GEMİ - TDV İslâm Ansiklopedisi

<!DOCTYPE html> <html lang="tr" class="no-js"> <head>  <script type="text/javascript" > (function(m,e,t,r,i,k,a){m[i]=m[i]||function(){(m[i].a=m[i].a||[]).push(arguments)}; m[i].l=1*new Date();k=e.createElement(t),a=e.getElementsByTagName(t)[0],k.async=1,k.src=r,a.parentNode.insertBefore(k,a)}) (window, document, "script", "https://mc.yandex.ru/metrika/tag.js", "ym"); ym(66550639, "init", { clickmap:true, trackLinks:true, accurateTrackBounce:true, webvisor:true }); </script> <noscript><div><img src="https://mc.yandex.ru/watch/66550639" style="position:absolute; left:-9999px;" alt="" /></div></noscript>   <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=UA-160819951-1"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag('js', new Date()); gtag('config', 'UA-160819951-1'); </script> <meta charset="UTF-8" /> <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge,chrome=1"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0"> <meta name="description" content="Dîvânü lugāti’t-Türk’te belirtildiğine göre gemi kelimesi Oğuz ve Kıpçak lehçelerinde kemi, diğerlerinde kimi şekl..."><meta property="og:url" content="/gemi"><meta property="og:site_name" content="TDV İslâm Ansiklopedisi"><meta property="og:title" content="GEMİ - TDV İslâm Ansiklopedisi"><meta property="og:type" content="website"><meta property="og:description" content="Dîvânü lugāti’t-Türk’te belirtildiğine göre gemi kelimesi Oğuz ve Kıpçak lehçelerinde kemi, diğerlerinde kimi şekl..."><meta property="og:image" content="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/controls/dia-f-logo.jpg"><meta property="twitter:card" content="summary"><meta property="twitter:site" content="@TDV_ISAM"><meta property="twitter:title" content="GEMİ - TDV İslâm Ansiklopedisi"><meta property="twitter:image" content="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/controls/dia-f-logo.jpg"><meta property="twitter:description" content="Dîvânü lugāti’t-Türk’te belirtildiğine göre gemi kelimesi Oğuz ve Kıpçak lehçelerinde kemi, diğerlerinde kimi şekl..."> <title>GEMİ - TDV İslâm Ansiklopedisi</title> <link rel="stylesheet async" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/css/dia.core.css?ver=22"> <link rel="stylesheet async" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/css/dia.design.css?ver=26" /> <link rel="stylesheet async" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/css/all.min.css" /> <link rel="shortcut icon" type="image/png" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/dia-favico-v3.ico"/> <script src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/vendor.jquery.min.213.js"></script> <script defer src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/vendor.tipso.min.js"></script> <script defer src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/modal.js"></script> <script defer src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/ResizeSensor.min.js"></script> <script defer src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/theia-sticky-sidebar.min.js"></script> </head> <body> <style> #topnewst{ position: fixed; top: 0; background: #FF8951; left: 0; right: 0; text-align: center; font-size: 1.05rem; color: #fff; height:45px; line-height:45px; z-index: 1199; font-weight:bold; letter-spacing:0.02rem; } #topnewst a{color:#fff; text-decoration:underline !important;} #volume-list {display:none; } #letter-lisst { position: absolute; margin-top:-2px; z-index:-10; background:#fff; padding-top:10px; border:2px solid #ccc} #letter-list a { text-align:center; text-decoration:none; float:right} .azcontainer{width:100px;} .minict_wrapper ul li:hover{background:#ededed;} .menu-top-left{text-align:left !important;} #searc-complete-result{list-style:none; margin:0px; padding:0px;} #searc-complete-result li{ float:none; line-height:19px; margin:0px !important; padding: 13px 2px !important; border-bottom: 1px solid #efe9e9; border-top:none; } #searc-complete-result a{text-decoration:none;} #searc-complete-result li .sr-title{color:#0093B0; font-weight:bold} #searc-complete-result li .sr-desc{color:#666;} #searc-complete-result li:hover{background:#f1f4f4;} #auto-suggest-loading{height:45px;} #auto-suggest-loading1{height:45px;} #searchBox1{width: 90%;} .logged_user{border-top:2px solid #ddd;} /* header buyutme */ .header_logo img{height:58px !important;} .hover-menu ul li:hover{background:rgb(236, 230, 230, 0.60);} #albhabet_button:hover{color:#666 !important;} #cilt_button:hover{color:#666 !important;} .hover-menu ul li{text-align:left !important;} #auto-suggest-box{width:490px; top:50px !important; border:none; background-color:#f4f1f1; left:0px !important} #searc-complete-result{margin-top:14px; line-height:19px;} #searc-complete-result > a:first-child li{border-top: 2px solid #bdb7b7 !important; padding-top: 25px !important; padding-left:2px !important; padding-right:2px !important;} #searc-complete-result a.selected li{background:#e6e6e6 !important;} body{margin-top:60px;} #searchBox::-ms-clear { display: none; } .hover-menu ul a li{color:#666;} .hover-menu ul a:hover li{color:#000;} #searc-complete-result{margin:3px 12px 0 12px !important;} #searc-complete-result > a:first-child li{padding: 13px 2px !important; border-top:2px solid #ddd !important} .sr-title{font-size:0.98rem !important;} .sr-desc{font-size:0.95rem !important;} .sr-old{color: #9d9d9d; font-size:0.75rem !important;} #auto-suggest-box{min-height:125px !important; border: 2px solid rgb(93, 182, 213); border-top:none; background:#fff; border-radius:3px} #searc-complete-result > div.no-res{ padding:20px 0px 50px 5px; color:#666} #searc-complete-result .at-line{position:relative; padding-left:5px;} #searc-complete-result .at-line .author-photo{height:35px; border-radius:2px} #searc-complete-result .at-line .icon-user{font-size: 31px; color: #ddd; padding-right: 4px;} #searc-complete-result .at-line .author-title{position: absolute; top: -3px; padding-left: 10px; color: #0093B0; font-weight: bold;} #searc-complete-result .at-line .author-field{position: absolute; top: 15px; padding-left: 10px; font-size:15px; color:#999} #searc-complete-result .author-photo{height:30px;} .as-tabs div.as-m.act, .as-tabs div.as-y.act{} .as-tabs div.as.psv{cursor:pointer;} .as-tabs div.as img.ic{height:20px;} .as-tabs div.as.psv img.ic{opacity:0.4} .as-tabs div.as.psv img.ic:hover{opacity:1} .as-tabs div.as.psv img.up{display:none} .as-tabs div.as span{ color:#666; font-size:15px;} div.mr{text-align:left; padding: 10px 15px 10px 0px; } .deep{ height:17px; opacity:0.7; } .deep:hover{opacity:0.9;} .count{color:#999;} /*div.mr a{color:#06839c; font-size:0.93rem;} div.mr a:hover{text-decoration:underline !important;} div.mr .sall{color: #06839c !important; text-decoration: underline !important;} .metinshow{color: #06839c !important} .srchp:hover{color:#0e6779 !important;}*/ /* new alert */ /*#header_container{top:45px !important;} .body_container{margin-top:45px !important;}*/ .alert-warning { display: flex; flex-direction: row; align-items: center; color: #856404; background-color: #fff3cd; padding: 10px 15px; text-align: center; } .alert-content { flex: 1; padding: 0 10px; } .alert-close { flex: 0; padding-left: 10px; cursor: pointer; } .alert-close:hover { color: #c69500; } </style>  <div id="header_container" style="position:fixed; top:0px !important;"> <div class="centered" id="menu"> <div class="static_position pure-g" > <div class="pure-u-13-24 hdr-left"> <div class="header_left"> <ul class="dia-navul"> <li class="header_menu hover-menu-button" style="margin-right:8px; line-height:0px; margin-top:18px; margin-left:-7px "> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/controls/blue-dot-menu-masaustu.png" /> <div class="hover-menu" style="left:10px; right:none; top: 47px;"> <div style="position:relative"> <img class="menu-top-arrow" src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/controls/hover-menu-arrow.png?ver=2" style="position:absolute; top:-9px; left:5px" /> <ul> <a href="/genel_kisaltmalar"><li class="hover_menu_first">Genel Kısaltmalar</li></a> <a href="/transkripsiyon_isaretleri"><li>Transkripsiyon İşaretleri</li></a> <a href="/duyuru/arama-kilavuzu"><li>Arama Kılavuzu</li></a> <a href="/duyurular"><li>Duyurular</li></a> <a href="/hakkinda/"><li style="border-bottom:none;">TDV İslâm Ansiklopedisi Hakkında</li></a> </ul> </div> </div> </li> <li class="header_logo" style="border-right:none; position:relative"> <a href="/" id="logo-part"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/dia-yatay-logo.svg" style="height:28px; width:318px;" /> </a> <div id="header-article" style="display:none"> </div> </li> </ul> </div> </div> <div class="pure-u-11-24 hdr-right"> <div class="header_right"> <ul class="dia-navul right"> <li class="header_search" style="padding:0px; margin-right:-2px;"> <span class="icon-search tipsoo tbottom tipso_style" style="background: #0093c1 !important; color: #fff !important;position:absolute;right:9px;top:16px;" id="icon-search-submit" data-width="175" data-tipso="Madde başlıklarında ara."></span> <span class="icon-search tipso tbottom tipso_style" style="background:transparent;color: #DF6F49 !important;position:absolute;right: 50px;top:17px;font-size: 1.1rem; " id="icon-search-submit-txt" data-width="175" data-tipso="Madde içeriklerinde ara."></span> <img class="open-keyboard" src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/controls/input-keyboard.png" /> <input id="searchBox" class="searchBox" style="width:490px; line-height:normal; height:45px; padding-right:55px;" type="text" value='' placeholder="TDV İslâm Ansiklopedisi'nde ara..." autocomplete="off"/> <div id="auto-suggest-box"> <input autocomplete="off" id="auto-suggest-state" style="display:none" /> <img src='https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/icons/loading.gif' id="auto-suggest-loading" /> <div id="auto-suggest-content"></div> </div> <style> .open-keyboard{position: absolute; right: 90px; top: 27px; opacity: 0.3; cursor:pointer} .open-keyboard:hover{opacity:0.8} .dia-keyboard {display:none; background:#fff; border:1px solid #ddd; padding:20px 15px 15px 15px; position:absolute; top:10px; left:-490px; width:485px; line-height:0px; border-radius:3px;} .dia-keyboard ul{list-style:none; margin:0px; padding:0px; clear:both} .dia-keyboard ul li{float:left; width:30px; height:27px; text-align:center; border: 1px solid rgba(0,0,0,0.1); background-color: #f5f5f5; border-radius:2px; margin:2px; line-height:27px; cursor:pointer; font-size:15px;} .dia-keyboard ul li:hover{background:#ddd;} .dia-keyboard .shift{width:45px; font-size:13px; font-weight:bold} .dia-keyboard .close-keyboard{position: absolute;right: 10px; top: 10px; font-weight: bold; color: #666; cursor: pointer;} </style> <div class="dia-keyboard"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/controls/keyboard-arrow.png" style="line-height:0px;position:absolute; right:-5px;" /> <span class="close-keyboard">x</span> <ul> <li hb=""" hk=""">"</li> <li hb="1" hk="1">1</li> <li hb="2" hk="2">2</li> <li hb="3" hk="3">3</li> <li hb="4" hk="4">4</li> <li hb="5" hk="5">5</li> <li hb="6" hk="6">6</li> <li hb="7" hk="7">7</li> <li hb="8" hk="8">8</li> <li hb="9" hk="9">9</li> <li hb="0" hk="0">0</li> <li hb="*" hk="*">*</li> <li hb="-" hk="-">-</li> </ul> <ul style="margin-left:10px;"> <li hb="Q" hk="q">q</li> <li hb="W" hk="w">w</li> <li hb="E" hk="e">e</li> <li hb="R" hk="r">r</li> <li hb="T" hk="t">t</li> <li hb="Y" hk="y">y</li> <li hb="U" hk="u">u</li> <li hb="I" hk="ı">ı</li> <li hb="O" hk="o">o</li> <li hb="P" hk="p">p</li> <li hb="Ğ" hk="ğ">ğ</li> <li hb="Ü" hk="ü">ü</li> <li hb="," hk=",">,</li> </ul> <ul style="margin-left:25px"> <li hb="A" hk="a">a</li> <li hb="S" hk="s">s</li> <li hb="D" hk="d">d</li> <li hb="F" hk="f">f</li> <li hb="G" hk="g">g</li> <li hb="H" hk="h">h</li> <li hb="J" hk="j">j</li> <li hb="K" hk="k">k</li> <li hb="L" hk="l">l</li> <li hb="Ş" hk="ş">ş</li> <li hb="İ" hk="i">i</li> </ul> <ul> <li hb="abc" hk="ABC" class="shift noletter">ABC</li> <li hb="Z" hk="z">z</li> <li hb="X" hk="x">x</li> <li hb="C" hk="c">c</li> <li hb="V" hk="v">v</li> <li hb="B" hk="b">b</li> <li hb="N" hk="n">n</li> <li hb="M" hk="m">m</li> <li hb="Ö" hk="ö">ö</li> <li hb="Ç" hk="ç">ç</li> <li hb="." hk=".">.</li> <li hb="abc" hk="ABC" class="shift noletter">ABC</li> </ul> <ul style="margin-left:65px;"> <li hb="Boşluk" hk="Boşluk" class="space noletter" style="width:280px;">Boşluk</li> <li hb="Sil" hk="Sil" class="delete back noletter" style="width:50px">Sil</li> </ul> </div> </li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <script> $(document).ready(function () { // Focus search box when page load $('#searchBox').focus(); }); </script> <div id="scrollTop" title="Sayfanın başına dön." style="z-index:100000"> <span class="icon-chevron-up"></span> </div> <style> #newsbar_open{display:block ;} /* only this page */ .m-body{font-size:19px; line-height:28px; text-align:justify;} body{color:#494d55 !important} .inAtr{font-size:16px; color:#999 !important} @media screen { #print-part-temp { display: none;} .hdrprint{background:#ededed;} } @media print { #print-part-temp { display: block; padding:30px;} .hdrprint{background:#ededed; padding:5px; margin-bottom:20px; fonst-size:7px; border-bottom:1px solid #ddd; } .dosyaindir{display:none} body{margin: 0mm 0mm 1mm 0mm; } } .copy-link{cursor:pointer} .copy-link:hover{opacity:0.5 !important;} #div_bilgi{padding-top:6px;} .atif-btn{cursor:pointer;} .atif-kutusu{cursor: default !important;} .article-pd{font-size:14px; color:#999; line-height:20px; margin-top:5px;} .fotorama__caption{text-align:center !important;} .fotorama__caption__wrap{background-color: rgba(255,255,255,.9) !important; } .fotorama__caption__wrap b{color:#E16327} .article-part{margin-bottom:60px;} .sterm{background:#E3FF91;} .m-content p{margin-top:0px; margin-bottom:17px;} .m-content bibl p{margin-top:0px; margin-bottom:5px; line-height:22px; padding-left: 1.5em; text-indent:-1.5em; font-size:17px;} .article-part-header{background:#f4f1f1; border-radius:1px; position:relative; margin-bottom:20px;} .article-part-header.kor-part{background-color:#f1f4f4 !important; } .article-part-header .yazim-arrow{position:absolute; bottom:-10px; left:20px; z-index:1} .part-author{padding-left:15px; line-height:55px} .part-title{display:none} .part-title a{color:#666} .part-authors{} .part-authors span{color:#888} .part-authors a{color:#0093b0} .part-info{padding-right:15px;text-align:right; padding-top:16px} /* .atif-btn{position:absolute; cursor:pointer; color:#0093B0; font-size:26px; right:2px; top:-31px} */ .atif-btn.psv{} /* .atif-btn.top{position:absolute; top:5px; right:0px;} .atif-btn.top .atif-kutusu{border-top:1px solid #ddd;} .atif-btn.top .ak-list{height:280px; overflow-y:auto; overflow-x:hidden;} */ .atif-kutusu{text-align:left; right:-0px; background:#F7F7F7; display:none; border: 1px solid #e4e4e4;padding:10px 20px 20px 20px; z-index:5; font-size:0.85rem; color:#777; margin-top:-1px;} .ak-title{border-bottom:1px solid #ddd; font-size:1.05rem !important; line-height:23px !important; padding-bottom: 5px; font-weight:bold;} .ak-muellif{line-height:18px; padding-top:9px;} .ak-site{line-height:18px; padding-top:9px;} .ak-yayinci{line-height:18px; padding-top:9px;} .ak-ilkyayin{line-height:18px; padding-top:9px;} .ak-adres{line-height:18px; padding-top:9px;} .ak-copy{border-top:1px solid #ddd; padding-top:10px; margin-top:10px;} .ak-copy span{background:#f9f9f9; color:#666; padding:4px 15px 4px 15px; border:1px solid #ddd; border-radius:2px; cursor:pointer} .ak-copy span:hover{background:#f1f1f1;} .ak-copytext{display:none; line-height:17px; padding-top:20px; padding-bottom:10px} .msg-btn{ cursor:pointer; font-size:28px; color: #967A7A; position: absolute; right: 34px; top: -32px;} .msg-btn a{color: #967A7A} .print-btn{float:right; cursor:pointer; font-size:20px; color: #967A7A; padding-top:1px;} .article-part-nav-info{position:absolute; background:#E98A5C; top:-33px; left:0px; list-style-type:none; margin:0px; padding:0px; color:#fff; border-radius:2px;} .article-nav-prev{cursor:pointer; padding:2px 4px 0px 5px; height:18px; float:left; line-height:0px; border-right:none} .article-nav-prev span, .article-nav-next span{font-size:11px;} .article-nav-prev.kor{border-right:1px solid #ddd;} .article-nav-next{cursor:pointer; padding:2px 4px 0px 4px; height:18px; float:left; line-height:0px;} .article-nav-next.kor{border-left:1px solid #ddd;} .article-nav-passive{cursor:default;} .article-nav-passive img{opacity:0.3; cursor:default;} .article-nav-prev.kor span, .article-nav-next.kor span{color:#afa1a1;} .article-nav-numbers{padding:0.15rem 12px 0 12px; line-height:25px; float:left; border-right:1px solid #F3BFA7; border-left:1px solid #F3BFA7; font-size:13px; font-weight:bold; letter-spacing: 3px;} .article-nav-open-info{cursor:pointer; padding:0 9px; height:21px; line-height:22px; float:left; border:none; font-size:13px; font-weight:bold;} .article-nav-info-li{float:left; height:21px; background:rgb(181, 164, 164); font-size:13px; line-height:21px; height:21px; padding:0 10px; display:none; border-top-right-radius: 2px; border-bottom-right-radius: 2px;} .tipso_style{border-bottom:none !important;} .bibpos{position:absolute; color:#fff; font-size:1px;} .m-body span.eser{font-style:italic; text-justify: none; } .m-body span.kisaltma{text-justify: none;} .m-body bibl span.kisaltma{text-justify: none; border-bottom:dotted 2px #999; cursor:pointer} .m-body bibl span.eser.kisaltma{text-justify: none; border-bottom:dotted 2px #999; cursor:pointer} .m-body bibl{ margin-top: -17px !important; display: block; } .pop-title{font-weight:bold;} .article-left-bar{padding-bottom:0px !important; box-shadow:none !important; background:none !important; max-width: 68px;z-index: 1;} .rndleftbtn:hover{opacity:1 !important} .encokokunan{ background: #e4e8e8; width: 100px; /* padding: 2px 5px; */ text-align: center; border-radius: 2px; position: absolute; top: -25px; font-size: 0.80rem; padding: 2px 0px 3px 0px; font-weight: bold; color: #888; /* margin-top: 10px; */ } .encokokunan:hover{background:#dbdede; color:#666} .captcha-container > img { height: 38px; position: absolute } .captcha-container > .form-group { margin-left: 90px; } .error-box{background: #ff8585; padding: 7px 10px; font-weight: bold; color: #fff; margin-bottom: 20px; border-radius: 3px;} .success-box{background: #26b151; padding: 7px 10px; font-weight: bold; color: #fff; margin-bottom: 20px; border-radius: 3px;} .grecaptcha-badge { visibility: hidden; } .grecaptcha-badge.show { visibility: visible !important; z-index: 10000; } .swal2-container { z-index: 10000; } .swal2-html-container { font-size: 1rem; } </style> <script src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/vendor.jquery.print.js"></script> <script src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/vendor.jquery.lazyload.min.js"></script> <script src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/vendor.tipso.min.js"></script> <link rel="stylesheet" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/css/vendor.fotorama.css"> <script src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/vendor.fotorama.js"></script> <br /> <div class="centered body_container body_pad_article" style="position:relative"> <div class="print-meta visible-on-print" style="display: none;"> Maddenin TDV İslâm Ansiklopedisi’ndeki güncel elektronik versiyonuna erişmek için: <a title="GEMİ" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi?utm_source=pdf">https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi</a> </div> <div class="article_header_container" style="margin-bottom:25px; position:relative;">   <div class="article-left-bar"> <div class="pure-g bar-line" style=" background: #fff; padding-top: 5px; border-top-left-radius: 4px; border-top-right-radius: 4px; box-shadow: 0 1px 2px rgba(0,0,0,0.2);"> <div class="pure-u-1-2 bar-cell bleft"><span class="icon-align-left"></span></div> <div class="pure-u-1-2 bar-cell bright"><span class="icon-align-justify"></span></div> </div> <div class="pure-g bar-line" style="background: #fff; box-shadow: 0 1px 2px rgba(0,0,0,0.2);"> <div class="pure-u-1-2 bar-cell fup"><span id="txtup" class="icon-font up" style=""></span></div> <div class="pure-u-1-2 bar-cell bright"><span id="txtdown" class="icon-font down"></span></div> </div> <div class="pure-g bar-line-nav" style="background: #fff; padding-bottom: 5px; border-bottom-left-radius: 4px;border-bottom-right-radius: 4px; box-shadow: 0 1px 2px rgba(0,0,0,0.2);"> <div class="pure-u-1-2 bar-cell bleft"><span id="pagecolorSepia" ></span></div> <div class="pure-u-1-2 bar-cell bright"><span id="pagecolorWhite"></span></div> </div> <div class="pure-g bar-line-nav rndleftbtn tipso tright tipso_style" data-tipso="<i>TDV İslâm Ansiklopedisi</i>'nden rastgele bir madde görmek için tıklayınız." data-width="200" style="border-bottom: none; border-radius:4px; margin-top:10px; background:#2FB556; opacity:0.85; border: 1px #5abb76 solid; text-align: center; padding: 7px 0 2px 0px; cursor:pointer; box-shadow: 0 1px 2px rgba(0,0,0,0.2);"> <div class="pure-u-1"><img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/icons/rastgele_beyaz.png" style="height:20px" /></div> </div> <div class="pure-g" style="display:none"> <div class="pure-u-1-2 bar-cell bleft"> <a href="gellner-ernest" class="tipso tright" data-width="200" data-tipso="Önceki madde: GELLNER, Ernest"> <span class="icon-chevron-circle-left"></span> </a> </div> <div class="pure-u-1-2 bar-cell bright"> <a href="gemuhluoglu-irfan-fethi" class="tipso tright" data-tipso="Sonraki madde: GEMUHLUOĞLU, İrfan Fethi"> <span class="icon-chevron-circle-right"></span> </a> </div> </div> </div>  <style> .listen{width:15px; opacity:0.5; cursor:pointer} .listen:hover{opacity:1;} </style> <div class="article_title"><h1>GEMİ</h1></div> <div class="article_info"><h2> <div style="padding-top:6px;"><span style="color:#e16328"></div> </h2> </div> </div> <div id="article-main-content" class="pure-g " style=""> <div class="pure-u-1 pure-u-md-15-24 sticky-content"> <div class="bibl-popup" style="display:none; position:absolute; padding:22px 24px 18px 18px; max-width:290px; background:#FEFEC6; z-index:1; box-shadow: 0 3px 10px rgba(0,0,0,.3);"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/bibl-popup-arrow.png" style="position: absolute;top: -10px;" /> <span class="icon-close close-bibl-poup" style="position: absolute;top: 8px; right: 10px; font-size: 20px;cursor: pointer; color:#555"></span> <div class="bibl-cnt"></div> </div> <div class="m-body" id="m-body" style="font-size:; line-height:">  <style> body.sepya{background-color:rgb(241, 233, 215) !important} .art-plan{margin-bottom:30px;border:1px solid #ededed; border-radius:3px;} .art-plan.sepya{border: 1px solid #c5bead !important;} .article-plan-buttons{border-bottom:1px solid #ededed; overflow:hidden} .article-plan-buttons.sepya{border:none; border-bottom: 1px solid #c5bead !important;} .article-plan-buttons .passive:hover{border-bottom:3px solid #ededed; color:#333; cursor:pointer} .article-plan-buttons .passive{color:#999; border-bottom:none; font-weight:normal} .article-plan-buttons .active{color:#666; border-bottom:3px solid #ddd; font-weight:bold} .btn-plan, .btn-preview{padding-bottom:5px !important; padding-top:5px !important} .plan-content, .preview-content{ clear:both; font-size:15px; border-radius:3px;} .preview-span{background: #ededed;padding: 2px 8px; margin-right:10px; font-size: 12px; letter-spacing: 1px;border-radius: 3px;} .preview-ul{list-style:none; padding:0px; margin:0px; height: 189px; overflow-y: auto; padding-right:15px;} .preview-ul li{padding-bottom:30px; line-height:22px; cursor:pointer; color:#777; width:100%;} .preview-ul li:hover{color:#888;} .ind2{padding-left:15px;} .ind3{padding-left:30px;} .ind4{padding-left:45px;} .ind5{padding-left:60px;} .ind6{padding-left:75px;} </style> <div id="artplan" class="art-plan"> <div class="article-plan-buttons"> <div class="btn-preview active" style="font-size:15px; text-align:center;float:left; margin-left:20px; padding:0 20px; width:195px"> Bölümler İçin Önizleme </div> </div> <div class="preview-content" style="line-height:27px; padding:15px 5px 10px 20px; "> <div class="top-prev-container top-prev-container-p" style=" width: 100%; z-index:100;padding-bottom:5px;"> <div class="preview-content"> <ul class="preview-ul"> <li style="padding-bottom:10px; color:#888" class="preview-jump" data-jurl="#1"><div style="position:relative; border-bottom:1px solid #ddd; border-radius: 3px; margin-bottom:2px;"><span style="margin-right: 10px; font-weight:bold" >1/2</span><span><span>Müellif: </span><b style="color:#888">İDRİS BOSTAN</b><span style="position:absolute; right:0px; margin-left:10px; color:rgb(0, 147, 193)">Bölüme Git<span style="margin-left:5px;font-size:12px; color:rgb(0, 147, 193)" class="icon-chevron-circle-right"></span></span></div><div style="color:#777; line-height:20px; font-size:15px;">Dîvânü lugāti’t-Türk’te belirtildiğine göre gemi kelimesi Oğuz ve Kıpçak lehçelerinde kemi, diğerlerinde kimi şeklinde kullanılıyordu (III, 236). Anca...</div></li><li style="padding-bottom:10px; color:#888" class="preview-jump" data-jurl="#2-osmanli-donemi"><div style="position:relative; border-bottom:1px solid #ddd; border-radius: 3px; margin-bottom:2px;"><span style="margin-right: 10px; font-weight:bold" >2/2</span><span><span>Müellif: </span><b style="color:#888">İDRİS BOSTAN</b><span style="position:absolute; right:0px; margin-left:10px; color:rgb(0, 147, 193)">Bölüme Git<span style="margin-left:5px;font-size:12px; color:rgb(0, 147, 193)" class="icon-chevron-circle-right"></span></span></div><div style="color:#777; line-height:20px; font-size:15px;">Osmanlı Dönemi. Türkler’in, Anadolu’da yerleşmeye başladıktan (1071) kısa süre sonra sahil bölgelerine ulaştıkları ve İzmir civarını ele geçiren Çaka ...</div></li> </ul> </div> </div> </div> </div>  <style> .hdrprt1{border:1px solid #e4e4e4; border-radius:3px; margin-bottom:0px; position:relative} .hdrprt1.sepya{border: 1px solid #c5bead;} .hdrprt1arrows{border-bottom:1px solid #e4e4e4; overflow:hidden;background: #f4f1f1;} .hdrprt1arrows.sepya{border-bottom: 1px solid #c5bead;background: #e4ddcc;} .partnumbers{float:left; height:37px; font-size:0.90rem; letter-spacing: 3px; border-left:1px solid #ddd; border-right:1px solid #ddd; padding-left:12px; padding-right:12px; color:#007993; padding-top:5px;} .partnumbers.sepya{border-left:1px solid #c5bead; border-right:1px solid #c5bead;} .partdownarrow{float:left; height:37px; padding-top:4px; padding-left:12px; padding-right:12px;border-right:1px solid #ddd;} .partdownarrow.sepya{border-right:1px solid #c5bead;} .partprint{border-left:1px solid #e4e4e4; float:right;;height:37px; line-height:42px; padding-left: 14px; padding-right: 14px; cursor:pointer} .partprint.sepya{border-left:1px solid #c5bead} .partemail{border-left:1px solid #e4e4e4; float:right; line-height: 37px; padding: 1px 14px; cursor:pointer} .partemail.sepya{border-left:1px solid #c5bead;} .partatif{border-top-right-radius: 2px; float:right; border-left: 1px solid #e4e4e4; padding: 1px 14px; line-height: 37px;} .partatif.sepya{border-left: 1px solid #c5bead;} </style>  <div class="article-parts">  <div class="article-part" id="_1" style="position:relative"> <div class="print-meta" style="display: none;"> 2 bölümden oluşan maddenin 1. bölümüdür. Maddenin TDV İslâm Ansiklopedisi’ndeki güncel elektronik versiyonuna erişmek için: <a title="GEMİ" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi?utm_source=pdf#1">https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi#1</a> </div> <div class="hdrprt1"> <img class="partblt" src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/part-header-arrow-down.png" style="position: absolute; bottom: -9px; left: 10px;" /> <div class="hdrprt1arrows"> <div style="float:left; height:37px"> <div class="tipso tbottom article-nav-prev article-nav-passive " data-jurl="#" data-width="160" data-tipso="Önceki bölüme git" data-jfurl="1" style="float:left; height:33px; padding-left:12px; padding-right:12px; padding-top:4px;"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/tmpy.png"> </div> <div class="tipso tbottom bolumsayi partnumbers" data-width="200" data-tipso="2 bölümden oluşan maddenin 1. bölümü"> 1/2 </div> <div class="partdownarrow tipso tbottom article-nav-next " data-jurl="#2-osmanli-donemi" data-width="160" data-tipso="Sonraki bölüme git" data-jfurl="2-osmanli-donemi"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/tmpa.png"> </div> </div> <div style="float:right; height:37px"> <div class="partatif atif-btn psv tipso tbottom" style="margin-left: 0 !important;" data-tipso="Bu bölümün atıf bilgilerini görün ve kopyalayın."> <span style="color: #967A7A;"><i class="fas fa-quote-right"></i></span> </div> <div class="partemail tipso tbottom tipso_style" data-tipso="Bu madde/bölüm hakkında bildirimde bulunun."> <span class="feedback-btn" data-issue="GEMİ//1" style="color: #967A7A;font-size: 1.35rem;"> <i class="fas fa-exclamation-circle"></i> </span> </div> <div class="partprint print-btn tipso tbottom tipso_style" data-tipso="Bu maddeyi/bölümü yazdırın." > <span class="icon-printer2 printPart" style=" font-size: 1.4rem;"></span> </div> </div> </div> <div style="padding: 9px 10px; line-height:19px !important; text-align:left !important;"> <span class="part-authors" style="margin-right: 15px"> <span style="font-size:0.85rem; color:#666">Müellif: </span> <span style="font-size:0.85rem;"> <a href="/muellif/idris-bostan"><b>İDRİS BOSTAN</b></a> </span> </span> </div> </div> <div class="atif-kutusu"> <div class="ak-title">GEMİ</div> <div class="ak-list"> <div class="ak-muellif"><b>Müellif: </b> <span class='val'>İDRİS BOSTAN</span> </div> <div class="ak-site"><b>Web Sitesi: </b><span class="val">TDV İslâm Ansiklopedisi</span></div> <div class="ak-site"><b>Yayımcı: </b><span class="val">TDV İslâm Araştırmaları Merkezi</span></div> <div class="ak-ilkyayin"><b>Baskı Tarihi: </b><span class="val">1996</span></div> <div class="ak-ilkyayin"><b>Erişim Tarihi: </b><span class="val">01.04.2025</span></div> <div class="ak-adres"><b>Web Adresi:</b><br/><span class="val"> https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi#1</span> </div> </div> <div class="ak-copytext" id="ak-copytext1"> İDRİS BOSTAN, "GEMİ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi#1 (01.04.2025). </div> <div class="ak-copy"><span>Kopyalama metni</span></div> </div> <div class="m-content" style="text-align:justify; position:relative; font-size:; line-height:; margin-top:15px; overflow-wrap: break-word;/*Long Word/URL Overflow*/"> <p><span class="eser">Dîvânü lugāti’t-Türk</span>’te belirtildiğine göre <b>gemi</b> kelimesi Oğuz ve Kıpçak lehçelerinde <b>kemi</b>, diğerlerinde <b>kimi</b> şeklinde kullanılıyordu (III, 236). Ancak bu tabirlerle nehir vasıtaları kastedildiği için kemi/kiminin bir çeşit kayık olması muhtemeldir. İlk gemilerin tomrukları ağaç lifleriyle birleştirmek suretiyle sal şeklinde yapıldığı, ardından ağaç gövdelerinin oyularak kayıkların elde edildiği, daha sonra da kürek ve rüzgâr yardımıyla hareket eden yelkenli gemilerin meydana getirildiği sanılmaktadır. Kur’ân-ı Kerîm’de gemi karşılığı olarak <b>sefîne, fülk, câriye</b> (çoğulu <b>cevârî</b> ve <b>câriyât</b>) kelimeleri kullanılmaktadır. Hz. Nûh, Hz. Mûsâ ve Hz. Yûnus’un kıssalarında geminin önemli bir yer tutmasından insanlığın en eski devirlerinden itibaren bilindiği anlaşılmaktadır. Hz. Nûh ve çevresindeki inananlar tûfan sırasında kendisinin tahtalardan (el-Kamer 54/13) inşa ettiği gemiye binerek kurtulmuşlardır (Hûd 11/37-38; el-Mü’minûn 23/27). Bu geminin “sâc” denilen bir ağaçtan yapılmış (<span class="eser">Mecmaʿu’t-tefâsîr</span>, III, 322) 60 m. uzunluğunda, 38 m. eninde ve su seviyesinden itibaren 23 m. yüksekliğinde üç katlı bir yelkenli olduğu rivayeti yanında vapur türü buharlı bir gemi olduğu da ileri sürülmüştür (Elmalılı, IV, 2780). Hz. Mûsâ’nın Hızır ile birlikte çıktığı yolculuğun bir bölümünde Hızır bindikleri gemiyi yaralamak suretiyle onu zalim bir hükümdarın el koymasından kurtarmıştır (el-Kehf 18/71, 79). Hz. Yûnus da kendisine itaat etmeyen halkından uzaklaşmak için bir gemiye binerek yurdundan ayrılmıştır (es-Sâffât 37/140). Kur’ân-ı Kerîm’de yer alan gemiyle ilgili diğer bilgiler ise gemilerin deniz üzerinde rüzgârın tesiriyle dağlar gibi gitmesinin Allah’ın varlığına delâlet ettiği (eş-Şûrâ 42/32), denizde yüzüp gitmeleri için gemileri insanların emrine ve hizmetine verdiği (İbrâhîm 14/32; el-Bakara 2/164) şeklindedir. Bir âyette de müşriklerin inanç özelliklerinden bahsedilirken gemilere bindikleri zaman ihlâsla Allah’a yalvardıkları, fakat sâlimen karaya çıktıklarında hemen O’na ortak koştukları (el-Ankebût 29/65) anlatılmaktadır (gemiyle ilgili âyetlerin tamamı için bk. <span class="kisaltma" data-ad="m-f-abdulbaki-el-mucem">M. F. Abdülbâkī, <i>el-Muʿcem</i></span>, “fülk”, “sefîne”, “câriye”, “câriyât”, “cevârî” md.leri). </p><p> İlk müslümanlar denizcilik (milâha, bahriye) geleneklerini, Kızıldeniz’e ve Basra körfezine yelken açtıkları bilinen Câhiliye Arapları’ndan tevarüs etmişlerdir. Hz. Peygamber devrinde müslümanlar ilk defa muhtemelen Habeşistan’a hicret ederken gemiye bindiler (615). Ticaret için Suriye şehirlerine giden Mekkeli müşrikler de müslümanların Medine civarında kervan yollarını kesmeleri sebebiyle daha uzun olmasına rağmen deniz yolunu tercih etmek zorunda kalıyorlardı. Deniz yolculuğu sırasında deniz suyu ile abdest alınabileceğine dair hadisler (<span class="kisaltma" data-ad="el-muvatta"><i>el-Muvaṭṭaʾ</i></span>, “Ṭahâret”, 12), o devirde geminin müslümanlar tarafından yaygın olarak kullanıldığını göstermektedir. Hz. Osman’ın ticaret gemileri olduğu ve ashaptan bazılarının deniz ticareti yaptığı da bilinmektedir. </p><p> Müslümanlar, Hz. Peygamber devrinden kısa bir süre sonra donanma kurarak denizlere açıldılar; ilk deniz akınları Hz. Ömer zamanında hıristiyan Habeşler’e karşı yapıldı (641). 