CINXE.COM
Мона Лиза — Википедия
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="ru" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Мона Лиза — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ruwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","январь","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"e01449dc-d47c-4fd4-bee5-13444402fe56","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Мона_Лиза","wgTitle":"Мона Лиза","wgCurRevisionId":142834981,"wgRevisionId":142834981,"wgArticleId":34248,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false, "wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Страницы, использующие расширение JsonConfig","Википедия:Cite web (не указан язык)","Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN","Википедия:Статьи с изображениями: заполнить свойство P373 в Викиданных","Википедия:Ошибки CS1 (даты)","Википедия:Ошибки CS1 (пропущен заголовок)","Статьи со ссылками на Викисклад","Википедия:Статьи со спам-ссылками","Википедия:Статьи с шаблонами недостатков по алфавиту","Картины по алфавиту","Картины 1519 года","Мона Лиза","Картины из собраний Лувра","Женские портреты XVI века","Картины 1505 года", "Украденные картины","Повреждённые картины","Портреты неидентифицированных людей"],"wgPageViewLanguage":"ru","wgPageContentLanguage":"ru","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Мона_Лиза","wgRelevantArticleId":34248,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":138588794,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ru","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ru"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":false,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition": "interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q12418","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready", "wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.logo","ext.gadget.edittop","ext.gadget.navboxDefaultGadgets","ext.gadget.wikibugs","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ru&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=ext.gadget.common-site&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <noscript><link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ru&modules=noscript&only=styles&skin=vector"></noscript> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/1200px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1788"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/800px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1192"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/640px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="954"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Мона Лиза — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ru.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ru)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ru.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom-лента" href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Мона_Лиза rootpage-Мона_Лиза skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Мона Лиза</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Материал из Википедии — свободной энциклопедии</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div id="mw-fr-revision-messages"><div class="cdx-message mw-fr-message-box cdx-message--block cdx-message--notice mw-fr-basic mw-fr-draft-not-synced plainlinks noprint"><span class="cdx-message__icon"></span><div class="cdx-message__content">Текущая версия страницы пока <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B9/%D0%9F%D0%BE%D1%8F%D1%81%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B4%D0%BB%D1%8F_%D1%87%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B9" title="Википедия:Проверка статей/Пояснение для читателей">не проверялась</a> опытными участниками и может значительно отличаться от <a class="external text" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&stable=1">версии, проверенной 21 августа 2024 года</a>; проверки требуют <a class="external text" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&oldid=138588794&diff=cur&diffonly=0">3 правки</a>.</div></div></div></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Перейти к навигации</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Перейти к поиску</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ru" dir="ltr"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable noprint dabhide">У этого термина существуют и другие значения, см. <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" class="mw-disambig" title="Мона Лиза (значения)">Мона Лиза (значения)</a>.</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable dabhide">Запрос «Джоконда» перенаправляется сюда; см. также <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" class="mw-disambig" title="Джоконда (значения)">другие значения</a>.</div> <table class="infobox infobox-a323cc30500039ad" style="" data-name="Произведение искусства"><tbody><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="text-align:center;"> <span data-wikidata-property-id="P18" class="no-wikidata"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona_Lisa,_by_Leonardo_da_Vinci,_from_C2RMF_retouched.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/250px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg" decoding="async" width="250" height="373" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/375px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/500px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg 2x" data-file-width="7479" data-file-height="11146" /></a></span></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;font-weight: bold;"> <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Леонардо да Винчи">Леонардо да Винчи</a></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <b>Портрет госпожи Лизы дель Джокондо</b>. <span data-wikidata-property-id="P571" class="no-wikidata"><a href="/wiki/1503_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1503 год">1503</a>—<a href="/wiki/1519_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1519 год">1519</a></span></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <span data-wikidata-property-id="P1476" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">Ritratto di Monna Lisa del Giocondo</span></span></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> Дерево (<a href="/wiki/%D0%A2%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Тополь">тополь</a>), <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C" title="Масляная живопись">масло</a>. 76,8 × 53 см</td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <span data-wikidata-property-id="P195" class="no-wikidata"><a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%B2%D1%80" title="Лувр">Лувр</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B6" title="Париж">Париж</a></span></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> (<a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80" title="Инвентарный номер">инв.</a> <span data-wikidata-claim-id="q12418$9131E8B4-0804-4F4A-96DE-AC409421057B" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P217"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">INV 779</span></span> и <span data-wikidata-claim-id="Q12418$05a05ce9-4281-b236-410e-b041db0b16f3" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P217"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak">MR 316</span></span>)</td> </tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below" style="border-top:1px solid #ddd; background:transparent;;"><span data-wikidata-claim-id="q12418$4121C5C9-3225-4542-AE36-16EDE11D638D" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mona_Lisa" title="commons:Category:Mona Lisa"><img alt="Логотип Викисклада" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mona_Lisa" class="extiw" title="commons:Category:Mona Lisa">Медиафайлы на Викискладе</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <p><b>«Мо́на Ли́за»</b>, или <b>«Джоко́нда»</b> (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">Mona Lisa</span>, <span lang="it" style="font-style:italic;">La Gioconda</span>, полное название — «Портре́т госпожи́ Ли́зы дель Джоко́ндо», <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">Ritratto di Monna Lisa del Giocondo</span>)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> — картина <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Леонардо да Винчи">Леонардо да Винчи</a>, одно из самых известных произведений живописи<sup id="cite_ref-refname6_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-refname17_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname17-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Точная дата написания неизвестна (по некоторым сведениям, написана между <a href="/wiki/1503_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1503 год">1503</a> и <a href="/wiki/1505_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1505 год">1505 годами</a>). Ныне хранится в <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%B2%D1%80" title="Лувр">Лувре</a>. Считается, что на картине изображена <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0_%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%BE" title="Лиза дель Джокондо">Лиза Герардини</a>, супруга флорентийского торговца <a href="/wiki/%D0%A8%D1%91%D0%BB%D0%BA" title="Шёлк">шёлком</a> Франческо дель Джокондо. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="ru" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Содержание</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#История_создания_картины"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">История создания картины</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="#Сообщение_Вазари"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Сообщение Вазари</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Прочее"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Прочее</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Проблема_идентификации_модели"><span class="tocnumber">1.3</span> <span class="toctext">Проблема идентификации модели</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#Картина"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Картина</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Описание"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Описание</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-7"><a href="#Композиция"><span class="tocnumber">2.1.1</span> <span class="toctext">Композиция</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-8"><a href="#Современное_состояние"><span class="tocnumber">2.1.2</span> <span class="toctext">Современное состояние</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Анализ"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Анализ</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-10"><a href="#Техника"><span class="tocnumber">2.2.1</span> <span class="toctext">Техника</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-11"><a href="#Пейзаж"><span class="tocnumber">2.2.2</span> <span class="toctext">Пейзаж</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-12"><a href="#Улыбка_Джоконды"><span class="tocnumber">2.2.3</span> <span class="toctext">Улыбка Джоконды</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-13"><a href="#Место_в_развитии_жанра"><span class="tocnumber">2.2.4</span> <span class="toctext">Место в развитии жанра</span></a> <ul> <li class="toclevel-4 tocsection-14"><a href="#В_искусстве_XX_века"><span class="tocnumber">2.2.4.1</span> <span class="toctext">В искусстве XX века</span></a></li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="#В_Новое_время"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">В Новое время</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Местонахождение"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Местонахождение</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="#Репутация_картины"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Репутация картины</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-18"><a href="#Кража"><span class="tocnumber">3.2.1</span> <span class="toctext">Кража</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#Вандализм"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Вандализм</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="#В_культуре"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">В культуре</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Влияние_на_искусство_модернизма"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Влияние на искусство модернизма</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="#Прочее_2"><span class="tocnumber">4.2</span> <span class="toctext">Прочее</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="#Документалистика"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Документалистика</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="#См._также"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">См. также</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="#Примечания"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Примечания</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-26"><a href="#Ссылки"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Ссылки</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="История_создания_картины"><span id=".D0.98.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D0.B8.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D0.B7.D0.B4.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F_.D0.BA.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D0.BD.D1.8B"></span>История создания картины</h2></div> <p>Ещё первые итальянские биографы Леонардо да Винчи писали о месте, которое занимала эта картина в творчестве художника. От работы над «Моной Лизой» Леонардо не уклонялся — как это было со многими другими заказами, а, наоборот, отдавался ей с какой-то страстью. Ей было посвящено всё время, остававшееся у него от работы над «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%B8_(%D1%84%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0)" title="Битва при Ангиари (фреска)">Битвой при Ангиари</a>»<sup id="cite_ref-refname6_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Он потратил на него значительное время и, покидая Италию в зрелом возрасте, увёз с собой во Францию в числе некоторых других избранных картин. Да Винчи испытывал особенную привязанность к этому портрету, а также много размышлял во время процесса его создания, в «Трактате о живописи» и в тех заметках о технике живописи, которые не вошли в него, можно найти множество указаний, с несомненностью относящихся к «Джоконде»<sup id="cite_ref-refname6_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Сообщение_Вазари"><span id=".D0.A1.D0.BE.D0.BE.D0.B1.D1.89.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5_.D0.92.D0.B0.D0.B7.D0.B0.D1.80.D0.B8"></span>Сообщение Вазари</h3></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Leonardo_retrata_a_la_Gioconda,_por_Cesare_Maccari.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Leonardo_retrata_a_la_Gioconda%2C_por_Cesare_Maccari.jpg/350px-Leonardo_retrata_a_la_Gioconda%2C_por_Cesare_Maccari.jpg" decoding="async" width="350" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Leonardo_retrata_a_la_Gioconda%2C_por_Cesare_Maccari.jpg/525px-Leonardo_retrata_a_la_Gioconda%2C_por_Cesare_Maccari.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Leonardo_retrata_a_la_Gioconda%2C_por_Cesare_Maccari.jpg/700px-Leonardo_retrata_a_la_Gioconda%2C_por_Cesare_Maccari.jpg 2x" data-file-width="3294" data-file-height="2465" /></a><figcaption>Ч. Маккари. Леонардо пишет портрет Джоконды. 1863. Изображена мастерская художника, Джоконду развлекают музыканты</figcaption></figure> <p>В 1550 году, 31 год спустя после смерти Леонардо да Винчи, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B8,_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B6%D0%BE" title="Вазари, Джорджо">Джорджо Вазари</a> (<a href="/wiki/1511_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1511 год">1511</a>—<a href="/wiki/1574_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1574 год">1574</a>), автор биографий итальянских художников, писал, что Мона Лиза (сокращение от <i>мадонна Лиза</i>) была женой флорентийца по имени Франческо дель Джокондо (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">Francesco del Giocondo</span>) и Леонардо, потратив на её портрет 4 года, всё же оставил его неоконченным. </p> <blockquote> <p>Взялся Леонардо выполнить для Франческо дель Джокондо портрет моны Лизы, жены его, и, потрудившись над ним четыре года, оставил его недовершённым. Это произведение находится ныне у французского короля в <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BB%D0%BE" title="Фонтенбло">Фонтенбло</a>. </p><p>Это изображение всякому, кто хотел бы видеть, до какой степени искусство может подражать природе, даёт возможность постичь это наилегчайшим образом, ибо в нём воспроизведены все мельчайшие подробности, какие только может передать тонкость живописи. Поэтому глаза имеют тот блеск и ту влажность, какие обычно видны у живого человека, а вокруг них переданы все те красноватые отсветы и волоски, которые поддаются изображению лишь при величайшей тонкости мастерства. Ресницы, сделанные наподобие того как действительно растут на теле волосы, где гуще, а где реже, и расположенные соответственно порам кожи, не могли бы быть изображены с большей естественностью. Нос со своими прелестными отверстиями, розоватыми и нежными, кажется живым. Рот, слегка приоткрытый, с краями, соединёнными алостью губ, с телесностью своего вида, кажется не красками, а настоящей плотью. В углублении шеи при внимательном взгляде можно видеть биение пульса. И поистине можно сказать, что это произведение было написано так, что повергает в смятение и страх любого самонадеянного художника, кто бы он ни был. </p><p>Между прочим, Леонардо прибег к следующему приёму: так как Мона Лиза была очень красива, то во время писания портрета он держал людей, которые играли на <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D1%80%D0%B0_(%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B8%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82)" title="Лира (музыкальный инструмент)">лире</a> или пели, и тут постоянно были <a href="/wiki/%D0%A8%D1%83%D1%82" title="Шут">шуты</a>, поддерживавшие в ней весёлость и удалявшие меланхолию, которую обычно сообщает живопись выполняемым портретам. У Леонардо же в этом произведении улыбка дана столь приятной, что кажется, будто бы созерцаешь скорее божественное, нежели человеческое существо; самый же портрет почитается произведением необычайным, ибо и сама жизнь не могла бы быть иной<sup id="cite_ref-refname6_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> </blockquote> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Leonardo_design_attributed.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Leonardo_design_attributed.jpg/220px-Leonardo_design_attributed.jpg" decoding="async" width="220" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Leonardo_design_attributed.jpg/330px-Leonardo_design_attributed.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Leonardo_design_attributed.jpg 2x" data-file-width="396" data-file-height="500" /></a><figcaption>Существует предположение, что этот рисунок из <span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="The Hyde Collection"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%A5%D0%B0%D0%B9%D0%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Коллекция Хайд (страница отсутствует)">коллекции Хайд</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/The_Hyde_Collection" class="extiw" title="en:The Hyde Collection"><span title="The Hyde Collection — версия статьи «Коллекция Хайд» на английском языке">[англ.]</span></a></sup> (Гленс-Фолс, штат <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%99%D0%BE%D1%80%D0%BA_(%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%82)" title="Нью-Йорк (штат)">Нью-Йорк</a>) сделан рукой Леонардо да Винчи и является предварительным эскизом портрета Моны Лизы. В этом случае любопытно, что сначала он намеревался вложить ей в руки пышную ветвь</figcaption></figure> <p>Скорее всего, Вазари просто добавил историю о шутах для развлечения читателей. Текст Вазари также содержит точное описание бровей, отсутствующих на картине. Эта неточность могла возникнуть только в том случае, если автор описывал картину по памяти или же по рассказам других. <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Дживелегов, Алексей Карпович">Алексей Дживелегов</a> пишет, что указание Вазари на то, что «работа над портретом продолжалась четыре года, явно преувеличено: Леонардо не пробыл во <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Флоренция">Флоренции</a> столько времени после возвращения от <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D0%B0,_%D0%A7%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B5" title="Борджиа, Чезаре">Цезаря Борджа</a>, а если бы он начал писать портрет до отъезда к Цезарю, Вазари, наверное, сказал бы, что он писал его пять лет»<sup id="cite_ref-refname6_2-4" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Также учёный пишет об ошибочном указании на неоконченность портрета — «портрет, несомненно, писался долго и был доведён до конца, что бы ни говорил Вазари, который в своей биографии Леонардо стилизовал его как художника, принципиально не умеющего окончить ни одну крупную работу. И не только был закончен, но и является одной из наиболее тщательно отделанных вещей Леонардо»<sup id="cite_ref-refname6_2-5" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Интересен факт, что в своём описании Вазари восхищается талантом Леонардо передавать физические феномены, а не сходством между моделью и картиной. Кажется, именно эта «физическая» особенность шедевра оставила глубокое впечатление у посетителей ателье художника и дошла до Вазари почти пятьдесят лет спустя. </p><p>Картина была хорошо известна среди любителей искусства, хотя Леонардо уехал из Италии во Францию в <a href="/wiki/1516_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1516 год">1516 году</a>, взяв картину с собой. Согласно итальянским источникам она с тех пор находилась в коллекции французского короля <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%81%D0%BA_I_(%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8)" class="mw-redirect" title="Франциск I (король Франции)">Франциска I</a>, однако остаётся неясным, когда и как она была им приобретена и почему Леонардо не вернул её заказчику. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Прочее"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.BE.D1.87.D0.B5.D0.B5"></span>Прочее</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:IngresDeathOfDaVinci.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/IngresDeathOfDaVinci.jpg/340px-IngresDeathOfDaVinci.jpg" decoding="async" width="340" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/IngresDeathOfDaVinci.jpg/510px-IngresDeathOfDaVinci.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/IngresDeathOfDaVinci.jpg/680px-IngresDeathOfDaVinci.jpg 2x" data-file-width="3020" data-file-height="2396" /></a><figcaption>Ж. О. Д. Энгр. Франциск I принимает последний вздох Леонардо да Винчи (Король художников умирает на руках короля Франции). 1818. Пти-Пале, Париж</figcaption></figure> <p>Возможно, художник действительно не закончил картину во Флоренции, а взял её с собой при отъезде в 1516 году и наложил последний мазок в отсутствие свидетелей, которые могли бы рассказать об этом Вазари. В таком случае, он закончил её незадолго до своей смерти в 1519 году. (Во Франции он жил в <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%BE-%D0%9B%D1%8E%D1%81%D0%B5" title="Кло-Люсе">Кло-Люсе</a>, неподалёку от королевского замка <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B1%D1%83%D0%B0%D0%B7" title="Амбуаз">Амбуаз</a>). </p><p>В <a href="/wiki/1517_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1517 год">1517 году</a> кардинал <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D0%B8_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Луиджи Арагонский">Луиджи Арагонский</a> посетил Леонардо в его французской мастерской. Описание этого визита было сделано секретарём кардинала Антонио де Беатисом: «<a href="/wiki/10_%D0%BE%D0%BA%D1%82%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8F" title="10 октября">10 октября</a> <a href="/wiki/1517_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1517 год">1517 года</a> монсеньор и иже с ним посетили в одной из отдалённых частей <a href="/wiki/%D0%90%D0%BC%D0%B1%D1%83%D0%B0%D0%B7" title="Амбуаз">Амбуаза</a> мессира Леонардо да Винчи, флорентийца, седобородого старца, которому более семидесяти лет, — самого превосходного художника нашего времени. Он показал его превосходительству три картины: одну с изображением флорентийской дамы, писанную с натуры по просьбе брата <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B8,_%D0%9B%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%BE" title="Медичи, Лоренцо">Лоренцо Великолепного</a> <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D0%BE_%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B8" title="Джулиано Медичи">Джулиано Медичи</a>, другую — святой <a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD_%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Иоанн Креститель">Иоанн Креститель</a> в молодости и третью — Святая Анна с Марией и младенцем <a href="/wiki/%D0%98%D0%B8%D1%81%D1%83%D1%81_%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%81" title="Иисус Христос">Христом</a>; все в высшей степени прекрасные. От самого мастера, в связи с тем, что у него в то время была парализована правая рука, уже нельзя было ожидать новых хороших работ». По мнению части исследователей, под «некой флорентийской дамой» подразумевается «Мона Лиза». Возможно, однако, что это был другой портрет, от которого не сохранилось ни свидетельств, ни копий, вследствие чего Джулиано Медичи не мог иметь никакого отношения к «Моне Лизе». