CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sinh học – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"66169131-3f56-454b-a547-0061735a80e8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sinh_học","wgTitle":"Sinh học","wgCurRevisionId":71883653,"wgRevisionId":71883653,"wgArticleId":2011,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả","Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn","Bài cơ bản","Bài có liên kết hỏng","Bài viết chứa liên kết DMOZ","Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng HDS", "Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết Wikipedia chứa nhận dạng NLK sai","Trang có bản mẫu cổng thông tin trống","Bản mẫu cổng thông tin có liên kết đỏ đến cổng thông tin","Bài cơ bản dài","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Pages using the JsonConfig extension","Bài viết có đoạn trích bị hỏng","Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin","Sinh học","Thuật ngữ sinh học"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Sinh_học","wgRelevantArticleId":2011,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q420","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles": "ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/1200px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1009"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/800px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="673"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/640px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="538"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sinh học – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sinh_học rootpage-Sinh_học skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Sinh+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Sinh+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Sinh+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Sinh+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Lịch_sử_sinh_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử_sinh_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Lịch sử sinh học</span> </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử_sinh_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tế_bào_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tế_bào_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tế bào học</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tế_bào_học-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tế bào học</span> </button> <ul id="toc-Tế_bào_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Học_thuyết_tế_bào" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Học_thuyết_tế_bào"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Học thuyết tế bào</span> </div> </a> <ul id="toc-Học_thuyết_tế_bào-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cấu_trúc_của_tế_bào" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cấu_trúc_của_tế_bào"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Cấu trúc của tế bào</span> </div> </a> <ul id="toc-Cấu_trúc_của_tế_bào-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tiến_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tiến_hóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tiến hóa</span> </div> </a> <ul id="toc-Tiến_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Di_truyền_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Di_truyền_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Di truyền học</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Di_truyền_học-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Di truyền học</span> </button> <ul id="toc-Di_truyền_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Di_truyền" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Di_truyền"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Di truyền</span> </div> </a> <ul id="toc-Di_truyền-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Sinh thái học</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sinh_thái_học-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Sinh thái học</span> </button> <ul id="toc-Sinh_thái_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Loài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Loài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Loài</span> </div> </a> <ul id="toc-Loài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quần_thể" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quần_thể"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Quần thể</span> </div> </a> <ul id="toc-Quần_thể-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quần_xã" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quần_xã"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Quần xã</span> </div> </a> <ul id="toc-Quần_xã-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hệ_sinh_thái" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hệ_sinh_thái"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Hệ sinh thái</span> </div> </a> <ul id="toc-Hệ_sinh_thái-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_mối_quan_hệ_hữu_sinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_mối_quan_hệ_hữu_sinh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Các mối quan hệ hữu sinh</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_mối_quan_hệ_hữu_sinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Năng_lượng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Năng_lượng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Năng lượng</span> </div> </a> <ul id="toc-Năng_lượng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_học_phân_tử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_học_phân_tử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Sinh học phân tử</span> </div> </a> <ul id="toc-Sinh_học_phân_tử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_học_phát_triển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_học_phát_triển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Sinh học phát triển</span> </div> </a> <ul id="toc-Sinh_học_phát_triển-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giải_phẫu_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Giải_phẫu_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Giải phẫu học</span> </div> </a> <ul id="toc-Giải_phẫu_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_lý_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_lý_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Sinh lý học</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sinh_lý_học-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Sinh lý học</span> </button> <ul id="toc-Sinh_lý_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cân_bằng_nội_môi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cân_bằng_nội_môi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Cân bằng nội môi</span> </div> </a> <ul id="toc-Cân_bằng_nội_môi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_lý_học_so_sánh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_lý_học_so_sánh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Sinh lý học so sánh</span> </div> </a> <ul id="toc-Sinh_lý_học_so_sánh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_học_tiến_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_học_tiến_hóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Sinh học tiến hóa</span> </div> </a> <ul id="toc-Sinh_học_tiến_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tập_tính_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tập_tính_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Tập tính học</span> </div> </a> <ul id="toc-Tập_tính_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phân_loại_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_loại_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Phân loại học</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Phân_loại_học-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Phân loại học</span> </button> <ul id="toc-Phân_loại_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Động_vật_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Động_vật_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Động vật học</span> </div> </a> <ul id="toc-Động_vật_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thực_vật_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thực_vật_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.2</span> <span>Thực vật học</span> </div> </a> <ul id="toc-Thực_vật_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phân_ngành" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_ngành"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Phân ngành</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_ngành-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thư_viện_ảnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Thư_viện_ảnh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Thư viện ảnh</span> </div> </a> <ul id="toc-Thư_viện_ảnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>Đọc thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sinh học</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 245 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-245" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">245 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Biologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Biologie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A5%E1%8A%90_%E1%88%95%E1%8B%AD%E1%8B%88%E1%89%B5" title="ሥነ ሕይወት – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ሥነ ሕይወት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B0" title="Абиологиа – Tiếng Abkhazia" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Абиологиа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="Tiếng Abkhazia" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%A1" title="علم الأحياء – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم الأحياء" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Bioloch%C3%ADa" title="Biolochía – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Biolochía" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Կենսաբանութիւն – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Կենսաբանութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Aromania" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Biologie" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Tiếng Aromania" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Biologia" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Tiếng Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A7%B1%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="জীৱবিজ্ঞান – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="জীৱবিজ্ঞান" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Biolox%C3%ADa" title="Bioloxía – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Bioloxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E2%80%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="जीवशास्‍त्र – Tiếng Awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="जीवशास्‍त्र" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="Tiếng Awadhi" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tekovekuaaty" title="Tekovekuaaty – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tekovekuaaty" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="Биология" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Biologiya" title="Biologiya – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Biologiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="بیولوژی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بیولوژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Biologi" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Tiếng Gorontalo" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Biologi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Biologi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="জীববিজ্ঞান – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জীববিজ্ঞান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Kaji_hayat" title="Kaji hayat – Tiếng Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Kaji hayat" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Tiếng Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Seng-bu%CC%8Dt-ha%CC%8Dk" title="Seng-bu̍t-ha̍k – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Seng-bu̍t-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Biologi" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Биология" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Біялогія – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Біялогія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Біялёгія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Біялёгія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Madura" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Biologi" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="Tiếng Madura" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="जीवविज्ञान – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="जीवविज्ञान" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Biyolohiya" title="Biyolohiya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Biyolohiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Baeoloji" title="Baeoloji – Tiếng Bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Baeoloji" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="Tiếng Bislama" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Biologie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BE%90%E0%BE%B1%E0%BD%BA%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%84%E0%BD%BC%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BC%8D" title="སྐྱེ་དངོས་རིག་པ། – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སྐྱེ་དངོས་རིག་པ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Biologija" title="Biologija – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Biologija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Bevoniezh" title="Bevoniezh – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Bevoniezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/%E1%A8%85%E1%A8%97%E1%A8%95%E1%A8%9A%E1%A8%92%E1%A8%9A%E1%A8%81%E1%A8%97" title="ᨅᨗᨕᨚᨒᨚᨁᨗ – Tiếng Bugin" lang="bug" hreflang="bug" data-title="ᨅᨗᨕᨚᨒᨚᨁᨗ" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="Tiếng Bugin" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Ugi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Биология" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Биологи – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Биологи" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Biologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Biyolohiya" title="Biyolohiya – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Biyolohiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Биологи – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Биологи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Biologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/Bioloyia" title="Bioloyia – Tiếng Chamorro" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Bioloyia" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="Tiếng Chamorro" class="interlanguage-link-target"><span>Chamoru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Biologia" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Ruambamhenyu" title="Ruambamhenyu – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Ruambamhenyu" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Biolugia" title="Biolugia – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Biolugia" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Bywydeg" title="Bywydeg – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Bywydeg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Binni%C9%9Bma_vihigu" title="Binniɛma vihigu – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Binniɛma vihigu" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Biologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="لبيولوجيا – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لبيولوجيا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Biologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8B%DE%A8%DE%83%DE%AA%DE%89%DE%A7%DE%84%DE%AC%DE%80%DE%AD_%DE%87%DE%A8%DE%8D%DE%B0%DE%89%DE%AA" title="ދިރުމާބެހޭ އިލްމު – Tiếng Divehi" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ދިރުމާބެހޭ އިލްމު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="Tiếng Divehi" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Bioloogia" title="Bioloogia – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Bioloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Βιολογία – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Βιολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Biology" title="Biology – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Biology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8C-%D1%8D%D1%80%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D1%8C%D1%81%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%8C" title="Биологиясь-эриеньсодамось – Tiếng Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Биологиясь-эриеньсодамось" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Tiếng Erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biolog%C3%ADa" title="Biología – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Biología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Biologio" title="Biologio – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Biologio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Biologia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Biologia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زیست‌شناسی – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زیست‌شناسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Jiu_vigyan" title="Jiu vigyan – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Jiu vigyan" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADvfr%C3%B8%C3%B0i" title="Lívfrøði – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Lívfrøði" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Biologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Biology" title="Biology – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Biology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Biologjie" title="Biologjie – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Biologjie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Bitheola%C3%ADocht" title="Bitheolaíocht – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Bitheolaíocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Bea-oaylleeaght" title="Bea-oaylleeaght – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Bea-oaylleeaght" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Paiolo" title="Paiolo – Tiếng Samoa" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Paiolo" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Tiếng Samoa" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Bith-e%C3%B2las" title="Bith-eòlas – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Bith-eòlas" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Biolox%C3%ADa" title="Bioloxía – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Bioloxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Биологи – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Биологи" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Bayoroj%C4%A9" title="Bayorojĩ – Tiếng Kikuyu" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Bayorojĩ" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="Tiếng Kikuyu" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زیویشتشناسی – Tiếng Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="زیویشتشناسی" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Tiếng Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%9E%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="જીવવિજ્ઞાન – Tiếng Gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="જીવવિજ્ઞાન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Tiếng Gujarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2ng-vu%CC%8Dt-ho%CC%8Dk" title="Sâng-vu̍t-ho̍k – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sâng-vu̍t-ho̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3" title="Биолог – Tiếng Kalmyk" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Биолог" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="Tiếng Kalmyk" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%83%9D%EB%AC%BC%ED%95%99" title="생물학 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="생물학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Biology" title="Biology – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Biology" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/K%C4%81laimeaola" title="Kālaimeaola – Tiếng Hawaii" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kālaimeaola" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="Tiếng Hawaii" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կենսաբանություն – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կենսաբանություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="जीव विज्ञान – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जीव विज्ञान" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Biologija" title="Biologija – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Biologija" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Biologija" title="Biologija – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Biologija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Biologio" title="Biologio – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Biologio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Biolohia" title="Biolohia – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Biolohia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Biologia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Biologie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%90%86%E1%92%AA%E1%94%85%E1%93%B1%E1%93%AF%E1%96%83%E1%95%90%E1%91%90%E1%93%95%E1%95%86%E1%93%82%E1%96%85" title="ᐆᒪᔅᓱᓯᖃᕐᑐᓕᕆᓂᖅ – Tiếng Inuktitut" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᐆᒪᔅᓱᓯᖃᕐᑐᓕᕆᓂᖅ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="Tiếng Inuktitut" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Биологи – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Биологи" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/IBayoloji" title="IBayoloji – Tiếng Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="IBayoloji" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Tiếng Xhosa" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Umchazampilo" title="Umchazampilo – Tiếng Zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Umchazampilo" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="Tiếng Zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADffr%C3%A6%C3%B0i" title="Líffræði – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Líffræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Biologia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%99%D7%94" title="ביולוגיה – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="ביולוגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Biologi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Tomna%C9%A3_l%C9%9B%C9%A3t%CA%8B" title="Tomnaɣ lɛɣtʋ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Tomnaɣ lɛɣtʋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kl mw-list-item"><a href="https://kl.wikipedia.org/wiki/Uumassusililerineq" title="Uumassusililerineq – Tiếng Kalaallisut" lang="kl" hreflang="kl" data-title="Uumassusililerineq" data-language-autonym="Kalaallisut" data-language-local-name="Tiếng Kalaallisut" class="interlanguage-link-target"><span>Kalaallisut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B3%80%E0%B2%B5%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Biologia" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Tiếng Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბიოლოგია – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბიოლოგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%9B%D9%88%D9%97%D8%AF%D9%8F%D8%AA" title="زیٛوٗدُت – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="زیٛوٗدُت" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Biologij%C3%B4" title="Biologijô – Tiếng Kashubia" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Biologijô" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Tiếng Kashubia" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Биология" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Bywonieth" title="Bywonieth – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Bywonieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Биология" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Biolojia" title="Biolojia – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Biolojia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Bliopa" title="Bliopa – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Bliopa" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Biyoloji" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Byoloji" title="Byoloji – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Byoloji" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Biyoloj%C3%AE" title="Biyolojî – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Biyolojî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Biologia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Biolojiya" title="Biolojiya – Tiếng Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Biolojiya" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Tiếng Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%8A%E0%BA%B5%E0%BA%A7%E0%BA%B0%E0%BA%AA%E0%BA%B2%E0%BA%94" title="ຊີວະສາດ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຊີວະສາດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Biologia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Biolo%C4%A3ija" title="Bioloģija – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Bioloģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Biologie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Биология" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Biologija" title="Biologija – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Biologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Biologia" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Biologie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Mamb%C3%AD_ma_bom%C9%94i" title="Mambí ma bomɔi – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Mambí ma bomɔi" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Biolojia" title="Biolojia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Biolojia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Biolougii" title="Biolougii – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Biolougii" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/mivyske" title="mivyske – Tiếng Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="mivyske" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Tiếng Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Essomabiramu" title="Essomabiramu – Tiếng Ganda" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Essomabiramu" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="Tiếng Ganda" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Biolojia" title="Biolojia – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Biolojia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Biol%C3%B3gia" title="Biológia – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Biológia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Биологија – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Биологија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Bi%C3%B4l%C3%B4jia" title="Biôlôjia – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Biôlôjia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%80%E0%B4%B5%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ജീവശാസ്ത്രം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജീവശാസ്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Bijolo%C4%A1ija" title="Bijoloġija – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Bijoloġija" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="जीवशास्त्र – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जीवशास्त्र" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ბიოლოგია – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბიოლოგია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%8A%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="بيولوجيا – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بيولوجيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8A%EA%AF%8B%EA%AF%A5%EA%AF%A2%EA%AF%84%EA%AF%A5%EA%AF%9F%EA%AF%95_%EA%AF%85%EA%AF%A9%EA%AF%85%EA%AF%82%EA%AF%A3%EA%AF%9F" title="ꯊꯋꯥꯢꯄꯥꯟꯕ ꯅꯩꯅꯂꯣꯟ – Tiếng Manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯊꯋꯥꯢꯄꯥꯟꯕ ꯅꯩꯅꯂꯣꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Tiếng Manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Biologi" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C4%95ng-%C5%ADk-h%C5%8Fk" title="Sĕng-ŭk-hŏk – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sĕng-ŭk-hŏk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Biologie" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Tiếng Miranda" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B8%D0%BD_%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%BB%D0%B0%D0%BB" title="Амин судлал – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Амин судлал" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%87%E1%80%AE%E1%80%9D%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဇီဝဗေဒ – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ဇီဝဗေဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Yolizmatiliztli" title="Yolizmatiliztli – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Yolizmatiliztli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Kilanibula" title="Kilanibula – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Kilanibula" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Biologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Biologie" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="जीव विज्ञान – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="जीव विज्ञान" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="जीवशास्त्र – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="जीवशास्त्र" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6" title="生物学 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="生物学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Biologgia" title="Biologgia – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Biologgia" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%A3%DF%8C%DF%A1%DF%8A%DF%9E%DF%8A%DF%99%DF%8A%DF%B2" title="ߣߌߡߊߞߊߙߊ߲ – Tiếng N’Ko" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߣߌߡߊߞߊߙߊ߲" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="Tiếng N’Ko" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Биологи – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Биологи" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Biologii" title="Biologii – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Biologii" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Biiolojii" title="Biiolojii – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Biiolojii" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Biologi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Biologi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Biologie" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Biologia" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Biologia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B9" title="Биологий – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Биологий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%9C%E0%AD%80%E0%AC%AC_%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%9C%E0%AD%8D%E0%AC%9E%E0%AC%BE%E0%AC%A8" title="ଜୀବ ବିଜ୍ଞାନ – Tiếng Odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ଜୀବ ବିଜ୍ଞାନ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Tiếng Odia" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Xiinjiree" title="Xiinjiree – Tiếng Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Xiinjiree" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Tiếng Oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Biologiya" title="Biologiya – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Biologiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%B5_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Biologie" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%BE%DA%91%DA%BE%D8%AA" title="جیون پڑھت – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="جیون پڑھت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%87%E1%80%AE%E1%80%9D%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဇီဝဗေဒ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဇီဝဗေဒ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Biologia" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Tiếng Papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%98%D9%88%D9%86%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="ژونپوهنه – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ژونپوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Bailoji" title="Bailoji – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Bailoji" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%87%E1%9E%B8%E1%9E%9C%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6" title="ជីវវិទ្យា – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="ជីវវិទ្យា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Biolog%C3%ACa" title="Biologìa – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Biologìa" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Biologie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Biologia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Biologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Biologiya" title="Biologiya – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Biologiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Ayatiyat" title="Ayatiyat – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Ayatiyat" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Biologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Romansh" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Biologia" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Tiếng Romansh" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kawsay_yachay" title="Kawsay yachay – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kawsay yachay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D2%91%D1%96%D1%8F" title="Біолоґія – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Біолоґія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Биология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Биология" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="जीवशास्त्रम् – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="जीवशास्त्रम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="حیاتیات – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="حیاتیات" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Biologia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Biology" title="Biology – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Biology" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Biologie" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Baeloji" title="Baeloji – Tiếng Sotho Miền Nam" lang="st" hreflang="st" data-title="Baeloji" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="Tiếng Sotho Miền Nam" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Thutaphedi" title="Thutaphedi – Tiếng Sotho Miền Bắc" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Thutaphedi" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="Tiếng Sotho Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Biologjia" title="Biologjia – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Biologjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Biolugg%C3%ACa" title="Bioluggìa – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Bioluggìa" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%93%E0%B7%80_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ජීව විද්‍යාව – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="ජීව විද්‍යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Biology" title="Biology – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Biology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="حياتيات – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="حياتيات" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/Ibhayoloji" title="Ibhayoloji – Tiếng Swati" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Ibhayoloji" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="Tiếng Swati" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Biol%C3%B3gia" title="Biológia – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Biológia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Biologija" title="Biologija – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Biologija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Biologij%C5%8F" title="Biologijŏ – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Biologijŏ" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Bayoloji" title="Bayoloji – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Bayoloji" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%98%DB%8C%D9%86%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ژینناسی – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ژینناسی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Биологија – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Биологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Biologija" title="Biologija – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Biologija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Biologi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Biologia" title="Biologia – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Biologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Biologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Tasnudrt" title="Tasnudrt – Tiếng Tachelhit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Tasnudrt" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="Tiếng Tachelhit" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Biyolohiya" title="Biyolohiya – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Biyolohiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="உயிரியல் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உயிரியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tasnudert" title="Tasnudert – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tasnudert" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Биология" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B5_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="జీవ శాస్త్రం – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="జీవ శాస్త్రం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Biolojia" title="Biolojia – Tiếng Tetum" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Biolojia" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="Tiếng Tetum" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Pi%C3%B6c%C3%ABp%C3%AFr" title="Piöcëpïr – Tiếng Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Piöcëpïr" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Tiếng Dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="ชีววิทยา – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="ชีววิทยา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A3%E1%8B%AE%E1%88%8E%E1%8C%82" title="ባዮሎጂ – Tiếng Tigrinya" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ባዮሎጂ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="Tiếng Tigrinya" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%81%D3%A3" title="Зистшиносӣ – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Зистшиносӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Save_long_laip" title="Save long laip – Tiếng Tok Pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Save long laip" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Tiếng Tok Pisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B3%80%E0%B2%B5_%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಜೀವ ಶಾಸ್ತ್ರ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Biyoloji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Biologi%C3%BDa" title="Biologiýa – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Biologiýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология – Tiếng Udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Биология" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="Tiếng Udmurt" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Біологія – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Біологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="حیاتیات – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="حیاتیات" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%89%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%89%D9%8A%DB%95" title="بىئولوگىيە – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="بىئولوگىيە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Swnghvuzyoz" title="Swnghvuzyoz – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Swnghvuzyoz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Bio%C5%82ozia" title="Biołozia – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Biołozia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Biologii" title="Biologii – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Biologii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Biolog" title="Biolog – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Biolog" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Bioloogia" title="Bioloogia – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Bioloogia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Biyolodjeye" title="Biyolodjeye – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Biyolodjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%B8" title="生物學 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="生物學" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Biologie" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Biyolohiya" title="Biyolohiya – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Biyolohiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%B8" title="生物學 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="生物學" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Ntivo-Vutomi" title="Ntivo-Vutomi – Tiếng Tsonga" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Ntivo-Vutomi" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="Tiếng Tsonga" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%92%D7%99%D7%A2" title="ביאלאגיע – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ביאלאגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%B8" title="生物學 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="生物學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Biyolociye" title="Biyolociye – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Biyolociye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Biologie" title="Biologie – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Biologie" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Bioluog%C4%97j%C4%97" title="Bioluogėjė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Bioluogėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6" title="生物学 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="生物学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/%C3%88lmu_hayat" title="Èlmu hayat – Tiếng Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Èlmu hayat" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Tiếng Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Biologi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Biologi" title="Biologi – Tiếng Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Biologi" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Tiếng Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Biologij%C9%99" title="Biologijə – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Biologijə" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%99%E2%B5%8F%E2%B5%93%E2%B4%B7%E2%B5%94%E2%B5%9C" title="ⵜⴰⵙⵏⵓⴷⵔⵜ – Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵜⴰⵙⵏⵓⴷⵔⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q420#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Sinh_h%E1%BB%8Dc" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Sinh_h%E1%BB%8Dc" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&oldid=71883653" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Sinh_h%E1%BB%8Dc&id=71883653&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FSinh_h%25E1%25BB%258Dc"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FSinh_h%25E1%25BB%258Dc"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Sinh+h%E1%BB%8Dc"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Biology" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q420" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><table class="infobox" style="width: 280px;"> <tbody><tr> <td> <table cellpadding="0" cellspacing="0"> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:E._coli_Bacteria_(7316101966).jpg" class="mw-file-description"><img alt="microscopic view of E. Coli" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/135px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg" decoding="async" width="135" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/203px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/270px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1766" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Thompson%27s_Gazelle.jpeg" class="mw-file-description"><img alt="a Thompson's Gazelle in profile facing right" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Thompson%27s_Gazelle.jpeg/140px-Thompson%27s_Gazelle.jpeg" decoding="async" width="140" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/79/Thompson%27s_Gazelle.jpeg 1.5x" data-file-width="187" data-file-height="156" /></a></span> </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Goliath_beetle.jpg" class="mw-file-description"><img alt="a Goliath beetle facing up with white stripes on carapace" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Goliath_beetle.jpg/135px-Goliath_beetle.jpg" decoding="async" width="135" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Goliath_beetle.jpg/203px-Goliath_beetle.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Goliath_beetle.jpg/270px-Goliath_beetle.jpg 2x" data-file-width="716" data-file-height="864" /></a></span> </td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tree_Fern.jpg" class="mw-file-description"><img alt="A tree fern unrolling a new frond" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Tree_Fern.jpg/140px-Tree_Fern.jpg" decoding="async" width="140" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Tree_Fern.jpg/210px-Tree_Fern.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Tree_Fern.jpg/280px-Tree_Fern.jpg 2x" data-file-width="300" data-file-height="347" /></a></span> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td>Sinh học nghiên cứu về các <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> và các khía cạnh khác của sự sống <p>Ảnh trên: <a href="/wiki/Escherichia_coli" title="Escherichia coli">Vi khuẩn <i>E. Coli</i></a> <i>và</i> <a href="/wiki/Linh_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Linh dương">linh dương</a> </p><p>Ảnh dưới: <i><a href="/w/index.php?title=Goliathus_regius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goliathus regius (trang không tồn tại)">Goliathus regius</a></i> và <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_x%E1%BB%89" class="mw-redirect" title="Dương xỉ">dương xỉ</a> </p> </td></tr></tbody></table> <p> <b>Sinh học</b> hay <b>sinh vật học</b> (gọi tắt là <b>sinh</b>) (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">Tiếng Anh</a>: <i>biology</i>) là một nhánh <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Khoa học tự nhiên">khoa học tự nhiên</a> nghiên cứu về <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">thế giới sinh vật</a> và các đặc điểm của <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Sự sống">sự sống</a>.<sup id="cite_ref-urry2017a_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-urry2017a-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-hillis2020_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-hillis2020-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-freeman2017a_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-freeman2017a-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nó là một nhánh <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Khoa học">khoa học</a> có phạm vi rộng nhưng có một số chủ đề thống nhất gắn kết nó với nhau thành một lĩnh vực duy nhất, mạch lạc.<sup id="cite_ref-urry2017a_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-urry2017a-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-hillis2020_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-hillis2020-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-freeman2017a_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-freeman2017a-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngành tập trung nghiên cứu các cá thể sống, mối quan hệ giữa chúng với nhau và với <a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Môi trường">môi trường</a>, miêu tả những đặc điểm và <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_h%E1%BB%8Dc" title="Tập tính học">tập tính</a> của <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> (ví dụ: cấu trúc, chức năng, sự phát triển, môi trường sống), cách thức các <a href="/wiki/C%C3%A1_th%E1%BB%83" title="Cá thể">cá thể</a> và <a href="/wiki/Lo%C3%A0i" title="Loài">loài</a> tồn tại (ví dụ: nguồn gốc, sự tiến hóa và phân bổ của chúng). Trao đổi chất quan trọng đối với sinh vật giúp chúng <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Phát triển">phát triển</a>, di chuyển và <a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n" title="Sinh sản">sinh sản</a>.<sup id="cite_ref-urry2017a_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-urry2017a-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-hillis2020_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-hillis2020-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-freeman2017a_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-freeman2017a-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cuối cùng, tất cả các sinh vật đều có thể điều chỉnh môi trường bên trong của chính nó.<sup id="cite_ref-urry2017a_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-urry2017a-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-hillis2020_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-hillis2020-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-freeman2017a_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-freeman2017a-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-modell2015_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-modell2015-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-davies2013_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-davies2013-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sinh học bao hàm nhiều ngành học khác nhau được xây dựng dựa trên những nguyên lý riêng. Có 4 nguyên lý tạo thành nền tảng cho sinh học hiện đại: <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Học thuyết tế bào">lý thuyết tế bào</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a>, <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n" title="Di truyền">di truyền</a> và <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i" title="Cân bằng nội môi">cân bằng nội môi</a>.<sup id="cite_ref-Neil_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Neil-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các môn học này có mối quan hệ qua lại với nhau, giúp ta hiểu về sự sống với các mức độ, phạm vi khác nhau. </p><p>Sự ra đời của sinh học bắt đầu từ thế kỉ 19, khi các nhà khoa học tìm thấy được các đặc điểm chung cơ bản giữa các loài. Ngày nay, sinh học trở thành một môn học chuẩn và bắt buộc tại các trường học và Đại học trên khắp thế giới. Rất nhiều bài báo được công bố hằng năm ở trên khắp các tạp chí chuyên ngành về y và sinh.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Việc phân loại các ngành con của sinh học rất đa dạng. Ban đầu, chúng được phân loại theo chủng loại các cá thể làm đối tượng nghiên cứu. Ví dụ: <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">thực vật học</a>, nghiên cứu về cây; <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">động vật học</a>, nghiên cứu về động vật; và <a href="/wiki/Vi_sinh_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Vi sinh học">vi sinh học</a>, nghiên cứu về các vi sinh vật. Tiếp đến, chúng lại được chia nhỏ dựa trên quy mô của các cá thể và phương pháp nghiên cứu chúng: <a href="/wiki/H%C3%B3a_sinh" title="Hóa sinh">hóa sinh</a> nghiên cứu về hóa cơ bản của sự sống; <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">sinh học phân tử</a> nghiên cứu các tương tác phức tạp giữa các hệ thống của các phân tử sinh học; <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Tế bào học">sinh học tế bào</a> tìm hiểu các cấu trúc cơ bản tạo thành mọi sự sống. Như vậy, sự sống ở mức độ <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD" title="Nguyên tử">nguyên tử</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Phân tử">phân tử</a> được nghiên cứu thông qua <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">sinh học phân tử</a>, <a href="/wiki/H%C3%B3a_sinh" title="Hóa sinh">hóa sinh</a> và <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Di truyền phân tử">di truyền phân tử</a>. Ở mức độ tế bào, nó được hiểu biết thông qua <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Tế bào học">sinh học tế bào</a> và mức độ đa bào thì thông qua <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">sinh lý học</a>, <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">giải phẫu học</a> và <a href="/wiki/M%C3%B4_h%E1%BB%8Dc" title="Mô học">mô học</a>. <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Sinh học phát triển</a> nghiên cứu sự sống ở các giai đoạn <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Phát triển">phát triển</a> khác nhau hoặc <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_c%C3%A1_th%E1%BB%83" title="Phát triển cá thể">phát triển cá thể</a> của sinh vật. </p><p>Với mức độ lớn hơn, <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">di truyền học</a> quan tâm đến <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n" title="Di truyền">tính di truyền</a> giữa cha mẹ và con cái. <a href="/w/index.php?title=Phong_t%E1%BB%A5c_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong tục học (trang không tồn tại)">Phong tục học</a> nghiên cứu nhóm hành vi của một tập hợp cá thể. <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Di truyền học quần thể">Di truyền học quần thể</a> xem xét toàn bộ <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" class="mw-disambig" title="Quần thể">quần thể</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống học (trang không tồn tại)">hệ thống học</a> quan tâm đến sự tiến hóa của nhiều loài thuộc các <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A1nh_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhánh tiến hóa (trang không tồn tại)">nhánh tiến hóa</a>. Mối quan hệ qua lại giữa các quần thể với nhau và với ổ sinh thái của chúng là đối tượng của <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">sinh thái học</a> và <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh học tiến hóa">sinh học tiến hóa</a>. Một lĩnh vực tương đối mới là <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Sinh học vũ trụ">sinh học vũ trụ</a> nghiên cứu về khả năng tồn tại sự sống ngoài <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử_sinh_học"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD_sinh_h.E1.BB.8Dc"></span>Lịch sử sinh học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Lịch sử sinh học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử sinh học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lịch sử sinh học">Lịch sử sinh học</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Hooke-bluefly.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Hooke-bluefly.jpg/235px-Hooke-bluefly.jpg" decoding="async" width="235" height="357" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Hooke-bluefly.jpg/353px-Hooke-bluefly.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Hooke-bluefly.jpg/470px-Hooke-bluefly.jpg 2x" data-file-width="1176" data-file-height="1786" /></a><figcaption>Bức vẽ con nhặng xanh của <a href="/wiki/Robert_Hooke" title="Robert Hooke">Hooke</a>, trích từ quyến <i>Vi thể</i></figcaption></figure> <p>Từ <i>sinh học</i> trong tiếng Anh được gọi là <i>biology</i>, có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp với βίος, bios, "sự sống" và hậu tố -λογία, -logia, "môn học." <sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thuật ngữ Latinh này lần đầu tiên xuất hiện vào năm 1736: nhà khoa học Thụy Điển <a href="/wiki/Carl_Linnaeus" title="Carl Linnaeus">Carl Linnaeus</a> (Carl von Linné) đã sử dụng từ <i>biologi</i> trong quyển <i>Bibliotheca botanica</i> (Từ điển thực vật) của ông. Nó được sử dụng lại vào năm 1766 trong một tác phẩm có tựa <i>Philosophiae naturalis sive physicae: tomus III, continens geologian, biologian, phytologian generalis</i> (Triết học tự nhiên và vật lý: Tập III) viết bởi <a href="/wiki/Michael_Christoph_Hanov" title="Michael Christoph Hanov">Michael Christoph Hanov</a>, học trò của <a href="/wiki/Christian_Wolff_(nh%C3%A0_tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc)" title="Christian Wolff (nhà triết học)">Christian Wolff</a>. Thuật ngữ tiếng Đức, <i>biologie</i>, xuất hiện lần đầu một bản dịch tác phẩm Linnaeus năm 1771. Năm 1797, <a href="/w/index.php?title=Theodor_Georg_August_Roose&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodor Georg August Roose (trang không tồn tại)">Theodor Georg August Roose</a> sử dụng thuật ngữ trong lời nói đầu của cuốn sách với tựa <i>Grundzüge der Lehre van der Lebenskraft</i> (Các đặc điểm chính của học thuyết về sự sống). <a href="/w/index.php?title=Karl_Friedrich_Burdach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl Friedrich Burdach (trang không tồn tại)">Karl Friedrich Burdach</a> đã sử dụng thuật ngữ này vào năm 1800 trong một nghiên cứu về con người dưới các góc độ <a href="/wiki/H%C3%ACnh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Hình thái học (sinh học)">hình thái học</a>, <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Sinh lý học con người">sinh lý học</a> và <a href="/wiki/T%C3%A2m_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Tâm lý học">tâm lý học</a> <i>(Propädeut zum Studien der Gesammten Heilkunst</i>). Thuật ngữ ở dạng ngày nay xuất hiện trong cuốn luận án sáu tập: <i>Biologie, oder Philosophie der lebenden Nature</i> (Sinh học, hoặc triết học về bản chất sống)(1802-22) của Gottfried Reinhold Treviranus, người đã tuyên bố:<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tree_of_life_by_Haeckel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/234px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg" decoding="async" width="234" height="371" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/352px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/469px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg 2x" data-file-width="1804" data-file-height="2856" /></a><figcaption>Cây phát sinh sự sống của <a href="/wiki/Ernst_Haeckel" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a></figcaption></figure> <blockquote><p>Các đối tượng nghiên cứu của chúng tôi sẽ là các hình thức và biểu hiện khác nhau của sự sống, các điều kiện và quy luật theo đó các hiện tượng này xảy ra, và các nguyên nhân mà chúng đã được thực hiện. Khoa học liên quan đến những vấn đề này chúng tôi sẽ chỉ ra với cái tên "sinh học" [<i>biologie</i>] hoặc học thuyết về sự sống [<i>Lebenslehre</i>].</p></blockquote><p>Mặc dù sinh học hiện đại là một phát triển trong thời gian tương đối gần đây, các ngành khoa học liên quan và bao gồm nó đã được nghiên cứu từ <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" class="mw-disambig" title="Thời cổ đại">thời Cổ đại</a>. <a href="/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Triết học tự nhiên">Triết học tự nhiên</a> đã được nghiên cứu sớm nhất tận các nền <a href="/wiki/V%C4%83n_minh_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Văn minh cổ đại">văn minh cổ đại</a> như <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%A1ng_H%C3%A0" title="Lưỡng Hà">Lưỡng Hà</a>, <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Ai Cập cổ đại">Ai Cập</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_l%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Tiểu lục địa Ấn Độ">tiểu lục địa Ấn Độ</a> và <a href="/wiki/Trung_Hoa" class="mw-redirect" title="Trung Hoa">Trung Hoa</a>. Tuy nhiên, nguồn gốc của sinh học hiện đại và cách tiếp cận đối với việc nghiên cứu về tự nhiên dường như lại bắt nguồn từ <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Hy Lạp cổ đại">Hy Lạp cổ đại</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Trong khi nghiên cứu chính thức về thuốc bắt đầu từ thời <a href="/wiki/Hippocrates" title="Hippocrates">Hippocrates</a> (khoảng 460-370 TCN), chính <a href="/wiki/Aristoteles" title="Aristoteles">Aristotle</a> (384-322 TCN) lại đóng góp nhiều nhất cho sự phát triển của sinh học. Đặc biệt quan trọng là cuốn <i><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Động vật (trang không tồn tại)">Lịch sử Động vật</a></i> của ông cùng các công trình khác, tác phẩm cho thấy những khuynh hướng thiên về lịch sử tự nhiên; sau đó là những công trình thực nghiệm hơn tập trung vào các nguyên nhân sinh học và đa dạng của sự sống. Người kế vị của <a href="/wiki/Aristoteles" title="Aristoteles">Aristotle</a> là <a href="/wiki/Theophrastos" title="Theophrastos">Theophrastus</a> xứ <a href="/w/index.php?title=Lyceum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lyceum (trang không tồn tại)">Lyceum</a>, ông đã viết một loạt sách về thực vật học. Tập sách vẫn tồn tại như đóng góp quan trọng nhất của <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" class="mw-disambig" title="Thời cổ đại">thời Cổ đại</a> cho ngành khoa học thực vật, thậm chí đến tận <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_trung_c%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Thời trung cổ">thời Trung Cổ</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Các học giả của <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_th%E1%BB%9Di_Trung_c%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thế giới Hồi giáo thời Trung cổ (trang không tồn tại)">thế giới Hồi giáo thời Trung cổ</a> đã viết về sinh học có thể kể đến <a href="/w/index.php?title=Al-Jahiz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Jahiz (trang không tồn tại)">al-Jahiz</a> (781-869), <a href="/w/index.php?title=Al-D%C4%ABnawar%C4%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Dīnawarī (trang không tồn tại)">Al-Dīnawarī</a> (828-896), viết về <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">thực vật học</a>,<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và <a href="/wiki/Rhazes" class="mw-redirect" title="Rhazes">Rhazes</a> (865-925), viết về <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">giải phẫu học</a> và <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">sinh lý học</a>. <a href="/wiki/D%C6%B0%E1%BB%A3c_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Dược học">Dược học</a> được nghiên cứu đặc biệt kỹ lưỡng bởi các học giả Hồi giáo, với nguồn khai thác từ các <a href="/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Triết học Hy Lạp cổ đại">truyền thống triết học Hy Lạp</a>. <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Lịch sử tự nhiên">Lịch sử tự nhiên</a> lại đặt nặng tư tưởng của <a href="/wiki/Aristoteles" title="Aristoteles">Aristotle</a>, đặc biệt là tư tưởng: trật tự sự sống là cố định, bất biến. </p><p>Sinh học bắt đầu nhảy vọt với sự cải tiến vượt bậc kính hiển vi bởi <a href="/wiki/Antonie_van_Leeuwenhoek" title="Antonie van Leeuwenhoek">Anton van Leeuwenhoek</a>. Nhờ đó, các học giả đã khám phá và quan sát <a href="/wiki/Tinh_tr%C3%B9ng" title="Tinh trùng">tinh trùng</a>, <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a>, <a href="/wiki/Tr%C3%B9ng_c%E1%BB%8F" title="Trùng cỏ">trùng cỏ</a>. Họ đã tìm ra thế giới hiển vi thật phong phú. Các cuộc điều tra của <a href="/wiki/Jan_Swammerdam" title="Jan Swammerdam">Jan Swammerdam</a> đã dẫn tới mối quan tâm mới trong <a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_h%E1%BB%8Dc" title="Côn trùng học">côn trùng học</a> và giúp phát triển các kỹ thuật cơ bản về giải phẫu và nhuộm vi mẫu.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:DNA_orbit_animated.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/DNA_orbit_animated.gif/231px-DNA_orbit_animated.gif" decoding="async" width="231" height="381" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/16/DNA_orbit_animated.gif 1.5x" data-file-width="290" data-file-height="477" /></a><figcaption><a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a>, biểu tượng của sinh học hiện đại</figcaption></figure> <p>Những tiến bộ trong kính hiển vi cũng có một tác động sâu sắc đến tư duy sinh học. Vào đầu thế kỷ 19, một số nhà sinh học đã chỉ ra tầm quan trọng của <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a>. Sau đó, vào năm 1838, <a href="/wiki/Matthias_Jakob_Schleiden" title="Matthias Jakob Schleiden">Schleiden</a> và <a href="/wiki/Theodor_Schwann" title="Theodor Schwann">Schwann</a> bắt đầu truyền bá những ý tưởng mà rất phổ quát hiện nay rằng (1) đơn vị cơ bản của <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> là <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a> và (2) các tế bào riêng biệt có tất cả các đặc tính của sự sống, mặc dù họ phản đối ý tưởng rằng (3) tất cả <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a> đến từ sự phân chia các <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a> khác. Nhờ vào công trình của <a href="/w/index.php?title=Robert_Remak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Remak (trang không tồn tại)">Robert Remak</a> và <a href="/w/index.php?title=Rudolf_Virchow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rudolf Virchow (trang không tồn tại)">Rudolf Virchow</a> vào những năm 1860 hầu hết các nhà sinh vật học đã chấp nhận cả ba nguyên lý, nay được gọi là <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Học thuyết tế bào">học thuyết tế bào</a>.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong khi đó, <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại học">phân loại học</a> (<i>taxonomy</i> và <i>classification</i>) đã trở thành tâm điểm của các nhà sử gia tự nhiên. <a href="/wiki/Carl_Linnaeus" title="Carl Linnaeus">Carl Linnaeus</a> xuất bản một hệ thống phân loại cơ bản cho thế giới tự nhiên vào năm 1735 (biến thể của những hệ thống đã được sử dụng từ lâu), và trong những năm 1750 ông đã đặt tên khoa học cho tất cả các loài vào thời của ông <sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Georges_Louis_Leclerc,_B%C3%A1_t%C6%B0%E1%BB%9Bc_x%E1%BB%A9_Buffon" title="Georges Louis Leclerc, Bá tước xứ Buffon">Georges Louis Leclerc, Bá tước xứ Buffon</a>, đã đưa các loài vào các phân loại và coi các dạng sống là <i>mềm dẻo</i>, thậm chí còn đưa ra khả năng có tổ tiên chung. Mặc dù ông đã phản đối <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a>, Buffon là một nhân vật chủ chốt trong lịch sử các ý niệm về <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a>; tác phẩm của ông cũng ảnh hưởng đến các lý thuyết tiến hóa của <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Lamarck" title="Jean-Baptiste Lamarck">Lamarck</a> và <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Darwin</a> <sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Ý niệm <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hoá</a> đầy đủ và nghiêm túc có nguồn gốc từ các tác phẩm của <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Lamarck" title="Jean-Baptiste Lamarck">Jean-Baptiste Lamarck</a>, ông là người đầu tiên đưa ra một học thuyết tiến hoá rõ ràng.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ông cho rằng sự tiến hoá là kết quả của áp lực môi trường đối với đặc tính của động vật, có nghĩa là nếu sử dụng một cơ quan thường xuyên và chặt chẽ hơn, nó sẽ trở nên phức tạp và hiệu quả hơn, do đó động vật sẽ <i>thích nghi</i> với môi trường của nó. <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Lamarck" title="Jean-Baptiste Lamarck">Lamarck</a> tin rằng những đặc điểm có được sau đó có thể được chuyển sang cho hậu duệ của chúng, bọn hậu duệ sẽ tiếp tục phát triển và hoàn thiện bản thân.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, nhà tự nhiên học lỗi lạc người Anh <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a>, kết hợp cách tiếp cận địa lý học của <a href="/wiki/Alexander_von_Humboldt" title="Alexander von Humboldt">Humboldt</a>, <a href="/w/index.php?title=L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lý thuyết địa chất thống nhất (trang không tồn tại)">lý thuyết địa chất thống nhất</a> của <a href="/wiki/Charles_Lyell" title="Charles Lyell">Lyell</a>, các bài luận của <a href="/wiki/Thomas_Malthus" title="Thomas Malthus">Malthus</a> về tăng trưởng dân số, với chuyên môn về hình thái học và các quan sát tự nhiên rộng lớn, đã tạo ra một lý thuyết tiến hóa <i>hợp lý</i> hơn dựa trên <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">chọn lọc tự nhiên</a>; lý luận và bằng chứng tương tự đã dẫn <a href="/wiki/Alfred_Russel_Wallace" title="Alfred Russel Wallace">Alfred Russel Wallace</a> đi đến những kết luận tương tự <sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mặc dù nó là chủ đề gây tranh cãi xung quanh lý thuyết tiến hóa này (vẫn tiếp tục cho đến ngày nay), lý thuyết của Darwin đã nhanh chóng lan rộng khắp cộng đồng khoa học và sớm trở thành một tiên đề trung tâm của khoa học sinh học đang phát triển nhanh chóng. </p><p>Khám phá về sự biểu hiện vật lý của <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">di truyền</a> đã đến cùng với các nguyên tắc tiến hoá và <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Di truyền học quần thể">di truyền quần thể</a>. Trong những năm 1940 và đầu những năm 1950, các thí nghiệm đã chỉ ra <a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a> là thành phần của <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%85m_s%E1%BA%AFc_th%E1%BB%83" title="Nhiễm sắc thể">nhiễm sắc thể</a> với chức năng mang các tính trạng đã được biết đến với tên gọi là <a href="/wiki/Gen" title="Gen">gen</a>. Tập trung vào các loại dạng sống mới như <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a> và <a href="/wiki/Virus" title="Virus">virus</a>, cùng với việc khám phá ra cấu trúc chuỗi xoắn kép của DNA năm 1953, sinh học đã tiến sang thời kỳ <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Di truyền phân tử">di truyền phân tử</a>. Từ những năm 1950 đến nay, sinh học đã được mở rộng rất nhiều trong lĩnh vực phân tử. <a href="/wiki/M%C3%A3_di_truy%E1%BB%81n" title="Mã di truyền">Mã di truyền</a> đã được khám phá bởi <a href="/w/index.php?title=Har_Gobind_Khorana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Har Gobind Khorana (trang không tồn tại)">Har Gobind Khorana</a>, <a href="/wiki/Robert_W._Holley" title="Robert W. Holley">Robert W. Holley</a> và <a href="/w/index.php?title=Marshall_Warren_Nirenberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marshall Warren Nirenberg (trang không tồn tại)">Marshall Warren Nirenberg</a> sau khi DNA được biết là chứa các codon-bộ ba mã hóa. Cuối cùng, <i>Dự án Hệ gen Con người</i> đã được đưa ra vào năm 1990 với mục đích lập bản đồ bộ gen chung của toàn thể con người. Dự án này đã được hoàn thành vào năm 2003,<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> với những phân tích tiếp tục được xuất bản. <i>Dự án Hệ gen Con người</i> là bước đầu tiên trong nỗ lực toàn cầu hoá để tích hợp kiến thức về sinh học với một định nghĩa chức năng, phân tử cho cơ thể con người và của các sinh vật khác. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tế_bào_học"><span id="T.E1.BA.BF_b.C3.A0o_h.E1.BB.8Dc"></span>Tế bào học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Tế bào học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tế bào học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Học_thuyết_tế_bào"><span id="H.E1.BB.8Dc_thuy.E1.BA.BFt_t.E1.BA.BF_b.C3.A0o"></span>Học thuyết tế bào</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Học thuyết tế bào”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Học thuyết tế bào"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Học thuyết tế bào">Học thuyết tế bào</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:HeLa_cells_stained_with_Hoechst_33258.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/HeLa_cells_stained_with_Hoechst_33258.jpg/231px-HeLa_cells_stained_with_Hoechst_33258.jpg" decoding="async" width="231" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/HeLa_cells_stained_with_Hoechst_33258.jpg/347px-HeLa_cells_stained_with_Hoechst_33258.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6c/HeLa_cells_stained_with_Hoechst_33258.jpg 2x" data-file-width="459" data-file-height="350" /></a><figcaption>Ảnh chụp tế bào ung thư đang phân chia, với <a href="/wiki/Nh%C3%A2n_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Nhân tế bào">nhân</a> (đặc biệt là <a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a> được nhuộm xanh). Tế bào giữa và bên phải đang ở kỳ trung gian nên DNA duỗi. Còn tế bào ở bên trái đang trải qua <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_ph%C3%A2n" title="Nguyên phân">nguyên phân</a> nên DNA đã cô đặc.