CINXE.COM

Mundaneum — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Mundaneum — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"2b25edd0-e191-484e-a552-e331c036e5f5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Mundaneum","wgTitle":"Mundaneum","wgCurRevisionId":209034470,"wgRevisionId":209034470,"wgArticleId":242875,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Page utilisant P1705","Page utilisant P31","Page utilisant P1619","Page utilisant P137","Page utilisant P856","Page utilisant une adresse fournie par Wikidata","Page géolocalisée par Wikidata","Article géolocalisé en Belgique","Article utilisant l'infobox Musée","Article utilisant une Infobox","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Page utilisant P1417","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Page utilisant P4702","Page pointant vers des bases relatives aux beaux-arts","Page utilisant P1838","Page pointant vers des bases relatives à l'architecture","Article contenant un appel à traduction en italien","Portail:Culture/Articles liés","Portail:Musées/Articles liés","Portail:Tourisme/Articles liés","Portail:Sciences de l'information et des bibliothèques/Articles liés","Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés","Portail:Presse écrite/Articles liés","Portail:Médias/Articles liés","Portail:Hainaut/Articles liés","Portail:Wallonie/Articles liés","Portail:Belgique/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Wikipédia:Projet Mundaneum","Page avec des cartes","Mundaneum","Label du patrimoine européen"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Mundaneum","wgRelevantArticleId":242875,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgCoordinates":{"lat":50.45766,"lon":3.95546},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q451","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.kartographer.style":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.kartographer.link","ext.kartographer.staticframe","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Mundaneum_%28Mons%29.jpg/1200px-Mundaneum_%28Mons%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Mundaneum_%28Mons%29.jpg/800px-Mundaneum_%28Mons%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Mundaneum_%28Mons%29.jpg/640px-Mundaneum_%28Mons%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Mundaneum — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Mundaneum"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mundaneum"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Mundaneum rootpage-Mundaneum skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d&#039;articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Mundaneum" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Mundaneum" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Mundaneum" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Mundaneum" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Historique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historique</span> </div> </a> <ul id="toc-Historique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hommage" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Hommage"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Hommage</span> </div> </a> <ul id="toc-Hommage-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filmographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Filmographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Filmographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Filmographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Mundaneum</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 19 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-19" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">19 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%BF%CF%85%CE%BC" title="Μουντάνεουμ – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Μουντάνεουμ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – luxembourgeois" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxembourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/Mundaneum" title="Mundaneum – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Mundaneum" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%83%D0%BC" title="Мунданеум – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мунданеум" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%83%D0%BC" title="Мунданеум – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мунданеум" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%9B%BC%E8%BE%BE%E7%BA%BD%E5%A7%86" title="曼达纽姆 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="曼达纽姆" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q451#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mundaneum" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Mundaneum" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mundaneum"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Mundaneum"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Mundaneum" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Mundaneum" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;oldid=209034470" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Mundaneum&amp;id=209034470&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FMundaneum"><span>Obtenir l&#039;URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FMundaneum"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Mundaneum"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Mundaneum&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mundaneum" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q451" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="noprint"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/13/50.45766/3.95546/fr" data-zoom="13" data-lat="50.45766" data-lon="3.95546" data-overlays="[&quot;_51d931b3730a7fbd600a9e0e38b03256f39e0e50&quot;]">50°&#160;27′&#160;28″&#160;N, 3°&#160;57′&#160;20″&#160;E</a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive large"><div class="entete icon musee" style="background-color:#C8D8FF"><div>Mundaneum<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r188801376">.mw-parser-output .entete.musee{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Infobox_museum_pictogram.png")}</style></div></div><div><div class="images" style="padding:2px 0"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Mundaneum_(Mons).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Mundaneum_%28Mons%29.jpg/260px-Mundaneum_%28Mons%29.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Mundaneum_%28Mons%29.jpg/390px-Mundaneum_%28Mons%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Mundaneum_%28Mons%29.jpg/520px-Mundaneum_%28Mons%29.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2176" /></a></span></div><div class="legend">Entrée de l'actuel Mundaneum, à <a href="/wiki/Mons" title="Mons">Mons</a>, et son globe en fer forgé.