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Проблема_идентификации_модели"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.BE.D0.B1.D0.BB.D0.B5.D0.BC.D0.B0_.D0.B8.D0.B4.D0.B5.D0.BD.D1.82.D0.B8.D1.84.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.86.D0.B8.D0.B8_.D0.BC.D0.BE.D0.B4.D0.B5.D0.BB.D0.B8"></span>Проблема идентификации модели</h3></div> <p>Вазари, родившийся в <a href="/wiki/1511_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1511 год">1511 году</a>, никак не мог увидеть Джоконду своими глазами и был вынужден сослаться на информацию, данную анонимным автором первой биографии Леонардо. Именно он и пишет о торговце шелками Франческо Джокондо, заказавшем у художника портрет своей третьей жены. Несмотря на слова этого анонимного современника, многие исследователи сомневались в возможности того, что «Мона Лиза» была написана во Флоренции (<a href="/wiki/1500_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1500 год">1500</a>—<a href="/wiki/1505_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1505 год">1505</a>), так как утончённая техника может указывать на более позднее создание картины. Приводился также довод, что в это время Леонардо был настолько занят работой над «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%B8_(%D1%84%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0)" title="Битва при Ангиари (фреска)">Битвой при Ангиари</a>», что даже отказал маркизе мантуанской <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%B4%E2%80%99%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%B5" title="Изабелла д’Эсте">Изабелле д’Эсте</a> принять её заказ (впрочем, с этой дамой его связывали очень сложные отношения). </p><p>Франческо дель Джокондо, видный флорентийский <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Пополан">пополан</a>, в тридцатипятилетнем возрасте в 1495 году женился в третий раз на молодой неаполитанке из знатной семьи Герардини — <i><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B8" class="mw-redirect" title="Лиза Герардини">Лизе Герардини</a></i>, полное имя — Лиза ди Антонио Мариа ди Нольдо Герардини (15 июня 1479 — 15 июля 1542, или около 1551)<sup id="cite_ref-refname2_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname2-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Хотя сведения о личности женщины даёт Вазари, по поводу неё до сих пор долгое время оставалась неопределённость и высказывалось множество версий: </p> <ul><li><i><a href="/wiki/%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0,_%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Сфорца, Катерина">Катерина Сфорца</a></i>, незаконная дочь миланского герцога Галеаццо Сфорца.</li> <li><i><a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B0_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_(%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%BD%D1%8F_%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F)" title="Изабелла Арагонская (герцогиня Миланская)">Изабелла Арагонская, герцогиня Миланская</a></i>.</li> <li><i><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8,_%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Галлерани, Чечилия">Чечилия Галлерани</a></i> (модель другого портрета художника — «<a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%81_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B5%D0%BC" title="Дама с горностаем">Дамы с горностаем</a>»).</li> <li><i><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B0_%D0%B4%E2%80%99%D0%90%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%81" title="Констанца д’Авалос">Констанца д’Авалос</a></i>, которая также имела прозвище «Весёлая», то есть <i>La Gioconda</i> по-итальянски. <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8,_%D0%9B%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%BE" title="Вентури, Лионелло">Вентури</a> в 1925 году предположил, что «Джоконда» — портрет герцогини Костанцы д´Авалос, вдовы Федериго дель Бальцо, воспетой в маленькой поэме Энео Ирпино, упоминающем и о её портрете, написанном Леонардо. Костанца была любовницей Джулиано Медичи.</li> <li><i>Пачифика Брандано</i> (Pacifica Brandano) — другая любовница Джулиано Медичи, мать кардинала <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B8,_%D0%98%D0%BF%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="Медичи, Ипполито">Ипполито Медичи</a> (По версии Роберто Заппери, портрет Пачифики был заказан Джулиано Медичи для узаконенного им позже внебрачного сына, жаждавшего увидеть мать, которая к этому времени уже умерла. При этом, по мнению искусствоведа, заказчик, по обыкновению, оставил за Леонардо полную свободу действий)<sup id="cite_ref-refname11_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname11-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Изабела Галанда</i> (Isabela Gualanda).</li> <li>Просто идеальная женщина.</li> <li>Юноша в женском одеянии (например, <i><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B8" title="Салаи">Салаи</a></i>, возлюбленный Леонардо).</li> <li>Автопортрет самого Леонардо да Винчи.</li> <li>Ретроспективный портрет матери художника <i>Катерины</i> (<a href="/wiki/1427_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1427 год">1427</a>—<a href="/wiki/1495_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1495 год">1495</a>) (предложена Фрейдом, затем у Serge Bramly, Rina de' Firenze, Roni Kempler<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и др.).</li></ul> <p>Тем не менее, версия о соответствии общепринятого названия картины личности модели в 2005 году, как считается, нашла окончательное подтверждение. Учёные из Гейдельбергского университета изучили заметки на полях фолианта, владельцем которого был флорентийский чиновник, личный знакомый художника Агостино Веспуччи. В записках на полях книги он сравнивает Леонардо со знаменитым древнегреческим живописцем <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D1%81" title="Апеллес">Апеллесом</a> и отмечает, что <i>«сейчас да Винчи работает над тремя картинами, одна из которых — портрет Лизы Герардини»</i>. Таким образом, Мона Лиза действительно оказалась женой флорентийского торговца Франческо дель Джокондо — Лизой Герардини<sup id="cite_ref-refname7_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname7-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Картина, как доказывают в этом случае учёные, была заказана Леонардо для нового дома молодой семьи и в ознаменование рождения их второго сына, названного Андреа<sup id="cite_ref-refname10_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname10-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 972px;"> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:La_Vergine_e_il_Bambino,_Giovanni_Antonio_Boltraffio.jpg" class="mw-file-description" title="Работа последователя Леонардо — изображение святой. Возможно, в её облике запечатлена Изабелла Арагонская, герцогиня Миланская, одна из кандидаток на роль Моны Лизы"><img alt="Работа последователя Леонардо — изображение святой. Возможно, в её облике запечатлена Изабелла Арагонская, герцогиня Миланская, одна из кандидаток на роль Моны Лизы" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/La_Vergine_e_il_Bambino%2C_Giovanni_Antonio_Boltraffio.jpg/200px-La_Vergine_e_il_Bambino%2C_Giovanni_Antonio_Boltraffio.jpg" decoding="async" width="200" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/La_Vergine_e_il_Bambino%2C_Giovanni_Antonio_Boltraffio.jpg/300px-La_Vergine_e_il_Bambino%2C_Giovanni_Antonio_Boltraffio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/La_Vergine_e_il_Bambino%2C_Giovanni_Antonio_Boltraffio.jpg/400px-La_Vergine_e_il_Bambino%2C_Giovanni_Antonio_Boltraffio.jpg 2x" data-file-width="1230" data-file-height="1485" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Работа последователя Леонардо — изображение святой. Возможно, в её облике запечатлена Изабелла Арагонская, герцогиня Миланская, одна из кандидаток на роль Моны Лизы</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona_Lisa_margin_scribble.jpg" class="mw-file-description" title="Пометка на полях доказала правильность идентификации личности модели Моны Лизы"><img alt="Пометка на полях доказала правильность идентификации личности модели Моны Лизы" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mona_Lisa_margin_scribble.jpg/200px-Mona_Lisa_margin_scribble.jpg" decoding="async" width="200" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mona_Lisa_margin_scribble.jpg/300px-Mona_Lisa_margin_scribble.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mona_Lisa_margin_scribble.jpg/400px-Mona_Lisa_margin_scribble.jpg 2x" data-file-width="2500" data-file-height="750" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Пометка на полях доказала правильность идентификации личности модели Моны Лизы</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:School_of_Leonardo_da_Vinci_-_(Salai).jpg" class="mw-file-description" title="Портрет Салаи — ученика, возлюбленного, наследника художника и первого владельца «Джоконды» (работы неизвестного художника круга Леонардо)"><img alt="Портрет Салаи — ученика, возлюбленного, наследника художника и первого владельца «Джоконды» (работы неизвестного художника круга Леонардо)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/School_of_Leonardo_da_Vinci_-_%28Salai%29.jpg/200px-School_of_Leonardo_da_Vinci_-_%28Salai%29.jpg" decoding="async" width="200" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/School_of_Leonardo_da_Vinci_-_%28Salai%29.jpg/300px-School_of_Leonardo_da_Vinci_-_%28Salai%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/School_of_Leonardo_da_Vinci_-_%28Salai%29.jpg/400px-School_of_Leonardo_da_Vinci_-_%28Salai%29.jpg 2x" data-file-width="1027" data-file-height="1524" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Портрет Салаи — ученика, возлюбленного, наследника художника и первого владельца «Джоконды» (работы неизвестного художника круга Леонардо)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:DaVinci_MonaLisa1b.jpg" class="mw-file-description" title="Согласно одной из выдвигавшихся версий, «Мона Лиза» — автопортрет художника"><img alt="Согласно одной из выдвигавшихся версий, «Мона Лиза» — автопортрет художника" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/DaVinci_MonaLisa1b.jpg/200px-DaVinci_MonaLisa1b.jpg" decoding="async" width="200" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/DaVinci_MonaLisa1b.jpg/300px-DaVinci_MonaLisa1b.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/DaVinci_MonaLisa1b.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="520" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Согласно одной из выдвигавшихся версий, «Мона Лиза» — автопортрет художника</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Картина"><span id=".D0.9A.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D0.BD.D0.B0"></span>Картина</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Описание"><span id=".D0.9E.D0.BF.D0.B8.D1.81.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Описание</h3></div> <table align="right"> <tbody><tr valign="top"> <td> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:The_Isleworth_Mona_Lisa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/The_Isleworth_Mona_Lisa.jpg/220px-The_Isleworth_Mona_Lisa.jpg" decoding="async" width="220" height="291" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/The_Isleworth_Mona_Lisa.jpg/330px-The_Isleworth_Mona_Lisa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/The_Isleworth_Mona_Lisa.jpg/440px-The_Isleworth_Mona_Lisa.jpg 2x" data-file-width="1210" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Копия картины (т. н. «<a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Айзелуортская Мона Лиза">Айзелуортская Мона Лиза</a>»), очевидно, была сделана до того, как края оригинала были обрезаны (ныне теория оспаривается), и позволяет разглядеть утраченные колонны</figcaption></figure> </td> <td> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona_Lisa_detail_column_left.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Mona_Lisa_detail_column_left.jpg/220px-Mona_Lisa_detail_column_left.jpg" decoding="async" width="220" height="328" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8f/Mona_Lisa_detail_column_left.jpg 1.5x" data-file-width="229" data-file-height="341" /></a><figcaption>Фрагмент «Моны Лизы» с остатками базы колонны</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p>На картине прямоугольного формата изображена женщина в тёмной одежде, обернувшаяся вполоборота. Она сидит в кресле, сложив руки вместе, оперев одну руку на его подлокотник, а другую положив сверху, повернувшись в кресле почти лицом к зрителю. Разделённые пробором, гладко и плоско лежащие волосы, видные сквозь накинутую на них прозрачную <a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C_(%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D1%83%D0%B1%D0%BE%D1%80)" class="mw-redirect" title="Вуаль (головной убор)">вуаль</a> (по некоторым предположениям — атрибут вдовства), падают на плечи двумя негустыми, слегка волнистыми прядями. Зелёное платье в тонких сборках, с жёлтыми рукавами в складках, вырезано на белой невысокой груди. Голова слегка повёрнута<sup id="cite_ref-refname16_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname16-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Искусствовед <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B5%D1%80,_%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81_%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Виппер, Борис Робертович">Борис Виппер</a>, описывая картину, указывает, что в лице Моны Лизы заметны следы моды <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE" title="Кватроченто">кватроченто</a>: у неё <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D0%B1%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%8B%D0%B9_%D0%BB%D0%BE%D0%B1" title="Выбритый лоб">выбриты брови и волосы на верхушке лба</a><sup id="cite_ref-refname3_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname3-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Нижний край картины обрезает вторую половину её тела, таким образом, портрет является практически поясным. Кресло, в котором сидит модель, стоит на <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%BD" title="Балкон">балконе</a> либо на <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B8%D1%8F" title="Лоджия">лоджии</a>, линия <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Парапет">парапета</a> которой видна позади её локтей. Считается, что раньше картина могла быть шире и вмещать две боковые колонны лоджии, от которых в данный момент остались две базы колонн, чьи фрагменты видны по краям парапета. </p><p>Лоджия выходит на пустынную дикую местность с извилистыми потоками и озером, окружённым снежными горами, которая простирается к высоко поднятой линии горизонта позади фигуры. «Мона Лиза представлена сидящей в кресле на фоне пейзажа, и уже само сопоставление её сильно приближённой к зрителю фигуры с видимым издалека, как бы огромной горы, ландшафтом сообщает образу необыкновенное величие. Этому же впечатлению содействует контраст повышенной пластической осязательности фигуры и её плавного, обобщённого силуэта с уходящим в туманную даль, похожим на видение пейзажем с причудливыми скалами и вьющимися среди них водными протоками»<sup id="cite_ref-refname8_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname8-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Композиция"><span id=".D0.9A.D0.BE.D0.BC.D0.BF.D0.BE.D0.B7.D0.B8.D1.86.D0.B8.D1.8F"></span>Композиция</h4></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona_Lisa_depth.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Mona_Lisa_depth.jpg/120px-Mona_Lisa_depth.jpg" decoding="async" width="120" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Mona_Lisa_depth.jpg/180px-Mona_Lisa_depth.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Mona_Lisa_depth.jpg/240px-Mona_Lisa_depth.jpg 2x" data-file-width="743" data-file-height="1155" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Портрет Джоконды является одним из лучших образцов <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82_%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%B0" title="Портрет итальянского Ренессанса">портретного жанра итальянского Высокого Ренессанса</a>. </p><p>Борис Виппер пишет, что, несмотря на следы <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%BE" title="Кватроченто">кватроченто</a>, «своей одеждой с небольшим вырезом на груди и с рукавами в свободных складках, точно так же, как прямой позой, лёгким поворотом тела и мягким жестом рук Мона Лиза всецело принадлежит эпохе классического стиля»<sup id="cite_ref-refname3_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname3-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BF%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B2,_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Алпатов, Михаил Владимирович">Михаил Алпатов</a> указывает, что «Джоконда превосходно вписана в строго пропорциональный прямоугольник, полуфигура её образует нечто целое, сложенные руки придают её образу завершённость. Теперь, конечно, не могло быть и речи о причудливых завитках раннего „<a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" class="mw-redirect" title="Благовещение (Леонардо да Винчи)">Благовещения</a>“. Впрочем, как ни смягчены все контуры, волнистая прядь волос Джоконды созвучна прозрачной вуали, а брошенная через плечо свесившаяся ткань находит себе отзвук в плавных извивах далёкой дороги. Во всём этом Леонардо проявляет своё умение творить согласно законам ритма и гармонии»<sup id="cite_ref-refname15_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname15-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Современное_состояние"><span id=".D0.A1.D0.BE.D0.B2.D1.80.D0.B5.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.BE.D0.B5_.D1.81.D0.BE.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.8F.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Современное состояние</h4></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Art-stub.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Art-stub.jpg/220px-Art-stub.jpg" decoding="async" width="220" height="232" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/94/Art-stub.jpg 1.5x" data-file-width="238" data-file-height="251" /></a><figcaption>Макросъёмка позволяет увидеть большое количество <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D1%8E%D1%80" title="Кракелюр">кракелюр</a> (трещин) на поверхности картины</figcaption></figure> <p>«Мона Лиза» очень потемнела, что считается результатом свойственного её автору тяготения к экспериментам с красками, из-за которого фреска «<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D1%8F_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" class="mw-redirect" title="Тайная вечеря (Леонардо да Винчи)">Тайная вечеря</a>» вообще практически погибла. Современники художника, тем не менее, успели выразить свои восторги не только по поводу композиции, рисунка и игры светотени — но и относительно колорита произведения. Предполагается, например, что изначально рукава её платья могли быть красными — как это видно из копии картины из Прадо. </p><p>Современное состояние картины достаточно плохое, из-за чего сотрудники Лувра объявили, что больше не будут отдавать её на выставки: «На картине образовались трещины, а одна из них останавливается в считанных миллиметрах над головой Моны Лизы». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Анализ"><span id=".D0.90.D0.BD.D0.B0.D0.BB.D0.B8.D0.B7"></span>Анализ</h3></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Техника"><span id=".D0.A2.D0.B5.D1.85.D0.BD.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Техника</h4></div> <p>Как отмечает Дживелегов, ко времени создания «Моны Лизы» мастерство Леонардо «уже вступило в фазу такой зрелости, когда поставлены и решены все формальные задачи композиционного и иного характера, когда Леонардо начинало казаться, что только последние, самые трудные задачи художественной техники заслуживают того, чтобы ими заняться. И когда он в лице моны Лизы нашёл модель, удовлетворявшую его запросам, он попробовал решить некоторые из самых высоких и трудных задач живописной техники, ещё им не решённых. Он хотел при помощи приёмов, уже выработанных и испробованных им раньше, особенно при помощи своего знаменитого <i>sfumato</i>, дававшего и раньше необыкновенные эффекты, сделать больше, чем он делал раньше: создать живое лицо живого человека и так воспроизвести черты и выражение этого лица, чтобы ими был раскрыт до конца внутренний мир человека»<sup id="cite_ref-refname6_2-6" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Борис Виппер задаётся вопросом, «какими средствами достигнута эта одухотворённость, эта не умирающая искра сознания в образе Моны Лизы, то следует назвать два главных средства. Одно — это чудесное леонардовское <a href="/wiki/%D0%A1%D1%84%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE" title="Сфумато">сфумато</a>. Недаром Леонардо любил говорить, что „моделировка — душа живописи“. Именно сфумато создаёт влажный взгляд Джоконды, лёгкую, как ветер, её улыбку, ни с чем не сравнимую ласкающую мягкость прикосновения рук»<sup id="cite_ref-refname3_10-2" class="reference"><a href="#cite_note-refname3-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Сфумато — это едва уловимая дымка, окутывающая лицо и фигуру, смягчающая контуры и тени. Леонардо рекомендовал для этой цели помещать между источником света и телами, как он выражается, «некий род тумана». </p><p><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3,_%D0%95%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%98%D0%BE%D1%81%D0%B8%D1%84%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Ротенберг, Евсей Иосифович">Ротенберг</a> пишет, что «Леонардо сумел внести в своё создание ту степень обобщения, которая позволяет рассматривать его как образ ренессансного человека в целом. Эта высокая мера обобщения сказывается во всех элементах изобразительного языка картины, в её отдельных мотивах — в том, как лёгкая, прозрачная вуаль, охватывая голову и плечи Моны Лизы, объединяет тщательно выписанные пряди волос и мелкие складки платья в общий плавный контур; она ощутима в ни с чем не сравнимой по нежной мягкости моделировке лица (на котором по моде того времени удалены брови) и прекрасных холёных рук»<sup id="cite_ref-refname8_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname8-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Алпатов добавляет, что «в мягко тающей дымке, окутывающей лицо и фигуру, Леонардо удалось дать почувствовать беспредельную изменчивость человеческой мимики. Хотя глаза Джоконды внимательно и спокойно смотрят на зрителя, благодаря затенённости её глазных впадин можно подумать, будто они чуть хмурятся; губы её сжаты, но около их уголков намечаются едва уловимые тени, которые заставляют поверить, что каждую минуту они разомкнутся, улыбнутся, заговорят. Самый контраст между пристальным взглядом и полуулыбкой на устах даёт понятие о противоречивости её переживаний. (…) Леонардо трудился над ней несколько лет, добиваясь того, чтобы в картине не осталось ни одного резкого мазка, ни одного угловатого контура; и хотя края предметов в ней ясно ощутимы, все они растворяются в тончайших переходах от полутеней к полусветам»<sup id="cite_ref-refname15_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname15-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Пейзаж"><span id=".D0.9F.D0.B5.D0.B9.D0.B7.D0.B0.D0.B6"></span>Пейзаж</h4></div> <div class="thumb tright" style="max-width: 100%; width: 426px;"> <div class="thumbinner"> <div style="float: left; margin: 1px; width: 202px"> <div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona_Lisa_(copy,_Prado).JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Mona_Lisa_%28copy%2C_Prado%29.JPG/200px-Mona_Lisa_%28copy%2C_Prado%29.JPG" decoding="async" width="200" height="272" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Mona_Lisa_%28copy%2C_Prado%29.JPG/300px-Mona_Lisa_%28copy%2C_Prado%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Mona_Lisa_%28copy%2C_Prado%29.JPG/400px-Mona_Lisa_%28copy%2C_Prado%29.JPG 2x" data-file-width="2019" data-file-height="2744" /></a></span> </div> <div class="thumbcaption" style="clear:left">Ранняя копия «Моны Лизы» из Прадо демонстрирует, как много теряет портретный образ, помещённый на тёмный нейтральный фон </div> </div><div style="float: left; margin: 1px; width: 212px"> <div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Gioconda_(copia_del_Museo_del_Prado_restaurada).