CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ckb" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>مەکینە - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ckbwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "٠\t١\t٢\t٣\t٤\t٥\t٦\t٧\t٨\t٩"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","کانوونی دووەم","شوبات","ئازار","نیسان","ئایار","حوزەیران","تەممووز","ئاب","ئەیلوول","تشرینی یەکەم","تشرینی دووەم","کانوونی یەکەم"],"wgRequestId":"76993d68-8fc5-43c5-bbdc-8289ca32a356","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"مەکینە","wgTitle":"مەکینە","wgCurRevisionId":1404600,"wgRevisionId":1404600,"wgArticleId":102514,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using the JsonConfig extension","ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو","ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)","وتارەکان بە دەقی زمانی ناکوردی", "دەروازەی تەکنۆلۆژیا/وتارە پەیوەندیدارەکان","دەروازەی کۆمپیوتەر/وتارە پەیوەندیدارەکان","دەروازەی وزە/وتارە پەیوەندیدارەکان","دەروازەی ئەندازیاری/وتارە پەیوەندیدارەکان","ھەموو ئەو وتارانەی تووڵی دەروازەیان بەکارھێناوە","Commons link is locally defined","پۆلی کۆمنز بە بەستەری خۆماڵیی یەکسان لەگەڵ ویکیدراوە","Articles with unsourced statements from November 2021","تەکنۆلۆژیا","مەکینەکان"],"wgPageViewLanguage":"ckb","wgPageContentLanguage":"ckb","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"مەکینە","wgRelevantArticleId":102514,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{ "tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ckb","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"ckb"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11019","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles": "ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.CommonsDirect","ext.gadget.cgiircbox","ext.gadget.markAdmins","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.defaultsummaries","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.gadget.NotifCountTitle","ext.gadget.autosign","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ckb&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg/1200px-Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="908"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg/800px-Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="605"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg/640px-Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="484"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="مەکینە - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="دەستکاری" href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکیپیدیا (ckb)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ckb.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ckb"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="فیدی Atom بۆ ویکیپیدیا" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86_%DA%AF%DB%86%DA%95%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-مەکینە rootpage-مەکینە skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">بۆ ناوەڕۆک بازبدە</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="پێگە"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="پێرستی سەرەکی" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="پێڕستی سەرەکی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">پێڕستی سەرەکی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">پێڕستی سەرەکی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">بشارەوە</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ڕێدۆزی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9" title="سەردانی پەڕەی سەرەکی بکە [z]" accesskey="z"><span>دەستپێک</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%95%D9%88%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%95_%D8%A8%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%88%D8%A7%D9%85%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="زانیاری پێشینە بەدەست بھێنە دەربارەی بۆنە ھەنووکەییەکان"><span>ڕووداوە ھەنووکەیییەکان</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%BE%DB%95%DA%B5%DA%A9%DB%95%D9%88%D8%AA%D8%8C%D9%BE%DB%95%DA%95%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95_%DA%BE%DB%95%D8%B1%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C" title="پەڕەیەک بە هەڵکەوت نیشان بدە [x]" accesskey="x"><span>وتارێک بە ھەڵکەوت</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%BE%DB%95%DA%95%DB%95_%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86"><span>پەڕە تایبەتەکان</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> ھەڵسوکەوت </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%95%D8%AA%DB%8C:%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%95%DB%86%DA%A9" title="شوێنی تێگەیشتن"><span>یارمەتی</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%95%D8%AA"><span>دەربارەی ویکیپیدیا</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%85%DB%95%DA%B5%DA%AF%D8%A7" title="سەبارەت بە پڕۆژەکە، چی دەتوانی بکەیت، لە کوێ شتەکان بدۆزیتەوە"><span>دەروازەی کۆمەڵگە</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86_%DA%AF%DB%86%DA%95%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="لیستی دوایین گۆڕانکارییەکان لەم ویکییەدا [r]" accesskey="r"><span>دوایین گۆڕانکارییەکان</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C"><span>پەڕەی پەیوەندی</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکیپیدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ckb.svg" style="width: 5.25em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ckb.svg" width="83" height="17" style="width: 5.1875em; height: 1.0625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%AF%DB%95%DA%95%D8%A7%D9%86" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="لە ویکیپیدیا بگەڕێ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>گەڕان</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="لە ویکیپیدیادا بگەڕێ" aria-label="لە ویکیپیدیادا بگەڕێ" autocapitalize="sentences" title="لە ویکیپیدیا بگەڕێ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="تایبەت:گەڕان"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">بگەڕێ</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ئامڕازە تاکەکەسییەکان"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ڕواڵەت"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ڕواڵەت" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ڕواڵەت</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ckb.wikipedia.org&uselang=ckb" class=""><span>بەخشین بە ویکیپیدیا</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1&returnto=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" title="تۆ ھان دەدرێیت کە ھەژمارێک دروست بکەیت و بچیتە ژوورەوە، ئەمە سەرەکی نییە بەھەرحاڵ" class=""><span>ھەژمار دروست بکە</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%DA%98%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1&returnto=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" title="پێشنیارت پێدەکرێ بچیتە ژوورەوە؛ ھەرچەندە زۆرت لێناکرێ [o]" accesskey="o" class=""><span>بچۆ ژوورەوە</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="ھەڵبژاردەی زیاتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ئامڕازە تاکەکەسییەکان" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ئامڕازە تاکەکەسییەکان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ckb.wikipedia.org&uselang=ckb"><span>بەخشین بە ویکیپیدیا</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Contribute</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1&returnto=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" title="تۆ ھان دەدرێیت کە ھەژمارێک دروست بکەیت و بچیتە ژوورەوە، ئەمە سەرەکی نییە بەھەرحاڵ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ھەژمار دروست بکە</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%DA%98%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1&returnto=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" title="پێشنیارت پێدەکرێ بچیتە ژوورەوە؛ ھەرچەندە زۆرت لێناکرێ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>بچۆ ژوورەوە</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ئەو پەڕانەی بۆ ئەو دەستکاریکەرانەن کە لەدەرەوەن <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86" aria-label="زیاتر لەسەر دەستکاریکردن فێر بە"><span>زیاتر فێر بە</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%84%DB%8E%D8%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85" title="لێدوان لەسەر دەستکارییەکان لەم ئایپی ئەدرەسەوە [n]" accesskey="n"><span>لێدوان</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="پێگە"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="ناوەڕۆکەکان" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">ناوەڕۆکەکان</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">بشارەوە</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">دەستپێک</div> </a> </li> <li id="toc-ئیتیمۆلۆژی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ئیتیمۆلۆژی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١</span> <span>ئیتیمۆلۆژی</span> </div> </a> <ul id="toc-ئیتیمۆلۆژی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مێژوو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مێژوو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٢</span> <span>مێژوو</span> </div> </a> <ul id="toc-مێژوو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ئامێری_سادە" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ئامێری_سادە"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٣</span> <span>ئامێری سادە</span> </div> </a> <ul id="toc-ئامێری_سادە-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سیستەمی_میکانیکی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سیستەمی_میکانیکی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٤</span> <span>سیستەمی میکانیکی</span> </div> </a> <ul id="toc-سیستەمی_میکانیکی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سەرچاوەی_کارەبا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سەرچاوەی_کارەبا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٥</span> <span>سەرچاوەی کارەبا</span> </div> </a> <ul id="toc-سەرچاوەی_کارەبا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-میکانیزمەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیزمەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦</span> <span>میکانیزمەکان</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-میکانیزمەکان-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ژێربەشی میکانیزمەکان بگۆڕە</span> </button> <ul id="toc-میکانیزمەکان-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-گێڕ_و_شەمەندەفەری_گێڕ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گێڕ_و_شەمەندەفەری_گێڕ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦.١</span> <span>گێڕ و شەمەندەفەری گێڕ</span> </div> </a> <ul id="toc-گێڕ_و_شەمەندەفەری_گێڕ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-میکانیزمی_کام_و_فۆڵۆوەر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیزمی_کام_و_فۆڵۆوەر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦.٢</span> <span>میکانیزمی کام و فۆڵۆوەر</span> </div> </a> <ul id="toc-میکانیزمی_کام_و_فۆڵۆوەر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پەیوەندییەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پەیوەندییەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦.٣</span> <span>پەیوەندییەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-پەیوەندییەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-میکانیزمی_تەختەیی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیزمی_تەختەیی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦.٤</span> <span>میکانیزمی تەختەیی</span> </div> </a> <ul id="toc-میکانیزمی_تەختەیی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-میکانیزمی_گۆشەیی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیزمی_گۆشەیی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦.٥</span> <span>میکانیزمی گۆشەیی</span> </div> </a> <ul id="toc-میکانیزمی_گۆشەیی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-میکانیزمی_فەزایی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیزمی_فەزایی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦.٦</span> <span>میکانیزمی فەزایی</span> </div> </a> <ul id="toc-میکانیزمی_فەزایی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-میکانیزمەکانی_چرچبوون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیزمەکانی_چرچبوون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٦.٧</span> <span>میکانیزمەکانی چرچبوون</span> </div> </a> <ul id="toc-میکانیزمەکانی_چرچبوون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-توخمەکانی_ئامێر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#توخمەکانی_ئامێر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٧</span> <span>توخمەکانی ئامێر</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-توخمەکانی_ئامێر-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ژێربەشی توخمەکانی ئامێر بگۆڕە</span> </button> <ul id="toc-توخمەکانی_ئامێر-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-پێکهاتە_پێکهاتەییەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پێکهاتە_پێکهاتەییەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٧.١</span> <span>پێکهاتە پێکهاتەییەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-پێکهاتە_پێکهاتەییەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-کۆنتڕۆڵکەرەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کۆنتڕۆڵکەرەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٨</span> <span>کۆنتڕۆڵکەرەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-کۆنتڕۆڵکەرەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ئامێری_کۆمپیوتەر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ئامێری_کۆمپیوتەر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">٩</span> <span>ئامێری کۆمپیوتەر</span> </div> </a> <ul id="toc-ئامێری_کۆمپیوتەر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ئامێری_گۆگردی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ئامێری_گۆگردی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١٠</span> <span>ئامێری گۆگردی</span> </div> </a> <ul id="toc-ئامێری_گۆگردی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کاریگەری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کاریگەری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١١</span> <span>کاریگەری</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-کاریگەری-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ژێربەشی کاریگەری بگۆڕە</span> </button> <ul id="toc-کاریگەری-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-میکانیزەکردن_و_ئۆتۆماتیکیکردن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیزەکردن_و_ئۆتۆماتیکیکردن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١١.١</span> <span>میکانیزەکردن و ئۆتۆماتیکیکردن</span> </div> </a> <ul id="toc-میکانیزەکردن_و_ئۆتۆماتیکیکردن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ئۆتۆماتا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ئۆتۆماتا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١١.٢</span> <span>ئۆتۆماتا</span> </div> </a> <ul id="toc-ئۆتۆماتا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-میکانیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#میکانیک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١٢</span> <span>میکانیک</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-میکانیک-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ژێربەشی میکانیک بگۆڕە</span> </button> <ul id="toc-میکانیک-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-داینامیکی_ئامێرەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#داینامیکی_ئامێرەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١٢.١</span> <span>داینامیکی ئامێرەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-داینامیکی_ئامێرەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جووڵەی_ئامێرەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#جووڵەی_ئامێرەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١٢.٢</span> <span>جووڵەی ئامێرەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-جووڵەی_ئامێرەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-دیزاینی_ئامێر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دیزاینی_ئامێر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١٣</span> <span>دیزاینی ئامێر</span> </div> </a> <ul id="toc-دیزاینی_ئامێر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سەرچاوەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#سەرچاوەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١٤</span> <span>سەرچاوەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-سەرچاوەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بەستەرە_دەرەکییەکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#بەستەرە_دەرەکییەکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">١٥</span> <span>بەستەرە دەرەکییەکان</span> </div> </a> <ul id="toc-بەستەرە_دەرەکییەکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="ناوەڕۆکەکان" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="خشتەی ناوەڕۆکەکان" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="خشتەی ناوەڕۆکەکان بگۆڕە" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">خشتەی ناوەڕۆکەکان بگۆڕە</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">مەکینە</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="بڕۆ بۆ وتارێک بە زمانێکی تر. بە ١٤١ زمان بەردەستە" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-141" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">١٤١ زمان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Mak%C3%AEne" title="Makîne – کوردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Makîne" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کوردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Masjien" title="Masjien – ئەفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Masjien" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ئەفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Maschine" title="Maschine – ئەڵمانیی سویسڕا" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Maschine" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="ئەڵمانیی سویسڕا" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%88%BD%E1%8A%95" title="ማሽን – ئەمھەری" lang="am" hreflang="am" data-title="ማሽን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ئەمھەری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Maquina" title="Maquina – ئاراگۆنی" lang="an" hreflang="an" data-title="Maquina" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="ئاراگۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/Okwukwut_ikwaan%CC%84" title="Okwukwut ikwaan̄ – Obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Okwukwut ikwaan̄" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="Obolo" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A9" title="آلة – عەرەبی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="آلة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عەرەبی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Maquinaria" title="Maquinaria – ئاستۆری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Maquinaria" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ئاستۆری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%9F%C4%B1n" title="Maşın – ئازەربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Maşın" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ئازەربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="ماشین – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ماشین" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – باشکیەر" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Машина" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشکیەر" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Maschiin" title="Maschiin – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Maschiin" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Makina" title="Makina – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Makina" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Машына – بیلاڕووسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Машына" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بیلاڕووسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Машына – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Машына" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Mesin" title="Mesin – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Mesin" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – بۆلگاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Машина" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بۆلگاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="যন্ত্র – بەنگلادێشی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="যন্ত্র" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بەنگلادێشی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A0%E0%BD%95%E0%BE%B2%E0%BD%B4%E0%BD%A3%E0%BC%8B%E0%BD%A0%E0%BD%81%E0%BD%BC%E0%BD%A2%E0%BC%8D" title="འཕྲུལ་འཁོར། – تەبەتی" lang="bo" hreflang="bo" data-title="འཕྲུལ་འཁོར།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="تەبەتی" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mekanik" title="Mekanik – برێتونی" lang="br" hreflang="br" data-title="Mekanik" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برێتونی" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%A1ina" title="Mašina – بۆسنی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Mašina" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بۆسنی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/M%C3%A0quina" title="Màquina – كاتالۆنی" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Màquina" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="كاتالۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – چیچانی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Машина" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چیچانی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Makina" title="Makina – سێبوانۆ" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Makina" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سێبوانۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Stroj" title="Stroj – چێکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Stroj" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چێکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9Ca%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Мaшина – چووڤاشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Мaшина" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چووڤاشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Peiriant" title="Peiriant – وێلزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Peiriant" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="وێلزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Maskine" title="Maskine – دانماركی" lang="da" hreflang="da" data-title="Maskine" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانماركی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Maschine" title="Maschine – ئەڵمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Maschine" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ئەڵمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B7%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%AE" title="Μηχανή – یۆنانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Μηχανή" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یۆنانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Machine" title="Machine – ئینگلیزی" lang="en" hreflang="en" data-title="Machine" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ئینگلیزی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%9Dino" title="Maŝino – ئێسپیرانتۆ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Maŝino" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ئێسپیرانتۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina_(tecnolog%C3%ADa)" title="Máquina (tecnología) – ئیسپانی" lang="es" hreflang="es" data-title="Máquina (tecnología)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ئیسپانی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Masin" title="Masin – ئیستۆنی" lang="et" hreflang="et" data-title="Masin" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ئیستۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Makina" title="Makina – باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Makina" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina" title="Máquina – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Máquina" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="ماشین – فارسی" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ماشین" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="فارسی" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kone" title="Kone – فینلەندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kone" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فینلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Machine" title="Machine – فەرەنسی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Machine" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فەرەنسی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Maskiin" title="Maskiin – Northern Frisian" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Maskiin" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Northern Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Masine" title="Masine – فریسیی ڕۆژاوا" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Masine" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسیی ڕۆژاوا" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Meais%C3%ADn" title="Meaisín – ئیرلەندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Meaisín" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ئیرلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Inneal" title="Inneal – گه‌لیكی سكۆتله‌ندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Inneal" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گه‌لیكی سكۆتله‌ندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina" title="Máquina – گالیسی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Máquina" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Ku%27ekavo%C3%B1a" title="Ku'ekavoña – گووارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ku'ekavoña" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گووارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Jeshaght" title="Jeshaght – مانکی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Jeshaght" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانکی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%A0%D7%94" title="מכונה – عیبری" lang="he" hreflang="he" data-title="מכונה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عیبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="यंत्र – هیندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="यंत्र" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هیندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Machine" title="Machine – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Machine" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Strojevi" title="Strojevi – كرواتی" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Strojevi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="كرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Machin" title="Machin – کریولی هائیتی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Machin" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="کریولی هائیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9p" title="Gép – هەنگاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Gép" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="هەنگاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A5%D6%84%D5%A5%D5%B6%D5%A1" title="Մեքենա – ئەرمەنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մեքենա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ئەرمەنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Machina" title="Machina – ئینترلینگووا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Machina" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ئینترلینگووا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Mesin" title="Mesin – ئیبان" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Mesin" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ئیبان" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mesin" title="Mesin – ئیندۆنیزی" lang="id" hreflang="id" data-title="Mesin" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ئیندۆنیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Makina" title="Makina – ئیلۆکۆ" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Makina" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ئیلۆکۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Mashino" title="Mashino – ئیدۆ" lang="io" hreflang="io" data-title="Mashino" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ئیدۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/V%C3%A9l" title="Vél – ئیسلەندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Vél" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ئیسلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Macchina" title="Macchina – ئیتالی" lang="it" hreflang="it" data-title="Macchina" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ئیتالی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%A9%9F%E6%A2%B0" title="機械 – ژاپۆنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="機械" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Mesin" title="Mesin – جاڤایی" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Mesin" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاڤایی" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="მანქანა – گۆرجستانی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მანქანა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گۆرجستانی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Macini" title="Macini – کیکوویوو" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Macini" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="کیکوویوو" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – کازاخی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Машина" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="کازاخی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AF%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ಯಂತ್ರ – کاننادا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಯಂತ್ರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کاننادا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B8%B0%EA%B3%84" title="기계 – كۆری" lang="ko" hreflang="ko" data-title="기계" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="كۆری" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%90%D8%B4%DB%8C%D9%96%D9%86" title="مِشیٖن – کەشمیری" lang="ks" hreflang="ks" data-title="مِشیٖن" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="کەشمیری" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Jynn" title="Jynn – کۆڕنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Jynn" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کۆڕنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – كرگیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Машина" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="كرگیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Machina" title="Machina – لاتینی" lang="la" hreflang="la" data-title="Machina" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتینی" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Maqina" title="Maqina – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Maqina" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Mas%C3%ADni" title="Masíni – لينگالا" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Masíni" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="لينگالا" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mechanin%C4%97_sistema" title="Mechaninė sistema – لیتوانی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mechaninė sistema" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%A1%C4%ABna" title="Mašīna – لێتۆنی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mašīna" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لێتۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Masin" title="Masin – مینانکاباو" lang="min" hreflang="min" data-title="Masin" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانکاباو" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – ماكێدۆنی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Машина" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ماكێدۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="യന്ത്രം – مالایالام" lang="ml" hreflang="ml" data-title="യന്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالام" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD" title="Машин – مەنگۆلی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Машин" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مەنگۆلی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="यंत्र – ماراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="यंत्र" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="ماراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Mesin" title="Mesin – مالیزی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Mesin" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%85%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8" title="စက်ကိရိယာများ – میانماری" lang="my" hreflang="my" data-title="စက်ကိရိယာများ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="میانماری" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%B6%D0%B0" title="Теважа – ئێرزیا" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Теважа" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ئێرزیا" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B3%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="دسگاه – مازەندەرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="دسگاه" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازەندەرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Maschien" title="Maschien – Low German" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Maschien" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Low German" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2" title="कल – نێواری" lang="new" hreflang="new" data-title="कल" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نێواری" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Mesin" title="Mesin – نیاس" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Mesin" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="نیاس" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Machine" title="Machine – هۆڵەندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Machine" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هۆڵەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Maskin" title="Maskin – نەرویژیی نینۆرسک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Maskin" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نەرویژیی نینۆرسک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Maskin" title="Maskin – نەرویژیی بۆکمال" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Maskin" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نەرویژیی بۆکمال" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Mach%C3%A8ne" title="Machène – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Machène" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Maquina" title="Maquina – ئۆکسیتانی" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Maquina" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ئۆکسیتانی" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Maashinii" title="Maashinii – ئۆرۆمۆ" lang="om" hreflang="om" data-title="Maashinii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="ئۆرۆمۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AF%E0%AC%A8%E0%AD%8D%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E0%AC%B0" title="ଯନ୍ତ୍ର – ئۆدیا" lang="or" hreflang="or" data-title="ଯନ୍ତ୍ର" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ئۆدیا" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%A8" title="ਮਸ਼ੀਨ – پەنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਸ਼ੀਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پەنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Maszyna" title="Maszyna – پۆڵەندی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Maszyna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="پۆڵەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Angign" title="Angign – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Angign" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="مشین – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مشین" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86" title="ماشین – پەشتوو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ماشین" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پەشتوو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina" title="Máquina – پورتوگالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Máquina" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پورتوگالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Qallwa" title="Qallwa – کێچوا" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Qallwa" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کێچوا" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ma%C8%99in%C4%83" title="Mașină – ڕۆمانی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Mașină" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ڕۆمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Mahin%C3%A2" title="Mahinâ – ئارمۆمانی" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Mahinâ" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="ئارمۆمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – ڕووسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Машина" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ڕووسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%81%D1%8B%D1%8B%D0%BD%D0%B0_(%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%B8%D0%BB)" title="Массыына (тэрил) – ساخا" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Массыына (тэрил)" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="ساخا" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/M%C3%A0china" title="Màchina – ساردینی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Màchina" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینی" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%A1ina" title="Mašina – سێربۆكرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Mašina" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="سێربۆكرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Allal" title="Allal – شیلها" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Allal" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="شیلها" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%82%81%E1%81%A2%E1%80%84%E1%80%BA%E1%82%88%E1%81%B8%E1%81%A2%E1%81%B5%E1%80%BA%E1%82%88" title="ႁၢင်ႈၸၢၵ်ႈ – شان" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ႁၢင်ႈၸၢၵ်ႈ" data-language-autonym="တႆး" data-language-local-name="شان" class="interlanguage-link-target"><span>တႆး</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Machine" title="Machine – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Machine" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Stroj" title="Stroj – سلۆڤاكی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Stroj" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="سلۆڤاكی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Stroj" title="Stroj – سلۆڤێنی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Stroj" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="سلۆڤێنی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Muchina" title="Muchina – شۆنا" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Muchina" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="شۆنا" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Makiinad" title="Makiinad – سۆمالی" lang="so" hreflang="so" data-title="Makiinad" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سۆمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Makina" title="Makina – ئەڵبانی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Makina" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ئەڵبانی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – سربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Машина" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="سربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Mesin" title="Mesin – سوندانی" lang="su" hreflang="su" data-title="Mesin" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندانی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Maskin" title="Maskin – سویدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Maskin" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سویدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mashine" title="Mashine – سواهیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mashine" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواهیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%AF%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="இயந்திரம் – تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இயந்திரம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AF%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="యంత్రం – تێلووگوو" lang="te" hreflang="te" data-title="యంత్రం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تێلووگوو" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%88%D0%B8%D0%BD" title="Мошин – تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Мошин" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3" title="เครื่องจักร – تایلەندی" lang="th" hreflang="th" data-title="เครื่องจักร" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%9Fyn" title="Maşyn – تورکمانی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Maşyn" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="تورکمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Makina" title="Makina – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Makina" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Makine" title="Makine – تورکی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Makine" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="تورکی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Машина – ئۆكراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Машина" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ئۆكراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%DB%81" title="آلہ – ئۆردوو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="آلہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ئۆردوو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Mashina" title="Mashina – ئوزبەکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Mashina" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ئوزبەکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1y_m%C3%B3c" title="Máy móc – ڤیەتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Máy móc" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ڤیەتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Machene" title="Machene – والوون" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Machene" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والوون" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Makin%C3%A1" title="Makiná – وارای" lang="war" hreflang="war" data-title="Makiná" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارای" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Wuutuloxo" title="Wuutuloxo – وۆلۆف" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Wuutuloxo" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="وۆلۆف" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%BA%E5%99%A8" title="机器 – Wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="机器" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="მანქანა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მანქანა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%90%D7%A9%D7%99%D7%9F" title="מאשין – ییدیش" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מאשין" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ییدیش" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Rok" title="Rok – Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Rok" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%BA%E5%99%A8" title="机器 – چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="机器" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ki-h%C3%A2i" title="Ki-hâi – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Ki-hâi" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%A9%9F%E6%A2%B0" title="機械 – کانتۆنی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="機械" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/INguxa" title="INguxa – زوولوو" lang="zu" hreflang="zu" data-title="INguxa" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زوولوو" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11019#sitelinks-wikipedia" title="بەستەرەکانی نێوانویکی دەستکاری بکە" class="wbc-editpage">دەستکاریی گرێدانەکان</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="شوێنناوەکان"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" title="بینینی پەڕەی ناوەڕۆک [c]" accesskey="c"><span>وتار</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%88%DB%8E%DA%98:%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" rel="discussion" title="وتووێژ سەبارەت بە پەڕەی ناوەڕۆک [t]" accesskey="t"><span>وتووێژ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">کوردی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بینینەکان"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95"><span>خوێندنەوە</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit" title="کۆدی سەرچاوەی ئەم پەڕەیە دەستکاری بکە [e]" accesskey="e"><span>دەستکاری</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history" title="وەشانەکانی پێشووی ئەم پەڕەیە [h]" accesskey="h"><span>مێژوو</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ئامرازەکانی پەڕە"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ئامرازەکان" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ئامرازەکان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ئامرازەکان</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">بشارەوە</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> کردەوەکان </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95"><span>خوێندنەوە</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit" title="کۆدی سەرچاوەی ئەم پەڕەیە دەستکاری بکە [e]" accesskey="e"><span>دەستکاری</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=history"><span>مێژوو</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> گشتی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%DB%8C_%D8%A8%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%95_%D8%A8%DB%8E%D8%B1%DB%95/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" title="پێڕستی ھەموو پەڕەکانی ویکی کە بەستەر دراون بۆ ئێرە [j]" accesskey="j"><span>بەستەرەکان بە ئێرەوە</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:RecentChangesLinked/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" rel="nofollow" title="دوایین گۆڕانکارییەکان لەو پەڕانە کە بەگرەوە گرێ دراون [k]" accesskey="k"><span>گۆڕانکارییە پەیوەندیدارەکان</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ckb" title="پەڕگەکان بار بکە [u]" accesskey="u"><span>پەڕگەیەک بار بکە</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&oldid=1404600" title="بەستەری ھەمیشەیی بۆ ئەم پێداچوونەوەیەی ئەم پەڕەیە"><span>بەستەری ھەمیشەیی</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=info" title="زانیاری زیاتر لەبارەی ئەم پەڕەیەوە"><span>زانیاریی پەڕە</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:CiteThisPage&page=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&id=1404600&wpFormIdentifier=titleform" title="زانیاری سەبارەت بە چۆنیەتیی بە ژێدەر کردنی ئەم پەڕە"><span>ئەم پەڕەیە بکە بە ژێدەر</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fckb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25DB%2595%25DA%25A9%25DB%258C%25D9%2586%25DB%2595"><span>بەستەری کورتکراوە بەدەست بێنە</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:QrCode&url=https%3A%2F%2Fckb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25DB%2595%25DA%25A9%25DB%258C%25D9%2586%25DB%2595"><span>کۆدی کیوئاڕ داگرە</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> چاپکردن/ھەناردەکردن </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95"><span>دروستکردنی کتێبێک</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:DownloadAsPdf&page=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=show-download-screen"><span>داگرتن بە PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&printable=yes" title="وەشانی چاپی ئەم پەڕەیە [p]" accesskey="p"><span>وەشانی ئامادەی چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> لە پڕۆژەکانی تر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Machines" hreflang="en"><span>ویکیمیدیا کۆمنز</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11019" title="بەستەر بۆ بەندی خەزێنەی دراوەی پەیوەندیدار [g]" accesskey="g"><span>بەندی ویکیدراوە</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ئامرازەکانی پەڕە"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ڕواڵەت"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ڕواڵەت</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">بخە لاتەنیشت</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">بشارەوە</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="ckb" dir="rtl"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg/220px-Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg" decoding="async" width="220" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg/330px-Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg/440px-Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1936" /></a><figcaption>مەکینەیەکی ئۆتۆمبێلی پێشبڕکێی هۆندا فۆرمۆلا یەک</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Manual_hair_clippers.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Manual_hair_clippers.JPG/220px-Manual_hair_clippers.JPG" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Manual_hair_clippers.JPG/330px-Manual_hair_clippers.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Manual_hair_clippers.JPG/440px-Manual_hair_clippers.JPG 2x" data-file-width="2108" data-file-height="1560" /></a><figcaption>مەکینەی ھەڵپاچینی موو</figcaption></figure> <p><b>مەکینە</b> <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B2" title="ئامراز">ئامرازێکی</a> پێکھاتوو لە یەک یا چەند پارچەیە کە بۆ بەجێھێنانی ئەرکێکی تایبەت لە <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%95" title="وزە">وزە</a> کەڵک وەردەگرێ. مەکینەکان ھێزی خۆیان پتر لە کەرەستەگەلی میکانیکی، کیمیایی، گەرمایی، یا کارەبایی بەدەست دێنن. لە کۆندا تەنیا بەو ئامرازانە ئەوترا مەکینە کە لە کاتی دەستبەکارکردندا بەشەکان و پارچەکانیان جووڵەیان بەھاتایە، بەڵام ئەمڕۆ بەھۆی دەرکەوتنی <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%84%DB%95%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%86%D9%86%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="تەکنۆلۆژیای ئەلەکترۆنیک (ئەم پەڕەیە نییە)">تەکنۆلۆژیای ئەلەکترۆنیکەوە</a> زۆر ئامرازی بەبێ پارچەی لەرزۆک و بزێو پەرەیان سەندووە کە مەکینەیان پێ ئەوترێ. </p><p><a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%DB%95" class="mw-redirect" title="مەکینەی سادە">مەکینەی سادە</a> ئەوەیە کە دەتوانێ دیو و گەورەییی <a href="/wiki/%DA%BE%DB%8E%D8%B2_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="ھێز (فیزیک)">ھێزێک</a> بگۆڕێ، بەڵام ژمارەیەکی زۆر لە مەکینەگەلی ئاڵۆزیش بوونیان ھەیە، وەکوو <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8E%DA%95%D8%A7%DA%AF%D9%88%DB%8E%D8%B2" title="پێڕاگوێز">پێڕاگوێزەکان</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%95%D9%85%DB%95_%D8%A6%DB%95%D9%84%DB%95%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%86%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیستەمە ئەلەکترۆنیکەکان (ئەم پەڕەیە نییە)">سیستەمە ئەلەکترۆنیکەکان</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95_%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%88%D9%84%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مەکینە مولیکیولییەکان (ئەم پەڕەیە نییە)">مەکینە مولیکیولییەکان</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1" title="کۆمپیوتەر">کۆمپیوتەر</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%DB%95%D9%84%DB%95%DA%A4%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DB%86%D9%86" title="تەلەڤیزیۆن">تەلەڤیزیۆن</a> و، <a href="/wiki/%DA%95%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DB%86" title="ڕادیۆ">ڕادیۆ</a>.<sup id="cite_ref-Usher_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Usher-1"><span class="cite-bracket">[</span>١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ئیتیمۆلۆژی"><span id=".D8.A6.DB.8C.D8.AA.DB.8C.D9.85.DB.86.D9.84.DB.86.DA.98.DB.8C"></span>ئیتیمۆلۆژی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=1" title="دەستکاریکردنی بەش: ئیتیمۆلۆژی"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>وشەی ئینگلیزی <i>machine</i> لە ڕێگەی فەرەنسی ناوەڕاستەوە لە <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="زمانی لاتینی">لاتینی</a> <span lang="la">machina</span>ەوە هاتووە<sup id="cite_ref-AHD_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-AHD-2"><span class="cite-bracket">[</span>٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کە لە بەرامبەردا لە <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%8C%DB%86%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%86" title="زمانی یۆنانیی کۆن">یۆنانی</a> (Doric <span lang="grc">μαχανά</span> <span title="Ancient Greek (to 1453)-زمان romanization"><i lang="grc-Latn">makhana</i></span>, ئایۆنی <span lang="grc">μηχανή</span> <span title="Ancient Greek (to 1453)-زمان romanization"><i lang="grc-Latn">mekhane</i></span> 'contrivance, machine, engine'، وەرگیراوێکە لە <span lang="grc">μῆχος</span> <span title="Ancient Greek (to 1453)-زمان romanization"><i lang="grc-Latn">mekhos</i></span>mekhos واتە بەسوود یان چارەسەر)<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>٣<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> وشەی <i>میکانیکی</i> (بە یۆنانی: <span lang="grc">μηχανικός</span> ) لە هەمان ڕەگ و ڕیشەی یۆنانیەوە هاتووە. مانای فراوانتری لە لاتینی کلاسیکدا دەبینرێت، بەڵام لە بەکارهێنانی یۆنانیدا نییە. ئەم مانایە لە فەرەنسی کۆتایی سەدەی ناوەڕاستدا دەبینرێت، و لە ناوەڕاستی سەدەی ١٦دا لە فەرەنسییەوە وەرگیراوە بۆ زمانی ئینگلیزی. لە سەدەی ١٧دا، وشەی مەکینه دەتوانێت بە مانای پلان یان پڵۆتیش بێت، مانایەک کە ئێستا بە <a href="https://en.wiktionary.org/wiki/machination" class="extiw" title="wiktionary:machination">مەکینە</a> وەگێڕاوه. مانای مۆدێرن لە بەکارهێنانی تایبەتی ئەم زاراوەیە گەشە دەکات بۆ بزوێنەری شانۆ کە لە شانۆدا بەکاردەهێنرێن و بۆ بزوێنەری گەمارۆدانی سەربازی، لە کۆتایی سەدەی ١٦ و سەرەتای سەدەی ١٧. <a href="/wiki/%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DB%8C_%D8%A6%DB%86%DA%A9%D8%B3%D9%81%DB%86%D8%B1%D8%AF" title="فەرھەنگی ئینگلیزیی ئۆکسفۆرد">فەرھەنگی ئینگلیزیی ئۆکسفۆرد</a> مانا فەرمی و مۆدێرنەکەی دەگەڕێنێتەوە بۆ جۆن هەریس ' <i>تەکنیکی کەلتووری</i> (۱۷۰۴)، کە بریتییە لە: <i>ئامێر، یان بزوێنەر، لە میکانیکدا، هەر شتێکە کە هێزی بەسە بۆ بەرزکردنەوە یان وەستاندنی جووڵەی جەستەیەک. مەکینه سادەکان بە شێوەیەکی باو بە ژمارە شەش دادەنرێت، واتە باڵانس، لیڤەر، پولی، ویل، وێج و سکرو. مەکینەی ئاوێتە، یان بزوێنەر بێژوومارن.</i> </p><p>وشەی <i><a href="https://en.wiktionary.org/wiki/engine" class="extiw" title="wiktionary:engine">بزوێنەر</a></i> کە وەک هاوواتایەکی نزیک بەکارهاتووە هەم لەلایەن هاریس و هەم لە زمانی دواتردا، لە کۆتاییدا (لە ڕێگەی <a href="/wiki/%D9%81%DB%95%DA%95%DB%95%D9%86%D8%B3%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%86" title="فەڕەنسیی کۆن">فەرەنسی کۆنەوە</a>) لە لاتینی <span lang="la">ingenium</span> وەرگیڕاوه. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مێژوو"><span id=".D9.85.DB.8E.DA.98.D9.88.D9.88"></span>مێژوو</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=2" title="دەستکاریکردنی بەش: مێژوو"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Flint_hand_axe.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flint_hand_axe.JPG/220px-Flint_hand_axe.JPG" decoding="async" width="220" height="322" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flint_hand_axe.JPG/330px-Flint_hand_axe.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flint_hand_axe.JPG/440px-Flint_hand_axe.JPG 2x" data-file-width="935" data-file-height="1368" /></a><figcaption>لە شاری وینچێستەر، تەقەمەنییەکی دەستی دۆزرایەوە .</figcaption></figure> <p>تەقەمەنی دەست, کە بە چەقاندنی چڵکن دروست دەکرێت بۆ دروستکردنی <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="پواز">چەقۆ</a>, لە دەستی مرۆڤدا هێز و جوڵەی مەکینەکه دەگۆڕێت. تەقەمەنی دەستی یەکەم نموونەی <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="پواز">چەقۆیە</a>, کۆنترینە لە شەش <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="مەکینەی ساکار">ئامێری سادەی</a> کلاسیک, کە زۆربەی ئامێرەکان لێیەوە چاککراون. دووەم کۆنترین مەکینه <a href="/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D9%84%DB%8E%DA%98" title="ڕووتەختی لێژ">ڕووتەختی لێژ</a> بوو،<sup id="cite_ref-Reuleaux_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Reuleaux-4"><span class="cite-bracket">[</span>٤<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کە لە سەردەمی <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8E%D8%B4_%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88" title="پێش مێژوو">پێش مێژووەوە</a> بۆ جوڵاندنی شتە قورسەکان بەکاردەهات.<sup id="cite_ref-Conn_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Conn-5"><span class="cite-bracket">[</span>٥<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Dutch_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dutch-6"><span class="cite-bracket">[</span>٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>چوار ئامێرە سادەکەی تر لە ڕۆژهەڵاتی نزیک کۆن داهێنراون.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> چەرخ, لەگەڵ میکانیزمی <a href="/wiki/%DA%95%DB%95%D9%88%DA%95%DB%95%D9%88%DB%95_%D9%88_%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%D8%B1%DB%95" title="ڕەوڕەوە و تەوەرە">وەڕوەڕه و تەوەڕه</a> لە <a href="/wiki/%D9%85%DB%8E%D8%B2%DB%86%D9%BE%DB%86%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="مێزۆپۆتامیا">میزۆپۆتامیا</a> (<a href="/wiki/%D8%B9%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عێراق">عێراقی</a> ئێستا) لە ماوەی هەزارەی پێنجەمی پێش زایین داهێنراوە.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> میکانیزمی <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8E%DA%B5" title="نوێڵ">لیڤەر</a> بۆ یەکەمجار نزیکەی ٥٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر لە ڕۆژهەڵاتی نزیک دەرکەوت، لەوێ لە پێوەرێکی هاوسەنگی سادەدا بەکارهاتووە<sup id="cite_ref-Paipetis_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Paipetis-9"><span class="cite-bracket">[</span>٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و بۆ جوڵاندنی شتە گەورەکان لە تەکنەلۆژیای میسری کۆن کەڵک وەرگیراوه.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>١٠<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هەروەها لیڤەرەکە لە مەکینەی بەرزکردنەوەی ئاوی بەکارهێنرا، کە یەکەم ئامێری کرین بوو کە نزیک به ٣٠٠٠ هەزار ساڵ پێش زایین لە میزۆپۆتامیا دەرکەوت.<sup id="cite_ref-Paipetis_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Paipetis-9"><span class="cite-bracket">[</span>٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و پاشان لە تەکنەلۆژیای میسری کۆن.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>١١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سەرەتاییترین زانیاری له بارەی <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%DB%86%DA%A9%DB%95" title="خلۆکە">خلۆکه</a> دەگەڕێتەوە بۆ میزۆپۆتامیا لە سەرەتای هەزارەی دووەمی پێش زایین،<sup id="cite_ref-Eisenbrauns_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Eisenbrauns-12"><span class="cite-bracket">[</span>١٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%86" title="میسری کۆن">میسری کۆن</a> لە سەردەمی شانشینی دوانزەهەمدا (١٩٩١-١٨٠٢ پێش زایین).<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>١٣<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پێچ, دوا مەکینەی سادە بوو کە داهێنرا<sup id="cite_ref-Woods_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Woods-14"><span class="cite-bracket">[</span>١٤<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بۆ یەکەمجار لە <a href="/wiki/%D9%85%DB%8E%D8%B2%DB%86%D9%BE%DB%86%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="مێزۆپۆتامیا">میزۆپۆتامیا</a> لە سەردەمی ئاشووری نوێ (٩١١-٦٠٩) پێش زایین دەرکەوت.<sup id="cite_ref-Eisenbrauns_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-Eisenbrauns-12"><span class="cite-bracket">[</span>١٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%DA%BE%DB%95%D8%B1%DB%95%D9%85%DB%95_%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="ھەرەمە میسرییەکان">هەرەمەکانی میسر</a> بە بەکارهێنانی سێ لە شەش مەکینەی سادە دروستکراون، ڕووتەختی لێژ، چەقۆ و لیڤەر.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>١٥<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>لیڤەر، خلۆکه و پێچ سێدانه لە مەکینه سادەکانه که لەلایەن فەیلەسوفی یۆنانی <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B2" title="ئارکیمیدز">ئارکیمیدزەوە</a> لە دەوروبەری سەدەی سێیەمی پێش زایین لێکۆڵینەوەیان لەسەر کراوە و باسکراون.<sup id="cite_ref-Chiu_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chiu-16"><span class="cite-bracket">[</span>١٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ئارکیمیدس بنەمای سوودی میکانیکی لە لیڤەردا دۆزیەوە.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>١٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دواتر فەیلەسوفە یۆنانیەکان پێنج مەکینەی سادەی کلاسیکیان پێناسە کرد (بەبێ ڕووتەختی لێژ) و توانیان بە نزیکەیی سوودی میکانیکی خۆیان حیساب بکەن.<sup id="cite_ref-Usher_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Usher-1"><span class="cite-bracket">[</span>١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> پاڵەوانی ئەسکەندەریە لە بەرهەمەکەیدا پێنج میکانیزمی خستۆتە ڕوو کە لیڤەر، با شکێن، خلۆکه و پێچ دەتوانن بارێک لە جووڵەدا دابنێن<sup id="cite_ref-Chiu_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Chiu-16"><span class="cite-bracket">[</span>١٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و باس لە دروستکردن و بەکارهێنانەکانیان دەکات. بەڵام تێگەیشتنی یۆنانیەکان سنووردار بوو بە ئیستاتیک(هاوسەنگی هێزەکان) و <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="میکانیکی کلاسیک">داینامیکی</a>(ئاڵوگۆڕی نێوان هێز و مەودا) یان چەمکی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="کار (فیزیک)">کارکردنی</a> لەخۆ نەگرتبوو. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Agricola_Stamp_ore_crusher.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Agricola_Stamp_ore_crusher.png/220px-Agricola_Stamp_ore_crusher.png" decoding="async" width="220" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Agricola_Stamp_ore_crusher.png/330px-Agricola_Stamp_ore_crusher.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Agricola_Stamp_ore_crusher.png/440px-Agricola_Stamp_ore_crusher.png 2x" data-file-width="551" data-file-height="569" /></a><figcaption>ئەم ئامێرەی وردکردنی کانزاکان بە چەرخێکی ئاو کاردەکات.</figcaption></figure> <p>سەرەتاییترین مەکینەی <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D8%A8%D8%A7" title="وزەی با">وزەی با</a> ، <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A8%D8%A7" title="ئاشی با">ئاسنگەری با</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%D9%85%D9%BE%DB%8C_%DA%BE%DB%95%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پەمپی ھەوایی">پەمپی با</a> بۆ یەکەمجار لە <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%DA%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="جیھانی ئیسلامی">جیھانی ئیسلامی</a> لە <a href="/wiki/%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%B2%DB%8E%DA%95%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="سەردەمی زێڕینی ئیسلام">سەردەمی زێڕینی ئیسلام</a> دەرکەوتن، لە ناوچەکانی ئێستای <a href="/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ئێران">ئێران</a>، <a href="/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ئەفغانستان">ئەفغانستان</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکستان">پاکستان</a>، تا سەدەی نوێی زایینی.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>١٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>١٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>٢٠<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سەرەتاییترین <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%8C" title="بزوێنەری ھەڵمی">بزوێنەری ھەڵمی</a> کە بە هەڵم کاردەکات، جاکێکی هەڵم بوو کە بە <a href="/wiki/%D8%AA%DB%86%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%8C" title="تۆرباینی ھەڵمی">تۆرباینێکی هەڵم</a> لێدەخوڕی، لە ساڵی ١٥٥١ لەلایەن <a href="/wiki/%D8%AA%DB%95%D9%82%DB%8C%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%DB%95%D9%85%D9%85%DB%95%D8%AF_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D9%85%DB%95%D8%B9%D8%B1%D9%88%D9%81" title="تەقیەدین محەممەد کوڕی مەعروف">تەقی دین محەمەدی کوڕی مەعروف</a> لە میسری عوسمانی باسی لێکرا.