CINXE.COM
昭和天皇 - Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ja" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>昭和天皇 - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )jawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ja", "wgMonthNames":["","1月","2月","3月","4月","5月","6月","7月","8月","9月","10月","11月","12月"],"wgRequestId":"2b9940c8-014d-4d17-930e-3a73a56635ce","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"昭和天皇","wgTitle":"昭和天皇","wgCurRevisionId":103889640,"wgRevisionId":103889640,"wgArticleId":266464,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["出典のページ番号が要望されている記事","ISBNマジックリンクを使用しているページ","出典を必要とする記述のある記事/2022年5月","検証が求められている記述のある記事/2021年1月-6月","雑多な内容を箇条書きした節のある記事 - 2022年4月","出典を必要とする記述のある記事/2016年1月","言葉を濁した記述のある記事 (誰)/2022年","FAST識別子が指定されている記事", "ISNI識別子が指定されている記事","VIAF識別子が指定されている記事","WorldCat Entities識別子が指定されている記事","BIBSYS識別子が指定されている記事","BNC識別子が指定されている記事","BNF識別子が指定されている記事","BNFdata識別子が指定されている記事","CANTICN識別子が指定されている記事","GND識別子が指定されている記事","ICCU識別子が指定されている記事","J9U識別子が指定されている記事","KANTO識別子が指定されている記事","LCCN識別子が指定されている記事","Libris識別子が指定されている記事","LNB識別子が指定されている記事","NDL識別子が指定されている記事","NKC識別子が指定されている記事","NLA識別子が指定されている記事","NLK識別子が指定されている記事","NTA識別子が指定されている記事","PLWABN識別子が指定されている記事", "CINII識別子が指定されている記事","CRID識別子が指定されている記事","DTBIO識別子が指定されている記事","Trove識別子が指定されている記事","NARA識別子が指定されている記事","SNAC-ID識別子が指定されている記事","SUDOC識別子が指定されている記事","昭和天皇","現代日本の天皇","近代日本の天皇","大正天皇の子女","日本の大元帥","太平洋戦争の人物","二・二六事件の人物","第二次世界大戦期の君主","20世紀日本の天皇","20世紀日本の生物学者","20世紀日本の植物学者","大勲位菊花章頸飾受章者","大勲位菊花大綬章受章者","勲一等旭日桐花大綬章受章者","ガーター勲章","バス勲章","ロイヤル・ヴィクトリア勲章","金羊毛騎士団員","レジオンドヌール勲章受章者","聖マウリッツィオ・ラザロ勲章受章者","聖オーラヴ勲章受章者","オランダ獅子勲章受章者" ,"聖アンドレイ勲章受章者","ラーチャミトラーポーン勲章受章者","シルバー・ウルフ章受章者","ソロモン勲章受章者","ドイツ連邦共和国功労勲章受章者","イタリア共和国功労勲章受章者","ダグラス・マッカーサー","王立協会旧規定12フェロー","東京都区部出身の人物","癌で亡くなった人物","1901年生","1989年没"],"wgPageViewLanguage":"ja","wgPageContentLanguage":"ja","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"昭和天皇","wgRelevantArticleId":266464,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ja","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ja"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline" :true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":300000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q34479","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.PDFLinkIcon":"ready","ext.gadget.RedirectColor":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready", "skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.NormalizeCharWidth","ext.gadget.suppressEnterAtSummaryBox","ext.gadget.checkSignature","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.switcher","ext.gadget.protectionIndicator","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ja&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&modules=ext.gadget.PDFLinkIcon%2CRedirectColor&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ad/Emperor_Showa_1956-11-face.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2172"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emperor_Showa_1956-11-face.jpg/800px-Emperor_Showa_1956-11-face.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1448"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emperor_Showa_1956-11-face.jpg/640px-Emperor_Showa_1956-11-face.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1159"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="昭和天皇 - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ja.m.wikipedia.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="編集" href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (ja)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ja.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipediaの Atom フィード" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-昭和天皇 rootpage-昭和天皇 skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">コンテンツにスキップ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="メインメニュー" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="メインメニュー" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">メインメニュー</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">メインメニュー</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> 案内 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="メインページに移動する [z]" accesskey="z"><span>メインページ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B3%E3%83%9F%E3%83%A5%E3%83%8B%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB" title="このプロジェクトについて、できること、情報を入手する場所"><span>コミュニティ・ポータル</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E5%87%BA%E6%9D%A5%E4%BA%8B" title="最近の出来事の背景を知る"><span>最近の出来事</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%B0%E3%81%97%E3%81%84%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="最近新規に作成されたページの一覧"><span>新しいページ</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0" title="このウィキにおける最近の更新の一覧 [r]" accesskey="r"><span>最近の更新</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%8A%E3%81%BE%E3%81%8B%E3%81%9B%E8%A1%A8%E7%A4%BA" title="無作為に選択されたページを読み込む [x]" accesskey="x"><span>おまかせ表示</span></a></li><li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%9C%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9" title="練習用のページ"><span>練習用ページ</span></a></li><li id="n-commonsupload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ja" title="画像やメディアファイルをウィキメディア・コモンズにアップロード"><span>アップロード (ウィキメディア・コモンズ)</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E7%89%B9%E5%88%A5%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E4%B8%80%E8%A6%A7"><span>特別ページ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-help" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-help" > <div class="vector-menu-heading"> ヘルプ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Help:%E7%9B%AE%E6%AC%A1" title="情報を得る場所"><span>ヘルプ</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E4%BA%95%E6%88%B8%E7%AB%AF" title="プロジェクトについての意見交換"><span>井戸端</span></a></li><li id="n-notice" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%81%8A%E7%9F%A5%E3%82%89%E3%81%9B" title="プロジェクトについてのお知らせ"><span>お知らせ</span></a></li><li id="n-bugreportspage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%83%90%E3%82%B0%E3%81%AE%E5%A0%B1%E5%91%8A" title="ウィキペディア・ソフトウェアのバグ報告"><span>バグの報告</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E9%80%A3%E7%B5%A1%E5%85%88" title="ウィキペディアやウィキメディア財団に関する連絡先"><span>ウィキペディアに関するお問い合わせ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ja.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ja.svg" width="100" height="14" style="width: 6.25em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%A4%9C%E7%B4%A2" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索" aria-label="Wikipedia内を検索" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="個人用ツール"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="ページのフォントサイズ、幅、色の外観を変更する" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="表示" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">表示</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ja.wikipedia.org&uselang=ja" class=""><span>寄付</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&returnto=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません" class=""><span>アカウント作成</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&returnto=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o" class=""><span>ログイン</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="その他の操作" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="個人用ツール" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">個人用ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="利用者メニュー" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ja.wikipedia.org&uselang=ja"><span>寄付</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&returnto=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>アカウント作成</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&returnto=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ログイン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ログアウトした編集者のページ <a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%B8%E3%82%88%E3%81%86%E3%81%93%E3%81%9D" aria-label="編集の詳細"><span>もっと詳しく</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E8%87%AA%E5%88%86%E3%81%AE%E6%8A%95%E7%A8%BF%E8%A8%98%E9%8C%B2" title="このIPアドレスからなされた編集の一覧 [y]" accesskey="y"><span>投稿記録</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%88%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="このIPアドレスからなされた編集についての議論 [n]" accesskey="n"><span>トーク</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="目次" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">目次</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">非表示</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ページ先頭</div> </a> </li> <li id="toc-人物" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#人物"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>人物</span> </div> </a> <ul id="toc-人物-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-生涯" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#生涯"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>生涯</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-生涯-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>生涯サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-生涯-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-幼少時代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#幼少時代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>幼少時代</span> </div> </a> <ul id="toc-幼少時代-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-皇太子時代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#皇太子時代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>皇太子時代</span> </div> </a> <ul id="toc-皇太子時代-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-摂政時代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#摂政時代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>摂政時代</span> </div> </a> <ul id="toc-摂政時代-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-即位" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#即位"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>即位</span> </div> </a> <ul id="toc-即位-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-日中戦争と第二次世界大戦" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#日中戦争と第二次世界大戦"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>日中戦争と第二次世界大戦</span> </div> </a> <ul id="toc-日中戦争と第二次世界大戦-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-「象徴天皇」として" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#「象徴天皇」として"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>「象徴天皇」として</span> </div> </a> <ul id="toc-「象徴天皇」として-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-晩年" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#晩年"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>晩年</span> </div> </a> <ul id="toc-晩年-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-年譜" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#年譜"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>年譜</span> </div> </a> <ul id="toc-年譜-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-系譜" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#系譜"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>系譜</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-系譜-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>系譜サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-系譜-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-系図" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#系図"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>系図</span> </div> </a> <ul id="toc-系図-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-皇子女" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#皇子女"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>皇子女</span> </div> </a> <ul id="toc-皇子女-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-主な出来事" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#主な出来事"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>主な出来事</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-主な出来事-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>主な出来事サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-主な出来事-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-乃木希典による教育" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#乃木希典による教育"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>乃木希典による教育</span> </div> </a> <ul id="toc-乃木希典による教育-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-宮中某重大事件" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#宮中某重大事件"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>宮中某重大事件</span> </div> </a> <ul id="toc-宮中某重大事件-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-関東大震災と婚礼の儀の延期" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#関東大震災と婚礼の儀の延期"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>関東大震災と婚礼の儀の延期</span> </div> </a> <ul id="toc-関東大震災と婚礼の儀の延期-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-田中義一首相を叱責、内閣総辞職" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#田中義一首相を叱責、内閣総辞職"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>田中義一首相を叱責、内閣総辞職</span> </div> </a> <ul id="toc-田中義一首相を叱責、内閣総辞職-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-「天皇機関説」事件" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#「天皇機関説」事件"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>「天皇機関説」事件</span> </div> </a> <ul id="toc-「天皇機関説」事件-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-二・二六事件" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#二・二六事件"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.6</span> <span>二・二六事件</span> </div> </a> <ul id="toc-二・二六事件-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-太平洋戦争(第二次世界大戦)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#太平洋戦争(第二次世界大戦)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7</span> <span>太平洋戦争(第二次世界大戦)</span> </div> </a> <ul id="toc-太平洋戦争(第二次世界大戦)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-開戦" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#開戦"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7.1</span> <span>開戦</span> </div> </a> <ul id="toc-開戦-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-戦争指導" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#戦争指導"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7.2</span> <span>戦争指導</span> </div> </a> <ul id="toc-戦争指導-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-和平に向けて" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#和平に向けて"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7.3</span> <span>和平に向けて</span> </div> </a> <ul id="toc-和平に向けて-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-敗因に対する考え" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#敗因に対する考え"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7.4</span> <span>敗因に対する考え</span> </div> </a> <ul id="toc-敗因に対する考え-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-象徴天皇への転換" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#象徴天皇への転換"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.8</span> <span>象徴天皇への転換</span> </div> </a> <ul id="toc-象徴天皇への転換-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-マッカーサーとの会見" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#マッカーサーとの会見"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.8.1</span> <span>マッカーサーとの会見</span> </div> </a> <ul id="toc-マッカーサーとの会見-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-人間宣言" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#人間宣言"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.8.2</span> <span>人間宣言</span> </div> </a> <ul id="toc-人間宣言-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-天皇イメージの転換" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#天皇イメージの転換"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.8.3</span> <span>天皇イメージの転換</span> </div> </a> <ul id="toc-天皇イメージの転換-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-戦後巡幸" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#戦後巡幸"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.8.4</span> <span>戦後巡幸</span> </div> </a> <ul id="toc-戦後巡幸-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-スポーツ観戦" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#スポーツ観戦"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.9</span> <span>スポーツ観戦</span> </div> </a> <ul id="toc-スポーツ観戦-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-相撲" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#相撲"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.9.1</span> <span>相撲</span> </div> </a> <ul id="toc-相撲-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-武道" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#武道"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.9.2</span> <span>武道</span> </div> </a> <ul id="toc-武道-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-野球" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#野球"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.9.3</span> <span>野球</span> </div> </a> <ul id="toc-野球-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-靖国神社親拝" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#靖国神社親拝"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.10</span> <span>靖国神社親拝</span> </div> </a> <ul id="toc-靖国神社親拝-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-外遊" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#外遊"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>外遊</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-外遊-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>外遊サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-外遊-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-皇太子時代_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#皇太子時代_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>皇太子時代</span> </div> </a> <ul id="toc-皇太子時代_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-天皇時代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#天皇時代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>天皇時代</span> </div> </a> <ul id="toc-天皇時代-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-一覧" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#一覧"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2.1</span> <span>一覧</span> </div> </a> <ul id="toc-一覧-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-欧州訪問" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#欧州訪問"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2.2</span> <span>欧州訪問</span> </div> </a> <ul id="toc-欧州訪問-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-アメリカ合衆国訪問" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#アメリカ合衆国訪問"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2.3</span> <span>アメリカ合衆国訪問</span> </div> </a> <ul id="toc-アメリカ合衆国訪問-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-行幸" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#行幸"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>行幸</span> </div> </a> <ul id="toc-行幸-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-逸話" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#逸話"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>逸話</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-逸話-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>逸話サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-逸話-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-幼少・皇太子時代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#幼少・皇太子時代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>幼少・皇太子時代</span> </div> </a> <ul id="toc-幼少・皇太子時代-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-天皇時代_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#天皇時代_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>天皇時代</span> </div> </a> <ul id="toc-天皇時代_2-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-戦前" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#戦前"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2.1</span> <span>戦前</span> </div> </a> <ul id="toc-戦前-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-戦時中" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#戦時中"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2.2</span> <span>戦時中</span> </div> </a> <ul id="toc-戦時中-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-戦後" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#戦後"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2.3</span> <span>戦後</span> </div> </a> <ul id="toc-戦後-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-公務におけるもの" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#公務におけるもの"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.3</span> <span>公務におけるもの</span> </div> </a> <ul id="toc-公務におけるもの-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-家族・家庭" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#家族・家庭"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.4</span> <span>家族・家庭</span> </div> </a> <ul id="toc-家族・家庭-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-人物像" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#人物像"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5</span> <span>人物像</span> </div> </a> <ul id="toc-人物像-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-天皇自身の発言" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#天皇自身の発言"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5.1</span> <span>天皇自身の発言</span> </div> </a> <ul id="toc-天皇自身の発言-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-生活・趣味" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#生活・趣味"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5.2</span> <span>生活・趣味</span> </div> </a> <ul id="toc-生活・趣味-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-食事・好物" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#食事・好物"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5.3</span> <span>食事・好物</span> </div> </a> <ul id="toc-食事・好物-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-生物・自然" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#生物・自然"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5.4</span> <span>生物・自然</span> </div> </a> <ul id="toc-生物・自然-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-短歌" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#短歌"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>短歌</span> </div> </a> <ul id="toc-短歌-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-生物学研究" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#生物学研究"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>生物学研究</span> </div> </a> <ul id="toc-生物学研究-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-戦争責任論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#戦争責任論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>戦争責任論</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-戦争責任論-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>戦争責任論サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-戦争責任論-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-概要" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#概要"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.1</span> <span>概要</span> </div> </a> <ul id="toc-概要-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-マッカーサーに対する発言に関して" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#マッカーサーに対する発言に関して"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.2</span> <span>マッカーサーに対する発言に関して</span> </div> </a> <ul id="toc-マッカーサーに対する発言に関して-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-天皇自身の発言_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#天皇自身の発言_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.3</span> <span>天皇自身の発言</span> </div> </a> <ul id="toc-天皇自身の発言_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-陵・霊廟・記念館" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#陵・霊廟・記念館"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>陵・霊廟・記念館</span> </div> </a> <ul id="toc-陵・霊廟・記念館-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-財産" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#財産"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>財産</span> </div> </a> <ul id="toc-財産-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-軍における階級" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#軍における階級"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>軍における階級</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-軍における階級-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>軍における階級サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-軍における階級-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-日本軍の階級" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#日本軍の階級"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.1</span> <span>日本軍の階級</span> </div> </a> <ul id="toc-日本軍の階級-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-外国軍の階級" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#外国軍の階級"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.2</span> <span>外国軍の階級</span> </div> </a> <ul id="toc-外国軍の階級-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-栄典" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#栄典"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>栄典</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-栄典-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>栄典サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-栄典-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-勲章(国内)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#勲章(国内)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.1</span> <span>勲章(国内)</span> </div> </a> <ul id="toc-勲章(国内)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-外国勲章" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#外国勲章"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.2</span> <span>外国勲章</span> </div> </a> <ul id="toc-外国勲章-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-皇太子・摂政時代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#皇太子・摂政時代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.2.1</span> <span>皇太子・摂政時代</span> </div> </a> <ul id="toc-皇太子・摂政時代-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-天皇時代_3" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#天皇時代_3"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.2.2</span> <span>天皇時代</span> </div> </a> <ul id="toc-天皇時代_3-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-著書" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#著書"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>著書</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-著書-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>著書サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-著書-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-自身の著書" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#自身の著書"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17.1</span> <span>自身の著書</span> </div> </a> <ul id="toc-自身の著書-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-その他の著書" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#その他の著書"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17.2</span> <span>その他の著書</span> </div> </a> <ul id="toc-その他の著書-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-脚注" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#脚注"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>脚注</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-脚注-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>脚注サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-脚注-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-注釈" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#注釈"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18.1</span> <span>注釈</span> </div> </a> <ul id="toc-注釈-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-出典" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#出典"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18.2</span> <span>出典</span> </div> </a> <ul id="toc-出典-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-参考文献" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#参考文献"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19</span> <span>参考文献</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-参考文献-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>参考文献サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-参考文献-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-史料・回想録" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#史料・回想録"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19.1</span> <span>史料・回想録</span> </div> </a> <ul id="toc-史料・回想録-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-側近の日記" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#側近の日記"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19.1.1</span> <span>側近の日記</span> </div> </a> <ul id="toc-側近の日記-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-研究文献" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#研究文献"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19.2</span> <span>研究文献</span> </div> </a> <ul id="toc-研究文献-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-雑誌" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#雑誌"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19.3</span> <span>雑誌</span> </div> </a> <ul id="toc-雑誌-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-その他" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#その他"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19.4</span> <span>その他</span> </div> </a> <ul id="toc-その他-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-昭和天皇を扱った作品" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#昭和天皇を扱った作品"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20</span> <span>昭和天皇を扱った作品</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-昭和天皇を扱った作品-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>昭和天皇を扱った作品サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-昭和天皇を扱った作品-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-映画" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#映画"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.1</span> <span>映画</span> </div> </a> <ul id="toc-映画-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-テレビドラマ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#テレビドラマ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.2</span> <span>テレビドラマ</span> </div> </a> <ul id="toc-テレビドラマ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-映像" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#映像"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.3</span> <span>映像</span> </div> </a> <ul id="toc-映像-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-マンガ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#マンガ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.4</span> <span>マンガ</span> </div> </a> <ul id="toc-マンガ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-関連項目" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#関連項目"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">21</span> <span>関連項目</span> </div> </a> <ul id="toc-関連項目-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-外部リンク" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#外部リンク"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">22</span> <span>外部リンク</span> </div> </a> <ul id="toc-外部リンク-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="目次" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">昭和天皇</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="特定の記事の別の言語版に移動します。 利用可能な言語133件" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-133" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">133の言語版</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="アフリカーンス語: Hirohito" lang="af" hreflang="af" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="アフリカーンス語" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%82%E1%88%AE%E1%88%82%E1%89%B6" title="アムハラ語: ሂሮሂቶ" lang="am" hreflang="am" data-title="ሂሮሂቶ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="アムハラ語" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="アラゴン語: Hirohito" lang="an" hreflang="an" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="アラゴン語" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B,_%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9F" title="アンギカ語: हिरोहितो, जापान के सम्राट" lang="anp" hreflang="anp" data-title="हिरोहितो, जापान के सम्राट" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="アンギカ語" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%8A%D8%B1%D9%88%D9%87%D9%8A%D8%AA%D9%88" title="アラビア語: هيروهيتو" lang="ar" hreflang="ar" data-title="هيروهيتو" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="アラビア語" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%8A%D8%B1%D9%88%D9%87%D9%8A%D8%B7%D9%88" title="モロッコ・アラビア語: هيروهيطو" lang="ary" hreflang="ary" data-title="هيروهيطو" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="モロッコ・アラビア語" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%8A%D8%B1%D9%88%D9%87%D9%8A%D8%AA%D9%88" title="エジプト・アラビア語: هيروهيتو" lang="arz" hreflang="arz" data-title="هيروهيتو" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="エジプト・アラビア語" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="アストゥリアス語: Hirohito" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="アストゥリアス語" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B" title="アワディー語: हिरोहितो" lang="awa" hreflang="awa" data-title="हिरोहितो" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="アワディー語" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="アゼルバイジャン語: Hirohito" lang="az" hreflang="az" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="アゼルバイジャン語" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%88" title="South Azerbaijani: هیروهیتو" lang="azb" hreflang="azb" data-title="هیروهیتو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="バシキール語: Хирохито" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="バシキール語" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="バリ語: Hirohito" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="バリ語" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="バイエルン・オーストリア語: Hirohito" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="バイエルン・オーストリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="サモギティア語: Hirohito" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="サモギティア語" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%85%D1%96%D1%82%D0%B0" title="ベラルーシ語: Хірахіта" lang="be" hreflang="be" data-title="Хірахіта" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ベラルーシ語" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%85%D1%96%D1%82%D0%B0" title="Belarusian (Taraškievica orthography): Хірахіта" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Хірахіта" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="ブルガリア語: Хирохито" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ブルガリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8B" title="ベンガル語: হিরোহিতো" lang="bn" hreflang="bn" data-title="হিরোহিতো" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ベンガル語" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A7%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%A7%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%90%E0%BD%BC%E0%BC%8D" title="チベット語: ཧི་རོ་ཧི་ཐོ།" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཧི་རོ་ཧི་ཐོ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="チベット語" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ブルトン語: Hirohito" lang="br" hreflang="br" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ブルトン語" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ボスニア語: Hirohito" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ボスニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="カタロニア語: Hirohito" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="カタロニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ci%C4%95u-hu%C3%B2_Ti%C4%95ng-hu%C3%B2ng" title="閩東語: Ciĕu-huò Tiĕng-huòng" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ciĕu-huò Tiĕng-huòng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="閩東語" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="セブアノ語: Hirohito" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="セブアノ語" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%86%DA%BE%DB%8C%D8%AA%DB%86" title="中央クルド語: ھیرۆھیتۆ" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ھیرۆھیتۆ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="中央クルド語" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="チェコ語: Hirohito" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="チェコ語" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ウェールズ語: Hirohito" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ウェールズ語" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="デンマーク語: Hirohito" lang="da" hreflang="da" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="デンマーク語" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ドイツ語: Hirohito" lang="de" hreflang="de" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ドイツ語" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ザザキ語: Hirohito" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="ザザキ語" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%80%DE%A8%DE%83%DE%AF%DE%80%DE%A8%DE%93%DE%AF" title="ディベヒ語: ހިރޯހިޓޯ" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ހިރޯހިޓޯ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="ディベヒ語" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%B9%CF%81%CE%BF%CF%87%CE%AF%CF%84%CE%BF" title="ギリシャ語: Χιροχίτο" lang="el" hreflang="el" data-title="Χιροχίτο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ギリシャ語" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="英語: Hirohito" lang="en" hreflang="en" data-title="Hirohito" data-language-autonym="English" data-language-local-name="英語" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="エスペラント語: Hirohito" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="エスペラント語" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="スペイン語: Hirohito" lang="es" hreflang="es" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="スペイン語" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="エストニア語: Hirohito" lang="et" hreflang="et" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="エストニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="バスク語: Hirohito" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="バスク語" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AA%D9%88" title="ペルシア語: هیروهیتو" lang="fa" hreflang="fa" data-title="هیروهیتو" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ペルシア語" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="フィンランド語: Hirohito" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="フィンランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ヴォロ語: Hirohito" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="ヴォロ語" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="フランス語: Hirohito" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="フランス語" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="北フリジア語: Hirohito" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="北フリジア語" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="西フリジア語: Hirohito" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="西フリジア語" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="アイルランド語: Hirohito" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="アイルランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ガリシア語: Hirohito" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ガリシア語" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="グアラニー語: Hirohito" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="グアラニー語" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ゴロンタロ語: Hirohito" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="ゴロンタロ語" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A2u-f%C3%B2_thi%C3%AAn-f%C3%B2ng" title="客家語: Châu-fò thiên-fòng" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Châu-fò thiên-fòng" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="客家語" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%94%D7%99%D7%98%D7%95,_%D7%A7%D7%99%D7%A1%D7%A8_%D7%99%D7%A4%D7%9F" title="ヘブライ語: הירוהיטו, קיסר יפן" lang="he" hreflang="he" data-title="הירוהיטו, קיסר יפן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ヘブライ語" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B" title="ヒンディー語: हिरोहितो" lang="hi" hreflang="hi" data-title="हिरोहितो" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ヒンディー語" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="クロアチア語: Hirohito" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="クロアチア語" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hirohito_jap%C3%A1n_cs%C3%A1sz%C3%A1r" title="ハンガリー語: Hirohito japán császár" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hirohito japán császár" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ハンガリー語" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%AB%D6%80%D5%B8%D5%B0%D5%AB%D5%BF%D5%B8" title="アルメニア語: Հիրոհիտո" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հիրոհիտո" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="アルメニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="インドネシア語: Hirohito" lang="id" hreflang="id" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="インドネシア語" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="イド語: Hirohito" lang="io" hreflang="io" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="イド語" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="アイスランド語: Hirohito" lang="is" hreflang="is" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="アイスランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="イタリア語: Hirohito" lang="it" hreflang="it" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="イタリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ジャワ語: Hirohito" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ジャワ語" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D" title="ジョージア語: ჰიროჰიტო" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჰიროჰიტო" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="ジョージア語" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="カラカルパク語: Hirohito" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="カラカルパク語" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="Kabiye: Hirohito" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="カザフ語: Хирохито" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="カザフ語" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%BF%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%B9%E0%B2%BF%E0%B2%9F%E0%B3%8A" title="カンナダ語: ಹಿರೋಹಿಟೊ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಹಿರೋಹಿಟೊ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="カンナダ語" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="良質な記事"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%87%BC%EC%99%80_%EC%B2%9C%ED%99%A9" title="韓国語: 쇼와 천황" lang="ko" hreflang="ko" data-title="쇼와 천황" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="韓国語" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/H%C3%AEroh%C3%AEto" title="クルド語: Hîrohîto" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Hîrohîto" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="クルド語" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="コーンウォール語: Hirohito" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="コーンウォール語" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="キルギス語: Хирохито" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="キルギス語" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ラテン語: Hirohito" lang="la" hreflang="la" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ラテン語" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ルクセンブルク語: Hirohito" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ルクセンブルク語" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ロンバルド語: Hirohito" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ロンバルド語" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="リトアニア語: Hirohito" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="リトアニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ラトビア語: Hirohito" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ラトビア語" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B" title="マイティリー語: हिरोहितो" lang="mai" hreflang="mai" data-title="हिरोहितो" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="マイティリー語" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="マダガスカル語: Hirohito" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="マダガスカル語" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="マケドニア語: Хирохито" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="マケドニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8B" title="マラヤーラム語: ഹിരോഹിതോ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഹിരോഹിതോ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="マラヤーラム語" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%B7%D1%8D%D0%BD_%D0%A5%D0%B0%D0%B0%D0%BD_%D0%A8%D0%BE%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="モンゴル語: Эзэн Хаан Шоова" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Эзэн Хаан Шоова" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="モンゴル語" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B" title="マラーティー語: हिरोहितो" lang="mr" hreflang="mr" data-title="हिरोहितो" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="マラーティー語" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="マレー語: Hirohito" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="マレー語" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="マルタ語: Hirohito" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="マルタ語" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ミランダ語: Hirohito" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="ミランダ語" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9F%E1%80%AE%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9F%E1%80%AE%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%AF" title="ミャンマー語: ဟီရိုဟီတို" lang="my" hreflang="my" data-title="ဟီရိုဟီတို" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ミャンマー語" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="低地ドイツ語: Hirohito" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="低地ドイツ語" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B" title="ネパール語: हिरोहितो" lang="ne" hreflang="ne" data-title="हिरोहितो" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="ネパール語" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B" title="ネワール語: हिरोहितो" lang="new" hreflang="new" data-title="हिरोहितो" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="ネワール語" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="オランダ語: Hirohito" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="オランダ語" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hirohito_av_Japan" title="ノルウェー語(ニーノシュク): Hirohito av Japan" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hirohito av Japan" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="ノルウェー語(ニーノシュク)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hirohito_av_Japan" title="ノルウェー語(ブークモール): Hirohito av Japan" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hirohito av Japan" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ノルウェー語(ブークモール)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%A4%DF%8C%DF%99%DF%90%DF%A4%DF%8C%DF%95%DF%8F%DF%AB" title="ンコ語: ߤߌߙߐߤߌߕߏ߫" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߤߌߙߐߤߌߕߏ߫" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="ンコ語" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%A4%E0%A9%8B" title="パンジャブ語: ਹੀਰੋਹੀਤੋ" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਹੀਰੋਹੀਤੋ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="パンジャブ語" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ポーランド語: Hirohito" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="ポーランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ピエモンテ語: Hirohito" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="ピエモンテ語" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DB%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%81%DB%8C%D8%AA%D9%88" title="Western Punjabi: ہیروہیتو" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ہیروہیتو" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%DB%90%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%90%D8%AA%D9%88" title="パシュトゥー語: هېروهېتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="هېروهېتو" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="パシュトゥー語" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ポルトガル語: Hirohito" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="ポルトガル語" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ケチュア語: Hirohito" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="ケチュア語" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ルーマニア語: Hirohito" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ルーマニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="ロシア語: Хирохито" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ロシア語" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="ルシン語: Хирохито" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ルシン語" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8B" title="サンスクリット語: हिरोहितो" lang="sa" hreflang="sa" data-title="हिरोहितो" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="サンスクリット語" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="シチリア語: Hirohito" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="シチリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="スコットランド語: Hirohito" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="スコットランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Hirohito,_car_Sh%C5%8Dwa" title="セルボ・クロアチア語: Hirohito, car Shōwa" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Hirohito, car Shōwa" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="セルボ・クロアチア語" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="シンプル英語: Hirohito" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="シンプル英語" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="スロバキア語: Hirohito" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="スロバキア語" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="スロベニア語: Hirohito" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="スロベニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="アルバニア語: Hirohito" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="アルバニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="セルビア語: Хирохито" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="セルビア語" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="スンダ語: Hirohito" lang="su" hreflang="su" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="スンダ語" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="スウェーデン語: Hirohito" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="スウェーデン語" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Hirohito_wa_Japani" title="スワヒリ語: Hirohito wa Japani" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Hirohito wa Japani" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="スワヒリ語" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%B1%E0%AF%8B%E0%AE%95%E0%AE%BF%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%8B" title="タミル語: இறோகித்தோ" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இறோகித்தோ" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="タミル語" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B2%D0%B8%D1%80%D0%BE%D2%B3%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="タジク語: Ҳироҳито" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҳироҳито" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="タジク語" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%8A%E0%B8%A7%E0%B8%B0" title="タイ語: จักรพรรดิโชวะ" lang="th" hreflang="th" data-title="จักรพรรดิโชวะ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="タイ語" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Emperador_Hirohito" title="タガログ語: Emperador Hirohito" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Emperador Hirohito" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="タガログ語" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="タリシュ語: Hirohito" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="タリシュ語" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="トルコ語: Hirohito" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="トルコ語" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B8%D1%80%D0%BE%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%BE" title="タタール語: Хирохито" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Хирохито" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="タタール語" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%A1%D1%8C%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="ウクライナ語: Імператор Сьова" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Імператор Сьова" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ウクライナ語" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%81%DB%8C%D8%AA%D9%88" title="ウルドゥー語: ہیروہیتو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ہیروہیتو" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ウルドゥー語" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ウズベク語: Hirohito" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ウズベク語" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ベトナム語: Hirohito" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ベトナム語" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ヴォラピュク語: Hirohito" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ヴォラピュク語" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ワライ語: Hirohito" lang="war" hreflang="war" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ワライ語" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="呉語: 昭和天皇" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="昭和天皇" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="呉語" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%B0%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%9D" title="メグレル語: ჰიროჰიტო" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჰიროჰიტო" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="メグレル語" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%A8%D7%90%D7%94%D7%99%D7%98%D7%90" title="イディッシュ語: היראהיטא" lang="yi" hreflang="yi" data-title="היראהיטא" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="イディッシュ語" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Hirohito" title="ヨルバ語: Hirohito" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Hirohito" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="ヨルバ語" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="中国語: 昭和天皇" lang="zh" hreflang="zh" data-title="昭和天皇" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="中国語" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="漢文: 昭和天皇" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="昭和天皇" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="漢文" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chiau-h%C3%B4_Thian-h%C3%B4ng" title="閩南語: Chiau-hô Thian-hông" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chiau-hô Thian-hông" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="閩南語" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="広東語: 昭和天皇" lang="yue" hreflang="yue" data-title="昭和天皇" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="広東語" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34479#sitelinks-wikipedia" title="言語間リンクを編集" class="wbc-editpage">リンクを編集</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="名前空間"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="本文を閲覧 [c]" accesskey="c"><span>ページ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" rel="discussion" title="本文ページについての議論 [t]" accesskey="t"><span>ノート</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="別の言語に切り替える" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">日本語</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="表示"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=history" title="このページの過去の版 [h]" accesskey="h"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ツール" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ツール</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="その他の操作" > <div class="vector-menu-heading"> 操作 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=history"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> 全般 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E5%85%83/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="ここにリンクしている全ウィキページの一覧 [j]" accesskey="j"><span>リンク元</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E9%96%A2%E9%80%A3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0%E7%8A%B6%E6%B3%81/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" rel="nofollow" title="このページからリンクしているページの最近の更新 [k]" accesskey="k"><span>関連ページの更新状況</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//ja.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:ファイルのアップロード" title="ファイルをアップロードする [u]" accesskey="u"><span>ファイルをアップロード</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&oldid=103889640" title="このページのこの版への固定リンク"><span>この版への固定リンク</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=info" title="このページについての詳細情報"><span>ページ情報</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%93%E3%81%AE%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%82%92%E5%BC%95%E7%94%A8&page=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&id=103889640&wpFormIdentifier=titleform" title="このページの引用方法"><span>このページを引用</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E6%2598%25AD%25E5%2592%258C%25E5%25A4%25A9%25E7%259A%2587"><span>短縮URLを取得する</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E6%2598%25AD%25E5%2592%258C%25E5%25A4%25A9%25E7%259A%2587"><span>QRコードをダウンロード</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> 印刷/書き出し </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%96%E3%83%83%E3%82%AF&bookcmd=book_creator&referer=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span>ブックの新規作成</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:DownloadAsPdf&page=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=show-download-screen"><span>PDF 形式でダウンロード</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&printable=yes" title="このページの印刷用ページ [p]" accesskey="p"><span>印刷用バージョン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> 他のプロジェクト </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" hreflang="en"><span>コモンズ</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Hirohito" hreflang="en"><span>ウィキスピーシーズ</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://ja.wikiquote.org/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" hreflang="ja"><span>ウィキクォート</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34479" title="関連付けられたデータリポジトリ項目へのリンク [g]" accesskey="g"><span>ウィキデータ項目</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">表示</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">非表示</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ja" dir="ltr"><table class="infobox" style="width:22em; width:22.5em;"><tbody><tr><th colspan="2" class="" style="text-align:center; font-size:125%; font-weight:bold; color: #FFFFFF; background-color:#d99502;" itemprop="">昭和天皇</th></tr><tr class="" style="" itemprop=""><td colspan="2" class="" style="text-align:center;" itemprop=""> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_1956-11-face.jpg" class="mw-file-description"><img alt="昭和天皇" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emperor_Showa_1956-11-face.jpg/230px-Emperor_Showa_1956-11-face.jpg" decoding="async" width="230" height="416" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emperor_Showa_1956-11-face.jpg/345px-Emperor_Showa_1956-11-face.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emperor_Showa_1956-11-face.jpg/460px-Emperor_Showa_1956-11-face.jpg 2x" data-file-width="822" data-file-height="1488" /></a></span><div style="text-align:center">1956年(昭和31年)撮影</div></td></tr><tr style=""><th scope="col" colspan="2" class="" style="text-align:center;"><hr /><div style="background-color:#d99502"><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="天皇の一覧">第124代</a><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇">天皇</a></div></th></tr><tr class="" style="" itemprop=""><td colspan="2" class="" style="text-align:center; text-align:left" itemprop=""> <div style="text-align:center"><b>在位期間</b><br /><a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a><a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a> - <a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a><a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a><br /><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>15年/<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>元年<a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a> - 昭和64年<a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a></div></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left"><a href="/wiki/%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="即位の礼">即位礼</a></th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 即位礼紫宸殿の儀<br /><a href="/wiki/1928%E5%B9%B4" title="1928年">1928年</a>(昭和3年)<a href="/wiki/11%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="11月10日">11月10日</a><br />於 <a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BE%A1%E6%89%80" title="京都御所">京都御所</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left"><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%98%97%E7%A5%AD" title="大嘗祭">大嘗祭</a></th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 1928年(昭和3年)<br /><a href="/wiki/11%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="11月14日">11月14日</a>・<a href="/wiki/11%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="11月15日">15日</a><br />於 <a href="/wiki/%E4%BB%99%E6%B4%9E%E5%BE%A1%E6%89%80" title="仙洞御所">仙洞御所</a>大嘗宮</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">元号</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>: 1926年12月25日 - 1989年1月7日</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left"><a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E7%B7%8F%E7%90%86%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="内閣総理大臣">内閣総理大臣</a></th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background: transparent; text-align: left;"><a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E7%B7%8F%E7%90%86%E5%A4%A7%E8%87%A3%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7#昭和元年" title="内閣総理大臣の一覧">一覧参照</a></div> <ul class="NavContent" style="list-style: none none; margin-left: 0; text-align: left; font-size: 105%; margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/wiki/%E8%8B%A5%E6%A7%BB%E7%A6%AE%E6%AC%A1%E9%83%8E" title="若槻禮次郎">若槻禮次郎</a><br /><a href="/wiki/%E7%94%B0%E4%B8%AD%E7%BE%A9%E4%B8%80" title="田中義一">田中義一</a><br /><a href="/wiki/%E6%BF%B1%E5%8F%A3%E9%9B%84%E5%B9%B8" title="濱口雄幸">濱口雄幸</a><br /><a href="/wiki/%E7%8A%AC%E9%A4%8A%E6%AF%85" title="犬養毅">犬養毅</a><br /><a href="/wiki/%E6%96%8E%E8%97%A4%E5%AE%9F" title="斎藤実">斎藤実</a><br /><a href="/wiki/%E5%B2%A1%E7%94%B0%E5%95%93%E4%BB%8B" title="岡田啓介">岡田啓介</a><br /><a href="/wiki/%E5%BA%83%E7%94%B0%E5%BC%98%E6%AF%85" title="広田弘毅">広田弘毅</a><br /><a href="/wiki/%E6%9E%97%E9%8A%91%E5%8D%81%E9%83%8E" title="林銑十郎">林銑十郎</a><br /><a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E6%96%87%E9%BA%BF" title="近衛文麿">近衛文麿</a><br /><a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%B2%BC%E9%A8%8F%E4%B8%80%E9%83%8E" title="平沼騏一郎">平沼騏一郎</a><br /><a href="/wiki/%E9%98%BF%E9%83%A8%E4%BF%A1%E8%A1%8C" title="阿部信行">阿部信行</a><br /><a href="/wiki/%E7%B1%B3%E5%86%85%E5%85%89%E6%94%BF" title="米内光政">米内光政</a><br /><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%A2%9D%E8%8B%B1%E6%A9%9F" title="東條英機">東條英機</a><br /><a href="/wiki/%E5%B0%8F%E7%A3%AF%E5%9C%8B%E6%98%AD" title="小磯國昭">小磯國昭</a><br /><a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E8%B2%AB%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="鈴木貫太郎">鈴木貫太郎</a><br /><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE%E7%A8%94%E5%BD%A6%E7%8E%8B" title="東久邇宮稔彦王">東久邇宮稔彦王</a><br /><a href="/wiki/%E5%B9%A3%E5%8E%9F%E5%96%9C%E9%87%8D%E9%83%8E" title="幣原喜重郎">幣原喜重郎</a><br /><a href="/wiki/%E5%90%89%E7%94%B0%E8%8C%82" title="吉田茂">吉田茂</a><br /><a href="/wiki/%E7%89%87%E5%B1%B1%E5%93%B2" title="片山哲">片山哲</a><br /><a href="/wiki/%E8%8A%A6%E7%94%B0%E5%9D%87" title="芦田均">芦田均</a><br /><a href="/wiki/%E9%B3%A9%E5%B1%B1%E4%B8%80%E9%83%8E" title="鳩山一郎">鳩山一郎</a><br /><a href="/wiki/%E7%9F%B3%E6%A9%8B%E6%B9%9B%E5%B1%B1" title="石橋湛山">石橋湛山</a><br /><a href="/wiki/%E5%B2%B8%E4%BF%A1%E4%BB%8B" title="岸信介">岸信介</a><br /><a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E5%8B%87%E4%BA%BA" title="池田勇人">池田勇人</a><br /><a href="/wiki/%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%A0%84%E4%BD%9C" title="佐藤栄作">佐藤栄作</a><br /><a href="/wiki/%E7%94%B0%E4%B8%AD%E8%A7%92%E6%A0%84" title="田中角栄">田中角栄</a><br /><a href="/wiki/%E4%B8%89%E6%9C%A8%E6%AD%A6%E5%A4%AB" title="三木武夫">三木武夫</a><br /><a href="/wiki/%E7%A6%8F%E7%94%B0%E8%B5%B3%E5%A4%AB" title="福田赳夫">福田赳夫</a><br /><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B9%B3%E6%AD%A3%E8%8A%B3" title="大平正芳">大平正芳</a><br /><a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E5%96%84%E5%B9%B8" title="鈴木善幸">鈴木善幸</a><br /><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%9B%BD%E6%A0%B9%E5%BA%B7%E5%BC%98" title="中曽根康弘">中曽根康弘</a><br /><a href="/wiki/%E7%AB%B9%E4%B8%8B%E7%99%BB" title="竹下登">竹下登</a></li></ul> </div></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">先代</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">次代</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a></td></tr><tr style=""><th scope="col" colspan="2" class="" style="text-align:center;"><hr /><div style="background-color:lavender"><a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF#日本における摂政" title="摂政">摂政</a></div></th></tr><tr class="" style="" itemprop=""><td colspan="2" class="" style="text-align:center; text-align:left" itemprop=""> <div style="text-align:center"><b>在位期間</b><br /><a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a><a href="/wiki/11%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="11月25日">11月25日</a> - <a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a><a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a><br /><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>10年11月25日 - 大正15年/<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>元年<a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a></div></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">天皇</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">内閣総理大臣</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background: transparent; text-align: left;"><a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E7%B7%8F%E7%90%86%E5%A4%A7%E8%87%A3%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="内閣総理大臣の一覧">一覧参照</a></div> <ul class="NavContent" style="list-style: none none; margin-left: 0; text-align: left; font-size: 105%; margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/wiki/%E5%8A%A0%E8%97%A4%E5%8F%8B%E4%B8%89%E9%83%8E" title="加藤友三郎">加藤友三郎</a><br /><a href="/wiki/%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E6%A8%A9%E5%85%B5%E8%A1%9B" title="山本権兵衛">山本権兵衛</a><br /><a href="/wiki/%E6%B8%85%E6%B5%A6%E5%A5%8E%E5%90%BE" title="清浦奎吾">清浦奎吾</a><br /><a href="/wiki/%E5%8A%A0%E8%97%A4%E9%AB%98%E6%98%8E" title="加藤高明">加藤高明</a><br /><a href="/wiki/%E8%8B%A5%E6%A7%BB%E7%A6%AE%E6%AC%A1%E9%83%8E" title="若槻禮次郎">若槻禮次郎</a></li></ul> </div></td></tr><tr style=""><th scope="col" colspan="2" class="" style="text-align:center;"><hr /></th></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">誕生</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/1901%E5%B9%B4" title="1901年">1901年</a>(<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB" title="明治">明治</a>34年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a><br />午後10時10分<br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Japan_(1870%E2%80%931999).svg" class="mw-file-description" title="大日本帝国の旗"><img alt="大日本帝国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/25px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/38px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/50px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="大日本帝国">大日本帝国</a> <a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%BA%9C" title="東京府">東京府</a><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%B8%82" title="東京市">東京市</a><a href="/wiki/%E8%B5%A4%E5%9D%82%E5%8C%BA" title="赤坂区">赤坂区</a><br /><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%AE%AE%E5%BE%A1%E6%89%80" title="東宮御所">青山御所</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">崩御</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(昭和64年)<a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a><br />午前6時33分<br />(87歳没)<br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Japan_(1870%E2%80%931999,_3-2).svg" class="mw-file-description" title="日本の旗"><img alt="日本の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%2C_3-2%29.svg/25px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%2C_3-2%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%2C_3-2%29.svg/38px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%2C_3-2%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%2C_3-2%29.svg/50px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%2C_3-2%29.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="700" /></a></span> <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC" title="日本">日本</a> <a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="東京都">東京都</a><a href="/wiki/%E5%8D%83%E4%BB%A3%E7%94%B0%E5%8C%BA" title="千代田区">千代田区</a><a href="/wiki/%E5%8D%83%E4%BB%A3%E7%94%B0_(%E5%8D%83%E4%BB%A3%E7%94%B0%E5%8C%BA)" title="千代田 (千代田区)">千代田</a><br /><a href="/wiki/%E5%90%B9%E4%B8%8A%E5%BE%A1%E8%8B%91" title="吹上御苑">吹上御所</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left"><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%96%AA%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="大喪の礼">大喪儀</a></th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 葬場殿の儀<br /><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%96%AA%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="大喪の礼">大喪の礼</a><br /><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%88%90" title="平成">平成</a>元年)<a href="/wiki/2%E6%9C%8824%E6%97%A5" title="2月24日">2月24日</a><br />於 <a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%AE%BF%E5%BE%A1%E8%8B%91" title="新宿御苑">新宿御苑</a>葬場殿</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">陵所</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E6%AD%A6%E8%94%B5%E9%99%B5%E5%A2%93%E5%9C%B0" title="武蔵陵墓地">武蔵野陵</a><br />(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="東京都">東京都</a><a href="/wiki/%E5%85%AB%E7%8E%8B%E5%AD%90%E5%B8%82" title="八王子市">八王子市</a><a href="/wiki/%E9%95%B7%E6%88%BF%E7%94%BA" title="長房町">長房町</a>)</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">追号</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 昭和天皇(しょうわてんのう)<br /><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%88%90" title="平成">平成</a>元年)<br /><a href="/wiki/1%E6%9C%8831%E6%97%A5" title="1月31日">1月31日</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>追号勅定</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">諱</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 裕仁(ひろひと)<br /><a href="/wiki/1901%E5%B9%B4" title="1901年">1901年</a>(明治34年)<a href="/wiki/5%E6%9C%885%E6%97%A5" title="5月5日">5月5日</a>命名</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">別称</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 昭和帝(しょうわてい)</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left"><a href="/wiki/%E5%BE%A1%E7%A7%B0%E5%8F%B7" title="御称号">称号</a></th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 迪宮(みちのみや)</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">印</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 若竹(わかたけ)</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">元服</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/1919%E5%B9%B4" title="1919年">1919年</a>(大正8年)<a href="/wiki/5%E6%9C%887%E6%97%A5" title="5月7日">5月7日</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">父親</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">母親</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">貞明皇后</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">皇后</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>(良子女王)<br /><a href="/wiki/1924%E5%B9%B4" title="1924年">1924年</a>(大正13年)<a href="/wiki/1%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="1月26日">1月26日</a><br />結婚</td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">子女</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <div class="NavFrame collapsed" style="border: none; padding: 0;"> <div class="NavHead" style="font-size: 105%; background: transparent; text-align: left;">一覧参照</div> <ul class="NavContent" style="list-style: none none; margin-left: 0; text-align: left; font-size: 105%; margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E6%88%90%E5%AD%90" title="東久邇成子">東久邇成子</a>(成子内親王→盛厚王妃成子内親王)<br /><a href="/wiki/%E4%B9%85%E5%AE%AE%E7%A5%90%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="久宮祐子内親王">祐子内親王</a><br /><a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%8F%B8%E5%92%8C%E5%AD%90" title="鷹司和子">鷹司和子</a>(和子内親王)<br /><a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E5%8E%9A%E5%AD%90" title="池田厚子">池田厚子</a>(厚子内親王)<br /><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a>(明仁親王 → 第125代天皇 → 上皇)<br /><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮正仁親王</a>(正仁親王)<br /><a href="/wiki/%E5%B3%B6%E6%B4%A5%E8%B2%B4%E5%AD%90" title="島津貴子">島津貴子</a>(貴子内親王)</li></ul> </div></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">皇嗣</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">秩父宮雍仁親王</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />↓<br /><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">皇太子明仁親王</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">皇居</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85" title="皇居">宮城・皇居</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">栄典</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D" class="mw-disambig" title="大勲位">大勲位</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left"><a href="/wiki/%E5%AD%A6%E6%AD%B4" title="学歴">学歴</a></th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> 学習院初等科卒業、東宮御学問所修了<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left"><a href="/wiki/%E5%89%AF%E6%A5%AD" title="副業">副業</a></th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <a href="/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6" title="生物学">生物学者</a></td></tr><tr class="" style="" itemprop=""><th scope="row" style="text-align:left; white-space:nowrap; text-align:left">親署</th><td class="" style="text-align:left" itemprop=""> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Showa_shomei.svg" class="mw-file-description"><img alt="昭和天皇の親署" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Showa_shomei.svg/80px-Showa_shomei.svg.png" decoding="async" width="80" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Showa_shomei.svg/120px-Showa_shomei.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Showa_shomei.svg/160px-Showa_shomei.svg.png 2x" data-file-width="121" data-file-height="170" /></a></span></td></tr><tr class="noprint"><td colspan="2" style="text-align:right; font-size:85%;"><a href="/wiki/Template:%E5%9F%BA%E7%A4%8E%E6%83%85%E5%A0%B1_%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="Template:基礎情報 天皇">テンプレートを表示</a></td></tr></tbody></table> <p><b>昭和天皇</b>(しょうわてんのう、<a href="/wiki/1901%E5%B9%B4" title="1901年">1901年</a>〈<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB" title="明治">明治</a>34年〉<a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a> - <a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>〈<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>64年〉<a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a>)は、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC" title="日本">日本</a>の第124代<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇">天皇</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(在位: <a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a>〈<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>15年/昭和元年〉<a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a> - <a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>〈昭和64年〉<a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a>)。<a href="/wiki/%E8%AB%B1" title="諱">諱</a>は<b>裕仁</b>(ひろひと)、<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E7%A7%B0%E5%8F%B7" title="御称号">御称号</a>は<b>迪宮</b>(みちのみや)<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E3%81%8A%E5%8D%B0" title="お印">お印</a>は<b><a href="/wiki/%E7%AB%B9" title="竹">若竹</a></b>(わかたけ)。<a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a>(大正10年)<a href="/wiki/11%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="11月25日">11月25日</a>から1926年(大正15年/昭和元年)12月25日までの5年余りにわたって、父帝・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>の健康状態の悪化により、<a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF" title="摂政">摂政</a>となり、自身の天皇<a href="/wiki/%E5%8D%B3%E4%BD%8D" title="即位">即位</a>まで務めた。現在、日本で最後に摂政に就任した人物である。60年余りの在位中に<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第二次世界大戦">第二次世界大戦</a>を挟み、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="大日本帝国憲法">大日本帝国憲法</a>下の「<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC4%E6%9D%A1" title="大日本帝国憲法第4条">統治権の総攬者</a>」としての天皇と<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">日本国憲法</a>下の「<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC1%E6%9D%A1" title="日本国憲法第1条">象徴天皇</a>」の両方を経験した唯一の<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇">天皇</a>である<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="人物"><span id=".E4.BA.BA.E7.89.A9"></span>人物</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=1" title="節を編集: 人物"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1901年(明治34年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a>に<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90" title="皇太子">皇太子</a>嘉仁親王(当時、のちの<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>)と同妃節子(当時、のちの<a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">貞明皇后</a>)の第1男子として誕生する。弟に、<a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">秩父宮雍仁親王</a>(淳宮雍仁親王)、<a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高松宮宣仁親王">高松宮宣仁親王</a>(光宮宣仁親王)、<a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%AC%A0%E5%AE%AE%E5%B4%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="三笠宮崇仁親王">三笠宮崇仁親王</a>(澄宮崇仁親王)の3人がいる。少年期は<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E7%BF%92%E9%99%A2" title="学習院">学習院</a>初等科(院長:<a href="/wiki/%E4%B9%83%E6%9C%A8%E5%B8%8C%E5%85%B8" title="乃木希典">乃木希典</a>)に通学し、卒業後は<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%AE%AE" title="東宮">東宮</a>御学問所(総裁:<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E9%83%B7%E5%B9%B3%E5%85%AB%E9%83%8E" title="東郷平八郎">東郷平八郎</a>)で教育を受けた。 </p><p><a href="/wiki/1916%E5%B9%B4" title="1916年">1916年</a>(大正5年)に立太子。日本の皇太子として初めて<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス王国</a>や<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9" title="フランス">フランス共和国</a>、<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー王国</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="イタリア王国">イタリア王国</a>などをお召艦で訪問した(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">皇太子裕仁親王の欧州訪問</a>)。帰国後、父大正天皇の病気により<a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF" title="摂政">摂政</a>に就任(直近最後の摂政)。この他、<a href="/wiki/%E5%A4%96%E5%9C%B0" title="外地">外地</a>にも行啓した(<a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE%E8%A1%8C%E5%95%93" title="台湾行啓">台湾行啓</a>)。 </p><p><a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a>(大正15年/<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>元年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a>、大正天皇の<a href="/wiki/%E5%B4%A9%E5%BE%A1" title="崩御">崩御</a>に伴い<a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF" title="皇位継承">皇位継承</a>、第124代天皇として<a href="/wiki/%E8%B7%B5%E7%A5%9A" title="践祚">践祚</a>する。 </p><p>大日本帝国憲法下において「國ノ<a href="/wiki/%E5%85%83%E9%A6%96" title="元首">元首</a>ニシテ統治權ヲ總攬(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC4%E6%9D%A1" title="大日本帝国憲法第4条">第4条</a>)」と規定された<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E6%86%B2%E5%90%9B%E4%B8%BB" class="mw-redirect" title="立憲君主">立憲君主</a>たる地位にあった。<a href="/wiki/%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%AE%B6" title="歴史家">歴史学者</a>の多くは、「戦前の昭和天皇は憲法上最高決定権を有していたものの、実際には<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%94%BF%E5%BA%9C" title="日本国政府">政府</a>が決定した方針を承認するのみだった」と指摘している<sup id="cite_ref-britanica_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-britanica-8"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>但し、憲法が通常想定する大臣による輔弼が機能し得ない緊急的例外的局面(<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="二・二六事件">二・二六事件</a>における反乱軍鎮圧や、第二次世界大戦の<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">日本の降伏</a>における<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD_(%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6)" title="連合国 (第二次世界大戦)">連合国</a>に対する<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%84%E3%83%80%E3%83%A0%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="ポツダム宣言">ポツダム宣言</a>受諾決定など<sup id="cite_ref-niponica_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-niponica-9"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>)については、自ら<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%A4%A7%E6%A8%A9" title="天皇大権">天皇大権</a>を行使した。 </p><p><a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(昭和20年)<a href="/wiki/8%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="8月15日">8月15日</a>に、<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%82%B8%E3%82%AA" title="ラジオ">ラジオ</a>でいわゆる「<a href="/wiki/%E7%8E%89%E9%9F%B3%E6%94%BE%E9%80%81" title="玉音放送">玉音放送</a>」を行って国民に終戦を宣言した。<a href="/wiki/1946%E5%B9%B4" title="1946年">1946年</a>(昭和21年)<a href="/wiki/1%E6%9C%881%E6%97%A5" title="1月1日">1月1日</a>には、いわゆる「<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="人間宣言">人間宣言</a>」(新日本建設ニ関スル詔書)を発して神格化を否定<sup id="cite_ref-britanica_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-britanica-8"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(それ以前については「<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BA%BA%E7%A5%9E" title="現人神">現人神</a>」参照)。<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E5%8D%A0%E9%A0%98%E4%B8%8B%E3%81%AE%E6%97%A5%E6%9C%AC" title="連合国軍占領下の日本">占領期</a>には<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC" title="ダグラス・マッカーサー">ダグラス・マッカーサー</a>との<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E4%BC%9A%E8%A6%8B" title="昭和天皇・マッカーサー会見">会見</a>などを通じて独自の政治的影響力を発揮した<sup id="cite_ref-niponica_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-niponica-9"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、1946年(昭和21年)2月から1949年(昭和24年)まで全国各地を巡幸し、敗戦後の国民と接した(<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E5%BE%8C%E5%B7%A1%E5%B9%B8" title="昭和天皇の戦後巡幸">昭和天皇の戦後巡幸</a>)。 </p><p><a href="/wiki/1947%E5%B9%B4" title="1947年">1947年</a>(昭和22年)<a href="/wiki/5%E6%9C%883%E6%97%A5" title="5月3日">5月3日</a>に施行された日本国憲法では、「日本国の象徴であり日本国民統合の<a href="/wiki/%E8%B1%A1%E5%BE%B4" title="象徴">象徴</a>(<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC1%E6%9D%A1" title="日本国憲法第1条">第1条</a>)」である天皇(<a href="/wiki/%E8%B1%A1%E5%BE%B4%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%88%B6" title="象徴天皇制">象徴天皇制</a>)であり「国政に関する権能を有しない(<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC4%E6%9D%A1" title="日本国憲法第4条">第4条</a>)」とされている。また、昭和天皇は<a href="/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6" title="生物学">生物学</a>研究者でもあり、『相模湾産後鰓類図譜』などを著した<sup id="cite_ref-britanica_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-britanica-8"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a>(昭和46年)には天皇として初めて欧州各国を訪問し、<a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)には同じく天皇として初めて<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>を訪問した(いずれの外国訪問にも<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>を同伴)。 </p><p><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(昭和64年)<a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a>に崩御。これに伴い、第1皇男子の皇太子<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁親王</a>が<a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF" title="皇位継承">皇位を継承</a>して第125代天皇に践祚した。 </p><p>第26代<a href="/wiki/%E7%B6%99%E4%BD%93%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="継体天皇">継体天皇</a>以降の明確な記録が残る歴代天皇の中で在位期間が最も長く(62年及び14日間)、在位中に崩御した天皇としては最高齢(宝算87)である<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 2019年(令和元年)の第126代天皇<a href="/wiki/%E8%B7%B5%E7%A5%9A" title="践祚">践祚</a>(即位)時において、<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>に基づき<a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF" title="皇位継承">皇位継承</a>権を有する3名の<a href="/wiki/%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="親王">親王</a>(<a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE%E6%96%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秋篠宮文仁親王">秋篠宮文仁親王</a>、<a href="/wiki/%E6%82%A0%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="悠仁親王">悠仁親王</a>、<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮正仁親王</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>)の「<a href="/wiki/%E6%9C%80%E3%82%82%E8%BF%91%E3%81%84%E5%85%B1%E9%80%9A%E7%A5%96%E5%85%88" title="最も近い共通祖先">最も近い共通祖先</a>」である(詳細は「<a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF%E9%A0%86%E4%BD%8D" title="皇位継承順位">皇位継承順位</a>」を参照)。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="生涯"><span id=".E7.94.9F.E6.B6.AF"></span>生涯</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=2" title="節を編集: 生涯"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="幼少時代"><span id=".E5.B9.BC.E5.B0.91.E6.99.82.E4.BB.A3"></span>幼少時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=3" title="節を編集: 幼少時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Michi-no-miya_Hirohito_1902.