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Gioconda_%28copia_del_Museo_del_Prado_restaurada%29.jpg/210px-Gioconda_%28copia_del_Museo_del_Prado_restaurada%29.jpg" decoding="async" width="210" height="273" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Gioconda_%28copia_del_Museo_del_Prado_restaurada%29.jpg/315px-Gioconda_%28copia_del_Museo_del_Prado_restaurada%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Gioconda_%28copia_del_Museo_del_Prado_restaurada%29.jpg/420px-Gioconda_%28copia_del_Museo_del_Prado_restaurada%29.jpg 2x" data-file-width="2196" data-file-height="2860" /></a></span> </div><div class="thumbcaption" style="clear:left">В 2012 году копия «Моны Лизы» из Прадо была расчищена, и под поздними записями оказался пейзажный фон — ощущение от картины сразу меняется </div> </div> <div style="clear:both"></div> </div> <div style="clear:both"></div> </div> <p>Искусствоведы подчёркивают органичность, с которой художник соединил портретную характеристику личности с пейзажем, полным особенного настроения, и насколько сильно это увеличило достоинства портрета. </p><p>Виппер считает пейзаж вторым средством, которое создаёт одухотворённость картины: «Второе средство — это отношение между фигурой и фоном. Фантастический, скалистый, словно увиденный сквозь морскую воду пейзаж на портрете Моны Лизы обладает какой-то другой реальностью, чем сама её фигура. У Моны Лизы — реальность жизни, у пейзажа — реальность сна. Благодаря этому контрасту Мона Лиза кажется такой невероятно близкой и ощутимой, а пейзаж мы воспринимаем как излучение её собственной мечты»<sup id="cite_ref-refname3_10-3" class="reference"><a href="#cite_note-refname3-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Исследователь ренессансного искусства <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2,_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Гращенков, Виктор Николаевич">Виктор Гращенков</a> пишет о том, что Леонардо, в том числе благодаря пейзажу, удалось создать не портрет конкретной личности, а универсальный образ<sup id="cite_ref-refname4_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname4-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: «В этой загадочной картине он создал нечто большее, чем портретное изображение никому не ведомой флорентинки Моны Лизы, третьей жены Франческо дель Джокондо. Внешний облик и душевный строй конкретной личности переданы им с небывалой синтетичностью. Этому имперсональному психологизму отвечает космическая отвлечённость пейзажа, почти полностью лишённого каких-либо признаков человеческого присутствия. В дымчатой светотени не только смягчаются все очертания фигуры и пейзажа и все цветовые тона. В почти неуловимых глазом тончайших переходах от света к тени, в вибрации леонардовского „сфумато“ до предела смягчается, тает и готова исчезнуть всякая определённость индивидуальности и её психологического состояния. (…) „Джоконда“ — не портрет. Это — зримый символ самой жизни человека и природы, соединённых в одно целое и представленных отвлечённо от своей индивидуально-конкретной формы. Но за еле заметным движением, которое, как лёгкая рябь, пробегает по неподвижной поверхности этого гармонического мира, угадывается всё богатство возможностей физического и духовного бытия». </p><p>«Мона Лиза» выдержана в золотисто-коричневых и рыжеватых тонах первого плана и изумрудно-зелёных тонах дали. «Прозрачные, как стекло, краски образуют сплав, словно созданный не рукой человека, но той внутренней силой материи, которая из раствора рождает совершённые по форме кристаллы»<sup id="cite_ref-refname15_13-2" class="reference"><a href="#cite_note-refname15-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Как многие работы Леонардо, это произведение потемнело от времени, и его цветовые соотношения несколько изменились, однако и сейчас отчётливо воспринимаются продуманные сопоставления в тонах карнации и одежды и их общий контраст с голубовато-зелёным,<i> «подводным» тоном пейзажа</i><sup id="cite_ref-refname8_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-refname8-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Улыбка_Джоконды"><span id=".D0.A3.D0.BB.D1.8B.D0.B1.D0.BA.D0.B0_.D0.94.D0.B6.D0.BE.D0.BA.D0.BE.D0.BD.D0.B4.D1.8B"></span>Улыбка Джоконды</h4></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona_Lisa_detail_mouth.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Mona_Lisa_detail_mouth.jpg/220px-Mona_Lisa_detail_mouth.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Mona_Lisa_detail_mouth.jpg/330px-Mona_Lisa_detail_mouth.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Mona_Lisa_detail_mouth.jpg/440px-Mona_Lisa_detail_mouth.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="465" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Улыбка Моны Лизы является одной из самых знаменитых загадок картины. Эта лёгкая блуждающая улыбка встречается во многих произведениях как самого мастера, так и у <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Леонардески">леонардесков</a>, но именно в «Моне Лизе» она достигла своего совершенства. </p><p>Первым это определение (или даже литературный штамп) ввёл писатель-романтик <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C_%D0%93%D0%BE%D1%82%D1%8C%D0%B5" class="mw-redirect" title="Теофиль Готье">Теофиль Готье</a> лишь в 1855 году. Он «…сделал главное — он придумал загадочную улыбку Джоконды. До него никто не видел в ней никакой тайны. Вазари, например, называл улыбку Моны Лизы всего лишь „приятной“. Готье представил улыбку Джоконды как главное оружие <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D0%BD%D1%89%D0%B8%D0%BD%D0%B0-%D0%B2%D0%B0%D0%BC%D0%BF" class="mw-redirect" title="Женщина-вамп">женщины-вамп</a>, в которую опасно влюбляться, но не влюбиться нельзя»<sup id="cite_ref-козлов_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Готье писал: </p><p><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r128273053">.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-source{margin:1em 0 0 5%}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq{margin:0 -32px -8px}body.skin-minerva .mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq{margin-left:0}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-header.ts-oq-header,.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-content{padding-left:32px;padding-right:1.052632em}.mw-parser-output .ts-Начало_цитаты-quote .ts-oq .ts-oq-content{padding:8px 32px}.mw-parser-output .reference-text .ts-Начало_цитаты-quote{margin:0}</style> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> <p> Джоконда! Это слово немедленно вызывает в памяти сфинкса красоты, который так загадочно улыбается с картины Леонардо… Опасно попасть под обаяние этого призрака… Её улыбка обещает неизвестные наслаждения, она так божественно иронична… Если бы Дон Жуан встретил Джоконду, он бы узнал в ней все три тысячи женщин из своего списка… </p> </blockquote> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Leonardo_da_Vinci_-_Saint_John_the_Baptist_C2RMF_retouched.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Leonardo_da_Vinci_-_Saint_John_the_Baptist_C2RMF_retouched.jpg/250px-Leonardo_da_Vinci_-_Saint_John_the_Baptist_C2RMF_retouched.jpg" decoding="async" width="250" height="324" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Leonardo_da_Vinci_-_Saint_John_the_Baptist_C2RMF_retouched.jpg/375px-Leonardo_da_Vinci_-_Saint_John_the_Baptist_C2RMF_retouched.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Leonardo_da_Vinci_-_Saint_John_the_Baptist_C2RMF_retouched.jpg/500px-Leonardo_da_Vinci_-_Saint_John_the_Baptist_C2RMF_retouched.jpg 2x" data-file-width="10446" data-file-height="13522" /></a><figcaption>Леонардо да Винчи. <i>«<a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD_%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Иоанн Креститель (Леонардо да Винчи)">Иоанн Креститель</a>»</i>. 1513—1516, Лувр. Эта картина тоже имеет свою загадку: почему Иоанн Креститель улыбается и указывает вверх?</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Leonardo_da_Vinci_021.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Leonardo_da_Vinci_021.jpg/250px-Leonardo_da_Vinci_021.jpg" decoding="async" width="250" height="305" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Leonardo_da_Vinci_021.jpg/375px-Leonardo_da_Vinci_021.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Leonardo_da_Vinci_021.jpg/500px-Leonardo_da_Vinci_021.jpg 2x" data-file-width="2024" data-file-height="2468" /></a><figcaption>Леонардо да Винчи. <i>«<a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D1%81_%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%B8_%D0%BC%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%BC_%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Святая Анна с Мадонной и младенцем Христом">Святая Анна с Мадонной и младенцем Христом</a>»</i> (фрагмент), ок. 1510, Лувр</figcaption></figure> <p>После Готье, пишет искусствовед Г. Козлов, загадочная улыбка превратилась для публики в главное достоинство «Джоконды», затмив даже авторство самого Леонардо. </p><p>Искусствоведы и историки искусства посвятили ей немало строк. Так, Гращенков пишет: «Бесконечное многообразие человеческих чувств и желаний, противоборствующих страстей и помыслов, сглаженных и слитых воедино, отзывается в гармонически бесстрастном облике Джоконды лишь неопределённостью её улыбки, едва зарождающейся и пропадающей. Это ничего не означающее мимолётное движение уголков её рта, словно отдалённое, слившееся в один звук эхо, доносит до нас из беспредельной дали красочную полифонию духовной жизни человека»<sup id="cite_ref-refname4_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname4-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Искусствовед Ротенберг считает, что «немного найдётся во всём мировом искусстве портретов, равных „Моне Лизе“ по силе выражения человеческой личности, воплощённой в единстве характера и интеллекта. Именно необычайная интеллектуальная заряженность леонардовского портрета отличает его от портретных образов кватроченто. Эта его особенность воспринимается тем острее, что она относится к женскому портрету, в котором характер модели прежде раскрывался в совершенно иной, преимущественно лирической образной тональности. Исходящее от „Моны Лизы“ ощущение силы — это органическое сочетание внутренней собранности и чувства личной свободы, духовная гармония человека, опирающегося на его сознание собственной значительности. И сама улыбка её отнюдь не выражает превосходства или пренебрежения; она воспринимается как результат спокойной уверенности в себе и полноты самообладания»<sup id="cite_ref-refname8_12-3" class="reference"><a href="#cite_note-refname8-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Борис Виппер указывает, что упомянутое выше отсутствие бровей и выбритый лоб, быть может, невольно усиливает странную загадочность в выражении её лица. Далее он пишет о силе воздействия картины: «Если мы спросим себя, в чём заключается великая притягательная сила „Моны Лизы“, её действительно ни с чем не сравнимое гипнотическое воздействие, то ответ может быть только один — в её одухотворённости. В улыбку „Джоконды“ вкладывали самые хитроумные и самые противоположные интерпретации. В ней хотели читать гордость и нежность, чувственность и кокетство, жестокость и скромность. Ошибка заключалась, во-первых, в том, что искали во что бы то ни стало индивидуальных, субъективных душевных свойств в образе Моны Лизы, тогда как несомненно, что Леонардо добивался именно типической одухотворённости. Во-вторых, — и это, пожалуй, ещё важнее — одухотворённости Моны Лизы пытались приписать эмоциональное содержание, между тем как на самом деле она имеет интеллектуальные корни. Чудо Моны Лизы заключается именно в том, что она мыслит; что, находясь перед пожелтевшей, потрескавшейся доской, мы непреоборимо ощущаем присутствие существа, наделённого разумом, существа, с которым можно говорить и от которого можно ждать ответа»<sup id="cite_ref-refname3_10-4" class="reference"><a href="#cite_note-refname3-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Лазарев анализировал её как учёный-искусствовед: «Эта улыбка является не столько индивидуальной чертой Моны Лизы, сколько типической формулой психологического оживления, формулой, проходящей красной нитью через все юношеские образы Леонардо, формулой, которая позднее превратилась, в руках его учеников и последователей, в традиционный штамп. Подобно пропорциям леонардовских фигур, она построена на тончайших математических измерениях, на строгом учёте выразительных ценностей отдельных частей лица. И при всём том, эта улыбка абсолютно естественна, и в этом именно сила её очарования. Она отнимает у лица всё жёсткое, напряжённое, застылое, она превращает его в зеркало смутных, неопределённых душевных переживаний, в своей неуловимой лёгкости она может быть сравнена лишь с пробегающей по воде зыбью»<sup id="cite_ref-refname12_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname12-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Её анализ привлекал внимание не только искусствоведов, но и психологов. <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4,_%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4" title="Фрейд, Зигмунд">Зигмунд Фрейд</a> пишет: «Кто представляет картины Леонардо, у того всплывает воспоминание о странной, пленительной и загадочной улыбке, затаившейся на губах его женских образов. Улыбка, застывшая на вытянутых, трепетных губах, стала характерной для него и чаще всего называется „леонардовской“. В своеобразно прекрасном облике флорентийки Моны Лизы дель Джоконды она сильнее всего захватывает и повергает в замешательство зрителя. Эта улыбка требовала одного толкования, а нашла самые разнообразные, из которых ни одно не удовлетворяет. (…) Догадка, что в улыбке Моны Лизы соединились два различных элемента, рождалась у многих критиков. Поэтому в выражении лица прекрасной флорентийки они усматривали самое совершённое изображение антагонизма, управляющего любовной жизнью женщины, сдержанности и обольщения, жертвенной нежности и безоглядно-требовательной чувственности, поглощающей мужчину как нечто постороннее. (…) Леонардо в лице Моны Лизы удалось воспроизвести двоякий смысл её улыбки, обещание безграничной нежности и зловещей угрозы»<sup id="cite_ref-refname1_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname1-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053" /> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> <p> Особенно завораживает зрителя демоническая обворожительность этой улыбки. Сотни поэтов и писателей писали об этой женщине, которая кажется то обольстительно улыбающейся, то застывшей, холодно и бездушно смотрящей в пространство, и никто не разгадал её улыбку, никто не истолковал её мысли. Всё, даже пейзаж, таинственны, подобно сновидению, трепетны, как предгрозовое марево чувственности. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r128273076">.mw-parser-output .ts-Конец_цитаты-source{margin:1em 2em 0 0;text-align:right}</style><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite>Мутер</cite></div></blockquote> <p>Философ <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B2,_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Лосев, Алексей Фёдорович">А. Ф. Лосев</a> пишет о ней резко негативно: …"Мона Лиза" с её «бесовской улыбочкой». «Ведь стоит только всмотреться в глаза Джоконды, как можно без труда заметить, что она, собственно говоря, совсем не улыбается. Это не улыбка, но хищная физиономия с холодными глазами и отчётливым знанием беспомощности той жертвы, которой Джоконда хочет овладеть и в которой, кроме слабости, она рассчитывает ещё на бессилие перед овладевшим ею скверным чувством»<sup id="cite_ref-refname9_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname9-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Открыватель термина <i><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BA%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Микровыражение">микровыражение</a></i> психолог <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BC%D0%B0%D0%BD,_%D0%9F%D0%BE%D0%BB" title="Экман, Пол">Пол Экман</a> пишет о выражении лица Джоконды, анализируя его с точки зрения своих знаний о человеческой мимике: «два других вида [улыбок] сочетают искреннюю улыбку с характерным выражением глаз. <i>Флиртующая улыбка</i>, хотя при этом соблазнитель и отводит глаза в сторону от объекта своего интереса, чтобы затем вновь бросить на него лукавый взгляд, который опять же мгновенно отводится, едва лишь будет замечен. Необычность впечатления от знаменитой Моны Лизы отчасти и заключается в том, что Леонардо ловит свою натуру именно в момент этого игривого движения; повернув голову в одну сторону, она смотрит в другую — на предмет своего интереса. В жизни это выражение лица мимолётно — взгляд украдкой длится не более мгновения»<sup id="cite_ref-refname5_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname5-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Место_в_развитии_жанра"><span id=".D0.9C.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.BE_.D0.B2_.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B2.D0.B8.D1.82.D0.B8.D0.B8_.D0.B6.D0.B0.D0.BD.D1.80.D0.B0"></span>Место в развитии жанра</h4></div> <p>«Мона Лиза» считается одним из лучших произведений в жанре <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82" title="Портрет">портрета</a>, повлиявших на произведения Высокого Возрождения и опосредованно через них — на всё последующее развитие портретного жанра, которое было «должно всегда возвращаться к „Джоконде“ как к образцу недосягаемому, но обязательному»<sup id="cite_ref-refname6_2-7" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Историки искусства отмечают, что портрет Моны Лизы стал решающим шагом на пути развития ренессансного портретного искусства. Ротенберг пишет: «хотя живописцы кватроченто оставили ряд значительных произведений этого жанра, все же их достижения в портрете были, так сказать, непропорциональны достижениям в основных живописных жанрах — в композициях на религиозную и мифологическую тематику. Неравноправие портретного жанра сказывалось уже в самой „иконографии“ портретных изображений. Собственно портретные работы XV века при всём их бесспорном физиономическом сходстве и излучаемом ими ощущении внутренней силы отличались ещё внешней и внутренней скованностью. Всё то богатство человеческих чувств и переживаний, которое характеризует библейские и мифологические образы живописцев XV века, обычно не являлось достоянием их портретных работ. Отголоски этого можно видеть в более ранних портретах самого Леонардо, созданных им в первые годы пребывания в Милане. (…) В сравнении с ними портрет Моны Лизы воспринимается как результат гигантского качественного сдвига. Впервые портретный образ по своей значимости стал на один уровень с самыми яркими образами других живописных жанров»<sup id="cite_ref-refname8_12-4" class="reference"><a href="#cite_note-refname8-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>С ним соглашается <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B2,_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%9D%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87" title="Лазарев, Виктор Никитич">Лазарев</a>: «Вряд ли существует на свете какая-либо другая картина, о которой художественные критики написали бы такую бездну глупостей, как это прославленное произведение леонардовской кисти. (…) Если бы Лиза ди Антонио Мариа ди Нольдо Герардини, добродетельная матрона и жена одного из наиболее уважаемых флорентийских граждан, всё это услышала, она была бы, без сомнения, искренне удивлена. И ещё более был бы удивлён Леонардо, поставивший себе здесь гораздо более скромную и, одновременно, гораздо более трудную задачу — дать такое изображение человеческого лица, которое окончательно растворило бы в себе последние пережитки кваттрочентистской статики и психологической неподвижности. (…) И поэтому тысячу раз прав был тот художественный критик, который указал на бесполезность расшифровки этой улыбки. Её сущность заключается в том, что здесь даётся одна из первых в итальянском искусстве попыток изобразить естественное психическое состояние ради него самого, как самоцель, без каких-либо привходящих религиозно-этических мотивировок. Тем самым Леонардо сумел настолько оживить свою модель, что в сравнении с ней все более старые портреты кажутся как бы застывшими мумиями»<sup id="cite_ref-refname12_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname12-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>В своей новаторской работе Леонардо перенёс главный центр тяжести на лицо портретированной. Одновременно использовал и руки, как мощное средство психологической характеристики. Сделав портрет поколенным по формату, художник получил возможность демонстрировать более широкий диапазон изобразительных приёмов. А самым важным в образном строе портрета является — это подчинение всех частностей руководящей идее. «Голова и руки — вот несомненный центр картины, которому принесены в жертву остальные её элементы. Сказочный ландшафт как бы просвечивает сквозь морские воды, настолько он кажется далёким и неосязаемым. Его главная цель — не отвлечь внимания зрителя от лица. И эту же роль призвано выполнить одеяние, распадающееся на мельчайшие складочки. Леонардо сознательно избегает тяжёлых драпировок, которые могли бы затемнить выразительность рук и лица. Таким образом, он заставляет выступать последние с особой силой, тем большей, чем скромнее и нейтральнее ландшафт и одеяние, уподобляющиеся тихому, едва заметному аккомпанементу»<sup id="cite_ref-refname12_16-2" class="reference"><a href="#cite_note-refname12-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Ученики и последователи Леонардо создавали многочисленные реплики с «Моны Лизы». Некоторые из них (из коллекции Вернон, США; из коллекции Уолтер, Балтимор, США; а также некоторое время <a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Айзелуортская Мона Лиза">Айслвортская «Мона Лиза»</a>, Швейцария) считаются своими владельцами аутентичными, а картина в Лувре — копией. Также существует иконография «обнажённая Мона Лиза», представленная несколькими вариантами («Прекрасная Габриэль», «Монна Ванна», эрмитажная «Донна Нуда»), выполненными, видимо, ещё учениками самого художника. Большое их количество вызвало на свет недоказуемую версию, что существовал вариант обнажённой Моны Лизы, написанный самим мастером. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 972px;"> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Lorenzo_Costa_008.jpg" class="mw-file-description" title="«Женский портрет» Лоренцо Коста написан в 1500-06 годах — примерно в те же годы, что и «Мона Лиза», но по сравнению с ней демонстрирует удивительную косность"><img alt="«Женский портрет» Лоренцо Коста написан в 1500-06 годах — примерно в те же годы, что и «Мона Лиза», но по сравнению с ней демонстрирует удивительную косность" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Lorenzo_Costa_008.jpg/200px-Lorenzo_Costa_008.jpg" decoding="async" width="200" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Lorenzo_Costa_008.jpg/300px-Lorenzo_Costa_008.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Lorenzo_Costa_008.jpg/400px-Lorenzo_Costa_008.jpg 2x" data-file-width="578" data-file-height="745" /></a></span></div> <div class="gallerytext">«Женский портрет» <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0,_%D0%9B%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%BE" title="Коста, Лоренцо">Лоренцо Коста</a> написан в 1500-06 годах — примерно в те же годы, что и «Мона Лиза», но по сравнению с ней демонстрирует удивительную косность</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Leonardo_da_Vinci_046.jpg" class="mw-file-description" title="Более ранний женский портрет Леонардо «Дама с горностаем», хоть и является прекрасным произведением искусства, но по своему, более простому образному строю принадлежит ещё предшествующей эпохе"><img alt="Более ранний женский портрет Леонардо «Дама с горностаем», хоть и является прекрасным произведением искусства, но по своему, более простому образному строю принадлежит ещё предшествующей эпохе" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Leonardo_da_Vinci_046.jpg/200px-Leonardo_da_Vinci_046.jpg" decoding="async" width="200" height="272" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Leonardo_da_Vinci_046.jpg/300px-Leonardo_da_Vinci_046.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Leonardo_da_Vinci_046.jpg/400px-Leonardo_da_Vinci_046.jpg 2x" data-file-width="804" data-file-height="1094" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Более ранний женский портрет Леонардо «<a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%81_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B5%D0%BC" title="Дама с горностаем">Дама с горностаем</a>», хоть и является прекрасным произведением искусства, но по своему, более простому образному строю принадлежит ещё предшествующей эпохе</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Lady_with_unicorn_by_Rafael_Santi.jpg" class="mw-file-description" title="Рафаэль, «Девушка с единорогом», ок. 1505—1506, Галерея Боргезе, Рим. Этот портрет, написанный под влиянием «Моны Лизы»[3], построен по той же иконографической схеме — с балконом (ещё с колоннами) и пейзажем"><img alt="Рафаэль, «Девушка с единорогом», ок. 1505—1506, Галерея Боргезе, Рим. Этот портрет, написанный под влиянием «Моны Лизы»[3], построен по той же иконографической схеме — с балконом (ещё с колоннами) и пейзажем" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Lady_with_unicorn_by_Rafael_Santi.jpg/200px-Lady_with_unicorn_by_Rafael_Santi.jpg" decoding="async" width="200" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Lady_with_unicorn_by_Rafael_Santi.jpg/300px-Lady_with_unicorn_by_Rafael_Santi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Lady_with_unicorn_by_Rafael_Santi.jpg/400px-Lady_with_unicorn_by_Rafael_Santi.jpg 2x" data-file-width="1862" data-file-height="2404" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%84%D0%B0%D1%8D%D0%BB%D1%8C_%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8" title="Рафаэль Санти">Рафаэль</a>, «<a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%81_%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%BC_(%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D1%84%D0%B0%D1%8D%D0%BB%D1%8F)" title="Дама с единорогом (картина Рафаэля)">Девушка с единорогом</a>», ок. 1505—1506, Галерея Боргезе, Рим. Этот портрет, написанный под влиянием «Моны Лизы»<sup id="cite_ref-refname17_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname17-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, построен по той же иконографической схеме — с балконом (ещё с колоннами) и пейзажем</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 235px"> <div class="thumb" style="width: 230px; height: 330px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Donna_Nuda_(Hermitage).jpg" class="mw-file-description" title="«Донна Нуда» (то есть «Обнажённая донна»). Неизвестный художник, конец XVI века, Эрмитаж"><img alt="«Донна Нуда» (то есть «Обнажённая донна»). Неизвестный художник, конец XVI века, Эрмитаж" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Donna_Nuda_%28Hermitage%29.jpg/200px-Donna_Nuda_%28Hermitage%29.jpg" decoding="async" width="200" height="259" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Donna_Nuda_%28Hermitage%29.jpg/300px-Donna_Nuda_%28Hermitage%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Donna_Nuda_%28Hermitage%29.jpg/400px-Donna_Nuda_%28Hermitage%29.jpg 2x" data-file-width="1482" data-file-height="1920" /></a></span></div> <div class="gallerytext">«Донна Нуда» (то есть «Обнажённая донна»). Неизвестный художник, конец XVI века, Эрмитаж</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="В_искусстве_XX_века"><span id=".D0.92_.D0.B8.D1.81.D0.BA.D1.83.D1.81.