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>٢١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>جێنی پەتاتە لە <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="هیندستان">هیندستان</a> لە سەدەی شەشەمی زایینی داهێنرا<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>٢٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و تایەی خولانەوەی لە <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%DA%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="جیھانی ئیسلامی">جیهانی ئیسلامیدا</a> تا سەرەتای سەدەی ١١ داهێنرا<sup id="cite_ref-Pacey_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pacey-23"><span class="cite-bracket">[</span>٢٣<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کە هەردووکیان بنەڕەتی بوون بۆ گەشەکردنی پیشەسازی پەتاتە. هەروەها تایەی خولانەوەی پێشەنگی جێنی خولاوە بوو.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>٢٤<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>سەرەتاییترین مەکینە بەرنامە بۆ داڕێژراوەکان لە جیهانی موسڵمانان پەرەیان پێدراوە. <a href="/wiki/%DA%95%DB%8C%D8%B2%D8%A8%DB%95%D9%86%D8%AF%DA%A9%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%86%D8%B3%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="ڕیزبەندکەری مۆسیقا">ڕیزبەندکەری مۆسیقا</a>، <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%85%DB%8E%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%86%D8%B3%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="ئامێری مۆسیقا">ئامێرێکی مۆسیقای</a> بەرنامە بۆ داڕێژراو، سەرەتاییترین جۆری مەکینەی بەرنامەبۆداڕێژراو بوو. یەکەم سیکوێنسەری مۆسیقا ئامێرێکی <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D9%88%D8%AA" title="فلووت">فلووتژەنی</a> ئۆتۆماتیکی بوو کە لەلایەن برایانی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DA%95%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%88%D8%B3%D8%A7" title="کوڕانی مووسا">بانو موسا</a> داهێنرا، لە <i>کتێبی ئامێرە داهێنەرەکانیاندا</i> لە سەدەی نۆیەمدا باسکراوە.<sup id="cite_ref-Koetsier_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Koetsier-25"><span class="cite-bracket">[</span>٢٥<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>٢٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لە ساڵی ١٢٠٦، ئەلجەزاری ئۆتۆماتا <a href="/wiki/%DA%95%DB%86%D8%A8%DB%86%D8%AA" title="ڕۆبۆت">ڕۆبۆتی</a> بەرنامەبۆداڕێژراوی داهێنا. ئەو باسی چوار مۆسیقاری ئۆتۆماتیکی کرد، لەنێویاندا تەپڵ لێدەرەکان کە بە ئامێری تەپڵی بەرنامەبۆداڕێژراو کاردەکەن، کە دەتوانرێت لێیان دروست بکرێت بۆ لێدانی ڕیتمە جیاوازەکان و نەخشی تەپڵی جیاواز.<sup id="cite_ref-Sharkey_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sharkey-27"><span class="cite-bracket">[</span>٢٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>لە سەردەمی <a href="/wiki/%DA%95%DB%8C%D9%86%DB%8E%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="ڕینێسانس">ڕێنێسانسدا</a>، داینامیکی هێزە میکانیکییەکان، وەک بە مەکینه سادەکان ناودەبرا، لە ڕوانگەی ئەوەی کە چەندە دەتوانن کاری بەسوود ئەنجام بدەن، دەستی بە لێکۆڵینەوە کرد، کە لە کۆتاییدا بووە هۆی چەمکی نوێی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="کار (فیزیک)">کاری</a> میکانیکی. لە ساڵی ١٥٨٦ ئەندازیاری فلاندەرزی سیمۆن ستیڤین سوودی میکانیکی فڕۆکەی مەیلەکەی وەرگرت و لەگەڵ مەکینه سادەکانی تردا جێگیرکرا. تیۆری داینامیکی تەواوەتی مەکینه سادەکان لەلایەن زانای ئیتاڵی <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8E%D9%88_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%95%DB%8C" title="گالیلێو گالیلەی">گالیلۆ گالیلی</a> لە ساڵی ١٦٠٠ لە کتێبی <i>Le Meccaniche</i> (لەبارەی میکانیک) کاری لەسەر کراوە.<sup id="cite_ref-Krebs_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Krebs-28"><span class="cite-bracket">[</span>٢٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Stephen_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stephen-29"><span class="cite-bracket">[</span>٢٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ئەو یەکەم کەس بوو کە تێگەیشت کە مەکینه سادەکان <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%95" title="وزە">وزە</a> دروست ناکەن، بەڵکوو دەیگۆڕن.<sup id="cite_ref-Krebs_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-Krebs-28"><span class="cite-bracket">[</span>٢٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>یاسا کلاسیکییەکانی خۆلێدانی <a href="/wiki/%D9%84%DB%8E%DA%A9%D8%AE%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لێکخشاندن">خلیسکاندن</a> لە مەکینەکاندا لەلایەن <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%DB%86%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%86_%D8%AF%D8%A7_%DA%A4%DB%8C%D9%86%DA%86%DB%8C" title="لیۆناردۆ دا ڤینچی">لیۆناردۆ داڤینچی</a> (١٤٥٢-١٥١٩) دۆزرایەوە، بەڵام لە دەفتەرەکانیدا بڵاونەکرایەوە. ئەوان لەلایەن گویلۆم ئەمۆنتۆنس (١٦٩٩) دۆزرایەوە و لەلایەن چارڵز ئۆگستین دی کولۆمب (١٧٨٥) زیاتر پەرەیان پێدرا.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>٣٠<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%AC%DB%95%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%AA" title="جەیمز وات">جەیمز وات</a> لە ساڵی ١٧٨٢دا پاتێنتەکانی پەیوەندی جوڵەی هاوتەریبی خۆی وەرگرت، ئەمەش وایکرد بزوێنەری هەڵمی دوو کارکردنی کرداریی بێت.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>٣١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بزوێنەری هەڵمی بۆڵتۆن و وات و دیزاینەکانی دواتر لوکۆمۆتیڤی هەڵم و کەشتییە هەڵمییەکان و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%8C" title="بزوێنەری ھەڵمی">کارگەکانی</a> بەهێز دەکرد. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Bonsack_machine.png" class="mw-file-description"><img alt="Bonsack's machine" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Bonsack_machine.png/220px-Bonsack_machine.png" decoding="async" width="220" height="184" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Bonsack_machine.png/330px-Bonsack_machine.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Bonsack_machine.png/440px-Bonsack_machine.png 2x" data-file-width="1897" data-file-height="1584" /></a><figcaption>ئامێری ڕۆڵکردنی جگەرە لەلایەن جەیمس ئەلبێرت بۆنساکەوە لە ساڵی ١٨٨٠ داهێنرا و لە ساڵی ١٨٨١دا پاتێنتەکەی وەرگرت.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%B4%DB%86%DA%95%D8%B4%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%95%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%95" title="شۆڕشی پیشەسازانە">شۆڕشی پیشەسازی</a> قۆناغێک بوو لە ساڵی ١٧٥٠ تا ١٨٥٠ کە گۆڕانکاری لە بواری <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%A7%DA%B5" class="mw-redirect" title="کشتوکاڵ">کشتوکاڵ</a> و بەرهەمهێنان و کانگا و گواستنەوە و تەکنەلۆژیادا کاریگەرییەکی قووڵی لەسەر بارودۆخی کۆمەڵایەتی و ئابووری و کولتووری ئەو سەردەمە هەبوو. لە <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%DA%AF%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%88" title="شانشینی یەکگرتوو">بەریتانیا</a> دەستی پێکرد، پاشان دواتر لە سەرانسەری <a href="/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%DA%95%DB%86%DA%98%D8%A7%D9%88%D8%A7" title="ئەورووپای ڕۆژاوا">ئەوروپای ڕۆژئاوا</a> و <a href="/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%B1" title="ئەمریکای باکوور">ئەمریکای باکوور</a> و <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%DB%86%D9%86" title="ژاپۆن">ژاپۆن</a> و لە کۆتاییدا لە جیهاندا بڵاوبووەوە. </p><p>لە بەشەکانی کۆتایی سەدەی ١٨ەوە دەستی پێکرد، گواستنەوەیەک لە بەشێک لە ئابووریی کاری دەستی و ڕەشنووسی ئاژەڵی <a href="/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%95%D8%B2%D9%86" title="بەریتانیای مەزن">بەریتانیا</a> بەرەو بەرهەمهێنان لەسەر بنەمای ئامێر دەستیپێکرد. سەرەتا بە میکانیزەکردنی پیشەسازییەکانی قوماش و پەرەپێدانی تەکنیکەکانی دروستکردنی ئاسن و زیادکردنی بەکارهێنانی خەڵوزی پاڵاوتە دەستیپێکرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ئامێری_سادە"><span id=".D8.A6.D8.A7.D9.85.DB.8E.D8.B1.DB.8C_.D8.B3.D8.A7.D8.AF.DB.95"></span>ئامێری سادە</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=3" title="دەستکاریکردنی بەش: ئامێری سادە"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Table_of_Mechanicks,_Cyclopaedia,_Volume_2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Table_of_Mechanicks%2C_Cyclopaedia%2C_Volume_2.png/220px-Table_of_Mechanicks%2C_Cyclopaedia%2C_Volume_2.png" decoding="async" width="220" height="340" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Table_of_Mechanicks%2C_Cyclopaedia%2C_Volume_2.png/330px-Table_of_Mechanicks%2C_Cyclopaedia%2C_Volume_2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Table_of_Mechanicks%2C_Cyclopaedia%2C_Volume_2.png/440px-Table_of_Mechanicks%2C_Cyclopaedia%2C_Volume_2.png 2x" data-file-width="1695" data-file-height="2621" /></a><figcaption><i>سایکلۆپیدیای چەمبەرز</i> (١٧٢٨) خشتەی میکانیزمە سادەکانی تێدایە. مەکینە سادەکان "وشەسازی"یەک بۆ تێگەیشتن لە مەکینە ئاڵۆزترەکان دابین دەکەن.</figcaption></figure> <p>بیرۆکەی ئەوەی کە دەتوانرێت مەکینەیەک شیبکرێتەوە بۆ توخمە جووڵاوەکانی سادە وای لە <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B2" title="ئارکیمیدز">ئارکیمیدز</a> کرد کە <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8E%DA%B5" title="نوێڵ">نوێڵ</a> و <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%DB%86%DA%A9%DB%95" title="خلۆکە">خلۆکە</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8E%DA%86" title="پێچ">پێچ</a> وەک <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="مەکینەی ساکار">مەکینەی سادە</a> پێناسە بکات. تا سەردەمی ڕێنێسانس ئەم پێڕستە زیادی کرد و <a href="/wiki/%DA%95%DB%95%D9%88%DA%95%DB%95%D9%88%DB%95_%D9%88_%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%D8%B1%DB%95" title="ڕەوڕەوە و تەوەرە">ڕەوڕەوە و تەوەرە</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="پواز">پواز</a> و <a href="/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D9%84%DB%8E%DA%98" title="ڕووتەختی لێژ">ڕووتەختی لێژی</a> لەخۆگرت. ڕێبازی مۆدێرن بۆ تایبەتمەندکردنی مەکینەکان، سەرنج دەخاتە سەر ئەو پێکهاتانەی کە ڕێگە بە جووڵە دەدەن، کە بە جومگەکان ناسراون. </p><p>چەقۆ (تەقەمەنی دەست): ڕەنگە یەکەم نموونەی مەکینەیەک کە بۆ بەڕێوەبردنی هێز دیزاین کراوە تەقەمەنی دەستی بێت کە پێی دەوترێت دوو ڕووی یان ئۆلۆرگێسایلی. تەقەمەنی دەستی بە چەقاندنی بەرد دروست دەکرێت، بەگشتی چڵکن، بۆ ئەوەی لێوارێکی دوو ڕوو، یان <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="پواز">چەقۆ</a> دروست بکات. وێج مەکینەیەکی سادەیە کە هێزی لایەنی و جوڵەی مەکینەیەک دەگۆڕێت بۆ هێزێکی دابەشکردنی تەڕادەیی و جوڵەی پارچەی کارەکە. هێزی بەردەست بەهۆی هەوڵی ئەو کەسەی کە ئامرازەکە بەکاردەهێنێت سنووردار دەبێت، بەڵام لەبەر ئەوەی هێز بەرهەمی هێز و جوڵەیە، چەقۆکە هێزەکە گەورە دەکات بە کەمکردنەوەی جوڵە. ئەم گەورەکردنە، یان سوودی میکانیکی ڕێژەی خێرایی هاتنەژوورەوە بۆ خێرایی دەرچوونە. بۆ چەقۆ ئەمە بە 1/tanα دەدرێت، کە α گۆشەی نووکەکەیە. ڕووی چەقۆیەک وەک هێڵی ڕاست مۆدێل دەکرێت بۆ ئەوەی جومگەیەکی خلیسکێنە یان پرێزماتیک دروست بکات. </p><p>لیڤەر: لیڤەر یان <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8E%DA%B5" title="نوێڵ">نوێڵ</a> مەکینەیەکی تری گرنگ و سادەیە بۆ بەڕێوەبردنی هێز. ئەمە تەنێکە کە لەسەر چەقۆیەک دەسوڕێتەوە. لەبەر ئەوەی خێرایی خاڵێکی دوورتر لە پیڤۆت زیاترە لە خێرایی خاڵێکی نزیک لە پیڤۆتەکە، ئەو هێزانەی کە لە دووری پیڤۆتەوە دەدرێن لە نزیک پیڤۆتەکە بەهۆی کەمبوونەوەی خێرایی پەیوەندیدارەوە گەورەتر دەبن. ئەگەر <i>a</i> مەودای پیڤۆت بێت بۆ ئەو خاڵەی کە هێزی هاتنەژوورەوەی تێدا بەکاردەهێنرێت و <i>b</i> مەودای ئەو خاڵە بێت کە هێزی دەرچوونەکەی تێدا جێبەجێ دەکرێت، ئەوا <i>a/b</i> سوودی میکانیکی لیڤەرەکەیە. کۆڵی لیڤەرێک وەکو جومگەیەکی هێنج یان سووڕاوە مۆدێل دەکرێت. </p><p>ویل: ویل ئامێرێکی گرنگی سەرەتاییە، وەکو گالیسکە. تایە یاسای لیڤەر بەکاردەهێنێت بۆ کەمکردنەوەی ئەو هێزەی کە پێویستە بۆ زاڵبوون بەسەر <a href="/wiki/%D9%84%DB%8E%DA%A9%D8%AE%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لێکخشاندن">خۆلێدان</a> لە کاتی ڕاکێشانی بارێکدا. بۆ بینینی ئەمە سەرنج بدە کە ئەو خۆلێدانەی پەیوەستە بە ڕاکێشانی بارێک لەسەر زەوی بە نزیکەیی هەمان خۆلێدانەکەیە لە بیرینگێکی سادەدا کە پشتگیری لە بارەکە دەکات لەسەر ئەکسیلی ویلێک. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Kinematics_of_Machinery_-_Figure_21.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Illustration of a Four-bar linkage from Kinematics of Machinery, 1876" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Kinematics_of_Machinery_-_Figure_21.jpg/220px-Kinematics_of_Machinery_-_Figure_21.jpg" decoding="async" width="220" height="265" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Kinematics_of_Machinery_-_Figure_21.jpg/330px-Kinematics_of_Machinery_-_Figure_21.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Kinematics_of_Machinery_-_Figure_21.jpg/440px-Kinematics_of_Machinery_-_Figure_21.jpg 2x" data-file-width="1768" data-file-height="2128" /></a><figcaption><a href="https://en.wikisource.org/wiki/The_Kinematics_of_Machinery" class="extiw" title="wikisource:The Kinematics of Machinery"><i>ڕۆمانی جووڵەی ئامێرەکان</i> (١٨٧٦)</a> وێنایەکی پەیوەندییەکی چوار باری هەیە.</figcaption></figure> <p>پۆلێنکردنی <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="مەکینەی ساکار">مەکینە سادەکان</a> بۆ دابینکردنی ستراتیژیەتێک بۆ دیزاینکردنی مەکینە نوێیەکان لەلایەن فرانز ڕۆلۆس پەرەی پێدراوە، کە زیاتر لە ٨٠٠ مەکینەی سەرەتایی کۆکردەوە و لێکۆڵینەوەی لەسەر کرد. ئەو زانی کە <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="مەکینەی ساکار">مەکینە سادە</a> کلاسیکییەکان دەتوانرێت جیابکرێنەوە بۆ لیڤەر، پولی و ویل و ئەکسیل کە بەهۆی تەنێکەوە دروست دەبن کە بە دەوری هێنجێکدا دەسوڕێتەوە، هەروەها تەختە و چەقۆ و پێچەکانی ڕووتەختی لێژ کە بە هەمان شێوە بلۆکێکن کە لەسەر ڕوویەکی تەخت دەخلیسکن. </p><p>مەکینە سادەکان نموونەی سەرەتایی زنجیرە جوڵە یان پەیوەندییەکانن کە بەکاردەهێنرێن بۆ مۆدێلکردنی سیستەمی میکانیکی لە بزوێنەری هەڵمەوە تا دەستکاریکەری ڕۆبۆت. ئەو بیرینگانەی کە کۆتایی لیڤەرێک پێکدەهێنن و ڕێگە بە ویل و ئەکسیل و پولیەکان دەدەن بسووڕێنەوە نموونەی جووتە جووتەیەکن کە پێی دەوترێت جومگەی هێنج. بە هەمان شێوە ڕووی تەختی تەختەیەکی مەیل و چەقۆ نموونەی ئەو جووتە جوڵەییەن دوو لیڤەر، یان کرانک، بە بەستنەوەی بەستەرێک کە دەرچوونی کرانکێک بە هاتنە ژوورەوەی کرانکێکی ترەوە دەبەستێتەوە، یەکدەخرێن بۆ پەیوەندییەکی چوار باری تەختە. </p><p>ئەم تێگەیشتنە ئەوە نیشان دەدات کە ئەوە جومگەکانن، یان ئەو پەیوەندیانەی کە جووڵە دابین دەکەن، کە توخمە سەرەتاییەکانی مەکینەیەکن. سەرەتا بە چوار جۆر جومگە، جومگەی سووڕاوە، جومگەی خلیسکێنە، جومگەی کام و جومگەی گێڕ، و پەیوەندییە پەیوەندیدارەکانی وەک کێبڵ و پشتێن، دەتوانرێت لە مەکینەیەک وەک کۆبوونەوەی بەشە ڕەقەکان کە ئەم جومگانە بەیەکەوە دەبەستنەوە تێبگەین کە پێی دەوترێت <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="میکانیزم">میکانیزم</a>.<sup id="cite_ref-Uicker2003_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Uicker2003-32"><span class="cite-bracket">[</span>٣٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>دەتوانرێت بەستەرەکانی زیادە ببەسترێتەوە بۆ پێکهێنانی پەیوەندییەکی شەش بار یان بە زنجیرە بۆ پێکهێنانی ڕۆبۆتێک.<sup id="cite_ref-Uicker2003_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-Uicker2003-32"><span class="cite-bracket">[</span>٣٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سیستەمی_میکانیکی"><span id=".D8.B3.DB.8C.D8.B3.D8.AA.DB.95.D9.85.DB.8C_.D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.DA.A9.DB.8C"></span>سیستەمی میکانیکی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=4" title="دەستکاریکردنی بەش: سیستەمی میکانیکی"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:SteamEngine_Boulton%26Watt_1784.png" class="mw-file-description"><img alt="Boulton & Watt Steam Engine" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/SteamEngine_Boulton%26Watt_1784.png/220px-SteamEngine_Boulton%26Watt_1784.png" decoding="async" width="220" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/SteamEngine_Boulton%26Watt_1784.png/330px-SteamEngine_Boulton%26Watt_1784.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/SteamEngine_Boulton%26Watt_1784.png/440px-SteamEngine_Boulton%26Watt_1784.png 2x" data-file-width="2264" data-file-height="2592" /></a><figcaption>بزوێنەری هەڵمی بۆڵتۆن و وات، ساڵی ١٧٨٤</figcaption></figure> <p><b>سیستەمێکی میکانیکی</b> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" class="mw-redirect" title="توانا (فیزیک)">دەسەڵات</a> بەڕێوەدەبات بۆ بەجێگەیاندنی ئەرکێک کە هێز و جوڵە لەخۆدەگرێت. ئامێرە مۆدێرنەکان بریتین لە سیستەمێک کە پێکهاتوون لە (i) سەرچاوەیەکی هێز و ئەکتوێتەرەکان کە هێز و جوڵە دروست دەکەن. (ii) سیستەمێک لە میکانیزمەکان کە لە قاڵب دەدەن بە هاتنە ژوورەوەی ئەکتوێتەر بۆ بەدەستهێنانی بەکارهێنانێکی تایبەتی هێزەکانی دەرچوون و جوڵە. (iii) کۆنتڕۆڵکەرێک کە هەستەوەرەکانی تێدایە کە دەرچوونەکە بەراورد دەکەن بە ئامانجێکی کارایی و پاشان هاتنە ژوورەوەی ئەکتوێتەرەکە ئاراستە دەکەن و (iv) ڕووکارێک بۆ ئۆپەراتۆرێک کە پێکهاتووە لە لیڤەر، سویچ و نمایش. ئەمەش لە بزوێنەری هەڵمی واتدا دەبینرێت کە تێیدا هێزەکە لە ڕێگەی فراوانبوونی هەڵمەوە بۆ لێخوڕینی پستۆنەکە دابین دەکرێت. تیشکی ڕۆیشتن و کۆپلەر و کرانک جوڵەی هێڵی پستۆنەکە دەگۆڕن بۆ خولانەوەی کۆڵی دەرچوون. لە کۆتاییدا، خولانەوەی پولی بەڕێوەبەری فلایبۆڵەکە دەبات کە کۆنتڕۆڵی وەلڤەلەکە دەکات بۆ هاتنە ژوورەوەی هەڵم بۆ سلندەری پستۆن. </p><p>سیفەتی "میکانیکی" ئاماژەیە بۆ لێهاتوویی لە بەکارهێنانی پراکتیکی هونەرێک یان زانستێک، هەروەها پەیوەندی یان بەهۆی جووڵە، هێزە فیزیاییەکان، تایبەتمەندییەکان یان بکەرەکانەوە وەک ئەوەی لەلایەن <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="میکانیک">میکانیکەکانەوە</a> مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت.<sup id="cite_ref-OED_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-OED-33"><span class="cite-bracket">[</span>٣٣<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بە هەمان شێوە فەرهەنگی مێریام-وێبستەر پێناسەی میکانیکی دەکات کە پەیوەندی بە ئامێر یان ئامێرەکانەوە هەیە. </p><p>ڕۆیشتنی هێز لە ڕێگەی ئامێرێکەوە ڕێگەیەک بۆ تێگەیشتن لە کارایی ئامێرەکان لە لیڤەر و شەمەندەفەری گێڕەوە تا ئۆتۆمبێل و سیستەمی ڕۆبۆتی دابین دەکات. میکانیکی ئەڵمانی فرانز ڕۆلۆ نووسیویەتی، "ئامێرە بریتییە لە تێکەڵەیەک لە تەنە بەرگریکارەکان کە بەجۆرێک ڕێکخراون کە بە ئامرازەکانیان دەتوانرێت هێزە میکانیکییەکانی سروشت ناچار بکرێت کارێک بکەن کە جووڵەیەکی دیاریکراوی لەگەڵدا بێت". سەرنج بدە هێز و جووڵە یەکدەگرن بۆ پێناسەکردنی <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" class="mw-redirect" title="توانا (فیزیک)">هێز</a>. </p><p>لەم دواییانەدا، Uicker et al.<sup id="cite_ref-Uicker2003_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-Uicker2003-32"><span class="cite-bracket">[</span>٣٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کە <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="میکانیزم">ئامێرێکە</a> بۆ بەکارهێنانی هێز یان گۆڕینی ئاراستەکەی. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سەرچاوەی_کارەبا"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.DA.86.D8.A7.D9.88.DB.95.DB.8C_.DA.A9.D8.A7.D8.B1.DB.95.D8.A8.D8.A7"></span>سەرچاوەی کارەبا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=5" title="دەستکاریکردنی بەش: سەرچاوەی کارەبا"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Model_Engine_Luc_Viatour.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Model_Engine_Luc_Viatour.jpg/220px-Model_Engine_Luc_Viatour.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Model_Engine_Luc_Viatour.jpg/330px-Model_Engine_Luc_Viatour.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Model_Engine_Luc_Viatour.jpg/440px-Model_Engine_Luc_Viatour.jpg 2x" data-file-width="2800" data-file-height="1924" /></a><figcaption>بزوێنەری دیزڵ و کلاچی خۆلێدان و گێڕی ئۆتۆمبێل</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Generator-20071117.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Generator-20071117.jpg/220px-Generator-20071117.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Generator-20071117.jpg/330px-Generator-20071117.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Generator-20071117.jpg/440px-Generator-20071117.jpg 2x" data-file-width="2848" data-file-height="2136" /></a><figcaption>مۆلیدەی کارەبایی گانزی سەرەتایی</figcaption></figure> <p>هەوڵی مرۆڤ و ئاژەڵ سەرچاوەی هێزی ڕەسەن بوون بۆ ئامێرە سەرەتاییەکان. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[ ]</sup> </p><p><b>چەرخی ئاو:</b> چەرخی ئاو لە سەرانسەری جیهان لە دەوروبەری ساڵی ٣٠٠ پێش زایین دەرکەوت بۆ بەکارهێنانی ئاوی لێشاو بۆ دروستکردنی جوڵەی سووڕاوە، کە بۆ <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="ئاشی ئاوی">فرێدانی دانەوێڵە بەکاردەهێنرا، و بەهێزکردنی دار و کارەکانی ئامێری و قوماش</a>. تۆرباینەکانی ئاوی مۆدێرن ئەو ئاوەی کە بەناو <a href="/wiki/%D8%A8%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%88" title="بەنداو">بەنداوێکدا</a> دەڕژێت بەکاردەهێنن بۆ لێخوڕینی مۆلیدەی کارەبایی. </p><p><b>ئاسنگەری با:</b> <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A8%D8%A7" title="ئاشی با">ئاسنگەرە</a> سەرەتاییەکان هێزی بایان گرتبوو بۆ دروستکردنی جوڵەی سووڕاوە بۆ کارەکانی فرێدان. هەروەها <a href="/wiki/%D8%AA%DB%86%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%A7" title="تۆربینی با">تۆرباینەکانی بای</a> مۆدێرن مۆلیدەیەک لێدەخوڕن. ئەم کارەبایە لە بەرامبەردا بەکاردێت بۆ لێخوڕینی ماتۆڕەکان کە ئەکتوێتەرەکانی سیستەمی میکانیکی پێکدەهێنن. </p><p><b>بزوێنەر:</b> وشەی بزوێنەر لە داهێنەری وەرگیراوە و لە بنەڕەتدا ئاماژەیە بۆ ئەو ئامێرانەی کە ڕەنگە ئامێری فیزیکی بن یان نا.