</div></div><table><caption style="text-align:center;background-color:#C8D8FF">Informations générales</caption><tbody><tr class=""><th scope="row">Nom local</th><td class=""><div> <span class="wd_p1705">Palais Mondial<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#P1705" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Type</th><td class=""><div> <span class="wd_p31">Stockage <small>(<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9158768" class="extiw" title="d:Q9158768"><span class="indicateur-langue" title="Voir l&#39;élément Wikidata correspondant">d</span></a>)</small><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#P31" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Ouverture</th><td class=""><div> <span class="wd_p1619"><time datetime="1898" data-sort-value="1898" class="date-lien"><a href="/wiki/1898" title="1898">1898</a></time><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#P1619" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Gestionnaire</th><td class=""><div> <span class="wd_p137"><a href="/wiki/Communaut%C3%A9_fran%C3%A7aise_de_Belgique" title="Communauté française de Belgique">Fédération Wallonie-Bruxelles</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#P137" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Site web</th><td class=""><div> <span class="wd_p856"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mundaneum.org/">www.mundaneum.org</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#P856" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr></tbody></table><table><caption style="text-align:center;background-color:#C8D8FF">Localisation</caption><tbody><tr class=""><th scope="row">Localisation</th><td class=""><div> <a href="/wiki/Mons" title="Mons">Mons</a>, <a href="/wiki/Province_de_Hainaut" title="Province de Hainaut">Hainaut</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Belgium_(civil).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/20px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg/40px-Flag_of_Belgium_%28civil%29.svg.png 1.5x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span>&#160;<a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">Belgique</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Coordonnées</th><td class=""><div> <span class="wd_p625"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/13/50.45766/3.95546/fr" data-zoom="13" data-lat="50.45766" data-lon="3.95546" data-overlays="[&quot;_51d931b3730a7fbd600a9e0e38b03256f39e0e50&quot;]">50°&#160;27′&#160;28″&#160;N, 3°&#160;57′&#160;20″&#160;E</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#P625" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr></tbody></table><div class="img_toggle"><a class="mw-kartographer-map notheme mw-kartographer-container center" style="width: 280px; height: 280px;" data-mw-kartographer="mapframe" data-style="osm-intl" data-width="280" data-height="280" data-zoom="14" data-lat="50.45766" data-lon="3.95546" data-overlays="[&quot;_a75246522eb7d1a7b1188d9f78bab1cf704c3069&quot;]" href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Map/14/50.45766/3.95546/fr"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,14,50.45766,3.95546,280x280.png?lang=fr&amp;domain=fr.wikipedia.org&amp;title=Mundaneum&amp;revid=209034470&amp;groups=_a75246522eb7d1a7b1188d9f78bab1cf704c3069" width="280" height="280" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,14,50.45766,3.95546,280x280@2x.png?lang=fr&amp;domain=fr.wikipedia.org&amp;title=Mundaneum&amp;revid=209034470&amp;groups=_a75246522eb7d1a7b1188d9f78bab1cf704c3069 2x" alt="Carte" /></a><span></span></div><p class="navbar noprint bordered navigation-not-searchable" style="border-top:1px solid#C8D8FF"><span class="plainlinks" style="text-align:left"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=0">modifier</a> - <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=0">modifier le code</a> - <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451" class="extiw" title="d:Q451">modifier Wikidata</a></span><span style="text-align:right"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Mus%C3%A9e" title="Documentation du modèle"><img alt="Documentation du modèle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span></p></div> <p>Le <b>Mundaneum</b>, ouvert au public depuis <a href="/wiki/1998" title="1998">1998</a>, est un centre d'archives de la <a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_Wallonie_Bruxelles" class="mw-redirect" title="Fédération Wallonie Bruxelles">Fédération Wallonie-Bruxelles</a> et un espace muséal situé, depuis 1992, à <a href="/wiki/Mons" title="Mons">Mons</a>, dans la <a href="/wiki/Province_de_Hainaut" title="Province de Hainaut">province de Hainaut</a> en <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">Belgique</a>. </p><p>À l'origine, de 1920 à 1934, il était situé à <a href="/wiki/Bruxelles" title="Bruxelles">Bruxelles</a>, sous le nom de <b>Mundaneum Palais mondial</b>, et était composé de seize salles didactiques, du <a href="/wiki/R%C3%A9pertoire_bibliographique_universel" title="Répertoire bibliographique universel">Répertoire Bibliographique Universel</a> comprenant douze millions de fiches, un musée de la <a href="/wiki/Presse_%C3%A9crite" title="Presse écrite">Presse</a> avec 200&#160;000&#160;spécimens de <a href="/wiki/Journal" title="Journal">journaux</a> du monde entier, reprenant les collections essentiellement constituées entre 1895 et 1914. </p><p>Redécouverts après l'explosion d'<a href="/wiki/Internet" title="Internet">Internet</a>, le Mundaneum et ses fondateurs, <a href="/wiki/Paul_Otlet" title="Paul Otlet">Paul Otlet</a> et <a href="/wiki/Henri_La_Fontaine" title="Henri La Fontaine">Henri La Fontaine</a>, sont aujourd'hui identifiés en tant que pionniers du <a href="/wiki/World_Wide_Web" title="World Wide Web">Web</a> et des <a href="/wiki/Moteur_de_recherche" title="Moteur de recherche">moteurs de recherche</a>. </p><p>Il a reçu le <a href="/wiki/Label_du_patrimoine_europ%C3%A9en" title="Label du patrimoine européen">Label du patrimoine européen</a> en 2016. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historique">Historique</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Historique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Historique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Drawers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Drawers.jpg/220px-Drawers.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Drawers.jpg/330px-Drawers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Drawers.jpg/440px-Drawers.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>Tiroirs du Mundaneum.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Mundaneum_Bergen_14.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Mundaneum_Bergen_14.jpg/250px-Mundaneum_Bergen_14.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Mundaneum_Bergen_14.jpg/330px-Mundaneum_Bergen_14.