</a> / <a href="/w/index.php?title=Kathleen_Byerly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kathleen Byerly (trang không tồn tại)">Kathleen Byerly</a> / <a href="/w/index.php?title=Alison_Cheek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alison Cheek (trang không tồn tại)">Alison Cheek</a> / <a href="/w/index.php?title=Jill_Ker_Conway&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jill Ker Conway (trang không tồn tại)">Jill Conway</a> / <a href="/wiki/Betty_Ford" title="Betty Ford">Betty Ford</a> / <a href="/w/index.php?title=Ella_T._Grasso&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ella T. Grasso (trang không tồn tại)">Ella Grasso</a> / <a href="/w/index.php?title=Carla_Anderson_Hills&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carla Anderson Hills (trang không tồn tại)">Carla Hills</a> / <a href="/w/index.php?title=Barbara_Jordan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barbara Jordan (trang không tồn tại)">Barbara Jordan</a> / <a href="/wiki/Billie_Jean_King" title="Billie Jean King">Billie Jean King</a> / <a href="/w/index.php?title=Carol_Sutton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carol Sutton (trang không tồn tại)">Carol Sutton</a> / <a href="/w/index.php?title=Susie_Sharp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Susie Sharp (trang không tồn tại)">Susie Sharp</a> / <a href="/w/index.php?title=Addie_Wyatt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Addie Wyatt (trang không tồn tại)">Addie Wyatt</a> (1975)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="1976–2000" style="font-size:114%;margin:0 4em">1976–2000</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Jimmy_Carter" title="Jimmy Carter">Jimmy Carter</a> (1976)</li> <li><a href="/wiki/Anwar_Al-Sadad" title="Anwar Al-Sadad">Anwar Al-Sadad</a> (1977)</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Ti%E1%BB%83u_B%C3%ACnh" title="Đặng Tiểu Bình">Đặng Tiểu Bình</a> (1978)</li> <li><a href="/wiki/Ruhollah_Khomeini" title="Ruhollah Khomeini">Ruhollah Khomeini</a> (1979)</li> <li><a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> (1980)</li> <li><a href="/wiki/Lech_Wa%C5%82%C4%99sa" title="Lech Wałęsa">Lech Wałęsa</a> (1981)</li> <li><a href="/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh_c%C3%A1_nh%C3%A2n" title="Máy tính cá nhân">Máy tính</a> (1982)</li> <li><a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> / <a href="/wiki/Yuri_Andropov" class="mw-redirect" title="Yuri Andropov">Yuri Andropov</a> (1983)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Peter_Ueberroth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Ueberroth (trang không tồn tại)">Peter Ueberroth</a> (1984)</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Ti%E1%BB%83u_B%C3%ACnh" title="Đặng Tiểu Bình">Đặng Tiểu Bình</a> (1985)</li> <li><a href="/wiki/Corazon_Aquino" title="Corazon Aquino">Corazon Aquino</a> (1986)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</a> (1987)</li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Chủ nghĩa môi trường">Trái Đất đang bị đe doạ</a> (1988)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Mikhail Gorbachyov</a> (1989)</li> <li><a href="/wiki/George_H._W._Bush" title="George H. W. Bush">George H. W. Bush</a> (1990)</li> <li><a href="/wiki/Ted_Turner" title="Ted Turner">Ted Turner</a> (1991)</li> <li><a href="/wiki/Bill_Clinton" title="Bill Clinton">Bill Clinton</a> (1992)</li> <li>Các nhà hòa giải: <a href="/wiki/Yasser_Arafat" title="Yasser Arafat">Yasser Arafat</a> / <a href="/wiki/Frederik_Willem_de_Klerk" title="Frederik Willem de Klerk">F.W. de Klerk</a> / <a href="/wiki/Nelson_Mandela" title="Nelson Mandela">Nelson Mandela</a> / <a href="/wiki/Yitzhak_Rabin" title="Yitzhak Rabin">Yitzhak Rabin</a> (1993)</li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gioan_Phaol%C3%B4_II" title="Giáo hoàng Gioan Phaolô II">Giáo hoàng Gioan Phaolô II</a> (1994)</li> <li><a href="/wiki/Newt_Gingrich" title="Newt Gingrich">Newt Gingrich</a> (1995)</li> <li><a href="/w/index.php?title=David_Ho_(nh%C3%A0_khoa_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Ho (nhà khoa học) (trang không tồn tại)">David Ho</a> (1996)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Andrew_Grove&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrew Grove (trang không tồn tại)">Andrew Grove</a> (1997)</li> <li><a href="/wiki/Bill_Clinton" title="Bill Clinton">Bill Clinton</a> / <a href="/w/index.php?title=Kenneth_Starr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kenneth Starr (trang không tồn tại)">Kenneth Starr</a> (1998)</li> <li><a href="/wiki/Jeff_Bezos" title="Jeff Bezos">Jeffrey P. Bezos</a> (1999)</li> <li><a href="/wiki/George_W._Bush" title="George W. Bush">George W. Bush</a> (2000)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="2001–hiện_tại" style="font-size:114%;margin:0 4em">2001–hiện tại</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Rudy_Giuliani" title="Rudy Giuliani">Rudolph Giuliani</a> (2001)</li> <li><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_t%E1%BB%91_gi%C3%A1c" title="Người tố giác">Những người tố giác</a>: <a href="/w/index.php?title=Cynthia_Cooper_(k%E1%BA%BF_to%C3%A1n)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cynthia Cooper (kế toán) (trang không tồn tại)">Cynthia Cooper</a> / <a href="/w/index.php?title=Coleen_Rowley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coleen Rowley (trang không tồn tại)">Coleen Rowley</a> / <a href="/w/index.php?title=Sherron_Watkins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sherron Watkins (trang không tồn tại)">Sherron Watkins</a> (2002)</li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Iraq" title="Chiến tranh Iraq">Lính Mỹ</a> (2003)</li> <li><a href="/wiki/George_W._Bush" title="George W. Bush">George W. Bush</a> (2004)</li> <li><a href="/wiki/D%E1%BB%A5_ng%C3%B4n_Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Samaria_nh%C3%A2n_l%C3%A0nh" class="mw-redirect" title="Dụ ngôn Người Samaria nhân lành">Người Samaria Nhân Lành</a>: <a href="/wiki/Bono" title="Bono">Bono</a> / <a href="/wiki/Bill_Gates" title="Bill Gates">Bill Gates</a> / <a href="/wiki/Melinda_Gates" title="Melinda Gates">Melinda Gates</a> (2005)</li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1n_(Nh%C3%A2n_v%E1%BA%ADt_c%E1%BB%A7a_n%C4%83m_c%E1%BB%A7a_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD_Time)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạn (Nhân vật của năm của tạp chí Time) (trang không tồn tại)">Bạn</a> (2006)</li> <li><a href="/wiki/Vladimir_Vladimirovich_Putin" title="Vladimir Vladimirovich Putin">Vladimir Putin</a> (2007)</li> <li><a href="/wiki/Barack_Obama" title="Barack Obama">Barack Obama</a> (2008)</li> <li><a href="/wiki/Ben_Bernanke" title="Ben Bernanke">Ben Bernanke</a> (2009)</li> <li><a href="/wiki/Mark_Zuckerberg" title="Mark Zuckerberg">Mark Zuckerberg</a> (2010)</li> <li><a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Mùa xuân Ả Rập">Người biểu tình</a> (2011)</li> <li><a href="/wiki/Barack_Obama" title="Barack Obama">Barack Obama</a> (2012)</li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Phanxic%C3%B4" title="Giáo hoàng Phanxicô">Giáo hoàng Phanxicô</a> (2013)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_%C4%91%E1%BB%91i_v%E1%BB%9Bi_d%E1%BB%8Bch_do_virus_Ebola_%E1%BB%9F_T%C3%A2y_Phi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phản ứng đối với dịch do virus Ebola ở Tây Phi (trang không tồn tại)">Những người chống Ebola</a>: Dr. Jerry Brown / Dr. <a href="/w/index.php?title=Kent_Brantly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kent Brantly (trang không tồn tại)">Kent Brantly</a> / Ella Watson-Stryker / Foday Gollah / Salome Karmah (2014)</li> <li><a href="/wiki/Angela_Merkel" title="Angela Merkel">Angela Merkel</a> (2015)</li> <li><a href="/wiki/Donald_Trump" title="Donald Trump">Donald Trump</a> (2016)</li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Me_Too" title="Phong trào Me Too">Phong trào Me Too</a> (2017)</li> <li>The Guardians: <a href="/wiki/Jamal_Khashoggi" title="Jamal Khashoggi">Jamal Khashoggi</a> / <a href="/wiki/Maria_Ressa" title="Maria Ressa">Maria Ressa</a> / <a href="/w/index.php?title=Wa_Lone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wa Lone (trang không tồn tại)">Wa Lone</a> / <a href="/w/index.php?title=Kyaw_Soe_Oo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kyaw Soe Oo (trang không tồn tại)">Kyaw Soe Oo</a> / Nhân viên <a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_x%E1%BA%A3_s%C3%BAng_Capital_Gazette&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ xả súng Capital Gazette (trang không tồn tại)">The Capital</a> (2018)</li> <li><a href="/wiki/Greta_Thunberg" title="Greta Thunberg">Greta Thunberg</a> (2019)</li> <li><a href="/wiki/Joe_Biden" title="Joe Biden">Joe Biden</a> / <a href="/wiki/Kamala_Harris" title="Kamala Harris">Kamala Harris</a> (2020)</li> <li><a href="/wiki/Elon_Musk" title="Elon Musk">Elon Musk</a> (2021)</li> <li><a href="/wiki/Volodymyr_Oleksandrovych_Zelenskyy" title="Volodymyr Oleksandrovych Zelenskyy">Volodymyr Oleksandrovych Zelenskyy</a> / <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Ukraina" title="Người Ukraina">Tinh thần của Ukraina</a> (2022)</li> <li><a href="/wiki/Taylor_Swift" title="Taylor Swift">Taylor Swift</a> (2023)</li> <li><a href="/wiki/Donald_Trump" title="Donald Trump">Donald Trump</a> (2024)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Người_đoạt_giải_Nobel_Hòa_bình" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91o%E1%BA%A1t_gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Bản mẫu:Người đoạt giải Nobel Hòa bình"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91o%E1%BA%A1t_gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Người đoạt giải Nobel Hòa bình (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91o%E1%BA%A1t_gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Người đoạt giải Nobel Hòa bình"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Người_đoạt_giải_Nobel_Hòa_bình" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91o%E1%BA%A1t_gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Danh sách người đoạt giải Nobel Hòa bình">Người đoạt giải</a> <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Giải Nobel Hòa bình">Nobel Hòa bình</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">1901 – 1925</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Henry_Dunant" title="Henry Dunant">Dunant</a> / <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Passy" title="Frédéric Passy">Passy</a> (1901)</li> <li><a href="/wiki/%C3%89lie_Ducommun" title="Élie Ducommun">Ducommun</a> / <a href="/wiki/Charles_Albert_Gobat" title="Charles Albert Gobat">Gobat</a> (1902)</li> <li><a href="/wiki/William_Randal_Cremer" title="William Randal Cremer">Cremer</a> (1903)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87n_Lu%E1%BA%ADt_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viện Luật Quốc tế (trang không tồn tại)">IDI</a> (1904)</li> <li><a href="/wiki/Bertha_von_Suttner" title="Bertha von Suttner">Suttner</a> (1905)</li> <li><a href="/wiki/Theodore_Roosevelt" title="Theodore Roosevelt">Roosevelt</a> (1906)</li> <li><a href="/wiki/Ernesto_Teodoro_Moneta" title="Ernesto Teodoro Moneta">Moneta</a> / <a href="/wiki/Louis_Renault_(lu%E1%BA%ADt_gia)" title="Louis Renault (luật gia)">Renault</a> (1907)</li> <li><a href="/wiki/Klas_Pontus_Arnoldson" title="Klas Pontus Arnoldson">Arnoldson</a> / <a href="/wiki/Fredrik_Bajer" title="Fredrik Bajer">Bajer</a> (1908)</li> <li><a href="/wiki/Auguste_Beernaert" title="Auguste Beernaert">Beernaert</a> / <a href="/wiki/Paul-Henri-Benjamin_d%27Estournelles_de_Constant" title="Paul-Henri-Benjamin d'Estournelles de Constant">Estournelles de Constant</a> (1909)</li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%B2ng_H%C3%B2a_b%C3%ACnh_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Phòng Hòa bình Quốc tế">BIPP</a> (1910)</li> <li><a href="/wiki/Tobias_Michael_Carel_Asser" title="Tobias Michael Carel Asser">Asser</a> / <a href="/wiki/Alfred_Hermann_Fried" title="Alfred Hermann Fried">Fried</a> (1911)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Elihu_Root&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elihu Root (trang không tồn tại)">Root</a> (1912)</li> <li><a href="/wiki/Henri_La_Fontaine" title="Henri La Fontaine">La Fontaine</a> (1913)</li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Ch%E1%BB%AF_th%E1%BA%ADp_%C4%91%E1%BB%8F_v%C3%A0_Tr%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A1i_li%E1%BB%81m_%C4%91%E1%BB%8F_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế">ICRC</a> (1917)</li> <li><a href="/wiki/Woodrow_Wilson" title="Woodrow