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>٣٤<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%8C" title="بزوێنەری ھەڵمی">بزوێنەری هەڵم</a> گەرمی بەکاردەهێنێت بۆ کوڵاندنی ئەو ئاوەی کە لەناو دەفرێکی پەستاندا هەیە؛ هەڵمی فراوانبوو پستۆن یان تۆرباینێک دەبات. ئەم بنەمایە لە ئایۆلیپیلی پاڵەوانی ئەسکەندەریەدا دەبینرێت. ئەمەش پێی دەوترێت <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%95%DA%A9%DB%8C" title="بزوێنەری سووتانی دەرەکی">بزوێنەری سووتانی دەرەکی</a>. </p><p>بزوێنەری <a href="/wiki/%D8%A6%DB%86%D8%AA%DB%86%D9%85%DB%86%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="ئۆتۆمۆبیل">ئۆتۆمبێل</a> پێی دەوترێت <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%DB%8C" title="بزوێنەری سوتانی ناوەکی">بزوێنەری سووتانی ناوخۆیی</a> چونکە سووتەمەنی (کارلێکی کیمیایی دەرەکی ) لەناو سلندەرێکدا دەسوتێنێت و گازە فراوانبووەکان بەکاردەهێنێت بۆ لێخوڕینی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="پستن">پستۆن</a> . <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2%D9%88%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%DB%8E%D8%AA" title="بزوێنەری جێت">بزوێنەری جێت</a> تۆرباین بەکاردەهێنێت بۆ پاڵەپەستۆکردنی هەوا کە بە سووتەمەنی دەسوتێت بەجۆرێک کە لە ڕێگەی نۆزڵێکەوە فراوان دەبێت بۆ دابینکردنی پاڵنەر بۆ <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%86%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مەکۆی ئاسمانی">فڕۆکەیەک</a>، هەروەها بزوێنەری سووتانی ناوخۆیی.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>٣٥<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><b>وێستگەی کارەبا:</b> گەرمی لە سووتانی خەڵوز و گازی سروشتی لە بۆیلەردا هەڵم دروست دەکات کە <a href="/wiki/%D8%AA%DB%86%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%BE%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%8C" title="تۆرباینی ھەڵمی">تۆرباینێکی هەڵم</a> دەبات بۆ سوڕاندنی مۆلیدەی کارەبایی. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8E%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%95%DB%8C_%D9%88%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C" title="وێستگەی وزەی ناوکی">وێستگەیەکی ئەتۆمی</a> گەرمی لە <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DA%A9%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C" title="کارتیاکەری ناوکی">ڕیاکتۆری ئەتۆمی</a> بەکاردەهێنێت بۆ بەرهەمهێنانی هەڵم و کارەبا. ئەم کارەبایە لە ڕێگەی تۆڕێک لە هێڵی گواستنەوە دابەش دەکرێت بۆ بەکارهێنانی پیشەسازی و تاکەکەسی. </p><p><b>ماتۆڕەکان:</b> ماتۆڕی کارەبایی یان کارەبای <a href="/wiki/%D8%AA%DB%95%D8%B2%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%AF%DB%86%DA%95%D8%A7%D9%88" title="تەزووی گۆڕاو">AC</a> یان <a href="/wiki/%D8%AA%DB%95%D8%B2%D9%88%D9%88%DB%8C_%D9%86%DB%95%DA%AF%DB%86%DA%95" title="تەزووی نەگۆڕ">DC</a> بەکاردەهێنن بۆ دروستکردنی جوڵەی خولانەوەی. سێرڤۆمۆتۆرە کارەباییەکان بریتین لە ئەکتوێتەرەکانی سیستەمی میکانیکی لە سیستەمی ڕۆبۆتیەوە تا فڕۆکەی مۆدێرن. </p><p><b>هێزی شلە:</b> سیستەمی هایدرۆلیکی و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%86%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C_%DA%BE%DB%95%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سلندەری ھەوایی">بای</a> پەمپە کارەباییەکان بەکاردەهێنن بۆ لێخوڕینی ئاو یان هەوا بە ڕێککەوت بۆ ناو سلندەرەکان بۆ بەهێزکردنی جوڵەی هێڵی. </p><p><b>ئەلکترۆکیمیایی:</b> ماددە کیمیاییەکان و مادەکانیش دەتوانن سەرچاوەی هێز بن.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>٣٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لەوانەیە لە ڕووی کیمیاییەوە کەم ببنەوە یان پێویستیان بە بارگاویکردنەوە هەبێت، وەک ئەوەی لە <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="باتری">پاترییەکاندا</a> ڕوودەدات<sup id="cite_ref-:0_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-37"><span class="cite-bracket">[</span>٣٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> یان لەوانەیە هێز بەرهەم بهێنن بەبێ گۆڕینی دۆخەکەیان، کە ئەمەش بۆ خانە خۆرەکان و مۆلیدەی کارەبایی گەرمی هەیە.<sup id="cite_ref-:1_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-38"><span class="cite-bracket">[</span>٣٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:2_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-39"><span class="cite-bracket">[</span>٣٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بەڵام هەموو ئەمانە هێشتا پێویستیان بە وزەی خۆیان هەیە بۆ ئەوەی لە شوێنێکی ترەوە بێت. لەگەڵ پاترییەکان، ئەوە وزەی پۆتانسێلی کیمیاییە کە پێشتر لە ناوەوە هەیە.<sup id="cite_ref-:0_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-37"><span class="cite-bracket">[</span>٣٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لە خانە خۆرەکان و کارەبای گەرمیدا سەرچاوەی وزە بە ڕێککەوت ڕووناکی و گەرمییە.<sup id="cite_ref-:1_38-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-38"><span class="cite-bracket">[</span>٣٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:2_39-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-39"><span class="cite-bracket">[</span>٣٩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="میکانیزمەکان"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.D9.85.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>میکانیزمەکان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=6" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیزمەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>میکانیزمی</i> سیستەمی میکانیکی لە پێکهاتەکانەوە کۆدەکرێتەوە کە پێیان دەوترێت <i>توخمەکانی ئامێر</i>. ئەم توخمانە پێکهاتە بۆ سیستەمەکە دابین دەکەن و جووڵەی کۆنترۆڵ دەکەن. </p><p>پێکهاتە پێکهاتەییەکان بەگشتی بریتین لە ئەندامانی چوارچێوە، بیرینگ، سپلاین، سپرینگ، مۆر، بەستنەوە و کەڤەر. شێوە و پێکهاتە و ڕەنگی کەڤەرەکان ڕووکارێکی ستایل و کارپێکردن لە نێوان سیستەمی میکانیکی و بەکارهێنەرانیدا دابین دەکات. </p><p>هەروەها ئەو کۆبوونەوەیانەی کە جووڵە کۆنتڕۆڵ دەکەن پێیان دەوترێت <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="میکانیزم">میکانیزم</a>.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>٤٠<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> میکانیزمەکان بەگشتی وەک گێڕ و شەمەندەفەری گێڕ پۆلێن دەکرێن، کە بریتین لە درایوەکانی پشتێن و زنجیر، میکانیزمی کام و فۆڵۆوەر و بەستنەوە، هەرچەندە میکانیزمی تایبەتی تر هەر وەک پەیوەندی گرتن، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85%DB%8C_%D8%AC%D9%86%DB%8E%DA%A4" title="میکانیزمی جنێڤ">میکانیزمی ئیندێکسکردن</a>، هەڵهاتن و ئامێری خۆلێدان وەکو <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8E%DA%A9" title="برێک">سوکان</a> و کلاچ. </p><p>ژمارەی پلەکانی ئازادی میکانیزمێک، یان جوڵەی، بەندە بە ژمارەی بەستەر و جومگەکان و جۆرەکانی جومگەکان کە بۆ دروستکردنی میکانیزمەکە بەکاردەهێنرێن. جووڵەی گشتی میکانیزمێک بریتییە لە جیاوازی نێوان ئازادی بێ سنووری بەستەرەکان و ژمارەی ئەو سنووردارکردنانەی کە لەلایەن جومگەکانەوە سەپێنراون. بە پێوەرەکانی چێبیچێڤ-گروبلێر-کوتزباخ وەسف دەکرێت. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گێڕ_و_شەمەندەفەری_گێڕ"><span id=".DA.AF.DB.8E.DA.95_.D9.88_.D8.B4.DB.95.D9.85.DB.95.D9.86.D8.AF.DB.95.D9.81.DB.95.D8.B1.DB.8C_.DA.AF.DB.8E.DA.95"></span>گێڕ و شەمەندەفەری گێڕ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=7" title="دەستکاریکردنی بەش: گێڕ و شەمەندەفەری گێڕ"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:NAMA_Machine_d%27Anticyth%C3%A8re_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/NAMA_Machine_d%27Anticyth%C3%A8re_1.jpg/220px-NAMA_Machine_d%27Anticyth%C3%A8re_1.jpg" decoding="async" width="220" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/NAMA_Machine_d%27Anticyth%C3%A8re_1.jpg/330px-NAMA_Machine_d%27Anticyth%C3%A8re_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/NAMA_Machine_d%27Anticyth%C3%A8re_1.jpg/440px-NAMA_Machine_d%27Anticyth%C3%A8re_1.jpg 2x" data-file-width="1036" data-file-height="924" /></a><figcaption>میکانیزمی ئەنتیکیتێرا (پارچەی سەرەکی)</figcaption></figure> <p>گواستنەوەی خولانەوەی نێوان تایەی دداندار کە بەرکەوتنیان هەیە دەتوانرێت بگەڕێتەوە بۆ میکانیزمی ئەنتیکیتێرا لە یۆنان و گالیسکە کە ئاراستەی باشووری <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a> دەکات. وێنەکانی زانای سەردەمی ڕێنێسانس جۆرجیۆس ئەگریکۆلا شەمەندەفەرە گێڕەکان نیشان دەدەن کە ددانی ستوونییان هەیە. جێبەجێکردنی ددانی ئینڤۆلوت دیزاینێکی ستانداردی گێڕی بەدەستهێنا کە ڕێژەی خێرایی بەردەوام دابین دەکات. چەند تایبەتمەندییەکی گرنگی گێڕ و شەمەندەفەری گێڕ بریتین لە: </p> <ul><li>ڕێژەی بازنەکانی پەستانی گێڕەکانی جووتبوون ڕێژەی خێرایی و سوودی میکانیکی کۆمەڵەی گێڕەکان دیاری دەکات.</li> <li>شەمەندەفەری گێڕی هەسارەیی کەمکردنەوەی گێڕێکی بەرز لە پاکێجێکی بچووکدا دابین دەکات.</li> <li>دەتوانرێت ددانی گێڕ بۆ ئەو گێڕانە دیزاین بکرێت کە نابازنەیی بن, بەڵام هێشتا تورکی بە شێوەیەکی ڕێک دەگوازنەوە.</li> <li>ڕێژەی خێرایی زنجیر و پشتێنە درایوەکان بە هەمان شێوەی ڕێژەی گێڕەکان حیسابی بۆ دەکرێت. سەیری گێڕی پاسکیل بکە.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="میکانیزمی_کام_و_فۆڵۆوەر"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.D9.85.DB.8C_.DA.A9.D8.A7.D9.85_.D9.88_.D9.81.DB.86.DA.B5.DB.86.D9.88.DB.95.D8.B1"></span>میکانیزمی کام و فۆڵۆوەر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=8" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیزمی کام و فۆڵۆوەر"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کام و فۆڵۆوەر بەهۆی بەرکەوتنی ڕاستەوخۆی دوو بەستەر کە شێوەی تایبەتیان هەیە دروست دەبێت. بەستەرەکەی لێخوڕین پێی دەوترێت کام (هەروەها سەیری شەفتی کام بکە) و ئەو بەستەرەی کە لە ڕێگەی بەرکەوتنی ڕاستەوخۆی ڕووکارەکانیانەوە دەجووڵێت پێی دەوترێت شوێنکەوتوو. شێوەی ڕووکارە بەرکەوتنەکانی کام و فۆڵۆوەر جووڵەی میکانیزمەکە دیاری دەکات. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پەیوەندییەکان"><span id=".D9.BE.DB.95.DB.8C.D9.88.DB.95.D9.86.D8.AF.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>پەیوەندییەکان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=9" title="دەستکاریکردنی بەش: پەیوەندییەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Landing_gear_schematic.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Landing_gear_schematic.svg/220px-Landing_gear_schematic.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Landing_gear_schematic.svg/330px-Landing_gear_schematic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Landing_gear_schematic.svg/440px-Landing_gear_schematic.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a><figcaption>نەخشەی ئەکتوێتەر و پەیوەندی چوار بار کە ئامێری نیشتنەوەی فڕۆکەیەک دادەنێت</figcaption></figure> <p>پەیوەندی بریتییە لە کۆمەڵێک بەستەر کە لە ڕێگەی جومگەکانەوە بەیەکەوە بەستراونەتەوە. بەگشتی بەستەرەکان توخمە پێکهاتەییەکانن و جومگەکان ڕێگە بە جووڵە دەدەن. ڕەنگە تاکە نموونەی بەسوود پەیوەندی چوار باری تەختە بێت. بەڵام زۆر پەیوەندی تایبەتتر هەیە: </p> <ul><li>پەیوەندی وات پەیوەندییەکی چوار بارە کە هێڵێکی ڕاست و نزیکەیی دروست دەکات. بۆ کارکردنی دیزاینەکەی بۆ بزوێنەری هەڵم گرینگ بوو. هەروەها ئەم پەیوەندییە لە هەڵپەساردنی ئۆتۆمبێلەکاندا دەردەکەوێت بۆ ڕێگریکردن لە جوڵەی لاشە بۆ لایەکی جەستە بە بەراورد بە تایەکان. هەروەها سەیری بابەتەکە بکە جووڵەی هاوتەریب.</li> <li>سەرکەوتنی پەیوەندییەکەی وات دەبێتە هۆی دیزاینکردنی پەیوەندییەکانی هێڵی ڕاستی نزیکەیی هاوشێوە، وەک پەیوەندیی هۆکن و پەیوەندیی چێبیشێڤ.</li> <li>پەیوەندی پیۆسێلێر دەرچوونێکی هێڵی ڕاستی ڕاستەقینە لە هاتنە ژوورەوەیەکی سووڕاوە دروست دەکات.</li> <li>پەیوەندی ساروس پەیوەندییەکی فەزاییە کە جووڵەی هێڵی ڕاست لە ئینپوتێکی سووڕاوە دروست دەکات.</li> <li>پەیوەندی کلان و پەیوەندی یانسن داهێنانەکانی ئەم دواییەن کە جوڵەی سەرنجڕاکێشی ڕۆیشتن دابین دەکەن. ئەوان بە ڕێککەوت پەیوەندییەکی شەش بار و هەشت بارن.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="میکانیزمی_تەختەیی"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.D9.85.DB.8C_.D8.AA.DB.95.D8.AE.D8.AA.DB.95.DB.8C.DB.8C"></span>میکانیزمی تەختەیی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=10" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیزمی تەختەیی"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>میکانیزمی تەختەیی سیستەمێکی میکانیکییە کە سنووردارە بۆیە ڕێڕەوی خاڵەکان لە هەموو تەنەکانی سیستەمەکەدا لەسەر تەختە هاوتەریبەکان لەگەڵ تەختەیەکی زەمینیدا دەکەون. میحوەرەکانی خولانەوەی جومگە هێنجراوەکان کە تەنەکانی ناو سیستەمەکە بەیەکەوە دەبەستنەوە، ڕاستڕەوە بەم تەختە زەوییە. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="میکانیزمی_گۆشەیی"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.D9.85.DB.8C_.DA.AF.DB.86.D8.B4.DB.95.DB.8C.DB.8C"></span>میکانیزمی گۆشەیی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=11" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیزمی گۆشەیی"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>میکانیزمی گۆیی</b> سیستەمێکی میکانیکییە کە تەنەکان بە شێوەیەک دەجوڵێن کە ڕێڕەوی خاڵەکانی ناو سیستەمەکە لەسەر گۆی هاوسەنتەر کەوتوون. میحوەرەکانی خولانەوەی جومگە هێنجراوەکان کە تەنەکانی ناو سیستەمەکە بەیەکەوە دەبەستنەوە بە ناوەندی ئەم بازنانەدا تێدەپەڕن. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="میکانیزمی_فەزایی"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.D9.85.DB.8C_.D9.81.DB.95.D8.B2.D8.A7.DB.8C.DB.8C"></span>میکانیزمی فەزایی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=12" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیزمی فەزایی"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>میکانیزمی فەزایی بریتییە لە سیستەمێکی میکانیکی کە لانیکەم یەک تەنی هەیە کە بە شێوەیەک دەجووڵێت کە ڕێڕەوی خاڵەکانی کێشەی گشتی بۆشایی بن. میحوەرەکانی خولانەوەی جومگە هێنجراوەکان کە تەنەکانی ناو سیستەمەکە بەیەکەوە دەبەستنەوە، هێڵەکان لە بۆشاییدا پێکدەهێنن کە نابڕن و ئاسایی هاوبەشی جیاوازیان هەیە. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="میکانیزمەکانی_چرچبوون"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.D9.85.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C_.DA.86.D8.B1.DA.86.D8.A8.D9.88.D9.88.D9.86"></span>میکانیزمەکانی چرچبوون</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=13" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیزمەکانی چرچبوون"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>میکانیزمی چرچبوون پێکدێت لە زنجیرەیەک تەنی ڕەق کە بە توخمە پابەندەکان بەیەکەوە بەستراونەتەوە (بە جومگەی چرچبوونیش ناسراون) کە دیزاین کراوە بۆ بەرهەمهێنانی جووڵەیەکی ئەندازەیی باش پێناسەکراو لە کاتی بەکارهێنانی هێزێکدا. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="توخمەکانی_ئامێر"><span id=".D8.AA.D9.88.D8.AE.D9.85.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.A6.D8.A7.D9.85.DB.8E.D8.B1"></span>توخمەکانی ئامێر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=14" title="دەستکاریکردنی بەش: توخمەکانی ئامێر"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پێکهاتە میکانیکییە سەرەتاییەکانی ئامێرێک پێیان دەوترێت <b>توخمە ئامێرییەکان</b>. ئەم توخمانە لە سێ جۆری بنەڕەتی پێکدێن، (i) <i>پێکهاتەی پێکهاتەیی</i> وەک ئەندامانی چوارچێوە، بیرینگ، ئەکسیل، سپلاین، بەستنەوە, مۆر، و چەورکەر. (ii) <i><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="میکانیزم">میکانیزمەکان</a></i> کە جووڵە بە شێوازی جۆراوجۆر کۆنتڕۆڵ دەکەن وەک شەمەندەفەری گێڕ, پشتێن یان زنجیر درایو, پەیوەندییەکان ، سیستەمی کام و فۆڵۆوەر ، لەوانەش <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8E%DA%A9" title="برێک">سوکان</a> و کلاچەکان و (iii) <i>پێکهاتەکانی کۆنترۆڵ</i> وەک دوگمە، سویچ، نیشاندەر، هەستەوەر، ئەکتوێتەر و کۆنترۆڵکەری کۆمپیوتەر.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>٤١<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> لە کاتێکدا بەگشتی بە توخمێکی ئامێر نازانرێت، بەڵام شێوە و پێکهاتە و ڕەنگی کەڤەرەکان بەشێکی گرنگی ئامێرێکن کە ڕووکارێکی ستایل و کارپێکردن لە نێوان پێکهاتە میکانیکییەکانی ئامێرێک و بەکارهێنەرانیدا دابین دەکەن. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پێکهاتە_پێکهاتەییەکان"><span id=".D9.BE.DB.8E.DA.A9.D9.87.D8.A7.D8.AA.DB.95_.D9.BE.DB.8E.DA.A9.D9.87.D8.A7.D8.AA.DB.95.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>پێکهاتە پێکهاتەییەکان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=15" title="دەستکاریکردنی بەش: پێکهاتە پێکهاتەییەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ژمارەیەک توخمەکانی ئامێر ئەرکی پێکهاتەیی گرنگ وەک چوارچێوە، بیرینگ، سپلاین، بەهار و مۆرەکان دابین دەکەن. </p> <ul><li>داننان بەوەی کە چوارچێوەی میکانیزمێک توخمێکی گرنگی ئامێرە، ناوی پەیوەندی سێ بارەی گۆڕی بۆ پەیوەندی چوار بار. چوارچێوەکان بەگشتی لە توخمەکانی کۆنکرێتی یان تیشکەوە کۆدەکرێنەوە.</li> <li>بیرینگەکان ئەو پێکهاتانەن کە بۆ بەڕێوەبردنی ڕووکاری نێوان توخمە جوڵاوەکان دیزاین کراون و سەرچاوەی <a href="/wiki/%D9%84%DB%8E%DA%A9%D8%AE%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لێکخشاندن">خۆلێدانن</a> لە ئامێرەکاندا. بەگشتی، بیرینگەکان بۆ خولانەوەی پاک یان جوڵەی هێڵی ڕاست دیزاین کراون.</li> <li>سپلاین و کلیل دوو ڕێگان بۆ دانانی ئەکسیلێک بە شێوەیەکی متمانەپێکراو لەسەر ویل، پولی یان گێڕ بۆ ئەوەی تورکی لە ڕێگەی پەیوەندییەکەوە بگوازرێتەوە.</li> <li>سپرینگز هێزگەلێک دابین دەکات کە یان دەتوانێت پێکهاتەکانی ئامێرێک لە شوێنی خۆیدا ڕابگرێت یان وەکو هەڵپەساردنێک کاردەکات بۆ پشتگیریکردنی بەشێک لە ئامێرێک.</li> <li>مۆر لە نێوان بەشەکانی جووتبوونی ئامێرێکدا بەکاردەهێنرێت بۆ دڵنیابوون لەوەی شلەکان، وەک ئاو، گازە گەرمەکان، یان چەورکەرەکان لە نێوان ڕووی جووتبوونەکاندا دزە ناکەن.</li> <li>بەستەرەکانی وەکو <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8E%DA%86" title="پێچ">پیچ</a> ، بولت، کلیپی بەهار، و پێوەری زۆر گرنگن بۆ کۆکردنەوەی پێکهاتەکانی ئامێرێک. بەگشتی بەستەرەکان بە لابردنی دادەنرێت. لە بەرامبەردا، شێوازەکانی یەکگرتن، وەکو <a href="/wiki/%D9%84%DB%95%D8%AD%DB%8C%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="لەحیمکاری">لێهەڵمژینی</a>, <a href="/wiki/%D9%84%DB%95%D8%AD%DB%8C%D9%85%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D9%86%DB%95%D8%B1%D9%85" title="لەحیمکردنی نەرم">لێهەڵمژینی</a>, کریمپینگ و بەکارهێنانی چەسپ, بەزۆری پێویستی بە بڕینی بەشەکان هەیە بۆ هەڵوەشاندنەوەی پێکهاتەکان</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کۆنتڕۆڵکەرەکان"><span id=".DA.A9.DB.86.D9.86.D8.AA.DA.95.DB.86.DA.B5.DA.A9.DB.95.D8.B1.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>کۆنتڕۆڵکەرەکان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=16" title="دەستکاریکردنی بەش: کۆنتڕۆڵکەرەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کۆنتڕۆڵکەرەکان هەستەوەرەکان و <a href="/wiki/%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="لۆژیک">لۆژیک</a> و ئەکتوێتەرەکان تێکەڵ دەکەن بۆ پاراستنی کارایی پێکهاتەکانی ئامێرێک. ڕەنگە ناسراوترینیان حاکمی فلایبۆڵ بێت بۆ بزوێنەری هەڵم. نموونەی ئەم ئامێرانە لە گەرمکەرەوە دەست پێدەکات کە لەگەڵ بەرزبوونەوەی پلەی گەرمیدا وەلڤەلێک دەکاتەوە بۆ ئاوی ساردکەرەوە تا دەگاتە کۆنتڕۆڵکەرەکانی خێرایی وەک سیستەمی کۆنترۆڵی کروز لە ئۆتۆمبێلدا. کۆنتڕۆڵکەری لۆژیکی بەرنامەبۆداڕێژراو ڕێلەی و میکانیزمە تایبەتەکانی کۆنترۆڵکردنی بە کۆمپیوتەرێکی بەرنامەبۆداڕێژراو گۆڕی. ئەو سێرڤۆمۆتۆرانەی کە بە وردی شەفتێک لە وەڵامی فەرمانێکی کارەبایی دادەنێن، ئەو ئەکتوێتەرانەن کە <a href="/wiki/%DA%95%DB%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="ڕۆبات">سیستەمی ڕۆباتی</a> دەکاتە مەمکین. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ئامێری_کۆمپیوتەر"><span id=".D8.A6.D8.A7.D9.85.DB.8E.D8.B1.DB.8C_.DA.A9.DB.86.D9.85.D9.BE.DB.8C.D9.88.D8.AA.DB.95.D8.B1"></span>ئامێری کۆمپیوتەر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=17" title="دەستکاریکردنی بەش: ئامێری کۆمپیوتەر"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Arithmometre,_designed_by_Charles_Xavier_Thomas,_c._1820,_for_the_four_rules_of_arithmetic,_manufactured_1866-1870_AD,_TM10901_-_Tekniska_museet_-_Stockholm,_Sweden_-_DSC01567.JPG" class="mw-file-description"><img alt="Arithmometr computing machine" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Arithmometre%2C_designed_by_Charles_Xavier_Thomas%2C_c._1820%2C_for_the_four_rules_of_arithmetic%2C_manufactured_1866-1870_AD%2C_TM10901_-_Tekniska_museet_-_Stockholm%2C_Sweden_-_DSC01567.JPG/220px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="220" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Arithmometre%2C_designed_by_Charles_Xavier_Thomas%2C_c._1820%2C_for_the_four_rules_of_arithmetic%2C_manufactured_1866-1870_AD%2C_TM10901_-_Tekniska_museet_-_Stockholm%2C_Sweden_-_DSC01567.JPG/330px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Arithmometre%2C_designed_by_Charles_Xavier_Thomas%2C_c._1820%2C_for_the_four_rules_of_arithmetic%2C_manufactured_1866-1870_AD%2C_TM10901_-_Tekniska_museet_-_Stockholm%2C_Sweden_-_DSC01567.JPG/440px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="5372" data-file-height="3205" /></a><figcaption>ژمێریاری پێوەرەکە لەلایەن چارڵز زاڤیر تۆماسەوە دیزاین کراوە، <abbr title="بەنزیکەیی">نز.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 1820</span> ، بۆ چوار یاسای ژمێریاری. ساڵانی ١٨٦٦-١٨٧٠ی زایینی دروستکراوە و لە مۆزەخانەی تەکنیسکا لە ستۆکهۆڵم لە سوید نمایشکراوە.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%DA%B5%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%AC" title="چارڵز بابیج">چارڵز بابیج</a> لە ساڵی ١٨٣٧ ئامێرەکانی بۆ خشتەی لۆگاریتم و ئەرکەکانی تر دیزاین کردووە. دەتوانرێت بزوێنەری جیاوازییەکەی بە حاسیبەیەکی میکانیکی پێشکەوتوو و بزوێنەری شیکارییەکەی بە پێشەنگی <a href="/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1" title="کۆمپیوتەر">کۆمپیوتەری</a> مۆدێرن هەژمار بکرێت، هەرچەندە هیچ کام لە دیزاینە گەورەکان لە ژیانی بابێجدا </p><p>ئاریتمۆمێتەر و کۆمپتۆمێتەر کۆمپیوتەرێکی میکانیکین کە پێشەکی <a href="/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1" title="کۆمپیوتەر">کۆمپیوتەرە دیجیتاڵییە مۆدێرنەکانن</a>. ئەو مۆدێلانەی کە بۆ لێکۆڵینەوە لە کۆمپیوتەرە مۆدێرنەکان بەکاردەهێنرێن پێیان دەوترێت ئامێری دەوڵەت و <a href="/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="مەکینەی تیورینگ">ئامێری تۆرینگ</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ئامێری_گۆگردی"><span id=".D8.A6.D8.A7.D9.85.DB.8E.D8.B1.DB.8C_.DA.AF.DB.86.DA.AF.D8.B1.D8.AF.DB.8C"></span>ئامێری گۆگردی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=18" title="دەستکاریکردنی بەش: ئامێری گۆگردی"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Protein_translation.