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Mundaneum_Bergen_14.jpg/500px-Mundaneum_Bergen_14.jpg 2x" data-file-width="3978" data-file-height="2652" /></a><figcaption>Armoire au Mundaneum.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Institut_international_de_bibliographie" title="Institut international de bibliographie">Institut international de bibliographie</a>.</div></div> <p>La collection abritée à <a href="/wiki/Mons" title="Mons">Mons</a> depuis <a href="/wiki/1993" title="1993">1993</a> au Mundaneum fut constituée dès la fin du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle à l’initiative de <a href="/wiki/Paul_Otlet" title="Paul Otlet">Paul Otlet</a> et d’<a href="/wiki/Henri_La_Fontaine" title="Henri La Fontaine">Henri La Fontaine</a>. Tous deux étaient convaincus que la connaissance pouvait faciliter la paix. La Fontaine, secrétaire du juriste <a href="/wiki/Edmond_Picard" title="Edmond Picard">Edmond Picard</a>, avait à son actif en <a href="/wiki/1889" title="1889">1889</a> la publication d'une bibliographie, <i>Essai de bibliographie de la paix</i><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Sa collaboration à l’œuvre majeure des <i><a href="/wiki/Pandectes_belges" title="Pandectes belges">Pandectes belges</a></i>, ou recueil de la jurisprudence belge, constitua un tournant décisif dans sa carrière. C'est chez Picard que se déroula la rencontre avec un jeune stagiaire, Paul Otlet, que son père, <a href="/wiki/%C3%89douard_Otlet" title="Édouard Otlet">Édouard Otlet</a>, destinait à sa succession<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, mais que le monde des affaires et des tramways n'attirait pas particulièrement. Depuis son adolescence, en effet, Paul Otlet rêvait de littérature, de livres, de bibliothèque et de collections. </p><p>En <a href="/wiki/1920" title="1920">1920</a>, la collection fut installée dans une aile du <a href="/wiki/Parc_du_Cinquantenaire" title="Parc du Cinquantenaire">parc du Cinquantenaire</a>, à Bruxelles, sous le même nom de Mundaneum ou <a href="/wiki/Palais_Mondial" class="mw-redirect" title="Palais Mondial">Palais Mondial</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Elle en vint à y occuper une centaine de salles. Les installations à Bruxelles furent fermées en 1934. Vers la même époque, le philosophe et sociologue autrichien <a href="/wiki/Otto_Neurath" title="Otto Neurath">Otto Neurath</a>, réfugié en Hollande, dirigeait à <a href="/wiki/La_Haye" title="La Haye">La Haye</a> un <i>Mundaneum Institute</i> en liaison étroite avec Paul Otlet. Mais le projet ne dura pas, car Neurath s'enfuit en <a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">Angleterre</a> lors de l'<a href="/wiki/Bataille_des_Pays-Bas" title="Bataille des Pays-Bas">invasion des Pays-Bas</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Paul_Otlet_et_Henri_La_Fontaine_devant_les_portes_du_Palais_Mondial.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Paul_Otlet_et_Henri_La_Fontaine_devant_les_portes_du_Palais_Mondial.jpg/250px-Paul_Otlet_et_Henri_La_Fontaine_devant_les_portes_du_Palais_Mondial.jpg" decoding="async" width="220" height="310" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Paul_Otlet_et_Henri_La_Fontaine_devant_les_portes_du_Palais_Mondial.jpg/330px-Paul_Otlet_et_Henri_La_Fontaine_devant_les_portes_du_Palais_Mondial.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Paul_Otlet_et_Henri_La_Fontaine_devant_les_portes_du_Palais_Mondial.jpg/500px-Paul_Otlet_et_Henri_La_Fontaine_devant_les_portes_du_Palais_Mondial.jpg 2x" data-file-width="847" data-file-height="1194" /></a><figcaption>Paul Otlet, Henri La Fontaine et son épouse Mathilde Lhoest devant les portes du <a href="/wiki/Palais_Mondial" class="mw-redirect" title="Palais Mondial">Palais Mondial</a> au <a href="/wiki/Parc_du_Cinquantenaire" title="Parc du Cinquantenaire">Cinquantenaire</a> à Bruxelles.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Les_Sablons.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Les_Sablons.jpg/220px-Les_Sablons.jpg" decoding="async" width="220" height="284" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Les_Sablons.jpg/330px-Les_Sablons.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Les_Sablons.jpg/440px-Les_Sablons.jpg 2x" data-file-width="3580" data-file-height="4623" /></a><figcaption>Les Sablons. Fiche tirée de l'Encyclopedia Universalis Mundaneum de Paul Otlet.</figcaption></figure> <p>Le Mundaneum avait pour but de réunir dans un même lieu toutes les connaissances du monde et ce sous toutes ses formes (livres, affiches, journaux venant du monde entier...) dans un gigantesque et novateur <a href="/wiki/R%C3%A9pertoire_bibliographique_universel" title="Répertoire bibliographique universel">Répertoire bibliographique universel</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, que l'on peut considérer comme un ancêtre de Google ou <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia">Wikipédia</a> à l'époque du papier. Cependant, devant l’ampleur de la tâche, les promoteurs durent privilégier certains domaines et se limiter essentiellement à la documentation internationale. Le Mundaneum comporte des fonds et de vastes collections d'archives&#160;: le <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_international_de_la_presse" title="Musée international de la presse">Musée international de la presse</a>, le <a href="/wiki/Institut_international_de_photographie" title="Institut international de photographie">Répertoire iconographique universel</a> (affiches, cartes postales, plaques de verre, photographies), le Répertoire universel de documentation, l'<a href="/wiki/Encyclopedia_Universalis_Mundaneum" title="Encyclopedia Universalis Mundaneum">Encyclopedia Universalis Mundaneum</a> composée d'une collection de schémas conceptualisés par Paul Otlet dont la <a href="/wiki/Mondoth%C3%A8que" title="Mondothèque">Mondothèque</a>, les papiers personnels d’<a href="/wiki/Henri_La_Fontaine" title="Henri La Fontaine">Henri La Fontaine</a> et de <a href="/wiki/Paul_Otlet" title="Paul Otlet">Paul Otlet</a>, des collections thématiques relatives au <a href="/wiki/F%C3%A9minisme" title="Féminisme">féminisme</a> (<a href="/wiki/Office_central_de_documentation_f%C3%A9minine" title="Office central de documentation féminine">Office central de documentation féminine</a>), au <a href="/wiki/Pacifisme" title="Pacifisme">pacifisme</a> et à l'<a href="/wiki/Anarchisme" title="Anarchisme">anarchisme</a>, et les archives des Amis du Palais Mondial. Ce Palais Mondial fut fermé en 1934 pour libérer la place, et les collections furent plusieurs fois déménagées, à partir de 1941, jusqu'à être finalement installées en 1992 à <a href="/wiki/Mons" title="Mons">Mons</a> dans le bâtiment de l'Indépendance<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Dans les années 1980, diverses négociations eurent lieu entre le ministre-président de l'époque, <a href="/wiki/Philippe_Moureaux" title="Philippe Moureaux">Philippe