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Michi-no-miya_Hirohito_1902.jpg/180px-Michi-no-miya_Hirohito_1902.jpg" decoding="async" width="180" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Michi-no-miya_Hirohito_1902.jpg/270px-Michi-no-miya_Hirohito_1902.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Michi-no-miya_Hirohito_1902.jpg/360px-Michi-no-miya_Hirohito_1902.jpg 2x" data-file-width="1020" data-file-height="1440" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E6%97%AD%E6%97%A5%E6%97%97" title="旭日旗">旭日旗</a>を持つ迪宮裕仁親王(1902年頃、満1歳)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1901%E5%B9%B4" title="1901年">1901年</a>(<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB" title="明治">明治</a>34年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a>午後10時10分、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%BA%9C" title="東京府">東京府</a><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%B8%82" title="東京市">東京市</a><a href="/wiki/%E8%B5%A4%E5%9D%82_(%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD%E6%B8%AF%E5%8C%BA)" title="赤坂 (東京都港区)">赤坂区</a><a href="/wiki/%E9%9D%92%E5%B1%B1_(%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD%E6%B8%AF%E5%8C%BA)" title="青山 (東京都港区)">青山</a>(現:<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="東京都">東京都</a><a href="/wiki/%E6%B8%AF%E5%8C%BA_(%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD)" title="港区 (東京都)">港区</a>元赤坂)の青山御所(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%AE%AE%E5%BE%A1%E6%89%80" title="東宮御所">東宮御所</a>)において、皇太子嘉仁親王(のちの<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>)と同妃節子(のちの<a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">貞明皇后</a>)の第一男子(<a href="/wiki/%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="親王">親王</a>)として誕生した<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E8%BA%AB%E9%95%B7" title="身長">身長</a>は1<a href="/wiki/%E5%B0%BA" title="尺">尺</a>6<a href="/wiki/%E5%AF%B8" title="寸">寸</a>8<a href="/wiki/%E5%88%86_(%E6%95%B0)" title="分 (数)">分</a>(約51<a href="/wiki/%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%81%E3%83%A1%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%AB" title="センチメートル">センチメートル</a>)、<a href="/wiki/%E4%BD%93%E9%87%8D" title="体重">体重</a>800<a href="/wiki/%E5%8C%81" title="匁">匁</a>(3,000<a href="/wiki/%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%A0" title="グラム">グラム</a>)であった。<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>の初孫(内孫)であり、<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84_(1889%E5%B9%B4)" title="皇室典範 (1889年)">皇室典範</a>の規定による「皇孫」の誕生であった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE加藤陽子174_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE加藤陽子174-14"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>御七夜の<a href="/wiki/5%E6%9C%885%E6%97%A5" title="5月5日">5月5日</a>、称号を「<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b>迪宮</b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">みちのみや</rt><span class="rp">)</span></ruby>」、名を「<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b>裕仁</b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">ひろひと</rt><span class="rp">)</span></ruby>」と命名された<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <ul><li>「<b>迪</b>」は『<a href="/wiki/%E6%9B%B8%E7%B5%8C" title="書経">書経</a>』の「允<b>迪</b>厥徳謨明弼諧<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>」「恵<b>迪</b>吉従逆凶<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>」に取材した<sup id="cite_ref-jitsuroku1-10_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-jitsuroku1-10-19"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>「<b>裕</b>」は『<a href="/wiki/%E6%98%93%E7%B5%8C" title="易経">易経</a>』の「益徳之<b>裕</b>也<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>」、『<a href="/wiki/%E8%A9%A9%E7%B5%8C" title="詩経">詩経</a>』の「此令兄弟綽綽有<b>裕</b><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>」、『書経』の「好問則<b>裕</b>自用則小<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>」、『<a href="/wiki/%E7%A4%BC%E8%A8%98" title="礼記">礼記</a>』の「寛<b>裕</b>者仁之作也<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>」に取材した<sup id="cite_ref-jitsuroku1-10_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-jitsuroku1-10-19"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul> <p>同日には、宮中<a href="/wiki/%E8%B3%A2%E6%89%80" title="賢所">賢所</a>・<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E4%B8%89%E6%AE%BF#皇霊殿" title="宮中三殿">皇霊殿</a>・<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E4%B8%89%E6%AE%BF#神殿" title="宮中三殿">神殿</a>において「御命名祭典」が<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、続いて<a href="/wiki/%E8%B1%8A%E6%98%8E%E6%AE%BF" title="豊明殿">豊明殿</a>にて祝宴が催され、出席している皇族・大臣らが唱えた「万歳」が宮中祝宴において唱えられた初めての「万歳」と言われている<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>生後70日の<a href="/wiki/7%E6%9C%887%E6%97%A5" title="7月7日">7月7日</a>、御養育掛となった<a href="/wiki/%E6%9E%A2%E5%AF%86%E9%99%A2_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="枢密院 (日本)">枢密顧問官</a>の<a href="/wiki/%E5%B7%9D%E6%9D%91%E7%B4%94%E7%BE%A9" title="川村純義">川村純義</a>(<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E4%B8%AD%E5%B0%86" title="海軍中将">海軍中将</a><a href="/wiki/%E4%BC%AF%E7%88%B5" title="伯爵">伯爵</a>)邸に預けられた<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。御乳人として矢崎しげ、増田たまの両女が奉仕申し上げた<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 <a href="/wiki/1904%E5%B9%B4" title="1904年">1904年</a>(明治37年)<a href="/wiki/11%E6%9C%889%E6%97%A5" title="11月9日">11月9日</a>、川村の死去を受け弟・淳宮(のちの<a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">秩父宮雍仁親王</a>)とともに<a href="/wiki/%E6%B2%BC%E6%B4%A5%E5%BE%A1%E7%94%A8%E9%82%B8" title="沼津御用邸">沼津御用邸</a>に住居を移転した<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1906%E5%B9%B4" title="1906年">1906年</a>(明治39年)<a href="/wiki/5%E6%9C%88" title="5月">5月</a>からは青山御所内に設けられた<a href="/wiki/%E5%B9%BC%E7%A8%9A%E5%9C%92" title="幼稚園">幼稚園</a>に通い、<a href="/wiki/1908%E5%B9%B4" title="1908年">1908年</a>(明治41年)<a href="/wiki/4%E6%9C%88" title="4月">4月</a>には<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E7%BF%92%E9%99%A2%E5%88%9D%E7%AD%89%E7%A7%91" title="学習院初等科">学習院初等科</a>に入学し、<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E7%BF%92%E9%99%A2" title="学習院">学習院</a>院長の<a href="/wiki/%E4%B9%83%E6%9C%A8%E5%B8%8C%E5%85%B8" title="乃木希典">乃木希典</a><a href="/wiki/%E9%99%B8%E8%BB%8D%E5%A4%A7%E5%B0%86" title="陸軍大将">陸軍大将</a>に教育された。また、幼少時の養育係は清水しげ子と<a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E3%81%9F%E3%81%8B" title="鈴木たか">足立たか</a>(当時、のち<a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E8%B2%AB%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="鈴木貫太郎">鈴木貫太郎</a>夫人)が奉仕し、御遊戯のお相手として<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E9%9A%8E%E8%8A%B3%E9%BA%BF" title="山階芳麿">山階宮芳麿王殿下</a>、千田貞清(千田男爵令孫)、久松貞謙(久松定詮伯爵令息)、稲葉直通(稲葉順通子爵令息)らが選ばれた<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r89142122">@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .mod-gallery{width:100%!important}}.mw-parser-output .mod-gallery{display:table}.mw-parser-output .mod-gallery-default{background:transparent;margin-top:.3em}.mw-parser-output .mod-gallery-center{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .mod-gallery-left{float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .mod-gallery-right{float:right}.mw-parser-output .mod-gallery-none{float:none}.mw-parser-output .mod-gallery-collapsible{width:100%}.mw-parser-output .mod-gallery .title,.mw-parser-output .mod-gallery .main,.mw-parser-output .mod-gallery .footer{display:table-row}.mw-parser-output .mod-gallery .title>div{display:table-cell;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .mod-gallery .main>div{display:table-cell}.mw-parser-output .mod-gallery .gallery{line-height:1.35em}.mw-parser-output .mod-gallery .footer>div{display:table-cell;text-align:right;font-size:80%;line-height:1em}.mw-parser-output .mod-gallery .title>div *,.mw-parser-output .mod-gallery .footer>div *{overflow:visible}.mw-parser-output .mod-gallery .gallerybox img{background:none!important}.mw-parser-output .mod-gallery .bordered-images .thumb img{outline:solid #eaecf0 1px;border:none}.mw-parser-output .mod-gallery .whitebg .thumb{background:#fff!important}</style><div class="mod-gallery mod-gallery-default"><div class="main"><div><ul class="gallery mw-gallery-traditional nochecker bordered-images whitebg"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Taish%C5%8D.jpg" class="mw-file-description" title="父・大正天皇"><img alt="父・大正天皇" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Emperor_Taish%C5%8D.jpg/124px-Emperor_Taish%C5%8D.jpg" decoding="async" width="124" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Emperor_Taish%C5%8D.jpg/187px-Emperor_Taish%C5%8D.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Emperor_Taish%C5%8D.jpg/249px-Emperor_Taish%C5%8D.jpg 2x" data-file-width="1270" data-file-height="1836" /></a></span></div> <div class="gallerytext">父・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Teimei.jpg" class="mw-file-description" title="母・貞明皇后"><img alt="母・貞明皇后" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Teimei.jpg/104px-Teimei.jpg" decoding="async" width="104" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Teimei.jpg/156px-Teimei.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Teimei.jpg/208px-Teimei.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="1247" /></a></span></div> <div class="gallerytext">母・<a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">貞明皇后</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Children_of_Yoshihito_(%E5%98%89%E4%BB%81),_the_Crown_Prince_of_Japan_c.1906.jpg" class="mw-file-description" title="左から、迪宮裕仁親王(昭和天皇)、光宮宣仁親王(高松宮)、淳宮雍仁親王(秩父宮) (1906年、満5歳)"><img alt="左から、迪宮裕仁親王(昭和天皇)、光宮宣仁親王(高松宮)、淳宮雍仁親王(秩父宮) (1906年、満5歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Children_of_Yoshihito_%28%E5%98%89%E4%BB%81%29%2C_the_Crown_Prince_of_Japan_c.1906.jpg/180px-Children_of_Yoshihito_%28%E5%98%89%E4%BB%81%29%2C_the_Crown_Prince_of_Japan_c.1906.jpg" decoding="async" width="180" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Children_of_Yoshihito_%28%E5%98%89%E4%BB%81%29%2C_the_Crown_Prince_of_Japan_c.1906.jpg/270px-Children_of_Yoshihito_%28%E5%98%89%E4%BB%81%29%2C_the_Crown_Prince_of_Japan_c.1906.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Children_of_Yoshihito_%28%E5%98%89%E4%BB%81%29%2C_the_Crown_Prince_of_Japan_c.1906.jpg/360px-Children_of_Yoshihito_%28%E5%98%89%E4%BB%81%29%2C_the_Crown_Prince_of_Japan_c.1906.jpg 2x" data-file-width="1019" data-file-height="604" /></a></span></div> <div class="gallerytext">左から、迪宮裕仁親王(昭和天皇)、<a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高松宮宣仁親王">光宮宣仁親王</a>(高松宮)、<a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">淳宮雍仁親王</a>(秩父宮)<br />(<a href="/wiki/1906%E5%B9%B4" title="1906年">1906年</a>、満5歳)</div> </li> </ul></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="皇太子時代"><span id=".E7.9A.87.E5.A4.AA.E5.AD.90.E6.99.82.E4.BB.A3"></span>皇太子時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=4" title="節を編集: 皇太子時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/220px--Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="124" data-durationhint="259" data-mwtitle="Prince_Hirohito_and_Prince_Kan'in_Haruhito_in_The_Hague,_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague,_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.1080p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv" type="video/ogg; codecs="theora, vorbis"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="256" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/c/c8/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv/Prince_Hirohito_and_Prince_Kan%27in_Haruhito_in_The_Hague%2C_Netherlands_-_openbeelden370760.ogv.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /></video></span><figcaption>20歳の皇太子(動画)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1912%E5%B9%B4" title="1912年">1912年</a>(明治45年)<a href="/wiki/7%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="7月30日">7月30日</a>、祖父・明治天皇が<a href="/wiki/%E5%B4%A9%E5%BE%A1" title="崩御">崩御</a>し、父・嘉仁親王が<a href="/wiki/%E8%B7%B5%E7%A5%9A" title="践祚">践祚</a>したことに伴い、<a href="/wiki/%E6%97%A7%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" class="mw-redirect" title="旧皇室典範">旧皇室典範</a>の規定により皇太子となる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE加藤陽子174_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE加藤陽子174-14"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>と改元されたあとの同年(大正元年)<a href="/wiki/9%E6%9C%889%E6%97%A5" title="9月9日">9月9日</a>、<a href="/wiki/%E7%9A%87%E6%97%8F%E8%BA%AB%E4%BD%8D%E4%BB%A4" title="皇族身位令">皇族身位令</a>第17条の規定により満11歳で陸海軍<a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%B0%89" title="少尉">少尉</a>に任官し、<a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E6%AD%A9%E5%85%B5%E7%AC%AC1%E9%80%A3%E9%9A%8A" title="近衛歩兵第1連隊">近衛歩兵第1連隊</a>附および<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%B8%80%E8%89%A6%E9%9A%8A_(%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%B5%B7%E8%BB%8D)" title="第一艦隊 (日本海軍)">第一艦隊</a>附となった<sup id="cite_ref-kanpo19120909gogai_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19120909gogai-31"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、同日付で<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E5%A4%A7%E7%B6%AC%E7%AB%A0" title="大勲位菊花大綬章">大勲位菊花大綬章</a>を受章した<sup id="cite_ref-kanpo19120909gogai_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19120909gogai-31"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>翌<a href="/wiki/1913%E5%B9%B4" title="1913年">1913年</a>(大正2年)3月、高輪東宮御所へ住居を移転する。<a href="/wiki/1914%E5%B9%B4" title="1914年">1914年</a>(大正3年)<a href="/wiki/3%E6%9C%88" title="3月">3月</a>に<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E7%BF%92%E9%99%A2" title="学習院">学習院</a>初等科を卒業し、翌<a href="/wiki/4%E6%9C%88" title="4月">4月</a>から<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E9%83%B7%E5%B9%B3%E5%85%AB%E9%83%8E" title="東郷平八郎">東郷平八郎</a>総裁(<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E5%A4%A7%E5%B0%86" title="海軍大将">海軍大将</a>)の東宮御学問所に入る。東宮御学問所では、<a href="/wiki/%E6%9D%89%E6%B5%A6%E9%87%8D%E5%89%9B" title="杉浦重剛">杉浦重剛</a>(倫理)、<a href="/wiki/%E7%99%BD%E9%B3%A5%E5%BA%AB%E5%90%89" title="白鳥庫吉">白鳥庫吉</a>(歴史)、<a href="/wiki/%E7%9F%B3%E4%BA%95%E5%9B%BD%E6%AC%A1" title="石井国次">石井国次</a>・<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E5%B4%8E%E7%9B%B4%E6%96%B9" title="山崎直方">山崎直方</a>(地理)、<a href="/wiki/%E9%A3%AF%E5%B3%B6%E5%BF%A0%E5%A4%AB" title="飯島忠夫">飯島忠夫</a>(国漢)、<a href="/w/index.php?title=%E5%92%8C%E7%94%B0%E7%8C%AA%E4%B8%89%E9%83%8E&action=edit&redlink=1" class="new" title="和田猪三郎 (存在しないページ)">和田猪三郎</a>・<a href="/wiki/%E6%9C%8D%E9%83%A8%E5%BA%83%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="服部広太郎">服部広太郎</a>(理科)、<a href="/wiki/%E5%90%89%E6%B1%9F%E7%90%A2%E5%85%90" title="吉江琢児">吉江琢児</a>(数学)、<a href="/wiki/%E6%B2%A2%E7%94%B0%E7%AF%80%E8%94%B5" title="沢田節蔵">澤田節蔵</a>・<a href="/w/index.php?title=%E5%9C%9F%E5%B1%8B%E6%AD%A3%E7%9B%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="土屋正直 (存在しないページ)">土屋正直</a>・<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E4%BF%A1%E6%AC%A1%E9%83%8E" title="山本信次郎">山本信次郎</a>(<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E8%AA%9E" title="フランス語">仏語</a>)、<a href="/wiki/%E5%A3%AC%E7%94%9F%E5%9F%BA%E7%BE%A9" title="壬生基義">壬生基義</a>(<a href="/wiki/%E9%A6%AC%E8%A1%93" title="馬術">馬術</a>)ら、学者や軍人・官僚らが教育にあたった<sup id="cite_ref-yamada1941-8_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-yamada1941-8-32"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、学習院時代からの学友5名が出仕して共に学んだ<sup id="cite_ref-yamada1941-8_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-yamada1941-8-32"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1914%E5%B9%B4" title="1914年">1914年</a>(大正3年)<a href="/wiki/10%E6%9C%8831%E6%97%A5" title="10月31日">10月31日</a>、満14歳で陸海軍<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B0%89" title="中尉">中尉</a>に昇任した<sup id="cite_ref-kanpo19141031_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19141031-33"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/1916%E5%B9%B4" title="1916年">1916年</a>(大正5年)10月31日には満15歳で陸海軍<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B0%89" title="大尉">大尉</a>に昇任した<sup id="cite_ref-kanpo19161031_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19161031-34"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。さらに、同年11月3日に宮中<a href="/wiki/%E8%B3%A2%E6%89%80" title="賢所">賢所</a>で<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E5%A4%AA%E5%AD%90%E7%A4%BC" class="mw-redirect" title="立太子礼">立太子礼</a>を行い、正式に皇太子となった<sup id="cite_ref-kanpo19161103-gogai_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19161103-gogai-35"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1918%E5%B9%B4" title="1918年">1918年</a>(大正7年)<a href="/wiki/1%E6%9C%88" title="1月">1月</a>、<a href="/wiki/%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE%E9%82%A6%E5%BD%A6%E7%8E%8B" title="久邇宮邦彦王">久邇宮邦彦王</a>の第一女子・<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">良子女王</a>が<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E5%A6%83" title="皇太子妃">皇太子妃</a>に内定。ただし裕仁親王が自身の婚約を知ったのは翌年であり、翌々年になって儀礼的に面会したのみで、婚姻以前に良子女王と親しく会う機会は無かった<sup id="cite_ref-otazune194_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-otazune194-36"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1919%E5%B9%B4" title="1919年">1919年</a>(大正8年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a>に満18歳となる。当初は誕生日に成年式が執り行われる予定であった<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>が「都合により」延期された<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/5%E6%9C%887%E6%97%A5" title="5月7日">5月7日</a>に成年式が執り行われ<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、翌<a href="/wiki/5%E6%9C%888%E6%97%A5" title="5月8日">5月8日</a>に大正天皇・貞明皇后主催の饗宴が催された<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、<a href="/wiki/%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E8%AD%B0%E4%BC%9A" title="帝国議会">帝国議会</a><a href="/wiki/%E8%B2%B4%E6%97%8F%E9%99%A2_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="貴族院 (日本)">貴族院</a><a href="/wiki/%E7%9A%87%E6%97%8F%E8%AD%B0%E5%93%A1" class="mw-redirect" title="皇族議員">皇族議員</a>となり、践祚まで約7年8か月間在任した<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1920%E5%B9%B4" title="1920年">1920年</a>(大正9年)10月に満19歳で陸海軍<a href="/wiki/%E5%B0%91%E4%BD%90" title="少佐">少佐</a>に昇任した<sup id="cite_ref-kanpo19201031_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19201031-43"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a>(大正10年)<a href="/wiki/2%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="2月10日">2月10日</a>、良子女王との婚約に変更無しと公表され、婚約を巡る騒動は決着した(<b><a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E6%9F%90%E9%87%8D%E5%A4%A7%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="宮中某重大事件">宮中某重大事件</a></b>)。同年<a href="/wiki/2%E6%9C%8828%E6%97%A5" title="2月28日">2月28日</a>、東宮御学問所修了式が行われる。大正天皇の病状悪化のなかで、同年<a href="/wiki/3%E6%9C%883%E6%97%A5" title="3月3日">3月3日</a>から<a href="/wiki/9%E6%9C%883%E6%97%A5" title="9月3日">9月3日</a>まで、軍艦「<a href="/wiki/%E9%A6%99%E5%8F%96_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="香取 (戦艦)">香取</a>」で<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>をはじめ、<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9" title="フランス">フランス</a>、<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2" title="イタリア">イタリア</a>の欧州5か国を歴訪した(<b><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">皇太子裕仁親王の欧州訪問</a></b>)。また往路で、<a href="/wiki/%E6%B2%96%E7%B8%84" class="mw-redirect" title="沖縄">沖縄</a>に立ち寄ったのが、生涯唯一の同地訪問となった。英国訪問中の<a href="/wiki/5%E6%9C%889%E6%97%A5" title="5月9日">5月9日</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%81%AE%E5%90%9B%E4%B8%BB" title="イギリスの君主">イギリス国王</a><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B85%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="ジョージ5世 (イギリス王)">ジョージ5世</a>から「<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%82%B9%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="バス勲章">バス勲章</a>」「<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%83%A4%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%AF%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ロイヤル・ヴィクトリア勲章">ロイヤル・ヴィクトリア勲章</a>」を授与され、「名誉陸軍大将(Honorary General)」に任命された<sup id="cite_ref-LondonGazette19210509_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-LondonGazette19210509-44"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r89142122"><div class="mod-gallery mod-gallery-default"><div class="main"><div><ul class="gallery mw-gallery-traditional nochecker bordered-images whitebg"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Hirohito_in_1916.jpg" class="mw-file-description" title="立太子した裕仁親王(1916年、満15歳)"><img alt="立太子した裕仁親王(1916年、満15歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Emperor_Hirohito_in_1916.jpg/118px-Emperor_Hirohito_in_1916.jpg" decoding="async" width="118" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Emperor_Hirohito_in_1916.jpg/177px-Emperor_Hirohito_in_1916.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Emperor_Hirohito_in_1916.jpg/236px-Emperor_Hirohito_in_1916.jpg 2x" data-file-width="351" data-file-height="536" /></a></span></div> <div class="gallerytext">立太子した裕仁親王(1916年、満15歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Crowd_awaiting_Crown_Prince_Tokyo_Dec1916.jpg" class="mw-file-description" title="立太子を祝賀し、宮城前広場に集う市民"><img alt="立太子を祝賀し、宮城前広場に集う市民" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Crowd_awaiting_Crown_Prince_Tokyo_Dec1916.jpg/180px-Crowd_awaiting_Crown_Prince_Tokyo_Dec1916.jpg" decoding="async" width="180" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Crowd_awaiting_Crown_Prince_Tokyo_Dec1916.jpg/270px-Crowd_awaiting_Crown_Prince_Tokyo_Dec1916.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Crowd_awaiting_Crown_Prince_Tokyo_Dec1916.jpg/360px-Crowd_awaiting_Crown_Prince_Tokyo_Dec1916.jpg 2x" data-file-width="1527" data-file-height="892" /></a></span></div> <div class="gallerytext">立太子を祝賀し、宮城前広場に集う市民</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Princess_Nagako_of_Kuni_1918-2.jpg" class="mw-file-description" title="内約中の良子女王(1918年頃、満15歳)"><img alt="内約中の良子女王(1918年頃、満15歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Princess_Nagako_of_Kuni_1918-2.jpg/120px-Princess_Nagako_of_Kuni_1918-2.jpg" decoding="async" width="120" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Princess_Nagako_of_Kuni_1918-2.jpg/180px-Princess_Nagako_of_Kuni_1918-2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Princess_Nagako_of_Kuni_1918-2.jpg/240px-Princess_Nagako_of_Kuni_1918-2.jpg 2x" data-file-width="1898" data-file-height="2848" /></a></span></div> <div class="gallerytext">内約中の良子女王(1918年頃、満15歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Crown_Prince_Hirohito_1919.jpg" class="mw-file-description" title="陸軍歩兵大尉の正衣を着用(1919年(大正8年)4月、満18歳)"><img alt="陸軍歩兵大尉の正衣を着用(1919年(大正8年)4月、満18歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Crown_Prince_Hirohito_1919.jpg/144px-Crown_Prince_Hirohito_1919.jpg" decoding="async" width="144" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Crown_Prince_Hirohito_1919.jpg/217px-Crown_Prince_Hirohito_1919.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Crown_Prince_Hirohito_1919.jpg/289px-Crown_Prince_Hirohito_1919.jpg 2x" data-file-width="1732" data-file-height="2157" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E8%BB%8D%E6%9C%8D_(%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D)#天皇の軍服" title="軍服 (大日本帝国陸軍)">陸軍歩兵大尉の正衣</a>を着用(1919年(大正8年)4月、満18歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Crown_Prince_Hirohito_and_Lloyd_George_1921.jpg" class="mw-file-description" title="訪英時、ロイド・ジョージ英首相と(1921年5月、満20歳)"><img alt="訪英時、ロイド・ジョージ英首相と(1921年5月、満20歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Crown_Prince_Hirohito_and_Lloyd_George_1921.jpg/180px-Crown_Prince_Hirohito_and_Lloyd_George_1921.jpg" decoding="async" width="180" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Crown_Prince_Hirohito_and_Lloyd_George_1921.jpg/270px-Crown_Prince_Hirohito_and_Lloyd_George_1921.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Crown_Prince_Hirohito_and_Lloyd_George_1921.jpg/360px-Crown_Prince_Hirohito_and_Lloyd_George_1921.jpg 2x" data-file-width="1063" data-file-height="809" /></a></span></div> <div class="gallerytext">訪英時、<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B8" class="mw-redirect" title="ロイド・ジョージ">ロイド・ジョージ</a><a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%81%AE%E9%A6%96%E7%9B%B8" title="イギリスの首相">英首相</a>と(1921年5月、満20歳)</div> </li> </ul></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="摂政時代"><span id=".E6.91.82.E6.94.BF.E6.99.82.E4.BB.A3"></span>摂政時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=5" title="節を編集: 摂政時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E5%8E%9F%E6%95%AC%E6%9A%97%E6%AE%BA%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="原敬暗殺事件">原敬暗殺事件</a>に続き<a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%A9%8B%E6%98%AF%E6%B8%85" title="高橋是清">高橋是清</a><a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E7%B7%8F%E7%90%86%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="内閣総理大臣">内閣総理大臣</a>(兼<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E8%94%B5%E5%A4%A7%E8%87%A3" class="mw-redirect" title="大蔵大臣">大蔵大臣</a>)が組閣した1921年(大正10年)11月、皇太子は<a href="/wiki/%E9%99%B8%E8%BB%8D%E7%89%B9%E5%88%A5%E5%A4%A7%E6%BC%94%E7%BF%92" title="陸軍特別大演習">陸軍特別大演習</a>の統監を代行した<sup id="cite_ref-kanpo19211111_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19211111-45"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。直後の<a href="/wiki/11%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="11月25日">11月25日</a>、大正天皇の「久シキニ亘ル疾患」を理由に、満20歳(<a href="/wiki/%E6%95%B0%E3%81%88%E5%B9%B4" title="数え年">数え年</a>21歳)で<a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF" title="摂政">摂政</a>に就任し<sup id="cite_ref-kanpo19211125-gogai_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19211125-gogai-46"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、以降は<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b><a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF%E5%AE%AE" class="mw-redirect" title="摂政宮">摂政宮</a></b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">せっしょうみや</rt><span class="rp">)</span></ruby>と称された。旧皇室典範下で、天皇に代わって<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%A8%A9" title="大権">大権</a>を行使する<a href="/wiki/%E7%9A%87%E6%97%8F" title="皇族">皇族</a>摂政に就任したのは、裕仁親王のみである。 </p><p>当時は<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%B8%80%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第一次世界大戦">戦後処理</a>の時期にあたり、1921年には<a href="/wiki/%E5%9B%9B%E3%82%AB%E5%9B%BD%E6%9D%A1%E7%B4%84" title="四カ国条約">太平洋に関する四国条約</a>、<a href="/wiki/1922%E5%B9%B4" title="1922年">1922年</a>には<a href="/wiki/%E4%B9%9D%E3%82%AB%E5%9B%BD%E6%9D%A1%E7%B4%84" title="九カ国条約">支那に関する九国条約</a>、<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E6%9D%B1%E6%87%B8%E6%A1%88%E8%A7%A3%E6%B1%BA%E3%81%AB%E9%96%A2%E3%81%99%E3%82%8B%E6%9D%A1%E7%B4%84" title="山東懸案解決に関する条約">山東懸案解決に関する条約</a>、<a href="/wiki/%E3%83%AF%E3%82%B7%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%B3%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E8%BB%8D%E7%B8%AE%E6%9D%A1%E7%B4%84" title="ワシントン海軍軍縮条約">ワシントン海軍軍縮条約</a>、日波通商航海条約に調印し<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、台湾事業公債、関東州事業公債を創設した<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/1923%E5%B9%B4" title="1923年">1923年</a>(大正12年)4月には、戦艦「<a href="/wiki/%E9%87%91%E5%89%9B_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="金剛 (戦艦)">金剛</a>」で<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%B5%B1%E6%B2%BB%E6%99%82%E4%BB%A3%E3%81%AE%E5%8F%B0%E6%B9%BE" title="日本統治時代の台湾">台湾</a>を視察する(<b><a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE%E8%A1%8C%E5%95%93" title="台湾行啓">台湾行啓</a></b>)。 </p><p>しかし、この頃若き摂政宮はビリヤードにはまっており、1922年(大正11年)11月23日の摂政就任後初の<a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%98%97%E7%A5%AD" title="新嘗祭">新嘗祭</a>は松山にいたこともあり欠席した。この時、摂政宮は<a href="/wiki/%E4%B9%85%E6%9D%BE%E5%AE%9A%E8%AC%A8" title="久松定謨">久松定謨</a>の別邸でビリヤードをしていたという<sup id="cite_ref-FOOTNOTE原武史201567‐68_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE原武史201567‐68-50"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>1923年(大正12年)<a href="/wiki/9%E6%9C%881%E6%97%A5" title="9月1日">9月1日</a>には<a href="/wiki/%E9%96%A2%E6%9D%B1%E5%A4%A7%E9%9C%87%E7%81%BD" title="関東大震災">関東大震災</a>が発生し、同年<a href="/wiki/9%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="9月15日">9月15日</a>に震災による惨状を乗馬で視察し、その状況を見て結婚を延期した。<a href="/wiki/10%E6%9C%8831%E6%97%A5" title="10月31日">10月31日</a>に22歳で陸海軍<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E4%BD%90" title="中佐">中佐</a>に昇任した<sup id="cite_ref-kanpo19231031_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19231031-51"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/12%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="12月27日">12月27日</a>に<a href="/wiki/%E8%99%8E%E3%83%8E%E9%96%80" title="虎ノ門">虎ノ門</a>附近で狙撃されるが命中せず命を取り留めた(<b><a href="/wiki/%E8%99%8E%E3%83%8E%E9%96%80%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="虎ノ門事件">虎ノ門事件</a></b>)。 </p><p><a href="/wiki/1924%E5%B9%B4" title="1924年">1924年</a>(大正13年)1月7日、婚姻に先立って東宮職女官官制が制定され、大幅な規模縮小と習慣(<a href="/wiki/%E6%BA%90%E6%B0%8F%E5%90%8D" title="源氏名">源氏名</a>、<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E6%89%80%E8%A8%80%E8%91%89" class="mw-redirect" title="御所言葉">御所言葉</a>等)が廃され、裕仁親王自身の主体的な意思により<a href="/wiki/%E4%B8%80%E5%A4%AB%E4%B8%80%E5%A6%BB%E5%88%B6" class="mw-redirect" title="一夫一妻制">一夫一妻制</a>の基盤が築かれた<sup id="cite_ref-原_2017_p.359_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-原_2017_p.359-52"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年<a href="/wiki/1%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="1月26日">1月26日</a>、良子女王と結婚した<sup id="cite_ref-kanpo19240126_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19240126-54"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。儀式は史上初の神道形式だった両親と同様の形式で執り行われた<sup id="cite_ref-原_2017_p.359_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-原_2017_p.359-52"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、裕仁親王は結婚を機に口ひげを生やすようになった<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。夫妻は<a href="/wiki/2%E6%9C%8824%E6%97%A5" title="2月24日">2月24日</a>に結婚式中「神宮ニ謁スルノ儀」として<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%A5%9E%E5%AE%AE" title="伊勢神宮">伊勢の神宮</a>を参拝した<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。さらに二人は新婚の夏を<a href="/wiki/%E7%A6%8F%E5%B3%B6%E7%9C%8C" title="福島県">福島県</a><a href="/wiki/%E8%80%B6%E9%BA%BB%E9%83%A1" title="耶麻郡">耶麻郡</a><a href="/wiki/%E7%8C%AA%E8%8B%97%E4%BB%A3%E7%94%BA" title="猪苗代町">猪苗代町</a>の<a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE" title="高松宮">高松宮</a>翁島別邸(現<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E9%8F%A1%E9%96%A3" title="天鏡閣">天鏡閣</a>)で仲睦まじく過ごした<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。西洋式の若い皇太子夫妻の姿は、<a href="/wiki/%E6%96%87%E9%83%A8%E7%9C%81" title="文部省">文部省</a>主導の生活改善運動を背景に、人々の憧れとなった<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1925%E5%B9%B4" title="1925年">1925年</a>(大正14年)4月、赤坂東宮仮御所内に生物学御学問所を設置。8月、戦艦「<a href="/wiki/%E9%95%B7%E9%96%80_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="長門 (戦艦)">長門</a>」で、<a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高松宮宣仁親王">高松宮宣仁親王</a>と<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E8%9E%8D%E7%8E%8B" class="mw-redirect" title="朝融王">朝融王</a>を伴い、当時は南半分が日本領だった<a href="/wiki/%E6%A8%BA%E5%A4%AA" title="樺太">樺太</a>を視察した(<b><a href="/wiki/%E6%A8%BA%E5%A4%AA%E8%A1%8C%E5%95%93" title="樺太行啓">樺太行啓</a></b>)。9月に赤坂離宮内に「生物学御研究所」が設立され、学問所時代から服部広太郎に師事して本格的な研究を行い、ライフワークとなった<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/10%E6%9C%8831%E6%97%A5" title="10月31日">10月31日</a>に23歳で陸海軍<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E4%BD%90" title="大佐">大佐</a>に昇任した。12月、第一皇女・<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E6%88%90%E5%AD%90" title="東久邇成子">照宮成子内親王</a>(のちの盛厚王妃成子内親王→東久邇成子)が誕生した。 </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r89142122"><div class="mod-gallery mod-gallery-default"><div class="main"><div><ul class="gallery mw-gallery-traditional nochecker bordered-images whitebg"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:1923%E5%B9%B4%E9%A8%8E%E5%85%B5%E6%96%BC%E8%87%BA%E7%81%A3%E7%B8%BD%E7%9D%A3%E5%BA%9C%E5%89%8D%E8%BF%8E%E6%8E%A5%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81_Cavalry_welcome_then_Japanese_Crown_Prince_Hirohito_visited_Taipei,_TAIWAN.jpg" class="mw-file-description" title="台湾総督府前で騎兵隊の出迎えを受ける(1923年撮影)"><img alt="台湾総督府前で騎兵隊の出迎えを受ける(1923年撮影)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/1923%E5%B9%B4%E9%A8%8E%E5%85%B5%E6%96%BC%E8%87%BA%E7%81%A3%E7%B8%BD%E7%9D%A3%E5%BA%9C%E5%89%8D%E8%BF%8E%E6%8E%A5%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81_Cavalry_welcome_then_Japanese_Crown_Prince_Hirohito_visited_Taipei%2C_TAIWAN.jpg/180px-1923%E5%B9%B4%E9%A8%8E%E5%85%B5%E6%96%BC%E8%87%BA%E7%81%A3%E7%B8%BD%E7%9D%A3%E5%BA%9C%E5%89%8D%E8%BF%8E%E6%8E%A5%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81_Cavalry_welcome_then_Japanese_Crown_Prince_Hirohito_visited_Taipei%2C_TAIWAN.jpg" decoding="async" width="180" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/1923%E5%B9%B4%E9%A8%8E%E5%85%B5%E6%96%BC%E8%87%BA%E7%81%A3%E7%B8%BD%E7%9D%A3%E5%BA%9C%E5%89%8D%E8%BF%8E%E6%8E%A5%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81_Cavalry_welcome_then_Japanese_Crown_Prince_Hirohito_visited_Taipei%2C_TAIWAN.jpg/270px-1923%E5%B9%B4%E9%A8%8E%E5%85%B5%E6%96%BC%E8%87%BA%E7%81%A3%E7%B8%BD%E7%9D%A3%E5%BA%9C%E5%89%8D%E8%BF%8E%E6%8E%A5%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81_Cavalry_welcome_then_Japanese_Crown_Prince_Hirohito_visited_Taipei%2C_TAIWAN.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/1923%E5%B9%B4%E9%A8%8E%E5%85%B5%E6%96%BC%E8%87%BA%E7%81%A3%E7%B8%BD%E7%9D%A3%E5%BA%9C%E5%89%8D%E8%BF%8E%E6%8E%A5%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81_Cavalry_welcome_then_Japanese_Crown_Prince_Hirohito_visited_Taipei%2C_TAIWAN.jpg/360px-1923%E5%B9%B4%E9%A8%8E%E5%85%B5%E6%96%BC%E8%87%BA%E7%81%A3%E7%B8%BD%E7%9D%A3%E5%BA%9C%E5%89%8D%E8%BF%8E%E6%8E%A5%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81_Cavalry_welcome_then_Japanese_Crown_Prince_Hirohito_visited_Taipei%2C_TAIWAN.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="360" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE%E7%B7%8F%E7%9D%A3%E5%BA%9C" title="台湾総督府">台湾総督府</a>前で騎兵隊の出迎えを受ける(1923年撮影)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_1924.jpg" class="mw-file-description" title="新婚の皇太子夫妻(1924年撮影、満23歳)"><img alt="新婚の皇太子夫妻(1924年撮影、満23歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_1924.jpg/139px-Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_1924.jpg" decoding="async" width="139" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_1924.jpg/209px-Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_1924.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_1924.jpg/279px-Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_1924.jpg 2x" data-file-width="1987" data-file-height="2562" /></a></span></div> <div class="gallerytext">新婚の皇太子夫妻(1924年撮影、満23歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_%26_Princess_Shigeko_3.jpg" class="mw-file-description" title="皇太子夫妻と照宮(1926年撮影、満25歳)"><img alt="皇太子夫妻と照宮(1926年撮影、満25歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_%26_Princess_Shigeko_3.jpg/120px-Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_%26_Princess_Shigeko_3.jpg" decoding="async" width="120" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_%26_Princess_Shigeko_3.jpg/180px-Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_%26_Princess_Shigeko_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_%26_Princess_Shigeko_3.jpg/240px-Crown_Prince_Hirohito_%26_Princess_Nagako_%26_Princess_Shigeko_3.jpg 2x" data-file-width="1165" data-file-height="1748" /></a></span></div> <div class="gallerytext">皇太子夫妻と照宮(1926年撮影、満25歳)</div> </li> </ul></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="即位"><span id=".E5.8D.B3.E4.BD.8D"></span>即位</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=6" title="節を編集: 即位"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a>(大正15年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8811%E6%97%A5" title="12月11日">12月11日</a>には日帰りで、そして13日からは泊りがけで、皇太子夫妻は<a href="/wiki/%E8%91%89%E5%B1%B1%E5%BE%A1%E7%94%A8%E9%82%B8" class="mw-redirect" title="葉山御用邸">葉山御用邸</a>に行啓し、重篤となった大正天皇を見舞った<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。そして<a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a>午前1時25分、大正天皇が崩御した。 </p><p>同日午前3時15分、<a href="/wiki/%E6%8E%8C%E5%85%B8%E8%81%B7" title="掌典職">掌典長</a>が<a href="/wiki/%E8%B3%A2%E6%89%80" title="賢所">賢所</a>で祭典(儀式)を行うとともに<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E4%B8%89%E6%AE%BF" title="宮中三殿">皇霊殿と神殿</a>に奉告を行い、また同時刻に葉山御用邸で新天皇である第124代昭和天皇の「<a href="/wiki/%E5%89%A3%E7%92%BD#剣璽渡御" title="剣璽">劔璽渡御</a>ノ儀」が執り行われた<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同日「<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a></b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">しょうわ</rt><span class="rp">)</span></ruby>」と<a href="/wiki/%E6%94%B9%E5%85%83" title="改元">改元</a>する<a href="/wiki/%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="mw-redirect" title="詔書">詔書</a>を渙発する<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。12月27日に東京へ還御し<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、28日に「践祚後朝見ノ儀」が執り行われた<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>なお、即位に伴い皇太子は空位となり、長弟の<a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">秩父宮雍仁親王</a>が<a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF%E9%A0%86%E4%BD%8D" title="皇位継承順位">皇位継承順位</a>第1位の<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%97%A3" title="皇嗣">皇嗣</a>である状態が、7年後の<a href="/wiki/1933%E5%B9%B4" title="1933年">1933年</a>(昭和8年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="12月23日">12月23日</a>の<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">継宮明仁親王</a>の誕生まで続いた。 </p><p><a href="/wiki/1927%E5%B9%B4" title="1927年">1927年</a>(昭和2年)<a href="/wiki/2%E6%9C%887%E6%97%A5" title="2月7日">2月7日</a>に大正天皇の大喪を執り行った。同年6月、赤坂離宮内に<a href="/wiki/%E7%94%B0" title="田">水田</a>を作り、<a href="/wiki/%E7%A8%B2%E4%BD%9C" title="稲作">田植え</a>を行う<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年9月10日、第二皇女・<a href="/wiki/%E4%B9%85%E5%AE%AE%E7%A5%90%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="久宮祐子内親王">久宮祐子内親王</a>が誕生した。同年11月9日に行われた<a href="/wiki/%E6%84%9B%E7%9F%A5%E7%9C%8C" title="愛知県">愛知県</a><a href="/wiki/%E5%90%8D%E5%8F%A4%E5%B1%8B%E5%B8%82" title="名古屋市">名古屋市</a>での名古屋地方特別大演習の際には、軍隊内差別について<a href="/wiki/%E7%9B%B4%E8%A8%B4" title="直訴">直訴</a>された(<b><a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%8E%9F%E6%B3%B0%E4%BD%9C" title="北原泰作">北原二等卒直訴事件</a></b>)。 </p><p><a href="/wiki/1928%E5%B9%B4" title="1928年">1928年</a>(昭和3年)<a href="/wiki/1%E6%9C%8817%E6%97%A5" title="1月17日">1月17日</a>、即位の礼と大嘗祭の期日が告示された<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年<a href="/wiki/3%E6%9C%888%E6%97%A5" title="3月8日">3月8日</a>、第二皇女の久宮祐子内親王が薨去。<a href="/wiki/9%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="9月14日">9月14日</a>、赤坂離宮から宮城内へ、皇后と共に<a href="/wiki/%E9%81%B7%E5%BE%A1" title="遷御">遷御</a>(転居)した<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>天皇・皇后は、同年<a href="/wiki/11%E6%9C%886%E6%97%A5" title="11月6日">11月6日</a>午前7時に宮城を発ち、鉄道で<a href="/wiki/%E5%90%8D%E5%8F%A4%E5%B1%8B" title="名古屋">名古屋</a>へ移動し同地に一泊した後、翌<a href="/wiki/11%E6%9C%887%E6%97%A5" title="11月7日">11月7日</a>午後3時20分に京都皇宮へ到着した<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。そして、予定通り<a href="/wiki/11%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="11月10日">11月10日</a>、<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BE%A1%E6%89%80" title="京都御所">京都御所</a>で<a href="/wiki/%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="即位の礼">即位礼</a>「紫宸殿ノ儀」を挙行<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。11月14日午後4時25分、天皇・皇后は京都皇宮を発ち、大嘗宮<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="/wiki/%E9%A0%93%E5%AE%AE" class="mw-disambig" title="頓宮">頓宮</a>に到着。14日から翌15日にかけ大嘗宮で「大嘗宮ノ儀」(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%98%97%E7%A5%AD" title="大嘗祭">大嘗祭</a>)を挙行した後、15日午前3時52分に頓宮を発って京都皇宮へ還御した<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。その後即位礼に関連する儀式として、同月21日に伊勢の神宮を<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、23日に<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E6%AD%A6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="神武天皇">神武天皇</a>陵を<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、24日に<a href="/wiki/%E4%BB%81%E5%AD%9D%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仁孝天皇">仁孝天皇</a>・<a href="/wiki/%E5%AD%9D%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝明天皇">孝明天皇</a>陵を<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、25日に<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>陵を<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>それぞれ親謁した。26日に京都を発って名古屋で一泊した後、27日に東京に還御した<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1929%E5%B9%B4" title="1929年">1929年</a>(昭和4年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="4月26日">4月26日</a>、即位後初となる<a href="/wiki/%E9%9D%96%E5%9B%BD%E7%A5%9E%E7%A4%BE" title="靖国神社">靖国神社</a>の親拝<sup id="cite_ref-kanpo694-19290430_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo694-19290430-78"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年9月30日、第三皇女・<a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%8F%B8%E5%92%8C%E5%AD%90" title="鷹司和子">孝宮和子内親王</a>(のちの鷹司和子)が誕生した。 </p><p><a href="/wiki/1931%E5%B9%B4" title="1931年">1931年</a>(昭和6年)3月7日、第四皇女・<a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E5%8E%9A%E5%AD%90" title="池田厚子">順宮厚子内親王</a>(のちの池田厚子)が誕生する。<a href="/wiki/1932%E5%B9%B4" title="1932年">1932年</a>(昭和7年)1月8日、<a href="/wiki/%E6%A1%9C%E7%94%B0%E9%96%80" title="桜田門">桜田門</a>外を馬車で走行中に<a href="/wiki/%E6%89%8B%E6%A6%B4%E5%BC%BE" title="手榴弾">手榴弾</a>を投げつけられる(<b><a href="/wiki/%E6%A1%9C%E7%94%B0%E9%96%80%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="桜田門事件">桜田門事件</a></b>)。 </p><p><a href="/wiki/1933%E5%B9%B4" title="1933年">1933年</a>(昭和8年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="12月23日">12月23日</a>、自身の5人目の子にして待望の第一皇子(皇太子)・<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">継宮明仁親王</a>(のちの第125代天皇、現・上皇)が誕生し、国民から盛大に歓迎祝賀される。 </p><p><a href="/wiki/1935%E5%B9%B4" title="1935年">1935年</a>(昭和10年)4月、日本を公式訪問する<a href="/wiki/%E6%BA%80%E6%B4%B2%E5%9B%BD" title="満洲国">満洲国</a><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="皇帝">皇帝</a>の<a href="/wiki/%E6%84%9B%E6%96%B0%E8%A6%9A%E7%BE%85%E6%BA%A5%E5%84%80" title="愛新覚羅溥儀">愛新覚羅溥儀</a>(<a href="/wiki/%E6%B8%85" title="清">清</a>朝最後の皇帝)を歓待した。