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Protein_translation.gif/220px-Protein_translation.gif" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/94/Protein_translation.gif 1.5x" data-file-width="250" data-file-height="250" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%95%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%86%D8%B3%DB%86%D9%85" title="ڕایبۆسۆم">ڕیبۆزۆم</a> ئامێرێکی بایۆلۆژییە کە داینامیکی پڕۆتین بەکاردەهێنێت.</figcaption></figure> <p>مۆلیکولی بایۆلۆجی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%86%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="مایۆسین">مایوسین</a> کارلێک دەکات لەگەڵ ATP و ADP بۆ ئەوەی بە یەکەوە لەگەڵ تاڵێکی ئەکتین پەیوەندی بکات و شێوەی بگۆڕێت بە شێوەیەک کە هێزێک دەخاتە سەر، و پاشان جیا دەبێتەوە بۆ ڕێستکردنی شێوەی، یان کۆنفۆڕماسیۆنەکەی. ئەمەش وەکو هاندەری گەردیلەیی کاردەکات کە دەبێتە هۆی گرژبوونی ماسولکەکان. بە هەمان شێوە مۆلیکولی بایۆلۆجی کینێسین دوو بەشی هەیە کە بە یەکەوە لەگەڵ مایکرۆتۆبولەکاندا پەیوەندی و جیابوونەوەیان هەیە و دەبێتە هۆی ئەوەی مۆلیکولەکە بە درێژایی مایکرۆتۆبولەکە بجوڵێت و کیسەڵەکان بگوازێتەوە ناو خانەکە، و داینین کە بار لە ناو خانەکاندا بەرەو ناوک دەجوڵێنێت و لێدانی ئەکسۆنیماڵی ڕیشاڵی جووڵاو بەرهەم دەهێنێت و... فلاگێلا. لە ڕاستیدا، سیلیۆمی جووڵاو نانۆماشینێکە کە پێکهاتووە لە ڕەنگە زیاتر لە ٦٠٠ پڕۆتین لە کۆمپلێکسەکانی گەردیلەییدا، کە زۆربەیان بە شێوەیەکی سەربەخۆ وەک نانۆماشینەکان کاردەکەن. بەستەرە نەرمەکان ڕێگە بە دۆمەینی پڕۆتینی جووڵاو دەدات کە لەلایەن ئەوانەوە بەستراوەتەوە هاوبەشە بەستنەوەکانیان وەربگرن و هاندەری ئالۆستیری مەودای دوور بن. لە ڕێگەی داینامیکی دۆمەینی پڕۆتین<sup id="cite_ref-Satir2008_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Satir2008-42"><span class="cite-bracket">[</span>٤٢<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ئامێرە بایۆلۆژییەکانی تر بەرپرسیارن لە بەرهەمهێنانی وزە، بۆ نموونە ATP synthase کە وزە لە گرادێنتەکانی پرۆتۆن لە سەرانسەری پەردەکاندا بەکاردەهێنێت بۆ لێخوڕینی جووڵەیەکی هاوشێوەی تۆرباین کە بەکاردێت بۆ دروستکردنی ATP ، دراوی وزەی خانەیەک.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>٤٣<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هێشتا ئامێرەکانی تر بەرپرسن لە دەربڕینی جینەکان, لەوانە <a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%95%D8%B1%DB%95%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%DB%8C_%D8%A6%DB%8E%D9%86_%D8%A6%DB%95%DB%8C" title="پۆلیمەرەیزی دی ئێن ئەی">پۆلیمیرازەکانی DNA</a> بۆ دووبارەکردنەوەی <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C_%D8%A6%DB%8E%D9%86_%D8%A6%DB%95%DB%8C" title="دی ئێن ئەی">DNA</a>,<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[ ]</sup> <a href="/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%BE%DB%95%DA%B5%D9%85%DB%95%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%DA%95_%D8%A6%DB%8E%D9%86_%D8%A6%DB%95%DB%8C" title="ئەنزیمی پەڵمەرەی ئاڕ ئێن ئەی">پۆلیمیرازەکانی RNA</a> بۆ بەرهەمهێنانی <a href="/wiki/%D8%A6%D8%A7%DA%95_%D8%A6%DB%8E%D9%86_%D8%A6%DB%95%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D8%B1%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88" title="ئاڕ ئێن ئەی نێردراو">mRNA</a>، سپلایسۆزۆم بۆ لابردنی ئینترۆنەکان، و <a href="/wiki/%DA%95%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%86%D8%B3%DB%86%D9%85" title="ڕایبۆسۆم">ڕیبۆزۆم</a> بۆ <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DA%95%DB%86%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="درووستبوونی پڕۆتین">دروستکردنی پڕۆتینەکان</a>. ئەم ئامێرانە و داینامیکی نانۆپێوەرەکانیان زۆر ئاڵۆزترن لە هەر ئامێرێکی گەردیلەیی کە هێشتا بە شێوەیەکی دەستکرد دروستکراون.<sup id="cite_ref-pmid21570668_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid21570668-44"><span class="cite-bracket">[</span>٤٤<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ئەم مۆلیکولانە زیاتر بە نانۆماشین دادەنرێت. </p><p>توێژەران DNAیان بەکارهێناوە بۆ دروستکردنی پەیوەندی چوار بار بە ڕەهەندی نانۆ. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کاریگەری"><span id=".DA.A9.D8.A7.D8.B1.DB.8C.DA.AF.DB.95.D8.B1.DB.8C"></span>کاریگەری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=19" title="دەستکاریکردنی بەش: کاریگەری"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="میکانیزەکردن_و_ئۆتۆماتیکیکردن"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.DB.95.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86_.D9.88_.D8.A6.DB.86.D8.AA.DB.86.D9.85.D8.A7.D8.AA.DB.8C.DA.A9.DB.8C.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86"></span>میکانیزەکردن و ئۆتۆماتیکیکردن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=20" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیزەکردن و ئۆتۆماتیکیکردن"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Agricola1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Agricola1.jpg/220px-Agricola1.jpg" decoding="async" width="220" height="368" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Agricola1.jpg/330px-Agricola1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Agricola1.jpg/440px-Agricola1.jpg 2x" data-file-width="729" data-file-height="1221" /></a><figcaption>ئەم بەرزکەرەوەی کانەی کە بە ئاو کاردەکات بۆ بەرزکردنەوەی کانزا بەکاردەهێنرا. ئەم داربلۆکە لە <i>De re metallica</i> لەلایەن Georg Bauer (ناوی لاتینی Georgius Agricola, <abbr title="بەنزیکەیی">نز.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 1555</span> )، کتێبێکی سەرەتایی کانزاکانە کە چەندین وێنەکێشان و وەسفکردنی ئامێرەکانی کانگا لەخۆدەگرێت.</figcaption></figure> <p>میکانیزەکردن (یان میکانیزەکردن لە <a href="/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%DB%95%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ئینگلیزیی بەریتانی">BE</a> ) بریتییە لە دابینکردنی ئامێرێک بۆ بەڕێوەبەرانی مرۆڤ کە یارمەتیان دەدات لە پێداویستییە ماسولکییەکانی کارکردن یان کاری ماسولکەیی ئاوارە دەکات. لە هەندێک بواردا میکانیزەکردن بەکارهێنانی ئامێری دەستی لەخۆدەگرێت. لە بەکارهێنانی مۆدێرن، وەک لە ئەندازیاری یان ئابووریدا، میکانیزەکردن واتای ئامێری ئاڵۆزترە لە ئامێرە دەستییەکان و ئامێرە سادەکانی وەک ئەسپێکی بێ گێڕ یان میلێکی کەر لەخۆناگرێت. ئەو ئامێرانەی کە دەبنە هۆی گۆڕینی خێرایی یان گۆڕانکاری بۆ یان لە جوڵەی بەرامبەرەوە بۆ جوڵەی سووڕانەوە، بە بەکارهێنانی ئامرازەکانی وەک گێڕ, <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%DB%86%DA%A9%DB%95" title="خلۆکە">پولی</a> یان کۆپان و پشتێن، شەفت, کام و کرانک, بەزۆری بە ئامێر دادەنرێت. دوای کارەباکردن، کاتێک زۆربەی ئامێرە بچووکەکان بە دەست کاریان نەدەکرد، میکانیزەکردن هاوواتای ئامێرە ماتۆڕدارەکان بوو.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>٤٥<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ئۆتۆماتیکی بریتییە لە بەکارهێنانی سیستەمی کۆنترۆڵ و <a href="/wiki/%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="تەکنۆلۆژیای زانیاری">تەکنەلۆژیای زانیاری</a> بۆ کەمکردنەوەی پێویستی کاری مرۆڤ لە بەرهەمهێنانی کاڵا و خزمەتگوزاریدا. لە بازنەی پیشەسازیدا ئۆتۆماتیکی هەنگاوێکە لە دەرەوەی میکانیزەکردن. لە کاتێکدا میکانیزەکردن ئامێرێک بۆ بەڕێوەبەرانی مرۆڤ دابین دەکات بۆ یارمەتیدانیان لە پێداویستییە ماسولکییەکانی کارکردن، ئۆتۆماتیکیکردن پێویستی بە پێداویستییە هەستیار و دەروونییەکانی مرۆڤ زۆر کەمدەکاتەوە. ئۆتۆماتیکی ڕۆڵێکی گرنگی زیاتر لە ئابووری جیهان و لە ئەزموونی ڕۆژانەدا دەگێڕێت. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ئۆتۆماتا"><span id=".D8.A6.DB.86.D8.AA.DB.86.D9.85.D8.A7.D8.AA.D8.A7"></span>ئۆتۆماتا</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=21" title="دەستکاریکردنی بەش: ئۆتۆماتا"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ئۆتۆماتیک (ئۆتۆماتۆن) (فرە: ئۆتۆماتیک یان ئۆتۆماتیک) ئامێرێکی خۆکارە. هەندێک جار وشەکە بۆ وەسفکردنی <a href="/wiki/%DA%95%DB%86%D8%A8%DB%86%D8%AA" title="ڕۆبۆت">ڕۆبۆت</a> بەکاردێت بە تایبەتی ڕۆبۆتێکی سەربەخۆ. <i>ئۆتۆمبێلێکی ئۆتۆماتیکی یاری</i> لە ساڵی ١٨٦٣دا پاتێنتەکەی وەرگرتووە.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>٤٦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="میکانیک"><span id=".D9.85.DB.8C.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.DA.A9"></span>میکانیک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=22" title="دەستکاریکردنی بەش: میکانیک"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ئاشر ڕاپۆرت دەکات کە ڕیساڵی هیرۆ ئۆف ئەسکەندەریە لەسەر <i>میکانیک تیشکی</i> خستۆتە سەر لێکۆڵینەوە لە بەرزکردنەوەی قورسایی قورس. ئەمڕۆ <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="میکانیک">میکانیک</a> ئاماژەیە بۆ شیکاری ماتماتیکی هێزەکان و جوڵەی سیستەمێکی میکانیکی، و پێکدێت لە لێکۆڵینەوە لە جووڵە و داینامیکی ئەم سیستەمە. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="داینامیکی_ئامێرەکان"><span id=".D8.AF.D8.A7.DB.8C.D9.86.D8.A7.D9.85.DB.8C.DA.A9.DB.8C_.D8.A6.D8.A7.D9.85.DB.8E.D8.B1.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>داینامیکی ئامێرەکان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=23" title="دەستکاریکردنی بەش: داینامیکی ئامێرەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>شیکاری داینامیکی ئامێرەکان بە مۆدێلێکی تەنی ڕەق دەست پێدەکات بۆ دیاریکردنی کارلێکەکان لە بیرینگەکاندا، لەو خاڵەدا کاریگەرییەکانی لاستیکیی لەخۆدەگرێت. داینامیکی تەنی ڕەق لە جووڵەی سیستەمی تەنە بەیەکەوە بەستراوەکان لە ژێر کارکردنی هێزە دەرەکییەکان دەکۆڵێتەوە. ئەو گریمانەیەی کە تەنەکان ڕەقن، واتە لە ژێر کرداری هێزە بەکارهێنراوەکاندا شێواوی نابن، شیکارییەکە ئاسانتر دەکات بە کەمکردنەوەی ئەو پارامێتەرانەی کە پێکهاتەی سیستەمەکە وەسف دەکەن بۆ وەرگێڕان و خولانەوەی چوارچێوەی ئاماژەپێکراو کە بە هەر تەنێکەوە بەستراوەتەوە.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>٤٧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>٤٨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>داینامیکی سیستەمی تەنێکی ڕەق بە هاوکێشەکانی جووڵەی پێناسە دەکرێت کە بە بەکارهێنانی <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D9%88%DA%B5%DB%95%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="یاساکانی جووڵەی نیوتن">یاساکانی جووڵەی نیوتن</a> یان میکانیکی لاگرانجی وەرگیراون. چارەسەری ئەم هاوکێشانەی جووڵە پێناسە دەکات کە چۆن پێکهاتەی سیستەمی تەنە ڕەقەکان دەگۆڕێت وەک کارکردی کات. فۆرمولەکردن و چارەسەرکردنی داینامیکی جەستەی ڕەق ئامرازێکی گرنگە لە ھاوشێوەکردنی کۆمپیوتەریی سیستەمی میکانیکیدا. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="جووڵەی_ئامێرەکان"><span id=".D8.AC.D9.88.D9.88.DA.B5.DB.95.DB.8C_.D8.A6.D8.A7.D9.85.DB.8E.D8.B1.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>جووڵەی ئامێرەکان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=24" title="دەستکاریکردنی بەش: جووڵەی ئامێرەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>شیکاری داینامیکی ئامێر پێویستی بە دیاریکردنی جووڵە، یان جووڵەیی، بەشە پێکهێنەرەکانی هەیە، کە بە شیکاری جوڵەیی ناسراوە. گریمانەیەک کە سیستەمەکە کۆبوونەوەی پێکهاتە ڕەقەکانە ڕێگە دەدات جووڵەی خولانەوەی و وەرگێڕان لە ڕووی بیرکارییەوە وەک گۆڕانکارییە ئیوکلیدیەکان، یان ڕەقەکان، مۆدێل بکرێت. ئەمەش ڕێگە دەدات شوێن و خێرایی و خێرایی هەموو خاڵەکانی ناو پێکهاتەیەک لەم تایبەتمەندیانە بۆ خاڵێکی ئاماژە دیاری بکرێت، هەروەها شوێنی گۆشەیی و خێرایی گۆشەیی و خێرایی گۆشەیی پێکهاتەکە. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دیزاینی_ئامێر"><span id=".D8.AF.DB.8C.D8.B2.D8.A7.DB.8C.D9.86.DB.8C_.D8.A6.D8.A7.D9.85.DB.8E.D8.B1"></span>دیزاینی ئامێر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=25" title="دەستکاریکردنی بەش: دیزاینی ئامێر"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دیزاینی ئامێر ئاماژەیە بۆ ئەو ڕێکار و تەکنیکانەی کە بەکاردەهێنرێن بۆ چارەسەرکردنی سێ قۆناغی سووڕی ژیانی ئامێرێک: </p> <ol><li>داهێنان، کە بریتییە لە ناسینەوەی پێویستییەک، پەرەپێدانی پێداویستییەکان، درووستکردنی چەمک، پەرەپێدانی نموونە، بەرهەمهێنان و تاقیکردنەوەی پشتڕاستکردنەوە.</li> <li>ئەندازیاری ئەدای کارکردن بریتییە لە بەرزکردنەوەی کارایی بەرهەمهێنان، کەمکردنەوەی داواکاری خزمەتگوزاری و چاککردنەوە، زیادکردنی تایبەتمەندی و باشترکردنی کاریگەری، و تاقیکردنەوەی چەسپاندن.</li> <li>ڕیسایکل قۆناغی لەکارخستنەوە و فڕێدانییە و وەرگرتنەوە و دووبارە بەکارهێنانەوەی کەرەستە و پێکهاتەکان لەخۆدەگرێت.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سەرچاوەکان"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.DA.86.D8.A7.D9.88.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>سەرچاوەکان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=26" title="دەستکاریکردنی بەش: سەرچاوەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1215796">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Usher-1"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Usher_1-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Usher_1-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1314163">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFUsher١٩٨٨" class="citation book cs1">Usher، Abbott Payson (١٩٨٨). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=xuDDqqa8FlwC&pg=PA196"><i>A History of Mechanical Inventions</i></a>. USA: Courier Dover Publications. لاپەڕە ٩٨. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-486-25593-4" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-486-25593-4"><bdi>٩٧٨-٠-٤٨٦-٢٥٥٩٣-٤</bdi></a>. لە ١٨ی ئابی ٢٠١٦ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160818135506/https://books.google.com/books?id=xuDDqqa8FlwC&pg=PA196">ئەرشیڤ کراوە</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Mechanical+Inventions&rft.place=USA&rft.pages=%D9%A9%D9%A8&rft.pub=Courier+Dover+Publications&rft.date=1988&rft.isbn=----&rft.aulast=Usher&rft.aufirst=Abbott+Payson&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DxuDDqqa8FlwC%26pg%3DPA196&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-AHD-2"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-AHD_2-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><i>The American Heritage Dictionary</i>, Second College Edition. Houghton Mifflin Co., 1985.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b></span> <span class="reference-text">Oxford Dictionaries, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180426213204/https://en.oxforddictionaries.com/definition/machine">machine</a></span> </li> <li id="cite_note-Reuleaux-4"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Reuleaux_4-0">^</a></b></span> <span class="reference-text">Karl von Langsdorf (1826) <i>Machinenkunde</i>, quoted in <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFReuleaux١٨٧٦" class="citation book cs1">Reuleaux، Franz (١٨٧٦). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/kinematicsmachi01reulgoog"><i>The kinematics of machinery: Outlines of a theory of machines</i></a>. MacMillan. لاپەڕە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/kinematicsmachi٠١reulgoog/page/n٥٢٤">٦٠٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+kinematics+of+machinery%3A+Outlines+of+a+theory+of+machines&rft.pages=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fkinematicsmachi%D9%A0%D9%A1reulgoog%2Fpage%2Fn%D9%A5%D9%A2%D9%A4+%D9%A6%D9%A0%D9%A4&rft.pub=MacMillan&rft.date=1876&rft.aulast=Reuleaux&rft.aufirst=Franz&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fkinematicsmachi01reulgoog&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Conn-5"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Conn_5-0">^</a></b></span> <span class="reference-text">Therese McGuire, <i>Light on Sacred Stones</i>, in <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFConnTherese_Benedict_McGuire٢٠٠٧" class="citation book cs1">Conn، Marie A.؛ Therese Benedict McGuire (٢٠٠٧). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=kEPkDyvek3sC&pg=PA23"><i>Not etched in stone: essays on ritual memory, soul, and society</i></a>. University Press of America. لاپەڕە ٢٣. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-7618-3702-2" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-7618-3702-2"><bdi>٩٧٨-٠-٧٦١٨-٣٧٠٢-٢</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Not+etched+in+stone%3A+essays+on+ritual+memory%2C+soul%2C+and+society&rft.pages=%D9%A2%D9%A3&rft.pub=University+Press+of+America&rft.date=2007&rft.isbn=----&rft.aulast=Conn&rft.aufirst=Marie+A.&rft.au=Therese+Benedict+McGuire&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DkEPkDyvek3sC%26pg%3DPA23&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Dutch-6"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Dutch_6-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDutch١٩٩٩" class="citation web cs1">Dutch، Steven (١٩٩٩). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160821064729/http://www.uwgb.edu/dutchs/westtech/xancient.htm">«Pre-Greek Accomplishments»</a>. <i>Legacy of the Ancient World</i>. Prof. Steve Dutch's page, Univ. of Wisconsin at Green Bay. لە <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uwgb.edu/dutchs/westtech/xancient.htm">ڕەسەنەکە</a> لە ٢١ی ئابی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە<span class="reference-accessdate">. لە ١٣ی ئازاری ٢٠١٢ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Legacy+of+the+Ancient+World&rft.atitle=Pre-Greek+Accomplishments&rft.date=1999&rft.aulast=Dutch&rft.aufirst=Steven&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uwgb.edu%2Fdutchs%2Fwesttech%2Fxancient.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMoorey١٩٩٩" class="citation book cs1">Moorey، Peter Roger Stuart (1999). <i>Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence</i>. <a href="/w/index.php?title=Eisenbrauns&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eisenbrauns (ئەم پەڕەیە نییە)">Eisenbrauns</a>. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9781575060422" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9781575060422"><bdi>٩٧٨١٥٧٥٠٦٠٤٢٢</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Mesopotamian+Materials+and+Industries%3A+The+Archaeological+Evidence&rft.pub=Eisenbrauns&rft.date=1999&rft.aulast=Moorey&rft.aufirst=Peter+Roger+Stuart&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFD.T._Potts٢٠١٢" class="citation book cs1">D.T. Potts (٢٠١٢). <i>A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East</i>. لاپەڕە ٢٨٥.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Companion+to+the+Archaeology+of+the+Ancient+Near+East&rft.pages=%D9%A2%D9%A8%D9%A5&rft.date=2012&rft.au=D.T.+Potts&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Paipetis-9"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Paipetis_9-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Paipetis_9-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFPaipetisCeccarelli٢٠١٠" class="citation book cs1">Paipetis، S. A.؛ Ceccarelli، Marco (2010). <i>The Genius of Archimedes -- 23 Centuries of Influence on Mathematics, Science and Engineering: Proceedings of an International Conference held at Syracuse, Italy, June 8-10, 2010</i>. <a href="/w/index.php?title=Springer_Science_%26_Business_Media&action=edit&redlink=1" class="new" title="Springer Science & Business Media (ئەم پەڕەیە نییە)">Springer Science & Business Media</a>. لاپەڕە ٤١٦. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9789048190911" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9789048190911"><bdi>٩٧٨٩٠٤٨١٩٠٩١١</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Genius+of+Archimedes+--+23+Centuries+of+Influence+on+Mathematics%2C+Science+and+Engineering%3A+Proceedings+of+an+International+Conference+held+at+Syracuse%2C+Italy%2C+June+8-10%2C+2010&rft.pages=%D9%A4%D9%A1%D9%A6&rft.pub=Springer+Science+%26+Business+Media&rft.date=2010&rft.aulast=Paipetis&rft.aufirst=S.+A.&rft.au=Ceccarelli%2C+Marco&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFClarkeEngelbach١٩٩٠" class="citation book cs1">Clarke، Somers؛ Engelbach، Reginald (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ancientegyptianc0000clar"><i>Ancient Egyptian Construction and Architecture</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Courier_Corporation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Courier Corporation (ئەم پەڕەیە نییە)">Courier Corporation</a>. لاپەڕە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ancientegyptianc٠٠٠٠clar/page/٨٦">٨٦</a>–٩٠. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9780486264851" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9780486264851"><bdi>٩٧٨٠٤٨٦٢٦٤٨٥١</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Egyptian+Construction+and+Architecture&rft.pages=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fancientegyptianc%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A0clar%2Fpage%2F%D9%A8%D9%A6+%D9%A8%D9%A6-%D9%A9%D9%A0&rft.pub=Courier+Corporation&rft.date=1990&rft.aulast=Clarke&rft.aufirst=Somers&rft.au=Engelbach%2C+Reginald&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fancientegyptianc0000clar&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFFaiella٢٠٠٦" class="citation book cs1">Faiella، Graham (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bGMyBTS0-v0C&pg=PA27"><i>The Technology of Mesopotamia</i></a>. <a href="/w/index.php?title=The_Rosen_Publishing_Group&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Rosen Publishing Group (ئەم پەڕەیە نییە)">The Rosen Publishing Group</a>. لاپەڕە ٢٧. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9781404205604" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9781404205604"><bdi>٩٧٨١٤٠٤٢٠٥٦٠٤</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Technology+of+Mesopotamia&rft.pages=%D9%A2%D9%A7&rft.pub=The+Rosen+Publishing+Group&rft.date=2006&rft.aulast=Faiella&rft.aufirst=Graham&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbGMyBTS0-v0C%26pg%3DPA27&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Eisenbrauns-12"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Eisenbrauns_12-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Eisenbrauns_12-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMoorey١٩٩٩" class="citation book cs1">Moorey، Peter Roger Stuart (1999). <i>Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence</i>. <a href="/w/index.php?title=Eisenbrauns&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eisenbrauns (ئەم پەڕەیە نییە)">Eisenbrauns</a>. لاپەڕە ٤. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9781575060422" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9781575060422"><bdi>٩٧٨١٥٧٥٠٦٠٤٢٢</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Mesopotamian+Materials+and+Industries%3A+The+Archaeological+Evidence&rft.pages=%D9%A4&rft.pub=Eisenbrauns&rft.date=1999&rft.aulast=Moorey&rft.aufirst=Peter+Roger+Stuart&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFArnold١٩٩١" class="citation book cs1">Arnold، Dieter (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/buildinginegyptp00unse"><i>Building in Egypt: Pharaonic Stone Masonry</i></a>. Oxford University Press. لاپەڕە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/buildinginegyptp٠٠unse/page/٧١">٧١</a>. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9780195113747" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9780195113747"><bdi>٩٧٨٠١٩٥١١٣٧٤٧</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Building+in+Egypt%3A+Pharaonic+Stone+Masonry&rft.pages=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbuildinginegyptp%D9%A0%D9%A0unse%2Fpage%2F%D9%A7%D9%A1+%D9%A7%D9%A1&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1991&rft.aulast=Arnold&rft.aufirst=Dieter&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbuildinginegyptp00unse&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Woods-14"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Woods_14-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFWoodsMary_B._Woods٢٠٠٠" class="citation book cs1">Woods، Michael؛ Mary B. Woods (٢٠٠٠). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=E1tzW_aDnxsC&pg=PA58"><i>Ancient Machines: From Wedges to Waterwheels</i></a>. USA: Twenty-First Century Books. لاپەڕە ٥٨. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-8225-2994-7" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-8225-2994-7"><bdi>٠-٨٢٢٥-٢٩٩٤-٧</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Machines%3A+From+Wedges+to+Waterwheels&rft.place=USA&rft.pages=%D9%A5%D9%A8&rft.pub=Twenty-First+Century+Books&rft.date=2000&rft.isbn=---&rft.aulast=Woods&rft.aufirst=Michael&rft.au=Mary+B.+Woods&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DE1tzW_aDnxsC%26pg%3DPA58&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFWood٢٠٠٠" class="citation book cs1">Wood، Michael (٢٠٠٠). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ancientcommunica00wood/page/35"><i>Ancient Machines: From Grunts to Graffiti</i></a>. Minneapolis, MN: Runestone Press. لاپەڕە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ancientcommunica٠٠wood/page/٣٥">٣٥, ٣٦</a>. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-8225-2996-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-8225-2996-3"><bdi>٠-٨٢٢٥-٢٩٩٦-٣</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Machines%3A+From+Grunts+to+Graffiti&rft.place=Minneapolis%2C+MN&rft.pages=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fancientcommunica%D9%A0%D9%A0wood%2Fpage%2F%D9%A3%D9%A5+%D9%A3%D9%A5%2C+%D9%A3%D9%A6&rft.pub=Runestone+Press&rft.date=2000&rft.isbn=---&rft.aulast=Wood&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fancientcommunica00wood%2Fpage%2F35&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Chiu-16"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Chiu_16-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Chiu_16-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFChiu٢٠١٠" class="citation cs2">Chiu، Y. C. (٢٠١٠)، <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160818202910/https://books.google.com/books?id=osNrPO3ivZoC&pg=PA42"><i>An introduction to the History of Project Management</i></a>، Delft: Eburon Academic Publishers، لاپەڕە ٤٢، <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-90-5972-437-2" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-90-5972-437-2"><bdi>٩٧٨-٩٠-٥٩٧٢-٤٣٧-٢</bdi></a>، لە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=osNrPO3ivZoC&pg=PA42">ڕەسەنەکە</a> لە ١٨ی ئابی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+introduction+to+the+History+of+Project+Management&rft.place=Delft&rft.pages=%D9%A4%D9%A2&rft.pub=Eburon+Academic+Publishers&rft.date=2010&rft.isbn=----&rft.aulast=Chiu&rft.aufirst=Y.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DosNrPO3ivZoC%26pg%3DPA42&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFOstdiekBord,_Donald٢٠٠٥" class="citation book cs1">Ostdiek، Vern؛ Bord, Donald (٢٠٠٥). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=7kz2pd14hPUC&pg=PA123"><i>Inquiry into Physics</i></a>. Thompson Brooks/Cole. لاپەڕە ١٢٣. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-534-49168-0" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-534-49168-0"><bdi>٩٧٨-٠-٥٣٤-٤٩١٦٨-٠</bdi></a>. لە ٢٨ی ئایاری ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130528052651/http://books.google.com/books?id=7kz2pd14hPUC&pg=PA123">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٢٢ی ئایاری ٢٠٠٨ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Inquiry+into+Physics&rft.pages=%D9%A1%D9%A2%D9%A3&rft.pub=Thompson+Brooks%2FCole&rft.date=2005&rft.isbn=----&rft.aulast=Ostdiek&rft.aufirst=Vern&rft.au=Bord%2C+Donald&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D7kz2pd14hPUC%26pg%3DPA123&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFLucas٢٠٠٦" class="citation cs2">Lucas، Adam (٢٠٠٦)، <i>Wind, Water, Work: Ancient and Medieval Milling Technology</i>، Brill Publishers، لاپەڕە ٦٥، <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/90-04-14649-0" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/90-04-14649-0"><bdi>٩٠-٠٤-١٤٦٤٩-٠</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wind%2C+Water%2C+Work%3A+Ancient+and+Medieval+Milling+Technology&rft.pages=%D9%A6%D9%A5&rft.pub=Brill+Publishers&rft.date=2006&rft.isbn=---&rft.aulast=Lucas&rft.aufirst=Adam&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFEldridge١٩٨٠" class="citation book cs1">Eldridge، Frank (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/windmachines00fran/page/15"><i>Wind Machines</i></a> (چاپی 2nd). New York: Litton Educational Publishing, Inc. لاپەڕە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/windmachines٠٠fran/page/١٥">١٥</a>. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-442-26134-9" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-442-26134-9"><bdi>٠-٤٤٢-٢٦١٣٤-٩</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wind+Machines&rft.place=New+York&rft.pages=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwindmachines%D9%A0%D9%A0fran%2Fpage%2F%D9%A1%D9%A5+%D9%A1%D9%A5&rft.edition=2nd&rft.pub=Litton+Educational+Publishing%2C+Inc.&rft.date=1980&rft.isbn=---&rft.aulast=Eldridge&rft.aufirst=Frank&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwindmachines00fran%2Fpage%2F15&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFShepherd٢٠١١" class="citation book cs1">Shepherd، William (2011). <i>Electricity Generation Using Wind Power</i> (چاپی 1). Singapore: World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd. لاپەڕە ٤. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-981-4304-13-9" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-981-4304-13-9"><bdi>٩٧٨-٩٨١-٤٣٠٤-١٣-٩</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Electricity+Generation+Using+Wind+Power&rft.place=Singapore&rft.pages=%D9%A4&rft.edition=1&rft.pub=World+Scientific+Publishing+Co.+Pte.+Ltd.&rft.date=2011&rft.isbn=----&rft.aulast=Shepherd&rft.aufirst=William&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Ahmad_Y._Hassan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ahmad Y. Hassan (ئەم پەڕەیە نییە)">Ahmad Y. Hassan</a> (1976), <i>Taqi al-Din and Arabic Mechanical Engineering</i>, p. 34-35, Institute for the History of Arabic Science, <a href="/w/index.php?title=University_of_Aleppo&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of Aleppo (ئەم پەڕەیە نییە)">University of Aleppo</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="Lakwete" class="citation book cs1">Lakwete, Angela (٢٠٠٣). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=uOMaGVnPfBcC"><i>Inventing the Cotton Gin: Machine and Myth in Antebellum America</i></a>. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. لاپەڕە ١–٦. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9780801873942" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9780801873942"><bdi>٩٧٨٠٨٠١٨٧٣٩٤٢</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Inventing+the+Cotton+Gin%3A+Machine+and+Myth+in+Antebellum+America&rft.place=Baltimore&rft.pages=%D9%A1-%D9%A6&rft.pub=The+Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2003&rft.au=Lakwete%2C+Angela&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DuOMaGVnPfBcC&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Pacey-23"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Pacey_23-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFPacey١٩٩١" class="citation book cs1">Pacey، Arnold (١٩٩١) [1990]. <i>Technology in World Civilization: A Thousand-Year History</i> (چاپی First MIT Press paperback). Cambridge MA: The MIT Press. لاپەڕە ٢٣–٢٤.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Technology+in+World+Civilization%3A+A+Thousand-Year+History&rft.place=Cambridge+MA&rft.pages=%D9%A2%D9%A3-%D9%A2%D9%A4&rft.edition=First+MIT+Press+paperback&rft.pub=The+MIT+Press&rft.date=1991&rft.aulast=Pacey&rft.aufirst=Arnold&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFŽmolek٢٠١٣" class="citation book cs1">Žmolek، Michael Andrew (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=-RKaAAAAQBAJ&pg=PA328"><i>Rethinking the Industrial Revolution: Five Centuries of Transition from Agrarian to Industrial Capitalism in England</i></a>. BRILL. لاپەڕە ٣٢٨. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9789004251793" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9789004251793"><bdi>٩٧٨٩٠٠٤٢٥١٧٩٣</bdi></a>. <q>The spinning jenny was basically an adaptation of its precursor the spinning wheel</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rethinking+the+Industrial+Revolution%3A+Five+Centuries+of+Transition+from+Agrarian+to+Industrial+Capitalism+in+England&rft.pages=%D9%A3%D9%A2%D9%A8&rft.pub=BRILL&rft.date=2013&rft.aulast=%C5%BDmolek&rft.aufirst=Michael+Andrew&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D-RKaAAAAQBAJ%26pg%3DPA328&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Koetsier-25"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Koetsier_25-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFKoetsier٢٠٠١" class="citation cs2">Koetsier، Teun (٢٠٠١)، «On the prehistory of programmable machines: musical automata, looms, calculators»، <i>Mechanism and Machine Theory</i>، Vol. ٣٦, no. 5، Elsevier، لاپەڕە ٥٨٩–٦٠٣، <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0094-114X%2801%2900005-2">١٠.١٠١٦/S٠٠٩٤-١١٤X(٠١)٠٠٠٠٥-٢</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Mechanism+and+Machine+Theory&rft.atitle=On+the+prehistory+of+programmable+machines%3A+musical+automata%2C+looms%2C+calculators&rft.volume=%D9%A3%D9%A6&rft.issue=5&rft.pages=%D9%A5%D9%A8%D9%A9-%D9%A6%D9%A0%D9%A3&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A1%D9%A6%2FS%D9%A0%D9%A0%D9%A9%D9%A4-%D9%A1%D9%A1%D9%A4X%28%D9%A0%D9%A1%29%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A5-%D9%A2&rft.aulast=Koetsier&rft.aufirst=Teun&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFKapurCarnegieMurphyLong٢٠١٧" class="citation journal cs1">Kapur، Ajay؛ Carnegie، Dale؛ Murphy، Jim؛ Long، Jason (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS1355771817000103">«Loudspeakers Optional: A history of non-loudspeaker-based electroacoustic music»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Organised_Sound&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organised Sound (ئەم پەڕەیە نییە)">Organised Sound</a></i>. <b>٢٢</b> (2). <a href="/w/index.php?title=Cambridge_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cambridge University Press (ئەم پەڕەیە نییە)">Cambridge University Press</a>: ١٩٥–٢٠٥. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<span class="id-lock-free" title="بە خۆڕایی بەردەستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS1355771817000103">١٠.١٠١٧/S١٣٥٥٧٧١٨١٧٠٠٠١٠٣</a></span>. <a href="/w/index.php?title=ISSN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISSN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/1355-7718">١٣٥٥-٧٧١٨</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Organised+Sound&rft.atitle=Loudspeakers+Optional%3A+A+history+of+non-loudspeaker-based+electroacoustic+music&rft.volume=%D9%A2%D9%A2&rft.issue=2&rft.pages=%D9%A1%D9%A9%D9%A5-%D9%A2%D9%A0%D9%A5&rft.date=2017&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A1%D9%A7%2FS%D9%A1%D9%A3%D9%A5%D9%A5%D9%A7%D9%A7%D9%A1%D9%A8%D9%A1%D9%A7%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A1%D9%A0%D9%A3&rft.issn=%D9%A1%D9%A3%D9%A5%D9%A5-%D9%A7%D9%A7%D9%A1%D9%A8&rft.aulast=Kapur&rft.aufirst=Ajay&rft.au=Carnegie%2C+Dale&rft.au=Murphy%2C+Jim&rft.au=Long%2C+Jason&rft_id=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1017%252FS1355771817000103&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Sharkey-27"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Sharkey_27-0">^</a></b></span> <span class="reference-text">Professor Noel Sharkey, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070629182810/http://www.shef.ac.uk/marcoms/eview/articles58/robot.html">A 13th Century Programmable Robot (Archive)</a>, <a href="/w/index.php?title=University_of_Sheffield&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of Sheffield (ئەم پەڕەیە نییە)">University of Sheffield</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Krebs-28"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Krebs_28-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Krebs_28-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFKrebs٢٠٠٤" class="citation book cs1">Krebs، Robert E. (٢٠٠٤). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=MTXdplfiz-cC&q=%22mechanics+Galileo+analyzed%22&pg=PA163"><i>Groundbreaking Experiments, Inventions, and Discoveries of the Middle Ages</i></a>. Greenwood Publishing Group. لاپەڕە ١٦٣. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-313-32433-8" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-313-32433-8"><bdi>٩٧٨-٠-٣١٣-٣٢٤٣٣-٨</bdi></a>. لە ٢٨ی ئایاری ٢٠١٣ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130528045000/http://books.google.com/books?id=MTXdplfiz-cC&pg=PA163&dq=%22mechanics+Galileo+analyzed%22#v=onepage&q=%22mechanics%20Galileo%20analyzed%22&f=false">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٢١ی ئایاری ٢٠٠٨ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Groundbreaking+Experiments%2C+Inventions%2C+and+Discoveries+of+the+Middle+Ages&rft.pages=%D9%A1%D9%A6%D9%A3&rft.pub=Greenwood+Publishing+Group&rft.date=2004&rft.isbn=----&rft.aulast=Krebs&rft.aufirst=Robert+E.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DMTXdplfiz-cC%26q%3D%2522mechanics%2BGalileo%2Banalyzed%2522%26pg%3DPA163&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Stephen-29"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Stephen_29-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFStephenLowell_Cardwell٢٠٠١" class="citation book cs1">Stephen، Donald؛ Lowell Cardwell (٢٠٠١). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=BSfpFLV1nkAC&q=%22simple+machine%22+galileo&pg=PA86"><i>Wheels, clocks, and rockets: a history of technology</i></a>. USA: W. W. Norton & Company. لاپەڕە ٨٥–٨٧. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-393-32175-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-393-32175-3"><bdi>٩٧٨-٠-٣٩٣-٣٢١٧٥-٣</bdi></a>. لە ١٨ی ئابی ٢٠١٦ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160818204648/https://books.google.com/books?id=BSfpFLV1nkAC&pg=PA86&dq=%22simple+machine%22+galileo#v=onepage&q=%22simple%20machine%22%20galileo&f=false">ئەرشیڤ کراوە</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wheels%2C+clocks%2C+and+rockets%3A+a+history+of+technology&rft.place=USA&rft.pages=%D9%A8%D9%A5-%D9%A8%D9%A7&rft.pub=W.+W.+Norton+%26+Company&rft.date=2001&rft.isbn=----&rft.aulast=Stephen&rft.aufirst=Donald&rft.au=Lowell+Cardwell&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DBSfpFLV1nkAC%26q%3D%2522simple%2Bmachine%2522%2Bgalileo%26pg%3DPA86&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFArmstrong-Hélouvry١٩٩١" class="citation book cs1">Armstrong-Hélouvry، Brian (١٩٩١). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=0zk_zI3xACgC&pg=PA10"><i>Control of machines with friction</i></a>. USA: Springer. لاپەڕە ١٠. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-7923-9133-3" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-7923-9133-3"><bdi>٩٧٨-٠-٧٩٢٣-٩١٣٣-٣</bdi></a>. لە ١٨ی ئابی ٢٠١٦ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160818141554/https://books.google.com/books?id=0zk_zI3xACgC&pg=PA10">ئەرشیڤ کراوە</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Control+of+machines+with+friction&rft.place=USA&rft.pages=%D9%A1%D9%A0&rft.pub=Springer&rft.date=1991&rft.isbn=----&rft.aulast=Armstrong-H%C3%A9louvry&rft.aufirst=Brian&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D0zk_zI3xACgC%26pg%3DPA10&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b></span> <span class="reference-text">Pennock, G. R., James Watt (1736-1819), <i>Distinguished Figures in Mechanism and Machine Science,</i> ed. M. Ceccarelli, Springer, 2007, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-4020-6365-7" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-4020-6365-7">978-1-4020-6365-7</a> (Print) 978-1-4020-6366-4 (Online).</span> </li> <li id="cite_note-Uicker2003-32"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-Uicker2003_32-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Uicker2003_32-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Uicker2003_32-2"><sup><i><b>ب</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">J. J. Uicker, G. R. Pennock, and J. E. Shigley, 2003, <i>Theory of Machines and Mechanisms</i>, Oxford University Press, New York.</span> </li> <li id="cite_note-OED-33"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-OED_33-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFReference-OED-mechanical" class="citation encyclopaedia cs1"><span class="id-lock-subscription" title="بەشداریکردن بە پارەدان پێویستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://oed.com/search?searchType=dictionary&q=mechanical">«mechanical»</a></span>. <i><a href="/wiki/%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DB%8C_%D8%A6%DB%86%DA%A9%D8%B3%D9%81%DB%86%D8%B1%D8%AF" title="فەرھەنگی ئینگلیزیی ئۆکسفۆرد">فەرھەنگی ئینگلیزیی ئۆکسفۆرد</a></i> (چاپی Online). <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%86%DB%8C_%D8%A6%DB%86%DA%A9%D8%B3%D9%81%DB%86%D8%B1%D8%AF" title="چاپخانەی زانکۆی ئۆکسفۆرد">چاپخانەی زانکۆی ئۆکسفۆرد</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=mechanical&rft.btitle=%D9%81%DB%95%D8%B1%DA%BE%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C+%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DB%8C+%D8%A6%DB%86%DA%A9%D8%B3%D9%81%DB%86%D8%B1%D8%AF&rft.edition=Online&rft.pub=%DA%86%D8%A7%D9%BE%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C+%D8%B2%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%86%DB%8C+%D8%A6%DB%86%DA%A9%D8%B3%D9%81%DB%86%D8%B1%D8%AF&rft_id=https%3A%2F%2Foed.com%2Fsearch%3FsearchType%3Ddictionary%26q%3Dmechanical&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span> <span style="font-size:0.95em; font-size: 90%; color: #555">(Subscription or <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oed.com/public/login/loggingin#withyourlibrary">participating institution membership</a> required.)</span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/engine">Merriam-Webster's definition of engine</a></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b></span> <span class="reference-text">"Internal combustion engine", <i>Concise Encyclopedia of Science and Technology</i>, Third Edition, Sybil P. Parker, ed. McGraw-Hill, Inc., 1994, p. 998 .</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBrettBrett١٩٩٣" class="citation book cs1">Brett، Christopher M. A؛ Brett، Ana Maria Oliveira (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/26398887"><i>Electrochemistry: principles, methods, and applications</i></a> (بە English). Oxford; New York: Oxford University Press. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-19-855389-2" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-19-855389-2"><bdi>٩٧٨-٠-١٩-٨٥٥٣٨٩-٢</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OCLC_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OCLC (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/oclc/26398887">٢٦٣٩٨٨٨٧</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Electrochemistry%3A+principles%2C+methods%2C+and+applications&rft.place=Oxford%3B+New+York&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1993&rft_id=info%3Aoclcnum%2F%D9%A2%D9%A6%D9%A3%D9%A9%D9%A8%D9%A8%D9%A8%D9%A7&rft.isbn=----&rft.aulast=Brett&rft.aufirst=Christopher+M.