Moureaux</a>, et l'ASBL (Les Amis du Palais Mondial Mundaneum) sous l'impulsion d'<a href="/wiki/Andr%C3%A9_Canonne" title="André Canonne">André Canonne</a>, afin de transférer ce patrimoine <a href="/wiki/Archivistique" title="Archivistique">archivistique</a> au <a href="/w/index.php?title=Centre_de_lecture_publique_de_la_Communaut%C3%A9_fran%C3%A7aise&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Centre de lecture publique de la Communauté française (page inexistante)">Centre de lecture publique de la Communauté française</a> (CLPCF). Au début du <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, le Mundaneum fut reconnu comme centre d’archives de la <a href="/wiki/F%C3%A9d%C3%A9ration_Wallonie-Bruxelles" class="mw-redirect" title="Fédération Wallonie-Bruxelles">Fédération Wallonie-Bruxelles</a> de Belgique. Il peut être visité au cœur de la ville de <a href="/wiki/Mons" title="Mons">Mons</a> en <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">Belgique</a>. En 2012, le Mundaneum et <a href="/wiki/Google" title="Google">Google</a> annoncèrent leur collaboration en présence du Premier ministre belge <a href="/wiki/Elio_Di_Rupo" title="Elio Di Rupo">Elio Di Rupo</a> afin de mettre en lumière le rôle joué par les fondateurs du Mundaneum, Paul Otlet et Henri La Fontaine, en tant que pionniers du Web et des moteurs de recherche<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Redécouvert après l'explosion du web, le Mundaneum est aujourd'hui identifié comme un «&#160;Internet de papier&#160;»<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> et plus récemment comme un <span class="citation">«&#160;Google de papier&#160;»</span><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Plus précisément le projet de <a href="/wiki/Paul_Otlet" title="Paul Otlet">Paul Otlet</a> dans son ensemble, classer tous les savoirs du monde dans un lieu unique et centralisé<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, apparaît plus proche de celui de la <a href="/wiki/Fondation_Wikimedia" class="mw-redirect" title="Fondation Wikimedia">Fondation Wikimedia</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Hommage">Hommage</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Hommage" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Hommage"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le <time class="nowrap" datetime="2015-08-23" data-sort-value="2015-08-23">23 août 2015</time>, <abbr class="abbr" title="Cent quarante-septième">147<sup>e</sup></abbr>&#160;anniversaire de la naissance de Paul Otlet, Google consacre un <i><a href="/wiki/Google_Doodle" title="Google Doodle">Doodle</a></i> au Mundaneum<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style="column-width:36em; column-count:2;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text">Nicole Haesenne, "Un bibliographe passionné", in&#160;: <i>Henri La Fontaine, tracé(s) d'une vie</i>, éditions Mundaneum, Mons, <a href="/wiki/2002" title="2002">2002</a>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;90. W. Boyd Rayward, "Paul Otlet, encyclopédiste, internationaliste belge", in&#160;: <i>Paul Otlet, fondateur du Mundaneum (1868-1944), Architecte du savoir, artisan de paix</i>, Les Impressions nouvelles, Bruxelles, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">16-17</span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text">G. Kurgan, S. Jaumain, V. Montens, <i>Dictionnaire des patrons en Belgique</i>, De Boeck Université, 1996, Bruxelles, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">496-497</span>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mundaneum.be/">site Internet du Mundaneum</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text">D. Lelarge, <i>L'Encyclopédie sociale d'Otto Neurath&#160;: La raison visuelle</i>, Paris, L'Harmattan, 2010, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;266.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text">Lire à ce sujet <i>Le Mundaneum, les archives de la connaissance</i>, Éditions Les Impressions Nouvelles, 2008, 97 p.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bbf.enssib.fr/consulter/bbf-1997-05-0100-004">Actes du colloque international organisé par la section infodoc de l'université libre de Bruxelles, l'ASBL Mundaneum, et la Communauté française de Belgique, le 16 février 1996 à l'ULB, en ligne.</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://googlepolicyeurope.blogspot.com/2012/03/honoring-and-supporting-belgian.html">Google - Blog Europe&#160;: <i>Honoring and supporting Belgian Internet pioneers</i>.</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text">Éric Deffet, «&#160;Internet est définitivement une idée belge&#160;» dans <i>Le Soir</i>, quotidien belge, 8 juin 2012.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text">«&#160;Le Mundaneum, Google de papier&#160;», <i>Le Monde</i>, France, 19 décembre 2009.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text">Voir l'article de <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scienceshumaines.com/paul-otlet--1868-1944--il-avait-reve-internet_fr_21257.html">Sciences humaines (Jean-François DORTIER (2007), «&#160;Paul Otlet (1868-1944). Il avait rêvé Internet&#160;», in <i>Sciences humaines</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;186, «&#160;Que vaut l'école en France&#160;», octobre)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text">«&#160;Un précurseur d’Internet et de Wikipédia&#160;» comme le dit l'<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lesimpressionsnouvelles.com/catalogue/lhomme-qui-voulait-classer-le-monde">article de présentation de l'ouvrage «&#160;L’homme qui voulait classer le monde&#160;» (Françoise Levie 2006) sur le site de la maison d'édition Les Impressions nouvelles</a> (consulté le <time class="nowrap" datetime="2014-11-09" data-sort-value="2014-11-09">9 novembre 2014</time>). En détail&#160;: <blockquote> <p>«&#160;Le travail de documentation se présente sous un triple aspect&#160;: il importe tout d’abord de collectionner et de classer méthodiquement tous les titres de ce qui a été écrit et publié dans les différents pays et aux diverses époques&#160;; puis, l’œuvre s’élargissant, il y a lieu de réduire en leurs éléments toutes les publications et tous les écrits et de les redistribuer pour en former des dossiers conçus comme les chapitres et les paragraphes d’un unique livre universel&#160;; enfin, devant l’abondance des documents, le besoin s’impose de les résumer et d’en coordonner les matériaux en une Encyclopédie universelle et perpétuelle. Une telle encyclopédie, monument élevé à la pensée humaine et matérialisation graphique de toutes les sciences et de tous les arts est l’étape ultime. Elle aurait en fait pour collaborateurs tous les penseurs de tous les temps et de tous les pays&#160;; elle serait la somme totale de l’effort intellectuel des siècles…&#160;» </p> </blockquote><p style="margin:-0.7em 0 