</figcaption></figure> <p>Học thuyết tế bào phát biểu rằng: <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a> là đơn vị cơ bản của sự sống, rằng tất cả các sinh vật sống cấu tạo từ một tế bào (<a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91%C6%A1n_b%C3%A0o" title="Sinh vật đơn bào">đơn bào</a>) hoặc nhiều tế bào (<a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91a_b%C3%A0o" title="Sinh vật đa bào">đa bào</a>), và tất cả các tế bào đều sinh ra từ các tế bào trước đó thông qua sự <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%C3%A0o" title="Phân bào">phân bào</a>. Trong các sinh vật đa bào, mỗi tế bào trong cơ thể của cơ thể xuất phát từ một tế bào <a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_t%E1%BB%AD" title="Hợp tử">hợp tử</a> duy nhất. <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">Tế bào</a> cũng được coi là đơn vị cơ bản liên quan đến nhiều quá trình bệnh lý<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ngoài ra, <a href="/wiki/D%C3%B2ng_n%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" class="mw-redirect" title="Dòng năng lượng">dòng năng lượng</a> diễn ra ở các tế bào trong các quá trình khác nhau là một phần của chức năng quan trọng: <a href="/wiki/Trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t" title="Trao đổi chất">trao đổi chất</a>. Cuối cùng, các tế bào chứa <a href="/wiki/Th%C3%B4ng_tin_di_truy%E1%BB%81n" class="mw-redirect" title="Thông tin di truyền">thông tin di truyền</a> (<a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a>), được truyền từ tế bào sang tế bào trong quá trình <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%C3%A0o" title="Phân bào">phân bào</a>. Nghiên cứu về nguồn gốc của sự sống, <a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_ph%C3%A1t_sinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết tự phát sinh (trang không tồn tại)">thuyết tự phát sinh</a> (<i>abiogenesis</i>), là những nỗ lực lớn để khám phá nguồn gốc của các <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a> khởi nguyên. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cấu_trúc_của_tế_bào"><span id="C.E1.BA.A5u_tr.C3.BAc_c.E1.BB.A7a_t.E1.BA.BF_b.C3.A0o"></span>Cấu trúc của tế bào</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Cấu trúc của tế bào”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cấu trúc của tế bào"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Biological_cell.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/350px-Biological_cell.svg.png" decoding="async" width="350" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/525px-Biological_cell.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/700px-Biological_cell.svg.png 2x" data-file-width="1466" data-file-height="891" /></a><figcaption>Mô hình một tế bào động vật điển hình. <a href="/wiki/B%C3%A0o_quan" title="Bào quan">Các bào quan</a> gồm: (1)<a href="/wiki/H%E1%BA%A1ch_nh%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hạch nhân">hạch nhân</a> (2) <a href="/wiki/Nh%C3%A2n_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Nhân tế bào">nhân</a> (3) <a href="/wiki/Ribosome" title="Ribosome">ribosome</a> (4) <a href="/wiki/T%C3%BAi_ti%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Túi tiết">túi tiết</a>,(5) <a href="/wiki/M%E1%BA%A1ng_l%C6%B0%E1%BB%9Bi_n%E1%BB%99i_ch%E1%BA%A5t" title="Mạng lưới nội chất">mạng lưới nội chất</a> (ER) hạt, (6) <a href="/wiki/B%E1%BB%99_m%C3%A1y_Golgi" title="Bộ máy Golgi">bộ máy Golgi</a>, (7) <a href="/wiki/B%E1%BB%99_x%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Bộ xương tế bào">khung xương tế bào</a>, (8) <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%A1ng_l%C6%B0%E1%BB%9Bi_n%E1%BB%99i_ch%E1%BA%A5t_tr%C6%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mạng lưới nội chất trơn (trang không tồn tại)">ER trơn</a>, (9) <a href="/wiki/Ti_th%E1%BB%83" class="mw-redirect" title="Ti thể">ty thể</a>, (10) <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_b%C3%A0o" title="Không bào">không bào</a>, (11) <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_ch%E1%BA%A5t" title="Tế bào chất">tế bào chất</a>, (12) <a href="/wiki/Ti%C3%AAu_th%E1%BB%83" class="mw-redirect" title="Tiêu thể">lysosome</a>, (13) <a href="/wiki/Trung_th%E1%BB%83" title="Trung thể">trung thể</a>.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Plant_cell_structure.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Plant_cell_structure.png/350px-Plant_cell_structure.png" decoding="async" width="350" height="279" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Plant_cell_structure.png/525px-Plant_cell_structure.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Plant_cell_structure.png/700px-Plant_cell_structure.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="815" /></a><figcaption>Mô hình một tế bào thực vật điển hình (xem thêm bảng 2 về phép so sánh giữa tế bào thực vật và tế bào động vật)</figcaption></figure> <p>Mỗi tế bào được bao bọc trong một <a href="/wiki/M%C3%A0ng_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Màng tế bào">màng tế bào</a> ngăn cách <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_ch%E1%BA%A5t" title="Tế bào chất">tế bào chất</a> của nó với <a href="/w/index.php?title=Kh%C3%B4ng_gian_ngo%E1%BA%A1i_b%C3%A0o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Không gian ngoại bào (trang không tồn tại)">không gian ngoại bào</a>.<sup id="cite_ref-urry2017g_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-urry2017g-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Màng tế bào bao gồm một <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_lipid_k%C3%A9p" title="Lớp lipid kép">lớp lipid kép</a>, bao gồm các <a href="/wiki/Cholesterol" title="Cholesterol">cholesterol</a> nằm giữa các <a href="/wiki/Phospholipid" title="Phospholipid">phospholipid</a> để duy trì <a href="/wiki/T%C3%ADnh_l%E1%BB%8Fng_c%E1%BB%A7a_m%C3%A0ng" title="Tính lỏng của màng">tính lỏng của màng</a> của chúng ở các <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99" title="Nhiệt độ">nhiệt độ</a> khác nhau. Màng tế bào là một <a href="/wiki/M%C3%A0ng_b%C3%A1n_th%E1%BA%A5m" title="Màng bán thấm">màng bán thấm</a>, cho phép các phân tử nhỏ như <a href="/wiki/Oxygen" class="mw-redirect" title="Oxygen">oxygen</a>, <a href="/wiki/Carbon_dioxide" title="Carbon dioxide">carbon dioxide</a> và <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Nước">nước</a> đi qua trong khi hạn chế chuyển động của các phân tử lớn hơn và các hạt tích điện như <a href="/wiki/Ion" title="Ion">ion</a>.<sup id="cite_ref-MBOC_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-MBOC-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tiến_hóa"><span id="Ti.E1.BA.BFn_h.C3.B3a"></span>Tiến hóa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Tiến hóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tiến hóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">Tiến hóa</a></div> <p>Một khái niệm đóng vai trò trung tâm trong sinh học là sự sống thay đổi và phát triển thông qua quá trình <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a>, và cho rằng tất cả các dạng sống đều có <a href="/w/index.php?title=Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_chung&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguồn gốc chung (trang không tồn tại)">nguồn gốc chung</a>. Lý thuyết tiến hóa phát biểu rằng tất cả các sinh vật trên Trái Đất, dù còn tồn tại hay đã <a href="/wiki/Tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng" title="Tuyệt chủng">tuyệt chủng</a>, đều có nguồn gốc từ một <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95_ti%C3%AAn_chung&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổ tiên chung (trang không tồn tại)">tổ tiên chung</a> hoặc <a href="/wiki/V%E1%BB%91n_gen" title="Vốn gen">vốn gen</a> chung. Tổ tiên chung nhất <i>(last universal common ancestor</i> viết tắt là <b>LUCA</b>) này của tất cả các sinh vật được cho là xuất hiện vào khoảng 3,5 tỷ năm trước.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các nhà sinh học coi tính phổ biến của mã di truyền là bằng chứng thuyết phục để ủng hộ lý thuyết tổ tiên chung nhất cho tất cả các <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a>, <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n_c%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Vi khuẩn cổ">cổ khuẩn</a>, và các <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nh%C3%A2n_th%E1%BB%B1c" title="Sinh vật nhân thực">sinh vật nhân thực</a> (Xem: <a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Nguồn gốc sự sống">Nguồn gốc của sự sống</a>)<sup id="cite_ref-Futuyma_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Futuyma-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn.png/269px-Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn.png" decoding="async" width="269" height="259" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn.png/404px-Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn.png 2x" data-file-width="509" data-file-height="490" /></a><figcaption>Mô hình đơn giản cho chọn lọc tự nhiên, ở đây, chọn lọc tự nhiên đã ủng hộ tính trạng màu tối</figcaption></figure> <p>Thuật ngữ "tiến hóa" đã bước vào từ điển thuật ngữ khoa học nhờ <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Lamarck" title="Jean-Baptiste Lamarck">Jean-Baptiste de Lamarck</a> năm 1809<sup id="cite_ref-p15_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-p15-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, và năm mươi năm sau, <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a> đã đưa ra một mô hình khoa học về <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">chọn lọc tự nhiên</a> là động lực cho tiến hóa.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (Alfred Russel Wallace cũng được coi là người đồng khám phá ra khái niệm này khi ông giúp nghiên cứu và thử nghiệm với ý tưởng tiến hóa, xem: <a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_c%C3%A1c_lo%C3%A0i" title="Nguồn gốc các loài">Nguồn gốc các loài</a>)<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sự tiến hóa bây giờ được sử dụng để giải thích những đa dạng lớn của sự sống được tìm thấy trên <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a>. </p><p>Darwin đã giả thuyết rằng các loài sinh sôi hoặc diệt vong chịu tác dụng của <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">chọn lọc tự nhiên</a> hoặc <a href="/w/index.php?title=Giao_ph%E1%BB%91i_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giao phối chọn lọc (trang không tồn tại)">giao phối chọn lọc</a><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Phi%C3%AAu_b%E1%BA%A1t_di_truy%E1%BB%81n" title="Phiêu bạt di truyền">Phiêu bạt di truyền</a> được coi là một cơ chế bổ sung cho sự phát triển của lý thuyết tiến hóa hay <a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p_hi%E1%BB%87n_%C4%91%E1%BA%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại (trang không tồn tại)">thuyết tiến hóa tổng hợp hiện đại</a><sup id="cite_ref-GGS_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-GGS-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Lịch sử tiến hóa của loài - mô tả các đặc tính của các loài khác nhau mà từ hậu duệ loài đó - cùng với mối quan hệ gia phả của nó với mọi loài khác được gọi là <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phát sinh chủng loại học">phát sinh chủng loại</a> (<i>phylogeny</i>) loài đó. Các phương pháp tiếp cận khác nhau trong sinh học cho ta các thông tin về phát sinh chủng loại. Có thể bao kể đến như so sánh trình tự DNA (đặc biệt là so sánh bộ gen), thuộc lĩnh vực <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">sinh học phân tử</a>, và so sánh hóa thạch hoặc các di chỉ khác của sinh vật cổ đại, thuộc về <a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">cổ sinh vật học</a><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Các nhà sinh học tổ chức và phân tích mối quan hệ tiến hóa thông qua nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm phát sinh chủng loài học (<i>phylogenetics</i>), phân loại theo ngoại hình (<i>phenetics</i>) và phân loại theo nhánh (<i>cladistics</i>). (Để tóm tắt các sự kiện lớn trong sự tiến hóa của sự sống theo như các nhà sinh vật học hiện đại, xem <a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_tr%C3%ACnh_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến trình tiến hóa (trang không tồn tại)">Tiến trình tiến hóa</a>) </p><p>Sự tiến hoá có liên quan đến việc hiểu về lịch sử tự nhiên của các dạng sống và sự hiểu về tổ chức của các dạng sống hiện tại. Tuy nhiên, sự tổ chức này chỉ có thể hiểu được bằng cách hiểu chúng đã trải qua quá trình tiến hóa như thế nào. Do đó, tiến hóa là trung tâm của mọi lĩnh vực sinh học<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Mặc dù thuyết tiến hóa được phổ biến rộng rãi, nhưng vẫn chưa có chắc chắn một bằng chứng thuyết phục nào cho lý thuyết này (thậm chí có những bằng chứng làm giả), và có nhiều ý kiến trái chiều, <a href="/wiki/C%C3%A1c_cu%E1%BB%99c_ch%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%91i_thuy%E1%BA%BFt_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Các cuộc chống đối thuyết tiến hóa">phản đối thuyết tiến hóa</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Di_truyền_học"><span id="Di_truy.E1.BB.81n_h.E1.BB.8Dc"></span>Di truyền học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Di truyền học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Di truyền học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Di_truyền"><span id="Di_truy.E1.BB.81n"></span>Di truyền</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Di truyền”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Di truyền"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Punnett_square_mendel_flowers.svg" class="mw-file-description"><img alt="two by two table showing genetic crosses" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Punnett_square_mendel_flowers.svg/250px-Punnett_square_mendel_flowers.svg.png" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Punnett_square_mendel_flowers.svg/375px-Punnett_square_mendel_flowers.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Punnett_square_mendel_flowers.svg/500px-Punnett_square_mendel_flowers.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a><figcaption><a href="/wiki/B%E1%BA%A3ng_Punnett" title="Bảng Punnett">Bảng Punnett</a> minh họa thí nghiệm lai của Mendel về cây dị hợp F1 hoa tím (Bb) tự thụ phấn.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a> là khoa học nghiên cứu về sự di truyền,<sup id="cite_ref-griffithsetal2014l_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-griffithsetal2014l-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-griffiths2000sect60_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-griffiths2000sect60-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Hartl_and_Jones_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hartl_and_Jones-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> về <a href="/wiki/Gen" title="Gen">gene</a>, <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n" title="Di truyền">tính di truyền</a> và <a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8B_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Biến dị sinh học">biến dị</a> (<i>variation</i>) của sinh vật.<sup id="cite_ref-griffiths2000sect60_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-griffiths2000sect60-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Hartl_and_Jones_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hartl_and_Jones-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Gene" class="mw-redirect" title="Gene">Gene</a> mã hóa thông tin cần thiết của tế bào cho quá trình tổng hợp các protein. Protein là nhóm phân tử đóng vai trò quan trọng (nhưng không phải là hoàn toàn) quy định <a href="/wiki/Ki%E1%BB%83u_h%C3%ACnh" title="Kiểu hình">kiểu hình</a> của sinh vật. Di truyền học cũng cấp các phương pháp nghiên cứu các chức năng của một gene nhất định, hoặc phân tích tương tác di truyền. Mọi sinh vật đều lưu giữ thông tin di truyền ở trong nhiễm sắc thể dưới dạng trình tự các nucleotide của phân tử DNA hoặc lưu giữ ở RNA. Cụ thể, năm 1865 <a href="/wiki/Gregor_Mendel" title="Gregor Mendel">Gregor Mendel</a> đã tiến hành <a href="/wiki/Th%C3%AD_nghi%E1%BB%87m_lai_gi%E1%BB%91ng_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thí nghiệm lai giống thực vật">thí nghiệm lai giống thực vật</a> và được phát hiện lại vào năm 1900, khai sinh ra <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a>.<sup id="cite_ref-:0_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:1_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Gen" title="Gen">Gen</a> là nhân tố cơ bản của di truyền ở tất cả các sinh vật. Gen là một <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A2n_t%E1%BB%91_di_truy%E1%BB%81n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhân tố di truyền (trang không tồn tại)">nhân tố di truyền</a> và tương ứng với một đoạn DNA có ảnh hưởng đến hình thái hoặc chức năng của một cơ thể theo những cách cụ thể. Tất cả các sinh vật, dù là vi khuẩn hay động vật, chia sẻ cùng một bộ máy cơ bản sao chép và 'dịch' DNA thành các <a href="/wiki/Protein" title="Protein">protein</a>. Các tế bào sẽ <a href="/wiki/Phi%C3%AAn_m%C3%A3" title="Phiên mã">phiên mã</a> một gen DNA thành một phiên bản RNA của gen, và một <a href="/wiki/Ribosome" title="Ribosome">ribosome</a> sau đó <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_m%C3%A3_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" class="mw-redirect" title="Dịch mã (sinh học)">dịch mã</a> RNA thành một chuỗi các <a href="/wiki/Amino_acid" title="Amino acid">amino acid</a> trước khi uốn gấp thành một <a href="/wiki/Protein" title="Protein">protein</a>. Mã để dịch từ RNA đến amino acid là khá giống nhau đối với hầu hết các sinh vật. Chẳng hạn, một dãy trình tự DNA mã hóa cho protein <a href="/wiki/Insulin" title="Insulin">insulin</a> ở người cũng mã hóa cho insulin nếu chèn vào các sinh vật khác, ví dụ như thực vật.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>DNA được tìm thấy là ở dạng các sợi thẳng <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%85m_s%E1%BA%AFc_th%E1%BB%83" title="Nhiễm sắc thể">nhiễm sắc thể</a> trong <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nh%C3%A2n_th%E1%BB%B1c" title="Sinh vật nhân thực">sinh vật nhân thực</a> và các vòng nhiễm sắc thể trong <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nh%C3%A2n_s%C6%A1" title="Sinh vật nhân sơ">sinh vật nhân sơ</a>. Một nhiễm sắc thể là một cấu trúc được tổ chức bao gồm DNA và protein <a href="/wiki/Histone" title="Histone">histone</a>. Bộ nhiễm sắc thể định vị trong tế bào và bất kỳ thông tin di truyền nào tìm thấy trong <a href="/wiki/Ty_th%E1%BB%83" title="Ty thể">ty thể</a>, <a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_l%E1%BA%A1p" title="Lục lạp">lục lạp</a>, hoặc tại các địa điểm khác được gọi chung là <a href="/wiki/B%E1%BB%99_gen" title="Bộ gen">bộ gen</a> của tế bào. Trong sinh vật nhân thực, DNA mang gen nằm trong nhân tế bào, và có một lượng nhỏ nằm trong ti thể và lục lạp. Trong sinh vật nhân sơ, DNA được giữ trong hình dạng không cố định ở <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_ch%E1%BA%A5t" title="Tế bào chất">tế bào chất</a> gọi là <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_nh%C3%A2n" title="Chất nhân">chất nhân</a><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Thông tin di truyền của một bộ gen lưu giữ bên trong các gen và tập hợp hoàn chỉnh của bộ thông tin này ở một sinh vật được gọi là <a href="/wiki/Ki%E1%BB%83u_gen" title="Kiểu gen">kiểu gen</a> của nó.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sinh_thái_học"><span id="Sinh_th.C3.A1i_h.E1.BB.8Dc"></span>Sinh thái học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Sinh thái học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">Sinh thái học</a></div> <p>Sinh thái học là nghiên cứu về sự phân bố và sự phong phú của sự sống, sự tương tác giữa các sinh vật và môi trường của chúng.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Loài"><span id="Lo.C3.A0i"></span>Loài</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Loài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Loài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Lo%C3%A0i" title="Loài">Loài</a></div> <p><a href="/wiki/Lo%C3%A0i" title="Loài">Loài</a> là một nhóm các cá thể <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> có những đặc điểm sinh học tương đối giống nhau và có khả năng giao phối với nhau và sinh sản ra thế hệ tương lai. Còn theo định nghĩa của <a href="/wiki/Ernst_Mayr" title="Ernst Mayr">Ernst Mayr</a>, loài là nhóm các <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" class="mw-disambig" title="Quần thể">quần thể</a> tự nhiên có khả năng <a href="/wiki/Giao_ph%E1%BB%91i" title="Giao phối">giao phối</a> với nhau và tương đối cách ly sinh sản với các nhóm khác. Ernst Mayr nhấn mạnh về <a href="/wiki/C%C3%A1ch_li_sinh_s%E1%BA%A3n" title="Cách li sinh sản">cách li sinh sản</a> nhưng cũng giống như các quan điểm khác về loài, vấn đề này rất khó hoặc thậm chí không thể kiểm tra.<sup id="cite_ref-FOOTNOTEMallet1995294–299_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEMallet1995294–299-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quần_thể"><span id="Qu.E1.BA.A7n_th.E1.BB.83"></span>Quần thể</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Quần thể”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quần thể"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" class="mw-disambig" title="Quần thể">Quần thể</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quần_xã"><span id="Qu.E1.BA.A7n_x.C3.A3"></span>Quần xã</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Quần xã”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quần xã"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Quần xã">Quần xã</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hệ_sinh_thái"><span id="H.E1.BB.87_sinh_th.C3.A1i"></span>Hệ sinh thái</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Hệ sinh thái”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hệ sinh thái"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a></div> <p>Quần xã các sinh vật sống (thành phần hữu sinh) kết hợp với các thành phần vô sinh (ví dụ: <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Nước">nước</a>, <a href="/wiki/%C3%81nh_s%C3%A1ng" title="Ánh sáng">ánh sáng</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1" title="Bức xạ">bức xạ</a>, <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99" title="Nhiệt độ">nhiệt độ</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_%E1%BA%A9m" class="mw-disambig" title="Độ ẩm">độ ẩm</a>, <a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n" title="Khí quyển">khí quyển</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_pH" class="mw-redirect" title="Độ pH">độ pH</a> và đất) của môi trường của chúng được gọi là hệ sinh thái.<sup id="cite_ref-habitats_of_the_world_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-habitats_of_the_world-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-hillisetal2014ao_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-hillisetal2014ao-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_mối_quan_hệ_hữu_sinh"><span id="C.C3.A1c_m.E1.BB.91i_quan_h.E1.BB.87_h.E1.BB.AFu_sinh"></span>Các mối quan hệ hữu sinh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Các mối quan hệ hữu sinh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các mối quan hệ hữu sinh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Frame"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Foodweb.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fc/Foodweb.png" decoding="async" width="319" height="170" class="mw-file-element" data-file-width="319" data-file-height="170" /></a><figcaption> Một <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Lưới thức ăn">lưới thức ăn</a> là hệ thống các <a href="/wiki/Chu%E1%BB%97i_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Chuỗi thức ăn">chuỗi thức ăn</a> đan xen với nhau thông qua một số mắt xích chung, miêu tả mối quan hệ phức tạp giữa các sinh vật trong một <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">hệ sinh thái</a>.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">Sinh thái học</a> nghiên cứu sự phân bố và sinh sống của các <a href="/w/index.php?title=Sinh_v%E1%BA%ADt_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh vật sống (trang không tồn tại)">sinh vật sống</a> và mối quan hệ qua lại giữa các sinh vật với nhau và với <a href="/wiki/M%C3%B4i_sinh" title="Môi sinh">môi trường sống</a>.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Môi trường sống của một sinh vật bao gồm các yếu tố vô sinh như khí hậu và địa chất cũng như các yếu tố hữu sinh là các sinh vật sống trong cùng một <a href="/wiki/%E1%BB%94_sinh_th%C3%A1i" title="Ổ sinh thái">ổ sinh thái</a>.<sup id="cite_ref-habitats_of_the_world_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-habitats_of_the_world-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các hệ sinh thái thường được nghiên cứu ở nhiều cấp độ khác nhau từ cá thể (<i>individual</i>) và các <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" class="mw-disambig" title="Quần thể">quần thể</a> cho đến các <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">hệ sinh thái</a> và <a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">sinh quyển</a>. Sinh thái học là môn khoa học đa ngành, nghĩa là dựa trên nhiều ngành khoa học khác nhau. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Năng_lượng"><span id="N.C4.83ng_l.C6.B0.E1.BB.A3ng"></span>Năng lượng</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Năng lượng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Năng lượng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sự sống còn của một sinh vật sống phụ thuộc vào tiếp nhận liên tục dòng <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Năng lượng">năng lượng</a>. Các <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Phản ứng hóa học">phản ứng hóa học</a> chịu trách nhiệm về cấu trúc và chức năng của <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> được điều chỉnh để lấy năng lượng từ các chất trong thức ăn của chúng và biến đổi các chất này giúp hình thành các tế bào mới cũng như duy trì các tế bào này. Trong quá trình này, các phân tử của các <a href="/wiki/H%C3%B3a_ch%E1%BA%A5t" title="Hóa chất">chất hóa học</a> trong <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_ph%E1%BA%A9m" title="Thực phẩm">thức ăn</a> đóng hai vai trò; thứ nhất, chúng chứa năng lượng có thể biến đổi và tái sử dụng trong các <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phản ứng sinh học (trang không tồn tại)">phản ứng sinh học</a>, <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Phản ứng hóa học">hóa học</a> của sinh vật đó; thứ hai, thức ăn có thể được biến đổi thành các phân tử với cấu trúc mới (các phân tử sinh học mới) và sẽ sử dụng cho sinh vật đó. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:AdenosineTriphosphate.qutemol.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bd/AdenosineTriphosphate.qutemol.gif" decoding="async" width="256" height="134" class="mw-file-element" data-file-width="256" data-file-height="134" /></a><figcaption><a href="/wiki/Adenosine_triphosphat" class="mw-redirect" title="Adenosine triphosphat">ATP</a>, đồng tiền năng lượng của tế bào</figcaption></figure> <p>Các sinh vật chịu trách nhiệm về việc đưa năng lượng vào một <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">hệ sinh thái</a> được gọi là các <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_s%E1%BA%A3n_xu%E1%BA%A5t_s%C6%A1_c%E1%BA%A5p" title="Sinh vật sản xuất sơ cấp">sinh vật sản xuất</a> hoặc các <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật tự dưỡng">sinh vật tự dưỡng</a>. Gần như tất cả các sinh vật như vậy lấy năng lượng ban đầu của chúng từ mặt trời.<sup id="cite_ref-bryantfrigaard_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-bryantfrigaard-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thực vật và một số sinh vật quang dưỡng khác sử dụng năng lượng mặt trời thông qua một quá trình gọi là <a href="/wiki/Quang_h%E1%BB%A3p" title="Quang hợp">quang hợp</a> để chuyển đổi nguyên liệu thô thành các phân tử hữu cơ, như <a href="/wiki/Adenosine_triphosphat" class="mw-redirect" title="Adenosine triphosphat">ATP</a>, phân tử có liên kết có thể bị phá vỡ để giải phóng năng lượng.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, một số hệ sinh thái phụ thuộc hoàn toàn vào năng lượng do <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_h%C3%B3a_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật hóa dưỡng">sinh vật hóa dưỡng</a> lấy từ <a href="/wiki/Methan" title="Methan">methan</a>, <a href="/wiki/Sulfide" title="Sulfide">sulfide</a>, hoặc các nguồn năng lượng khác ngoài <a href="/wiki/%C3%81nh_s%C3%A1ng" title="Ánh sáng">ánh sáng</a>.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Một số năng lượng do đó, được giữ lại tạo <a href="/wiki/Sinh_kh%E1%BB%91i" title="Sinh khối">sinh khối</a> và năng lượng giúp cho sự sinh trưởng và phát triển của các dạng sống khác. Đa số phần còn lại (tức <i>không</i> được chuyển thành sinh khối và năng lượng) bị mất đi dưới dạng các phân tử thừa thải và nhiệt năng. Các quá trình quan trọng nhất để chuyển đổi năng lượng dự trữ trong các chất hoá học thành năng lượng hữu ích để duy trì sự sống là sự <a href="/wiki/Trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t" title="Trao đổi chất">trao đổi chất</a><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và <a href="/wiki/H%C3%B4_h%E1%BA%A5p_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Hô hấp tế bào">hô hấp tế bào</a>.<sup id="cite_ref-Colvard,_2009_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-Colvard,_2009-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sinh_học_phân_tử"><span id="Sinh_h.E1.BB.8Dc_ph.C3.A2n_t.E1.BB.AD"></span>Sinh học phân tử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Sinh học phân tử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh học phân tử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">Sinh học phân tử</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Biological_cell.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/300px-Biological_cell.svg.png" decoding="async" width="300" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/450px-Biological_cell.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Biological_cell.svg/600px-Biological_cell.svg.png 2x" data-file-width="1466" data-file-height="891" /></a><figcaption>Mô hình một tế bào động vật điển hình với rất nhiều các <a href="/wiki/B%C3%A0o_quan" title="Bào quan">bào quan</a> (<i>organelle</i>) và <a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc" title="Cấu trúc">cấu trúc</a> khác nhau</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">Sinh học phân tử</a> là một môn khoa học nghiên cứu giới sinh vật ở mức độ <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Phân tử">phân tử</a>.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phạm vi nghiên cứu của môn này có sự giao thoa với các ngành khác trong sinh học đặc biệt là <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">di truyền học</a> và <a href="/wiki/Ho%C3%A1_sinh" class="mw-redirect" title="Hoá sinh">hoá sinh</a>. Sinh học phân tử chủ yếu tập trung nghiên cứu mối tương tác giữa các hệ thống cấu trúc khác nhau trong tế bào, bao gồm mối quan hệ qua lại giữa quá trình tổng hợp của <a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a>, <a href="/wiki/RNA" title="RNA">RNA</a> và <a href="/wiki/Protein" title="Protein">protein</a> và tìm hiểu cách thức điều hòa các mối tương tác này. </p><p>Tiến tới phạm vi lớn hơn, <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Tế bào học">tế bào học</a> nghiên cứu các cấu trúc và đặc tính sinh lý của tế bào, bao gồm các hành xử bên trong, tương tác với các tế bào khác, và với môi trường mà chúng ở. Nghiên cứu được thực hiện ở cấp độ <a href="/wiki/K%C3%ADnh_hi%E1%BB%83n_vi" title="Kính hiển vi">hiển vi</a> lẫn cấp độ <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Phân tử">phân tử</a>, đối với các sinh vật đơn bào như <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a>, cũng như đối với các tế bào chuyên biệt của sinh vật đa bào như ở <a href="/wiki/Lo%C3%A0i_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Loài người">con người</a>. </p><p>Thành phần cấu tạo nên tế bào và cách thức tế bào vận hành là một trong những hướng nghiên cứu chính của <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Khoa học sự sống">khoa học sự sống</a>. Sự giống nhau và khác nhau giữa các loại tế bào cũng được nghiên cứu trong sinh học phân tử và tế bào học. Những sự giống và khác nhau cơ bản tạo nên một bộ khung kiến thức chung mà người ta có thể áp dụng cho các loài tế bào khác cũng như quy nạp cho tất cả các loại tế bào. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sinh_học_phát_triển"><span id="Sinh_h.E1.BB.8Dc_ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n"></span>Sinh học phát triển</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Sinh học phát triển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh học phát triển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Sinh học phát triển</a></div><ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:HumanEmbryogenesis.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/HumanEmbryogenesis.svg/120px-HumanEmbryogenesis.svg.png" decoding="async" width="120" height="94" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/HumanEmbryogenesis.svg/180px-HumanEmbryogenesis.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/HumanEmbryogenesis.svg/240px-HumanEmbryogenesis.svg.png 2x" data-file-width="1560" data-file-height="1220" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Frog_lifecycle.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Frog_lifecycle.jpg/120px-Frog_lifecycle.jpg" decoding="async" width="120" height="71" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Frog_lifecycle.jpg/180px-Frog_lifecycle.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Frog_lifecycle.jpg/240px-Frog_lifecycle.jpg 2x" data-file-width="1166" data-file-height="692" /></a></span></div> <div class="gallerytext"></div> </li> </ul> <p>Sinh học phát triển nghiên cứu quá trình sinh vật <a href="/wiki/Sinh_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" class="mw-redirect" title="Sinh trưởng">sinh trưởng</a> (<i>growth</i>) và <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Phát triển">phát triển</a> (<i>development</i>). Có nguồn gốc từ bộ môn <a href="/wiki/Ph%C3%B4i_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Phôi học">phôi học</a>, sinh học phát triển ngày nay nghiên cứu sự điều khiển về mặt di truyền các quá trình <a href="/w/index.php?title=Sinh_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh trưởng tế bào (trang không tồn tại)">sinh trưởng tế bào</a> (<i>cell growth</i>), <a href="/wiki/Bi%E1%BB%87t_h%C3%B3a_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Biệt hóa tế bào">biệt hóa tế bào</a> (<i>cellular differentiation</i>) và <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A1o_h%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tạo hình (trang không tồn tại)">tạo hình</a> (<i>morphogenesis</i>). Quá trình này tiếp diễn ở mức lớn hơn tạo thành các <a href="/wiki/M%C3%B4" title="Mô">mô</a>, cơ quan, hệ cơ quan. <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_m%C3%B4_h%C3%ACnh" title="Sinh vật mô hình">Sinh vật mô hình</a> dùng trong sinh học phát triển bao gồm giun tròn <i><a href="/wiki/Caenorhabditis_elegans" title="Caenorhabditis elegans">Caenorhabditis elegans</a></i>,<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ruồi giấm <i><a href="/wiki/Drosophila_melanogaster" class="mw-redirect" title="Drosophila melanogaster">Drosophila melanogaster</a></i>,<sup id="cite_ref-Encyclopedia_of_genetics_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-Encyclopedia_of_genetics-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cá ngựa <i><a href="/wiki/Danio_rerio" title="Danio rerio">Danio rerio</a></i>,<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Chu%E1%BB%99t" class="mw-disambig" title="Chuột">chuột</a> <i><a href="/wiki/Chu%E1%BB%99t_nh%E1%BA%AFt_nh%C3%A0" title="Chuột nhắt nhà">Mus musculus</a></i><sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và cây <i><a href="/wiki/Arabidopsis_thaliana" title="Arabidopsis thaliana">Arabidopsis thaliana</a></i>.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (Sinh vật mô hình là một <a href="/wiki/Lo%C3%A0i" title="Loài">loài</a> được nghiên cứu kỹ lưỡng nhằm tìm hiểu những hiện tượng sinh học đặc biệt, với hy vọng rằng các khám phá ở trên sinh vật này mang lại hiểu biết cho nghiên cứu những sinh vật khác.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giải_phẫu_học"><span id="Gi.E1.BA.A3i_ph.E1.BA.ABu_h.E1.BB.8Dc"></span>Giải phẫu học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Giải phẫu học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giải phẫu học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/File:Vesalius-copy.jpg"><img alt="" resource="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vesalius-copy.