654’teki ikinci Kıbrıs seferinde İslâm donanmasında 500 gemi bulunuyordu. Ertesi yıl yapılan ve ilk büyük deniz savaşı olan Zâtüssavârî (gemi direkleri) savaşında gemi sayısı 200 civarında idi. Muhtemelen gemi sayısının çokluğu sebebiyle verilen bu isimden savaşa katılan gemilerin yelkenli olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönemde İskenderiye’deki eski Mısır-Grek tersanesinde gemi inşa faaliyetleri sürdürüldü. Daha Suriye valiliği sırasında deniz işlerine önem veren Muâviye b. Ebû Süfyân, hilâfete geçince ilk iş olarak Akkâ’daki tersaneyi tamir ettirip gemi inşa faaliyetlerine hız verdi. Muâviye zamanında donanmanın mevcudu 1700 gemi dolayında idi. Gemi inşası için lüzumlu olan sedir keresteleri Cebelilübnan’dan sağlanıyordu. Halife Süleyman b. Abdülmelik döneminde Mesleme b. Abdülmelik kumandasında İstanbul’u kuşatmaya giden (717) Emevî donanmasında irili ufaklı 1800 gemi bulunuyordu. </p><p> Emevîler’in son zamanlarıyla Abbâsîler’in ilk yıllarında donanma ihmal edildiği için Bizanslılar Doğu Akdeniz’de bir süre üstünlüğü ele geçirdiler; nihayet Hârûnürreşîd devrinde hâkimiyet sağlandı. Aynı dönemde Kuzey Afrika’da ve Endülüs’te kurulan donanmalar da Fransa ve İtalya sahillerini vurdular. Fas’ta İdrîsîler ve Tunus’ta Ağlebîler birer deniz devleti olarak ortaya çıktılar. Özellikle Fâtımîler’in Akdeniz’de üstünlük sağlamaları ile tersanelerde gemi inşasına hız verildi ve İskenderiye’deki tersanede 600 gemi daha yapıldı. Omurgalı gemi tiplerinin geliştirilmesine öncülük eden Fâtımîler’de, donanma ve tersanelerdeki faaliyetlerin idaresinden sorumlu olan Divânü’l-amâir (Divânü’l-cihâd) isimli ayrı bir divan vardı. Fâtımîler’in son dönemlerinde denizcilik ihmale uğradı. Eyyûbîler devrinde ise donanmanın geliştirilmesine önem verildi ve devletin hâkim olduğu topraklardaki gemi yapımına elverişli ağaçları barındıran ormanlar dikkatle korundu. Geliştirilen donanma ile Doğu Akdeniz ve Kızıldeniz’de önemli başarılar elde edildi. Daha sonraları bölgede hâkimiyet kuran Memlükler de Akdeniz ve Kızıldeniz’de büyük varlık gösterdiler. Müslüman denizcilerinin Doğu Akdeniz’deki ihtişam devrinde Endülüs müslümanları da Batı Akdeniz’de muazzam bir donanma vücuda getirdiler. Nakliye gemileri bütün Akdeniz’i dolaşıyor ve İstanbul’a kadar gidiyordu. Özellikle III. Abdurrahman devrinde Endülüs’te çok sayıda gemi inşa edildi ve İber yarımadasının hıristiyan krallıklarına ait donanmalar sık sık yenilgiye uğratıldı (müslüman denizciliği hakkında geniş bilgi için bk. <a href="https://islamansiklopedisi.org.tr/bahriye" target="_blank">BAHRİYE</a>). </p><p> Kaynaklar gemi ve gemi inşası hakkında yeterli açıklama yapmamakta, verilen bilgilerden ancak gemi türlerini belirten listeler çıkarılabilmektedir. Bazı coğrafyacı ve edipler, İslâm öncesi şiir geleneğine uyarak birtakım gemilerin özelliklerini anlatırken nasıl ve ne maksatla kullanıldıklarına değil daha çok güzelliklerine temas etmişlerdir. Kaynakların verdiği bilgilere göre ayrı tiplerde olan savaş ve ticaret gemileri gerektiğinde her iki amaçla da kullanılıyordu. Ayrıca ticaret filoları ile savaş filoları arasında yakın bir ilişki vardı ve ticaret gemilerinde çalıştırılan tecrübeli tayfalar aynı zamanda harp gemilerinde de yer alıyorlardı. </p><p> İslâmî literatürde gemi karşılığı olarak çok sayıda kelime kullanılmış ve aynı kelimenin farklı zamanlarda farklı gemi türlerini adlandırması deniz tarihi araştırmalarında büyük karışıklıklara yol açmıştır. Genel anlamda bütün gemilere <b>sefîne</b> veya <b>merkeb</b> deniliyor, bunlara bazı sıfatlar eklenerek özel gemi tipleri ifade ediliyordu: <b>Merkeb-i kebîr</b> (büyük gemi), <b>merkeb-i tavîl</b> (uzun gemi), <b>merkeb-i sakīl</b> (ağır yük gemisi), <b>merkeb-i hafîf</b> (hafif yük gemisi) gibi. Bu gemilerin bazısı son derece büyüktü. XI. yüzyıla ait kaynaklar, bunlardan bir tanesinin direk uzunluğunun 23 m., yük kapasitesinin ise 300 ton olduğunu yazmaktadır (Christides, <span class="eser">Dictionary of the Middle Ages</span>, IX, 76). Yine aynı dönemde Akdeniz’de seyreden gemiler arasında 500 yolcu kapasiteli olanlara da rastlanıyordu (Goitein, <span class="eser">A Mediterranean Society</span>, I, 301-352). Makdisî otuz altı farklı gemi çeşidinden bahseder (<span class="eser">Aḥsenü’t-teḳāsîm</span>, s. 31-32); bunlardan bazıları hakkında bilgi bulunmakta, bazıları ise sadece isim olarak kalmaktadır. Hint Okyanusu’nda faaliyet gösteren Arap korsan gemilerine <b>birke</b> deniyordu. <b>Bur’ânî</b> bir nakliye gemisiydi; daha çok meyve ve bal gibi yiyecekler taşırdı. Adını Suriye kıyılarındaki Cebele şehrinden alan <b>cebeliyye</b> keşif ve casusluk hizmetlerinde kullanılıyordu. <b>Kârevâniyye</b>, hac veya ticarî maksatlı seyahatlerin birlikte yapıldığı bir gemi idi. <b>Şenkûliyye</b> bir çeşit korsan gemisi, <b>sûkıyye</b>, “çarşı” mânasına gelen adından anlaşıldığına göre kıyı sakinlerine doğrudan mal satan bir ticaret gemisi, <b>zevrak</b> nakliye maksadıyla kullanılan küçük gemi, <b>abari</b> büyük yelkeni ve beş tayfası bulunan gemi, <b>birce</b> (<b>barca</b>) üstü örtülü büyük gemi, <b>celebe</b> çivi kullanmadan inşa edilen gemi türlerinden biri, <b>galyon</b> (<b>kalyon</b>) yelkenli büyük gemi, <b>haşebe</b> yelkenli bir gemi, <b>kilyâte</b> Osmanlılar’ın <b>kalyata</b>sının benzeri bir gemi, <b>mismâriyye</b> nakliye gemisi ve <b>talîa</b> hızlı bir çeşit gemi idi. Nehirlerde özellikle nakliye işlerinde kullanılan küçük gemiler <b>mi’ber, rakkiyye, tayyâr</b> ve <b>vâsitiyye</b> gibi adlar taşıyordu. </p><p> İslâmiyet’in ilk dönemlerindeki müslüman gemileri muhtemelen Akdeniz’deki Bizanslılar’ın genel gemi tiplerine benziyordu. Müslümanlar, Fenike geleneklerini sürdüren Suriyeli ve Mısırlı ustaları kendi hizmetlerine alarak güçlü bir donanma kurdular. Gemilerin tiplerine ve boyutlarına bakılmaksızın teknelerinin su altında kalan kısmı daima balina şeklinde yapılıyordu. Özellikle Nil’in ağzında sahil koruma hizmeti gören gemilere <b>dramonaria</b> deniyordu ve bunlar İstanbul’un ikinci kuşatmasına da (717) katılmışlardı. <b>Akatia</b> donanmaya asker, at, mühimmat vb. taşıyan yardımcı gemilerdendi. <b>Şelendi</b> büyük güverteli savaş gemilerinin, <b>şînî</b> (<b>şîniyye</b> veya <b>şânî</b>) kadırga türü gemilerin yaygın adı idi. Fâtımîler’in son dönemlerinde bir şînî 1000 asker taşıyordu. <b>Gurâb</b>, yelken ve kürekle hareket eden kadırga türünden bir gemi idi ve 140 (veya 180) kürekçisi vardı. <b>Harrâka</b>, düşman gemilerini yakmak için tutuşturucu maddelerle ve bunları atmak için mancınıklarla donatılmış bir savaş gemisiydi; 100 küreği vardı ve şînîden biraz daha küçüktü. Özellikle at taşımada kullanılan <b>tarrîde</b> en çok kırk at taşıyabilen bir nakliye gemisiydi; bunların arka kısımları hayvanların binip inmesine uygun şekilde yapılıyordu. İbn Battûta’nın Çin’e gittiği geminin adı Câker idi ve yetmiş atla ellisi okçu 100 savaşçı taşıyordu (İbn Battûta, II, 200-201). </p><p> Yazılı ve görüntülü kaynaklar, X. yüzyıla kadar müslümanlarla Bizanslılar tarafından bir, iki ve üç direkli gemilerde Latin yelkenlerinin kullanıldığını göstermektedir. Müslümanlar, Romalılar’ın kare biçimindeki basit yelkenlerini daha ileri götürerek ana direğe bağlı, serenli üçgen yelkenleri icat ettiler; bunların serenleri bazan direkten ve hatta gemiden dahi uzundu. “Mizana direği” denilen ve bir yelkenli geminin baştan üçüncü direğini oluşturan direğin adı da muhtemelen Arapça “mîzan” kelimesinden gelmektedir. Yelkenler önceleri hindistan cevizi veya papirüs liflerinden, sonraları ise genellikle pamuk, keten ve kenevirden dokunmuştur. Gemilerde dümen yerine kıç kısmına takılan bir veya iki iri kürek kullanılıyordu; nihayet XII. yüzyılda müslümanlar tarafından dümen icat edildi. İslâmî döneme ait minyatürlü yazma eserler, ticaret gemilerini arka taraflarında özel yolcu bölmeleri olan tekneler şeklinde tasvir etmektedir. Lengerler muhtemelen taştan yapılıyordu; çünkü bölgede demir madeni azdı. XIII. yüzyıldan itibaren Akdeniz gemilerinde yaygın olarak dört tırnaklı çapa kullanıldığı görülür. Gemi donanımının ve denizcilik aletlerinin gelişmesi aynı dönemlere rastlar. Müslümanların gerçekleştirdiği teknolojik ilerlemeler daha sonra Avrupalılar’a intikal etti ve özellikle İtalyanlar, İspanyollar ve Portekizliler devraldıkları bilgileri daha da geliştirdiler. Akdeniz’deki gemilerde güverte ve barınma kısmı olarak çok az yer ayrılıyordu. Seyyahlar, gemilerde gayri insanî şartlar ve sıkışık bir ortam olduğunu belirtmektedirler. Buna karşılık Kızıldeniz ve Basra körfezindeki gemilerde yolcular için kamaralar bulunduğu anlaşılmaktadır. </p><p> Genellikle Akdeniz’de ve Hint Okyanusu’nda kullanılan gemiler arasında önemli farklılıklar vardı. Kızıldeniz ve Basra körfezinde bulunan gemilerin de dahil olduğu Hint Okyanusu gemilerinin özellikleri, İslâm öncesi devirlerden XV. yüzyılda Portekizliler’in bölgeye gelmesine kadar değişmeden sürdü. Önceleri <b>Arap dehûsu</b> (<b>dühû</b>?) veya <b>haytiyye</b> denilen ve dört köşeli yapılan bu gemiler, tahtaların birbirine ince urganlarla raptedilmesi suretiyle çivisiz olarak inşa ediliyordu. Teknelerin kerestesi, gemi yapımına çok uygun olan uzun ve sert Malabar sâcından elde ediliyor, halatlar da hindistan cevizi liflerinden örülüyordu. Küçük gemilerde omurga ve iskelet yoktu. Zamanla gelişmeler oldu; çivi kullanılarak inşa edilen ve kalafatlanan gemiler Hint Okyanusu’nda da seferlere başladı. Ortalama 100-200 ton ağırlığında ve 30 m. uzunluğunda olan bu gemiler ölçü ve tonaj bakımından yaklaşık olarak Akdeniz gemileriyle eşitti; direklerinin uzunluğu 7,5 m., su kesimi de 3,7 m. kadardı. Yakın mesafelerde ise daha küçük gemiler kullanılıyordu. </p><p> Ünlü tarihçi ve coğrafyacı Mes‘ûdî’nin belirttiğine göre gemilerde yöneticiler ve hizmetliler olmak üzere iki çeşit görevli bulunuyordu. “Nâhudâ” geminin sahibiydi ve her yolculuğa katılması mecburi değildi. “Rubbân” veya “reis” kaptan, “dîdebân” gözcü, “muallim” harita ve teknik aletleri kullanan, izlenecek rotayı tesbit eden, “iştiyâm” yolcuların danışmanı idi. Makdisî de bu personeli “rubbâniyyîn” (kaptanlar), “eşâtime” (yolcu danışmanları), “riyâziyyîn” (harita kullanan ve rotayı tesbit edenler), “vükelâ” (ticarî temsilciler) ve “tüccâr” (tâcirler) olarak zikretmektedir (<span class="eser">Aḥsenü’t-teḳāsîm</span>, s. 10). Akdeniz gemilerindeki mürettebat ise “nevâtiyye” (nûtîler “gemiciler, tayfalar”, Gr. <b>nautés</b>den) ve “rüesâ” idi; tayfabaşına da “kāidü’n-nevâtiyye” deniyordu.</p> <bibl><br/><span class='bibliyografya'>BİBLİYOGRAFYA</span><p><span class="kisaltma" data-ad="divanu-lugatit-turk-tercumesi"><i>Dîvânü lugāti’t-Türk Tercümesi</i></span>, III, 235.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="m-f-abdulbaki-el-mucem">M. F. Abdülbâkī, <i>el-Muʿcem</i></span>, “fülk”, “sefîne”, “câriye”, “câriyât”, “cevârî” md.leri.</p><p> R. Blachère v.dğr., <span class="eser">Dictionnaire arabe-français-anglais</span>, Paris 1970, II, 1474.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="el-muvatta"><i>el-Muvaṭṭaʾ</i></span>, “Ṭahâret”, 12.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="makdisi-ahsenut-tekasim">Makdisî, <i>Aḥsenü’t-teḳāsîm</i></span>, s. 10, 31-32.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="ibn-battuta-seyahatname">İbn Battûta, <i>Seyahatnâme</i></span>, II, 200-201.</p><p> <span class="eser">Mecmaʿu’t-tefâsîr</span>, İstanbul 1979, III, 322.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="huzai-tahricud-delalatis-semiyye">Huzâî, <i>Taḫrîcü’d-delâlâti’s-semʿiyye</i></span>, s. 482-484.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="elmalili-hak-dini">Elmalılı, <i>Hak Dini</i></span>, IV, 2780.</p><p> R. B. Serjeant, <span class="eser">The Portuguese of the South Arabian Coast, Hadrami Chronicles</span>, Oxford 1963, s. 132-137.</p><p>S. D. Goitein, <span class="eser">A Mediterranean Society: Economic Foundations</span>, Berkeley 1967, I, 301-352.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="cevad-ali-el-mufassal">Cevâd Ali, <i>el-Mufaṣṣal</i></span>, VII, 243-284.</p><p> Aly Mohamed Fahmy, <span class="eser">Muslim Naval Organisation in the Eastern Mediterranean</span>, Cairo 1980, s. 115-125, 138-140, 149-166.</p><p> Seyyid Abdülazîz Sâlim – Ahmed Muhtâr el-Abbâdî, <span class="eser">Târîḫu’l-baḥriyyeti’l-İslâmiyye fî Mıṣr ve’ş-Şâm</span>, Beyrut 1981, s. 128-139, 247-249.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="hasan-ibrahim-islam-tarihi">Hasan İbrâhim, <i>İslâm Tarihi</i></span>, VI, 28-34.</p><p> V. Christides, “Navies, Islamic”, <span class="eser">Dictionary of the Middle Ages</span> (ed. J. R. Strayer), New York 1987, IX, 73, 76-78.</p><p> a.mlf., “Naval History and Naval Technology in Medieval Times, the Need for Interdisciplinary Studies”, <span class="eser">Byzantion</span>, LVIII, Bruxelles 1988, s. 309-332.</p><p> a.mlf., “Milāḥa”, <span class="kisaltma" data-ad="ei2-ing"><i>EI<sup>2</sup> </i>(İng.)</span>, VII, 44-45.</p><p> a.mlf., “Naft”, <i>a.e.</i>, VII, 884.</p><p> B. M. Kreutz, “Ships and Shipbuilding, Mediterranean”, <span class="eser">Dictionary of the Middle Ages</span> (ed. J. R. Strayer), New York 1988, XI, 232.</p><p> S. Arenson, “Ships and Shipbuilding, Red Sea and Persian Gulf”, <i>a.e.</i>, XI, 247-248.</p><p> Erşahin Ahmet Ayhün, <span class="eser">İslâm İlk Yıllarından Emevilerin Sonuna Kadar Deniz Seferleri</span> (yüksek lisans tezi, 1989), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 51-53.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="abdulhay-el-kettani-et-teratibul-idariyye-ozel">Abdülhay el-Kettânî, <i>et-Terâtîbü’l-idâriyye </i>(Özel)</span>, II, 127-132.</p><p> J. L. Delgado, “La Primitiva Organizaciun Naval Musulmana (28-60/649-680)”, <span class="eser">Homenaje al Prof. Jacinto Bosch Vilá</span>, Granada 1991, s. 238-241.</p><p> W. H. Moreland, “The Ships of the Arabian Sea about A.D. 1500”, <span class="kisaltma" data-ad="jras"><i>JRAS</i></span> (1939), s. 63, 74, 173-192.</p><p> Habîb Zeyyât, “Muʿcemü’l-merâkib ve’s-süfün fi’l-İslâm”, <span class="eser">el-Meşriḳ</span>, XLIII, Beyrut 1949, s. 321-364.</p><p> I. Lichtenstadter, “Origin and Interpretation of Some Qur’ānic Symbols”, <span class="eser">Studi orientalistici in onore di Giorgio Levi Della Vida</span>, II, Roma 1956, s. 70-77.</p><p> A. F. L. Beeston, “Ships in a Qur’anic Simile”, <span class="kisaltma" data-ad="jal"><i>JAL</i></span>, IV (1973), s. 96.</p><p> Abdülcebbâr Mahmûd es-Sâmerrâî, “el-Milâḥa ʿinde’l-ʿArab ḳable’l-İslâm”, <span class="eser">Fayṣal</span>, XXXVII, Riyad 1980, s. 111-112.</p><p> Syed Sulayman Nadvi, “The Arab Navigation”, <span class="eser">al-ʿIlm</span>, VII, Westville 1407/1987, s. 6, 8.</p><p> H. Kindermann – [C. E. Bosworth], “Safīna”, <span class="kisaltma" data-ad="ei2-ing"><i>EI<sup>2</sup> </i>(İng.)</span>, VIII, 808-809.</p><p> C. E. Bosworth, “Safīna”, <i>a.e.</i>, VIII, 810-811.</p><p> G. R. Tibbetts, “Milāḥa”,<i> a.e.</i>, VII, 51.</p><p> Nebi Bozkurt, “Bahriye”, <span class="kisaltma" data-ad="dia"><i>DİA</i></span>, IV, 499-501.</p></bibl> <div class="article-ps" style="position: relative; padding-left: 40px; margin-top:10px;"> <div style="position: absolute; left: 0px; top: 7px;"><a target="_blank" rel="nofollow" class="dosyaindir" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/14/C14016282.pdf"><img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/pdf-download-icon.png" style="height: 40px;"></a></div> <i> Maddenin bu bölümü TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1996 yılında İstanbul’da basılan 14. cildinde, 8-11 numaralı sayfalarda yer almıştır. <a target="_blank" rel="nofollow" class="dosyaindir" onclick="pdfStat('GEMİ', 'gemi', '1', 'C14016282.pdf');" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/14/C14016282.pdf">Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.</a> </i> </div> </div> </div> <div class="article-part" id="_2-osmanli-donemi" style="position:relative"> <div class="print-meta" style="display: none;"> 2 bölümden oluşan maddenin 2. bölümüdür. Maddenin TDV İslâm Ansiklopedisi’ndeki güncel elektronik versiyonuna erişmek için: <a title="GEMİ" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi?utm_source=pdf#2-osmanli-donemi">https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi#2-osmanli-donemi</a> </div> <div class="hdrprt1"> <img class="partblt" src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/part-header-arrow-down.png" style="position: absolute; bottom: -9px; left: 10px;" /> <div class="hdrprt1arrows"> <div style="float:left; height:37px"> <div class="tipso tbottom article-nav-prev " data-jurl="#1" data-width="160" data-tipso="Önceki bölüme git" data-jfurl="1" style="float:left; height:33px; padding-left:12px; padding-right:12px; padding-top:4px;"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/tmpy.png"> </div> <div class="tipso tbottom bolumsayi partnumbers" data-width="200" data-tipso="2 bölümden oluşan maddenin 2. bölümü"> 2/2 </div> <div class="partdownarrow tipso tbottom article-nav-next article-nav-passive " data-jurl="#" data-width="160" data-tipso="Sonraki bölüme git" data-jfurl="2-osmanli-donemi"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/tmpa.png"> </div> </div> <div style="float:right; height:37px"> <div class="partatif atif-btn psv tipso tbottom" style="margin-left: 0 !important;" data-tipso="Bu bölümün atıf bilgilerini görün ve kopyalayın."> <span style="color: #967A7A;"><i class="fas fa-quote-right"></i></span> </div> <div class="partemail tipso tbottom tipso_style" data-tipso="Bu madde/bölüm hakkında bildirimde bulunun."> <span class="feedback-btn" data-issue="GEMİ//2-osmanli-donemi" style="color: #967A7A;font-size: 1.35rem;"> <i class="fas fa-exclamation-circle"></i> </span> </div> <div class="partprint print-btn tipso tbottom tipso_style" data-tipso="Bu maddeyi/bölümü yazdırın." > <span class="icon-printer2 printPart" style=" font-size: 1.4rem;"></span> </div> </div> </div> <div style="padding: 9px 10px; line-height:19px !important; text-align:left !important;"> <span class="part-authors" style="margin-right: 15px"> <span style="font-size:0.85rem; color:#666">Müellif: </span> <span style="font-size:0.85rem;"> <a href="/muellif/idris-bostan"><b>İDRİS BOSTAN</b></a> </span> </span> </div> </div> <div class="atif-kutusu"> <div class="ak-title">GEMİ</div> <div class="ak-list"> <div class="ak-muellif"><b>Müellif: </b> <span class='val'>İDRİS BOSTAN</span> </div> <div class="ak-site"><b>Web Sitesi: </b><span class="val">TDV İslâm Ansiklopedisi</span></div> <div class="ak-site"><b>Yayımcı: </b><span class="val">TDV İslâm Araştırmaları Merkezi</span></div> <div class="ak-ilkyayin"><b>Baskı Tarihi: </b><span class="val">1996</span></div> <div class="ak-ilkyayin"><b>Erişim Tarihi: </b><span class="val">01.04.2025</span></div> <div class="ak-adres"><b>Web Adresi:</b><br/><span class="val"> https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi#2-osmanli-donemi</span> </div> </div> <div class="ak-copytext" id="ak-copytext2"> İDRİS BOSTAN, "GEMİ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi#2-osmanli-donemi (01.04.2025). </div> <div class="ak-copy"><span>Kopyalama metni</span></div> </div> <div class="m-content" style="text-align:justify; position:relative; font-size:; line-height:; margin-top:15px; overflow-wrap: break-word;/*Long Word/URL Overflow*/"> <p><b>Osmanlı Dönemi.