CINXE.COM

Rock - Wikipedia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="it" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Rock - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )itwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","gennaio","febbraio","marzo","aprile","maggio","giugno","luglio","agosto","settembre","ottobre","novembre","dicembre"],"wgRequestId":"3c5ef02d-cd38-437f-8062-b9e7875deb0f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Rock","wgTitle":"Rock","wgCurRevisionId":144245920,"wgRevisionId":144245920,"wgArticleId":3795,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Voci con modulo citazione e parametro coautori","Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN","P3365 letta da Wikidata","P1417 letta da Wikidata","P9185 letta da Wikidata","Voci con codice Thesaurus BNCF","Voci con codice LCCN","Voci con codice GND","Voci con codice BNE","Voci con codice BNF","Voci con codice J9U","Voci non biografiche con codici di controllo di autorità","Rock"],"wgPageViewLanguage":"it","wgPageContentLanguage":"it","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Rock","wgRelevantArticleId":3795,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"it","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"it"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11399","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.MainPageWikiList","ext.gadget.stru-commonsupload","ext.gadget.HiddenCat","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.TitoloErrato","ext.gadget.NewSection","ext.gadget.RichiediRevisioneBozza","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=it&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg/1200px-Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1341"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg/800px-Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="894"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg/640px-Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="715"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Rock - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//it.m.wikipedia.org/wiki/Rock"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifica" href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (it)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//it.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://it.wikipedia.org/wiki/Rock"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Feed Atom di Wikipedia" href="/w/index.php?title=Speciale:UltimeModifiche&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Rock rootpage-Rock skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Vai al contenuto</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principale" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principale" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principale</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principale</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigazione </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pagina_principale" title="Visita la pagina principale [z]" accesskey="z"><span>Pagina principale</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:UltimeModifiche" title="Elenco delle ultime modifiche del sito [r]" accesskey="r"><span>Ultime modifiche</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PaginaCasuale" title="Mostra una pagina a caso [x]" accesskey="x"><span>Una voce a caso</span></a></li><li id="n-nearby-pages-title" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:NelleVicinanze"><span>Nelle vicinanze</span></a></li><li id="n-vetrina" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Vetrina"><span>Vetrina</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Aiuto" title="Pagine di aiuto"><span>Aiuto</span></a></li><li id="n-Sportello-informazioni" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Sportello_informazioni"><span>Sportello informazioni</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PagineSpeciali"><span>Pagine speciali</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Comunità" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Comunità" > <div class="vector-menu-heading"> Comunità </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portale:Comunit%C3%A0" title="Descrizione del progetto, cosa puoi fare, dove trovare le cose"><span>Portale Comunità</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Bar"><span>Bar</span></a></li><li id="n-wikipediano" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wikipediano"><span>Il Wikipediano</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Contatti"><span>Contatti</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Pagina_principale" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="L&#039;enciclopedia libera" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-it.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciale:Ricerca" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia" aria-label="Cerca in Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Strumenti personali"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifica la dimensione, la larghezza e il colore del testo" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspetto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspetto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=it.wikipedia.org&amp;uselang=it" class=""><span>Fai una donazione</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&amp;returnto=Rock" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l&#039;accesso, anche se non è obbligatorio" class=""><span>registrati</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&amp;returnto=Rock" title="Si consiglia di effettuare l&#039;accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>entra</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Altre opzioni" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti personali" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti personali</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utente" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=it.wikipedia.org&amp;uselang=it"><span>Fai una donazione</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&amp;returnto=Rock" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l&#039;accesso, anche se non è obbligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>registrati</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&amp;returnto=Rock" title="Si consiglia di effettuare l&#039;accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>entra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagine per utenti anonimi <a href="/wiki/Aiuto:Benvenuto" aria-label="Ulteriori informazioni sulla contribuzione"><span>ulteriori informazioni</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieiContributi" title="Un elenco delle modifiche fatte da questo indirizzo IP [y]" accesskey="y"><span>contributi</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieDiscussioni" title="Discussioni sulle modifiche fatte da questo indirizzo IP [n]" accesskey="n"><span>discussioni</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Indice" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Indice</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">nascondi</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inizio</div> </a> </li> <li id="toc-Caratteristiche" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Caratteristiche"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Caratteristiche</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Caratteristiche-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Caratteristiche</span> </button> <ul id="toc-Caratteristiche-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Progressioni_armoniche_più_comuni" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Progressioni_armoniche_più_comuni"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Progressioni armoniche più comuni</span> </div> </a> <ul id="toc-Progressioni_armoniche_più_comuni-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Anni_cinquanta:_il_rock_and_roll" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Anni_cinquanta:_il_rock_and_roll"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Anni cinquanta: il rock and roll</span> </div> </a> <ul id="toc-Anni_cinquanta:_il_rock_and_roll-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Il_rock_anni_sessanta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Il_rock_anni_sessanta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Il rock anni sessanta</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Il_rock_anni_sessanta-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Il rock anni sessanta</span> </button> <ul id="toc-Il_rock_anni_sessanta-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pop_rock_e_instrumental_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pop_rock_e_instrumental_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Pop rock e instrumental rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Pop_rock_e_instrumental_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Surf_music" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Surf_music"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Surf music</span> </div> </a> <ul id="toc-Surf_music-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_British_invasion" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_British_invasion"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>La British invasion</span> </div> </a> <ul id="toc-La_British_invasion-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Garage_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Garage_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Garage rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Garage_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Blues/Folk_rock,_Psichedelia_e_rock_progressivo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Blues/Folk_rock,_Psichedelia_e_rock_progressivo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Blues/Folk rock, Psichedelia e rock progressivo</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Blues/Folk_rock,_Psichedelia_e_rock_progressivo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Blues/Folk rock, Psichedelia e rock progressivo</span> </button> <ul id="toc-Blues/Folk_rock,_Psichedelia_e_rock_progressivo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Blues_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Blues_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Blues rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Blues_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Folk_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Folk_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Folk rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Folk_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rock_psichedelico" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rock_psichedelico"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Rock psichedelico</span> </div> </a> <ul id="toc-Rock_psichedelico-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rock_progressivo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rock_progressivo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Rock progressivo</span> </div> </a> <ul id="toc-Rock_progressivo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jazz_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jazz_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Jazz rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Jazz_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-I_primi_anni_settanta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#I_primi_anni_settanta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>I primi anni settanta</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-I_primi_anni_settanta-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione I primi anni settanta</span> </button> <ul id="toc-I_primi_anni_settanta-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Roots_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Roots_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Roots rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Roots_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Glam_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Glam_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Glam rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Glam_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chicano_Rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chicano_Rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Chicano Rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Chicano_Rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Soft_rock,_Hard_rock_ed_heavy_metal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Soft_rock,_Hard_rock_ed_heavy_metal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Soft rock, Hard rock ed heavy metal</span> </div> </a> <ul id="toc-Soft_rock,_Hard_rock_ed_heavy_metal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Christian_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Christian_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Christian rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Christian_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Heartland_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Heartland_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>Heartland rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Heartland_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-L&#039;era_punk_e_la_new_wave" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#L&#039;era_punk_e_la_new_wave"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>L'era punk e la new wave</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-L&#039;era_punk_e_la_new_wave-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione L'era punk e la new wave</span> </button> <ul id="toc-L&#039;era_punk_e_la_new_wave-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Punk_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Punk_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Punk rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Punk_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-New_wave" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#New_wave"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>New wave</span> </div> </a> <ul id="toc-New_wave-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Post-punk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Post-punk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Post-punk</span> </div> </a> <ul id="toc-Post-punk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L&#039;heavy_metal_anni_ottanta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L&#039;heavy_metal_anni_ottanta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>L'heavy metal anni ottanta</span> </div> </a> <ul id="toc-L&#039;heavy_metal_anni_ottanta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L&#039;emergere_del_rock_alternativo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L&#039;emergere_del_rock_alternativo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>L'emergere del rock alternativo</span> </div> </a> <ul id="toc-L&#039;emergere_del_rock_alternativo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Il_rock_alternativo_anni_novanta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Il_rock_alternativo_anni_novanta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Il rock alternativo anni novanta</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Il_rock_alternativo_anni_novanta-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Il rock alternativo anni novanta</span> </button> <ul id="toc-Il_rock_alternativo_anni_novanta-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Grunge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grunge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Grunge</span> </div> </a> <ul id="toc-Grunge-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Britpop" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Britpop"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Britpop</span> </div> </a> <ul id="toc-Britpop-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Post-grunge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Post-grunge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Post-grunge</span> </div> </a> <ul id="toc-Post-grunge-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pop_punk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pop_punk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Pop punk</span> </div> </a> <ul id="toc-Pop_punk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Indie_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Indie_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.5</span> <span>Indie rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Indie_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alternative_metal,_rap_rock,_rap_metal_e_nu_metal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alternative_metal,_rap_rock,_rap_metal_e_nu_metal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.6</span> <span>Alternative metal, rap rock, rap metal e nu metal</span> </div> </a> <ul id="toc-Alternative_metal,_rap_rock,_rap_metal_e_nu_metal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Post-britpop" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Post-britpop"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.7</span> <span>Post-britpop</span> </div> </a> <ul id="toc-Post-britpop-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Il_nuovo_millennio" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Il_nuovo_millennio"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Il nuovo millennio</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Il_nuovo_millennio-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Il nuovo millennio</span> </button> <ul id="toc-Il_nuovo_millennio-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Post-hardcore_ed_emo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Post-hardcore_ed_emo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Post-hardcore ed emo</span> </div> </a> <ul id="toc-Post-hardcore_ed_emo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Garage_rock/Post-punk_revival" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Garage_rock/Post-punk_revival"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Garage rock/Post-punk revival</span> </div> </a> <ul id="toc-Garage_rock/Post-punk_revival-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Metalcore" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Metalcore"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Metalcore</span> </div> </a> <ul id="toc-Metalcore-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rock_elettronico" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rock_elettronico"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.4</span> <span>Rock elettronico</span> </div> </a> <ul id="toc-Rock_elettronico-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Declino_e_nuovi_sviluppi_(anni_2010-presente)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Declino_e_nuovi_sviluppi_(anni_2010-presente)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Declino e nuovi sviluppi (anni 2010-presente)</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Declino_e_nuovi_sviluppi_(anni_2010-presente)-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Declino e nuovi sviluppi (anni 2010-presente)</span> </button> <ul id="toc-Declino_e_nuovi_sviluppi_(anni_2010-presente)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Effetti_del_coronavirus_sulla_scena_rock" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Effetti_del_coronavirus_sulla_scena_rock"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Effetti del coronavirus sulla scena rock</span> </div> </a> <ul id="toc-Effetti_del_coronavirus_sulla_scena_rock-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-I_revival_del_pop_punk_e_del_post_punk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#I_revival_del_pop_punk_e_del_post_punk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>I revival del pop punk e del post punk</span> </div> </a> <ul id="toc-I_revival_del_pop_punk_e_del_post_punk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Impatto_culturale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Impatto_culturale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Impatto culturale</span> </div> </a> <ul id="toc-Impatto_culturale-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Note" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Note"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Note</span> </div> </a> <ul id="toc-Note-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voci_correlate" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voci_correlate"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Voci correlate</span> </div> </a> <ul id="toc-Voci_correlate-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Altri_progetti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Altri_progetti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Altri progetti</span> </div> </a> <ul id="toc-Altri_progetti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Collegamenti_esterni" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Collegamenti_esterni"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Collegamenti esterni</span> </div> </a> <ul id="toc-Collegamenti_esterni-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Indice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l&#039;indice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l&#039;indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Rock</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Vai a una voce in un&#039;altra lingua. Disponibile in 130 lingue" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-130" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">130 lingue</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Rockmusiek" title="Rockmusiek - afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Rockmusiek" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Rockmusik" title="Rockmusik - tedesco svizzero" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Rockmusik" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="tedesco svizzero" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Musica_rock" title="Musica rock - aragonese" lang="an" hreflang="an" data-title="Musica rock" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonese" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Roccdr%C4%93am" title="Roccdrēam - inglese antico" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Roccdrēam" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="inglese antico" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%8A%D9%82%D9%89_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%83" title="موسيقى الروك - arabo" lang="ar" hreflang="ar" data-title="موسيقى الروك" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabo" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B2%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%83" title="مزيكا الروك - arabo egiziano" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مزيكا الروك" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabo egiziano" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Rock" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музика - avaro" lang="av" hreflang="av" data-title="Рок-музика" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="avaro" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Rok" title="Rok - azerbaigiano" lang="az" hreflang="az" data-title="Rok" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaigiano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%DA%A9_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="راک موسیقی‌سی - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="راک موسیقی‌سی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA" title="Рок - baschiro" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Рок" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baschiro" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Rockmusi" title="Rockmusi - bavarese" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Rockmusi" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarese" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ruoks" title="Ruoks - samogitico" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ruoks" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitico" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музыка - bielorusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Рок-музыка" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музыка - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Рок-музыка" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Рок музика - bulgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Рок музика" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A7%80%E0%A6%A4" title="রক সঙ্গীত - bengalese" lang="bn" hreflang="bn" data-title="রক সঙ্গীত" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalese" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sonerezh_rock" title="Sonerezh rock - bretone" lang="br" hreflang="br" data-title="Sonerezh rock" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretone" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Rok-muzika" title="Rok-muzika - bosniaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Rok-muzika" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaco" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/M%C3%BAsica_rock" title="Música rock - catalano" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Música rock" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalano" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%86%D8%B3%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%DA%95%DB%86%DA%A9" title="مۆسیقای ڕۆک - curdo centrale" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مۆسیقای ڕۆک" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="curdo centrale" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Rok" title="Rok - turco crimeo" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Rok" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="turco crimeo" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - ceco" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Rock" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ceco" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA_%D0%BC%D1%83%D1%81%C4%83%D0%BA%C4%95" title="Рок мусăкĕ - ciuvascio" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Рок мусăкĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ciuvascio" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cerddoriaeth_roc" title="Cerddoriaeth roc - gallese" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cerddoriaeth roc" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallese" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - danese" lang="da" hreflang="da" data-title="Rock" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danese" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Rockmusik" title="Rockmusik - tedesco" lang="de" hreflang="de" data-title="Rockmusik" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="tedesco" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CE%BA_%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE" title="Ροκ μουσική - greco" lang="el" hreflang="el" data-title="Ροκ μουσική" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greco" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Rock_music" title="Rock music - inglese" lang="en" hreflang="en" data-title="Rock music" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglese" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Rok-muziko" title="Rok-muziko - esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Rok-muziko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - spagnolo" lang="es" hreflang="es" data-title="Rock" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="spagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Rokkmuusika" title="Rokkmuusika - estone" lang="et" hreflang="et" data-title="Rokkmuusika" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estone" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Rock" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - estremegno" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Rock" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremegno" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="موسیقی راک - persiano" lang="fa" hreflang="fa" data-title="موسیقی راک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiano" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - finlandese" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Rock" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandese" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Rokkmuusiga" title="Rokkmuusiga - võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Rokkmuusiga" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - francese" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Rock" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francese" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Rockmuzyk" title="Rockmuzyk - frisone occidentale" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Rockmuzyk" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisone occidentale" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Rac-cheol" title="Rac-cheol - irlandese" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Rac-cheol" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandese" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%90%96%E6%BB%BE%E6%A8%82" title="搖滾樂 - gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="搖滾樂" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Rock" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Roc" title="Roc - gaelico scozzese" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Roc" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaelico scozzese" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/M%C3%BAsica_rock" title="Música rock - galiziano" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Música rock" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziano" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Rock" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe&#039;ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%95%D7%96%D7%99%D7%A7%D7%AA_%D7%A8%D7%95%D7%A7" title="מוזיקת רוק - ebraico" lang="he" hreflang="he" data-title="מוזיקת רוק" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ebraico" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Rock_music" title="Rock music - hindi figiano" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Rock music" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi figiano" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - croato" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Rock" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croato" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - ungherese" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Rock" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ungherese" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%84" title="Ռոք - armeno" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ռոք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeno" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Rock" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Musik_rok" title="Musik rok - indonesiano" lang="id" hreflang="id" data-title="Musik rok" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiano" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Rock" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Rokk" title="Rokk - islandese" lang="is" hreflang="is" data-title="Rokk" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandese" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%AF_(%E9%9F%B3%E6%A5%BD)" title="ロック (音楽) - giapponese" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ロック (音楽)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="giapponese" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Rak_myuuzik" title="Rak myuuzik - creolo giamaicano" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Rak myuuzik" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="creolo giamaicano" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99-%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="როკ-მუსიკა - georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="როკ-მუსიკა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/R%C9%94k%C9%A9" title="Rɔkɩ - Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Rɔkɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музыка - kazako" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Рок-музыка" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazako" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A1%9D_%EC%9D%8C%EC%95%85" title="록 음악 - coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="록 음악" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Rockmusik" title="Rockmusik - coloniese" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Rockmusik" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="coloniese" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Muz%C3%AEka_rock" title="Muzîka rock - curdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Muzîka rock" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="curdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музыка - kirghiso" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Рок-музыка" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghiso" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Musica_rock" title="Musica rock - latino" lang="la" hreflang="la" data-title="Musica rock" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latino" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Rockmusek" title="Rockmusek - lussemburghese" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Rockmusek" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="lussemburghese" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Roc" title="Roc - Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Roc" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Rock" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Rokas" title="Rokas - lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Rokas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Rokm%C5%ABzika" title="Rokmūzika - lettone" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Rokmūzika" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="lettone" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музика - macedone" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Рок-музика" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedone" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" title="റോക്ക് - malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="റോക്ക്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA_%D1%85%D3%A9%D0%B3%D0%B6%D0%B8%D0%BC" title="Рок хөгжим - mongolo" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Рок хөгжим" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolo" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%89%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4" title="रॉक संगीत - marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="रॉक संगीत" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Muzik_rock" title="Muzik rock - malese" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Muzik rock" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malese" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - mirandese" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Rock" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandese" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%B7%E1%80%81%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%AE%E1%80%90" title="ရော့ခ်ဂီတ - birmano" lang="my" hreflang="my" data-title="ရော့ခ်ဂီတ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmano" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Rock" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Rock_(Musik)" title="Rock (Musik) - basso tedesco" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Rock (Musik)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="basso tedesco" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - basso tedesco olandese" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Rock" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="basso tedesco olandese" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4" title="रक सङ्गीत - nepalese" lang="ne" hreflang="ne" data-title="रक सङ्गीत" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalese" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%80%E0%A4%A4" title="रक संगीत - newari" lang="new" hreflang="new" data-title="रक संगीत" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - olandese" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Rock" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="olandese" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - norvegese nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Rock" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegese nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - norvegese bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Rock" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegese bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Rock" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Musica_Rock" title="Musica Rock - occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Musica Rock" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A9%80%E0%A8%A4" title="ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ - punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰੌਕ ਸੰਗੀਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Tigtigang_rock" title="Tigtigang rock - pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Tigtigang rock" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - piccardo" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Rock" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="piccardo" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - polacco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Rock" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polacco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/M%C3%B9sica_rock" title="Mùsica rock - piemontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Mùsica rock" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%DA%A9_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="روک موسیقی - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="روک موسیقی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - portoghese" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Rock" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portoghese" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Rock" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Muzic%C4%83_rock" title="Muzică rock - rumeno" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Muzică rock" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumeno" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музыка - russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Рок-музыка" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музика - ruteno" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Рок-музика" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruteno" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Рок музыка - sacha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Рок музыка" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sacha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/M%C3%B9sica_rock" title="Mùsica rock - siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mùsica rock" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Rock_muisic" title="Rock muisic - scozzese" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Rock muisic" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scozzese" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Rock_muzika" title="Rock muzika - serbo-croato" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rock muzika" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croato" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%9C%E0%B6%9A%E0%B7%8A_%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B6%9C%E0%B7%93%E0%B6%AD%E0%B6%BA" title="රොක් සංගීතය - singalese" lang="si" hreflang="si" data-title="රොක් සංගීතය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="singalese" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Rock_music" title="Rock music - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Rock music" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="voce di qualità"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - slovacco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rock" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovacco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - sloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Rock" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="sloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - sami di Inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Rock" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="sami di Inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - albanese" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Rock" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanese" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Рок музика - serbo" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Рок музика" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbo" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Rockmusik" title="Rockmusik - saterfriesisch" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Rockmusik" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="saterfriesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Rockmusik" title="Rockmusik - svedese" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Rockmusik" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="svedese" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Muziki_wa_rock" title="Muziki wa rock - swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Muziki wa rock" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Rok_(muzyka)" title="Rok (muzyka) - slesiano" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Rok (muzyka)" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="slesiano" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B0%E0%AE%BE%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%87%E0%AE%9A%E0%AF%88" title="ராக் இசை - tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ராக் இசை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B9%87%E0%B8%AD%E0%B8%81" title="ร็อก - thailandese" lang="th" hreflang="th" data-title="ร็อก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandese" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Musikang_rock" title="Musikang rock - tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Musikang rock" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Rock_m%C3%BCzik" title="Rock müzik - turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Rock müzik" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музыка - tataro" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Рок-музыка" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tataro" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Рок-музика - ucraino" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Рок-музика" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraino" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%A7%DA%A9_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="راک موسیقی - urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="راک موسیقی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Rok-musiqa" title="Rok-musiqa - uzbeco" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Rok-musiqa" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeco" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - veneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Rock" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="veneto" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Rok" title="Rok - vepso" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Rok" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="vepso" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Rock" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - vallone" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Rock" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="vallone" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Rock" title="Rock - waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Rock" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%91%87%E6%BB%9A%E4%B9%90" title="摇滚乐 - wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="摇滚乐" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99-%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="როკ-მუსიკა - mengrelio" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="როკ-მუსიკა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mengrelio" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A8%D7%90%D7%A7_%D7%9E%D7%95%D7%96%D7%99%D7%A7" title="ראק מוזיק - yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ראק מוזיק" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%91%87%E6%BB%9A%E4%B9%90" title="摇滚乐 - cinese" lang="zh" hreflang="zh" data-title="摇滚乐" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="cinese" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%90%96%E6%BB%BE%E6%A8%82" title="搖滾樂 - cantonese" lang="yue" hreflang="yue" data-title="搖滾樂" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonese" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11399#sitelinks-wikipedia" title="Modifica collegamenti interlinguistici" class="wbc-editpage">Modifica collegamenti</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Namespace"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Rock" title="Vedi la voce [c]" accesskey="c"><span>Voce</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussione:Rock" rel="discussion" title="Vedi le discussioni relative a questa pagina [t]" accesskey="t"><span>Discussione</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambia versione linguistica" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">italiano</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Visite"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Rock"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=history" title="Versioni precedenti di questa pagina [h]" accesskey="h"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Strumenti</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Altre opzioni" > <div class="vector-menu-heading"> Azioni </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Rock"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=history"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Generale </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PuntanoQui/Rock" title="Elenco di tutte le pagine che sono collegate a questa [j]" accesskey="j"><span>Puntano qui</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:ModificheCorrelate/Rock" rel="nofollow" title="Elenco delle ultime modifiche alle pagine collegate a questa [k]" accesskey="k"><span>Modifiche correlate</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;oldid=144245920" title="Collegamento permanente a questa versione di questa pagina"><span>Link permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=info" title="Ulteriori informazioni su questa pagina"><span>Informazioni pagina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Cita&amp;page=Rock&amp;id=144245920&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informazioni su come citare questa pagina"><span>Cita questa voce</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FRock"><span>Ottieni URL breve</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FRock"><span>Scarica codice QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Stampa/esporta </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Libro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Rock"><span>Crea un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:DownloadAsPdf&amp;page=Rock&amp;action=show-download-screen"><span>Scarica come PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;printable=yes" title="Versione stampabile di questa pagina [p]" accesskey="p"><span>Versione stampabile</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In altri progetti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rock_music" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/Rock" hreflang="it"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11399" title="Collegamento all&#039;elemento connesso dell&#039;archivio dati [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspetto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">nascondi</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Da Wikipedia, l&#039;enciclopedia libera.