<a href="/wiki/4%E6%9C%886%E6%97%A5" title="4月6日">4月6日</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%A7%85" title="東京駅">東京駅</a>に到着した溥儀を自ら出迎えた<sup id="cite_ref-kanpo2477-19350409_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo2477-19350409-79"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E8%B5%A4%E5%9D%82%E9%9B%A2%E5%AE%AE" class="mw-redirect" title="赤坂離宮">赤坂離宮</a>を溥儀の宿泊先とし、秩父宮と馬車に同乗させて宮城に招き入れ、鳳凰の間で天皇・皇后と会談した<sup id="cite_ref-kanpo2477-19350409_79-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo2477-19350409-79"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。昭和天皇は、溥儀を宮殿の車寄せで出迎えて案内し、帰りも車寄せで見送った<sup id="cite_ref-kanpo2477-19350409_79-2" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo2477-19350409-79"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。中華皇帝の末である溥儀にとって東夷の王にこのような扱いを受けることは極めて屈辱的であったと後に溥儀が回想している<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同日夜は、天皇・皇后と皇族・<a href="/wiki/%E7%8E%8B%E5%85%AC%E6%97%8F" title="王公族">王公族</a>らと会食を行った<sup id="cite_ref-kanpo2477-19350409_79-3" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo2477-19350409-79"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。4月14日夜に再び別れの会食を催し、翌4月15日に溥儀は東京駅を発った<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年11月28日、第二皇子・<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">義宮正仁親王</a>(のちの<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE" title="常陸宮">常陸宮</a>)が誕生した。 </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r89142122"><div class="mod-gallery mod-gallery-default"><div class="main"><div><ul class="gallery mw-gallery-traditional nochecker bordered-images whitebg"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Sh%C5%8Dwa_official_portrait_1.jpg" class="mw-file-description" title="即位初期の昭和天皇(1928年撮影、満27歳、陸軍正装姿)"><img alt="即位初期の昭和天皇(1928年撮影、満27歳、陸軍正装姿)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Emperor_Sh%C5%8Dwa_official_portrait_1.jpg/122px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_official_portrait_1.jpg" decoding="async" width="122" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Emperor_Sh%C5%8Dwa_official_portrait_1.jpg/183px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_official_portrait_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Emperor_Sh%C5%8Dwa_official_portrait_1.jpg/245px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_official_portrait_1.jpg 2x" data-file-width="2128" data-file-height="3129" /></a></span></div> <div class="gallerytext">即位初期の昭和天皇(1928年撮影、満27歳、陸軍正装姿)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Hirohito_1928.jpg" class="mw-file-description" title="即位初期の昭和天皇(1928年撮影、満27歳、海軍正装姿)"><img alt="即位初期の昭和天皇(1928年撮影、満27歳、海軍正装姿)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Emperor_Hirohito_1928.jpg/144px-Emperor_Hirohito_1928.jpg" decoding="async" width="144" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Emperor_Hirohito_1928.jpg/215px-Emperor_Hirohito_1928.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Emperor_Hirohito_1928.jpg/287px-Emperor_Hirohito_1928.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1604" /></a></span></div> <div class="gallerytext">即位初期の昭和天皇(1928年撮影、満27歳、海軍正装姿)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa.jpg" class="mw-file-description" title="即位礼に臨む昭和天皇、袍は黄櫨染御袍、冠は立纓御冠(1928年撮影、満27歳)"><img alt="即位礼に臨む昭和天皇、袍は黄櫨染御袍、冠は立纓御冠(1928年撮影、満27歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Emperor_Showa.jpg/138px-Emperor_Showa.jpg" decoding="async" width="138" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Emperor_Showa.jpg/208px-Emperor_Showa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Emperor_Showa.jpg/277px-Emperor_Showa.jpg 2x" data-file-width="933" data-file-height="1212" /></a></span></div> <div class="gallerytext">即位礼に臨む昭和天皇、袍は<a href="/wiki/%E9%BB%84%E6%AB%A8%E6%9F%93%E5%BE%A1%E8%A2%8D" title="黄櫨染御袍">黄櫨染御袍</a>、冠は立纓御冠(1928年撮影、満27歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Hirohito_-_Time_Magazine_Cover_-_November_19,_1928.jpg" class="mw-file-description" title="『タイム』誌1928年11月19日号表紙"><img alt="『タイム』誌1928年11月19日号表紙" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Hirohito_-_Time_Magazine_Cover_-_November_19%2C_1928.jpg/137px-Hirohito_-_Time_Magazine_Cover_-_November_19%2C_1928.jpg" decoding="async" width="137" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Hirohito_-_Time_Magazine_Cover_-_November_19%2C_1928.jpg/205px-Hirohito_-_Time_Magazine_Cover_-_November_19%2C_1928.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Hirohito_-_Time_Magazine_Cover_-_November_19%2C_1928.jpg/273px-Hirohito_-_Time_Magazine_Cover_-_November_19%2C_1928.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="527" /></a></span></div> <div class="gallerytext">『<a href="/wiki/%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%A0_(%E9%9B%91%E8%AA%8C)" title="タイム (雑誌)">タイム</a>』誌1928年11月19日号表紙</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Ceremony_of_the_Enthronement_of_Emperor_Sh%C5%8Dwa_in_Shishinden_Hall_5.jpg" class="mw-file-description" title="1928年(昭和3年)11月10日、昭和天皇の即位の礼"><img alt="1928年(昭和3年)11月10日、昭和天皇の即位の礼" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Ceremony_of_the_Enthronement_of_Emperor_Sh%C5%8Dwa_in_Shishinden_Hall_5.jpg/180px-Ceremony_of_the_Enthronement_of_Emperor_Sh%C5%8Dwa_in_Shishinden_Hall_5.jpg" decoding="async" width="180" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Ceremony_of_the_Enthronement_of_Emperor_Sh%C5%8Dwa_in_Shishinden_Hall_5.jpg/270px-Ceremony_of_the_Enthronement_of_Emperor_Sh%C5%8Dwa_in_Shishinden_Hall_5.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Ceremony_of_the_Enthronement_of_Emperor_Sh%C5%8Dwa_in_Shishinden_Hall_5.jpg/360px-Ceremony_of_the_Enthronement_of_Emperor_Sh%C5%8Dwa_in_Shishinden_Hall_5.jpg 2x" data-file-width="2938" data-file-height="2106" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/1928%E5%B9%B4" title="1928年">1928年</a>(昭和3年)11月10日、昭和天皇の<a href="/wiki/%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="即位の礼">即位の礼</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Enthronement_of_Emperor_Hirohito_10sen.JPG" class="mw-file-description" title="切手に描かれた昭和天皇の大嘗宮"><img alt="切手に描かれた昭和天皇の大嘗宮" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Enthronement_of_Emperor_Hirohito_10sen.JPG/180px-Enthronement_of_Emperor_Hirohito_10sen.JPG" decoding="async" width="180" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Enthronement_of_Emperor_Hirohito_10sen.JPG/270px-Enthronement_of_Emperor_Hirohito_10sen.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Enthronement_of_Emperor_Hirohito_10sen.JPG/360px-Enthronement_of_Emperor_Hirohito_10sen.JPG 2x" data-file-width="368" data-file-height="334" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E5%88%87%E6%89%8B" title="切手">切手</a>に描かれた昭和天皇の<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%98%97%E7%A5%AD" title="大嘗祭">大嘗宮</a></div> </li> </ul></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="日中戦争と第二次世界大戦"><span id=".E6.97.A5.E4.B8.AD.E6.88.A6.E4.BA.89.E3.81.A8.E7.AC.AC.E4.BA.8C.E6.AC.A1.E4.B8.96.E7.95.8C.E5.A4.A7.E6.88.A6"></span>日中戦争と第二次世界大戦</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=7" title="節を編集: 日中戦争と第二次世界大戦"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Imperial_general_headquaters_meeting.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Imperial_general_headquaters_meeting.jpg/200px-Imperial_general_headquaters_meeting.jpg" decoding="async" width="200" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Imperial_general_headquaters_meeting.jpg/300px-Imperial_general_headquaters_meeting.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Imperial_general_headquaters_meeting.jpg/400px-Imperial_general_headquaters_meeting.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="894" /></a><figcaption>昭和天皇御前の大本営会議の様子<br />(1943年(昭和18年)4月29日 <a href="/wiki/%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="朝日新聞">朝日新聞</a>掲載)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1937%E5%B9%B4" title="1937年">1937年</a>(昭和12年)11月30日、<a href="/wiki/%E6%94%AF%E9%82%A3%E4%BA%8B%E5%A4%89" title="支那事変">支那事変</a>の勃発を受けて宮中に<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%9C%AC%E5%96%B6" title="大本営">大本営</a>を設置。<a href="/wiki/1938%E5%B9%B4" title="1938年">1938年</a>(昭和13年)1月11日、第1回<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%89%8D%E4%BC%9A%E8%AD%B0" title="御前会議">御前会議</a>で『支那事変処理根本方針』を決定する。<a href="/wiki/1939%E5%B9%B4" title="1939年">1939年</a>(昭和14年)3月2日、自身の末子になる第五皇女・<a href="/wiki/%E6%B8%85%E5%AE%AE%E8%B2%B4%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" class="mw-redirect" title="清宮貴子内親王">清宮貴子内親王</a>(のちの<a href="/wiki/%E5%B3%B6%E6%B4%A5%E8%B2%B4%E5%AD%90" title="島津貴子">島津貴子</a>)が誕生する。 </p><p><a href="/wiki/1939%E5%B9%B4" title="1939年">1939年</a>(昭和14年)には、<a href="/wiki/%E3%83%8A%E3%83%81%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84" title="ナチス・ドイツ">ナチス・ドイツ</a>の<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E4%BE%B5%E6%94%BB" title="ポーランド侵攻">ポーランド侵攻</a>によりヨーロッパで<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第二次世界大戦">第二次世界大戦</a>が勃発した。 </p><p>満洲国皇帝溥儀が、<a href="/wiki/1940%E5%B9%B4" title="1940年">1940年</a>(昭和15年)<a href="/wiki/6%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="6月26日">6月26日</a>から<a href="/wiki/7%E6%9C%882%E6%97%A5" title="7月2日">7月2日</a>まで来日した際も、5年前同様に天皇自ら東京駅に出迎え<sup id="cite_ref-kanpo4042-19400628_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo4042-19400628-82"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、会食を複数回行っている<sup id="cite_ref-kanpo4042-19400628_82-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo4042-19400628-82"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。一方、同年5月にはナチスドイツは<a href="/wiki/%E3%83%8A%E3%83%81%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E3%81%AE%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E4%BE%B5%E6%94%BB" title="ナチス・ドイツのフランス侵攻">フランス、オランダ、ベルギー、ルクセンブルクに対する電撃戦</a>を決行してこれら諸国を占領。さらに7月からは<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%88%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%AA%E3%83%96%E3%83%BB%E3%83%96%E3%83%AA%E3%83%86%E3%83%B3" title="バトル・オブ・ブリテン">英独航空戦</a>を開始した。英国が<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B7%E3%82%AB%E4%BD%9C%E6%88%A6" title="アシカ作戦">ドイツの本土上陸危機</a>を凌いだ直後の9月27日、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E7%8B%AC%E4%BC%8A%E4%B8%89%E5%9B%BD%E5%90%8C%E7%9B%9F" title="日独伊三国同盟">日独伊三国同盟</a>の締結により、日本は西欧諸国や<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">米国</a>との対立を深めることとなった(<a href="/wiki/ABCD%E5%8C%85%E5%9B%B2%E7%B6%B2" title="ABCD包囲網">ABCD包囲網</a>)。 </p><p><a href="/wiki/1941%E5%B9%B4" title="1941年">1941年</a>(昭和16年)<a href="/wiki/9%E6%9C%886%E6%97%A5" title="9月6日">9月6日</a>、第6回御前会議の冒頭で、祖父帝<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>の<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E8%A3%BD" title="御製">御製</a>(<a href="/wiki/%E5%92%8C%E6%AD%8C" title="和歌">和歌</a>)を引用したが、<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89" title="太平洋戦争">太平洋戦争</a>開戦に至る決定を覆すことはできなかった(後述)。同年<a href="/wiki/12%E6%9C%881%E6%97%A5" title="12月1日">12月1日</a>に第8回御前会議で対米英開戦を決定。同年<a href="/wiki/12%E6%9C%888%E6%97%A5" title="12月8日">12月8日</a>、<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AC%E3%83%BC%E4%BD%9C%E6%88%A6" title="マレー作戦">マレー作戦</a>と<a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%8F%A0%E6%B9%BE%E6%94%BB%E6%92%83" title="真珠湾攻撃">真珠湾攻撃</a>が行われた後に、自身の名で<b>『<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E7%B1%B3%E5%9C%8B%E5%8F%8A%E8%8B%B1%E5%9C%8B%E3%83%8B%E5%B0%8D%E3%82%B9%E3%83%AB%E5%AE%A3%E6%88%B0%E3%83%8E%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="extiw" title="s:米國及英國ニ對スル宣戰ノ詔書">宣戦の詔書</a>』</b>を渙発することとなった<sup id="cite_ref-kanpo19411208-gogai_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19411208-gogai-84"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。ここに<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%9D%B1%E4%BA%9C%E6%88%A6%E4%BA%89" title="大東亜戦争">大東亜戦争</a>(当時の閣議決定による呼称、現在の<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89" title="太平洋戦争">太平洋戦争</a>と日中戦争の総称)に突入した。 </p><p><a href="/wiki/1942%E5%B9%B4" title="1942年">1942年</a>(昭和17年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8811%E6%97%A5" title="12月11日">12月11日</a>に東京を出御し、<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%A5%9E%E5%AE%AE" title="伊勢神宮">伊勢神宮</a>へ必勝祈願で<a href="/wiki/%E8%A1%8C%E5%B9%B8" title="行幸">行幸</a>後、<a href="/wiki/11%E6%9C%8813%E6%97%A5" title="11月13日">13日</a>に還御した<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1943%E5%B9%B4" title="1943年">1943年</a>(昭和18年)<a href="/wiki/1%E6%9C%888%E6%97%A5" title="1月8日">1月8日</a>、宮城<a href="/wiki/%E5%90%B9%E4%B8%8A%E5%BE%A1%E8%8B%91" title="吹上御苑">吹上御苑</a>内の御文庫に香淳皇后とともに移住した。同年<a href="/wiki/5%E6%9C%8831%E6%97%A5" title="5月31日">5月31日</a>に第10回御前会議において『大東亜政略指導大綱』を決定する。 </p><p><a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(昭和20年)<a href="/wiki/3%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="3月10日">3月10日</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E7%A9%BA%E8%A5%B2" title="東京大空襲">東京大空襲</a>により、一夜で約10万人の死者を出すほど東京の下町地域は甚大な被害を受ける。皮肉にもこの日、長女の<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E6%88%90%E5%AD%90" title="東久邇成子">盛厚王妃成子内親王</a>が第1子の<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E4%BF%A1%E5%BD%A6" title="東久邇信彦">信彦王</a>を防空壕で出産し、昭和天皇にとっての初孫が誕生した。その8日後の<a href="/wiki/3%E6%9C%8818%E6%97%A5" title="3月18日">3月18日</a>に昭和天皇は東京都内へ行幸し、罹災状況を視察した<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年<a href="/wiki/5%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="5月25日">5月25日</a>の空襲(山の手大空襲)では<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85" title="皇居">宮城</a>に攻撃を受け、<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%AE%AE%E6%AE%BF" title="明治宮殿">宮殿</a>が炎上した。<a href="/wiki/6%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="6月23日">6月23日</a>の<a href="/wiki/%E6%B2%96%E7%B8%84%E6%88%A6" title="沖縄戦">沖縄戦</a>組織的戦闘終結、<a href="/wiki/8%E6%9C%886%E6%97%A5" title="8月6日">8月6日</a>の<a href="/wiki/%E5%BA%83%E5%B3%B6%E5%B8%82%E3%81%B8%E3%81%AE%E5%8E%9F%E5%AD%90%E7%88%86%E5%BC%BE%E6%8A%95%E4%B8%8B" title="広島市への原子爆弾投下">広島市への原子爆弾投下</a>、<a href="/wiki/8%E6%9C%888%E6%97%A5" title="8月8日">8月8日</a>の<a href="/wiki/%E3%82%BD%E9%80%A3%E5%AF%BE%E6%97%A5%E5%8F%82%E6%88%A6" title="ソ連対日参戦">ソ連対日参戦</a>、<a href="/wiki/8%E6%9C%889%E6%97%A5" title="8月9日">8月9日</a>の<a href="/wiki/%E9%95%B7%E5%B4%8E%E5%B8%82%E3%81%B8%E3%81%AE%E5%8E%9F%E5%AD%90%E7%88%86%E5%BC%BE%E6%8A%95%E4%B8%8B" title="長崎市への原子爆弾投下">長崎市への原子爆弾投下</a>を経て<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD_(%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6)" title="連合国 (第二次世界大戦)">連合国</a>による<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%84%E3%83%80%E3%83%A0%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="ポツダム宣言">ポツダム宣言</a>の受諾を決断し、<a href="/wiki/8%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="8月10日">8月10日</a>の第14回御前会議では、重臣の賛否が同数で割れる中で、いわゆる「終戦の<a href="/wiki/%E8%81%96%E6%96%AD" title="聖断">聖断</a>」を披瀝した。<a href="/wiki/8%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="8月14日">8月14日</a>の第15回御前会議でポツダム宣言の受諾を決定し、自身の名で『<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%A4%A7%E6%9D%B1%E4%BA%9E%E6%88%B0%E7%88%AD%E7%B5%82%E7%B5%90%E3%83%8E%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="extiw" title="s:大東亞戰爭終結ノ詔書">終戦の詔書</a>』を渙発した<sup id="cite_ref-kanpo19450814-gogai_87-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19450814-gogai-87"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(<b><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">日本の降伏</a></b>)。同日にはこれを自ら音読して録音し、翌<a href="/wiki/8%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="8月15日">8月15日</a>に<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%82%B8%E3%82%AA%E6%94%BE%E9%80%81" title="ラジオ放送">ラジオ放送</a>において自身の臣民に終戦を伝えた(<b><a href="/wiki/%E7%8E%89%E9%9F%B3%E6%94%BE%E9%80%81" title="玉音放送">玉音放送</a></b>)。日本史上初めて、天皇の肉声が一般国民に伝えられた。この14から15日にかけての間、放送用に録音された<a href="/wiki/%E3%83%AC%E3%82%B3%E3%83%BC%E3%83%89" title="レコード">レコード</a>(玉音盤)奪取を図って、受諾反対派の将校らによる<a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%83%BC%E3%83%87%E3%82%BF%E3%83%BC" title="クーデター">クーデター</a>未遂事件が発生した(<b><a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%9F%8E%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="宮城事件">宮城事件</a></b>)。 </p><p>昭和天皇は<a href="/wiki/9%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="9月27日">9月27日</a>、<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E6%9C%80%E9%AB%98%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E5%AE%98%E7%B7%8F%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E9%83%A8" title="連合国軍最高司令官総司令部">連合国軍最高司令官総司令部</a>(GHQ/SCAP)を率いる<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC" title="ダグラス・マッカーサー">ダグラス・マッカーサー</a>との会見のため<a href="/wiki/%E9%A7%90%E6%97%A5%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E4%BD%BF%E9%A4%A8" title="駐日アメリカ合衆国大使館">駐日アメリカ合衆国大使館</a>を初めて訪問した(<b><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E4%BC%9A%E8%A6%8B" title="昭和天皇・マッカーサー会見">昭和天皇・マッカーサー会見</a></b>)。<a href="/wiki/11%E6%9C%8812%E6%97%A5" title="11月12日">11月12日</a>に東京都を出御し、<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%A5%9E%E5%AE%AE" title="伊勢神宮">伊勢の神宮</a>並びに<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E6%AD%A6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="神武天皇">神武天皇</a>の畝傍山陵(現在の<a href="/wiki/%E5%A5%88%E8%89%AF%E7%9C%8C" title="奈良県">奈良県</a><a href="/wiki/%E6%A9%BF%E5%8E%9F%E5%B8%82" title="橿原市">橿原市</a>大久保町に所在)、祖父・明治天皇の<a href="/wiki/%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E6%A1%83%E5%B1%B1%E9%99%B5" title="伏見桃山陵">伏見桃山陵</a>(現在の<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BA%9C" title="京都府">京都府</a><a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%B8%82" title="京都市">京都市</a><a href="/wiki/%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%8C%BA" title="伏見区">伏見区</a>桃山町古城山に所在)に親拝して終戦を奉告した後、同月15日に還御した<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同月17日には、同様に父・大正天皇の<a href="/wiki/%E6%AD%A6%E8%94%B5%E9%99%B5%E5%A2%93%E5%9C%B0#大正天皇陵「多摩陵」" title="武蔵陵墓地">多摩陵</a>(現在の<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="東京都">東京都</a><a href="/wiki/%E5%85%AB%E7%8E%8B%E5%AD%90%E5%B8%82" title="八王子市">八王子市</a>長房町に所在)にも親拝した<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r89142122"><div class="mod-gallery mod-gallery-default"><div class="main"><div><ul class="gallery mw-gallery-traditional nochecker bordered-images whitebg"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Sh%C5%8Dwa_Emperor_Special_EX_1932.jpg" class="mw-file-description" title="大日本帝国陸軍特別大演習に際して(1932年撮影、満31歳)"><img alt="大日本帝国陸軍特別大演習に際して(1932年撮影、満31歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Sh%C5%8Dwa_Emperor_Special_EX_1932.jpg/122px-Sh%C5%8Dwa_Emperor_Special_EX_1932.jpg" decoding="async" width="122" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Sh%C5%8Dwa_Emperor_Special_EX_1932.jpg/182px-Sh%C5%8Dwa_Emperor_Special_EX_1932.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Sh%C5%8Dwa_Emperor_Special_EX_1932.jpg/243px-Sh%C5%8Dwa_Emperor_Special_EX_1932.jpg 2x" data-file-width="1778" data-file-height="2630" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="大日本帝国陸軍">大日本帝国陸軍</a>特別大演習に際して(<a href="/wiki/1932%E5%B9%B4" title="1932年">1932年</a>撮影、満31歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_in_Yasukuni_1932.jpg" class="mw-file-description" title="靖国神社親拝(1932年撮影、満31歳)"><img alt="靖国神社親拝(1932年撮影、満31歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Emperor_Showa_in_Yasukuni_1932.jpg/180px-Emperor_Showa_in_Yasukuni_1932.jpg" decoding="async" width="180" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Emperor_Showa_in_Yasukuni_1932.jpg/270px-Emperor_Showa_in_Yasukuni_1932.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Emperor_Showa_in_Yasukuni_1932.jpg/360px-Emperor_Showa_in_Yasukuni_1932.jpg 2x" data-file-width="1896" data-file-height="1596" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E9%9D%96%E5%9B%BD%E7%A5%9E%E7%A4%BE" title="靖国神社">靖国神社</a>親拝(1932年撮影、満31歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Sh%C5%8Dwa_Army_1938-1-8.jpg" class="mw-file-description" title="陸軍始観兵式において「白雪」号に騎乗(1938年1月撮影、満36歳)"><img alt="陸軍始観兵式において「白雪」号に騎乗(1938年1月撮影、満36歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Emperor_Sh%C5%8Dwa_Army_1938-1-8.jpg/180px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_Army_1938-1-8.jpg" decoding="async" width="180" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Emperor_Sh%C5%8Dwa_Army_1938-1-8.jpg/270px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_Army_1938-1-8.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Emperor_Sh%C5%8Dwa_Army_1938-1-8.jpg/360px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_Army_1938-1-8.jpg 2x" data-file-width="1780" data-file-height="1589" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E8%A6%B3%E5%85%B5%E5%BC%8F" title="観兵式">陸軍始観兵式</a>において「<a href="/wiki/%E7%99%BD%E9%9B%AA_(%E5%BE%A1%E6%96%99%E9%A6%AC)" title="白雪 (御料馬)">白雪</a>」号に騎乗(<a href="/wiki/1938%E5%B9%B4" title="1938年">1938年</a>1月撮影、満36歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Hirohito_Handshakes_Emperor_Puyi_of_Manchukuo_26_June_1940.png" class="mw-file-description" title="訪日した満洲国皇帝溥儀と(1940年撮影、満39歳)"><img alt="訪日した満洲国皇帝溥儀と(1940年撮影、満39歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Emperor_Hirohito_Handshakes_Emperor_Puyi_of_Manchukuo_26_June_1940.png/180px-Emperor_Hirohito_Handshakes_Emperor_Puyi_of_Manchukuo_26_June_1940.png" decoding="async" width="180" height="126" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Emperor_Hirohito_Handshakes_Emperor_Puyi_of_Manchukuo_26_June_1940.png/270px-Emperor_Hirohito_Handshakes_Emperor_Puyi_of_Manchukuo_26_June_1940.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Emperor_Hirohito_Handshakes_Emperor_Puyi_of_Manchukuo_26_June_1940.png/360px-Emperor_Hirohito_Handshakes_Emperor_Puyi_of_Manchukuo_26_June_1940.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="719" /></a></span></div> <div class="gallerytext">訪日した<a href="/wiki/%E6%BA%80%E6%B4%B2%E5%9B%BD" title="満洲国">満洲国</a><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="皇帝">皇帝</a><a href="/wiki/%E6%84%9B%E6%96%B0%E8%A6%9A%E7%BE%85%E6%BA%A5%E5%84%80" title="愛新覚羅溥儀">溥儀</a>と(1940年撮影、満39歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Asahi_Shimbun_Extra_Edition_newspaper_clipping_(15_August_1945_issue).jpg" class="mw-file-description" title="玉音放送を告知する、当日の朝日新聞記事"><img alt="玉音放送を告知する、当日の朝日新聞記事" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Asahi_Shimbun_Extra_Edition_newspaper_clipping_%2815_August_1945_issue%29.jpg/71px-Asahi_Shimbun_Extra_Edition_newspaper_clipping_%2815_August_1945_issue%29.jpg" decoding="async" width="71" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Asahi_Shimbun_Extra_Edition_newspaper_clipping_%2815_August_1945_issue%29.jpg/106px-Asahi_Shimbun_Extra_Edition_newspaper_clipping_%2815_August_1945_issue%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Asahi_Shimbun_Extra_Edition_newspaper_clipping_%2815_August_1945_issue%29.jpg/142px-Asahi_Shimbun_Extra_Edition_newspaper_clipping_%2815_August_1945_issue%29.jpg 2x" data-file-width="540" data-file-height="1370" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E7%8E%89%E9%9F%B3%E6%94%BE%E9%80%81" title="玉音放送">玉音放送</a>を告知する、当日の<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="朝日新聞">朝日新聞</a>記事</div> </li> </ul></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="「象徴天皇」として"><span id=".E3.80.8C.E8.B1.A1.E5.BE.B4.E5.A4.A9.E7.9A.87.E3.80.8D.E3.81.A8.E3.81.97.E3.81.A6"></span>「象徴天皇」として</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=8" title="節を編集: 「象徴天皇」として"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_1956-11.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_1956-11.jpg/180px-Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_1956-11.jpg" decoding="async" width="180" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_1956-11.jpg/270px-Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_1956-11.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_1956-11.jpg/360px-Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_1956-11.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="2447" /></a><figcaption>1956年(昭和31年)11月、<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%AE%B6%E5%85%83%E9%A6%96" class="mw-redirect" title="国家元首">国家元首</a>の<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E8%B3%93" class="mw-redirect" title="国賓">国賓</a>としては戦後初となる<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%81%E3%82%AA%E3%83%94%E3%82%A2%E7%9A%87%E5%B8%9D" class="mw-redirect" title="エチオピア皇帝">エチオピア皇帝</a><a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%AC%E3%83%BB%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%82%B7%E3%82%A81%E4%B8%96" title="ハイレ・セラシエ1世">ハイレ・セラシエ1世</a>を迎えての<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E6%99%A9%E9%A4%90%E4%BC%9A" title="宮中晩餐会">宮中晩餐会</a>にのぞむ昭和天皇と香淳皇后</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Photograph_of_President_Gerald_R._Ford_and_Emperor_Hirohito_of_Japan_Inspecting_the_Guard_on_the_South_Lawn_of_the_White_House_at_the_Arrival_Ceremony_for_the_Emperor%27s_State_Visit_-_NARA_-_7839955.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Photograph_of_President_Gerald_R._Ford_and_Emperor_Hirohito_of_Japan_Inspecting_the_Guard_on_the_South_Lawn_of_the_White_House_at_the_Arrival_Ceremony_for_the_Emperor%27s_State_Visit_-_NARA_-_7839955.jpg/180px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="180" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Photograph_of_President_Gerald_R._Ford_and_Emperor_Hirohito_of_Japan_Inspecting_the_Guard_on_the_South_Lawn_of_the_White_House_at_the_Arrival_Ceremony_for_the_Emperor%27s_State_Visit_-_NARA_-_7839955.jpg/270px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Photograph_of_President_Gerald_R._Ford_and_Emperor_Hirohito_of_Japan_Inspecting_the_Guard_on_the_South_Lawn_of_the_White_House_at_the_Arrival_Ceremony_for_the_Emperor%27s_State_Visit_-_NARA_-_7839955.jpg/360px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="4348" data-file-height="3000" /></a><figcaption>1975年10月、訪米時、米軍の儀仗礼を受ける</figcaption></figure> <p>戦後、昭和天皇は<a href="/wiki/1946%E5%B9%B4" title="1946年">1946年</a>(昭和21年)<a href="/wiki/1%E6%9C%881%E6%97%A5" title="1月1日">1月1日</a>の年頭詔書(いわゆる<b><a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="人間宣言">人間宣言</a></b>)を渙発<sup id="cite_ref-kanpo19460101-gogai_90-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19460101-gogai-90"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。「天皇ヲ以テ<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BA%BA%E7%A5%9E" title="現人神">現御神</a>トシ、日本国民ヲ以テ他ノ民族ニ優越セル民族ニシテ、延テ世界ヲ支配スベキ運命ヲ有ス」ことを「架空ノ概念」として全否定した上で、国民の団結に期待し、新日本建設への希望を述べた<sup id="cite_ref-kanpo19460101-gogai_90-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19460101-gogai-90"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>同年<a href="/wiki/2%E6%9C%8819%E6%97%A5" title="2月19日">2月19日</a>、戦災地復興視察のため<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E5%A5%88%E5%B7%9D%E7%9C%8C" title="神奈川県">神奈川県</a><a href="/wiki/%E5%B7%9D%E5%B4%8E%E5%B8%82" title="川崎市">川崎市</a>、<a href="/wiki/%E6%A8%AA%E6%B5%9C%E5%B8%82" title="横浜市">横浜市</a>(<a href="/wiki/%E9%B6%B4%E8%A6%8B%E5%8C%BA_(%E6%A8%AA%E6%B5%9C%E5%B8%82)" title="鶴見区 (横浜市)">鶴見</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%8C%BA_(%E6%A8%AA%E6%B5%9C%E5%B8%82)" title="中区 (横浜市)">横浜</a>)へ行幸<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。天皇自身の発案により<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、以後1954年(昭和29年)8月まで全国各地(<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E3%81%AB%E3%82%88%E3%82%8B%E6%B2%96%E7%B8%84%E7%B5%B1%E6%B2%BB" title="アメリカ合衆国による沖縄統治">米国統治下の沖縄</a>を除く、全46<a href="/wiki/%E9%83%BD%E9%81%93%E5%BA%9C%E7%9C%8C" title="都道府県">都道府県</a>)を巡幸した(<b><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E5%BE%8C%E5%B7%A1%E5%B9%B8" title="昭和天皇の戦後巡幸">昭和天皇の戦後巡幸</a></b>)。行幸に際しては、奉迎する国民に対して食事など、生活に関連した数多くの質問をし、「あ、そう」等の返答が話題となる(後述)。 </p><p><a href="/wiki/1946%E5%B9%B4" title="1946年">1946年</a>(昭和21年)<a href="/wiki/11%E6%9C%883%E6%97%A5" title="11月3日">11月3日</a>、昭和天皇は<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="大日本帝国憲法">大日本帝国憲法</a><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC73%E6%9D%A1" title="大日本帝国憲法第73条">第73条</a>の規定により同憲法を改正することを示す裁可とその公布文である<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E8%AB%AD#日本国憲法における上諭" title="上諭">上諭</a>により<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">日本国憲法</a>を公布した。 </p><p><a href="/wiki/1947%E5%B9%B4" title="1947年">1947年</a>(昭和22年)<a href="/wiki/5%E6%9C%883%E6%97%A5" title="5月3日">5月3日</a>、日本国憲法及び<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>が施行され、天皇は「日本国の象徴であり日本国民統合の象徴」(<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC1%E6%9D%A1" title="日本国憲法第1条">第1条</a>)と位置づけられた。同年<a href="/wiki/6%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="6月23日">6月23日</a>、第1回<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E4%BC%9A_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="国会 (日本)">国会</a>(特別会)の開会式に出席し、<a href="/wiki/%E5%8B%85%E8%AA%9E" title="勅語">勅語</a>で初めて<a href="/wiki/%E4%B8%80%E4%BA%BA%E7%A7%B0" title="一人称">一人称</a>に「わたくし(私)」を用いる<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年<a href="/wiki/10%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="10月14日">10月14日</a>付で、形式上は自発的な意思により<a href="/wiki/%E6%97%A7%E7%9A%87%E6%97%8F" title="旧皇族">伏見宮系皇族</a>である11宮家51名が<a href="/wiki/%E8%87%A3%E7%B1%8D%E9%99%8D%E4%B8%8B" title="臣籍降下">臣籍降下</a>(皇籍離脱)し、<a href="/wiki/10%E6%9C%8818%E6%97%A5" title="10月18日">10月18日</a>に天皇・皇后、皇太后に対する朝見の儀<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の後、別離の夕食会が行われた<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1952%E5%B9%B4" title="1952年">1952年</a>(昭和27年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8828%E6%97%A5" title="4月28日">4月28日</a>に<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E3%81%A8%E3%81%AE%E5%B9%B3%E5%92%8C%E6%9D%A1%E7%B4%84" title="日本国との平和条約">日本国との平和条約</a>(サンフランシスコ講和条約)が発効した。同年5月3日に<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85%E5%A4%96%E8%8B%91" title="皇居外苑">皇居外苑</a>で挙行された主権回復記念式典で「あえて自らを励まして、負荷の重きにたえんこと期す」と述べ、占領期間中に話題に上った「天皇退位説」を否定した<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また同年には、伊勢神宮と初代・神武天皇の畝傍山陵、祖父である明治天皇の伏見桃山陵にそれぞれ親拝し、「日本の国家主権回復」を奉告した。<a href="/wiki/10%E6%9C%8816%E6%97%A5" title="10月16日">10月16日</a>、初めて天皇・皇后が揃って靖国神社に親拝した。 </p><p><a href="/wiki/1964%E5%B9%B4" title="1964年">1964年</a>(昭和39年)10月の<a href="/wiki/1964%E5%B9%B4%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF" title="1964年東京オリンピック">東京五輪</a>開会式、及び、<a href="/wiki/1972%E5%B9%B4" title="1972年">1972年</a>(昭和47年)2月の<a href="/wiki/1972%E5%B9%B4%E6%9C%AD%E5%B9%8C%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF" title="1972年札幌オリンピック">札幌五輪</a>開会式では、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF%E6%86%B2%E7%AB%A0" title="オリンピック憲章">オリンピック憲章</a>によって開催国の<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%AE%B6%E5%85%83%E9%A6%96" class="mw-redirect" title="国家元首">国家元首</a>が行うと定められている<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF%E3%81%AE%E9%96%8B%E4%BC%9A%E5%AE%A3%E8%A8%80%E8%80%85%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="オリンピックの開会宣言者一覧">開会宣言</a>を行った。 </p><p><a href="/wiki/1969%E5%B9%B4" title="1969年">1969年</a>(昭和44年)<a href="/wiki/1%E6%9C%882%E6%97%A5" title="1月2日">1月2日</a>に皇居新宮殿にて<a href="/wiki/1963%E5%B9%B4" title="1963年">1963年</a>(昭和38年)以来の皇居<a href="/wiki/%E4%B8%80%E8%88%AC%E5%8F%82%E8%B3%80" title="一般参賀">一般参賀</a>が行われた。長和殿の<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%AB%E3%82%B3%E3%83%8B%E3%83%BC" title="バルコニー">バルコニー</a>に立った際、<a href="/wiki/%E5%A5%A5%E5%B4%8E%E8%AC%99%E4%B8%89" title="奥崎謙三">奥崎謙三</a>(暴行の現行犯で逮捕)から<a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%81%E3%83%B3%E3%82%B3" title="パチンコ">パチンコ</a>玉で狙われた。昭和天皇は負傷こそなかったものの、これを機に、長和殿のバルコニーに<a href="/wiki/%E9%98%B2%E5%BC%BE%E3%82%AC%E3%83%A9%E3%82%B9" title="防弾ガラス">防弾ガラス</a>が設置されることになった。 </p><p><a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a>(昭和46年)、昭和天皇は香淳皇后とともに<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%88%AA%E7%A9%BA" title="日本航空">日本航空</a>の特別機で<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a>など<a href="/wiki/%E3%83%A8%E3%83%BC%E3%83%AD%E3%83%83%E3%83%91" title="ヨーロッパ">ヨーロッパ</a>各国を歴訪し<sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、<a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)に香淳皇后とともに<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>を初訪問した。帰国後の<a href="/wiki/10%E6%9C%8831%E6%97%A5" title="10月31日">10月31日</a>には、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%A8%98%E8%80%85%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%83%96" title="日本記者クラブ">日本記者クラブ</a>主催で皇居「石橋の間」で史上初の正式な記者会見が行われた<sup id="cite_ref-kaiken_98-0" class="reference"><a href="#cite_note-kaiken-98"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1973%E5%B9%B4" title="1973年">1973年</a>(昭和48年)<a href="/wiki/5%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="5月26日">5月26日</a>、認証式のため参内した<a href="/wiki/%E9%98%B2%E8%A1%9B%E5%BA%81%E9%95%B7%E5%AE%98" class="mw-redirect" title="防衛庁長官">防衛庁長官</a>(現在の<a href="/wiki/%E9%98%B2%E8%A1%9B%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="防衛大臣">防衛大臣</a>職に相当)<a href="/wiki/%E5%A2%97%E5%8E%9F%E6%83%A0%E5%90%89" title="増原惠吉">増原惠吉</a>が内奏時の会話の内容を漏らし、「天皇の政治利用」と批判された。最終的に増原長官は、わずか3日後の<a href="/wiki/5%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="5月29日">5月29日</a>に辞任することとなった(<b><a href="/wiki/%E5%A2%97%E5%8E%9F%E5%86%85%E5%A5%8F%E5%95%8F%E9%A1%8C" title="増原内奏問題">増原内奏問題</a></b>)。 </p><p><a href="/wiki/1976%E5%B9%B4" title="1976年">1976年</a>(昭和51年)には、「天皇陛下御在位五十年記念事業」として<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E5%B7%9D%E9%A3%9B%E8%A1%8C%E5%A0%B4" title="立川飛行場">立川飛行場</a>跡地(東京都立川市)に「<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%96%B6%E6%98%AD%E5%92%8C%E8%A8%98%E5%BF%B5%E5%85%AC%E5%9C%92" title="国営昭和記念公園">国営昭和記念公園</a>」設置が決まった(開園は1983年)。11月10日に<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%AD%A6%E9%81%93%E9%A4%A8" title="日本武道館">日本武道館</a>で<a href="/w/index.php?title=%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%99%9B%E4%B8%8B%E5%BE%A1%E5%9C%A8%E4%BD%8D%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%B9%B4%E8%A8%98%E5%BF%B5%E5%BC%8F%E5%85%B8_(%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="天皇陛下御在位五十年記念式典 (昭和天皇) (存在しないページ)">天皇陛下御在位五十年記念式典</a>が挙行され、同日に記念切手が発行。また<a href="/wiki/12%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="12月23日">12月23日</a>より(当時の<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">皇太子明仁親王</a>の誕生日)記念硬貨が発行され、発行枚数は7000万枚に上った。 </p><p><a href="/wiki/1981%E5%B9%B4" title="1981年">1981年</a>(昭和56年)、昭和天皇は80歳になるのを機に、新年一般参賀にて初めて「お言葉」を述べ、以後恒例となった<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年2月24日、来日した<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%95%99%E7%9A%87" class="mw-redirect" title="ローマ教皇">ローマ教皇</a><a href="/wiki/%E3%83%A8%E3%83%8F%E3%83%8D%E3%83%BB%E3%83%91%E3%82%A6%E3%83%AD2%E4%B8%96_(%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%95%99%E7%9A%87)" title="ヨハネ・パウロ2世 (ローマ教皇)">ヨハネ・パウロ2世</a>と会見した。 </p><p><a href="/wiki/1985%E5%B9%B4" title="1985年">1985年</a>(昭和60年)7月12日、第108代<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%B0%B4%E5%B0%BE%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後水尾天皇">後水尾天皇</a>と並び歴代最高齢に達した際、自らの意向により祝賀行事などは行われなかったが、側近らによるお祝いで、好物の<a href="/wiki/%E9%B0%BB%E9%87%8D" class="mw-redirect" title="鰻重">鰻重</a><sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>を食べたという。 </p><p><a href="/wiki/1986%E5%B9%B4" title="1986年">1986年</a>(昭和61年)4月29日、<a href="/wiki/%E4%B8%A1%E5%9B%BD%E5%9B%BD%E6%8A%80%E9%A4%A8" title="両国国技館">両国国技館</a>で<a href="/w/index.php?title=%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%99%9B%E4%B8%8B%E5%BE%A1%E5%9C%A8%E4%BD%8D%E5%85%AD%E5%8D%81%E5%B9%B4%E8%A8%98%E5%BF%B5%E5%BC%8F%E5%85%B8_(%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="天皇陛下御在位六十年記念式典 (昭和天皇) (存在しないページ)">天皇陛下御在位六十年記念式典</a>が挙行され<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、第26代<a href="/wiki/%E7%B6%99%E4%BD%93%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="継体天皇">継体天皇</a>以降の歴代天皇で在位最長を記録した。 </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r89142122"><div class="mod-gallery mod-gallery-default"><div class="main"><div><ul class="gallery mw-gallery-traditional nochecker bordered-images whitebg"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor-Hirohito-Visits-Yokohama-February-1946.png" class="mw-file-description" title="神奈川県横浜市にて(1946年2月撮影、満44歳)"><img alt="神奈川県横浜市にて(1946年2月撮影、満44歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Emperor-Hirohito-Visits-Yokohama-February-1946.png/180px-Emperor-Hirohito-Visits-Yokohama-February-1946.png" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Emperor-Hirohito-Visits-Yokohama-February-1946.png/270px-Emperor-Hirohito-Visits-Yokohama-February-1946.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Emperor-Hirohito-Visits-Yokohama-February-1946.png/360px-Emperor-Hirohito-Visits-Yokohama-February-1946.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E7%A5%9E%E5%A5%88%E5%B7%9D%E7%9C%8C" title="神奈川県">神奈川県</a><a href="/wiki/%E6%A8%AA%E6%B5%9C%E5%B8%82" title="横浜市">横浜市</a>にて(1946年2月撮影、満44歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_visit_to_Kobe_in_1947.JPG" class="mw-file-description" title="兵庫県神戸市にて、右は武装して警備にあたる米軍憲兵(1947年撮影、満46歳)"><img alt="兵庫県神戸市にて、右は武装して警備にあたる米軍憲兵(1947年撮影、満46歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Emperor_Showa_visit_to_Kobe_in_1947.JPG/141px-Emperor_Showa_visit_to_Kobe_in_1947.JPG" decoding="async" width="141" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Emperor_Showa_visit_to_Kobe_in_1947.JPG/212px-Emperor_Showa_visit_to_Kobe_in_1947.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Emperor_Showa_visit_to_Kobe_in_1947.JPG/282px-Emperor_Showa_visit_to_Kobe_in_1947.JPG 2x" data-file-width="415" data-file-height="529" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E5%85%B5%E5%BA%AB%E7%9C%8C" title="兵庫県">兵庫県</a><a href="/wiki/%E7%A5%9E%E6%88%B8%E5%B8%82" title="神戸市">神戸市</a>にて、右は武装して警備にあたる米軍憲兵(1947年撮影、満46歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_visit_to_Kurume_in_1949.JPG" class="mw-file-description" title="福岡県久留米市にて(1949年5月撮影、満48歳)"><img alt="福岡県久留米市にて(1949年5月撮影、満48歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Emperor_Showa_visit_to_Kurume_in_1949.JPG/130px-Emperor_Showa_visit_to_Kurume_in_1949.JPG" decoding="async" width="130" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Emperor_Showa_visit_to_Kurume_in_1949.JPG/195px-Emperor_Showa_visit_to_Kurume_in_1949.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Emperor_Showa_visit_to_Kurume_in_1949.JPG/260px-Emperor_Showa_visit_to_Kurume_in_1949.JPG 2x" data-file-width="293" data-file-height="406" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E7%A6%8F%E5%B2%A1%E7%9C%8C" title="福岡県">福岡県</a><a href="/wiki/%E4%B9%85%E7%95%99%E7%B1%B3%E5%B8%82" title="久留米市">久留米市</a>にて(1949年5月撮影、満48歳)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Hirohito_Delivering_Remarks_at_a_Reciprocal_Reception_for_President_Gerald_R._Ford_at_Akasaka_Palace_in_Tokyo,_Japan_-_NARA_-_45644145.jpg" class="mw-file-description" title="来日したジェラルド・R・フォード大統領と(1974年11月撮影、満73歳)"><img alt="来日したジェラルド・R・フォード大統領と(1974年11月撮影、満73歳)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Emperor_Hirohito_Delivering_Remarks_at_a_Reciprocal_Reception_for_President_Gerald_R._Ford_at_Akasaka_Palace_in_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_45644145.jpg/180px-Emperor_Hirohito_Delivering_Remarks_at_a_Reciprocal_Reception_for_President_Gerald_R._Ford_at_Akasaka_Palace_in_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_45644145.jpg" decoding="async" width="180" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Emperor_Hirohito_Delivering_Remarks_at_a_Reciprocal_Reception_for_President_Gerald_R._Ford_at_Akasaka_Palace_in_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_45644145.jpg/270px-Emperor_Hirohito_Delivering_Remarks_at_a_Reciprocal_Reception_for_President_Gerald_R._Ford_at_Akasaka_Palace_in_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_45644145.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Emperor_Hirohito_Delivering_Remarks_at_a_Reciprocal_Reception_for_President_Gerald_R._Ford_at_Akasaka_Palace_in_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_45644145.jpg/360px-Emperor_Hirohito_Delivering_Remarks_at_a_Reciprocal_Reception_for_President_Gerald_R._Ford_at_Akasaka_Palace_in_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_45644145.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2642" /></a></span></div> <div class="gallerytext">来日した<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%82%A7%E3%83%A9%E3%83%AB%E3%83%89%E3%83%BBR%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%89" title="ジェラルド・R・フォード">ジェラルド・R・フォード</a>大統領と(1974年11月撮影、満73歳)</div> </li> </ul></div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="晩年"><span id=".E6.99.A9.E5.B9.B4"></span>晩年</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=9" title="節を編集: 晩年"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Photograph_of_The_Reagans_and_Japanese_Emperor_Hirohito,_Tokyo,_Japan_-_NARA_-_198544.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Photograph_of_The_Reagans_and_Japanese_Emperor_Hirohito%2C_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_198544.jpg/180px-Photograph_of_The_Reagans_and_Japanese_Emperor_Hirohito%2C_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_198544.jpg" decoding="async" width="180" height="264" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Photograph_of_The_Reagans_and_Japanese_Emperor_Hirohito%2C_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_198544.jpg/270px-Photograph_of_The_Reagans_and_Japanese_Emperor_Hirohito%2C_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_198544.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Photograph_of_The_Reagans_and_Japanese_Emperor_Hirohito%2C_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_198544.jpg/360px-Photograph_of_The_Reagans_and_Japanese_Emperor_Hirohito%2C_Tokyo%2C_Japan_-_NARA_-_198544.jpg 2x" data-file-width="2046" data-file-height="3000" /></a><figcaption>1983年(昭和58年)11月9日、国賓として来日した<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98" title="アメリカ合衆国大統領">アメリカ合衆国大統領</a><a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%8A%E3%83%AB%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%82%AC%E3%83%B3" title="ロナルド・レーガン">ロナルド・レーガン</a>夫妻を<a href="/wiki/%E8%BF%8E%E8%B3%93%E9%A4%A8%E8%B5%A4%E5%9D%82%E9%9B%A2%E5%AE%AE" title="迎賓館赤坂離宮">赤坂迎賓館</a>に迎えての歓迎式典に臨む昭和天皇。