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Vesalius-copy.jpg/200px-Vesalius-copy.jpg" decoding="async" width="200" height="357" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Vesalius-copy.jpg/301px-Vesalius-copy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Vesalius-copy.jpg/401px-Vesalius-copy.jpg 2x" data-file-width="2557" data-file-height="4554" /></a><figcaption>Một bức vẽ giải phẫu chi tiết trong cuốn <i><a href="/wiki/De_humani_corporis_fabrica" title="De humani corporis fabrica">De humani corporis fabrica</a></i> của <a href="/wiki/Andreas_Vesalius" title="Andreas Vesalius">Andreas Vesalius</a>, vào thế kỷ XVI. Cuốn sách đã đánh dấu sự ra đời của bộ môn giải phẫu học.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a> là một bộ môn quan trọng của hình thái học và quan tâm đến cấu trúc và tổ chức của các <a href="/wiki/H%E1%BB%87_c%C6%A1_quan" title="Hệ cơ quan">hệ cơ quan</a> trong cơ thể động vật. Đó là <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BA%A7n_kinh" title="Hệ thần kinh">hệ thần kinh</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_mi%E1%BB%85n_d%E1%BB%8Bch" title="Hệ miễn dịch">hệ miễn dịch</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_n%E1%BB%99i_ti%E1%BA%BFt" title="Hệ nội tiết">hệ nội tiết</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_h%C3%B4_h%E1%BA%A5p" title="Hệ hô hấp">hệ hô hấp</a> và <a href="/wiki/H%E1%BB%87_tu%E1%BA%A7n_ho%C3%A0n" title="Hệ tuần hoàn">hệ tuần hoàn</a>...<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sinh_lý_học"><span id="Sinh_l.C3.BD_h.E1.BB.8Dc"></span>Sinh lý học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Sinh lý học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh lý học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">Sinh lý học</a> nghiên cứu các quá trình cơ học, vật lý và hoá sinh xảy ra trong cơ thể các sinh vật sống bằng cách xem xét hoạt động của tất cả các cấu trúc, bộ phận trong sinh vật hoạt động như thế nào.<sup id="cite_ref-Prosser_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-Prosser-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sinh lý học được phân chia thành 2 bộ môn nhỏ là <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Sinh lý học thực vật">sinh lý học thực vật</a> và <a href="/w/index.php?title=Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh lý học động vật (trang không tồn tại)">sinh lý học động vật</a> nhưng các nguyên lý về sinh lý học mang tính tổng quát đối với tất cả các loài sinh vật. Ví dụ, nhưng kiến thức về sinh lý tế bào nấm cũng có thể áp dụng đối với các tế bào người. Lĩnh vực sinh lý học động vật sử dụng các công cụ và phương pháp cho cả <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Sinh lý học người">sinh lý học người</a> cũng như các động vật khác. Sinh lý học thực vật cũng sử dụng một số kỹ thuật nghiên cứu của các bộ môn trên.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sinh lý học nghiên cứu tương tác làm thế nào mà, ví dụ, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BA%A7n_kinh" title="Hệ thần kinh">hệ thần kinh</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_mi%E1%BB%85n_d%E1%BB%8Bch" title="Hệ miễn dịch">hệ miễn dịch</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_n%E1%BB%99i_ti%E1%BA%BFt" title="Hệ nội tiết">hệ nội tiết</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_h%C3%B4_h%E1%BA%A5p" title="Hệ hô hấp">hệ hô hấp</a> và <a href="/wiki/H%E1%BB%87_tu%E1%BA%A7n_ho%C3%A0n" title="Hệ tuần hoàn">hệ tuần hoàn</a>. hoạt động và tương tác với nhau. Kiến thức từ việc nghiên cứu các hệ này được sử dụng trong các bộ môn định hướng chữa trị như <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_kinh_h%E1%BB%8Dc" title="Thần kinh học">thần kinh học</a> và <a href="/wiki/Mi%E1%BB%85n_d%E1%BB%8Bch_h%E1%BB%8Dc" title="Miễn dịch học">miễn dịch học</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cân_bằng_nội_môi"><span id="C.C3.A2n_b.E1.BA.B1ng_n.E1.BB.99i_m.C3.B4i"></span>Cân bằng nội môi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Cân bằng nội môi”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cân bằng nội môi"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i" title="Cân bằng nội môi">Cân bằng nội môi</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i,_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_ng%C6%B0%E1%BB%A3c_%C3%A2m_t%C3%ADnh_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_d%C6%B0%E1%BB%9Bi_%C4%91%E1%BB%93i.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i%2C_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_ng%C6%B0%E1%BB%A3c_%C3%A2m_t%C3%ADnh_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_d%C6%B0%E1%BB%9Bi_%C4%91%E1%BB%93i.png/209px-C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i%2C_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_ng%C6%B0%E1%BB%A3c_%C3%A2m_t%C3%ADnh_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_d%C6%B0%E1%BB%9Bi_%C4%91%E1%BB%93i.png" decoding="async" width="209" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i%2C_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_ng%C6%B0%E1%BB%A3c_%C3%A2m_t%C3%ADnh_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_d%C6%B0%E1%BB%9Bi_%C4%91%E1%BB%93i.png/314px-C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i%2C_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_ng%C6%B0%E1%BB%A3c_%C3%A2m_t%C3%ADnh_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_d%C6%B0%E1%BB%9Bi_%C4%91%E1%BB%93i.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i%2C_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_ng%C6%B0%E1%BB%A3c_%C3%A2m_t%C3%ADnh_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_d%C6%B0%E1%BB%9Bi_%C4%91%E1%BB%93i.png/418px-C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i%2C_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_ng%C6%B0%E1%BB%A3c_%C3%A2m_t%C3%ADnh_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_d%C6%B0%E1%BB%9Bi_%C4%91%E1%BB%93i.png 2x" data-file-width="522" data-file-height="506" /></a><figcaption>Điều hòa ngược âm tính của <a href="/wiki/Hormone" class="mw-redirect" title="Hormone">hormone</a> <a href="/wiki/Cortisone" title="Cortisone">cortisone</a> ở vỏ <a href="/wiki/Tuy%E1%BA%BFn_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_th%E1%BA%ADn" title="Tuyến thượng thận">tuyến thượng thận</a>.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Cân bằng nội môi là khả năng của một hệ thống mở điều chỉnh môi trường bên trong của nó nhằm duy trì các điều kiện ổn định. Chúng làm được điều này bằng cách thông qua các điều chỉnh <a href="/w/index.php?title=C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_%C4%91%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cân bằng động (trang không tồn tại)">cân bằng động</a> được điều khiển bởi các cơ chế điều hòa tương quan. Tất cả các sinh vật sống, dù là <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91%C6%A1n_b%C3%A0o" title="Sinh vật đơn bào">đơn bào</a> hoặc <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91a_b%C3%A0o" title="Sinh vật đa bào">đa bào</a>, đều có sự cân bằng nội môi.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Để duy trì trạng thái cân bằng động-cân bằng nội môi và thực hiện một cách hiệu quả các chức năng nhất định, một hệ thống phải phát hiện và đáp ứng các thay đổi, kích thích. Sau khi phát hiện các thay đổi hoặc kích thích, một hệ thống sinh học thường phản ứng thông qua vòng phản hồi âm tính nhằm ổn định các điều kiện bằng cách làm giảm hoặc tăng hoạt động của cơ quan hoặc hệ cơ quan. Một ví dụ là việc phóng <a href="/wiki/Glucagon" title="Glucagon">glucagon</a> giúp phân giải <a href="/wiki/Glycogen" title="Glycogen">glycogen</a> thành đường khi lượng đường huyết quá thấp. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_lý_học_so_sánh"><span id="Sinh_l.C3.BD_h.E1.BB.8Dc_so_s.C3.A1nh"></span>Sinh lý học so sánh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Sinh lý học so sánh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh lý học so sánh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_so_s%C3%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh lý học so sánh (trang không tồn tại)">Sinh lý học so sánh</a></div> <p>Liên quan tới <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh lý học tiến hóa">sinh lý học tiến hóa</a> và <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Sinh lý học môi trường">sinh lý học môi trường</a>, sinh lý học so sánh xem xét tính đa dạng về các đặc điểm chức năng giữa các sinh vật.<sup id="cite_ref-Garland_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-Garland-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Phenotypic_Hierarchy_1.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Phenotypic_Hierarchy_1.svg/220px-Phenotypic_Hierarchy_1.svg.png" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Phenotypic_Hierarchy_1.svg/330px-Phenotypic_Hierarchy_1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Phenotypic_Hierarchy_1.svg/440px-Phenotypic_Hierarchy_1.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption> Chọn lọc tự nhiên và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_gi%E1%BB%9Bi_t%C3%ADnh" title="Chọn lọc giới tính">chọn lọc tình dục</a> thường được cho là hành động trực tiếp nhất đối với <a href="/wiki/H%C3%A0nh_vi" title="Hành vi">hành vi</a> (ví dụ, động vật chọn làm gì khi đối mặt với kẻ săn mồi), được thể hiện trong giới hạn được đặt ra bởi <a href="/wiki/K%E1%BB%B9_n%C4%83ng" title="Kỹ năng">khả năng</a> thực hiện của toàn bộ <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> (ví dụ: nó có thể chạy nhanh như thế nào) được xác định bởi các <a href="/wiki/T%C3%ADnh_tr%E1%BA%A1ng" title="Tính trạng">đặc điểm</a> phụ (ví dụ, thành phần loại sợi cơ). Một điểm yếu của mô hình hoạt động và khái niệm này là không có sự công nhận rõ ràng về vị trí của các đặc điểm lịch sử cuộc sống. </figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh lý học tiến hóa">Sinh lý học tiến hóa</a> là nghiên cứu về tiến hóa sinh lý, nghĩa là cách thức mà các đặc điểm chức năng của các cá thể trong quần thể <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> đã đáp ứng với sự lựa chọn qua nhiều <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_h%E1%BB%87" title="Thế hệ">thế hệ</a> trong lịch sử của quần thể.<sup id="cite_ref-Garland&Carter1994_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-Garland&Carter1994-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sinh_học_tiến_hóa"><span id="Sinh_h.E1.BB.8Dc_ti.E1.BA.BFn_h.C3.B3a"></span>Sinh học tiến hóa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Sinh học tiến hóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh học tiến hóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_ho%C3%A1" class="mw-redirect" title="Sinh học tiến hoá">Sinh học tiến hoá</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fitness-landscape-cartoon.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Fitness-landscape-cartoon.png/300px-Fitness-landscape-cartoon.png" decoding="async" width="300" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Fitness-landscape-cartoon.png/450px-Fitness-landscape-cartoon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/67/Fitness-landscape-cartoon.png 2x" data-file-width="484" data-file-height="238" /></a><figcaption>Trong <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Di truyền học quần thể">di truyền học quần thể</a>, sự phát triển số lượng của một <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" class="mw-disambig" title="Quần thể">quần thể</a> sinh vật lúc tăng lúc giảm như trên đường đồi núi. Những mũi tên chỉ hướng phát triển ưu tiên của quần thể, các điểm A, B và C là các điểm cực thịnh. Quả cầu đỏ miêu tả quần thể đang phát triển từ một điểm thấp lên đến đỉnh cực đại của một peak.</figcaption></figure> <p>Sinh học tiến hóa nghiên cứu nguồn gốc và tổ tiên của các <a href="/wiki/Lo%C3%A0i" title="Loài">loài</a>, cũng như các thay đổi của chúng theo thời gian. </p><p>Sinh học tiến hóa là một lĩnh vực sinh học đa ngành vì rằng nó bao gồm các nhà khoa học từ nhiều chuyên môn khác nhau theo định hướng <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại học">phân loại học</a>. Ví dụ, thông thường mỗi <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà phân loại học (trang không tồn tại)">nhà phân loại học</a> thường chuyên về một nhóm sinh vật nhất định như là <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Th%C3%BA" title="Lớp Thú">động vật có vú</a>, <a href="/wiki/Chim" title="Chim">chim</a> (<i>ornithology</i>), hoặc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_b%C3%B2_s%C3%A1t" title="Động vật bò sát">bò sát</a> (<i>herpetology</i>). Mặc dù nghiên cứu trên các đối tượng khác nhau nhưng các nhà phân loại học vẫn cùng giải quyết những vấn đề chung trong tiến hóa. </p><p>Sinh học tiến hóa cũng bao hàm cả lĩnh vực <a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">cổ sinh vật học</a>. Các nhà cổ sinh vật học thường sử dụng các <a href="/wiki/M%E1%BA%ABu_v%E1%BA%ADt" class="mw-redirect" title="Mẫu vật">mẫu vật</a> để lý giải về mô hình và hiện trạng của sự tiến hóa, cũng như các <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">thuyết tiến hóa</a> hoặc thuyết về <a href="/w/index.php?title=Di_truy%E1%BB%81n_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Di truyền quần thể (trang không tồn tại)">di truyền quần thể</a>. </p><p>Vào thập niên 1990, <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">sinh học phát triển</a> cũng trở thành một phần của sinh học tiến hóa để phát triển thành một ngành có tên là <a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_trong_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học phát triển trong tiến hóa (trang không tồn tại)">sinh học phát triển trong tiến hóa</a> (<i>evolutionary developmental biology</i>). </p><p>Ngoài ra, một số ngành liên quan đến sinh học tiến hóa là <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%C3%A0i_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Phát sinh chủng loài học">phát sinh chủng loài học</a> (<i>phylogenetics</i>), <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống học (trang không tồn tại)">hệ thống học</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại học">phân loại học</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tập_tính_học"><span id="T.E1.BA.ADp_t.C3.ADnh_h.E1.BB.8Dc"></span>Tập tính học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Tập tính học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tập tính học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_h%E1%BB%8Dc" title="Tập tính học">Tập tính học</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Garden_snails_and_love_dart.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Garden_snails_and_love_dart.jpg/170px-Garden_snails_and_love_dart.jpg" decoding="async" width="170" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Garden_snails_and_love_dart.jpg/255px-Garden_snails_and_love_dart.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Garden_snails_and_love_dart.jpg/340px-Garden_snails_and_love_dart.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="1860" /></a><figcaption>Tán tỉnh những con ốc sên Cornu aspersum ở Ireland, con bên phải có một chiếc phi tiêu tình yêu được bắn vào cơ thể của nó.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_h%E1%BB%8Dc" title="Tập tính học">Tập tính học</a> nghiên cứu các <a href="/wiki/H%C3%A0nh_vi" title="Hành vi">hành vi</a> của động vật (đặc biệt trong xã hội của loài vật như ở <a href="/wiki/Kh%E1%BB%89" title="Khỉ">khỉ</a> và <a href="/wiki/S%C3%B3i_x%C3%A1m" title="Sói xám">chó sói</a>, do đó đôi khi bộ môn này được coi là một nhánh của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">động vật học</a>. Các <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_t%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà tập tính học (trang không tồn tại)">nhà tập tính học</a> nghiên cứu chủ yếu quá trình <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a> của hành vi và kiến thức về tập tính học tuân theo <a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết chọn lọc tự nhiên (trang không tồn tại)">thuyết chọn lọc tự nhiên</a>. Một trong những người đặt nền móng cho tập tính học hiện đại là nhà tập tính học <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a> với cuốn sách mang tựa đề "Sự bộc lộ cảm xúc ở động vật và người".<sup id="cite_ref-black_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-black-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_loại_học"><span id="Ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i_h.E1.BB.8Dc"></span>Phân loại học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Phân loại học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân loại học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại sinh học</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc.png/164px-Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc.png" decoding="async" width="164" height="422" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc.png 1.5x" data-file-width="230" data-file-height="590" /></a><figcaption>Cách phân loại loài phổ biến hiện nay. <i>Vực</i> hay thường gọi hơn là <i>Lãnh giới</i></figcaption></figure> <p>Phân loại của <a href="/wiki/Carl_Linnaeus" title="Carl Linnaeus">Carl Linnaeus</a> hiện là hệ thống phân loại chính, bao gồm các cấp bậc phân loại và <a href="/wiki/Danh_ph%C3%A1p_hai_ph%E1%BA%A7n" title="Danh pháp hai phần">danh pháp 2 phần</a>. Tên của một loài sinh vật được thống nhát thông qua các <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_m%C3%A3_danh_ph%C3%A1p_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống mã danh pháp quốc tế cho thực vật (trang không tồn tại)">Hệ thống mã danh pháp quốc tế cho thực vật</a> (<i>International Code of Botanical Nomenclature, ICBN</i>), <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_m%C3%A3_danh_ph%C3%A1p_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống mã danh pháp quốc tế cho động vật (trang không tồn tại)">Hệ thống mã danh pháp quốc tế cho động vật</a> (<i>International Code of Zoological Nomenclature, ICZN</i>) và <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_m%C3%A3_danh_ph%C3%A1p_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_vi_khu%E1%BA%A9n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống mã danh pháp quốc tế cho vi khuẩn (trang không tồn tại)">Hệ thống mã danh pháp quốc tế cho vi khuẩn</a> (<i>International Code of Nomenclature of Bacteria, ICNB</i>). Hiện nay, người ta đang cố gắng chuẩn hóa 3 chuẩn quốc tế trên trong <a href="/w/index.php?title=BioCode&action=edit&redlink=1" class="new" title="BioCode (trang không tồn tại)">BioCode</a>. Tuy nhiên <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_m%C3%A3_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_v%C3%A0_danh_ph%C3%A1p_c%E1%BB%A7a_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống mã phân loại và danh pháp của virus (trang không tồn tại)">hệ thống mã phân loại và danh pháp của virus</a> (<i>International Code of Virus Classification and Nomenclature, ICVCN</i>) vẫn nằm ngoài BioCode. </p><p>Nhiều sự kiện <a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt hóa (trang không tồn tại)">biệt hóa</a> tạo ra một hệ thống có cấu trúc cây về các mối quan hệ giữa các loài. Vai trò của <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống học (trang không tồn tại)">hệ thống học</a> là nghiên cứu các mối quan hệ và sự khác biệt và tương đồng giữa các loài và các nhóm loài.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, các hệ thống học đã từng là một lĩnh vực nghiên cứu năng động trong thời gian dài trước khi những tư tưởng tiến hóa học trở nên phổ biến.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Theo truyền thống, các sinh vật sống được chia thành 5 giới: <a href="/wiki/Monera" class="mw-redirect" title="Monera">Monera</a>, <a href="/wiki/Protista" class="mw-redirect" title="Protista">Protista</a>, <a href="/wiki/Fungi" class="mw-redirect" title="Fungi">Fungi</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật">Plantae</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">Animalia</a>.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học hiện xem cách phân loại 5 giới này đã lỗi thời. Các hệ thống phân loại học hiện đại ban đầu với 3 vực: <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n_c%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Vi khuẩn cổ">Archaea</a> (vi khuẩn cổ); <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">Bacteria</a> (vi khuẩn Eubacteria) và <a href="/wiki/Eukaryota" class="mw-redirect" title="Eukaryota">Eukaryota</a> (bao gồm <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nguy%C3%AAn_sinh" title="Sinh vật nguyên sinh">sinh vật nguyên sinh</a>, <a href="/wiki/N%E1%BA%A5m" title="Nấm">nấm</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật">thực vật</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">động vật</a>)<sup id="cite_ref-domain_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-domain-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các vực này phản ánh liệu các tế bào có nhân hay không có nhân, cũng như sự khác biệt về thành phần hóa học của lớp bên ngoài tế bào.<sup id="cite_ref-domain_80-1" class="reference"><a href="#cite_note-domain-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tiếp theo, các giới được chia thành các đơn vị nhỏ hơn theo thứ tự: </p> <ol><li><a href="/wiki/V%E1%BB%B1c_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Vực (sinh học)">Vực</a> (<i>domain</i>)</li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Giới (sinh học)">giới</a> (<i>kingdom</i>) ngành (<i>Phylum</i>); Lớp (<i>Class</i>); Bộ (<i>Order</i>); Họ (<i>Familia</i>); Chi (<i>Genus</i>); Loài (<i>Species</i>).</li></ol> <p>Trong phân loại học, người ta thường chia thành hai bộ môn lớn là <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">thực vật học</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">động vật học</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Động_vật_học"><span id=".C4.90.E1.BB.99ng_v.E1.BA.ADt_h.E1.BB.8Dc"></span>Động vật học</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Động vật học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Động vật học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">Động vật học</a></div> <p>Động vật học là ngành học liên quan đến các loài động vật, bao gồm <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">sinh lý học</a>, <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">giải phẫu học</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%B4i_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Phôi học">phôi học</a>. Các cơ chế phát triển và di truyền chung của cả động vật và thực vật được nghiên cứu trong <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">sinh học phân tử</a>, <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Di truyền phân tử">di truyền phân tử</a> và <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">sinh học phát triển</a>. <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">Sinh thái học</a> về động vật được nghiên cứu bởi <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh" title="Sinh thái học tập tính">sinh thái học tập tính</a> (<i>behavioral ecology</i>) và các ngành khác. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thực_vật_học"><span id="Th.E1.BB.B1c_v.E1.BA.ADt_h.E1.BB.8Dc"></span>Thực vật học</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Thực vật học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thực vật học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">Thực vật học</a></div> <p>Thực vật học là môn học về cây cối. Thực vật học bao hàm nhiều lĩnh vực nghiên cứu về <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật">thực vật</a> như quá trình <a href="/wiki/Sinh_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" class="mw-redirect" title="Sinh trưởng">sinh trưởng</a>, <a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n" title="Sinh sản">sinh sản</a>, <a href="/wiki/Trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t" title="Trao đổi chất">trao đổi chất</a>, <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_h%C3%ACnh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát sinh hình thái (trang không tồn tại)">phát sinh hình thái</a> (<i>morphogenesis development</i>), <a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Bệnh học thực vật">bệnh học thực vật</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_ngành"><span id="Ph.C3.A2n_ng.C3.A0nh"></span>Phân ngành</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Phân ngành”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân ngành"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sinh học ngày nay đã trở thành một lĩnh vực nghiên cứu lớn, phức tạp bao gồm nhiều chuyên ngành hẹp. Ở đây, chúng tôi muốn đề cập đến 4 nhóm ngành chính trong Sinh học. </p> <ol><li>Các ngành nghiên cứu cấu trúc cơ bản của <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống sống (trang không tồn tại)">hệ thống sống</a> như: <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a>, <a href="/wiki/Gen" title="Gen">gene</a> v.v.;</li> <li>Nhóm ngành nghiên cứu sự vận hành, hoạt động của các cấu trúc này ở cấp độ <a href="/wiki/M%C3%B4" title="Mô">mô</a>, cơ quan (<i>organ</i>) và cơ thể (<i>body</i>);</li> <li>Nhóm quan tâm đến sinh vật và lịch sử phát triển của các sinh vật;</li> <li>Nhóm ngành xem xét các mối quan hệ, tương tác giữa các hệ thống sống.</li></ol> <p>Tuy nhiên, các ranh giới và phân chia chuyên ngành trên chỉ có tính ước lệ. Trong thực tế, các ranh giới này là không rõ ràng và thường xuyên có sự vay mượn về kỹ thuật, thuật ngữ, nguyên lý chung giữa các chuyên ngành. </p><p>Sinh học bao gồm rất nhiều các phân ngành nhỏ khác nhau, dưới đây liệt kê tương đối đầy đủ các ngành này: </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Artist%27s_Concept_of_Exoplanet_OGLE-2005-BLG-390L_b.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Artist%27s_Concept_of_Exoplanet_OGLE-2005-BLG-390L_b.jpg/224px-Artist%27s_Concept_of_Exoplanet_OGLE-2005-BLG-390L_b.jpg" decoding="async" width="224" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Artist%27s_Concept_of_Exoplanet_OGLE-2005-BLG-390L_b.jpg/336px-Artist%27s_Concept_of_Exoplanet_OGLE-2005-BLG-390L_b.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Artist%27s_Concept_of_Exoplanet_OGLE-2005-BLG-390L_b.jpg/448px-Artist%27s_Concept_of_Exoplanet_OGLE-2005-BLG-390L_b.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Sự sống ngoài Trái Đất là một câu hỏi lớn của sinh học vũ trụ</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc_kh%C3%B4ng_kh%C3%AD" class="mw-redirect" title="Sinh vật học không khí">Sinh vật học không khí</a> (<i>Aerobiology</i>) - nghiên cứu các hạt, vật hữu cơ trong không khí</li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a> - nghiên cứu cấu trúc của cơ thể</li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4_h%E1%BB%8Dc" title="Mô học">Mô học</a> - nghiên cứu các tế bào và các mô, một chi nhánh cực nhỏ của giải phẫu học</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Sinh học vũ trụ">Sinh học vũ trụ</a> (<i>Astrobiology</i>) (còn gọi là <i>exobiology</i>, <i>exopaleontology</i> và <i>bioastronomy</i>) - nghiên cứu về sự tiến hóa, phân bố và tương lai của cuộc sống trong Vũ trụ</li> <li><a href="/wiki/H%C3%B3a_sinh" title="Hóa sinh">Hoá sinh học</a> - nghiên cứu phản ứng hóa học cần thiết cho sự sống tồn tại và thực hiện chức năng, thường tập trung vào mức độ tế bào</li> <li><a href="/wiki/K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Kỹ thuật sinh học">Kỹ thuật sinh học</a> - nghiên cứu về sinh học thông qua các phương tiện kỹ thuật với sự nhấn mạnh về kiến thức áp dụng và đặc biệt liên quan đến công nghệ sinh học</li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">Địa lý sinh học</a> - nghiên cứu phân bố các loài theo không gian và thời gian</li> <li><a href="/wiki/Tin_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tin sinh học">Tin sinh học</a> - sử dụng công nghệ thông tin để nghiên cứu, thu thập và lưu trữ dữ liệu sinh học và các dữ liệu sinh học khác</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học Ngôn ngữ (trang không tồn tại)">Sinh học Ngôn ngữ</a> - nghiên cứu về sinh học và sự tiến hóa của ngôn ngữ.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_C%C6%A1_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học Cơ học (trang không tồn tại)">Sinh học Cơ học</a> - nghiên cứu góc độ cơ học của sinh vật</li> <li><a href="/w/index.php?title=Y_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Y sinh học (trang không tồn tại)">Y sinh học</a> - nghiên cứu sức khoẻ và bệnh tật <ul><li><a href="/wiki/D%C6%B0%E1%BB%A3c_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Dược học">Dược học</a> - nghiên cứu và áp dụng vào thực tế việc chuẩn bị, sử dụng, và tác dụng của các loại thuốc tự nhiên và thuốc tổng hợp</li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_%C3%82m_nh%E1%BA%A1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học Âm nhạc (trang không tồn tại)">Sinh học Âm nhạc</a> - nghiên cứu âm nhạc từ quan điểm sinh học.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_V%E1%BA%ADt_l%C3%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học Vật lý (trang không tồn tại)">Sinh học Vật lý</a> - nghiên cứu các quá trình sinh học bằng cách áp dụng các lý thuyết và phương pháp truyền thống được sử dụng trong khoa học vật lý</li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Công nghệ sinh học">Công nghệ sinh học</a> - nghiên cứu các kỹ thuật, biến đổi về chất sống, bao gồm biến đổi di truyền và sinh học tổng hợp <ul><li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p" title="Sinh học tổng hợp">Sinh học tổng hợp</a> (<i>Synthetic biology</i>) - nghiên cứu kết hợp sinh học và kỹ thuật; xây dựng các chức năng sinh học không tìm thấy trong tự nhiên</li></ul></li> <li><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Iris_ensata_Thunb.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Iris_ensata_Thunb.jpg/279px-Iris_ensata_Thunb.jpg" decoding="async" width="279" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Iris_ensata_Thunb.jpg/419px-Iris_ensata_Thunb.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Iris_ensata_Thunb.jpg/558px-Iris_ensata_Thunb.jpg 2x" data-file-width="3623" data-file-height="2466" /></a><figcaption><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật">Thực vật</a> là mối quan tâm lớn của thực vật học. Trên ảnh là <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Di%C3%AAn_v%C4%A9" title="Họ Diên vĩ">hoa diên vĩ</a> Nhật Bản</figcaption></figure><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">Thực vật học</a> - nghiên cứu thực vật <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BA%A3o_h%E1%BB%8Dc" title="Tảo học">Tảo học</a> - nghiên cứu khoa học về tảo.</li> <li><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Sinh lý học thực vật">Sinh lý học thực vật</a> - liên quan đến chức năng, hoặc sinh lý của thực vật.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Sinh học tế bào">Sinh học tế bào</a> - nghiên cứu tế bào như là một đơn vị hoàn chỉnh, cùng với các tương tác phân tử và hóa học xảy ra trong một tế bào sống</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_Nh%E1%BA%ADn_th%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học Nhận thức (trang không tồn tại)">Sinh học Nhận thức</a> - nghiên cứu về nhận thức</li> <li><a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_so_s%C3%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giải phẫu so sánh (trang không tồn tại)">Giải phẫu so sánh</a> - nghiên cứu sự tiến hóa của loài thông qua sự tương đồng và sự khác biệt trong cách giải phẫu của chúng.</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">Sinh học bảo tồn</a> - nghiên cứu bảo tồn, bảo vệ, hoặc phục hồi môi trường tự nhiên, hệ sinh thái tự nhiên, thảm thực vật và động vật hoang dã</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_l%E1%BA%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học lạnh (trang không tồn tại)">Sinh học lạnh</a> (<i>Cryobiology</i>) - nghiên cứu về các ảnh hưởng của nhiệt độ thấp hơn bình thường đối với sinh vật</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Sinh học phát triển</a> - nghiên cứu các quá trình mà qua đó một sinh vật hình thành, từ phân tử đến cấu trúc đầy đủ <ul><li><a href="/wiki/Ph%C3%B4i_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Phôi học">Phôi học</a> - nghiên cứu sự phát triển của phôi (từ dồi dào đến khi sinh)</li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C3%A3o_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lão hóa học (trang không tồn tại)">Lão hóa học</a> (<i>Gerontology</i>) - nghiên cứu quá trình già hóa.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">Sinh thái học</a> - nghiên cứu sự tương tác giữa các sinh vật sống với nhau và với các yếu tố không sống trong môi trường của chúng</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học môi trường (trang không tồn tại)">Sinh học môi trường</a> - nghiên cứu thế giới tự nhiên, toàn bộ hoặc trong một khu vực đặc biệt, đặc biệt là bị ảnh hưởng bởi hoạt động của con người</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh học tiến hóa">Sinh học tiến hóa</a> - nghiên cứu nguồn gốc và sự ra đời của loài theo thời gian</li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a> - nghiên cứu di truyền và di truyền. <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ngo%E1%BA%A1i_di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngoại di truyền học (trang không tồn tại)">Ngoại di truyền học</a> - nghiên cứu các thay đổi di truyền trong sự biểu hiện gen hoặc các kiểu hình tế bào gây ra bởi các cơ chế khác với những thay đổi trong dãy DNA cơ bản</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Huy%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc" title="Huyết học">Huyết học</a> - nghiên cứu máu và các cơ quan hình thành máu.</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p" title="Sinh học tổng hợp">Sinh học tổng hợp</a> - nghiên cứu toàn bộ sinh vật</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_bi%E1%BB%83n" title="Sinh học biển">Sinh học biển</a> - nghiên cứu các hệ sinh thái đại dương, thực vật, động vật và các sinh vật khác</li> <li><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:E._coli_Bacteria_(7316101966).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/239px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg" decoding="async" width="239" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/359px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/478px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1766" /></a><figcaption>Ảnh vi khuẩn E. Coli phóng đại 25,000 lần. Đây là đối tượng quan trọng trong nghiên cứu vi sinh vật học và công nghệ sinh học</figcaption></figure><a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Vi sinh vật học">Vi sinh vật học</a> - nghiên cứu vi sinh vật và các tương tác của chúng với các sinh vật khác <ul><li><a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n_h%E1%BB%8Dc" title="Vi khuẩn học">Vi khuẩn học</a> - nghiên cứu vi khuẩn</li> <li><a href="/wiki/N%E1%BA%A5m_h%E1%BB%8Dc" title="Nấm học">Nấm học</a> - nghiên cứu về nấm</li> <li><a href="/wiki/K%C3%BD_sinh_tr%C3%B9ng_h%E1%BB%8Dc" title="Ký sinh trùng học">Ký sinh trùng học</a> - nghiên cứu ký sinh trùng và cơ chế ký sinh</li> <li><a href="/wiki/Virus_h%E1%BB%8Dc" title="Virus học">Virus học</a> - nghiên cứu virus và một số các tác nhân giống như virus khác</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">Sinh học phân tử</a> - nghiên cứu về sinh học và các chức năng sinh học ở cấp độ phân tử, một số khác qua hóa sinh</li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc_nano" title="Công nghệ sinh học nano">Công nghệ sinh học nano</a> (<i>Nanobiotechnology</i>) - nghiên cứu về cách công nghệ nano có thể được sử dụng trong sinh học, và nghiên cứu về các sinh vật sống và các bộ phận ở mức độ nano hệ thống</li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_kinh_h%E1%BB%8Dc" title="Thần kinh học">Thần kinh học</a> - nghiên cứu hệ thần kinh</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Sinh học quần thể">Sinh học quần thể</a> - nghiên cứu các nhóm sinh vật cùng loài, bao gồm: <ul><li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Sinh thái học quần thể">Sinh thái học quần thể</a> - nghiên cứu về sự năng động của dân số và sự tuyệt chủng</li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Di truyền học quần thể">Di truyền học quần thể</a> - nghiên cứu sự thay đổi tần số gen trong quần thể sinh vật</li></ul></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">Cổ sinh học</a> - nghiên cứu các hóa thạch và đôi khi địa lý bằng chứng về cuộc sống tiền sử</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Bệnh học">Bệnh học</a> hoặc <a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Bệnh lý học">bệnh lý học</a> - nghiên cứu bệnh tật, nguyên nhân, quy trình, tính chất và sự phát triển của bệnh tật</li> <li><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">Sinh lý học</a> - nghiên cứu về chức năng của sinh vật sống, các cơ quan và bộ phận của sinh vật sống</li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh lý học hực vật (trang không tồn tại)">Bệnh lý học thực vật</a> - nghiên cứu bệnh thực vật (còn gọi là bệnh học thực vật)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_T%C3%A2m_l%C3%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học Tâm lý (trang không tồn tại)">Sinh học Tâm lý</a>- nghiên cứu về cơ sở sinh học của tâm lý học</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_Ph%C3%B3ng_x%E1%BA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học Phóng xạ (trang không tồn tại)">Sinh học Phóng xạ</a> (<i>Radiobiology</i>) - nghiên cứu về hoạt động của bức xạ ion trên những vật thể sống.