+A&rft.au=Brett%2C+Ana+Maria+Oliveira&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F26398887&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_book" title="داڕێژە:Cite book">cite book</a>}}</code>: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (<a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%95%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%88" title="پۆل:ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو">بەستەر</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-:0-37"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-:0_37-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_37-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFCrompton" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Crompton، T. R. (٢٠ی ئازاری ٢٠٠٠). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=QmVR7qiB5AUC&q=battery+one+or+more+cells&pg=PA11"><i>Battery Reference Book</i></a> (بە ئینگلیزی). Elsevier. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-08-049995-6" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-08-049995-6"><bdi>٩٧٨-٠-٠٨-٠٤٩٩٩٥-٦</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Battery+Reference+Book&rft.pub=Elsevier&rft.date=2000-03-20&rft.isbn=----&rft.aulast=Crompton&rft.aufirst=T.+R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQmVR7qiB5AUC%26q%3Dbattery%2Bone%2Bor%2Bmore%2Bcells%26pg%3DPA11&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:1-38"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-:1_38-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_38-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://solarbotics.net/starting/200202_solar_cells/200202_solar_cell_use.html">«Solar Cells -- Performance And Use»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Solar+Cells+--+Performance+And+Use&rft_id=http%3A%2F%2Fsolarbotics.net%2Fstarting%2F200202_solar_cells%2F200202_solar_cell_use.html&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:2-39"><span class="mw-cite-backlink">^ <a href="#cite_ref-:2_39-0"><sup><i><b>ئ</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_39-1"><sup><i><b>ا</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFFernández-YáñezRomeroArmasCerretti" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Fernández-Yáñez، P.؛ Romero، V.؛ Armas، O.؛ Cerretti، G. (١ی ئەیلوولی ٢٠٢١). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.applthermaleng.2021.117291">«Thermal management of thermoelectric generators for waste energy recovery»</a>. <i>Applied Thermal Engineering</i> (بە ئینگلیزی). <b>١٩٦</b>: ١١٧٢٩١. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<span class="id-lock-free" title="بە خۆڕایی بەردەستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.applthermaleng.2021.117291">١٠.١٠١٦/j.applthermaleng.٢٠٢١.١١٧٢٩١</a></span>. <a href="/w/index.php?title=ISSN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISSN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/1359-4311">١٣٥٩-٤٣١١</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Applied+Thermal+Engineering&rft.atitle=Thermal+management+of+thermoelectric+generators+for+waste+energy+recovery&rft.volume=%D9%A1%D9%A9%D9%A6&rft.pages=%D9%A1%D9%A1%D9%A7%D9%A2%D9%A9%D9%A1&rft.date=2021-09-01&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A1%D9%A6%2Fj.applthermaleng.%D9%A2%D9%A0%D9%A2%D9%A1.%D9%A1%D9%A1%D9%A7%D9%A2%D9%A9%D9%A1&rft.issn=%D9%A1%D9%A3%D9%A5%D9%A9-%D9%A4%D9%A3%D9%A1%D9%A1&rft.aulast=Fern%C3%A1ndez-Y%C3%A1%C3%B1ez&rft.aufirst=P.&rft.au=Romero%2C+V.&rft.au=Armas%2C+O.&rft.au=Cerretti%2C+G.&rft_id=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1016%252Fj.applthermaleng.2021.117291&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b></span> <span class="reference-text">J. J. Uicker, G. R. Pennock, and J. E. Shigley, 2003, <i>Theory of Machines and Mechanisms</i>, Oxford University Press, New York.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b></span> <span class="reference-text">Robert L. Norton, <i>Machine Design,</i> (4th Edition), Prentice-Hall, 2010</span> </li> <li id="cite_note-Satir2008-42"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-Satir2008_42-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSatirSøren_T._Christensen" class="citation journal cs1">Satir، Peter؛ Søren T. Christensen (٢٦ی ئازاری ٢٠٠٨). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2386530">«Structure and function of mammalian cilia»</a>. <i>Histochemistry and Cell Biology</i>. <b>١٢٩</b> (6): ٦٨٧–٩٣. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs00418-008-0416-9">١٠.١٠٠٧/s٠٠٤١٨-٠٠٨-٠٤١٦-٩</a>. <a href="/w/index.php?title=PMC_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="PMC (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">PMC</a> <span class="id-lock-free" title="بە خۆڕایی بەردەستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2386530">٢٣٨٦٥٣٠</a></span>. <a href="/w/index.php?title=PMID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="PMID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18365235">١٨٣٦٥٢٣٥</a>. 1432-119X.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Histochemistry+and+Cell+Biology&rft.atitle=Structure+and+function+of+mammalian+cilia&rft.volume=%D9%A1%D9%A2%D9%A9&rft.issue=6&rft.pages=%D9%A6%D9%A8%D9%A7-%D9%A9%D9%A3&rft.date=2008-03-26&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC%D9%A2%D9%A3%D9%A8%D9%A6%D9%A5%D9%A3%D9%A0%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F%D9%A1%D9%A8%D9%A3%D9%A6%D9%A5%D9%A2%D9%A3%D9%A5&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A0%D9%A7%2Fs%D9%A0%D9%A0%D9%A4%D9%A1%D9%A8-%D9%A0%D9%A0%D9%A8-%D9%A0%D9%A4%D9%A1%D9%A6-%D9%A9&rft.aulast=Satir&rft.aufirst=Peter&rft.au=S%C3%B8ren+T.+Christensen&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2386530&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFKinbaraAida" class="citation journal cs1">Kinbara، Kazushi؛ Aida، Takuzo (١ی نیسانی ٢٠٠٥). «Toward Intelligent Molecular Machines: Directed Motions of Biological and Artificial Molecules and Assemblies». <i>Chemical Reviews</i>. <b>١٠٥</b> (4): ١٣٧٧–١٤٠٠. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fcr030071r">١٠.١٠٢١/cr٠٣٠٠٧١r</a>. <a href="/w/index.php?title=ISSN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISSN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/0009-2665">٠٠٠٩-٢٦٦٥</a>. <a href="/w/index.php?title=PMID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="PMID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15826015">١٥٨٢٦٠١٥</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemical+Reviews&rft.atitle=Toward+Intelligent+Molecular+Machines%3A+Directed+Motions+of+Biological+and+Artificial+Molecules+and+Assemblies&rft.volume=%D9%A1%D9%A0%D9%A5&rft.issue=4&rft.pages=%D9%A1%D9%A3%D9%A7%D9%A7-%D9%A1%D9%A4%D9%A0%D9%A0&rft.date=2005-04-01&rft.issn=%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A9-%D9%A2%D9%A6%D9%A6%D9%A5&rft_id=info%3Apmid%2F%D9%A1%D9%A5%D9%A8%D9%A2%D9%A6%D9%A0%D9%A1%D9%A5&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A2%D9%A1%2Fcr%D9%A0%D9%A3%D9%A0%D9%A0%D9%A7%D9%A1r&rft.aulast=Kinbara&rft.aufirst=Kazushi&rft.au=Aida%2C+Takuzo&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-pmid21570668-44"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-pmid21570668_44-0">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBuCallaway٢٠١١" class="citation book cs1">Bu Z، Callaway DJ (٢٠١١). «Proteins MOVE! Protein dynamics and long-range allostery in cell signaling». <i>Protein Structure and Diseases</i>. Advances in Protein Chemistry and Structural Biology. Vol. ٨٣. لاپەڕە ١٦٣–٢٢١. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FB978-0-12-381262-9.00005-7">١٠.١٠١٦/B٩٧٨-٠-١٢-٣٨١٢٦٢-٩.٠٠٠٠٥-٧</a>. <a href="/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/9780123812629" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/9780123812629"><bdi>٩٧٨٠١٢٣٨١٢٦٢٩</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=PMID_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="PMID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21570668">٢١٥٧٠٦٦٨</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Proteins+MOVE%21+Protein+dynamics+and+long-range+allostery+in+cell+signaling&rft.btitle=Protein+Structure+and+Diseases&rft.series=Advances+in+Protein+Chemistry+and+Structural+Biology&rft.pages=%D9%A1%D9%A6%D9%A3-%D9%A2%D9%A2%D9%A1&rft.date=2011&rft_id=info%3Apmid%2F%D9%A2%D9%A1%D9%A5%D9%A7%D9%A0%D9%A6%D9%A6%D9%A8&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A1%D9%A6%2FB%D9%A9%D9%A7%D9%A8-%D9%A0-%D9%A1%D9%A2-%D9%A3%D9%A8%D9%A1%D9%A2%D9%A6%D9%A2-%D9%A9.%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A5-%D9%A7&rft.aulast=Bu&rft.aufirst=Z&rft.au=Callaway%2C+DJ&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-45">^</a></b></span> <span class="reference-text">Jerome (1934) gives the industry classification of machine tools as being "other than hand power". Beginning with the 1900 U.S. census, power use was part of the definition of a factory, distinguishing it from a workshop.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://patents.google.com/patent/US40891">«U.S. Patent and Trademark Office, Patent# 40891, <i>Toy Automaton</i>»</a>. <a href="/w/index.php?title=Google_Patents&action=edit&redlink=1" class="new" title="Google Patents (ئەم پەڕەیە نییە)">Google Patents</a><span class="reference-accessdate">. لە ٧ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٧ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=U.S.+Patent+and+Trademark+Office%2C+Patent%23+40891%2C+Toy+Automaton&rft.pub=Google+Patents&rft_id=https%3A%2F%2Fpatents.google.com%2Fpatent%2FUS40891&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-47">^</a></b></span> <span class="reference-text">B. Paul, Kinematics and Dynamics of Planar Machinery, Prentice-Hall, NJ, 1979</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b></span> <span class="reference-text">L. W. Tsai, Robot Analysis: The mechanics of serial and parallel manipulators, John-Wiley, NY, 1999.</span> </li> </ol></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1417735">.mw-parser-output #bandeau-portail{clear:both;line-height:1.9em;padding:3px;margin:2px 0;background-color:#F9F9F9;text-align:center;overflow:auto;border:solid 1px silver}.mw-parser-output #liste-portail{padding:3px;text-align:center;margin-right:0;clear:both}.mw-parser-output #liste-portail li{display:inline}.mw-parser-output #bandeau-portail li{display:inline}.mw-parser-output .bandeau-portail-element{white-space:nowrap;margin:auto 1.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-icone{margin-left:.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-texte>a:nth-child(1){font-weight:700}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail{width:242px;float:left;font-size:96%;text-align:right;margin:0;clear:left}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail li{margin-right:-17px}</style><ul class="bandeau-portail وێنۆچکەکان" id="bandeau-portail"> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7" title="دەروازە:تەکنۆلۆژیا"><img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_technology1.png/31px-P_technology1.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_technology1.png/47px-P_technology1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/P_technology1.png/62px-P_technology1.png 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1849" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7" title="دەروازە:تەکنۆلۆژیا">دەروازەی تەکنۆلۆژیا</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1" title="دەروازە:کۆمپیوتەر"><img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Desktop_computer_clipart_-_Yellow_theme.svg/32px-Desktop_computer_clipart_-_Yellow_theme.svg.png" decoding="async" width="32" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Desktop_computer_clipart_-_Yellow_theme.svg/48px-Desktop_computer_clipart_-_Yellow_theme.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Desktop_computer_clipart_-_Yellow_theme.svg/64px-Desktop_computer_clipart_-_Yellow_theme.svg.png 2x" data-file-width="281" data-file-height="203" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1" title="دەروازە:کۆمپیوتەر">دەروازەی کۆمپیوتەر</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%88%D8%B2%DB%95" title="دەروازە:وزە"><img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Crystal_energy.svg/29px-Crystal_energy.svg.png" decoding="async" width="29" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Crystal_energy.svg/44px-Crystal_energy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Crystal_energy.svg/59px-Crystal_energy.svg.png 2x" data-file-width="130" data-file-height="124" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%88%D8%B2%DB%95" title="دەروازە:وزە">دەروازەی وزە</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="دەروازە:ئەندازیاری"><img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Speed1c.png/29px-Speed1c.png" decoding="async" width="29" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Speed1c.png/43px-Speed1c.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Speed1c.png/58px-Speed1c.png 2x" data-file-width="1181" data-file-height="1146" /></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="دەروازە:ئەندازیاری">دەروازەی ئەندازیاری</a></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بەستەرە_دەرەکییەکان"><span id=".D8.A8.DB.95.D8.B3.D8.AA.DB.95.D8.B1.DB.95_.D8.AF.DB.95.D8.B1.DB.95.DA.A9.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>بەستەرە دەرەکییەکان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&action=edit&section=27" title="دەستکاریکردنی بەش: بەستەرە دەرەکییەکان"><span>دەستکاری</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1416089">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1417244">@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sistersitebox{display:none!important}}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sistersitebox img[src*="Wiktionary-logo-en-v2.svg"]{background-color:white}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sistersitebox img[src*="Wiktionary-logo-en-v2.svg"]{background-color:white}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1031814">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div class="side-box-text plainlist">ویکیمیدیا کامنز میدیای پەیوەندیداری بە <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Machines" class="extiw" title="commons:Category:Machines"><span style="font-style:italic; font-weight:bold;">مەکینە</span></a> تێدایە.</div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">وەرگیراو لە «<a dir="ltr" href="https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=مەکینە&oldid=1404600">https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=مەکینە&oldid=1404600</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D9%BE%DB%86%D9%84%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تایبەت:پۆلەکان">پۆلەکان</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:Articles_with_unsourced_statements_from_November_2021&action=edit&redlink=1" class="new" title="پۆل:Articles with unsourced statements from November 2021 (ئەم پەڕەیە نییە)">Articles with unsourced statements from November 2021</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7" title="پۆل:تەکنۆلۆژیا">تەکنۆلۆژیا</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:مەکینەکان">مەکینەکان</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">پۆلە شاردراوەکان: <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="پۆل:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%95%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%88" title="پۆل:ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو">ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%A6%DB%95%D9%88_%D9%BE%DB%95%DA%95%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C_%DA%98%DB%8E%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%BE%DB%95%DB%8C%DB%95_(en)" title="پۆل:ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)">ئەو پەڕانەی ژێدەری ئینگلیزییان ھەیە (en)</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%95_%D8%AF%DB%95%D9%82%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="پۆل:وتارەکان بە دەقی زمانی ناکوردی">وتارەکان بە دەقی زمانی ناکوردی</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D8%AA%DB%95%DA%A9%D9%86%DB%86%D9%84%DB%86%DA%98%DB%8C%D8%A7/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95_%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:دەروازەی تەکنۆلۆژیا/وتارە پەیوەندیدارەکان">دەروازەی تەکنۆلۆژیا/وتارە پەیوەندیدارەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%95%D8%B1/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95_%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:دەروازەی کۆمپیوتەر/وتارە پەیوەندیدارەکان">دەروازەی کۆمپیوتەر/وتارە پەیوەندیدارەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D9%88%D8%B2%DB%95/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95_%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:دەروازەی وزە/وتارە پەیوەندیدارەکان">دەروازەی وزە/وتارە پەیوەندیدارەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%95_%D9%BE%DB%95%DB%8C%D9%88%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پۆل:دەروازەی ئەندازیاری/وتارە پەیوەندیدارەکان">دەروازەی ئەندازیاری/وتارە پەیوەندیدارەکان</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%BE%DB%95%D9%85%D9%88%D9%88_%D8%A6%DB%95%D9%88_%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D9%88%DA%B5%DB%8C_%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95" title="پۆل:ھەموو ئەو وتارانەی تووڵی دەروازەیان بەکارھێناوە">ھەموو ئەو وتارانەی تووڵی دەروازەیان بەکارھێناوە</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:Commons_link_is_locally_defined" title="پۆل:Commons link is locally defined">Commons link is locally defined</a></li><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%86%D9%84:%D9%BE%DB%86%D9%84%DB%8C_%DA%A9%DB%86%D9%85%D9%86%D8%B2_%D8%A8%DB%95_%D8%A8%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%DB%86%D9%85%D8%A7%DA%B5%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%95%DA%AF%DB%95%DA%B5_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%95" title="پۆل:پۆلی کۆمنز بە بەستەری خۆماڵیی یەکسان لەگەڵ ویکیدراوە">پۆلی کۆمنز بە بەستەری خۆماڵیی یەکسان لەگەڵ ویکیدراوە</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ئەم پەڕەیە دواجار لە ٠٨:٠٢ی ١٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥ نوێ کراوەتەوە.</li> <li id="footer-info-copyright">دەق لەژێر <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> لەبەردەستە؛ لەوانەیە مەرجی تریشی پێوە ببێت. بۆ وردەکاری <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">مەرجەکانی بەکارھێنان</a> ببینە.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاسەتی تایبەتێتی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%95%D8%AA">دەربارەی ویکیپیدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A8%DB%95%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86">نابەرپرسییەکان</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">پەرەپێدەران</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ckb.wikipedia.org">ئامارەکان</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">ڕوونکردنەوەی کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ckb.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">بینینی مۆبایلی</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>گەڕان</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="لە ویکیپیدیادا بگەڕێ"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="تایبەت:گەڕان"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">بگەڕێ</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="ناوەڕۆکەکان" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="خشتەی ناوەڕۆکەکان بگۆڕە" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">خشتەی ناوەڕۆکەکان بگۆڕە</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">مەکینە</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>١٤١ زمان</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>بابەت دابنێ</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-64cbfc75fb-ztg97","wgBackendResponseTime":181,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.754","walltime":"0.943","ppvisitednodes":{"value":2885,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":90091,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1189,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":144853,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 799.208 1 -total"," 50.11% 400.467 1 داڕێژە:سەرچاوەکان"," 29.13% 232.827 24 داڕێژە:بیرخستنەوەی_کتێب"," 17.92% 143.194 3 داڕێژە:Transl"," 10.15% 81.126 1 داڕێژە:تووڵی_دەروازە"," 10.06% 80.432 6 داڕێژە:Lang"," 9.68% 77.382 6 داڕێژە:Category_handler"," 8.24% 65.872 1 داڕێژە:پۆلی_کۆمنز"," 7.56% 60.392 1 داڕێژە:کۆمنز"," 7.37% 58.911 1 داڕێژە:Sister_project"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.494","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15050529,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-54bc5bdf84-pb5fr","timestamp":"20250217163912","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0645\u06d5\u06a9\u06cc\u0646\u06d5","url":"https:\/\/ckb.wikipedia.org\/wiki\/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11019","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11019","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2014-03-30T16:49:37Z","dateModified":"2025-01-13T08:02:19Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/4b\/Honda_RA168E_engine_rear_Honda_Collection_Hall.jpg","headline":"\u06af\u06c6\u0695\u06cc\u0646\u06cc \u0648\u0632\u06d5 \u0628\u06c6 \u06a9\u0627\u0631"}</script> </body> </html>