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="it" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r130658281">body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote.nota-disambigua{clear:both;margin-top:0;padding:.05em .5em}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r139142988">.mw-parser-output .hatnote-content{align-items:center;display:flex}.mw-parser-output .hatnote-icon{flex-shrink:0}.mw-parser-output .hatnote-icon img{display:flex}.mw-parser-output .hatnote-text{font-style:italic}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote{border:1px solid #CCC;display:flex;margin:.5em 0;padding:.2em .5em}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote-text{padding-left:.5em}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon{padding-right:8px}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon img{height:auto;width:16px}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new{color:#d73333}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new:visited{color:#a55858}</style> <div class="hatnote noprint nota-disambigua"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/18px-Nota_disambigua.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/27px-Nota_disambigua.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/36px-Nota_disambigua.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></span></span> <span class="hatnote-text"><a href="/wiki/Aiuto:Disambiguazione" title="Aiuto:Disambiguazione">Disambiguazione</a> – Se stai cercando altri significati, vedi <b><a href="/wiki/Rock_(disambigua)" class="mw-disambig" title="Rock (disambigua)">Rock (disambigua)</a></b>.</span></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r143074810">.mw-parser-output .sinottico{background-color:#f8f9fa;border:1px solid #c8ccd1;border-spacing:0;clear:right;float:right;font-size:95%;line-height:1.4em;margin:0 0 1em 1.5em;width:280px}.mw-parser-output .sinottico caption{font-weight:bold}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>th:not(:only-child),.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th:not(:only-child){background-color:#f3f3f3;border-right:1px solid #e5e5e8;text-align:left;vertical-align:top}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr:not(:last-child)>td,.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr:not(:last-child)>th,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th{border-bottom:1px solid #e0e0e0}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>th:not(:only-child),.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th:not(:only-child){padding:.25em .4em}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td{vertical-align:middle}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td>hr:only-child{margin:0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sinottico ul{margin:0 0 0 1em;padding:0}.mw-parser-output .sinottico_annidata{border-spacing:0;margin:0 -.4em;width:calc(100% + calc(.4em*2))}.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child{margin-bottom:-.2em}.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child>tbody>tr:last-child>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child>tbody>tr:last-child>th{border-bottom:none}.mw-parser-output .sinottico_divisione+.sinottico_divisione>th,.mw-parser-output .sinottico_testata+.sinottico_divisione>th{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .sinottico_divisione th{background-color:#eeeeee;padding:.15em .4em;text-align:center}.mw-parser-output .sinottico_piede{text-align:center;font-size:90%;background:#EFEFEF}.mw-parser-output .sinottico_piede2{background-color:white;font-size:xx-small;padding-bottom:0;text-align:right}.mw-parser-output .sinottico_sottotitolo{font-size:80%}.mw-parser-output .sinottico_testata th{background-color:#dedede;font-size:116%;padding:.2em .4em;text-align:center}.mw-parser-output .sinottico_testo_centrale{text-align:center}</style><table class="infobox sinottico" summary="Tabella per generi musicali"><tbody><tr class="sinottico_testata"><th colspan="2" style="background: #dc143c; color: white;">Rock</th></tr><tr><th>Origini stilistiche</th><td><a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">Rock and roll</a><br /><a href="/wiki/British_invasion" title="British invasion">British invasion</a><br /><a href="/wiki/Rhythm_and_blues" title="Rhythm and blues">Rhythm and blues</a><br /><a href="/wiki/Electric_blues" class="mw-redirect" title="Electric blues">Electric blues</a><br /><a href="/wiki/Musica_country" title="Musica country">Musica country</a> </td></tr><tr><th>Origini culturali</th><td><a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d&#39;America">Stati Uniti</a>, <a href="/wiki/Regno_Unito" title="Regno Unito">Regno Unito</a>, <a href="/wiki/Anni_1950" title="Anni 1950">anni cinquanta</a> e <a href="/wiki/Anni_1960" title="Anni 1960">sessanta</a> </td></tr><tr><th><a href="/wiki/Strumento_musicale" title="Strumento musicale">Strumenti</a> tipici</th><td><a href="/wiki/Canto" title="Canto">voce</a>, <a href="/wiki/Pianoforte" title="Pianoforte">pianoforte</a> e <a href="/wiki/Tastiera_elettronica" title="Tastiera elettronica">tastiere</a>, <a href="/wiki/Organo_Hammond" title="Organo Hammond">organo Hammond</a>, <a href="/wiki/Sintetizzatore" title="Sintetizzatore">sintetizzatore</a>, <a href="/wiki/Moog" title="Moog">moog</a>, <a href="/wiki/Minimoog" title="Minimoog">minimoog</a>, <a href="/wiki/Pianoforte_elettrico" title="Pianoforte elettrico">pianoforte elettrico</a>, <a href="/wiki/Batteria_(strumento_musicale)" title="Batteria (strumento musicale)">batteria</a> e <a href="/wiki/Percussioni" class="mw-redirect" title="Percussioni">percussioni</a>, <a href="/wiki/Chitarra_acustica" title="Chitarra acustica">chitarra acustica</a> ed <a href="/wiki/Chitarra_elettrica" title="Chitarra elettrica">elettrica</a>, <a href="/wiki/Basso_elettrico" title="Basso elettrico">basso elettrico</a> ed <a href="/wiki/Basso_acustico" title="Basso acustico">acustico</a>, <a href="/wiki/Mandolino" title="Mandolino">mandolino</a> </td></tr><tr><th>Popolarità</th><td>Elevata dagli <a href="/wiki/Anni_1950" title="Anni 1950">anni cinquanta</a>. </td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background: #dc143c; color: white;">Sottogeneri</th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2"><a href="/wiki/Rock_alternativo" title="Rock alternativo">Rock alternativo</a>&#160;– <a href="/wiki/Art_rock" title="Art rock">Art rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Musica_beat" title="Musica beat">Musica beat</a>&#160;– <a href="/wiki/Britpop" title="Britpop">Britpop</a>&#160;– <a href="/wiki/Emo_(genere_musicale)" title="Emo (genere musicale)">Emo</a>&#160;– <a href="/wiki/Experimental_rock" class="mw-redirect" title="Experimental rock">Experimental rock</a>&#160;–<a href="/wiki/Folk-rock" class="mw-redirect" title="Folk-rock">Folk-rock</a>&#160;-<a href="/wiki/Garage_rock" title="Garage rock">Garage rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Glam_rock" title="Glam rock">Glam rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">Grunge</a>&#160;– <a href="/wiki/Hard_rock" title="Hard rock">Hard rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Heartland_rock" title="Heartland rock">Heartland rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">Heavy metal</a>&#160;– <a href="/wiki/Instrumental_rock" class="mw-redirect" title="Instrumental rock">Instrumental rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Indie_rock" title="Indie rock">Indie rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Jangle_pop" title="Jangle pop">Jangle pop</a>&#160;– <a href="/wiki/Jazz_rock" class="mw-redirect" title="Jazz rock">Jazz rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Krautrock" title="Krautrock">Krautrock</a>&#160;– <a href="/wiki/Madchester" title="Madchester">Madchester</a>&#160;– <a href="/wiki/Piano_rock" title="Piano rock">Piano rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Pop_barocco" title="Pop barocco">Pop barocco</a>&#160;– <a href="/wiki/Pop_rock" title="Pop rock">Pop rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Power_pop" title="Power pop">Power pop</a>&#160;– <a href="/wiki/Rock_progressivo" title="Rock progressivo">Rock progressivo</a>&#160;– <a href="/wiki/Proto-punk" title="Proto-punk">Proto-punk</a>&#160;– <a href="/wiki/Rock_psichedelico" title="Rock psichedelico">Psichedelia</a>&#160;– <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">Punk rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Rap_rock" title="Rap rock">Rap rock</a>&#160;- <a href="/wiki/Rock_elettronico" title="Rock elettronico">Rock elettronico</a>&#160;– <a href="/wiki/Soft_rock" title="Soft rock">Soft rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Southern_rock" title="Southern rock">Southern rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Stoner_rock" title="Stoner rock">Stoner rock</a>&#160;– <a href="/wiki/Surf_music" title="Surf music">Surf</a>&#160;– <a href="/wiki/Symphonic_rock" class="mw-redirect" title="Symphonic rock">Symphonic rock</a> </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Zemlyane_-_Soviet_Life,_October_1984.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg/220px-Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg" decoding="async" width="220" height="246" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg/330px-Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg/440px-Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg 2x" data-file-width="2684" data-file-height="3000" /></a><figcaption>I Zemlyane in un classico concerto rock, 1984</figcaption></figure> <p>Il <b>rock</b> è un <a href="/wiki/Genere_musicale" title="Genere musicale">genere</a> della <i><a href="/wiki/Popular_music" title="Popular music">popular music</a></i> sviluppatosi negli <a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d&#39;America">Stati Uniti</a> e nel <a href="/wiki/Regno_Unito" title="Regno Unito">Regno Unito</a> nel corso degli <a href="/wiki/Anni_1950" title="Anni 1950">anni cinquanta</a> e <a href="/wiki/Anni_1960" title="Anni 1960">sessanta</a> del <a href="/wiki/XX_secolo" title="XX secolo">XX secolo</a>.<sup id="cite_ref-treccani_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-treccani-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Negli anni il termine <i>rock</i> è diventato un termine generico utilizzato per indicare una grande varietà di sottogeneri musicali che si sono sviluppati nel corso del tempo.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> È un'evoluzione del <a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">rock and roll</a>,<sup id="cite_ref-treccani_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-treccani-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> un genere che attingeva direttamente dai generi <a href="/wiki/Blues" title="Blues">blues</a> e <a href="/wiki/Rhythm_and_blues" title="Rhythm and blues">rhythm and blues</a> derivati dalla <a href="/wiki/Musica_afroamericana" title="Musica afroamericana">musica afroamericana</a> e dalla <a href="/wiki/Musica_country" title="Musica country">musica country</a>. La musica rock ha anche attinto fortemente da una serie di altri generi come il <a href="/wiki/Electric_blues" class="mw-redirect" title="Electric blues">blues elettrico</a> e il <a href="/wiki/Folk" title="Folk">folk</a> e ha incorporato influenze da altri stili musicali, compresi il <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazz</a> e la <a href="/wiki/Musica_classica" title="Musica classica">musica classica</a>. Musicalmente il rock è incentrato sull'uso della <a href="/wiki/Chitarra_elettrica" title="Chitarra elettrica">chitarra elettrica</a>, solitamente accompagnata dal <a href="/wiki/Basso_elettrico" title="Basso elettrico">basso elettrico</a> e dalla <a href="/wiki/Batteria_(strumento_musicale)" title="Batteria (strumento musicale)">batteria</a>. Di solito, il rock è basato su canzoni con un tempo in 4/4 che usa una forma strofa-ritornello, ma il genere è diventato estremamente vario.<sup id="cite_ref-Ammer2004_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ammer2004-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Come la musica pop, i testi spesso mettono in risalto l'amore romantico ma affrontano anche un'ampia varietà di altri temi, spesso sociali e politici.<sup id="cite_ref-Ammer2004_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ammer2004-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>I musicisti rock a metà degli anni sessanta iniziarono a privilegiare l'album sul singolo come forma principale di espressione e consumo di musica registrata, con i <a href="/wiki/Beatles" class="mw-redirect" title="Beatles">Beatles</a> in prima linea in questo sviluppo. I loro contributi hanno conferito al genere una legittimità culturale nel mainstream e hanno avviato un'era di album rock che ha dominato l'industria musicale nei decenni successivi. Nel periodo del "<a href="/wiki/Classic_rock" title="Classic rock">classic rock</a>" della fine degli <a href="/wiki/Anni_1960" title="Anni 1960">anni sessanta</a>, erano già emersi numerosi sottogeneri distinti di musica rock, inclusi ibridi come <a href="/wiki/Blues_rock" title="Blues rock">blues rock</a>, <a href="/wiki/Folk_rock" title="Folk rock">folk rock</a>, <a href="/wiki/Country_rock" title="Country rock">country rock</a>, <a href="/wiki/Southern_rock" title="Southern rock">southern rock</a>, <a href="/wiki/Raga_rock" title="Raga rock">raga rock</a> e <a href="/wiki/Jazz_rock" class="mw-redirect" title="Jazz rock">jazz rock</a>, molti dei quali hanno contribuito allo sviluppo del <a href="/wiki/Rock_psichedelico" title="Rock psichedelico">rock psichedelico</a>, influenzato dalla <a href="/wiki/Controcultura_degli_anni_1960" title="Controcultura degli anni 1960">controcultura degli anni 1960</a> <a href="/wiki/Psichedelia" title="Psichedelia">psichedelica</a> e <a href="/wiki/Hippy" title="Hippy">hippy</a>. Nuovi generi emersi successivamente includevano il <a href="/wiki/Rock_progressivo" title="Rock progressivo">rock progressivo</a>, che estendeva gli elementi artistici, il <a href="/wiki/Glam_rock" title="Glam rock">glam rock</a>, che metteva in risalto lo spettacolo e lo stile visivo, e il sottogenere vario e duraturo dell'<a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">heavy metal</a>, che enfatizzava il volume, la potenza e la velocità. Nella seconda metà degli anni settanta il <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk rock</a> ha reagito producendo critiche sociali e politiche essenziali ed energiche. Il punk ha avuto un'influenza negli anni ottanta sulla <a href="/wiki/New_wave_(musica)" title="New wave (musica)">new wave</a>, sul <a href="/wiki/Post-punk" title="Post-punk">post-punk</a> e infine sul <a href="/wiki/Rock_alternativo" title="Rock alternativo">rock alternativo</a>. </p><p>Negli <a href="/wiki/Anni_1990" title="Anni 1990">anni novanta</a> si è assistito alla diffusione dei generi derivati <a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">grunge</a>, <a href="/wiki/Britpop" title="Britpop">britpop</a>, <a href="/wiki/Indie_rock" title="Indie rock">indie rock</a> e <a href="/wiki/Post-rock" title="Post-rock">post-rock</a>.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Da allora sono emersi ulteriori sottogeneri di fusione, inclusi <a href="/wiki/Pop_punk" title="Pop punk">pop punk</a>, <a href="/wiki/Rock_elettronico" title="Rock elettronico">rock elettronico</a>, <a href="/wiki/Rap_rock" title="Rap rock">rap rock</a> e <a href="/wiki/Rap_metal" title="Rap metal">rap metal</a>, oltre a tentativi consapevoli di rivisitare la storia del rock, inclusi i revival <a href="/wiki/Garage_rock" title="Garage rock">garage rock</a> e <a href="/wiki/Post-punk" title="Post-punk">post-punk</a> nei primi <a href="/wiki/Anni_2000" title="Anni 2000">anni 2000</a>. </p><p>Dopo aver raggiunto il proprio picco massimo di evoluzione coi suddetti sottogeneri,<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> tra la fine degli anni 2000 e l'inizio degli <a href="/wiki/Anni_2010" title="Anni 2010">anni 2010</a> il rock è andato incontro ad un lento declino in fatto di popolarità e rilevanza culturale, con l'<a href="/wiki/Hip_hop" title="Hip hop">hip hop</a> che lo ha superato come genere musicale più seguito negli Stati Uniti.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Negli <a href="/wiki/Anni_2020" title="Anni 2020">anni 2020</a> la <a href="/wiki/Pandemia_di_COVID-19" title="Pandemia di COVID-19">pandemia di COVID-19</a> ha avuto un forte impatto sulla scena rock, con molte esibizioni dal vivo cancellate o posticipate e alcuni artisti che hanno fatto ricorso a esibizioni online; l'inizio del decennio ha visto anche un revival della musica pop punk.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>La musica rock ha inoltre contribuito al diffondersi di movimenti culturali e sociali, portando alla nascita di sottoculture come i <a href="/wiki/Mod_(subcultura)" title="Mod (subcultura)">mod</a> e i <a href="/wiki/Rocker" title="Rocker">rocker</a> nel Regno Unito e la controcultura <a href="/wiki/Hippie" class="mw-redirect" title="Hippie">hippie</a>, che, da <a href="/wiki/San_Francisco" title="San Francisco">San Francisco</a>, si diffuse negli <a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d&#39;America">Stati Uniti</a> negli anni sessanta.<sup id="cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bruzzi_et_al;_2000;_260-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> In modo analogo, la <a href="/wiki/Punk_(cultura)" class="mw-redirect" title="Punk (cultura)">cultura punk</a> degli anni settanta ha poi portato alla nascita delle sottoculture <a href="/wiki/Goth" title="Goth">goth</a> ed <a href="/wiki/Emo_(sottocultura)" class="mw-redirect" title="Emo (sottocultura)">emo</a>. Continuando una parte della tradizione <a href="/wiki/Folk" title="Folk">folk</a> delle canzoni di protesta, la musica rock è stata legata a forme di ribellione contro le norme sociali e politiche, assumendo un carattere anticonsumistico e anticonformistico,<sup id="cite_ref-Wicke_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wicke-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> fenomeno poi ribaltato a partire dagli anni ottanta con la diffusione del glam e del pop rock. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Caratteristiche">Caratteristiche</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifica la sezione Caratteristiche" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=1" title="Edit section&#39;s source code: Caratteristiche"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Rhcp-live-pinkpop05.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia dei quattro membri dei Red Hot Chili Peppers" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Rhcp-live-pinkpop05.jpg/250px-Rhcp-live-pinkpop05.jpg" decoding="async" width="250" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Rhcp-live-pinkpop05.jpg/375px-Rhcp-live-pinkpop05.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Rhcp-live-pinkpop05.jpg/500px-Rhcp-live-pinkpop05.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="474" /></a><figcaption>Una foto della formazione dei <a href="/wiki/Red_Hot_Chili_Peppers" title="Red Hot Chili Peppers">Red Hot Chili Peppers</a> nel 2006, composta dal quartetto tradizionale delle formazioni rock (da sinistra a destra: bassista, cantante, batterista e chitarrista).</figcaption></figure> <p>Le sonorità del rock sono caratterizzate prevalentemente dall'uso di strumenti elettrici, in particolare la <a href="/wiki/Chitarra_elettrica" title="Chitarra elettrica">chitarra elettrica</a>,<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> che in genere viene accompagnata da una sezione ritmica costituita da <a href="/wiki/Basso_elettrico" title="Basso elettrico">basso elettrico</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e <a href="/wiki/Batteria_(strumento_musicale)" title="Batteria (strumento musicale)">batteria</a>.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Frequente negli anni sessanta fu la presenza dell'<a href="/wiki/Organo_elettronico" title="Organo elettronico">organo elettronico</a>, come il <a href="/wiki/Vox_Continental" title="Vox Continental">Farfisa, il Vox Continental</a> e l'<a href="/wiki/Organo_Hammond" title="Organo Hammond">Hammond</a>. Dagli anni settanta in poi, sempre più frequentemente, hanno iniziato a fare la loro comparsa anche i <a href="/wiki/Sintetizzatore" title="Sintetizzatore">sintetizzatori</a>.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La strumentazione rock di base è stata derivata dalla strumentazione di base delle band <a href="/wiki/Blues" title="Blues">blues</a> (chitarra solista di spicco, secondo strumento a corda, basso e batteria).<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La maggior parte delle formazioni rock è composta da quattro elementi, un quartetto solitamente formato da un <a href="/wiki/Chitarrista" title="Chitarrista">chitarrista</a>, un <a href="/wiki/Cantante" title="Cantante">cantante</a>, un <a href="/wiki/Bassista" title="Bassista">bassista</a> e un <a href="/wiki/Batterista" title="Batterista">batterista</a>. Esistono comunque anche formazioni più articolate, di cinque o più elementi, o meno articolate, con solo due o tre elementi. La ripartizione dei ruoli non rispetta inoltre uno standard e uno stesso <a href="/wiki/Musicista" title="Musicista">musicista</a> può ricoprire più ruoli all'interno di un <a href="/wiki/Gruppo_musicale" title="Gruppo musicale">gruppo musicale</a>. </p><p>La musica rock è tradizionalmente costruita su semplici ritmi non <a href="/wiki/Sincope_(musica)" title="Sincope (musica)">sincopati</a> in 4/4, tendenzialmente ripetitivi e con accento sul secondo e quarto movimento.<sup id="cite_ref-Ammer2004_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-Ammer2004-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il materiale melodico usato ė spesso ricavato dai modi <a href="/wiki/Modo_(musica)" title="Modo (musica)">dorico</a>, <a href="/wiki/Modo_ionio" title="Modo ionio">ionico</a> e <a href="/wiki/Modo_misolidio" title="Modo misolidio">misolidio</a>, più raramente da altri modi o scale. Le armonie spaziano ampiamente, fino a progressioni dissonanti. Soprattutto negli anni sessanta è forte la derivazione da <a href="/wiki/Blues" title="Blues">blues</a> e <a href="/wiki/Musica_folk" class="mw-redirect" title="Musica folk">folk</a>.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Esiste una serie di topos armonici e progressioni di accordi che contraddistinguono almeno in parte la musica rock. Solitamente queste progressioni appaiono per tutta la durata del brano ripetendosi in modo ciclico (<a href="/wiki/Riff" title="Riff">riff</a>). Questo ė particolarmente comune nelle strofe (verses) della forma canzone ma spesso anche nei ritornelli (choruses) e nei ponti (bridges). Dalla fine degli anni cinquanta,<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e in particolare dalla metà degli anni sessanta in poi, la musica rock ha utilizzato spesso la struttura strofa-ritornello derivata dal blues e dalla musica folk, ma ci sono state notevoli variazioni da questo modello.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I critici hanno sottolineato l'eclettismo e la diversità stilistica del rock. A causa della sua storia complessa e della sua tendenza a prendere in prestito elementi da altre forme musicali e culturali, è stato affermato che è impossibile legare la musica rock a una definizione musicale rigidamente delineata. Secondo il giornalista musicale <a href="/wiki/Robert_Christgau" title="Robert Christgau">Robert Christgau</a>, "il miglior rock porta le virtù dell'arte popolare - immediatezza, utilità, pubblico naturale - nel presente con scatti di tecnologia moderna e dissociazione modernista".<sup id="cite_ref-CG2_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-CG2-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A differenza di molti stili precedenti di musica popolare, i testi rock hanno affrontato un'ampia gamma di temi, tra cui l'amore romantico, il sesso, la ribellione contro l'establishment, le preoccupazioni sociali e gli stili di vita. Questi temi sono stati ereditati da una varietà di fonti come la tradizione pop di <a href="/wiki/Tin_Pan_Alley" title="Tin Pan Alley">Tin Pan Alley</a>, la musica popolare e il rhythm and blues. È stata spesso notata la predominanza di musicisti bianchi, maschi e spesso della classe media nella musica rock,<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e il genere è stato visto come un'appropriazione di forme musicali nere per un pubblico giovane, bianco e in gran parte maschile.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Di conseguenza, si è anche visto che esprime le preoccupazioni di questo gruppo sia nello stile che nei testi.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nel 1972 Christgau sostenne che il rock, a parte qualche eccezione, "impersona abitudini e comportamenti associati agli uomini, soprattutto l'indole aggressiva e l'<a href="/wiki/Ipersessualit%C3%A0" title="Ipersessualità">ipersessualità</a>".<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Da quando il termine "rock" ha iniziato ad essere usato di preferenza a "rock and roll" dalla fine degli anni sessanta, è stato solitamente contrapposto alla musica pop, con la quale ha condiviso molte caratteristiche, ma dalla quale è spesso distanziato da un'enfasi posta sulla musicalità, l'esecuzione dal vivo e la concentrazione su temi seri e progressisti come parte di un'ideologia di autenticità spesso combinata con una consapevolezza della storia e dello sviluppo del genere.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nel nuovo millennio il termine rock è stato occasionalmente usato come termine generico, includendo forme come <a href="/wiki/Musica_pop" title="Musica pop">musica pop</a>, musica <a href="/wiki/Reggae" title="Reggae">reggae</a>, musica <a href="/wiki/Soul" title="Soul">soul</a> e persino <a href="/wiki/Hip_hop" title="Hip hop">hip hop</a>, da cui è stato influenzato ma spesso contrastato per gran parte della sua storia.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Progressioni_armoniche_più_comuni"><span id="Progressioni_armoniche_pi.C3.B9_comuni"></span>Progressioni armoniche più comuni</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifica la sezione Progressioni armoniche più comuni" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=2" title="Edit section&#39;s source code: Progressioni armoniche più comuni"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Quelle che seguono sono alcune delle progressioni armoniche più comuni nella musica pop/rock.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <table class="wikitable sortable" align="center" style="font-size:90%; float:center; margin: 0 0 1em 1em;"> <caption> </caption> <tbody><tr> <th>Nome</th> <th>Progressione </th></tr> <tr> <td> <p>Progressione “doo-wop”: </p> </td> <td>||: I – VI – IV – V&#160;:|||<br /> <p>o<br /> ||: I – VI – II – V&#160;:|| </p> </td></tr> <tr> <td> <p>Progressione "cantautore" </p> </td> <td> ||: VI – IV – I – V&#160;:|| (maggiore)<br /> <p>||: I – VI – III – VII&#160;:|| (minore)<br /> ||: I – V – VI – IV&#160;:|| (variante “With or Without You”)<br /> ||: IV – I – V – VI&#160;:|| (variante "deceptive”) </p> </td></tr> <tr> <td> <p>Progressione “Puff”: </p> </td> <td> I – III – IV . . . (all inizio di una frase) </td></tr> <tr> <td> <p>Progressione blues:m </p> </td> <td> ||: I - - - | IV - I - | V IV I -&#160;:|| (12-battute)<br /> <p>||: I - - - | I - - - | IV - I - | V IV I -:|| (16-battute) </p> </td></tr> <tr> <td> <p>Progressione Pachelbel: </p> </td> <td> ||: I – V – VI – III – IV – I – IV – V&#160;:||<br /> <p>||: I – V6 – VI – III6 – IV – I6 – IV – V&#160;:|| (basso per gradi interi)<br /> I – V – VI – III . . . (all inizio di una frase) </p> </td></tr> <tr> <td> <p>La progressione lamento: </p> </td> <td> ||: I – VII – VI – V&#160;:|| </td></tr> <tr> <td> <p>Il circolo delle quinte (minore): </p> </td> <td> ||: I – IV – VII – III&#160;:|| </td></tr> <tr> <td> <p>Progressioni plagali: </p> </td> <td> ||: I - IV&#160;:||<br /> <p>||: I - bVII - IV - I&#160;:||<br /> ||: bVI - bIII - bVII - IV - I&#160;:|| </p> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Anni_cinquanta:_il_rock_and_roll">Anni cinquanta: il rock and roll</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifica la sezione Anni cinquanta: il rock and roll" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=3" title="Edit section&#39;s source code: Anni cinquanta: il rock and roll"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r130657691">body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .vedi-anche{font-size:95%}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">Rock and roll</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Rockabilly" title="Rockabilly">Rockabilly</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Chuck_Berry_circa_1958.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Chuck_Berry_circa_1958.jpg/250px-Chuck_Berry_circa_1958.jpg" decoding="async" width="170" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Chuck_Berry_circa_1958.jpg/330px-Chuck_Berry_circa_1958.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Chuck_Berry_circa_1958.jpg/500px-Chuck_Berry_circa_1958.jpg 2x" data-file-width="1013" data-file-height="1294" /></a><figcaption><a href="/wiki/Chuck_Berry" title="Chuck Berry">Chuck Berry</a> in una foto del 1958</figcaption></figure> <p>Le basi della musica rock sono nel <a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">rock and roll</a>, che ha avuto origine negli Stati Uniti tra la fine degli <a href="/wiki/Anni_1940" title="Anni 1940">anni quaranta</a> e l'inizio degli <a href="/wiki/Anni_1950" title="Anni 1950">anni cinquanta</a> e si è rapidamente diffuso in gran parte del resto del mondo. Le sue origini immediate risiedono in una fusione di vari <a href="/wiki/Musica_afroamericana" title="Musica afroamericana">generi musicali neri</a> dell'epoca, inclusi <a href="/wiki/Rhythm_and_blues" title="Rhythm and blues">rhythm and blues</a> e <a href="/wiki/Musica_gospel" class="mw-redirect" title="Musica gospel">musica gospel</a>, con la <a href="/wiki/Musica_country" title="Musica country">musica country</a>. Il rock and roll ha rappresentato non solamente un nuovo genere musicale, ma anche un vero e proprio fenomeno sociale, specchio della cultura e della società del tempo, esaudendo così la necessità di emancipazione e i fermenti dei "<i>neri e dei bianchi</i>".<sup id="cite_ref-:0_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tra i precursori del rock vi sarebbe anche una danza dell'Africa occidentale, il rak. Come scrisse Michael Ventura nel suo importante saggio sulla musica rock, "Hear that Long Snake Moan"<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>: "Il rito voodoo della possessione da parte del dio è diventato lo standard di performance americana nel rock'n'roll. <a href="/wiki/Elvis_Presley" title="Elvis Presley">Elvis Presley</a>, <a href="/wiki/Little_Richard" title="Little Richard">Little Richard</a>, <a href="/wiki/Jerry_Lee_Lewis" title="Jerry Lee Lewis">Jerry Lee Lewis</a>, <a href="/wiki/James_Brown" title="James Brown">James Brown</a>, <a href="/wiki/Janis_Joplin" title="Janis Joplin">Janis Joplin</a>, <a href="/wiki/Tina_Turner" title="Tina Turner">Tina Turner</a>, <a href="/wiki/Jim_Morrison" title="Jim Morrison">Jim Morrison</a>, <a href="/wiki/Johnny_Rotten" class="mw-redirect" title="Johnny Rotten">Johnny Rotten</a>, <a href="/wiki/Prince" title="Prince">Prince</a> - essi si lasciarono possedere non da alcun dio che potessero nominare ma dallo spirito che sentivano nella musica. Il loro comportamento in questo stato di possessione era qualcosa che la società occidentale non aveva mai tollerato prima." L'espressione "rock and roll" venne utilizzata per la prima volta nel 1951 dal dj <a href="/wiki/Alan_Freed" title="Alan Freed">Alan Freed</a>, per indicare la musica <a href="/wiki/Rhythm_and_blues" title="Rhythm and blues">R&amp;B</a> trasmessa nel corso del suo programma radiofonico "<i>The Moondog House Rock'n Roll Party</i>".<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Elvis_Presley_promoting_Jailhouse_Rock.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una foto in bianco e nero di Elvis Presley" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Elvis_Presley_promoting_Jailhouse_Rock.jpg/250px-Elvis_Presley_promoting_Jailhouse_Rock.jpg" decoding="async" width="170" height="219" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Elvis_Presley_promoting_Jailhouse_Rock.jpg/330px-Elvis_Presley_promoting_Jailhouse_Rock.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Elvis_Presley_promoting_Jailhouse_Rock.jpg/500px-Elvis_Presley_promoting_Jailhouse_Rock.jpg 2x" data-file-width="2673" data-file-height="3448" /></a><figcaption><a href="/wiki/Elvis_Presley" title="Elvis Presley">Elvis Presley</a> in una foto promozionale per il film <i><a href="/wiki/Il_delinquente_del_rock_and_roll" title="Il delinquente del rock and roll">Il delinquente del rock and roll</a></i> nel 1957</figcaption></figure> <p>Tra i precursori rientrano <a href="/wiki/Big_Joe_Turner" title="Big Joe Turner">Big Joe Turner</a> nel 1939, con il singolo <i>Roll 'Em Pete</i>, e <a href="/wiki/Sister_Rosetta_Tharpe" title="Sister Rosetta Tharpe">Sister Rosetta Tharpe</a> nel 1944, con <i>Strange Things Happening Every Day</i>. Nel 1951 Jackie Brenston e i suoi Delta Cats registrarono quello che da molti è considerato come il primo vero e proprio brano rock and roll, <a href="/wiki/Rocket_88" title="Rocket 88">Rocket 88</a>, presso la <i>Memphis Recording Service</i> di <a href="/wiki/Sam_Phillips" title="Sam Phillips">Sam Phillips</a>, raggiungendo il primo posto nella classifica R&amp;B.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Verso la metà degli anni cinquanta iniziarono a riscuotere notevole successo <a href="/wiki/Rock_Around_the_Clock" title="Rock Around the Clock">Rock Around The Clock</a> di <a href="/wiki/Bill_Haley_%26_His_Comets" title="Bill Haley &amp; His Comets">Bill Haley &amp; His Comets</a> (1954), e soprattutto, <a href="/wiki/That%27s_All_Right,_Mama" title="That&#39;s All Right, Mama">That's All Right (Mama)</a> di <a href="/wiki/Elvis_Presley" title="Elvis Presley">Elvis Presley</a> (1954), registrata nei <a href="/wiki/Sun_Studio" title="Sun Studio">Sun Studio</a> di Memphis, che diede origine al cosiddetto genere musicale del <a href="/wiki/Rockabilly" title="Rockabilly">rockabilly</a>.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Allo stesso tempo, "Shake, Rattle &amp; Roll" di <a href="/wiki/Big_Joe_Turner" title="Big Joe Turner">Big Joe Turner</a>, poi oggetto di una cover da parte di Haley, era già in cima alle classifiche R&amp;B di Billboard. Tra gli altri artisti con i primi successi rock and roll vi sono <a href="/wiki/Chuck_Berry" title="Chuck Berry">Chuck Berry</a>, <a href="/wiki/Bo_Diddley" title="Bo Diddley">Bo Diddley</a>, <a href="/wiki/Fats_Domino" title="Fats Domino">Fats Domino</a>, <a href="/wiki/Little_Richard" title="Little Richard">Little Richard</a>, <a href="/wiki/Jerry_Lee_Lewis" title="Jerry Lee Lewis">Jerry Lee Lewis</a> e <a href="/wiki/Gene_Vincent" title="Gene Vincent">Gene Vincent</a>. Presto il rock and roll divenne la forza principale nelle vendite di dischi americani e i crooner che avevano dominato il decennio precedente della musica popolare, come <a href="/wiki/Eddie_Fisher" title="Eddie Fisher">Eddie Fisher</a>, <a href="/wiki/Perry_Como" title="Perry Como">Perry Como</a> e <a href="/wiki/Patti_Page" title="Patti Page">Patti Page</a>, trovarono meno spazio nelle classifiche pop. </p><p>I movimenti ispanici e latinoamericani nel rock and roll, che alla fine avrebbero portato al successo del <a href="/wiki/Latin_rock" class="mw-redirect" title="Latin rock">latin rock</a> e del <a href="/wiki/Chicano" title="Chicano">chicano</a> rock negli Stati Uniti, iniziarono a crescere nel sud-ovest. Altri stili come il <a href="/wiki/Doo_wop" class="mw-redirect" title="Doo wop">doo wop</a> ponevano l'accento su armonie vocali in più parti e testi di supporto (da cui il genere in seguito prese il nome), che erano solitamente supportati da strumentazione leggera e avevano le sue origini nei gruppi vocali afroamericani degli anni trenta e quaranta. </p><p>L'era vide anche la crescita della popolarità della chitarra elettrica e lo sviluppo di uno stile di suonare specificamente rock and roll attraverso esponenti come Chuck Berry, <a href="/wiki/Link_Wray" title="Link Wray">Link Wray</a> e <a href="/wiki/Scotty_Moore" title="Scotty Moore">Scotty Moore</a>. L'uso della distorsione fu reso popolare da Chuck Berry a metà degli anni cinquanta mentre l'uso di <a href="/wiki/Power_chord" title="Power chord">power chord</a> è stato reso popolare da Link Wray alcuni anni dopo. </p><p>Nel Regno Unito, i movimenti <a href="/wiki/Trad_jazz" class="mw-redirect" title="Trad jazz">trad jazz</a> e folk hanno portato artisti di musica blues in visita in Gran Bretagna. Il successo di <a href="/wiki/Lonnie_Donegan" title="Lonnie Donegan">Lonnie Donegan</a> del 1955 "<a href="/wiki/Rock_Island_Line" title="Rock Island Line">Rock Island Line</a>" ha avuto una grande influenza e ha contribuito a sviluppare la tendenza dei gruppi di musica da skiffle in tutto il paese, molti dei quali, tra cui i <a href="/wiki/Quarrymen" class="mw-redirect" title="Quarrymen">Quarrymen</a> di <a href="/wiki/John_Lennon" title="John Lennon">John Lennon</a>, passarono a suonare rock and roll. </p><p>Verso il finire del decennio, numerosi eventi negativi sancirono la fine degli anni d'oro del rock and roll: la morte di <a href="/wiki/Buddy_Holly" title="Buddy Holly">Buddy Holly</a>, <a href="/wiki/The_Big_Bopper" title="The Big Bopper">The Big Bopper</a> e di <a href="/wiki/Ritchie_Valens" title="Ritchie Valens">Ritchie Valens</a> in un incidente aereo; la partenza di Elvis per il servizio militare; i numerosi problemi giudiziari di <a href="/wiki/Chuck_Berry" title="Chuck Berry">Chuck Berry</a> e <a href="/wiki/Jerry_Lee_Lewis" title="Jerry Lee Lewis">Jerry Lee Lewis</a>. L'ultimo evento culminante fu la morte di <a href="/wiki/Eddie_Cochran" title="Eddie Cochran">Eddie Cochran</a>, il 17 aprile 1960, in un incidente automobilistico, in cui rimase ferito anche il musicista <a href="/wiki/Gene_Vincent" title="Gene Vincent">Gene Vincent</a>.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Il_rock_anni_sessanta">Il rock anni sessanta</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifica la sezione Il rock anni sessanta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=4" title="Edit section&#39;s source code: Il rock anni sessanta"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pop_rock_e_instrumental_rock">Pop rock e instrumental rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifica la sezione Pop rock e instrumental rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=5" title="Edit section&#39;s source code: Pop rock e instrumental rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Pop_rock" title="Pop rock">Pop rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Rock_strumentale" title="Rock strumentale">Rock strumentale</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Doo-wop" title="Doo-wop">Doo-wop</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Rock_and_roll_britannico" title="Rock and roll britannico">Rock and roll britannico</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Soul" title="Soul">Soul</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Everlys_Brothers_in_concert.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia a colori di Don e Phil Everly sul palco" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Everlys_Brothers_in_concert.jpg/220px-Everlys_Brothers_in_concert.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Everlys_Brothers_in_concert.jpg/330px-Everlys_Brothers_in_concert.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Everlys_Brothers_in_concert.jpg/440px-Everlys_Brothers_in_concert.jpg 2x" data-file-width="730" data-file-height="576" /></a><figcaption>Gli <a href="/wiki/The_Everly_Brothers" title="The Everly Brothers">Everly Brothers</a> nel 2006</figcaption></figure> <p>Il termine <i>pop</i> è stato usato sin dall'inizio del XX secolo per riferirsi alla musica popolare in generale, ma dalla metà degli anni cinquanta iniziò ad essere usato per un genere distinto, rivolto al mercato giovanile, spesso contraddistinto come un'alternativa più orecchiabile al rock and roll. Dal 1967 circa, fu usato sempre più in opposizione al termine musica rock per descrivere un genere più commerciale, effimero ed accessibile. Al contrario la musica rock era vista come incentrata su lavori più estesi, in particolare album, e spesso associata con particolari sottoculture (come la <a href="/wiki/Controcultura_degli_anni_1960" title="Controcultura degli anni 1960">controcultura degli anni 1960</a>), con una particolare enfasi sui valori artistici e l'autenticità, con frequenti esibizioni dal vivo e strumentali o virtuosità vocali e spesso vista come un genere che vedeva un continuo progresso piuttosto che il semplice riflesso di tendenze già esistenti. Nonostante ciò, pop e rock sono stati molto simili nel suono, nella strumentazione e anche nei testi. </p><p>Il periodo tra la fine degli anni '50 e i primi anni '60 è stato tradizionalmente visto come un'epoca di pausa per il rock and roll; nonostante ciò, in questo periodo ci sono state importanti novità e tendenze senza le quali non sarebbero stati possibili certi sviluppi futuri. Mentre però il primo rock and roll, in particolare con l'avvento del rockabilly, vide un grosso successo commerciale per interpreti maschi e bianchi, in questo periodo il genere fu dominato invece da artisti neri e donne. Il rock and roll non sparì alla fine degli anni '50 e parte della sua energia può esser vista nel <a href="/wiki/Twist" title="Twist">twist</a> dei primi anni '60, principalmente a beneficio della carriera di <a href="/wiki/Chubby_Checker" title="Chubby Checker">Chubby Checker</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:James_Brown_Music_Scene_1969.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/James_Brown_Music_Scene_1969.jpg/250px-James_Brown_Music_Scene_1969.jpg" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/James_Brown_Music_Scene_1969.jpg/330px-James_Brown_Music_Scene_1969.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/James_Brown_Music_Scene_1969.jpg/500px-James_Brown_Music_Scene_1969.jpg 2x" data-file-width="1252" data-file-height="893" /></a><figcaption>James Brown in concerto nel 1969</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Cliff_Richard" title="Cliff Richard">Cliff Richard</a> ha avuto il primo successo rock and roll britannico con "Move It", inaugurando efficacemente il suono del rock britannico. All'inizio degli anni '60 il suo gruppo di supporto, gli <a href="/wiki/The_Shadows" title="The Shadows">Shadows</a>, era il gruppo di maggior successo nella registrazione di musica strumentale. Mentre il rock 'n' roll stava svanendo in pop leggero e ballate, i gruppi rock britannici, fortemente influenzati da pionieri del blues-rock come <a href="/wiki/Alexis_Korner" title="Alexis Korner">Alexis Korner</a>, stavano iniziando a suonare con un'intensità e una spinta che raramente si trovavano nei gruppi bianchi americani. </p><p>Fu inoltre significativo l'avvento della musica <a href="/wiki/Soul" title="Soul">soul</a> come forza commerciale considerevole. Sviluppandosi dal rhythm and blues con una nuova iniezione di musica gospel e pop, guidata da pionieri come <a href="/wiki/Ray_Charles" title="Ray Charles">Ray Charles</a> e <a href="/wiki/Sam_Cooke" title="Sam Cooke">Sam Cooke</a> dalla metà degli anni cinquanta e nei primi anni sessanta, artisti come <a href="/wiki/Marvin_Gaye" title="Marvin Gaye">Marvin Gaye</a>, <a href="/wiki/James_Brown" title="James Brown">James Brown</a>, <a href="/wiki/Aretha_Franklin" title="Aretha Franklin">Aretha Franklin</a>, <a href="/wiki/Curtis_Mayfield" title="Curtis Mayfield">Curtis Mayfield</a> e <a href="/wiki/Stevie_Wonder" title="Stevie Wonder">Stevie Wonder</a>. Dai gruppi orecchiabili e melodici sotto la <a href="/wiki/Motown_Records" class="mw-redirect" title="Motown Records">Motown Records</a>, alle band guidate dai fiati della <a href="/wiki/Stax_Records" title="Stax Records">Stax</a>/Volt Records, esistevano molte varianti all'interno della musica soul<sup id="cite_ref-soul_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-soul-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Tutti questi stili di soul dominavano le classifiche di musica nera negli anni sessanta e spesso venivano proposte anche nelle classifiche pop<sup id="cite_ref-soul_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-soul-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. In questo periodo vi furono anche altri sviluppi tecnici importanti ed innovativi che influenzarono il rock, come il <a href="/wiki/Wall_of_Sound" title="Wall of Sound">Wall of Sound</a> di <a href="/wiki/Phil_Spector" title="Phil Spector">Phil Spector</a>, da lui definito "approccio <a href="/wiki/Richard_Wagner" title="Richard Wagner">wagneriano</a> al rock'n'roll".<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Surf_music">Surf music</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifica la sezione Surf music" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=6" title="Edit section&#39;s source code: Surf music"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Surf_music" title="Surf music">Surf music</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Sullivan_Beach_Boys.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Sullivan_Beach_Boys.jpg/250px-Sullivan_Beach_Boys.jpg" decoding="async" width="220" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Sullivan_Beach_Boys.jpg/330px-Sullivan_Beach_Boys.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Sullivan_Beach_Boys.jpg/500px-Sullivan_Beach_Boys.jpg 2x" data-file-width="578" data-file-height="461" /></a><figcaption><a href="/wiki/The_Beach_Boys" title="The Beach Boys">The Beach Boys</a> in concerto (1964)</figcaption></figure> <p>La <a href="/wiki/Surf_music" title="Surf music">surf music</a> era una forma di rock strettamente associata alla cultura del <a href="/wiki/Surf" title="Surf">surf</a>, la cultura giovanile nata in quel periodo sulle spiagge della <a href="/wiki/California" title="California">California</a> meridionale.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">&#91;</span>34<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pur essendo un genere suonato da musicisti bianchi e diretto a un pubblico bianco, il surf fu profondamente influenzato dalla musica nera.