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B5_XX_.D0.B2.D0.B5.D0.BA.D0.B0"></span>В искусстве XX века</h5></div> <p>Портрет неоднократно цитировался и интерпретировался в XX веке, одним из излюбленных художественных методов мастеров которого является <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" class="mw-redirect" title="Интертекстуальность">интертекстуальность</a>. </p><p>После того, как «Мона Лиза» обрела невероятную популярность из-за своей кражи в 1911 году (см. раздел ниже), на неё обратили внимание художники, сделав объектом экспериментов и придав дополнительный импульс её популярности. «Малевич и Дюшан противопоставили своё антиискусство эксперимента традиционному искусству со всеми его „буржуазными“ ценностями. Публика была оскорблена до глубины души, а „Мона Лиза“ прославилась ещё больше»<sup id="cite_ref-козлов_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87,_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Малевич, Казимир Северинович">Казимир Малевич</a> в <a href="/wiki/1914_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1914 год">1914 году</a> сделал коллаж «Композиция с Моной Лизой», где дважды перечеркнул изображение её репродукции и вверху написал «Частичное затмение».</li> <li>Дадаист <a href="/wiki/%D0%94%D1%8E%D1%88%D0%B0%D0%BD,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Дюшан, Марсель">Марсель Дюшан</a> в <a href="/wiki/1919_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1919 год">1919 году</a> создал знаковое для последующих произведений художников произведение <a rel="nofollow" class="external text" href="http://i9.photobucket.com/albums/a53/shakko/readymade-lhooq-1597-mid.jpg">«L.H.O.O.Q.»</a>, которое представляло собой репродукцию знаменитой картины с пририсованными усами. Название скрывало сальность: если быстро произнести «L.H.O.O.Q.», то по-французски получится фраза <i>«Elle á chaud au cul»</i> («у неё горячая задница», то есть «девушка сильно возбуждена»).</li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B6%D0%B5,_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Леже, Фернан">Фернан Леже</a> в 1930 написал «<a rel="nofollow" class="external text" href="http://i9.photobucket.com/albums/a53/shakko/mona-lisa-with-the-keys-2383-mid.jpg">Мону Лизу с ключами</a>».</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%82,_%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%B5" title="Магритт, Рене">Рене Магритт</a> в 1960 году создал картину <a rel="nofollow" class="external text" href="http://i9.photobucket.com/albums/a53/shakko/la-gioconda-1651.jpg">«La Gioconda»</a>, где нет Моны Лизы, а есть окно.</li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BB%D0%B8,_%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%80" title="Дали, Сальвадор">Сальвадор Дали</a> в 1964 году написал <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.telegraph.co.uk/news/2633391/Mona-Lisa-tributes-Can-you-name-the-artists.html">«Автопортрет в образе Моны Лизы»</a>.</li></ul> <p>Мировое выставочное турне «Моны Лизы» в 1960-х способствовало глобализации её славы (см. ниже). Это отразилось и в искусстве: «Американские художники-авангардисты не стали ниспровергать „Джоконду“ с пьедестала, как когда-то их коллеги европейцы. Наоборот, Энди Уорхолл, Джаспер Джонс, Роберт Раушенберг и другие звёзды поп-арта стали эксплуатировать образ Моны Лизы так же, как другие продукты массовой культуры — от банки супа Кэмпбелл до Мерилин Монро»<sup id="cite_ref-козлов_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BE%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%BB,_%D0%AD%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Уорхол, Энди">Энди Уорхол</a> в 1963 и 1978 сделал композицию <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.christies.com/lotfinder/paintings/andy-warhol-mona-lisa-5371745-details.aspx">«Четыре Моны Лизы»</a> и «Thirty Are Better Than One Andy Warhol» (1963), «Mona Lisa (Two Times)» (<a href="/wiki/1980" class="mw-redirect" title="1980">1980</a>).</li> <li>Представитель фигуративного искусства <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BE,_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE" title="Ботеро, Фернандо">Фернандо Ботеро</a> в 1959 году написал «Mona Lisa, Age Twelve», а в 1963 году создал изображение Моны Лизы в свойственной ему манере, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://i9.photobucket.com/albums/a53/shakko/mona-lisa-1629-mid.jpg">преувеличивающей её вес</a>.</li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D1%81,_%D0%94%D0%B6%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80" title="Джонс, Джаспер">Джаспер Джонс</a> в 1968 использовал её образ для <a rel="nofollow" class="external text" href="http://i9.photobucket.com/albums/a53/shakko/figure-7-1631-mid.jpg">«Figure 7»</a>.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3,_%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82" title="Раушенберг, Роберт">Роберт Раушенберг</a> в 1982 году создал «<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150103024409/http://nasher.duke.edu/rauschenberg/art/auditions-in-the-carnal-house/">Pneumonia Lisa</a>».</li> <li>Знаменитый граффитчик <a href="/wiki/%D0%91%D1%8D%D0%BD%D0%BA%D1%81%D0%B8" title="Бэнкси">Бэнкси</a> создал <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.flickr.com/photos/coze/4106098582/">рисунок Моны Лизы</a>, изображённой во весь рост, поворачивающейся спиной к зрителю, поднимающей подол и показывающей голую попу. Ему же принадлежит «Mona Lisa Mujaheddin» — Джоконда с гранатомётом.</li></ul> <dl><dd><i>См. также <span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Mona Lisa replicas and reinterpretations"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D0%B8_%D0%B8_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BE%D1%81%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Копии и переосмысления Моны Лизы (страница отсутствует)">Копии и переосмысления Моны Лизы</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa_replicas_and_reinterpretations" class="extiw" title="en:Mona Lisa replicas and reinterpretations"><span title="Mona Lisa replicas and reinterpretations — версия статьи «Копии и переосмысления Моны Лизы» на английском языке">[англ.]</span></a></sup></i></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="В_Новое_время"><span id=".D0.92_.D0.9D.D0.BE.D0.B2.D0.BE.D0.B5_.D0.B2.D1.80.D0.B5.D0.BC.D1.8F"></span>В Новое время</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Местонахождение"><span id=".D0.9C.D0.B5.D1.81.D1.82.D0.BE.D0.BD.D0.B0.D1.85.D0.BE.D0.B6.D0.B4.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5"></span>Местонахождение</h3></div> <p>Ко дню своей смерти в 1525 году ассистент (и, возможно, возлюбленный) Леонардо по имени <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B8" title="Салаи">Салаи</a> владел, судя по упоминаниям в его личных бумагах, портретом женщины под именем «Джоконда» (<i>quadro de una dona aretata</i>), которая была завещана ему учителем. Салаи оставил картину своим сёстрам, жившим в Милане. Остаётся загадкой, как в таком случае портрет попал из Милана обратно во Францию<sup id="cite_ref-refname17_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-refname17-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Также неизвестно, кто и когда именно обрезал края картины с колоннами, которые, по мнению большинства исследователей, основывающемуся на сравнении с другими портретами, существовали в первоначальном варианте. В отличие от другой обрезанной работы Леонардо — «<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82_%D0%94%D0%B6%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D1%80%D1%8B_%D0%B4%D0%B5_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Портрет Джиневры де Бенчи">Портрета Джиневры Бенчи</a>», нижняя часть которого была обрезана, так как пострадала от воды или огня, в данном случае причины были, скорее всего, композиционного характера. Существует версия, что это сделал сам Леонардо да Винчи<sup id="cite_ref-refname17_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-refname17-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Король Франциск I, как считается, купил картину у наследников Салаи (за 4000 экю) и хранил в своём замке Фонтенбло, где она оставалась до времён <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BA_XIV" title="Людовик XIV">Людовика XIV</a>. Последний перевёз её в <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Версаль">Версальский</a> дворец, а после Французской революции она оказалась в Лувре в 1793. <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BD" class="mw-redirect" title="Наполеон">Наполеон</a> повесил портрет в своей спальне дворца Тюильри, затем она вернулась обратно в музей. </p><p>В 1911 году она была похищена (см. раздел ниже), спустя два года найдена в Италии<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> и после нескольких выставок по пути была возвращена в Лувр в 1914 году. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:La_Jaconde_missed_(1944).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/La_Jaconde_missed_%281944%29.jpg/220px-La_Jaconde_missed_%281944%29.jpg" decoding="async" width="220" height="284" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/La_Jaconde_missed_%281944%29.jpg/330px-La_Jaconde_missed_%281944%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/La_Jaconde_missed_%281944%29.jpg/440px-La_Jaconde_missed_%281944%29.jpg 2x" data-file-width="698" data-file-height="900" /></a><figcaption>Пустая стена в Лувре во время Второй Мировой войны</figcaption></figure> <p>Во время <a href="/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Вторая мировая война">Второй мировой войны</a> судьба картины не очень ясна, причём Лувр не стремится внести ясность в эту тайну. 27 августа 1939 года картина была упакована в специально маркированный ящик, выполненный в 1938 году из дерева, и с другими произведениями французских музеев была отправлена на хранение сначала в замок <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BA_%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Замок Шамбор">Шамбор</a> в долине Луары. 5 июня 1940 года она была перевезена в Шовиньи на мягких носилках в машине скорой помощи, В сентябре её перевезли в <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%AD%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0" class="mw-redirect" title="Музей Энгра">Музей Энгра</a> в Монтобане, а затем в 1942 году в Монталь. Далее три года, до возвращения в Париж 16 июня 1945 года, остаются недокументированными<sup id="cite_ref-:0_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>По одной из версий, она была реквизирована немцами и позже обнаружена в шахтах <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D1%82%D0%B0%D1%83%D1%81%D0%B7%D0%B5" title="Альтаусзе">Альтаусзее</a> в числе прочих шедевров, похищенных нацистами. Сохранились документы об этом: первый гласит, что команда «спасла такие бесценные предметы, как луврская „Мона Лиза“», второй, от 12 декабря 1945 года, из австрийского музея Альтаусзее, гласит, что «Мона Лиза из Парижа» была среди «80 вагонов искусства и культурных объектов со всей Европы», отправленных в шахту. Проблема состоит в том, что картины в шахтах были обнаружены 16 июня, а по документам Лувра картина в этот день уже была в Париже. Позже музей дополнил свою историю, объявив, что нацистами был похищен поздний список. Эта картина, по версии музея, была реквизирована немцами в Musées Nationaux Récupération (инв. MNR 265), после войны также попала в Лувр, и поскольку никто на неё не предъявил права, она вошла в фонд музея (и долгие годы висела в административных помещениях Лувра)<sup id="cite_ref-:0_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ноа Черней (Noah Charney) в своей книге «The Thefts of the Mona Lisa: On Stealing the World’s Most Famous Painting» (2011) предполагает, что версия Лувра намеренно искажает факты, и нацистам в какой-то момент под видом подлинной картины был подсунут «дублёр» якобы из Лувра, именно его и нашли в шахтах. </p><p>После Второй Мировой войны картина почти не покидала Лувр, побывав в <a href="/wiki/1963_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1963 год">1963 году</a> в <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A8%D0%90" class="mw-redirect" title="США">США</a> и в <a href="/wiki/1974_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1974 год">1974 году</a> в <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Японии</a>. По пути из <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Япония">Японии</a> во <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Франция">Францию</a> картина была выставлена в <a href="/wiki/%D0%9F%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9" class="mw-redirect" title="Пушкинский музей">музее им. А. С. Пушкина</a> в <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Москва">Москве</a>. Поездки только закрепили успех и славу картины. </p><p>С 2005 года она находится в <a href="/wiki/711-%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BB_%D0%9B%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B0" title="711-й зал Лувра">711-м зале Лувра</a>, также известном как «Зал Джоконды». </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Репутация_картины"><span id=".D0.A0.D0.B5.D0.BF.D1.83.D1.82.D0.B0.D1.86.D0.B8.D1.8F_.D0.BA.D0.B0.D1.80.D1.82.D0.B8.D0.BD.D1.8B"></span>Репутация картины</h3></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona-lisa-through-glass.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Mona-lisa-through-glass.jpg/200px-Mona-lisa-through-glass.jpg" decoding="async" width="200" height="261" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Mona-lisa-through-glass.jpg/300px-Mona-lisa-through-glass.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Mona-lisa-through-glass.jpg/400px-Mona-lisa-through-glass.jpg 2x" data-file-width="574" data-file-height="750" /></a><figcaption>«Мона Лиза» за пуленепробиваемым стеклом в Лувре и толпящиеся рядом посетители музея</figcaption></figure> <p>«Мона Лиза» на сегодняшний день является одной из самых знаменитых картин западноевропейского искусства. Её громкая репутация связана не только с её высокими художественными достоинствами, но и с атмосферой загадочности, окружающей это произведение. </p><p><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053" /> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> <p> Все знают, какую неразрешимую загадку вот уже скоро четыреста лет загадывает Мона Лиза поклонникам, толпящимся перед образом её. Никогда дотоле художник не выразил сущность женственности (я привожу строки, записанные утончённым писателем, скрывающимся за псевдонимом Пьера Корле): «Нежность и скотство, стыдливость и затаённое сладострастие, великая тайна сердца, обуздывающего себя, ума рассуждающего, личность, замкнутая в себе, оставляющая другим созерцать лишь блеск её»<sup id="cite_ref-refname1_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-refname1-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273076" /><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8E%D0%BD%D1%86,_%D0%AD%D0%B6%D0%B5%D0%BD" title="Мюнц, Эжен">Эжен Мюнц</a></cite></div></blockquote> <p>Одна из загадок связана с глубокой привязанностью, которую автор испытывал к этому произведению. Объяснения предлагали разные, например, романтическое: Леонардо влюбился в мону Лизу и умышленно затягивал работу, чтобы подольше оставаться с ней, а она дразнила его своей загадочной улыбкой и доводила до величайших творческих экстазов. Эта версия считается просто домыслом<sup id="cite_ref-refname6_2-8" class="reference"><a href="#cite_note-refname6-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Дживелегов считает, эта привязанность связана с тем, что он нашёл в ней точку приложения многих из своих творческих исканий (см. раздел Техника). Несмотря на то, что «Мона Лиза» была высоко оценена современниками художника, в дальнейшем её слава потускнела. О картине особенно не вспоминали до середины XIX века, когда художники, близкие к <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BC%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Символизм">символистскому</a> движению, начали восхвалять её, ассоциируя со своими идеями относительно женской загадочности. Критик <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80,_%D0%A3%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Патер, Уолтер">Уолтер Патер</a> в своём эссе 1867 года о да Винчи выразил своё мнение, описав фигуру на картине, как своего рода мифическое воплощение вечной <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Женственность">женственности</a>, которое «старше скал, меж которых оно сидит» и которое «умирало множество раз и изучило тайны загробного мира». </p><p>Дальнейший взлёт славы картины связан с её таинственным исчезновением в начале XX века и счастливым возвращением в музей несколько лет спустя, благодаря чему она не сходила со страниц газет. Искусствовед Григорий Козлов в своём исследовании «Покушение на искусство» в главе «Джоконда<sup id="cite_ref-козлов_15-3" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Как стать звездой» подробно описывает её путь к славе на протяжении веков. Он сравнивает её славу с распространением кругов на воде от упавшего камня, и указывает, что на протяжении веков эта слава прошла несколько стадий: </p> <ul><li><i>1-й круг: художники и критики (XVI век).</i> Современники Леонардо, занимавшиеся искусством, высоко ценили это произведение. Среди поклонников «Моны Лизы» были Рафаэль, Вазари и другие.</li> <li><i>2-й круг: короли (XVI—XVIII века).</i> Местонахождение в коллекции Франциска I Французского (который повесил её в своём любимейшем помещении — бане), затем её путешествие по королевским дворцам (<a href="/wiki/%D0%A4%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%BB%D0%BE" title="Фонтенбло">Фонтенбло</a>, Лувр, Версаль, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8E%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%80%D0%B8" title="Тюильри">Тюильри</a>). Однако к XVIII веку она потемнела и была полностью забыта, но все изменила <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Французская революция">Французская революция</a> — картину конфисковали для первого в мире публичного музея в Лувре, где её увидел <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Фрагонар">Фрагонар</a> и оценил, включив в число самых ценных картин музея. Наполеон, придя к власти, забрал её в свою спальню, что стало для неё «трамплином к славе», но став императором, через 3 года он вернул её в музей Лувра, который был назван в его честь. Однако картина была хорошо известна только знатокам и отнюдь не считалась лучшей работой художника.</li> <li><i>З-й круг: интеллигенция (XIX век).</i> В Лувре «Мона Лиза» ведущее место сразу не заняла — «примадонной» музея было «Вознесение девы Марии» <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BE,_%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B5_%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D0%BD_(&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мурильо, Бартоломе Эстебан ( (страница отсутствует)">Мурильо</a> (ныне в Прадо). Впервые на картине, изображающей интерьер Лувра, она появилась в 1833 году (худ. <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%B7%D0%B5,_%D0%A1%D1%8D%D0%BC%D1%8E%D1%8D%D0%BB" title="Морзе, Сэмюэл">С. Морзе</a>). Решающую роль на данном этапе сыграли писатели-романтики, которые нашли в ней идеал роковой женщины, созданный Леонардо, которому они поклонялись (<a href="/wiki/%D0%A3%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B5%D1%80_%D0%9F%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80" class="mw-redirect" title="Уолтер Патер">Уолтер Патер</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C_%D0%93%D0%BE%D1%82%D1%8C%D0%B5" class="mw-redirect" title="Теофиль Готье">Теофиль Готье</a> — «придумавший» улыбку, <a href="/wiki/%D0%96%D1%8E%D0%BB%D1%8C_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%BD" class="mw-redirect" title="Жюль Верн">Жюль Верн</a> — придумавший историю любви автора к модели и любовный треугольник с мужем). «Открытие» улыбки стало «открытием» картины для интеллектуалов. Изобретение фотографии способствовало распространению репродукций. «Интеллигенты викторианской эпохи стали сектой, поклонявшейся таинственной и роковой женщине, фото которой они держали на письменном столе. Слова Вальтера Патера: „Она, которая старше скал…“ — стали их паролем»<sup id="cite_ref-козлов_15-4" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Европейский бестселлер <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Мережковский, Дмитрий Сергеевич">Мережковского</a> «Воскресшие боги» о Леонардо подхватил тему.</li> <li><i>4-й круг: толпа (с 1911 года)</i>. Качественный скачок славы картины связан с её кражей и возвращением (см. раздел ниже). Затем шаг сделали художники-авангардисты, избрав её объектом своих экспериментов.</li> <li><i>5-й круг: век глобализации (2-я пол. XX века)</i>. <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5_%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D1%8C" class="mw-redirect" title="Де Голль">Де Голль</a>, отправив картину в 1962 году в качестве «дипломата» в США, способствовал дальнейшей славе. <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B8%D0%BD_%D0%9A%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8" class="mw-redirect" title="Жаклин Кеннеди">Жаклин Кеннеди</a> была личной покровительницей знаменитого произведения Леонардо во время визита «Моны Лизы», и СМИ сравнивали обеих дам — Джоконду и Жаклин, называя вторую современной американо-французской Моной Лизой. Америку охватила «Джокондомания», после этого картина появилась в рекламе и стала торговой маркой. А американские художники (Уорхол, Раушенберг и т. д.) ввели её в <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF-%D0%B0%D1%80%D1%82" title="Поп-арт">поп-арт</a>, как <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8D%D1%80%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BD_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%80%D0%BE" class="mw-redirect" title="Мэрилин Монро">Мэрилин Монро</a>. Во время дальнейшего турне картины, подробно освещаемого прессой, её увидели миллионы, так, в СССР в день её смотрели по 4600 человек<sup id="cite_ref-козлов_15-5" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. На неё неоднократно покушались (см. раздел «Вандализм» ниже), и каждое происшествие раскручивало маховик славы ещё сильнее.</li></ul> <p><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053" /> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> <p> В век глобализации шедевр Леонардо стал глобальной ценностью. На неё работают все современные технологии: массовый туризм, реклама, поп-культура. (…) «Джокондиана» составила огромный раздел <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B8%D1%82%D1%87" title="Китч">китча</a>. (…) Когда-то Мона Лиза отделилась от своего портрета и зажила отдельной, литературной жизнью. В конце XX века это произошло и в массовой культуре. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273076" /><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite>Г. Козлов<sup id="cite_ref-козлов_15-6" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></cite></div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Кража"><span id=".D0.9A.D1.80.D0.B0.D0.B6.D0.B0"></span>Кража</h4></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mona_Lisa_stolen-1911.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Mona_Lisa_stolen-1911.jpg/220px-Mona_Lisa_stolen-1911.jpg" decoding="async" width="220" height="305" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Mona_Lisa_stolen-1911.jpg/330px-Mona_Lisa_stolen-1911.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Mona_Lisa_stolen-1911.jpg/440px-Mona_Lisa_stolen-1911.