</b> Türkler’in, Anadolu’da yerleşmeye başladıktan (1071) kısa süre sonra sahil bölgelerine ulaştıkları ve İzmir civarını ele geçiren Çaka Bey’in inşa ettirdiği kırk gemiden oluşan donanmasıyla deniz seferlerine çıktığı bilinmektedir. Daha eski devirlerde Türkler’in Hazar deniziyle Baykal gölünde gemicilikle uğraştıkları hakkındaki bilgiler, Timur’un Yıldırım Bayezid’e söylediği rivayet edilen, “Sizin ceddiniz gemicilerdir” cümlesine dayandırılır. Selçuklular, ele geçirdikleri Anadolu yarımadasının coğrafî şartlarının bir gereği olarak gemi yapma ihtiyacını duymuş ve Alanya ile Sinop’ta birer tersane kurmuşlardı. Onların ardından denizcilik geleneğini Ege sahillerinde hüküm süren Türkmen beylikleri devam ettirdiler. Özellikle Türk denizcilik tarihinde önemli bir yeri olan Aydınoğlu Umur Bey zamanında Aydınoğulları gibi diğer beyliklerden Karesi, Saruhan, Menteşe ve Candaroğulları’nın da hâkim oldukları bölgelerde çeşitli türde gemiler inşa edilmiştir. Bunları, Rumeli’ye yerleştikten sonra kurdukları Gelibolu Tersanesi’nde geliştirilen donanma ile Osmanlılar takip etti. Osmanlı kaynakları ve arşiv belgeleri gemi karşılığında Arapça <b>sefîne</b> (çoğulu <b>süfün, sefâin</b>) ve Farsça <b>keştî</b> (çoğulu <b>keştihâ</b>) kelimelerinin yaygın biçimde kullanıldığını göstermektedir. Zamanla ilerleyen Osmanlı gemiciliği, XV. yüzyılın ilk yarısında bir deniz akıncılığı görünümünde iken İstanbul’un fethinden sonra Kadırga ve Haliç tersanelerindeki faaliyetler sonunda ve tecrübe kazanan kaptanlar sayesinde savaş stratejisine sahip gerçek bir denizciliğe dönüştü. İstanbul kuşatması sırasında irili ufaklı 400 civarında gemiden oluşan Osmanlı donanması giderek faaliyet sahasını genişletti. II. Bayezid devrinde büyük çapta harp gemilerinin inşası ile açık deniz filosunun temeli atıldı. Yavuz Sultan Selim ve Kanûnî Sultan Süleyman devirlerinde İstanbul’daki Haliç Tersanesi genişletilerek aynı anda 150 kadar geminin yapımına imkân verecek şekilde donatıldı. Burada ve diğer önemli Osmanlı tersanelerinde, gerek Barbaros Hayreddin Paşa’nın kaptanıderyâlığı sırasında gerekse daha sonraları Akdeniz ve Karadeniz filolarının dışında Hint denizine kadar ulaşacak gemiler inşa edildi. </p><p> Osmanlı deniz tarihinde gemiciliğin gelişmesini üç ayrı dönemde incelemek gerekir. Birinci dönem, imparatorluğun kuruluşundan XVII. yüzyılın sonlarına kadar devam eden kürekli gemiler dönemi, ikincisi XIX. yüzyılın ortalarına kadar devam eden yelkenli gemiler dönemi, üçüncüsü de imparatorluğun yıkılışına kadar süren buharlı gemiler dönemidir. </p><p> Birinci dönemin başlıca gemilerini en önemlisi kadırga olan çektiri (çektirme) tipi gemiler teşkil ediyordu (aş.bk.). Bu döneme özellikle, Osmanlı gemi teknolojisine kendi bilgi ve becerilerini ilâve eden Barbaros Hayreddin Paşa damgasını vurmuştur. Esas itibariyle Venedik gemi inşa tekniklerini uygulayan Osmanlılar Barbaros ile birlikte bazı değişiklikler yaptılar. Barbaros ve adamları denizlerde dolaştıkları uzun yıllar boyunca sadece denizci olmakla kalmamışlar, savaşlarda zaptettikleri İspanyol kalyonlarını, Napoli kadırgalarını ve çeşitli denizci milletlere ait büyük ticaret barçalarını ayrıntılarıyla inceleyerek gemi onarım ve inşası konularında da uzmanlaşmışlardı. Barbaros, çektirilerin en etkili savaş tekneleri olduğu kanaatindeydi. Çünkü yelkenli büyük gemiler rüzgâr estiğinde daha hızlı yol alsalar bile Akdeniz’de yaz mevsiminin uzun sürmesi ve bu aylarda havanın durgun gitmesi sebebiyle hayli zaman âdeta hareketsiz kalıyorlardı. Yine bu gemiler, kürek ağırlıklı kadırgalar gibi koylarda ve küçük limanlarda kullanılmaya elverişli değildi; savaş sırasında da hızlı hareket edip düşmanı sıkıştıramıyorlardı. Bu sebeple XVII. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı donanmasının bel kemiğini çektiri sınıfı gemiler teşkil etmiştir. </p><p> İkinci dönemin en önemli gemisi adı çeşitli denizcilik tabirlerinde yer alan kalyondu (aş.bk.). Özellikle Girit seferleri sırasında (1645-1669) Venedikliler’in karşısında hafif kalan kadırgaların yerine kalyon yapımına ağırlık verildi. Ancak 1650’de otuz tanesinin inşası için teşebbüste bulunulduysa da başarı sağlanamadı. Sadrazam Melek Ahmed Paşa’nın 1651’de yaptırdığı 45 m. uzunluğundaki kalyon suya indirilirken yan yattı ve aldığı su ile batarak kullanılamaz hale geldi. Öte yandan kalyonların kullanılması da sorun çıkarıyor, görevli gemicilerin yeterince beceri kazanamamış olmaları sebebiyle pek başarı elde edilemiyordu. Bunun üzerine Sadrazam Fâzıl Ahmed Paşa tekrar kadırgaya dönülmesi emrini verdi. Fakat onun arkasından sadrazam olan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa zamanında bu gemilerden on adedinin yapımı gerçekleştirildi ve Osmanlı bahriyesi yeniden kalyon düzenine geçti (Bostan, <span class="eser">Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire</span>, s. 98-100). XVII. yüzyılın sonunda kadırga yapımının çok azalmasına karşılık kalyon inşasına hız verildi ve XVIII. yüzyılda üç ambarlı büyük kalyonlar ortaya çıktı. Kalyonculuğun gelişmesiyle Osmanlı donanması Çeşme yenilgisine (1770) kadar Akdeniz hâkimiyetini elinde tuttu. Hatta 1707’de Akdeniz’e açılan Canım Hoca Mehmed Kapudan, emrindeki yirmi kalyonla İspanya ve Mayorka taraflarına kadar gitti ve bu arada iki İtalyan kalesini ele geçirerek tahrip etti. 1710’da Karadeniz’e gönderilen birçoğu kalyon 360 gemiden oluşan donanma Ruslar’a karşı önemli bir güç teşkil etmişti. XVIII. yüzyılın sonlarına doğru yapım tekniklerinin değişmesi üzerine Avrupa standartlarına uygun gemi ihtiyacı kendini hissettirmeye başladı. Fransa’dan getirilen gemi inşa mühendisi Brun ve beraberindekiler, Osmanlı bahriyesini modernleştirmek ve uzman yetiştirmek için çaba gösterdiler. Bu dönemde birçok kalyon, firkateyn ve korvet türü gemi inşa edildi. Gemilerin tamirinde faydalanmak amacıyla Avrupa’daki tersanelerde olduğu gibi Haliç Tersanesi’nde de havuzlar inşa edildi. İsveçli mühendis Rhode ve ekibinin 1797-1800 yıllarında yaptığı büyük havuz yalnız donanmadaki gemilerin bakımına tahsis edildi. Bu gelişmelerde Kaptanıderyâ Küçük Hüseyin Paşa’nın büyük gayretleri olmuştur. </p><p> <b>Vapur</b> (vapeur) kelimesi Fransızca’da “buharlı makine” anlamına gelmektedir. Daha sonra bu makinelerin kullanıldığı gemilere de vapur denilmiştir. Buharlı gemilerin (vapurların) donanmaya kazandırılmasıyla üçüncü safhayı teşkil eden yeni bir dönem başladı. Sanayi alanında önemli gelişmeler kaydeden Avrupalılar ve özellikle İngilizler buharlı gemileri icat ederek XIX. yüzyılın başlarında deniz kuvvetlerinde kullanmaya başladılar. Osmanlı Devleti bu tür ilk gemiyi 1827’de İngiltere’den satın aldı. Sür‘at adı verilen gemiye halk “buğu gemisi” diyordu. II. Mahmud bu gemiyle 1829 Şubatında Tekirdağ’a kadar bir seyahat yaptı. 1827 Navarin yenilgisi yelkenli gemilerin âdeta son savaşı olmuştu. 1830’dan itibaren Osmanlı gemi inşa teknolojisinde Amerikalı uzmanlar ön plana çıktılar. Amerikalı mühendis Rhodes’in planlarına göre Haliç Tersanesi’nde inşa edilen harp gemileri Türk denizcileri tarafından çok beğenildi. İlk Osmanlı buharlı gemisi olan Eser-i Hayr, 1837’de mimar Rhodes tarafından Aynalıkavak’ta yapıldı ve Tanzimat’la birlikte bu tür gemiler yavaş yavaş yelkenlilerin yerini almaya başladı. Kısa sürede sayıları on sekizi bulan vapurların makineleri ve hatta çarkçı ve makinistleri dışarıdan getirtilmişti. En önemlileri Mecidiye, Tâif ve Eser-i Cedîd olan bu gemiler daha çok deniz ticareti ve posta işleriyle asker ve eşya taşımada kullanılıyordu. Kırım Savaşı’ndan (1853-1856) sonra ise yine buharlı gemiler gibi daha çok dışarıdan zırhlı gemiler satın alındı. </p><p> Osmanlı denizciliğinin ilk iki dönemindeki gemi sayısında önemli iniş çıkışlar olduğu görülür. Bu durumu özellikle XVI ve XVII. yüzyıllardaki büyük deniz savaşları etkilemiştir. Kanûnî’nin Rodos Seferi’ne (1522) 300, Preveze Deniz Savaşı’na (1538) 120, Kıbrıs seferine (1571) 400 ve Girit seferine de yine 400 civarında gemi katılmıştı. Dolayısıyla donanma için sürekli olarak yüzlerce gemiyi hazır tutmak gerekiyordu. Nitekim İnebahtı yenilgisini (1571) takip eden kış döneminde 200’den fazla kadırga ve baştarda inşa edilmişti. Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın kaptanıderyâlığı zamanında ise (1635-1638) her yıl kırk kadırganın tersanede hazır bulundurulması kanun haline getirildi (Kâtib Çelebi, s. 223); 1113 (1701) tarihli Bahriye Kanunnâmesi’nde de bu hüküm aynen muhafaza edildi (<span class="kisaltma" data-ad="ba-md">BA, <i>MD</i></span>, nr. 112, s. 1-6). Donanmanın sefer hazırlığı içinde bulunduğu yıllarda Tersâne-i Âmire’de büyük bir faaliyet görüldüğü halde barış dönemlerinde ancak ihtiyaç nisbetinde gemi inşa edilmekteydi. XVII. yüzyılın ilk yarısında birkaç deniz seferi dışında savaş için donanma sevkedilmediğinden gemi yapımı barış zamanındaki kadar olmuştu. Gemilerin savaşlar sırasında yara alarak veya şiddetli fırtınalarda alabora olarak batmaları yahut düşman eline geçmeleri sonucu sayılarının azalması sebebiyle donanma mevcudunu tamamlamak için de gemi yapım ve tamiri faaliyetleri sürdürülmekteydi. Osmanlı denizcilik tarihindeki en büyük gemi zayiatları İnebahtı’da en az yetmiş beş, Girit seferi sırasında (1655) yetmişten fazla, Çeşme’de otuz ve Navarin’de (1827) elli yedi sayılarına ulaşmıştı. Fırtınalar sebebiyle de 1675’te Kaptanıderyâ Köse Ali Paşa idaresindeki Karadeniz filosundan yedi, ertesi yıl Seydizâde Mehmed Paşa idaresindeki donanmadan yirmi ve ondan sonraki yıl da yirmi iki geminin battığı bilinmektedir. XVII. yüzyıl boyunca sadece İstanbul’daki Haliç Tersanesi’nde ortalama 300 gemi inşa edilmiş ve 800 gemi de onarılmıştı (Bostan, <span class="eser">Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire</span>, s. 100). İnce donanma ile (nehir [Tuna nehri] filosu) kayık türü küçük gemiler bu sayıların dışındadır. </p><p> <b>Gemi Çeşitleri.</b> XIX. yüzyıla kadar Osmanlı donanmasını teşkil eden gemiler kürekli (yelken yardımcılı) ve yelkenli olarak iki gruba ayrılıyordu. Kürek ve kısmen yelkenle hareket eden gemilere “çektiri” (çektirir) veya “çektirme” tabir ediliyor, ana hareket kaynağı yelken olan gemilere ise “yelkenli” veya “kalyon sınıfı gemiler” deniliyordu. Çektiri türü gemiler de büyük donanma gemileri ve ince donanma gemileri şeklinde ikiye ayrılıyordu. Büyük donanma gemilerinin başlıcaları şunlardır: </p><p> <b>Kadırga.</b> Kuruluş devrinden XVII. yüzyılın sonlarına kadarki savaş gemilerinin en çok kullanılanı ve asıl vurucu gücü teşkil edenidir. İki bodoslaması arası 55-56 zirâ (41-42 m.) olan bu gemiler gayet uzun ve ensiz, hemen hemen su seviyesinde denecek kadar alçak, kıçları başlarına oranla daha yüksek ve baş bodoslamaları omurgalarına dikey inen çok hızlı ve kıvrak hareketli bir tekneye sahiptiler. Baş ve kıçlarında etrafı halatlarla çevrili küçük birer yarım güverte bulunur ve buralarda kaptanlarla savaşçılar dururdu. Bir kadırgada yirmi beş oturak, kırk dokuz kürek vardı ve her küreği dört veya beş kişi çekerdi. Mürettebat 100 savaşçı, 196 kürekçi, yirmi halatçı, iki dümenci, bir yelken ve iki kürek tamircisi, iki kalafatçı, iki marangoz, iki gümi (komi, hizmetkâr) ve hepsine kumanda eden, harita ve pusulayı kullanan bir reis olmak üzere yaklaşık 330 kişiden meydana geliyordu. Bir kadırgaya malzeme olarak üç yelken, iki tente, beş lenger, 6500-7000 kg. halat ve toplar için mermi olarak yeterince yuvarlak verilirdi. XV. yüzyılın sonlarında her gemide bir büyük topla dört darpzen ve sekiz prangı topu bulunurken daha sonraları biri başta, ikisi yanlarda üç top bulunuyordu. Kadırganın üç yelkeninden büyüğüne “can kurtaran” denilirdi ve kumda gemiyi yukarı kaldırmak için kullanılırdı. Bu yelken Kaptanıderyâ Çelebi Ali Paşa zamanında kaldırıldı. Orta yelken fırtınada açılırdı. Tirinkete ise devamlı kullanılırdı. XVII. yüzyılın başlarında bir kadırganın maliyeti 236.500 akçeye ulaşıyordu. </p><p> <b>Baştarda.</b> Kadırgadan daha büyük olup 57-72 zirâ (43-55 m.) boyunda ve yirmi altı - otuz altı oturaklı idi; her küreğinde beş-yedi kürekçi bulunuyordu. Tersane kethüdâsı ve tersane emini sefere çıktıklarında bu tür gemilere binerlerdi. Bunların 70-72 zirâ (53-55 m.) uzunluğunda otuz altı oturaklı olan en büyükleri kaptan paşaya aitti ve adına “paşa baştardası” deniyordu. Bu gemilerin her küreğini yedi kürekçi çeker ve her kürekçi mangasının arasında üç savaşçı bulunurdu. Toplam mürettebatı ise 500’ü kürekçi, 216’sı savaşçı ve gerisi gemici, topçu ve diğer hizmetliler olmak üzere 800’e ulaşıyordu. Kıç kamaralarının üzerinde biri ortada, ikisi köşelerde üç fener yakılır ve geceleri bununla geminin amiral gemisi olduğu belli edilirdi. Paşa baştardasının baş tarafında üç top, yanlarında daha küçük çaplı dört veya beş top vardı. Padişah için inşa edilen nisbeten süslü ve tekne, direk, kürek ve yelkenleri yeşile boyalı olanlara “baştarda-i hümâyun” veya “hünkâr baştardası” deniliyordu. Bunların yeşile boyanmasının sebebi saltanat sancağının yeşil rengine uydurulmaları idi. </p><p> <b>Mavna.</b> XV. yüzyıldan itibaren Osmanlı donanmasında kullanılan mavna baştardadan biraz kısa, fakat daha geniş ve daha yüksekti; 65 zirâ (49 m.) uzunluğunda yirmi altı oturaklı, iki veya üç direkli, üç katlı olarak inşa edilirdi; elli iki küreğinin her birini yedi kişi çekiyordu. Mavna mürettebatının tamamı 600 kişiyi bulurdu; ayrıca iki koğuş topu, altı kolunburna topu ve on iki saçma topu vardı. </p><p> <b>Kalyata.</b> 42-48 zirâ (32-36 m.) uzunluğunda ve on dokuz-yirmi dört oturaklı olup ince donanmada da mevcuttu. Kalyataların başlarında topu ve savaş zamanlarında 220 savaşçısı vardı. </p><p> <b>Pergende.</b> On sekiz-on dokuz oturaklı, 33-40 zirâ (25-30 m.) uzunluğunda bir savaş gemisiydi. </p><p> <b>Firkate.</b> Uzunlukları 4,5-27 zirâ (3,5-20 m.) arasında değişiyordu; on-on yedi oturaklı olup her küreğini iki üç kişi çekerdi. Firkate, aynı zamanda kalyata gibi ince donanmada da kullanılıyordu. Süratli hareket ettiğinden daha çok haber getirip götürme hizmeti görür, savaş zamanlarında 80-100 levend taşırdı. </p><p> İnce donanma gemileri arasında kalyata ve firkateden başka karamürsel, şayka, işkampoye, üstü açık, kelek aktarma, çekeleve, celiyye, kancabaş, palaşkerme, at gemisi, top gemisi, taş gemisi, borazan gemisi, geç gemisi, tombaz, melekse, çamlıca, şahtur, kırlangıç, uçurma, çete kayığı, ateş kayığı, menzil kayığı, dolap kayığı, funda kayığı, sandal ve filika gibi gemi ve kayıklar yer alıyordu. Bunlardan ilk Osmanlı çektirisi olan karamürsel, sonraları taşımacılıkta kullanılan bir buçuk direkli, sivri üçgen yelkenli, güvertesiz küçük bir tekne idi. Değişik şekillerde büyük tipleri de yapılan karamürseller genellikle yakın mesafelerde çalıştırılır, zorunlu hallerde tahıl veya kereste nakli için Mısır’a kadar gitmelerine izin verilirdi. Şayka özellikle Özü (Dinyeper) ve Tuna nehirleriyle Karadeniz’de Osmanlılar ve Kazaklar tarafından kullanılmış geniş ve altı düz bir savaş gemisiydi. İşkampoye (işkampaviye) bir tür haberleşme gemisi olup büyük ve küçük boyda inşa edilirdi. Üstü açık, sekiz kürekçisi olan küçük bir gemi idi; Tuna donanmasında kullanılıyor ve sayısı zaman zaman yüze ulaşıyordu. Üstü açıkların Fırat ve Dicle nehirlerinde de kullanıldığı bilinmektedir. Bu gemiler genellikle Birecik Tersanesi’nde civar bölgelerden sağlanan malzemeyle yapılıyordu. Ticarî emtianın nehir yoluyla Basra’ya ulaştırılmasında ve Hindistan’dan Basra’ya gelen malların Birecik üzerinden Doğu Akdeniz limanlarına taşınmasında çalışmışlardır (Orhonlu – Işıksal, sy. 17-18, s. 80-87). Fırat ve özellikle Dicle’de nehir nakliyatında “kelek” denilen, çok sayıda şişirilmiş tulum üzerine yerleştirilmiş, enine ve boyuna konulan ağaçların oluşturduğu bir sal kullanılıyordu. Diyarbakır-Bağdat arasında yük ve yolcu taşımada yaygın bir nakil vasıtası idi. Aktarma, Tuna’da koruma görevi yapan nehir gemilerindendi; düşmandan zaptedilen ve ganimet olarak yedekte getirilen gemilere de aktarma deniyordu. Çekeleve (celbe) iki kısa direkli, hızlı giden ve meyve-sebze, kereste vb. taşıyan küçük ölçülü nakliye gemilerindendi. Celiyye daha çok Kızıldeniz’de taşımacılıkta kullanılıyordu. Kancabaş ön tarafı kancaya benzediği için bu adı almıştı; nehirlerde ve sığ sahillerde tahıl, asker, mühimmat ve cephane taşıyordu. Palaşkerme hafif yelkenli bir filikaydı. Hayvanların düşmemesi için baş ve kıç taraflarında çıtalı rampaları olan at gemisi, özellikle Üsküdar-İstanbul ve Lapseki-Çardak-Gelibolu arasında atları ve bütün teçhizatıyla orduları bir kıyıdan diğerine naklederdi. Taş gemisi kereste ve taş, geç gemisi inşaat malzemesi, top gemisi top taşımada kullanılıyordu. Tombaz yelkeni, iki demiri ve kürekleri bulunan güvertesiz, altı düz büyük bir kayıktı. Melekse, kısa kavak ağaçlarından yapılan ve etrafına kalın kamış ve hasırlar örülen küçük bir yelkenli gemi idi; Karadeniz’in dalgalarına karşı da dayanıklı olan melekseler 100 kişi taşıyordu. Çamlıca, Tuna ve Fırat nehirlerinde nakliye işlerinde kullanılıyordu. Kırlangıç firkateden küçük bir haberleşme ve karakol gemisiydi ve 100 civarında mürettebata sahipti. Uçurma bir kayık çeşidiydi. Ateş kayığı, yangın olduğu zaman tulumbacıları İstanbul-Üsküdar arasında taşırdı. Menzil kayığı haberleşmede, dolap kayığı limanlarda yelken, direk taşımada, funda kayığı funda naklinde kullanılıyordu. Sandal ve filika ise gemilerde bulunan, kürek sayısı 7-12 çifte olan kayıklardı. </p><p> Kalyon tipi gemiler kalyon, firkateyn, korvet, burton, barca, agribar, ateş gemisi, şalope, brik, uskuna, şehtiye adlarını taşımaktaydı. </p><p> <b>Kalyon.