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La prima ondata di surf rock fu lanciata da <a href="/wiki/Dick_Dale" title="Dick Dale">Dick Dale</a> e il suo singolo <i>Let's Go Trippin</i>. Il singolo ebbe un notevole successo, ma limitato alla <a href="/wiki/California" title="California">California</a>; in seguito, tuttavia, ispirò altre band come <a href="/wiki/The_Chantays" title="The Chantays">The Chantays</a> e <a href="/wiki/Surfaris" class="mw-redirect" title="Surfaris">Surfaris</a>.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">&#91;</span>36<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bogdanov2002Beachboys_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002Beachboys-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>La musica da surf ha raggiunto il suo più grande successo commerciale come musica vocale, in particolare con il lavoro dei <a href="/wiki/Beach_Boys" class="mw-redirect" title="Beach Boys">Beach Boys</a>, formati nel 1961 nel sud della California. I loro primi album includevano sia surf rock strumentale (tra cui cover di musica di Dick Dale) che canzoni vocali, attingendo al rock and roll e al doo wop e alle armonie di gruppi pop vocali come i <a href="/wiki/Four_Freshmen" class="mw-redirect" title="Four Freshmen">Four Freshmen</a>. Il primo successo in classifica dei Beach Boys, "Surfin'", nel 1962 raggiunse la top 100 di Billboard e contribuì a rendere la mania della musica da surf un fenomeno nazionale. Si sostiene spesso che la mania della musica da surf e le carriere di quasi tutti i gruppi di surfisti siano state effettivamente terminate con l'arrivo della British Invasion dal 1964, perché la maggior parte dei successi di musica da surf sono stati registrati e pubblicati tra il 1961 e il 1965. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_British_invasion">La British invasion</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifica la sezione La British invasion" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=7" title="Edit section&#39;s source code: La British invasion"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/British_invasion" title="British invasion">British invasion</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Musica_beat" title="Musica beat">Musica beat</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Blues_britannico" title="Blues britannico">Blues britannico</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:The_Beatles_arrive_at_JFK_Airport.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Foto in bianco e nero dei Beatles" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/The_Beatles_arrive_at_JFK_Airport.jpg/250px-The_Beatles_arrive_at_JFK_Airport.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/The_Beatles_arrive_at_JFK_Airport.jpg/330px-The_Beatles_arrive_at_JFK_Airport.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/The_Beatles_arrive_at_JFK_Airport.jpg/500px-The_Beatles_arrive_at_JFK_Airport.jpg 2x" data-file-width="3578" data-file-height="2526" /></a><figcaption>I <a href="/wiki/Beatles" class="mw-redirect" title="Beatles">Beatles</a> arrivano a New York nel gennaio 1964 all'inizio della <a href="/wiki/British_Invasion" class="mw-redirect" title="British Invasion">British Invasion</a> </figcaption></figure> <p>Entro la fine del 1962, era iniziata quella che sarebbe diventata la scena rock britannica con gruppi beat come i <a href="/wiki/Beatles" class="mw-redirect" title="Beatles">Beatles</a>, <a href="/wiki/Gerry_%26_the_Pacemakers" class="mw-redirect" title="Gerry &amp; the Pacemakers">Gerry &amp; the Pacemakers</a> e i <a href="/wiki/The_Searchers_(gruppo_musicale)" title="The Searchers (gruppo musicale)">Searchers</a> di Liverpool e <a href="/wiki/Freddie_and_the_Dreamers" title="Freddie and the Dreamers">Freddie and the Dreamers</a>, <a href="/wiki/Herman%27s_Hermits" title="Herman&#39;s Hermits">Herman's Hermits</a> e gli <a href="/wiki/Hollies" class="mw-redirect" title="Hollies">Hollies</a> di Manchester. Attinsero a una vasta gamma di influenze americane tra cui rock and roll, soul, rhythm and blues e musica surf degli anni '50, reinterpretando inizialmente brani americani. Band come gli Animals di Newcastle e <a href="/wiki/Them_(gruppo_musicale)" title="Them (gruppo musicale)">Them</a> di Belfast, e in particolare quelle londinesi come i <a href="/wiki/Rolling_Stones" class="mw-redirect" title="Rolling Stones">Rolling Stones</a> e gli <a href="/wiki/Yardbirds" class="mw-redirect" title="Yardbirds">Yardbirds</a>, furono molto più direttamente influenzate dal rhythm and blues e successivamente dalla musica blues. Presto questi gruppi iniziarono a comporre il proprio materiale, combinando forme musicali americane e infondendole con un beat ad alta energia. Le band beat tendevano a melodie irresistibili, mentre i primi artisti blues britannici tendevano a canzoni meno sessualmente innocenti e più aggressive, spesso adottando una posizione anti-establishment. Tuttavia, in particolare nelle fasi iniziali, c'è stato un notevole crossover musicale tra le due tendenze. Iniziò il fenomeno musicale, sociale e culturale della <a href="/wiki/British_invasion" title="British invasion">British Invasion</a>, che elevò la Gran Bretagna a fulcro dello sviluppo della nuova generazione anni '60.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">&#91;</span>38<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nel 1963, guidati dai Beatles, i gruppi beat avevano iniziato a raggiungere il successo nazionale in Gran Bretagna, presto seguiti nelle classifiche dagli artisti più incentrati sul rhythm and blues. </p><p>Però soltanto nei primi mesi del 1963, con il singolo <a href="/wiki/I_Want_to_Hold_Your_Hand" title="I Want to Hold Your Hand">I Want To Hold Your Hand</a>, i Beatles, con la loro innovativa freschezza, divennero i primi britannici a scalare la classifica statunitense, dando origine al fenomeno <a href="/wiki/Beatlemania" title="Beatlemania">Beatlemania</a>, che si diffuse celermente in tutto il mondo.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">&#91;</span>39<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La loro prima apparizione all'<a href="/wiki/The_Ed_Sullivan_Show" title="The Ed Sullivan Show">Ed Sullivan Show</a> il 9 febbraio 1964, attirando circa 73 milioni di spettatori (all'epoca un record per un programma televisivo americano) è considerata una pietra miliare nella cultura pop americana. Durante la settimana del 4 aprile 1964, i Beatles occuparono 12 posizioni nella classifica dei singoli di Billboard Hot 100, inclusa l'intera top five. I Beatles divennero la rock band con più vendite di tutti i tempi e furono seguiti nelle classifiche statunitensi da numerose band britanniche, come gli Animals, che nello stesso anno raggiunsero il successo mondiale con <a href="/wiki/The_House_of_the_Rising_Sun" title="The House of the Rising Sun">The House Of Rising Sun</a>, mentre i <a href="/wiki/The_Kinks" title="The Kinks">The Kinks</a>, con <a href="/wiki/You_Really_Got_Me" title="You Really Got Me">You Really Got Me</a>, realizzarono la prima canzone hard rock della storia. Invece i Rolling Stones nel 1965, con <a href="/wiki/(I_Can%27t_Get_No)_Satisfaction" title="(I Can&#39;t Get No) Satisfaction">(I Can't Get No) Satisfaction</a>, diventarono l'alternativa ai Beatles, portando sonorità derivate dal blues e dal rock, rispecchiando i malumori e le tensioni della società del tempo. </p><p>L'invasione britannica ha contribuito a rendere internazionale la produzione del rock and roll, aprendo la porta ai successivi artisti britannici (e irlandesi) per il successo internazionale. In America segnò probabilmente la fine della musica strumentale da surf, dei gruppi vocali di ragazze e (per un certo periodo) degli idol adolescenti, che avevano dominato le classifiche americane alla fine degli anni '50 e '60. Ha intaccato le carriere di gruppi R&amp;B affermati come <a href="/wiki/Fats_Domino" title="Fats Domino">Fats Domino</a> e <a href="/wiki/Chubby_Checker" title="Chubby Checker">Chubby Checker</a> e ha persino temporaneamente fatto deragliare il successo nelle classifiche di artisti rock and roll sopravvissuti, incluso Elvis. La British Invasion ha anche giocato un ruolo importante nell'ascesa di un genere distinto di musica rock e ha cementato il primato del gruppo rock, basato su chitarre e batteria e che produce il proprio materiale come cantautori. Seguendo l'esempio dato dall'LP <a href="/wiki/Rubber_Soul" title="Rubber Soul">Rubber Soul</a> dei Beatles del 1965, in particolare, altri gruppi rock britannici pubblicarono album rock intesi come espressioni artistiche nel 1966, tra cui <a href="/wiki/Aftermath_(The_Rolling_Stones)" title="Aftermath (The Rolling Stones)">Aftermath</a> dei Rolling Stones, <a href="/wiki/Revolver_(The_Beatles)" title="Revolver (The Beatles)">Revolver</a> dei Beatles e <a href="/wiki/A_Quick_One" title="A Quick One">A Quick One</a> dei <a href="/wiki/The_Who" title="The Who">The Who</a>, come così come album di artisti americani come i Beach Boys (<a href="/wiki/Pet_Sounds" title="Pet Sounds">Pet Sounds</a>) e Bob Dylan (<a href="/wiki/Blonde_on_Blonde" title="Blonde on Blonde">Blonde on Blonde</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Garage_rock">Garage rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifica la sezione Garage rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=8" title="Edit section&#39;s source code: Garage rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Garage_rock" title="Garage rock">Garage rock</a></b>.</span></div> </div> <p>Il <a href="/wiki/Garage_rock" title="Garage rock">garage rock</a> è una forma di rock'n'roll più grezza, nata negli <a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d&#39;America">Stati Uniti</a> verso la prima metà degli <a href="/wiki/Anni_1960" title="Anni 1960">anni sessanta</a> come evoluzione della musica americana degli anni cinquanta, sotto l'influenza di artisti come gli <a href="/wiki/The_Wailers" title="The Wailers">Wailers</a> di Tacoma, che avevano destrutturato ed estremizzato il <a href="/wiki/Rhythm_%26_blues" class="mw-redirect" title="Rhythm &amp; blues">rhythm &amp; blues</a>.<sup id="cite_ref-Shuker2005_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shuker2005-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">&#91;</span>41<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il genere è stato chiamato così a causa della percezione che le prove avvenissero in un garage di famiglia suburbano. Le canzoni garage rock spesso ruotavano attorno ai traumi della vita al liceo, con canzoni sulle "ragazze bugiarde" e circostanze sociali ingiuste che erano particolarmente comuni. I testi e la voce tendevano ad essere più aggressivi di quanto fosse comune all'epoca, spesso con voci ringhiate o urlate che si dissolvevano in urla incoerenti. </p><p>Già nel <a href="/wiki/1963" title="1963">1963</a>, un anno prima che i <a href="/wiki/The_Beatles" title="The Beatles">Beatles</a> approdassero a New York, gruppi come i <a href="/wiki/The_Kingsmen" title="The Kingsmen">Kingsmen</a> e i <a href="/wiki/The_Trashmen" title="The Trashmen">Trashmen</a> avevano pubblicato singoli come <i><a href="/wiki/Louie_Louie" title="Louie Louie">Louie Louie</a></i> e <i><a href="/wiki/Surfin%27_Bird_(singolo)" title="Surfin&#39; Bird (singolo)">Surfin Bird</a></i>.<sup id="cite_ref-AllmusicGarage_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-AllmusicGarage-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">&#91;</span>44<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Molte delle scene locali statunitensi finiranno per divenire sinonimo di uno stile ben preciso: la <a href="/wiki/California" title="California">California</a> e il <a href="/wiki/Texas" title="Texas">Texas</a>, ognuna con soluzioni stilistiche ben diverse, saranno più <a href="/wiki/Psichedelia" title="Psichedelia">psichedeliche</a>,<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">&#91;</span>45<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Boston" title="Boston">Boston</a> più morbida e raffinata, <a href="/wiki/Seattle" title="Seattle">Seattle</a> più aggressiva e sporca, <a href="/wiki/Detroit" title="Detroit">Detroit</a> poi farà genere a sé grazie agli <a href="/wiki/The_Stooges" title="The Stooges">The Stooges</a> e gli <a href="/wiki/MC5" title="MC5">MC5</a> e al loro essere diversi da qualsiasi cosa allora in circolazione. </p><p>La British Invasion influenzò notevolmente le garage band, fornendo loro un pubblico nazionale, portando molti (spesso gruppi di surf o <a href="/wiki/Hot_rod" title="Hot rod">hot rod</a>) ad adottare un'influenza britannica e incoraggiando molti altri gruppi a formarsi. Migliaia di garage band esistevano negli Stati Uniti e in Canada durante l'epoca e centinaia producevano successi regionali. Nonostante decine di band avessero firmato con etichette regionali importanti o grandi, la maggior parte sono stati fallimenti commerciali. È generalmente accettato che il garage rock abbia raggiunto il picco sia commerciale che artistico intorno al 1966. Nel 1968 lo stile scomparve in gran parte dalle classifiche nazionali e a livello locale poiché i musicisti dilettanti affrontavano l'università, il lavoro o la leva. Nuovi stili erano nati per sostituire il garage rock. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Blues/Folk_rock,_Psichedelia_e_rock_progressivo"><span id="Blues.2FFolk_rock.2C_Psichedelia_e_rock_progressivo"></span>Blues/Folk rock, Psichedelia e rock progressivo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifica la sezione Blues/Folk rock, Psichedelia e rock progressivo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=9" title="Edit section&#39;s source code: Blues/Folk rock, Psichedelia e rock progressivo"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Blues_rock">Blues rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifica la sezione Blues rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=10" title="Edit section&#39;s source code: Blues rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Blues_rock" title="Blues rock">Blues rock</a></b>.</span></div> </div> <p>Sebbene il primo impatto della British Invasion sulla musica popolare americana sia stato attraverso artisti beat e R&amp;B, l'impulso è stato presto raccolto da una seconda ondata di band che hanno tratto ispirazione più direttamente dal blues americano, inclusi i <a href="/wiki/Rolling_Stones" class="mw-redirect" title="Rolling Stones">Rolling Stones</a> e gli <a href="/wiki/The_Yardbirds" title="The Yardbirds">Yardbirds</a>. I musicisti blues britannici della fine degli anni '50 e dell'inizio degli anni '60 erano stati ispirati dal suono acustico di figure come <a href="/wiki/Lead_Belly" title="Lead Belly">Lead Belly</a>, che ebbe una grande influenza sullo <a href="/wiki/Skiffle" title="Skiffle">skiffle</a>, e <a href="/wiki/Robert_Johnson" title="Robert Johnson">Robert Johnson</a>. Adottarono sempre più un suono forte e amplificato, spesso centrato sulla chitarra elettrica, basato sul <a href="/wiki/Chicago_blues" title="Chicago blues">Chicago blues</a>, in particolare dopo il tour in Gran Bretagna di <a href="/wiki/Muddy_Waters" title="Muddy Waters">Muddy Waters</a> nel 1958, che spinse <a href="/wiki/Cyril_Davies" title="Cyril Davies">Cyril Davies</a> e il chitarrista <a href="/wiki/Alexis_Korner" title="Alexis Korner">Alexis Korner</a> a formare la band <a href="/wiki/Blues_Incorporated" class="mw-redirect" title="Blues Incorporated">Blues Incorporated</a>. La band ha coinvolto e ispirato molte delle figure del successivo boom del <a href="/wiki/Blues_britannico" title="Blues britannico">blues britannico</a>, inclusi i membri dei Rolling Stones e dei <a href="/wiki/Cream" title="Cream">Cream</a>, combinando standard e forme blues con strumentazione ed enfasi rock. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Eric_%22slowhand%22_Clapton.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una foto in bianco e nero di Eric Clapton con una chitarra durante un concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Eric_%22slowhand%22_Clapton.jpg/250px-Eric_%22slowhand%22_Clapton.jpg" decoding="async" width="220" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Eric_%22slowhand%22_Clapton.jpg/330px-Eric_%22slowhand%22_Clapton.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Eric_%22slowhand%22_Clapton.jpg/500px-Eric_%22slowhand%22_Clapton.jpg 2x" data-file-width="2362" data-file-height="1898" /></a><figcaption><a href="/wiki/Eric_Clapton" title="Eric Clapton">Eric Clapton</a> in concerto a Barcellona nel 1974</figcaption></figure> <p>Uno dei maggiori esponenti del genere fu <a href="/wiki/Eric_Clapton" title="Eric Clapton">Eric Clapton</a> che collaborò con band come gli Yardbirds, <a href="/wiki/Bluesbreakers" class="mw-redirect" title="Bluesbreakers">Bluesbreakers</a>, ma soprattutto con i Cream, grazie ai quali incise uno dei pezzi più importanti della storia del rock: <a href="/wiki/Sunshine_of_Your_Love" title="Sunshine of Your Love">Sunshine of Your Love</a>.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">&#91;</span>46<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Peter_Green" title="Peter Green">Peter Green</a>, insieme alla sezione ritmica dei Bluesbreakers <a href="/wiki/Mick_Fleetwood" title="Mick Fleetwood">Mick Fleetwood</a> e <a href="/wiki/John_McVie" title="John McVie">John McVie</a>, formò i <a href="/wiki/Fleetwood_Mac" title="Fleetwood Mac">Fleetwood Mac</a>, che godettero di alcuni dei più grandi successi commerciali del genere. Alla fine degli anni '60 <a href="/wiki/Jeff_Beck" title="Jeff Beck">Jeff Beck</a>, un ex membro degli Yardbirds, spostò il blues rock nella direzione dell'heavy rock con la sua band, il <a href="/wiki/Jeff_Beck_Group" class="mw-redirect" title="Jeff Beck Group">Jeff Beck Group</a>. L'ultimo chitarrista degli Yardbirds è stato <a href="/wiki/Jimmy_Page" title="Jimmy Page">Jimmy Page</a>, che ha poi formato i <i>New Yardbirds</i> che sono diventati rapidamente i <a href="/wiki/Led_Zeppelin" title="Led Zeppelin">Led Zeppelin</a>. Molte delle canzoni dei loro primi tre album, e occasionalmente più avanti nella loro carriera, erano espansioni di canzoni blues tradizionali. </p><p>In America il blues rock era stato sperimentato all'inizio degli anni '60 dal chitarrista Lonnie Mack, ma il genere iniziò a decollare a metà degli anni '60 quando gli artisti svilupparono un suono simile ai musicisti blues britannici. Tra gli artisti principali si annoverano <a href="/wiki/Paul_Butterfield" title="Paul Butterfield">Paul Butterfield</a>, <a href="/wiki/Canned_Heat_(gruppo_musicale)" title="Canned Heat (gruppo musicale)">Canned Heat</a>, i primi <a href="/wiki/Jefferson_Airplane" title="Jefferson Airplane">Jefferson Airplane</a>, <a href="/wiki/Janis_Joplin" title="Janis Joplin">Janis Joplin</a>, <a href="/wiki/Johnny_Winter" title="Johnny Winter">Johnny Winter</a>, la <a href="/wiki/J._Geils_Band" class="mw-redirect" title="J. Geils Band">J. Geils Band</a> e <a href="/wiki/Jimi_Hendrix" title="Jimi Hendrix">Jimi Hendrix</a> con i suoi power trio, la <a href="/wiki/Jimi_Hendrix_Experience" class="mw-redirect" title="Jimi Hendrix Experience">Jimi Hendrix Experience</a> (che comprendeva due membri britannici ed è stata fondata in Gran Bretagna) e la <a href="/wiki/Band_of_Gypsys" title="Band of Gypsys">Band of Gypsys</a>, il cui virtuosismo chitarristico e la cui abilità nello spettacolo sarebbero stati tra i più emulati del decennio. I gruppi rock blues degli stati del sud, come la <a href="/wiki/Allman_Brothers_Band" class="mw-redirect" title="Allman Brothers Band">Allman Brothers Band</a>, i <a href="/wiki/Lynyrd_Skynyrd" title="Lynyrd Skynyrd">Lynyrd Skynyrd</a> e gli <a href="/wiki/ZZ_Top" title="ZZ Top">ZZ Top</a>, hanno incorporato elementi della <a href="/wiki/Musica_country" title="Musica country">musica country</a> nel loro stile per produrre il genere distintivo del <a href="/wiki/Southern_rock" title="Southern rock">Southern rock</a>. </p><p>Verso la fine degli anni sessanta, il genere iniziò ad aprirsi a nuove declinazioni del rock e all'emergente <a href="/wiki/Psichedelia" title="Psichedelia">psichedelia</a>.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">&#91;</span>47<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Negli anni '70, il blues rock era diventato più pesante e basato su <a href="/wiki/Riff" title="Riff">riff</a>, esemplificato dal lavoro di Led Zeppelin e <a href="/wiki/Deep_Purple" title="Deep Purple">Deep Purple</a>, e i confini tra blues rock e <a href="/wiki/Hard_rock" title="Hard rock">hard rock</a> erano appena visibili quando le band iniziarono a registrare album in stile rock. Il genere fu continuato negli anni '70 da figure come <a href="/wiki/George_Thorogood" title="George Thorogood">George Thorogood</a> e <a href="/wiki/Pat_Travers" title="Pat Travers">Pat Travers</a>, ma, in particolare sulla scena britannica (tranne forse per l'avvento di gruppi come <a href="/wiki/Status_Quo_(gruppo_musicale)" title="Status Quo (gruppo musicale)">Status Quo</a> e <a href="/wiki/Foghat" title="Foghat">Foghat</a> che si mossero verso una forma di <a href="/wiki/Boogie_rock" title="Boogie rock">boogie rock</a> ad alta energia e ripetitivo), i gruppi si concentrarono sull'innovazione dell'<a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">heavy metal</a> e il blues rock ha cominciato a uscire dal mainstream. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Folk_rock">Folk rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifica la sezione Folk rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=11" title="Edit section&#39;s source code: Folk rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Folk_rock" title="Folk rock">Folk rock</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Joan_Baez_Bob_Dylan.jpg" class="mw-file-description"><img alt="A black and white photograph of Joan Baez and Bob Dylan singing while Dylan plays guitar" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Joan_Baez_Bob_Dylan.jpg/220px-Joan_Baez_Bob_Dylan.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Joan_Baez_Bob_Dylan.jpg/330px-Joan_Baez_Bob_Dylan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Joan_Baez_Bob_Dylan.jpg/440px-Joan_Baez_Bob_Dylan.jpg 2x" data-file-width="2898" data-file-height="2049" /></a><figcaption><a href="/wiki/Joan_Baez" title="Joan Baez">Joan Baez</a> e <a href="/wiki/Bob_Dylan" title="Bob Dylan">Bob Dylan</a> nel 1963</figcaption></figure> <p>Negli anni '60, la scena che si era sviluppata dal <a href="/wiki/Folk_revival_americano" title="Folk revival americano">folk revival americano</a> era diventata un movimento importante, usando musica tradizionale e nuove composizioni in uno stile tradizionale, di solito su strumenti acustici. In America il genere è stato sperimentato da figure come <a href="/wiki/Woody_Guthrie" title="Woody Guthrie">Woody Guthrie</a> e <a href="/wiki/Pete_Seeger" title="Pete Seeger">Pete Seeger</a> e spesso identificato con la politica <a href="/wiki/Progressive_folk" title="Progressive folk">progressista</a> o sindacale. L'ascesa della musica folk si deve in gran parte al Club 47 di <a href="/wiki/Cambridge_(Massachusetts)" title="Cambridge (Massachusetts)">Cambridge</a>, culla e punto di riferimento per i <i>nuovi folkisti</i><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">&#91;</span>48<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, ma anche al <a href="/wiki/Greenwich_Village" title="Greenwich Village">Greenwich Village</a> di <a href="/wiki/Manhattan" title="Manhattan">Manhattan</a>, quartiere cardine per gli intellettuali in fuga dal <a href="/wiki/Conformismo" title="Conformismo">conformismo</a> della società sin dal periodo della <a href="/wiki/Beat_Generation" title="Beat Generation">Beat Generation</a>. Nei primi anni '60 figure come <a href="/wiki/Joan_Baez" title="Joan Baez">Joan Baez</a> e <a href="/wiki/Bob_Dylan" title="Bob Dylan">Bob Dylan</a> erano emerse in questo movimento come cantautori. Dylan aveva iniziato a raggiungere un pubblico mainstream con successi tra cui <i><a href="/wiki/Blowin%27_in_the_Wind" title="Blowin&#39; in the Wind">Blowin' in the Wind</a></i> (1963) e <i><a href="/wiki/Masters_of_War" title="Masters of War">Masters of War</a></i> (1963), che portarono "canzoni di protesta" a un pubblico più ampio ma, sebbene iniziassero a influenzarsi a vicenda, la musica rock e folk era rimasta in gran parte generi separati, spesso con un pubblico che si escludeva a vicenda. </p><p>A livello di sonorità, gli artisti di questo periodo coniugavano sapientemente il blues, il country, il jazz, con una sensibilità mai vista, facendo tesoro della tradizione folk, realizzando una musica capace di veicolare sentimenti e messaggi profondi.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">&#91;</span>49<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I primi tentativi di combinare elementi di folk e rock includevano <i><a href="/wiki/House_of_the_Rising_Sun" class="mw-redirect" title="House of the Rising Sun">House of the Rising Sun</a></i> (1964) degli Animals, che fu la prima canzone folk di successo commerciale ad essere registrata con strumentazione rock and roll e <i><a href="/wiki/I%27m_a_Loser" title="I&#39;m a Loser">I'm a Loser</a></i> dei Beatles (1964), probabilmente la prima canzone dei Beatles ad essere influenzata direttamente da Dylan. Di solito si pensa che il movimento folk rock sia decollato con la cover dei <a href="/wiki/Byrds" class="mw-redirect" title="Byrds">Byrds</a> di <i><a href="/wiki/Mr._Tambourine_Man" title="Mr. Tambourine Man">Mr. Tambourine Man</a></i> di Dylan che ha raggiunto la vetta delle classifiche nel 1965. Con i membri che avevano fatto parte della scena folk dei caffè di Los Angeles, i Byrds adottarono la strumentazione rock, inclusa la batteria e le chitarre <a href="/wiki/Rickenbacker_(chitarre)" title="Rickenbacker (chitarre)">Rickenbacker</a> a 12 corde, che divennero un elemento importante nel suono del genere. Nello stesso anno Dylan adottò strumenti elettrici, con grande indignazione di molti puristi del folk, con la sua <i><a href="/wiki/Like_a_Rolling_Stone" title="Like a Rolling Stone">Like a Rolling Stone</a></i> che divenne un singolo di successo negli Stati Uniti. </p><p>Il folk rock ha preso piede in particolare in <a href="/wiki/California" title="California">California</a>, dove ha portato gruppi come i <a href="/wiki/The_Mamas_%26_the_Papas" title="The Mamas &amp; the Papas">The Mamas &amp; the Papas</a> e <a href="/wiki/Crosby,_Stills,_Nash_%26_Young" title="Crosby, Stills, Nash &amp; Young">Crosby, Stills &amp; Nash</a> a passare alla strumentazione elettrica, e a <a href="/wiki/New_York" title="New York">New York</a>, dove sono nati gruppi come i <a href="/wiki/Lovin%27_Spoonful" class="mw-redirect" title="Lovin&#39; Spoonful">Lovin' Spoonful</a> e <a href="/wiki/Simon_%26_Garfunkel" title="Simon &amp; Garfunkel">Simon &amp; Garfunkel</a>, con la canzone <i><a href="/wiki/The_Sound_of_Silence" title="The Sound of Silence">The Sound of Silence</a></i> (1965), prima in versione acustica e successivamente registrata con <a href="/wiki/Chitarra_elettrica" title="Chitarra elettrica">chitarra elettrica</a> e <a href="/wiki/Batteria_(strumento_musicale)" title="Batteria (strumento musicale)">batteria</a>.Questi artisti hanno influenzato direttamente artisti britannici come <a href="/wiki/Donovan" title="Donovan">Donovan</a> e <a href="/wiki/Fairport_Convention" title="Fairport Convention">Fairport Convention</a>. In Europa il Folk influenzò artisti come lo scozzese Donovan, i britannici <a href="/wiki/Fairport_Convention" title="Fairport Convention">Fairport Convention</a>, <a href="/wiki/Pentangle" title="Pentangle">Pentagle</a>, <a href="/wiki/Steeleye_Span" title="Steeleye Span">Steeleye Span</a> e gli <a href="/wiki/The_Albion_Band" title="The Albion Band">Albion Band</a> che tra il 1968 e il 1969 produssero sonorità mutuate dalla tradizione folk inglese, in fusione con il rock americano, riuscendo così a conquistare le classifiche di tutto il mondo. </p><p>Il folk rock raggiunse l'apice della popolarità commerciale nel periodo 1967-68, prima che molti gruppi si spostassero in una varietà di direzioni, tra cui Dylan e i Byrds, che iniziarono a sviluppare il <a href="/wiki/Country_rock" title="Country rock">country rock</a>. Tuttavia, l'ibridazione tra folk e rock è stata vista come una grande influenza sullo sviluppo della musica rock, introducendo elementi di psichedelia e aiutando a sviluppare le idee del cantautore, della canzone di protesta e del concetto di "autenticità". </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rock_psichedelico">Rock psichedelico</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifica la sezione Rock psichedelico" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=12" title="Edit section&#39;s source code: Rock psichedelico"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Rock_psichedelico" title="Rock psichedelico">Rock psichedelico</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Raga_rock" title="Raga rock">Raga rock</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Jimi_Hendrix_experience_1968.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia in bianco e nero dei The Jimi Hendrix Experience." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Jimi_Hendrix_experience_1968.jpg/170px-Jimi_Hendrix_experience_1968.jpg" decoding="async" width="170" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Jimi_Hendrix_experience_1968.jpg/255px-Jimi_Hendrix_experience_1968.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Jimi_Hendrix_experience_1968.jpg/340px-Jimi_Hendrix_experience_1968.jpg 2x" data-file-width="693" data-file-height="913" /></a><figcaption><a href="/wiki/The_Jimi_Hendrix_Experience" title="The Jimi Hendrix Experience">The Jimi Hendrix Experience</a> in 1968</figcaption></figure> <p>La <a href="/wiki/Psichedelia" title="Psichedelia">psichedelia</a> inizialmente venne associata alla sperimentazione artistica alimentata dall'assunzione delle nuove droghe sintetiche come l'<a href="/wiki/LSD" title="LSD">Lsd</a>, scoperto dal chimico svizzero <a href="/wiki/Albert_Hofmann" title="Albert Hofmann">Albert Hofmann</a> nel 1943, che causavano un'alterazione dello stato di coscienza.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">&#91;</span>50<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> A partire dal 1965 a San Francisc musicisti, artisti e poeti folk e blues si riunivano in gruppi per dare vita all'acid rock come un'esperienza psichedelica, e il rock divenne la colonna sonora musicale per una nuova cultura giovanile, quella degli <a href="/wiki/Hippy" title="Hippy">hippy</a>, legata alle proteste contro la <a href="/wiki/Guerra_del_Vietnam" title="Guerra del Vietnam">guerra del Vietnam</a>, al <a href="/wiki/Movimento_per_i_diritti_civili_degli_afroamericani" title="Movimento per i diritti civili degli afroamericani">movimento per i diritti civili degli afroamericani</a> e alla <a href="/wiki/Liberazione_sessuale" class="mw-redirect" title="Liberazione sessuale">liberazione sessuale</a>.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">&#91;</span>51<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Dal punto di vista musicale, artisti particolarmente importanti della scena furono <a href="/wiki/Big_Brother_and_the_Holding_Company" title="Big Brother and the Holding Company">Big Brother and the Holding Company</a>, i <a href="/wiki/Grateful_Dead" title="Grateful Dead">Grateful Dead</a> e i <a href="/wiki/Jefferson_Airplane" title="Jefferson Airplane">Jefferson Airplane</a>. Il chitarrista solista della Jimi Hendrix Experience, <a href="/wiki/Jimi_Hendrix" title="Jimi Hendrix">Jimi Hendrix</a>, eseguiva jam estese distorte e piene di feedback che sono diventate una caratteristica fondamentale della psichedelia. Il rock psichedelico raggiunse il suo apogeo negli ultimi anni del decennio. Nel 1967 i Beatles rivoluzionarono la loro vita artistica con l'album <i><a href="/wiki/Sgt._Pepper%27s_Lonely_Hearts_Club_Band" title="Sgt. Pepper&#39;s Lonely Hearts Club Band">Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band</a></i>, sperimentando sonorità inedite e cogliendo appieno le nuove linee di pensiero introdotte dalla generazione dei <a href="/wiki/Figli_dei_fiori" class="mw-redirect" title="Figli dei fiori">figli dei fiori</a>.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">&#91;</span>52<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il disco rappresentò, inoltre, la consacrazione di questa nuova corrente musicale a livello commerciale. I Rolling Stones risposero nello stesso anno con <i><a href="/wiki/Their_Satanic_Majesties_Request" title="Their Satanic Majesties Request">Their Satanic Majesties Request</a></i>, e i <a href="/wiki/Pink_Floyd" title="Pink Floyd">Pink Floyd</a> debuttarono con <i><a href="/wiki/The_Piper_at_the_Gates_of_Dawn" title="The Piper at the Gates of Dawn">The Piper at the Gates of Dawn</a></i>. Tra gli album chiave del periodo occorre includere <i><a href="/wiki/Surrealistic_Pillow" title="Surrealistic Pillow">Surrealistic Pillow</a></i> dei Jefferson Airplane e <i><a href="/wiki/Strange_Days_(album)" title="Strange Days (album)">Strange Days</a></i> dei <a href="/wiki/Doors" class="mw-redirect" title="Doors">Doors</a>. Nell'estate del 1969, settecento mila persone si riunirono per tre giorni a <a href="/wiki/Bethel_(New_York)" title="Bethel (New York)">Bethel</a> per il <a href="/wiki/Festival_di_Woodstock" title="Festival di Woodstock">festival di Woodstock</a>, che ha visto le esibizioni della maggior parte dei principali artisti psichedelici. </p><p><i>Sgt. Pepper</i> è stato in seguito considerato il più grande album di tutti i tempi e un punto di partenza per l'era degli album, durante la quale la musica rock è passata dal formato dei singoli agli album e ha raggiunto la legittimità culturale nel mainstream. Guidati dai Beatles a metà degli anni '60, i musicisti rock hanno promosso l'LP come la forma dominante di espressione e consumo di musica registrata, dando inizio a un'era per l'industria musicale basata su album rock per i decenni successivi. Quando il formato dominante della musica pop passò dai singoli agli album, molti gruppi rock hanno creato opere che aspiravano ad essere grandi affermazioni artistiche. Con il progredire della fine degli anni '60 - in tandem con lo sviluppo del rock progressivo - l'art rock acquisì notorietà insieme al rock sperimentale. Il periodo in cui la musica rock divenne più strettamente allineata con l'arte iniziò nel 1966 e continuò fino alla metà degli anni '70. L'album di debutto dei <a href="/wiki/Mothers_of_Invention" class="mw-redirect" title="Mothers of Invention">Mothers of Invention</a> di <a href="/wiki/Frank_Zappa" title="Frank Zappa">Frank Zappa</a> <i><a href="/wiki/Freak_Out!_(The_Mothers_of_Invention)" title="Freak Out! (The Mothers of Invention)">Freak Out!</a></i> (giugno 1966) è considerato come la prima incorporazione di successo della musica d'arte in un contesto pop. Con l'uscita nel 1966 dell'album <a href="/wiki/Pet_Sounds" title="Pet Sounds">Pet Sounds</a> dei Beach Boys e di Stg Pepper's, la sala di registrazione iniziò a diventare il luogo della sperimentazione sonora. L'album di debutto dei <a href="/wiki/The_Velvet_Underground" title="The Velvet Underground">Velvet Underground</a> del marzo 1967 <a href="/wiki/The_Velvet_Underground_%26_Nico" title="The Velvet Underground &amp; Nico">The Velvet Underground &amp; Nico</a> è considerato il disco <a href="/wiki/Art_rock" title="Art rock">art rock</a> originale. Nessun'altra band ha esercitato la stessa presa dei Velvet Underground sulle menti degli artisti, degli scrittori e del pubblico dell'art rock e del rock alternativo degli anni '70 e '80. La loro influenza si sarebbe estesa agli anni '70 in poi in varie scene <a href="/wiki/Musica_indie" class="mw-redirect" title="Musica indie">indie</a> mondiali. Per decenni ha esercitato un'enorme influenza su quasi tutti i sottogeneri del <a href="/wiki/Rock_sperimentale" title="Rock sperimentale">rock sperimentale</a>, dall'art-rock degli anni '70 alla <a href="/wiki/No_wave" title="No wave">no wave</a>, <a href="/wiki/New_wave_(musica)" title="New wave (musica)">new wave</a> e <a href="/wiki/Musica_punk" class="mw-redirect" title="Musica punk">punk</a>. </p><p>Gli <a href="/wiki/Anni_1970" title="Anni 1970">anni settanta</a> si aprirono con una serie di morti tra gli artisti che, loro malgrado, costituirono uno spartiacque fra il rock degli anni sessanta e quello degli anni settanta: <a href="/wiki/Brian_Jones" title="Brian Jones">Brian Jones</a> fu trovato morto in circostanze mai chiarite; <a href="/wiki/Jimi_Hendrix" title="Jimi Hendrix">Jimi Hendrix</a> morì a <a href="/wiki/Londra" title="Londra">Londra</a> nel settembre del <a href="/wiki/1970" title="1970">1970</a>; <a href="/wiki/Janis_Joplin" title="Janis Joplin">Janis Joplin</a> morì a <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a> nell'ottobre del 1970; <a href="/wiki/Jim_Morrison" title="Jim Morrison">Jim Morrison</a> dei <a href="/wiki/The_Doors" title="The Doors">Doors</a> morì a <a href="/wiki/Parigi" title="Parigi">Parigi</a> il 3 luglio dell'anno successivo.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">&#91;</span>53<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rock_progressivo">Rock progressivo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifica la sezione Rock progressivo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=13" title="Edit section&#39;s source code: Rock progressivo"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Rock_progressivo" title="Rock progressivo">Rock progressivo</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Art_rock" title="Art rock">Art rock</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Rock_sperimentale" title="Rock sperimentale">Rock sperimentale</a></b>.</span></div> </div> <p>Il <a href="/wiki/Rock_progressivo" title="Rock progressivo">rock progressivo</a>, termine a volte usato in modo intercambiabile con l'<a href="/wiki/Art_rock" title="Art rock">art rock</a>, è andato oltre le formule musicali classiche sperimentando l'uso di strumenti diversi, tipi di canzoni e forme. Dalla metà degli anni '60 i Left Banke, i Beatles, i Rolling Stones e i Beach Boys avevano aperto la strada all'inclusione di clavicembali, fiati e sezioni di archi nelle loro registrazioni per produrre una forma di <a href="/wiki/Baroque_rock" class="mw-redirect" title="Baroque rock">Baroque rock</a> e può essere ascoltato in singoli come "<a href="/wiki/A_Whiter_Shade_of_Pale" title="A Whiter Shade of Pale">A Whiter Shade of Pale</a>" (1967) dei <a href="/wiki/Procol_Harum" title="Procol Harum">Procol Harum</a>, con la loro introduzione ispirata a <a href="/wiki/Johann_Sebastian_Bach" title="Johann Sebastian Bach">Bach</a>. Tra i primi sperimentatori vi furono gruppi britannici come i <a href="/wiki/The_Moody_Blues" title="The Moody Blues">Moody Blues</a>, con l'album <a href="/wiki/Days_of_Future_Passed" title="Days of Future Passed">Days of Future Passed</a> (1967), nel quale si realizzò un'alternanza tra parti orchestrali (mutuate dalla <a href="/wiki/Sinfonia_n._9_(Dvo%C5%99%C3%A1k)" title="Sinfonia n. 9 (Dvořák)">Sinfonia dal nuovo mondo</a>) e parti prettamente pop, segnando un primo passo verso il rock sinfonico. L'orchestrazione classica, le tastiere e i sintetizzatori erano un'aggiunta frequente al formato rock consolidato di chitarre, basso e batteria nel successivo rock progressivo. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Yes_concert.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una foto a colori dei membri della band Yes in concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Yes_concert.jpg/250px-Yes_concert.jpg" decoding="async" width="250" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Yes_concert.jpg/375px-Yes_concert.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Yes_concert.jpg/500px-Yes_concert.jpg 2x" data-file-width="1514" data-file-height="1024" /></a><figcaption>La band Prog-rock <a href="/wiki/Yes" title="Yes">Yes</a> in concerto ad <a href="/wiki/Indianapolis" title="Indianapolis">Indianapolis</a> nel 1977</figcaption></figure> <p>I testi delle canzoni erano a volte concettuali, astratti o basati su <a href="/wiki/Fantasy" title="Fantasy">fantasy</a> e <a href="/wiki/Fantascienza" title="Fantascienza">fantascienza</a>. <a href="/wiki/S.F._Sorrow" title="S.F. Sorrow">S.F. Sorrow</a> (1968) dei <a href="/wiki/The_Pretty_Things" title="The Pretty Things">Pretty Things</a> e <a href="/wiki/Arthur_(Or_the_Decline_and_Fall_of_the_British_Empire)" title="Arthur (Or the Decline and Fall of the British Empire)">Arthur (Or the Decline And Fall Of The British Empire)</a> (1969) dei <a href="/wiki/The_Kinks" title="The Kinks">Kinks</a> hanno introdotto il formato dell'<a href="/wiki/Opera_rock" title="Opera rock">opera rock</a> e hanno aperto le porte ai <a href="/wiki/Concept_album" title="Concept album">concept album</a>, spesso raccontando una storia epica o affrontando un grande tema generale. . Il primo vero album progressive coincise con <a href="/wiki/In_the_Court_of_the_Crimson_King" title="In the Court of the Crimson King">In the Court of the Crimson King</a> (1969) dei <a href="/wiki/King_Crimson" title="King Crimson">King Crimson</a>, che riuscirono a sintetizzare il rock psichedelico e il rock blues.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">&#91;</span>54<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il rock progressivo rappresentò l'evoluzione del rock dalle sue radici blues, di matrice americana, a un livello maggiore di complessità e varietà compositiva, melodica, armonica e stilistica, anche mediante l'utilizzo di elementi provenienti da altre tradizioni musicali.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">&#91;</span>55<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La vibrante <a href="/wiki/Scena_di_Canterbury" title="Scena di Canterbury">scena di Canterbury</a> ha visto artisti che seguivano i <a href="/wiki/Soft_Machine" title="Soft Machine">Soft Machine</a> dalla psichedelia, attraverso influenze jazz, verso un hard rock più ampio, tra cui <a href="/wiki/Caravan_(gruppo_musicale)" title="Caravan (gruppo musicale)">Caravan</a>, <a href="/wiki/Hatfield_and_the_North" title="Hatfield and the North">Hatfield and the North</a>, <a href="/wiki/Gong_(gruppo_musicale)" title="Gong (gruppo musicale)">Gong</a> e <a href="/wiki/National_Health" title="National Health">National Health</a>. </p><p>Maggiore successo commerciale fu riscosso dai <a href="/wiki/Pink_Floyd" title="Pink Floyd">Pink Floyd</a>, anch'essi allontanatisi dalla psichedelia dopo l'abbandono di <a href="/wiki/Syd_Barrett" title="Syd Barrett">Syd Barrett</a> nel 1968, con <a href="/wiki/The_Dark_Side_of_the_Moon" title="The Dark Side of the Moon">The Dark Side of the Moon</a> (1973), visto come un capolavoro del genere, divenuto uno degli album più venduti di tutti i tempi. C'era un'enfasi sul virtuosismo strumentale, con gli <a href="/wiki/Yes_(gruppo_musicale)" class="mw-redirect" title="Yes (gruppo musicale)">Yes</a> che mettevano in mostra le abilità sia del chitarrista <a href="/wiki/Steve_Howe" title="Steve Howe">Steve Howe</a> che del tastierista <a href="/wiki/Rick_Wakeman" title="Rick Wakeman">Rick Wakeman</a>, mentre <a href="/wiki/Emerson,_Lake_%26_Palmer" title="Emerson, Lake &amp; Palmer">Emerson, Lake &amp; Palmer</a> erano un supergruppo che ha prodotto alcuni dei lavori tecnicamente più impegnativi del genere. <a href="/wiki/Jethro_Tull_(gruppo_musicale)" title="Jethro Tull (gruppo musicale)">Jethro Tull</a> e <a href="/wiki/Genesis" title="Genesis">Genesis</a> perseguivano entrambi stili musicali molto diversi, ma distintamente inglesi. I <a href="/wiki/Renaissance_(gruppo_musicale)" title="Renaissance (gruppo musicale)">Renaissance</a>, formati nel 1969 dagli ex Yardbirds <a href="/wiki/Jim_McCarty" title="Jim McCarty">Jim McCarty</a> e <a href="/wiki/Keith_Relf" title="Keith Relf">Keith Relf</a>, si sono evoluti in una band di alto livello con la voce di tre ottave di <a href="/wiki/Annie_Haslam" title="Annie Haslam">Annie Haslam</a>. La maggior parte delle band britanniche dipendeva da un seguito di culto relativamente piccolo, ma una manciata, tra cui Pink Floyd, Genesis e Jethro Tull, riuscì a produrre singoli da top ten nella madrepatria e a sfondare il mercato americano. Il marchio americano del rock progressivo variava dagli eclettici ed innovativi <a href="/wiki/Frank_Zappa" title="Frank Zappa">Frank Zappa</a>, <a href="/wiki/Captain_Beefheart" title="Captain Beefheart">Captain Beefheart</a> e <a href="/wiki/Blood,_Sweat_%26_Tears" title="Blood, Sweat &amp; Tears">Blood, Sweat &amp; Tears</a>, a band più orientate al pop rock come <a href="/wiki/Boston_(gruppo_musicale)" title="Boston (gruppo musicale)">Boston</a>, <a href="/wiki/Foreigner_(gruppo_musicale)" title="Foreigner (gruppo musicale)">Foreigner</a>, <a href="/wiki/Kansas" title="Kansas">Kansas</a>, <a href="/wiki/Journey_(gruppo_musicale)" title="Journey (gruppo musicale)">Journey</a> e <a href="/wiki/Styx_(gruppo_musicale)" title="Styx (gruppo musicale)">Styx</a>. Questi, oltre alle band britanniche <a href="/wiki/Supertramp" title="Supertramp">Supertramp</a> ed <a href="/wiki/Electric_Light_Orchestra" title="Electric Light Orchestra">ELO</a>, hanno tutti dimostrato un'influenza prog rock e si sono classificati tra gli atti di maggior successo commerciale degli anni '70, annunciando l'era dell'<a href="/wiki/Arena_rock" title="Arena rock">arena rock</a>, che sarebbe durata fino a quando i costi di spettacoli complessi, sarebbero stati sostituiti da più festival rock economici come importanti luoghi dal vivo negli anni '90. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:PFM_inClassic_2011.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/PFM_inClassic_2011.jpg/250px-PFM_inClassic_2011.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/PFM_inClassic_2011.jpg/330px-PFM_inClassic_2011.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/PFM_inClassic_2011.jpg/500px-PFM_inClassic_2011.