</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%E1%BB%AD" title="Sinh học lượng tử">Sinh học lượng tử</a> - từ nghiên cứu cơ học lượng tử đến các đối tượng sinh học và các vấn đề.</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Sinh học xã hội">Sinh học xã hội</a> (<i>Sociobiology</i>) - nghiên cứu các căn cứ sinh học của xã hội học</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng" title="Sinh học hệ thống">Sinh học hệ thống</a> - nghiên cứu tương tác phức tạp trong các hệ thống sinh học thông qua phương pháp tiếp cận tổng thể, tổng hợp</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_c%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc" title="Sinh học cấu trúc">Sinh học cấu trúc</a> - một nhánh của sinh học phân tử, hóa sinh, và sinh lý học liên quan đến cấu trúc phân tử của các đại phân tử sinh học</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_l%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học lý thuyết (trang không tồn tại)">Sinh học lý thuyết</a> - ngành sinh học sử dụng trừu tượng và mô hình toán học để giải thích các hiện tượng sinh học</li> <li><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Pit%C3%B3n_de_la_India_(Python_molurus),_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh,_Vietnam,_2013-08-14,_DD_08.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Pit%C3%B3n_de_la_India_%28Python_molurus%29%2C_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh%2C_Vietnam%2C_2013-08-14%2C_DD_08.JPG/276px-Pit%C3%B3n_de_la_India_%28Python_molurus%29%2C_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh%2C_Vietnam%2C_2013-08-14%2C_DD_08.JPG" decoding="async" width="276" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Pit%C3%B3n_de_la_India_%28Python_molurus%29%2C_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh%2C_Vietnam%2C_2013-08-14%2C_DD_08.JPG/414px-Pit%C3%B3n_de_la_India_%28Python_molurus%29%2C_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh%2C_Vietnam%2C_2013-08-14%2C_DD_08.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Pit%C3%B3n_de_la_India_%28Python_molurus%29%2C_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh%2C_Vietnam%2C_2013-08-14%2C_DD_08.JPG/552px-Pit%C3%B3n_de_la_India_%28Python_molurus%29%2C_Zoo_de_Ciudad_Ho_Chi_Minh%2C_Vietnam%2C_2013-08-14%2C_DD_08.JPG 2x" data-file-width="4452" data-file-height="2824" /></a><figcaption>Động vật học giúp ta hiểu thêm về thế giới động vật phong phú quanh ta</figcaption></figure><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">Động vật học</a> - nghiên cứu động vật, bao gồm phân loại, sinh lý học, phát triển và hành vi, bao gồm: <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_h%E1%BB%8Dc" title="Tập tính học">Tập tính học</a> - nghiên cứu hành vi của động vật</li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng_h%E1%BB%8Dc" title="Côn trùng học">Côn trùng học</a> - nghiên cứu về côn trùng</li> <li><a href="/wiki/B%C3%B2_s%C3%A1t-l%C6%B0%E1%BB%A1ng_c%C6%B0_h%E1%BB%8Dc" title="Bò sát-lưỡng cư học">Bò sát-lưỡng cư học</a> (<i>Herpetology</i>) - nghiên cứu về các loài bò sát và lưỡng cư</li> <li><a href="/wiki/Ng%C6%B0_h%E1%BB%8Dc" title="Ngư học">Ngư học</a> - nghiên cứu về cá</li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%C3%BA_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thú học (trang không tồn tại)">Thú học</a> - nghiên cứu về động vật có vú</li> <li><a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83u_h%E1%BB%8Dc" title="Điểu học">Điểu học</a> - nghiên cứu về chim</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_gi%E1%BB%9Bi_%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Phân loại giới Động vật">Phân loại giới Động vật</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%B1ng_ch%E1%BB%A9ng_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" class="mw-redirect" title="Bằng chứng tiến hóa">Bằng chứng tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">Sinh lý học</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%ACnh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="mw-disambig" title="Hình thái học">Hình thái học</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">Cổ sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">Động vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">Thực vật học</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BA%A5m_h%E1%BB%8Dc" title="Nấm học">Nấm học</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Nguyên sinh vật học">Nguyên sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n_h%E1%BB%8Dc" title="Vi khuẩn học">Vi khuẩn học</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh thái học">Cổ sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Sinh thái học quần thể">Sinh thái học quần thể</a></li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a></li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Di truyền học quần thể">Di truyền học quần thể</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_ho%C3%A1" class="mw-redirect" title="Tiến hoá">Tiến hoá</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh học tiến hóa">Sinh học tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">Sinh học phân tử</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Sinh học phát triển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Sinh học tế bào">Sinh học tế bào</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Tế bào học">Tế bào học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Sinh học vũ trụ">Sinh học vũ trụ</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_bi%E1%BB%83n" title="Sinh học biển">Sinh học biển</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BA%A3i_d%C6%B0%C6%A1ng_h%E1%BB%8Dc" title="Hải dương học">Hải dương học</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4_h%E1%BB%8Dc" title="Mô học">Mô học</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_quan_h%E1%BB%8Dc" title="Cơ quan học">Cơ quan học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">Sinh quyển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_c%E1%BA%A3nh" title="Sinh cảnh">Sinh cảnh</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_kh%E1%BB%91i" title="Sinh khối">Sinh khối</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_Hardy-Weinberg" class="mw-redirect" title="Phương trình Hardy-Weinberg">Phương trình Hardy-Weinberg</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_r/K" title="Lý thuyết chọn lọc r/K">Lý thuyết chọn lọc r/K</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_s%E1%BB%91_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc" title="Hệ số chọn lọc">Hệ số chọn lọc</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87u_%E1%BB%A9ng_Wahlund" title="Hiệu ứng Wahlund">Hiệu ứng Wahlund</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh thái học">Cổ sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/Phi%C3%AAu_b%E1%BA%A1t_di_truy%E1%BB%81n" title="Phiêu bạt di truyền">Phiêu bạt di truyền</a></li> <li><a href="/wiki/Tin_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tin sinh học">Tin sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/To%C3%A1n_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Toán sinh học">Toán sinh học</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Thư_viện_ảnh"><span id="Th.C6.B0_vi.E1.BB.87n_.E1.BA.A3nh"></span>Thư viện ảnh</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Thư viện ảnh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thư viện ảnh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Guriezo_Adino_vaca_toro_terneras.jpg" class="mw-file-description" title="Animalia - Bos primigenius taurus"><img alt="Animalia - Bos primigenius taurus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Guriezo_Adino_vaca_toro_terneras.jpg/120px-Guriezo_Adino_vaca_toro_terneras.jpg" decoding="async" width="120" height="68" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Guriezo_Adino_vaca_toro_terneras.jpg/180px-Guriezo_Adino_vaca_toro_terneras.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Guriezo_Adino_vaca_toro_terneras.jpg/240px-Guriezo_Adino_vaca_toro_terneras.jpg 2x" data-file-width="2720" data-file-height="1550" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Animalia - Bos primigenius taurus</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Zbo%C5%BCe.jpg" class="mw-file-description" title="Planta - Triticum"><img alt="Planta - Triticum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Zbo%C5%BCe.jpg/80px-Zbo%C5%BCe.jpg" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Zbo%C5%BCe.jpg/120px-Zbo%C5%BCe.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Zbo%C5%BCe.jpg/160px-Zbo%C5%BCe.jpg 2x" data-file-width="2857" data-file-height="4286" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Planta - Triticum</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Morchella_esculenta_08.jpg" class="mw-file-description" title="Fungi - Morchella esculenta"><img alt="Fungi - Morchella esculenta" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Morchella_esculenta_08.jpg/90px-Morchella_esculenta_08.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Morchella_esculenta_08.jpg/135px-Morchella_esculenta_08.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Morchella_esculenta_08.jpg/180px-Morchella_esculenta_08.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="532" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Fungi - Morchella esculenta</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fucus_serratus2.jpg" class="mw-file-description" title="Stramenopila/Chromista - Fucus serratus"><img alt="Stramenopila/Chromista - Fucus serratus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Fucus_serratus2.jpg/120px-Fucus_serratus2.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Fucus_serratus2.jpg/180px-Fucus_serratus2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Fucus_serratus2.jpg/240px-Fucus_serratus2.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Stramenopila/Chromista - Fucus serratus</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gemmatimonas_aurantiaca.jpg" class="mw-file-description" title="Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)"><img alt="Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Gemmatimonas_aurantiaca.jpg/120px-Gemmatimonas_aurantiaca.jpg" decoding="async" width="120" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Gemmatimonas_aurantiaca.jpg/180px-Gemmatimonas_aurantiaca.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Gemmatimonas_aurantiaca.jpg/240px-Gemmatimonas_aurantiaca.jpg 2x" data-file-width="1260" data-file-height="909" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Bacteria - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Halobacteria.jpg" class="mw-file-description" title="Archaea - Halobacteria"><img alt="Archaea - Halobacteria" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Halobacteria.jpg/120px-Halobacteria.jpg" decoding="async" width="120" height="108" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Halobacteria.jpg/180px-Halobacteria.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Halobacteria.jpg/240px-Halobacteria.jpg 2x" data-file-width="280" data-file-height="251" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Archaea - Halobacteria</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gamma_phage.png" class="mw-file-description" title="Virus - Gamma phage"><img alt="Virus - Gamma phage" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Gamma_phage.png/88px-Gamma_phage.png" decoding="async" width="88" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Gamma_phage.png/132px-Gamma_phage.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Gamma_phage.png/175px-Gamma_phage.png 2x" data-file-width="1290" data-file-height="1763" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Virus - Gamma phage</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-urry2017a-1">^ <a href="#cite_ref-urry2017a_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-urry2017a_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-urry2017a_1-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-urry2017a_1-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFUrryCainWassermanMinorsky2017" class="citation book cs1">Urry, Lisa; Cain, Michael; Wasserman, Steven; Minorsky, Peter; Reece, Jane (2017). “Evolution, the themes of biology, and scientific inquiry”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/campbellbiology0000urry"><i>Campbell Biology</i></a> (ấn bản thứ 11). New York: Pearson. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/campbellbiology0000urry/page/n1334">2</a>–26. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0134093413" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0134093413"><bdi>978-0134093413</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Evolution%2C+the+themes+of+biology%2C+and+scientific+inquiry&rft.btitle=Campbell+Biology&rft.place=New+York&rft.pages=2-26&rft.edition=11th&rft.pub=Pearson&rft.date=2017&rft.isbn=978-0134093413&rft.aulast=Urry&rft.aufirst=Lisa&rft.au=Cain%2C+Michael&rft.au=Wasserman%2C+Steven&rft.au=Minorsky%2C+Peter&rft.au=Reece%2C+Jane&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcampbellbiology0000urry&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-hillis2020-2">^ <a href="#cite_ref-hillis2020_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hillis2020_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hillis2020_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hillis2020_2-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHillisHellerHackerLaskowski2020" class="citation book cs1">Hillis, David M.; Heller, H. Craig; Hacker, Sally D.; Laskowski, Marta J.; Sadava, David E. (2020). “Studying life”. <i>Life: The Science of Biology</i> (ấn bản thứ 12). W. H. Freeman. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1319017644" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1319017644"><bdi>978-1319017644</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Studying+life&rft.btitle=Life%3A+The+Science+of+Biology&rft.edition=12th&rft.pub=W.+H.+Freeman&rft.date=2020&rft.isbn=978-1319017644&rft.aulast=Hillis&rft.aufirst=David+M.&rft.au=Heller%2C+H.+Craig&rft.au=Hacker%2C+Sally+D.&rft.au=Laskowski%2C+Marta+J.&rft.au=Sadava%2C+David+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-freeman2017a-3">^ <a href="#cite_ref-freeman2017a_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-freeman2017a_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-freeman2017a_3-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-freeman2017a_3-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFreemanQuillinAllisonBlack2017" class="citation book cs1">Freeman, Scott; Quillin, Kim; Allison, Lizabeth; Black, Michael; Podgorski, Greg; Taylor, Emily; Carmichael, Jeff (2017). “Biology and the three of life”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/biologicalscienc0000free_g6q3"><i>Biological Science</i></a> (ấn bản thứ 6). Hoboken, N.J.: Pearson. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/biologicalscienc0000free_g6q3/page/n59">1</a>–18. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0321976499" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0321976499"><bdi>978-0321976499</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Biology+and+the+three+of+life&rft.btitle=Biological+Science&rft.place=Hoboken%2C+N.J.&rft.pages=1-18&rft.edition=6th&rft.pub=Pearson&rft.date=2017&rft.isbn=978-0321976499&rft.aulast=Freeman&rft.aufirst=Scott&rft.au=Quillin%2C+Kim&rft.au=Allison%2C+Lizabeth&rft.au=Black%2C+Michael&rft.au=Podgorski%2C+Greg&rft.au=Taylor%2C+Emily&rft.au=Carmichael%2C+Jeff&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbiologicalscienc0000free_g6q3&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-modell2015-4"><b><a href="#cite_ref-modell2015_4-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFModellCliffMichaelMcFarland2015" class="citation journal cs1">Modell, Harold; Cliff, William; Michael, Joel; McFarland, Jenny; Wenderoth, Mary Pat; Wright, Ann (tháng 12 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4669363">“A physiologist's view of homeostasis”</a>. <i>Advances in Physiology Education</i>. <b>39</b> (4): 259–266. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1152%2Fadvan.00107.2015">10.1152/advan.00107.2015</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1043-4046">1043-4046</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4669363">4669363</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26628646">26628646</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Advances+in+Physiology+Education&rft.atitle=A+physiologist%27s+view+of+homeostasis&rft.volume=39&rft.issue=4&rft.pages=259-266&rft.date=2015-12&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4669363%23id-name%3DPMC&rft.issn=1043-4046&rft_id=info%3Apmid%2F26628646&rft_id=info%3Adoi%2F10.1152%2Fadvan.00107.2015&rft.aulast=Modell&rft.aufirst=Harold&rft.au=Cliff%2C+William&rft.au=Michael%2C+Joel&rft.au=McFarland%2C+Jenny&rft.au=Wenderoth%2C+Mary+Pat&rft.au=Wright%2C+Ann&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4669363&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-davies2013-5"><b><a href="#cite_ref-davies2013_5-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavies,_PCRieper,_ETuszynski,_JA2013" class="citation journal cs1">Davies, PC; Rieper, E; Tuszynski, JA (tháng 1 năm 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3712629">“Self-organization and entropy reduction in a living cell”</a>. <i>Bio Systems</i>. <b>111</b> (1): 1–10. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.biosystems.2012.10.005">10.1016/j.biosystems.2012.10.005</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3712629">3712629</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23159919">23159919</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bio+Systems&rft.atitle=Self-organization+and+entropy+reduction+in+a+living+cell&rft.volume=111&rft.issue=1&rft.pages=1-10&rft.date=2013-01&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3712629%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F23159919&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.biosystems.2012.10.005&rft.au=Davies%2C+PC&rft.au=Rieper%2C+E&rft.au=Tuszynski%2C+JA&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3712629&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Neil-6"><b><a href="#cite_ref-Neil_6-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Neil A. Campbell; Brad Williamson; Robin J. Heyden (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phschool.com/el_marketing.html"><i>Biology: Exploring Life</i></a>. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-13-250882-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-13-250882-6"><bdi>0-13-250882-6</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/75299209">75299209</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology%3A+Exploring+Life&rft.place=Boston%2C+Massachusetts&rft.pub=Pearson+Prentice+Hall&rft.date=2006&rft_id=info%3Aoclcnum%2F75299209&rft.isbn=0-13-250882-6&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.phschool.com%2Fel_marketing.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKing,_TJ_&_Roberts,_MBV1986" class="citation book cs1">King, TJ & Roberts, MBV (1986). <i>Biology: A Functional Approach</i>. Thomas Nelson and Sons. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0174480358" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0174480358"><bdi>978-0174480358</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/20717292">20717292</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology%3A+A+Functional+Approach&rft.pub=Thomas+Nelson+and+Sons&rft.date=1986&rft_id=info%3Aoclcnum%2F20717292&rft.isbn=978-0174480358&rft.au=King%2C+TJ+%26+Roberts%2C+MBV&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/subjects/population-genetics">“Population genetics - Latest research and news”</a>. <i>www.nature.com</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.nature.com&rft.atitle=Population+genetics+-+Latest+research+and+news&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fsubjects%2Fpopulation-genetics&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://topics.info.com/Who-coined-the-term-biology_716">"Ai đặt ra thuật ngữ sinh học?" (<i>tiếng Anh</i>)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130509211839/http://topics.info.com/Who-coined-the-term-biology_716">Lưu trữ</a> 2013-05-09 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. <i>Info.com</i>. Truy cập 03-06-2012</span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?term=biology&allowed_in_frame=0">"biology"</a>. Từ điển Từ nguyên Trực tuyến.</span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text">Richards, Robert J. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=X7N4_i7vrTUC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false"><i>The Romantic Conception of Life: Science and Philosophy in the Age of Goethe</i></a> (Quan niệm Lãng mạn về Sự sống: Khoa học và Triết học trong Thời đại Goethe). Ấn bản Đại học Chicago. ISBN 978-0-226-71210-9.</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text">Magner, Lois N. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=YKJ6gVYbrGwC"><i>A History of the Life Sciences, Revised and Expanded</i></a> (Lịch sử về khoa học của sự sống: Xem lại và mở rộng) Ấn bản CRC. ISBN 978-0-203-91100-6.</span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text">Serafini, Anthony (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=Z3oECAAAQBAJ&pg=PA2&dq=biology+egypt#v=onepage&q=biology%20egypt&f=false"><i>The Epic History of Biology</i></a> (Lịch sử hào hùng của sinh học) ISBN 9781489963277. Truy cập 14-7-2015.</span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text">"Theophrastus". Bách khoa Britannica (tái bản lần thứ 11). Nhà xuất bản Đại học Cambridge.</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text">Fahd, Toufic (1996). "Thực vật học và nông nghiệp". In Morelon, Régis; Rashed, Roshdi. <i><a href="/w/index.php?title=Encyclopedia_of_the_History_of_Arabic_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Encyclopedia of the History of Arabic Science (trang không tồn tại)">Encyclopedia of the History of Arabic Science</a></i> (Bách khoa lịch sử khoa học Arab) <b>3</b>. Routledge. p. 815. ISBN 978-0-415-12410-2.</span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text">Magner, Lois N. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=YKJ6gVYbrGwC"><i>A History of the Life Sciences, Revised and Expanded</i></a> (Lịch sử về khoa học sự sống, xem lại và mở rộng) CRC Press. tr. 133–44. ISBN 978-0-203-91100-6.</span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text">Sapp, Jan (2003). "7". <i><a href="/w/index.php?title=Genesis:_The_Evolution_of_Biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genesis: The Evolution of Biology (trang không tồn tại)">Genesis: The Evolution of Biology</a></i> (Truy nguyên: Tiến hóa của sinh học) New York.: Oxford University Press. <a href="/w/index.php?title=ISBN_978-0-19-515618-8.&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN 978-0-19-515618-8. (trang không tồn tại)">ISBN 978-0-19-515618-8.</a></span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text">Coleman, William (1977). <i><a href="/w/index.php?title=Biology_in_the_Nineteenth_Century:_Problems_of_Form,_Function,_and_Transformation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biology in the Nineteenth Century: Problems of Form, Function, and Transformation (trang không tồn tại)">Biology in the Nineteenth Century: Problems of Form, Function, and Transformation</a></i> (Sinh học thế kỷ 19: Vấn đề của hình thái, chức năng và biến đổi) New York: Cambridge University Press. <a href="/w/index.php?title=ISBN_978-0-521-29293-1.&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN 978-0-521-29293-1. (trang không tồn tại)">ISBN 978-0-521-29293-1.</a></span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text">Mayr, Ernst. <i>The Growth of Biological Thought</i> (Sự phát triển của tư duy sinh học) chương 4</span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text">Mayr, Ernst. <i>The Growth of Biological Thought</i> (Sự phát triển của tư duy sinh học) chương 7</span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">Gould, Stephen Jay. <i><a href="/w/index.php?title=The_Structure_of_Evolutionary_Theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Structure of Evolutionary Theory (trang không tồn tại)">The Structure of Evolutionary Theory</a></i> (Cấu trúc của lý thuyết tiến hóa) The Belknap Press of Harvard University Press: Cambridge, 2002. <a href="/w/index.php?title=ISBN_0-674-00613-5.&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN 0-674-00613-5. (trang không tồn tại)">ISBN 0-674-00613-5.</a> tr. 187.</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text">Lamarck (1914)</span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text">Mayr, Ernst. <i>The Growth of Biological Thought,</i> (Sự phát triển của tư duy sinh học) chương 10: "Bằng chứng của Darwin về tiến hóa và tổ tiên chung"; và chương 11: "Nguyên nhân tiến hóa: Chọn lọc tự nhiên"</span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text">Larson, Edward J. (2006). "Ch. 3". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=xzLRvxlJhzkC"><i>Evolution: The Remarkable History of a Scientific Theory</i></a> (Tiến hóa: Lịch sử đáng chú ý về lý thuyết khoa học) Random House Publishing Group. <a href="/w/index.php?title=ISBN_978-1-58836-538-5.&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISBN 978-1-58836-538-5. (trang không tồn tại)">ISBN 978-1-58836-538-5.</a></span> </li> <li id="cite_note-25"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b> <span class="reference-text">Noble, Ivan (14-04-2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2940601.stm">"Human genome finally complete"</a> (Giải mã hoàn toàn bộ gen người). <i>BBC News</i>. Truy cập 22-07-2006.</span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMazzarello,_P1999" class="citation journal cs1">Mazzarello, P (tháng 5 năm 1999). “A unifying concept: the history of cell theory”. <i>Nature Cell Biology</i>. <b>1</b> (1): E13–15. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F8964">10.1038/8964</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10559875">10559875</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Cell+Biology&rft.atitle=A+unifying+concept%3A+the+history+of+cell+theory&rft.volume=1&rft.issue=1&rft.pages=E13-15&rft.date=1999-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F8964&rft_id=info%3Apmid%2F10559875&rft.au=Mazzarello%2C+P&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-urry2017g-27"><b><a href="#cite_ref-urry2017g_27-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFUrryCainWassermanMinorsky2017" class="citation book cs1">Urry, Lisa; Cain, Michael; Wasserman, Steven; Minorsky, Peter; Reece, Jane (2017). “Membrane structure and function”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/campbellbiology0000urry"><i>Campbell Biology</i></a> (ấn bản thứ 11). New York: Pearson. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/campbellbiology0000urry/page/n175">126</a>–142. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0134093413" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0134093413"><bdi>978-0134093413</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Membrane+structure+and+function&rft.btitle=Campbell+Biology&rft.place=New+York&rft.pages=126-142&rft.edition=11th&rft.pub=Pearson&rft.date=2017&rft.isbn=978-0134093413&rft.aulast=Urry&rft.aufirst=Lisa&rft.au=Cain%2C+Michael&rft.au=Wasserman%2C+Steven&rft.au=Minorsky%2C+Peter&rft.au=Reece%2C+Jane&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcampbellbiology0000urry&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-MBOC-28"><b><a href="#cite_ref-MBOC_28-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAlberts,_B.Johnson,_A.Lewis,_J.2002" class="citation book cs1">Alberts, B.; Johnson, A.; Lewis, J.; và đồng nghiệp (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/?term=Molecular%20Biology%20of%20the%20Cell"><i>Molecular Biology of the Cell</i></a> (ấn bản thứ 4). New York: Garland Science. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8153-3218-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8153-3218-3"><bdi>978-0-8153-3218-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171220092628/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK21054/?term=Molecular%20Biology%20of%20the%20Cell">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 20 tháng 12 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Molecular+Biology+of+the+Cell&rft.place=New+York&rft.edition=4th&rft.pub=Garland+Science&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8153-3218-3&rft.au=Alberts%2C+B.&rft.au=Johnson%2C+A.&rft.au=Lewis%2C+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fbooks%2FNBK21054%2F%3Fterm%3DMolecular%2520Biology%2520of%2520the%2520Cell&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDe_Duve2002" class="citation book cs1">De Duve, Christian (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lifeevolvingmole00duve_331"><i>Life Evolving: Molecules, Mind, and Meaning</i></a>. New York: Oxford University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lifeevolvingmole00duve_331/page/n60">44</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-515605-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-515605-6"><bdi>0-19-515605-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+Evolving%3A+Molecules%2C+Mind%2C+and+Meaning&rft.place=New+York&rft.pages=44&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=0-19-515605-6&rft.aulast=De+Duve&rft.aufirst=Christian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flifeevolvingmole00duve_331&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Futuyma-30"><b><a href="#cite_ref-Futuyma_30-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFutuyma,_DJ2005" class="citation book cs1">Futuyma, DJ (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/evolution0000futu"><i>Evolution</i></a>. Sinauer Associates. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-87893-187-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-87893-187-3"><bdi>978-0-87893-187-3</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/57311264">57311264</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Evolution&rft.pub=Sinauer+Associates&rft.date=2005&rft_id=info%3Aoclcnum%2F57311264&rft.isbn=978-0-87893-187-3&rft.au=Futuyma%2C+DJ&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fevolution0000futu&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-p15-31"><b><a href="#cite_ref-p15_31-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPackard1901" class="citation book cs1">Packard, Alpheus Spring (1901). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lamarckfoundere04packgoog"><i>Lamarck, the founder of Evolution: his life and work with translations of his writings on organic evolution</i></a>. New York: Longmans, Green. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-405-12562-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-405-12562-1"><bdi>978-0-405-12562-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lamarck%2C+the+founder+of+Evolution%3A+his+life+and+work+with+translations+of+his+writings+on+organic+evolution&rft.place=New+York&rft.pub=Longmans%2C+Green.&rft.date=1901&rft.isbn=978-0-405-12562-1&rft.aulast=Packard&rft.aufirst=Alpheus+Spring&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flamarckfoundere04packgoog&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><b><a href="#cite_ref-32">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/biography.html">“The Complete Works of Darwin Online – Biography”</a>. darwin-online.org.uk<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2006</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Complete+Works+of+Darwin+Online+%E2%80%93+Biography&rft.pub=darwin-online.org.uk&rft_id=http%3A%2F%2Fdarwin-online.org.uk%2Fbiography.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDobzhansky1973" class="citation journal cs1">Dobzhansky, T. (1973). “Nothing in biology makes sense except in the light of evolution”. <i>The American Biology Teacher</i>. <b>35</b> (3): 125–29. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F4444260">10.2307/4444260</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/4444260">4444260</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Biology+Teacher&rft.atitle=Nothing+in+biology+makes+sense+except+in+the+light+of+evolution&rft.volume=35&rft.issue=3&rft.pages=125-29&rft.date=1973&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F4444260&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F4444260%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Dobzhansky&rft.aufirst=T.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCarroll2003" class="citation book cs1">Carroll, Joseph biên tập (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/onoriginofspecie0000darw_t8q4"><i>On the origin of species by means of natural selection</i></a>. Peterborough, Ontario: Broadview. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/onoriginofspecie0000darw_t8q4/page/15">15</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-55111-337-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-55111-337-1"><bdi>978-1-55111-337-1</bdi></a>. <q>As Darwinian scholar Joseph Carroll of the University of Missouri–St. Louis puts it in his introduction to a modern reprint of Darwin's work: "<i>The Origin of Species</i> has special claims on our attention. It is one of the two or three most significant works of all time—one of those works that fundamentally and permanently alter our vision of the world... It is argued with a singularly rigorous consistency but it is also eloquent, imaginatively evocative, and rhetorically compelling."</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=On+the+origin+of+species+by+means+of+natural+selection&rft.place=Peterborough%2C+Ontario&rft.pages=15&rft.pub=Broadview&rft.date=2003&rft.isbn=978-1-55111-337-1&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fonoriginofspecie0000darw_t8q4&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text">Shermer p. 149.</span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Darwin, Charles</a> (1859). <i><a href="/wiki/On_the_Origin_of_Species" class="mw-redirect" title="On the Origin of Species">On the Origin of Species</a></i>, John Murray.</span> </li> <li id="cite_note-GGS-37"><b><a href="#cite_ref-GGS_37-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSimpson1967" class="citation book cs1"><a href="/wiki/George_Gaylord_Simpson" title="George Gaylord Simpson">Simpson, George Gaylord</a> (1967). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/meaningofevoluti0000simp"><i>The Meaning of Evolution</i></a> . Yale University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-300-00952-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-300-00952-1"><bdi>978-0-300-00952-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Meaning+of+Evolution&rft.edition=Second&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1967&rft.isbn=978-0-300-00952-1&rft.aulast=Simpson&rft.aufirst=George+Gaylord&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmeaningofevoluti0000simp&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><b><a href="#cite_ref-38">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131004224700/http://www.bio-medicine.org/q-more/biology-definition/phylogeny/">“Phylogeny”</a>. Bio-medicine.org. 11 tháng 11 năm 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bio-medicine.org/q-more/biology-definition/phylogeny/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 4 tháng 10 năm 2013<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Phylogeny&rft.pub=Bio-medicine.org&rft.date=2007-11-11&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bio-medicine.org%2Fq-more%2Fbiology-definition%2Fphylogeny%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><b><a href="#cite_ref-39">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMontévil,_M;_Mossio,_M;_Pocheville,_A;_Longo,_G2016" class="citation journal cs1">Montévil, M; Mossio, M; Pocheville, A; Longo, G (tháng 10 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/27942089/Theoretical_principles_for_biology_Variation">“Theoretical principles for biology: Variation”</a>. <i>Progress in Biophysics and Molecular Biology</i>. From the Century of the Genome to the Century of the Organism: New Theoretical Approaches. <b>122</b> (1): 36–50. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.pbiomolbio.2016.08.005">10.1016/j.pbiomolbio.2016.08.005</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27530930">27530930</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Progress+in+Biophysics+and+Molecular+Biology&rft.atitle=Theoretical+principles+for+biology%3A+Variation&rft.volume=122&rft.issue=1&rft.pages=36-50&rft.date=2016-10&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.pbiomolbio.2016.08.005&rft_id=info%3Apmid%2F27530930&rft.au=Mont%C3%A9vil%2C+M%3B+Mossio%2C+M%3B+Pocheville%2C+A%3B+Longo%2C+G&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F27942089%2FTheoretical_principles_for_biology_Variation&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-griffithsetal2014l-40"><b><a href="#cite_ref-griffithsetal2014l_40-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGriffithsWesslerCarrollDoebley2015" class="citation book cs1">Griffiths, Anthony J.; Wessler, Susan R.; Carroll, Sean B.; Doebley, John (2015). “The genetics revolution”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductiontoge0000grif"><i>An Introduction to Genetic Analysis</i></a> (ấn bản thứ 11). Sunderland, Massachusetts: W.H. Freeman & Company. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductiontoge0000grif/page/n38">1</a>–30. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1464109485" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1464109485"><bdi>978-1464109485</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+genetics+revolution&rft.btitle=An+Introduction+to+Genetic+Analysis&rft.place=Sunderland%2C+Massachusetts&rft.pages=1-30&rft.edition=11th&rft.pub=W.H.+Freeman+%26+Company&rft.date=2015&rft.isbn=978-1464109485&rft.aulast=Griffiths&rft.aufirst=Anthony+J.&rft.au=Wessler%2C+Susan+R.&rft.au=Carroll%2C+Sean+B.&rft.au=Doebley%2C+John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fintroductiontoge0000grif&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-griffiths2000sect60-41">^ <a href="#cite_ref-griffiths2000sect60_41-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-griffiths2000sect60_41-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGriffithsMillerSuzukiLewontin2000" class="citation book cs1">Griffiths, Anthony J. F.; Miller, Jeffrey H.; Suzuki, David T.; Lewontin, Richard C.; Gelbart, William M. biên tập (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?rid=iga.section.60">“Genetics and the Organism: Introduction”</a>. <i>An Introduction to Genetic Analysis</i> (ấn bản thứ 7). New York: W. H. Freeman. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7167-3520-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7167-3520-5"><bdi>978-0-7167-3520-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Genetics+and+the+Organism%3A+Introduction&rft.btitle=An+Introduction+to+Genetic+Analysis&rft.place=New+York&rft.edition=7&rft.pub=W.+H.+Freeman&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-7167-3520-5&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fbooks%2Fbv.fcgi%3Frid%3Diga.section.60&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Hartl_and_Jones-42">^ <a href="#cite_ref-Hartl_and_Jones_42-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Hartl_and_Jones_42-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHartl,_D,_Jones,_E2005" class="citation book cs1">Hartl, D, Jones, E (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/genetics00dani"><i>Genetics: Analysis of Genes and Genomes</i></a> (ấn bản thứ 6). Jones & Bartlett. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7637-1511-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7637-1511-3"><bdi>978-0-7637-1511-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Genetics%3A+Analysis+of+Genes+and+Genomes&rft.edition=6&rft.pub=Jones+%26+Bartlett&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-7637-1511-3&rft.au=Hartl%2C+D%2C+Jones%2C+E&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgenetics00dani&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-:0-43"><b><a href="#cite_ref-:0_43-0">^</a></b> <span class="reference-text">Phạm Thành Hổ: "Di truyền học" - <a href="/wiki/Nh%C3%A0_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam">Nhà xuất bản Giáo dục</a>, 1998.</span> </li> <li id="cite_note-:1-44"><b><a href="#cite_ref-:1_44-0">^</a></b> <span class="reference-text">Campbell và cộng sự: "Sinh học" - <a href="/wiki/Nh%C3%A0_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam">Nhà xuất bản Giáo dục</a>, 2000.</span> </li> <li id="cite_note-45"><b><a href="#cite_ref-45">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFIlona_Miko_©_2008_Nature_Education" class="citation web cs1">Ilona Miko © 2008 Nature Education. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/scitable/topicpage/gregor-mendel-and-the-principles-of-inheritance-593">“Gregor Mendel and the Principles of Inheritance”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gregor+Mendel+and+the+Principles+of+Inheritance&rft.au=Ilona+Miko+%C2%A9+2008+Nature+Education&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fscitable%2Ftopicpage%2Fgregor-mendel-and-the-principles-of-inheritance-593&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhillip_McClean" class="citation web cs1">Phillip McClean. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ndsu.edu/pubweb/~mcclean/plsc431/mendel/mendel1.htm">“Mendel's First Law of Genetics (Law of Segregation)”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mendel%27s+First+Law+of+Genetics+%28Law+of+Segregation%29&rft.au=Phillip+McClean&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ndsu.edu%2Fpubweb%2F~mcclean%2Fplsc431%2Fmendel%2Fmendel1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><b><a href="#cite_ref-47">^</a></b> <span class="reference-text">Marcial, Gene G. (ngày 13 tháng 8 năm 2007) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.businessweek.com/stories/2007-08-12/from-sembiosys-a-new-kind-of-insulin">From SemBiosys, A New Kind Of Insulin</a>. businessweek.com</span> </li> <li id="cite_note-48"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThanbichler,_M;_Wang,_SC;_Shapiro,_L2005" class="citation journal cs1">Thanbichler, M; Wang, SC; Shapiro, L (tháng 10 năm 2005). “The bacterial nucleoid: a highly organized and dynamic structure”. <i>Journal of Cellular Biochemistry</i>. <b>96</b> (3): 506–21. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fjcb.20519">10.1002/jcb.20519</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15988757">15988757</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Cellular+Biochemistry&rft.atitle=The+bacterial+nucleoid%3A+a+highly+organized+and+dynamic+structure&rft.volume=96&rft.issue=3&rft.pages=506-21&rft.date=2005-10&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fjcb.20519&rft_id=info%3Apmid%2F15988757&rft.au=Thanbichler%2C+M%3B+Wang%2C+SC%3B+Shapiro%2C+L&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130921054803/http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=8472">“Genotype definition – Medical Dictionary definitions”</a>. Medterms.com. 19 tháng 3 năm 2012. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=8472">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 9 năm 2013<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Genotype+definition+%E2%80%93+Medical+Dictionary+definitions&rft.pub=Medterms.com&rft.date=2012-03-19&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.medterms.com%2Fscript%2Fmain%2Fart.asp%3Farticlekey%3D8472&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><b><a href="#cite_ref-50">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBegon,_MTownsend,_CRHarper,_JL2006" class="citation book cs1">Begon, M; Townsend, CR; Harper, JL (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ecologyfromindiv0000beg"><i>Ecology: From individuals to ecosystems</i></a> (ấn bản thứ 4). Blackwell. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-4051-1117-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-4051-1117-1"><bdi>978-1-4051-1117-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ecology%3A+From+individuals+to+ecosystems&rft.edition=4th&rft.pub=Blackwell&rft.date=2006&rft.isbn=978-1-4051-1117-1&rft.au=Begon%2C+M&rft.au=Townsend%2C+CR&rft.au=Harper%2C+JL&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fecologyfromindiv0000beg&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEMallet1995294–299-51"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTEMallet1995294–299_51-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMallet1995">Mallet 1995</a>, tr. 294–299.<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%">Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFMallet1995 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-habitats_of_the_world-52">^ <a href="#cite_ref-habitats_of_the_world_52-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-habitats_of_the_world_52-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=U-_mlcy8rGgC&pg=PA238"><i>Habitats of the world</i></a>. New York: Marshall Cavendish. 2004. tr. 238. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7614-7523-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7614-7523-1"><bdi>978-0-7614-7523-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Habitats+of+the+world&rft.place=New+York&rft.pages=238&rft.pub=Marshall+Cavendish&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-7614-7523-1&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DU-_mlcy8rGgC%26pg%3DPA238&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><b><a href="#cite_ref-53">^</a></b> <span class="reference-text">Tansley (1934); Molles (1999), p. 482; Chapin <i>et al.</i> (2002), p. 380; Schulze <i>et al.</i> (2005); p. 400; Gurevitch <i>et al.</i> (2006), p. 522; Smith & Smith 2012, p. G-5</span> </li> <li id="cite_note-hillisetal2014ao-54"><b><a href="#cite_ref-hillisetal2014ao_54-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHillisSadavaHillPrice2014" class="citation book cs1">Hillis, David M.; Sadava, David; Hill, Richard W.; Price, Mary V. (2014). “The distribution of Earth's ecological systems”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/principlesoflife0000hill"><i>Principles of Life</i></a> (ấn bản thứ 2). Sunderland, Mass.: Sinauer Associates. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/principlesoflife0000hill/page/n886">845</a>–863. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1464175121" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1464175121"><bdi>978-1464175121</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+distribution+of+Earth%27s+ecological+systems&rft.btitle=Principles+of+Life&rft.place=Sunderland%2C+Mass.&rft.pages=845-863&rft.edition=2nd&rft.pub=Sinauer+Associates&rft.date=2014&rft.isbn=978-1464175121&rft.aulast=Hillis&rft.aufirst=David+M.&rft.au=Sadava%2C+David&rft.au=Hill%2C+Richard+W.&rft.au=Price%2C+Mary+V.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fprinciplesoflife0000hill&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-55"><b><a href="#cite_ref-55">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">M. Begon & Townsend, C. R., Harper, J. L. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ecologyfromindiv0000beg"><i>Ecology: From individuals to ecosystems. (4th ed.)</i></a>. Blackwell. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-4051-1117-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-4051-1117-8"><bdi>1-4051-1117-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ecology%3A+From+individuals+to+ecosystems.+%284th+ed.%29&rft.pub=Blackwell&rft.date=2006&rft.isbn=1-4051-1117-8&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fecologyfromindiv0000beg&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-bryantfrigaard-56"><b><a href="#cite_ref-bryantfrigaard_56-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBryant,_DA;_Frigaard,_NU2006" class="citation journal cs1">Bryant, DA; Frigaard, NU (tháng 11 năm 2006). “Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated”. <i>Trends in Microbiology</i>. <b>14</b> (11): 488–96. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tim.2006.09.001">10.1016/j.tim.2006.09.001</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16997562">16997562</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Microbiology&rft.atitle=Prokaryotic+photosynthesis+and+phototrophy+illuminated&rft.volume=14&rft.issue=11&rft.pages=488-96&rft.date=2006-11&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tim.2006.09.001&rft_id=info%3Apmid%2F16997562&rft.au=Bryant%2C+DA%3B+Frigaard%2C+NU&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-57"><b><a href="#cite_ref-57">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSmith,_AL1997" class="citation book cs1">Smith, AL (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/oxforddictionary0000unse_e9s4"><i>Oxford dictionary of biochemistry and molecular biology</i></a>. Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/oxforddictionary0000unse_e9s4/page/508">508</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-854768-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-854768-6"><bdi>978-0-19-854768-6</bdi></a>. <q>Quang hợp - sự tổng hợp bởi các sinh vật tạo nên hợp chất hữu cơ, như <a href="/wiki/Cacbohydrat" class="mw-redirect" title="Cacbohydrat">cacbohydrat</a>, từ <a href="/wiki/Cacbon_dioxide" class="mw-redirect" title="Cacbon dioxide">cacbon dioxide</a> sử dụng năng lượng thu được từ ánh sáng chứ không phải là oxy hóa các hợp chất hóa học.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+dictionary+of+biochemistry+and+molecular+biology&rft.place=Oxford+%5BOxfordshire%5D&rft.pages=508&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-19-854768-6&rft.au=Smith%2C+AL&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foxforddictionary0000unse_e9s4&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-58"><b><a href="#cite_ref-58">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEdwards" class="citation journal cs1">Edwards, Katrina. “Microbiology of a Sediment Pond and the Underlying Young, Cold, Hydrologically Active Ridge Flank”. <i>Woods Hole Oceanographic Institution</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Woods+Hole+Oceanographic+Institution&rft.atitle=Microbiology+of+a+Sediment+Pond+and+the+Underlying+Young%2C+Cold%2C+Hydrologically+Active+Ridge+Flank&rft.aulast=Edwards&rft.aufirst=Katrina&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><b><a href="#cite_ref-59">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCampbellReece2001" class="citation book cs1">Campbell, Neil A.; Reece, Jane B. (2001). “Chapter 6”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/essentialbiology00camp"><i>Biology</i></a>. Benjamin Cummings. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8053-6624-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8053-6624-2"><bdi>978-0-8053-6624-2</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/47521441">47521441</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Chapter+6&rft.btitle=Biology&rft.pub=Benjamin+Cummings&rft.date=2001&rft_id=info%3Aoclcnum%2F47521441&rft.isbn=978-0-8053-6624-2&rft.aulast=Campbell&rft.aufirst=Neil+A.&rft.au=Reece%2C+Jane+B.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fessentialbiology00camp&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Colvard,_2009-60"><b><a href="#cite_ref-Colvard,_2009_60-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBartschColvard2009" class="citation book cs1">Bartsch, John; Colvard, Mary P. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/livingenvironmen0000bart"><i>The Living Environment</i></a>. New York State: Prentice Hall. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-13-361202-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-13-361202-8"><bdi>978-0-13-361202-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Living+Environment&rft.place=New+York+State&rft.pub=Prentice+Hall&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-13-361202-8&rft.aulast=Bartsch&rft.aufirst=John&rft.au=Colvard%2C+Mary+P.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flivingenvironmen0000bart&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><b><a href="#cite_ref-61">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/molecular-biology">“Molecular Biology”</a>. britannica.com<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Molecular+Biology&rft.pub=britannica.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fscience%2Fmolecular-biology&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-62"><b><a href="#cite_ref-62">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBrenner,_S1974" class="citation journal cs1">Brenner, S (tháng 5 năm 1974). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wormbase.org/resources/paper/WBPaper00000031">“The genetics of Caenorhabditis elegans”</a>. <i>Genetics</i>. <b>77</b> (1): 71–94. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1213120">1213120</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4366476">4366476</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Genetics&rft.atitle=The+genetics+of+Caenorhabditis+elegans&rft.volume=77&rft.issue=1&rft.pages=71-94&rft.date=1974-05&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1213120%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F4366476&rft.au=Brenner%2C+S&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wormbase.org%2Fresources%2Fpaper%2FWBPaper00000031&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Encyclopedia_of_genetics-63"><b><a href="#cite_ref-Encyclopedia_of_genetics_63-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSang2001" class="citation encyclopaedia cs1">Sang, James H. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=JjLWYKqehRsC&pg=PA157">“Drosophila melanogaster: The Fruit Fly”</a>. Trong Reeve, Eric C. R. (biên tập). <i>Encyclopedia of genetics</i>. USA: Fitzroy Dearborn Publishers, I. tr. 157. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-884964-34-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-884964-34-3"><bdi>978-1-884964-34-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Drosophila+melanogaster%3A+The+Fruit+Fly&rft.btitle=Encyclopedia+of+genetics&rft.place=USA&rft.pages=157&rft.pub=Fitzroy+Dearborn+Publishers%2C+I&rft.date=2001&rft.isbn=978-1-884964-34-3&rft.aulast=Sang&rft.aufirst=James+H.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DJjLWYKqehRsC%26pg%3DPA157&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><b><a href="#cite_ref-64">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHaffter,_P;_Nüsslein-Volhard,_C1996" class="citation journal cs1">Haffter, P; Nüsslein-Volhard, C (tháng 2 năm 1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ijdb.ehu.es/web/paper.php?doi=8735932">“Large scale genetics in a small vertebrate, the zebrafish”</a>. <i>The International Journal of Developmental Biology</i>. <b>40</b> (1): 221–27. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8735932">8735932</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+International+Journal+of+Developmental+Biology&rft.atitle=Large+scale+genetics+in+a+small+vertebrate%2C+the+zebrafish&rft.volume=40&rft.issue=1&rft.pages=221-27&rft.date=1996-02&rft_id=info%3Apmid%2F8735932&rft.au=Haffter%2C+P%3B+N%C3%BCsslein-Volhard%2C+C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ijdb.ehu.es%2Fweb%2Fpaper.php%3Fdoi%3D8735932&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-65"><b><a href="#cite_ref-65">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKeller_G2005" class="citation journal cs1">Keller G (tháng 5 năm 2005). “Embryonic stem cell differentiation: emergence of a new era in biology and medicine”. <i>Genes & Development</i>. <b>19</b> (10): 1129–55. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1101%2Fgad.1303605">10.1101/gad.1303605</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15905405">15905405</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Genes+%26+Development&rft.atitle=Embryonic+stem+cell+differentiation%3A+emergence+of+a+new+era+in+biology+and+medicine&rft.volume=19&rft.issue=10&rft.pages=1129-55&rft.date=2005-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1101%2Fgad.1303605&rft_id=info%3Apmid%2F15905405&rft.au=Keller+G&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-66"><b><a href="#cite_ref-66">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRensink,_WA;_Buell,_CR2004" class="citation journal cs1">Rensink, WA; Buell, CR (tháng 6 năm 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_plant-physiology_2004-06_135_2/page/622">“Arabidopsis to rice. Applying knowledge from a weed to enhance our understanding of a crop species”</a>. <i>Plant Physiology</i>. <b>135</b> (2): 622–9. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1104%2Fpp.104.040170">10.1104/pp.104.040170</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC514098">514098</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15208410">15208410</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Plant+Physiology&rft.atitle=Arabidopsis+to+rice.+Applying+knowledge+from+a+weed+to+enhance+our+understanding+of+a+crop+species&rft.volume=135&rft.issue=2&rft.pages=622-9&rft.date=2004-06&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC514098%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F15208410&rft_id=info%3Adoi%2F10.1104%2Fpp.104.040170&rft.au=Rensink%2C+WA%3B+Buell%2C+CR&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_plant-physiology_2004-06_135_2%2Fpage%2F622&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-67"><b><a href="#cite_ref-67">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCoelho,_SM;_Peters,_AF;_Charrier,_B;_Roze,_D;_Destombe,_C;_Valero,_M;_Cock,_JM2007" class="citation journal cs1">Coelho, SM; Peters, AF; Charrier, B; Roze, D; Destombe, C; Valero, M; Cock, JM (tháng 12 năm 2007). “Complex life cycles of multicellular eukaryotes: new approaches based on the use of model organisms”. <i>Gene</i>. <b>406</b> (1–2): 152–70. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.gene.2007.07.025">10.1016/j.gene.2007.07.025</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17870254">17870254</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Gene&rft.atitle=Complex+life+cycles+of+multicellular+eukaryotes%3A+new+approaches+based+on+the+use+of+model+organisms&rft.volume=406&rft.issue=1%E2%80%932&rft.pages=152-70&rft.date=2007-12&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.gene.2007.07.025&rft_id=info%3Apmid%2F17870254&rft.au=Coelho%2C+SM%3B+Peters%2C+AF%3B+Charrier%2C+B%3B+Roze%2C+D%3B+Destombe%2C+C%3B+Valero%2C+M%3B+Cock%2C+JM&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-68"><b><a href="#cite_ref-68">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFields,_S;_Johnston,_M2005" class="citation journal cs1">Fields, S; Johnston, M (tháng 3 năm 2005). “Cell biology. Whither model organism research?”. <i>Science</i>. <b>307</b> (5717): 1885–86. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1108872">10.1126/science.1108872</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15790833">15790833</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Cell+biology.+Whither+model+organism+research%3F&rft.volume=307&rft.issue=5717&rft.pages=1885-86&rft.date=2005-03&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1108872&rft_id=info%3Apmid%2F15790833&rft.au=Fields%2C+S%3B+Johnston%2C+M&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-69"><b><a href="#cite_ref-69">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGray1918" class="citation book cs1">Gray, Henry (1918). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bartleby.com/107/1.html"><i>Anatomy of the Human Body</i></a> (ấn bản thứ 20). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070316005206/http://www.bartleby.com/107/1.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 16 tháng 3 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Anatomy+of+the+Human+Body&rft.edition=20&rft.date=1918&rft.aulast=Gray&rft.aufirst=Henry&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bartleby.com%2F107%2F1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Prosser-70"><b><a href="#cite_ref-Prosser_70-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFProsser1991" class="citation book cs1">Prosser, C. Ladd (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_047185767"><i>Comparative Animal Physiology, Environmental and Metabolic Animal Physiology</i></a> (ấn bản thứ 4). Hoboken, NJ: Wiley-Liss. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_047185767/page/1">1</a>–12. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-471-85767-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-471-85767-X"><bdi>0-471-85767-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Comparative+Animal+Physiology%2C+Environmental+and+Metabolic+Animal+Physiology&rft.place=Hoboken%2C+NJ&rft.pages=1-12&rft.edition=4&rft.pub=Wiley-Liss&rft.date=1991&rft.isbn=0-471-85767-X&rft.aulast=Prosser&rft.aufirst=C.+Ladd&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_047185767&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><b><a href="#cite_ref-71">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/physiology">“Physiology”</a>. britannica.com<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Physiology&rft.pub=britannica.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fscience%2Fphysiology&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-72"><b><a href="#cite_ref-72">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRaven,_PH;_Johnson,_GB1999" class="citation book cs1">Raven, PH; Johnson, GB (1999). <i>Biology</i> . Boston: Hill Companies. tr. 1058. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-697-35353-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-697-35353-5"><bdi>978-0-697-35353-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology&rft.place=Boston&rft.pages=1058&rft.edition=Fifth&rft.pub=Hill+Companies&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-697-35353-5&rft.au=Raven%2C+PH%3B+Johnson%2C+GB&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-73"><b><a href="#cite_ref-73">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRodolfo2000" class="citation journal cs1">Rodolfo, Kelvin (tháng 1 năm 2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scientificamerican.com/article/what-is-homeostasis/">“What is homeostasis?”</a>. <i>Scientific American</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+American&rft.atitle=What+is+homeostasis%3F&rft.date=2000-01&rft.aulast=Rodolfo&rft.aufirst=Kelvin&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.scientificamerican.com%2Farticle%2Fwhat-is-homeostasis%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Garland-74"><b><a href="#cite_ref-Garland_74-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGarlandP._A._Carter1994" class="citation journal cs1">Garland, T., Jr.; P. A. Carter (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210412150229/https://biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/GarlCa94.pdf">“Evolutionary physiology”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Annual Review of Physiology</i>. <b>56</b>: 579–621. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.ph.56.030194.003051">10.1146/annurev.ph.56.030194.003051</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8010752">8010752</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/GarlCa94.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 12 tháng 4 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Physiology&rft.atitle=Evolutionary+physiology&rft.volume=56&rft.pages=579-621&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.ph.56.030194.003051&rft_id=info%3Apmid%2F8010752&rft.aulast=Garland&rft.aufirst=T.%2C+Jr.&rft.au=P.+A.+Carter&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biology.ucr.edu%2Fpeople%2Ffaculty%2FGarland%2FGarlCa94.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Garland&Carter1994-75"><b><a href="#cite_ref-Garland&Carter1994_75-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGarlandP._A._Carter1994" class="citation journal cs1">Garland, T., Jr.; P. A. Carter (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210412150229/https://biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/GarlCa94.pdf">“Evolutionary physiology”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Annual Review of Physiology</i>. <b>56</b>: 579–621. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.ph.56.030194.003051">10.1146/annurev.ph.56.030194.003051</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8010752">8010752</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biology.ucr.edu/people/faculty/Garland/GarlCa94.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 12 tháng 4 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 9 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Physiology&rft.atitle=Evolutionary+physiology&rft.volume=56&rft.pages=579-621&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.ph.56.030194.003051&rft_id=info%3Apmid%2F8010752&rft.aulast=Garland&rft.aufirst=T.%2C+Jr.&rft.au=P.+A.+Carter&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biology.ucr.edu%2Fpeople%2Ffaculty%2FGarland%2FGarlCa94.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-black-76"><b><a href="#cite_ref-black_76-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBlack,_J2002" class="citation journal cs1">Black, J (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jrsm.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=12042386">“Darwin in the world of emotions”</a> <span class="cs1-format">(Free full text)</span>. <i>Journal of the Royal Society of Medicine</i>. <b>95</b> (6): 311–3. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1258%2Fjrsm.95.6.311">10.1258/jrsm.95.6.311</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0141-0768">0141-0768</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1279921">1279921</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12042386">12042386</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+Royal+Society+of+Medicine&rft.atitle=Darwin+in+the+world+of+emotions&rft.volume=95&rft.issue=6&rft.pages=311-3&rft.date=2002&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1279921%23id-name%3DPMC&rft.issn=0141-0768&rft_id=info%3Apmid%2F12042386&rft_id=info%3Adoi%2F10.1258%2Fjrsm.95.6.311&rft.au=Black%2C+J&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jrsm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D12042386&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-77"><b><a href="#cite_ref-77">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNeill1996" class="citation book cs1">Neill, Campbell (1996). <i>Biology; Fourth edition</i>. The Benjamin/Cummings Publishing Company. tr. G-21 (Glossary). <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8053-1940-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8053-1940-9"><bdi>0-8053-1940-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology%3B+Fourth+edition&rft.pages=G-21+%28Glossary%29&rft.pub=The+Benjamin%2FCummings+Publishing+Company&rft.date=1996&rft.isbn=0-8053-1940-9&rft.aulast=Neill&rft.aufirst=Campbell&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-78"><b><a href="#cite_ref-78">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDouglas1998" class="citation book cs1">Douglas, Futuyma (1998). <i>Evolutionary Biology; Third edition</i>. Sinauer Associates. tr. 88. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-87893-189-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-87893-189-9"><bdi>0-87893-189-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Evolutionary+Biology%3B+Third+edition&rft.pages=88&rft.pub=Sinauer+Associates&rft.date=1998&rft.isbn=0-87893-189-9&rft.aulast=Douglas&rft.aufirst=Futuyma&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><b><a href="#cite_ref-79">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">L Margulis & Schwartz, KV (1997). <i>Five Kingdoms: An Illustrated Guide to the Phyla of Life on Earth</i> (ấn bản thứ 3). WH Freeman & Co. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7167-3183-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7167-3183-2"><bdi>978-0-7167-3183-2</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/223623098">223623098</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Five+Kingdoms%3A+An+Illustrated+Guide+to+the+Phyla+of+Life+on+Earth&rft.edition=3&rft.pub=WH+Freeman+%26+Co&rft.date=1997&rft_id=info%3Aoclcnum%2F223623098&rft.isbn=978-0-7167-3183-2&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-domain-80">^ <a href="#cite_ref-domain_80-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-domain_80-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWoese_C,_Kandler_O,_Wheelis_M1990" class="citation journal cs1">Woese C, Kandler O, Wheelis M (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/reprint/87/12/4576">“Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya”</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>87</b> (12): 4576–9. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1990PNAS...87.4576W">1990PNAS...87.4576W</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.87.12.4576">10.1073/pnas.87.12.4576</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC54159">54159</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2112744">2112744</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&rft.atitle=Towards+a+natural+system+of+organisms%3A+proposal+for+the+domains+Archaea%2C+Bacteria%2C+and+Eucarya&rft.volume=87&rft.issue=12&rft.pages=4576-9&rft.date=1990&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC54159%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F2112744&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.87.12.4576&rft_id=info%3Abibcode%2F1990PNAS...87.4576W&rft.au=Woese+C%2C+Kandler+O%2C+Wheelis+M&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Freprint%2F87%2F12%2F4576&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm"><span id=".C4.90.E1.BB.8Dc_th.C3.AAm"></span>Đọc thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đọc thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAlberts2002" class="citation book cs1">Alberts, Bruce (2002). <i>Molecular Biology of the Cell</i>. Johnson, A, Lewis, J, Raff, M, Roberts, K & Walter, P (ấn bản thứ 4). Garland. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0815332183" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0815332183"><bdi>978-0815332183</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/145080076">145080076</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Molecular+Biology+of+the+Cell&rft.edition=4&rft.pub=Garland&rft.date=2002&rft_id=info%3Aoclcnum%2F145080076&rft.isbn=978-0815332183&rft.aulast=Alberts&rft.aufirst=Bruce&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBegon2005" class="citation book cs1">Begon, Michael (2005). <i><a href="/w/index.php?title=Ecology:_From_Individuals_to_Ecosystems&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecology: From Individuals to Ecosystems (trang không tồn tại)">Ecology: From Individuals to Ecosystems</a></i>. Townsend, CR & Harper, JL (ấn bản thứ 4). Blackwell Publishing Limited. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1405111171" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1405111171"><bdi>978-1405111171</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/57639896">57639896</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ecology%3A+From+Individuals+to+Ecosystems&rft.edition=4&rft.pub=Blackwell+Publishing+Limited&rft.date=2005&rft_id=info%3Aoclcnum%2F57639896&rft.isbn=978-1405111171&rft.aulast=Begon&rft.aufirst=Michael&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCampbell2004" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Neil_Campbell_(scientist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neil Campbell (scientist) (trang không tồn tại)">Campbell, Neil</a> (2004). <i>Biology</i> (ấn bản thứ 7). Benjamin-Cummings Publishing Company. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8053-7146-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8053-7146-X"><bdi>0-8053-7146-X</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/71890442">71890442</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology&rft.edition=7&rft.pub=Benjamin-Cummings+Publishing+Company&rft.date=2004&rft_id=info%3Aoclcnum%2F71890442&rft.isbn=0-8053-7146-X&rft.aulast=Campbell&rft.aufirst=Neil&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFColinvaux1979" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Paul_Colinvaux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Colinvaux (trang không tồn tại)">Colinvaux, Paul</a> (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/whybigfierceanim00paul"><i>Why Big Fierce Animals are Rare: An Ecologist's Perspective</i></a> . Princeton University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0691023646" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0691023646"><bdi>0691023646</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/10081738">10081738</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Why+Big+Fierce+Animals+are+Rare%3A+An+Ecologist%27s+Perspective&rft.edition=reissue&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1979&rft_id=info%3Aoclcnum%2F10081738&rft.isbn=0691023646&rft.aulast=Colinvaux&rft.aufirst=Paul&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwhybigfierceanim00paul&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHoagland2001" class="citation book cs1">Hoagland, Mahlon (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/exploringwaylife0000hoag"><i>The Way Life Works</i></a> . Jones and Bartlett Publishers inc. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/076371688X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/076371688X"><bdi>076371688X</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/223090105">223090105</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Way+Life+Works&rft.edition=reprint&rft.pub=Jones+and+Bartlett+Publishers+inc&rft.date=2001&rft_id=info%3Aoclcnum%2F223090105&rft.isbn=076371688X&rft.aulast=Hoagland&rft.aufirst=Mahlon&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fexploringwaylife0000hoag&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJanovy2004" class="citation book cs1">Janovy, John Jr. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/onbecomingbiolog0000jano"><i>On Becoming a Biologist</i></a> (ấn bản thứ 2). Bison Books. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0803276206" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0803276206"><bdi>0803276206</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/55138571">55138571</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=On+Becoming+a+Biologist&rft.edition=2&rft.pub=Bison+Books&rft.date=2004&rft_id=info%3Aoclcnum%2F55138571&rft.isbn=0803276206&rft.aulast=Janovy&rft.aufirst=John+Jr.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fonbecomingbiolog0000jano&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJohnson2005" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Johnson_George_B.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johnson George B. (trang không tồn tại)">Johnson, George B.</a> (2005). <i>Biology, Visualizing Life</i>. Holt, Rinehart, and Winston. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-03-016723-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-03-016723-X"><bdi>0-03-016723-X</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/36306648">36306648</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology%2C+Visualizing+Life&rft.pub=Holt%2C+Rinehart%2C+and+Winston&rft.date=2005&rft_id=info%3Aoclcnum%2F36306648&rft.isbn=0-03-016723-X&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=George+B.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTobin2005" class="citation book cs1">Tobin, Allan (2005). <i>Asking About Life</i>. Dusheck, Jennie (ấn bản thứ 3). Belmont, CA: Wadsworth. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-534-40653X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-534-40653X"><bdi>0-534-40653X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Asking+About+Life&rft.place=Belmont%2C+CA&rft.edition=3&rft.pub=Wadsworth&rft.date=2005&rft.isbn=0-534-40653X&rft.aulast=Tobin&rft.aufirst=Allan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFArrheniusSalesMojzsisLee1997" class="citation journal cs1">Arrhenius, Gustaf; và đồng nghiệp (1997). “Entropy and Charge in Molecular Evolution—the Case of Phosphate”. <i>Journal of Theoretical Biology</i>. <b>187</b> (4): 503–22. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006%2Fjtbi.1996.0385">10.1006/jtbi.1996.0385</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9299295">9299295</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Theoretical+Biology&rft.atitle=Entropy+and+Charge+in+Molecular+Evolution%E2%80%94the+Case+of+Phosphate&rft.volume=187&rft.issue=4&rft.pages=503-22&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Fjtbi.1996.0385&rft_id=info%3Apmid%2F9299295&rft.aulast=Arrhenius&rft.aufirst=Gustaf&rft.au=Sales%2C+B&rft.au=Mojzsis%2C+S&rft.au=Lee%2C+T&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li>Buehler, Lukas K. (2000–2005) <i>The physico-chemical basis of life</i>, <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.whatislife.com/about.html">http://www.whatislife.com/about.html</a> accessed ngày 27 tháng 10 năm 2005.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavies1998" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Paul_Davies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Davies (trang không tồn tại)">Davies, Paul</a> (1998). <i>The Fifth Miracle</i>. Penguin Science, London. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-14-028226-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-14-028226-2"><bdi>0-14-028226-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Fifth+Miracle&rft.pub=Penguin+Science%2C+London&rft.date=1998&rft.isbn=0-14-028226-2&rft.aulast=Davies&rft.aufirst=Paul&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDe_Duve1996" class="citation book cs1"><a href="/wiki/Christian_de_Duve" title="Christian de Duve">De Duve, Christian</a> (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/vitaldustlifeasc00dedu"><i>Vital Dust: The Origin and Evolution of Life on Earth</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Basic_Books&action=edit&redlink=1" class="new" title="Basic Books (trang không tồn tại)">Basic Books</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-465-09045-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-465-09045-1"><bdi>0-465-09045-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Vital+Dust%3A+The+Origin+and+Evolution+of+Life+on+Earth&rft.pub=Basic+Books&rft.date=1996&rft.isbn=0-465-09045-1&rft.aulast=De+Duve&rft.aufirst=Christian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fvitaldustlifeasc00dedu&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEgel2011" class="citation book cs1">Egel, R. (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.springer.com/life+sciences/evolutionary+%26+developmental+biology/book/978-3-642-21624-4"><i>Origins of Life: The Primal Self-Organization</i></a>. Lankenau, D.-H.; Mulkidjanian, A. Y. Berlin Heidelberg: Springer-Verlag. tr. 1–366. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2F978-3-642-21625-1">10.1007/978-3-642-21625-1</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-3-642-21624-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-3-642-21624-4"><bdi>978-3-642-21624-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Origins+of+Life%3A+The+Primal+Self-Organization&rft.place=Berlin+Heidelberg&rft.pages=1-366&rft.pub=Springer-Verlag&rft.date=2011&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2F978-3-642-21625-1&rft.isbn=978-3-642-21624-4&rft.aulast=Egel&rft.aufirst=R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.springer.com%2Flife%2Bsciences%2Fevolutionary%2B%2526%2Bdevelopmental%2Bbiology%2Fbook%2F978-3-642-21624-4&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFernando_CT,_Rowe,_J2007" class="citation journal cs1">Fernando CT, Rowe, J (2007). “Natural selection in chemical evolution”. <i>Journal of Theoretical Biology</i>. <b>247</b> (1): 152–67. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.jtbi.2007.01.028">10.1016/j.jtbi.2007.01.028</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17399743">17399743</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Theoretical+Biology&rft.atitle=Natural+selection+in+chemical+evolution&rft.volume=247&rft.issue=1&rft.pages=152-67&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.jtbi.2007.01.028&rft_id=info%3Apmid%2F17399743&rft.au=Fernando+CT%2C+Rowe%2C+J&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHartman1998" class="citation journal cs1">Hartman, Hyman (1998). “Photosynthesis and the Origin of Life”. <i>Origins of Life and Evolution of Biospheres</i>. <b>28</b> (4–6): 515–521. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1006548904157">10.1023/A:1006548904157</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Origins+of+Life+and+Evolution+of+Biospheres&rft.atitle=Photosynthesis+and+the+Origin+of+Life&rft.volume=28&rft.issue=4%E2%80%936&rft.pages=515-521&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1006548904157&rft.aulast=Hartman&rft.aufirst=Hyman&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHarris2002" class="citation book cs1">Harris, Henry (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/thingscometolife0000harr"><i>Things come to life. Spontaneous generation revisited</i></a>. Oxford: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-851538-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-851538-3"><bdi>0-19-851538-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Things+come+to+life.+Spontaneous+generation+revisited&rft.place=Oxford&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=0-19-851538-3&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Henry&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fthingscometolife0000harr&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHazen2005" class="citation book cs1">Hazen, Robert M. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061130200244/http://newton.nap.edu/books/0309094321/html"><i>Genesis: The Scientific Quest for Life's Origins</i></a>. Joseph Henry Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-309-09432-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-309-09432-1"><bdi>0-309-09432-1</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://newton.nap.edu/books/0309094321/html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 11 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Genesis%3A+The+Scientific+Quest+for+Life%27s+Origins&rft.pub=Joseph+Henry+Press&rft.date=2005&rft.isbn=0-309-09432-1&rft.aulast=Hazen&rft.aufirst=Robert+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fnewton.nap.edu%2Fbooks%2F0309094321%2Fhtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGribbon1998" class="citation book cs1">Gribbon, John (1998). <i>The Case of the Missing Neutrinos and other Curious Phenomena of the Universe</i>. Penguin Science, London. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-14-028734-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-14-028734-5"><bdi>0-14-028734-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Case+of+the+Missing+Neutrinos+and+other+Curious+Phenomena+of+the+Universe&rft.pub=Penguin+Science%2C+London&rft.date=1998&rft.isbn=0-14-028734-5&rft.aulast=Gribbon&rft.aufirst=John&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHorgan,_J1991" class="citation journal cs1">Horgan, J (1991). “In the beginning”. <i><a href="/wiki/Scientific_American" title="Scientific American">Scientific American</a></i>. <b>264</b> (6): 100–109. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1991SciAm.264..100P">1991SciAm.264..100P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fscientificamerican0691-100">10.1038/scientificamerican0691-100</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+American&rft.atitle=In+the+beginning&rft.volume=264&rft.issue=6&rft.pages=100-109&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fscientificamerican0691-100&rft_id=info%3Abibcode%2F1991SciAm.264..100P&rft.au=Horgan%2C+J&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span> (Cited on p. 108).</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHuber,_C._and_Wächtershäuser,_G.1998" class="citation journal cs1">Huber, C. and Wächtershäuser, G. (1998). “Peptides by activation of amino acids with CO on (Ni,Fe)S surfaces: implications for the origin of life”. <i><a href="/wiki/Science_(journal)" class="mw-redirect" title="Science (journal)">Science</a></i>. <b>281</b> (5377): 670–2. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998Sci...281..670H">1998Sci...281..670H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.281.5377.670">10.1126/science.281.5377.670</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9685253">9685253</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Peptides+by+activation+of+amino+acids+with+CO+on+%28Ni%2CFe%29S+surfaces%3A+implications+for+the+origin+of+life&rft.volume=281&rft.issue=5377&rft.pages=670-2&rft.date=1998&rft_id=info%3Apmid%2F9685253&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.281.5377.670&rft_id=info%3Abibcode%2F1998Sci...281..670H&rft.au=Huber%2C+C.+and+W%C3%A4chtersh%C3%A4user%2C+G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span> (Cited on p. 108).</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKnoll2003" class="citation book cs1">Knoll, Andrew H. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lifeonyoungplane0000knol"><i>Life on a Young Planet: The First Three Billion Years of Evolution on Earth</i></a>. Princeton University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-691-00978-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-691-00978-3"><bdi>0-691-00978-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+on+a+Young+Planet%3A+The+First+Three+Billion+Years+of+Evolution+on+Earth&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2003&rft.isbn=0-691-00978-3&rft.aulast=Knoll&rft.aufirst=Andrew+H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flifeonyoungplane0000knol&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLuisi2006" class="citation book cs1">Luisi, Pier Luigi (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/emergenceoflifef0000luis"><i>The Emergence of Life: From Chemical Origins to Synthetic Biology</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-82117-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-82117-7"><bdi>0-521-82117-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Emergence+of+Life%3A+From+Chemical+Origins+to+Synthetic+Biology&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=0-521-82117-7&rft.aulast=Luisi&rft.aufirst=Pier+Luigi&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Femergenceoflifef0000luis&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMartin,_W._and_Russell_M.J.2002" class="citation journal cs1">Martin, W. and Russell M.J. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1693102">“On the origins of cells: a hypothesis for the evolutionary transitions from abiotic geochemistry to chemoautotrophic prokaryotes, and from prokaryotes to nucleated cells”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Philosophical_Transactions_of_the_Royal_Society_B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philosophical Transactions of the Royal Society B (trang không tồn tại)">Philosophical Transactions of the Royal Society B</a></i>. <b>358</b> (1429): 59–83, discussion 83–5. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frstb.2002.1183">10.1098/rstb.2002.1183</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1693102">1693102</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12594918">12594918</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society+B&rft.atitle=On+the+origins+of+cells%3A+a+hypothesis+for+the+evolutionary+transitions+from+abiotic+geochemistry+to+chemoautotrophic+prokaryotes%2C+and+from+prokaryotes+to+nucleated+cells&rft.volume=358&rft.issue=1429&rft.pages=59-83%2C+discussion+83-5&rft.date=2002&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1693102%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F12594918&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frstb.2002.1183&rft.au=Martin%2C+W.+and+Russell+M.J.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1693102&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMaynard_Smith2000" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=John_Maynard_Smith&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Maynard Smith (trang không tồn tại)">Maynard Smith, John</a> (ngày 16 tháng 3 năm 2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originsoflifefro0000mayn_b2b6"><i>The Origins of Life: From the Birth of Life to the Origin of Language</i></a>. Szathmary, Eors. Oxford Paperbacks. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-286209-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-286209-X"><bdi>0-19-286209-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Origins+of+Life%3A+From+the+Birth+of+Life+to+the+Origin+of+Language&rft.pub=Oxford+Paperbacks&rft.date=2000-03-16&rft.isbn=0-19-286209-X&rft.aulast=Maynard+Smith&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foriginsoflifefro0000mayn_b2b6&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li>Morowitz, Harold J. (1992) "Beginnings of Cellular Life: Metabolism Recapitulates Biogenesis". Yale University Press. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0300054831" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-300-05483-1</a></li> <li>NASA Astrobiology Institute: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://astrobiology.ucla.edu/pages/res3b.html">Earth's Early Environment and Life</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120217040600/http://astrobiology.ucla.edu/pages/res3b.html">Lưu trữ</a> 2012-02-17 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li>NASA Specialized Center of Research and Training in Exobiology: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://exobio.ucsd.edu/arrhenius.htm">Gustaf O. Arrhenius</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071221000659/http://exobio.ucsd.edu/arrhenius.htm">Lưu trữ</a> 2007-12-21 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPitsch2000" class="citation journal cs1">Pitsch, Stefan (2000). Krishnamurthy, Ramanarayanan; Arrhenius, Gustaf. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/abstract/73501648/ABSTRACT">“Concentration of Simple Aldehydes by Sulfite-Containing Double-Layer Hydroxide Minerals: Implications for Biopoesis”</a> <span class="cs1-format">(abstract)</span>. <i>Helvetica Chimica Acta</i>. <b>83</b> (9): 2398 2411. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2F1522-2675%2820000906%2983%3A9%3C2398%3A%3AAID-HLCA2398%3E3.0.CO%3B2-5">10.1002/1522-2675(20000906)83:9<2398::AID-HLCA2398>3.0.CO;2-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Helvetica+Chimica+Acta&rft.atitle=Concentration+of+Simple+Aldehydes+by+Sulfite-Containing+Double-Layer+Hydroxide+Minerals%3A+Implications+for+Biopoesis&rft.volume=83&rft.issue=9&rft.pages=2398+2411&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2F1522-2675%2820000906%2983%3A9%3C2398%3A%3AAID-HLCA2398%3E3.0.CO%3B2-5&rft.aulast=Pitsch&rft.aufirst=Stefan&rft_id=http%3A%2F%2Fwww3.interscience.wiley.com%2Fcgi-bin%2Fabstract%2F73501648%2FABSTRACT&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 28 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPross2012" class="citation book cs1">Pross, Addy (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/whatislifehowche0000pros"><i>What is Life?: How chemistry becomes biology</i></a>. Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-964101-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-964101-3"><bdi>0-19-964101-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=What+is+Life%3F%3A+How+chemistry+becomes+biology&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2012&rft.isbn=0-19-964101-3&rft.aulast=Pross&rft.aufirst=Addy&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwhatislifehowche0000pros&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRussell_MJ,_Hall_AJ,_Cairns-Smith_AG,_Braterman_PS1988" class="citation journal cs1">Russell MJ, Hall AJ, Cairns-Smith AG, Braterman PS (1988). “Submarine hot springs and the origin of life”. <i>Nature</i>. <b>336</b> (6195): 117. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1988Natur.336..117R">1988Natur.336..117R</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F336117a0">10.1038/336117a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Submarine+hot+springs+and+the+origin+of+life&rft.volume=336&rft.issue=6195&rft.pages=117&rft.date=1988&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F336117a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1988Natur.336..117R&rft.au=Russell+MJ%2C+Hall+AJ%2C+Cairns-Smith+AG%2C+Braterman+PS&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://publishing.royalsociety.org/cell-evolution">Dedicated issue of <i>Philosophical Transactions B</i> on Major Steps in Cell Evolution freely available.</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 28 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://publishing.royalsociety.org/emergence-of-life">Dedicated issue of <i>Philosophical Transactions B</i> on the Emergence of Life on the Early Earth freely available.</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 28 tháng 3 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=31" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=31" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="metadata notheme plainlinks mbox-small" style="padding:0.25em 0.5em 0.5em 0.75em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="padding-bottom:0.75em;border-bottom:1px solid #aaa;text-align:center;"><div style="clear:both;">Tìm hiểu thêm về<br /><b>Sinh học</b><br />tại <a href="/wiki/Wikipedia:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan" title="Wikipedia:Dự án liên quan">các dự án liên quan</a></div> </td></tr> <tr> <td style="padding-top:0.75em;"><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wiktionary"><img alt="Tìm kiếm Wiktionary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/25px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/38px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/50px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a></span> </td> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="wikt:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh học">Từ điển</a> từ Wiktionary </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Commons"><img alt="Tìm kiếm Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/28px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/37px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Sinh_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="c:Special:Search/Sinh học">Tập tin phương tiện</a> từ Commons </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikinews"><img alt="Tìm kiếm Wikinews" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/25px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/38px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/50px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Sinh_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="n:Special:Search/Sinh học">Tin tức</a> từ Wikinews </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikiquote"><img alt="Tìm kiếm Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/21px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/32px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/42px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="q:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh học">Danh ngôn</a> từ Wikiquote </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikisource"><img alt="Tìm kiếm Wikisource" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/36px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/48px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="s:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh học">Văn kiện</a> từ Wikisource </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikibooks"><img alt="Tìm kiếm Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/25px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/38px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/50px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="b:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh học">Tủ sách giáo khoa</a> từ Wikibooks </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikiversity"><img alt="Tìm kiếm Wikiversity" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/25px-Wikiversity-logo-en.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/38px-Wikiversity-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/50px-Wikiversity-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="900" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Sinh_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="v:Special:Search/Sinh học">Tài nguyên học tập</a> từ Wikiversity </td></tr> </tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bachkhoatoanthu.vass.gov.vn/noidung/tudien/Lists/GiaiNghia/View_Detail.aspx?ItemID=25327">Sinh học</a> tại <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_b%C3%A1ch_khoa_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Từ điển bách khoa Việt Nam">Từ điển bách khoa Việt Nam</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dmoztools.net/Science/Biology">Sinh học</a> trên <a href="/wiki/DMOZ" title="DMOZ">DMOZ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ohiou.edu/phylocode/index.html">OSU's Phylocode</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071114093618/http://www.ohiou.edu/phylocode/index.html">Lưu trữ</a> 2007-11-14 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biology-online.org/dictionary/Main_Page">Biology Online – Wiki Dictionary</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Biology/7-012Fall-2004/VideoLectures/">MIT video lecture series on biology</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100529032504/http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Biology/7-012Fall-2004/VideoLectures/">Lưu trữ</a> 2010-05-29 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bioeticaunbosque.edu.co/english/">Biology and Bioethics</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070626143439/http://www.bioeticaunbosque.edu.co/english/">Lưu trữ</a> 2007-06-26 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://inlportal.inl.gov/portal/server.pt?open=514&objID=2622&parentname=CommunityPage&parentid=7&mode=2&in_hi_userid=200&cached=true">Biological Systems</a> – Idaho National Laboratory</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tolweb.org/tree/phylogeny.html"><i>The Tree of Life</i></a>: A multi-authored, distributed Internet project containing information about phylogeny and biodiversity.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://logic-law.com/index.php?title=The_Study_of_Biology">The Study of Biology</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131029200057/http://logic-law.com/index.php?title=The_Study_of_Biology">Lưu trữ</a> 2013-10-29 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.library.illinois.edu/bix/biologicalliterature/">Using the Biological Literature Web Resources</a></li></ul> <dl><dt>Journal links</dt></dl> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://biology.plosjournals.org/perlserv/?request=index-html&issn=1545-7885">PLos Biology</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060426191401/http://biology.plosjournals.org/perlserv/?request=index-html&issn=1545-7885">Lưu trữ</a> 2006-04-26 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> A peer-reviewed, open-access journal published by the <a href="/w/index.php?title=Public_Library_of_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Public Library of Science (trang không tồn tại)">Public Library of Science</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cell.com/current-biology/">Current Biology</a> General journal publishing <a href="/w/index.php?title=Original_research&action=edit&redlink=1" class="new" title="Original research (trang không tồn tại)">original research</a> from all areas of biology</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rsbl.royalsocietypublishing.org/">Biology Letters</a> A <a href="/wiki/Impact_factor" title="Impact factor">high-impact</a> <a href="/wiki/Royal_Society" class="mw-redirect" title="Royal Society">Royal Society</a> journal publishing <a href="/w/index.php?title=Peer-review&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peer-review (trang không tồn tại)">peer-reviewed</a> Biology papers of general interest</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/collections/subject/">Science Magazine</a> Internationally Renowned <a href="/w/index.php?title=American_Association_for_the_Advancement_of_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Association for the Advancement of Science (trang không tồn tại)">AAAS</a> Science Publication – See Sections of the Life Sciences</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biolsci.org/">International Journal of Biological Sciences</a> A biological journal publishing significant peer-reviewed scientific papers</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.press.jhu.edu/journals/perspectives_in_biology_and_medicine/index.html">Perspectives in Biology and Medicine</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20031110160426/http://www.press.jhu.edu/journals/perspectives_in_biology_and_medicine/index.html">Lưu trữ</a> 2003-11-10 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> An <a href="/w/index.php?title=Interdisciplinarity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Interdisciplinarity (trang không tồn tại)">interdisciplinary</a> <a href="/w/index.php?title=Scholarly_method&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scholarly method (trang không tồn tại)">scholarly</a> journal publishing <a href="/w/index.php?title=Essay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Essay (trang không tồn tại)">essays</a> of broad relevance</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lifesciencelog.com/">Life Science Log</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless_&#124;text-top_&#124;10px_&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata_&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q420#identifiers&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless_&#124;text-top_&#124;10px_&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata_&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q420#identifiers&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q420#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX524700">XX524700</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119440835">cb119440835</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119440835">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4006851-1">4006851-1</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Th%E1%BB%A5y_S%C4%A9" title="Từ điển lịch sử Thụy Sĩ">HDS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/008256">008256</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85014203">sh85014203</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10639636">10639636</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00570263">00570263</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph114166&CON_LNG=ENG">ph114166</a></span></span></li> <li><span class="error">NLK id KSH1998006221 không hợp lệ.</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Sinh_học" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Bản mẫu:Sinh học"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Sinh học (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Sinh_học" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Sinh học</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li>Introduction (<a href="/w/index.php?title=Introduction_to_genetics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Introduction to genetics (trang không tồn tại)">Genetics</a>, <a href="/w/index.php?title=Introduction_to_evolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Introduction to evolution (trang không tồn tại)">Evolution</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Outline_of_biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of biology (trang không tồn tại)">Outline</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lịch sử sinh học">Lịch sử</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_biology_and_organic_chemistry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of biology and organic chemistry (trang không tồn tại)">Timeline</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Index_of_biology_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of biology articles (trang không tồn tại)">Index</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a class="mw-selflink selflink">Sinh học</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Overview</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Khoa học">Khoa học</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Sự sống">Sự sống</a></li> <li>Properties (<a href="/wiki/Th%C3%ADch_nghi" title="Thích nghi">Thích nghi</a>, <a href="/wiki/Trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t" title="Trao đổi chất">Trao đổi chất</a>, <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Phát triển</a>, <a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc" title="Cấu trúc">Cấu trúc</a>, <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i" title="Cân bằng nội môi">Cân bằng nội môi</a>, <a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n" title="Sinh sản">Sinh sản</a> (<a href="/w/index.php?title=Self-replication&action=edit&redlink=1" class="new" title="Self-replication (trang không tồn tại)">Self-replication</a>), <a href="/wiki/K%C3%ADch_th%C3%ADch_(sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc)" title="Kích thích (sinh lý học)">Kích thích</a>)</li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tổ chức sinh học">Tổ chức sinh học</a> (<a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD" title="Nguyên tử">Nguyên tử</a> > <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Phân tử">Phân tử</a> > <a href="/wiki/B%C3%A0o_quan" title="Bào quan">Bào quan</a> > <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">Tế bào</a> > <a href="/wiki/M%C3%B4" title="Mô">Mô</a> > <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Cơ quan (sinh học)">Cơ quan</a> > <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Hệ sinh học">Hệ sinh học</a> > <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">Sinh vật</a> > <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Quần thể (sinh học)">Quần thể</a> > <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Quần xã sinh học">Quần xã sinh học</a> > <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a> > <a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">Sinh quyển</a>)</li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_r%C3%BAt_g%E1%BB%8Dn" title="Chủ nghĩa rút gọn">Chủ nghĩa rút gọn</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99t_sinh" title="Nguyên lý đột sinh">Nguyên lý đột sinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mechanical_philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mechanical philosophy (trang không tồn tại)">Mechanistic</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A1p_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Phương pháp khoa học">Phương pháp khoa học</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%ADc_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i" title="Bậc phân loại">Bậc phân loại</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Lý thuyết khoa học">Lý thuyết</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_lu%E1%BA%ADt" title="Định luật">Định luật</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%ACnh_duy%E1%BB%87t" title="Bình duyệt">Bình duyệt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_biology_journals&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of biology journals (trang không tồn tại)">Biology journals</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%AAn_th%C3%B4ng_th%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Tên thông thường">Tên thông thường</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Chemical basis</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Atom" class="mw-redirect" title="Atom">Atoms</a></li> <li><a href="/wiki/Amino_acid" title="Amino acid">Amino acids</a></li> <li><a href="/wiki/Carbohydrate" class="mw-redirect" title="Carbohydrate">Carbohydrates</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chemical_bond&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemical bond (trang không tồn tại)">Chemical bond</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chemical_element&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemical element (trang không tồn tại)">Chemical element</a></li> <li><a href="/wiki/Lipid" title="Lipid">Lipids</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Matter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matter (trang không tồn tại)">Matter</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Quantum_biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum biology (trang không tồn