</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1987%E5%B9%B4" title="1987年">1987年</a>(昭和62年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a>、昭和天皇は86歳での<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%AA%95%E7%94%9F%E6%97%A5" title="天皇誕生日">天皇誕生日</a>(旧:天長節)の祝宴会食中に、<a href="/wiki/%E5%98%94%E5%90%90" title="嘔吐">嘔吐</a>症状で中座した<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。8月以降になり那須御用邸での吐瀉の繰り返しや、体重が減少するなど体調不良が顕著になった。検査の結果、<a href="/wiki/%E5%8D%81%E4%BA%8C%E6%8C%87%E8%85%B8" title="十二指腸">十二指腸</a>から<a href="/wiki/%E5%B0%8F%E8%85%B8" title="小腸">小腸</a>の辺りに通過障害が見られ、「<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%AC%E3%82%A6%E3%82%B9" title="イレウス">腸閉塞</a>」と判明した。食物を腸へ通過させる<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%82%A4%E3%83%91%E3%82%B9" class="mw-disambig" title="バイパス">バイパス</a><a href="/wiki/%E6%89%8B%E8%A1%93" title="手術">手術</a>を受ける必要性があるため、9月22日に<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81%E7%97%85%E9%99%A2" title="宮内庁病院">宮内庁病院</a>で<a href="/wiki/%E6%A3%AE%E5%B2%A1%E6%81%AD%E5%BD%A6" title="森岡恭彦">森岡恭彦</a>(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%8C%BB%E5%AD%A6%E9%83%A8%E9%99%84%E5%B1%9E%E7%97%85%E9%99%A2" title="東京大学医学部附属病院">東京大学医学部附属病院</a>院長)執刀により、歴代天皇で初めての開腹手術を受けた。 </p><p>昭和天皇の最期を看取った侍医長の高木顯が後年に明らかになったこととして、事前の精密検査などの推察から侍医団は通過障害の要因である狭窄が<a href="/wiki/%E7%99%8C" class="mw-redirect" title="癌">がん</a>によるものとほぼ考えられていたという<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。実際に高木が手術に立ち会った際、執刀の段階で<a href="/wiki/%E8%86%B5%E8%87%93" title="膵臓">膵臓</a>に<a href="/wiki/%E7%99%8C" class="mw-redirect" title="癌">がん</a>を発症している事が判明し、膵臓は約2倍近く鶏卵大にまで膨れ上がっていたとされる。病気の原因は判明したが、今回は通過障害の改善手術を目的としていたため、がんの部分の切除は行われなかった。昭和天皇に対してがん告知を行うかについては、<a href="/wiki/%E5%AF%8C%E7%94%B0%E6%9C%9D%E5%BD%A6" title="富田朝彦">富田朝彦</a>宮内庁長官、<a href="/wiki/%E5%BE%B3%E5%B7%9D%E7%BE%A9%E5%AF%9B" title="徳川義寛">徳川義寛</a>侍従長、高木侍医長、執刀医の森岡教授の四者間で議論となったものの、「高齢の陛下に告知してご負担と不安感を抱かせても何の利益もない」として、昭和天皇にはがんであることを秘すことに決定したとされる<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>記者会見では病名は「慢性膵臓炎」と発表された(後述)。しかし、朝日新聞が9月24日夕刊一面で「天皇陛下 ご重体」「すい臓部に「がん」 お気持ちを考え公表せず」とする記事を出稿し、共同通信も続いたことで、富田宮内庁長官は報道を否定し、抗議している<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>その後、手術の際にアメリカを公式訪問していた皇太子(現:上皇明仁)夫妻の帰国とともに、皇太子夫妻には昭和天皇ががんに罹患している事を告知している。この時点で侍医団による治療方針も伝えられ「がんをすべて除去することは不可能であり、放射線療法や抗がん剤によってがん組織を叩くことはできるが、正常細胞も一緒にたたかれて体力を弱め、食欲が落ちてしまう可能性がある。医療が原因となる医原性の病気を極力避けるため、副作用のある治療法は取らず、積極的な治療を避けて、陛下に苦痛がないように長寿を全うしていただく」と告知された。皇太子は「すべて侍医にお任せするので、よろしくお願いします」と侍医団に治療を一任したとされる<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>昭和天皇はその後、12月には公務に復帰し、回復したかに見えた。 </p><p><a href="/wiki/1988%E5%B9%B4" title="1988年">1988年</a>(昭和63年)になると昭和天皇の体重はさらに激減し、<a href="/wiki/8%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="8月15日">8月15日</a>の<a href="/wiki/%E5%85%A8%E5%9B%BD%E6%88%A6%E6%B2%A1%E8%80%85%E8%BF%BD%E6%82%BC%E5%BC%8F" title="全国戦没者追悼式">全国戦没者追悼式</a>を最後に天皇としての公式行事出席を休止した。<a href="/wiki/9%E6%9C%888%E6%97%A5" title="9月8日">9月8日</a>、那須御用邸から帰京する際に、<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E5%AE%BF%E9%A7%85" title="原宿駅">原宿駅</a>側部乗降場(皇室専用ホーム)ほかで映されたのが最後の公の姿となった。 </p><p>9月18日には<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E7%9B%B8%E6%92%B2" title="大相撲">大相撲</a>9月場所で天覧相撲が予定されていたが、高熱が続くため急遽中止となった。その翌19日の午後10時頃、大量<a href="/wiki/%E5%90%90%E8%A1%80" title="吐血">吐血</a>により救急車が出動、緊急<a href="/wiki/%E8%BC%B8%E8%A1%80" title="輸血">輸血</a>が始まった。以後は上部消化管からの断続的出血に伴う吐血・下血を繰り返し、さらに<a href="/wiki/%E8%83%86%E9%81%93" class="mw-redirect" title="胆道">胆道</a>系炎症に閉塞性<a href="/wiki/%E9%BB%84%E7%96%B8" title="黄疸">黄疸</a>、<a href="/w/index.php?title=%E5%B0%BF%E6%AF%92%E7%97%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="尿毒症 (存在しないページ)">尿毒症</a>を併発し、一進一退の状態となった。報道各社は数か月間「天皇陛下ご重体」の報道を続けた。 </p><p><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(昭和64年)<a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a>午前6時33分、昭和天皇は皇居吹上御所において<a href="/wiki/%E5%AE%9D%E7%AE%97" class="mw-redirect" title="宝算">宝算</a>87歳をもって<a href="/wiki/%E5%B4%A9%E5%BE%A1" title="崩御">崩御</a>した。 </p> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%B4%A9%E5%BE%A1" title="昭和天皇崩御">昭和天皇崩御</a>」を参照</div> <p>同年<a href="/wiki/2%E6%9C%8824%E6%97%A5" title="2月24日">2月24日</a>、<a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%AE%BF%E5%BE%A1%E8%8B%91" title="新宿御苑">新宿御苑</a>において日本国憲法および皇室典範の下で初めての<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%96%AA%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="大喪の礼">大喪の礼</a>が行われ、武蔵野陵に埋葬された。愛用の品100点あまりが<a href="/wiki/%E5%89%AF%E8%91%AC%E5%93%81" title="副葬品">副葬品</a>としてともに納められたとされる<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%96%AA%E3%81%AE%E7%A4%BC#昭和天皇" title="大喪の礼">大喪の礼 § 昭和天皇</a>」を参照</div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="年譜"><span id=".E5.B9.B4.E8.AD.9C"></span>年譜</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=10" title="節を編集: 年譜"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/1901%E5%B9%B4" title="1901年">1901年</a>(<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB" title="明治">明治</a>34年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a>午後10時10分、父親の皇太子嘉仁親王(のちの<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>)と母親の皇太子妃節子(のちの<a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">貞明皇后</a>)との間に第一子・第一皇男子として、青山の<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%AE%AE%E5%BE%A1%E6%89%80" title="東宮御所">東宮御所</a>に誕生。 <ul><li>祖父帝・<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>の命名により、称号は<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b>迪宮</b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">みちのみや</rt><span class="rp">)</span></ruby>、諱は<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b>裕仁</b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">ひろひと</rt><span class="rp">)</span></ruby>。生後70日で<a href="/wiki/%E6%9E%A2%E5%AF%86%E9%99%A2_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="枢密院 (日本)">枢密顧問官</a>の<a href="/wiki/%E4%BC%AF%E7%88%B5" title="伯爵">伯爵</a><a href="/wiki/%E5%B7%9D%E6%9D%91%E7%B4%94%E7%BE%A9" title="川村純義">川村純義</a>に預けられ、<a href="/wiki/%E6%B2%BC%E6%B4%A5%E5%BE%A1%E7%94%A8%E9%82%B8" title="沼津御用邸">沼津御用邸</a>で養育される。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/1908%E5%B9%B4" title="1908年">1908年</a>(明治41年)、<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E7%BF%92%E9%99%A2%E5%88%9D%E7%AD%89%E7%A7%91" title="学習院初等科">学習院初等科</a>に入学。</li> <li><a href="/wiki/1912%E5%B9%B4" title="1912年">1912年</a>(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>元年)<a href="/wiki/7%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="7月30日">7月30日</a>、祖父・明治天皇崩御、父・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>の<a href="/wiki/%E8%B7%B5%E7%A5%9A" title="践祚">践祚</a>に伴い<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90" title="皇太子">皇太子</a>となる。 <ul><li><a href="/wiki/9%E6%9C%889%E6%97%A5" title="9月9日">9月9日</a>、陸海軍<a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%B0%89" title="少尉">少尉</a>に任官し、 近衛歩兵第一連隊・第一艦隊附となる<sup id="cite_ref-kanpo19120909gogai_31-2" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19120909gogai-31"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>同日、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E5%A4%A7%E7%B6%AC%E7%AB%A0" title="大勲位菊花大綬章">大勲位菊花大綬章</a>を受章<sup id="cite_ref-kanpo19120909gogai_31-3" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19120909gogai-31"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/1914%E5%B9%B4" title="1914年">1914年</a>(大正3年)3月、学習院初等科を卒業。</li> <li><a href="/wiki/1916%E5%B9%B4" title="1916年">1916年</a>(大正5年)<a href="/wiki/11%E6%9C%883%E6%97%A5" title="11月3日">11月3日</a>、<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E5%A4%AA%E5%AD%90%E7%A4%BC" class="mw-redirect" title="立太子礼">立太子礼</a><sup id="cite_ref-kanpo19161103-gogai_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19161103-gogai-35"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/1919%E5%B9%B4" title="1919年">1919年</a>(大正8年)<a href="/wiki/5%E6%9C%887%E6%97%A5" title="5月7日">5月7日</a>、成年式。</li> <li><a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a>(大正10年)<a href="/wiki/3%E6%9C%883%E6%97%A5" title="3月3日">3月3日</a>から<a href="/wiki/9%E6%9C%883%E6%97%A5" title="9月3日">9月3日</a>、<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">ヨーロッパ諸国を歴訪</a>する。 <ul><li><a href="/wiki/11%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="11月25日">11月25日</a>、父・大正天皇の病弱により、<a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF" title="摂政">摂政</a>に就任<sup id="cite_ref-kanpo19211125-gogai_46-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19211125-gogai-46"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。以後は<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b><a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF%E5%AE%AE" class="mw-redirect" title="摂政宮">摂政宮</a></b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">せっしょうみや</rt><span class="rp">)</span></ruby>とも称される。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/1923%E5%B9%B4" title="1923年">1923年</a>(大正12年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="12月27日">12月27日</a>、<a href="/wiki/%E8%99%8E%E3%83%8E%E9%96%80%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="虎ノ門事件">虎ノ門事件</a>発生。</li> <li><a href="/wiki/1924%E5%B9%B4" title="1924年">1924年</a>(大正13年)<a href="/wiki/1%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="1月26日">1月26日</a>、<a href="/wiki/%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE%E9%82%A6%E5%BD%A6%E7%8E%8B" title="久邇宮邦彦王">久邇宮邦彦王</a>第一女子の<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">良子女王</a>と成婚<sup id="cite_ref-kanpo19240126_54-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19240126-54"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a>(大正15年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a>、父・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>の<a href="/wiki/%E5%B4%A9%E5%BE%A1" title="崩御">崩御</a>を受け<a href="/wiki/%E8%91%89%E5%B1%B1%E5%BE%A1%E7%94%A8%E9%82%B8" class="mw-redirect" title="葉山御用邸">葉山御用邸</a>において<a href="/wiki/%E5%89%A3%E7%92%BD#剣璽渡御" title="剣璽">剣璽渡御の儀</a>を行い、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="大日本帝国憲法">大日本帝国憲法</a>および<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84_(1889%E5%B9%B4)" title="皇室典範 (1889年)">旧皇室典範</a>の規定に基づき、<a href="/wiki/%E8%B7%B5%E7%A5%9A" title="践祚">践祚</a>して<b>第124代<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇">天皇</a></b>となる。 <ul><li>同日、「大正」から「<ruby class="yomigana" style="ruby-position:inline; display:inline"><rb style="display:inline; white-space:normal; font-variant-east-asian:normal"><b><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a></b></rb><span class="rp">(</span><rt style="display:inline; white-space:normal; font-size:inherit; font-variant-east-asian:normal">しょうわ</rt><span class="rp">)</span></ruby>」に<a href="/wiki/%E6%94%B9%E5%85%83" title="改元">改元</a>。陸海軍<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B0%86#日本" title="大将">大将</a>、陸海軍(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="大日本帝国陸軍">大日本帝国陸軍</a>・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%B5%B7%E8%BB%8D" title="大日本帝国海軍">大日本帝国海軍</a>)の最高指揮官たる<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%B8%A5" title="大元帥">大元帥</a>となる。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/1928%E5%B9%B4" title="1928年">1928年</a>(昭和3年)<a href="/wiki/11%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="11月10日">11月10日</a>、<a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%BE%A1%E6%89%80" title="京都御所">京都御所</a>にて<a href="/wiki/%E5%8D%B3%E4%BD%8D%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="即位の礼">即位の大礼</a>を行う。</li> <li><a href="/wiki/1932%E5%B9%B4" title="1932年">1932年</a>(昭和7年)<a href="/wiki/1%E6%9C%888%E6%97%A5" title="1月8日">1月8日</a>、<a href="/wiki/%E6%A1%9C%E7%94%B0%E9%96%80%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="桜田門事件">桜田門事件</a>発生。</li> <li><a href="/wiki/1935%E5%B9%B4" title="1935年">1935年</a>(昭和10年)、<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E6%A9%9F%E9%96%A2%E8%AA%AC%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="天皇機関説事件">天皇機関説事件</a>発生。</li> <li><a href="/wiki/1937%E5%B9%B4" title="1937年">1937年</a>(昭和12年)<a href="/wiki/11%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="11月30日">11月30日</a>、<a href="/wiki/%E6%94%AF%E9%82%A3%E4%BA%8B%E5%A4%89" title="支那事変">支那事変</a>の勃発を受け宮中に<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%9C%AC%E5%96%B6" title="大本営">大本営</a>を設置。</li> <li><a href="/wiki/1941%E5%B9%B4" title="1941年">1941年</a>(昭和16年)<a href="/wiki/9%E6%9C%886%E6%97%A5" title="9月6日">9月6日</a>、第6回<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%89%8D%E4%BC%9A%E8%AD%B0" title="御前会議">御前会議</a>で異例の発言を行い、明治天皇の和歌を引用。 <ul><li><a href="/wiki/12%E6%9C%888%E6%97%A5" title="12月8日">12月8日</a>、対英米蘭開戦。<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%9D%B1%E4%BA%9C%E6%88%A6%E4%BA%89" title="大東亜戦争">大東亜戦争</a>(当時、現:<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89" title="太平洋戦争">太平洋戦争</a>・日中戦争)勃発。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(昭和20年)<a href="/wiki/8%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="8月10日">8月10日</a>、第14回御前会議で<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%84%E3%83%80%E3%83%A0%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="ポツダム宣言">ポツダム宣言</a>受諾の「終戦の聖断」を披瀝 <ul><li><a href="/wiki/8%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="8月15日">8月15日</a>(正午)国民に対して自身が音読し録音された『終戦の詔書』がラジオ放送された(<a href="/wiki/%E7%8E%89%E9%9F%B3%E6%94%BE%E9%80%81" title="玉音放送">玉音放送</a>)。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/1946%E5%B9%B4" title="1946年">1946年</a>(昭和21年)<a href="/wiki/1%E6%9C%881%E6%97%A5" title="1月1日">1月1日</a>、『<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="人間宣言">新日本建設に関する詔書</a>』(いわゆる人間宣言)を渙発する。</li> <li><a href="/wiki/1947%E5%B9%B4" title="1947年">1947年</a>(昭和22年)<a href="/wiki/5%E6%9C%883%E6%97%A5" title="5月3日">5月3日</a>、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">日本国憲法</a>施行により<a href="/wiki/%E8%B1%A1%E5%BE%B4%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="mw-redirect" title="象徴天皇">象徴天皇</a>となる。</li> <li><a href="/wiki/1964%E5%B9%B4" title="1964年">1964年</a>(昭和39年)<a href="/wiki/10%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="10月10日">10月10日</a>、<a href="/wiki/1964%E5%B9%B4%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF" title="1964年東京オリンピック">東京五輪</a>開会式において開会宣言を行う。</li> <li><a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a>(昭和46年)<a href="/wiki/9%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="9月27日">9月27日</a>より、米国を経由し、欧州諸国を訪問(香淳皇后同伴)。</li> <li><a href="/wiki/1972%E5%B9%B4" title="1972年">1972年</a>(昭和47年)<a href="/wiki/2%E6%9C%883%E6%97%A5" title="2月3日">2月3日</a>、<a href="/wiki/1972%E5%B9%B4%E6%9C%AD%E5%B9%8C%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF" title="1972年札幌オリンピック">札幌五輪</a>開会式において開会宣言を行う。</li> <li><a href="/wiki/1973%E5%B9%B4" title="1973年">1973年</a>(昭和48年)5月、<a href="/wiki/%E5%A2%97%E5%8E%9F%E5%86%85%E5%A5%8F%E5%95%8F%E9%A1%8C" title="増原内奏問題">増原内奏問題</a>発生。</li> <li><a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)<a href="/wiki/9%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="9月30日">9月30日</a>から<a href="/wiki/10%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="10月14日">10月14日</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>を訪問(香淳皇后同伴)。 <ul><li>10月31日、訪米からの帰国に際し、香淳皇后と共に史上初の記者会見を受ける。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/1981%E5%B9%B4" title="1981年">1981年</a>(昭和56年)1月2日、新年一般参賀において、参集した国民に対して初めて「お言葉」を述べる。</li> <li><a href="/wiki/1987%E5%B9%B4" title="1987年">1987年</a>(昭和62年)<a href="/wiki/9%E6%9C%8822%E6%97%A5" title="9月22日">9月22日</a>、歴代天皇で初めて開腹<a href="/wiki/%E6%89%8B%E8%A1%93" title="手術">手術</a>を受ける。</li> <li><a href="/wiki/1988%E5%B9%B4" title="1988年">1988年</a>(昭和63年)<a href="/wiki/8%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="8月15日">8月15日</a>、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%AD%A6%E9%81%93%E9%A4%A8" title="日本武道館">日本武道館</a>での「<a href="/wiki/%E5%85%A8%E5%9B%BD%E6%88%A6%E6%B2%A1%E8%80%85%E8%BF%BD%E6%82%BC%E5%BC%8F" title="全国戦没者追悼式">全国戦没者追悼式</a>」に単独出席、これが公の場への最後の親覧となる。</li> <li><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(昭和64年) <ul><li><a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a>午前6時33分、<a href="/wiki/%E5%8D%81%E4%BA%8C%E6%8C%87%E8%85%B8" title="十二指腸">十二指腸</a>乳頭周囲<a href="/wiki/%E6%82%AA%E6%80%A7%E8%85%AB%E7%98%8D" title="悪性腫瘍">腫瘍</a>(<a href="/wiki/%E8%85%BA%E7%99%8C" title="腺癌">腺がん</a>)のため<a href="/wiki/%E5%B4%A9%E5%BE%A1" title="崩御">崩御</a>(宝算87歳)。<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">日本国憲法</a>および<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>の規定に基づき、直ちに長男(第5子)の<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">皇太子明仁親王</a>が<a href="/wiki/%E8%B7%B5%E7%A5%9A" title="践祚">践祚</a>・<a href="/wiki/%E5%8D%B3%E4%BD%8D" title="即位">即位</a>し、第125代<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇">天皇</a>となる。同時に<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87%E5%90%8E%E7%BE%8E%E6%99%BA%E5%AD%90" title="上皇后美智子">皇太子明仁親王妃美智子</a>が皇后となり、香淳皇后は<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%90%8E" title="皇太后">皇太后</a>となる。</li></ul></li></ul> <dl><dt>崩御後</dt></dl> <ul><li>1989年(<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%88%90" title="平成">平成</a>元年) <ul><li><a href="/wiki/1%E6%9C%8831%E6%97%A5" title="1月31日">1月31日</a>、<a href="/wiki/%E8%AB%A1" title="諡">追号</a>が「昭和天皇」と定められ(<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a>勅定)、<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85" title="皇居">皇居</a>で「追号奉告の儀」が行われる。</li> <li><a href="/wiki/2%E6%9C%8824%E6%97%A5" title="2月24日">2月24日</a>、<a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%AE%BF%E5%BE%A1%E8%8B%91" title="新宿御苑">新宿御苑</a>において「<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%96%AA%E3%81%AE%E7%A4%BC" title="大喪の礼">大喪の礼</a>」が行われ<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="東京都">東京都</a><a href="/wiki/%E5%85%AB%E7%8E%8B%E5%AD%90%E5%B8%82" title="八王子市">八王子市</a>の<a href="/wiki/%E6%AD%A6%E8%94%B5%E9%99%B5%E5%A2%93%E5%9C%B0" title="武蔵陵墓地">武蔵野陵</a>に埋葬される。<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">日本国憲法</a>と(現行の)<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>に基づき葬られた、最初の天皇である。</li></ul></li> <li><a href="/wiki/2014%E5%B9%B4" title="2014年">2014年</a>(平成26年)8月21日、昭和天皇の言動を公式記録した「昭和天皇実録」を<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81" title="宮内庁">宮内庁</a>が24年かけて完成させ、天皇明仁(当時)及び皇后美智子(当時)に奉呈した。本文60冊、目次・凡例1冊の計61冊で構成され、9月中旬に同庁が全ての内容を公表したのち、<a href="/wiki/2015%E5%B9%B4" title="2015年">2015年</a>(平成27年)から5年計画で全巻が公刊される<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="系譜"><span id=".E7.B3.BB.E8.AD.9C"></span>系譜</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=11" title="節を編集: 系譜"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="mw-collapsible mw-collapsed" style="margin: 0.3em auto auto; font-size:88%; border:1px solid #aaa; width:100%; clear:none;"> <tbody><tr> <th style="padding:0.2em 0.3em 0.2em 4.3em;background:none;min-width:100%;width:100%">昭和天皇の系譜 </th></tr> <tr> <td style="text-align:center"> <div style="height: 600px; overflow: auto; padding: 3px; border:1px solid #AAAAAA;"> <div class="center"> <table style="border-spacing: 0px; font-size:100%;line-height:100%"> <tbody><tr style="text-align: center;"><td rowspan="62" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">16.120代天皇<br /><a href="/wiki/%E4%BB%81%E5%AD%9D%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仁孝天皇">仁孝天皇</a></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#bfc">8.121代天皇<br /><a href="/wiki/%E5%AD%9D%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝明天皇">孝明天皇</a></td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">17.<a href="/wiki/%E6%AD%A3%E8%A6%AA%E7%94%BA%E9%9B%85%E5%AD%90" title="正親町雅子">正親町雅子</a></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#ffc">4.122代天皇<br /><a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a></td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">18.<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B1%B1%E5%BF%A0%E8%83%BD" title="中山忠能">中山忠能</a></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#bfc">9.<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B1%B1%E6%85%B6%E5%AD%90" title="中山慶子">中山慶子</a></td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">19.<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B1%B1%E6%84%9B%E5%AD%90" title="中山愛子">中山愛子</a></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#fb9">2.123代天皇<br /><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a></td><td rowspan="2" colspan="9"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="30" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">20.<a href="/wiki/%E6%9F%B3%E5%8E%9F%E9%9A%86%E5%85%89" title="柳原隆光">柳原隆光</a></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#bfc">10.<a href="/wiki/%E6%9F%B3%E5%8E%9F%E5%85%89%E6%84%9B" title="柳原光愛">柳原光愛</a></td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">21.正親町三条則子</td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#ffc">5.<a href="/wiki/%E6%9F%B3%E5%8E%9F%E6%84%9B%E5%AD%90" title="柳原愛子">柳原愛子</a></td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">22.長谷川雪顕</td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#bfc">11.<a href="/wiki/%E9%95%B7%E8%B0%B7%E5%B7%9D%E6%AD%8C%E9%87%8E" title="長谷川歌野">長谷川歌野</a></td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#fcc">1.<b>124代天皇<br /><a class="mw-selflink selflink">昭和天皇</a></b></td><td rowspan="2" colspan="12"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="62" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">24.<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E6%9D%A1%E6%B2%BB%E5%AD%9D" title="二条治孝">二条治孝</a></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#bfc">12.<a href="/wiki/%E4%B9%9D%E6%9D%A1%E5%B0%9A%E5%BF%A0" title="九条尚忠">九条尚忠</a></td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">25.樋口信子</td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#ffc">6.<a href="/wiki/%E4%B9%9D%E6%9D%A1%E9%81%93%E5%AD%9D" title="九条道孝">九条道孝</a></td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#9fe">26.南大路長尹</td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#bfc">13.菅山</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#fb9">3.<a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">九条節子</a></td><td rowspan="2" colspan="9"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="30" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#bfc">14.野間頼興</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top:0;padding-bottom:0;background-color:#ffc">7.<a href="/wiki/%E9%87%8E%E9%96%93%E5%B9%BE%E5%AD%90" title="野間幾子">野間幾子</a></td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> <tr style="text-align: center;"></tr> </tbody></table> </div> </div> </td></tr></tbody></table> <table class="wikitable" style="width:80%"> <tbody><tr> <td rowspan="8" align="center" style="background-color:#ddf;width:25%"><b>昭和天皇</b> </td> <td rowspan="4" align="center" style="background-color:#dfd;width:25%"><b>父:</b><br /><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a> </td> <td rowspan="2" align="center" style="background-color:#dfd;width:25%"><b>祖父:</b><br /><a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a> </td> <td rowspan="1" align="center" style="background-color:#dfd;width:25%"><b>曽祖父:</b><br /><a href="/wiki/%E5%AD%9D%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝明天皇">孝明天皇</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="1" align="center"><b>曽祖母:</b><br /><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B1%B1%E6%85%B6%E5%AD%90" title="中山慶子">中山慶子</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="2" align="center"><b>祖母:</b><br /><a href="/wiki/%E6%9F%B3%E5%8E%9F%E6%84%9B%E5%AD%90" title="柳原愛子">柳原愛子</a> </td> <td rowspan="1" align="center"><b>曽祖父:</b><br /><a href="/wiki/%E6%9F%B3%E5%8E%9F%E5%85%89%E6%84%9B" title="柳原光愛">柳原光愛</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="1" align="center"><b>曽祖母:</b><br />長谷川歌野 </td></tr> <tr> <td rowspan="4" align="center"><b>母:</b><br /><a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">貞明皇后</a> </td> <td rowspan="2" align="center"><b>祖父:</b><br /><a href="/wiki/%E4%B9%9D%E6%9D%A1%E9%81%93%E5%AD%9D" title="九条道孝">九条道孝</a> </td> <td rowspan="1" align="center"><b>曽祖父:</b><br /><a href="/wiki/%E4%B9%9D%E6%9D%A1%E5%B0%9A%E5%BF%A0" title="九条尚忠">九条尚忠</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="1" align="center"><b>曽祖母:</b><br />菅山 </td></tr> <tr> <td rowspan="2" align="center"><b>祖母:</b><br /><a href="/wiki/%E9%87%8E%E9%96%93%E5%B9%BE%E5%AD%90" title="野間幾子">野間幾子</a> </td> <td rowspan="1" align="center"><b>曽祖父:</b><br />野間頼興<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td rowspan="1" align="center"><b>曽祖母:</b><br />不詳 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="系図"><span id=".E7.B3.BB.E5.9B.B3"></span>系図</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=12" title="節を編集: 系図"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Showa_family_1936.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Showa_family_1936.jpg/220px-Showa_family_1936.jpg" decoding="async" width="220" height="126" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Showa_family_1936.jpg/330px-Showa_family_1936.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Showa_family_1936.jpg/440px-Showa_family_1936.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="459" /></a><figcaption><a href="/wiki/1936%E5%B9%B4" title="1936年">1936年</a>(昭和11年)、<br />昭和天皇一家。</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Showa-family1941_12_7.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Showa-family1941_12_7.jpg/220px-Showa-family1941_12_7.jpg" decoding="async" width="220" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Showa-family1941_12_7.jpg/330px-Showa-family1941_12_7.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Showa-family1941_12_7.jpg/440px-Showa-family1941_12_7.jpg 2x" data-file-width="1662" data-file-height="896" /></a><figcaption><a href="/wiki/1941%E5%B9%B4" title="1941年">1941年</a>(昭和16年)<a href="/wiki/12%E6%9C%887%E6%97%A5" title="12月7日">12月7日</a>、<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89" title="太平洋戦争">太平洋戦争</a>(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%9D%B1%E4%BA%9C%E6%88%A6%E4%BA%89" title="大東亜戦争">大東亜戦争</a>)開戦前日の天皇一家。</figcaption></figure> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style="font-size:80%"> <tbody><tr style="height: 1px; text-align: center;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><sup>122</sup> <b><a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a></b></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><sup>123</sup> <b><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a></b></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><sup>124</sup> <b><a class="mw-selflink selflink">昭和天皇</a></b></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">秩父宮雍仁親王</a></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高松宮宣仁親王">高松宮宣仁親王</a></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%AC%A0%E5%AE%AE%E5%B4%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="三笠宮崇仁親王">三笠宮崇仁親王</a></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid; border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><sup>125</sup> <b><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">上皇</a></b></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮正仁親王</a></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E5%AF%AC%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="寬仁親王">寬仁親王</a></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E6%A1%82%E5%AE%AE%E5%AE%9C%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="桂宮宜仁親王">桂宮宜仁親王</a></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E9%AB%98%E5%86%86%E5%AE%AE%E6%86%B2%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高円宮憲仁親王">高円宮憲仁親王</a></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2" style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-bottom: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"><td><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td colspan="2"><div style="width: 2em; height: 1em"> </div></td><td style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 1em"> </div></td></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><sup>126</sup> <b><a href="/wiki/%E5%BE%B3%E4%BB%81" title="徳仁">今上天皇</a></b></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE%E6%96%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秋篠宮文仁親王">秋篠宮文仁親王</a></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" style="border-right: thin solid"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2"><div style="width: 1em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> <tr style="height: 1px; text-align: center;"><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td rowspan="2" colspan="2"><div style="width: 2em; height: 2em"> </div></td><td colspan="6" rowspan="2" style="border: 0px solid ; padding: 0.2em; ;"><a href="/wiki/%E6%82%A0%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="悠仁親王">悠仁親王</a></td></tr><tr style="height: 1px; text-align: center;"></tr> </tbody></table> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="皇子女"><span id=".E7.9A.87.E5.AD.90.E5.A5.B3"></span>皇子女</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=13" title="節を編集: 皇子女"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>(良子女王)との間に2男5女の7人の皇子女をもうけた。うち<a href="/wiki/%E5%A4%AD%E6%8A%98" title="夭折">夭折</a>した第2皇女子(第2子)を除き、2男4女の6人が成人した。 </p> <table class="wikitable" style="font-size:95%"> <tbody><tr> <th> </th> <th><a href="/wiki/%E5%BE%A1%E7%A7%B0%E5%8F%B7" title="御称号">御称号</a>及び<br /><a href="/wiki/%E8%AB%B1" title="諱">諱</a>・<a href="/wiki/%E8%BA%AB%E4%BD%8D" title="身位">身位</a> </th> <th>読み </th> <th>生年月日 </th> <th>没年月日 </th> <th><a href="/wiki/%E7%B6%9A%E6%9F%84" title="続柄">続柄</a> </th> <th>備考 </th></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Dochter_van_de_Keizer_van_Japan_,_Shigeko_Higashikuni_op_Schiphol,_Bestanddeelnr_910-7440.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Dochter_van_de_Keizer_van_Japan_%2C_Shigeko_Higashikuni_op_Schiphol%2C_Bestanddeelnr_910-7440.jpg/70px-Dochter_van_de_Keizer_van_Japan_%2C_Shigeko_Higashikuni_op_Schiphol%2C_Bestanddeelnr_910-7440.jpg" decoding="async" width="70" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Dochter_van_de_Keizer_van_Japan_%2C_Shigeko_Higashikuni_op_Schiphol%2C_Bestanddeelnr_910-7440.jpg/105px-Dochter_van_de_Keizer_van_Japan_%2C_Shigeko_Higashikuni_op_Schiphol%2C_Bestanddeelnr_910-7440.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Dochter_van_de_Keizer_van_Japan_%2C_Shigeko_Higashikuni_op_Schiphol%2C_Bestanddeelnr_910-7440.jpg/140px-Dochter_van_de_Keizer_van_Japan_%2C_Shigeko_Higashikuni_op_Schiphol%2C_Bestanddeelnr_910-7440.jpg 2x" data-file-width="2433" data-file-height="3693" /></a></span> </td> <td style="text-align:center"><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E6%88%90%E5%AD%90" title="東久邇成子">照宮成子内親王</a> </td> <td style="text-align:center"><span class="nowrap">てるのみや</span>しげこ </td> <td><span class="nowrap"><a href="/wiki/1925%E5%B9%B4" title="1925年">1925年</a>(大正14年)</span><a href="/wiki/12%E6%9C%886%E6%97%A5" title="12月6日">12月6日</a> </td> <td><a href="/wiki/1961%E5%B9%B4" title="1961年">1961年</a>(昭和36年) <p><a href="/wiki/7%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="7月23日">7月23日</a>(満35歳没) </p> </td> <td style="white-space:nowrap;background-color:#FFC0CB">第1皇女子<br />(第1子) </td> <td><a href="/wiki/%E7%9B%9B%E5%8E%9A%E7%8E%8B" title="盛厚王">盛厚王</a>(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE" title="東久邇宮">東久邇宮</a>家)と結婚後、<br />盛厚王妃成子内親王となる。<br />戦後の<a href="/wiki/%E7%9A%87%E7%B1%8D%E9%9B%A2%E8%84%B1" class="mw-redirect" title="皇籍離脱">皇籍離脱</a>後は、<br /><b><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E6%88%90%E5%AD%90" title="東久邇成子">東久邇成子</a></b>(姓読み:ひがしくに)となる。<br />子女:3男2女(5人)。 </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Princess_Sachiko.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Princess_Sachiko.jpg/70px-Princess_Sachiko.jpg" decoding="async" width="70" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Princess_Sachiko.jpg/105px-Princess_Sachiko.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Princess_Sachiko.jpg/140px-Princess_Sachiko.jpg 2x" data-file-width="333" data-file-height="489" /></a></span> </td> <td style="text-align:center"><a href="/wiki/%E4%B9%85%E5%AE%AE%E7%A5%90%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="久宮祐子内親王">久宮祐子内親王</a> </td> <td style="text-align:center">ひさのみや <p>さちこ </p> </td> <td><a href="/wiki/1927%E5%B9%B4" title="1927年">1927年</a>(昭和2年) <p><a href="/wiki/9%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="9月10日">9月10日</a> </p> </td> <td><a href="/wiki/1928%E5%B9%B4" title="1928年">1928年</a>(昭和3年) <p><a href="/wiki/3%E6%9C%888%E6%97%A5" title="3月8日">3月8日</a>(満0歳没) </p> </td> <td style="text-align:center;background-color:#FFE4E1">第2皇女子<br />(第2子) </td> <td><b><a href="/wiki/%E4%B9%85%E5%AE%AE%E7%A5%90%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="久宮祐子内親王">久宮祐子内親王</a></b>、夭折。<br />子女:無し。 </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:A0287992_1472024.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/A0287992_1472024.jpg/70px-A0287992_1472024.jpg" decoding="async" width="70" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/A0287992_1472024.jpg/105px-A0287992_1472024.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/A0287992_1472024.jpg/140px-A0287992_1472024.jpg 2x" data-file-width="481" data-file-height="683" /></a></span> </td> <td style="text-align:center"><a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%8F%B8%E5%92%8C%E5%AD%90" title="鷹司和子">孝宮和子内親王</a> </td> <td style="text-align:center">たかのみや <p>かずこ </p> </td> <td><a href="/wiki/1929%E5%B9%B4" title="1929年">1929年</a>(昭和4年) <p><a href="/wiki/9%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="9月30日">9月30日</a> </p> </td> <td style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(平成元年) <p><a href="/wiki/5%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="5月26日">5月26日</a>(満59歳没) </p> </td> <td style="text-align:center;background-color:#FFC0CB">第3皇女子<br />(第3子) </td> <td style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%8F%B8%E5%B9%B3%E9%80%9A" title="鷹司平通">鷹司平通</a>と結婚<br />皇籍離脱後、<b><a href="/wiki/%E9%B7%B9%E5%8F%B8%E5%92%8C%E5%AD%90" title="鷹司和子">鷹司和子</a></b>(姓読み:たかつかさ)となる。<br />(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>第12条<sup id="cite_ref-JILArt.12_113-0" class="reference"><a href="#cite_note-JILArt.12-113"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の規定による)<br />子女:無し、養子:1男(1人)。 </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Ikeda_Atsuko.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Ikeda_Atsuko.JPG/70px-Ikeda_Atsuko.JPG" decoding="async" width="70" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Ikeda_Atsuko.JPG/105px-Ikeda_Atsuko.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Ikeda_Atsuko.JPG/140px-Ikeda_Atsuko.JPG 2x" data-file-width="405" data-file-height="578" /></a></span> </td> <td style="text-align:center"><a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E5%8E%9A%E5%AD%90" title="池田厚子">順宮厚子内親王</a> </td> <td style="text-align:center">よりのみや <p>あつこ </p> </td> <td><a href="/wiki/1931%E5%B9%B4" title="1931年">1931年</a>(昭和6年) <p><a href="/wiki/3%E6%9C%887%E6%97%A5" title="3月7日">3月7日</a> </p> </td> <td><i>存命中</i>(93歳) </td> <td style="text-align:center;background-color:#FFC0CB">第4皇女子<br />(第4子) </td> <td><a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E9%9A%86%E6%94%BF" title="池田隆政">池田隆政</a>と結婚<br />皇籍離脱後、<b><a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E5%8E%9A%E5%AD%90" title="池田厚子">池田厚子</a></b>(姓読み:いけだ)となる。<br />(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>第12条<sup id="cite_ref-JILArt.12_113-1" class="reference"><a href="#cite_note-JILArt.12-113"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の規定による)<br />子女:無し、養子:1男(1人)。 </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Akihito_(2016).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Emperor_Akihito_%282016%29.jpg/70px-Emperor_Akihito_%282016%29.jpg" decoding="async" width="70" height="86" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Emperor_Akihito_%282016%29.jpg/105px-Emperor_Akihito_%282016%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Emperor_Akihito_%282016%29.jpg/140px-Emperor_Akihito_%282016%29.jpg 2x" data-file-width="639" data-file-height="784" /></a></span> </td> <td style="text-align:center"><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">継宮明仁親王</a> </td> <td style="text-align:center">つぐのみや <p>あきひと </p> </td> <td><a href="/wiki/1933%E5%B9%B4" title="1933年">1933年</a>(昭和8年) <p>12月23日 </p> </td> <td><i>存命中</i>(91歳) </td> <td style="background-color:#ADD8E6">第1<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AD%90" title="皇子">皇男子</a><br />(第5子) </td> <td style="text-align:left;background-color:#e6b422"><a href="/wiki/%E6%AD%A3%E7%94%B0%E7%BE%8E%E6%99%BA%E5%AD%90" class="mw-redirect" title="正田美智子">正田美智子</a>(姓読み:しょうだ)と結婚<br />(→<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E5%A6%83" title="皇太子妃">皇太子妃</a>→<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%90%8E" title="皇后">皇后</a>→<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87%E5%90%8E" title="上皇后">上皇后</a>)<br /><b><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a></b>(<b>第125代天皇</b>)<br /><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(昭和64年)<a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a>:<br />父である昭和天皇の崩御に伴い、<br />即位(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF" title="皇位継承">皇位継承</a>:践祚)。<br /><a href="/wiki/2019%E5%B9%B4" title="2019年">2019年</a>(<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%88%90" title="平成">平成</a>31年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="4月30日">4月30日</a>に<a href="/wiki/%E9%80%80%E4%BD%8D" title="退位">退位</a>(<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81%E3%81%8B%E3%82%89%E5%BE%B3%E4%BB%81%E3%81%B8%E3%81%AE%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF" title="明仁から徳仁への皇位継承">譲位</a>)、 <p><b><a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87_(%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%80%80%E4%BD%8D%E7%89%B9%E4%BE%8B%E6%B3%95)" title="上皇 (天皇退位特例法)">上皇 (天皇退位特例法)</a></b>: </p><p>2019年(令和元年)<a href="/wiki/5%E6%9C%881%E6%97%A5" title="5月1日">5月1日</a> - 。<br />子女:2男1女(3人)。 </p> </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Prince_Masahito_cropped_2_Prince_Masahito_Prince_Albert_II_Princess_Hanako_and_Yukiya_Amano_20100713.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Prince_Masahito_cropped_2_Prince_Masahito_Prince_Albert_II_Princess_Hanako_and_Yukiya_Amano_20100713.jpg/70px-Prince_Masahito_cropped_2_Prince_Masahito_Prince_Albert_II_Princess_Hanako_and_Yukiya_Amano_20100713.jpg" decoding="async" width="70" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Prince_Masahito_cropped_2_Prince_Masahito_Prince_Albert_II_Princess_Hanako_and_Yukiya_Amano_20100713.jpg/105px-Prince_Masahito_cropped_2_Prince_Masahito_Prince_Albert_II_Princess_Hanako_and_Yukiya_Amano_20100713.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Prince_Masahito_cropped_2_Prince_Masahito_Prince_Albert_II_Princess_Hanako_and_Yukiya_Amano_20100713.jpg/140px-Prince_Masahito_cropped_2_Prince_Masahito_Prince_Albert_II_Princess_Hanako_and_Yukiya_Amano_20100713.jpg 2x" data-file-width="205" data-file-height="298" /></a></span> </td> <td style="text-align:center;white-space:nowrap"><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">義宮正仁親王</a> </td> <td style="text-align:center;white-space:nowrap">よしのみや <p>まさひと </p> </td> <td><a href="/wiki/1935%E5%B9%B4" title="1935年">1935年</a>(昭和10年) <p><a href="/wiki/11%E6%9C%8828%E6%97%A5" title="11月28日">11月28日</a> </p> </td> <td><i>存命中</i>(89歳) </td> <td style="background-color:#ADD8E6">第2皇男子<br />(第6子) </td> <td><a href="/wiki/%E6%B4%A5%E8%BB%BD%E8%8F%AF%E5%AD%90" class="mw-redirect" title="津軽華子">津軽華子</a>(姓読み:つがる)と結婚<br />(→<a href="/wiki/%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E5%A6%83%E8%8F%AF%E5%AD%90" title="正仁親王妃華子">正仁親王妃華子</a>)。<br /><b><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮正仁親王</a></b>(<b><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE" title="常陸宮">常陸宮</a></b>当主)<br /><a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF" title="皇位継承">皇位継承</a>順位第3位<sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<br />子女:無し。 </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Shimazu_Takako_(1950,_cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Shimazu_Takako_%281950%2C_cropped%29.jpg/70px-Shimazu_Takako_%281950%2C_cropped%29.jpg" decoding="async" width="70" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Shimazu_Takako_%281950%2C_cropped%29.jpg/105px-Shimazu_Takako_%281950%2C_cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/72/Shimazu_Takako_%281950%2C_cropped%29.jpg 2x" data-file-width="126" data-file-height="168" /></a></span> </td> <td style="text-align:center"><a href="/wiki/%E5%B3%B6%E6%B4%A5%E8%B2%B4%E5%AD%90" title="島津貴子">清宮貴子内親王</a> </td> <td style="text-align:center">すがのみや <p>たかこ </p> </td> <td><a href="/wiki/1939%E5%B9%B4" title="1939年">1939年</a>(昭和14年) <p><a href="/wiki/3%E6%9C%882%E6%97%A5" title="3月2日">3月2日</a> </p> </td> <td><i>存命中</i>(85歳) </td> <td style="text-align:center;background-color:#FFC0CB">第5皇女子<br />(第7子) </td> <td><a href="/wiki/%E5%B3%B6%E6%B4%A5%E4%B9%85%E6%B0%B8" title="島津久永">島津久永</a>と結婚<br />皇籍離脱後、<b><a href="/wiki/%E5%B3%B6%E6%B4%A5%E8%B2%B4%E5%AD%90" title="島津貴子">島津貴子</a></b>(姓読み:しまづ)となる。<br />(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>第12条<sup id="cite_ref-JILArt.12_113-2" class="reference"><a href="#cite_note-JILArt.12-113"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>の規定による)<br />子女:1男(1人)。 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="主な出来事"><span id=".E4.B8.BB.E3.81.AA.E5.87.BA.E6.9D.A5.E4.BA.8B"></span>主な出来事</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=14" title="節を編集: 主な出来事"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="乃木希典による教育"><span id=".E4.B9.83.E6.9C.A8.E5.B8.8C.E5.85.B8.E3.81.AB.E3.82.88.E3.82.8B.E6.95.99.E8.82.B2"></span>乃木希典による教育</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=15" title="節を編集: 乃木希典による教育"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>乃木の薫陶</dt></dl> <p><a href="/wiki/1912%E5%B9%B4" title="1912年">1912年</a>(<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB" title="明治">明治</a>45年)<a href="/wiki/7%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="7月30日">7月30日</a>の祖父・<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>が崩御。