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="853" /></a><figcaption>La PFM durante un concerto di <i>PFM in Classic</i> nel <a href="/wiki/2011" title="2011">2011</a></figcaption></figure> <p>Il filone strumentale del genere ha portato ad album come <a href="/wiki/Tubular_Bells" title="Tubular Bells">Tubular Bells</a> (1973) di <a href="/wiki/Mike_Oldfield" title="Mike Oldfield">Mike Oldfield</a>, successo mondiale per l'etichetta <a href="/wiki/Virgin_Records" title="Virgin Records">Virgin Records</a>, che è diventato un pilastro del genere. Il rock strumentale ottenne una notevole diffusione anche in <a href="/wiki/Germania" title="Germania">Germania</a>, dove nacque il cosiddetto "<a href="/wiki/Krautrock" title="Krautrock">krautrock</a>" (termine denigratorio creato da <i><a href="/wiki/Melody_Maker" title="Melody Maker">Melody Maker</a></i><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">&#91;</span>56<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>). Questo genere includeva gruppi spesso diversissimi tra loro, per caratteristiche tecniche e sonore, come i <a href="/wiki/Kraftwerk" title="Kraftwerk">Kraftwerk</a>, i <a href="/wiki/Tangerine_Dream" title="Tangerine Dream">Tangerine Dream</a>, i <a href="/wiki/Can_(gruppo_musicale)" title="Can (gruppo musicale)">Can</a> e i <a href="/wiki/Faust_(gruppo_musicale)" title="Faust (gruppo musicale)">Faust</a>. Il loro rock strumentale, insieme al lavoro di <a href="/wiki/Brian_Eno" title="Brian Eno">Brian Eno</a> (per un certo periodo tastierista dei <a href="/wiki/Roxy_Music" title="Roxy Music">Roxy Music</a>), avrebbe avuto una grande influenza sul successivo rock elettronico. </p><p>Oltre all'Inghilterra e alla Germania, il rock progressivo raggiunse livelli paragonabili anche in Italia. Tra i gruppi italiani più importanti emersero la <a href="/wiki/Premiata_Forneria_Marconi" title="Premiata Forneria Marconi">Premiata Forneria Marconi</a><sup id="cite_ref-pfm_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-pfm-57"><span class="cite-bracket">&#91;</span>57<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, che riscosse un notevole successo anche all'estero, in particolare negli <a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d&#39;America">Stati Uniti</a>, il <a href="/wiki/Banco_del_Mutuo_Soccorso" title="Banco del Mutuo Soccorso">Banco del Mutuo Soccorso</a><sup id="cite_ref-banco_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-banco-58"><span class="cite-bracket">&#91;</span>58<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, i <a href="/wiki/Goblin_(gruppo_musicale)" title="Goblin (gruppo musicale)">Goblin</a><sup id="cite_ref-Goblin_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-Goblin-59"><span class="cite-bracket">&#91;</span>59<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, <a href="/wiki/Le_Orme" title="Le Orme">Le Orme</a><sup id="cite_ref-orme_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-orme-60"><span class="cite-bracket">&#91;</span>60<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, gli <a href="/wiki/Area_(gruppo_musicale)" title="Area (gruppo musicale)">Area</a><sup id="cite_ref-area_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-area-61"><span class="cite-bracket">&#91;</span>61<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e i <a href="/wiki/New_Trolls" title="New Trolls">New Trolls</a><sup id="cite_ref-newtrolls_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-newtrolls-62"><span class="cite-bracket">&#91;</span>62<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, tutti fortemente influenzati dalle sonorità e dalle sperimentazioni di King Crimson, Genesis e Emerson, Lake &amp; Palmer. Diversi <a href="/wiki/Cantautori" class="mw-redirect" title="Cantautori">cantautori</a> furono influenzati dalle sonorità progressive; per esempio <a href="/wiki/Alan_Sorrenti" title="Alan Sorrenti">Alan Sorrenti</a><sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">&#91;</span>63<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, <a href="/wiki/Angelo_Branduardi" title="Angelo Branduardi">Angelo Branduardi</a><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">&#91;</span>64<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e <a href="/wiki/Franco_Battiato" title="Franco Battiato">Franco Battiato</a><sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">&#91;</span>65<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. <a href="/wiki/Lucio_Battisti" title="Lucio Battisti">Lucio Battisti</a> si interessò al genere musicale nell'album <i><a href="/wiki/Anima_latina" title="Anima latina">Anima latina</a></i> del <a href="/wiki/1974" title="1974">1974</a>, definito «una via mediterranea al progressive rock»<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">&#91;</span>66<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, anche se l'artista mostrò già alcune influenze di stampo <i>progressive</i> in <i><a href="/wiki/Amore_e_non_amore" title="Amore e non amore">Amore e non amore</a></i>, album del 1971. </p><p>Dal 1976 in poi, il progressive iniziò un lento e inesorabile declino a seguito di numerose vicende, come l'addio ai Genesis di Peter Gabriel, o la crisi artistica degli Emerson Lake &amp; Palmer, che aprirono le porte all'ascesa del <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk</a>, che etichettò gli artisti prog come il passato da dimenticare.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">&#91;</span>67<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Molte band si sono sciolte, ma alcune, tra cui Genesis, ELP, Yes e Pink Floyd, hanno regolarmente prodotto album da top ten con tour mondiali di accompagnamento di successo. Alcune band emerse all'indomani del punk, come <a href="/wiki/Siouxsie_and_the_Banshees" title="Siouxsie and the Banshees">Siouxsie and the Banshees</a>, <a href="/wiki/Ultravox" title="Ultravox">Ultravox</a> e <a href="/wiki/Simple_Minds" title="Simple Minds">Simple Minds</a>, hanno mostrato l'influenza del rock progressivo, così come le loro influenze punk più comunemente riconosciute. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jazz_rock">Jazz rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifica la sezione Jazz rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=14" title="Edit section&#39;s source code: Jazz rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Fusion_(genere_musicale)" title="Fusion (genere musicale)">Fusion (genere musicale)</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Jaco-Pastorius_seated_1980.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia a colori di Jaco Pastorius seduto mentre suona il basso" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Jaco-Pastorius_seated_1980.jpg/150px-Jaco-Pastorius_seated_1980.jpg" decoding="async" width="150" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Jaco-Pastorius_seated_1980.jpg/225px-Jaco-Pastorius_seated_1980.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Jaco-Pastorius_seated_1980.jpg/300px-Jaco-Pastorius_seated_1980.jpg 2x" data-file-width="683" data-file-height="1024" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jaco_Pastorius" title="Jaco Pastorius">Jaco Pastorius</a> dei <a href="/wiki/Weather_Report" title="Weather Report">Weather Report</a> nel 1980</figcaption></figure> <p>Il <a href="/wiki/Fusion_(genere_musicale)" title="Fusion (genere musicale)">Jazz rock</a>, chiamato anche Jazz rock fusion o semplicemente <a href="/wiki/Fusion_(genere_musicale)" title="Fusion (genere musicale)">fusion</a>, emerse alla fine degli anni sessanta combinando elementi di <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazz</a>, rock e <a href="/wiki/Funk" title="Funk">funk</a><a href="#cite_note-Metal,_Rock,_and_Jazz-43"><sup>[43]</sup></a>. Molti dei primi musicisti rock and roll statunitensi avevano iniziato nel jazz e avevano portato alcuni di questi elementi nella nuova musica. In Gran Bretagna il sottogenere del blues rock e molte delle sue figure di spicco, come <a href="/wiki/Ginger_Baker" title="Ginger Baker">Ginger Baker</a> e <a href="/wiki/Jack_Bruce" title="Jack Bruce">Jack Bruce</a> dei Cream, erano emersi dalla scena jazz britannica. Spesso evidenziato come la prima vera registrazione jazz-rock è l'unico album dei <i>Free Spirits</i>, chiamato <i>Out of Sight and Sound</i> (1966). Le prime band a utilizzare consapevolmente l'etichetta furono band rock bianche orientate all'R&amp;B che facevano uso di sezioni di fiati jazz, come <a href="/wiki/Electric_Flag" class="mw-redirect" title="Electric Flag">Electric Flag</a>, Blood, Sweat &amp; Tears e <a href="/wiki/Chicago" title="Chicago">Chicago</a>, diventando alcuni degli artisti di maggior successo commerciale della fine degli anni '60 e del primi anni '70. </p><p>Tra gli artisti britannici emersi nello stesso periodo dalla scena blues che utilizzarono gli aspetti tonali e improvvisativi del jazz c'erano i <a href="/wiki/Nucleus_(gruppo_musicale)" title="Nucleus (gruppo musicale)">Nucleus</a> e i <a href="/wiki/Colosseum" title="Colosseum">Colosseum</a>. Dal rock psichedelico e dalla scena di Canterbury sono arrivati i Soft Machine, che hanno prodotto una delle fusioni meglio riuscite dei due generi. Forse la fusione più acclamata dalla critica è arrivata dal lato jazz dell'equazione, con <a href="/wiki/Miles_Davis" title="Miles Davis">Miles Davis</a>, particolarmente influenzato dal lavoro di Hendrix, che ha incorporato la strumentazione rock nell'album <a href="/wiki/Bitches_Brew" title="Bitches Brew">Bitches Brew</a> (1970), che ha avuto una grande influenza sui successivi artisti jazz influenzati dal rock come <a href="/wiki/Herbie_Hancock" title="Herbie Hancock">Herbie Hancock</a>, <a href="/wiki/Chick_Corea" title="Chick Corea">Chick Corea</a> e <a href="/wiki/Weather_Report" title="Weather Report">Weather Report</a>. Il genere iniziò a svanire alla fine degli anni '70, quando una forma più dolce di fusione iniziò a diventare popolare, ma artisti come <a href="/wiki/Steely_Dan" title="Steely Dan">Steely Dan</a>, Frank Zappa e <a href="/wiki/Joni_Mitchell" title="Joni Mitchell">Joni Mitchell</a> registrarono in questo periodo album significativi influenzati dal jazz, e ha continuato a costituire una grande influenza sulla musica rock. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="I_primi_anni_settanta">I primi anni settanta</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifica la sezione I primi anni settanta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=15" title="Edit section&#39;s source code: I primi anni settanta"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Roots_rock">Roots rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifica la sezione Roots rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=16" title="Edit section&#39;s source code: Roots rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Roots_rock" title="Roots rock">Roots rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Country_rock" title="Country rock">Country rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/West_Coast_(rock)" title="West Coast (rock)">West Coast (rock)</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Soft_rock" title="Soft rock">Soft rock</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Southern_rock" title="Southern rock">Southern rock</a></b>.</span></div> </div> <p><a href="/wiki/Roots_rock" title="Roots rock">Roots rock</a> è il termine ora usato per descrivere un allontanamento da ciò che alcuni vedevano come gli eccessi della scena psichedelica verso una forma più elementare di rock and roll che incorporava le sue influenze originali, in particolare la musica country e folk, portando alla creazione di <a href="/wiki/Country_rock" title="Country rock">Country rock</a> e <a href="/wiki/Southern_rock" title="Southern rock">Southern rock</a>. Nella <a href="/wiki/West_Coast_(rock)" title="West Coast (rock)">West Coast Rock</a> californiana alcuni gruppi legati al movimento <a href="/wiki/Hippie" class="mw-redirect" title="Hippie">hippie</a> si avvicinarono al <a href="/wiki/Musica_country" title="Musica country">country</a>, dando origine al <a href="/wiki/Country_rock" title="Country rock">country rock</a>, che prese una strada diversa dal resto del rock.<sup id="cite_ref-AllmusicGarage_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-AllmusicGarage-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nel 1966 Bob Dylan andò a <a href="/wiki/Nashville" title="Nashville">Nashville</a> per registrare l'album <i><a href="/wiki/Blonde_on_Blonde" title="Blonde on Blonde">Blonde on Blonde</a></i>. Questo, e i successivi album più chiaramente influenzati dal country, sono stati visti come la creazione del genere del <a href="/wiki/Country_folk" title="Country folk">country folk</a>, un percorso perseguito da un certo numero di musicisti folk in gran parte acustici. Altri artisti che hanno seguito la tendenza del ritorno alle origini sono stati i canadesi <a href="/wiki/The_Band" title="The Band">The Band</a> e i californiani <a href="/wiki/Creedence_Clearwater_Revival" title="Creedence Clearwater Revival">Creedence Clearwater Revival</a>, che unirono entrambi il tradizionale <a href="/wiki/Rock_and_roll" title="Rock and roll">rock and roll</a> con <a href="/wiki/Folk" title="Folk">folk</a>, <a href="/wiki/Musica_country" title="Musica country">country</a> e <a href="/wiki/Blues" title="Blues">blues</a>, risultando fra le band più influenti della fine degli anni sessanta. A essi si aggiunsero altri giovani artisti californiani come <a href="/wiki/Ry_Cooder" title="Ry Cooder">Ry Cooder</a>, <a href="/wiki/Bonnie_Raitt" title="Bonnie Raitt">Bonnie Raitt</a> e <a href="/wiki/Lowell_George" title="Lowell George">Lowell George</a>, che influenzarono le opere di star affermate come i <a href="/wiki/The_Rolling_Stones" title="The Rolling Stones">Rolling Stones</a> (<i><a href="/wiki/Beggars_Banquet" title="Beggars Banquet">Beggars Banquet</a></i>) e i <a href="/wiki/The_Beatles" title="The Beatles">Beatles</a> (<i><a href="/wiki/Let_It_Be_(album_The_Beatles)" title="Let It Be (album The Beatles)">Let It Be</a></i>). </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Eagles.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Eagles.jpg/220px-Eagles.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Eagles.jpg/330px-Eagles.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Eagles.jpg/440px-Eagles.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="667" /></a><figcaption>Gli <a href="/wiki/Eagles" title="Eagles">Eagles</a> durante il loro <i>Long Road out of Eden Tour</i></figcaption></figure> <p>Nel 1968 <a href="/wiki/Gram_Parsons" title="Gram Parsons">Gram Parsons</a> si unì ai <a href="/wiki/The_Byrds" title="The Byrds">Byrds</a> per registrare <i><a href="/wiki/Sweetheart_of_the_Rodeo" title="Sweetheart of the Rodeo">Sweetheart of the Rodeo</a></i> (1968), considerato uno degli album più influenti del genere.<sup id="cite_ref-Bogdanov2002SouthernRock_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002SouthernRock-68"><span class="cite-bracket">&#91;</span>68<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> L'avventura di Parsons nei Byrds fu però di breve durata, poiché lasciò il gruppo insieme a <a href="/wiki/Chris_Hillman" title="Chris Hillman">Chris Hillman</a> per formare i <a href="/wiki/The_Flying_Burrito_Brothers" title="The Flying Burrito Brothers">The Flying Burrito Brothers</a>, che nel 1969, con l'album <a href="/wiki/The_Gilded_Palace_of_Sin" title="The Gilded Palace of Sin">The Gilded Palace Of Sin</a>, realizzarono il primo album country rock della storia. Tra le band californiane che adottarono il country rock c'erano <a href="/wiki/Hearts_and_Flowers" class="mw-disambig" title="Hearts and Flowers">Hearts and Flowers</a>, <a href="/wiki/Poco_(gruppo_musicale)" title="Poco (gruppo musicale)">Poco</a>, <a href="/wiki/New_Riders_of_the_Purple_Sage" title="New Riders of the Purple Sage">New Riders of the Purple Sage</a>, <a href="/wiki/Beau_Brummels" class="mw-redirect" title="Beau Brummels">Beau Brummels</a> e <a href="/wiki/Nitty_Gritty_Dirt_Band" title="Nitty Gritty Dirt Band">Nitty Gritty Dirt Band</a>. Alcuni artisti hanno anche goduto di una rinascita adottando suoni country, tra cui gli <a href="/wiki/Everly_Brothers" class="mw-redirect" title="Everly Brothers">Everly Brothers</a>, l'ex <a href="/wiki/Monkees" class="mw-redirect" title="Monkees">Monkees</a> <a href="/wiki/Mike_Nesmith" class="mw-redirect" title="Mike Nesmith">Mike Nesmith</a> che formò la First National Band e <a href="/wiki/Neil_Young" title="Neil Young">Neil Young</a>. A seguire le orme di <a href="/wiki/Gram_Parsons" title="Gram Parsons">Gram Parsons</a> furono gli <a href="/wiki/Eagles" title="Eagles">Eagles</a>, autori del più grande successo commerciale per il country rock con <i><a href="/wiki/Their_Greatest_Hits_(1971-1975)" title="Their Greatest Hits (1971-1975)">Their Greatest Hits (1971-1975)</a></i> e musicalmente caratterizzati da un equilibrio di sonorità country e folk, con forti richiami alla musica rock del periodo.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">&#91;</span>69<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il singolo <i><a href="/wiki/Hotel_California_(singolo)" class="mw-redirect" title="Hotel California (singolo)">Hotel California</a></i> del <a href="/wiki/1976" title="1976">1976</a> certificò, in modo metaforico, la scomparsa definitiva dello spirito hippie.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">&#91;</span>70<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Ritmi frenetici e chitarre distorte sono tipico del <a href="/wiki/Southern_rock" title="Southern rock">Southern rock</a>, genere musicale che si diffonde nel Sud degli Stati Uniti. La band prototipo del genere fu sicuramente la <a href="/wiki/Allman_Brothers_Band" class="mw-redirect" title="Allman Brothers Band">Allman Brothers Band</a>, che svilupparono un sound caratteristico, largamente derivato dal <a href="/wiki/Blues_rock" title="Blues rock">blues rock</a>, che incorporava, però, anche elementi del <a href="/wiki/Boogie_(genere_musicale)" title="Boogie (genere musicale)">boogie</a>, del soul, e del country;<sup id="cite_ref-Bogdanov2002SouthernRock_68-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002SouthernRock-68"><span class="cite-bracket">&#91;</span>68<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> coniugavano ascendenze psichedeliche e hippismo con l'amore per la propria terra. La band che meglio di tutte incarna il Southern Rock è quella dei <a href="/wiki/Lynyrd_Skynyrd" title="Lynyrd Skynyrd">Lynyrd Skynyrd</a>, che contribuirono all'affermazione dei modi da <i>good ol'boys</i> dei protagonisti del genere, oltre che a influenzare lo stile del rock degli anni settanta.<sup id="cite_ref-Bogdanov2002SouthernRock_68-2" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002SouthernRock-68"><span class="cite-bracket">&#91;</span>68<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I loro successori includevano gli strumentisti fusion/progressive <a href="/wiki/Dixie_Dregs" title="Dixie Dregs">Dixie Dregs</a>, i più influenzati dal country <a href="/wiki/Outlaws_(gruppo_musicale_statunitense)" title="Outlaws (gruppo musicale statunitense)">Outlaws</a>, <a href="/wiki/Wet_Willie" title="Wet Willie">Wet Willie</a> di tendenza funk/R&amp;B e, incorporando elementi di R&amp;B e gospel, gli <a href="/wiki/Ozark_Mountain_Daredevils" class="mw-redirect" title="Ozark Mountain Daredevils">Ozark Mountain Daredevils</a>. Dopo la perdita dei membri originali degli Allmans e dei Lynyrd Skynyrd, il genere iniziò a svanire in popolarità alla fine degli anni settanta, ma fu sostenuto negli anni ottanta con artisti come <a href="/wiki/38_Special" title="38 Special">38 Special</a>, <a href="/wiki/Molly_Hatchet" title="Molly Hatchet">Molly Hatchet</a> e la Marshall Tucker Band. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Glam_rock">Glam rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifica la sezione Glam rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=17" title="Edit section&#39;s source code: Glam rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Glam_rock" title="Glam rock">Glam rock</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:David-Bowie_Early.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia a colori di David Bowie con una chitarra acustica" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/David-Bowie_Early.jpg/170px-David-Bowie_Early.jpg" decoding="async" width="170" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/David-Bowie_Early.jpg/255px-David-Bowie_Early.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/David-Bowie_Early.jpg/340px-David-Bowie_Early.jpg 2x" data-file-width="652" data-file-height="1024" /></a><figcaption><a href="/wiki/David_Bowie" title="David Bowie">David Bowie</a> durante il <a href="/wiki/The_Rise_and_Fall_of_Ziggy_Stardust_and_the_Spiders_from_Mars" title="The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars">Ziggy Stardust and the Spiders</a> Tour nel 1972</figcaption></figure> <p>Il glam rock è emerso dalle scene psichedeliche e art rock inglesi della fine degli anni '60 e può essere visto sia come un'estensione che come una reazione contro queste tendenze. Musicalmente diversificato, il glam rock varia dal semplice revivalismo rock and roll di figure come Alvin Stardust al complesso <a href="/wiki/Art_rock" title="Art rock">art rock</a> dei <a href="/wiki/Roxy_Music" title="Roxy Music">Roxy Music</a>, e può essere visto tanto come una moda quanto un sottogenere musicale. Visivamente era un intreccio di vari stili, che andavano dal glamour hollywoodiano degli anni '30, al sex appeal da pin-up degli anni '50, al cabaret prebellico, agli stili letterari e simbolisti vittoriani, alla fantascienza, al misticismo e alla mitologia antichi e occulti; si è manifestato in abiti oltraggiosi, trucco, acconciature e stivali con suola piattaforma. Il glam è noto soprattutto per la sua ambiguità sessuale e di genere e per le rappresentazioni dell'androginia, oltre all'ampio uso della teatralità. Era prefigurato dalla spettacolarità e dalla manipolazione dell'identità di genere di artisti americani come i Cockettes e <a href="/wiki/Alice_Cooper" title="Alice Cooper">Alice Cooper</a>. </p><p>Le origini del glam rock sono legate a <a href="/wiki/Marc_Bolan" title="Marc Bolan">Marc Bolan</a>, che aveva ribattezzato il suo duo folk in <a href="/wiki/T._Rex" title="T. Rex">T. Rex</a> e aveva iniziato a suonare gli strumenti elettrici alla fine degli anni '60. Spesso citato come il momento dell'inizio è la sua apparizione nel programma musicale della <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a> <i><a href="/wiki/Top_of_the_Pops" title="Top of the Pops">Top of the Pops</a></i> nel marzo 1971 indossando glitter e satin, per eseguire quella che sarebbe stata la sua seconda hit nella Top 10 del Regno Unito (e la prima hit numero 1 nel Regno Unito), "<a href="/wiki/Hot_Love_(T._Rex)" title="Hot Love (T. Rex)">Hot Love</a>". Dal 1971, quando aveva già una discreta fama, <a href="/wiki/David_Bowie" title="David Bowie">David Bowie</a> sviluppò il suo personaggio di Ziggy Stardust. Questi artisti furono presto seguiti nello stile da altri artisti tra cui <a href="/wiki/Roxy_Music" title="Roxy Music">Roxy Music</a>, <a href="/wiki/Sweet" title="Sweet">Sweet</a>, <a href="/wiki/Slade" title="Slade">Slade</a>, <a href="/wiki/Mott_the_Hoople" title="Mott the Hoople">Mott the Hoople</a>, <a href="/wiki/Mud_(gruppo_musicale)" title="Mud (gruppo musicale)">Mud</a> e Alvin Stardust. Sebbene il glam rock abbia avuto molto successo nelle classifiche dei singoli nel Regno Unito, pochissimi di questi musicisti sono stati in grado di avere un impatto serio negli Stati Uniti; Bowie è stata la principale eccezione diventando una superstar internazionale e promosse l'adozione di uno stile <i>glam</i> fra artisti come <a href="/wiki/Lou_Reed" title="Lou Reed">Lou Reed</a>, <a href="/wiki/Iggy_Pop" title="Iggy Pop">Iggy Pop</a>, <a href="/wiki/New_York_Dolls" title="New York Dolls">New York Dolls</a> e <a href="/wiki/Jobriath" title="Jobriath">Jobriath</a>, spesso conosciuti come "glitter rock" e con un contenuto lirico più oscuro rispetto alle loro controparti britanniche. Nel Regno Unito il termine glitter rock è stato usato più spesso per riferirsi alla versione estrema del glam perseguita da <a href="/wiki/Gary_Glitter" title="Gary Glitter">Gary Glitter</a> e dai suoi musicisti di supporto, la Glitter Band. Gli artisti glam rock sviluppano nuove contaminazioni con la letteratura dei <a href="/wiki/Poeti_maledetti" title="Poeti maledetti">poeti maledetti</a> e con la musica classica contemporanea, in particolare <a href="/wiki/Karlheinz_Stockhausen" title="Karlheinz Stockhausen">Karlheinz Stockhausen</a>, che avrà un ascendente molto forte sul tastierista dei Roxy Music, <a href="/wiki/Brian_Eno" title="Brian Eno">Brian Eno</a>.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">&#91;</span>71<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">&#91;</span>72<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">&#91;</span>73<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Una seconda ondata di artisti glam rock, tra cui <a href="/wiki/Suzi_Quatro" title="Suzi Quatro">Suzi Quatro</a>, <a href="/wiki/Wizzard_(gruppo_musicale_britannico)" title="Wizzard (gruppo musicale britannico)">Wizzard</a> e <a href="/wiki/Sparks_(gruppo_musicale)" title="Sparks (gruppo musicale)">Sparks</a>, dominò le classifiche dei singoli britannici dal 1974 al 1976 circa. Tra gli artisti non considerati centrali nel genere che adottarono anche stili glam sono da annoverare <a href="/wiki/Rod_Stewart" title="Rod Stewart">Rod Stewart</a>, <a href="/wiki/Elton_John" title="Elton John">Elton John</a>, <a href="/wiki/Queen" title="Queen">Queen</a>, <a href="/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a> e, per un certo periodo, anche i Rolling Stones. <a href="/wiki/Elton_John" title="Elton John">Elton John</a> nella seconda parte della sua carriera matura una fase decisamente <a href="/wiki/Glam_rock" title="Glam rock">glam rock</a>: egli perfeziona il proprio <i>look</i> nei concerti, creato sulla base di travestimenti kitsch e ambiguità sessuale, con gli occhiali da vista dei modelli più incredibili che diventano un suo marchio di fabbrica con album come <i><a href="/wiki/Goodbye_Yellow_Brick_Road" title="Goodbye Yellow Brick Road">Goodbye Yellow Brick Road</a></i> (1973) e <i><a href="/wiki/Captain_Fantastic_and_the_Brown_Dirt_Cowboy" title="Captain Fantastic and the Brown Dirt Cowboy">Captain Fantastic and the Brown Dirt Cowboy</a></i> (1975)<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">&#91;</span>74<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il glam rock è stato anche un'influenza diretta su artisti che sono diventati famosi in seguito, inclusi <a href="/wiki/Kiss_(gruppo_musicale)" title="Kiss (gruppo musicale)">Kiss</a> e <a href="/wiki/Adam_Ant" title="Adam Ant">Adam Ant</a>, e meno direttamente sulla formazione del <a href="/wiki/Rock_gotico" title="Rock gotico">rock gotico</a> e del <a href="/wiki/Glam_metal" class="mw-redirect" title="Glam metal">glam metal</a>, nonché sul <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk rock</a>, che ha contribuito a porre fine alla moda del glam dal 1976 circa. In anni recenti il glam ha vissuto sporadici revival con gruppi come i <a href="/wiki/The_Darkness" title="The Darkness">The Darkness</a>, resi inconfondibili dal potente falsetto di Justin Hawkins. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chicano_Rock">Chicano Rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifica la sezione Chicano Rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=18" title="Edit section&#39;s source code: Chicano Rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Carlos_Santana_123176.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Carlos_Santana_123176.jpg/250px-Carlos_Santana_123176.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Carlos_Santana_123176.jpg/330px-Carlos_Santana_123176.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Carlos_Santana_123176.jpg/500px-Carlos_Santana_123176.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="364" /></a><figcaption><a href="/wiki/Carlos_Santana" title="Carlos Santana">Carlos Santana</a> New Year's Eve 1976 at the <a href="/wiki/Cow_Palace" title="Cow Palace">Cow Palace</a> in San Francisco</figcaption></figure> <p>Dopo i primi successi del Latin rock negli anni '60, musicisti <a href="/wiki/Chicano" title="Chicano">Chicano</a> come <a href="/wiki/Carlos_Santana" title="Carlos Santana">Carlos Santana</a> e Al Hurricane continuarono ad avere carriere di successo negli anni 70. Il gruppo dei Santana fu un esempio dell'evoluzione del rock degli anni '70, caratterizzato dall'inserimento di nuovi strumenti musicali che arricchiscono questo genere di nuove sonorità e da una grande proliferazione delle sezioni ritmiche; il caso dei Santana vide infatti l'introduzione nel rock di ritmi <a href="/wiki/Musica_latina" title="Musica latina">latinoamericani</a>, a cui si deve aggiungere l'esempio della sezione delle percussioni di <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Areas" class="mw-redirect" title="José Areas">José <i>Chepito</i> Areas</a>.<sup id="cite_ref-Walser1993p10_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-Walser1993p10-76"><span class="cite-bracket">&#91;</span>76<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Santana ha aperto il decennio con successo con il suo singolo del 1970 <i><a href="/wiki/Black_Magic_Woman" title="Black Magic Woman">Black Magic Woman</a></i> nell'album <a href="/wiki/Abraxas_(album)" title="Abraxas (album)">Abraxas</a>. Il suo terzo album <a href="/wiki/Santana_III" title="Santana III">Santana III</a> conteneva il singolo <i>No One to Depend On</i>, e il suo quarto album <a href="/wiki/Caravanserai" title="Caravanserai">Caravanserai</a> è stato più sperimentale con un'accoglienza mista. In seguito pubblicò una serie di quattro album che raggiunsero tutti lo status di disco d'oro: Welcome, Borboletta, <a href="/wiki/Amigos_(Santana)" title="Amigos (Santana)">Amigos</a> e <a href="/wiki/Festival_(Santana)" title="Festival (Santana)">Festival</a>. Al Hurricane ha continuato a mescolare la sua musica rock con la musica del <a href="/wiki/Nuovo_Messico" title="Nuovo Messico">Nuovo Messico</a>, anche se stava anche sperimentando più intensamente con la musica Jazz, che ha portato a diversi singoli di successo, in particolare nel suo album <i>Vestido Mojado</i>, incluso l'omonimo <i>Vestido Mojado</i>, così come <i>Por Una Mujer Casada</i> e <i>Puño de Tierra</i>; i suoi fratelli hanno avuto singoli di successo nel Nuovo Messico con <i>La Del Moño Colorado</i> di Tiny Morrie e <i>La Cumbia De San Antone</i> di Baby Gaby. Anche Al Hurricane Jr. ha iniziato la sua carriera discografica di successo nel Nuovo Messico infusa di rock negli anni '70, con la sua interpretazione del 1976 di <i>Flor De Las Flores</i>. I <a href="/wiki/Los_Lobos" title="Los Lobos">Los Lobos</a> hanno guadagnato popolarità in questo periodo, con il loro primo album <i>Los Lobos del Este de Los Angeles</i> nel 1977. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Soft_rock,_Hard_rock_ed_heavy_metal"><span id="Soft_rock.2C_Hard_rock_ed_heavy_metal"></span>Soft rock, Hard rock ed heavy metal</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifica la sezione Soft rock, Hard rock ed heavy metal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=19" title="Edit section&#39;s source code: Soft rock, Hard rock ed heavy metal"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Soft_rock" title="Soft rock">Soft rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Hard_rock" title="Hard rock">Hard rock</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">Heavy metal</a></b>.</span></div> </div> <p>Dagli ultimi anni '60, divenne comune dividere il rock mainstream in soft rock e hard rock. Il soft rock era spesso derivato dal folk rock, con l'uso di strumenti acustici ed enfasi sulla melodia e le armonie. Tra i principali artisti soft rock sono da annoverare <a href="/wiki/Carole_King" title="Carole King">Carole King</a>, <a href="/wiki/Cat_Stevens" title="Cat Stevens">Cat Stevens</a> e <a href="/wiki/James_Taylor" title="James Taylor">James Taylor</a>. Raggiunse il suo picco commerciale nella seconda metà degli anni '70 con artisti come <a href="/wiki/Billy_Joel" title="Billy Joel">Billy Joel</a>, <a href="/wiki/America_(gruppo_musicale)" title="America (gruppo musicale)">America</a> e i <a href="/wiki/Fleetwood_Mac" title="Fleetwood Mac">Fleetwood Mac</a>, il cui album <i><a href="/wiki/Rumours" title="Rumours">Rumours</a></i> (1977) fu il più venduto del decennio. In contrasto, l'hard rock era molto spesso derivato dal blues rock ed era suonato più forte e con maggiore intensità. Poneva spesso enfasi sulla chitarra elettrica, sia come strumento per dare il ritmo sia per dare il via a riff semplici e ripetitivi e spesso era utilizzato con effetti di distorsione e similari. Tra gli anticipatori sono da annoverare gruppi della British Invasion come i Kinks e artisti psichedelici come Cream, Jimi Hendrix e il <a href="/wiki/Jeff_Beck_Group" class="mw-redirect" title="Jeff Beck Group">Jeff Beck Group</a>. Le band con influenze hard rock che hanno avuto successo internazionale negli ultimi anni '70 includevano <a href="/wiki/Queen" title="Queen">Queen</a>, <a href="/wiki/Thin_Lizzy" title="Thin Lizzy">Thin Lizzy</a>, <a href="/wiki/Aerosmith" title="Aerosmith">Aerosmith</a>, <a href="/wiki/AC/DC" title="AC/DC">AC/DC</a> e <a href="/wiki/Van_Halen" title="Van Halen">Van Halen</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:LedZeppelinChicago75_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/LedZeppelinChicago75_2.jpg/220px-LedZeppelinChicago75_2.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/LedZeppelinChicago75_2.jpg/330px-LedZeppelinChicago75_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/LedZeppelinChicago75_2.jpg/440px-LedZeppelinChicago75_2.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="540" /></a><figcaption><a href="/wiki/Led_Zeppelin" title="Led Zeppelin">Led Zeppelin</a> in concerto al <a href="/wiki/Chicago_Stadium" title="Chicago Stadium">Chicago Stadium</a> nel gennaio 1975</figcaption></figure> <p>Dalla fine degli anni '60 il termine "heavy metal" iniziò ad essere usato per descrivere dell'hard rock suonato con ancora più volume e intensità, prima come aggettivo e all'inizio degli anni '70 come sostantivo. Il termine fu usato per la prima volta nella musica in "<a href="/wiki/Born_to_Be_Wild_(Steppenwolf)" class="mw-redirect" title="Born to Be Wild (Steppenwolf)">Born to Be Wild</a>" (1967) degli <a href="/wiki/Steppenwolf_(gruppo_musicale)" title="Steppenwolf (gruppo musicale)">Steppenwolf</a> e iniziò ad essere associato a band pioniere come <a href="/wiki/Blue_Cheer" title="Blue Cheer">Blue Cheer</a> di San Francisco, <a href="/wiki/James_Gang" title="James Gang">James Gang</a> di Cleveland e <a href="/wiki/Grand_Funk_Railroad" title="Grand Funk Railroad">Grand Funk Railroad</a> del Michigan. Negli anni settanta tre band britanniche chiave svilupparono i suoni e gli stili caratteristici che hanno contribuito a plasmare il sottogenere. I <a href="/wiki/Led_Zeppelin" title="Led Zeppelin">Led Zeppelin</a> hanno aggiunto elementi <a href="/wiki/Fantasy" title="Fantasy">fantasy</a> al loro blues-rock carico di riff, i <a href="/wiki/Deep_Purple" title="Deep Purple">Deep Purple</a> hanno portato elementi sinfonici e medievali dalla loro fase progressive e i <a href="/wiki/Black_Sabbath" title="Black Sabbath">Black Sabbath</a> hanno introdotto elementi <a href="/wiki/Rock_gotico" title="Rock gotico">gotici</a> e dell'<a href="/wiki/Modo_(musica)" title="Modo (musica)">armonia modale</a>, contribuendo a produrre un suono più "oscuro". Questi elementi furono accolti da una "seconda generazione" di band heavy metal alla fine degli anni '70, tra cui: <a href="/wiki/Judas_Priest" title="Judas Priest">Judas Priest</a>, <a href="/wiki/UFO_(gruppo_musicale)" title="UFO (gruppo musicale)">UFO</a>, <a href="/wiki/Mot%C3%B6rhead" title="Motörhead">Motörhead</a> e <a href="/wiki/Rainbow_(gruppo_musicale)" title="Rainbow (gruppo musicale)">Rainbow</a> dalla Gran Bretagna; Kiss, <a href="/wiki/Ted_Nugent" title="Ted Nugent">Ted Nugent</a> e <a href="/wiki/Blue_%C3%96yster_Cult" title="Blue Öyster Cult">Blue Öyster Cult</a> dagli Stati Uniti; <a href="/wiki/Rush_(gruppo_musicale)" title="Rush (gruppo musicale)">Rush</a> dal Canada e <a href="/wiki/Scorpions" title="Scorpions">Scorpions</a> dalla Germania, tutti segni dell'espansione della popolarità del sottogenere. Nonostante la mancanza di airplay e la presenza molto scarsa nelle classifiche dei singoli, l'heavy metal della fine degli anni settanta ha costruito un seguito considerevole, in particolare tra i maschi adolescenti della classe operaia in America del Nord e in Europa. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Christian_rock">Christian rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifica la sezione Christian rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=20" title="Edit section&#39;s source code: Christian rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Christian_rock" title="Christian rock">Christian rock</a></b>.</span></div> </div> <p>Il rock, soprattutto il filone dell'heavy metal, è stato a lungo criticato da leader cristiani, che l'hanno condannato come immorale, anticristiano e addirittura demoniaco. Nonostante ciò, il rock cristiano iniziò a svilupparsi verso la fine degli anni '60, in particolare nel Sud della California ed emerse come sottogenere negli anni '70 con artisti come Larry Norman, solitmente considerata la prima "star" del Christian rock. Il genere è diffuso soprattutto negli Stati Uniti. Molti artisti rock cristiani hanno legami con la scena musicale cristiana contemporanea. Dagli anni '80, alcuni artisti di pop cristiano hanno raggiunto un discreto successo mainstream. Sebbene questi artisti fossero in gran parte accettabili nelle comunità cristiane, l'adozione di stili heavy rock e glam metal da parte di band come gli <a href="/wiki/Stryper" title="Stryper">Stryper</a>, che ottennero un notevole successo mainstream negli anni '80, fu più controversa. Dagli anni '90 c'è stato un aumento di artisti che hanno cercato di evitare l'etichetta di band cristiane, preferendo essere considerati gruppi che erano anche cristiani, come i <a href="/wiki/P.O.D." title="P.O.D.">P.O.D.</a> e i <a href="/wiki/Collective_Soul" title="Collective Soul">Collective Soul</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Heartland_rock">Heartland rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Modifica la sezione Heartland rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=21" title="Edit section&#39;s source code: Heartland rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Heartland_rock" title="Heartland rock">Heartland rock</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Bundesarchiv_Bild_183-1988-0719-38,_Bruce_Springsteen,_Konzert_in_der_DDR.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Bundesarchiv_Bild_183-1988-0719-38%2C_Bruce_Springsteen%2C_Konzert_in_der_DDR.jpg/170px-Bundesarchiv_Bild_183-1988-0719-38%2C_Bruce_Springsteen%2C_Konzert_in_der_DDR.jpg" decoding="async" width="170" height="268" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Bundesarchiv_Bild_183-1988-0719-38%2C_Bruce_Springsteen%2C_Konzert_in_der_DDR.jpg/255px-Bundesarchiv_Bild_183-1988-0719-38%2C_Bruce_Springsteen%2C_Konzert_in_der_DDR.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Bundesarchiv_Bild_183-1988-0719-38%2C_Bruce_Springsteen%2C_Konzert_in_der_DDR.jpg/340px-Bundesarchiv_Bild_183-1988-0719-38%2C_Bruce_Springsteen%2C_Konzert_in_der_DDR.jpg 2x" data-file-width="506" data-file-height="797" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bruce_Springsteen" title="Bruce Springsteen">Bruce Springsteen</a></figcaption></figure> <p>L'<a href="/wiki/Heartland_Rock" class="mw-redirect" title="Heartland Rock">Heartland Rock</a> americano orientato alla classe operaia, caratterizzato da uno stile musicale diretto e da una preoccupazione per la vita della gente comune americana, si è sviluppato nella seconda metà degli anni '70. Il termine heartland rock è stato usato per la prima volta per descrivere gruppi <a href="/wiki/Arena_rock" title="Arena rock">arena rock</a> del Midwest come <a href="/wiki/Kansas_(gruppo_musicale)" title="Kansas (gruppo musicale)">Kansas</a>, <a href="/wiki/REO_Speedwagon" title="REO Speedwagon">REO Speedwagon</a> e <a href="/wiki/Styx_(gruppo_musicale)" title="Styx (gruppo musicale)">Styx</a>, ma che sono stati associati a una forma più socialmente interessata di roots rock e più direttamente influenzata dal folk, dal country e dal rock and roll. È stato visto come una controparte del Midwest americano e della Rust Belt del country rock della costa occidentale e del southern rock del sud americano. Guidato da figure che inizialmente erano state identificate con il punk e la New Wave, è stato fortemente influenzato da artisti come Bob Dylan, i Byrds, Creedence Clearwater Revival e Van Morrison, il garage rock e degli anni '60 e i Rolling Stones. </p><p>Personaggio emblematico del rock anni ottanta è <a href="/wiki/Bruce_Springsteen" title="Bruce Springsteen">Bruce Springsteen</a> il cui Heartland Rock è caratterizzato da uno stile musicale semplice e rimandi alla vita operaia americana<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">&#91;</span>77<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Già conosciuto negli Stati Uniti grazie a <a href="/wiki/Born_to_Run_(album)" title="Born to Run (album)">Born to Run</a> del 1975 e <a href="/wiki/The_River_(album_Bruce_Springsteen)" title="The River (album Bruce Springsteen)">The River</a> del 1980, fu grazie al suo album del 1984, <a href="/wiki/Born_in_the_U.S.A._(album)" title="Born in the U.S.A. (album)">Born in the U.S.A.</a>, registrato insieme alla sua fedele <a href="/wiki/E_Street_Band" title="E Street Band">E Street Band</a>, che diventò una star planetaria.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">&#91;</span>78<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> L'Heartland rock rientra anche tra le influenze di artisti dallo stile diverso come <a href="/wiki/Billy_Joel" title="Billy Joel">Billy Joel</a>, <a href="/wiki/Kid_Rock" title="Kid Rock">Kid Rock</a> e i <a href="/wiki/The_Killers" title="The Killers">Killers</a>. </p><p>L'Heartland Rock è svanito come genere riconosciuto all'inizio degli anni '90, poiché la musica rock in generale e i temi dei colletti blu e della classe operaia bianca in particolare, hanno perso influenza sul pubblico più giovane, e gli artisti dell'Heartland rock si sono rivolti a opere più personali. Molti artisti heartland rock continuano a registrare oggi con successo di critica e commerciale, in particolare Bruce Springsteen, Tom Petty e John Mellencamp, sebbene i loro lavori siano diventati più personali e sperimentali e non rientrano facilmente in un singolo genere. Gli artisti più recenti la cui musica sarebbe stata forse etichettata come heartland rock se fosse stata pubblicata negli anni '70 o '80, come Bottle Rockets del Missouri e <a href="/wiki/Uncle_Tupelo" title="Uncle Tupelo">Uncle Tupelo</a> dell'Illinois, si trovano spesso etichettati come <a href="/wiki/Alt-country" class="mw-redirect" title="Alt-country">alt-country</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="L'era_punk_e_la_new_wave"><span id="L.27era_punk_e_la_new_wave"></span>L'era punk e la new wave</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Modifica la sezione L&#39;era punk e la new wave" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=22" title="Edit section&#39;s source code: L&#39;era punk e la new wave"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Punk_rock">Punk rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Modifica la sezione Punk rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=23" title="Edit section&#39;s source code: Punk rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Proto-punk" title="Proto-punk">Proto-punk</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">Punk rock</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Patti_Smith_Copenhagen_1976.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una foto a colori di Patti Smith in concerto con un microfono" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Patti_Smith_Copenhagen_1976.jpg/250px-Patti_Smith_Copenhagen_1976.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Patti_Smith_Copenhagen_1976.jpg/330px-Patti_Smith_Copenhagen_1976.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Patti_Smith_Copenhagen_1976.jpg/500px-Patti_Smith_Copenhagen_1976.jpg 2x" data-file-width="1305" data-file-height="1740" /></a><figcaption><a href="/wiki/Patti_Smith" title="Patti Smith">Patti Smith</a> in concerto nel 1976</figcaption></figure> <p>Una nuova corrente sconvolse il discorso musicale dalla seconda metà degli anni settanta: il <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk</a>.<sup id="cite_ref-BogdanovPunk_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-BogdanovPunk-79"><span class="cite-bracket">&#91;</span>79<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Secondo alcuni critici il pensiero punk nacque negli anni sessanta grazie ai <a href="/wiki/The_Velvet_Underground" title="The Velvet Underground">Velvet Underground</a>.<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">&#91;</span>80<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">&#91;</span>81<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Lou_Reed" title="Lou Reed">Lou Reed</a> venne successivamente riconosciuto dai punk come uno dei padri fondatori del movimento<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">&#91;</span>82<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, divenendo un'icona dello stesso tanto da guadagnarsi la copertina del primo numero della rivista <i>Punk Magazine</i><sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">&#91;</span>83<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ci furono anche altri gruppi precursori del punk, tra i più celebri si possono citare <a href="/wiki/MC5" title="MC5">MC5</a> e <a href="/wiki/The_Stooges" title="The Stooges">The Stooges</a>, che avevano il sound rozzo e sporco caratteristico del punk. Durante i primi anni settanta assistiamo alla nascita del <a href="/wiki/Proto-punk" title="Proto-punk">proto-punk</a>, ovvero quel filone di gruppi di ispirazione garage che precedettero l'ondata punk rock dei metà anni settanta, come i già citati MC5 e The Stooges, <a href="/wiki/Patti_Smith" title="Patti Smith">Patti Smith</a> o <a href="/wiki/New_York_Dolls" title="New York Dolls">New York Dolls</a>, che diedero alla luce i primi accenni di <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk rock</a> proprio sulle basi del garage.<sup id="cite_ref-Scaruffi2003p29_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-Scaruffi2003p29-84"><span class="cite-bracket">&#91;</span>84<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-G._Thompson;_2007;_134_85-0" class="reference"><a href="#cite_note-G._Thompson;_2007;_134-85"><span class="cite-bracket">&#91;</span>85<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il punk rock infatti sarà considerato un genere direttamente discendente dal garage rock per le sue caratteristiche generalmente più grezze e distorte rispetto al rock and roll più tradizionale.<sup id="cite_ref-AllmusicGarage_42-2" class="reference"><a href="#cite_note-AllmusicGarage-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I gruppi punk hanno creato musica veloce e dal taglio deciso, in genere con canzoni brevi, strumentazione essenziale e testi spesso politici e anti-establishment. Il punk abbraccia un'<a href="/wiki/Etica_DIY" title="Etica DIY">etica DIY</a>, con molte band che autoproducono le proprie registrazioni e le distribuiscono attraverso canali informali </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Sex_Pistols_in_Paradiso_-_Johnny_Rotten_%26_Steve_Jones.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Membri dei Sex Pistols in concerto. Da sinista a destra, il cantante Johnny Rotten e il chitarrista elettrico Steve Jones" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Sex_Pistols_in_Paradiso_-_Johnny_Rotten_%26_Steve_Jones.jpg/250px-Sex_Pistols_in_Paradiso_-_Johnny_Rotten_%26_Steve_Jones.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Sex_Pistols_in_Paradiso_-_Johnny_Rotten_%26_Steve_Jones.jpg/330px-Sex_Pistols_in_Paradiso_-_Johnny_Rotten_%26_Steve_Jones.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Sex_Pistols_in_Paradiso_-_Johnny_Rotten_%26_Steve_Jones.jpg/500px-Sex_Pistols_in_Paradiso_-_Johnny_Rotten_%26_Steve_Jones.jpg 2x" data-file-width="3676" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Il cantante <a href="/wiki/Johnny_Rotten" class="mw-redirect" title="Johnny Rotten">Johnny Rotten</a> e il chitarrista <a href="/wiki/Steve_Jones" title="Steve Jones">Steve Jones</a> dei <a href="/wiki/Sex_Pistols" title="Sex Pistols">Sex Pistols</a></figcaption></figure> <p>Alla fine del 1976, artisti come i <a href="/wiki/Ramones" title="Ramones">Ramones</a> e <a href="/wiki/Patti_Smith" title="Patti Smith">Patti Smith</a> a New York e i <a href="/wiki/Sex_Pistols" title="Sex Pistols">Sex Pistols</a> e i <a href="/wiki/Clash" class="mw-redirect" title="Clash">Clash</a> a Londra furono riconosciuti come l'avanguardia di un nuovo movimento musicale. L'anno successivo vide il punk rock diffondersi in tutto il mondo. Il punk divenne rapidamente un importante fenomeno culturale nel Regno Unito. La scaramuccia televisiva in diretta dei Sex Pistols con <a href="/wiki/Bill_Grundy" title="Bill Grundy">Bill Grundy</a> il 1 dicembre 1976 fu il momento spartiacque nella trasformazione del punk britannico in un importante fenomeno mediatico, anche se alcuni negozi si rifiutavano di immagazzinare i dischi ed era difficile trovare la trasmissione radiofonica. Nel maggio 1977, i Sex Pistols raggiunsero nuove vette di controversia (e il numero due della classifica dei singoli) con una canzone che faceva riferimento alla regina <a href="/wiki/Elisabetta_II_del_Regno_Unito" title="Elisabetta II del Regno Unito">Elisabetta II</a>, "<a href="/wiki/God_Save_the_Queen_(Sex_Pistols)" title="God Save the Queen (Sex Pistols)">God Save the Queen</a>", durante il suo Giubileo d'argento. I Sex Pistols crearono molte controversie durante la loro breve carriera, attirando l'attenzione su di loro e mettendo spesso in secondo piano la musica. I loro show e i loro tour erano ripetutamente ostacolati dalle autorità, e le loro apparizioni pubbliche spesso finivano disastrosamente.