Wilson">Wilson</a> (1919)</li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C3%A9on_Bourgeois&action=edit&redlink=1" class="new" title="Léon Bourgeois (trang không tồn tại)">Bourgeois</a> (1920)</li> <li><a href="/wiki/Hjalmar_Branting" title="Hjalmar Branting">Branting</a> / <a href="/wiki/Christian_Lous_Lange" title="Christian Lous Lange">Lange</a> (1921)</li> <li><a href="/wiki/Fridtjof_Nansen" title="Fridtjof Nansen">Nansen</a> (1922)</li> <li><a href="/wiki/Austen_Chamberlain" title="Austen Chamberlain">Chamberlain</a> / <a href="/wiki/Charles_G._Dawes" title="Charles G. Dawes">Dawes</a> (1925)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">1926 – 1950</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aristide_Briand&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aristide Briand (trang không tồn tại)">Briand</a> / <a href="/wiki/Gustav_Stresemann" title="Gustav Stresemann">Stresemann</a> (1926)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ferdinand_Buisson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ferdinand Buisson (trang không tồn tại)">Buisson</a> / <a href="/w/index.php?title=Ludwig_Quidde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ludwig Quidde (trang không tồn tại)">Quidde</a> (1927)</li> <li><a href="/wiki/Frank_Billings_Kellogg" title="Frank Billings Kellogg">Kellogg</a> (1929)</li> <li><a href="/wiki/Nathan_S%C3%B6derblom" title="Nathan Söderblom">Söderblom</a> (1930)</li> <li><a href="/wiki/Jane_Addams" title="Jane Addams">Addams</a> / <a href="/w/index.php?title=Nicholas_Murray_Butler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicholas Murray Butler (trang không tồn tại)">Butler</a> (1931)</li> <li><a href="/wiki/Norman_Angell" title="Norman Angell">Angell</a> (1933)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Arthur_Henderson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur Henderson (trang không tồn tại)">Henderson</a> (1934)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Carl_von_Ossietzky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carl von Ossietzky (trang không tồn tại)">Ossietzky</a> (1935)</li> <li><a href="/wiki/Carlos_Saavedra_Lamas" title="Carlos Saavedra Lamas">Lamas</a> (1936)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_Cecil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Cecil (trang không tồn tại)">Cecil</a> (1937)</li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_quan_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_v%E1%BB%81_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_t%E1%BB%8B_n%E1%BA%A1n_Nansen" title="Cơ quan quốc tế về người tị nạn Nansen">Cơ quan Nansen</a> (1938)</li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Ch%E1%BB%AF_th%E1%BA%ADp_%C4%91%E1%BB%8F_v%C3%A0_Tr%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A1i_li%E1%BB%81m_%C4%91%E1%BB%8F_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế">ICRC</a> (1944)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Cordell_Hull&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cordell Hull (trang không tồn tại)">Hull</a> (1945)</li> <li><a href="/wiki/Emily_Greene_Balch" title="Emily Greene Balch">Balch</a> / <a href="/wiki/John_Mott" title="John Mott">Mott</a> (1946)</li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_h%E1%BB%97_tr%E1%BB%A3_b%C3%A8_b%E1%BA%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội đồng hỗ trợ bè bạn (trang không tồn tại)">FSC</a> / <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%A6y_ban_h%E1%BB%97_tr%E1%BB%A3_b%C3%A8_b%E1%BA%A1n_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ủy ban hỗ trợ bè bạn Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">AFSC</a> (1947)</li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Boyd_Orr&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Boyd Orr (trang không tồn tại)">Boyd Orr</a> (1949)</li> <li><a href="/wiki/Ralph_Bunche" title="Ralph Bunche">Bunche</a> (1950)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">1951 – 1975</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/L%C3%A9on_Jouhaux" title="Léon Jouhaux">Jouhaux</a> (1951)</li> <li><a href="/wiki/Albert_Schweitzer" title="Albert Schweitzer">Schweitzer</a> (1952)</li> <li><a href="/wiki/George_Marshall" title="George Marshall">Marshall</a> (1953)</li> <li><a href="/wiki/Cao_%E1%BB%A7y_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c_v%E1%BB%81_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_t%E1%BB%8B_n%E1%BA%A1n" title="Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn">UNHCR</a> (1954)</li> <li><a href="/wiki/Lester_B._Pearson" title="Lester B. Pearson">Pearson</a> (1957)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Georges_Pire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georges Pire (trang không tồn tại)">Pire</a> (1958)</li> <li><a href="/wiki/Philip_Noel-Baker" title="Philip Noel-Baker">Noel-Baker</a> (1959)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Albert_Lutuli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert Lutuli (trang không tồn tại)">Lutuli</a> (1960)</li> <li><a href="/wiki/Dag_Hammarskj%C3%B6ld" title="Dag Hammarskjöld">Hammarskjöld</a> (1961)</li> <li><a href="/wiki/Linus_Pauling" title="Linus Pauling">Pauling</a> (1962)</li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Ch%E1%BB%AF_th%E1%BA%ADp_%C4%91%E1%BB%8F_v%C3%A0_Tr%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A1i_li%E1%BB%81m_%C4%91%E1%BB%8F_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế">ICRC</a> (1963)</li> <li><a href="/wiki/Martin_Luther_King" title="Martin Luther King">King</a> (1964)</li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_Nhi_%C4%91%E1%BB%93ng_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc">UNICEF</a> (1965)</li> <li><a href="/wiki/Ren%C3%A9_Cassin" title="René Cassin">Cassin</a> (1968)</li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Tổ chức Lao động Quốc tế">ILO</a> (1969)</li> <li><a href="/wiki/Norman_Borlaug" title="Norman Borlaug">Borlaug</a> (1970)</li> <li><a href="/wiki/Willy_Brandt" title="Willy Brandt">Brandt</a> (1971)</li> <li><a href="/wiki/L%C3%AA_%C4%90%E1%BB%A9c_Th%E1%BB%8D" title="Lê Đức Thọ">Lê Đức Thọ</a> (từ chối nhận giải) / <a href="/wiki/Henry_Kissinger" title="Henry Kissinger">Kissinger</a> (1973)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Se%C3%A1n_MacBride&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seán