</b> Genel anlamda bütün yelkenli gemilere kalyon denilmekle birlikte bu isim aslında en büyük üç direkli gemiler için kullanılıyordu. Kalyonlar, XV. yüzyılın sonlarından XIX. yüzyılın ortalarına kadar kısmen taşımacılıkta ve genellikle de savaş gemisi olarak donanmada yer almıştır. İlk büyük kalyonlar, Osmanlı donanmasının henüz kuruluş aşamasında olduğu II. Bayezid döneminde Kemal Reis tarafından yapılmıştı (iki adet). Bunlar, o zamanki adıyla <b>göke/göge</b> denilen 2500 ton ağırlığında, kürekli ve özellikle yelkenle hareket eden İspanyol tipi büyük bordalı gemilerdi. En gelişmiş kalyonlar ise Girit seferi sırasında kullanılmıştır. Kalyonların 43-59 zirâ (33-45 m.) uzunluğunda olanlarına “iki ambarlı”, “kapak” veya “karaka” deniliyordu. Bunların her iki bordasında yarısı güvertelerde, yarısı top ambarı denilen orta katta olmak üzere iki sıra top vardı ve sayıları 80-110 arasında değişiyordu; mürettebatı ise savaşçılar dahil 800 kişi kadardı. Üç ambarlı denilen büyük tipler 59-64 zirâ (45-49 m.) uzunluğundaydı ve sayıları 110-120 arasında değişen topları yine iki sıralı dizilmişti. Bunların en büyüğü olan Mahmûdiye kalyonundaki mürettebat sayısı 1815 yılında 1207’ye çıkmıştı. Bir kalyonda kullanılan yelken çeşitleri arasında mayıstra, tirinkete, mancana, gabya, babafingo, cıvadora ve alborta sayılabilir. Yeni inşa edilen bir kalyon denize indirilirken merasim yapılır; sadrazam, şeyhülislâm ve kaptan paşanın da iştirak ettiği bu merasimde hil‘atler dağıtılırdı (Vâsıf, s. 260-261, 393). </p><p> Firkateyn üç direkli yelkenlilerdendi. Uzunluğu 45-55 zirâ (34-42 m.) arasında değişir, güverte ve top ambarında çift sıralı dizilmiş olan topların sayısı yetmişi bulurdu. Korvet üç direkli, iki veya üç ambarı ve sadece güvertesine dizilmiş yirmi otuz topu bulunan daha küçük boyda bir savaş gemisiydi. Burton, XVII. yüzyılın ortalarına doğru kullanılmaya başlanan kırk elli toplu bir savaş gemisiydi; sefer sırasında erzak ve asker naklinde de çalıştırılırdı. Barça altı düz, iki ve üç direkli bir yelkenli gemi idi. Kalyondan küçük olan barça ticaret ve savaş gemisi olarak kullanılıyordu. XV. yüzyıl sonlarına ait bir barçada 83 top bulunmasından savaş gemisi olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır (Bostan, <span class="eser">Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire</span>, s. 96). Uskunanın iki direği ve on altı topu vardı. Agribar daha çok bir nakliye gemisiydi. Ancak XV. yüzyılda toplarının bulunduğu bilinmekte, bu durum, en azından o dönemde savaş gemisi olarak da görev yaptığını göstermektedir. Ateş gemisi, düşman gemilerini yakmak için kullanılan yanıcı ve patlayıcı maddelerle dolu küçük bir gemi çeşidiydi. Düşmanın üzerine yelken ve kürek yardımıyla hızla sevkedilir, hedefe yaklaşıldığında ise ateşe verilerek sandallarla yanından uzaklaşılırdı. Brik ve şehtiye iki direkli, ambarsız seri savaş gemileri arasında yer alırdı. Şalope küçük ve ambarsız gemilerden olup haberleşmede kullanılırdı. </p><p> Ayrıca mahallî adlarla anılan yelkenli sınıfına girebilecek çeşitli küçük tekneler de bulunuyordu. Bunların arasında özellikle ticarî maksatla kullanılan çırnık, sakoleva, volik, martiko, pulaka ve golet sayılabilir. </p><p> Osmanlı donanmasındaki gemilerin yapımında kullanılan malzemeler daha çok kereste, funda, demir, katran, yağ, reçine, bal mumu, kendir, ispavlu, üstüpü, kirpas ve keneviçeden oluşuyor; bunların önemli bir kısmı avârız karşılığında reâyâya ocaklık olarak yüklenmek, bir kısmı da piyasadan satın alınmak suretiyle temin ediliyordu. Gemi inşasında kullanılan keresteler, gerek ağaç cinsi gerekse gemi iskeletinde kullanıldığı yere göre çeşitli adlar alıyordu. Bu şekilde bir kadırga veya baştardada kullanılan keresteler doksan civarında farklı ad taşıyordu (Bostan, <i>a.g.e.</i>, s. 105-106). </p><p> Osmanlı buharlı gemileri önceleri İngiltere tersanelerinde yapılan gemilerden meydana geldiği halde sonraları Tersâne-i Âmire’de inşa edilmeye başlandı. Alman tersanelerinde yapılan gemiler de zaman zaman siyasî ilişkilere paralel olarak satın alınmak suretiyle Osmanlı donanmasına kazandırıldı. Buharlı gemi türleri arasında zırhlı firkateyn, zırhlı korvet, kruvazör, firkateyn, gambot, muhrip ve denizaltı bulunuyordu. </p><p> Savaş gemileri dışında taşımacılıkta kullanılmak üzere temin edilen vapurların idaresi için bazı şirketler kurulmuştur. Bunlardan Fevâid-i Osmâniyye (1843-1870) yirmi dokuz, İdâre-i Azîziyye (1870-1878) on altı, İdâre-i Mahsûsa (1878-1909) yetmiş üç ve Osmanlı Seyr-i Sefâin İdaresi (1910-1923) altmış sekiz gemi ile hizmet vermiştir. Yine deniz ulaşımını sağlamak amacıyla Boğaziçi’nde kurulan Şirket-i Hayriyye’de (1853-1938) yetmiş yedi ve Haliç’te kurulan Halîc-i Dersaâdet’te (1910-1920) on yedi vapur bulunuyordu. </p><p> Osmanlı denizciliğinin şiire yansımasından edebiyat üzerinde etkili olduğu anlaşılmaktadır. Birçok şair doğrudan gemi tasvirleri yaptıkları gibi şiirlerini zaman zaman gemici dilinden aldıkları tabirlerle de süslemişlerdir. XVI. yüzyıl divan şairi Âgehî’nin Piyâle Paşa’ya sunduğu kaside bunun en güzel örneğidir; çok beğenilen bu kasideye daha sonra bazı tahmîsler de yazılmıştır. XIX. yüzyıl şairlerinden Mustafa Saffet Efendi’nin “Seydî kasidesi” de bu türden bir eserdir. Ayrıca pek çok geminin denize indirilmesi dolayısıyla söylenmiş şiirler ve düşürülmüş tarihler bulunmaktadır. Öte yandan hat sanatında da özellikle kûfî ve sülüs yazı türlerinde gemi ve kayık şeklinde yapılan istifler çok ilgi görmüştür. Bunların içinde genellikle besmele, eûzü besmele ve âmentü levhaları dikkat çeker. Gemi tasvirlerine yer veren bir diğer sanat kolu da çiniciliktir. Özellikle XVII. yüzyıl İznik çinilerinde oldukça sık kullanılan gemi motifleri arasında daha çok kalyon türleri bulunuyordu.</p> <bibl><br/><span class='bibliyografya'>BİBLİYOGRAFYA</span><p><span class="kisaltma" data-ad="ba-md">BA, <i>MD</i></span>, nr. 112, s. 1-6.</p><p> Âlî Mustafa Efendi, <span class="eser">Mevâidü’n-nefâis fî kavâidi’l-mecâlis</span>, İstanbul 1956, s. 55-56, 199-200.</p><p> Kâtib Çelebi, <span class="eser">Tuhfetü’l-kibâr</span> (haz. Orhan Şaik Gökyay), İstanbul 1973, s. 225-234.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="vasif-tarih-ilgurel">Vâsıf, <i>Târih </i>(İlgürel)</span>, s. 260-261, 393.</p><p> Mehmed Şükrü, <span class="eser">Esfâr-ı Bahriyye-i Osmâniyye</span>, İstanbul 1306, s. 161-183.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="marsigli-osmanli-imparatorlugunun-askeri-vaziyeti">Marsigli, <i>Osmanlı İmparatorluğunun Askeri Vaziyeti</i></span>, s. 140-141, 149-152.</p><p> <span class="eser">1736-1737 Seferine İştirak Eden Bir Türk Denizcisinin Hatıraları</span> (haz. Fevzi Kurtoğlu), İstanbul 1935, s. 13, 24, 26, 28, 32.</p><p> Lütfi Gürçay, <span class="eser">Gemici Dili</span>, İstanbul 1943.</p><p><span class="kisaltma" data-ad="uzuncarsili-merkez-bahriye">Uzunçarşılı, <i>Merkez-Bahriye</i></span>, s. 455-479.</p><p> R. Kahane – A. Tietze, <span class="eser">The Lingua Franca in the Levant</span>, Urbana 1958, tür.yer.</p><p> E. Bradford, <span class="eser">Barbaros Hayrettin</span> (trc. Zehra Ağralı), İstanbul 1970, s. 106-114.</p><p> Metin Karayazgan, <span class="eser">Denizci Sözlüğü (Gemici Dili)</span>, İzmir 1981.</p><p> Ali İhsan Gencer, <span class="eser">Bahriye’de Yapılan Islahât Hareketleri ve Bahriye Nezareti’nin Kuruluşu (1789-1867)</span>, İstanbul 1985, s. 1, 9, 21, 76, 109, 121-122, 177, 178.</p><p> a.mlf., “Bahriye”, <span class="kisaltma" data-ad="dia"><i>DİA</i></span>, IV, 502-509.</p><p> İdris Bostan, <span class="eser">Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire</span>, Ankara 1992, s. 83-100.</p><p> a.mlf., “İzn-i Sefine Defterleri ve Karadeniz’de Rusya ile Ticaret Yapan Devlet-i Aliyye Tüccarları 1780-1846”, <span class="kisaltma" data-ad="mutad"><i>MÜTAD</i></span>, sy. 6 (1991), s. 38-40.</p><p> a.mlf., “Osmanlı Bahriyesinin Modernleşmesinde Yabancı Uzmanların Rolü; 1785-1819”, <span class="kisaltma" data-ad="td"><i>TD</i></span>, sy. 35 (1994), s. 177-192.</p><p> Halil İnalcık, “Rise of the Turcoman Maritime Principalities in Anatoli, Byzantium and the Crusades”, <span class="eser">The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire</span>, Bloomington 1993, s. 309-341.</p><p> Bayram Camcı v.dğr., <span class="eser">Türk Deniz Ticareti ve Türkiye Denizcilik İşletmeleri Tarihçesi</span>, İstanbul 1994, I, 141-207.</p><p> Muzaffer Arıkan – P. Toledo, <span class="eser">XIV.-XVI. Yüzyıllarda Türk-İspanyol İlişkileri ve Denizcilik Tarihimizle İlgili İspanyol Belgeleri</span>, Ankara 1995, s. 226-228, 312-316.</p><p> B. Langensiepen – Ahmet Güleryüz, <span class="eser">The Ottoman Steam Navy 1828-1923</span>, London 1995.</p><p> A. Tietze, “XVI. Asır Türk Şiirinde Gemici Dili”, <span class="kisaltma" data-ad="tm"><i>TM</i></span>, IX (1951), s. 113-138.</p><p> Cengiz Orhonlu – Turgut Işıksal, “Osmanlı Devrinde Nehir Nakliyatı Hakkında Araştırmalar, Dicle ve Fırat Nehirlerinde Nakliyat”, <span class="kisaltma" data-ad="td"><i>TD</i></span>, sy. 17-18 (1963), s. 77-102.</p><p> S. Soucek, “Certain Types of Ships in Ottoman-Turkish Terminology”, <span class="eser">Turcica</span>, VII, Paris 1975, s. 233-249.</p><p> Mücteba İlgürel, “Türklerin Batı Anadolu Sahil Güvenliğine Verdikleri Önem”, <span class="kisaltma" data-ad="tka"><i>TKA</i></span>, XXVII/1-2 (1989), s. 112, 117.</p><p> Engin Özdeniz, “Türk Hat Sanatında Gemi Tasvirleri”, <span class="eser">Antik Dekor</span>, sy. 27, İstanbul 1994, s. 36-38.</p><p> Atanur Meriç, “Hayvan Figürlü ve Gemi Tasvirli İznik Seramikleri”, <span class="eser">Kültür ve Sanat</span>, sy. 26, İstanbul 1995, s. 28-31.</p><p> İskender Pala, “Seydi Kasidesi”, <span class="kisaltma" data-ad="tt"><i>TT</i></span>, XXIV/144 (1995), s. 5-9.</p><p> M. Streck, “Kelek”, <span class="kisaltma" data-ad="ia"><i>İA</i></span>, VI, 550-552.</p><p> H. Kindermann, “Kelek”, <span class="kisaltma" data-ad="ei2-ing"><i>EI<sup>2</sup> </i>(İng.)</span>, IV, 870.</p><p> C. E. Bosworth, “Safīna”, <i>a.e.</i>, VIII, 810.</p></bibl> <div class="article-ps" style="position: relative; padding-left: 40px; margin-top:10px;"> <div style="position: absolute; left: 0px; top: 7px;"><a target="_blank" rel="nofollow" class="dosyaindir" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/14/C14016283.pdf"><img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/pdf-download-icon.png" style="height: 40px;"></a></div> <i> Maddenin bu bölümü TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1996 yılında İstanbul’da basılan 14. cildinde, 11-15 numaralı sayfalarda yer almıştır. <a target="_blank" rel="nofollow" class="dosyaindir" onclick="pdfStat('GEMİ', 'gemi', '2-osmanli-donemi', 'C14016283.pdf');" href="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/14/C14016283.pdf">Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.</a> </i> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="pure-u-1 pure-u-md-9-24 sticky-sidebar" style="padding-left:50px;">  <style> .ltfolcont{text-align:center; border: 1px dashed #e5774280; border-radius: 3px; padding: 13px 20px; font-size:0.9rem; margin-bottom: 30px; overflow: hidden; line-height:1.25rem;color:#777;} .ltfolcont span a{font-weight:bold; font-size:1.2rem; color:#e57742; line-height:1.2rem} .ltfolcont span a:hover{text-decoration:underline !important;} .ltfol:hover > div.ltfolcont{background:#f9f1f1;} </style> <div class="madde_suggested_container"> <div class="madde_suggested" id="#faketop"> <h2 class="visible-on-print">İlişkili Maddeler</h2> <ul class="related-subjects"> <a href="/bahriye" target="_blank"><li><div style=""><div class="rs-adi">BAHRİYE</div></div></li></a><a href="/tersane" target="_blank"><li><div style=""><div class="rs-adi">TERSANE</div><div class="rs-tanitim">Gerek donanmanın ihtiyacı olan gerekse ticarî ve sınaî gemilerin inşa ve tamir edildiği sanayi kompleksi.</div></div></li></a><a href="/kalyoncu" target="_blank"><li><div style=""><div class="rs-adi">KALYONCU</div><div class="rs-tanitim"> Osmanlılar’da yelkenli gemilerin savaşçı neferlerine verilen ad. </div></div></li></a><a href="/izn-i-sefine" target="_blank"><li><div style=""><div class="rs-adi">İZN-i SEFÎNE</div><div class="rs-tanitim">Osmanlı Devleti’nde bir geminin seyrüseferi için verilen izin.</div></div></li></a><a href="/kurek-cezasi" target="_blank"><li><div style=""><div class="rs-adi">KÜREK CEZASI</div><div class="rs-tanitim"> Osmanlı donanmasının insan gücünü karşılamak üzere XVI. yüzyılda ihdas edilen bir ceza. </div></div></li></a> </ul> <div id="show-ralist" style="padding-top:15px;"><a style="color:#0093c1" href="/gemi/iliskili-maddeler" target="_blank">Bütün ilişkili maddeler »</a></div> </div> </div> <div class="rg-container"> <h2 class="visible-on-print">Görseller</h2> <div> <div class="right-gallery" id="rg1"> <a img-order="0" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-1.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/gemi-1.jpg" title="IX. yüzyıla ait bir Arap gemisi" alt="IX. yüzyıla ait bir Arap gemisi" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">IX. yüzyıla ait bir Arap gemisi</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg2"> <a img-order="1" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-2.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/gemi-2.jpg" title="Bazı Arap gemilerine ait çizimler:A) Sünbûk B) Beggale C) Zevrak D) Dehû" alt="Bazı Arap gemilerine ait çizimler:A) Sünbûk B) Beggale C) Zevrak D) Dehû" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Bazı Arap gemilerine ait çizimler:<br>A) Sünbûk B) Beggale C) Zevrak D) Dehû</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg3"> <a img-order="2" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-3.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/gemi-3.jpg" title="İki yelkenli bir sünbûkü gösteren çizim" alt="İki yelkenli bir sünbûkü gösteren çizim" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">İki yelkenli bir sünbûkü gösteren çizim</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg4"> <a img-order="3" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-4.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Minyatür/gemi-4.jpg" title="Basra körfezinde sefer yapan bir Arap ticaret gemisini gösteren minyatür(Harîrî, el-Maḳāmât, Bibliothèque Nationale, MS, Arabe, nr. 5847, vr. 119a)" alt="Basra körfezinde sefer yapan bir Arap ticaret gemisini gösteren minyatür(Harîrî, el-Maḳāmât, Bibliothèque Nationale, MS, Arabe, nr. 5847, vr. 119a)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Basra körfezinde sefer yapan bir Arap ticaret gemisini gösteren minyatür<br>(Harîrî, <i>el-Maḳāmât,</i> Bibliothèque Nationale, MS, Arabe, nr. 5847, vr. 119<sup>a</sup>)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg5"> <a img-order="4" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-5.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-5.jpg" title="Seydi Ali Reis’in Hint Okyanusu’nda Portekizliler’le yaptığı savaştaki gemileri tasvir eden bir resim (Hüsnü Tengüz Albümü, İstanbul Deniz Müzesi,nr. 578, vr. 9a)" alt="Seydi Ali Reis’in Hint Okyanusu’nda Portekizliler’le yaptığı savaştaki gemileri tasvir eden bir resim (Hüsnü Tengüz Albümü, İstanbul Deniz Müzesi,nr. 578, vr. 9a)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Seydi Ali Reis’in Hint Okyanusu’nda Portekizliler’le yaptığı savaştaki gemileri tasvir eden bir resim (<i>Hüsnü Tengüz Albümü,</i> İstanbul Deniz Müzesi,<br>nr. 578, vr. 9<sup>a</sup>)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg6"> <a img-order="5" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-6.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-6.jpg" title="Yelkenli gemilerden oluşan Osmanlı donanmasını 1247’de (1831) Akdeniz’de seyrederken gösteren bir resim (Hüsnü Tengüz Albümü, İstanbul Deniz Müzesi, nr. 578, vr. 22a)" alt="Yelkenli gemilerden oluşan Osmanlı donanmasını 1247’de (1831) Akdeniz’de seyrederken gösteren bir resim (Hüsnü Tengüz Albümü, İstanbul Deniz Müzesi, nr. 578, vr. 22a)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Yelkenli gemilerden oluşan Osmanlı donanmasını 1247’de (1831) Akdeniz’de seyrederken gösteren bir resim (<i>Hüsnü Tengüz Albümü,</i> İstanbul Deniz Müzesi, nr. 578, vr. 22<sup>a</sup>)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg7"> <a img-order="6" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-7.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-7.jpg" title="Rodos kuşatmasında Osmanlı savaş gemilerini gösteren yağlı boya bir tablo(İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1049)" alt="Rodos kuşatmasında Osmanlı savaş gemilerini gösteren yağlı boya bir tablo(İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1049)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Rodos kuşatmasında Osmanlı savaş gemilerini gösteren yağlı boya bir tablo<br>(İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1049)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg8"> <a img-order="7" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-8.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Minyatür/gemi-8.jpg" title="İnebahtı Limanı’nda Osmanlı donanmasını gösteren minyatür (Kâtib Çelebi, Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 16b)" alt="İnebahtı Limanı’nda Osmanlı donanmasını gösteren minyatür (Kâtib Çelebi, Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 16b)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">İnebahtı Limanı’nda Osmanlı donanmasını gösteren minyatür (Kâtib Çelebi, <i>Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr,</i> TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 16<sup>b</sup>)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg9"> <a img-order="8" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-9.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Minyatür/gemi-9.jpg" title="II. Bayezid devrine ait bir göke tasviri(Kâtib Çelebi, Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 17a)" alt="II. Bayezid devrine ait bir göke tasviri(Kâtib Çelebi, Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr, TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 17a)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">II. Bayezid devrine ait bir göke tasviri<br>(Kâtib Çelebi, <i>Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr,</i> TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 17<sup>a</sup>)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg10"> <a img-order="9" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-10.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-10.jpg" title="Bir Osmanlı kadırgasını tasvir eden resim(Hüsnü Tengüz Albümü, İstanbul Deniz Müzesi,nr. 578, vr. 4a)" alt="Bir Osmanlı kadırgasını tasvir eden resim(Hüsnü Tengüz Albümü, İstanbul Deniz Müzesi,nr. 578, vr. 4a)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Bir Osmanlı kadırgasını tasvir eden resim<br>(<i>Hüsnü Tengüz Albümü,</i> İstanbul Deniz Müzesi,<br>nr. 578, vr. 4<sup>a</sup>)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg11"> <a img-order="10" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-11.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-11.jpg" title="Mecidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1429)" alt="Mecidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1429)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Mecidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1429)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg12"> <a img-order="11" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-12.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-12.jpg" title="Hamidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1560)" alt="Hamidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1560)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Hamidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1560)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg13"> <a img-order="12" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-13.