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">&#91;</span>86<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> L'ondata di ribellismo dei primi anni punk è testimoniata dagli album <i><a href="/wiki/Ramones_(album)" title="Ramones (album)">Ramones</a></i> dei Ramones, <i><a href="/wiki/Never_Mind_the_Bollocks,_Here%27s_the_Sex_Pistols" title="Never Mind the Bollocks, Here&#39;s the Sex Pistols">Never Mind the Bollocks, Here's the Sex Pistols</a></i> dei Sex Pistols e il primo disco dei Clash.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">&#91;</span>87<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Per la maggior parte, il punk si è radicato in scene locali che tendevano a rifiutare l'associazione con il mainstream. Emerse una sottocultura punk associata, che esprimeva ribellione giovanile e caratterizzata da stili di abbigliamento distintivi e una varietà di ideologie antiautoritarie. </p><p>All'inizio degli anni '80, stili più veloci e aggressivi come <a href="/wiki/Hardcore_punk" title="Hardcore punk">hardcore</a> e <a href="/wiki/Oi!" class="mw-redirect" title="Oi!">Oi!</a> erano diventati gli stili predominanti del punk rock. Ciò portò alla nascita di diversi sottogeneri di hardcore punk, come <a href="/wiki/D-beat" title="D-beat">D-beat</a>, <a href="/wiki/Anarco_punk" class="mw-redirect" title="Anarco punk">anarco punk</a>, <a href="/wiki/Grindcore" title="Grindcore">grindcore</a> e <a href="/wiki/Crust_punk" title="Crust punk">crust punk</a>. La filiazione del punk approdò anche alla <a href="/wiki/New_wave_(musica)" title="New wave (musica)">New wave</a>,<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">&#91;</span>88<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> al <a href="/wiki/Post-punk" title="Post-punk">post-punk</a> e al movimento del <a href="/wiki/Rock_alternativo" title="Rock alternativo">rock alternativo</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="New_wave">New wave</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Modifica la sezione New wave" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=24" title="Edit section&#39;s source code: New wave"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/New_wave_(musica)" title="New wave (musica)">New wave (musica)</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/New_romantic" title="New romantic">New romantic</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Synthpop" class="mw-redirect" title="Synthpop">Synthpop</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Rock_elettronico" title="Rock elettronico">Rock elettronico</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Blondie_(Debbie_Harry)_One.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Blondie_%28Debbie_Harry%29_One.jpg/170px-Blondie_%28Debbie_Harry%29_One.jpg" decoding="async" width="170" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/Blondie_%28Debbie_Harry%29_One.jpg 1.5x" data-file-width="232" data-file-height="343" /></a><figcaption><a href="/wiki/Deborah_Harry" class="mw-redirect" title="Deborah Harry">Deborah Harry</a> dei <a href="/wiki/Blondie" title="Blondie">Blondie</a>, in concerto a Toronto nel 1977</figcaption></figure> <p>La new wave e la sua sottocultura sbocciano assieme ai primi gruppi punk rock, a tal punto che, inizialmente, punk e new wave sono considerati quasi sinonimi.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">&#91;</span>89<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Successivamente, però, i termini cominciano ad assumere significati diversi: gruppi come <a href="/wiki/Television" title="Television">Television</a>, <a href="/wiki/Talking_Heads" title="Talking Heads">Talking Heads</a>, <a href="/wiki/Blondie" title="Blondie">Blondie</a>, <a href="/wiki/Devo" title="Devo">Devo</a> e <a href="/wiki/The_Police" title="The Police">The Police</a>, che stavano ampliando il loro ventaglio strumentistico, incorporando ritmi orientati alla <a href="/wiki/Musica_dance" class="mw-redirect" title="Musica dance">dance</a>, e lavorando con una produzione più ripulita, vennero chiamati "New Wave" piuttosto che "punk".<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">&#91;</span>90<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I dirigenti discografici, che erano stati per lo più disorientati dal movimento punk, riconobbero il potenziale degli artisti new wave più accessibili e iniziarono a firmare e commercializzare in modo aggressivo qualsiasi band che potesse rivendicare una connessione remota con il punk o la new wave. Combinando elementi della musica e moda punk con uno stile più orientato al pop, artisti New Wave come i <a href="/wiki/The_Cars" title="The Cars">The Cars</a> ed <a href="/wiki/Elvis_Costello" title="Elvis Costello">Elvis Costello</a> diventano molto popolari in entrambi i lati dell'<a href="/wiki/Oceano_Atlantico" title="Oceano Atlantico">Atlantico</a>.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">&#91;</span>91<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">&#91;</span>92<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Il new wave diventa un termine generico per tutta la musica <a href="/wiki/Mainstream" title="Mainstream">mainstream</a> ispirata al punk, racchiudendo stili disparati come il <a href="/wiki/2_tone_ska" title="2 tone ska">2 tone ska</a>, il <a href="/wiki/Mod_(subcultura)#Il_mod_revival" title="Mod (subcultura)">mod revival</a> basato sui <a href="/wiki/The_Jam" title="The Jam">The Jam</a> e il fenomeno <a href="/wiki/New_romantic" title="New romantic">New romantic</a> incarnato dai <a href="/wiki/Duran_Duran" title="Duran Duran">Duran Duran</a>,<sup id="cite_ref-Scaruffi2003_93-0" class="reference"><a href="#cite_note-Scaruffi2003-93"><span class="cite-bracket">&#91;</span>93<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Spandau_Ballet" title="Spandau Ballet">Spandau Ballet</a>, <a href="/wiki/Ultravox" title="Ultravox">Ultravox</a>, <a href="/wiki/Talk_Talk" title="Talk Talk">Talk Talk</a> ed <a href="/wiki/Eurythmics" title="Eurythmics">Eurythmics</a>. Un sottogenere che spicca è inoltre il <a href="/wiki/Synth_pop" title="Synth pop">synth pop</a>, con forti influenze dei <a href="/wiki/Kraftwerk" title="Kraftwerk">Kraftwerk</a> e del compositore francese <a href="/wiki/Jean-Michel_Jarre" title="Jean-Michel Jarre">Jean-Michel Jarre</a>. Questo periodo ha coinciso con l'ascesa di <a href="/wiki/MTV" title="MTV">MTV</a> e ha portato a una grande visibilità per il synth-pop, creando quella che è stata caratterizzata come una seconda British Invasion. MTV Europe inaugura le sue trasmissioni con il videoclip di <i><a href="/wiki/Money_for_Nothing_(singolo_Dire_Straits)" title="Money for Nothing (singolo Dire Straits)">Money for Nothing</a></i> dei <a href="/wiki/Dire_Straits" title="Dire Straits">Dire Straits</a>, brano che paradossalmente può essere interpretato anche come una sorta di invettiva contro le rockstar che appaiono in televisione.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">&#91;</span>94<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I Dire Straits (letteralmente «terribili ristrettezze») sono considerati un <i>unicum</i> nel panorama del periodo, poiché il loro stile musicale risulta del tutto fuori moda e in netta contrapposizione rispetto alle tendenze dell'epoca: la band britannica&#160;– guidata dal chitarrista, cantante e compositore <a href="/wiki/Mark_Knopfler" title="Mark Knopfler">Mark Knopfler</a> – propone infatti un rock limpido ed essenziale, ispirato principalmente al blues, al country e al rock and roll americano delle origini.<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">&#91;</span>95<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">&#91;</span>96<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">&#91;</span>97<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Le loro canzoni, caratterizzate spesso da un tono introspettivo, presentano inoltre testi ricercati e connotati da una forte impronta narrativa.<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">&#91;</span>98<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I Dire Straits raggiungono il culmine della popolarità nel 1985 con l'album <i><a href="/wiki/Brothers_in_Arms_(album_Dire_Straits)" title="Brothers in Arms (album Dire Straits)">Brothers in Arms</a></i>, che tuttavia costituisce l'opera meno rappresentativa della loro produzione;<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">&#91;</span>99<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> registrato interamente con l'ausilio di <a href="/wiki/Registrazione_digitale" title="Registrazione digitale">tecnologie digitali</a>, <i>Brothers in Arms</i> è il primo album a vendere più di un milione di copie in <a href="/wiki/Compact_disc" title="Compact disc">compact disc</a>, contribuendo dunque alla diffusione del nuovo formato.<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">&#91;</span>100<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Post-punk">Post-punk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Modifica la sezione Post-punk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=25" title="Edit section&#39;s source code: Post-punk"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Post-punk" title="Post-punk">Post-punk</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Rock_gotico" title="Rock gotico">Rock gotico</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Musica_industriale" title="Musica industriale">Musica industriale</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:U2_on_Joshua_Tree_Tour_2017_Brussels_8-1-17.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia a colori dei membri degli U2 in concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/U2_on_Joshua_Tree_Tour_2017_Brussels_8-1-17.jpg/220px-U2_on_Joshua_Tree_Tour_2017_Brussels_8-1-17.jpg" decoding="async" width="220" height="116" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/U2_on_Joshua_Tree_Tour_2017_Brussels_8-1-17.jpg/330px-U2_on_Joshua_Tree_Tour_2017_Brussels_8-1-17.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/U2_on_Joshua_Tree_Tour_2017_Brussels_8-1-17.jpg/440px-U2_on_Joshua_Tree_Tour_2017_Brussels_8-1-17.jpg 2x" data-file-width="3977" data-file-height="2090" /></a><figcaption>Gli <a href="/wiki/U2" title="U2">U2</a> in concerto durante il <a href="/wiki/The_Joshua_Tree" title="The Joshua Tree">the Joshua Tree</a> Tour 2017</figcaption></figure> <p>Verso la fine degli <a href="/wiki/Anni_1970" title="Anni 1970">anni settanta</a> nacque anche il <a href="/wiki/Post-punk" title="Post-punk">post-punk</a>, che fonde il <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk rock</a> con elementi <a href="/wiki/Rock_sperimentale" title="Rock sperimentale">sperimentali</a> provenienti da artisti come i newyorkesi <a href="/wiki/The_Velvet_Underground" title="The Velvet Underground">Velvet Underground</a>, <a href="/wiki/Roxy_Music" title="Roxy Music">Roxy Music</a> e <a href="/wiki/David_Bowie" title="David Bowie">David Bowie</a><sup id="cite_ref-AMG_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-AMG-101"><span class="cite-bracket">&#91;</span>101<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-SDM_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-SDM-102"><span class="cite-bracket">&#91;</span>102<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e da generi come <a href="/wiki/Musica_disco" class="mw-redirect" title="Musica disco">disco</a>, <a href="/wiki/Dub" title="Dub">dub</a> e <a href="/wiki/Krautrock" title="Krautrock">krautrock</a> (soprattutto i <a href="/wiki/Can_(gruppo_musicale)" title="Can (gruppo musicale)">Can</a> e i <a href="/wiki/Kraftwerk" title="Kraftwerk">Kraftwerk</a>).<sup id="cite_ref-AMG_101-1" class="reference"><a href="#cite_note-AMG-101"><span class="cite-bracket">&#91;</span>101<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-SDM_102-1" class="reference"><a href="#cite_note-SDM-102"><span class="cite-bracket">&#91;</span>102<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Esso non è da intendere come un genere musicale vero e proprio, ma piuttosto come un'etichetta utilizzata per quei gruppi che intorno al <a href="/wiki/1980" title="1980">1980</a> iniziarono ad unire il punk rock con vari altri generi musicali.<sup id="cite_ref-OR_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-OR-103"><span class="cite-bracket">&#91;</span>103<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tra i primi contributori al genere ci sono le band statunitensi <a href="/wiki/Pere_Ubu" title="Pere Ubu">Pere Ubu</a>, <a href="/wiki/Devo" title="Devo">Devo</a>, i <a href="/wiki/The_Residents" title="The Residents">The Residents</a> e i <a href="/wiki/Talking_Heads" title="Talking Heads">Talking Heads</a>. </p><p>Tra i gruppi della scena underground degli anni ottanta sono sicuramente da citare i gruppi post-punk come i <a href="/wiki/Wire_(gruppo_musicale)" title="Wire (gruppo musicale)">Wire</a><sup id="cite_ref-SDM_102-2" class="reference"><a href="#cite_note-SDM-102"><span class="cite-bracket">&#91;</span>102<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, <a href="/wiki/The_Fall" title="The Fall">The Fall</a><sup id="cite_ref-SDM_102-3" class="reference"><a href="#cite_note-SDM-102"><span class="cite-bracket">&#91;</span>102<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e <a href="/wiki/Public_Image_Ltd." title="Public Image Ltd.">Public Image Ltd.</a>, la cui attività causerà la nascita di molti dei generi derivati dal post-punk. In particolare i <a href="/wiki/Public_Image_Ltd." title="Public Image Ltd.">PIL</a> con la loro musica cupa e decadente influenzarono il successivo movimento <a href="/wiki/Rock_gotico" title="Rock gotico">rock gotico</a><sup id="cite_ref-SDM3_104-0" class="reference"><a href="#cite_note-SDM3-104"><span class="cite-bracket">&#91;</span>104<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> capitanato da <a href="/wiki/Joy_Division" title="Joy Division">Joy Division</a>, <a href="/wiki/Bauhaus_(gruppo_musicale)" title="Bauhaus (gruppo musicale)">Bauhaus</a>, <a href="/wiki/The_Cure" title="The Cure">The Cure</a>, <a href="/wiki/The_Sound" title="The Sound">The Sound</a>, <a href="/wiki/The_Sisters_of_Mercy" title="The Sisters of Mercy">The Sisters of Mercy</a> e <a href="/wiki/Killing_Joke" title="Killing Joke">Killing Joke</a>. In Australia si affermarono <a href="/wiki/Nick_Cave" title="Nick Cave">Nick Cave</a> e i <a href="/wiki/The_Birthday_Party_(gruppo_musicale)" title="The Birthday Party (gruppo musicale)">Birthday Party</a>. I membri di Bauhaus e Joy Division hanno esplorato nuovi territori stilistici rispettivamente come <a href="/wiki/Love_and_Rockets" title="Love and Rockets">Love and Rockets</a> e <a href="/wiki/New_Order" title="New Order">New Order</a>. Un altro dei primi movimenti post-punk è stata la musica industriale sviluppata dalle band britanniche <a href="/wiki/Throbbing_Gristle" title="Throbbing Gristle">Throbbing Gristle</a> e <a href="/wiki/Cabaret_Voltaire" title="Cabaret Voltaire">Cabaret Voltaire</a> e dai newyorkesi <a href="/wiki/Suicide_(gruppo_musicale)" title="Suicide (gruppo musicale)">Suicide</a>, utilizzando una varietà di tecniche elettroniche e di campionamento che emulavano il suono della produzione industriale e che si sarebbero sviluppate in una varietà di forme di musica post-industriale negli anni '80. </p><p>La seconda generazione di gruppi post-punk britannici che sfondarono nei primi anni '80, inclusi <a href="/wiki/The_Fall" title="The Fall">The Fall</a>, <a href="/wiki/Pop_Group" class="mw-redirect" title="Pop Group">Pop Group</a>, <a href="/wiki/Mekons" class="mw-redirect" title="Mekons">Mekons</a>, <a href="/wiki/Echo_and_the_Bunnymen" class="mw-redirect" title="Echo and the Bunnymen">Echo and the Bunnymen</a> e <a href="/wiki/Teardrop_Explodes" class="mw-redirect" title="Teardrop Explodes">Teardrop Explodes</a>, tendevano ad allontanarsi dai paesaggi sonori dark. Probabilmente il gruppo di maggior successo emerso dal post-punk sono gli <a href="/wiki/U2" title="U2">U2</a>. La band <a href="/wiki/Irlanda" title="Irlanda">irlandese</a>, influenzata inizialmente dal post punk di band come i <a href="/wiki/Joy_Division" title="Joy Division">Joy Division</a>, è caratterizzata dall'utilizzo di tematiche religiose, politiche e socioeconomiche, che contribuiranno a costruire l'immagine del frontman <a href="/wiki/Bono_Vox" class="mw-redirect" title="Bono Vox">Bono Vox</a>.<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">&#91;</span>105<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Alla fine degli anni '80 gli U2 erano diventati una delle più grandi band al mondo. Sebbene molte band post-punk abbiano continuato a registrare e ad esibirsi, il post-punk è declinato come movimento a metà degli anni '80 quando gli artisti si sono sciolti o hanno esplorato altre aree musicali, ma ha continuato a influenzare lo sviluppo della musica rock ed è stato visto come un elemento importante nella creazione del movimento del rock alternativo. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'heavy_metal_anni_ottanta"><span id="L.27heavy_metal_anni_ottanta"></span>L'heavy metal anni ottanta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Modifica la sezione L&#39;heavy metal anni ottanta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=26" title="Edit section&#39;s source code: L&#39;heavy metal anni ottanta"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/New_Wave_of_British_Heavy_Metal" class="mw-redirect" title="New Wave of British Heavy Metal">New Wave of British Heavy Metal</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Hair_metal" title="Hair metal">Hair metal</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Glam_metal" class="mw-redirect" title="Glam metal">Glam metal</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Metal_estremo" title="Metal estremo">Metal estremo</a></b>.</span></div> </div> <p>Durante la metà degli anni settanta, i <a href="/wiki/Mot%C3%B6rhead" title="Motörhead">Motörhead</a> introdussero nell'heavy metal una sensibilità punk rock e una crescente enfasi sulla velocità. A partire dalla fine degli anni settanta, le band della <a href="/wiki/New_Wave_of_British_Heavy_Metal" class="mw-redirect" title="New Wave of British Heavy Metal">New Wave of British Heavy Metal</a> come <a href="/wiki/Iron_Maiden" title="Iron Maiden">Iron Maiden</a> e <a href="/wiki/Saxon_(gruppo_musicale)" title="Saxon (gruppo musicale)">Saxon</a> seguirono in modo simile. Entro la fine del decennio, i fan dell'heavy metal divennero noti come "metalhead" o "headbanger". </p><p>Durante gli anni ottanta, il <a href="/wiki/Glam_metal" class="mw-redirect" title="Glam metal">glam metal</a> divenne popolare con gruppi come <a href="/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a>, <a href="/wiki/M%C3%B6tley_Cr%C3%BCe" title="Mötley Crüe">Mötley Crüe</a> e <a href="/wiki/Bon_Jovi" title="Bon Jovi">Bon Jovi</a>. Nel frattempo, tuttavia, le scene underground produssero una serie di stili più aggressivi: il <a href="/wiki/Thrash_metal" title="Thrash metal">thrash metal</a> fece il suo ingresso nel mainstream con gruppi come <a href="/wiki/Metallica" title="Metallica">Metallica</a>, <a href="/wiki/Slayer" title="Slayer">Slayer</a>, <a href="/wiki/Megadeth" title="Megadeth">Megadeth</a> e <a href="/wiki/Anthrax" title="Anthrax">Anthrax</a>,<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">&#91;</span>106<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> mentre altri sottogeneri estremi come <a href="/wiki/Death_metal" title="Death metal">death metal</a>, <a href="/wiki/Black_metal" title="Black metal">black metal</a> e il successivo <a href="/wiki/Groove_metal" title="Groove metal">groove metal</a> sono rimasti fenomeni prevalentemente subculturali.<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">&#91;</span>107<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">&#91;</span>108<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nei tardi anni ottanta divennero celebri anche i <a href="/wiki/Guns_N%27_Roses" title="Guns N&#39; Roses">Guns N' Roses</a>, che nei loro primi album proposero in modo aggiornato e diretto le sonorità hard rock ed heavy metal degli anni precedenti.<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">&#91;</span>109<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">&#91;</span>110<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">&#91;</span>111<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'emergere_del_rock_alternativo"><span id="L.27emergere_del_rock_alternativo"></span>L'emergere del rock alternativo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Modifica la sezione L&#39;emergere del rock alternativo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=27" title="Edit section&#39;s source code: L&#39;emergere del rock alternativo"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Rock_alternativo" title="Rock alternativo">Rock alternativo</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Jangle_pop" title="Jangle pop">Jangle pop</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/College_rock" title="College rock">College rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Indie_pop" title="Indie pop">Indie pop</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Dream_pop" title="Dream pop">Dream pop</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Shoegazing" class="mw-redirect" title="Shoegazing">Shoegazing</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Padova_REM_concert_July_22_2003_blue.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una foto a colori della band R.E.M. in concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Padova_REM_concert_July_22_2003_blue.jpg/220px-Padova_REM_concert_July_22_2003_blue.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Padova_REM_concert_July_22_2003_blue.jpg/330px-Padova_REM_concert_July_22_2003_blue.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Padova_REM_concert_July_22_2003_blue.jpg/440px-Padova_REM_concert_July_22_2003_blue.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>I <a href="/wiki/R.E.M._(gruppo_musicale)" title="R.E.M. (gruppo musicale)">R.E.M.</a> sono stati una band <a href="/wiki/Rock_alternativo" title="Rock alternativo">rock alternativo</a> di successo tra anni ottanta e novanta</figcaption></figure> <p>Il rock alternativo è un genere derivato dal punk rock emerso negli anni ottanta ma divenuto abbastanza popolare negli anni novanta. Il termine alternative venne coniato negli anni ottanta per descrivere quelle band che si ispiravano al punk rock che facevano parte di etichette indipendenti e non commerciali.<sup id="cite_ref-Bogdanov2002Alternative_112-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002Alternative-112"><span class="cite-bracket">&#91;</span>112<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il rock alternativo è caratterizzato dalla presenza di elementi stilistici della musica punk, che ha posto le basi per la musica alternativa negli <a href="/wiki/Anni_1970" title="Anni 1970">anni settanta</a>.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">&#91;</span>113<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Importanti gruppi rock alternativi degli anni ottanta negli Stati Uniti includevano <a href="/wiki/R.E.M._(gruppo_musicale)" title="R.E.M. (gruppo musicale)">R.E.M.</a>, <a href="/wiki/H%C3%BCsker_D%C3%BC" title="Hüsker Dü">Hüsker Dü</a>, <a href="/wiki/Jane%27s_Addiction" title="Jane&#39;s Addiction">Jane's Addiction</a>, <a href="/wiki/Sonic_Youth" title="Sonic Youth">Sonic Youth</a> e <a href="/wiki/Pixies" title="Pixies">Pixies</a>, e nel Regno Unito i <a href="/wiki/The_Cure" title="The Cure">The Cure</a>, i <a href="/wiki/New_Order" title="New Order">New Order</a>, i <a href="/wiki/Jesus_and_Mary_Chain" class="mw-redirect" title="Jesus and Mary Chain">Jesus and Mary Chain</a> e i <a href="/wiki/The_Smiths" title="The Smiths">The Smiths</a>. Rifiutarono il synth-pop dominante dei primi anni ottanta, segnando un ritorno ad un rock basato sulla chitarra. </p><p>Mentre numerosi artisti come i <a href="/wiki/R.E.M._(gruppo_musicale)" title="R.E.M. (gruppo musicale)">R.E.M.</a> o i <a href="/wiki/Red_Hot_Chili_Peppers" title="Red Hot Chili Peppers">Red Hot Chili Peppers</a> hanno avuto un successo commerciale, molti artisti di culto del rock alternativo durante gli anni ottanta incidevano e pubblicavano i propri lavori tramite etichette indipendenti tanto da avere successo grazie alle radio universitarie.<sup id="cite_ref-Bogdanov2002Alternative_112-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002Alternative-112"><span class="cite-bracket">&#91;</span>112<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114"><span class="cite-bracket">&#91;</span>114<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I primi gruppi di rock alternativo hanno esercitato una notevole influenza sulla generazione di musicisti che ottennero un successo <i>mainstream</i> negli anni '90. Gli stili di rock alternativo negli Stati Uniti durante gli anni '80 includevano il <a href="/wiki/Jangle_pop" title="Jangle pop">jangle pop</a>, associato alle prime registrazioni dei R.E.M., che incorporavano le chitarre squillanti del pop e del rock della metà degli anni '60, e il <a href="/wiki/College_rock" title="College rock">college rock</a>, termine usato per descrivere band alternative che iniziarono nel circuito dei college e nelle radio dei college, inclusi artisti come <a href="/wiki/10.000_Maniacs" class="mw-redirect" title="10.000 Maniacs">10.000 Maniacs</a> e i <a href="/wiki/Feelies" class="mw-redirect" title="Feelies">Feelies</a>. Nel Regno Unito, il rock gotico era dominante all'inizio degli anni ottanta, ma alla fine del decennio band <a href="/wiki/Musica_indipendente" title="Musica indipendente">indie</a> o <a href="/wiki/Dream_pop" title="Dream pop">dream pop</a> come <a href="/wiki/Primal_Scream" title="Primal Scream">Primal Scream</a>, Bogshed, Half Man Half Biscuit e <a href="/wiki/The_Wedding_Present" title="The Wedding Present">the Wedding Present</a> e band denominate <a href="/wiki/Shoegaze" title="Shoegaze">shoegaze</a> come <a href="/wiki/My_Bloody_Valentine" title="My Bloody Valentine">My Bloody Valentine</a>, <a href="/wiki/Slowdive" title="Slowdive">Slowdive</a>, <a href="/wiki/Ride_(gruppo_musicale)" title="Ride (gruppo musicale)">Ride</a> e <a href="/wiki/Lush" title="Lush">Lush</a>. Particolarmente vivace è stata la scena di <a href="/wiki/Madchester" title="Madchester">Madchester</a>, che ha prodotto band come <a href="/wiki/Happy_Mondays" title="Happy Mondays">Happy Mondays</a>, <a href="/wiki/Inspiral_Carpets" title="Inspiral Carpets">Inspiral Carpets</a> e <a href="/wiki/Stone_Roses" class="mw-redirect" title="Stone Roses">Stone Roses</a>. Il decennio successivo vedrà il successo del <a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">grunge</a> negli Stati Uniti e del <a href="/wiki/Britpop" title="Britpop">Britpop</a> nel Regno Unito, portando il rock alternativo nel <i>mainstream</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Il_rock_alternativo_anni_novanta">Il rock alternativo anni novanta</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Modifica la sezione Il rock alternativo anni novanta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=28" title="Edit section&#39;s source code: Il rock alternativo anni novanta"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Rock_alternativo" title="Rock alternativo">Rock alternativo</a></b>.</span></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grunge">Grunge</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Modifica la sezione Grunge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=29" title="Edit section&#39;s source code: Grunge"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">Grunge</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Nirvana_around_1992.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia a colori di due membri della band Nirvana in concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Nirvana_around_1992.jpg/220px-Nirvana_around_1992.jpg" decoding="async" width="220" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Nirvana_around_1992.jpg/330px-Nirvana_around_1992.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/19/Nirvana_around_1992.jpg 2x" data-file-width="367" data-file-height="346" /></a><figcaption>I <a href="/wiki/Nirvana_(gruppo_musicale)" title="Nirvana (gruppo musicale)">Nirvana</a> in concerto nel 1992</figcaption></figure> <p>In contrapposizione al rock più commerciale di quel tempo, nacque il <a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">grunge</a>, genere nato prodotto principalmente nello <a href="/wiki/Washington_(Stato)" class="mw-redirect" title="Washington (Stato)">Stato di Washington</a> degli <a href="/wiki/Stati_Uniti_d%27America" title="Stati Uniti d&#39;America">Stati Uniti d'America</a>, in particolare nella città di <a href="/wiki/Seattle" title="Seattle">Seattle</a>, a partire dalla seconda metà degli <a href="/wiki/Anni_1980" title="Anni 1980">anni ottanta</a>.<sup id="cite_ref-allmusic_grunge_115-0" class="reference"><a href="#cite_note-allmusic_grunge-115"><span class="cite-bracket">&#91;</span>115<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La scena di Seattle proprio in quegli anni si rivelava, infatti, una delle più fertili del panorama mondiale, producendo gruppi che mescolavano influenze estremamente eterogenee, principalmente l'<a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">heavy metal</a> e il <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk rock</a><sup id="cite_ref-allmusic_grunge_115-1" class="reference"><a href="#cite_note-allmusic_grunge-115"><span class="cite-bracket">&#91;</span>115<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, ma anche l'<a href="/wiki/Hardcore_punk" title="Hardcore punk">hardcore punk</a>, l'<a href="/wiki/Hard_rock" title="Hard rock">hard rock</a> e il <a href="/wiki/Post-hardcore" title="Post-hardcore">post-hardcore</a><sup id="cite_ref-ondarock.it_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-ondarock.it-116"><span class="cite-bracket">&#91;</span>116<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il genere divenne noto come <i>grunge</i>, un termine che descriveva il suono sporco della musica e l'aspetto trasandato della maggior parte dei musicisti, che si ribellavano attivamente alle immagini troppo curate di altri artisti. Fra gli elementi comuni delle band grunge, si possono citare la ripresa di sonorità di chiara derivazione <a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">heavy metal</a>, <a href="/wiki/Hard_rock" title="Hard rock">hard rock</a> e <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk rock</a>, le finalità di denuncia e l'utilizzo dello strumento musicale come protesta contro l'establishment politico e culturale del momento, e i testi, che trattano spesso argomenti apatici ed angosciosi, come la frustrazione di vivere, la tristezza, la depressione, la rabbia verso una vita vissuta passivamente, la ribellione.<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">&#91;</span>117<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Band come i <a href="/wiki/Green_River_(gruppo_musicale)" title="Green River (gruppo musicale)">Green River</a>, i <a href="/wiki/Soundgarden" title="Soundgarden">Soundgarden</a>, i <a href="/wiki/Melvins" title="Melvins">Melvins</a> e gli <a href="/wiki/Skin_Yard" title="Skin Yard">Skin Yard</a> furono i pionieri del genere, diventando con i <a href="/wiki/Mudhoney_(gruppo_musicale)" title="Mudhoney (gruppo musicale)">Mudhoney</a> i gruppi grunge con più successo nella fine degli anni ottanta. Il successo commerciale planetario del genere grunge è da individuare nell'anno 1991, anno della realizzazione per l'etichetta discografica <a href="/wiki/Geffen_Records" title="Geffen Records">Geffen Records</a> dell'album <i><a href="/wiki/Nevermind_(Nirvana)" title="Nevermind (Nirvana)">Nevermind</a></i> dei <a href="/wiki/Nirvana_(gruppo_musicale)" title="Nirvana (gruppo musicale)">Nirvana</a> con il singolo <i><a href="/wiki/Smells_Like_Teen_Spirit" title="Smells Like Teen Spirit">Smells Like Teen Spirit</a></i>. La musica dei Nirvana presentava tratti più melodici dei suoi predecessori<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">&#91;</span>118<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. I Nirvana furono una delle prime band grunge ad utilizzare i tradizionali meccanismi di promozione e marketing aziendale come video su MTV, esposizioni nei negozi e l'uso di consulenti radiofonici che promuovevano le loro canzoni nelle principali stazioni rock tradizionali. Sempre nel 1991 vide la luce <i><a href="/wiki/Ten_(Pearl_Jam)" title="Ten (Pearl Jam)">Ten</a></i>, il primo album dei <a href="/wiki/Pearl_Jam" title="Pearl Jam">Pearl Jam</a>, nel 1992 uscirono <i><a href="/wiki/Dirt_(Alice_in_Chains)" title="Dirt (Alice in Chains)">Dirt</a></i> degli <a href="/wiki/Alice_in_Chains" title="Alice in Chains">Alice in Chains</a> e <i><a href="/wiki/Core_(album)" title="Core (album)">Core</a></i> degli <a href="/wiki/Stone_Temple_Pilots" title="Stone Temple Pilots">Stone Temple Pilots</a>, mentre nel 1994 uscì <i><a href="/wiki/Superunknown" title="Superunknown">Superunknown</a></i> dei <a href="/wiki/Soundgarden" title="Soundgarden">Soundgarden</a>. Le principali etichette discografiche firmarono la maggior parte delle restanti band grunge a Seattle, mentre un secondo afflusso di artisti si trasferì in città nella speranza di raggiungere il successo. Tuttavia, con la morte di Kurt Cobain e il successivo scioglimento dei Nirvana nel 1994, i problemi del tour dei Pearl Jam e l'abbandono del cantante degli Alice in Chains <a href="/wiki/Layne_Staley" title="Layne Staley">Layne Staley</a> nel 1998, il genere iniziò a declinare, in parte oscurato dal <a href="/wiki/Britpop" title="Britpop">Britpop</a> e dal <a href="/wiki/Post-grunge" title="Post-grunge">post-grunge</a>, caratterizzato da un suono più commerciale. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Britpop">Britpop</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Modifica la sezione Britpop" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=30" title="Edit section&#39;s source code: Britpop"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Britpop" title="Britpop">Britpop</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Oasis_Liam_and_Noel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Oasis_Liam_and_Noel.jpg/250px-Oasis_Liam_and_Noel.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Oasis_Liam_and_Noel.jpg/330px-Oasis_Liam_and_Noel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Oasis_Liam_and_Noel.jpg/440px-Oasis_Liam_and_Noel.jpg 2x" data-file-width="449" data-file-height="297" /></a><figcaption>Gli <a href="/wiki/Oasis" title="Oasis">Oasis</a> in concerto nel 2005</figcaption></figure> <p>All'inizio degli anni novanta, mentre la scena musicale americana era dominata dal grunge, nel <a href="/wiki/Regno_Unito" title="Regno Unito">Regno Unito</a> ci fu l'affermarsi di numerose band della scena indipendente e underground britannica che cercarono di riattualizzare e modernizzare le melodie pop dei gruppi britannici degli <a href="/wiki/Anni_1960" title="Anni 1960">anni sessanta</a> come i <a href="/wiki/The_Beatles" title="The Beatles">Beatles</a>, dando vita ad una vera e propria corrente stilistica definita <i>britpop</i>.<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">&#91;</span>119<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Le radici del genere risalgono alla fine degli anni '80, quando a <a href="/wiki/Manchester" title="Manchester">Manchester</a>, da cui provenivano anche i <a href="/wiki/The_Smiths" title="The Smiths">The Smiths</a>, emerse la scena "<a href="/wiki/Madchester" title="Madchester">Madchester</a>".<sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120"><span class="cite-bracket">&#91;</span>120<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il movimento è stato visto in parte come una reazione contro varie tendenze musicali e culturali con sede negli Stati Uniti alla fine degli anni '80 e all'inizio degli anni '90, in particolare il fenomeno grunge, e come una riaffermazione di un'identità rock britannica. Il Britpop aveva uno stile vario, ma spesso usava melodie e ganci accattivanti, oltre a testi con tematiche tipicamente britanniche e l'adozione dell'iconografia della British Invasion degli anni '60, inclusi i simboli dell'identità britannica precedentemente utilizzati dai mod. La scena emerse intorno al 1992 con le prime pubblicazioni dei <a href="/wiki/Suede" title="Suede">Suede</a> e dei <a href="/wiki/Blur" title="Blur">Blur</a>, a cui si aggiunsero band come <a href="/wiki/Oasis" title="Oasis">Oasis</a>, <a href="/wiki/Pulp_(gruppo_musicale)" title="Pulp (gruppo musicale)">Pulp</a>, <a href="/wiki/Supergrass" title="Supergrass">Supergrass</a> ed <a href="/wiki/Elastica" title="Elastica">Elastica</a>, il cui successo ha contribuito a lanciare, se non a creare, il movimento come fenomeno di massa. Caratteristica del britpop fu la rivalità, orchestrata dalla stampa, fra Oasis e Blur, molto simile a quella fra Beatles e Rolling Stones, inizialmente vinta dai Blur, con gli Oasis che conquistarono successivamente l'Europa e gli Stati Uniti con l'album <a href="/wiki/(What%27s_the_Story)_Morning_Glory%3F" title="(What&#39;s the Story) Morning Glory?">(What's the Story) Morning Glory?</a>.<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">&#91;</span>121<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Mentre band come i Blur erano più influenzate dagli <a href="/wiki/Small_Faces" title="Small Faces">Small Faces</a> e dai <a href="/wiki/The_Kinks" title="The Kinks">Kinks</a>, gli Oasis trassero ispirazione dai Rolling Stones, Beatles e Stone Roses.<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">&#91;</span>122<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I gruppi britpop lanciarono il movimento rock alternativo britannico come fenomeno di massa e costituirono l'ossatura di un ampio movimento culturale britannico chiamato <i><a href="/wiki/Cool_Britannia" title="Cool Britannia">Cool Britannia</a></i>.<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">&#91;</span>123<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sebbene le sue band più popolari, in particolare Blur e Oasis, siano state in grado di diffondere il loro successo commerciale all'estero, in particolare negli Stati Uniti, il movimento andò in pezzi entro la fine del decennio. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Post-grunge">Post-grunge</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Modifica la sezione Post-grunge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=31" title="Edit section&#39;s source code: Post-grunge"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Post-grunge" title="Post-grunge">Post-grunge</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Foo_Fighters_Live_29.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia a colori di membri dei Foo Fighters in concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Foo_Fighters_Live_29.jpg/250px-Foo_Fighters_Live_29.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Foo_Fighters_Live_29.jpg/330px-Foo_Fighters_Live_29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Foo_Fighters_Live_29.jpg/500px-Foo_Fighters_Live_29.jpg 2x" data-file-width="2760" data-file-height="1836" /></a><figcaption><a href="/wiki/Foo_Fighters" title="Foo Fighters">Foo Fighters</a> in concerto nel 2007</figcaption></figure> <p>Sull'onda della morte di <a href="/wiki/Kurt_Cobain" title="Kurt Cobain">Kurt Cobain</a>, cantante dei <a href="/wiki/Nirvana_(gruppo_musicale)" title="Nirvana (gruppo musicale)">Nirvana</a>, si sviluppò un nuovo stile musicale chiamato <i>post-grunge</i>.<sup id="cite_ref-AllMusicPostgrunge_124-0" class="reference"><a href="#cite_note-AllMusicPostgrunge-124"><span class="cite-bracket">&#91;</span>124<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il termine post-grunge è stato coniato per la generazione di band che ha seguito l'emergere nel mainstream e il successivo sparire delle band grunge di Seattle. Le band post-grunge emulavano i loro atteggiamenti e la loro musica, ma con un suono più commerciale. Spesso hanno pubblicato i loro lavori presso le major e sono arrivati a incorporare influenze dal jangle pop, pop-punk, alternative metal o hard rock. In origine, le band grunge emerse quando il grunge era mainstream ed erano sospettate di emulare il suono grunge erano etichettate in modo peggiorativo come post-grunge. </p><p>I <a href="/wiki/Foo_Fighters" title="Foo Fighters">Foo Fighters</a>, la nuova band di <a href="/wiki/Dave_Grohl" title="Dave Grohl">Dave Grohl</a>, l'ex batterista dei Nirvana, aiutarono a rendere ancor più popolare il genere, ed emersero diversi gruppi come <a href="/wiki/Bush_(gruppo_musicale)" title="Bush (gruppo musicale)">Bush</a>, <a href="/wiki/Creed" title="Creed">Creed</a>, <a href="/wiki/Audioslave" title="Audioslave">Audioslave</a>, <a href="/wiki/Candlebox" title="Candlebox">Candlebox</a>, <a href="/wiki/Collective_Soul" title="Collective Soul">Collective Soul</a>, <a href="/wiki/Goo_Goo_Dolls" title="Goo Goo Dolls">Goo Goo Dolls</a>, <a href="/wiki/Everclear" title="Everclear">Everclear</a> e <a href="/wiki/Live_(gruppo_musicale)" title="Live (gruppo musicale)">Live</a>.<sup id="cite_ref-Bogdanov2002FooFighters_125-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002FooFighters-125"><span class="cite-bracket">&#91;</span>125<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Anche la cantante <a href="/wiki/Alanis_Morissette" title="Alanis Morissette">Alanis Morissette</a> trovò il successo etichettata come artista post-grunge. Nel 1995 il suo album <i><a href="/wiki/Jagged_Little_Pill" title="Jagged Little Pill">Jagged Little Pill</a></i> ebbe rilevante successo, con singoli come <i><a href="/wiki/You_Oughta_Know" title="You Oughta Know">You Oughta Know</a></i>, influenzando durante la fine degli anni novanta cantanti pop come <a href="/wiki/Fiona_Apple" title="Fiona Apple">Fiona Apple</a>, <a href="/wiki/Jewel" title="Jewel">Jewel</a> e <a href="/wiki/Liz_Phair" title="Liz Phair">Liz Phair</a>.<sup id="cite_ref-Bogdanov2002Alanis_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bogdanov2002Alanis-126"><span class="cite-bracket">&#91;</span>126<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il post-grunge si è trasformato alla fine degli anni '90 quando sono emerse band post-grunge come <a href="/wiki/Creed" title="Creed">Creed</a> e <a href="/wiki/Nickelback" title="Nickelback">Nickelback</a>. Band come Creed e Nickelback hanno portato il post-grunge nel 21º secolo con un notevole successo commerciale, abbandonando la maggior parte dell'angoscia e della rabbia del movimento originale a favore di testi più convenzionali, e sono state seguite in questo modo da atti più recenti tra cui <a href="/wiki/Shinedown" title="Shinedown">Shinedown</a>, <a href="/wiki/Seether" title="Seether">Seether</a>, <a href="/wiki/3_Doors_Down" title="3 Doors Down">3 Doors Down</a> e <a href="/wiki/Puddle_of_Mudd" title="Puddle of Mudd">Puddle of Mudd</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pop_punk">Pop punk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=32" title="Modifica la sezione Pop punk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=32" title="Edit section&#39;s source code: Pop punk"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Pop_punk" title="Pop punk">Pop punk</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Green_day_Live_5_june_2013_in_Rome5.JPG" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia a colori dei membri dei Green Day in concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Green_day_Live_5_june_2013_in_Rome5.JPG/220px-Green_day_Live_5_june_2013_in_Rome5.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Green_day_Live_5_june_2013_in_Rome5.JPG/330px-Green_day_Live_5_june_2013_in_Rome5.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Green_day_Live_5_june_2013_in_Rome5.JPG/440px-Green_day_Live_5_june_2013_in_Rome5.JPG 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a><figcaption>I <a href="/wiki/Green_Day" title="Green Day">Green Day</a> in concerto nel 2013</figcaption></figure> <p>Con il loro apprezzamento verso i <a href="/wiki/Beach_Boys" class="mw-redirect" title="Beach Boys">Beach Boys</a> ed il <a href="/wiki/Bubblegum_pop" title="Bubblegum pop">bubblegum pop</a> della fine degli <a href="/wiki/Anni_1960" title="Anni 1960">anni sessanta</a>, i <a href="/wiki/Ramones" title="Ramones">Ramones</a> gettarono le basi per quello che sarebbe poi stato conosciuto come pop punk<sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="#cite_note-127"><span class="cite-bracket">&#91;</span>127<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Le origini del pop punk degli anni settanta possono essere viste in band punk degli anni novanta come <a href="/wiki/Buzzcocks" title="Buzzcocks">Buzzcocks</a> e <a href="/wiki/Clash" class="mw-redirect" title="Clash">Clash</a>, in gruppi new wave di successo commerciale come i <a href="/wiki/The_Jam" title="The Jam">Jam</a> e gli <a href="/wiki/Undertones" class="mw-redirect" title="Undertones">Undertones</a> e in gruppi alternative rock degli anni ottanta con elementi hardcore. Il pop-punk tende a usare melodie power-pop e cambi di accordi con tempi punk veloci e chitarre ad alto volume.<sup id="cite_ref-LambPunkPop_128-0" class="reference"><a href="#cite_note-LambPunkPop-128"><span class="cite-bracket">&#91;</span>128<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Il successo vero e proprio del genere però ha inizio verso la fine degli <a href="/wiki/Anni_1980" title="Anni 1980">anni ottanta</a> e primi <a href="/wiki/Anni_1990" title="Anni 1990">anni novanta</a> con l'avvento della nuova corrente detta <a href="/wiki/Punk_revival" title="Punk revival">punk revival</a>. I gruppi a saper meglio sfruttare il potenziale commerciale di questi generi e a lanciare il "<i>revival</i>" furono <a href="/wiki/Green_Day" title="Green Day">Green Day</a>, <a href="/wiki/Weezer" title="Weezer">Weezer</a>, <a href="/wiki/The_Offspring" title="The Offspring">The Offspring</a>, seguiti poi da <a href="/wiki/NOFX" title="NOFX">NOFX</a> (classificabili comunque nel <a href="/wiki/Melodic_hardcore_punk" title="Melodic hardcore punk">melodic hardcore punk</a>) e <a href="/wiki/Rancid" title="Rancid">Rancid</a>, che affermarono il genere a livello mondiale. Nel 1994 i Green Day passarono ad una major e pubblicarono l'album <i><a href="/wiki/Dookie" title="Dookie">Dookie</a></i>, che trovò un nuovo pubblico, in gran parte adolescente, e si rivelò a sorpresa un enorme successo commerciale. Sono stati presto seguiti dall'<a href="/wiki/Weezer_(The_Blue_Album)" title="Weezer (The Blue Album)">omonimo debutto</a> dei Weezer, che portò a tre singoli nella top ten negli Stati Uniti. Questo successo aprì le porte alle vendite multi-platino del gruppo punk metallico Offspring con <i><a href="/wiki/Smash_(The_Offspring)" title="Smash (The Offspring)">Smash</a></i> (1994). Questa prima ondata di pop punk ha raggiunto il suo apice commerciale con <i><a href="/wiki/Nimrod_(album)" title="Nimrod (album)">Nimrod</a></i> (1997) dei Green Day e <i><a href="/wiki/Americana_(album_The_Offspring)" title="Americana (album The Offspring)">Americana</a></i> (1998) di The Offspring. </p><p>Alla fine degli anni novanta questo sottogenere è stato poi portato a nuove vette commerciali con i <a href="/wiki/Blink-182" title="Blink-182">Blink-182</a>, seguiti a loro volta da <a href="/wiki/Good_Charlotte" title="Good Charlotte">Good Charlotte</a>, <a href="/wiki/Simple_Plan" title="Simple Plan">Simple Plan</a> e <a href="/wiki/Sum_41" title="Sum 41">Sum 41</a>, che hanno usato l'umorismo nei loro video ed hanno avuto un tono più radiofonico della loro musica, pur mantenendo la velocità, parte dell'atteggiamento e persino il look punk anni '70. Le formazioni pop punk successive, tra cui <a href="/wiki/All_Time_Low" title="All Time Low">All Time Low</a>, <a href="/wiki/5_Seconds_of_Summer" title="5 Seconds of Summer">5 Seconds of Summer</a>, <a href="/wiki/The_All-American_Rejects" title="The All-American Rejects">The All-American Rejects</a> e <a href="/wiki/Fall_Out_Boy" title="Fall Out Boy">Fall Out Boy</a>, avevano un suono che è stato descritto come più vicino all'hardcore degli anni ottanta, pur ottenendo comunque un successo commerciale. Nella seconda metà degli anni 2000 hanno acquisito popolarità anche gruppi come <a href="/wiki/Panic!