同年<a href="/wiki/9%E6%9C%8813%E6%97%A5" title="9月13日">9月13日</a>の大喪当日に陸軍大将・<a href="/wiki/%E4%B9%83%E6%9C%A8%E5%B8%8C%E5%85%B8" title="乃木希典">乃木希典</a>は、夫人<a href="/wiki/%E4%B9%83%E6%9C%A8%E9%9D%99%E5%AD%90" title="乃木静子">乃木静子</a>と共に自宅で<a href="/wiki/%E6%AE%89%E6%AD%BB" title="殉死">殉死</a>し波紋を呼んだ。晩年の乃木は<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E7%BF%92%E9%99%A2" title="学習院">学習院</a>院長を務め、少年時代の迪宮裕仁親王(のちの昭和天皇)にも影響を与えた。乃木は直接的な言葉よりも「暗示」や「感化」によって、迪宮に将来の天皇としての自覚を持たせようと試みたとされる<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>乃木の「雨の日も(馬車を使わずに)<a href="/wiki/%E5%A4%96%E5%A5%97" title="外套">外套</a>を着て徒歩で登校するように」という質実剛健の教えは迪宮に深い感銘を与え、天皇になったあとも記者会見の中で度々紹介している<sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。このように、複数回個人名を挙げたことは、極めて異例であった<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E3%81%9F%E3%81%8B" title="鈴木たか">鈴木たか</a>(足立たか)の回想によれば、実際に<a href="/wiki/%E8%B5%A4%E5%9D%82%E5%BE%A1%E7%94%A8%E5%9C%B0" title="赤坂御用地">青山御所</a>から四谷の初等科まで徒歩で通学し、また継ぎ接ぎした衣服を着用することもあった<sup id="cite_ref-yomi19890107-kiseki_120-0" class="reference"><a href="#cite_note-yomi19890107-kiseki-120"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。鈴木孝によれば、側近が「乃木大将の拝謁」を報告した際には「院長閣下と申し上げなきゃいけない」と注意したという<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>一方で乃木は、皇位継承者たる迪宮は常に最上位でなければならないという考えのもと、弟宮たちとは明確に区別した。また乃木の指示で、迪宮ら三親王も出席する学習院の朝礼の際には<a href="/wiki/%E6%95%99%E8%82%B2%E5%8B%85%E8%AA%9E" class="mw-redirect" title="教育勅語">教育勅語</a>の暗唱に続いて、生徒たちに「最高の望みは何か」と問い、「天皇陛下のために死ぬこと」と唱和させた<sup id="cite_ref-sasaki2005-400_123-0" class="reference"><a href="#cite_note-sasaki2005-400-123"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また乃木は月に数度、院長室に迪宮を招いて皇孫としての心得や軍人時代の経験などを語り聞かせていた<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <dl><dt>乃木の殉死</dt></dl> <p>1912年(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>元年)<a href="/wiki/9%E6%9C%8811%E6%97%A5" title="9月11日">9月11日</a>(9日、10日<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>など他説あり)、参内した乃木は皇太子となった裕仁親王に勉学上の注意とともに、自ら写本した『<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%9C%9D%E4%BA%8B%E5%AE%9F" title="中朝事実">中朝事実</a>』を与えた<sup id="cite_ref-yomi19890107-kiseki_120-1" class="reference"><a href="#cite_note-yomi19890107-kiseki-120"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。乃木の「これからは皇太子として、くれぐれも御勉学に励まれるように」との訓戒に対し、そのただならぬ様子に皇太子は「院長閣下はどこかに行かれるのですか?」と質問したという。 </p><p><a href="/wiki/9%E6%9C%8813%E6%97%A5" title="9月13日">9月13日</a>大喪当日の乃木夫妻の殉死は、翌14日朝に皇太子と2人の弟宮たちには、養育掛長だった<a href="/wiki/%E4%B8%B8%E5%B0%BE%E9%8C%A6%E4%BD%9C" title="丸尾錦作">丸尾錦作</a>から知らされ、その辞世の歌も接し涙を流した<sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="#cite_note-126"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="#cite_note-127"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。丸尾によると、皇太子はこの時、涙ながらに「乃木院長が死なれた」「ああ、残念である」とつぶやいた<sup id="cite_ref-128" class="reference"><a href="#cite_note-128"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>乃木が与えた『中朝事実』が、のちに<a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%A8%AE%E3%81%AE%E7%A5%9E%E5%99%A8" title="三種の神器">三種の神器</a>を重要視する考え方に影響を与えたとの意見もある<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="宮中某重大事件"><span id=".E5.AE.AE.E4.B8.AD.E6.9F.90.E9.87.8D.E5.A4.A7.E4.BA.8B.E4.BB.B6"></span>宮中某重大事件</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=16" title="節を編集: 宮中某重大事件"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E6%9F%90%E9%87%8D%E5%A4%A7%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="宮中某重大事件">宮中某重大事件</a>」を参照</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:11_February_1921_issue_of_Tokyo_Asahi_Shimbun.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/11_February_1921_issue_of_Tokyo_Asahi_Shimbun.JPG/180px-11_February_1921_issue_of_Tokyo_Asahi_Shimbun.JPG" decoding="async" width="180" height="318" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/11_February_1921_issue_of_Tokyo_Asahi_Shimbun.JPG/270px-11_February_1921_issue_of_Tokyo_Asahi_Shimbun.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/11_February_1921_issue_of_Tokyo_Asahi_Shimbun.JPG 2x" data-file-width="317" data-file-height="560" /></a><figcaption>「御婚約御変更無し」と報じる<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="東京朝日新聞">東京朝日新聞</a>(大正10年2月11日)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1918%E5%B9%B4" title="1918年">1918年</a>(大正7年)の春、<a href="/wiki/%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE%E9%82%A6%E5%BD%A6%E7%8E%8B" title="久邇宮邦彦王">久邇宮邦彦王</a>を父に持ち、最後の<a href="/wiki/%E8%96%A9%E6%91%A9%E8%97%A9" title="薩摩藩">薩摩藩</a>主・<a href="/wiki/%E5%B3%B6%E6%B4%A5%E5%BF%A0%E7%BE%A9" title="島津忠義">島津忠義</a>の七女・<a href="/wiki/%E9%82%A6%E5%BD%A6%E7%8E%8B%E5%A6%83%E4%BF%94%E5%AD%90" title="邦彦王妃俔子">俔子</a>を母に持つ、<a href="/wiki/%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE" title="久邇宮">久邇宮</a>家の長女・良子女王(<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>)が<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E5%A6%83" title="皇太子妃">皇太子妃</a>に内定し、翌<a href="/wiki/1919%E5%B9%B4" title="1919年">1919年</a>(大正8年)6月に正式に婚約が成立した。 </p><p>しかし11月、<a href="/wiki/%E5%85%83%E8%80%81" title="元老">元老</a>・<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E6%9C%89%E6%9C%8B" title="山縣有朋">山縣有朋</a>が「良子女王の家系(<a href="/wiki/%E5%B3%B6%E6%B4%A5%E6%B0%8F" title="島津氏">島津家</a>)に<a href="/wiki/%E8%89%B2%E7%9B%B2" class="mw-redirect" title="色盲">色盲</a><a href="/wiki/%E9%81%BA%E4%BC%9D" title="遺伝">遺伝</a>がある」として婚約破棄を進言した。山縣は、<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9C%92%E5%AF%BA%E5%85%AC%E6%9C%9B" title="西園寺公望">西園寺公望</a>や<a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E7%B7%8F%E7%90%86%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="内閣総理大臣">首相</a>の<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E6%95%AC" title="原敬">原敬</a>と連携して久邇宮家に婚約辞退を迫ったが、長州閥の領袖である山縣が薩摩閥の進出に危惧を抱いて起こした陰謀であるとして、民間の論客・右翼から非難されることとなった。当初は辞退やむなしの意向だった久邇宮家は態度を硬化させ、最終的には裕仁親王本人の意思が尊重され、<a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a>(大正10年)2月10日に<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E7%9C%81" title="宮内省">宮内省</a>から「婚約に変更なし」と発表された。 </p><p>事件の責任を取って<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%A4%A7%E8%87%A3" class="mw-redirect" title="宮内大臣">宮内大臣</a><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%9D%91%E9%9B%84%E6%AC%A1%E9%83%8E" title="中村雄次郎">中村雄次郎</a>が辞任し、山縣も<a href="/wiki/%E6%9E%A2%E5%AF%86%E9%99%A2_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="枢密院 (日本)">枢密院</a>議長など全官職の辞職願を提出した。しかし、同年5月に山縣の辞表は詔を以て却下された。この事件に関して、山縣はその後一言も語らなかったという。翌年2月1日、山縣は失意のうちに病没した。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="関東大震災と婚礼の儀の延期"><span id=".E9.96.A2.E6.9D.B1.E5.A4.A7.E9.9C.87.E7.81.BD.E3.81.A8.E5.A9.9A.E7.A4.BC.E3.81.AE.E5.84.80.E3.81.AE.E5.BB.B6.E6.9C.9F"></span>関東大震災と婚礼の儀の延期</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=17" title="節を編集: 関東大震災と婚礼の儀の延期"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Hirohito_and_empress_Kojun_of_japan.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Emperor_Hirohito_and_empress_Kojun_of_japan.JPG/180px-Emperor_Hirohito_and_empress_Kojun_of_japan.JPG" decoding="async" width="180" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Emperor_Hirohito_and_empress_Kojun_of_japan.JPG/270px-Emperor_Hirohito_and_empress_Kojun_of_japan.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Emperor_Hirohito_and_empress_Kojun_of_japan.JPG/360px-Emperor_Hirohito_and_empress_Kojun_of_japan.JPG 2x" data-file-width="564" data-file-height="838" /></a><figcaption>1924年(大正13年)、成婚直後の皇太子裕仁親王と妃良子女王</figcaption></figure> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→「<a href="/wiki/%E9%96%A2%E6%9D%B1%E5%A4%A7%E9%9C%87%E7%81%BD" title="関東大震災">関東大震災</a>」も参照</div> <p><a href="/wiki/1923%E5%B9%B4" title="1923年">1923年</a>(大正12年)<a href="/wiki/9%E6%9C%881%E6%97%A5" title="9月1日">9月1日</a>発生の<a href="/wiki/%E9%96%A2%E6%9D%B1%E5%A4%A7%E9%9C%87%E7%81%BD" title="関東大震災">関東大震災</a>では、霞関離宮(現:国会前庭部)が修理中だったため、<a href="/wiki/%E7%AE%B1%E6%A0%B9" title="箱根">箱根</a>(震災で大きな被害を受けた)に避暑も兼ね行啓する予定だったが、当時の首相・<a href="/wiki/%E5%8A%A0%E8%97%A4%E5%8F%8B%E4%B8%89%E9%83%8E" title="加藤友三郎">加藤友三郎</a>が急逝し、政治空白が発生したため、東京の宮城(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85" title="皇居">皇居</a>)に留まり命拾いをした。1973年(昭和48年)9月に昭和天皇は当時を振り返り、記者懇談で「加藤が守ってくれた」と語っている<sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>地震における東京各地の惨状を視察した皇太子裕仁親王(当時<a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF" title="摂政">摂政</a>)は大変心を痛め、自らの婚礼の儀について「民心が落ち着いたころを見定め、年を改めて行うのがふさわしい」という意向を示して翌年1月に延期した。 </p><p>後年、<a href="/wiki/1981%E5%B9%B4" title="1981年">1981年</a>(昭和56年)9月の取材で、昭和天皇は関東大震災について「惨憺たる様子に対して、非常に感慨無量でありました」と述懐している<sup id="cite_ref-131" class="reference"><a href="#cite_note-131"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、同会見では、甚大な被害に加え、皇族にも死者が出た<sup id="cite_ref-132" class="reference"><a href="#cite_note-132"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>ことから、9月1日を「慎みの日」としていることを明かしている<sup id="cite_ref-#1_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-#1-133"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="田中義一首相を叱責、内閣総辞職"><span id=".E7.94.B0.E4.B8.AD.E7.BE.A9.E4.B8.80.E9.A6.96.E7.9B.B8.E3.82.92.E5.8F.B1.E8.B2.AC.E3.80.81.E5.86.85.E9.96.A3.E7.B7.8F.E8.BE.9E.E8.81.B7"></span>田中義一首相を叱責、内閣総辞職</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=18" title="節を編集: 田中義一首相を叱責、内閣総辞職"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1928年(昭和3年)6月4日に起きた<a href="/wiki/%E5%BC%B5%E4%BD%9C%E9%9C%96%E7%88%86%E6%AE%BA%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="張作霖爆殺事件">張作霖爆殺事件</a>(満洲某重大事件)の責任者処分に関して、内閣総理大臣の<a href="/wiki/%E7%94%B0%E4%B8%AD%E7%BE%A9%E4%B8%80" title="田中義一">田中義一</a>は「責任者を厳正に処罰する」と昭和天皇に約束したが、軍や閣内の反対もあって処罰しなかったとき、昭和天皇は「それでは、前の話と違うではないか」と田中の食言を激しく叱責した。その結果、<a href="/wiki/%E7%94%B0%E4%B8%AD%E7%BE%A9%E4%B8%80%E5%86%85%E9%96%A3" title="田中義一内閣">田中内閣</a>は総辞職したとされる(田中首相は、その後間もなく死去した)。 </p><p>田中内閣時には、若い昭和天皇が政治の教育係ともいえる<a href="/wiki/%E5%86%85%E5%A4%A7%E8%87%A3%E5%BA%9C" title="内大臣府">内大臣</a>・<a href="/wiki/%E7%89%A7%E9%87%8E%E4%BC%B8%E9%A1%95" title="牧野伸顕">牧野伸顕</a>の指導のもと、選挙目当てでの<a href="/wiki/%E5%86%85%E5%8B%99%E7%9C%81_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="内務省 (日本)">内務省</a>の人事異動への注意など積極的な政治関与を見せていた。そのため、<a href="/wiki/%E8%BB%8D%E4%BA%BA" title="軍人">軍人</a>や<a href="/wiki/%E5%8F%B3%E7%BF%BC" title="右翼">右翼</a>・<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%B2%8B%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="国粋主義">国粋主義</a>者の間では、この事件が牧野らの「陰謀」によるもので、意志の強くない天皇がこれに引きずられたとのイメージが広がった。昭和天皇の政治への意気込みは空回りしたばかりか、権威の揺らぎすら生じさせることとなった。この事件で 昭和天皇は「その後の政治的関与について、慎重になった」という。 </p><p>なお『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E7%8B%AC%E7%99%BD%E9%8C%B2" title="昭和天皇独白録">昭和天皇独白録</a>』には、「『辞表を出してはどうか』と昭和天皇が田中義一首相に<a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E7%B7%8F%E8%BE%9E%E8%81%B7" title="内閣総辞職">内閣総辞職</a>を迫った」という記述があるが、当時の一次史料(『牧野伸顕日記』など)を照らし合わせると、そこまで踏み込んだ発言はなかった可能性もある。 </p><p>昭和天皇が積極的な政治関与を行った理由について、<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%97%A4%E4%B9%8B%E9%9B%84" title="伊藤之雄">伊藤之雄</a>は「牧野の影響の下で天皇が理想化された明治天皇のイメージ(憲政下における明治天皇の実態とは異なる)を抱き<a href="/wiki/%E8%A6%AA%E6%94%BF" title="親政">親政</a>を志向したため」と、<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2" title="原武史">原武史</a>は「地方視察や即位後続発した直訴へ接した体験の影響による」とそれぞれ論じている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="「天皇機関説」事件"><span id=".E3.80.8C.E5.A4.A9.E7.9A.87.E6.A9.9F.E9.96.A2.E8.AA.AC.E3.80.8D.E4.BA.8B.E4.BB.B6"></span>「天皇機関説」事件</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=19" title="節を編集: 「天皇機関説」事件"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→「<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E6%A9%9F%E9%96%A2%E8%AA%AC#歴史" title="天皇機関説">天皇機関説 § 歴史</a>」も参照</div> <p><a href="/wiki/1935%E5%B9%B4" title="1935年">1935年</a>(昭和10年)、<a href="/wiki/%E7%BE%8E%E6%BF%83%E9%83%A8%E9%81%94%E5%90%89" title="美濃部達吉">美濃部達吉</a>の憲法学説である<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E6%A9%9F%E9%96%A2%E8%AA%AC" title="天皇機関説">天皇機関説</a>が政治問題化した<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E6%A9%9F%E9%96%A2%E8%AA%AC%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="天皇機関説事件">天皇機関説事件</a>について、時の当事者たる昭和天皇自身は<a href="/wiki/%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%AD%A6%E5%AE%98" title="侍従武官">侍従武官長</a>・<a href="/wiki/%E6%9C%AC%E5%BA%84%E7%B9%81" title="本庄繁">本庄繁</a>に「<a href="/wiki/%E7%BE%8E%E6%BF%83%E9%83%A8%E9%81%94%E5%90%89" title="美濃部達吉">美濃部</a>説の通りではないか。自分は天皇機関説でよい」と言った。昭和天皇が<a href="/wiki/%E5%B8%9D%E7%8E%8B%E5%AD%A6" title="帝王学">帝王学</a>を受けた頃には<a href="/wiki/%E6%86%B2%E6%B3%95%E5%AD%A6" title="憲法学">憲法学</a>の通説であり、昭和天皇自身、「美濃部は忠臣である」と述べていた。ただ、機関説事件や一連の<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E4%BD%93%E6%98%8E%E5%BE%B4%E5%A3%B0%E6%98%8E" title="国体明徴声明">「国体明徴」運動</a>をめぐって昭和天皇が具体的な行動をとった形跡はない。機関説に関しての述懐を、昭和天皇の自由主義的な性格の証左とする意見の一方、美濃部擁護に動かなかったことを君主の非政治性へのこだわりとする見解もある。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="二・二六事件"><span id=".E4.BA.8C.E3.83.BB.E4.BA.8C.E5.85.AD.E4.BA.8B.E4.BB.B6"></span>二・二六事件</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=20" title="節を編集: 二・二六事件"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→「<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="二・二六事件">二・二六事件</a>」も参照</div> <p>1936年(昭和11年)<a href="/wiki/2%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="2月26日">2月26日</a>に起きた<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="大日本帝国陸軍">陸軍</a><a href="/wiki/%E7%9A%87%E9%81%93%E6%B4%BE" title="皇道派">皇道派</a>青年<a href="/wiki/%E5%B0%86%E6%A0%A1" title="将校">将校</a>らによる<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="二・二六事件">二・二六事件</a>の際、<a href="/wiki/%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%AD%A6%E5%AE%98" title="侍従武官">侍従武官</a>長・本庄繁<a href="/wiki/%E9%99%B8%E8%BB%8D%E5%A4%A7%E5%B0%86" title="陸軍大将">陸軍大将</a>が青年将校たちに同情的な進言を行ったところ、昭和天皇は怒りもあらわに「朕が股肱の老臣を殺りくす、此の如き兇暴の将校等の精神に於て何ら恕す(許す)べきものありや(あるというのか)」「老臣を悉く倒すは、朕の首を<a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%B6%BF" title="真綿">真綿</a>で締むるに等しき行為」と述べ、「朕自ら<a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E5%B8%AB%E5%9B%A3" title="近衛師団">近衛師団</a>を率ゐこれが鎮圧に当らん」と発言したとされる<sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>このことは「君臨すれども統治せず」の<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E6%86%B2%E5%90%9B%E4%B8%BB%E5%88%B6" title="立憲君主制">立憲君主</a>の立場を忠実に採っていた天皇が、政府機能の麻痺に直面して、初めて自らの意思を述べたともいえる。この天皇の意向は明確に軍首脳に伝わり、決起部隊を<a href="/wiki/%E5%8F%8D%E4%B9%B1%E8%BB%8D" class="mw-redirect" title="反乱軍">反乱軍</a>として事態を解決しようとする動きが強まり、紆余曲折を経て解決へと向かった。 </p><p>このときの発言について、1945年(昭和20年)<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第二次世界大戦">大戦</a>の<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">終戦決定</a>での、いわゆる“聖断”と合わせ、後年「立憲君主としての立場(一線)を超えた行為だった」「あのときはまだ若かったから」と語ったといわれている。この事件との関連は不明ながら、1944年(昭和19年)に長男<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87%E6%98%8E%E4%BB%81" class="mw-redirect" title="上皇明仁">継宮明仁親王</a>が満10歳になり、「<a href="/wiki/%E7%9A%87%E6%97%8F%E8%BA%AB%E4%BD%8D%E4%BB%A4" title="皇族身位令">皇族身位令</a>」の規定に基づき陸海軍少尉に任官することになった折には、父親たる自身の意思により、任官を取り止めさせている。また明仁親王の教育係として、帝国陸軍の軍人を就けることを、特に拒否している。 </p><p>なお2019年に<a href="/wiki/NHK%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%AB" title="NHKスペシャル">NHKスペシャル</a>取材班により発見された<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E8%BB%8D%E4%BB%A4%E9%83%A8" class="mw-redirect" title="海軍軍令部">海軍軍令部</a>の極秘資料によれば、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%B5%B7%E8%BB%8D" title="大日本帝国海軍">海軍</a>は事件前から<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="二・二六事件">2・26事件</a>の予兆を把握しており、事件発生直後に天皇の下に駆け付けた<a href="/wiki/%E6%97%A7%E7%9A%87%E6%97%8F" title="旧皇族">皇族</a>で<a href="/wiki/%E8%BB%8D%E4%BB%A4%E9%83%A8%E7%B7%8F%E9%95%B7" title="軍令部総長">軍令部総長</a>の<a href="/wiki/%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%AE%AE%E5%8D%9A%E6%81%AD%E7%8E%8B" title="伏見宮博恭王">伏見宮博恭王</a>を通じ、海軍が天皇の命により天皇側の重要な戦力として事件の初期から反乱軍を牽制するように動いていたことが明らかになっている<sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="#cite_note-135"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="太平洋戦争(第二次世界大戦)"><span id=".E5.A4.AA.E5.B9.B3.E6.B4.8B.E6.88.A6.E4.BA.89.EF.BC.88.E7.AC.AC.E4.BA.8C.E6.AC.A1.E4.B8.96.E7.95.8C.E5.A4.A7.E6.88.A6.EF.BC.89"></span>太平洋戦争(第二次世界大戦)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=21" title="節を編集: 太平洋戦争(第二次世界大戦)"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="開戦"><span id=".E9.96.8B.E6.88.A6"></span>開戦</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=22" title="節を編集: 開戦"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/1941%E5%B9%B4" title="1941年">1941年</a>(昭和16年)<a href="/wiki/9%E6%9C%886%E6%97%A5" title="9月6日">9月6日</a>、第6回<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%89%8D%E4%BC%9A%E8%AD%B0" title="御前会議">御前会議</a>で、対英米蘭戦は回避不可能なものとして決定された。 </p><p>御前会議ではあくまでも発言しないことが通例となっていた昭和天皇はこの席で敢えて発言をし、37年前の<a href="/wiki/1904%E5%B9%B4" title="1904年">1904年</a>(明治37年)に自身の祖父たる<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>が<a href="/wiki/%E6%97%A5%E9%9C%B2%E6%88%A6%E4%BA%89" title="日露戦争">日露戦争</a>開戦の際に詠んだ<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E8%A3%BD" title="御製">御製</a>を引用した。 </p> <div style="margin-bottom:1.25em; border:1px solid #97BF87; background:transparent; padding:0"> <div style="height:8px; margin:0;border:0; border-bottom:1px solid #97BF87; background: #D7FFC7; font-size:1px"> </div> <div style="padding-top:0px; padding-right:5px; padding-bottom:0px; padding-left:5px; background-color:transparent; font-size:100%"> <p>「<i>四方の海 みなはらからと 思ふ世に など波風の 立ちさわぐらむ</i>」<br /> <small>四方の海(にある国々)は 皆兄弟姉妹/同胞と 思う世に なぜ波風が 立ち騒ぐのだろう</small> </p> </div> </div> <p>昭和天皇は晩年、1985年(昭和60年)の天皇誕生日に際する取材に対し、引用した理由について、議題の第一が開戦、第二が平和であったことに対し「私は、平和努力というものが第一義になることを望んでいた」と述べた<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r86009555">@media screen{.mw-parser-output .fix-domain{border-bottom:dashed 1px}}</style><span class="fix-domain" title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)">また『<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E7%B1%B3%E5%9C%8B%E5%8F%8A%E8%8B%B1%E5%9C%8B%E3%83%8B%E5%B0%8D%E3%82%B9%E3%83%AB%E5%AE%A3%E6%88%B0%E3%83%8E%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="extiw" title="s:米國及英國ニ對スル宣戰ノ詔書">宣戦の詔書</a>』中の「<b>豈朕カ志ナラムヤ</b>(豈に朕が志ならむや)」の一文は天皇本人が書き入れたといわれる。</span><sup class="noprint Template-Fact">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%80%8C%E8%A6%81%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%80%8D%E3%82%92%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E6%96%B9%E3%81%B8" title="Wikipedia:「要出典」をクリックされた方へ"><span title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)">要出典</span></a></i>]</sup> </p><p>また、<a href="/wiki/%E5%86%85%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="内大臣">内大臣</a><a href="/wiki/%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80" title="木戸幸一">木戸幸一</a>によれば、同年秋、天皇は<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%95%99%E7%9A%87" class="mw-redirect" title="ローマ教皇">ローマ教皇</a>との親善を図るよう木戸や<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%9D%A1%E8%8B%B1%E6%A9%9F" class="mw-redirect" title="東条英機">東条英機</a>に命じ、時局収拾のために<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%95%99%E7%9A%87%E5%BA%81" title="ローマ教皇庁">ローマ教皇庁</a>と接触を図らせようとした<sup id="cite_ref-otazune-317_137-0" class="reference"><a href="#cite_note-otazune-317-137"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。昭和天皇自身も、このことを認めている<sup id="cite_ref-otazune-317_137-1" class="reference"><a href="#cite_note-otazune-317-137"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-#1_133-1" class="reference"><a href="#cite_note-#1-133"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>対米開戦直前の1941年(昭和16年)<a href="/wiki/12%E6%9C%886%E6%97%A5" title="12月6日">12月6日</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98" title="アメリカ合衆国大統領">アメリカ合衆国大統領</a><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%82%BA%E3%83%99%E3%83%AB%E3%83%88" title="フランクリン・ルーズベルト">フランクリン・ルーズベルト</a>より直接、昭和天皇宛に「平和を志向し関係改善を目指す」という<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%82%BA%E3%83%99%E3%83%AB%E3%83%88%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98%E3%81%AE%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9B%E8%A6%AA%E9%9B%BB" class="extiw" title="s:ルーズベルト大統領の昭和天皇宛親電">親電</a>が送られていた<sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="#cite_note-138"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>しかし、この親電が東京電信局に届いたのが<a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%8F%A0%E6%B9%BE%E6%94%BB%E6%92%83" title="真珠湾攻撃">真珠湾攻撃</a>の15時間半前であった。国家の命運を決めるようなこの最重要文書が、電信局で10時間も阻止されてしまう。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r86009555"><span class="fix-domain" title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)">元<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="大日本帝国陸軍">大日本帝国陸軍</a><a href="/wiki/%E5%8F%82%E8%AC%80%E6%9C%AC%E9%83%A8_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="参謀本部 (日本)">参謀本部</a>通信課戸村盛男が「もう今さら親電を届けてもかえって現場が混乱をきたす。従って御親電は10時間以上遅らせることにした。それで陛下(昭和天皇)も決心を変更されずに済むし、敵を急襲することができると考えた」とのちに証言している。こうして、親電が肝心の昭和天皇の手元に届いたのは真珠湾攻撃のわずか20分前であった。</span><sup class="noprint Template-Fact">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%80%8C%E8%A6%81%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%80%8D%E3%82%92%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E6%96%B9%E3%81%B8" title="Wikipedia:「要出典」をクリックされた方へ"><span title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)">要出典</span></a></i>]</sup> </p><p>一方、同親電は開戦前には届いておらず、つまり自由勝手に遅らせられていたのであり、それだけ軍閥の力が国政全般に影響を及ぼしていたのだとする資料もある<sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E7%8B%AC%E7%99%BD%E9%8C%B2" title="昭和天皇独白録">昭和天皇独白録</a>』などから、上記のような行為にも示されている通り、昭和天皇自身は「開戦には、消極的であった」といわれている。しかし、<a href="/wiki/1941%E5%B9%B4" title="1941年">1941年</a>(昭和16年)11月には、昭和天皇が「開戦に前向きな決意」を示していたことを、<a href="/wiki/%E7%99%BE%E6%AD%A6%E4%B8%89%E9%83%8E" title="百武三郎">百武三郎</a>侍従長が日記に記している<sup id="cite_ref-:1_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-140"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。『昭和天皇独白録』はのちの敗戦後の<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E6%9C%80%E9%AB%98%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E5%AE%98%E7%B7%8F%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E9%83%A8" title="連合国軍最高司令官総司令部">占領軍</a>(GHQ/SCAP)に対する弁明としての色彩が強いとする<a href="/wiki/%E5%90%89%E7%94%B0%E8%A3%95_(%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%AD%A6%E8%80%85)" title="吉田裕 (歴史学者)">吉田裕</a>らの指摘もある。対米英開戦後の1941年(昭和16年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8825%E6%97%A5" title="12月25日">12月25日</a>には「自国日本軍の勝利」を確信して、「平和克復後は南洋を見たし、日本の<a href="/wiki/%E9%A0%98%E5%9F%9F_(%E5%9B%BD%E5%AE%B6)" title="領域 (国家)">領土</a>となる処なれば支障なからむ」と語ったと小倉庫次の<a href="/wiki/%E6%97%A5%E8%A8%98" title="日記">日記</a>に記されている。 </p><p><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r86009555"><span class="fix-domain" title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)"><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%85%B1%E7%94%A3%E5%85%9A" title="日本共産党">日本共産党</a><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%85%B1%E7%94%A3%E5%85%9A%E4%B8%AD%E5%A4%AE%E5%A7%94%E5%93%A1%E4%BC%9A%E5%B9%B9%E9%83%A8%E4%BC%9A%E5%A7%94%E5%93%A1%E9%95%B7" title="日本共産党中央委員会幹部会委員長">中央委員長</a>も務めた<a href="/wiki/%E7%94%B0%E4%B8%AD%E6%B8%85%E7%8E%84" title="田中清玄">田中清玄</a>がのちに<a href="/wiki/%E8%BB%A2%E5%90%91" title="転向">転向</a>して「<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%88%B6" title="天皇制">天皇制</a>(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4" title="皇室">皇室</a>)護持」を強く主張する「尊皇家」になった。敗戦後間もない<a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(昭和20年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8821%E6%97%A5" title="12月21日">12月21日</a>、宮内省(のちの一時期<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%9C" class="mw-disambig" title="宮内府">宮内府</a>、現在の<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81" title="宮内庁">宮内庁</a>)から特別に招かれた昭和天皇との直接会見時の最後に、「他になにか申したいことがあるか?」と聞かれ、田中は「昭和16年12月8日の開戦には、陛下は反対でいらっしゃった。どうしてあれをお止めになれなかったのですか?」と問い質した。それに対して昭和天皇は「私は<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E6%86%B2%E5%90%9B%E4%B8%BB" class="mw-redirect" title="立憲君主">立憲君主</a>であって、<a href="/wiki/%E5%B0%82%E5%88%B6%E5%90%9B%E4%B8%BB" class="mw-redirect" title="専制君主">専制君主</a>ではない。臣下が決議したことを拒むことはできない。憲法の規定もそうだ」と回答している。</span><sup class="noprint Template-Fact">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%80%8C%E8%A6%81%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%80%8D%E3%82%92%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E6%96%B9%E3%81%B8" title="Wikipedia:「要出典」をクリックされた方へ"><span title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)">要出典</span></a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="戦争指導"><span id=".E6.88.A6.E4.BA.89.E6.8C.87.E5.B0.8E"></span>戦争指導</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=23" title="節を編集: 戦争指導"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:%E5%B3%B6%E6%9D%91%E4%BF%A1%E6%94%BF5.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/%E5%B3%B6%E6%9D%91%E4%BF%A1%E6%94%BF5.jpg/180px-%E5%B3%B6%E6%9D%91%E4%BF%A1%E6%94%BF5.jpg" decoding="async" width="180" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/%E5%B3%B6%E6%9D%91%E4%BF%A1%E6%94%BF5.jpg/270px-%E5%B3%B6%E6%9D%91%E4%BF%A1%E6%94%BF5.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/%E5%B3%B6%E6%9D%91%E4%BF%A1%E6%94%BF5.jpg/360px-%E5%B3%B6%E6%9D%91%E4%BF%A1%E6%94%BF5.jpg 2x" data-file-width="6588" data-file-height="4878" /></a><figcaption><a href="/wiki/1943%E5%B9%B4" title="1943年">1943年</a>(昭和18年)<a href="/wiki/6%E6%9C%8824%E6%97%A5" title="6月24日">6月24日</a>、戦艦「<a href="/wiki/%E6%AD%A6%E8%94%B5_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="武蔵 (戦艦)">武蔵</a>」に<a href="/wiki/%E8%A1%8C%E5%B9%B8" title="行幸">行幸</a>した昭和天皇(中央)。</figcaption></figure> <p>開戦後から戦争中期の1943年(昭和18年)中盤にかけては、日本は<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E6%9C%AC%E5%9C%9F%E6%94%BB%E6%92%83" title="アメリカ本土攻撃">アメリカ本土攻撃</a>や<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%89%E6%B4%8B%E4%BD%9C%E6%88%A6" title="インド洋作戦">インド洋作戦</a>を含めて各地で攻勢をかけ、昭和天皇は各地の戦況を淡々と質問していた。この点で昭和天皇の記憶力が高いと思われ、実際にいくつか指示などもしている。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r86009555"><span class="fix-domain" title="この記述の信頼性について検証が求められています。(2021年3月)">有名なものとして日本軍が大敗した<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%83%83%E3%83%89%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E6%B5%B7%E6%88%A6" title="ミッドウェー海戦">ミッドウェー海戦</a>では敵の待ち伏せ攻撃を予測し、過去の例を出し敵の待ち伏せ攻撃に注意するよう指示したが、前線に指示は届かず結果待ち伏せ攻撃を受けて敗北を喫した例がある。</span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E6%A4%9C%E8%A8%BC%E5%8F%AF%E8%83%BD%E6%80%A7" title="Wikipedia:検証可能性"><span title="この記述の信頼性について検証が求められています。(2021年3月)">要検証</span></a><span class="metadata"> – <a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="ノート:昭和天皇">ノート</a></span></i>]</sup> </p><p>また、昭和天皇はときに軍部の戦略について発言することもあった。太平洋戦争時の<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%9C%AC%E5%96%B6" title="大本営">大本営</a>において、当時<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%AB%E3%83%88%E3%82%AC%E3%83%AB" title="ポルトガル">ポルトガル</a>領であった<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%A2%E3%83%BC%E3%83%AB" title="東ティモール">ティモール島東部</a>占領の計画が持ち上がった(ティモール問題)。これは、同島を占領して<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%AA%E3%82%A2" title="オーストラリア">オーストラリア</a>を爆撃範囲に収めようとするものであった。しかし、御前会議で昭和天皇はこの計画に反対した。そのときの理由が、「<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%BE%E3%83%AC%E3%82%B9%E8%AB%B8%E5%B3%B6" title="アゾレス諸島">アゾレス諸島</a>のことがある」というものであった。これは、もしティモール島攻撃によって<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6%E3%81%AE%E5%8F%82%E6%88%A6%E5%9B%BD#主な中立国" title="第二次世界大戦の参戦国">中立国</a>ポルトガルが<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD_(%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6)" title="連合国 (第二次世界大戦)">連合国</a>側として参戦した場合、イギリスやアメリカの輸送船がアゾレス諸島と<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%99%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%8D%8A%E5%B3%B6" title="イベリア半島">イベリア半島</a>との間を通過することが容易となりイギリスの持久戦が長引くうえに、<a href="/wiki/U%E3%83%9C%E3%83%BC%E3%83%88" title="Uボート">ドイツ軍</a>や<a href="/wiki/%E9%81%A3%E7%8B%AC%E6%BD%9C%E6%B0%B4%E8%89%A6%E4%BD%9C%E6%88%A6" title="遣独潜水艦作戦">日本軍の潜水艦</a>による同諸島周辺の航行が困難になるため、かえって戦況が不利になると判断したのである。この意見は御前会議でそのまま通り、1942年から1943年末にかけて行われた<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%AA%E3%82%A2%E7%A9%BA%E8%A5%B2" title="日本のオーストラリア空襲">オーストラリアへの空襲</a>は別の基地を使って行われた。しかし1943年には、ポルトガルの承認を受けてイギリスはアゾレス諸島の基地を占拠し、その後アゾレス諸島は連合国軍によって使用されている。 </p><p>太平洋戦争のほぼ全期間にあたる1941年9月から1945年3月まで<a href="/wiki/%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%AD%A6%E5%AE%98" title="侍従武官">侍従武官</a>として仕えた陸軍軍人<a href="/wiki/%E5%9D%AA%E5%B3%B6%E6%96%87%E9%9B%84" title="坪島文雄">坪島文雄</a>は、『服務の参考』『服務上乃参考』と題した日記をつけており、<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8" title="国立国会図書館">国立国会図書館</a>憲政資料室で2022年5月27日から研究者に公開されている<sup id="cite_ref-読売20220527_141-0" class="reference"><a href="#cite_note-読売20220527-141"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。この日記によると、「一部ノ敵」と思っているうちに有力部隊や飛行場が進出してくることがあるので「油断ナキ様注意セシムヘシ」(1943年1月3日)と求めたほか、同年2月3日には兵士の糧食について熱帯での保存性はどうかと尋ねている<sup id="cite_ref-読売20220527_141-1" class="reference"><a href="#cite_note-読売20220527-141"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="和平に向けて"><span id=".E5.92.8C.E5.B9.B3.E3.81.AB.E5.90.91.E3.81.91.E3.81.A6"></span>和平に向けて</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=24" title="節を編集: 和平に向けて"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Gozen-kaigi_14_August_1945.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Gozen-kaigi_14_August_1945.jpg/200px-Gozen-kaigi_14_August_1945.jpg" decoding="async" width="200" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Gozen-kaigi_14_August_1945.jpg/300px-Gozen-kaigi_14_August_1945.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Gozen-kaigi_14_August_1945.jpg/400px-Gozen-kaigi_14_August_1945.jpg 2x" data-file-width="513" data-file-height="358" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%84%E3%83%80%E3%83%A0%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="ポツダム宣言">ポツダム宣言</a>受諾による<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">日本の降伏</a>を決定した<a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(昭和20年)<a href="/wiki/8%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="8月14日">8月14日</a>の<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%89%8D%E4%BC%9A%E8%AD%B0" title="御前会議">御前会議</a></figcaption></figure> <p>昭和天皇は1941年(昭和16年)10月13日には開戦の覚悟を固めていたとされ、同時に戦争終結のための手段として<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%B3%95%E7%8E%8B%E5%BA%81" class="mw-redirect" title="ローマ法王庁">ローマ法王庁</a>との親善関係を樹立する必要があることを木戸幸一に語っている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE原武史2015126_142-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE原武史2015126-142"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 天皇は同じく開戦直前の11月2日にも<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%9D%A1%E8%8B%B1%E6%A9%9F" class="mw-redirect" title="東条英機">東条英機</a>首相に「<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E6%B3%95%E7%8E%8B" class="mw-redirect" title="ローマ法王">ローマ法王</a>を通じた時局収拾の検討」を提案していた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE原武史2015126_142-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE原武史2015126-142"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%B3%E3%82%AC%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%AB%E9%99%A5%E8%90%BD" class="mw-redirect" title="シンガポール陥落">シンガポールが陥落</a>するなど<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%BB%8D" title="日本軍">日本軍</a>が破竹の勢いで進撃していた1942年(昭和17年)の2月14日にも天皇は東条英機首相にローマ法王庁への外交使節派遣について再び下問している<sup id="cite_ref-FOOTNOTE原武史2015131_143-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE原武史2015131-143"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>戦局の日本不利が明らかになっていた1944年には終戦を見据えた発言が漏れるようになった。同年3月27日の<a href="/wiki/%E5%8F%82%E8%AC%80%E6%9C%AC%E9%83%A8_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="参謀本部 (日本)">参謀本部</a>次長の戦況報告に対して「頑張リ通セハ何トカナルト言フカ如ク聞ユル。勿論頑張ルコトニ不同意ハ無イカ、国ヲ最後ノドタンバ迄追込ムコトハ、戦後ノ国力回復ヲ困難ニスヘシ」と語った<sup id="cite_ref-読売20220527_141-2" class="reference"><a href="#cite_note-読売20220527-141"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2" title="昭和天皇実録">昭和天皇実録</a>』によると、昭和天皇が終戦の意向を最初に示したのは1944年(昭和19年)9月26日で、側近の<a href="/wiki/%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80" title="木戸幸一">木戸幸一</a><a href="/wiki/%E5%86%85%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="内大臣">内大臣</a>に対し、「武装解除又は戦争責任者問題を除外して和平を実現できざるや、領土は如何でもよい」などと述べている<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090021_1/2_144-0" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_産経1409090021_1/2-144"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>日本が連合国に対して劣勢となっていた<a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(昭和20年)<a href="/wiki/1%E6%9C%886%E6%97%A5" title="1月6日">1月6日</a>、<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD_(%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6)" title="連合国 (第二次世界大戦)">連合国</a>軍が<a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%82%BD%E3%83%B3%E5%B3%B6" title="ルソン島">ルソン島</a>上陸の準備をしているとの報を受けて(<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%83%94%E3%83%B3%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84_(1944-1945%E5%B9%B4)" class="mw-redirect" title="フィリピンの戦い (1944-1945年)">フィリピンの戦い (1944-1945年)</a>)、昭和天皇は木戸幸一に重臣の意見を聞くことを求めた。このとき、木戸は陸軍・<a href="/wiki/%E6%A2%85%E6%B4%A5%E7%BE%8E%E6%B2%BB%E9%83%8E" title="梅津美治郎">梅津美治郎</a>参謀総長および海軍・<a href="/wiki/%E5%8F%8A%E5%B7%9D%E5%8F%A4%E5%BF%97%E9%83%8E" title="及川古志郎">及川古志郎</a>軍令部総長と閣僚(当時<a href="/wiki/%E5%B0%8F%E7%A3%AF%E5%86%85%E9%96%A3" title="小磯内閣">小磯内閣</a>、<a href="/wiki/%E5%B0%8F%E7%A3%AF%E5%9C%8B%E6%98%AD" title="小磯國昭">小磯國昭</a>首相)の召集を勧めている<sup id="cite_ref-145" class="reference"><a href="#cite_note-145"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 準備は木戸が行い、軍部を刺激しないように秘密裏に行われた。表向きは重臣が天機を奉伺するという名目であった<sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E4%B8%8A%E5%A5%8F%E6%96%87" title="近衛上奏文">近衛上奏文</a>」を参照</div> <p>その中で特筆すべきものとしては、<a href="/wiki/2%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="2月14日">2月14日</a>に行われた近衛元首相の<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E5%A5%8F" title="上奏">上奏</a>がある。近衛は「敗戦必至である」として、「和平の妨害、敗戦に伴う<a href="/wiki/%E5%85%B1%E7%94%A3%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E9%9D%A9%E5%91%BD" title="共産主義革命">共産主義革命</a>を防ぐために、軍内の革新派の一味を<a href="/wiki/%E7%B2%9B%E6%B8%85" title="粛清">粛清</a>すべきだ」と提案している。昭和天皇は「近衛の言う通りの人事ができない」ことを指摘しており、近衛の策は実行されなかった<sup id="cite_ref-148" class="reference"><a href="#cite_note-148"><span class="cite-bracket">[</span>121<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="#cite_note-149"><span class="cite-bracket">[</span>122<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>フィリピンの戦いから<a href="/wiki/%E7%A1%AB%E9%BB%84%E5%B3%B6%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="硫黄島の戦い">硫黄島の戦い</a>、<a href="/wiki/%E6%B2%96%E7%B8%84%E6%88%A6" title="沖縄戦">沖縄戦</a>にかけて、日本陸海軍は航空機による米艦船への<a href="/wiki/%E4%BD%93%E5%BD%93%E3%81%9F%E3%82%8A%E6%94%BB%E6%92%83" title="体当たり攻撃">体当たり攻撃</a>(<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E9%A2%A8%E7%89%B9%E5%88%A5%E6%94%BB%E6%92%83%E9%9A%8A" title="神風特別攻撃隊">神風特別攻撃隊</a>)を繰り返し実施。沖縄戦直前の1945年3月7日、<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%B9%E6%98%A0%E7%94%BB" title="ニュース映画">ニュース映画</a>で特攻隊員が寄せ書きする場面を見た昭和天皇について、坪島侍従武官は「聖上(天皇)御涙ヲヌグワセラレタリ」と記している<sup id="cite_ref-読売20220527_141-3" class="reference"><a href="#cite_note-読売20220527-141"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>沖縄戦での日本軍による組織的戦闘の終了について報告を受けた2日後の1945年<a href="/wiki/6%E6%9C%8822%E6%97%A5" title="6月22日">6月22日</a>には、<a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E8%B2%AB%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="鈴木貫太郎">鈴木貫太郎</a>首相、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E9%83%B7%E8%8C%82%E5%BE%B3" title="東郷茂徳">東郷茂徳</a>外相、<a href="/wiki/%E9%98%BF%E5%8D%97%E6%83%9F%E5%B9%BE" title="阿南惟幾">阿南惟幾</a><a href="/wiki/%E9%99%B8%E8%BB%8D%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="陸軍大臣">陸相</a>、<a href="/wiki/%E7%B1%B3%E5%86%85%E5%85%89%E6%94%BF" title="米内光政">米内光政</a><a href="/wiki/%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="海軍大臣">海相</a>、<a href="/wiki/%E6%A2%85%E6%B4%A5%E7%BE%8E%E6%B2%BB%E9%83%8E" title="梅津美治郎">梅津美治郎</a>参謀総長、<a href="/wiki/%E8%B1%8A%E7%94%B0%E5%89%AF%E6%AD%A6" title="豊田副武">豊田副武</a>軍令部総長を呼んで懇談会を開き、戦争の終結についても速やかに具体的研究を遂げるよう求め、初めて軍の最高幹部に戦争終結の意思を表明した<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090021_1/2_144-1" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_産経1409090021_1/2-144"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(『昭和天皇実録』より)。 </p><p>その後、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">日本の降伏</a>を求める<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%84%E3%83%80%E3%83%A0%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="ポツダム宣言">ポツダム宣言</a>が1945年7月27日に日本に通達された。<a href="/wiki/%E5%BA%83%E5%B3%B6%E5%B8%82%E3%81%B8%E3%81%AE%E5%8E%9F%E5%AD%90%E7%88%86%E5%BC%BE%E6%8A%95%E4%B8%8B" title="広島市への原子爆弾投下">広島市への原子爆弾投下</a>2日後の1945年8月8日に、東郷茂徳外相に対し「なるべく速やかに戦争を終結」させたい旨を述べている<sup id="cite_ref-150" class="reference"><a href="#cite_note-150"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>その翌日、<a href="/wiki/%E9%95%B7%E5%B4%8E%E5%B8%82%E3%81%B8%E3%81%AE%E5%8E%9F%E5%AD%90%E7%88%86%E5%BC%BE%E6%8A%95%E4%B8%8B" title="長崎市への原子爆弾投下">長崎市にも原子爆弾が投下</a>される直前の1945年<a href="/wiki/8%E6%9C%889%E6%97%A5" title="8月9日">8月9日</a>午前9時37分に、<a href="/wiki/%E3%82%BD%E9%80%A3%E5%AF%BE%E6%97%A5%E5%8F%82%E6%88%A6" title="ソ連対日参戦">ソ連対日参戦</a>との報告を受けると、18分後の午前9時55分に木戸幸一内大臣を呼び、鈴木貫太郎首相と戦争終結に向けて「十分に懇談」するよう指示を出した<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-0" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3-151"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これを受け鈴木首相は、同日午前10時30分開催の最高戦争指導会議(御前会議)でポツダム宣言受諾の可否を決めたいと答えた<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-1" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3-151"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD_(%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6)" title="連合国 (第二次世界大戦)">連合国</a>によるポツダム宣言受諾決議案について長時間議論したが結論が出なかったため、首相・鈴木貫太郎の判断により天皇の判断(御聖断)を仰ぐことになった<sup id="cite_ref-152" class="reference"><a href="#cite_note-152"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。昭和天皇は8月10日午前0時3分から始まった最後の御前会議でポツダム宣言受諾の意思を表明し<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-2" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3-151"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090064_3/3_153-0" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_産経1409090064_3/3-153"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、<a href="/wiki/8%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="8月15日">8月15日</a>正午、自身が音読し録音された「終戦の詔書(<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%A4%A7%E6%9D%B1%E4%BA%9E%E6%88%B0%E7%88%AD%E7%B5%82%E7%B5%90%E3%83%8E%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="extiw" title="s:大東亞戰爭終結ノ詔書">大東亜戦争終結ノ詔書</a>)」が<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%82%B8%E3%82%AA" title="ラジオ">ラジオ</a>を通じて<a href="/wiki/%E7%8E%89%E9%9F%B3%E6%94%BE%E9%80%81" title="玉音放送">玉音放送</a>として放送され、終戦となった。 </p><p>のちに昭和天皇は侍従長の<a href="/wiki/%E8%97%A4%E7%94%B0%E5%B0%9A%E5%BE%B3" title="藤田尚徳">藤田尚徳</a>に対して「誰の責任にも触れず、権限も侵さないで、自由に私の意見を述べ得る機会を初めて与えられたのだ。だから、私は予て考えていた所信を述べて、戦争をやめさせたのである」「私と肝胆相照らした鈴木であったからこそ、このことが出来たのだと思っている」と述べている<sup id="cite_ref-154" class="reference"><a href="#cite_note-154"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-155" class="reference"><a href="#cite_note-155"><span class="cite-bracket">[</span>127<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-156" class="reference"><a href="#cite_note-156"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>なお、昭和天皇がポツダム宣言の受諾を決意した時期は、<a href="/wiki/%E3%82%BD%E9%80%A3%E5%AF%BE%E6%97%A5%E5%8F%82%E6%88%A6" title="ソ連対日参戦">ソ連の対日参戦</a>時、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%B8%E3%81%AE%E5%8E%9F%E5%AD%90%E7%88%86%E5%BC%BE%E6%8A%95%E4%B8%8B" title="日本への原子爆弾投下">広島・長崎への原爆投下</a>時など諸説あったが、『昭和天皇実録』に記載されている一連の和平実現を巡る経緯に対し、歴史学者の<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%97%A4%E4%B9%8B%E9%9B%84" title="伊藤之雄">伊藤之雄</a>は「ソ連参戦がポツダム宣言受諾を最終的に決意する原因だったことが改めて読み取れる」と述べている<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-3" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3-151"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これに対し、歴史学者の土田宏成は「昭和天皇が終戦を決断するに至ったのは、大規模な<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%9C%AC%E5%9C%9F%E7%A9%BA%E8%A5%B2" title="日本本土空襲">空襲</a>や沖縄戦、原爆投下などの惨禍に衝撃を受け、国民や国家の存続の危機を感じたことも一因と考えられる」と述べている<sup id="cite_ref-157" class="reference"><a href="#cite_note-157"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>2023年8月7日の<a href="/wiki/NHK%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%AB" title="NHKスペシャル">NHKスペシャル</a>にて昭和天皇が宮内省御用掛・<a href="/wiki/%E6%9D%BE%E7%94%B0%E9%81%93%E4%B8%80" title="松田道一">松田道一</a>を通じて<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%81%E3%82%AB%E3%83%B3" title="バチカン">バチカン</a>経由の独自の和平工作を戦争初期から模索していたことが明らかになった。しかし、この工作は外務省が空襲にあったことや天皇へ和平案が伝達されなかったこともあり実らなかった<sup id="cite_ref-158" class="reference"><a href="#cite_note-158"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="敗因に対する考え"><span id=".E6.95.97.E5.9B.A0.E3.81.AB.E5.AF.BE.E3.81.99.E3.82.8B.E8.80.83.E3.81.88"></span>敗因に対する考え</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=25" title="節を編集: 敗因に対する考え"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>昭和天皇は戦後間もない1945年(昭和20年)9月9日に、<a href="/wiki/%E6%A0%83%E6%9C%A8%E7%9C%8C" title="栃木県">栃木県</a>の<a href="/wiki/%E5%A5%A5%E6%97%A5%E5%85%89" title="奥日光">奥日光</a>に<a href="/wiki/%E7%96%8E%E9%96%8B" title="疎開">疎開</a>していた長男、皇太子の継宮<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a>親王(現:上皇)へ送った手紙の中で、戦争の敗因について次のように書き綴っている。 </p> <table style="margin:auto; border-collapse:collapse; border-style:none; color: inherit; background-color:transparent;" class="cquote"> <tbody><tr> <td style="width:20px;vertical-align:top;color:#B2B7F2;font-size:35px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding:10px 10px;">「 </td> <td style="padding:4px 10px;">「国家は多事であるが、私は丈夫で居るから安心してください 今度のやうな決心をしなければならない事情を早く話せばよかつたけれど 先生とあまりにちがつたことをいふことになるので ひかへて居つたことを ゆるしてくれ 敗因について一言いはしてくれ 我が国人が あまりに皇国を信じ過ぎて 英米をあなどつたことである 我が軍人は 精神に重きをおきすぎて 科学を忘れたことである 明治天皇の時には<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E6%9C%89%E6%9C%8B" title="山縣有朋">山県</a> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B1%B1%E5%B7%8C" title="大山巌">大山</a> <a href="/wiki/%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E6%A8%A9%E5%85%B5%E8%A1%9B" title="山本権兵衛">山本</a>等の如き陸海軍の名将があつたが 今度の時は あたかも<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%B8%80%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第一次世界大戦">第一次世界大戦</a>の<a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ドイツ帝国">独国</a>の如く 軍人がバッコして大局を考へず 進むを知つて 退くことを知らなかつた 戦争をつゞければ <a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%A8%AE%E3%81%AE%E7%A5%9E%E5%99%A8" title="三種の神器">三種神器</a>を守ることも出来ず 国民をも殺さなければならなくなつたので 涙をのんで 国民の種をのこすべくつとめたのである」(一部抜粋)<sup id="cite_ref-159" class="reference"><a href="#cite_note-159"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td style="width:20px;vertical-align:bottom;color:#B2B7F2;font-size:36px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding:10px 10px;">」 </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="象徴天皇への転換"><span id=".E8.B1.A1.E5.BE.B4.E5.A4.A9.E7.9A.87.E3.81.B8.E3.81.AE.E8.BB.A2.E6.8F.9B"></span>象徴天皇への転換</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=26" title="節を編集: 象徴天皇への転換"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="マッカーサーとの会見"><span id=".E3.83.9E.E3.83.83.E3.82.AB.E3.83.BC.E3.82.B5.E3.83.BC.E3.81.A8.E3.81.AE.E4.BC.9A.E8.A6.8B"></span>マッカーサーとの会見</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=27" title="節を編集: マッカーサーとの会見"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E4%BC%9A%E8%A6%8B" title="昭和天皇・マッカーサー会見">昭和天皇・マッカーサー会見</a>」を参照</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Macarthur_hirohito.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Macarthur_hirohito.jpg/180px-Macarthur_hirohito.jpg" decoding="async" width="180" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Macarthur_hirohito.jpg/270px-Macarthur_hirohito.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Macarthur_hirohito.jpg/360px-Macarthur_hirohito.jpg 2x" data-file-width="1080" data-file-height="1332" /></a><figcaption>マッカーサーとの会見(1945年9月27日、満44歳)</figcaption></figure> <p>イギリスやアメリカなどの<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E5%8D%A0%E9%A0%98%E4%B8%8B%E3%81%AE%E6%97%A5%E6%9C%AC" title="連合国軍占領下の日本">連合国軍による占領下</a>の1945年(昭和20年)9月27日に、天皇は<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E6%9C%80%E9%AB%98%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E5%AE%98%E7%B7%8F%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E9%83%A8" title="連合国軍最高司令官総司令部">連合国軍最高司令官総司令部</a>(GHQ/SCAP)総司令官の<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC" title="ダグラス・マッカーサー">ダグラス・マッカーサー</a>が居住していた<a href="/wiki/%E9%A7%90%E6%97%A5%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E4%BD%BF%E9%A4%A8" title="駐日アメリカ合衆国大使館">駐日アメリカ合衆国大使館</a>を訪問し、初めて会見した。以降、マッカーサー離日前日の<a href="/wiki/1951%E5%B9%B4" title="1951年">1951年</a>(昭和26年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="4月15日">4月15日</a>まで、計11回会見を行った。 </p><p>第1回会見で天皇が発言したとされる内容(天皇発言、<a href="#戦争責任論">後述</a>)には、マッカーサー自身が記した『<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E5%9B%9E%E6%83%B3%E8%A8%98" title="マッカーサー回想記">マッカーサー回想記</a>』の他、複数の関係者が直接又は伝聞で聞いた内容が発表されているが、齟齬がある状態である(<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E4%BC%9A%E8%A6%8B#第1回会見" title="昭和天皇・マッカーサー会見">該当項目</a>を参照)。『回想記』には刊行当時から内容の正確性について批判が存在した<sup id="cite_ref-FOOTNOTE豊下楢彦20083-4_160-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE豊下楢彦20083-4-160"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>が、昭和天皇崩御直後の1989年(平成元年)1月に、日本の大手新聞社が『回想記』における天皇発言を事実である前提で報じ、広く知られるようになった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE豊下楢彦20081_161-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE豊下楢彦20081-161"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>正装した天皇と、略装のマッカーサーの写真は、国内外に大きな反響を呼んだ。マッカーサーは、日米双方の国民感情に配慮し、勝者であることを誇示しつつも、天皇に対し威圧的になりすぎない、寛いだポーズを取ったとされる<sup id="cite_ref-162" class="reference"><a href="#cite_note-162"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r86009555"><span class="fix-domain" title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)">マッカーサーが略装軍服だったのは特に意識して行ったことではなく、普段からマッカーサーは公式な場において正装の軍服を着用することを行わなかったために、<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%BBS%E3%83%BB%E3%83%88%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%B3" title="ハリー・S・トルーマン">ハリー・S・トルーマン</a><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98" title="アメリカ合衆国大統領">大統領</a>をはじめとした<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E9%80%A3%E9%82%A6%E6%94%BF%E5%BA%9C" title="アメリカ合衆国連邦政府">アメリカ政府</a>内でも厳しく批判されていた。しかし、この時は上ボタンを閉め天皇を車まで見送ったという。</span><sup class="noprint Template-Fact">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%80%8C%E8%A6%81%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%80%8D%E3%82%92%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E6%96%B9%E3%81%B8" title="Wikipedia:「要出典」をクリックされた方へ"><span title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2022年5月)">要出典</span></a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="人間宣言"><span id=".E4.BA.BA.E9.96.93.E5.AE.A3.E8.A8.80"></span>人間宣言</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=28" title="節を編集: 人間宣言"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="人間宣言">人間宣言</a>」を参照</div> <p>敗戦後最初の年明けとなった<a href="/wiki/1946%E5%B9%B4" title="1946年">1946年</a>(昭和21年)<a href="/wiki/1%E6%9C%881%E6%97%A5" title="1月1日">1月1日</a>に、<b>新日本建設に関する詔書</b>(正式名称:<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E6%96%B0%E5%B9%B4%E3%83%8B%E7%95%B6%E3%83%AA%E8%AA%93%E3%83%B2%E6%96%B0%E3%83%8B%E3%82%B7%E3%83%86%E5%9C%8B%E9%81%8B%E3%83%B2%E9%96%8B%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88%E6%AC%B2%E3%82%B9%E5%9C%8B%E6%B0%91%E3%83%8F%E6%9C%95%E3%83%88%E5%BF%83%E3%83%B2%E4%B8%80%E3%83%8B%E3%82%B7%E3%83%86%E6%AD%A4%E3%83%8E%E5%A4%A7%E6%A5%AD%E3%83%B2%E6%88%90%E5%B0%B1%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%B2%E5%BA%B6%E5%B9%BE%E3%83%95" class="extiw" title="s:新年ニ當リ誓ヲ新ニシテ國運ヲ開カント欲ス國民ハ朕ト心ヲ一ニシテ此ノ大業ヲ成就センコトヲ庶幾フ">新年ニ當リ誓ヲ新ニシテ國運ヲ開カント欲ス國民ハ朕ト心ヲ一ニシテ此ノ大業ヲ成就センコトヲ庶幾フ</a>、通称:<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%AE%A3%E8%A8%80" title="人間宣言">人間宣言</a>)が官報により発布された。 </p><p>これは「<b><a href="/wiki/%E6%88%A6%E5%BE%8C%E6%B0%91%E4%B8%BB%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="戦後民主主義">戦後民主主義</a>は日本に元からある<a href="/wiki/%E4%BA%94%E7%AE%87%E6%9D%A1%E3%81%AE%E5%BE%A1%E8%AA%93%E6%96%87" title="五箇条の御誓文">五箇条の誓文</a>に基づくもの</b>であること」を明確にするため、天皇の希望で<sup id="cite_ref-otazune252-253_163-0" class="reference"><a href="#cite_note-otazune252-253-163"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、詔書の冒頭においてかつて自身の祖父である<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>が発した「<a href="/wiki/%E4%BA%94%E7%AE%87%E6%9D%A1%E3%81%AE%E5%BE%A1%E8%AA%93%E6%96%87" title="五箇条の御誓文">五箇条の御誓文</a>」を掲げている<sup id="cite_ref-hahanaru312_164-0" class="reference"><a href="#cite_note-hahanaru312-164"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-165" class="reference"><a href="#cite_note-165"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>この詔書は、「人間宣言」と呼ばれている。しかし、人間宣言はわずか数行で詔書の6分の1しかない。その数行も事実確認をするのみで、天皇の神格性(<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BA%BA%E7%A5%9E" title="現人神">現御神</a>)や<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%B0%91%E6%97%8F" class="mw-redirect" title="日本民族">日本民族</a>の優越性を「架空ノ概念」とし、<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%82%B9%E3%83%8E%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%BA%E3%83%A0" title="エスノセントリズム">エスノセントリズム</a>を明確に否定しているが、特に何かを放棄しているわけではない<sup id="cite_ref-166" class="reference"><a href="#cite_note-166"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>昭和天皇自身は、<a href="/wiki/1977%E5%B9%B4" title="1977年">1977年</a>(昭和52年)8月23日の取材に対し、詔書の第一の目的は、民主主義が「輸入のものではない」ことを示すことであり、神格性の否定は第二の目的であったと発言している<sup id="cite_ref-otazune252-253_163-1" class="reference"><a href="#cite_note-otazune252-253-163"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。その上で、「<a href="/wiki/%E6%B0%91%E4%B8%BB%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="民主主義">民主主義</a>を採用されたのは明治天皇であって、日本の民主主義は決して輸入のものではないということを示す必要があった。日本の国民が誇りを忘れては非常に具合が悪いと思って、誇りを忘れさせないためにあの宣言を考えたのです」と振り返った<sup id="cite_ref-167" class="reference"><a href="#cite_note-167"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="天皇イメージの転換"><span id=".E5.A4.A9.E7.9A.87.E3.82.A4.E3.83.A1.E3.83.BC.E3.82.B8.E3.81.AE.E8.BB.A2.E6.8F.9B"></span>天皇イメージの転換</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=29" title="節を編集: 天皇イメージの転換"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Showa_emperor_wearing_tenno_gofuku.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Showa_emperor_wearing_tenno_gofuku.jpg/180px-Showa_emperor_wearing_tenno_gofuku.jpg" decoding="async" width="180" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Showa_emperor_wearing_tenno_gofuku.jpg/270px-Showa_emperor_wearing_tenno_gofuku.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Showa_emperor_wearing_tenno_gofuku.jpg/360px-Showa_emperor_wearing_tenno_gofuku.jpg 2x" data-file-width="511" data-file-height="610" /></a><figcaption>天皇御服を着用し伊勢神宮へ終戦報告に向かう昭和天皇(1945年11月12日)。</figcaption></figure> <p>戦前の昭和天皇は一般国民との接触はほとんどなく、公開される写真、映像も<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E7%A4%BC%E6%9C%8D" title="大礼服">大礼服</a>や<a href="/wiki/%E8%BB%8D%E6%9C%8D" title="軍服">軍服</a>姿がほとんどで<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BA%BA%E7%A5%9E" title="現人神">現人神</a>(現御神)、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%B8%A5" title="大元帥">大元帥</a>という立場を非常に強調していた。 </p><p>ポツダム宣言には天皇や皇室に関する記述がなく、非常に微妙な立場に追い込まれた。そのため、政府や宮内省などは天皇の大元帥としての面を打ち消し、軍国主義のイメージから脱却するとともに、巡幸という形で天皇と国民が触れ合う機会を作り、天皇擁護の世論を盛り上げようと苦慮した。具体的に、第1回<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E4%BC%9A_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="国会 (日本)">国会</a>の開会式、<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%A5%9E%E5%AE%AE" title="伊勢神宮">伊勢神宮</a>への終戦報告の親拝時には、海軍の軍衣から階級章を除いたような「天皇御服」と呼ばれる服装を着用した。 </p><p>さらに、連合国による占領下では<a href="/wiki/%E7%A4%BC%E6%9C%8D" title="礼服">礼服</a>としてモーニング、平服としては<a href="/wiki/%E8%83%8C%E5%BA%83" title="背広">背広</a>を着用してソフト路線を強く打ち出した。また、いわゆる「人間宣言」でGHQの<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%88%B6" title="天皇制">皇室制度</a>(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4" title="皇室">皇室</a>)擁護派に近づくとともに、<a href="/wiki/%E4%B8%80%E4%BA%BA%E7%A7%B0" title="一人称">一人称</a>として「<a href="/wiki/%E6%9C%95" class="mw-redirect" title="朕">朕</a>」を用いるのが伝統であったのを一般人同様に「<a href="/wiki/%E7%A7%81" title="私">私</a>」を用いたり、巡幸時には一般の国民と積極的に言葉を交わしたりするなど、日本の歴史上、天皇と庶民が最も触れ合う期間を創出した。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="戦後巡幸"><span id=".E6.88.A6.E5.BE.8C.E5.B7.A1.E5.B9.B8"></span>戦後巡幸</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=30" title="節を編集: 戦後巡幸"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_visit_to_Hiroshima_in_1947.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Emperor_Showa_visit_to_Hiroshima_in_1947.JPG/180px-Emperor_Showa_visit_to_Hiroshima_in_1947.JPG" decoding="async" width="180" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Emperor_Showa_visit_to_Hiroshima_in_1947.JPG/270px-Emperor_Showa_visit_to_Hiroshima_in_1947.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Emperor_Showa_visit_to_Hiroshima_in_1947.JPG/360px-Emperor_Showa_visit_to_Hiroshima_in_1947.JPG 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1527" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E5%BA%83%E5%B3%B6%E7%9C%8C" title="広島県">広島県</a>を訪れ歓迎を受ける昭和天皇(<a href="/wiki/1947%E5%B9%B4" title="1947年">1947年</a>、満46歳)</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:An_old_woman_looking_for_Showa_Emperor_in_1949.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/An_old_woman_looking_for_Showa_Emperor_in_1949.jpg/180px-An_old_woman_looking_for_Showa_Emperor_in_1949.jpg" decoding="async" width="180" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/An_old_woman_looking_for_Showa_Emperor_in_1949.jpg/270px-An_old_woman_looking_for_Showa_Emperor_in_1949.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/An_old_woman_looking_for_Showa_Emperor_in_1949.jpg/360px-An_old_woman_looking_for_Showa_Emperor_in_1949.jpg 2x" data-file-width="650" data-file-height="488" /></a><figcaption>天皇に気付かず、姿を探す女性(<a href="/wiki/%E7%A6%8F%E5%B2%A1%E7%9C%8C" title="福岡県">福岡県</a>・<a href="/wiki/1949%E5%B9%B4" title="1949年">1949年</a>、満48歳)</figcaption></figure> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E5%BE%8C%E5%B7%A1%E5%B9%B8" title="昭和天皇の戦後巡幸">昭和天皇の戦後巡幸</a>」を参照</div> <p>1946年(昭和21年)2月の<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E5%A5%88%E5%B7%9D%E7%9C%8C" title="神奈川県">神奈川県</a>を皮切りに、<a href="/wiki/1954%E5%B9%B4" title="1954年">1954年</a>(昭和29年)8月の<a href="/wiki/%E5%8C%97%E6%B5%B7%E9%81%93" title="北海道">北海道</a>まで、8年半をかけて<a href="/wiki/%E6%B2%96%E7%B8%84%E7%9C%8C" title="沖縄県">沖縄県</a>を除く46都道府県に行幸し、国民と接した。 </p><p>1946年(昭和21年)8月、<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E6%9C%80%E9%AB%98%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E5%AE%98%E7%B7%8F%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E9%83%A8" title="連合国軍最高司令官総司令部">GHQ</a>(SCAP)による<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%88%A6%E5%BE%8C%E6%94%B9%E9%9D%A9" title="日本の戦後改革">戦後改革</a>が進行する中、昭和天皇は敗戦国の国民として打ちひしがれた日本人を励ますため、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="日本の歴史">日本史</a>上において対外戦争の敗北という点で共通した、1282年前に遡る<a href="/wiki/%E9%A3%9B%E9%B3%A5%E6%99%82%E4%BB%A3" title="飛鳥時代">飛鳥時代</a>での<a href="/wiki/%E7%99%BD%E6%9D%91%E6%B1%9F%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="白村江の戦い">白村江の戦い</a>(<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%99%BA%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天智天皇">天智天皇</a>2年<a href="/wiki/8%E6%9C%88_(%E6%97%A7%E6%9A%A6)" title="8月 (旧暦)">8月</a>/<a href="/wiki/663%E5%B9%B4" title="663年">663年</a><a href="/wiki/10%E6%9C%88" title="10月">10月</a>)の例を挙げ、「<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E5%8D%8A%E5%B3%B6" title="朝鮮半島">朝鮮半島</a>に於ける敗戦の後、国内体制整備の為、天智天皇は<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8C%96%E3%81%AE%E6%94%B9%E6%96%B0" title="大化の改新">大化の改新</a>を断行され、その際思い切った<a href="/wiki/%E5%94%90" title="唐">唐</a>制(当時の中国大陸の王朝)の採用があった<sup id="cite_ref-168" class="reference"><a href="#cite_note-168"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。これを範として今後大いに努力してもらいたし」と語った<sup id="cite_ref-169" class="reference"><a href="#cite_note-169"><span class="cite-bracket">[</span>140<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>GHQでは天皇巡幸について当初から疑問視しており、また「神ではない、ただの猫背の中年男性」「戦争で父や夫を失ったのだから石の1つも投げられればいい」と天皇の存在感を軽視していた者も多かった<sup id="cite_ref-kandonihonshi_170-0" class="reference"><a href="#cite_note-kandonihonshi-170"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし、日本人が日の丸の旗を振って熱狂的に歓迎する巡幸の様子を見て大いに驚いたとされる<sup id="cite_ref-kandonihonshi_170-1" class="reference"><a href="#cite_note-kandonihonshi-170"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>新憲法施行を2日後に控えた<a href="/wiki/1947%E5%B9%B4" title="1947年">1947年</a>(昭和21年)<a href="/wiki/5%E6%9C%881%E6%97%A5" title="5月1日">5月1日</a>の取材に対し、昭和天皇は「戦災者や引揚者、遺族は戦争の犠牲者で、一番気の毒に思っているので激励したいと思う」とし、今後も巡幸を続ける考えを明らかにした<sup id="cite_ref-171" class="reference"><a href="#cite_note-171"><span class="cite-bracket">[</span>142<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年6月には、<a href="/wiki/%E7%A6%8F%E5%B3%B6%E7%9C%8C" title="福島県">福島県</a>の<a href="/wiki/%E7%A3%90%E5%9F%8E%E7%82%AD%E9%89%B1" title="磐城炭鉱">磐城炭鉱</a>磐城鉱業所で、初めて炭鉱に入って裸の鉱夫を激励した<sup id="cite_ref-172" class="reference"><a href="#cite_note-172"><span class="cite-bracket">[</span>143<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-173" class="reference"><a href="#cite_note-173"><span class="cite-bracket">[</span>144<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>天皇は各地で熱狂的な奉迎を受けた一方、<a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%82%BD%E3%83%AA%E3%83%B3" title="ガソリン">ガソリン</a>不足が深刻な中で大規模な車列を組むことや、<a href="/wiki/%E6%A5%B5%E6%9D%B1%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E8%A3%81%E5%88%A4" class="mw-redirect" title="極東軍事裁判">極東軍事裁判</a>の渦中において「<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%88%B6" title="天皇制">天皇制</a>存続キャンペーン」をしているというGHQ民生局からの批判もあり、この余波で<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E7%9C%81" title="宮内省">宮内府</a>長官ら主要幹部が交代する事態となったことから、<a href="/wiki/1948%E5%B9%B4" title="1948年">1948年</a>(昭和23年)に巡幸は中断された<sup id="cite_ref-174" class="reference"><a href="#cite_note-174"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし、各地から行幸の要請が宮内府(当時)に殺到し、1949年(昭和24年)<a href="/wiki/1%E6%9C%881%E6%97%A5" title="1月1日">1月1日</a>に<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%9B%BD%E6%97%97" title="日本の国旗">日の丸(国旗)</a>掲揚の制限が解除されたことや、随行人員規模を四分の一程度に縮小することで、同年5月から再開された<sup id="cite_ref-175" class="reference"><a href="#cite_note-175"><span class="cite-bracket">[</span>146<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/1949%E5%B9%B4" title="1949年">1949年</a>(昭和24年)<a href="/wiki/5%E6%9C%8822%E6%97%A5" title="5月22日">5月22日</a>の<a href="/wiki/%E4%BD%90%E8%B3%80%E7%9C%8C" title="佐賀県">佐賀県</a><a href="/wiki/%E4%B8%89%E9%A4%8A%E5%9F%BA%E9%83%A1" title="三養基郡">三養基郡</a><a href="/wiki/%E5%9F%BA%E5%B1%B1%E7%94%BA" title="基山町">基山町</a>の因通寺への行幸では、<a href="/wiki/%E3%82%BD%E3%83%93%E3%82%A8%E3%83%88%E9%80%A3%E9%82%A6" title="ソビエト連邦">ソ連</a>による抑留下で<a href="/wiki/%E5%85%B1%E7%94%A3%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="共産主義">共産主義</a>思想と反天皇制(<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%88%B6%E5%BB%83%E6%AD%A2%E8%AB%96" title="天皇制廃止論">天皇制廃止論</a>、<a href="/wiki/%E5%90%9B%E4%B8%BB%E5%88%B6%E5%BB%83%E6%AD%A2%E8%AB%96" class="mw-redirect" title="君主制廃止論">君主制廃止論</a>の一つ)を教え込まれ洗脳された<a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%99%E3%83%AA%E3%82%A2%E6%8A%91%E7%95%99" title="シベリア抑留">シベリア抑留</a>帰還者が、天皇から直接言葉をかけられ、一瞬にして洗脳を解かれ「こんなはずじゃなかった、俺が間違っておった」と泣き出したことがある<sup id="cite_ref-sagajun_176-0" class="reference"><a href="#cite_note-sagajun-176"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。天皇は引き揚げ者に「長い間遠い外国でいろいろ苦労して大変だったであろう」と言葉をかけ、長い年月の苦労を労った。同地ではまた、<a href="/wiki/%E6%BA%80%E6%B4%B2" title="満洲">満洲</a>入植者の遺児を紹介されて「お淋しい」と言い落涙した。別の遺児には「また来るよ」と再会を約する言葉を残している<sup id="cite_ref-sagajun_176-1" class="reference"><a href="#cite_note-sagajun-176"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>北海道への行幸は、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%85%B1%E7%94%A3%E5%85%9A" title="日本共産党">日本共産党</a>の活動が活発であったことや、<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E6%88%A6%E4%BA%89" title="朝鮮戦争">朝鮮戦争</a>及び<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E3%81%A8%E3%81%AE%E5%B9%B3%E5%92%8C%E6%9D%A1%E7%B4%84" title="日本国との平和条約">日本の主権回復</a>の過渡期にあってソ連の動向を含む北方情勢が不安定であるとの懸念により、<a href="/wiki/%E5%90%89%E7%94%B0%E8%8C%82" title="吉田茂">吉田茂</a>首相がなかなか同意せず、1954年(昭和29年)8月に最後の訪問地として実現した<sup id="cite_ref-177" class="reference"><a href="#cite_note-177"><span class="cite-bracket">[</span>148<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。同年6月の<a href="/wiki/%E8%AD%A6%E5%AF%9F%E6%B3%95" title="警察法">警察法</a>改正により、国会での乱闘や<a href="/wiki/%E8%AD%A6%E5%AF%9F%E6%B3%95%E6%94%B9%E6%AD%A3%E7%84%A1%E5%8A%B9%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="警察法改正無効事件">警察法改正無効事件</a>が惹起され、混乱の中での行幸となった<sup id="cite_ref-178" class="reference"><a href="#cite_note-178"><span class="cite-bracket">[</span>149<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。北海道では、行幸の途上、<a href="/wiki/%E9%99%B8%E4%B8%8A%E8%87%AA%E8%A1%9B%E9%9A%8A" title="陸上自衛隊">陸上</a>・<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E4%B8%8A%E8%87%AA%E8%A1%9B%E9%9A%8A" title="海上自衛隊">海上自衛隊</a>の部隊が天皇に<a href="/wiki/%E6%A0%84%E8%AA%89%E7%A4%BC" title="栄誉礼">栄誉礼</a>や<a href="/wiki/%E8%A6%B3%E8%89%A6%E5%BC%8F" title="観艦式">観艦式</a>さながらの敬礼で出迎え、一方、共産党は「<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%88%B6" title="天皇制">天皇制</a>」(皇室制度)反対運動を行い、また<a href="/wiki/%E5%AE%A4%E8%98%AD%E5%B8%82" title="室蘭市">室蘭</a>の<a href="/wiki/%E5%8A%B4%E5%83%8D%E7%B5%84%E5%90%88" title="労働組合">労働組合</a>は<a href="/wiki/%E8%B5%A4%E6%97%97" title="赤旗">赤旗</a>と<a href="/wiki/%E6%97%A5%E3%81%AE%E4%B8%B8" class="mw-redirect" title="日の丸">日の丸</a>を同時に振って歓迎した<sup id="cite_ref-179" class="reference"><a href="#cite_note-179"><span class="cite-bracket">[</span>150<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="スポーツ観戦"><span id=".E3.82.B9.E3.83.9D.E3.83.BC.E3.83.84.E8.A6.B3.E6.88.A6"></span>スポーツ観戦</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=31" title="節を編集: スポーツ観戦"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="相撲"><span id=".E7.9B.B8.E6.92.B2"></span>相撲</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=32" title="節を編集: 相撲"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E8%A6%A7%E7%9B%B8%E6%92%B2" title="天覧相撲">天覧相撲</a>」を参照</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Michi-no-miya_Hirohito_1913_Sumo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Michi-no-miya_Hirohito_1913_Sumo.jpg/180px-Michi-no-miya_Hirohito_1913_Sumo.jpg" decoding="async" width="180" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Michi-no-miya_Hirohito_1913_Sumo.jpg/270px-Michi-no-miya_Hirohito_1913_Sumo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Michi-no-miya_Hirohito_1913_Sumo.jpg/360px-Michi-no-miya_Hirohito_1913_Sumo.jpg 2x" data-file-width="617" data-file-height="1005" /></a><figcaption>1913年(大正2年)頃、傅育官と相撲に興じる裕仁親王(12歳)。</figcaption></figure> <p>昭和天皇は皇太子時代から大変な<a href="/wiki/%E5%A5%BD%E8%A7%92%E5%AE%B6" title="好角家">好角家</a>であり、皇太子時代には当時の角界に下賜金を与えて幕内優勝力士のために摂政宮賜盃を作らせている。即位に伴い、摂政宮賜盃は<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%B3%9C%E6%9D%AF" class="mw-redirect" title="天皇賜杯">天皇賜盃</a>と改名された。観戦することも多く、戦前戦後合わせて51回も<a href="/wiki/%E4%B8%A1%E5%9B%BD%E5%9B%BD%E6%8A%80%E9%A4%A8" title="両国国技館">国技館</a>に<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E8%A6%A7%E7%9B%B8%E6%92%B2" title="天覧相撲">天覧相撲</a>に赴いている。 </p><p>特に戦後は<a href="/wiki/1955%E5%B9%B4" title="1955年">1955年</a>(昭和30年)以降、病臥する<a href="/wiki/1987%E5%B9%B4" title="1987年">1987年</a>(昭和62年)までに40回、ほとんど毎年赴いており、贔屓の力士も<a href="/wiki/%E8%94%B5%E9%96%93%E7%AB%9C%E4%B9%9F" title="蔵間竜也">蔵間</a>、<a href="/wiki/%E5%AF%8C%E5%A3%AB%E6%AB%BB%E6%A0%84%E5%AE%88" title="富士櫻栄守">富士桜</a>、<a href="/wiki/%E9%9C%A7%E5%B3%B6%E4%B8%80%E5%8D%9A" title="霧島一博">霧島</a>など複数が伝わっている。特に富士桜の取組には身を乗り出して観戦したといわれ、皇居でテレビ観戦する際にも大いに楽しんだという。上述の贔屓の力士と同タイプの力士であり毎回熱戦となる<a href="/wiki/%E9%BA%92%E9%BA%9F%E5%85%90%E5%92%8C%E6%98%A5" title="麒麟児和春">麒麟児</a>との取組は、しばしば天覧相撲の日に組まれた。昭和天皇はのちに「少年時代に相撲をやって手を覚えたため、観戦時も手を知っているから非常に面白い」と語った<sup id="cite_ref-hosokawa_180-0" class="reference"><a href="#cite_note-hosokawa-180"><span class="cite-bracket">[</span>151<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="武道"><span id=".E6.AD.A6.E9.81.93"></span>武道</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=33" title="節を編集: 武道"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E8%A6%A7%E8%A9%A6%E5%90%88" title="昭和天覧試合">昭和天覧試合</a>」を参照</div> <p><a href="/wiki/1929%E5%B9%B4" title="1929年">1929年</a>(昭和4年)、<a href="/wiki/1934%E5%B9%B4" title="1934年">1934年</a>(昭和9年)、<a href="/wiki/1940%E5%B9%B4" title="1940年">1940年</a>(昭和15年)に皇居内(<a href="/wiki/%E6%B8%88%E5%AF%A7%E9%A4%A8" title="済寧館">済寧館</a>)で開催された<a href="/wiki/%E5%89%A3%E9%81%93" title="剣道">剣道</a>、<a href="/wiki/%E6%9F%94%E9%81%93" title="柔道">柔道</a>、<a href="/wiki/%E5%BC%93%E9%81%93" title="弓道">弓道</a>の天覧試合は、武道史上最大の催事となった。この試合を「昭和天覧試合」という。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="野球"><span id=".E9.87.8E.E7.90.83"></span>野球</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=34" title="節を編集: 野球"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E8%A6%A7%E8%A9%A6%E5%90%88#プロ野球" title="天覧試合">天覧試合 § プロ野球</a>」を参照</div> <p><a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a>(大正15年)10月の台覧時に「摂政杯」が<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%85%AD%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E9%87%8E%E7%90%83%E9%80%A3%E7%9B%9F" title="東京六大学野球連盟">東京六大学野球連盟</a>(六大学リーグ:プロ野球勃興まで人気と実力の中心だった)に下賜され、「天皇杯」となって以降もそのまま保有されている。 </p><p><a href="/wiki/1959%E5%B9%B4" title="1959年">1959年</a>(昭和34年)には、<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E8%A6%A7%E8%A9%A6%E5%90%88" title="天覧試合">天覧試合</a>として<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%83%97%E3%83%AD%E9%87%8E%E7%90%83" class="mw-redirect" title="日本プロ野球">プロ野球</a>の<a href="/wiki/%E8%AA%AD%E5%A3%B2%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%82%A4%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%84" title="読売ジャイアンツ">巨人</a>対<a href="/wiki/%E9%98%AA%E7%A5%9E%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%82%B9" title="阪神タイガース">阪神</a>戦、いわゆる「伝統の一戦」を観戦している。天覧試合に際しては、当時の<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%98%A0" title="大映">大映</a>社長の<a href="/wiki/%E6%B0%B8%E7%94%B0%E9%9B%85%E4%B8%80" title="永田雅一">永田雅一</a>がこれを大変な栄誉としてとらえる言を残しており、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E7%9B%B8%E6%92%B2" title="大相撲">相撲</a>、<a href="/wiki/%E9%87%8E%E7%90%83" title="野球">野球</a>の振興に与えた影響は計り知れないといえる。この後、昭和天皇のプロ野球観戦は行われなかったが<a href="/wiki/1966%E5%B9%B4" title="1966年">1966年</a>(昭和41年)<a href="/wiki/11%E6%9C%888%E6%97%A5" title="11月8日">11月8日</a>の<a href="/wiki/%E6%97%A5%E7%B1%B3%E9%87%8E%E7%90%83" title="日米野球">日米野球</a><a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%82%BC%E3%83%AB%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%89%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%82%B9" title="ロサンゼルス・ドジャース">ドジャース</a>戦を観戦している。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="靖国神社親拝"><span id=".E9.9D.96.E5.9B.BD.E7.A5.9E.E7.A4.BE.E8.A6.AA.E6.8B.9D"></span>靖国神社親拝</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=35" title="節を編集: 靖国神社親拝"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Hirohito_visit_to_the_Yasukuni_Shrine_in_1934.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Hirohito_visit_to_the_Yasukuni_Shrine_in_1934.jpg/300px-Hirohito_visit_to_the_Yasukuni_Shrine_in_1934.jpg" decoding="async" width="300" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Hirohito_visit_to_the_Yasukuni_Shrine_in_1934.jpg/450px-Hirohito_visit_to_the_Yasukuni_Shrine_in_1934.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Hirohito_visit_to_the_Yasukuni_Shrine_in_1934.jpg/600px-Hirohito_visit_to_the_Yasukuni_Shrine_in_1934.jpg 2x" data-file-width="1524" data-file-height="1065" /></a><figcaption>昭和天皇 靖国神社親拝(<a href="/wiki/1934%E5%B9%B4" title="1934年">1934年</a>)。</figcaption></figure> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→「<a href="/wiki/%E9%9D%96%E5%9B%BD%E7%A5%9E%E7%A4%BE%E5%95%8F%E9%A1%8C#天皇の親拝" title="靖国神社問題">靖国神社問題 § 天皇の親拝</a>」も参照</div> <p>昭和天皇は<a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>20年)の終戦直後から<a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)まで、<a href="/wiki/%E9%9D%96%E5%9B%BD%E7%A5%9E%E7%A4%BE" title="靖国神社">靖國神社</a>に下記の計10回<a href="/wiki/%E5%8F%82%E6%8B%9D" title="参拝">親拝</a>していた(行幸3回・行幸啓7回)。<br /> だが1975年(昭和50年)を最後に行わなくなった<sup id="cite_ref-181" class="reference"><a href="#cite_note-181"><span class="cite-bracket">[</span>152<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。ただし、<a href="/wiki/%E4%BE%8B%E5%A4%A7%E7%A5%AD" class="mw-redirect" title="例大祭">例大祭</a>(春と秋の年に2回)に際しては、<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%88%90" title="平成">平成</a>・<a href="/wiki/%E4%BB%A4%E5%92%8C" title="令和">令和</a>時代に入っても<a href="/wiki/%E5%8B%85%E4%BD%BF" title="勅使">勅使</a>の発遣を行っている。 </p> <ul><li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>1. <a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>20年)<a href="/wiki/8%E6%9C%8820%E6%97%A5" title="8月20日">8月20日</a>:(昭和天皇行幸)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>2. <a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>(昭和20年)<a href="/wiki/11%E6%9C%88" title="11月">11月</a>:臨時大招魂祭(昭和天皇行幸)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>3. <a href="/wiki/1952%E5%B9%B4" title="1952年">1952年</a>(昭和27年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="4月10日">4月10日</a>:(昭和天皇、香淳皇后行幸啓)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>4. <a href="/wiki/1954%E5%B9%B4" title="1954年">1954年</a>(昭和29年)<a href="/wiki/10%E6%9C%8819%E6%97%A5" title="10月19日">10月19日</a>:創立八十五周年(昭和天皇、香淳皇后行幸啓)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>5. <a href="/wiki/1957%E5%B9%B4" title="1957年">1957年</a>(昭和32年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="4月23日">4月23日</a>:(昭和天皇、香淳皇后行幸啓)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>6. <a href="/wiki/1959%E5%B9%B4" title="1959年">1959年</a>(昭和34年)<a href="/wiki/4%E6%9C%888%E6%97%A5" title="4月8日">4月8日</a>:創立九十周年(昭和天皇、香淳皇后行幸啓)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>7. <a href="/wiki/1964%E5%B9%B4" title="1964年">1964年</a>(昭和39年)<a href="/wiki/8%E6%9C%8815%E6%97%A5" title="8月15日">8月15日</a>:<a href="/wiki/%E5%85%A8%E5%9B%BD%E6%88%A6%E6%B2%A1%E8%80%85%E8%BF%BD%E6%82%BC%E5%BC%8F" title="全国戦没者追悼式">全国戦没者追悼式</a>(昭和天皇、香淳皇后行幸啓)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>8. <a href="/wiki/1965%E5%B9%B4" title="1965年">1965年</a>(昭和40年)<a href="/wiki/10%E6%9C%8819%E6%97%A5" title="10月19日">10月19日</a>:臨時大祭(昭和天皇行幸)</li> <li><span style="speak:none;visibility:hidden;color:transparent">0</span>9. <a href="/wiki/1969%E5%B9%B4" title="1969年">1969年</a>(昭和44年)<a href="/wiki/6%E6%9C%8810%E6%97%A5" title="6月10日">6月10日</a>:創立百年記念大祭(昭和天皇、香淳皇后行幸啓)</li> <li>10. <a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)<a href="/wiki/11%E6%9C%8821%E6%97%A5" title="11月21日">11月21日</a>:大東亜戦争終結三十周年(昭和天皇、香淳皇后行幸啓)</li></ul> <p>昭和天皇が親拝を行わなくなった理由については<a href="/wiki/%E5%B7%A6%E7%BF%BC" title="左翼">左翼</a><a href="/wiki/%E9%81%8E%E6%BF%80%E6%B4%BE" title="過激派">過激派</a>の活動の激化、<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E7%A5%AD%E7%A5%80" title="宮中祭祀">宮中祭祀</a>が<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">憲法</a>違反であるとする一部野党議員の攻撃など、様々に推測されてきたが近年『<a href="/wiki/%E5%AF%8C%E7%94%B0%E3%83%A1%E3%83%A2" title="富田メモ">富田メモ</a>』や『<a href="/wiki/%E5%8D%9C%E9%83%A8%E4%BA%AE%E5%90%BE%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%97%A5%E8%A8%98" title="卜部亮吾侍従日記">卜部亮吾侍従日記</a>』<sup id="cite_ref-182" class="reference"><a href="#cite_note-182"><span class="cite-bracket">[</span>153<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>などの側近の記述から、1978年(昭和53年)に<a href="/wiki/%E6%A5%B5%E6%9D%B1%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E8%A3%81%E5%88%A4" title="極東国際軍事裁判">東京裁判</a>での<a href="/wiki/A%E7%B4%9A%E6%88%A6%E7%8A%AF" title="A級戦犯">A級戦犯</a>14名が合祀されたことに対して不満であったことを原因とする見方が、歴史学界では定説となっている。 </p><p>なお天皇家の親拝が途絶えたあとも、弟宮の高松宮および三笠宮一家は参拝を継続している<sup id="cite_ref-183" class="reference"><a href="#cite_note-183"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="外遊"><span id=".E5.A4.96.E9.81.8A"></span>外遊</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=36" title="節を編集: 外遊"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>外国訪問は生涯に3回あった。この他、皇太子時代に<a href="/wiki/%E5%A4%96%E5%9C%B0" title="外地">外地</a>訪問も行っている(当時は日本国内、<a href="#行幸">#行幸</a>の節を参照)。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="皇太子時代_2"><span id=".E7.9A.87.E5.A4.AA.E5.AD.90.E6.99.82.E4.BB.A3_2"></span>皇太子時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=37" title="節を編集: 皇太子時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Crown_Prince_Hirohito_in_Oxford_1921.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Crown_Prince_Hirohito_in_Oxford_1921.jpg/180px-Crown_Prince_Hirohito_in_Oxford_1921.jpg" decoding="async" width="180" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Crown_Prince_Hirohito_in_Oxford_1921.jpg/270px-Crown_Prince_Hirohito_in_Oxford_1921.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Crown_Prince_Hirohito_in_Oxford_1921.jpg/360px-Crown_Prince_Hirohito_in_Oxford_1921.jpg 2x" data-file-width="610" data-file-height="452" /></a><figcaption><a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a>(大正10年)、イギリスの<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%89%E5%A4%A7%E5%AD%A6" title="オックスフォード大学">オックスフォード大学</a>でボートレースを見物する皇太子。</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Crown_Prince_Hirohito_in_Edinburgh_1921.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Crown_Prince_Hirohito_in_Edinburgh_1921.jpg/180px-Crown_Prince_Hirohito_in_Edinburgh_1921.jpg" decoding="async" width="180" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Crown_Prince_Hirohito_in_Edinburgh_1921.jpg/270px-Crown_Prince_Hirohito_in_Edinburgh_1921.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Crown_Prince_Hirohito_in_Edinburgh_1921.jpg/360px-Crown_Prince_Hirohito_in_Edinburgh_1921.jpg 2x" data-file-width="752" data-file-height="744" /></a><figcaption>同年5月19日、<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89" title="スコットランド">スコットランド</a> <a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%90%E3%83%A9" title="エディンバラ">エディンバラ</a>を訪問。</figcaption></figure> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→詳細は「<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">皇太子裕仁親王の欧州訪問</a>」を参照</div> <p>皇太子時代の<a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a>(大正10年)<a href="/wiki/3%E6%9C%883%E6%97%A5" title="3月3日">3月3日</a>から<a href="/wiki/9%E6%9C%883%E6%97%A5" title="9月3日">9月3日</a>までの間、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>や<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9" title="フランス">フランス</a>、<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2" title="イタリア">イタリア</a>、<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%81%E3%82%AB%E3%83%B3" title="バチカン">バチカン</a>などを公式訪問した。これは史上初の皇太子の訪欧<sup id="cite_ref-184" class="reference"><a href="#cite_note-184"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>であり、国内には反対意見も根強かったが、<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E6%9C%89%E6%9C%8B" title="山縣有朋">山縣有朋</a>や<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9C%92%E5%AF%BA%E5%85%AC%E6%9C%9B" title="西園寺公望">西園寺公望</a>などの<a href="/wiki/%E5%85%83%E8%80%81" title="元老">元老</a>らの尽力により実現した。 </p><p>裕仁親王の出発は新聞で大々的に報じられた。御召艦には戦艦「<a href="/wiki/%E9%A6%99%E5%8F%96_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="香取 (戦艦)">香取</a>」が用いられ、<a href="/wiki/%E6%A8%AA%E6%B5%9C%E6%B8%AF" title="横浜港">横浜</a>を出発して<a href="/wiki/%E9%82%A3%E8%A6%87%E6%B8%AF" title="那覇港">那覇</a>、<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B8%AF" title="香港">香港</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%B3%E3%82%AC%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%AB" title="シンガポール">シンガポール</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%9C" title="コロンボ">コロンボ</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A8%E3%82%BA" title="スエズ">スエズ</a>、<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%AD" title="カイロ">カイロ</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%96%E3%83%A9%E3%83%AB%E3%82%BF%E3%83%AB" title="ジブラルタル">ジブラルタル</a>と航海し、2か月後の<a href="/wiki/5%E6%9C%889%E6%97%A5" title="5月9日">5月9日</a>に<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%84%E3%83%9E%E3%82%B9_(%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89)" title="ポーツマス (イングランド)">ポーツマス</a>に着き、同日イギリスの首都<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%B3" title="ロンドン">ロンドン</a>に到着する。イギリスでは<a href="/wiki/%E6%97%A5%E8%8B%B1%E5%90%8C%E7%9B%9F" title="日英同盟">日英同盟</a>のパートナーとして大歓迎を受け、国王<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B85%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="ジョージ5世 (イギリス王)">ジョージ5世</a>や首相<a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%93%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B8" title="デビッド・ロイド・ジョージ">デビッド・ロイド・ジョージ</a>らと会見した。その夜に、<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%83%E3%82%AD%E3%83%B3%E3%82%AC%E3%83%A0%E5%AE%AE%E6%AE%BF" title="バッキンガム宮殿">バッキンガム宮殿</a>で晩餐会が開かれジョージ5世と<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC_(%E3%82%B3%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88%E5%85%AC)" title="アーサー (コノート公)">コノート公</a>らと会談した。この夜をジョージ5世は、「慣れぬ外国で緊張する当時の裕仁親王に父のように接し緊張を解いた」と語っている。翌10日には<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%82%B6%E3%83%BC%E5%9F%8E" title="ウィンザー城">ウィンザー宮殿</a>にて王太子<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%89%E3%83%AF%E3%83%BC%E3%83%898%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="エドワード8世 (イギリス王)">エドワード</a>と会い、その後も連日に晩餐会が開かれた。ロンドンでは、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E8%8B%B1%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8" title="大英博物館">大英博物館</a>、<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%B3%E5%A1%94" title="ロンドン塔">ロンドン塔</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="イングランド銀行">イングランド銀行</a>、<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%82%BA" title="ロイズ">ロイド海上保険</a>、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%89%E5%A4%A7%E5%AD%A6" title="オックスフォード大学">オックスフォード大学</a>、陸軍大学、海軍大学などを見学し、ニューオックスフォード劇場とデリー劇場で観劇なども楽しんだ<sup id="cite_ref-185" class="reference"><a href="#cite_note-185"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E3%82%B1%E3%83%B3%E3%83%96%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%B8%E5%A4%A7%E5%AD%A6" title="ケンブリッジ大学">ケンブリッジ大学</a>ではタンナー教授の「<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B%E5%AE%A4" title="イギリス王室">英国王室</a>とその国民との関係」の講義を聴き、また名誉法学博士の学位を授与された<sup id="cite_ref-100-20-445_186-0" class="reference"><a href="#cite_note-100-20-445-186"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。19日から20日にかけては、<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89" title="スコットランド">スコットランド</a>の<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%90%E3%83%A9" title="エディンバラ">エディンバラ</a>を訪問し、<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%90%E3%83%A9%E5%A4%A7%E5%AD%A6" title="エディンバラ大学">エディンバラ大学</a>でもまた名誉法学博士号を授与された。また、第8代<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%BD%E3%83%AB%E5%85%AC%E7%88%B5" title="アソル公爵">アソール公</a><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B9%E3%83%86%E3%83%A5%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%88%EF%BC%9D%E3%83%9E%E3%83%AC%E3%83%BC_(%E7%AC%AC8%E4%BB%A3%E3%82%A2%E3%82%BD%E3%83%BC%E3%83%AB%E5%85%AC%E7%88%B5)" class="mw-redirect" title="ジョン・ステュアート=マレー (第8代アソール公爵)">ジョン・ステュアート=マレー</a>の居城に3日間滞在したが、アソール公夫妻が舞踏会でそれぞれ農家の人々と手を組んで踊っている様子などを見て、「アソール公のような簡素な生活をすれば、<a href="/wiki/%E3%83%9C%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%82%A7%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%AD" title="ボリシェヴィキ">ボルシェビキ</a>などの勃興は起こるものではない」と感嘆したという<sup id="cite_ref-100-20-445_186-1" class="reference"><a href="#cite_note-100-20-445-186"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>イタリアでは国王<a href="/wiki/%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%82%AA%E3%83%BB%E3%82%A8%E3%83%9E%E3%83%8C%E3%82%A8%E3%83%BC%E3%83%AC3%E4%B8%96" title="ヴィットーリオ・エマヌエーレ3世">ヴィットーリオ・エマヌエーレ3世</a>らと会見したほか、各国で公式<a href="/wiki/%E6%99%A9%E9%A4%90%E4%BC%9A" title="晩餐会">晩餐会</a>に出席したり<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%B8%80%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第一次世界大戦">第一次世界大戦</a>当時の激戦地などを訪れたりした。 </p><p>戦後の1970年(昭和45年)9月16日、<a href="/wiki/%E9%82%A3%E9%A0%88%E5%BE%A1%E7%94%A8%E9%82%B8" class="mw-redirect" title="那須御用邸">那須御用邸</a>にて昭和が史上最長の元号になったことにちなみ最も印象深い思い出を聞かれた際、大戦前後を例外にして、「自由を味わうことができた」として、この外遊を挙げた<sup id="cite_ref-otazune143_187-0" class="reference"><a href="#cite_note-otazune143-187"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="天皇時代"><span id=".E5.A4.A9.E7.9A.87.E6.99.82.E4.BB.A3"></span>天皇時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=38" title="節を編集: 天皇時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="一覧"><span id=".E4.B8.80.E8.A6.A7"></span>一覧</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=39" title="節を編集: 一覧"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="font-size:80%"> <caption>昭和天皇在位中の外国訪問<sup id="cite_ref-188" class="reference"><a href="#cite_note-188"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th style="width:6em;background-color:#d99502">年</th> <th style="width:5em;background-color:#d99502">出国</th> <th style="width:5em;background-color:#d99502">帰国</th> <th style="width:45em;background-color:#d99502">訪問地</th> <th style="width:4em;background-color:#d99502">同行</th> <th style="width:4em;background-color:#d99502">備考 </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a><br />(昭和46)</td> <td><a href="/wiki/9%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="9月27日">9月27日</a></td> <td><a href="/wiki/10%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="10月14日">10月14日</a></td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Belgium.svg" class="mw-file-description" title="ベルギーの旗"><img alt="ベルギーの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/23px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="23" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/35px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/46px-Flag_of_Belgium.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="780" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>、<span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>、<span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="西ドイツの旗"><img alt="西ドイツの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/25px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/38px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/50px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> <a href="/wiki/%E8%A5%BF%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84" title="西ドイツ">西ドイツ</a><br />(<span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="アメリカ合衆国の旗"><img alt="アメリカ合衆国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/25px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/38px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/50px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>、<span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/25px-Flag_of_Denmark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/38px-Flag_of_Denmark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/50px-Flag_of_Denmark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="387" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%82%AF" title="デンマーク">デンマーク</a>、<span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description" title="フランスの旗"><img alt="フランスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/25px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/38px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/50px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9" title="フランス">フランス</a>、<span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="オランダの旗"><img alt="オランダの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/25px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/38px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/50px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a>、<span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Switzerland.svg" class="mw-file-description" title="スイスの旗"><img alt="スイスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/20px-Flag_of_Switzerland.