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-13.jpg" title="Çırağan Sarayı önünde bir saltanat kayığınıtasvir eden 1851 tarihli sulu boya tablo(İstanbul Deniz Müzesi, nr. 2336)" alt="Çırağan Sarayı önünde bir saltanat kayığınıtasvir eden 1851 tarihli sulu boya tablo(İstanbul Deniz Müzesi, nr. 2336)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Çırağan Sarayı önünde bir saltanat kayığını<br>tasvir eden 1851 tarihli sulu boya tablo<br>(İstanbul Deniz Müzesi, nr. 2336)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg14"> <a img-order="13" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer fotoğraf/gemi-14.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer fotoğraf/gemi-14.jpg" title="Şirket-i Hayriyye vapurlarından Güzelhisar vapuru" alt="Şirket-i Hayriyye vapurlarından Güzelhisar vapuru" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Şirket-i Hayriyye vapurlarından Güzelhisar vapuru</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg15"> <a img-order="14" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-15.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/gemi-15.jpg" title="Ashâb-ı Kehf’in adlarından hatla oluşturulan bir gemi tasviri (TSMK, Güzel Yazılar, nr. 325/66)" alt="Ashâb-ı Kehf’in adlarından hatla oluşturulan bir gemi tasviri (TSMK, Güzel Yazılar, nr. 325/66)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Ashâb-ı Kehf’in adlarından hatla oluşturulan bir gemi tasviri (TSMK, Güzel Yazılar, nr. 325/66)</div> </div> <div class="right-gallery" id="rg16"> <a img-order="15" data-popup-open="popup-1" target="_blank" href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-16.jpg"> <img class="lazy" data-original="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer resim/gemi-16.jpg" title="Gemi tasvirli İznik işi seramik tabak(Ariana Müzesi – İsviçre)" alt="Gemi tasvirli İznik işi seramik tabak(Ariana Müzesi – İsviçre)" /> </a> <div class="right-info" style="text-align:center;">Gemi tasvirli İznik işi seramik tabak<br>(Ariana Müzesi – İsviçre)</div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div id="print-part-temp"></div> <div id="print-part-temp-top"></div> <div class="modal" id="issue-modal"> <div class="modal-body"> <div class="modal-box"> <div class="close-button"> <span class="icon-close"></span> </div> <div class="modal-top"> <span>TDV İslâm Ansiklopedisi Madde Bildirim Formu</span> </div> <div class="modal-container"> <div style="width:540px; margin:0 auto;"> <div style="color:#777; font-size:17px; padding-bottom:10px; font-weight:bold;"></div> <div class="error-box" style="display: none;"></div> <div class="success-box" style="display: none;"></div> <div style="font-size:17px; color:#ef2f2f; padding: 0 0 15px 0; text-align:left; line-height:21px;"> Bu form aracılığıyla, sadece <strong id="issue-modal-madde">OSMANLILAR//8-mali-yapi</strong> maddesi ile alakalı mesajların iletilmesi rica olunur. TDV İslâm Ansiklopedisi'nin elektronik sürümü hakkındaki diğer hususların ise <a href="/iletisim-formu">İletişim Formu</a> aracılığıyla iletilmesi rica olunur. </div> <form id="modal-issue-form" method="post"> <div> <input name="bildirim-madde-adi" placeholder="Madde adı" value="" style="visibility:hidden; display:none;"> <input type="text" id="ref-url" name="ref-url" style="visibility:hidden; display:none;" value="https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi"> <input type="text" id="issue-g-token" name="g-token" hidden/> </div> <div class="form-group"> <label for="bildirim-bildirim">Bildiriminiz <span style="color: red">*</span></label> <textarea class="form-control" name="bildirim-bildirim" style="max-height: 25vh; min-height: 100px;" placeholder="Ayrıntılı olarak bildiriminizi giriniz." id="bildirim-bildirim" required></textarea> </div> <div style="font-weight:bold; font-size:15px; color:#666; padding:5px 0 10px 0;">İletişim bilgileriniz</div> <div class="form-group"> <label for="bildirim-ad-soyad">Adınız ve Soyadınız <span style="color: red">*</span></label> <input type="text" class="form-control" name="bildirim-ad-soyad" placeholder="Örn: Ahmet Sönmezgül" id="bildirim-ad-soyad" value="" required> </div> <div class="form-group"> <label for="bildirim-eposta">E-Posta <span style="color: red">*</span></label> <input type="email" class="form-control" name="bildirim-eposta" placeholder="isim@ornek.com" id="bildirim-eposta" value="" required> </div> <div class="form-group"> <label for="bildirim-telefon">Telefon Numarası</label> <input type="tel" class="form-control" name="bildirim-telefon" placeholder="05XXXXXXXX" id="bildirim-telefon" value=""> </div> <p style="font-size: 12px;">Değişiklikleriniz taslak olarak tarayıcınıza kayıt edilir. Kapatıp daha sonra devam edebilirsiniz.</p> <div style="text-align: center"> <input id="modal-issue-submit" type="submit" class="tdv-btn tdv-btn-primary" style="min-width: 200px" value="Gönder" /> </div> </form> <div class="modal-loading"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/icons/loading.gif"> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div id="fotorama" class="fotorama" data-nav="thumbs" data-allowfullscreen="true" data-auto="false" style="display:none"> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-1.jpg" data-caption="<b>GEMİ (1/16)</b> IX. yüzyıla ait bir Arap gemisi <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-1.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer çizim/gemi-1.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-2.jpg" data-caption="<b>GEMİ (2/16)</b> Bazı Arap gemilerine ait çizimler: A) Sünbûk B) Beggale C) Zevrak D) Dehû <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-2.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer çizim/gemi-2.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-3.jpg" data-caption="<b>GEMİ (3/16)</b> İki yelkenli bir sünbûkü gösteren çizim <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-3.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer çizim/gemi-3.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-4.jpg" data-caption="<b>GEMİ (4/16)</b> Basra körfezinde sefer yapan bir Arap ticaret gemisini gösteren minyatür (Harîrî, <i>el-Maḳāmât,</i> Bibliothèque Nationale, MS, Arabe, nr. 5847, vr. 119<sup>a</sup>) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-4.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Minyatür/gemi-4.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-5.jpg" data-caption="<b>GEMİ (5/16)</b> Seydi Ali Reis’in Hint Okyanusu’nda Portekizliler’le yaptığı savaştaki gemileri tasvir eden bir resim (<i>Hüsnü Tengüz Albümü,</i> İstanbul Deniz Müzesi, nr. 578, vr. 9<sup>a</sup>) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-5.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-5.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-6.jpg" data-caption="<b>GEMİ (6/16)</b> Yelkenli gemilerden oluşan Osmanlı donanmasını 1247’de (1831) Akdeniz’de seyrederken gösteren bir resim (<i>Hüsnü Tengüz Albümü,</i> İstanbul Deniz Müzesi, nr. 578, vr. 22<sup>a</sup>) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-6.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-6.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-7.jpg" data-caption="<b>GEMİ (7/16)</b> Rodos kuşatmasında Osmanlı savaş gemilerini gösteren yağlı boya bir tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1049) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-7.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-7.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-8.jpg" data-caption="<b>GEMİ (8/16)</b> İnebahtı Limanı’nda Osmanlı donanmasını gösteren minyatür (Kâtib Çelebi, <i>Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr,</i> TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 16<sup>b</sup>) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-8.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Minyatür/gemi-8.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-9.jpg" data-caption="<b>GEMİ (9/16)</b> II. Bayezid devrine ait bir göke tasviri (Kâtib Çelebi, <i>Tuhfetü’l-kibâr fî esfâri’l-bihâr,</i> TSMK, Revan Köşkü, nr. 1192, vr. 17<sup>a</sup>) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Minyatür/gemi-9.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Minyatür/gemi-9.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-10.jpg" data-caption="<b>GEMİ (10/16)</b> Bir Osmanlı kadırgasını tasvir eden resim (<i>Hüsnü Tengüz Albümü,</i> İstanbul Deniz Müzesi, nr. 578, vr. 4<sup>a</sup>) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-10.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-10.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-11.jpg" data-caption="<b>GEMİ (11/16)</b> Mecidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1429) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-11.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-11.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-12.jpg" data-caption="<b>GEMİ (12/16)</b> Hamidiye kruvazörünü tasvir eden yağlı boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 1560) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-12.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-12.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-13.jpg" data-caption="<b>GEMİ (13/16)</b> Çırağan Sarayı önünde bir saltanat kayığını tasvir eden 1851 tarihli sulu boya tablo (İstanbul Deniz Müzesi, nr. 2336) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-13.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-13.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer fotoğraf/gemi-14.jpg" data-caption="<b>GEMİ (14/16)</b> Şirket-i Hayriyye vapurlarından Güzelhisar vapuru <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer fotoğraf/gemi-14.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer fotoğraf/gemi-14.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-15.jpg" data-caption="<b>GEMİ (15/16)</b> Ashâb-ı Kehf’in adlarından hatla oluşturulan bir gemi tasviri (TSMK, Güzel Yazılar, nr. 325/66) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer çizim/gemi-15.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer çizim/gemi-15.jpg"> </a> <a href="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-16.jpg" data-caption="<b>GEMİ (16/16)</b> Gemi tasvirli İznik işi seramik tabak (Ariana Müzesi – İsviçre) <span style='font-style: italic;'><a href='https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/Diğer resim/gemi-16.jpg' target='blank'>Görseli Büyüt</a></span>"> <img srcs="https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/thumbnail/Diğer resim/gemi-16.jpg"> </a> </div> <div id="header-article-html" style="display:none"> <div id="header-article-html-code"> <style> .ults{margin:0px; padding:0px; list-style:none;} .ults li{float:left;} .icon-list-ul{cursor:pointer;} .icon-list-ul:hover{color:#777 !important;} </style> <ul class="ults"> <li> <a href="/"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/logo_2.svg" style="height:39px !important;"> </a> </li> <li style=" padding: 24px 7px 0 15px; position:relative; line-height:0px;" class="list-ll"> <span class="icon-list-ul topmenurev" style="color:#999; font-size:17px"></span> <div class="top-prev-container bsk" style=" display:none; left:-85px; position: absolute; width: 580px; background: #fff; border: 1px solid #ddd; box-shadow: 0 1px 2px rgba(0,0,0,0.2); top:65px; padding-bottom:5px;"> <div class="preview-content"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/controls/hover-menu-arrow.png" style="position:absolute; top:-8px; left:100px; width:15px; height:8px !important;" /> <ul class="preview-ul" style="padding: 10px 12px 10px 14px; font-size:15px; height:220px; "> <li style="font-size:15px; padding-bottom:10px;" class="preview-jump" data-jurl="#1"><div style="position:relative; border-bottom:1px solid #ddd; padding: 3px 20px 3px 10px; border-radius: 3px; margin-bottom:3px; font-size:15px; "><span style="margin-right: 10px; font-size:15px; " >1/2</span><span><span>Müellif: </span><b style="color:#888">İDRİS BOSTAN</b><span style="position:absolute; right:10px; margin-left:10px; color:rgb(0, 147, 193)">Bölüme Git<span style="margin-left:5px;font-size:12px; color:rgb(0, 147, 193)" class="icon-chevron-circle-right"></span></span></div><div style="color:#777; line-height:20px; font-size:15px;">Dîvânü lugāti’t-Türk’te belirtildiğine göre gemi kelimesi Oğuz ve Kıpçak lehçelerinde kemi, diğerlerinde kimi şeklinde kullanılıyordu (III, 236). Anca...</div></li><li style="font-size:15px; padding-bottom:10px;" class="preview-jump" data-jurl="#2-osmanli-donemi"><div style="position:relative; border-bottom:1px solid #ddd; padding: 3px 20px 3px 10px; border-radius: 3px; margin-bottom:3px; font-size:15px; "><span style="margin-right: 10px; font-size:15px; " >2/2</span><span><span>Müellif: </span><b style="color:#888">İDRİS BOSTAN</b><span style="position:absolute; right:10px; margin-left:10px; color:rgb(0, 147, 193)">Bölüme Git<span style="margin-left:5px;font-size:12px; color:rgb(0, 147, 193)" class="icon-chevron-circle-right"></span></span></div><div style="color:#777; line-height:20px; font-size:15px;">Osmanlı Dönemi. Türkler’in, Anadolu’da yerleşmeye başladıktan (1071) kısa süre sonra sahil bölgelerine ulaştıkları ve İzmir civarını ele geçiren Çaka ...</div></li> </ul> </div> </div> </li> <li style="padding-left:0px"><span style="font-weight:bold; color:#888; font-size:18px;">GEMİ</span></li> </ul> </div> </div> <div id="copyright-text" class="centered" style="margin: 0px auto; padding: 30px 20px 0px 20px; color: #888; font-size: 14px; line-height:23px;"> <b>Her hakkı mahfuzdur.</b> <i>TDV İslâm Ansiklopedisi’</i>nin her türlü telif hakkı TDV İslâm Araştırmaları Merkezi’ne ait olup 5846 sayılı Kanun hükümlerine tâbidir. <i>TDV İslâm Ansiklopedisi</i> internet sayfalarındaki yazıların bütün olarak elektronik ya da matbu bir ortamda yayımlanması yasaktır; ancak kaynak gösterilmesi (<i>TDV İslâm Ansiklopedisi</i> internet sitesinde yer aldığının ifade edilmesi) ve doğrudan aktif bağlantı verilmesi şartıyla yazılardan kısa bölümler iktibas edilebilir. <i>TDV İslâm Ansiklopedisi</i> internet sayfalarında yer alan resim, fotoğraf, grafik, çizim, cetvel vs. her türlü görüntü malzemesinin başka bir ortamda yayımlanması kesinlikle yasaktır. </div> <script src="https://www.google.com/recaptcha/api.js?render=6LenMjsaAAAAAP4m20J-NZT5_qtR9G8xQte1u-QS"></script> <script src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/js/sweetalert.min.js"></script> <style> #fcilt div{padding:3px 5px 3px 5px;} .flink{line-height:25px;} .flink:hover{text-decoration:underline !important;} .footer-box-alert:hover{text-decoration:underline;} .footer-container { margin-top: auto; padding-top: 40px; } .footer-content { background: #484848; padding-bottom: 50px; } .footer-top-border { background: #e2e2e2; color: #666; border-top: 1px solid #C8C8C8; border-bottom: 1px solid #C8C8C8; color: color: #777; padding-top: 20px; padding-bottom: 20px; } .footer-top-border a div{color:color:#777;} .motto-link:hover span{text-decoration:underline} .footer-bottom-link a:hover{text-decoration:underline !important; color:#333} .footer-logo-container img{opacity:0.9} .footer-logo-container img:hover{opacity:1} .footer-copy{opacity:0.9} .footer-copy:hover{opacity:1} .bbtns a > div{padding:11px 20px 11px 20px ; font-size:0.93rem; font-weight:bold; border-radius:3px; margin-left:15px; margin-right:15px;position:relative; opacity:0.9} .bbtns a > div:hover{opacity:1} .randombtn{font-size:0.95rem; font-weight:bold; border-radius:3px; margin-left:15px; margin-right:15px; background:#2FB556; color: #FFF; border:1px solid #f4a76b70; padding:10px 20px; text-align:center; text-shadow: 1px 0px 0px #407588;letter-spacing: 0.04rem;opacity:0.85; position:relative } .randombtn img{position:absolute; height:24px; margin-top:-2px;} .randombtn span{margin-left:40px;} .randombtn:hover{opacity:1} .btnarr{position:absolute; top:0; right:0; bottom:0; background:rgba(29, 48, 55, 0.6); border-top-right-radius: 3px;border-bottom-right-radius: 3px;padding: 7px 12px 10px 12px;font-size: 1.2rem;color: #fff !important; } .btnar{background: #4CAFD2;color: #fff;text-shadow: 1px 0px 0px #407588;letter-spacing: 0.04rem;} .as-tabs{overflow:hidden; border-bottom: 1px solid #fbcbb2; border-top: 1px solid #fbcbb2; padding-left:15px; padding-right:15px; } .as-tabs div.as span{font-size:1rem;} .as-tabs div.as{padding: 9px 10px; float:left; text-align:center} .as-tabs div.as.act{border-bottom: 2px solid #D97A4A;} .as-tabs .as .txt{color:#676767; font-weight:bold; font-size:0.97rem} .as-tabs .as.act .txt{} .as-tabs .as .txt span{color:#676767;} .as-tabs .as.act .txt span{color:#D97A4A} .as-tabs .as.psv{cursor:pointer;} .as-tabs span.txtcount{font-size:0.75rem !important;} div.mr{} </style> <div class="footer-container"> <div class="footer-content"> <div class="footer-top-border" style="border-top:2px solid #dedddd; background-color:#f8f8f8; padding-top:30px;"> <div class="centered" style="font-size:1.2rem; color:#666; position:relative; text-align:center; background:#f7f7f7; padding:20px 0px; border-radius:3px; border:1px dashed #ddd;"> Otuz üç yıllık birikim, yeni yüz: TDV İslâm Ansiklopedisi İnternet sitesi test yayınında. <a href="/hakkinda.php" style="color:#bd6338" class="motto-link"> <span style="color:#0093b0"> Daha fazla bilgi</span> </a> </div> <div class="centered bbtns" style=" padding:25px 20px 5px 20px"> <div class="pure-g"> <div class="pure-u-1-3"><a href="/dosyalar"><div class="btnar">DOSYALAR<div class="btnarr">»</div></div></a></div> <div class="pure-u-1-3"><a href="/sergi-arsivi"><div class="btnar">SERGİ ARŞİVİ<div class="btnarr">»</div></div></a></div>  <div class="pure-u-1-3"><div class="randombtn"><img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/icons/rastgele_beyaz.png" /><span>RASTGELE</span></div></div> </div> </div> </div> <div class="centered" style="margin-top: 50px;"> <div class="centered_container footer-logo-container" style="text-align:center;"> <a href="http://www.diyanet.gov.tr" target="_blank"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/diyanet-isleri-baskanligi-logo.png?t=1" style="border:none; height:140px;" /> </a> <a href="http://www.isam.org.tr/" class="flink" target="_blank"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/isam-logo.png" style="border:none; height:140px; margin: 0 80px;" /> </a> <a href="http://tdv.org/" target="_blank"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/tdv-logo.png" style="border:none; height:140px;" /> </a> </div> <div class="centered_container footer-bottom-link" style="text-align:center; padding-top:40px; color:#fff"> <b>Her hakkı mahfuzdur.