_at_the_Disco" title="Panic! at the Disco">Panic! at the Disco</a>, <a href="/wiki/My_Chemical_Romance" title="My Chemical Romance">My Chemical Romance</a> e <a href="/wiki/Paramore" title="Paramore">Paramore</a>.<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span class="cite-bracket">&#91;</span>129<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">&#91;</span>130<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131"><span class="cite-bracket">&#91;</span>131<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Indie_rock">Indie rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=33" title="Modifica la sezione Indie rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=33" title="Edit section&#39;s source code: Indie rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Indie_rock" title="Indie rock">Indie rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Riot_grrrl" title="Riot grrrl">Riot grrrl</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Post_rock" class="mw-redirect" title="Post rock">Post rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Math_rock" title="Math rock">Math rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Space_rock" title="Space rock">Space rock</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Baroque_pop" class="mw-redirect" title="Baroque pop">Baroque pop</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Pavement,_the_band,_in_Tokyo.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Una fotografia in bianco e nero dei cinque membri dei Pavement" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Pavement%2C_the_band%2C_in_Tokyo.jpg/250px-Pavement%2C_the_band%2C_in_Tokyo.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Pavement%2C_the_band%2C_in_Tokyo.jpg/330px-Pavement%2C_the_band%2C_in_Tokyo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Pavement%2C_the_band%2C_in_Tokyo.jpg/500px-Pavement%2C_the_band%2C_in_Tokyo.jpg 2x" data-file-width="936" data-file-height="607" /></a><figcaption>Il gruppo Lo-fi indie rock <a href="/wiki/Pavement" title="Pavement">Pavement</a> </figcaption></figure> <p>Negli anni ottanta le locuzioni «indie rock» e «rock alternativo» erano usate in modo intercambiabile. Verso la metà del decennio seguente, quando elementi del movimento iniziarono ad attirare l'interesse del <i>mainstream</i>, in particolare il grunge e poi il Britpop, il post-grunge e il pop-punk, il termine alternative iniziò a perdere il suo significato. Quelle band che seguivano i contorni meno commerciali della scena venivano sempre più indicate dall'etichetta <a href="/wiki/Indie_rock" title="Indie rock">indie rock</a>.<sup id="cite_ref-AllMusicIndie_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-AllMusicIndie-132"><span class="cite-bracket">&#91;</span>132<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> I gruppi indie rock mantennero un completo controllo sulla loro musica e sulle loro carriere, spesso pubblicando album con le proprie etichette indipendenti, puntando su tour e radio indipendenti o di college per farsi pubblicità.<sup id="cite_ref-133" class="reference"><a href="#cite_note-133"><span class="cite-bracket">&#91;</span>133<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Collegati più per la loro etica che per il loro approccio musicale, il movimento indie rock comprende una vasta gamma di stili, da band largamente influenzate dal grunge come i <a href="/wiki/Cranberries" class="mw-redirect" title="Cranberries">Cranberries</a> e i <a href="/wiki/Superchunk" title="Superchunk">Superchunk</a>, band sperimentali come i <a href="/wiki/Pavement" title="Pavement">Pavement</a> fino a cantanti punk-folk singers come <a href="/wiki/Ani_DiFranco" title="Ani DiFranco">Ani DiFranco</a>. Attualmente, molti paesi hanno una scena <i>indie</i> molto ampia, con band molto meno popolari dei gruppi commerciali, virtualmente sconosciuti fuori dai loro paesi, ma abbastanza noti per sopravvivere all'interno di essi.<sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span class="cite-bracket">&#91;</span>134<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Entro la fine degli anni '90 molti sottogeneri riconoscibili, la maggior parte con le loro origini nel movimento alternativo della fine degli anni '80, furono inclusi sotto l'ombrello dell'indie. Il Lo-fi ha evitato le raffinate tecniche di registrazione per un'etica D.I.Y. ed è stato guidato da <a href="/wiki/Beck_(cantante)" title="Beck (cantante)">Beck</a>, <a href="/wiki/Sebadoh" title="Sebadoh">Sebadoh</a> e Pavement. Il lavoro di <a href="/wiki/Talk_Talk" title="Talk Talk">Talk Talk</a> e <a href="/wiki/Slint" title="Slint">Slint</a> ha contribuito a ispirare sia il <a href="/wiki/Post_rock" class="mw-redirect" title="Post rock">post rock</a>, uno stile sperimentale influenzato dal jazz e dalla musica elettronica, introdotto da <a href="/wiki/Bark_Psychosis" title="Bark Psychosis">Bark Psychosis</a> e ripreso da artisti come <a href="/wiki/Tortoise" title="Tortoise">Tortoise</a>, <a href="/wiki/Stereolab" title="Stereolab">Stereolab</a> e <a href="/wiki/Laika" title="Laika">Laika</a>, oltre a portare a uno <a href="/wiki/Math_rock" title="Math rock">math rock</a> dallo stile più denso e complesso e basato sulla chitarra, sviluppato da artisti come <a href="/wiki/Polvo" title="Polvo">Polvo</a> e Chavez. Lo <a href="/wiki/Space_rock" title="Space rock">Space rock</a> ha guardato indietro alle radici progressive, con artisti minimalisti e pesanti come gli <a href="/wiki/Spacemen_3" title="Spacemen 3">Spacemen 3</a>, le due band create dalla sua scissione, Spectrum e <a href="/wiki/Spiritualized" title="Spiritualized">Spiritualized</a>, e gruppi successivi tra cui <a href="/wiki/Flying_Saucer_Attack" title="Flying Saucer Attack">Flying Saucer Attack</a>, <a href="/wiki/Godspeed_You!_Black_Emperor" title="Godspeed You! Black Emperor">Godspeed You! Black Emperor</a> e Quickspace. Al contrario, lo <a href="/wiki/Slowcore" title="Slowcore">Slowcore</a> ha enfatizzato il dolore e la sofferenza attraverso l'uso melodico di strumentazione acustica ed elettronica nella musica di band come <a href="/wiki/American_Music_Club" title="American Music Club">American Music Club</a> e <a href="/wiki/Red_House_Painters" title="Red House Painters">Red House Painters</a>, mentre il revival del <a href="/wiki/Baroque_pop" class="mw-redirect" title="Baroque pop">Baroque pop</a> ha reagito contro la musica lo-fi e la musica sperimentale ponendo l'accento sulla melodia e la strumentazione classica, con artisti come <a href="/wiki/Arcade_Fire" title="Arcade Fire">Arcade Fire</a>, <a href="/wiki/Belle_and_Sebastian" title="Belle and Sebastian">Belle and Sebastian</a> e <a href="/wiki/Rufus_Wainwright" title="Rufus Wainwright">Rufus Wainwright</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alternative_metal,_rap_rock,_rap_metal_e_nu_metal"><span id="Alternative_metal.2C_rap_rock.2C_rap_metal_e_nu_metal"></span>Alternative metal, rap rock, rap metal e nu metal</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=34" title="Modifica la sezione Alternative metal, rap rock, rap metal e nu metal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=34" title="Edit section&#39;s source code: Alternative metal, rap rock, rap metal e nu metal"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">Heavy metal</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/New_Wave_of_American_Heavy_Metal" class="mw-redirect" title="New Wave of American Heavy Metal">New Wave of American Heavy Metal</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Alternative_metal" title="Alternative metal">Alternative metal</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Rap_rock" title="Rap rock">Rap rock</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Rap_metal" title="Rap metal">Rap metal</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Nu_metal" title="Nu metal">Nu metal</a></b>.</span></div> </div> <p>L'alternative metal è emerso dalla scena hardcore del rock alternativo negli Stati Uniti alla fine degli anni '80, ma ha guadagnato un pubblico più ampio dopo che il grunge è entrato nel mainstream all'inizio degli anni '90. I primi gruppi alternative metal fondevano l'heavy metal con elementi di <a href="/wiki/Hardcore_punk" title="Hardcore punk">hardcore punk</a> (<a href="/wiki/Corrosion_of_Conformity" title="Corrosion of Conformity">Corrosion of Conformity</a>), <a href="/wiki/Post_punk" class="mw-redirect" title="Post punk">post punk</a> (<a href="/wiki/Helmet" title="Helmet">Helmet</a>), <a href="/wiki/Funk" title="Funk">funk</a>, <a href="/wiki/Rock_progressivo" title="Rock progressivo">rock progressivo</a>, <a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">heavy metal</a>, <a href="/wiki/Dance_rock" title="Dance rock">dance rock</a> (<a href="/wiki/Jane%27s_Addiction" title="Jane&#39;s Addiction">Jane's Addiction</a><sup id="cite_ref-autogenerato1_135-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerato1-135"><span class="cite-bracket">&#91;</span>135<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, <a href="/wiki/Primus" title="Primus">Primus</a>), <a href="/wiki/Noise_rock" title="Noise rock">noise rock</a> (<a href="/wiki/Helmet" title="Helmet">Helmet</a>, <a href="/wiki/The_Jesus_Lizard" title="The Jesus Lizard">The Jesus Lizard</a>), <a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">grunge</a> (<a href="/wiki/Alice_in_Chains" title="Alice in Chains">Alice in Chains</a>, <a href="/wiki/Soundgarden" title="Soundgarden">Soundgarden</a>), <a href="/wiki/Industrial" class="mw-redirect" title="Industrial">industrial</a> (<a href="/wiki/Ministry" title="Ministry">Ministry</a>, <a href="/wiki/Nine_Inch_Nails" title="Nine Inch Nails">Nine Inch Nails</a>) e <a href="/wiki/Rap" class="mw-redirect" title="Rap">rap</a> (<a href="/wiki/Rage_Against_the_Machine" title="Rage Against the Machine">Rage Against the Machine</a>, <a href="/wiki/Body_Count" title="Body Count">Body Count</a>, <a href="/wiki/Biohazard" title="Biohazard">Biohazard</a>, <a href="/wiki/Faith_No_More" title="Faith No More">Faith No More</a>), ma anche con altri generi. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Linkin_Park_@_Sonisphere.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Linkin_Park_%40_Sonisphere.jpg/220px-Linkin_Park_%40_Sonisphere.jpg" decoding="async" width="220" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Linkin_Park_%40_Sonisphere.jpg/330px-Linkin_Park_%40_Sonisphere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Linkin_Park_%40_Sonisphere.jpg/440px-Linkin_Park_%40_Sonisphere.jpg 2x" data-file-width="3204" data-file-height="1441" /></a><figcaption>I <a href="/wiki/Linkin_Park" title="Linkin Park">Linkin Park</a> in concerto</figcaption></figure> <p>Le prime tracce di partiture "rappate" su basi rock si possono già trovare nell'album <i><a href="/wiki/Sandinista!" title="Sandinista!">Sandinista!</a></i>, pubblicato dai britannici <a href="/wiki/The_Clash" title="The Clash">The Clash</a> nel <a href="/wiki/1980" title="1980">1980</a><sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">&#91;</span>136<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Anche i <a href="/wiki/Blondie" title="Blondie">Blondie</a> realizzarono nello stesso periodo un brano simile, <i>Rapture</i>. Tra i primi artisti crossover sono da annoverare <a href="/wiki/Run_DMC" title="Run DMC">Run DMC</a> e <a href="/wiki/Beastie_Boys" title="Beastie Boys">Beastie Boys</a>. Il rapper di Detroit <a href="/wiki/Esham" title="Esham">Esham</a> divenne famoso per il suo stile "acid rap", che fondeva il rap con un suono che era spesso basato sul rock e sull'heavy metal. I rapper che hanno campionato canzoni rock includevano <a href="/wiki/Ice-T" title="Ice-T">Ice-T</a>, <a href="/wiki/The_Fat_Boys" title="The Fat Boys">The Fat Boys</a>, <a href="/wiki/LL_Cool_J" title="LL Cool J">LL Cool J</a>, <a href="/wiki/Public_Enemy" title="Public Enemy">Public Enemy</a> e <a href="/wiki/Whodini" title="Whodini">Whodini</a>. La fusione di thrash metal e rap è stata sperimentata dagli <a href="/wiki/Anthrax" title="Anthrax">Anthrax</a> nel 1987, con la pubblicazione del loro singolo "<a href="/wiki/I%27m_the_Man_(EP_Anthrax)" title="I&#39;m the Man (EP Anthrax)">I'm the Man</a>". </p><p>Nel 1990 i <a href="/wiki/Faith_No_More" title="Faith No More">Faith No More</a> fecero il loro ingresso nel mainstream con la pubblicazione del singolo "<a href="/wiki/Epic_(Faith_No_More)" title="Epic (Faith No More)">Epic</a>", considerato spesso la prima combinazione davvero riuscita di heavy metal e rap, già proposta anni prima dagli stessi interpreti col precedente "We Care a Lot".<sup id="cite_ref-137" class="reference"><a href="#cite_note-137"><span class="cite-bracket">&#91;</span>137<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Questo ha permesso l'acquisizione di popolarità da parte di altri gruppi come 24-7 Spyz e <a href="/wiki/Living_Colour" title="Living Colour">Living Colour</a>, e di altri nuovi tra cui <a href="/wiki/Rage_Against_the_Machine" title="Rage Against the Machine">Rage Against the Machine</a> e <a href="/wiki/Red_Hot_Chili_Peppers" title="Red Hot Chili Peppers">Red Hot Chili Peppers</a>, che hanno fuso rock e hip hop tra le altre influenze. Nella prima ondata di artisti ad ottenere il successo mainstream come rap rock c'erano <a href="/wiki/311_(gruppo_musicale)" title="311 (gruppo musicale)">311</a>, <a href="/wiki/Bloodhound_Gang" title="Bloodhound Gang">Bloodhound Gang</a> e <a href="/wiki/Kid_Rock" title="Kid Rock">Kid Rock</a>. I termini "rap metal" e "nu metal" furono usati per denotare il rilancio e la contaminazione dell'<a href="/wiki/Hard_rock" title="Hard rock">hard rock</a> e del metal ad opera di gruppi come <a href="/wiki/Korn" title="Korn">Korn</a>, <a href="/wiki/Rage_Against_the_Machine" title="Rage Against the Machine">Rage Against the Machine</a> e <a href="/wiki/Limp_Bizkit" title="Limp Bizkit">Limp Bizkit</a>.<sup id="cite_ref-AMRap-metal_138-0" class="reference"><a href="#cite_note-AMRap-metal-138"><span class="cite-bracket">&#91;</span>138<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tra i principali gruppi della scena nu metal possono essere citati <a href="/wiki/Korn" title="Korn">Korn</a>, <a href="/wiki/Deftones" title="Deftones">Deftones</a>, <a href="/wiki/Limp_Bizkit" title="Limp Bizkit">Limp Bizkit</a>, <a href="/wiki/Linkin_Park" title="Linkin Park">Linkin Park</a>, <a href="/wiki/Coal_Chamber" title="Coal Chamber">Coal Chamber</a>, <a href="/wiki/Disturbed" title="Disturbed">Disturbed</a>, <a href="/wiki/System_of_a_Down" title="System of a Down">System of a Down</a>, <a href="/wiki/Slipknot" title="Slipknot">Slipknot</a>, <a href="/wiki/Incubus_(gruppo_musicale)" title="Incubus (gruppo musicale)">Incubus</a>, <a href="/wiki/P.O.D." title="P.O.D.">P.O.D.</a>, <a href="/wiki/Papa_Roach" title="Papa Roach">Papa Roach</a> e <a href="/wiki/Crazy_Town" title="Crazy Town">Crazy Town</a>.<sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">&#91;</span>139<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-AllMusicAltMetal_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-AllMusicAltMetal-140"><span class="cite-bracket">&#91;</span>140<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nel 2001 il nu metal ha raggiunto il suo apice con album come <i><a href="/wiki/Break_the_Cycle" title="Break the Cycle">Break the Cycle</a></i> degli <a href="/wiki/Staind" title="Staind">Staind</a>, <i><a href="/wiki/Satellite_(album_P.O.D.)" title="Satellite (album P.O.D.)">Satellite</a></i> dei <a href="/wiki/P.O.D." title="P.O.D.">P.O.D.</a>, <i><a href="/wiki/Iowa_(album)" title="Iowa (album)">Iowa</a></i> degli <a href="/wiki/Slipknot" title="Slipknot">Slipknot</a> e <i><a href="/wiki/Hybrid_Theory" title="Hybrid Theory">Hybrid Theory</a></i> dei Linkin Park. Dal 2002 segni che la popolarità del nu metal si stava indebolendo erano evidenti. Il quinto album dei Korn, da lungo aspettato, <i><a href="/wiki/Untouchables_(album)" title="Untouchables (album)">Untouchables</a></i> e il secondo album dei Papa Roach <i><a href="/wiki/Lovehatetragedy" title="Lovehatetragedy">Lovehatetragedy</a></i> non vendettero come i loro album precedenti. Le presenze delle formazioni nu metal sulle stazioni radio e su <a href="/wiki/MTV" title="MTV">MTV</a> incominciarono a diminuire, a vantaggio di band <a href="/wiki/Pop_punk" title="Pop punk">pop punk</a>/<a href="/wiki/Emo_(genere_musicale)" title="Emo (genere musicale)">emo</a>. Da allora molti gruppi hanno cambiato il loro stile, per avvicinarsi ai più convenzionali hard rock ed <a href="/wiki/Heavy_metal" title="Heavy metal">heavy metal</a>.<sup id="cite_ref-141" class="reference"><a href="#cite_note-141"><span class="cite-bracket">&#91;</span>141<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-142" class="reference"><a href="#cite_note-142"><span class="cite-bracket">&#91;</span>142<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Post-britpop">Post-britpop</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=35" title="Modifica la sezione Post-britpop" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=35" title="Edit section&#39;s source code: Post-britpop"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Post-Britpop" title="Post-Britpop">Post-Britpop</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Travis-Wiltern-21Nov2007.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Travis-Wiltern-21Nov2007.jpg/250px-Travis-Wiltern-21Nov2007.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Travis-Wiltern-21Nov2007.jpg/330px-Travis-Wiltern-21Nov2007.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Travis-Wiltern-21Nov2007.jpg/500px-Travis-Wiltern-21Nov2007.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>I <a href="/wiki/Travis_(gruppo_musicale)" title="Travis (gruppo musicale)">Travis</a> nel 2007</figcaption></figure> <p>Come il movimento britpop incominciò a dissolversi, band emergenti iniziarono ad evitare l'etichetta di gruppi Britpop mentre ancora producevano musica derivata da essa. Molte di queste band tendevano a mescolare elementi del rock britannico <a href="/wiki/Anni_1960" title="Anni 1960">anni sessanta</a>, prendendo ispirazione da artisti come <a href="/wiki/The_Beatles" title="The Beatles">Beatles</a>, <a href="/wiki/The_Rolling_Stones" title="The Rolling Stones">Rolling Stones</a> e <a href="/wiki/Small_Faces" title="Small Faces">Small Faces</a>,<sup id="cite_ref-Patridis2004_143-0" class="reference"><a href="#cite_note-Patridis2004-143"><span class="cite-bracket">&#91;</span>143<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> con sonorità grunge e noise d'oltreoceano. Provenienti da tutto il Regno Unito (con diverse band importanti che provengono dal nord dell'Inghilterra, dalla Scozia, dal Galles e dall'Irlanda del Nord), i temi della loro musica tendevano ad essere meno centrati campanilosamente sulla vita britannica, inglese e londinese e più introspettivi di quanto non lo fosse stato il Britpop al suo apice. Questo, oltre a una maggiore disponibilità a impegnarsi con la stampa e i fan americani, potrebbe aver aiutato alcuni di loro a raggiungere il successo internazionale. </p><p>Devono al britpop la loro fortuna, per essere stati portati sulla sua onda pubblicitaria e commerciale, band non definibili Britpop ma molto legati al revival del rock britannico tradizionale come i <a href="/wiki/The_Verve" title="The Verve">The Verve</a> con <i><a href="/wiki/Urban_Hymns" title="Urban Hymns">Urban Hymns</a></i> (1997), i <a href="/wiki/Radiohead" title="Radiohead">Radiohead</a> con <i><a href="/wiki/Ok_Computer" class="mw-redirect" title="Ok Computer">Ok Computer</a></i> (1997), vincitore del Grammy Award del 1998 come miglior album, i <a href="/wiki/Travis_(gruppo_musicale)" title="Travis (gruppo musicale)">Travis</a> con <i><a href="/wiki/The_Man_Who" title="The Man Who">The Man Who</a></i> (1999) e i <a href="/wiki/Coldplay" title="Coldplay">Coldplay</a>, pienamente ispirati a melodie e giri armonici ancora una volta stile Beatles con suoni e spunti chitarristici wave,<sup id="cite_ref-allmusicBritpop_144-0" class="reference"><a href="#cite_note-allmusicBritpop-144"><span class="cite-bracket">&#91;</span>144<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> con il loro album di debutto <i><a href="/wiki/Parachutes" title="Parachutes">Parachutes</a></i> (2000). Questi gruppi fornirono probabilmente una piattaforma di lancio per il successivo <a href="/wiki/Garage_rock" title="Garage rock">garage rock</a> o <a href="/wiki/Post-punk_revival" title="Post-punk revival">post-punk revival</a>, che è stato anche visto come una reazione al loro stile di rock introspettivo. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Il_nuovo_millennio">Il nuovo millennio</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=36" title="Modifica la sezione Il nuovo millennio" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=36" title="Edit section&#39;s source code: Il nuovo millennio"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gli anni duemila sono stati caratterizzati progressivamente dalla parziale sparizione della musica come fenomeno di massa e alla sua frammentazione in tendenze più piccole. </p><p>Emergono alcuni elementi caratteristici del decennio, come l'uso del software <a href="/wiki/Auto-Tune" title="Auto-Tune">Auto-Tune</a>, l'avvento di <a href="/wiki/Internet" title="Internet">Internet</a>, di <a href="/wiki/Lettore_multimediale" title="Lettore multimediale">lettori multimediali</a> come <a href="/wiki/ITunes" title="ITunes">iTunes</a> e piattaforme di condivisione di video come <a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a>. Grazie alla presenza di siti di download gratuiti, prima perseguiti poi tollerati, l'industria discografica viene messa in crisi. Non potendo contare sui ricavi dalle vendite degli album, la principale fonte di guadagno per gli artisti diventano i concerti. Musicisti contemporanei e grandi mostri sacri della musica si lanciano in tour interminabili per il mondo. Gli album pubblicati diventano un pretesto per pubblicizzare le tournée (e non viceversa come negli anni precedenti). </p><p>Emblematico è il caso degli <a href="/wiki/U2" title="U2">U2</a> che ottengono uno scarso successo con l'album <i><a href="/wiki/No_Line_on_the_Horizon" title="No Line on the Horizon">No Line on the Horizon</a></i>, ma fanno il tutto esaurito negli stadi di tutto il mondo con il loro gigantesco <a href="/wiki/U2_360%C2%BA_Tour" title="U2 360º Tour">U2 360º Tour</a>, uno degli spettacoli dal vivo più imponenti mai organizzati. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Post-hardcore_ed_emo">Post-hardcore ed emo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=37" title="Modifica la sezione Post-hardcore ed emo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=37" title="Edit section&#39;s source code: Post-hardcore ed emo"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Emo_(genere_musicale)" title="Emo (genere musicale)">Emo (genere musicale)</a></b>.</span></div> </div> <p>Il post-hardcore si è sviluppato negli Stati Uniti, in particolare nelle aree di Chicago e Washington tra l'inizio e la metà degli anni '80, con band ispirate dall'etica fai-da-te e dalla musica pesante dell'hardcore punk, ma influenzate dal post-punk, adottando formati di canzoni più lunghi, strutture musicali più complesse e stili vocali talvolta più melodici. </p><p>Il termine Emo o Emo-core<sup id="cite_ref-Sca_145-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sca-145"><span class="cite-bracket">&#91;</span>145<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> si riferisce ad un genere inizialmente compreso all'interno del <a href="/wiki/Punk_rock" title="Punk rock">punk rock</a>, ed è perciò considerato un suo sottogenere<sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="#cite_note-146"><span class="cite-bracket">&#91;</span>146<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. La prima scena emo operava come una scena underground, con band di breve durata che pubblicavano dischi in vinile in piccole tirature su piccole etichette indipendenti. Di fondamentale importanza per la genesi dello stile furono gli <a href="/wiki/H%C3%BCsker_D%C3%BC" title="Hüsker Dü">Hüsker Dü</a> con il loro album <i><a href="/wiki/Zen_Arcade" title="Zen Arcade">Zen Arcade</a></i><sup id="cite_ref-EMO_147-0" class="reference"><a href="#cite_note-EMO-147"><span class="cite-bracket">&#91;</span>147<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, pubblicato nel <a href="/wiki/1984" title="1984">1984</a> e i <a href="/wiki/Naked_Raygun" title="Naked Raygun">Naked Raygun</a> con <i><a href="/wiki/Throb_Throb" title="Throb Throb">Throb Throb</a></i><sup id="cite_ref-148" class="reference"><a href="#cite_note-148"><span class="cite-bracket">&#91;</span>148<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> nel <a href="/wiki/1985" title="1985">1985</a>. Questi lavori, sebbene siano comunque per la gran parte etichettabili come <a href="/wiki/Hardcore_punk" title="Hardcore punk">hardcore punk</a>, furono infatti diversi dal sound hardcore più grezzo e violento visto sino ad allora, e contenevano una maggiore attenzione sia ai testi che alla tecnica musicale<sup id="cite_ref-EMO_147-1" class="reference"><a href="#cite_note-EMO-147"><span class="cite-bracket">&#91;</span>147<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, tanto da influenzare moltissimo la scena musicale di <a href="/wiki/Washington" title="Washington">Washington</a> tanto che fu proprio in questa zona che venne usato per la prima volta il termine <i>emo</i><sup id="cite_ref-EMO_147-2" class="reference"><a href="#cite_note-EMO-147"><span class="cite-bracket">&#91;</span>147<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> per definire band in sostanza sempre hardcore ma con sonorità più melodiche e ricche. I <a href="/wiki/Jimmy_Eat_World" title="Jimmy Eat World">Jimmy Eat World</a> alla fine degli <a href="/wiki/Anni_1990" title="Anni 1990">anni novanta</a> si mossero in una direzione più <a href="/wiki/Mainstream" title="Mainstream">mainstream</a>. Nel <a href="/wiki/2001" title="2001">2001</a> realizzarono l'album <i><a href="/wiki/Bleed_American" title="Bleed American">Bleed American</a></i> con cui modificarono le influenze emo degli esordi<sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="#cite_note-149"><span class="cite-bracket">&#91;</span>149<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Allo stesso tempo, l'uso del termine emo si espanse oltre il genere musicale, venendo associato alla moda, a un'acconciatura e a qualsiasi musica che esprimesse emozione.<sup id="cite_ref-150" class="reference"><a href="#cite_note-150"><span class="cite-bracket">&#91;</span>150<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Anche i nuovi gruppi stilisticamente vicini ai <a href="/wiki/Jimmy_Eat_World" title="Jimmy Eat World">Jimmy Eat World</a> furono inclusi nel genere. Il <a href="/wiki/2003" title="2003">2003</a> vide il successo di <a href="/wiki/Chris_Carrabba" title="Chris Carrabba">Chris Carrabba</a> dei <a href="/wiki/Dashboard_Confessional" title="Dashboard Confessional">Dashboard Confessional</a>. Proprio questa band dà il via alla vera e propria terza ondata dell'emo, ponendo le basi stilistiche per tutti i gruppi che attualmente godono di grande successo<sup id="cite_ref-DC_151-0" class="reference"><a href="#cite_note-DC-151"><span class="cite-bracket">&#91;</span>151<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Con il successo di <a href="/wiki/Dashboard_Confessional" title="Dashboard Confessional">Dashboard Confessional</a> e <a href="/wiki/Jimmy_Eat_World" title="Jimmy Eat World">Jimmy Eat World</a> le major discografiche si lanciarono alla ricerca di gruppi dal suono simile, un po' come era successo nei primi <a href="/wiki/Anni_1990" title="Anni 1990">anni novanta</a> con il genere <a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">grunge</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Garage_rock/Post-punk_revival"><span id="Garage_rock.2FPost-punk_revival"></span>Garage rock/Post-punk revival</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=38" title="Modifica la sezione Garage rock/Post-punk revival" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=38" title="Edit section&#39;s source code: Garage rock/Post-punk revival"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Post-punk_revival" title="Post-punk revival">Post-punk revival</a></b>.</span></div> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:TheStrokes.jpg" class="mw-file-description"><img alt="una fotografia a colori degli Strokes in concerto" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/TheStrokes.jpg/330px-TheStrokes.jpg" decoding="async" width="280" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/TheStrokes.jpg/500px-TheStrokes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/TheStrokes.jpg/960px-TheStrokes.jpg 2x" data-file-width="1429" data-file-height="486" /></a><figcaption>I <a href="/wiki/The_Strokes" title="The Strokes">The Strokes</a> in concerto nel 2006</figcaption></figure> <p>All'inizio degli anni 2000, un nuovo gruppo di band che suonava una versione essenziale del rock per chitarra, è emerso nel mainstream. Sono stati variamente denominati come parte di un garage rock, new wave o <a href="/wiki/Post-punk_revival" title="Post-punk revival">post-punk revival</a>.<sup id="cite_ref-AMG2_152-0" class="reference"><a href="#cite_note-AMG2-152"><span class="cite-bracket">&#91;</span>152<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Poiché le band provenivano da tutto il mondo, citavano influenze diverse (dal <a href="/wiki/Blues" title="Blues">blues</a> tradizionale, alla <a href="/wiki/New_wave_(musica)" title="New wave (musica)">New Wave</a> e al <a href="/wiki/Grunge" title="Grunge">grunge</a>) e adottavano stili di abbigliamento diversi, la loro unità come genere è stata contestata. C'erano stati tentativi di far rivivere il garage rock e gli elementi del punk negli anni '80 e '90 e nel 2000 le scene erano cresciute in diversi paesi. </p><p>Il termine <i>post-punk revival</i> fu coniato da vari critici musicali per indicare band come <a href="/wiki/The_Rapture_(gruppo_musicale)" title="The Rapture (gruppo musicale)">The Rapture</a><sup id="cite_ref-153" class="reference"><a href="#cite_note-153"><span class="cite-bracket">&#91;</span>153<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, <a href="/wiki/The_Strokes" title="The Strokes">The Strokes</a> (Is This It del 2001)<sup id="cite_ref-AMG2_152-1" class="reference"><a href="#cite_note-AMG2-152"><span class="cite-bracket">&#91;</span>152<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e <a href="/wiki/White_Stripes" class="mw-redirect" title="White Stripes">White Stripes</a> (Elephant, nel 2003, che contiene Seven Nation Army). Una seconda ondata di band garage rock/post-punk revival che hanno ottenuto successi internazionali sono gli americani <a href="/wiki/The_Killers" title="The Killers">The Killers</a>, <a href="/wiki/Kings_of_Leon" title="Kings of Leon">Kings of Leon</a>, <a href="/wiki/Interpol_(gruppo_musicale)" title="Interpol (gruppo musicale)">Interpol</a>,<sup id="cite_ref-154" class="reference"><a href="#cite_note-154"><span class="cite-bracket">&#91;</span>154<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> i britannici <a href="/wiki/Arctic_Monkeys" title="Arctic Monkeys">Arctic Monkeys</a>, <a href="/wiki/Franz_Ferdinand" title="Franz Ferdinand">Franz Ferdinand</a>, <a href="/wiki/Placebo_(gruppo_musicale)" title="Placebo (gruppo musicale)">Placebo</a>, <a href="/wiki/The_Fratellis" title="The Fratellis">The Fratellis</a>, <a href="/wiki/MGMT" title="MGMT">MGMT</a> e <a href="/wiki/LCD_Soundsystem" title="LCD Soundsystem">LCD Soundsystem</a> e gli australiani <a href="/wiki/Jet_(gruppo_musicale_australiano)" title="Jet (gruppo musicale australiano)">Jet</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Metalcore">Metalcore</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=39" title="Modifica la sezione Metalcore" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=39" title="Edit section&#39;s source code: Metalcore"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Metalcore" title="Metalcore">Metalcore</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/New_Wave_of_American_Heavy_Metal" class="mw-redirect" title="New Wave of American Heavy Metal">New Wave of American Heavy Metal</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Melodic_metalcore" title="Melodic metalcore">Melodic metalcore</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Mathcore" title="Mathcore">Mathcore</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Deathcore" title="Deathcore">Deathcore</a></b>.</span></div> </div> <p>Il metalcore, un ibrido di metal estremo e hardcore punk, è emerso come una forza commerciale nel decennio della metà degli anni 2000. Negli anni '80 e '90, il metalcore era principalmente un fenomeno underground. A metà degli anni 2000, il metalcore è diventato uno dei sottogeneri heavy metal più popolari con il successo di band come <a href="/wiki/Bleeding_Through" title="Bleeding Through">Bleeding Through</a>, <a href="/wiki/Avenged_Sevenfold" title="Avenged Sevenfold">Avenged Sevenfold</a>, <a href="/wiki/Killswitch_Engage" title="Killswitch Engage">Killswitch Engage</a>, <a href="/wiki/Hatebreed" title="Hatebreed">Hatebreed</a>, <a href="/wiki/Atreyu_(gruppo_musicale)" title="Atreyu (gruppo musicale)">Atreyu</a>, <a href="/wiki/Shadows_Fall" title="Shadows Fall">Shadows Fall</a>, <a href="/wiki/As_I_Lay_Dying_(gruppo_musicale)" title="As I Lay Dying (gruppo musicale)">As I Lay Dying</a>, <a href="/wiki/Unearth" title="Unearth">Unearth</a>, <a href="/wiki/Trivium_(gruppo_musicale)" title="Trivium (gruppo musicale)">Trivium</a>, <a href="/wiki/Bullet_for_My_Valentine" title="Bullet for My Valentine">Bullet for My Valentine</a> e <a href="/wiki/All_That_Remains" title="All That Remains">All That Remains</a>. </p><p>Nel 2004, il <a href="/wiki/Melodic_metalcore" title="Melodic metalcore">melodic metalcore</a>, influenzato anche dal <a href="/wiki/Melodic_death_metal" title="Melodic death metal">melodic death metal</a>, era così popolare che <a href="/wiki/The_End_of_Heartache" title="The End of Heartache">The End of Heartache</a> dei <a href="/wiki/Killswitch_Engage" title="Killswitch Engage">Killswitch Engage</a> e <a href="/wiki/The_War_Within_(album)" title="The War Within (album)">The War Within</a> di <a href="/wiki/The_War_Within_(album)" title="The War Within (album)">Shadows Fall</a> debuttarono rispettivamente al numero 21 e 20 della classifica degli album di Billboard. Evolvendosi ulteriormente dal metalcore arriva il <a href="/wiki/Mathcore" title="Mathcore">mathcore</a>, uno stile più ritmicamente complicato e progressivo. Negli anni 2000 è inoltre emerso un genere metal fusion estremo noto come <a href="/wiki/Deathcore" title="Deathcore">deathcore</a>, che incorpora elementi di death metal, hardcore punk e metalcore. </p><p>L'heavy metal è rimasto popolare negli anni 2000, in particolare nell'Europa continentale. Nel nuovo millennio la Scandinavia era emersa come una delle aree di produzione di band innovative e di successo, mentre Belgio, Paesi Bassi e soprattutto Germania erano i mercati più significativi. La musica metal è accolta più favorevolmente in Scandinavia e nel Nord Europa rispetto ad altre regioni a causa della maggiore apertura sociale e politica di questi paesi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rock_elettronico">Rock elettronico</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=40" title="Modifica la sezione Rock elettronico" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=40" title="Edit section&#39;s source code: Rock elettronico"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130657691" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/18px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/27px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/36px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 2x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Rock_elettronico" title="Rock elettronico">Rock elettronico</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Indietronica" title="Indietronica">Indietronica</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Electroclash" title="Electroclash">Electroclash</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/Dance-punk" class="mw-redirect" title="Dance-punk">Dance-punk</a></b>,&#32;<b><a href="/wiki/New_rave" title="New rave">New rave</a></b>&#32;e&#32;<b><a href="/wiki/Synth-pop" class="mw-redirect" title="Synth-pop">Synth-pop</a></b>.</span></div> </div> <p>Il <i>rock elettronico</i> o <i>digital rock</i> unisce il rock alla <a href="/wiki/Musica_elettronica" title="Musica elettronica">musica elettronica</a><sup id="cite_ref-jerryfielden.net_155-0" class="reference"><a href="#cite_note-jerryfielden.net-155"><span class="cite-bracket">&#91;</span>155<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (che può essere intesa sotto altrettanti sottogeneri che possono variare dalla musica da discoteca, come <a href="/wiki/Musica_house" title="Musica house">house</a>, <a href="/wiki/Trance_(musica)" class="mw-redirect" title="Trance (musica)">trance</a>, <a href="/wiki/Ambient" class="mw-redirect" title="Ambient">ambient</a> e <a href="/wiki/Electroclash" title="Electroclash">electroclash</a>, ad altri generi di elettronica, primo fra tutti l'<a href="/wiki/Industrial" class="mw-redirect" title="Industrial">industrial</a>).<sup id="cite_ref-S._Emmerson,_2007_pp._80-1_156-0" class="reference"><a href="#cite_note-S._Emmerson,_2007_pp._80-1-156"><span class="cite-bracket">&#91;</span>156<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> In parole povere, il rock elettronico non è altro che un genere ibrido, dove il largo impiego di strumentazioni elettroniche, campionamenti e tastiere costituisce la caratteristica predominante del modo di comporre di alcuni degli artisti del genere.<sup id="cite_ref-157" class="reference"><a href="#cite_note-157"><span class="cite-bracket">&#91;</span>157<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Gli artisti di questo genere usano sovente suoni artificiali, tramite l'utilizzo di <a href="/wiki/Sintetizzatore" title="Sintetizzatore">sintetizzatori</a>, <a href="/wiki/Campionatore" title="Campionatore">campionatori</a> e <a href="/wiki/Drum_machine" title="Drum machine">drum machine</a>. Il rock elettronico può avere molte sfaccettature, in quanto i musicisti di questa categoria provengono dai generi più disparati. Caratteristiche simili sono riscontrabili nel <a href="/wiki/Synth_pop" title="Synth pop">Synth pop</a>, il quale ha in comune con il synth rock il largo uso di suoni elettronici, ma generalmente più inquadrabili in ambito <a href="/wiki/Musica_leggera" title="Musica leggera">pop</a> con la minor presenza o assenza di chitarre elettriche, o possono inquadrarsi all'interno di altri generi quali l'<a href="/wiki/Industrial_metal" title="Industrial metal">industrial metal</a> o l'electro-punk, a seconda delle caratteristiche presenti nella propria musica.<sup id="cite_ref-158" class="reference"><a href="#cite_note-158"><span class="cite-bracket">&#91;</span>158<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-msnbc_159-0" class="reference"><a href="#cite_note-msnbc-159"><span class="cite-bracket">&#91;</span>159<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Synth rock, electro rock o rock elettronico, sono termini generici che ricoprono un'ampia gamma di stili e forme musicali, che in maniera netta o leggera, uniscono diversi generi musica rock ad altrettanti di <a href="/wiki/Musica_elettronica" title="Musica elettronica">musica elettronica</a>.<sup id="cite_ref-160" class="reference"><a href="#cite_note-160"><span class="cite-bracket">&#91;</span>160<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Negli anni 2000, quando la tecnologia informatica è diventata più accessibile e il software musicale si è ulteriormente sviluppata, è diventato possibile creare musica di alta qualità utilizzando poco più di un singolo computer portatile. Ciò ha comportato un enorme aumento della quantità di musica elettronica prodotta in casa disponibile al pubblico tramite un Internet sempre più in espansione e nuove forme di performance come la <a href="/wiki/Live_electronics" title="Live electronics">live electronics</a>. Queste tecniche iniziarono ad essere utilizzate anche dalle band esistenti e sviluppando generi che mescolavano rock con tecniche e suoni digitali, inclusi <a href="/wiki/Indie_electronic" class="mw-redirect" title="Indie electronic">indie electronic</a>, <a href="/wiki/Electroclash" title="Electroclash">electroclash</a>, <a href="/wiki/Dance-punk" class="mw-redirect" title="Dance-punk">dance-punk</a> e <a href="/wiki/New_rave" title="New rave">new rave</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Declino_e_nuovi_sviluppi_(anni_2010-presente)"><span id="Declino_e_nuovi_sviluppi_.28anni_2010-presente.29"></span>Declino e nuovi sviluppi (anni 2010-presente)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=41" title="Modifica la sezione Declino e nuovi sviluppi (anni 2010-presente)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=41" title="Edit section&#39;s source code: Declino e nuovi sviluppi (anni 2010-presente)"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Negli ultimi <a href="/wiki/Anni_2000" title="Anni 2000">anni 2000</a> e negli <a href="/wiki/Anni_2010" title="Anni 2010">anni 2010</a>, il rock ha cominciato a perdere popolarità in ambito mainstream. Alcuni commentatori hanno attribuito questo declino, tra gli altri motivi, all'avvento dell'<a href="/wiki/Electronic_dance_music" title="Electronic dance music">electronic dance music</a>,<sup id="cite_ref-kdot_161-0" class="reference"><a href="#cite_note-kdot-161"><span class="cite-bracket">&#91;</span>161<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e nel 2017 le correnti <a href="/wiki/Contemporary_R%26B" title="Contemporary R&amp;B">contemporary R&amp;B</a>, <a href="/wiki/Hip_hop_(genere_musicale)" title="Hip hop (genere musicale)">hip hop</a> e <a href="/wiki/Trap_(genere_musicale)" title="Trap (genere musicale)">trap</a> hanno superato il rock nei consumi musicali.<sup id="cite_ref-162" class="reference"><a href="#cite_note-162"><span class="cite-bracket">&#91;</span>162<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nella seconda metà degli anni 2010 i critici hanno riscontrato il declino del rock, la sempre maggiore vaghezza delle nuove tendenze, una percepita incapacità da parte dei nuovi artisti di far evolvere il genere, e continui cambi di atteggiamento nella creazione di nuova musica.<sup id="cite_ref-163" class="reference"><a href="#cite_note-163"><span class="cite-bracket">&#91;</span>163<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Bill Flanagan, in un articolo del 2016 per il giornale <i><a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a></i>, ha paragonato le attuali difficoltà del rock alla crisi del <a href="/wiki/Jazz" title="Jazz">jazz</a> all'inizio degli <a href="/wiki/Anni_1980" title="Anni 1980">anni ottanta</a>, imputandogli "mancanza di spunti creativi e la tendenza a guardare indietro."<sup id="cite_ref-164" class="reference"><a href="#cite_note-164"><span class="cite-bracket">&#91;</span>164<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <i><a href="/wiki/Vice_Media" title="Vice Media">Vice Media</a></i> sostiene che la diminuzione di popolarità potrebbe in realtà permettere al genere di attirare un nuovo pubblico, poco abituato agli stili musicali attuali, "senza guadagno ma con qualcosa di inedito da provare."<sup id="cite_ref-165" class="reference"><a href="#cite_note-165"><span class="cite-bracket">&#91;</span>165<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nonostante il calo di popolarità in ambito mainstream, alcuni gruppi pop tendenti al rock hanno continuato a riscuotere consensi negli anni 2010, tra questi <a href="/wiki/Tool_(gruppo_musicale)" title="Tool (gruppo musicale)">Tool</a>,<sup id="cite_ref-166" class="reference"><a href="#cite_note-166"><span class="cite-bracket">&#91;</span>166<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Maroon_5" title="Maroon 5">Maroon 5</a>,<sup id="cite_ref-167" class="reference"><a href="#cite_note-167"><span class="cite-bracket">&#91;</span>167<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Imagine_Dragons" title="Imagine Dragons">Imagine Dragons</a>,<sup id="cite_ref-kdot_161-1" class="reference"><a href="#cite_note-kdot-161"><span class="cite-bracket">&#91;</span>161<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Fall_Out_Boy" title="Fall Out Boy">Fall Out Boy</a>,<sup id="cite_ref-kdot_161-2" class="reference"><a href="#cite_note-kdot-161"><span class="cite-bracket">&#91;</span>161<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Greta_Van_Fleet" title="Greta Van Fleet">Greta Van Fleet</a>,<sup id="cite_ref-168" class="reference"><a href="#cite_note-168"><span class="cite-bracket">&#91;</span>168<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Panic!_at_the_Disco" title="Panic! at the Disco">Panic! at the Disco</a>,<sup id="cite_ref-Billboarddecadeend_169-0" class="reference"><a href="#cite_note-Billboarddecadeend-169"><span class="cite-bracket">&#91;</span>169<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/The_Lumineers" title="The Lumineers">The Lumineers</a>,<sup id="cite_ref-Billboarddecadeend_169-1" class="reference"><a href="#cite_note-Billboarddecadeend-169"><span class="cite-bracket">&#91;</span>169<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Twenty_One_Pilots" title="Twenty One Pilots">Twenty One Pilots</a>,<sup id="cite_ref-Billboarddecadeend_169-2" class="reference"><a href="#cite_note-Billboarddecadeend-169"><span class="cite-bracket">&#91;</span>169<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Walk_the_Moon" title="Walk the Moon">Walk the Moon</a>,<sup id="cite_ref-Billboarddecadeend_169-3" class="reference"><a href="#cite_note-Billboarddecadeend-169"><span class="cite-bracket">&#91;</span>169<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Portugal._The_Man" title="Portugal. The Man">Portugal. The Man</a>,<sup id="cite_ref-Billboarddecadeend_169-4" class="reference"><a href="#cite_note-Billboarddecadeend-169"><span class="cite-bracket">&#91;</span>169<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e <a href="/wiki/The_Black_Keys" title="The Black Keys">The Black Keys</a>.