MacBride (trang không tồn tại)">MacBride</a> / <a href="/wiki/Sat%C5%8D_Eisaku" title="Satō Eisaku">Satō</a> (1974)</li> <li><a href="/wiki/Andrei_Dmitrievich_Sakharov" class="mw-redirect" title="Andrei Dmitrievich Sakharov">Sakharov</a> (1975)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">1976 – 2000</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Betty_Williams&action=edit&redlink=1" class="new" title="Betty Williams (trang không tồn tại)">B.Williams</a> / <a href="/wiki/Mairead_Corrigan" title="Mairead Corrigan">Corrigan</a> (1976)</li> <li><a href="/wiki/%C3%82n_x%C3%A1_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Ân xá Quốc tế">Ân xá Quốc tế</a> (1977)</li> <li><a href="/wiki/Anwar_Al-Sadad" title="Anwar Al-Sadad">Sadad</a> / <a href="/wiki/Menachem_Begin" title="Menachem Begin">Begin</a> (1978)</li> <li><a href="/wiki/M%E1%BA%B9_T%C3%AAr%C3%AAsa" title="Mẹ Têrêsa">Têrêsa</a> (1979)</li> <li><a href="/wiki/Adolfo_P%C3%A9rez_Esquivel" title="Adolfo Pérez Esquivel">Esquivel</a> (1980)</li> <li><a href="/wiki/Cao_%E1%BB%A7y_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c_v%E1%BB%81_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_t%E1%BB%8B_n%E1%BA%A1n" title="Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn">UNHCR</a> (1981)</li> <li><a href="/wiki/Alva_Myrdal" title="Alva Myrdal">Myrdal</a> / <a href="/wiki/Alfonso_Garc%C3%ADa_Robles" title="Alfonso García Robles">García Robles</a> (1982)</li> <li><a href="/wiki/Lech_Wa%C5%82%C4%99sa" title="Lech Wałęsa">Wałęsa</a> (1983)</li> <li><a href="/wiki/Desmond_Tutu" title="Desmond Tutu">Tutu</a> (1984)</li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_Y_s%C4%A9_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Ph%C3%B2ng_ng%E1%BB%ABa_Chi%E1%BA%BFn_tranh_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Hiệp hội Y sĩ Quốc tế Phòng ngừa Chiến tranh hạt nhân">IPPNW</a> (1985)</li> <li><a href="/wiki/Elie_Wiesel" title="Elie Wiesel">Wiesel</a> (1986)</li> <li><a href="/wiki/%C3%93scar_Arias" title="Óscar Arias">Arias</a> (1987)</li> <li><a href="/wiki/G%C3%ACn_gi%E1%BB%AF_h%C3%B2a_b%C3%ACnh_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc">Mũ nồi xanh</a> (1988)</li> <li><a href="/wiki/Tenzin_Gyatso" title="Tenzin Gyatso">Lạt-ma</a> (1989)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Gorbachyov</a> (1990)</li> <li><a href="/wiki/Aung_San_Suu_Kyi" title="Aung San Suu Kyi">Suu Kyi</a> (1991)</li> <li><a href="/wiki/Rigoberta_Mench%C3%BA" title="Rigoberta Menchú">Menchú</a> (1992)</li> <li><a href="/wiki/Nelson_Mandela" title="Nelson Mandela">Mandela</a> / <a href="/wiki/Frederik_Willem_de_Klerk" title="Frederik Willem de Klerk">de Klerk</a> (1993)</li> <li><a href="/wiki/Yasser_Arafat" title="Yasser Arafat">Arafat</a> / <a href="/wiki/Shimon_Peres" title="Shimon Peres">Peres</a> / <a href="/wiki/Yitzhak_Rabin" title="Yitzhak Rabin">Rabin</a> (1994)</li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Pugwash_v%E1%BB%81_Khoa_h%E1%BB%8Dc_v%C3%A0_c%C3%A1c_V%E1%BA%A5n_%C4%91%E1%BB%81_c%E1%BB%A7a_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị Pugwash về Khoa học và các Vấn đề của Thế giới (trang không tồn tại)">Pugwash</a> / <a href="/w/index.php?title=Joseph_Rotblat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joseph Rotblat (trang không tồn tại)">Rotblat</a> (1995)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Carlos_Filipe_Ximenes_Belo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carlos Filipe Ximenes Belo (trang không tồn tại)">Belo</a> / <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Ramos_Horta&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Ramos Horta (trang không tồn tại)">Ramos Horta</a> (1996)</li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_c%E1%BA%A5m_m%C3%ACn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổ chức Quốc tế cấm mìn (trang không tồn tại)">ICBL</a> / <a href="/w/index.php?title=Jody_Williams&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jody Williams (trang không tồn tại)">J.Williams</a> (1997)</li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Hume&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Hume (trang không tồn tại)">Hume</a> / <a href="/w/index.php?title=David_Trimble&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Trimble (trang không tồn tại)">Trimble</a> (1998)</li> <li><a href="/wiki/B%C3%A1c_s%C4%A9_kh%C3%B4ng_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi" title="Bác sĩ không biên giới">MSF</a> (1999)</li> <li><a href="/wiki/Kim_Dae-jung" title="Kim Dae-jung">Kim Dae-jung</a> (2000)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">2001 – 2025</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">UN</a> / <a href="/wiki/Kofi_Annan" title="Kofi Annan">Annan</a> (2001)</li> <li><a href="/wiki/Jimmy_Carter" title="Jimmy Carter">Carter</a> (2002)</li> <li><a href="/wiki/Shirin_Ebadi" title="Shirin Ebadi">Ebadi</a> (2003)</li> <li><a href="/wiki/Wangari_Maathai" title="Wangari Maathai">Maathai</a> (2004)</li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_quan_N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế">IAEA</a> / <a href="/wiki/Mohamed_ElBaradei" title="Mohamed ElBaradei">ElBaradei</a> (2005)</li> <li><a href="/wiki/Muhammad_Yunus" title="Muhammad Yunus">Yunus</a> / <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng_Grameen" title="Ngân hàng Grameen">Grameen</a> (2006)</li> <li><a href="/wiki/Al_Gore" title="Al Gore">Gore</a> / <a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_Li%C3%AAn_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_v%E1%BB%81_Bi%E1%BA%BFn_%C4%91%E1%BB%95i_Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu">IPCC</a> (2007)</li> <li><a href="/wiki/Martti_Ahtisaari" title="Martti Ahtisaari">Ahtisaari</a> (2008)</li> <li><a href="/wiki/Barack_Obama" title="Barack Obama">Obama</a> (2009)</li> <li><a href="/wiki/L%C6%B0u_Hi%E1%BB%83u_Ba" title="Lưu Hiểu Ba">Lưu Hiểu Ba</a> (2010)</li> <li><a href="/wiki/Ellen_Johnson_Sirleaf" title="Ellen Johnson Sirleaf">Ellen Johnson Sirleaf</a> / <a href="/wiki/Leymah_Gbowee" title="Leymah Gbowee">Leymah Gbowee</a> / <a href="/wiki/Tawakkul_Karman" title="Tawakkul Karman">Tawakkul Karman</a> (2011)</li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Liên minh châu Âu">Liên minh châu