</b> 2016-2025 TDV İslâm Araştırmaları Merkezi <span>|</span> <a href="/kullanim_sartlari.php" class="footer-copy" style="color:#fff">Kullanım Şartları</a> <span>|</span> <a href="/iletisim-formu" class="footer-copy" style="color:#fff">İletişim Formu</a> </div> </div> </div> </div>  <style> .rnd-left-img{text-align:center; padding-top:10px;} .rnd-left-img img{max-width:450px; max-height:300px; border-radius: 4px;} .rnd-title{font-size: 1.5rem;font-weight: bold; color: #777; text-align:center} .rnd-tanitim{color: #e16328; padding-top:2px; text-align:center; padding-left:20px; padding-right:20px;} .boxcontainer{overflow: hidden; margin: 20px; border: 1px dashed #c5c5c5; padding: 15px; border-radius: 5px; min-height:190px;} .rnd-goto {padding-top:15px;} .rnd-goto a{color:#897898;} .lightboxrernd{ width: 280px; background: #977898; padding: 7px 25px 8px 25px; margin: 0 auto; text-align: center; color: #fff; border-radius: 200px; opacity: 0.9; cursor:pointer; } .randombtn{cursor:pointer;} .rnd-author{padding-top:10px; font-size:0.9rem; color:#777} .rnd-author span{font-weight: bold; color: #999;} .rnd-kunye{color: #777; font-size: 0.95rem; text-align:center} .random-modal { background-color: #0000004f; text-align: center; z-index: 10000000; top: 0; bottom: 0; left: 0; right: 0; position: fixed; display: none; } .random-modal-container { position: absolute; top: 50%; left: 50%; transform: translate(-50%, -50%); background-color: white; max-width: 660px; max-height: 90%; width: 660px; margin: 0 auto; text-align:left; border:1px solid #ccc; border-top:none; border-radius: 5px; -moz-border-radius: 5px; -webkit-border-radius: 5px; box-shadow:0 0 5px #ccc; -moz-box-shadow:0 0 5px #ccc; -webkit-box-shadow:0 0 5px #ccc; z-index:1000001; padding-bottom: 20px; } .icon-close { position: absolute; right: 10px; top: 10px; color: #888; cursor: pointer; } .random-modal-box { overflow: hidden; margin: 20px; border: 1px dashed #c5c5c5; padding: 15px; border-radius: 5px; } .random-modal-random { font-size: 0.95rem; font-weight: bold; border-radius: 3px; margin-left: 15px; margin-right: 15px; background: #2FB556; color: #FFF; border: 1px solid #f4a76b70; padding: 10px 20px; text-align: center; text-shadow: 1px 0 0 #407588; letter-spacing: 0.04rem; opacity: 0.85; position: relative; display: inline-block; cursor: pointer; user-select: none; overflow: hidden; } .random-modal-random:hover { opacity: .95; } .random-modal-random:active { opacity: 1; } .random-modal-random img { position: absolute; height: 24px; margin-top: -2px; } .random-modal-random span { margin-left: 40px; } .random-modal-bottom { text-align: center; } .random-modal-box:hover { background-color: #f6f6f6; } .random-modal-box:active { background-color: #ebebeb; } </style> <div class="random-modal"> <div class="random-modal-container"> <span class="icon-close"></span> <div style="text-align:center;padding: 22px 25px 15px 25px; border-bottom: 1px solid #ddd; user-select: none;"><img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/icons/rastgele_popup_baslik.png" /></div> <div style="padding: 15px 25px; color:#777; background: #e6e5e5;text-align: center; user-select: none;"><i>TDV İslâm Ansiklopedisi</i>'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?</div> <div class="lightboxrndarticle"></div> <div class="random-modal-bottom"> <div class="random-modal-random"> <img src="https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/icons/rastgele_beyaz.png"> <span>BAŞKA BİR MADDE GÖSTER</span> </div> </div> </div> </div>  <style> .newsalertwrapper{position:fixed; left:0; right:0; bottom:0; top:0; background:rgba(0, 0, 0, 0.55); z-index:10000; display:none; } .newsalertbox{ position:relative; margin: 100px auto; width: 600px; background: #fff; border-radius: 6px; padding: 70px 40px 70px 40px; text-align: center;} .newsalertbox .hd1{ font-weight: bold; font-size: 1.45rem; color: #267893; padding-bottom: 30px; } .newsalertbox .hd2{ font-size: 1.15rem; color: #666; padding-bottom:20px; } .newsalertbox .hd3{ text-decoration: underline !important; font-size: 1.15rem; color:#0093b0; } .newsalertbox .hd3 .linkto{color:#0093b0; cursor:pointer;} .newsalertbox .hd4{padding-top: 30px; font-size: 1.05rem; color: #777; } .alertclose{ position:absolute; right:20px; top:18px; font-size: 1.7rem; color: #666; cursor:pointer; } </style>  <script> $('body').on("mousedown touchend", function(e){ var resultbox = $("#auto-suggest-box"); var inputbox = $("#searchBox"); var keyboard = $(".dia-keyboard"); if (!resultbox.is(e.target) && resultbox.has(e.target).length === 0 && !inputbox.is(e.target) && !keyboard.is(e.target) && keyboard.has(e.target).length === 0 ){ resultbox .hide(); /* $('#searchBox').css("background-color", "#f4f1f1"); $('#searchBox').css("border", "none"); */ } var container = $(".hover-menu"); var button = $(".hover-menu-button"); if (!container.is(e.target) && container.has(e.target).length === 0 && !button.is(e.target)){ container.hide(); //$('.hover-menu-button').css("background","#F7F4F4"); } }); $(document).ready(function() { $('.randombtn, .random-modal-random, .rndleftbtn').click(function(event){ $('.random-modal').show(); changeRndArticle(); jQuery("body").bind("scroll touchmove mousewheel DOMMouseScroll",function(e){ e.preventDefault(); return false; }); }); $('.lightboxrernd').click(function(event){ changeRndArticle(); }); $('.random-modal .icon-close').click(function(event){ $('.random-modal').hide(); jQuery("body").unbind('scroll touchmove mousewheel DOMMouseScroll'); }); function changeRndArticle(){ $.ajax({ url: "/ajax_search_auto.php?c=g&mdl=rnd&q=rnd", cache : false, success: function(result){ if(result.trim() == "") { alert("not"); }else{ $('.lightboxrndarticle').html(result); } } }); } /* $(document).mouseup(function (e) { var resultbox = $(".lightboxcontent"); var inputbox = $(".lightboxcontent .icon-close"); if (!resultbox.is(e.target) && resultbox.has(e.target).length === 0 && !inputbox.is(e.target) && inputbox.has(e.target).length === 0){ $('.lightboxbg').hide(); $('.lightboxcontent').hide(); $('body').css("overflow","visible"); } }); */ /* random madde */ /* tooltip size */ $('.tipso.tbottom').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 200, position: 'bottom', background: '#334350', maxWidth: 300}); $('.tipso.tleft').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 250, position: 'left', background: '#334350', maxWidth: 300}); $('.tipso.tright').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 250, position: 'right', background: '#334350', maxWidth: 300}); $('.tipso.ttop').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 250, position: 'top', background: '#334350', maxWidth: 300}); $(window).scroll(function() { if ($(this).scrollTop() > 500 ) { $("#scrollTop").show(); } else{ $("#scrollTop").hide(); } }); $('#scrollTop').click(function(){ $("html, body").animate({ scrollTop: "0px" }); var url_string = location.href; var clean_url = url_string.split('#', 1); history.pushState({}, document.title, clean_url ); }); /* search autocomplete events */ var is_search_page = 0; var sr_type = 'aa'; if(is_search_page == 0) { var delay = (function(){ var timer = 0; return function(callback, ms){ clearTimeout (timer); timer = setTimeout(callback, ms); }; })(); // pass url search type parameter to autosuggest box var strt = 'm'; if(strt == "y") sr_type = "y"; else if(strt == "m") sr_type = "aa"; else if(strt == "b") sr_type = "b"; else if(strt == "t") sr_type = "t"; else sr_type = "aa"; $('#searchBox').keyup(function(e) { // ignor arrow actions.. var keycode = (e.keyCode || e.which); if(keycode == 37 || keycode == 38 || keycode == 39 || keycode == 40) { return; } getType(1000); }); // bind copy past $('#searchBox').bind('paste', null, function(e) { getType(1000); }); // mouse out and in open results $('#searchBox').click(function(e) { var typed = $.trim($('#searchBox').val()); if(typed.length > 1){ if(!$('#auto-suggest-box').is(":visible")){ if($('#auto-suggest-content').html() != ""){ $('#auto-suggest-box').show(); } else{ getType(0); } } } }); function getType(times) { delay(function(){ var typed = $.trim($('#searchBox').val()); if(typed.length > 1) { autocomplete(typed ); } else { $("#auto-suggest-box").hide(); $("#auto-suggest-loading").hide(); } }, times ); } function autocomplete(typed) { $("#auto-suggest-content").html(''); $("#auto-suggest-box").show(); $("#auto-suggest-loading").show(); urlcd = encodeURI("/ajax_search_auto.php?sp=" + sr_type + "&=ac&q=" + typed); $.ajax({ url: urlcd, success: function(result) { gtag('config', 'UA-160819951-1', { 'page_title' : 'Arama - TDV İslam Ansiklopedisi', 'page_path': '/arama/?q=' + typed + '&p=autocomplete-' + sr_type, }); gtag('event', 'view_search_results', { 'search_term': typed, 'q_p': sr_type }); if(result.trim() == "") { $("#auto-suggest-box").hide(); $("#auto-suggest-loading").hide(); $("#auto-suggest-content").html('Sonuç bulunmadı.'); gtag('config', 'UA-160819951-1', { 'page_title' : 'Arama - TDV İslam Ansiklopedisi', 'page_path': '/arama/?q=' + typed + '&p=autocomplete-no-result-' + sr_type, }); gtag('event', 'view_search_results', { 'search_term': typed, 'q_p': 'autocomplete-no-result-' + sr_type }); }else{ $("#auto-suggest-loading").hide(); $("#auto-suggest-content").html(result); // getTxtNumbers(typed); // break span if ($("#auto-suggest-box").width() < 400 ) { $("#auto-suggest-box span.txt span").css("display","block"); $("#auto-suggest-box span.txt span.txtcount").css("display","inline"); } $(".header_search").find(".srchp").attr( "href", encodeURI( $(".header_search").find(".srchp").attr("href") ) ); $(".header_search").find(".as-t a").attr( "href", encodeURI( $(".header_search").find(".as-t a").attr("href") ) ); } } }); } function getTxtNumbers(typed){ $.ajax({ url: "/ajax_search_auto.php?mdl=txtdelay&q=" + typed, cache : false, success: function(result){ if(parseInt(result) > 0){ $('.txtcount').children('img').remove(); $('.txtcount').html(result); $('.txtcount').parent().parent().removeClass('n0').addClass('n' + result.trim()); $('.txtcount').removeClass('txtcount'); } else{ $('.txtcount').children('img').remove(); $('.txtcount').html(result); $('.txtcount').removeClass('txtcount'); } } }); } $("#auto-suggest-content").on("click", ".as-m.psv", function(){ $('.as-tabs .as').removeClass("act").addClass("psv"); $(this).parent().removeClass("psv").addClass("act"); sr_type = 'aa'; strt = 'm'; getType(10); }); $("#auto-suggest-content").on("click", ".as-y.psv", function(){ $('.as-tabs .as').removeClass("act").addClass("psv"); $(this).parent().removeClass("psv").addClass("act"); sr_type = 'y'; strt = 'y'; getType(10); }); $("#auto-suggest-content").on("click", ".as-b.psv", function(){ $('.as-tabs .as').removeClass("act").addClass("psv"); $(this).parent().removeClass("psv").addClass("act"); sr_type = 'b'; strt = 'b'; getType(10); }); $("#auto-suggest-content").on("click", ".as-t.psv", function(){ $('.as-tabs .as').removeClass("act").addClass("psv"); $(this).parent().removeClass("psv").addClass("act"); sr_type = 't'; strt = 't'; getType(10); }); } /* top menu hover */ $('.hover-menu-button').click(function(){ $(this).parent().find(".hover-menu").toggle(); //$(this).css("background","#ECE6E6"); }); /* search boxes silinecek $('.searchBoxyazar').keypress(function(e){ if(e.which == 13){//Enter key pressed var search = $(this).val(); window.location = '/muellif-arama/' + search;} }); $('.searchBoxBibl').keypress(function(e){ if(e.which == 13){//Enter key pressed var search = $(this).val(); window.location = '/bibliyografya_kisaltmalari/' + search;} }); */ $('.searchBox').keypress(function(e){ if(e.which == 13){ if($('#searc-complete-result a.selected').length == 0){ var search = encodeURI($(this).val()); window.location = '/arama/?q=' + search + '&p=' + strt; }else{ var target = $('#searc-complete-result a.selected').attr('href'); window.location = target; } } }); $('#icon-search-submit').click(function(){ var search = encodeURI($("#searchBox").val()); window.location = '/arama/?q=' + search; }); $('#icon-search-submit-txt').click(function(){ var search = encodeURI($("#searchBox").val()); window.location = '/arama/?p=t&q=' + search; }); $("#searchBox").keydown(function(e) { var searchbox = $(this); switch (e.which) { case 40: e.preventDefault(); // prevent moving the cursor if($('#searc-complete-result .alist a.selected').length == 0){ $('#searc-complete-result .alist a:first').addClass('selected'); }else{ $('#searc-complete-result .alist a:not(:last-child).selected').removeClass('selected').next().addClass('selected'); } break; case 38: e.preventDefault(); // prevent moving the cursor if($('#searc-complete-result a:first.selected').length == 1){ $('#searc-complete-result .selected').removeClass('selected'); } $('#searc-complete-result a:not(:first-child).selected').removeClass('selected').prev().addClass('selected'); break; } }); var isCapital = false; $('.dia-keyboard').click(function(event){ jQuery('#searchBox').focus(); }); $('.close-keyboard').click(function(event){ $('.dia-keyboard').hide(); $('.open-keyboard').css("opacity","0.3"); }); $('.open-keyboard').click(function(event){ if( $('.dia-keyboard').is(':visible') ){ $('.dia-keyboard').hide(); $('.open-keyboard').css("opacity","0.3"); } else{ $('.dia-keyboard').show(); $('.open-keyboard').css("opacity","0.8"); } }); function addCurrentLetter(letter) { var selStart = $("#searchBox")[0].selectionStart; var selEnd = $("#searchBox")[0].selectionEnd; var character = letter; var textAreaStr = $('#searchBox').val(); var value = textAreaStr.substring(0, selStart) + character + textAreaStr.substring(selEnd); $("#searchBox").val(value).focus(); $("#searchBox")[0].selectionStart = selStart+1, $("#searchBox")[0].selectionEnd = selStart+1; } function deleteCurrentLetter() { var selStart = $("#searchBox")[0].selectionStart; var selEnd = $("#searchBox")[0].selectionEnd; var textAreaStr = $('#searchBox').val(); var value = textAreaStr.substring(0, selStart-1) + textAreaStr.substring(selEnd); $("#searchBox").val(value).focus(); $("#searchBox")[0].selectionStart = selStart-1, $("#searchBox")[0].selectionEnd = selStart-1; } $('.shift').click(function(event){ $('.dia-keyboard ul li').each(function(){ if(isCapital){ $(this).text($(this).attr("hk")); } else{ $(this).text($(this).attr("hb")); } }); if(isCapital){ isCapital = false; }else{ isCapital = true; } }); $('.dia-keyboard ul li:not(.noletter)').click(function(event){ addCurrentLetter($(this).text()); $('#searchBox').keyup(); }); $('.dia-keyboard ul li.space').click(function(event){ addCurrentLetter(' '); $('#searchBox').keyup(); }); $('.dia-keyboard ul li.delete').click(function(event){ if($("#searchBox").val().length > 0){ deleteCurrentLetter(); $('#searchBox').keyup(); } }); /* volume close-open events */ $('#albhabet_button').click(function(){ $('.cz').hide(); $('.az').toggle(); $('#cilt_button').removeClass('arrow-selected'); $('#albhabet_button').toggleClass('arrow-selected'); letter_volumes_setter(); }); $('#cilt_button').click(function(){ $('.az').hide(); $('.cz').toggle(); $('#albhabet_button').removeClass('arrow-selected'); $('#cilt_button').toggleClass('arrow-selected'); letter_volumes_setter(); }); $('#close_alphabet_az').click(function(){ $('.az').hide(); $('#cilt_button').removeClass('arrow-selected'); $('#albhabet_button').removeClass('arrow-selected'); letter_volumes_setter(); }); $('#close_alphabet_cz').click(function(){ $('.cz').hide(); $('#cilt_button').removeClass('arrow-selected'); $('#albhabet_button').removeClass('arrow-selected'); letter_volumes_setter(); }); function letter_volumes_setter() { if( $('.az').is(":visible")){ set_public_cookie("lt=1&vl=0"); }else if($('.cz').is(":visible")){ set_public_cookie("lt=0&vl=1"); }else{ set_public_cookie("lt=0&vl=0"); } } /* newsbar */ if(!$('#newsbar_container').is(":visible")){ $('#newsbar_open').show(); } $('#newsbar_close').click(function(){ $('#newsbar_container').hide(); $('#newsbar_open').show(); set_public_cookie("nb=0"); }); $('#newsbar_open').click(function(){ $('#newsbar_container').show(); $('#newsbar_open').hide(); set_public_cookie("nb=1"); }); }); function set_public_cookie(parameter){ $.ajax({ url: "/cookie_setter.php?" + parameter, cache : false, success: function(result){ } }); } </script> </body> </html> <script> var fotoramaLoaded = 0; /* article image loading */ $(function() { $("img.lazy").lazyload(); }); /* article info selected text */ function SelectText(element) { var doc = document , text = doc.getElementById(element) , range, selection ; if (doc.body.createTextRange) { range = document.body.createTextRange(); range.moveToElementText(text); range.select(); } else if (window.getSelection) { selection = window.getSelection(); range = document.createRange(); range.selectNodeContents(text); selection.removeAllRanges(); selection.addRange(range); } } function url_redirect(options){ var $form = $("<form />"); $form.attr("action",options.url); $form.attr("method",options.method); for (var data in options.data) $form.append('<input type="hidden" name="'+data+'" value="'+options.data[data]+'" />'); $("body").append($form); $form.submit(); } function requestCaptcha() { grecaptcha.execute('6LenMjsaAAAAAP4m20J-NZT5_qtR9G8xQte1u-QS', {action: 'submit'}) .then(function (token) { $('#issue-g-token').val(token); }); } function lockModal(lock = true) { let notification = $('textarea[name=bildirim-bildirim]'); let name = $('input[name=bildirim-ad-soyad]'); let email = $('input[name=bildirim-eposta]'); let phone = $('input[name=bildirim-telefon]'); let code = $('input[name=bildirim-kodu]'); let submitBtn = $('#modal-issue-submit'); let loader = $('.modal-loading'); if (lock) { notification.prop('disabled', true); name.prop('disabled', true); email.prop('disabled', true); phone.prop('disabled', true); code.prop('disabled', true); submitBtn.hide(); loader.show(); } else { notification.prop('disabled', false); name.prop('disabled', false); email.prop('disabled', false); phone.prop('disabled', false); code.prop('disabled', false); submitBtn.show(); loader.hide(); } } function resizeFotorama(fotorama) { let activeFrame = fotorama.activeFrame.