<sup id="cite_ref-Billboarddecadeend_169-5" class="reference"><a href="#cite_note-Billboarddecadeend-169"><span class="cite-bracket">&#91;</span>169<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Effetti_del_coronavirus_sulla_scena_rock">Effetti del coronavirus sulla scena rock</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=42" title="Modifica la sezione Effetti del coronavirus sulla scena rock" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=42" title="Edit section&#39;s source code: Effetti del coronavirus sulla scena rock"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <a href="/wiki/Pandemia_di_COVID-19" title="Pandemia di COVID-19">pandemia di COVID-19</a> nel <a href="/wiki/2020" title="2020">2020</a> ha apportato cambiamenti significativi alla scena rock, sia anglosassone che non. A causa della <a href="/wiki/Quarantena" title="Quarantena">quarantena</a>, vi sono state cancellazioni in massa e posticipi di concerti, tour, festival, pubblicazioni, premiazioni e gare.<sup id="cite_ref-170" class="reference"><a href="#cite_note-170"><span class="cite-bracket">&#91;</span>170<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-171" class="reference"><a href="#cite_note-171"><span class="cite-bracket">&#91;</span>171<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-172" class="reference"><a href="#cite_note-172"><span class="cite-bracket">&#91;</span>172<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Gli artisti hanno cominciato ad affidarsi ad esibizioni <a href="/wiki/Online" class="mw-redirect" title="Online">online</a>, per mantenersi ancora attivi musicalmente.<sup id="cite_ref-173" class="reference"><a href="#cite_note-173"><span class="cite-bracket">&#91;</span>173<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Un altro mezzo per aggirare la quarantena è stato usato in un concerto del cantante e musicista <a href="/wiki/Danimarca" title="Danimarca">danese</a> <a href="/wiki/Mads_Langer" title="Mads Langer">Mads Langer</a>: gli spettatori hanno seguito l'esibizione in auto, alla maniera dei <a href="/wiki/Drive-in" title="Drive-in">drive-in</a>.<sup id="cite_ref-174" class="reference"><a href="#cite_note-174"><span class="cite-bracket">&#91;</span>174<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Dal punto di vista musicale, la pandemia ha dato impulso all'avvento di sottogeneri lenti, acustici e poco energici.<sup id="cite_ref-175" class="reference"><a href="#cite_note-175"><span class="cite-bracket">&#91;</span>175<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-176" class="reference"><a href="#cite_note-176"><span class="cite-bracket">&#91;</span>176<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="I_revival_del_pop_punk_e_del_post_punk">I revival del pop punk e del post punk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=43" title="Modifica la sezione I revival del pop punk e del post punk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=43" title="Edit section&#39;s source code: I revival del pop punk e del post punk"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>All'inizio degli anni 2020, artisti sia di musica pop sia di musica rap hanno pubblicato registrazioni popolari pop punk, molti di questi prodotti o assistiti dal batterista dei Blink-182 <a href="/wiki/Travis_Barker" title="Travis Barker">Travis Barker</a>. Tra questi artisti vi sono <a href="/wiki/Machine_Gun_Kelly_(rapper)" title="Machine Gun Kelly (rapper)">Machine Gun Kelly</a>, <a href="/wiki/Willow_Smith" class="mw-redirect" title="Willow Smith">Willow Smith</a>, <a href="/wiki/Trippie_Redd" title="Trippie Redd">Trippie Redd</a>, <a href="/wiki/Halsey_(cantante)" title="Halsey (cantante)">Halsey</a>, <a href="/wiki/Yungblud" title="Yungblud">Yungblud</a> e <a href="/wiki/Olivia_Rodrigo" title="Olivia Rodrigo">Olivia Rodrigo</a>. La popolarità della piattaforma social <a href="/wiki/TikTok" title="TikTok">TikTok</a> ha contribuito a suscitare nostalgia nei confronti di questo stile musicale tra i giovani durante la pandemia. Tra gli album di maggior successo di questo periodo vi sono <i>Tickets To My Downfall</i> di Machine Gun Kelly del 2020, arrivato in cima alla <i>Billboard</i> 200 e il singolo di Olivia Rodrigo "<a href="/wiki/Good_4_U" title="Good 4 U">Good 4 U</a>" (2021).<sup id="cite_ref-177" class="reference"><a href="#cite_note-177"><span class="cite-bracket">&#91;</span>177<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nei primi anni 2020 sono emersi nuovi gruppi ascritti al post punk, nel <a href="/wiki/Regno_Unito" title="Regno Unito">Regno Unito</a> e in <a href="/wiki/Irlanda" title="Irlanda">Irlanda</a>. Le nuove band sono state descritte col termine "Crank Wave", dalle riviste <i><a href="/wiki/NME" title="NME">NME</a></i> e <a href="/wiki/The_Quietus" title="The Quietus">The Quietus</a> nel 2019, ma anche come "Post-<a href="/wiki/Brexit" class="mw-redirect" title="Brexit">Brexit</a> New Wave" dall'autore di <a href="/wiki/National_Public_Radio" class="mw-redirect" title="National Public Radio">NPR</a> <a href="/w/index.php?title=Fluxblog&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fluxblog (la pagina non esiste)">Matthew Perpetua</a> nel 2021.<sup id="cite_ref-nmemark_178-0" class="reference"><a href="#cite_note-nmemark-178"><span class="cite-bracket">&#91;</span>178<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-quietus1_179-0" class="reference"><a href="#cite_note-quietus1-179"><span class="cite-bracket">&#91;</span>179<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-perpetua_180-0" class="reference"><a href="#cite_note-perpetua-180"><span class="cite-bracket">&#91;</span>180<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Gli artisti identificati con questi termini comprendono <a href="/wiki/Black_Midi" title="Black Midi">Black Midi</a>, <a href="/wiki/Wet_Leg" title="Wet Leg">Wet Leg</a>, <a href="/wiki/Squid_(gruppo_musicale)" title="Squid (gruppo musicale)">Squid</a>, <a href="/wiki/Black_Country,_New_Road" title="Black Country, New Road">Black Country, New Road</a>, <a href="/w/index.php?title=Dry_Cleaning_(gruppo_musicale)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dry Cleaning (gruppo musicale) (la pagina non esiste)">Dry Cleaning</a>, <a href="/wiki/Shame_(gruppo_musicale)" title="Shame (gruppo musicale)">Shame</a>, <a href="/wiki/Sleaford_Mods" title="Sleaford Mods">Sleaford Mods</a>, <a href="/wiki/Fontaines_D.C." title="Fontaines D.C.">Fontaines D.C.</a>, <a href="/w/index.php?title=The_Murder_Capital&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="The Murder Capital (la pagina non esiste)">The Murder Capital</a>, <a href="/wiki/Idles" title="Idles">Idles</a> e <a href="/wiki/Yard_Act" title="Yard Act">Yard Act</a>.<sup id="cite_ref-nmemark_178-1" class="reference"><a href="#cite_note-nmemark-178"><span class="cite-bracket">&#91;</span>178<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-quietus1_179-1" class="reference"><a href="#cite_note-quietus1-179"><span class="cite-bracket">&#91;</span>179<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-perpetua_180-1" class="reference"><a href="#cite_note-perpetua-180"><span class="cite-bracket">&#91;</span>180<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-181" class="reference"><a href="#cite_note-181"><span class="cite-bracket">&#91;</span>181<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Gli artisti post punk che hanno attirato l'attenzione del pubblico e della critica negli anni 2010 e 2020, al di fuori delle isole britanniche includono <a href="/wiki/Parquet_Courts" title="Parquet Courts">Parquet Courts</a>, <a href="/w/index.php?title=Protomartyr_(gruppo_musicale)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Protomartyr (gruppo musicale) (la pagina non esiste)">Protomartyr</a> e <a href="/w/index.php?title=Geese_(gruppo_musicale)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Geese (gruppo musicale) (la pagina non esiste)">Geese</a> (Stati Uniti), <a href="/wiki/Preoccupations" title="Preoccupations">Preoccupations</a> (Canada), <a href="/wiki/Iceage" title="Iceage">Iceage</a> (Danimarca) e <a href="/wiki/Viagra_Boys" title="Viagra Boys">Viagra Boys</a> (Svezia).<sup id="cite_ref-182" class="reference"><a href="#cite_note-182"><span class="cite-bracket">&#91;</span>182<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-183" class="reference"><a href="#cite_note-183"><span class="cite-bracket">&#91;</span>183<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-184" class="reference"><a href="#cite_note-184"><span class="cite-bracket">&#91;</span>184<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Impatto_culturale">Impatto culturale</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=44" title="Modifica la sezione Impatto culturale" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=44" title="Edit section&#39;s source code: Impatto culturale"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Diversi sottogeneri del rock sono diventati centrali per l'identità di un grande numero di sottoculture. Negli anni cinquanta e sessanta fra i giovani britannici si diffusero le sottoculture <a href="/wiki/Teddy_Boy" title="Teddy Boy">Teddy Boy</a> e <a href="/wiki/Rocker" title="Rocker">Rocker</a>, che ruotavano intorno al rock and roll statunitense.<sup id="cite_ref-Brake;_1990;_73-9_185-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brake;_1990;_73-9-185"><span class="cite-bracket">&#91;</span>185<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La <a href="/wiki/Controcultura" title="Controcultura">controcultura</a> <a href="/wiki/Hippy" title="Hippy">hippy</a> degli anni sessanta era legata strettamente col rock psichedelico.<sup id="cite_ref-Brake;_1990;_73-9_185-1" class="reference"><a href="#cite_note-Brake;_1990;_73-9-185"><span class="cite-bracket">&#91;</span>185<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La <a href="/wiki/Punk_(cultura)" class="mw-redirect" title="Punk (cultura)">sottocultura punk</a> degli anni settanta nacque negli Stati Uniti, ma ereditò il suo look caratteristico dalla stilista britannica <a href="/wiki/Vivienne_Westwood" title="Vivienne Westwood">Vivienne Westwood</a>: il look punk ideato da Westwood si diffuse poi in tutto il mondo.<sup id="cite_ref-186" class="reference"><a href="#cite_note-186"><span class="cite-bracket">&#91;</span>186<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Dalla sottocultura punk sono successivamente nate anche le sottoculture <a href="/wiki/Goth" title="Goth">goth</a> ed <a href="/wiki/Emo_(sottocultura)" class="mw-redirect" title="Emo (sottocultura)">emo</a>, entrambe caratterizzate da propri look distintivi.<sup id="cite_ref-187" class="reference"><a href="#cite_note-187"><span class="cite-bracket">&#91;</span>187<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/File:Woodstock_redmond_hair.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Woodstock_redmond_hair.JPG/220px-Woodstock_redmond_hair.JPG" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Woodstock_redmond_hair.JPG/330px-Woodstock_redmond_hair.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Woodstock_redmond_hair.JPG/440px-Woodstock_redmond_hair.JPG 2x" data-file-width="700" data-file-height="480" /></a><figcaption>Il <a href="/wiki/Festival_di_Woodstock" title="Festival di Woodstock">Festival di Woodstock</a> del 1969 è stato visto come una celebrazione di uno stile di vita alternativo alla cultura allora dominante</figcaption></figure> <p>Quando si sviluppò una cultura rock internazionale, essa sostituì il <a href="/wiki/Cinema" title="Cinema">cinema</a> come la fonte principale di influenza sulla moda.<sup id="cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bruzzi_et_al;_2000;_260-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Paradossalmente, i fan della musica rock hanno spesso diffidato il mondo della moda, per la sua caratteristica di dare più importanza all'immagine piuttosto che alla sostanza.<sup id="cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-Bruzzi_et_al;_2000;_260-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Le mode rock sono costituite dalla combinazione di elementi di culture e periodi differenti, che hanno espresso visioni differenti riguardo alla sessualità; la musica rock, in generale, è stata criticata per aver propagandato una maggiore libertà sessuale.<sup id="cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-3" class="reference"><a href="#cite_note-Bruzzi_et_al;_2000;_260-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-188" class="reference"><a href="#cite_note-188"><span class="cite-bracket">&#91;</span>188<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il rock è stato anche collegato all'uso di varie <a href="/wiki/Droga" title="Droga">droghe</a>: ad esempio il rock psichedelico era associato all'uso di LSD fra anni sessanta e anni settanta, oltre all'uso di <a href="/wiki/Cannabis" class="mw-redirect" title="Cannabis">cannabis</a>, <a href="/wiki/Cocaina" title="Cocaina">cocaina</a> ed <a href="/wiki/Eroina" title="Eroina">eroina</a>, droghe elogiate in alcune canzoni rock.<sup id="cite_ref-189" class="reference"><a href="#cite_note-189"><span class="cite-bracket">&#91;</span>189<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="#cite_note-190"><span class="cite-bracket">&#91;</span>190<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Il rock ha influenzato la mentalità occidentale diffondendo la cultura afroamericana; ma, al contempo, il rock è stato accusato di essersi appropriato e di aver sfruttato la cultura sopraccitata.<sup id="cite_ref-191" class="reference"><a href="#cite_note-191"><span class="cite-bracket">&#91;</span>191<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-192" class="reference"><a href="#cite_note-192"><span class="cite-bracket">&#91;</span>192<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Mentre la musica rock ha assorbito molte influenze esterne e ha introdotto al pubblico occidentale diverse tradizioni musicali,<sup id="cite_ref-193" class="reference"><a href="#cite_note-193"><span class="cite-bracket">&#91;</span>193<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> il diffondersi della musica rock in tutto il mondo è stato interpretato come una forma di <a href="/wiki/Imperialismo_culturale" title="Imperialismo culturale">imperialismo culturale</a>.<sup id="cite_ref-194" class="reference"><a href="#cite_note-194"><span class="cite-bracket">&#91;</span>194<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> La musica rock ha ereditato la tradizione folk delle canzoni di protesta, con affermazioni politiche su argomenti come guerra, religione, povertà, diritti civili, giustizia e ambiente.<sup id="cite_ref-195" class="reference"><a href="#cite_note-195"><span class="cite-bracket">&#91;</span>195<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Il rock degli anni ottanta sposa l'attivismo politico, che ebbe il suo picco di popolarità negli anni ottanta col singolo "<a href="/wiki/Do_They_Know_It%27s_Christmas%3F" title="Do They Know It&#39;s Christmas?">Do They Know It's Christmas?</a>" del 1984 e il concerto <a href="/wiki/Live_Aid" title="Live Aid">Live Aid</a> per l'Etiopia del 1985, che, oltre ad aver sensibilizzato con successo l'opinione pubblica riguardo alla povertà mondiale e ad aver raccolto fondi per gli aiuti umanitari, è stato anche criticato, insieme ad eventi simili, per aver fornito un palcoscenico per l'accrescimento della popolarità e dei guadagni delle star coinvolte.<sup id="cite_ref-196" class="reference"><a href="#cite_note-196"><span class="cite-bracket">&#91;</span>196<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Sin dalle sue origini la musica rock è stata legata a forme di ribellione contro le norme sociali e politiche, soprattutto nel rifiuto della cultura dominante nel primo rock and roll e nel rifiuto del punk di ogni forma di convenzione sociale, e in generale nel carattere anticonsumistico e anticonformistico della controcultura rock.<sup id="cite_ref-Wicke_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wicke-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Dall'altra parte, però, essa può essere anche vista come un mezzo di sfruttamento commerciale di tali idee e come forma di allontanamento dei giovani dall'azione politica.<sup id="cite_ref-197" class="reference"><a href="#cite_note-197"><span class="cite-bracket">&#91;</span>197<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Secondo alcuni giornalisti, la predilezione per la musica rock non contaminata da altre espressioni sonore si è a volte tradotta in un pregiudizio errato e negativo nei confronti della musica di consumo. Questa tendenza, che è stata definita "<a href="/wiki/Rockismo" title="Rockismo">rockismo</a>",<sup id="cite_ref-198" class="reference"><a href="#cite_note-198"><span class="cite-bracket">&#91;</span>198<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-199" class="reference"><a href="#cite_note-199"><span class="cite-bracket">&#91;</span>199<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> si contrappone al cosiddetto <i>poptimism</i>, che sarebbe la credenza secondo cui la musica pop è degna di essere presa seriamente al pari della musica rock.<sup id="cite_ref-200" class="reference"><a href="#cite_note-200"><span class="cite-bracket">&#91;</span>200<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Note">Note</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=45" title="Modifica la sezione Note" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=45" title="Edit section&#39;s source code: Note"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-treccani-1"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-treccani_1-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-treccani_1-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFTreccani_rock" class="citation testo" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/rock"><span style="font-style:italic;">Rock</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Treccani.it – Enciclopedie on line</span>, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana. <small>URL consultato il 17 luglio 2014</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/genre/ma0000002613"><span style="font-style:italic;">Pop/Rock</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>. <small>URL consultato il 17 luglio 2014</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Ammer2004-3"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-Ammer2004_3-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Ammer2004_3-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Ammer2004_3-2">c</a></i></sup></span> <span class="reference-text">C. Ammer, <i>The Facts on File Dictionary of Music</i> (New York, NY: Infobase, 4th edn., 2004), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0816052662" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8160-5266-2</a>, pp.&#160;251–2.</span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Beebe, D. Fulbrook and B. Saunders, "Introduction" in R. Beebe, D. Fulbrook, B. Saunders, eds, <i>Rock Over the Edge: Transformations in Popular Music Culture</i> (Durham, NC: Duke University Press, 2002), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/082232900X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8223-2900-X</a>, p. 7.</span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.theseus.fi/bitstream/handle/10024/156615/Thesis.%20rock%20musics%20decline.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.businessinsider.com/hip-hop-passes-rock-most-popular-music-genre-nielsen-2018-1?amp">Hip-Hop Passes Rock to Become Most Popular Music Genre for First Time in History: Nielsen</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://pop.inquirer.net/106522/pop-punk-is-making-a-comeback-in-the-2020s-mainstream-music">[2]</a></span> </li> <li id="cite_note-Bruzzi_et_al;_2000;_260-8"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-2">c</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Bruzzi_et_al;_2000;_260_8-3">d</a></i></sup></span> <span class="reference-text">S. Bruzzi and P. C. Gibson, <i>Fashion Cultures: Theories, Explorations, and Analysis</i> (Abingdon: Routledge, 2000), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0415206855" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-20685-5</a>, p. 260.</span> </li> <li id="cite_note-Wicke-9"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-Wicke_9-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Wicke_9-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text">P. Wicke, <i>Rock Music: Culture, Aesthetics and Sociology</i> (Cambridge: Cambridge University Press, 2nd edn., 1995), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0521399149" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-39914-9</a>, pp. 91–114.</span> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. M. Curtis, <i>Rock Eras: Interpretations of Music and Society, 1954–1984</i> (Madison, WI: Popular Press, 1987), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0879723696" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87972-369-6</a>, pp.&#160;68–73.</span> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> R. C. Brewer, <span style="font-style:italic;">Bass Guitar</span>, a cura di Shepherd, 2003, p.&#160;56.</cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> R. Mattingly, <span style="font-style:italic;">Drum Set</span>, a cura di Shepherd, 2003, p.&#160;361.</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. Théberge, <i>Any Sound you can Imagine: Making Music/Consuming Technology</i> (Middletown, CT, Wesleyan University Press, 1997), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0819563099" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8195-6309-9</a>, pp.&#160;69–70.</span> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rockrollintroduc0000camp_l2w5/page/n2/mode/1up">Rock and roll: an introduction: Campbell, Michael, 1945-&#160;: Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Covach, "From craft to art: formal structure in the music of the Beatles", in K. Womack and Todd F. Davis, eds, <i>Reading the Beatles: Cultural Studies, Literary Criticism, and the Fab Four</i> (New York, NY: SUNY Press, 2006), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0791467155" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7914-6715-5</a>, p. 40.</span> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rockrollintroduc0000camp_l2w5/page/n1/mode/1up">Rock and roll: an introduction: Campbell, Michael, 1945-&#160;: Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/readingbeatlescu0000unse">Reading the Beatles: cultural studies, literary criticism, and the Fab Four: Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive</a></span> </li> <li id="cite_note-CG2-18"><a href="#cite_ref-CG2_18-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/Robert_Christgau" title="Robert Christgau">Robert Christgau</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.robertchristgau.com/get_album.php?id=6904"><span style="font-style:italic;">Genesis: Selling England by the Pound</span></a>, in <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/christgausrecord00robe_1"><span style="font-style:italic;">Christgau's Record Guide: Rock Albums of the Seventies</span></a>, Ticknor &amp; Fields, 1981, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-89919-025-1" title="Speciale:RicercaISBN/0-89919-025-1">0-89919-025-1</a>. <small>URL consultato il 4 febbraio 2022</small>. Ospitato su robertchristgau.com.</cite></span> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rushrockmusicmid0000mcdo/page/n5/mode/1up">Rush, rock music and the middle class: dreaming in Middletown: McDonald, Chris, 1971-&#160;: Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive</a></span> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/instrumentsofdes00waks/page/n7/mode/1up">Instruments of desire: Steve Waksman: Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive</a></span> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=ZFBUsDpDTx4C&amp;pg=PA43&amp;redir_esc=y">Taking Popular Music Seriously: Selected Essays - Simon Frith - Google Libri</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.robertchristgau.com/xg/news/nd720611.php">Robert Christgau: Tuning Out, Tuning In, Turning On</a></span> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/popmusictechnolo0000warn/page/n3/mode/1up">Pop music: technology and creativity: Trevor Horn and the digital revolution: Warner, Timothy, 1954-&#160;: Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive</a></span> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rockoveredgetran0000unse">Rock over the edge: transformations in popular music culture: Free Download, Borrow, and Streaming: Internet Archive</a></span> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://human.libretexts.org/Bookshelves/Music/Book%3A_Open_Music_Theory/08%3A_Pop/Rock_Music/8.02%3A_Harmony_-_Harmony_in_Pop/Rock_Music"><span style="font-style:italic;">Harmony in Pop/Rock Music</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Humanities LibreText</span>. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:0-26"><a href="#cite_ref-:0_26-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 261</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Michael Ventura, <span style="font-style:italic;">Hear that long snake moan</span>, Tarcher’s/St. Martin’s Press.</cite></span> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.focus.it/cultura/arte/da-cosa-deriva-il-termine-rock-and-roll"><span style="font-style:italic;">Da cosa deriva il termine rock and roll?</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Focus.it</span>. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> Accordo.it, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.accordo.it/article/viewPub/87953"><span style="font-style:italic;">Chitarra - Rocket 88: il primo rock 'n' roll della storia</span></a>. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 31</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thebeatcircus.it/17-aprile-1960-muore-tragicamente-eddie-cochran/"><span style="font-style:italic;">17 aprile 1960: muore tragicamente Eddie Cochran</span></a>, su <span style="font-style:italic;">thebeatcircus.it</span>. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-soul-32"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-soul_32-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-soul_32-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/subgenre/soul-ma0000002865"><span style="font-style:italic;">Soul Music Genre Overview</span></a>, su <span style="font-style:italic;">AllMusic</span>. <small>URL consultato il 13 giugno 2021</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scaruffi.com/vol1/spector.html"><span style="font-style:italic;">The History of Rock Music. Phil Spector: biography, discography, reviews, links</span></a>, su <span style="font-style:italic;">scaruffi.com</span>. <small>URL consultato l'11 maggio 2016</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Blair, <i>The Illustrated Discography of Surf Music, 1961–1965</i> (Ypsilanti, MI: Pierian Press, 2nd edn., 1985), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0876501749" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87650-174-9</a>, p. 2.</span> </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Blair, <i>The Illustrated Discography of Surf Music, 1961–1965</i> (Ypsilanti, MI: Pierian Press, 2nd edn., 1985), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0876501749" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87650-174-9</a>, p. 75.</span> </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Blair, <i>The Illustrated Discography of Surf Music, 1961–1965</i> (Ypsilanti, MI| Pierian Press, 2nd edn., 1985), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0876501749" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87650-174-9</a>, p. 126.</span> </li> <li id="cite_note-Bogdanov2002Beachboys-37"><a href="#cite_ref-Bogdanov2002Beachboys_37-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">V. Bogdanov, C. Woodstra and S. T. Erlewine, <i>All Music Guide to Rock: the Definitive Guide to Rock, Pop, and Soul</i> (Milwaukee, WI: Backbeat Books, 3rd edn., 2002), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/087930653X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87930-653-X</a>, pp. 71–2.</span> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/event/British-Invasion"><span style="font-style:italic;">British Invasion | Origins, Groups, &amp; Facts</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Encyclopedia Britannica</span>. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFTreccani_the-beatles" class="citation testo" style="font-style:normal"> <a href="/wiki/Ernesto_Assante" title="Ernesto Assante">Ernesto Assante</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/the-beatles"><span style="font-style:italic;">Beatles, The</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Treccani.it – Enciclopedie on line</span>, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Shuker2005-40"><a href="#cite_ref-Shuker2005_40-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Shuker, <i>Popular Music: the Key Concepts</i> (Abingdon: Routledge, 2nd edn., 2005), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/041534770X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-34770-X</a>, p. 140.</span> </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41"><b>^</b></a> <span class="reference-text">E. J. Abbey, <i>Garage Rock and its Roots: Musical Rebels and the Drive for Individuality</i> (Jefferson, NC: McFarland, 2006), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0786425644" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7864-2564-4</a>, pp. 74–6.</span> </li> <li id="cite_note-AllmusicGarage-42"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-AllmusicGarage_42-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-AllmusicGarage_42-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-AllmusicGarage_42-2">c</a></i></sup></span> <span class="reference-text">V. Bogdanov, C. Woodstra and S. T. Erlewine, <i>All Music Guide to Rock: the Definitive Guide to Rock, Pop, and Soul</i> (Milwaukee, WI: Backbeat Books, 3rd edn., 2002), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/087930653X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87930-653-X</a>, pp. 1320–1.</span> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43"><b>^</b></a> <span class="reference-text">W. E. Studwell and D. F. Lonergan, <i>The Classic Rock and Roll Reader: Rock Music from its Beginnings to the mid-1970s</i> (Abingdon: Routledge, 1999), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0789001519" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7890-0151-9</a>, p. 213.</span> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Austen, <i>TV-a-Go-Go: Rock on TV from American Bandstand to American Idol</i> (Chicago IL: Chicago Review Press, 2005), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1556525729" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-55652-572-9</a>, p. 19.</span> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45"><b>^</b></a> <span class="reference-text">N. Campbell, <i>American Youth Cultures</i> (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2nd edn., 2004), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/074861933X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7486-1933-X</a>, p. 213.</span> </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rockandmetalinmyblood.com/recensioni/cream-disraeli-gears/1967-atco-records/2743/"><span style="font-style:italic;">Rock &amp; Metal In My Blood</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Rock &amp; Metal In My Blood</span>. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 142</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Scott Alarik, <span style="font-style:italic;">A Folk Music Novel</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171231105144/http://www.musicaddiction.it/music-library/musique-dessai/folk-off-levoluzione-del-genere/"><span style="font-style:italic;">Folk Off, l'evoluzione del genere</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Music Addiction</span>, 17 maggio 2011. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="http&#58;//www.musicaddiction.it/music-library/musique-dessai/folk-off-levoluzione-del-genere/">url originale</abbr> il 31 dicembre 2017)</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.huffingtonpost.it/blog/2022/04/21/news/albert_hofman_lsd25_esperimento-9231190/"><span style="font-style:italic;">Albert Hofmann, il padre dell'Lsd, e i test su se stesso</span></a>, su <span style="font-style:italic;">huffingtonpost.it</span>. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/art/rock-music/Folk-rock-the-hippie-movement-and-the-rock-paradox">Folk rock, the hippie movement, and “the rock paradox”</a></span> </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;pp. 210-211</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> Rolling Stone Italia, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rollingstone.it/classifiche/liste/la-storia-del-club-27/372668/"><span style="font-style:italic;">La storia del Club 27</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Rolling Stone Italia</span>. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 259</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.recsando.org/mm_forum/musica/progressive%20rock/muspro01.asp"><span style="font-style:italic;">Storia Progressive Rock - RecSando - Canale Musica</span></a>, su <span style="font-style:italic;">recsando.org</span>. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rocksbackpages.com/Library/Subject/krautrock"><span style="font-style:italic;">rock'sbackpages - Krautrock</span></a>, su <span style="font-style:italic;">rocksbackpages.com</span>. <small>URL consultato il 21 marzo 2014</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-pfm-57"><a href="#cite_ref-pfm_57-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=289"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - PFM</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-banco-58"><a href="#cite_ref-banco_58-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=36"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - Banco del Mutuo Soccorso</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Goblin-59"><a href="#cite_ref-Goblin_59-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=130"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - Goblin</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-orme-60"><a href="#cite_ref-orme_60-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=278"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - Le Orme</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-area-61"><a href="#cite_ref-area_61-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=26"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - Area</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-newtrolls-62"><a href="#cite_ref-newtrolls_62-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=583"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - New Trolls</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=2807"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - Alan Sorrenti</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=3494"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - Angelo Branduardi</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.progarchives.com/artist.asp?id=1841"><span style="font-style:italic;">Progarchives.com - Franco Battiato</span></a>, su <span style="font-style:italic;">progarchives.com</span>. <small>URL consultato il 12 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ondarock.it/pietremiliari_ita/battisti_animalatina.htm"><span style="font-style:italic;">Lucio Battisti Anima latina</span></a>, su <span style="font-style:italic;">ondarock.it</span>. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 287</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-Bogdanov2002SouthernRock-68"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-Bogdanov2002SouthernRock_68-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Bogdanov2002SouthernRock_68-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Bogdanov2002SouthernRock_68-2">c</a></i></sup></span> <span class="reference-text">R. Unterberger, "Southern Rock", in <a href="#CITEREFBogdanovWoodstraErlewine2002">Bogdanov et.al., 2002</a>, pp.&#160;1332–3.</span> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/album/their-greatest-hits-1971-1975-mw0000189766"><span style="font-style:italic;">Their Greatest Hits 1971-1975 - Eagles | Songs, Reviews, Credits | AllMusic</span></a>, su <span style="font-style:italic;">AllMusic</span>. <small>URL consultato il 7 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 248</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. Auslander, <i>Performing Glam Rock: Gender and Theatricality in Popular Music</i> (Ann Arbor, MI: University of Michigan Press, 2006), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0754640574" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7546-4057-4</a>, pp. 57, 63, 87 and 141.</span> </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. Auslander, <i>Performing Glam Rock: Gender and Theatricality in Popular Music</i> (Ann Arbor, MI: University of Michigan Press, 2006), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0472068687" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-472-06868-7</a>, p. 196.</span> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Huq, <i>Beyond Subculture: Pop, Youth and Identity in a Postcolonial World</i> (Abingdon: Routledge, 2006), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0415278155" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-27815-5</a>, p. 161.</span> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eltonjohnitaly.com/charts21.html">Time- 100 migliori album all time</a></span> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eltonjohnitaly.com/capital-chart.html">Capital Gold All-Time Chart 2006</a></span> </li> <li id="cite_note-Walser1993p10-76"><a href="#cite_ref-Walser1993p10_76-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Walser, <i>Running With the Devil: Power, Gender, and Madness in Heavy Metal Music</i> (Middletown, CT: Wesleyan University Press, 1993), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0819562602" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8195-6260-2</a>, p. 10.</span> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> Redazione, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.panorama.it/bruce-springsteen-alessandro-portelli-badlands"><span style="font-style:italic;">Bruce Springsteen secondo Alessandro Portelli: Badlands - Panorama</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Panorama</span>, 11 settembre 2015. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 431</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-BogdanovPunk-79"><a href="#cite_ref-BogdanovPunk_79-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">V. Bogdanov, C. Woodstra and S. T. Erlewine, <i>All Music Guide to Rock: the Definitive Guide to Rock, Pop, and Soul</i> (Milwaukee, WI: Backbeat Books, 3rd edn., 2002), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/087930653X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87930-653-X</a>, pp. 1336.</span> </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scaruffi.com/vol2/velvet.html">The History of Rock Music. Velvet Underground: biography, discography, reviews, links</a></span> </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.storiadellamusica.it/indie_rock/art_rock/velvet_underground-the_velvet_underground_nico(verve-1967).html">Recensione: Velvet Underground - The Velvet Underground &amp; Nico - storiadellamusica.it</a></span> </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lipscomb.umn.edu/rock/dizon_lou_reed.htm">Lou Reed: Rock And Roll Punkfather</a></span> </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.punkmagazine.com/vault/back_issues/01/01index.html">PUNK: Volume 1 Number 1</a></span> </li> <li id="cite_note-Scaruffi2003p29-84"><a href="#cite_ref-Scaruffi2003p29_84-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. Scaruffi, <i>A History of Rock Music: 1951–2000</i> (iUniverse, 2003), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0595295657" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-595-29565-7</a>, p. 29.</span> </li> <li id="cite_note-G._Thompson;_2007;_134-85"><a href="#cite_ref-G._Thompson;_2007;_134_85-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">G. Thompson, <i>American Culture in the 1980s</i> (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2007), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0748619100" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7486-1910-0</a>, p. 134.</span> </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000012023"><span style="font-style:italic;">Punk revival</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87"><b>^</b></a> <span class="reference-text">A. Rodel, "Extreme Noise Terror: Punk Rock and the Aesthetics of Badness", in C. Washburne and M. Derno, eds, <i>Bad Music: The Music We Love to Hate</i> (New York, NY: Routledge), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0415943655" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-94365-5</a>, pp. 235–56.</span> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88"><b>^</b></a> <span class="reference-text">H. A. Skott-Myhre, <i>Youth and Subculture as Creative Force: Creating New Spaces for Radical Youth Work</i> (Toronto: University of Toronto Press, 2009), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1442609923" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-4426-0992-3</a>, p. xi.</span> </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Vedi, ad esempio, Schild, Matt, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aversion.com/bands/interviews.cfm?f_id=292">"Stuck in the Future"</a>, <i>Aversion.com</i>, 11 luglio 2005</span> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90"><b>^</b></a> <span class="reference-text">S. Waksman, <i>This Ain't the Summer of Love: Conflict and Crossover in Heavy Metal and Punk</i> (Berkeley CA: University of California Press, 2009), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0520253108" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-520-25310-8</a>, p. 157.</span> </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91"><b>^</b></a> <span class="reference-text">M. Campbell, ed., <i>Popular Music in America: and the Beat Goes on</i> (Boston, MA: Cengage Learning, 3rd edn., 2008), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0495505307" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-495-50530-7</a>, pp. 273–4.</span> </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. Buckley, <i>The Rough Guide to Rock</i> (London: Rough Guides, 3rd edn., 2003), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1843531054" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-84353-105-4</a>, pp. 174 and 430.</span> </li> <li id="cite_note-Scaruffi2003-93"><a href="#cite_ref-Scaruffi2003_93-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. Scaruffi, <i>A History of Rock Music: 1951–2000</i> (iUniverse, 2003), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0595295657" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-595-29565-7</a>, pp. 234–5.</span> </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;pp. 420-421</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Daisann McLane, <span style="font-style:italic;">Dire Straits: a rock &amp; roll fairy tale</span>, in <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/Rolling_Stone" title="Rolling Stone">Rolling Stone</a></span>, 5 aprile 1979, pp.&#160;33-34.</cite></span> </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96"><b>^</b></a> <span class="reference-text">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Tony Stewart, <i><a href="/wiki/NME" title="NME">New Musical Express</a></i>, 8 aprile 1978.</span> </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite id="CITEREF" class="book" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) &#32;<a href="/wiki/Charlie_Gillett" title="Charlie Gillett">Charlie Gillett</a>,&#32; <i>Dire Straits Live in Concert</i>. &#32; Note di copertina di <i><a href="/wiki/Live_at_the_BBC_(Dire_Straits)" title="Live at the BBC (Dire Straits)">Live at the BBC</a></i>,&#32;<a href="/wiki/Dire_Straits" title="Dire Straits">Dire Straits</a>&#32;[libretto],&#32;<a href="/wiki/Vertigo_Records" title="Vertigo Records">Vertigo Records</a>&#32;<a href="/wiki/Universal_Music_Group" title="Universal Music Group">UMG</a>,&#32;528 323-2,&#32;1995.</cite></span> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFcanzoni" class="citation libro" style="font-style:normal"> Giulio Nannini, Mauro Ronconi, <span style="font-style:italic;">Le canzoni dei Dire Straits</span>, Milano, Editori Riuniti, 2003, pp.&#160;9-15, 51-52, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/88-359-5319-7" title="Speciale:RicercaISBN/88-359-5319-7">88-359-5319-7</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFcanzoni" class="citation libro" style="font-style:normal"> Giulio Nannini, Mauro Ronconi, <span style="font-style:italic;">Le canzoni dei Dire Straits</span>, Milano, Editori Riuniti, 2003, p.&#160;89, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/88-359-5319-7" title="Speciale:RicercaISBN/88-359-5319-7">88-359-5319-7</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 421</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-AMG-101"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-AMG_101-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-AMG_101-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000004450"><span style="font-style:italic;">Post-punk</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-SDM-102"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-SDM_102-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-SDM_102-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-SDM_102-2">c</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-SDM_102-3">d</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.storiadellamusica.it/capitoli/il_post_punk_inglese_dal_goth_rock_al_p_funk.html"><span style="font-style:italic;">Il post punk inglese dal goth rock al p funk (1/6)</span></a>, su <span style="font-style:italic;">storiadellamusica.it</span>. <small>URL consultato l'8 aprile 2015</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-OR-103"><a href="#cite_ref-OR_103-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ondarock.it/storiadelrock/newwave.htm"><span style="font-style:italic;">Post-punk</span></a>, su <span style="font-style:italic;">ondarock.it</span>. <small>URL consultato l'11 novembre 2009</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-SDM3-104"><a href="#cite_ref-SDM3_104-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.storiadellamusica.it/capitoli/il_post_punk_inglese_dal_goth_rock_al_p_funk/pagina-3.html"><span style="font-style:italic;">Il post punk inglese dal goth rock al p funk (3/6)</span></a>, su <span style="font-style:italic;">storiadellamusica.it</span>. <small>URL consultato il 4 aprile 2015</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 433</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.masterclass.com/articles/heavy-metal-music-guide">[3]</a></span> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.masterclass.com/articles/groove-metal-guide">[4]</a></span> </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://loudwire.com/heavy-metal-101-history-of-death-metal/">[5]</a></span> </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.biography.com/musicians/gun-n-roses-origins">[6]</a></span> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.virginradio.it/news/rock-news/1262062/guns-n-roses-la-vera-storia-di-come-nacque-la-band-le-origini-dell-incontro-tra-axl-rose-e-slash.amp">[7]</a></span> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.udiscovermusic.com/artist/guns-n-roses/">[8]</a></span> </li> <li id="cite_note-Bogdanov2002Alternative-112"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-Bogdanov2002Alternative_112-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Bogdanov2002Alternative_112-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text">V. Bogdanov, C. Woodstra and S. T. Erlewine, <i>All Music Guide to Rock: the Definitive Guide to Rock, Pop, and Soul</i> (Milwaukee, WI: Backbeat Books, 3rd edn., 2002), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/087930653X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87930-653-X</a>, pp. 1344–7.