0.3em 6em">—&#160;Paul Otlet</p></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Roussel2015"><span class="ouvrage" id="Frédérique_Roussel2015">Frédérique Roussel, «&#160;<cite style="font-style:normal">Mundaneum le réveil du Google oublié</cite>&#160;», <i>Libération</i>,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2015-06-25" data-sort-value="2015-06-25">25 juin 2015</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://ecrans.liberation.fr/ecrans/2015/06/25/mundaneum-le-reveil-du-google-oublie_1337216">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Mundaneum+le+r%C3%A9veil+du+Google+oubli%C3%A9&amp;rft.jtitle=Lib%C3%A9ration&amp;rft.aulast=Roussel&amp;rft.aufirst=Fr%C3%A9d%C3%A9rique&amp;rft.date=2015-06-25&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fecrans.liberation.fr%2Fecrans%2F2015%2F06%2F25%2Fmundaneum-le-reveil-du-google-oublie_1337216&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AMundaneum"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/doodles/mundaneum-co-founder-paul-otlets-147th-birthday">Voir sur <i>google.com</i>.</a></span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mundaneum?uselang=fr">Mundaneum</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Cit%C3%A9_mondiale" title="Cité mondiale">Cité mondiale</a></li> <li><a href="/wiki/Alfred_Lepape" title="Alfred Lepape">Alfred Lepape</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/147927519">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/000000012254500X">ISNI</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n98028763">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/10161506-1">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007428941805171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=kn20070611012">Tchéquie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/identities/lccn-n98-028763">WorldCat</a></span></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notice dans un dictionnaire ou une encyclopédie généraliste<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Mundaneum"><i>Britannica</i></a></li> </ul></div></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative aux beaux-arts<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/culturalinstitute/beta/partner/mundaneum"><span class="lang-en" lang="en">Google Arts &amp; Culture</span></a></li> </ul></span></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative à l'architecture<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q451?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pss-archi.eu/immeubles/BE-53053-44822.html">PSS</a></li> </ul></span></li> <li><cite class="ouvrage" id="site_officiel" style="font-style: normal;"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mundaneum.org/">Site officiel</a></cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/culturalinstitute/beta/streetview/mundaneum/PwGs03fQBUr-XQ?sv_h=0&amp;sv_p=0&amp;sv_pid=hLZTAADj1FL9GSyuRdCCbQ&amp;sv_lid=12467005432530313382">Visite virtuelle du site</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/mundaneumasbl/">La chaîne vidéo du Mundaneum</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Filmographie">Filmographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Filmographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Filmographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>L'Homme qui voulait classer le monde</i>, <a href="/wiki/Documentaire" title="Documentaire">documentaire</a> de <a href="/wiki/Fran%C3%A7oise_Levie" title="Françoise Levie">Françoise Levie</a> coécrit avec <a href="/wiki/Beno%C3%AEt_Peeters" title="Benoît Peeters">Benoît Peeters</a>, 2002, 60 min (DVD)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Mundaneum&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Otlet1934"><span class="ouvrage" id="Paul_Otlet1934">Paul <span class="nom_auteur">Otlet</span>, <cite class="italique">Traité de documentation&#160;: Le livre sur le livre, théorie et pratique&#160;; /</cite>, Bruxelles, Mondaneum, Palais Mondial, imp D. Van Keerberghen &amp; fils, <time>1934</time> <small style="line-height:1em;">(<a class="external text" href="https://fr.wikisource.org/wiki/Trait%C3%A9_de_documentation">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Trait%C3%A9+de+documentation&amp;rft.place=Bruxelles&amp;rft.pub=Mondaneum%2C+Palais+Mondial%2C+imp+D.+Van+Keerberghen+%26+fils&amp;rft.stitle=Le+livre+sur+le+livre%2C+th%C3%A9orie+et+pratique+%3B+%2F&amp;rft.aulast=Otlet&amp;rft.aufirst=Paul&amp;rft.date=1934&amp;rft_id=https%3A%2F%2Ffr.wikisource.org%2Fwiki%2FTrait%25C3%25A9_de_documentation&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AMundaneum"></span></span></span></li> <li><a href="/wiki/Paul_Aron" title="Paul Aron">Paul Aron</a> et al., <i>Cent ans de l'Office international de bibliographie&#160;: 1895-1995&#160;: les prémisses du Mundaneum</i>, Éditions Mundaneum, Mons, 1995, 368 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-930071-05-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-930071-05-2"><span class="nowrap">2-930071-05-2</span></a>)</small></li> <li>Raphaèle Cornille, Stéphanie Manfroid et Manuela Valentino, <i>Le Mundaneum&#160;: les archives de la connaissance</i>, <a href="/wiki/Les_Impressions_nouvelles" title="Les Impressions nouvelles">Les Impressions nouvelles</a>, Bruxelles, 2008, 95 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-87449-054-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-87449-054-5"><span class="nowrap">978-2-87449-054-5</span></a>)</small></li> <li>Jean-Michel Djian, «&#160;Le Mundaneum, Google de papier&#160;», <i>Le Monde Magazine</i>, <time class="nowrap" datetime="2009-12-19" data-sort-value="2009-12-19">19 décembre 2009</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">46-51</span></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7oise_Levie" title="Françoise Levie">Françoise Levie</a>, <i>L'homme qui voulait classer le monde. Paul Otlet et le Mundaneum</i>, Les Impressions Nouvelles, Bruxelles, 2006 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-87449-022-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-87449-022-9"><span class="nowrap">2-87449-022-9</span></a>)</small></li> <li><i>Paul Otlet, fondateur du Mundaneum (1868-1944). Architecte du savoir, Artisan de paix</i>, Éditions Les Impressions Nouvelles, 2010, 205 p.</li> <li>Sous la direction de <a href="/wiki/Herv%C3%A9_Hasquin" title="Hervé Hasquin">Hervé Hasquin</a>, <i>Henri La Fontaine, Tracé(s) d'une vie, un prix Nobel de la Paix 1854-1943</i>, Mundaneum, Mons, 2002, 120 pages <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-930178-19-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-930178-19-1"><span class="nowrap">2-930178-19-1</span></a>)</small></li> <li>W. Boyd Rayward, <i>The Universe of Information: The Work of Paul Otlet for Documentation and International Organisation</i>, Moscou, FID Publication 520, 1975.