tại)">Quantum</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molecule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecule (trang không tồn tại)">Molecules</a></li> <li><a href="/wiki/Monomer" title="Monomer">Monomer</a></li> <li><a href="/wiki/Nucleic_acid" class="mw-redirect" title="Nucleic acid">Nucleic acids</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Organic_compound&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organic compound (trang không tồn tại)">Organic compounds</a></li> <li><a href="/wiki/PH" title="PH">pH</a></li> <li><a href="/wiki/Polymer" title="Polymer">Polymer</a></li> <li><a href="/wiki/Protein" title="Protein">Proteins</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Water&action=edit&redlink=1" class="new" title="Water (trang không tồn tại)">Water</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Cell_(biology)" class="mw-redirect" title="Cell (biology)">Cells</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Adenosine_triphosphate" title="Adenosine triphosphate">ATP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cell_cycle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cell cycle (trang không tồn tại)">Cell cycle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cell_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cell theory (trang không tồn tại)">Cell theory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cell_signaling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cell signaling (trang không tồn tại)">Cell signaling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cellular_respiration&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cellular respiration (trang không tồn tại)">Cellular respiration</a></li> <li><a href="/wiki/Energy" title="Energy">Energy transformation</a></li> <li><a href="/wiki/Enzyme" title="Enzyme">Enzyme</a></li> <li><a href="/wiki/Eukaryote" class="mw-redirect" title="Eukaryote">Eukaryote</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fermentation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fermentation (trang không tồn tại)">Fermentation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metabolism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metabolism (trang không tồn tại)">Metabolism</a></li> <li><a href="/wiki/Meiosis" class="mw-redirect" title="Meiosis">Meiosis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mitosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mitosis (trang không tồn tại)">Mitosis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photosynthesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photosynthesis (trang không tồn tại)">Photosynthesis</a></li> <li><a href="/wiki/Prokaryote" class="mw-redirect" title="Prokaryote">Prokaryote</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Genetics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetics (trang không tồn tại)">Genetics</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a></li> <li><a href="/wiki/Epigenetics" class="mw-redirect" title="Epigenetics">Epigenetics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Evolutionary_developmental_biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolutionary developmental biology (trang không tồn tại)">Evolutionary developmental biology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gene_expression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gene expression (trang không tồn tại)">Gene expression</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regulation_of_gene_expression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regulation of gene expression (trang không tồn tại)">Gene regulation</a></li> <li><a href="/wiki/Genome" class="mw-redirect" title="Genome">Genomes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mendelian_inheritance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mendelian inheritance (trang không tồn tại)">Mendelian inheritance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Post-transcriptional_modification&action=edit&redlink=1" class="new" title="Post-transcriptional modification (trang không tồn tại)">Post-transcriptional modification</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">Tiến hóa</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Adaptation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adaptation (trang không tồn tại)">Adaptation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Earliest_known_life_forms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Earliest known life forms (trang không tồn tại)">Earliest known life forms</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A9c_n%C4%83ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Chức năng sinh học">Chức năng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genetic_drift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetic drift (trang không tồn tại)">Genetic drift</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gene_flow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gene flow (trang không tồn tại)">Gene flow</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_life&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of life (trang không tồn tại)">History of life</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Macroevolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macroevolution (trang không tồn tại)">Macroevolution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microevolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microevolution (trang không tồn tại)">Microevolution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mutation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mutation (trang không tồn tại)">Mutation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Natural_selection&action=edit&redlink=1" class="new" title="Natural selection (trang không tồn tại)">Natural selection</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phylogenetics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phylogenetics (trang không tồn tại)">Phylogenetics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Speciation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Speciation (trang không tồn tại)">Speciation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Taxonomy_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taxonomy (biology) (trang không tồn tại)">Taxonomy</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Biodiversity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biodiversity (trang không tồn tại)">Diversity</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Archaea" class="mw-redirect" title="Archaea">Archaea</a></li> <li><a href="/wiki/Bacteria" class="mw-redirect" title="Bacteria">Bacteria</a></li> <li><a href="/wiki/Eukaryote" class="mw-redirect" title="Eukaryote">Eukaryote</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alga (trang không tồn tại)">Alga</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Animal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Animal (trang không tồn tại)">Animal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fungus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fungus (trang không tồn tại)">Fungus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plant (trang không tồn tại)">Plant</a></li> <li><a href="/wiki/Protist" class="mw-redirect" title="Protist">Protist</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Virus" title="Virus">Virus</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Plant form <br /> and function</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Epidermis_(botany)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Epidermis (botany) (trang không tồn tại)">Epidermis (botany)</a></li> <li><a href="/wiki/Flower" class="mw-disambig" title="Flower">Flower</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ground_tissue&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ground tissue (trang không tồn tại)">Ground tissue</a></li> <li><a href="/wiki/Leaf" class="mw-disambig" title="Leaf">Leaf</a></li> <li><a href="/wiki/Phloem" class="mw-redirect" title="Phloem">Phloem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plant_stem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plant stem (trang không tồn tại)">Plant stem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Root&action=edit&redlink=1" class="new" title="Root (trang không tồn tại)">Root</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shoot_(botany)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shoot (botany) (trang không tồn tại)">Shoot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vascular_plant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vascular plant (trang không tồn tại)">Vascular plant</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vascular_tissue&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vascular tissue (trang không tồn tại)">Vascular tissue</a></li> <li><a href="/wiki/Xylem" class="mw-redirect" title="Xylem">Xylem</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Animal form <br />and function</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Breathing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Breathing (trang không tồn tại)">Breathing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Circulatory_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circulatory system (trang không tồn tại)">Circulatory system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Endocrine_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endocrine system (trang không tồn tại)">Endocrine system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Human_digestive_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Human digestive system (trang không tồn tại)">Digestive system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Homeostasis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Homeostasis (trang không tồn tại)">Homeostasis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Immune_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Immune system (trang không tồn tại)">Immune system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Internal_environment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internal environment (trang không tồn tại)">Internal environment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muscular_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muscular system (trang không tồn tại)">Muscular system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nervous_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nervous system (trang không tồn tại)">Nervous system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reproductive_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reproductive system (trang không tồn tại)">Reproductive system</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Respiratory_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Respiratory system (trang không tồn tại)">Respiratory system</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecology (trang không tồn tại)">Ecology</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biogeochemical_cycle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biogeochemical cycle (trang không tồn tại)">Biogeochemical cycle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biological_interaction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biological interaction (trang không tồn tại)">Biological interaction</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biomass&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biomass (trang không tồn tại)">Biomass</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biome (trang không tồn tại)">Biomes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biosphere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biosphere (trang không tồn tại)">Biosphere</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Climate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Climate (trang không tồn tại)">Climate</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Climate_change&action=edit&redlink=1" class="new" title="Climate change (trang không tồn tại)">Climate change</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Community_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Community (ecology) (trang không tồn tại)">Community</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conservation_biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Conservation biology (trang không tồn tại)">Conservation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecosystem_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecosystem ecology (trang không tồn tại)">Ecosystem</a></li> <li><a href="/wiki/Habitat" class="mw-redirect" title="Habitat">Habitat</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ecological_niche&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological niche (trang không tồn tại)">niche</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microbiome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microbiome (trang không tồn tại)">Microbiome</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population ecology (trang không tồn tại)">Population dynamics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Resource_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Resource (biology) (trang không tồn tại)">Resources</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tree_of_life_by_Haeckel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/250px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg" decoding="async" width="250" height="396" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/375px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/500px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg 2x" data-file-width="1804" data-file-height="2856" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Biology-0001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Biology-0001.jpg/250px-Biology-0001.jpg" decoding="async" width="250" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Biology-0001.jpg/375px-Biology-0001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Biology-0001.jpg/500px-Biology-0001.jpg 2x" data-file-width="1049" data-file-height="829" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=List_of_research_methods_in_biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of research methods in biology (trang không tồn tại)">Research <br /> methods</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Laboratory <br /> techniques</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Genetic_engineering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetic engineering (trang không tồn tại)">Genetic engineering</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transformation_(genetics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transformation (genetics) (trang không tồn tại)">Transformation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gel_electrophoresis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gel electrophoresis (trang không tồn tại)">Gel electrophoresis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chromatography&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chromatography (trang không tồn tại)">Chromatography</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Centrifugation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Centrifugation (trang không tồn tại)">Centrifugation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cell_culture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cell culture (trang không tồn tại)">Cell culture</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=DNA_sequencing&action=edit&redlink=1" class="new" title="DNA sequencing (trang không tồn tại)">DNA sequencing</a></li> <li><a href="/wiki/DNA_microarray" title="DNA microarray">DNA microarray</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Green_fluorescent_protein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Green fluorescent protein (trang không tồn tại)">Green fluorescent protein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vector_(molecular_biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vector (molecular biology) (trang không tồn tại)">vector</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Enzyme_assay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enzyme assay (trang không tồn tại)">Enzyme assay</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protein_purification&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protein purification (trang không tồn tại)">Protein purification</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Western_blot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western blot (trang không tồn tại)">Western blot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Northern_blot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northern blot (trang không tồn tại)">Northern blot</a></li> <li><a href="/wiki/Southern_blot" title="Southern blot">Southern blot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Restriction_enzyme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Restriction enzyme (trang không tồn tại)">Restriction enzyme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polymerase_chain_reaction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polymerase chain reaction (trang không tồn tại)">Polymerase chain reaction</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Two-hybrid_screening&action=edit&redlink=1" class="new" title="Two-hybrid screening (trang không tồn tại)">Two-hybrid screening</a></li> <li><i><a href="/wiki/In_vivo" title="In vivo">in vivo</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/In_vitro" title="In vitro">in vitro</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=In_silico&action=edit&redlink=1" class="new" title="In silico (trang không tồn tại)">in silico</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Field techniques</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Belt_transect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belt transect (trang không tồn tại)">Belt transect</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mark_and_recapture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark and recapture (trang không tồn tại)">mark and recapture</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Species_discovery_curve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Species discovery curve (trang không tồn tại)">species discovery curve</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Branches</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><div class="error">Page 'Template:Branches of biology' not found</div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Glossaries</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of biology (trang không tồn tại)">Biology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_botanical_terms&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of botanical terms (trang không tồn tại)">Botanical terms</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of ecology (trang không tồn tại)">Ecological terms</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_plant_morphology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of plant morphology (trang không tồn tại)">Plant morphology terms</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span class="nowrap"></span></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span> <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Biology (trang không tồn tại)">Category</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Trang Commons"><img alt="Trang Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biology" class="extiw" title="commons:Category:Biology">Commons</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Dự án Wiki"><img alt="Dự án Wiki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></span></span> <a href="/w/index.php?title=Wikipedia:WikiProject_Biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wikipedia:WikiProject Biology (trang không tồn tại)">WikiProject</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Phân_ngành_sinh_học" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Bản mẫu:Phân ngành sinh học"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Thảo luận Bản mẫu:Phân ngành sinh học"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Phân_ngành_sinh_học" style="font-size:114%;margin:0 4em">Phân ngành <a class="mw-selflink selflink">sinh học</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa chất sinh học (trang không tồn tại)">Địa chất sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">Địa lý sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Bệnh lý học">Bệnh lý học</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">Cổ sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Công nghệ sinh học">Công nghệ sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a> (<a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_bi%E1%BB%83u_sinh" title="Di truyền học biểu sinh">Di truyền học biểu sinh</a>, <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Di truyền học tế bào">Di truyền học tế bào</a>. <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_sinh_th%C3%A1i" title="Di truyền học sinh thái">Di truyền học sinh thái</a>)</li> <li><a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_t%E1%BB%85_h%E1%BB%8Dc" title="Dịch tễ học">Dịch tễ học</a></li> <li><a href="/wiki/Dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Dinh dưỡng">Dinh dưỡng</a></li> <li><a href="/wiki/D%C6%B0%E1%BB%A3c_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Dược lý học">Dược lý học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Độc chất học">Độc chất học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">Động vật học</a> (<a href="/wiki/B%C3%B2_s%C3%A1t-l%C6%B0%E1%BB%A1ng_c%C6%B0_h%E1%BB%8Dc" title="Bò sát-lưỡng cư học">Bò sát-lưỡng cư học</a>)</li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_gen_h%E1%BB%8Dc" title="Hệ gen học">Hệ gen học</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_h%C3%B3a_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Hệ thống hóa (sinh học)">Hệ thống sinh học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87n_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiện sinh vật học (trang không tồn tại)">Hiện sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%B3a_sinh" title="Hóa sinh">Hóa sinh</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BA%A7n_kinh" title="Khoa học thần kinh">Khoa học thần kinh</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BD_sinh_tr%C3%B9ng_h%E1%BB%8Dc" title="Ký sinh trùng học">Ký sinh trùng học</a></li> <li><a href="/wiki/K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Kỹ thuật sinh học">Kỹ thuật sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lịch sử sinh học">Lịch sử sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lý sinh học">Lý sinh học</a> (<a href="/wiki/C%C6%A1_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cơ sinh học">Cơ sinh học</a>)</li> <li><a href="/wiki/Mi%E1%BB%85n_d%E1%BB%8Bch_h%E1%BB%8Dc" title="Miễn dịch học">Miễn dịch học</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4_h%E1%BB%8Dc" title="Mô học">Mô học</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BA%A5m_h%E1%BB%8Dc" title="Nấm học">Nấm học</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%B4i_thai_h%E1%BB%8Dc" title="Phôi thai học">Phôi thai học</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1i_thai_h%E1%BB%8Dc" title="Quái thai học">Quái thai học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh địa học (trang không tồn tại)">Sinh địa học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">Sinh học bảo tồn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%C4%83ng_quy%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học băng quyển (trang không tồn tại)">Sinh học băng quyển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_bi%E1%BB%83n" title="Sinh học biển">Sinh học biển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_c%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc" title="Sinh học cấu trúc">Sinh học cấu trúc</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng" title="Sinh học hệ thống">Sinh học hệ thống</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học hóa học (trang không tồn tại)">Sinh học hóa học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_kh%C3%B4ng_kh%C3%AD" title="Sinh học không khí">Sinh học không khí</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%E1%BB%AD" title="Sinh học lượng tử">Sinh học lượng tử</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_ngo%E1%BA%A1i_vi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học ngoại vi (trang không tồn tại)">Sinh học ngoại vi</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Sinh học người">Sinh học người</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_ng%E1%BB%8Dt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học nước ngọt (trang không tồn tại)">Sinh học nước ngọt</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Sinh học phát triển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">Sinh học phân tử</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Sinh học tế bào">Sinh học tế bào</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BB%9Di_gian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học thời gian (trang không tồn tại)">Sinh học thời gian</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh học tiến hóa">Sinh học tiến hóa</a> (<a href="/wiki/C%E1%BB%99i_ngu%E1%BB%93n_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Cội nguồn sự sống">Cội nguồn sự sống</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phát sinh chủng loại học">Phát sinh chủng loại học</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại sinh học</a>)</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Sinh học tính toán">Sinh học tính toán</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p" title="Sinh học tổng hợp">Sinh học tổng hợp</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Sinh học vũ trụ">Sinh học vũ trụ</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Sinh học xã hội">Sinh học xã hội</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">Sinh lý học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh thái học">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BA%A3o_h%E1%BB%8Dc" title="Tảo học">Tảo học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%91ng_k%C3%AA_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thống kê sinh học (trang không tồn tại)">Thống kê sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">Thực vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Tin_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tin sinh học">Tin sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/To%C3%A1n_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Toán sinh học">Toán sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Vi sinh vật học">Vi sinh vật học</a> (<a href="/w/index.php?title=Vi_sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vi sinh học tế bào (trang không tồn tại)">Vi sinh học tế bào</a>)</li> <li><a href="/wiki/Virus_h%E1%BB%8Dc" title="Virus học">Virus học</a> (<a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%ADt_l%C3%BD_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vật lý virus (trang không tồn tại)">Vật lý virus</a>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Khoa_học_tự_nhiên" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Bản mẫu:Khoa học tự nhiên"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Khoa học tự nhiên (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Khoa_học_tự_nhiên" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Khoa học tự nhiên">Khoa học tự nhiên</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/To%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc" title="Toán học">Toán học</a> • <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Vật lý học">Vật lý học</a> • <a href="/wiki/H%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Hóa học">Hóa học</a> • <a class="mw-selflink selflink">Sinh học</a> • <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khoa học Trái Đất">Khoa học Trái Đất</a> • <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Thiên văn học">Thiên văn học</a></div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><span class="portal-bar-header"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:</span><ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Issoria_lathonia.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/21px-Issoria_lathonia.jpg" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/32px-Issoria_lathonia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/42px-Issoria_lathonia.jpg 2x" data-file-width="629" data-file-height="445" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Sinh học">Sinh học</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rose_Amber_Flush_20070601.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Rose_Amber_Flush_20070601.jpg/21px-Rose_Amber_Flush_20070601.jpg" decoding="async" width="21" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Rose_Amber_Flush_20070601.jpg/32px-Rose_Amber_Flush_20070601.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Rose_Amber_Flush_20070601.jpg/42px-Rose_Amber_Flush_20070601.jpg 2x" data-file-width="3456" data-file-height="2304" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Cổng thông tin:Thực vật">Thực vật</a></li></ul></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_học&oldid=71883653">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_học&oldid=71883653</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Pages_using_the_JsonConfig_extension&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Pages using the JsonConfig extension (trang không tồn tại)">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_%C4%91o%E1%BA%A1n_tr%C3%ADch_b%E1%BB%8B_h%E1%BB%8Fng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Bài viết có đoạn trích bị hỏng (trang không tồn tại)">Bài viết có đoạn trích bị hỏng</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Portal-inline_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin (trang không tồn tại)">Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Sinh học">Sinh học</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Thuật ngữ sinh học">Thuật ngữ sinh học</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_kh%C3%B4ng_c%C3%B3_m%E1%BB%A5c_ti%C3%AAu_Harv_v%C3%A0_Sfn" title="Thể loại:Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn">Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_DMOZ" title="Thể loại:Bài viết chứa liên kết DMOZ">Bài viết chứa liên kết DMOZ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_HDS" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng HDS">Bài viết chứa nhận dạng HDS</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_Wikipedia_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLK_sai" title="Thể loại:Bài viết Wikipedia chứa nhận dạng NLK sai">Bài viết Wikipedia chứa nhận dạng NLK sai</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin_tr%E1%BB%91ng" title="Thể loại:Trang có bản mẫu cổng thông tin trống">Trang có bản mẫu cổng thông tin trống</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Thể loại:Bản mẫu cổng thông tin có liên kết đỏ đến cổng thông tin">Bản mẫu cổng thông tin có liên kết đỏ đến cổng thông tin</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_d%C3%A0i" title="Thể loại:Bài cơ bản dài">Bài cơ bản dài</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 23 tháng 10 năm 2024, 09:13.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-828bf","wgBackendResponseTime":190,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.221","walltime":"1.386","ppvisitednodes":{"value":5377,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":240311,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1655,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":15,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":286599,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1058.722 1 -total"," 42.95% 454.744 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 30.43% 322.221 46 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 14.34% 151.811 27 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"," 12.69% 134.339 1 Bản_mẫu:Kiểm_soát_tính_nhất_quán"," 5.61% 59.424 5 Bản_mẫu:Hộp_điều_hướng"," 5.23% 55.341 1 Bản_mẫu:Sfn"," 4.71% 49.872 1 Bản_mẫu:Sinh_học"," 4.53% 47.989 1 Bản_mẫu:1000_bài_cơ_bản"," 4.37% 46.232 1 Bản_mẫu:Top_icon"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.715","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6315427,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAlberts,_B.Johnson,_A.Lewis,_J.2002\"] = 1,\n [\"CITEREFAlberts2002\"] = 1,\n [\"CITEREFArrheniusSalesMojzsisLee1997\"] = 1,\n [\"CITEREFBartschColvard2009\"] = 1,\n [\"CITEREFBegon,_MTownsend,_CRHarper,_JL2006\"] = 1,\n [\"CITEREFBegon2005\"] = 1,\n [\"CITEREFBlack,_J2002\"] = 1,\n [\"CITEREFBrenner,_S1974\"] = 1,\n [\"CITEREFBryant,_DA;_Frigaard,_NU2006\"] = 1,\n [\"CITEREFCampbell2004\"] = 1,\n [\"CITEREFCampbellReece2001\"] = 1,\n [\"CITEREFCarroll2003\"] = 1,\n [\"CITEREFCoelho,_SM;_Peters,_AF;_Charrier,_B;_Roze,_D;_Destombe,_C;_Valero,_M;_Cock,_JM2007\"] = 1,\n [\"CITEREFColinvaux1979\"] = 1,\n [\"CITEREFDavies,_PCRieper,_ETuszynski,_JA2013\"] = 1,\n [\"CITEREFDavies1998\"] = 1,\n [\"CITEREFDe_Duve1996\"] = 1,\n [\"CITEREFDe_Duve2002\"] = 1,\n [\"CITEREFDobzhansky1973\"] = 1,\n [\"CITEREFDouglas1998\"] = 1,\n [\"CITEREFEdwards\"] = 1,\n [\"CITEREFEgel2011\"] = 1,\n [\"CITEREFFernando_CT,_Rowe,_J2007\"] = 1,\n [\"CITEREFFields,_S;_Johnston,_M2005\"] = 1,\n [\"CITEREFFreemanQuillinAllisonBlack2017\"] = 1,\n [\"CITEREFFutuyma,_DJ2005\"] = 1,\n [\"CITEREFGarlandP._A._Carter1994\"] = 2,\n [\"CITEREFGray1918\"] = 1,\n [\"CITEREFGribbon1998\"] = 1,\n [\"CITEREFGriffithsMillerSuzukiLewontin2000\"] = 1,\n [\"CITEREFGriffithsWesslerCarrollDoebley2015\"] = 1,\n [\"CITEREFHaffter,_P;_Nüsslein-Volhard,_C1996\"] = 1,\n [\"CITEREFHarris2002\"] = 1,\n [\"CITEREFHartl,_D,_Jones,_E2005\"] = 1,\n [\"CITEREFHartman1998\"] = 1,\n [\"CITEREFHazen2005\"] = 1,\n [\"CITEREFHillisHellerHackerLaskowski2020\"] = 1,\n [\"CITEREFHillisSadavaHillPrice2014\"] = 1,\n [\"CITEREFHoagland2001\"] = 1,\n [\"CITEREFHorgan,_J1991\"] = 1,\n [\"CITEREFHuber,_C._and_Wächtershäuser,_G.1998\"] = 1,\n [\"CITEREFIlona_Miko_©_2008_Nature_Education\"] = 1,\n [\"CITEREFJanovy2004\"] = 1,\n [\"CITEREFJohnson2005\"] = 1,\n [\"CITEREFKeller_G2005\"] = 1,\n [\"CITEREFKing,_TJ_\u0026amp;_Roberts,_MBV1986\"] = 1,\n [\"CITEREFKnoll2003\"] = 1,\n [\"CITEREFLuisi2006\"] = 1,\n [\"CITEREFMartin,_W._and_Russell_M.J.2002\"] = 1,\n [\"CITEREFMaynard_Smith2000\"] = 1,\n [\"CITEREFMazzarello,_P1999\"] = 1,\n [\"CITEREFModellCliffMichaelMcFarland2015\"] = 1,\n [\"CITEREFMontévil,_M;_Mossio,_M;_Pocheville,_A;_Longo,_G2016\"] = 1,\n [\"CITEREFNeill1996\"] = 1,\n [\"CITEREFPackard1901\"] = 1,\n [\"CITEREFPhillip_McClean\"] = 1,\n [\"CITEREFPitsch2000\"] = 1,\n [\"CITEREFPross2012\"] = 1,\n [\"CITEREFProsser1991\"] = 1,\n [\"CITEREFRaven,_PH;_Johnson,_GB1999\"] = 1,\n [\"CITEREFRensink,_WA;_Buell,_CR2004\"] = 1,\n [\"CITEREFRodolfo2000\"] = 1,\n [\"CITEREFRussell_MJ,_Hall_AJ,_Cairns-Smith_AG,_Braterman_PS1988\"] = 1,\n [\"CITEREFSang2001\"] = 1,\n [\"CITEREFSimpson1967\"] = 1,\n [\"CITEREFSmith,_AL1997\"] = 1,\n [\"CITEREFThanbichler,_M;_Wang,_SC;_Shapiro,_L2005\"] = 1,\n [\"CITEREFTobin2005\"] = 1,\n [\"CITEREFUrryCainWassermanMinorsky2017\"] = 2,\n [\"CITEREFWoese_C,_Kandler_O,_Wheelis_M1990\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"1000 bài cơ bản\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 13,\n [\"Chú thích sách\"] = 46,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 27,\n [\"Chú thích web\"] = 8,\n [\"Cite encyclopedia\"] = 1,\n [\"Các chủ đề\"] = 1,\n [\"Dmoz\"] = 1,\n [\"Khoa học tự nhiên\"] = 1,\n [\"Kiểm soát tính nhất quán\"] = 1,\n [\"Liên kết hỏng\"] = 3,\n [\"Main\"] = 6,\n [\"Phân ngành sinh học\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 1,\n [\"Sinh học\"] = 1,\n [\"Sister project links\"] = 1,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"TĐBKVN\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 9,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\ntable#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-849f99967d-9999b","timestamp":"20241124043753","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Sinh h\u1ecdc","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Sinh_h%E1%BB%8Dc","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q420","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q420","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-01-10T23:29:09Z","dateModified":"2024-10-23T09:13:58Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3a\/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg","headline":"nh\u00e1nh khoa h\u1ecdc t\u1ef1 nhi\u00ean nghi\u00ean c\u1ee9u v\u1ec1 th\u1ebf gi\u1edbi sinh v\u1eadt v\u00e0 c\u00e1c \u0111\u1eb7c \u0111i\u1ec3m c\u1ee7a s\u1ef1 s\u1ed1ng"}</script> </body> </html>