Âu</a> (2012)</li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_C%E1%BA%A5m_V%C5%A9_kh%C3%AD_H%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học">Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học</a> (2013)</li> <li><a href="/wiki/Kailash_Satyarthi" title="Kailash Satyarthi">Kailash Satyarthi</a> / <a href="/wiki/Malala_Yousafzai" title="Malala Yousafzai">Malala Yousafzai</a> (2014)</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_t%E1%BB%A9_%C4%90%E1%BB%91i_tho%E1%BA%A1i_Qu%E1%BB%91c_gia_Tunisia" title="Bộ tứ Đối thoại Quốc gia Tunisia">Bộ tứ Đối thoại Quốc gia Tunisia</a> (2015)</li> <li><a href="/wiki/Juan_Manuel_Santos" title="Juan Manuel Santos">Juan Manuel Santos</a> (2016)</li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_nh%E1%BA%B1m_lo%E1%BA%A1i_b%E1%BB%8F_v%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Chiến dịch quốc tế nhằm loại bỏ vũ khí hạt nhân">ICAN</a> (2017)</li> <li><a href="/wiki/Denis_Mukwege" title="Denis Mukwege">Denis Mukwege</a> / <a href="/wiki/Nadia_Murad" title="Nadia Murad">Nadia Murad</a> (2018)</li> <li><a href="/wiki/Abiy_Ahmed" title="Abiy Ahmed">Abiy Ahmed</a> (2019)</li> <li><a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_L%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%B1c_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Chương trình Lương thực Thế giới">Chương trình Lương thực Thế giới</a> (2020)</li> <li><a href="/wiki/Maria_Ressa" title="Maria Ressa">Maria Ressa</a> /<a href="/wiki/Dmitry_Muratov" class="mw-redirect" title="Dmitry Muratov">Dmitry Muratov</a> (2021)</li> <li><a href="/wiki/Ales_Bialiatski" title="Ales Bialiatski">Ales Bialiatski</a> / <a href="/w/index.php?title=Memorial_(society)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memorial (society) (trang không tồn tại)">Memorial</a> / <a href="/w/index.php?title=Center_for_Civil_Liberties_(human_rights_organization)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Center for Civil Liberties (human rights organization) (trang không tồn tại)">Center for Civil Liberties</a> (2022)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63890678">.mw-parser-output .subjectbar{background-color:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;clear:both;margin-bottom:0.5em;margin-top:0.5em;width:100%;box-sizing:border-box;font-size:88%}</style><table role="presentation" class="subjectbar noprint metadata plainlist"><tbody><tr><td style="width:125px;border-right:solid 1px black; padding-left:3px; padding-right:3px;"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Cổng thông tin">Cổng thông tin</a> Truy cập cổng thông tin liên quan</td><td style="text-align:left"><ul><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:P_vip.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/P_vip.svg/29px-P_vip.svg.png" decoding="async" width="29" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/P_vip.svg/44px-P_vip.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/P_vip.svg/59px-P_vip.svg.png 2x" data-file-width="1911" data-file-height="1944" /></a><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Ti%E1%BB%83u_s%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Tiểu sử (trang không tồn tại)">Cổng thông tin Tiểu sử</a></li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Symbol-hammer-and-sickle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/30px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/45px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/60px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Cổng thông tin:Chủ nghĩa cộng sản">Cổng thông tin Chủ nghĩa cộng sản</a></li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:A_coloured_voting_box.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/A_coloured_voting_box.svg/30px-A_coloured_voting_box.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/A_coloured_voting_box.svg/45px-A_coloured_voting_box.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/A_coloured_voting_box.svg/60px-A_coloured_voting_box.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Chính trị (trang không tồn tại)">Cổng thông tin Chính trị</a></li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Soviet_Union.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="30" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/45px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/60px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Cổng thông tin:Liên Xô">Cổng thông tin Liên Xô</a></li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/60px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Nga (trang không tồn tại)">Cổng thông tin Nga</a></li></ul></td></tr><tr><td colspan="2"><hr /></td></tr><tr><td style="width:125px;border-right:solid 1px black; padding-left:3px; padding-right:3px;">Tìm hiểu thêm tại các <a href="/wiki/Wikipedia:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan" title="Wikipedia:Dự án liên quan">Dự án liên quan</a> Wikipedia</td><td style="text-align:left"><ul><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/22px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="22" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/33px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" class="extiw" title="commons:Special:Search/Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Tư liệu đa phương tiện</a> trên Commons</li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/30px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/45px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/60px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /><a href="https://incubator.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" class="extiw" title="incubator:Special:Search/Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Tin tức</a> trên Wikinews</li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/25px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/38px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/Special:Search/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" class="extiw" title="q:Special:Search/Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Trích dẫn</a> trên Wikiquote</li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/29px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="29" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/43px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Special:Search/Author:Mikhail_Gorbachev" class="extiw" title="s:Special:Search/Author:Mikhail Gorbachev">Văn thư gốc</a> trên Wikisource</li><li style="float:left;margin-left:0.3em;height:3.