</li> <li><i>Mundaneum&#160;: Archives of Knowledge</i>, Occasional Papers <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;215, Graduate School of Library and Information Science, University of <a href="/wiki/Illinois" title="Illinois">Illinois</a> at Urbana-Champaign, <time class="nowrap" datetime="2010-05" data-sort-value="2010-05">mai 2010</time>.</li> <li>Charles van den Heuvel, Boyd Rayward, Pieter Uyttenhove, <i>L'architecture du savoir, une recherche sur le Mundaneum et les précurseurs européens de l'Internet</i>, in&#160;: <i>Transnational Associations. The review of the Union of International Associations</i>, numéro spécial, l'œuvre de Paul Otlet, 1-2/2003, janvier-<time class="nowrap" datetime="2003-06" data-sort-value="2003-06">juin 2003</time>, Bruxelles, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">16-28</span>.</li> <li>André Cannone, <i>Mundaneum, Classification Décimale et CLPCF</i>, Lectures, mai-<time class="nowrap" datetime="1985-06" data-sort-value="1985-06">juin 1985</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">2-20</span></li> <li>Stéphanie Manfroid, <i>Le Mundaneum&#160;: un siècle d'idées. Du musée au centre d'archives</i>, in: <i>Archives et musées&#160;: quelle cohabitation, La vie des musées</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;22, 2010, Revue de la section francophone du Comité belge du <a href="/wiki/Conseil_international_des_mus%C3%A9es" title="Conseil international des musées">Conseil international des Musées</a>, Stavelot, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">41-50</span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="2022"><cite class="italique">Le Mundaneum&#160;: Machine à penser le monde</cite>, Mons, Mundaneum asbl, <time>2022</time>, 144&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-9602933-0-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-9602933-0-2"><span class="nowrap">978-2-9602933-0-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+Mundaneum&amp;rft.place=Mons&amp;rft.pub=Mundaneum+asbl&amp;rft.stitle=Machine+%C3%A0+penser+le+monde&amp;rft.date=2022&amp;rft.tpages=144&amp;rft.isbn=978-2-9602933-0-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AMundaneum"></span></span>.</li></ul> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Label_du_patrimoine_europ%C3%A9en" title="Modèle:Palette Label du patrimoine européen"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Label_du_patrimoine_europ%C3%A9en&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flag_of_Europe.svg" class="mw-file-description" title="Drapeau de l&#39;Union européenne"><img alt="Drapeau de l&#39;Union européenne" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/18px-Flag_of_Europe.svg.png" decoding="async" width="18" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/27px-Flag_of_Europe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/36px-Flag_of_Europe.svg.png 2x" data-file-width="810" data-file-height="540" /></a></span> <a href="/wiki/Label_du_patrimoine_europ%C3%A9en" title="Label du patrimoine européen">Label du patrimoine européen</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Édifices historiques</th> <td class="navbox-list" style="text-align:center;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Palais_de_la_Paix" title="Palais de la Paix">Palais de la Paix</a></li> <li><a href="/wiki/Maison_de_la_Grande_Guilde" title="Maison de la Grande Guilde">Maison de la Grande Guilde</a></li> <li><a href="/wiki/Carnuntum" title="Carnuntum">Site archéologique de Carnuntum</a></li> <li><a href="/wiki/Camp_de_regroupement_et_de_transit_de_Westerbork" title="Camp de regroupement et de transit de Westerbork">Camp de concentration de Westerbock</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2teau_de_Hambach" title="Château de Hambach">Château de Hambach</a></li> <li><a href="/wiki/Agora_d%27Ath%C3%A8nes" title="Agora d&#39;Athènes">Agora d'Athènes</a></li> <li><a href="/wiki/Archives_de_la_Couronne_d%27Aragon" title="Archives de la Couronne d&#39;Aragon">Archives de la Couronne d'Aragon</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sidence_d%27%C3%A9tudiants_de_Madrid" title="Résidence d&#39;étudiants de Madrid">Résidence d'étudiants de Madrid</a></li> <li><a href="/wiki/Kaunas" title="Kaunas">Ville de Kaunas (1919-1940)</a></li> <li><a href="/wiki/Chantiers_navals_de_Gda%C5%84sk" title="Chantiers navals de Gdańsk">Chantiers navals de Gdańsk</a></li> <li><a href="/wiki/Krapina" title="Krapina">Site de l'homme de Néandertal de Krapina</a></li> <li><a href="/wiki/Olomouc#Patrimoine_civil" title="Olomouc">Château des Přemyslides et musée archidiocésain d'Olomouc</a></li> <li><a href="/wiki/Forteresse_de_Sagres" title="Forteresse de Sagres">Pointe de Sagres</a>)</li> <li><a href="/wiki/Hofburg" title="Hofburg">Palais impérial de Hofburg</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Gorlice-Tarn%C3%B3w" title="Offensive de Gorlice-Tarnów">Cimetière <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;123 du front de l'Est de la Première Guerre mondiale</a></li> <li><a href="/wiki/Institutions_europ%C3%A9ennes_%C3%A0_Strasbourg" title="Institutions européennes à Strasbourg">Quartier européen de Strasbourg</a></li> <li><a href="/wiki/Bois_du_Cazier" title="Bois du Cazier">Bois du Cazier</a></li> <li><a href="/wiki/Camp_de_concentration_de_Natzweiler-Struthof" title="Camp de concentration de Natzweiler-Struthof">Camp de concentration de Natzweiler-Struthof</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fort_de_Cadine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fort de Cadine (page inexistante)">Fort de Cadine</a>&#160;<a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Tagliata_stradale_Bus_de_Vela" class="extiw" title="it:Tagliata stradale Bus de Vela"><span class="indicateur-langue" title="Article en italien&#160;: «&#160;Tagliata stradale Bus de Vela&#160;»">(it)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Sighetu_Marma%C8%9Biei#Histoire" title="Sighetu Marmației">Mémorial de Sighet</a></li> <li><a href="/wiki/Ostie" title="Ostie">Site archéologique d’Ostia Antica</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Colonies_de_Bienfaisance&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Colonies de Bienfaisance (page inexistante)">Colonies de Bienfaisance</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2teau_de_Kyn%C5%BEvart" title="Château de Kynžvart">Château de Kynžvart</a></li> <li><a href="/wiki/Lambinowice" title="Lambinowice">Lieu de mémoire de Lambinowice</a></li> <li><a href="/wiki/Lieu_de_m%C3%A9moire_du_Chambon-sur-Lignon" title="Lieu de mémoire du Chambon-sur-Lignon">Lieu de mémoire du Chambon-sur-Lignon</a></li> <li><a href="/wiki/Trois_Fr%C3%A8res_(Riga)" title="Trois Frères (Riga)">Les Trois Frères</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Édifices culturels</th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:center;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Maison_de_Robert_Schuman" title="Maison