</span> </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113"><b>^</b></a> <span class="reference-text">T. Frank, "Alternative to what?", C. L. Harrington and D. D. Bielby, eds, <i>Popular Culture: Production and Consumption</i> (Oxford: Wiley-Blackwell, 2001), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/063121710X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-631-21710-X</a>, pp. 94–105.</span> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Shuker, <i>Popular Music: the Key Concepts</i> (Abingdon: Routledge, 2nd edn., 2005), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/041534770X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-34770-X</a>, p. 7.</span> </li> <li id="cite_note-allmusic_grunge-115"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-allmusic_grunge_115-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-allmusic_grunge_115-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000002626"><span style="font-style:italic;">Grunge</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-ondarock.it-116"><a href="#cite_ref-ondarock.it_116-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ondarock.it/storiadelrock/grunge.htm">ondarock.it - STORIA DEL ROCK: IL GRUNGE</a></span> </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Lyons, <i>Selling Seattle: Representing Contemporary Urban America</i> (London: Wallflower, 2004), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1903364965" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-903364-96-5</a>, p. 136.</span> </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118"><b>^</b></a> <span class="reference-text">E. Olsen, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.today.com/id/wbna4652653">"10 years later, Cobain continues to live on through his music"</a>,<i>Today.com</i>.</span> </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 148</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 149</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation cita" style="font-style:normal"><a href="#CITEREFGuaitamacchi,_2014">Guaitamacchi, 2014</a>,&#160;p. 150</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122"><b>^</b></a> <span class="reference-text">E. Kessler, "Noelrock!", <i>NME</i>, 8 June 1996.</span> </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123"><b>^</b></a> <span class="reference-text">W. Osgerby, <i>Youth Media</i> (Abingdon: Routledge, 2004), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0415238080" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-23808-0</a>, pp. 92–6.</span> </li> <li id="cite_note-AllMusicPostgrunge-124"><a href="#cite_ref-AllMusicPostgrunge_124-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/subgenre/ma0000005020"><span style="font-style:italic;">Post-grunge</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Bogdanov2002FooFighters-125"><a href="#cite_ref-Bogdanov2002FooFighters_125-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">V. Bogdanov, C. Woodstra and S. T. Erlewine, <i>All Music Guide to Rock: the Definitive Guide to Rock, Pop, and Soul</i> (Milwaukee, WI: Backbeat Books, 3rd edn., 2002), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/087930653X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87930-653-X</a>, p. 423.</span> </li> <li id="cite_note-Bogdanov2002Alanis-126"><a href="#cite_ref-Bogdanov2002Alanis_126-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">V. Bogdanov, C. Woodstra and S. T. Erlewine, <i>All Music Guide to Rock: the Definitive Guide to Rock, Pop, and Soul</i> (Milwaukee, WI: Backbeat Books, 3rd edn., 2002), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/087930653X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87930-653-X</a>, p. 761.</span> </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Bessman (1993), p. 16; Marcus (1979), p. 114; Simpson (2003), p. 72; McNeil (1997), p. 206</span> </li> <li id="cite_note-LambPunkPop-128"><a href="#cite_ref-LambPunkPop_128-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/pop-punk-ma0000004449"><span style="font-style:italic;">Pop Punk</span></a>, su <span style="font-style:italic;">About.com</span>. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://spinditty.com/genres/History-of-Pop-Punk-Music-with-Timeline">[9]</a></span> </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.theatlantic.com/culture/archive/2020/09/panic-at-the-disco-a-fever-you-cant-sweat-out/616552/">[10]</a></span> </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.rockol.it/news-735338/paramore-nuovo-album-recensione-addio-al-mondo-emo-pop-punk?amp=1">[11]</a></span> </li> <li id="cite_note-AllMusicIndie-132"><a href="#cite_ref-AllMusicIndie_132-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000004453"><span style="font-style:italic;">Indie rock</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133"><b>^</b></a> <span class="reference-text">M. Leonard, <i>Gender in the Music Industry: Rock, Discourse and Girl Power</i> (Aldershot: Ashgate, 2007), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0754638626" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7546-3862-6</a>, p. 2.</span> </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Connell and C. Gibson, <i>Sound Tracks: Popular Music, Identity, and Place</i> (Abingdon: Routledge, 2003), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0415170281" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-17028-1</a>, pp. 101–3.</span> </li> <li id="cite_note-autogenerato1-135"><a href="#cite_ref-autogenerato1_135-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/artist/mn0000806829"><span style="font-style:italic;">Jane's Addiction</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/album/r4096"><span style="font-style:italic;"><span></span><i>Sandinista!</i><span></span></span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.allmusic.com/song/we-care-a-lot-mt0028911809">[12]</a></span> </li> <li id="cite_note-AMRap-metal-138"><a href="#cite_ref-AMRap-metal_138-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/rap-metal-ma0000002817"><span style="font-style:italic;">Rap-Metal</span></a>, su <span style="font-style:italic;">allmusic.com</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Tommaso Iannini, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.it/books?id=ILAzJcugjDsC&amp;pg=PPA31&amp;printsec=frontcover&amp;dq=nu+metal+tommaso+iannini&amp;cd=1#v=onepage&amp;q=&amp;f=false"><span style="font-style:italic;">Nu metal</span></a>, Giunti Editore, 2003, pp.&#160;5, 6 e 10., <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/88-09-03051-6" title="Speciale:RicercaISBN/88-09-03051-6">88-09-03051-6</a>, .. <small>URL consultato il 20 giugno 2010</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-AllMusicAltMetal-140"><a href="#cite_ref-AllMusicAltMetal_140-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000012328"><span style="font-style:italic;">Alternative metal</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Christgau, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.robertchristgau.com/get_artist.php?name=Blondie">"Review of <i>Autoamerican</i>"</a>, <i>Allmusic</i>, accesso 31 dicembre 2008.</span> </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/song/t3302362"><span style="font-style:italic;"><span></span><i>The Magnificent Seven</i><span></span></span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Patridis2004-143"><a href="#cite_ref-Patridis2004_143-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/uk/2004/feb/14/rock.pop"><span style="font-style:italic;">Roll over Britpop ... it's the rebirth of art rock</span></a>, su <span style="font-style:italic;">theguardian.com</span>, The Guardian, 14 febbraio 2004.</cite></span> </li> <li id="cite_note-allmusicBritpop-144"><a href="#cite_ref-allmusicBritpop_144-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000002480"><span style="font-style:italic;">Britpop</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Sca-145"><a href="#cite_ref-Sca_145-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scaruffi.com/history/cpt515.html"><span style="font-style:italic;">The Nineties</span></a>, su <span style="font-style:italic;">scaruffi.com</span>. <small>URL consultato il 2 novembre 2009</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.liveabout.com/subgenres-of-punk-rock-2803348">liveabout.com - The Subgenres of Punk rock</a></span> </li> <li id="cite_note-EMO-147"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-EMO_147-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-EMO_147-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-EMO_147-2">c</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000004447"><span style="font-style:italic;">Emo</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.storiadellamusica.it/capitoli/dal_postcore_all_emo.html"><span style="font-style:italic;">Dal postcore all'emo (1/5) - scheda da storiadellamusica.it</span></a>, su <span style="font-style:italic;">storiadellamusica.it</span>. <small>URL consultato il 4 aprile 2015</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/album/bleed-american-mw0000380076"><span style="font-style:italic;">Scheda sull'album <i>Bleed American</i> dei Jimmy Eat World da allmusic.com</span></a>, su <span style="font-style:italic;">allmusic.com</span>. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> H.A.S. Popkin, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.today.com/popculture/what-exactly-emo-anyway-wbna11720603"><span style="font-style:italic;">What exactly is 'emo,' anyway?</span></a>, su <span style="font-style:italic;">MSNBC.com</span>, 11 marzo 2006.</cite></span> </li> <li id="cite_note-DC-151"><a href="#cite_ref-DC_151-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allmusic.com/artist/dashboard-confessional-mn0000574102"><span style="font-style:italic;">Scheda sui Dashboard Confessional</span></a>, su <span style="font-style:italic;">allmusic.com</span>. <small>URL consultato il 10 febbraio 2008</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-AMG2-152"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-AMG2_152-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-AMG2_152-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allmusic.com/style/new-wave-post-punk-revival-ma0000012020"><span style="font-style:italic;">New Wave/Post-Punk Revival</span></a>, su <span style="font-style:italic;">allmusic.com</span>. <small>URL consultato il 4 aprile 2015</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allmusic.com/artist/the-rapture-mn0000487038"><span style="font-style:italic;">The Rapture</span></a>, su <span style="font-style:italic;">allmusic.com</span>. <small>URL consultato il 4 aprile 2015</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allmusic.com/artist/interpol-mn0000096576"><span style="font-style:italic;">Interpol</span></a>, su <span style="font-style:italic;">allmusic.com</span>. <small>URL consultato il 4 aprile 2015</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-jerryfielden.net-155"><a href="#cite_ref-jerryfielden.net_155-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">Fielden, Jerry. "The Influence of electronic Music in Rock Music." Jerry Fielden. 12 Dec. 2007. 24 Mar. 2009 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jerryfielden.net/essays/electromusic.htm">The influence of Electronic Music in Rock Music, 1967-76</a></span> </li> <li id="cite_note-S._Emmerson,_2007_pp._80-1-156"><a href="#cite_ref-S._Emmerson,_2007_pp._80-1_156-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">S. Emmerson, <i>Living Electronic Music</i> (Aldershot: Ashgate, 2007), pp. 80–1.</span> </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157"><b>^</b></a> <span class="reference-text">S. Emmerson, <i>Living Electronic Music</i> (Aldershot: Ashgate, 2007), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0754655482" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7546-5548-2</a>, pp. 115.</span> </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation testo" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000012275"><span style="font-style:italic;">Indie Electronic</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-msnbc-159"><a href="#cite_ref-msnbc_159-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text">S. Leckart, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.today.com/id/wbna14473088">"Have laptop will travel"</a>, <i>Today.com</i></span> </li> <li id="cite_note-160"><a href="#cite_ref-160"><b>^</b></a> <span class="reference-text">M. Wood, "Review: Out Hud: S.T.R.E.E.T. D.A.D.", <i>New Music</i>, 107, November 2002, p. 70.</span> </li> <li id="cite_note-kdot-161"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-kdot_161-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-kdot_161-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-kdot_161-2">c</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180711064345/https://www.kdot.com/2018/05/15/why-did-rock-music-decline-and-can-it-make-a-comeback/"><span style="font-style:italic;">Copia archiviata</span></a>, su <span style="font-style:italic;">kdot.com</span>. <small>URL consultato l'8 giugno 2020</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="https&#58;//www.kdot.com/2018/05/15/why-did-rock-music-decline-and-can-it-make-a-comeback/">url originale</abbr> l'11 luglio 2018)</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Hugh McIntyre, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.forbes.com/sites/hughmcintyre/2017/07/17/hip-hoprb-has-now-become-the-dominant-genre-in-the-u-s-for-the-first-time/"><span style="font-style:italic;">Report: Hip-Hop/R&amp;B Is The Dominant Genre In The U.S. For The First Time</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Forbes</span>. <small>URL consultato il 27 novembre 2019</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-163"><a href="#cite_ref-163"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Danny Ross, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.forbes.com/sites/dannyross1/2017/03/20/rock-n-roll-is-dead-no-really-this-time/"><span style="font-style:italic;">Rock 'N' Roll Is Dead. No, Really This Time.</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Forbes</span>. <small>URL consultato il 27 novembre 2019</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Bill Flanagan, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2016/11/20/opinion/sunday/is-rock-n-roll-dead-or-just-old.html"><span style="font-style:italic;">Opinion | Is Rock ’n’ Roll Dead, or Just Old?</span></a>, in <span style="font-style:italic;">The New York Times</span>, 19 novembre 2016, <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a>&#160;0362-4331<span class="noprint plainlinks">&#160;(<span title="Ricerca su WorldCat"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0362-4331&amp;lang=it">WC</a></span>&#160;· <span title="Ricerca sul Catalogo Italiano dei Periodici"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://acnpsearch.unibo.it/search?issn=0362-4331">ACNP</a></span>)</span>. <small>URL consultato il 27 novembre 2019</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Dan Ozzi, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vice.com/en/article/a3aqkj/rock-is-dead-thank-god"><span style="font-style:italic;">Rock Is Dead, Thank God</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Vice</span>, 16 giugno 2018. <small>URL consultato il 27 novembre 2019</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theatlantic.com/entertainment/archive/2019/08/tool-fear-inoculum-preview-why-band-matters/596419/">Tool &#x27;Fear Inoculum&#x27;: Why This Band Matters Today - The Atlantic</a></span> </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.riaa.com/gold-platinum/?tab_active=top_tallies&amp;ttt=TAS#search_section"><span style="font-style:italic;">RIAA&#160;– Top Artists (Digital Singles)</span></a>, su <span style="font-style:italic;">riaa.com</span>, <a href="/wiki/Recording_Industry_Association_of_America" title="Recording Industry Association of America">Recording Industry Association of America</a>. <small>URL consultato il 1º agosto 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://luckboxmagazine.com/trends/rocks-revivalists-greta-van-fleet/">Rock&#39;s Revivalists: Greta Van Fleet - luckbox magazine</a></span> </li> <li id="cite_note-Billboarddecadeend-169"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-Billboarddecadeend_169-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Billboarddecadeend_169-1">b</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Billboarddecadeend_169-2">c</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Billboarddecadeend_169-3">d</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Billboarddecadeend_169-4">e</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Billboarddecadeend_169-5">f</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.billboard.com/charts/decade-end/hot-rock-songs">https://www.billboard.com/charts/decade-end/hot-rock-songs</a></span> </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ew.com/music/bts-madonna-pearl-jam-more-artists-canceling-shows-coronavirus/"><span style="font-style:italic;">BTS, Madonna, Khalid, Billie Eilish, and more artists canceling shows over coronavirus</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/Entertainment_Weekly" title="Entertainment Weekly">Entertainment Weekly</a></span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pitchfork.com/news/coronavirus-updated-list-of-tours-and-festivals-canceled-or-postponed-due-to-covid-19/"><span style="font-style:italic;">Coronavirus: Updated List of Tours and Festivals Canceled or Postponed Due to COVID-19</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Pitchfork</span>. <small>URL consultato il 3 aprile 2020</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> Elias Leight, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rollingstone.com/pro/features/album-delays-caused-by-covid-19-973870/"><span style="font-style:italic;">They Were Going to Be Spring's Biggest Albums -- Until COVID-19 Hit</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Rolling Stone</span>, 30 marzo 2020. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> Jon Blistein e Althea Legaspi, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rollingstone.com/music/music-news/common-together-at-home-concert-watch-970065/"><span style="font-style:italic;">Common Performs Classics, Freestyles During 'Together at Home' Concert</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Rolling Stone</span>, 20 marzo 2020. <small>URL consultato il 5 aprile 2020</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-174"><a href="#cite_ref-174"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.forbes.com/sites/davidnikel/2020/04/29/in-pictures-denmarks-drive-in-venue-gets-around-coronavirus-event-ban/#f754d1761bb1">«In Photos: Denmark’s Drive-In Venue Gets Around Coronavirus Event Ban», Forbes</a></span> </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Samantha Hissong e Samantha Hissong, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rollingstone.com/pro/news/streaming-moods-genres-coronavirus-979334/"><span style="font-style:italic;"><span></span>'Hey Siri, Play Songs to Calm Me Down': What the World Is Listening to Amid COVID-19</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Rolling Stone</span>, 7 aprile 2020. <small>URL consultato il 31 luglio 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> Chartmetric, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://blog.chartmetric.com/covid-19-effect-on-the-global-music-business-part-1-genre/"><span style="font-style:italic;">COVID-19’s Effect on the Global Music Business, Part 1: Genre</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Beats &amp; Bytes</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-177"><a href="#cite_ref-177"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> J'na Jefferson, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.usatoday.com/story/entertainment/music/2021/06/05/olivia-rodrigo-machine-gun-kelly-willow-smith-travis-barker-among-pop-punk-revivalists/7470100002/"><span style="font-style:italic;">Olivia Rodrigo, MGK and Willow Smith among pop-punk revivalists</span></a>, in <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/USA_Today" title="USA Today">USA Today</a></span>, 5 giugno 2021.</cite></span> </li> <li id="cite_note-nmemark-178"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-nmemark_178-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-nmemark_178-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> Mark Beaumont, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nme.com/blogs/nme-blogs/mark-words-welcome-crank-wave-start-subculture-revival-2545963"><span style="font-style:italic;">Mark, My Words: I give you crank wave, the start of the subculture revival</span></a>, su <span style="font-style:italic;">NME</span>, 10 settembre 2019. <small>URL consultato il 7 dicembre 2021</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-quietus1-179"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-quietus1_179-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-quietus1_179-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) John Doran, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://thequietus.com/articles/27491-speedy-wunderground-year-4-compilation"><span style="font-style:italic;">The Quietus: Black Sky Thinking - Idle Threat: Who Are The True Champions Of DIY Rock In 2020?</span></a>, su <span style="font-style:italic;">The Quietus</span>. <small>URL consultato il 7 dicembre 2021</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-perpetua-180"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-perpetua_180-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-perpetua_180-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Matthew Perpetua, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.npr.org/2021/05/06/993931617/new-wave-post-punk-brexit-squid-dry-cleaning-black-country-new-road"><span style="font-style:italic;">The Post-Brexit New Wave</span></a>, su <span style="font-style:italic;">NPR</span>, 6 maggio 2021. <small>URL consultato il 7 dicembre 2021</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-181"><a href="#cite_ref-181"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Chris DeVille, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stereogum.com/2184403/callin-me-maybe-british-irish-buzz-bands/news/"><span style="font-style:italic;">We Dug Through The Pile Of British And Irish Buzz Bands On Callin Me Maybe</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Stereogum</span>, 22 aprile 2022. <small>URL consultato il 23 aprile 2022</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation pubblicazione" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Jon Dolan, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rollingstone.com/music/music-album-reviews/geese-projector-1247383/"><span style="font-style:italic;">Geese Are Legit Indie-Rock Prodigies, Straight Out of High School</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Rolling Stone</span>, 28 ottobre 2021. <small>URL consultato il 31 dicembre 2021</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="francese">FR</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rtbf.be/jam/detail_deeper-espoirs-post-punk-a-chicago?id=10891338"><span style="font-style:italic;">Deeper, espoirs post-punk à Chicago</span></a>, su <span style="font-style:italic;">RTBF radio</span>, 5 dicembre 2021. <small>URL consultato il 31 dicembre 2021</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-184"><a href="#cite_ref-184"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://glidemagazine.com/252192/viagra-boys-set-the-bar-high-with-brash-post-punk-hijinks-on-welfare-jazz-album-review/"><span style="font-style:italic;">Viagra Boys Set the Bar High with Brash Post-Punk Hijinks on 'Welfare Jazz' (ALBUM REVIEW)</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Glide Magazine</span>, 7 gennaio 2021. <small>URL consultato il 31 dicembre 2021</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Brake;_1990;_73-9-185"><span class="mw-cite-backlink"><b>^</b> <sup><i><a href="#cite_ref-Brake;_1990;_73-9_185-0">a</a></i></sup> <sup><i><a href="#cite_ref-Brake;_1990;_73-9_185-1">b</a></i></sup></span> <span class="reference-text">M. Brake, <i>Comparative Youth Culture: the Sociology of Youth Cultures and Youth Subcultures in America, Britain, and Canada</i> (Abingdon: Routledge, 1990), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0415051088" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-05108-8</a>, pp. 73–9 e 90–100.</span> </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. A. Cunningham and S. V. Lab, <i>Dress and Popular Culture</i> (Madison, WI: Popular Press, 1991), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0879725079" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87972-507-9</a>, p. 83.</span> </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187"><b>^</b></a> <span class="reference-text">L. M. E. Goodlad and M. Bibby, <i>Goth: Undead Subculture</i> (Durham, NC: Duke University Press, 2007), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0822339218" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8223-3921-8</a>.</span> </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188"><b>^</b></a> <span class="reference-text">G. Lipsitz, <i>Time Passages: Collective Memory and American Popular Culture</i> (Minneapolis MI: University of Minnesota Press, 2001), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0816638810" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8166-3881-0</a>, p. 123.</span> </li> <li id="cite_note-189"><a href="#cite_ref-189"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Coomber, <i>The Control of Drugs and Drug Users: Reason or Reaction?</i> (Amsterdam: CRC Press, 1998), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9057021889" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 90-5702-188-9</a>, p. 44.</span> </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190"><b>^</b></a> <span class="reference-text">P. Peet, <i>Under the Influence: the Disinformation Guide to Drugs</i> (New York, NY: The Disinformation Company, 2004), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/1932857001" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-932857-00-1</a>, p. 252.</span> </li> <li id="cite_note-191"><a href="#cite_ref-191"><b>^</b></a> <span class="reference-text">M. Fisher, <i>Something in the Air: Radio, Rock, and the Revolution that Shaped a Generation</i> (Marc Fisher, 2007), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0375509070" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-375-50907-0</a>, p. 53.</span> </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192"><b>^</b></a> <span class="reference-text">M. T. Bertrand, <i>Race, Rock, and Elvis</i> (Chicago IL: University of Illinois Press, 2000), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0252025865" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-252-02586-5</a>, pp. 95–6.</span> </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193"><b>^</b></a> <span class="reference-text">J. Fairley, "The 'local'and 'global'in popular music" in S. Frith, W. Straw and J. Street, eds, <i>The Cambridge Companion to Pop and Rock</i> (Cambridge: Cambridge University Press, 2001), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0521556600" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-55660-0</a>, pp. 272–89.</span> </li> <li id="cite_note-194"><a href="#cite_ref-194"><b>^</b></a> <span class="reference-text">R. Shuker, <i>Understanding Popular Music</i> (Abingdon: Routledge, 1994), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0415107237" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-10723-7</a>, p. 44.</span> </li> <li id="cite_note-195"><a href="#cite_ref-195"><b>^</b></a> <span class="reference-text">T. E. Scheurer, <i>American Popular Music: The Age of Rock</i> (Madison, WI: Popular Press, 1989), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0879724684" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-87972-468-4</a>, pp. 119–120.</span> </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196"><b>^</b></a> <span class="reference-text">D. Horn and D. Bucley, "Disasters and accidents", in J. Shepherd, <i>Continuum Encyclopedia of Popular Music of the World: Media, Industry and Society</i> (London: Continuum, 2003), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0826463215" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8264-6321-5</a>, p. 209.</span> </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197"><b>^</b></a> <span class="reference-text">E. T. Yazicioglu and A. F. Firat, "Clocal rock festivals as mirrors into the futures of cultures", in R. W. Belk, ed., <i>Consumer Culture Theory</i> (Bingley: Emerald Group Publishing, 2007), <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/076231446X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7623-1446-X</a>, pp. 109–114.</span> </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> John McMillian, <span style="font-style:italic;">Beatles vs Stones</span>, Gius.Laterza &amp; Figli, 2013, pp.&#160;capitolo 3 "Una particolare forma di snobismo".</cite></span> </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Bob Stanley, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/yeahyeahyeahstor0000stan"><span style="font-style:italic;">Yeah! Yeah! Yeah!: The Story of Pop Music from Bill Haley to Beyoncé</span></a>, W. W. Norton &amp; Company, 2014, p.&#160;286.</cite></span> </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.washingtonpost.com/entertainment/music/at-the-top-of-the-pop-music-heap-theres-no-criticizing-the-view/2015/04/16/d98d53a8-e1f2-11e4-b510-962fcfabc310_story.html"><span style="font-style:italic;">Do you want poptimism? Or do you want the truth?</span></a>, su <span style="font-style:italic;">washingtonpost.com</span>. <small>URL consultato il 6 gennaio 2017</small>.</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=46" title="Modifica la sezione Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=46" title="Edit section&#39;s source code: Bibliografia"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Riccardo Bertoncelli, <span style="font-style:italic;">Enciclopedia Rock anni 50; anni 60; anni 70; anni 80; anni 90; 5 vol.</span>, Milano, Arcana.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Riccardo Bertoncelli e Gianni Sibilla, <span style="font-style:italic;">Storia leggendaria della musica Rock</span>, Giunti, 23 novembre 2016, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9788809847491" title="Speciale:RicercaISBN/9788809847491">9788809847491</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Emilio Capalbo e Maurizio Marzo, <span style="font-style:italic;">Manuale di Armonia Pop-Rock</span>, Edizioni Kappabit, 2018, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9788894197570" title="Speciale:RicercaISBN/9788894197570">9788894197570</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Enzo Gentile e Alberto Tonti, <span style="font-style:italic;">Il dizionario del Pop Rock 2016</span>, Zanichelli, 2015, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9788808937193" title="Speciale:RicercaISBN/9788808937193">9788808937193</a>.</cite></li> <li><cite id="CITEREFGuaitamacchi,_2014" class="citation testo" style="font-style:normal"> Enzo Guaitamacchi, <span style="font-style:italic;">La Storia del Rock</span>, Milano, Hoepli, 2014.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Federico Guglielmi, <span style="font-style:italic;">Grande enciclopedia rock</span>, Giunti, 2002, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9788809028524" title="Speciale:RicercaISBN/9788809028524">9788809028524</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Giancarlo Nanni, <span style="font-style:italic;">Rock progressivo inglese. La storia, i gruppi, le tendenze: quando il rock diventò europeo: 1965-1974</span>, Castelvecchi, 1998, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9788882100513" title="Speciale:RicercaISBN/9788882100513">9788882100513</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Luca Signorelli, <span style="font-style:italic;">Heavy metal: i classici</span>, Giunti Editore, 2000, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9788809016965" title="Speciale:RicercaISBN/9788809016965">9788809016965</a>.</cite></li> <li><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Lello Savonardo, <span style="font-style:italic;">Sociologia della musica. La costruzione sociale del suono, dalle tribù al digitale</span>, UTET università, 2010, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/9788860082473" title="Speciale:RicercaISBN/9788860082473">9788860082473</a>.</cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voci_correlate">Voci correlate</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=47" title="Modifica la sezione Voci correlate" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=47" title="Edit section&#39;s source code: Voci correlate"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Musica_del_XX_secolo" title="Musica del XX secolo">Musica del XX secolo</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Altri_progetti">Altri progetti</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=48" title="Modifica la sezione Altri progetti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=48" title="Edit section&#39;s source code: Altri progetti"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div id="interProject" class="toccolours" style="display: none; clear: both; margin-top: 2em"><p id="sisterProjects" style="background-color: #efefef; color: black; font-weight: bold; margin: 0"><span>Altri progetti</span></p><ul title="Collegamenti verso gli altri progetti Wikimedia"> <li class="" title=""><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/Rock" class="extiw" title="q:Rock">Wikiquote</a></li> <li class="" title=""><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/rock" class="extiw" title="wikt:rock">Wikizionario</a></li> <li class="" title=""><span class="plainlinks" title="commons:Category:Rock music"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rock_music?uselang=it">Wikimedia Commons</a></span></li></ul></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/" title="Collabora a Wikiquote"><img alt="Collabora a Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/18px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/27px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/36px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> <a href="https://it.wikiquote.org/wiki/" class="extiw" title="q:">Wikiquote</a> contiene citazioni sul <b><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/Rock" class="extiw" title="q:Rock">rock</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/" title="Collabora a Wikizionario"><img alt="Collabora a Wikizionario" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/20px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/40px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a></span> <a href="https://it.wiktionary.org/wiki/" class="extiw" title="wikt:">Wikizionario</a> contiene il lemma di dizionario «<b><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/rock" class="extiw" title="wikt:rock">rock</a></b>»</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it" title="Collabora a Wikimedia Commons"><img alt="Collabora a Wikimedia Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it">Wikimedia Commons</a></span> contiene immagini o altri file sul <b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rock_music?uselang=it">rock</a></span></b></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Collegamenti_esterni">Collegamenti esterni</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;veaction=edit&amp;section=49" title="Modifica la sezione Collegamenti esterni" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Rock&amp;action=edit&amp;section=49" title="Edit section&#39;s source code: Collegamenti esterni"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><cite id="CITEREFTreccani.it" class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/rock"><span style="font-style:italic;">rock</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Treccani.it – Enciclopedie on line</span>, <a href="/wiki/Istituto_dell%27Enciclopedia_Italiana" title="Istituto dell&#39;Enciclopedia Italiana">Istituto dell'Enciclopedia Italiana</a>.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11399#P3365" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite id="CITEREFBritannica.com" class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) Simon Frith, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/art/rock-music"><span style="font-style:italic;">rock</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Britannica" title="Enciclopedia Britannica">Enciclopedia Britannica</a></span>, Encyclopædia Britannica, Inc.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11399#P1417" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.allmusic.com/style/ma0000002613"><span style="font-style:italic;">Pop/Rock</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/AllMusic" title="AllMusic">AllMusic</a></span>, <a href="/wiki/All_Media_Network" title="All Media Network">All Media Network</a>.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11399#P9185" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scaruffi.com/history/iindex.html"><span style="font-style:italic;">Rock</span></a>, su <span style="font-style:italic;">scaruffi.com</span>, <a href="/wiki/Piero_Scaruffi" title="Piero Scaruffi">Piero Scaruffi</a>.</cite></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140554510">.mw-parser-output .CdA{border:1px solid #aaa;width:100%;margin:auto;font-size:90%;padding:2px}.mw-parser-output .CdA th{background-color:#f2f2f2;font-weight:bold;width:20%}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .CdA{border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .CdA th{background-color:#202122}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .CdA{border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .CdA th{background-color:#202122}}</style><table class="CdA"><tbody><tr><th><a href="/wiki/Aiuto:Controllo_di_autorit%C3%A0" title="Aiuto:Controllo di autorità">Controllo di autorità</a></th><td><a href="/wiki/Nuovo_soggettario" title="Nuovo soggettario">Thesaurus BNCF</a> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=10616">10616</a></span><span style="font-weight:bold;">&#160;·</span> <a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>)&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85114675">sh85114675</a></span><span style="font-weight:bold;">&#160;·</span> <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="tedesco">DE</abbr></span>)&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4115774-6">4115774-6</a></span><span style="font-weight:bold;">&#160;·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Spagna" title="Biblioteca nazionale di Spagna">BNE</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="spagnolo">ES</abbr></span>)&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&amp;authority_id=XX527963">XX527963</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://datos.bne.es/resource/XX527963">(data)</a></span><span style="font-weight:bold;">&#160;·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Francia" title="Biblioteca nazionale di Francia">BNF</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="francese">FR</abbr></span>)&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119323761">cb119323761</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119323761">(data)</a></span><span style="font-weight:bold;">&#160;·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Israele" title="Biblioteca nazionale di Israele">J9U</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr>,&#160;<abbr title="ebraico">HE</abbr></span>)&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007541224305171">987007541224305171</a></span></td></tr></tbody></table> <div class="noprint" style="width:100%; padding: 3px 0; display: flex; flex-wrap: wrap; row-gap: 4px; column-gap: 8px; box-sizing: border-box;"><div style="flex-grow: 1"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140555418">.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{width:100%;line-height:25px;border:1px solid #CCF;background-color:#F0EEFF;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#FAFAFA}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}</style><div class="itwiki-template-occhiello"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Crystal_Clear_app_kguitar.svg" class="mw-file-description" title="Rock"><img alt="&#160;" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Crystal_Clear_app_kguitar.svg/25px-Crystal_Clear_app_kguitar.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Crystal_Clear_app_kguitar.svg/38px-Crystal_Clear_app_kguitar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Crystal_Clear_app_kguitar.svg/50px-Crystal_Clear_app_kguitar.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span>&#32;<b><a href="/wiki/Portale:Rock" title="Portale:Rock">Portale Rock</a></b>&#58; accedi alle voci di Wikipedia che trattano di rock</div></div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐866f5d587f‐nw6m8 Cached time: 20250328103721 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 1.089 seconds Real time usage: 1.468 seconds Preprocessor visited node count: 10450/1000000 Post‐expand include size: 128111/2097152 bytes Template argument size: 10190/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 3/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 158299/5000000 bytes Lua time usage: 0.490/10.000 seconds Lua memory usage: 6173689/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1063.467 1 -total 31.49% 334.922 32 Template:Vedi_anche 11.76% 125.064 1 Template:Collegamenti_esterni 9.07% 96.412 51 Template:Cita_web 7.15% 76.030 16 Template:Cita_testo 6.51% 69.220 13 Template:Allmusic 5.08% 53.979 1 Template:Genere_musicale 5.00% 53.156 2 Template:Treccani 4.90% 52.154 1 Template:Infobox 3.15% 33.499 1 Template:Nota_disambigua --> <!-- Saved in parser cache with key itwiki:pcache:3795:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250328103721 and revision id 144245920. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Estratto da "<a dir="ltr" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Rock&amp;oldid=144245920">https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Rock&amp;oldid=144245920</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categoria:Categorie" title="Categoria:Categorie">Categoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Rock" title="Categoria:Rock">Rock</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorie nascoste: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_modulo_citazione_e_parametro_coautori" title="Categoria:Voci con modulo citazione e parametro coautori">Voci con modulo citazione e parametro coautori</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Pagine_che_utilizzano_collegamenti_magici_ISBN" title="Categoria:Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN">Pagine che utilizzano collegamenti magici ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P3365_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P3365 letta da Wikidata">P3365 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P1417_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P1417 letta da Wikidata">P1417 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P9185_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P9185 letta da Wikidata">P9185 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_Thesaurus_BNCF" title="Categoria:Voci con codice Thesaurus BNCF">Voci con codice Thesaurus BNCF</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_LCCN" title="Categoria:Voci con codice LCCN">Voci con codice LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_GND" title="Categoria:Voci con codice GND">Voci con codice GND</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_BNE" title="Categoria:Voci con codice BNE">Voci con codice BNE</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_BNF" title="Categoria:Voci con codice BNF">Voci con codice BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_J9U" title="Categoria:Voci con codice J9U">Voci con codice J9U</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_non_biografiche_con_codici_di_controllo_di_autorit%C3%A0" title="Categoria:Voci non biografiche con codici di controllo di autorità">Voci non biografiche con codici di controllo di autorità</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Questa pagina è stata modificata per l'ultima volta il&#160;27 mar 2025 alle 10:40.</li> <li id="footer-info-copyright">Il testo è disponibile secondo la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it">licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo</a>; possono applicarsi condizioni ulteriori. Vedi le <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/it">condizioni d'uso</a> per i dettagli.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/it">Informativa sulla privacy</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Sala_stampa/Wikipedia">Informazioni su Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Avvertenze_generali">Avvertenze</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Codice di condotta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Sviluppatori</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/it.wikipedia.org">Statistiche</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Dichiarazione sui cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//it.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Rock&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versione mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l&#039;indice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l&#039;indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Rock</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>130 lingue</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Aggiungi argomento</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-779c5f569f-87ffn","wgBackendResponseTime":257,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.089","walltime":"1.468","ppvisitednodes":{"value":10450,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":128111,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10190,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":158299,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1063.467 1 -total"," 31.49% 334.922 32 Template:Vedi_anche"," 11.76% 125.064 1 Template:Collegamenti_esterni"," 9.07% 96.412 51 Template:Cita_web"," 7.15% 76.030 16 Template:Cita_testo"," 6.51% 69.220 13 Template:Allmusic"," 5.08% 53.979 1 Template:Genere_musicale"," 5.00% 53.156 2 Template:Treccani"," 4.90% 52.154 1 Template:Infobox"," 3.15% 33.499 1 Template:Nota_disambigua"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.490","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6173689,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-866f5d587f-nw6m8","timestamp":"20250328103721","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Rock","url":"https:\/\/it.wikipedia.org\/wiki\/Rock","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11399","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11399","author":{"@type":"Organization","name":"Contributori ai progetti Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-12-04T15:20:38Z","dateModified":"2025-03-27T09:40:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7d\/Zemlyane_-_Soviet_Life%2C_October_1984.jpg","headline":"genere musicale"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10