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/45px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/60px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:Search/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" class="extiw" title="wikidata:Special:Search/Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Dữ liệu</a> trên Wikidata</li></ul></td></tr></tbody></table> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q30487#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q30487#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q30487#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/BIBSYS_(identifier)" class="extiw" title="en:BIBSYS (identifier)">BIBSYS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90559488">90559488</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/BNC_(identifier)" class="extiw" title="en:BNC (identifier)">BNC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000043928">000043928</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX882424">XX882424</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12002384m">cb12002384m</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12002384m">(data)</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/CANTIC_(identifier)" class="extiw" title="en:CANTIC (identifier)">CANTIC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a10233696">a10233696</a></li> <li><a href="/wiki/CiNii" title="CiNii">CiNii</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA00844308?l=en">DA00844308</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/11874660X">11874660X</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_v%E1%BB%81_Danh_m%E1%BB%A5c_Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_%C3%9D_v%C3%A0_Th%C3%B4ng_tin_th%C6%B0_m%E1%BB%A5c" title="Viện Thư viện Trung ương về Danh mục Thư viện Ý và Thông tin thư mục">ICCU</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.sbn.it/nome/CFIV012078">Italy</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_t%C3%AAn_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Định danh tên chuẩn quốc tế">ISNI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000120966951">0000 0001 2096 6951</a></li> <li><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n85050740">n85050740</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_qu%E1%BB%91c_gia_Latvia" title="Thư viện quốc gia Latvia">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000027559&P_CON_LNG=ENG">000027559</a></li> <li><a href="/wiki/MusicBrainz" title="MusicBrainz">MBA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/artist/4cf28e5c-a148-42d3-802f-d0f6f4033086">4cf28e5c-a148-42d3-802f-d0f6f4033086</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10611567">10611567</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00441310">00441310</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn19990210249&CON_LNG=ENG">jn19990210249</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLA_(identifier)" class="extiw" title="en:NLA (identifier)">NLA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35782074">35782074</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLG_(identifier)" class="extiw" title="en:NLG (identifier)">NLG</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.nlg.gr/resource/authority/record60778">60778</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLI_(identifier)" class="extiw" title="en:NLI (identifier)">NLI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=direct&doc_number=000055226&local_base=nlx10">000055226</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLK_(identifier)" class="extiw" title="en:NLK (identifier)">NLK</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nl.go.kr/authorities/resource/KAC199610441">KAC199610441</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLP_(identifier)" class="extiw" title="en:NLP (identifier)">NLP</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/a0000001179027">a0000001179027</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NSK_(identifier)" class="extiw" title="en:NSK (identifier)">NSK</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000006473&local_base=nsk10">000006473</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NTA_(identifier)" class="extiw" title="en:NTA (identifier)">NTA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p070821631">070821631</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/PLWABN_(identifier)" class="extiw" title="en:PLWABN (identifier)">PLWABN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=1&NU=1&IM=4&WI=9810587902905606">9810587902905606</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/RERO_(identifier)" class="extiw" title="en:RERO (identifier)">RERO</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.rero.ch/02-A000073333">02-A000073333</a></li> <li><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">SELIBR</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/auth/56647">56647</a></li> <li><a href="/wiki/SNAC" title="SNAC">SNAC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snaccooperative.org/ark:/99166/w60p14b7">w60p14b7</a></li> <li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">SUDOC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/028127625">028127625</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Trove_(identifier)" class="extiw" title="en:Trove (identifier)">Trove</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://trove.nla.gov.au/people/1084885">1084885</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Vatican" title="Thư viện Vatican">VcBA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/495_88597">495/88597</a></li> <li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/97859168">97859168</a></li> <li> <a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat Identities</a> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/97859168">97859168</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&oldid=72192025">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&oldid=72192025</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_IPA_ti%E1%BA%BFng_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Trang có IPA tiếng Nga (trang không tồn tại)">Trang