CINXE.COM
Iliri - Istarska enciklopedija
<!DOCTYPE html> <html lang="hr"> <head> <meta charset="utf-8" /> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0" /> <title>Iliri - Istarska enciklopedija</title> <link rel="stylesheet" href="/lib/bootstrap/dist/css/bootstrap.min.css" /> <link rel="stylesheet" href="/css/site.css?v=pAGv4ietcJNk_EwsQZ5BN9-K4MuNYS2a9wl4Jw-q9D0" /> <link rel="stylesheet" href="/css/edicija.css?v=WLtMz--iWGIJ5UFy1imWQAx7_7cAk1unNd2_bkBmuXs" /> <link rel="stylesheet" href="/Edicija.styles.css?v=izTLfmxFnAsAq7tO87QnCgHDnSVF1taLSZ8WL1FMeME" /> <script src="https://polyfill.io/v3/polyfill.min.js?features=es6"></script> <script id="MathJax-script" async src="https://cdn.jsdelivr.net/npm/mathjax@3.0.1/es5/tex-mml-chtml.js"></script> <script src="/lib/jquery/dist/jquery.min.js"></script> <script src="/lib/jquery-ui/jquery-ui.min.js"></script> <link href="/lib/jquery-ui/jquery-ui.min.css" rel="stylesheet" /> <link href="/lib/jquery-ui/jquery-ui.theme.min.css" rel="stylesheet" /> <!-- Google tag (gtag.js) --> <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=G-Y8MXM6N3HH"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag() { dataLayer.push(arguments); } gtag('js', new Date()); gtag('config', 'G-Y8MXM6N3HH'); </script> </head> <body> <header b-fa46i2ry6e id="myHeader"> <div b-fa46i2ry6e class="container edicija"> <img src="/images/ie.png" alt="Istarska enciklopedija logo" /><a class="edicija" href="/">Istarska enciklopedija</a> </div> <nav b-fa46i2ry6e class="navbar navbar-expand-md navbar-toggleable-md navbar-light bg-white border-bottom box-shadow mb-3"> <div b-fa46i2ry6e class="container"> <a b-fa46i2ry6e class="navbar-brand text-black" href="https://portal.lzmk.hr"><img src="/images/portal-znanja.png" style="height:40px" /></a> <button b-fa46i2ry6e class="navbar-toggler" type="button" data-bs-toggle="collapse" data-bs-target=".navbar-collapse" aria-controls="navbarSupportedContent" aria-expanded="false" aria-label="Toggle navigation"> <span b-fa46i2ry6e class="navbar-toggler-icon"></span> </button> <div b-fa46i2ry6e class="navbar-collapse collapse d-md-inline-flex justify-content-between"> <ul b-fa46i2ry6e class="navbar-nav flex-grow-1"> <li b-fa46i2ry6e class="nav-item"> <a b-fa46i2ry6e class="nav-link text-dark" href="https://portal.lzmk.hr">Portal znanja</a> </li> <li b-fa46i2ry6e class="nav-item"> <a class="nav-link text-dark" href="/Abecedarij">Abecedarij</a> </li> <li b-fa46i2ry6e class="nav-item"> <a class="nav-link text-dark" href="/Projekt">O enciklopediji</a> </li> <li b-fa46i2ry6e class="nav-item"> <a class="nav-link text-dark" href="/UvjetiKoristenja">Uvjeti korištenja</a> </li> </ul> </div> </div> </nav> </header> <div b-fa46i2ry6e class="container"> <form class="nav-item" method="get" action="/Abecedarij"> <div b-fa46i2ry6e class="input-group mb-3 mt-3"> <input b-fa46i2ry6e type="search" placeholder="Traži..." name="q" class="search form-control" id="natuknica"> <button b-fa46i2ry6e type="submit" class="btn btn-outline-secondary btn-edicija" title="Traži"> <svg b-fa46i2ry6e xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" width="18" height="18" fill="currentColor" class="bi