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="887" /></a><figcaption>1911 год. Пустая стена, где висела «Мона Лиза»</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Vincenzo_Perugia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Vincenzo_Perugia.jpg/220px-Vincenzo_Perugia.jpg" decoding="async" width="220" height="226" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Vincenzo_Perugia.jpg/330px-Vincenzo_Perugia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Vincenzo_Perugia.jpg/440px-Vincenzo_Perugia.jpg 2x" data-file-width="1788" data-file-height="1840" /></a><figcaption>Винченцо Перуджа. Лист из уголовного дела</figcaption></figure> <p>Мона Лиза ещё долго была бы известна только тонким знатокам изобразительного искусства, если бы не её исключительная история, которая обеспечила ей всемирную известность. </p><p><a href="/wiki/21_%D0%B0%D0%B2%D0%B3%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0" title="21 августа">21 августа</a> <a href="/wiki/1911_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1911 год">1911 года</a> картина была похищена работником Лувра<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, итальянским художником-декоратором <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B6%D0%B0,_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%BE" title="Перуджа, Винченцо">Винченцо Перуджей</a> (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">Vincenzo Peruggia</span>). Цель этого похищения не выяснена однозначно. Возможно, Перуджа хотел возвратить «Джоконду» на историческую родину, считая, что французы «похитили» её и забывая, что Леонардо сам привёз картину во Францию. Поиски, предпринятые полицией, не принесли результата. Были закрыты границы страны, музейная администрация была уволена<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Поэт <a href="/wiki/%D0%93%D0%B8%D0%B9%D0%BE%D0%BC_%D0%90%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D1%80" title="Гийом Аполлинер">Гийом Аполлинер</a> был арестован по подозрению в совершении преступления и позже освобождён. <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BE,_%D0%9F%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE" title="Пикассо, Пабло">Пабло Пикассо</a> также находился под подозрением. </p><p>Газетная шумиха крайне способствовала росту популярности картины. Козлов пишет<sup id="cite_ref-козлов_15-7" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, что безуспешная работа полиции вызывала насмешки СМИ. "…Роль главного героя в деле о краже Моны Лизы досталась не полиции, а прессе, и она щедро отплатила портрету Леонардо за возможность продемонстрировать своё растущее могущество. Кража картины стала первой по-настоящему всемирной сенсацией. Пресса (…) завораживала всех от аристократа до простолюдина бесконечными вариантами детективной истории под названием: «Кто украл „Мону Лизу“?». Иллюстрированные издания — прообраз современного телевидения — нуждались в историях с картинками, и кража «Джоконды» дала им идеальную пищу. Репортёры использовали весь «багаж» «Моны Лизы», накопленный интеллектуалами: от загадочной улыбки до любовного треугольника. «<span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Le Petit Parisien"><a href="/w/index.php?title=Le_Petit_Parisien&action=edit&redlink=1" class="new" title="Le Petit Parisien (страница отсутствует)">Le Petit Parisien</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Le_Petit_Parisien" class="extiw" title="en:Le Petit Parisien"><span title="Le Petit Parisien — версия статьи «Le Petit Parisien» на английском языке">[англ.]</span></a></sup>» печатал репродукцию «Моны Лизы» на первой странице целый месяц. Джоконда стала персонажем криминальной и светской хроник вроде <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Сонька Золотая Ручка">Соньки Золотой Ручки</a> или <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Королева Виктория">королевы Виктории</a>. Только гибель «<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA" title="Титаник">Титаника</a>» вытеснила сообщения о расследовании кражи «Джоконды» с первых полос газет всего мира". </p><p>Картину нашли только спустя два года в Италии — причём виной тому был сам вор, отозвавшийся на объявление в газете и предложивший продать «Джоконду» директору галереи <a href="/wiki/%D0%A3%D1%84%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="Уффици">Уффици</a>. Предполагается, что он собирался сделать копии и выдавать их за оригинал. Перуджу, с одной стороны, хвалили за итальянский патриотизм, с другой — дали ему небольшой срок в тюрьме. </p><p>В конце концов, <a href="/wiki/4_%D1%8F%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8F" title="4 января">4 января</a> <a href="/wiki/1914_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1914 год">1914 года</a> картина (после выставок по итальянским городам) вернулась в Париж. На протяжении этого времени «Мона Лиза» не сходила с обложек газет и журналов всего мира, а также почтовых открыток, поэтому неудивительно, что «Мону Лизу» копировали чаще всех других картин. Картина стала объектом поклонения как шедевр мировой классики<sup id="cite_ref-refname13_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname13-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Козлов пишет: "Пресса разыграла грандиозный спектакль «Возвращение „Моны Лизы“». Второй раз за три года картина оказалась героиней мировой сенсации. (…) После кражи и возвращения картина окончательно превратилась в символ искусства, стала звездой, популярнее киноактрис и оперных примадонн. Кухарки и прачки наклеивали вырезки из газет на стены своих комнат. А когда для фабричных рабочих организовывали специальные вечерние экскурсии, они не желали смотреть ничего, кроме «Моны Лизы». В среде интеллигенции возникла даже реакция отторжения Джоконды — любимицы толпы"<sup id="cite_ref-козлов_15-8" class="reference"><a href="#cite_note-козлов-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Современник её приключения критик <a href="/wiki/%D0%AD%D1%84%D1%80%D0%BE%D1%81,_%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Эфрос, Абрам Маркович">Абрам Эфрос</a> писал: «…музейный сторож, не отходящий ныне ни на шаг от картины, со времени её возвращения в Лувр после похищения 1911 году, сторожит не портрет супруги Франческо дель Джокондо, а изображение какого-то получеловеческого, полузмеиного существа, не то улыбающегося, не то хмурого, господствующего над охладевшим, голым, утёсистым пространством, раскинувшимся за спиной»<sup id="cite_ref-refname14_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-refname14-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Вандализм"><span id=".D0.92.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D0.BB.D0.B8.D0.B7.D0.BC"></span>Вандализм</h3></div> <ul><li>В 1956 году нижняя часть картины была повреждена, когда один из посетителей <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%83%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%B2_%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5_%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Преступления в сфере искусства">облил её кислотой</a>.</li> <li>30 декабря 1956 года молодой боливиец Уго Унгаза Вильегас бросил в неё камень и повредил красочный слой у локтя (утрата позднее была записана). После этого «Мону Лизу» защитили пуленепробиваемым стеклом, что обезопасило её от дальнейших серьёзных атак.</li> <li>В апреле 1974 года на выставке в Токио женщина, расстроенная политикой музея в отношении инвалидов (которых не пускали на выставку, чтобы увеличить пропускную способность зала), попыталась распылить из баллончика красную краску.</li> <li>2 апреля 2009 года россиянка, не получившая французского гражданства, запустила в стекло глиняной чашкой.</li> <li>29 мая 2022 года мужчина на инвалидной коляске бросил в стекло тортом.</li> <li>28 января 2024 года две женщины-<a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Экоактивизм">экоактивисты</a> проникли в <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%B2%D1%80" title="Лувр">Лувр</a> и облили «Мону Лизу» супом<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Четыре последних случая вандализма не нанесли картине никакого вреда, так как она находится за бронированным стеклом.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="В_культуре"><span id=".D0.92_.D0.BA.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B5"></span>В культуре</h2></div> <p><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273053" /> </p> <blockquote class="ts-Начало_цитаты-quote"> <p> Скоро уж четыре столетия, как Мона Лиза лишает здравого рассудка всех, кто, вдоволь насмотревшись, начинает толковать о ней. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r128273076" /><div class="ts-Конец_цитаты-source">— <cite><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D1%8E%D0%B9%D0%B5,_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%83%D0%B0-%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грюйе, Франсуа-Анатоль (страница отсутствует)">Грюйе</a>, конец XIX века<sup id="cite_ref-refname1_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-refname1-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></cite></div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Влияние_на_искусство_модернизма"><span id=".D0.92.D0.BB.D0.B8.D1.8F.D0.BD.D0.B8.D0.B5_.D0.BD.D0.B0_.D0.B8.D1.81.D0.BA.D1.83.D1.81.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.BE_.D0.BC.D0.BE.D0.B4.D0.B5.D1.80.D0.BD.D0.B8.D0.B7.D0.BC.D0.B0"></span>Влияние на искусство модернизма</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Malevich,_Composition_with_Mona_Lisa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Malevich%2C_Composition_with_Mona_Lisa.jpg/220px-Malevich%2C_Composition_with_Mona_Lisa.jpg" decoding="async" width="220" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Malevich%2C_Composition_with_Mona_Lisa.jpg/330px-Malevich%2C_Composition_with_Mona_Lisa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Malevich%2C_Composition_with_Mona_Lisa.jpg/440px-Malevich%2C_Composition_with_Mona_Lisa.jpg 2x" data-file-width="1256" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Казимир Малевич. «Композиция с Моной Лизой»</figcaption></figure> <p>Полотно неоднократно цитировалось и интерпретировалось в XX веке, одним из излюбленных художественных методов мастеров которого является <a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" class="mw-redirect" title="Интертекстуальность">интертекстуальность</a>. </p><p>Одним из первых был <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87,_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Малевич, Казимир Северинович">Казимир Малевич</a>, который в <a href="/wiki/1914_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1914 год">1914 году</a> написал «Композицию с Моной Лизой». </p><p>Дадаист <a href="/wiki/%D0%94%D1%8E%D1%88%D0%B0%D0%BD,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Дюшан, Марсель">Марсель Дюшан</a> в <a href="/wiki/1919_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1919 год">1919 году</a> создал знаковое для последующих произведений художников произведение «<a href="/w/index.php?title=L.H.O.O.Q.&action=edit&redlink=1" class="new" title="L.H.O.O.Q. (страница отсутствует)">L.H.O.O.Q.</a>», которое представляло собой репродукцию знаменитого полотна с пририсованными усами. Аналогичным образом <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BB%D0%B8,_%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%80" title="Дали, Сальвадор">Сальвадор Дали</a> в 1964 году написал «<a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82_%D0%B2_%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B5_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Автопортрет в образе Моны Лизы (страница отсутствует)">Автопортрет в образе Моны Лизы</a>». </p><p><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B6%D0%B5,_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Леже, Фернан">Фернан Леже</a> в 1930 году создал «Мону Лизу с ключами». <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%82,_%D0%A0%D0%B5%D0%BD%D0%B5" title="Магритт, Рене">Рене Магритт</a> в 1960 году создал картину «La Gioconda», где нет Моны Лизы, а есть окно. <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BE%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%BB,_%D0%AD%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Уорхол, Энди">Энди Уорхол</a> в 1963 и 1978 сделал композицию «Четыре Моны Лизы» и «Thirty Are Better Than One Andy Warhol» (1963), «Mona Lisa (Two Times)» (<a href="/wiki/1980" class="mw-redirect" title="1980">1980</a>). Представитель фигуративного искусства <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BE,_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%BE" title="Ботеро, Фернандо">Фернандо Ботеро</a> в 1959 году написал «Mona Lisa, Age Twelve», а в 1963 году создал изображение Моны Лизы в свойственной ему манере, преувеличивающей её вес. <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD%D1%81,_%D0%94%D0%B6%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80" title="Джонс, Джаспер">Джаспер Джонс</a> в 1968 использовал её образ для «Figure 7». Leonardo Bezzola в 1976 году изобразил её в мужском костюме и шляпе. <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%83%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3,_%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82" title="Раушенберг, Роберт">Роберт Раушенберг</a> в 1982 году создал «Pneumonia Lisa». </p><p>Знаменитый граффитчик <a href="/wiki/%D0%91%D1%8D%D0%BD%D0%BA%D1%81%D0%B8" title="Бэнкси">Бэнкси</a> создал рисунок Моны Лизы изображённой во весь рост, поворачивающейся спиной к зрителю, поднимающей подол и показывающей голую попу. Ему же принадлежит «Mona Lisa Mujaheddin» — Джоконда с гранатомётом. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Прочее_2"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.BE.D1.87.D0.B5.D0.B5_2"></span>Прочее</h3></div> <ul><li>В её честь <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BD_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B5" title="Список равнин на Венере">назван кратер</a> Мона Лиза на <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0_(%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0)" class="mw-redirect" title="Венера (планета)">Венере</a>.</li></ul> <dl><dd><b>Музыка:</b></dd></dl> <ul><li>Песня «Про любовь в эпоху Возрождения» <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%A1%D0%B5%D0%BC%D1%91%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Высоцкий, Владимир Семёнович">Владимира Высоцкого</a> посвящена шуточной версии истории написания картины и причине улыбки Моны Лизы<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul> <dl><dd><b>Литература:</b></dd></dl> <ul><li>Краже Моны Лизы посвящена новелла <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B9%D0%BC,_%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B3" title="Гейм, Георг">Георга Гейма</a> «Вор» (<a href="/wiki/1911" class="mw-redirect" title="1911">1911</a>), давшая название одноимённому сборнику рассказов.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Маяковский, Владимир Владимирович">Владимир Маяковский</a>, «<a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%BE_%D0%B2_%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Облако в штанах">Облако в штанах</a>»: «…вы — Джиоконда, которую надо украсть! И украли» (написано под свежим впечатлением от похищения и возвращения картины).</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%94%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87" title="Мережковский, Дмитрий Сергеевич">Дмитрий Мережковский</a>. Книга «Воскресшие боги»: её 14-я книга носит название «Мона Лиза Джоконда» и посвящена этой теме.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BB%D0%B8,_%D0%9E%D0%BB%D0%B4%D0%BE%D1%81_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4" class="mw-redirect" title="Хаксли, Олдос Леонард">Олдос Хаксли</a>. Роман «Улыбка Джоконды» — на неё очень похожа героиня, с которой всё время сравнивает её автор.</li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B8,_%D0%A0%D1%8D%D0%B9" title="Брэдбери, Рэй">Рэй Брэдбери</a>, рассказ «<a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D1%8B%D0%B1%D0%BA%D0%B0_(%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B7)" title="Улыбка (рассказ)">Улыбка</a>». Вандалы выродившегося будущего дерут картину на части, и герою удаётся спасти только улыбку, которую он и прячет.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D0%BE%D1%83,_%D0%91%D0%BE%D0%B1" title="Шоу, Боб">Боб Шоу</a>, рассказ «Шутка Джоконды»: в недалёком будущем с помощью телепата удаётся разрешить загадку появления «<a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B6%D1%91%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Обнажённая Мона Лиза">обнажённых Джоконд</a>».</li> <li>В <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Код да Винчи">романе</a> Дэна Брауна и одноимённом фильме «<a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC)" title="Код да Винчи (фильм)">Код да Винчи</a>» (реж. <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B4,_%D0%A0%D0%BE%D0%BD" title="Ховард, Рон">Рон Ховард</a>) ключ к решению загадки лежит через знаменитые работы Леонардо, в том числе и «Мону Лизу».</li></ul> <dl><dd><b>Кинематограф и телевидение:</b></dd></dl> <ul><li>Французский <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B5_%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE" class="mw-redirect" title="Немое кино">немой</a> <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0_(%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%80)" title="Драма (жанр)">драматический</a> фильм 1912 года «<a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%8E%D0%B1%D0%BE%D0%B2%D1%8C_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D1%8B_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Трагическая любовь Моны Лизы (фильм) (страница отсутствует)">Трагическая любовь Моны Лизы</a>» (<a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Французский язык">фр.</a> <span lang="fr" style="font-style:italic;">Le tragique amour de Mona Lisa</span>) режиссёра <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8,_%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D1%80" title="Капеллани, Альбер">Альбера Капеллани</a><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Французская <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D0%BE" class="mw-redirect" title="Короткометражное кино">короткометражная</a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Комедия">комедия</a> 1958 года «<a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0:_%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Джоконда: История наваждения (фильм) (страница отсутствует)">Джоконда: История наваждения</a>» (<a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Французский язык">фр.</a> <span lang="fr" style="font-style:italic;">La Joconde: Histoire d'une obsession</span>) режиссёра <span data-interwiki-lang="fr" data-interwiki-article="Henri Gruel"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D1%8E%D1%8D%D0%BB%D1%8C,_%D0%90%D0%BD%D1%80%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грюэль, Анри (страница отсутствует)">Анри Грюэля</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Henri_Gruel" class="extiw" title="fr:Henri Gruel"><span title="Henri Gruel — версия статьи «Грюэль, Анри» на французском языке">[фр.]</span></a></sup>)<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Итало-французская <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F" title="Комедия">комедия</a> 1966 года «<a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%83_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Украли Джоконду (фильм) (страница отсутствует)">Украли Джоконду</a>» (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">Ladro della Gioconda, Il</span>, <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Французский язык">фр.</a> <span lang="fr" style="font-style:italic;">On a volé la Joconde</span>) режиссёра <a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D1%8C,_%D0%9C%D0%B8%D1%88%D0%B5%D0%BB%D1%8C_(%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%81%D1%91%D1%80)" class="mw-redirect" title="Девиль, Мишель (режиссёр)">Мишеля Девиля</a><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Франко-итальянский <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D1%8E%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC" title="Приключенческий фильм">приключенческий</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC" title="Телефильм">ТВ-фильм</a> 2006 года «<a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%83_(%D0%A2%D0%92)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Украсть Джоконду (ТВ) (страница отсутствует)">Украсть Джоконду</a>» (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">L'uomo che rubò la Gioconda</span>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Английский язык">англ.</a> <span lang="en" style="font-style:italic;">Stealing the Mona Lisa</span>) режиссёра <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0,_%D0%A4%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Коста, Фабрицио (страница отсутствует)">Фабрицио Коста</a> (<a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Итальянский язык">итал.</a> <span lang="it" style="font-style:italic;">Fabrizio Costa</span>)<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>Ключевой эпизод советского фильма «<a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE_%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B5_%D0%B4%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Сто дней после детства">Сто дней после детства</a>» строится на том, что во время вечернего мероприятия в пионерском лагере рассматривают репродукцию «Джоконды».</li> <li>В фильме «<a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C_%D0%BD%D0%BE%D0%B6%D0%B8:_%D0%A1%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Достать ножи: Стеклянная луковица">Достать ножи: Стеклянная луковица</a>» (2022) картина фигурирует в качестве предмета искусства, который миллиардер взял на время у правительства Франции, которому он сделал крупный денежный заём.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Документалистика"><span id=".D0.94.D0.BE.D0.BA.D1.83.D0.BC.D0.B5.D0.BD.D1.82.D0.B0.D0.BB.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B8.D0.BA.D0.B0"></span>Документалистика</h2></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r141305934">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a::after,.mw-parser-output .id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration a::after,.mw-parser-output .id-lock-subscription a::after,.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{content:"";width:1.1em;height:1.1em;display:inline-block;vertical-align:middle;background-position:center;background-repeat:no-repeat;background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a::after,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a::after{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-free a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-limited a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-registration a::after,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .id-lock-subscription a::after{filter:invert(1)hue-rotate(180deg)}}</style><cite class="citation episode cs1">Двухсерийный документальный фильм. ООО «Студия-А» по заказу <a href="/wiki/%D0%92%D0%93%D0%A2%D0%A0%D0%9A" class="mw-redirect" title="ВГТРК">ВГТРК</a>. 2018 г (08.09.2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://tvkultura.ru/brand/show/brand_id/63141">Дело о другой Джоконде</a>. 80 мин. <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F-%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" class="mw-redirect" title="Россия-Культура">Россия-Культура</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Ftvkultura.ru%2Fbrand%2Fshow%2Fbrand_id%2F63141&rfr_id=info%3Asid%2Fru.wikipedia.org%3A%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0+%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:Cite_episode" title="Шаблон:Cite episode">cite episode</a>}}</code>: </span><span class="cs1-hidden-error citation-comment">Проверьте значение даты: <code class="cs1-code">|airdate=</code> (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B8_%D1%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2_CS1/2#bad_date" title="Википедия:Ошибки шаблонов CS1/2">справка</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|series=</code> пропущен или пуст (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B8_%D1%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2_CS1/2#citation_missing_title" title="Википедия:Ошибки шаблонов CS1/2">справка</a>)</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="См._также"><span id=".D0.A1.D0.BC._.D1.82.D0.B0.D0.BA.D0.B6.D0.B5"></span>См. также</h2></div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Леонардески">Леонардески</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D0%B6%D1%91%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Обнажённая Мона Лиза">Обнажённая Мона Лиза</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Примечания"><span id=".D0.9F.D1.80.D0.B8.D0.BC.D0.B5.D1.87.D0.B0.D0.BD.D0.B8.D1.8F"></span>Примечания</h2></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110508121954/http://www.ub.uni-heidelberg.de/Englisch/news/monalisa.html">Mona Lisa – Heidelberg discovery confirms identity</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span> (8 мая 2011). Дата обращения: 29 июня 2019. Архивировано 8 мая 2011 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname6-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname6_2-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-7"><sup><i><b>8</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname6_2-8"><sup><i><b>9</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/dj3_08.html"><i>Дживелегов А.</i> Леонардо да Винчи Изд. 3-е М., Искусство, 1974.</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span> Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120322145452/http://www.vinci.ru/dj3_08.html">Архивировано</a> 22 марта 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname17-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname17_3-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname17_3-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname17_3-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname17_3-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100222080906/http://www.aiwaz.net/a69">SHATTERED IMAGES OF MONA LISA (story of a portrait) by David Bowman</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 9 февраля 2010. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aiwaz.net/a69">оригинала</a> 22 февраля 2010 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname2-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname2_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Pallanti, Giuseppe. Mona Lisa Revealed: The True Identity of Leonardo's Model. Florence, Italy: Skira. 2006. <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/8876246592" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 88-7624-659-2</a>.</span> </li> <li id="cite_note-refname11-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname11_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.italia-ru.com/forums/2009/10/16/monu-lizu-da-vinchi-zvali-vovse-ne-lizoi-utverzhdaet-istorik">Мону Лизу звали вовсе не Лизой, утверждает историк</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.financialexpress.com/news/who-was-mona-lisa-german-researchers-have-an-answer/261759/">Roni Kempler: Who is the Mona Lisa ? Comment, The Financial Express</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. <i>The Financial Express</i>. Дата обращения: 5 октября 2012. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121108013309/http://www.financialexpress.com/news/who-was-mona-lisa-german-researchers-have-an-answer/261759">Архивировано</a> 8 ноября 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname7-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname7_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/news.html?new=26">В старой книге немецкие учёные прочитали имя натурщицы "Моны Лизы"</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090130134844/http://vinci.ru/news.html?new=26">Архивировано</a> 30 января 2009 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname10-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname10_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r141305934" /><cite id="CITEREFFarago1999" class="citation cs2">Farago, Claire J. (1999), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161127034641/https://books.google.com/books?id=1mCBiu2yFUgC"><i>Leonardo's Projects, C. 1500-1519</i></a>, <a href="/wiki/Taylor_and_Francis" class="mw-redirect" title="Taylor and Francis">Taylor and Francis</a>, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3/0815329350" title="Служебная:Источники книг/0815329350"><bdi>0815329350</bdi></a>, Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1mCBiu2yFUgC">оригинала</a> 27 ноября 2016<span class="reference-accessdate">, Дата обращения: 2 октября 2017</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Leonardo%27s+Projects%2C+C.+1500-1519&rft.pub=Taylor+and+Francis&rft.date=1999&rft.isbn=0815329350&rft.aulast=Farago&rft.aufirst=Claire+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1mCBiu2yFUgC&rfr_id=info%3Asid%2Fru.wikipedia.org%3A%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0+%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-refname16-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname16_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/glava5.html">Волынский А. Л. Жизнь Леонардо да Винчи. — СПб, 1900г</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100126020349/http://www.vinci.ru/glava5.html">Архивировано</a> 26 января 2010 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname3-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname3_10-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname3_10-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname3_10-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname3_10-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname3_10-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/vip23.html">Виппер Б. Р. Итальянский Ренессанс. XIII—XVI века. // Курс лекций по истории изобразительного искусства и архитектуры. М.: Искусство, 1977. Т. II. С. 74-102</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 25 января 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090216153627/http://www.vinci.ru/vip23.html">Архивировано</a> 16 февраля 2009 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gol.ru/materials/19402-mona-lisa-eyebrows">Почему у «Моны Лизы» нет бровей: как это объясняют учёные</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220804000515/https://gol.ru/materials/19402-mona-lisa-eyebrows">Архивная копия</a> от 4 августа 2022 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> // 30 июля 2022</span> </li> <li id="cite_note-refname8-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname8_12-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname8_12-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname8_12-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname8_12-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname8_12-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/rot_03.html">Ротенберг Е. Искусство Италии. М.: Искусство, 1966</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100222091123/http://www.vinci.ru/rot_03.html">Архивировано</a> 22 февраля 2010 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname15-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname15_13-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname15_13-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname15_13-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/alp10.html">Алпатов М. Этюды по истории западно-европейского искусства. — М. Академия художеств СССР, 1963.</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span> Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120323014912/http://www.vinci.ru/alp10.html">Архивировано</a> 23 марта 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname4-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname4_14-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname4_14-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Гращенков В. Н. Портрет в итальянской живописи Раннего Возрождения. М., 1996. С. 301—302</span> </li> <li id="cite_note-козлов-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-козлов_15-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-3"><sup><i><b>4</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-4"><sup><i><b>5</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-5"><sup><i><b>6</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-6"><sup><i><b>7</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-7"><sup><i><b>8</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-козлов_15-8"><sup><i><b>9</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Козлов, Г. Покушение на искусство. М., 2009. Слово. С. 7-44. (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/1113/">Публикация главы в журнале «Вокруг Света»</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150103020428/http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/1113/">Архивная копия</a> от 3 января 2015 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>)</span> </li> <li id="cite_note-refname12-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname12_16-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname12_16-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname12_16-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/laz2_03.html">Лазарев В. Жизнь и творчество Леонардо да Винчи. / Книга о живописи мастера Леонардо да Винчи живописца и скульптора флорентийского. — М.: ОГИЗ-ИЗОГИЗ, 1934.</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span> Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120322165023/http://www.vinci.ru/laz2_03.html">Архивировано</a> 22 марта 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname1-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-refname1_17-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname1_17-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-refname1_17-2"><sup><i><b>3</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/fr_04.html"><i>Фрейд З.</i> Воспоминание Леонардо да Винчи о раннем детстве // Фрейд З. Художник и фантазирование - М., Изд. "Республика", 1995</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090427102112/http://www.vinci.ru/fr_04.html">Архивировано</a> 27 апреля 2009 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname9-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname9_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/mk_10.html">Брагина Л. М. Творчество Леонардо да Винчи в отечественной историографии</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111016121519/http://www.vinci.ru/mk_10.html">Архивировано</a> 16 октября 2011 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname5-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname5_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Экман, П. Психология лжи. «Питер», 2010, с. 135</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://magzdb.elibrary.keenetic.pro/ul/164/1913/050/Огонек%201913%20№%2050%20(15%20дек.).pdf">Найдена „Джиоконда“ Леонардо да Винчи и ее похититель Винченцо Перуджио</a> // «<a href="/wiki/%D0%9E%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%91%D0%BA" title="Огонёк">Огонёк</a>» : журнал. — 1913. — 15 декабря (<span class="nowrap">№ 50</span>). — <span class="nowrap">С. 9</span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-:0-21"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_21-0"><sup><i><b>1</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_21-1"><sup><i><b>2</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Noah Charney.</i> <span lang="en"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/artanddesign/2013/nov/12/nazis-steal-mona-lisa-louvre">Did the Nazis steal the Mona Lisa?</a></span> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>. <i>the Guardian</i> (12 ноября 2013). Дата обращения: 12 февраля 2018. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180213195106/https://www.theguardian.com/artanddesign/2013/nov/12/nazis-steal-mona-lisa-louvre">Архивировано</a> 13 февраля 2018 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pbs.org/treasuresoftheworld/a_nav/mona_nav/main_monafrm.html">Theft of the Mona Lisa.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091029133742/https://www.pbs.org/treasuresoftheworld/a_nav/mona_nav/main_monafrm.html">Архивная копия</a> от 29 октября 2009 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130824203443/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1937349_1937350_1937357,00.html">Stealing the Mona Lisa, 1911 — Crimes of the Century — TIME</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 17 сентября 2011. Архивировано из <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1937349_1937350_1937357,00.html">оригинала</a> 24 августа 2013 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname13-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname13_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pbs.org/treasuresoftheworld/a_nav/mona_nav/main_monafrm.html">Theft of the Mona Lisa</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. <i><a href="/wiki/PBS" class="mw-redirect" title="PBS">PBS</a></i>. Дата обращения: 2 октября 2017. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091029133742/http://www.pbs.org/treasuresoftheworld/a_nav/mona_nav/main_monafrm.html">Архивировано</a> 29 октября 2009 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-refname14-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-refname14_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vinci.ru/ef_03.html">Эфрос. А. Леонардо — художник // Леонардо да Винчи. Избранные произведения. М.-Л. Академия, 1935</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span>. Дата обращения: 7 февраля 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120322221622/http://www.vinci.ru/ef_03.html">Архивировано</a> 22 марта 2012 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rbc.ru/society/28/01/2024/65b62cdf9a7947ae1bdf8d26">Проникшие в Лувр вандалы облили «Мону Лизу» супом</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на неопределённом языке">(неопр.)</small></span> (28 января 2024). Дата обращения: 28 января 2024. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20240129013358/https://www.rbc.ru/society/28/01/2024/65b62cdf9a7947ae1bdf8d26">Архивировано</a> 29 января 2024 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span lang="ru"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vysotskiy-lit.ru/vysotskiy/stihi/298.htm">Про любовь в эпоху Возрождения</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</span></span>. Дата обращения: 25 января 2024. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170525150132/http://vysotskiy-lit.ru/vysotskiy/stihi/298.htm">Архивировано</a> 25 мая 2017 года.</span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0001421/">IMDb — Le tragique amour de Mona Lisa</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150317233101/http://www.imdb.com/title/tt0001421/">Архивная копия</a> от 17 марта 2015 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0293296/">IMDb — La Joconde: Histoire d’une obsession</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101020095448/http://www.imdb.com/title/tt0293296/">Архивная копия</a> от 20 октября 2010 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/name/nm0344382/">IMDb — Henri Gruel</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150120154739/http://www.imdb.com/name/nm0344382/">Архивная копия</a> от 20 января 2015 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0060615/">IMDb — Il ladro della Gioconda</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110910035836/http://www.imdb.com/title/tt0060615/">Архивная копия</a> от 10 сентября 2011 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0465721/">IMDb — L’uomo che rubò la Gioconda</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130430072019/http://www.imdb.com/title/tt0465721/">Архивная копия</a> от 30 апреля 2013 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/name/nm0182146/">IMDb — Fabrizio Costa</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121109164148/http://www.imdb.com/name/nm0182146/">Архивная копия</a> от 9 ноября 2012 на <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ссылки"><span id=".D0.A1.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D0.B8"></span>Ссылки</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137903846">.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты{clear:right;float:right;width:19em;box-sizing:border-box;margin:0 0 .5em 1em;padding:.4em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);font-size:90%}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-header{margin-bottom:.2em;padding:.2em .6em;font-size:110%}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-item{display:flex;padding:.2em .6em}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-image{min-width:24px;display:inline-block;margin-right:.4em;flex:none;vertical-align:top;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-image img{vertical-align:middle}.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты-label{align-self:center}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .ts-Родственные_проекты{clear:none;float:none;width:auto;margin-left:0;margin-right:0}}</style><div class="ts-Родственные_проекты ruwikiWikimediaNavigation metadata plainlinks plainlist noprint" role="navigation" aria-label="В родственных проектах"><ul><li class="ts-Родственные_проекты-item"><span class="ts-Родственные_проекты-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></span><span class="ts-Родственные_проекты-label commons-ref"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mona_Lisa" class="extiw" title="commons:Category:Mona Lisa">Медиафайлы на Викискладе</a></span></li></ul></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://collections.louvre.fr/ark:/53355/cl010062370">«Мона Лиза»</a> в базе данных <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%B2%D1%80" title="Лувр">Лувра</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на французском языке">(фр.)</small></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.elrelojdesol.com/interactive-paintings/mona-lisa.html">Мона Лиза (масштабируемая картина)</a></li> <li><span class="citation"><i>Григорий Козлов.</i> <span lang="ru"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/1113/">Мона Лиза — путь звезды</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none;">  <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на русском языке">(рус.)</span></span>. Вокруг Света. № 8 (2779) Август 2005. Дата обращения: 2 января 2015.</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100206191808/http://www.studiolo.org/Mona/MONALIST.htm">Сайт, посвящённый образам Моны Лизы в современной культуре, в том числе и в рекламе</a> <small class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</small></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Ссылки_на_внешние_ресурсы" data-name="External links" style="padding-top:1px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2" style="display:none"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:External_links" title="Перейти к шаблону «External links»"><img alt="Перейти к шаблону «External links»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Ссылки_на_внешние_ресурсы" style="font-size:114%;margin:0 5em">Ссылки на внешние ресурсы</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0 35px 0 0; width: 100%;"><div class="skin-invert-image" style="float: left;"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8" title="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»"><img alt="Перейти к шаблону «Внешние ссылки»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12418#identifiers" title="Перейти к элементу Викиданных"><img alt="Перейти к элементу Викиданных" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/14px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/21px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/28px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div>  Тематические сайты</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rkd.nl/nl/explore/images/302327">RKDimages</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Словари и энциклопедии</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://denstoredanske.lex.dk/&id=Mona_Lisa">Большая датская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0030055.xml">Большая каталанская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Mona_Lisa">Большая норвежская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/oeuvre/la_Joconde/125998">Ларусса</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/images/Léonard_de_Vinci_la_Joconde/1002327">Ларусса</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/videos/Léonard_de_Vinci_la_Joconde/1309358">Ларусса</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=41651">Хорватская</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Mona-Lisa-painting">Britannica (онлайн)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/la-joconde-portrait-de-mona-lisa/">Universalis</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r113287755">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0;text-align: left;"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><div id="В_библиографических_каталогах" class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%;margin:0 5em">В библиографических каталогах</div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Национальная библиотека Франции">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11944800v">11944800v</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4074156-4">4074156-4</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8F" title="Национальная библиотека Израиля">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007590416605171">987007590416605171</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80_%D0%91%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B8_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B0" title="Контрольный номер Библиотеки Конгресса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n98092274">n98092274</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_(%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F)" title="Национальная парламентская библиотека (Япония)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/001103889">001103889</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%A7%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Национальная библиотека Чешской Республики">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=aun2006372368&CON_LNG=ENG">aun2006372368</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%90%D0%B2%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B8" title="Национальная библиотека Австралии">NLA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35300571">35300571</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B8_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D0%97%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B5%D0%B1%D0%B0" title="Национальная и университетская библиотека Загреба">NSK</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&local_base=nsk10&doc_number=000724248">000724248</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8" title="Университетская система документации">SUDOC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027396797">027396797</a></li> <li><a href="/wiki/VIAF" title="VIAF">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/180757281/">180757281</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/259855831/">259855831</a></li> <li><a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/180757281">180757281</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/259855831">259855831</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Леонардо_да_Винчи" data-name="Леонардо да Винчи"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Перейти к шаблону «Леонардо да Винчи»"><img alt="Перейти к шаблону «Леонардо да Винчи»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Леонардо_да_Винчи" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Леонардо да Винчи">Леонардо да Винчи</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Сохранившиеся работы</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BE%D0%BA_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Список произведений Леонардо да Винчи">Список произведений Леонардо да Винчи</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_(%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Благовещение (картина Леонардо да Винчи)">Благовещение</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B9_%D0%98%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Святой Иероним (Леонардо да Винчи)">Святой Иероним</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%85%D0%B2%D0%BE%D0%B2_(%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Поклонение волхвов (картина Леонардо да Винчи)">Поклонение волхвов</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D1%81_%D0%B3%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B9" title="Мадонна с гвоздикой">Мадонна с гвоздикой</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%83%D0%B0" title="Мадонна Бенуа">Мадонна Бенуа</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82_%D0%94%D0%B6%D0%B8%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D1%80%D1%8B_%D0%B4%D0%B5_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Портрет Джиневры де Бенчи">Джиневра Бенчи</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0" title="Портрет музыканта">Портрет музыканта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%81_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B5%D0%BC" title="Дама с горностаем">Дама с горностаем</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B5%D1%80%D1%8F_(%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Тайная вечеря (роспись Леонардо да Винчи)">Тайная вечеря</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%B2_%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%85" title="Мадонна в скалах">Мадонна в скалах</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Мона Лиза</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D1%81_%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%B8_%D0%BC%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%BC_%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Святая Анна с Мадонной и младенцем Христом">Святая Анна</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%BD_%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Иоанн Креститель (Леонардо да Винчи)">Иоанн Креститель</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Приписываемое Леонардо</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0_(%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%BA%D1%8C%D0%BE)" title="Крещение Христа (картина Верроккьо)">Крещение Христа</a></li> <li><span data-interwiki-lang="de" data-interwiki-article="Madonna Dreyfus"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%84%D1%83%D1%81%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мадонна Дрейфуса (страница отсутствует)">Мадонна Дрейфуса</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Madonna_Dreyfus" class="extiw" title="de:Madonna Dreyfus"><span title="Madonna Dreyfus — версия статьи «Мадонна Дрейфуса» на немецком языке">[нем.