có IPA tiếng Nga</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Mikhail Sergeyevich Gorbachyov (trang không tồn tại)">Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Thể loại:Lãnh tụ Liên Xô">Lãnh tụ Liên Xô</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91o%E1%BA%A1t_gi%E1%BA%A3i_Nobel_H%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Thể loại:Người đoạt giải Nobel Hòa bình">Người đoạt giải Nobel Hòa bình</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%A2n_v%E1%BA%ADt_c%E1%BB%A7a_n%C4%83m_c%E1%BB%A7a_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD_Time&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Nhân vật của năm của tạp chí Time (trang không tồn tại)">Nhân vật của năm của tạp chí Time</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_sinh_vi%C3%AAn_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Qu%E1%BB%91c_gia_Moskva" title="Thể loại:Cựu sinh viên Đại học Quốc gia Moskva">Cựu sinh viên Đại học Quốc gia Moskva</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:T%E1%BB%95ng_b%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Thể loại:Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Nga_%C4%91o%E1%BA%A1t_gi%E1%BA%A3i_Nobel" title="Thể loại:Người Nga đoạt giải Nobel">Người Nga đoạt giải Nobel</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga" title="Thể loại:Người cộng sản Nga">Người cộng sản Nga</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91o%E1%BA%A1t_gi%E1%BA%A3i_Grammy" title="Thể loại:Người đoạt giải Grammy">Người đoạt giải Grammy</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%91i_cao" title="Thể loại:Thành viên Xô viết tối cao">Thành viên Xô viết tối cao</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sinh_n%C4%83m_1931" title="Thể loại:Sinh năm 1931">Sinh năm 1931</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:M%E1%BA%A5t_n%C4%83m_2022" title="Thể loại:Mất năm 2022">Mất năm 2022</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ch%C3%B4n_c%E1%BA%A5t_t%E1%BA%A1i_ngh%C4%A9a_trang_Novodevichy" title="Thể loại:Chôn cất tại nghĩa trang Novodevichy">Chôn cất tại nghĩa trang Novodevichy</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_c%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch" title="Thể loại:Người cải cách">Người cải cách</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Nga">Bài viết có văn bản tiếng Nga</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Lang-xx" title="Thể loại:Trang sử dụng bản mẫu Lang-xx">Trang sử dụng bản mẫu Lang-xx</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Anh_(en)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Anh (en)">Nguồn CS1 tiếng Anh (en)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Nga_(ru)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Nga (ru)">Nguồn CS1 tiếng Nga (ru)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Hatnote_tr%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_m%E1%BB%99t_trang_kh%C3%B4ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại">Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Website_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%A9c_kh%C3%A1c_nhau_gi%E1%BB%AFa_Wikidata_v%C3%A0_Wikipedia" title="Thể loại:Website chính thức khác nhau giữa Wikidata và Wikipedia">Website chính thức khác nhau giữa Wikidata và Wikipedia</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_%C4%91%E1%BB%8Bnh_d%E1%BA%A1ng_hAudio" title="Thể loại:Bài viết sử dụng định dạng hAudio">Bài viết sử dụng định dạng hAudio</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_thanh_ch%E1%BB%A7_%C4%91%E1%BB%81_c%C3%B3_ch%E1%BB%A7_%C4%91%E1%BB%81_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_l%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Bản mẫu thanh chủ đề có chủ đề được liên kết lại">Bản mẫu thanh chủ đề có chủ đề được liên kết lại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BIBSYS" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BIBSYS">Bài viết chứa nhận dạng BIBSYS</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNC">Bài viết chứa nhận dạng BNC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_CANTIC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng CANTIC">Bài viết chứa nhận dạng CANTIC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_CINII" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng CINII">Bài viết chứa nhận dạng CINII</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_ICCU" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng ICCU">Bài viết chứa nhận dạng ICCU</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_ISNI" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng ISNI">Bài viết chứa nhận dạng ISNI</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LNB" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LNB">Bài viết chứa nhận dạng LNB</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_MusicBrainz" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz">Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLA">Bài viết chứa nhận dạng NLA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLG" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLG">Bài viết chứa nhận dạng NLG</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLI" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLI">Bài viết chứa nhận dạng NLI</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLK" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLK">Bài viết chứa nhận dạng NLK</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLP" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLP">Bài viết chứa nhận dạng NLP</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NSK" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NSK">Bài viết chứa nhận dạng NSK</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NTA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NTA">Bài viết chứa nhận dạng NTA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_PLWABN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng PLWABN">Bài viết chứa nhận dạng PLWABN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_RERO" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng RERO">Bài viết chứa nhận dạng RERO</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_SELIBR" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng SELIBR">Bài viết chứa nhận dạng