de Robert Schuman">Maison de Robert Schuman</a></li> <li><a href="/wiki/Piquenique_paneurop%C3%A9en" title="Piquenique paneuropéen">Parc du Mémorial du pique-nique pan européen</a></li> <li><a href="/wiki/Pieve_Tesino#Personne_liée_à_Pieve_Tesino" title="Pieve Tesino">Maison-musée d'Alcide de Gasperi</a></li> <li><a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_Coimbra" title="Université de Coimbra">Bibliothèque générale de l'Université de Coimbra</a></li> <li><a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_musique_Franz-Liszt" title="Université de musique Franz-Liszt">Académie de musique Franz Liszt</a></li> <li><a href="/wiki/Mus%C3%A9e_de_l%27universit%C3%A9_de_Tartu" title="Musée de l&#39;université de Tartu">Ensemble historique de l'université de Tartu</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Mundaneum</a></li> <li><a href="/wiki/Leipzig#Ville_de_la_musique" title="Leipzig">Sites du patrimoine musical de Leipzig</a></li> <li><a href="/wiki/A%C3%A7ores" title="Açores">Patrimoine culturel subaquatique des Açores</a></li> <li><a href="/wiki/Szentendre" title="Szentendre">Patrimoine vivant de Szentendre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lotissements_du_Werkbund&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lotissements du Werkbund (page inexistante)">Lotissements du Werkbund</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Édifices religieux</th> <td class="navbox-list" style="text-align:center;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Abbaye_de_Cluny" title="Abbaye de Cluny">Abbaye de Cluny</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_synagogue_de_Budapest" title="Grande synagogue de Budapest">Grande synagogue de Budapest</a></li> <li><a href="/wiki/Tolmin#Curiosités" title="Tolmin">Église de l'Esprit Saint de Javorca</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Traités</th> <td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:center;;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Trait%C3%A9s_de_Westphalie" title="Traités de Westphalie">Traités de Westphalie</a></li> <li><a href="/wiki/Union_de_Lublin" title="Union de Lublin">Traité de l'Union de Lublin</a></li> <li><a href="/wiki/Constitution_polonaise_du_3_mai_1791" title="Constitution polonaise du 3 mai 1791">Constitution polonaise du 3 mai 1791</a></li> <li><a href="/wiki/Peine_de_mort_au_Portugal" title="Peine de mort au Portugal">Traité de l'abolition de la peine de mort</a></li> <li><a href="/wiki/Convention_de_Schengen" title="Convention de Schengen">Convention de Schengen</a></li> <li><a href="/wiki/Trait%C3%A9_de_Maastricht" title="Traité de Maastricht">Traité de Maastricht</a></li> <li><i><a href="/wiki/Zdravljica" title="Zdravljica">Zdravljica</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Politique_culturelle_de_l%27Union_europ%C3%A9enne" title="Politique culturelle de l&#39;Union européenne">Culture dans l'Union européenne</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Culture" title="Portail de la culture"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Logo_culture.jpg/16px-Logo_culture.jpg" decoding="async" width="16" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Logo_culture.jpg/24px-Logo_culture.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Logo_culture.jpg/32px-Logo_culture.jpg 2x" data-file-width="335" data-file-height="502" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Culture" title="Portail:Culture">Portail de la culture</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Mus%C3%A9es" title="Portail des musées"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Map_symbol_museum.svg/24px-Map_symbol_museum.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Map_symbol_museum.svg/36px-Map_symbol_museum.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Map_symbol_museum.svg/48px-Map_symbol_museum.svg.png 2x" data-file-width="440" data-file-height="440" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Mus%C3%A9es" title="Portail:Musées">Portail des musées</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Sciences_de_l%27information_et_des_biblioth%C3%A8ques" title="Sciences de l’information et bibliothèques"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Circle-icons-bookshelf.svg/24px-Circle-icons-bookshelf.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Circle-icons-bookshelf.svg/36px-Circle-icons-bookshelf.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Circle-icons-bookshelf.svg/48px-Circle-icons-bookshelf.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Sciences_de_l%27information_et_des_biblioth%C3%A8ques" title="Portail:Sciences de l&#39;information et des bibliothèques">Sciences de l’information et bibliothèques</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Presse_%C3%A9crite" title="Portail de la presse écrite"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Circle-icons-news.svg/24px-Circle-icons-news.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Circle-icons-news.svg/36px-Circle-icons-news.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Circle-icons-news.svg/48px-Circle-icons-news.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Presse_%C3%A9crite" title="Portail:Presse écrite">Portail de la presse écrite</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Hainaut" title="Portail du Hainaut"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Wapen_van_Henegouwen_%28provincie%29.svg/16px-Wapen_van_Henegouwen_%28provincie%29.svg.png" decoding="async" width="16" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Wapen_van_Henegouwen_%28provincie%29.svg/24px-Wapen_van_Henegouwen_%28provincie%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Wapen_van_Henegouwen_%28provincie%29.svg/32px-Wapen_van_Henegouwen_%28provincie%29.svg.png 2x" data-file-width="420" data-file-height="629" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Hainaut" title="Portail:Hainaut">Portail du Hainaut</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐9fdbc9b66‐8s87z Cached time: 20250324193549 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.545 seconds Real time usage: 0.822 seconds Preprocessor visited node count: 2163/1000000 Post‐expand include size: 64659/2097152 bytes Template argument size: 11493/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 5/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 10901/5000000 bytes Lua time usage: 0.345/10.000 seconds Lua memory usage: 8504336/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 16/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 711.921 1 -total 46.25% 329.255 1 Modèle:Infobox_Musée 13.79% 98.141 1 Modèle:Bases 10.92% 77.764 1 Modèle:Références 7.35% 52.308 1 Modèle:Article 5.08% 36.163 1 Modèle:Portail 3.42% 24.360 1 Modèle:Palette_Label_du_patrimoine_européen 3.02% 21.484 1 Modèle:Méta_palette_de_navigation 2.91% 20.696 2 Modèle:Ouvrage 2.47% 17.569 1 Modèle:Article_détaillé --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:242875:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250324193549 and revision id 209034470. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mundaneum&amp;oldid=209034470">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mundaneum&amp;oldid=209034470</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Mundaneum" title="Catégorie:Mundaneum">Mundaneum</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Label_du_patrimoine_europ%C3%A9en" title="Catégorie:Label du patrimoine européen">Label du patrimoine européen</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1705" title="Catégorie:Page utilisant P1705">Page utilisant P1705</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P31" title="Catégorie:Page utilisant P31">Page utilisant P31</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1619" title="Catégorie:Page utilisant P1619">Page utilisant P1619</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P137" title="Catégorie:Page utilisant P137">Page utilisant P137</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P856" title="Catégorie:Page utilisant P856">Page utilisant P856</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_une_adresse_fournie_par_Wikidata" title="Catégorie:Page utilisant une adresse fournie par Wikidata">Page utilisant une adresse fournie par Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_g%C3%A9olocalis%C3%A9e_par_Wikidata" title="Catégorie:Page géolocalisée par Wikidata">Page géolocalisée par Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_g%C3%A9olocalis%C3%A9_en_Belgique" title="Catégorie:Article géolocalisé en Belgique">Article géolocalisé en Belgique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_l%27infobox_Mus%C3%A9e" title="Catégorie:Article utilisant l&#039;infobox Musée">Article utilisant l&#039;infobox Musée</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4702" title="Catégorie:Page utilisant P4702">Page utilisant P4702</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_aux_beaux-arts" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives aux beaux-arts">Page pointant vers des bases relatives aux beaux-arts</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1838" title="Catégorie:Page utilisant P1838">Page utilisant P1838</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_l%27architecture" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à l&#039;architecture">Page pointant vers des bases relatives à l&#039;architecture</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_italien" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en italien">Article contenant un appel à traduction en italien</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Culture/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Culture/Articles liés">Portail:Culture/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Mus%C3%A9es/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Musées/Articles liés">Portail:Musées/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Tourisme/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Tourisme/Articles liés">Portail:Tourisme/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences_de_l%27information_et_des_biblioth%C3%A8ques/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences de l&#039;information et des bibliothèques/Articles liés">Portail:Sciences de l&#039;information et des bibliothèques/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences_humaines_et_sociales/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés">Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Presse_%C3%A9crite/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Presse écrite/Articles liés">Portail:Presse écrite/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:M%C3%A9dias/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Médias/Articles liés">Portail:Médias/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Hainaut/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Hainaut/Articles liés">Portail:Hainaut/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Wallonie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Wallonie/Articles liés">Portail:Wallonie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Belgique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Belgique/Articles liés">Portail:Belgique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Projet_Mundaneum" title="Catégorie:Wikipédia:Projet Mundaneum">Wikipédia:Projet Mundaneum</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_avec_des_cartes" title="Catégorie:Page avec des cartes">Page avec des cartes</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 26 octobre 2023 à 14:48.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Mundaneum" title="Spécial:Citer/Mundaneum">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Mundaneum&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Mundaneum</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>19 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-d55bfdb7d-hzzj2","wgBackendResponseTime":183,"wgKartographerLiveData":{"_a75246522eb7d1a7b1188d9f78bab1cf704c3069":[{"type":"Feature","geometry":{"coordinates":[3.95546,50.45766],"type":"Point"},"properties":{"marker-color":"#7CA2FF","marker-symbol":"museum"}}]},"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.545","walltime":"0.822","ppvisitednodes":{"value":2163,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":64659,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11493,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10901,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":16,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 711.921 1 -total"," 46.25% 329.255 1 Modèle:Infobox_Musée"," 13.79% 98.141 1 Modèle:Bases"," 10.92% 77.764 1 Modèle:Références"," 7.35% 52.308 1 Modèle:Article"," 5.08% 36.163 1 Modèle:Portail"," 3.42% 24.360 1 Modèle:Palette_Label_du_patrimoine_européen"," 3.02% 21.484 1 Modèle:Méta_palette_de_navigation"," 2.91% 20.696 2 Modèle:Ouvrage"," 2.47% 17.569 1 Modèle:Article_détaillé"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.345","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8504336,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-9fdbc9b66-8s87z","timestamp":"20250324193549","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Mundaneum","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Mundaneum","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q451","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q451","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-04-20T16:37:22Z","dateModified":"2023-10-26T13:48:07Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/49\/Mundaneum_%28Mons%29.jpg","headline":"centre d'archives de la F\u00e9d\u00e9ration Wallonie-Bruxelles, \"internet papier\""}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10