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82_%D0%B2_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C" title="Женский портрет в профиль">Женский портрет в профиль</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8C%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Прекрасная Ферроньера">Прекрасная Ферроньера</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D1%82%D1%82%D0%B0" title="Мадонна Литта">Мадонна Литта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Спаситель мира (Леонардо да Винчи)">Спаситель мира</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BA%D1%85_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Вакх (Леонардо да Винчи)">Вакх</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Айзелуортская Мона Лиза">Айзелуортская Мона Лиза</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Утраченные работы</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D1%83%D0%B7%D1%8B" title="Голова Медузы">Голова Медузы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%8C_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Конь Леонардо да Винчи">Конь Леонардо</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D1%81_%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%BC" title="Мадонна с веретеном">Мадонна с веретеном</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B4%D0%B0_%D0%B8_%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%B4%D1%8C_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8)" title="Леда и лебедь (Леонардо да Винчи)">Леда и лебедь</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B0%D1%80%D0%B8_(%D1%84%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0)" title="Битва при Ангиари (фреска)">Битва при Ангиари</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Кодексы</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%90%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B0" title="Кодекс Арундела">Кодекс Арундела</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Атлантический кодекс">Атлантический кодекс</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%8B_%D0%AD%D1%88%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%85%D1%8D%D0%BC%D0%B0" title="Кодексы Эшбернхэма">Кодекс Эшбернхэма</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Виндзорский кодекс">Виндзорский кодекс</a></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Codice Huygens"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%93%D1%8E%D0%B9%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кодекс Гюйгенса (страница отсутствует)">Кодекс Гюйгенса</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Codice_Huygens" class="extiw" title="it:Codice Huygens"><span title="Codice Huygens — версия статьи «Кодекс Гюйгенса» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81" title="Лестерский кодекс">Лестерский кодекс</a></li> <li><span data-interwiki-lang="en" data-interwiki-article="Codex Madrid (Leonardo)"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%B8%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_(%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мадридский кодекс (Леонардо) (страница отсутствует)">Мадридский кодекс</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Codex_Madrid_(Leonardo)" class="extiw" title="en:Codex Madrid (Leonardo)"><span title="Codex Madrid (Leonardo) — версия статьи «Мадридский кодекс (Леонардо)» на английском языке">[англ.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%91%D1%82%D0%B5_%D0%BF%D1%82%D0%B8%D1%86" title="Кодекс о полёте птиц">Кодекс о полёте птиц</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%A2%D1%80%D0%B8%D0%B2%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%86%D0%B8%D0%BE" title="Кодекс Тривульцио">Кодекс Тривульцио</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%82_%D0%BE_%D0%B6%D0%B8%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B8" title="Трактат о живописи">Кодекс Урбинас</a></li> <li><span data-interwiki-lang="de" data-interwiki-article="Codex Forster"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%A4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кодекс Фостера (страница отсутствует)">Кодекс Фостера</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Codex_Forster" class="extiw" title="de:Codex Forster"><span title="Codex Forster — версия статьи «Кодекс Фостера» на немецком языке">[нем.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1_%D0%B8%D0%B3%D1%80%D0%B5_%D0%B2_%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Об игре в шахматы">Об игре в шахматы</a></li> <li><span data-interwiki-lang="de" data-interwiki-article="Pariser Manuskripte (Leonardo da Vinci)"><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%80%D0%B8%D0%BF%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Французские манускрипты (страница отсутствует)">Французские манускрипты</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Pariser_Manuskripte_(Leonardo_da_Vinci)" class="extiw" title="de:Pariser Manuskripte (Leonardo da Vinci)"><span title="Pariser Manuskripte (Leonardo da Vinci) — версия статьи «Французские манускрипты» на немецком языке">[нем.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B2%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Витрувианский человек">Витрувианский человек</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Изобретения Леонардо да Винчи">Изобретения</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Баллиста Леонардо да Винчи">Баллиста</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%91%D1%82_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Вертолёт Леонардо да Винчи">Вертолёт</a></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Viola organista"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%B0_%D0%BE%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Виола органиста (страница отсутствует)">Виола органиста</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Viola_organista" class="extiw" title="it:Viola organista"><span title="Viola organista — версия статьи «Виола органиста» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8E%D0%BC_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Водолазный костюм Леонардо да Винчи">Водолазный костюм</a></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Clavi-viola"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Клавишная виола (страница отсутствует)">Клавишная виола</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Clavi-viola" class="extiw" title="it:Clavi-viola"><span title="Clavi-viola — версия статьи «Клавишная виола» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%86%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BA" title="Колесцовый замок">Колесцовый пистолет</a></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Aquila meccanica"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B5%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BE%D1%80%D1%91%D0%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Механический орёл (страница отсутствует)">Механический орёл</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Aquila_meccanica" class="extiw" title="it:Aquila meccanica"><span title="Aquila meccanica — версия статьи «Механический орёл» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Grande Nibbio"><a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%BF%D1%82%D0%B5%D1%80_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Орнитоптер Леонардо да Винчи (страница отсутствует)">Орнитоптер</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Grande_Nibbio" class="extiw" title="it:Grande Nibbio"><span title="Grande Nibbio — версия статьи «Орнитоптер Леонардо да Винчи» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Grande organo continuo"><a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D1%80%D0%B3%D0%B0%D0%BD_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Орган Леонардо да Винчи (страница отсутствует)">Орган</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Grande_organo_continuo" class="extiw" title="it:Grande organo continuo"><span title="Grande organo continuo — версия статьи «Орган Леонардо да Винчи» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Паровая пушка Леонардо да Винчи">Паровая пушка</a></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Traghetto di Leonardo"><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BC_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Паром Леонардо да Винчи (страница отсутствует)">Паром</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Traghetto_di_Leonardo" class="extiw" title="it:Traghetto di Leonardo"><span title="Traghetto di Leonardo — версия статьи «Паром Леонардо да Винчи» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%91%D1%82_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Пулемёт Леонардо да Винчи">Пулемёт</a></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Cannone con 33 canne di Leonardo"><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D1%81_33_%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пушка с 33 стволами (страница отсутствует)">Пушка с 33 стволами</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cannone_con_33_canne_di_Leonardo" class="extiw" title="it:Cannone con 33 canne di Leonardo"><span title="Cannone con 33 canne di Leonardo — версия статьи «Пушка с 33 стволами» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%82_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Робот Леонардо да Винчи">Робот</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%BA%D0%B0_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Самоходная тележка Леонардо да Винчи">Самоходная тележка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%82" title="Скорострельный арбалет">Скорострельный арбалет</a></li> <li><span data-interwiki-lang="it" data-interwiki-article="Bombarda multipla di Leonardo da Vinci"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B8%D0%B5_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Скорострельное орудие Леонардо да Винчи (страница отсутствует)">Скорострельное орудие</a></span><sup class="noprint" style="font-style:normal; font-weight:normal;"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Bombarda_multipla_di_Leonardo_da_Vinci" class="extiw" title="it:Bombarda multipla di Leonardo da Vinci"><span title="Bombarda multipla di Leonardo da Vinci — версия статьи «Скорострельное орудие Леонардо да Винчи» на итальянском языке">[итал.]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%BA_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Танк Леонардо да Винчи">Танк</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Прочее</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%96%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D1%8C_%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%BE_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8_(%D0%BC%D0%B8%D0%BD%D0%B8-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB)" title="Жизнь Леонардо да Винчи (мини-сериал)">Жизнь Леонардо да Винчи (мини-сериал)</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Код да Винчи">Код да Винчи (роман)</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B4_%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BC)" title="Код да Винчи (фильм)">Код да Винчи (фильм)</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%94%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8" title="Демоны Да Винчи">Демоны Да Винчи</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r137874932">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);border-left:10px solid #36c;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;margin:0 10%}html body.mediawiki.skin-minerva .mw-parser-output .ambox{border-width:0 0 0 4px}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid var(--border-color-error,#b32424);background-color:var(--background-color-error-subtle,#fee7e6)}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid var(--border-color-error,#b32424)}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid var(--color-warning,#edab00)}.mw-parser-output .ambox-good{border-left:10px solid #66cc44}.mw-parser-output .ambox-discussion{border-left:10px solid #339966}.mw-parser-output .ambox-merge{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}.mw-parser-output .ambox .mbox-textsmall-div{font-size:90%}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(max-width:1366px){.mw-parser-output .ambox{margin-left:6%;margin-right:6%}}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .ambox{margin-left:0;margin-right:0}}</style><table class="plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Emblem-important.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Emblem-important.svg/40px-Emblem-important.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Emblem-important.svg/60px-Emblem-important.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Emblem-important.svg/80px-Emblem-important.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-div"><b>Некоторые внешние ссылки в этой статье ведут на сайты, занесённые в <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BC-%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Википедия:Изменение спам-листа">спам-лист</a>.</b></div><div class="mbox-textsmall-div hide-when-compact">Эти сайты могут нарушать авторские права, быть признаны <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Авторитетные источники">неавторитетными источниками</a> или по другим причинам быть запрещены в Википедии. Редакторам следует заменить такие ссылки <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8" title="Википедия:Внешние ссылки">ссылками на соответствующие правилам сайты</a> или библиографическими ссылками на печатные источники либо удалить их (возможно, вместе с подтверждаемым ими содержимым). <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r142621938">.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок{margin:0;overflow:hidden;border-collapse:collapse;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-title{text-align:center;font-weight:bold;line-height:1.6em;min-height:1.2em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок .mw-collapsible-content{overflow-x:auto;overflow-y:hidden;clear:both}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок::before,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок .mw-collapsible-toggle{padding-top:.1em;width:6em;font-weight:normal;font-size:calc(90%/0.95)}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray{padding:2px;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent{border:none}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray .ts-Скрытый_блок-title{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.1em 6em;padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent .ts-Скрытый_блок-title{background:transparent;padding:.1em 5.5em;padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray .mw-collapsible-content{padding:.25em 1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent .mw-collapsible-content{padding:.25em 0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-left:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .mw-collapsible-toggle{padding-left:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:6.5em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-gray.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle{padding-right:1em}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-rightHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-left:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-rightTitle,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок-transparent.ts-Скрытый_блок-leftHideLink .ts-Скрытый_блок-title-leftTitle{padding-right:0}.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок+.ts-Скрытый_блок,.mw-parser-output .ts-Скрытый_блок+link+.ts-Скрытый_блок{border-top-style:hidden}</style><div class="mw-collapsible mw-collapsed ts-Скрытый_блок ts-Скрытый_блок-gray ts-Скрытый_блок-rightHideLink" style="border:0; font-size:105.2632%; padding:0;"><div class="ts-Скрытый_блок-title" style="text-align:center;background:none; padding:0;">Список проблемных ссылок<div class="mw-collapsible-toggle-placeholder"></div></div><div class="mw-collapsible-content" style=""> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://lib.ru/INOFANT/BRADBURY/smile.txt">http://lib.ru/INOFANT/BRADBURY/smile.txt</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://lib.ru/INOFANT/BSHOU/r_bob3.txt">http://lib.ru/INOFANT/BSHOU/r_bob3.txt</a></li></ul> </div></div></div></td></tr></tbody></table> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐7757cc99d6‐8h79x Cached time: 20250302175334 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.768 seconds Real time usage: 1.023 seconds Preprocessor visited node count: 6368/1000000 Post‐expand include size: 137146/2097152 bytes Template argument size: 12602/2097152 bytes Highest expansion depth: 18/100 Expensive parser function count: 24/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 68817/5000000 bytes Lua time usage: 0.353/10.000 seconds Lua memory usage: 8971942/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 3/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 853.373 1 -total 20.00% 170.664 1 Шаблон:Произведение_искусства 17.94% 153.091 1 Шаблон:Примечания 17.26% 147.328 1 Шаблон:Карточка 12.20% 104.116 1 Шаблон:Внешние_ссылки 10.59% 90.375 6 Шаблон:Wikidata 9.91% 84.603 1 Шаблон:Спам-ссылки 9.65% 82.327 1 Шаблон:Ambox 9.29% 79.284 1 Шаблон:Cite_episode 7.32% 62.450 19 Шаблон:Cite_web --> <!-- Saved in parser cache with key ruwiki:pcache:34248:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250302175334 and revision id 142834981. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Источник — <a dir="ltr" href="https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Мона_Лиза&oldid=142834981">https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Мона_Лиза&oldid=142834981</a></div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8" title="Служебная:Категории">Категории</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%8B_%D0%BF%D0%BE_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%83" title="Категория:Картины по алфавиту">Картины по алфавиту</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%8B_1519_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Категория:Картины 1519 года">Картины 1519 года</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Категория:Мона Лиза">Мона Лиза</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%8B_%D0%B8%D0%B7_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%9B%D1%83%D0%B2%D1%80%D0%B0" title="Категория:Картины из собраний Лувра">Картины из собраний Лувра</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%8B_XVI_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Категория:Женские портреты XVI века">Женские портреты XVI века</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%8B_1505_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Категория:Картины 1505 года">Картины 1505 года</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Категория:Украденные картины">Украденные картины</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%91%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Категория:Повреждённые картины">Повреждённые картины</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%8B_%D0%BD%D0%B5%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%84%D0%B8%D1%86%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BB%D1%8E%D0%B4%D0%B5%D0%B9" title="Категория:Портреты неидентифицированных людей">Портреты неидентифицированных людей</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Скрытые категории: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B,_%D0%B8%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%88%D0%B8%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_JsonConfig" title="Категория:Страницы, использующие расширение JsonConfig">Страницы, использующие расширение JsonConfig</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Cite_web_(%D0%BD%D0%B5_%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA)" title="Категория:Википедия:Cite web (не указан язык)">Википедия:Cite web (не указан язык)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B,_%D0%B8%D1%81%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B7%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%88%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_ISBN" title="Категория:Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN">Страницы, использующие волшебные ссылки ISBN</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D0%B8%D0%B7%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BC%D0%B8:_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%82%D1%8C_%D1%81%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_P373_%D0%B2_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85" title="Категория:Википедия:Статьи с изображениями: заполнить свойство P373 в Викиданных">Википедия:Статьи с изображениями: заполнить свойство P373 в Викиданных</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B8_CS1_(%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8B)" title="Категория:Википедия:Ошибки CS1 (даты)">Википедия:Ошибки CS1 (даты)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B8_CS1_(%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%83%D1%89%D0%B5%D0%BD_%D0%B7%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%BA)" title="Категория:Википедия:Ошибки CS1 (пропущен заголовок)">Википедия:Ошибки CS1 (пропущен заголовок)</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Категория:Статьи со ссылками на Викисклад">Статьи со ссылками на Викисклад</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81%D0%BE_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BC-%D1%81%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B8" title="Категория:Википедия:Статьи со спам-ссылками">Википедия:Статьи со спам-ссылками</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D1%81_%D1%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8_%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%BF%D0%BE_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D1%83" title="Категория:Википедия:Статьи с шаблонами недостатков по алфавиту">Википедия:Статьи с шаблонами недостатков по алфавиту</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Навигация</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Персональные инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Страница участника для моего IP">Вы не представились системе</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D1%91_%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Страница обсуждений для моего IP [n]" accesskey="n"><span>Обсуждение</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D0%B9_%D0%B2%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4" title="Список правок, сделанных с этого IP-адреса [y]" accesskey="y"><span>Вклад</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D1%8C_%D1%83%D1%87%D1%91%D1%82%D0%BD%D1%83%D1%8E_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%8C&returnto=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0+%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мы предлагаем вам создать учётную запись и войти в систему, хотя это и не обязательно."><span>Создать учётную запись</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%92%D1%85%D0%BE%D0%B4&returnto=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0+%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Здесь можно зарегистрироваться в системе, но это необязательно. [o]" accesskey="o"><span>Войти</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Пространства имён</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Просмотреть контентную страницу [c]" accesskey="c"><span>Статья</span></a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%B1%D1%81%D1%83%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5:%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" rel="discussion" title="Обсуждение основной страницы [t]" accesskey="t"><span>Обсуждение</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">русский</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Просмотры</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&stable=1"><span>Читать</span></a></li><li id="ca-current" class="collapsible selected mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&stable=0&redirect=no" title="Показать текущую версию этой страницы [v]" accesskey="v"><span>Текущая версия</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&action=edit" title="Эта страница защищена от изменений. Вы можете посмотреть её исходный текст. [e]" accesskey="e"><span>Просмотр кода</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&action=history" title="Журнал изменений страницы [h]" accesskey="h"><span>История</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Больше возможностей" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ещё</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Поиск</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Искать в Википедии" aria-label="Искать в Википедии" autocapitalize="sentences" title="Искать в Википедии [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Служебная:Поиск"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Найти страницы, содержащие указанный текст" value="Найти"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Перейти к странице, имеющей в точности такое название" value="Перейти"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Навигация</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Перейти на заглавную страницу [z]" accesskey="z"><span>Заглавная страница</span></a></li><li id="n-content" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Содержание</span></a></li><li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8" title="Статьи, считающиеся лучшими статьями проекта"><span>Избранные статьи</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Посмотреть случайно выбранную страницу [x]" accesskey="x"><span>Случайная статья</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%A2%D0%B5%D0%BA%D1%83%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D1%8F" title="Статьи о текущих событиях в мире"><span>Текущие события</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ru.wikipedia.org&uselang=ru" title="Поддержите нас"><span>Пожертвовать</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-participation" class="mw-portlet mw-portlet-participation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-participation-label" > <h3 id="p-participation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Участие</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BE%D0%B1_%D0%BE%D1%88%D0%B8%D0%B1%D0%BA%D0%B0%D1%85" title="Сообщить об ошибке в этой статье"><span>Сообщить об ошибке</span></a></li><li id="n-introduction" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0:%D0%92%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5"><span>Как править статьи</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BE%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="О проекте, о том, чем здесь можно заниматься, а также — где что находится"><span>Сообщество</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Форум участников Википедии"><span>Форум</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0" title="Место расположения Справки"><span>Справка</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B6%D0%B8%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8" title="Список последних изменений [r]" accesskey="r"><span>Свежие правки</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B5_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B" title="Список недавно созданных страниц"><span>Новые страницы</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8B"><span>Служебные страницы</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Инструменты</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D1%8E%D0%B4%D0%B0/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Список всех страниц, ссылающихся на данную [j]" accesskey="j"><span>Ссылки сюда</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B8/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" rel="nofollow" title="Последние изменения в страницах, на которые ссылается эта страница [k]" accesskey="k"><span>Связанные правки</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&oldid=142834981" title="Постоянная ссылка на эту версию страницы"><span>Постоянная ссылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&action=info" title="Подробнее об этой странице"><span>Сведения о странице</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&id=142834981&wpFormIdentifier=titleform" title="Информация о том, как цитировать эту страницу"><span>Цитировать страницу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259C%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25B0_%25D0%259B%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25B0"><span>Получить короткий URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:QrCode&url=https%3A%2F%2Fru.