bi-search"> <path b-fa46i2ry6e d="M11.742 10.344a6.5 6.5 0 1 0-1.397 1.398h-.001c.03.04.062.078.098.115l3.85 3.85a1 1 0 0 0 1.415-1.414l-3.85-3.85a1.007 1.007 0 0 0-.115-.1zM12 6.5a5.5 5.5 0 1 1-11 0 5.5 5.5 0 0 1 11 0z" /> </svg> </button> </div> </form> </div> <div b-fa46i2ry6e class="container"> <main b-fa46i2ry6e role="main" class="pb-3"> <form method="post"> <input type="hidden" id="hfAlias" name="AliasId" /> <input name="__RequestVerificationToken" type="hidden" value="CfDJ8Mo8PQPeBy5GthV3v5rrAn5bQZC8n6in_IIOnSCqDahD0XYrEWEqdJ9L5sji2spe5AVI_9pl3lW8gSYbu-ETIilOD9JyT1haUXj0VvD_0C2ifSy0O9PRraBTuqN4JpDFOJ_yErdpsXi17N4vomZ6tek" /></form> <div class="container"> <h1 style="display:inline-block"><a href="#clanak">Iliri</a></h1> <span style="padding-left:10px"> <a class="text-edicija" href="/Abecedarij/Index?q=Iliri">traži dalje ...</a></span> <div class="clanak"> <a name="clanak"></a> <div class="tekst"><p><b><span class="natuknica">Iliri</span> </b>(lat. <i><b>Illyrii, </b></i>grč.<i><b> </b></i>Ἰλλυρτοί), indoeur. stanovništvo koje je u starom vijeku živjelo ugl. na prostoru ist. jadranske obale od Albanije do Istre i u Dinaridima. Ime im potječe od jedne zajednice, tzv. pravih Ilira (u Plinija <i>Illyrii proprie dicti</i>), koja je obitavala na području Albanije. Svi I. pripadaju istomu jezičnom i kult. krugu; doselili su se onamo na poč. željeznoga doba (kraj II. i poč. I. tisućljećapr.Kr.). Od VI.st.pr.Kr. s njima dolaze u dodir grčki zemljopisci, pa od tada potječu prve pisane vijesti o njima. Zbog specifičnih pov. odnosa i labavosti njihovih međusobnih veza nisu se oblikovali u jedinstveni narod, već su ih zajedničkim imenom Ilira počeli nazivati Rimljani, po analogiji Ilirika kao zemljopisnog naziva. Na širem sjev. jadranskom prostoru u Ilire se obično svrstavaju → <a href="https://istra.lzmk.hr/clanak/histri-ili-istri">Histri</a>, → <a href="https://istra.lzmk.hr/clanak/japodi">Japodi</a> i → <a href="https://istra.lzmk.hr/clanak/liburni">Liburni</a>. Premda materijalna kultura potvrđuje da imaju neke zajedničke značajke (predmeti svakodnevne uporabe, umj. obrt), to su tri različita naroda koje je ujedinjavalo isto podrijetlo i sličan jezik, pa i sličan fond osobnih imena (osobito Histre i Liburne). O intenzivnim vezama Histra s → <a href="https://istra.lzmk.hr/clanak/veneti">Venetima</a> i drugim narodima sjeveroist. Italije svjedoči također materijalna kultura (kultura → <a href="https://istra.lzmk.hr/clanak/este">Este</a>). Trgovinom i razmjenom sa zap. jadranskom obalom uvezeni su mnogobrojni predmeti nađeni u željeznodobnim grobovima (npr. u Nezakciju i Picugima). Pitanje etničke pripadnosti Histra bilo je dugo prijeporno, jedni su ih istraživači držali isključivo Ilirima, drugi isključivo Venetima, jer pokazuju značajke i jednih i drugih, a bili su samosvojan narod kao i ostali narodi koji se smatraju Ilirima. Dodiri među samim Ilirima nisu bili tako jaki da postanu zamašnjak integracije u veće narodnosne cjeline. Rimljani su ist. obalu Jadrana osvajali postupno, prodirući najprije na one dijelove priobalja s kojih je prijetnja sigurnosti plovidbe bila u određenom trenutku najjača. Oni su i uveli u uporabu skupni naziv Ilira, ali tek kada su osvojili cijelo područje i nadjenuli mu ime Ilirik <i>(Illyricum).