SELIBR</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_SNAC-ID" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng SNAC-ID">Bài viết chứa nhận dạng SNAC-ID</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_SUDOC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng SUDOC">Bài viết chứa nhận dạng SUDOC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_Trove" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng Trove">Bài viết chứa nhận dạng Trove</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_VcBA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng VcBA">Bài viết chứa nhận dạng VcBA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_VIAF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng VIAF">Bài viết chứa nhận dạng VIAF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Wikipedia_articles_with_WorldCat-VIAF_identifiers" title="Thể loại:Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers">Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n_v%E1%BB%9Bi_30_y%E1%BA%BFu_t%E1%BB%91" title="Thể loại:Kiểm soát tính nhất quán với 30 yếu tố">Kiểm soát tính nhất quán với 30 yếu tố</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 25 tháng 2 năm 2025, 17:37.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"> Tìm kiếm </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Đóng mở mục lục </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" >Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"> 155 ngôn ngữ </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"> Thêm đề tài </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6cc877bdc-vjw25","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.449","walltime":"2.914","ppvisitednodes":{"value":36435,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":622228,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":126445,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":46,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":327288,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2338.443 1 -total"," 29.30% 685.172 14 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 28.10% 657.194 2 Bản_mẫu:Infobox_officeholder_1"," 20.52% 479.740 198 Bản_mẫu:Sfn"," 12.52% 292.840 34 Bản_mẫu:Infobox_officeholder/office"," 12.04% 281.661 2 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 10.15% 237.295 124 Bản_mẫu:Sfnm"," 7.32% 171.263 14 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 6.82% 159.441 6 Bản_mẫu:Efn"," 5.37% 125.517 1 Bản_mẫu:Navboxes"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.250","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":20415698,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFBhattacharyaGathmannMiller2013\"] = 1,\n [\"CITEREFBunce1992\"] = 1,\n [\"CITEREFChernyaev2018\"] = 1,\n [\"CITEREFDoderBranson1990\"] = 1,\n [\"CITEREFDuy_Tiến\"] = 1,\n [\"CITEREFGaleotti1997\"] = 1,\n [\"CITEREFGooding1990\"] = 1,\n [\"CITEREFGorbachev\"] = 1,\n [\"CITEREFIsachenkov\"] = 1,\n [\"CITEREFKagarlitsky2011\"] = 1,\n [\"CITEREFLister2022\"] = 1,\n [\"CITEREFLê_Thế_Mẫu2021\"] = 1,\n [\"CITEREFMcCauley1998\"] = 1,\n [\"CITEREFMedvedev1986\"] = 1,\n [\"CITEREFMoscow2014\"] = 1,\n [\"CITEREFPhát_TiếnNghiên_Dương2022\"] = 1,\n [\"CITEREFSteele1996\"] = 1,\n [\"CITEREFTarschys1993\"] = 1,\n [\"CITEREFTaubman2017\"] = 1,\n [\"CITEREFTuminez2003\"] = 1,\n [\"CITEREFАлена_Ерохина\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Authority control\"] = 1,\n [\"Big\"] = 1,\n [\"Birth date\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 2,\n [\"Chú thích báo\"] = 2,\n [\"Chú thích sách\"] = 7,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 6,\n [\"Chú thích web\"] = 14,\n [\"Chủ tịch Xô viết Tối cao\"] = 1,\n [\"Cold War\"] = 1,\n [\"Collapsed infobox section begin\"] = 1,\n [\"Collapsed infobox section end\"] = 1,\n [\"Collapsible list\"] = 2,\n [\"Convert\"] = 1,\n [\"DEFAULTSORT:Gorbachyov, Mikhail Sergeyevich\"] = 1,\n [\"Death date and age\"] = 1,\n [\"Efn\"] = 6,\n [\"Fall of Communism\"] = 1,\n [\"Family name hatnote\"] = 1,\n [\"Flatlist\"] = 1,\n [\"Harvcoltxt\"] = 1,\n [\"IMDb name\"] = 1,\n [\"IPA\"] = 1,\n [\"Ill\"] = 1,\n [\"Infobox officeholder 1\"] = 2,\n [\"Lang-ru\"] = 1,\n [\"Listen\"] = 1,\n [\"Marriage\"] = 1,\n [\"Mikhail Gorbachev series\"] = 1,\n [\"Multiple image\"] = 1,\n [\"Navboxes\"] = 1,\n [\"Người đoạt giải Nobel Hòa bình\"] = 1,\n [\"Nhân vật của Năm của tạp chí Time\"] = 1,\n [\"Nobold\"] = 1,\n [\"Notelist\"] = 1,\n [\"Nowrap\"] = 7,\n [\"Official website\"] = 1,\n [\"Plainlist\"] = 2,\n [\"Quote box\"] = 2,\n [\"Refbegin\"] = 2,\n [\"Refend\"] = 2,\n [\"S-ach\"] = 1,\n [\"S-aft\"] = 4,\n [\"S-bef\"] = 4,\n [\"S-break\"] = 1,\n [\"S-end\"] = 1,\n [\"S-non\"] = 2,\n [\"S-off\"] = 1,\n [\"S-ppo\"] = 1,\n [\"S-start\"] = 1,\n [\"S-ttl\"] = 5,\n [\"Sfn\"] = 198,\n [\"Sfnm\"] = 124,\n [\"Subject bar\"] = 1,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 5,\n [\"Xem thêm\"] = 2,\n [\"Đảng Cộng sản Liên Xô\"] = 1,\n [\"Đổi hướng đến đây\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n","limitreport-profile":[["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","580","35.8"],["?","300","18.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","160","9.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getAllExpandedArguments","100","6.2"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","60","3.7"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","40","2.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::anchorEncode","40","2.5"],["dataWrapper \u003Cmw.lua:672\u003E","40","2.5"],["validateData \u003Cmw.lua:728\u003E","40","2.5"],["\u003Cmw.lua:694\u003E","40","2.5"],["[others]","220","13.6"]]},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-5969c689bf-9bkk7","timestamp":"20250225173726","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Mikhail Sergeyevich Gorbachyov","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q30487","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q30487","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-07-04T01:42:21Z","dateModified":"2025-02-25T17:37:23Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3a\/RIAN_archive_850809_General_Secretary_of_the_CPSU_CC_M._Gorbachev_%28cropped%29.jpg","headline":"T\u1ed5ng B\u00ed th\u01b0 cu\u1ed1i c\u00f9ng c\u1ee7a \u0110\u1ea3ng C\u1ed9ng s\u1ea3n Li\u00ean X\u00f4 giai \u0111o\u1ea1n 1985\u20131991"}</script> </body> </html>