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259C%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25B0_%25D0%259B%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25B0"><span>Скачать QR-код</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Печать/экспорт</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%B0%D1%8F:DownloadAsPdf&page=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&action=show-download-screen" title="Скачать эту страницу как файл PDF"><span>Скачать как PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&printable=yes" title="Версия этой страницы для печати [p]" accesskey="p"><span>Версия для печати</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">В других проектах</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Mona_Lisa" hreflang="en"><span>Викисклад</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://ru.wikinews.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" hreflang="ru"><span>Викиновости</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12418" title="Ссылка на связанный элемент репозитория данных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Викиданных</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">На других языках</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — африкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9E%E1%8A%93_%E1%88%8A%E1%8B%9B" title="ሞና ሊዛ — амхарский" lang="am" hreflang="am" data-title="ሞና ሊዛ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхарский" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/A_Gioconda" title="A Gioconda — арагонский" lang="an" hreflang="an" data-title="A Gioconda" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонский" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%B2%D8%A7" title="موناليزا — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="موناليزا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%D9%8A%D8%B2%D8%A7" title="موناليزا — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="موناليزا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%9B%E0%A6%BE" title="মনালিছা — ассамский" lang="as" hreflang="as" data-title="মনালিছা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассамский" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/La_Gioconda" title="La Gioconda — астурийский" lang="ast" hreflang="ast" data-title="La Gioconda" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурийский" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="хорошая статья"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Mona_Liza" title="Mona Liza — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="Mona Liza" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — башкирский" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкирский" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D0%B7%D0%B0" title="Мона Ліза — белорусский" lang="be" hreflang="be" data-title="Мона Ліза" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="белорусский" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D0%B7%D0%B0" title="Мона Ліза — белорусский (тарашкевица)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мона Ліза" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="белорусский (тарашкевица)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8B%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%BE" title="মোনা লিসা — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মোনা লিসা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%98%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BC%8D" title="མོ་ན་ལི་ས། — тибетский" lang="bo" hreflang="bo" data-title="མོ་ན་ལི་ས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибетский" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — бретонский" lang="br" hreflang="br" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретонский" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — боснийский" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="боснийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/La_Gioconda" title="La Gioconda — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="La Gioconda" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Monalisa" title="Monalisa — Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Monalisa" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%86%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="مۆنالیزا — центральнокурдский" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مۆنالیزا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="центральнокурдский" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Giuconda" title="Giuconda — корсиканский" lang="co" hreflang="co" data-title="Giuconda" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корсиканский" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — чувашский" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашский" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — валлийский" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлийский" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — датский" lang="da" hreflang="da" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="датский" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%8C%CE%BD%CE%B1_%CE%9B%CE%AF%CE%B6%CE%B1" title="Μόνα Λίζα — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Μόνα Λίζα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/La_Gioconda" title="La Gioconda — эсперанто" lang="eo" hreflang="eo" data-title="La Gioconda" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="избранная статья"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/La_Gioconda" title="La Gioconda — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="La Gioconda" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — эстонский" lang="et" hreflang="et" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонский" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Gioconda" title="Gioconda — баскский" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Gioconda" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскский" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="مونا لیزا — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مونا لیزا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="добротная статья"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — фарерский" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарерский" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/La_Joconde" title="La Joconde — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="La Joconde" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — северный фризский" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="северный фризский" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — западнофризский" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="западнофризский" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Mona_Lisa" title="An Mona Lisa — ирландский" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Mona Lisa" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирландский" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — галисийский" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисийский" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%DA%98%D8%A4%DA%A9%D8%A4%D9%86%D8%AF" title="ژؤکؤند — Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="ژؤکؤند" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — горонтало" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="горонтало" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%95%D7%A0%D7%94_%D7%9C%D7%99%D7%96%D7%94" title="מונה ליזה — иврит" lang="he" hreflang="he" data-title="מונה ליזה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%9C%E0%A4%BC%E0%A4%BE" title="मोना लीज़ा — хинди" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मोना लीज़ा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/La_Joconde" title="La Joconde — гаитянский" lang="ht" hreflang="ht" data-title="La Joconde" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаитянский" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa_(festm%C3%A9ny)" title="Mona Lisa (festmény) — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Mona Lisa (festmény)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%A1_%D4%BC%D5%AB%D5%A6%D5%A1" title="Մոնա Լիզա — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մոնա Լիզա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%A1_%D4%BC%D5%AB%D5%A6%D5%A1_%D5%BF%D5%A5%D5%AC_%D5%83%D5%AB%D5%B8%D6%84%D5%B8%D5%B6%D5%BF%D6%85" title="Մոնա Լիզա տել Ճիոքոնտօ — западноармянский" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մոնա Լիզա տել Ճիոքոնտօ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="западноармянский" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — индонезийский" lang="id" hreflang="id" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезийский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — интерлингве" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — илоко" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/M%C3%B3na_L%C3%ADsa" title="Móna Lísa — исландский" lang="is" hreflang="is" data-title="Móna Lísa" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исландский" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Gioconda" title="Gioconda — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Gioconda" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A2%E3%83%8A%E3%83%BB%E3%83%AA%E3%82%B6" title="モナ・リザ — японский" lang="ja" hreflang="ja" data-title="モナ・リザ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японский" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Monalisa" title="Monalisa — яванский" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Monalisa" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="яванский" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%90_%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90" title="მონა ლიზა — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მონა ლიზა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — каракалпакский" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="каракалпакский" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Monna_Liza" title="Monna Liza — кабильский" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Monna Liza" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабильский" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%98%E1%9F%89%E1%9E%BC%E1%9E%8E%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%B8%E1%9E%9F%E1%9E%B6" title="ម៉ូណាលីសា — кхмерский" lang="km" hreflang="km" data-title="ម៉ូណាលីសា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмерский" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B3%8B%E0%B2%A8_%E0%B2%B2%E0%B3%80%E0%B2%B8" title="ಮೋನ ಲೀಸ — каннада" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮೋನ ಲೀಸ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AA%A8%EB%82%98%EB%A6%AC%EC%9E%90" title="모나리자 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="모나리자" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa_(Beld)" title="Mona Lisa (Beld) — кёльнский" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Mona Lisa (Beld)" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="кёльнский" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Mona_L%C3%AEza" title="Mona Lîza — курдский" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mona Lîza" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="курдский" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Iucunda" title="Iucunda — латинский" lang="la" hreflang="la" data-title="Iucunda" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латинский" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — люксембургский" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембургский" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — лимбургский" lang="li" hreflang="li" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбургский" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%A5%E0%BA%B2%E0%BB%82%E0%BA%8A%E0%BA%81%E0%BA%BB%E0%BA%87" title="ລາໂຊກົງ — лаосский" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ລາໂຊກົງ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаосский" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mona_Liza" title="Mona Liza — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mona Liza" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Mona_Liza" title="Mona Liza — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mona Liza" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A4%BE" title="मोना लिजा — майтхили" lang="mai" hreflang="mai" data-title="मोना लिजा" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%8B%E0%B4%A3%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B8" title="മോണാലിസ — малаялам" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മോണാലിസ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — монгольский" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгольский" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%BE" title="मोनालिसा — маратхи" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मोनालिसा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — малайский" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайский" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — мальтийский" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="мальтийский" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%AE%E1%80%86%E1%80%AC" title="မိုနာလီဆာ — бирманский" lang="my" hreflang="my" data-title="မိုနာလီဆာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирманский" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%BE" title="मोनालिसा — непальский" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मोनालिसा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непальский" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — нюнорск" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нюнорск" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — норвежский букмол" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвежский букмол" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/La_Gioconda" title="La Gioconda — окситанский" lang="oc" hreflang="oc" data-title="La Gioconda" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситанский" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A8%E0%A8%BE_%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਮੋਨਾ ਲੀਜ਼ਾ — панджаби" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮੋਨਾ ਲੀਜ਼ਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="панджаби" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="مونا لیزا — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مونا لیزا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="مونالیزا — пушту" lang="ps" hreflang="ps" data-title="مونالیزا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Gioconda" title="Gioconda — румынский" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Gioconda" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынский" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rsk mw-list-item"><a href="https://rsk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — южнорусинский" lang="rsk" hreflang="rsk" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Руски" data-language-local-name="южнорусинский" class="interlanguage-link-target"><span>Руски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D0%B7%D0%B0" title="Мона Ліза — русинский" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Мона Ліза" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="русинский" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%9A%E1%B1%B1%E1%B1%9F%E1%B1%9E%E1%B1%A4%E1%B1%A5%E1%B1%9F" title="ᱢᱚᱱᱟᱞᱤᱥᱟ — сантали" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱢᱚᱱᱟᱞᱤᱥᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="сантали" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Gioconda" title="Gioconda — сицилийский" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Gioconda" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилийский" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — шотландский" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотландский" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%84%D9%8A%D8%B2%D8%A7" title="مونا ليزا — синдхи" lang="sd" hreflang="sd" data-title="مونا ليزا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — сербскохорватский" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскохорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%9C%E0%B6%B1%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B7%8F" title="මොනාලිසා — сингальский" lang="si" hreflang="si" data-title="මොනාලිසා" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингальский" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Mona_L%C3%ADza" title="Mona Líza — словацкий" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mona Líza" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словацкий" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mona_Liza" title="Mona Liza — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Mona Liza" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — сомали" lang="so" hreflang="so" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mona_Liza" title="Mona Liza — албанский" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mona Liza" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанский" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — сунданский" lang="su" hreflang="su" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сунданский" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — шведский" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведский" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — суахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — силезский" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="силезский" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Mong-na-li-sa" title="Mong-na-li-sa — Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Mong-na-li-sa" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AF%8B%E0%AE%A9%E0%AE%BE_%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%9A%E0%AE%BE" title="மோனா லிசா — тамильский" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மோனா லிசா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамильский" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8B%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%B2%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B0%BE" title="మోనా లీసా — телугу" lang="te" hreflang="te" data-title="మోనా లీసా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%8B%E0%B8%B2" title="โมนาลิซา — тайский" lang="th" hreflang="th" data-title="โมนาลิซา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайский" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — тагалог" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="тагалог" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0" title="Мона Лиза — татарский" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Мона Лиза" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарский" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D0%B7%D0%B0" title="Мона Ліза — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мона Ліза" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7_%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%A7" title="مونا لیزا — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مونا لیزا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — узбекский" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекский" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%C5%81a_Joconda" title="Ła Joconda — венецианский" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Ła Joconda" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венецианский" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%92%99%E5%A8%9C%E4%B8%BD%E8%8E%8E" title="蒙娜丽莎 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="蒙娜丽莎" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%90%D7%A0%D7%90_%D7%9C%D7%99%D7%A1%D7%A2" title="מאנא ליסע — идиш" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מאנא ליסע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%92%99%E5%A8%9C%E4%B8%BD%E8%8E%8E" title="蒙娜丽莎 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="蒙娜丽莎" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — миньнань" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="миньнань" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%92%99%E5%A8%9C%E9%BA%97%E8%8E%8E" title="蒙娜麗莎 — кантонский" lang="yue" hreflang="yue" data-title="蒙娜麗莎" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонский" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Mona_Lisa" title="Mona Lisa — зулу" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Mona Lisa" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12418#sitelinks-wikipedia" title="Править ссылки на другие языки" class="wbc-editpage">Править ссылки</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Эта страница в последний раз была отредактирована 21 января 2025 в 05:06.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст доступен по <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ru">лицензии Creative Commons «С указанием авторства — С сохранением условий» (CC BY-SA)</a>; в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия. <span class="noprint">Подробнее см. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/ru">Условия использования</a>.</span><br /> Wikipedia® — зарегистрированный товарный знак некоммерческой организации <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/ru/">«Фонд Викимедиа» (Wikimedia Foundation, Inc.)</a></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Политика конфиденциальности</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5">Описание Википедии</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9E%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B7_%D0%BE%D1%82_%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8">Отказ от ответственности</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:Контакты">Свяжитесь с нами</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Universal_Code_of_Conduct/ru">Кодекс поведения</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Разработчики</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ru.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заявление о куки</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ru.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильная версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet vector-menu-portal portal" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.canary-68cc955cb7-xd7x5","wgBackendResponseTime":228,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.768","walltime":"1.023","ppvisitednodes":{"value":6368,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":137146,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12602,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":24,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":68817,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":3,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 853.373 1 -total"," 20.00% 170.664 1 Шаблон:Произведение_искусства"," 17.94% 153.091 1 Шаблон:Примечания"," 17.26% 147.328 1 Шаблон:Карточка"," 12.20% 104.116 1 Шаблон:Внешние_ссылки"," 10.59% 90.375 6 Шаблон:Wikidata"," 9.91% 84.603 1 Шаблон:Спам-ссылки"," 9.65% 82.327 1 Шаблон:Ambox"," 9.29% 79.284 1 Шаблон:Cite_episode"," 7.32% 62.450 19 Шаблон:Cite_web"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.353","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8971942,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype string of P217 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P217 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P195 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7757cc99d6-8h79x","timestamp":"20250302175334","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u041c\u043e\u043d\u0430 \u041b\u0438\u0437\u0430","url":"https:\/\/ru.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B8%D0%B7%D0%B0","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12418","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12418","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0424\u043e\u043d\u0434 \u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-27T12:47:16Z","dateModified":"2025-01-21T05:06:15Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ec\/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg","headline":"\u043a\u0430\u0440\u0442\u0438\u043d\u0430 \u041b\u0435\u043e\u043d\u0430\u0440\u0434\u043e \u0434\u0430 \u0412\u0438\u043d\u0447\u0438"}</script> </body> </html>