</i> Pitanje vremena osnutka provincije (rim. upravno područje) na ist. jadranskoj obali nije razriješeno, no to je bilo svakako nakon 167.pr.Kr., kada su Rimljani porazili ardijejskoga kralja Gencija <i>(Gentius),</i> odn. prije 68.pr.Kr., kada su osvojili delmatsku Salonu. Tada su se počela zaboravljati imena pojedinih ilir. naroda. Histrija je također bila dijelom Ilirika, i to nakon rim. osvajanja 177.pr.Kr. sve do Augustova doba (kraj I.st.pr.Kr.), kada je granica Italije premještena s Rižane na Rašu, a Istra postala sastavnim dijelom Italije. Istočna Istra od Raše do Učke ostala je u Iliriku. Nakon Batonova ustanka (6–9. nakon Kr.) Ilirik je podijeljen u dva dijela, od kojih je obalni dobio ime Dalmacije <i>(Dalmatia).</i> Međutim, ni ime Liburnije i Liburna nije zaboravljeno, jer se ponovno vraća u službenu uporabu u II–III.st.</p><p><span class="generalije">R. Matijašić</span></p><p></p></div> </div> </div> <div class="text-center"> </div> <div> <p class="preuzeto"> članak preuzet iz tiskanog izdanja 2005. </p> </div> <div class="container citiranje"> Citiranje: <p> Iliri. <i>Istarska enciklopedija (2005), mrežno izdanje.</i> Leksikografski zavod Miroslav Krleža, 2025. Pristupljeno 28.4.2025. <https://istra.lzmk.hr/clanak/1172>. </p> </div> </main> </div> <div b-fa46i2ry6e> <div id="cookieConsent" class="alert alert-info alert-dismissible fade show fixed-bottom" role="alert"> <div class="container"> Naše web stranice koriste kolačiće kako bi Vam omogućili najbolje korisničko iskustvo, za analizu prometa i korištenje društvenih mreža. <a href="/UvjetiKoristenja">Doznaj više.</a> </div> <div class="d-grid gap-2 d-md-flex justify-content-md-end"> <button type="button" class="btn btn-secondary accept-policy me-md-2" data-dismiss="alert" aria-label="Close" data-cookie-string=".AspNet.Consent=yes; expires=Tue, 28 Apr 2026 01:09:00 GMT; path=/; secure; samesite=none">Prihvati</button> </div> </div> <script> (function () { var button = document.querySelector("#cookieConsent button[data-cookie-string]"); button.addEventListener("click", function (event) { document.cookie = button.dataset.cookieString; $("#cookieConsent").hide(); }, false); })(); </script> </div> <footer b-fa46i2ry6e class="border-top footer" id="myFooter"> <div b-fa46i2ry6e class="container"> © 2025 <a b-fa46i2ry6e class="text-white" href="https://www.lzmk.hr">Leksikografski zavod <i b-fa46i2ry6e>Miroslav Krleža</i></a> </div> </footer> <button b-fa46i2ry6e type="button" class="btn btn-secondary btn-floating btn-lg" id="btn-back-to-top"> <svg b-fa46i2ry6e xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" width="18" height="18" fill="currentColor" class="bi bi-caret-up-fill"> <path b-fa46i2ry6e d="m7.247 4.86-4.796 5.481c-.566.647-.106 1.659.753 1.659h9.592a1 1 0 0 0 .753-1.659l-4.796-5.48a1 1 0 0 0-1.506 0z" /> </svg> </button> <script src="/lib/bootstrap/dist/js/bootstrap.bundle.min.js"></script> <script src="/js/site.js?v=P_CtLy9h1D3QCprfYOnSbGB3lYfc0glUe6_3HKetH1s"></script> </body> </html>