$stageFrame; let activeImage = activeFrame.find('img.fotorama__img'); let activeCaption = activeFrame.find('div.fotorama__caption'); let hesap = activeFrame.height() - activeCaption.height(); let cssTag = $('#fotorama_max'); if (cssTag.length > 0) cssTag.remove() activeImage.parent().append('<style id="fotorama_max">.fotorama_max { max-height: '+ hesap +'px !important; }</style>') activeImage.addClass('fotorama_max'); } function pdfStat(articleName, articleSlug, partName, fileName) { const data = { 'event_category': 'pdf', 'event_label': `${articleName} - ${articleSlug} - ${fileName}`, 'file_name': fileName, 'file_extension': 'pdf', 'link_text': `${articleName} - #${partName}`, }; gtag('event', 'download', data); } $(document).ready(function() { // Sayfa yüklendiğinde küçük ekranlar için navbar madde adını hazırla. $("#header-article-html-code").appendTo($("#header-article")); /* right -left click */ $(document).keydown(function(event) { if (event.ctrlKey || event.metaKey) { switch (event.keyCode) { // left case 37: window.location.href = '/gellner-ernest'; break; //right case 39: window.location.href = '/gemuhluoglu-irfan-fethi'; break; default: return; } } }); let issueModal = $('#issue-modal').modal(); let feedbackBtn = $('.feedback-btn'); let issue = ''; /* show arrb */ $('bibl .kisaltma').click(function(event) { let popup = $('.bibl-popup'); let sidebar = $(".theiaStickySidebar"); let target = $(this); let slug = false; let bibkey = $(this).html(); if (target.data('ad')) { bibkey = target.data('ad'); slug = true; } let offsets = $(this).offset(); let position = $(this).position(); let sidebarTopOffset = sidebar.offset().top let topoffs = offsets.top - sidebarTopOffset + 40; let leftoffs = (position.left - 26) + ($(this).width() / 2); let isUseSafeArea = (sidebar.width() - position.left < 120); popup.find('img').css('right', 'unset'); if (isUseSafeArea) { popup.find('img').css('right', 24); } let q = bibkey.replace('[', '(').replace(']', ')'); $.ajax({ url: "/ajax_search_auto.php?c=g&mdl=bpop&q=" + q + '&slug=' + slug, cache : false, success: function(result){ if(result.trim() !== "") { $('.bibl-cnt').html(result); if (isUseSafeArea) { leftoffs = leftoffs - popup.width() + 14; } popup.css("top", topoffs + "px"); popup.css("left", leftoffs + "px"); popup.show(); } } }); }); $( window ).resize(function() { $('.kisaltma').each(function( index ) { if($(this).find('.bibpos').length > 0) { } }); }); /* close bibl poup */ $('.close-bibl-poup').click(function(event){ $(this).parent().hide(); $('.kisaltma').find('.bibpos').remove(); }); issueModal.on('modal:show', function () { $('.grecaptcha-badge').addClass('show'); }); issueModal.on('modal:hide', function () { $('.grecaptcha-badge').removeClass('show'); }); /* feedback post */ feedbackBtn.click(function() { let errorBox = $('.error-box'); let successBox = $('.success-box'); let issueModalMadde = $('#issue-modal-madde'); errorBox.hide(); successBox.hide(); issue = $(this).data('issue'); if (issue) { let cookie = localStorage.getItem('bildirim_' + issue); let form = $('#modal-issue-form'); issueModalMadde.text(issue); form[0].reset(); form.find('input[name="bildirim-madde-adi"]').val(issue); if (cookie !== null) { let json = JSON.parse(cookie); $.each(json, function (index, elem) { if (elem.name !== 'bildirim-kodu' && elem.name !== 'bildirim-madde-adi') { form.find('[name="' + elem.name + '"]').val(elem.value); } }); } requestCaptcha(); issueModal.show(); } }); var article_div = $('.body_pad_article'); var article_div_bottom_pos = article_div.position().top + article_div.outerHeight(true); $(window).scroll(function() { if ($(this).scrollTop() > article_div_bottom_pos - 300 ) { $(".article-left-bar").css("position", "absolute"); } else{ $(".article-left-bar").css("position", "fixed"); } }); $('.show-former').click(function(event){ $(".country-former").toggle(); if($(".country-former").is(":visible")){ $(this).parent().find('.icon-chevron-down').removeClass('icon-chevron-down').addClass('icon-chevron-up'); }else{ $(this).parent().find('.icon-chevron-up').removeClass('icon-chevron-up').addClass('icon-chevron-down'); } if( $(this).css('font-weight') == "700") $(this).css('font-weight', 'normal'); else $(this).css('font-weight', 'bold'); }); $('.show-source').click(function(event){ if( $(this).css('font-weight') == "700") $(this).css('font-weight', 'normal'); else $(this).css('font-weight', 'bold'); $(".country-source").toggle(); }); $('.icon-list-ul').click(function(event){ $(".top-prev-container").show(); $(this).css("color","#777"); $(".preview-title").show(); $(".article_title h1").css("color","#fff"); }); $('.icon-list-up').click(function(event){ $(".top-prev-container-p").show(); $(this).css("color","#777"); }); $(document).mouseup(function (e) { // preview hover var container = $(".top-prev-container.bsk"); var button = $(".list-ll"); if (!container.is(e.target) && container.has(e.target).length === 0 && !button.is(e.target)){ container.hide(); button.css("color","#bcbcbc"); $(".preview-title").hide(); $(".article_title h1").css("color","inherit"); } /* var container = $(".top-prev-container-p"); var button = $(".icon-list-ul-p"); if (!container.is(e.target) && container.has(e.target).length === 0 && !button.is(e.target)){ container.hide(); button.css("color","#bcbcbc"); } */ }); $('.btn-preview').click(function(event){ $(this).removeClass("passive").addClass("active"); $('.btn-plan').removeClass("active").addClass("passive"); $('.plan-content').hide(); $('.preview-content').show(); }); $('.btn-plan').click(function(event){ $(this).removeClass("passive").addClass("active"); $('.btn-preview').removeClass("active").addClass("passive"); $('.plan-content').show(); $('.preview-content').hide(); }); /* prevent img click href */ $('.lazy').click(function(event){ event.preventDefault(); }); /* open image slider fotorama */ $('.lazy').click(function(){ if(fotoramaLoaded == 0){ $('.fotorama img').each(function(){ var imgurl = $(this).attr("srcs"); $(this).attr("src", imgurl); fotoramaLoaded = 1; }); } $('#fotorama').show(); var $fotoramaDiv = $('#fotorama').fotorama(); var fotorama = $fotoramaDiv.data('fotorama'); fotorama.requestFullScreen(); var order = $(this).parent().attr("img-order"); fotorama.show(order); }); $('.fotorama').on('fotorama:fullscreenexit', function (e, fotorama, extra) { $('#fotorama').hide(); }); $('.fotorama').on('fotorama:show fotorama:load fotorama:fullscreenenter', function (e, fotorama) { resizeFotorama(fotorama); }); $(window).on('resize', function () { let fotorama = $('.fotorama').data('fotorama'); if (fotorama) { setTimeout(function () { resizeFotorama(fotorama); }, 100); } }); /* article part info fade / soru işareti kaldırıldı $('.article-nav-open-info').click(function(){ var totals = $(this).parent().find('.article-nav-numbers').html().split("/")[1]; var currents = $(this).parent().find('.article-nav-numbers').html().split("/")[0]; $('.article-nav-info-li').html('<b>' + totals + '</b> bölümden oluşan maddenin <b>' + currents + '</b>. bölümü:'); $(this).parent().find(".article-nav-info-li").fadeIn("slow"); $(this).hide(); }); */ /* part info */ $('.ak-copy').click(function(){ if($(this).find('span').text() == 'Kopyalama metni'){ $(this).parent().find('.ak-list').hide(); $(this).parent().find('.ak-copytext').show(); SelectText($(this).parent().find('.ak-copytext').attr("id")); $(this).find('span').text('<< Geri'); }else{ $(this).parent().find('.ak-list').show(); $(this).parent().find('.ak-copytext').hide(); $(this).find('span').text('Kopyalama metni'); } }); /* tooltip size */ $('.tipso.tbottom').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 200, position: 'bottom', background: '#334350', maxWidth: 300}); $('.tipso.tleft').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 250, position: 'left', background: '#334350', maxWidth: 300}); $('.tipso.tright').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 250, position: 'right', background: '#334350', maxWidth: 300}); $('.tipso.ttop').tipso({size: 'small', color: '#fff', width: 250, position: 'top', background: '#334350', maxWidth: 300}); $('#authors_show').click(function(){$(".authors_popup").toggle();}); $(document).mouseup(function (e) { var container = $(".authors_popup"); var button = $("#authors_show"); if (!container.is(e.target) && container.has(e.target).length === 0 && !button.is(e.target)){ container.hide();} }); // default if ($("#auto-suggest-box").width() == 376 ) { $("#auto-suggest-box span.txt span").css("display","block"); $("#auto-suggest-box span.txt span.txtcount").css("display","inline"); } $(window).scroll(function() { var poss = ""; var firstPart = $('.article-parts').position().top; if ($(this).scrollTop() > 60) { $("#logo-part").hide(); $("#logo-beta").hide(); $("#header-article").show(); $("#searchBox").css("width","380px"); $("#auto-suggest-box").css("width","380px"); $("#auto-suggest-box span.txt span").css("display","block"); $("#auto-suggest-box span.txt span.txtcount").css("display","inline"); $(".hdr-left").addClass("pure-u-15-24").removeClass("pure-u-13-24"); $(".hdr-right").addClass("pure-u-9-24").removeClass("pure-u-11-24"); $("#header-article-html-code").appendTo($("#header-article")); } else{ $("#logo-part").show(); $("#logo-beta").show(); $("#header-article").hide(); $("#searchBox").css("width","490px"); $("#auto-suggest-box").css("width","490px"); $("#auto-suggest-box span.txt span").css("display","inline"); $(".hdr-left").addClass("pure-u-15-24").removeClass("pure-u-13-24"); $(".hdr-right").addClass("pure-u-9-24").removeClass("pure-u-11-24"); } }); $('.clicktop').click(function(e){ $("html, body").animate({ scrollTop: "0px" }); window.location.hash="" ; }); $('.article-nav-next, .article-nav-prev, .preview-jump').not('.article-nav-passive').click(function(){ window.location = $(this).attr('data-jurl'); var jl = '#_' + window.location.href.split("#").pop(); $('html, body').animate({ scrollTop: ( $(jl).offset().top - 120) }, 900); $(".top-prev-container.bsk").hide(); }); issueModal.on('change', function () { let form = $('#modal-issue-form'); let bildirimText = form.find('textarea[name="bildirim-bildirim"]'); if (issue && bildirimText.val().length > 0) { let excludes = ['g-token']; let cookie = 'bildirim_' + issue; let formData = form.serializeArray(); $.each(formData, function (index, item) { if (item && excludes.indexOf(item.name) > -1) formData.splice(index, 1); }); localStorage.setItem(cookie, JSON.stringify(formData)); } }); $('#modal-issue-form').submit(function (e) { e.preventDefault(); let form = $('#modal-issue-form'); let data = form.serializeArray(); let errorBox = $('.error-box'); let successBox = $('.success-box'); errorBox.hide(); errorBox.empty(); successBox.hide(); successBox.empty(); lockModal(); data.push({ name: 'article-id', value: 7586 }); $.post('/bildirim.php', data).done(function (data) { issueModal.hide(); Swal.fire({ html: data.message, icon: 'success', showConfirmButton: false, showCloseButton: true }); form[0].reset(); localStorage.removeItem('bildirim_' + issue); lockModal(false) requestCaptcha(); }).fail(function (data) { let response = data.responseJSON; if (response.errors) { errorBox.empty(); errorBox.html(response.errors.join('<br>')); errorBox.slideDown('fast'); } $('input[name=bildirim-kodu]').val(''); requestCaptcha(); lockModal(false); }); }); if(window.location.href.indexOf('#') > -1){ var dashvalue = window.location.href.split("#").pop(); try{ var jt = '#_' + window.location.href.split("#").pop(); if ($(window).scrollTop() <= 0) $('html, body').animate({ scrollTop: ( $(jt).offset().top - 160) }, 900); }catch(err){} } /* article toolbar functioms */ $('#pagecolorSepia').click(function(){ $("body").css("background", "#fff"); $(".body_container").css("background" , "#F5EEDE"); $(".m-body, .m-title, .title_info").css("color", "#614D1D"); $(".encyp_ico_container, .encyp_text_container").css("background","#F5EEDE"); $("#article_toolbar").css("border-color","#E4D0A3"); $("#artplan").addClass("sepya"); $(".article-plan-buttons").addClass("sepya"); $(".hdrprt1").addClass("sepya"); $(".hdrprt1arrows").addClass("sepya"); $(".partnumbers, .partdownarrow, .partprint, .partemail, .partatif, .article-country-container, body").addClass("sepya"); $(".partblt").attr("src", "https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/part-header-arrow-down-sepya.png") $(".article-left-bar").css("background","#f5eede"); }); $('#pagecolorWhite').click(function(){ $(".body_container").css("background" , "#fff"); $("body").css("background", "#f1f4f4"); $(".m-body, .m-title, .title_info").css("color", "#333"); $(".encyp_ico_container, .encyp_text_container").css("background","#f4f1f1"); $("#article_toolbar").css("border-color","#ededed"); $("#artplan").removeClass("sepya"); $(".article-plan-buttons").removeClass("sepya"); $(".hdrprt1").removeClass("sepya"); $(".hdrprt1arrows").removeClass("sepya"); $(".partnumbers, .partdownarrow, .partprint, .partemail, .partatif, .article-country-container, body").removeClass("sepya"); $(".partblt").attr("src", "https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/assets/w/images/layouts/part-header-arrow-down.png"); $(".article-left-bar").css("background","#fff"); }); $('#txtdown').click(function(){ var fs = $('.m-content').css('font-size').split('px')[0]; var lh = $('.m-content').css('line-height').split('px')[0]; var nfs = parseInt(fs) + 1; var nlh = parseInt(lh) + 2; if(fs <= '23'){ $('.m-content').css({"font-size" : nfs + "px", "line-height" : nlh + "px"}); } set_public_cookie("as=" + nfs + "px"); // set_public_cookie('reader', nfs + 'px,' + nlh + 'px') }); $('#txtup').click(function(){ var fs = $('.m-content').css('font-size').split('px')[0]; var lh = $('.m-content').css('line-height').split('px')[0]; var nfs = parseInt(fs) - 1; var nlh = parseInt(lh) - 2; if(fs >= '17'){ $('.m-content').css({"font-size" : nfs + "px", "line-height" : nlh + "px"}); } set_public_cookie("as=" + nfs + "px"); //set_public_cookie('reader', nfs + 'px,' + nlh + 'px'); }); $('.icon-align-left').click(function(){ $('.m-content').css({"text-align" : "left"}); set_public_cookie("aa=left"); }); $('.icon-align-justify').click(function(){ $('.m-content').css({"text-align" : "justify"}); set_public_cookie("aa=justify"); }); /* article toolbar functioms */ $('#printbody').click(function(){ $('#m-body').print({ globalStyles: true, mediaPrint: false, stylesheet: null, noPrintSelector: ".no-print", iframe: true, append: null, prepend: null, manuallyCopyFormValues: true, deferred: $.Deferred(), timeout: 750, title: null, doctype: '<!doctype html>' }); }); $('.printPart').click(function() { const printButton = $(this); const printPart = $('<div class="article-parts"></div>'); const articlePart = printButton.closest('.article-part'); printPart.append(articlePart.clone()); let pdfPartUrl = ''; pdfPartUrl = 'https://islamansiklopedisi.org.tr/gemi#' + articlePart.attr('id').substring(1); const pdfLink = $('<a></a>') .attr('href', pdfPartUrl) .text(pdfPartUrl.replace('https://', ' ')); const header = $('<div style="border-bottom: 1px solid #ddd; margin-bottom: 30px; padding-bottom: 10px;"></div>'); const partText = articlePart.find('.partnumbers').data('tipso') + 'dür. '; header.append(partText); header.append('Maddenin TDV İslâm Ansiklopedisi’ndeki güncel elektronik versiyonuna erişmek için: '); header.append(pdfLink); const bodyContainer = $('<div class="centered body_container body_pad_article" style="margin-top: 15px;"></div>'); bodyContainer.append(header); const articleTitle = $('.article_header_container'); bodyContainer.append(articleTitle.clone()) const mBody = $('<div class="m-body"></div>'); mBody.append(printPart); bodyContainer.append(mBody); const body = $('<body></body>'); body.append(bodyContainer); body.print({ globalStyles: true, mediaPrint: true, stylesheet: null, noPrintSelector: ".no-print", iframe: true, append: null, prepend: null, manuallyCopyFormValues: true, deferred: $.Deferred(), timeout: 750, title: null, doctype: '<!doctype html>' }); }); /* search autocomplete events */ var delay = (function(){ var timer = 0; return function(callback, ms){ clearTimeout (timer); timer = setTimeout(callback, ms); }; })(); $('#searchBox1').keyup(function() { delay(function(){ var typed = $.trim($('#searchBox1').val()); if(typed.length > 1) { autocomplete(typed ); } else { $("#auto-suggest-box1").hide(); $("#auto-suggest-loading1").hide(); } }, 1000 ); }); function autocomplete(typed) { $("#auto-suggest-content1").html(''); $("#auto-suggest-box1").show(); $("#auto-suggest-loading1").show(); $.ajax({ url: "/ajax_search_auto.php?q=" + typed, cache : false, success: function(result){ if(result.trim() == "") { $("#auto-suggest-box1").hide(); $("#auto-suggest-loading1").hide(); }else{ $("#auto-suggest-loading1").hide(); $("#auto-suggest-content1").html(result); } } }); } /* atif */ $('.atif-btn').click(function(){ $(this).parent().parent().parent().parent().find('.atif-kutusu').slideToggle(); }); $(document).mouseup(function (e) { var resultbox = $(".atif-kutusu"); var inputbox = $(".atif-btn"); if (!resultbox.is(e.target) && resultbox.has(e.target).length === 0 && !inputbox.is(e.target) && inputbox.has(e.target).length === 0){ resultbox.hide(); $('.ak-list').show(); $('.ak-copytext').hide(); $('.ak-copy span').text('Kopyalama metni'); } }); $(document).mouseup(function (e) { var resultbox = $("#auto-suggest-box1"); var inputbox = $("#searchBox1"); if (!resultbox .is(e.target) && resultbox .has(e.target).length === 0 && !inputbox .is(e.target)){ resultbox.hide();} }); jQuery('.sticky-content, .sticky-sidebar').theiaStickySidebar({ additionalMarginTop: 30 }); }); </script>

CINXE.COM

GEMİ - TDV İslâm Ansiklopedisi