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/30px-Flag_of_Switzerland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Switzerland.svg/40px-Flag_of_Switzerland.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A4%E3%82%B9" title="スイス">スイス</a>立ち寄り)</td> <td><a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a></td> <td>国際親善 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a><br />(昭和50)</td> <td><a href="/wiki/9%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="9月30日">9月30日</a></td> <td><a href="/wiki/10%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="10月14日">10月14日</a></td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="アメリカ合衆国の旗"><img alt="アメリカ合衆国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/25px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/38px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/50px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a></td> <td>香淳皇后</td> <td>国際親善 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="欧州訪問"><span id=".E6.AC.A7.E5.B7.9E.E8.A8.AA.E5.95.8F"></span>欧州訪問</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=40" title="節を編集: 欧州訪問"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Sh%C5%8Dwa_and_Nixon_1971.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Emperor_Sh%C5%8Dwa_and_Nixon_1971.jpg/180px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_and_Nixon_1971.jpg" decoding="async" width="180" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Emperor_Sh%C5%8Dwa_and_Nixon_1971.jpg/270px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_and_Nixon_1971.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Emperor_Sh%C5%8Dwa_and_Nixon_1971.jpg/360px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_and_Nixon_1971.jpg 2x" data-file-width="2952" data-file-height="1993" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98" title="アメリカ合衆国大統領">アメリカ大統領</a><a href="/wiki/%E3%83%AA%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%8B%E3%82%AF%E3%82%BD%E3%83%B3" title="リチャード・ニクソン">リチャード・ニクソン</a>夫妻と昭和天皇・<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>。<a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a>(昭和46年)<a href="/wiki/9%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="9月27日">9月27日</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%82%AB%E5%B7%9E" title="アラスカ州">アラスカ州</a><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%82%AB%E3%83%AC%E3%83%83%E3%82%B8" title="アンカレッジ">アンカレッジ</a>にて。</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Tweedaags_bezoek_Keizer_Hirohito_en_Keizerin_Nagako_a_an_Nederland,_Keizer_en_Ke,_Bestanddeelnr_925-0238.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tweedaags_bezoek_Keizer_Hirohito_en_Keizerin_Nagako_a_an_Nederland%2C_Keizer_en_Ke%2C_Bestanddeelnr_925-0238.jpg/180px-Tweedaags_bezoek_Keizer_Hirohito_en_Keizerin_Nagako_a_an_Nederland%2C_Keizer_en_Ke%2C_Bestanddeelnr_925-0238.jpg" decoding="async" width="180" height="272" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tweedaags_bezoek_Keizer_Hirohito_en_Keizerin_Nagako_a_an_Nederland%2C_Keizer_en_Ke%2C_Bestanddeelnr_925-0238.jpg/270px-Tweedaags_bezoek_Keizer_Hirohito_en_Keizerin_Nagako_a_an_Nederland%2C_Keizer_en_Ke%2C_Bestanddeelnr_925-0238.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tweedaags_bezoek_Keizer_Hirohito_en_Keizerin_Nagako_a_an_Nederland%2C_Keizer_en_Ke%2C_Bestanddeelnr_925-0238.jpg/360px-Tweedaags_bezoek_Keizer_Hirohito_en_Keizerin_Nagako_a_an_Nederland%2C_Keizer_en_Ke%2C_Bestanddeelnr_925-0238.jpg 2x" data-file-width="2416" data-file-height="3651" /></a><figcaption>10月8日、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a>に到着した昭和天皇・香淳皇后。</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a>(昭和46年)には<a href="/wiki/9%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="9月27日">9月27日</a>から<a href="/wiki/10%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="10月14日">10月14日</a>にかけて17日間、再度イギリスや<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A4%E3%82%B9" title="スイス">スイス</a>など<a href="/wiki/%E3%83%A8%E3%83%BC%E3%83%AD%E3%83%83%E3%83%91" title="ヨーロッパ">ヨーロッパ</a>諸国7か国を<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>同伴で訪問した。これが皇室史上、歴代天皇で(即位後に)初めて日本国外を訪問した出来事であった。また、香淳皇后にとっては人生初の海外訪問となった。お召し艦を使用した前回(<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">皇太子時代の欧州訪問</a>)と違い、日本の<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%83%E3%82%B0%E3%82%AD%E3%83%A3%E3%83%AA%E3%82%A2" class="mw-redirect" title="フラッグキャリア">フラッグキャリア</a>である<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%88%AA%E7%A9%BA" title="日本航空">日本航空</a>の<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9_DC-8" title="ダグラス DC-8">ダグラス DC-8</a>の特別機を使用した。 </p><p>海外訪問は皇后の念願であり、<a href="/wiki/%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E5%A6%83%E5%96%9C%E4%B9%85%E5%AD%90" title="宣仁親王妃喜久子">高松宮妃喜久子</a>が1963年頃に<a href="/wiki/%E5%90%89%E7%94%B0%E8%8C%82" title="吉田茂">吉田茂</a>元首相を介して<a href="/wiki/%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%A0%84%E4%BD%9C" title="佐藤栄作">佐藤栄作</a>首相(当時)に、昭和天皇・香淳皇后の外遊の話を伝えた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998153-154_189-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998153-154-189"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。またベルギー訪問に際しては、喜久子妃が同国王弟の<a href="/wiki/%E3%83%AA%E3%82%A8%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%A5%E5%85%AC" title="リエージュ公">リエージュ公</a><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%99%E3%83%BC%E3%83%AB2%E4%B8%96_(%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC%E7%8E%8B)" title="アルベール2世 (ベルギー王)">アルベール王子</a>(当時)に働きかけて実現させた(詳細は<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%99%E3%83%BC%E3%83%AB2%E4%B8%96_(%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC%E7%8E%8B)#日本との関わり" title="アルベール2世 (ベルギー王)">当該項目</a>を参照)。 </p><p>大戦中に剥奪された昭和天皇の<a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ガーター勲章">ガーター勲章</a>について、訪問に先立つ<a href="/wiki/4%E6%9C%887%E6%97%A5" title="4月7日">4月7日</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B%E5%AE%A4" title="イギリス王室">イギリス王室</a>は「剥奪された日本国天皇の名誉を全て回復させる」という宣言を発し、天皇は同騎士団に復帰することとなった(詳細は<a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E5%8B%B2%E7%AB%A0#外国人団員への剥奪と復帰" title="ガーター勲章">当該項目</a>を参照)。 </p><p>訪問先には数えられていないが、この時、経由地として<a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a>(昭和46年)<a href="/wiki/9%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="9月27日">9月27日</a>(現地時間:<a href="/wiki/9%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="9月26日">9月26日</a>)に米国<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%82%AB%E5%B7%9E" title="アラスカ州">アラスカ州</a>の<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%82%AB%E3%83%AC%E3%83%83%E3%82%B8" title="アンカレッジ">アンカレッジ</a>に立ち寄っており、<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%83%A1%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%AB%E3%83%95%E7%A9%BA%E8%BB%8D%E5%9F%BA%E5%9C%B0" title="エルメンドルフ空軍基地">エルメンドルフ空軍基地</a>に到着した飛行機から降りたのが、歴代天皇で初めて外国の地を踏んだ瞬間となった。そこで、<a href="/wiki/%E3%83%AF%E3%82%B7%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%B3D.C." title="ワシントンD.C.">ワシントンD.C.</a>の<a href="/wiki/%E3%83%9B%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%88%E3%83%8F%E3%82%A6%E3%82%B9" title="ホワイトハウス">ホワイトハウス</a>から訪れた<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98" title="アメリカ合衆国大統領">アメリカ合衆国大統領</a>の<a href="/wiki/%E3%83%AA%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%8B%E3%82%AF%E3%82%BD%E3%83%B3" title="リチャード・ニクソン">リチャード・ニクソン</a>と<a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%8B%E3%82%AF%E3%82%BD%E3%83%B3" title="パット・ニクソン">パット</a>同夫人(<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E3%81%AE%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AC%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%BC" class="mw-redirect" title="アメリカ合衆国のファーストレディー">ファーストレディー</a>)の歓迎を受けてニクソン大統領と昭和天皇がそれぞれ歓迎のスピーチと感謝の辞を述べた後<sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="#cite_note-190"><span class="cite-bracket">[</span>160<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、同基地内の<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%82%AB%E8%BB%8D" title="アラスカ軍">アラスカ地区軍</a>司令官邸でニクソン大統領と会談、実質的に<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>も訪問した。 </p><p>なお、この昭和天皇とニクソン大統領との会談は当初の予定になく、欧州歴訪のための給油と昭和天皇の休息のためにアメリカ合衆国に立ち寄るだけの予定であったのだが、当初は1時間の予定だった滞在を2時間に延長することも合わせてアメリカ政府側が要望し急遽、会談が決定した。8月5日の極秘公電によると、知日派で元駐日大使の<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%83%A9%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%AC%E3%82%AF%E3%82%B7%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%82%BD%E3%83%B3" title="ウラル・アレクシス・ジョンソン">ウラル・アレクシス・ジョンソン</a><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%9B%BD%E5%8B%99%E6%AC%A1%E5%AE%98%EF%BC%88%E6%94%BF%E6%B2%BB%E6%8B%85%E5%BD%93%EF%BC%89" title="アメリカ合衆国国務次官(政治担当)">政治担当国務次官</a>は<a href="/wiki/%E7%89%9B%E5%A0%B4%E4%BF%A1%E5%BD%A6" title="牛場信彦">牛場信彦</a><a href="/wiki/%E5%9C%A8%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%A4%A7%E4%BD%BF" title="在アメリカ合衆国日本大使">駐米大使</a>に対し、会見が実現すれば「日米関係のために何物にも勝る有益なことと考える」と強調した。牛場大使も会談は「時宜に適したもの」と日本政府に報告した。米国政府側は昭和天皇と大統領の単独会見を30分、<a href="/wiki/%E7%A6%8F%E7%94%B0%E8%B5%B3%E5%A4%AB" title="福田赳夫">福田赳夫</a><a href="/wiki/%E5%A4%96%E5%8B%99%E5%A4%A7%E8%87%A3_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="外務大臣 (日本)">外務大臣</a>(当時:<a href="/wiki/%E7%AC%AC3%E6%AC%A1%E4%BD%90%E8%97%A4%E5%86%85%E9%96%A3_(%E6%94%B9%E9%80%A0)" title="第3次佐藤内閣 (改造)">第3次佐藤改造内閣</a>、<a href="/wiki/%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%A0%84%E4%BD%9C" title="佐藤栄作">佐藤栄作</a>首相)、<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/William_P._Rogers" class="extiw" title="en:William P. Rogers">ウィリアム・P・ロジャーズ</a>国務長官を交えた会談を30分とする予定を提案した。しかし、日本政府側は両外相を同席させる慣行は「政治会談の場合のこと」として拒否した。米側が会談発表の際に準備した「意義を強調するコメント」にも、「絶対に政治色を帯びさせないこと」と注文を付けた。ところが、米側は単独会見10分、外相同席会談20分の予定を再提案した。福田外相は同年9月20日の<a href="/wiki/%E7%89%9B%E5%A0%B4%E4%BF%A1%E5%BD%A6" title="牛場信彦">牛場信彦</a>駐米大使宛ての公電<sup id="cite_ref-192" class="reference"><a href="#cite_note-192"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>で米側の提案を「日本人には天皇陛下を政治会談に引込まんとしたとの印象を与える」「我が方としては迷惑千万である。先方の認識を是正されたい」などと批判した。これは当時、「天皇陛下との会談を、<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%82%AF%E3%82%BD%E3%83%B3%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98%E3%81%AE%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="ニクソン大統領の中国訪問">ニクソン大統領の中華人民共和国訪問</a>で悪化した<a href="/wiki/%E6%97%A5%E7%B1%B3%E9%96%A2%E4%BF%82%E5%8F%B2" title="日米関係史">日米関係</a>を修復するのに利用しようとしているのではないか」と福田外相が懸念し、<a href="/wiki/%E8%B1%A1%E5%BE%B4%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%88%B6" title="象徴天皇制">象徴天皇制</a>の前提が揺らぐ可能性を憂慮したためである。福田公電の1週間後に実現したアンカレッジ滞在では「天皇、皇后、ニクソン夫妻」4人による写真撮影と歓談が15分、昭和天皇と大統領の単独会見が25分、両外相同席の会談が10分とすることで決着した。会談の際の昭和天皇の発言内容を記録した外交文書は黒塗りが施され未公開となった<sup id="cite_ref-:2_191-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-191"><span class="cite-bracket">[</span>161<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-193" class="reference"><a href="#cite_note-193"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。結果として会談は実現し、史上初めての日本国天皇とアメリカ合衆国大統領による会談が行われた。 </p><p>当初の訪問地であり、皇室・王室同士の交流も深い<a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%82%AF" title="デンマーク">デンマーク</a>や<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>では国を挙げて温かく歓迎された。休養をかねての非公式訪問となった<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9" title="フランス">フランス</a><sup id="cite_ref-194" class="reference"><a href="#cite_note-194"><span class="cite-bracket">[</span>163<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>では、当時母国イギリスを追われ事実上同国で亡命生活をしていた旧知の<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%89%E3%83%AF%E3%83%BC%E3%83%898%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="エドワード8世 (イギリス王)">ウィンザー公</a>(元英国国王エドワード8世)と隠棲先で50年ぶりに再会して歓談。ウィンザー公と肩を組んでカメラにおさまった姿が公側近により目撃されている<sup id="cite_ref-195" class="reference"><a href="#cite_note-195"><span class="cite-bracket">[</span>164<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>しかし、第二次世界大戦当時に<a href="/wiki/%E6%A4%8D%E6%B0%91%E5%9C%B0" title="植民地">植民地</a>支配していた<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%83%A3%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%BC" title="ミャンマー">ビルマ</a>や<a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%B3%E3%82%AC%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%AB" title="シンガポール">シンガポール</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%8D%E3%82%B7%E3%82%A2" title="インドネシア">インドネシア</a>などにおける戦いにおいて日本軍に敗退し、<a href="/wiki/%E6%8D%95%E8%99%9C" title="捕虜">捕虜</a>となった退役軍人が多いイギリスとオランダ(両国とも日本と同様に立憲君主国)では抗議運動を受けることもあった。特に日本軍に敗退したことをきっかけに<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A2" title="アジア">アジア</a>における植民地を完全に失い国力が大きく低下したオランダにおいては、この昭和天皇を恨む退役軍人を中心とした右翼勢力から生卵や<a href="/wiki/%E9%AD%94%E6%B3%95%E7%93%B6" title="魔法瓶">魔法瓶</a>を投げつけられ、同行した香淳皇后が憔悴したほど抗議はひどいものであった。 </p><p>こうした抗議や反発について、昭和天皇は帰国後11月12日の記者会見で「事前に報告を受けており、驚かなかった」とした上で、各国からの「歓迎は無視できないと思います」とした<sup id="cite_ref-otazune182_196-0" class="reference"><a href="#cite_note-otazune182-196"><span class="cite-bracket">[</span>165<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、3年後に金婚を迎えたことに伴う記者会見で、香淳皇后とともに、「夫婦生活50年で一番楽しかった思い出」として、この訪欧を挙げた<sup id="cite_ref-otazune193_197-0" class="reference"><a href="#cite_note-otazune193-197"><span class="cite-bracket">[</span>166<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="アメリカ合衆国訪問"><span id=".E3.82.A2.E3.83.A1.E3.83.AA.E3.82.AB.E5.90.88.E8.A1.86.E5.9B.BD.E8.A8.AA.E5.95.8F"></span>アメリカ合衆国訪問</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=41" title="節を編集: アメリカ合衆国訪問"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Ford_and_Emperor1975.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Ford_and_Emperor1975.jpg/180px-Ford_and_Emperor1975.jpg" decoding="async" width="180" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Ford_and_Emperor1975.jpg/270px-Ford_and_Emperor1975.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Ford_and_Emperor1975.jpg/360px-Ford_and_Emperor1975.jpg 2x" data-file-width="2600" data-file-height="1989" /></a><figcaption><a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)<a href="/wiki/10%E6%9C%882%E6%97%A5" title="10月2日">10月2日</a>、訪米した昭和天皇・香淳皇后と<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98" title="アメリカ合衆国大統領">アメリカ大統領</a>:<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%82%A7%E3%83%A9%E3%83%AB%E3%83%89%E3%83%BBR%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%89" title="ジェラルド・R・フォード">ジェラルド・R・フォード</a>及び<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%89" title="ベティ・フォード">ベティ・フォード</a>夫妻。</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)には、当時の<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%82%A7%E3%83%A9%E3%83%AB%E3%83%89%E3%83%BBR%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%89" title="ジェラルド・R・フォード">ジェラルド・R・フォード</a>米大統領の招待によって<a href="/wiki/9%E6%9C%8830%E6%97%A5" title="9月30日">9月30日</a>から<a href="/wiki/10%E6%9C%8814%E6%97%A5" title="10月14日">10月14日</a>まで14日間に亘って、<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>同伴で<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>を公式訪問した。なお、フォード大統領はその前年の<a href="/wiki/1974%E5%B9%B4" title="1974年">1974年</a>(昭和49年)<a href="/wiki/11%E6%9C%8818%E6%97%A5" title="11月18日">11月18日</a>-<a href="/wiki/11%E6%9C%8822%E6%97%A5" title="11月22日">11月22日</a>の日程で、アメリカ合衆国大統領として初めて日本を訪問していた。天皇の即位後の訪米は史上初の出来事である(ただし、上述通り4年前の訪欧の際に米国にも立ち寄りはしている)<sup id="cite_ref-198" class="reference"><a href="#cite_note-198"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>この時も日本航空のダグラスDC-8型機を利用し、このときはアメリカ<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="アメリカ陸軍">陸</a><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E6%B5%B7%E8%BB%8D" title="アメリカ海軍">海</a><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E7%A9%BA%E8%BB%8D" title="アメリカ空軍">空軍</a>に加え<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E6%B5%B7%E5%85%B5%E9%9A%8A" title="アメリカ海兵隊">海兵隊</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E6%B2%BF%E5%B2%B8%E8%AD%A6%E5%82%99%E9%9A%8A" title="アメリカ沿岸警備隊">沿岸警備隊</a>の<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E8%BB%8D" title="アメリカ軍">5軍</a>をもって観閲<a href="/wiki/%E5%84%80%E4%BB%97" title="儀仗">儀仗</a>を行っている。訪米に前後し、日本国内では<a href="/wiki/%E5%8F%8D%E7%B1%B3" title="反米">反米</a>的な<a href="/wiki/%E5%B7%A6%E7%BF%BC" title="左翼">左翼</a>組織<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A2%E5%8F%8D%E6%97%A5%E6%AD%A6%E8%A3%85%E6%88%A6%E7%B7%9A" title="東アジア反日武装戦線">東アジア反日武装戦線</a>などによるテロが相次いだ。 </p><p>昭和天皇は<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%8B%E3%82%A2%E5%B7%9E" title="バージニア州">バージニア州</a><a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%82%A2%E3%83%A0%E3%82%BA%E3%83%90%E3%83%BC%E3%82%B0_(%E3%83%90%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%8B%E3%82%A2%E5%B7%9E)" title="ウィリアムズバーグ (バージニア州)">ウィリアムズバーグ</a>に到着したあと、2週間にわたって米国に滞在し訪米前の予想を覆してワシントンD.C.や<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%82%BC%E3%83%AB%E3%82%B9" title="ロサンゼルス">ロサンゼルス</a>など、訪問先各地で大歓迎を受けた。10月2日のフォード大統領との公式会見、10月3日の<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%B3%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%A2%93%E5%9C%B0" title="アーリントン国立墓地">アーリントン国立墓地</a>に眠る<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%B3%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%A2%93%E5%9C%B0#無名戦士の墓" title="アーリントン国立墓地">無名戦士の墓</a>への献花、10月4日の<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%A8%E3%83%BC%E3%82%AF" title="ニューヨーク">ニューヨーク</a>での<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%A9%E3%83%BC" class="mw-disambig" title="ロックフェラー">ロックフェラー</a>邸訪問と米国のマスメディアは連日大々的に報道し、新聞紙面のトップは昭和天皇の写真で埋まった(<a href="/wiki/%E5%9C%A8%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E4%BD%BF%E9%A4%A8" title="在アメリカ合衆国日本国大使館">在米日本大使館</a>の職員たちは、その写真をスクラップして壁に張り出したという。)。ニューヨーク訪問時には、<a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%8F%A0%E6%B9%BE%E6%94%BB%E6%92%83" title="真珠湾攻撃">真珠湾攻撃</a>の生存者で構成される「パールハーバー生存者協会」が「天皇歓迎決議」を採択している。訪米中は学者らしく、<a href="/wiki/%E6%A4%8D%E7%89%A9%E5%9C%92" title="植物園">植物園</a>などでのエピソードが多かった。 </p><p>ホワイトハウス晩餐会でのスピーチでは、「戦後アメリカが日本の再建に協力したことへの感謝の辞」などが読み上げられた。<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%82%BC%E3%83%AB%E3%82%B9" title="ロサンゼルス">ロサンゼルス</a>滞在時には<a href="/wiki/%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%BA%E3%83%8B%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89" title="ディズニーランド">ディズニーランド</a>を訪問し、<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%83%83%E3%82%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%82%A6%E3%82%B9" title="ミッキーマウス">ミッキーマウス</a>の隣で微笑む写真も新聞の紙面を飾り、同地ではミッキーマウスの腕時計を購入したことが話題になった。帰国当日に2種類の<a href="/wiki/%E8%A8%98%E5%BF%B5%E5%88%87%E6%89%8B" title="記念切手">記念切手</a>・切手シートが発行され、この訪米が一大事業であったことを物語っている。昭和天皇の外遊は、この(2回目の)訪米が最後のものであった。 </p><p>なお、訪米に前後して史上初めての天皇・皇后の公式な記者会見が行われたことも画期的となった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="行幸"><span id=".E8.A1.8C.E5.B9.B8"></span>行幸</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=42" title="節を編集: 行幸"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:No_1_Middle_School_Tainan_and_Hirohito.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/No_1_Middle_School_Tainan_and_Hirohito.jpg/180px-No_1_Middle_School_Tainan_and_Hirohito.jpg" decoding="async" width="180" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/No_1_Middle_School_Tainan_and_Hirohito.jpg/270px-No_1_Middle_School_Tainan_and_Hirohito.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/No_1_Middle_School_Tainan_and_Hirohito.jpg/360px-No_1_Middle_School_Tainan_and_Hirohito.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="476" /></a><figcaption>皇太子時代、台湾<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%8F%B0%E5%8D%97%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E9%AB%98%E7%B4%9A%E4%B8%AD%E5%AD%A6" title="国立台南第二高級中学">台南第一中学校</a>行啓(1923年(大正12年))。</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Hirohito_gaze_at_Great_sugi_of_Kayano.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Hirohito_gaze_at_Great_sugi_of_Kayano.jpg/180px-Hirohito_gaze_at_Great_sugi_of_Kayano.jpg" decoding="async" width="180" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Hirohito_gaze_at_Great_sugi_of_Kayano.jpg/270px-Hirohito_gaze_at_Great_sugi_of_Kayano.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Hirohito_gaze_at_Great_sugi_of_Kayano.jpg/360px-Hirohito_gaze_at_Great_sugi_of_Kayano.jpg 2x" data-file-width="1998" data-file-height="2490" /></a><figcaption><a href="/wiki/1947%E5%B9%B4" title="1947年">1947年</a>(昭和22年)、<a href="/wiki/%E7%9F%B3%E5%B7%9D%E7%9C%8C" title="石川県">石川県</a>で開催の<a href="/wiki/%E7%AC%AC2%E5%9B%9E%E5%9B%BD%E6%B0%91%E4%BD%93%E8%82%B2%E5%A4%A7%E4%BC%9A" title="第2回国民体育大会">国民体育大会</a>の折、<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E4%B8%AD%E6%B8%A9%E6%B3%89" title="山中温泉">山中温泉</a>で<a href="/wiki/%E6%A0%A2%E9%87%8E%E5%A4%A7%E6%9D%89" title="栢野大杉">栢野大杉</a>を見上げる昭和天皇。あまりの大きさに暫く言葉もなく見上げたという。</figcaption></figure> <p>戦前、皇太子時代から盛んに国内各地に行啓・<a href="/wiki/%E8%A1%8C%E5%B9%B8" title="行幸">行幸</a>した。<a href="/wiki/1923%E5%B9%B4" title="1923年">1923年</a>(大正12年)には<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%B5%B1%E6%B2%BB%E6%99%82%E4%BB%A3%E3%81%AE%E5%8F%B0%E6%B9%BE" title="日本統治時代の台湾">台湾</a>(<b><a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE%E8%A1%8C%E5%95%93" title="台湾行啓">台湾行啓</a></b>)に、<a href="/wiki/1925%E5%B9%B4" title="1925年">1925年</a>(大正14年)には<a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%A8%BA%E5%A4%AA" class="mw-redirect" title="南樺太">南樺太</a>(<b><a href="/wiki/%E6%A8%BA%E5%A4%AA%E8%A1%8C%E5%95%93" title="樺太行啓">樺太行啓</a></b>)にも行啓している。 </p><p>戦後は先述の通り<a href="/wiki/1946%E5%B9%B4" title="1946年">1946年</a>(昭和21年)2月から約8年半かけて日本全国を巡幸して国民を激励し、各地で国民の熱烈な歓迎を受けた(<b><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E5%BE%8C%E5%B7%A1%E5%B9%B8" title="昭和天皇の戦後巡幸">昭和天皇の戦後巡幸</a></b>)。これとは別に、1947年(昭和22年)9月に襲来した<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%82%B9%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%B3%E5%8F%B0%E9%A2%A8" title="カスリーン台風">カスリーン台風</a>の被災地には「現地の人々に迷惑をかけてはいけない」として、お忍びで視察を行い、避難所を訪れて激励を行った<sup id="cite_ref-199" class="reference"><a href="#cite_note-199"><span class="cite-bracket">[</span>167<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>そのほか、行幸先での逸話、<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E8%A3%BD" title="御製">御製</a>(ぎょせい:天皇が詠む短歌)も非常に多い(<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E8%A6%A7%E3%81%AE%E5%A4%A7%E6%9D%89" class="mw-redirect" title="天覧の大杉">天覧の大杉</a>のエピソード参照)。なお、当時の宮内次官<a href="/wiki/%E5%8A%A0%E8%97%A4%E9%80%B2_(%E4%BC%9A%E8%A8%88%E6%A4%9C%E6%9F%BB%E9%99%A2%E9%95%B7)" title="加藤進 (会計検査院長)">加藤進</a>の話によれば、「昭和天皇が(1945年3月10日の)<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E7%A9%BA%E8%A5%B2" title="東京大空襲">東京大空襲</a>直後に都内の下町を視察した際、被害の甚大さに大きな衝撃を受けたことが、のちの全国巡幸の主要な動機の一つになったのではないか」と推測している<sup id="cite_ref-omoide_200-0" class="reference"><a href="#cite_note-omoide-200"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>また、昭和天皇は<a href="/wiki/1964%E5%B9%B4" title="1964年">1964年</a>(昭和39年)の<a href="/wiki/1964%E5%B9%B4%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF" title="1964年東京オリンピック">東京オリンピック</a>、<a href="/wiki/1970%E5%B9%B4" title="1970年">1970年</a>(昭和45年)の<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E4%B8%87%E5%9B%BD%E5%8D%9A%E8%A6%A7%E4%BC%9A" title="日本万国博覧会">大阪万国博覧会</a>、<a href="/wiki/1972%E5%B9%B4" title="1972年">1972年</a>(昭和47年)の<a href="/wiki/1972%E5%B9%B4%E6%9C%AD%E5%B9%8C%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF" title="1972年札幌オリンピック">札幌オリンピック</a>、<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%96%E3%83%AB%E7%B5%8C%E6%B8%88" title="バブル経済">バブル経済</a>前夜の<a href="/wiki/1985%E5%B9%B4" title="1985年">1985年</a>(昭和60年)の<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E7%A7%91%E5%AD%A6%E6%8A%80%E8%A1%93%E5%8D%9A%E8%A6%A7%E4%BC%9A" title="国際科学技術博覧会">国際科学技術博覧会</a>(つくば博)の開会式にも出席している。 </p><p>昭和天皇は在位中全国46都道府県を巡幸するも、<a href="/wiki/%E6%B2%96%E7%B8%84%E7%9C%8C" title="沖縄県">沖縄県</a>の巡幸だけはついに果たすことができなかった<sup id="cite_ref-201" class="reference"><a href="#cite_note-201"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。病臥した<a href="/wiki/1987%E5%B9%B4" title="1987年">1987年</a>(昭和62年)秋に<a href="/wiki/%E7%AC%AC42%E5%9B%9E%E5%9B%BD%E6%B0%91%E4%BD%93%E8%82%B2%E5%A4%A7%E4%BC%9A" title="第42回国民体育大会">第42回国民体育大会</a>(沖縄海邦国体)への臨席が予定されていたが、自ら訪沖することが不可能と判明したため皇太子明仁親王夫妻を名代として派遣し、「おことば」を伝えた。これに関して「<i>思はざる 病となりぬ 沖縄を たづねて果さむ つとめありしを</i> 」との御製が伝わり、深い悔恨の念が思われる。代理として訪沖した明仁親王は沖縄入りし代表者と会見した際、「確かにお預かりして詣りました」と手にした父帝の「おことば」をおし頂き、真摯にこれを代読した。その死の床にあっても、「もう、ダメか」と自身の病状よりも沖縄巡幸を行えなかったことを嘆いていたという<sup id="cite_ref-:0_202-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-202"><span class="cite-bracket">[</span>169<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>なお、天皇として初めての沖縄県訪問は第125代天皇<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a>(当時)が、<a href="/wiki/1993%E5%B9%B4" title="1993年">1993年</a>(平成5年)<a href="/wiki/4%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="4月23日">4月23日</a>-<a href="/wiki/4%E6%9C%8826%E6%97%A5" title="4月26日">4月26日</a>の日程で実現させた(目的:第44回全国植樹祭臨場と地方事情視察)。その後も、<a href="/wiki/2019%E5%B9%B4" title="2019年">2019年</a>(平成31年)に譲位(退位)するまで計6回にわたり<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87%E5%90%8E%E7%BE%8E%E6%99%BA%E5%AD%90" title="上皇后美智子">皇后美智子</a>(当時)同伴で沖縄県を行幸啓した<sup id="cite_ref-203" class="reference"><a href="#cite_note-203"><span class="cite-bracket">[</span>170<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="逸話"><span id=".E9.80.B8.E8.A9.B1"></span>逸話</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=43" title="節を編集: 逸話"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101304250">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%;font-size:90%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .ambox{display:none!important}}</style><table class="box-雑多な内容の箇条書き plainlinks metadata ambox mbox-small-left ambox-style" role="presentation" style="width:auto;"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:OOjs_UI_icon_broom.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/OOjs_UI_icon_broom.svg/40px-OOjs_UI_icon_broom.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/OOjs_UI_icon_broom.svg/60px-OOjs_UI_icon_broom.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/OOjs_UI_icon_broom.svg/80px-OOjs_UI_icon_broom.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>この節に<a href="/wiki/Wikipedia:%E9%9B%91%E5%A4%9A%E3%81%AA%E5%86%85%E5%AE%B9%E3%82%92%E7%AE%87%E6%9D%A1%E6%9B%B8%E3%81%8D%E3%81%97%E3%81%9F%E7%AF%80%E3%82%92%E9%81%BF%E3%81%91%E3%82%8B" title="Wikipedia:雑多な内容を箇条書きした節を避ける">雑多な内容が羅列されています</a>。</b><span class="hide-when-compact"> 事項を箇条書きで列挙しただけの節は、本文として組み入れるか、または<a href="/wiki/Wikipedia:%E9%81%8E%E5%89%B0%E3%81%AA%E5%86%85%E5%AE%B9%E3%81%AE%E6%95%B4%E7%90%86" title="Wikipedia:過剰な内容の整理">整理・除去する必要があります</a>。<small>(<span title="2022年4月10日 (日) 08:06 (UTC)">2022年4月</span>)</small></span></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="幼少・皇太子時代"><span id=".E5.B9.BC.E5.B0.91.E3.83.BB.E7.9A.87.E5.A4.AA.E5.AD.90.E6.99.82.E4.BB.A3"></span>幼少・皇太子時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=44" title="節を編集: 幼少・皇太子時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Prince_Regent,_Japan_LCCN2014715235.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Prince_Regent%2C_Japan_LCCN2014715235.jpg/220px-Prince_Regent%2C_Japan_LCCN2014715235.jpg" decoding="async" width="220" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Prince_Regent%2C_Japan_LCCN2014715235.jpg/330px-Prince_Regent%2C_Japan_LCCN2014715235.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Prince_Regent%2C_Japan_LCCN2014715235.jpg/440px-Prince_Regent%2C_Japan_LCCN2014715235.jpg 2x" data-file-width="8951" data-file-height="6457" /></a><figcaption>馬上の皇太子裕仁親王。大正時代。</figcaption></figure> <ul><li>6歳だった1907年(明治40年)12月18日に、両親(当時皇太子だった<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>と皇太子妃だった<a href="/wiki/%E8%B2%9E%E6%98%8E%E7%9A%87%E5%90%8E" title="貞明皇后">貞明皇后</a>)から<a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%9E%E3%82%B9%E3%83%97%E3%83%AC%E3%82%BC%E3%83%B3%E3%83%88" title="クリスマスプレゼント">クリスマスプレゼント</a>として靴下に入った玩具を貰っており、皇室が異文化や他宗教に大らかだったことがわかっている<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-0" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3-204"><span class="cite-bracket">[</span>171<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>幼少時、養育係の足立たか(のちの<a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E8%B2%AB%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="鈴木貫太郎">鈴木貫太郎</a>総理大臣の夫人)を敬慕し多大な影響を受けた<sup id="cite_ref-205" class="reference"><a href="#cite_note-205"><span class="cite-bracket">[</span>172<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 <ul><li>学習院初等科時代、「尊敬する人は誰か」という教師の質問に対し、生徒の全員が「<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>」を挙げたのに対し、その明治天皇を実の祖父に持つ裕仁親王一人だけ「<a href="/wiki/%E6%BA%90%E7%BE%A9%E7%B5%8C" title="源義経">源義経</a>」を挙げた。教師が理由を聞くと、「おじじ様のことはよく知らないが、義経公のことはたかがよく教えてくれたから」と答えたという。</li></ul></li> <li>昭和天皇実録の1910年(明治43)1月の記述には、「午前は学習院の授業、午後は御用邸内においてジャーマン・<a href="/wiki/%E3%83%93%E3%83%AA%E3%83%A4%E3%83%BC%E3%83%89" title="ビリヤード">ビリヤード</a>、人取り、玉鬼、相撲、<a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%AB" class="mw-redirect" title="クロックノール">クロックノール</a>など種々のお遊び」とあり、他には<a href="/wiki/%E7%99%BE%E4%BA%BA%E4%B8%80%E9%A6%96" title="百人一首">百人一首</a>、<a href="/wiki/%E6%9C%A8%E7%99%BB%E3%82%8A" title="木登り">木登り</a>、<a href="/wiki/%E6%A4%85%E5%AD%90%E5%8F%96%E3%82%8A%E3%82%B2%E3%83%BC%E3%83%A0" title="椅子取りゲーム">椅子取り</a>などの遊びをしていた他、1917年(大正6年)には「欧洲戦争将棋」との記述も見える<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_クロックノール_206-0" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_毎日新聞_クロックノール-206"><span class="cite-bracket">[</span>173<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>11歳だった1912年(明治45年)3月16日に、母の貞明皇后などから聞かされていた<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BD%E3%83%83%E3%83%97%E7%89%A9%E8%AA%9E" class="mw-redirect" title="イソップ物語">イソップ物語</a>に触発され、1作目となる「海魚の不平」と題した物語を自作し「裕仁新イソップ」と名付けている<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-1" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3-204"><span class="cite-bracket">[</span>171<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ_207-0" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ-207"><span class="cite-bracket">[</span>174<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。盲目の<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%83%8A%E3%82%AE" title="ウナギ">ウナギ</a>が他の魚の才能を羨む<a href="/wiki/%E3%83%9B%E3%82%A6%E3%83%9C%E3%82%A6" title="ホウボウ">ホウボウ</a>や<a href="/wiki/%E9%AF%9B" title="鯛">タイ</a>を窘める話で、「自分よりも不幸な者の在る間は身の上の不平を言ふな」との教訓を記している<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-2" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3-204"><span class="cite-bracket">[</span>171<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ_207-1" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ-207"><span class="cite-bracket">[</span>174<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>学習院時代、学友たちがお互いを<a href="/wiki/%E5%90%8D%E5%AD%97" title="名字">名字</a>で「呼び捨て」で呼び合うことを羨ましがり、御印から「竹山(たけやま)」という名字を作り、呼び捨てにしてもらおうとした(この提案に学友が従ったかどうかは不明)。</li> <li><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">皇太子時代にフランスを訪問</a>したとき、<a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%AA%E5%9C%B0%E4%B8%8B%E9%89%84" class="mw-redirect" title="パリ地下鉄">パリ地下鉄</a>に初めて乗車した。このとき<a href="/wiki/%E6%94%B9%E6%9C%AD" title="改札">改札</a>で<a href="/wiki/%E4%B9%97%E8%BB%8A%E5%88%B8" title="乗車券">切符</a>を<a href="/wiki/%E9%A7%85%E5%93%A1" title="駅員">駅員</a>に渡すことを知らず、切符を取り上げようとした駅員ともみ合いになり(駅員は、この東洋人が日本の皇太子だとは知らなかった)、とうとう切符を渡さず改札を出た。この切符は記念品として保存されたという。</li> <li>この外遊時、パリの地下鉄に乗ろうとして、列車が発車しようとしていたので職員に押しもどされ、目の前で柵を閉められたことを、かえって喜ばれ、「みなとおなじ扱いを受けたのは、これがはじめてだった。おそらくこれが最後だろう。人生で最高の思い出の一つだ。」と語られたという<sup id="cite_ref-208" class="reference"><a href="#cite_note-208"><span class="cite-bracket">[</span>175<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>この外遊に際して、理髪師の大場秀吉が随行。大場は裕仁親王の即位後も専属理髪師として仕え続け、日本史上初の「天皇の理髪師」となった。天皇の専属の理髪師は戦前だけで5人交代している。この大場をはじめ、昭和天皇に仕えた近従は「天皇の○○」と呼ばれることが多い。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="天皇時代_2"><span id=".E5.A4.A9.E7.9A.87.E6.99.82.E4.BB.A3_2"></span>天皇時代</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=45" title="節を編集: 天皇時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="戦前"><span id=".E6.88.A6.E5.89.8D"></span>戦前</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=46" title="節を編集: 戦前"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor-Hirohito-and-Miyake-Cadet-Royal-Families.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Emperor-Hirohito-and-Miyake-Cadet-Royal-Families.png/220px-Emperor-Hirohito-and-Miyake-Cadet-Royal-Families.png" decoding="async" width="220" height="73" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Emperor-Hirohito-and-Miyake-Cadet-Royal-Families.png/330px-Emperor-Hirohito-and-Miyake-Cadet-Royal-Families.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Emperor-Hirohito-and-Miyake-Cadet-Royal-Families.png/440px-Emperor-Hirohito-and-Miyake-Cadet-Royal-Families.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/1937%E5%B9%B4" title="1937年">1937年</a>(昭和12年)頃、昭和天皇も参加した皇族親睦会</figcaption></figure> <ul><li>父親の<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>が先鞭をつけた<a href="/wiki/%E4%B8%80%E5%A4%AB%E4%B8%80%E5%A9%A6%E5%88%B6" title="一夫一婦制">一夫一妻制</a>を推し進めて、「(<a href="/wiki/%E4%B8%80%E5%A4%AB%E5%A4%9A%E5%A6%BB%E5%88%B6" title="一夫多妻制">一夫多妻制</a>での)側室候補」として「未婚で住み込み勤務」とされていた<a href="/wiki/%E5%A5%B3%E5%AE%98" title="女官">女官</a>の制度を改め「既婚で自宅通勤」を認めた。</li> <li>晩餐時、御前で<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%A2%9D%E8%8B%B1%E6%A9%9F" title="東條英機">東條英機</a>と<a href="/wiki/%E6%9D%89%E5%B1%B1%E5%85%83" title="杉山元">杉山元</a>の両大将が「酒は神に捧げるが、煙草は神には捧げない」「<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%85%88%E4%BD%8F%E6%B0%91" title="アメリカ先住民">アメリカの先住民</a>は<a href="/wiki/%E7%9E%91%E6%83%B3" title="瞑想">瞑想</a>するのに煙草を用いる」などと<a href="/wiki/%E9%85%92" title="酒">酒</a>と<a href="/wiki/%E7%85%99%E8%8D%89" class="mw-redirect" title="煙草">煙草</a>の優劣について論争したことがあるが、自身は飲酒も喫煙もしなかった。酒に関しては、5歳の頃、正月に小児科医から<a href="/wiki/%E5%B1%A0%E8%98%87" title="屠蘇">屠蘇</a>を勧められ試飲したものの、悪酔いして寝正月を過ごす破目になって以降、儀式や宮中晩餐会等のやむを得ない場合に限り、一口だけ口にする程度であった<sup id="cite_ref-209" class="reference"><a href="#cite_note-209"><span class="cite-bracket">[</span>176<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>小説でも「天皇の料理番」<a href="/wiki/%E7%A7%8B%E5%B1%B1%E5%BE%B3%E8%94%B5" title="秋山徳蔵">秋山徳蔵</a>が<a href="/wiki/%E6%99%A9%E9%A4%90%E4%BC%9A" title="晩餐会">晩餐会</a>のメインディッシュであった<a href="/wiki/%E9%A3%9F%E8%82%89" title="食肉">肉</a>料理に、天皇の皿だけ肉をくくっていたたこ糸を抜き忘れて供し、これに気付いて辞表を提出した際には、自分以外の招待客の皿について「同じミスがなかったか」を訊ね、秋山が「ございませんでした。」と答えると「以後気をつけるように」と言って許したという。孫の<a href="/wiki/%E9%BB%92%E7%94%B0%E6%B8%85%E5%AD%90" title="黒田清子">紀宮清子内親王</a>にも同様のエピソードが伝わっている。</li> <li>学習院在学中に<a href="/wiki/%E5%8F%A4%E5%BC%8F%E6%B3%B3%E6%B3%95" class="mw-redirect" title="古式泳法">古式泳法</a>の<a href="/wiki/%E5%B0%8F%E5%A0%80%E6%B5%81%E8%B8%8F%E6%B0%B4%E8%A1%93" title="小堀流踏水術">小堀流</a>を学んだ。即位後、皇族でもできる軍事訓練として寒中古式泳法大会を考案した。御所には屋外プールが存在した。</li> <li><a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%A4%E3%83%A0%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%83%99%E3%83%B3%E3%83%84" title="ダイムラー・ベンツ">ダイムラー・ベンツ</a>社の最高ランクだった<a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%83%AB%E3%82%BB%E3%83%87%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%99%E3%83%B3%E3%83%84%E3%83%BB770" title="メルセデス・ベンツ・770">メルセデス・ベンツ・770</a>(通称:グロッサー・メルセデス)に乗っていたが、非常に乗り心地が悪かったため好まなかったと伝わる。このほか、菊紋をあしらった<a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%BC%E3%82%BC%E3%83%ABC96" title="モーゼルC96">モーゼル</a>なども所持していたといわれる。</li> <li><a href="/wiki/%E3%83%8A%E3%83%81%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84" title="ナチス・ドイツ">ナチス・ドイツ</a>が<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第二次世界大戦">第二次世界大戦</a>で<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9" title="フランス">フランス</a>に勝利した<a href="/wiki/1940%E5%B9%B4" title="1940年">1940年</a>(昭和15年)6月22日に、<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%B8%80%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第一次世界大戦">第一次世界大戦</a>で<a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ドイツ帝国">ドイツ帝国</a>がフランスに降伏した場所と同じ<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%94%E3%82%A8%E3%83%BC%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%81%AE%E6%A3%AE" title="コンピエーニュの森">コンピエーニュの森</a>にて、フランス側に降伏文書の調印をさせた。そのことを知った昭和天皇は、「何ウシテアンナ仇討メイタコトヲスルカ、勝ツトアヽ云フ気持ニナルノカ、ソレトモ国民カアヽセネハ承知セヌノカ、アヽ云フヤリ方ノ為メニ結局戦争ハ絶エヌノデハナイカ」と言ってヒトラーの対応を批判したという。(『昭和天皇実録』1940年7月31日の記述)<sup id="cite_ref-210" class="reference"><a href="#cite_note-210"><span class="cite-bracket">[</span>177<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090064_3/3_153-1" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_産経1409090064_3/3-153"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="戦時中"><span id=".E6.88.A6.E6.99.82.E4.B8.AD"></span>戦時中</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=47" title="節を編集: 戦時中"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>対英米開戦後初の敗北を喫した<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%83%83%E3%83%89%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E6%B5%B7%E6%88%A6" title="ミッドウェー海戦">ミッドウェー海戦</a>の敗北にも泰然自若たる態度を崩すことはなかったが、「大戦中期の<a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%83%80%E3%83%AB%E3%82%AB%E3%83%8A%E3%83%AB%E5%B3%B6%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="ガダルカナル島の戦い">ガダルカナル島の戦い</a>における敗北以降、各地で日本軍が連合国軍に押され気味になると、言動に余裕がなくなった」という。戦時中の最も過酷な状況の折、宮中の執務室で「この懸案に対し、大臣はどう思うか…」などの独り言がよく聞こえたという<sup class="noprint Template-Fact">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%80%8C%E8%A6%81%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%80%8D%E3%82%92%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E6%96%B9%E3%81%B8" title="Wikipedia:「要出典」をクリックされた方へ"><span title="この記述には信頼できる情報源の提示が求められています。(2016年1月)">要出典</span></a></i>]</sup>。</li> <li><a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%B5%B7%E6%88%A6" title="南太平洋海戦">南太平洋海戦</a>の勝利を「小成」と評し、<a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%83%80%E3%83%AB%E3%82%AB%E3%83%8A%E3%83%AB%E5%B3%B6" title="ガダルカナル島">ガダルカナル島</a>奪回に一層努力するよう海軍に命じている。歴戦のパイロットたちを失ったことにも言及している。</li> <li><a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%83%80%E3%83%AB%E3%82%AB%E3%83%8A%E3%83%AB%E5%B3%B6%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="ガダルカナル島の戦い">ガダルカナル島の戦い</a>での<a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%B3%E3%83%80%E3%83%BC%E3%82%BD%E3%83%B3%E5%9F%BA%E5%9C%B0%E8%89%A6%E7%A0%B2%E5%B0%84%E6%92%83" title="ヘンダーソン基地艦砲射撃">ヘンダーソン基地艦砲射撃</a>成功の際、「<a href="/wiki/%E6%88%A6%E8%89%A6%E3%80%8C%E5%88%9D%E7%80%AC%E3%80%8D%E3%81%A8%E3%80%8C%E5%85%AB%E5%B3%B6%E3%80%8D%E3%81%AE%E6%92%83%E6%B2%88" title="戦艦「初瀬」と「八島」の撃沈">初瀬・八島の例</a>がある。待ち伏せ攻撃に気をつけろ」と<a href="/wiki/%E6%97%A5%E9%9C%B2%E6%88%A6%E4%BA%89" title="日露戦争">日露戦争</a>の戦訓を引いて<a href="/wiki/%E8%BB%8D%E4%BB%A4%E9%83%A8" title="軍令部">軍令部</a>に警告、これは<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E8%89%A6%E9%9A%8A%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E9%95%B7%E5%AE%98" title="連合艦隊司令長官">連合艦隊司令長官</a><a href="/wiki/%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E4%BA%94%E5%8D%81%E5%85%AD" title="山本五十六">山本五十六</a>と司令部にも伝わっていた<sup id="cite_ref-211" class="reference"><a href="#cite_note-211"><span class="cite-bracket">[</span>178<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。だが、参謀・<a href="/wiki/%E9%BB%92%E5%B3%B6%E4%BA%80%E4%BA%BA" title="黒島亀人">黒島亀人</a>以下連合艦隊司令部は深く検討せず<sup id="cite_ref-212" class="reference"><a href="#cite_note-212"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、再度の艦砲射撃を企図した際、待ち伏せていたアメリカ軍との間で<a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%B8%89%E6%AC%A1%E3%82%BD%E3%83%AD%E3%83%A2%E3%83%B3%E6%B5%B7%E6%88%A6" title="第三次ソロモン海戦">第三次ソロモン海戦</a>が発生。御召艦を度々務めた<a href="/wiki/%E6%AF%94%E5%8F%A1_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="比叡 (戦艦)">戦艦「比叡」</a>を失い、翌日には<a href="/wiki/%E9%9C%A7%E5%B3%B6_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="霧島 (戦艦)">姉妹艦「霧島」</a>も沈没し、天皇の懸念は的中した。</li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89" title="太平洋戦争">太平洋戦争</a>(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%9D%B1%E4%BA%9C%E6%88%A6%E4%BA%89" title="大東亜戦争">大東亜戦争</a>)の<a href="/wiki/%E3%83%9A%E3%83%AA%E3%83%AA%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="ペリリューの戦い">ペリリュー島の戦い</a>の折には「ペリリューはまだ頑張っているのか」と守備隊長の<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B7%9D%E5%B7%9E%E7%94%B7" title="中川州男">中川州男</a>大佐以下の兵士を気遣う発言をした。中川部隊への嘉賞は11度に及び、<a href="/wiki/%E6%84%9F%E7%8A%B6" title="感状">感状</a>も3度も与えている。</li> <li>「<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90%E7%88%86%E5%BC%BE" title="原子爆弾">原爆</a>や細菌を搭載した<a href="/wiki/%E9%A2%A8%E8%88%B9%E7%88%86%E5%BC%BE" title="風船爆弾">風船爆弾</a>の製造を中止させた」と伝わるなど、一般的には平和主義者と考えられているが、戦争開始時には国家元首として勝てるか否かを判断材料としている。戦時中は「どうやったら敵を撃滅できるのか」と質問することがあり、太平洋戦争開戦後は海軍の軍事行動を中心に多くの意見を表明し、積極的に戦争指導を行っている。陸軍の杉山元参謀総長に対し戦略ミスを指弾する発言、航空攻撃を督促する発言なども知られる。</li> <li>陸海軍の仲違いや互いの非協力には内心忸怩たるものがあった。<a href="/wiki/1943%E5%B9%B4" title="1943年">1943年</a>(昭和18年)、第三南遣艦隊司令長官拝命の挨拶の為に参内した<a href="/wiki/%E5%B2%A1%E6%96%B0" title="岡新">岡新</a>海軍中将に対して、赴任先の<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%83%94%E3%83%B3" title="フィリピン">フィリピン</a>方面での陸海軍の協力体制について下問があった。「頗る順調」という意味の返答をした岡中将に対して、「陸軍は航空機運搬船(「<a href="/wiki/%E3%81%82%E3%81%8D%E3%81%A4%E4%B8%B8" title="あきつ丸">あきつ丸</a>」「<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E5%B7%9E%E4%B8%B8" title="神州丸">神州丸</a>」など)を開発・運用しているが、海軍には搭載する<a href="/wiki/%E8%89%A6%E8%BC%89%E6%A9%9F" title="艦載機">艦載機</a>のない空母がある。なぜ融通しないのか?」とさらなる下問があった。 そのときはそれ以上の追及はなかったものの、時期が夏場だったこともあり、「返答に窮する岡中将の背中には見る見るうちに汗染みが広がっていくのが見えた」という。</li> <li>戦争中、昭和天皇は<a href="/wiki/%E9%9D%96%E5%9B%BD%E7%A5%9E%E7%A4%BE" title="靖国神社">靖国神社</a>や<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%A5%9E%E5%AE%AE" title="伊勢神宮">伊勢神宮</a>などへの親拝や<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E7%A5%AD%E7%A5%80" title="宮中祭祀">宮中祭祀</a>を熱心に行い、戦勝祈願と戦果の奉告を行っていた。政治史研究家の<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2" title="原武史">原武史</a>は、「昭和天皇が熱心な祈りを通じて『神力によつて時局をきりぬけやう』<sup id="cite_ref-213" class="reference"><a href="#cite_note-213"><span class="cite-bracket">[</span>180<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>とするようになったという。</li> <li>大戦末期に開始された<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5%E6%94%BB%E6%92%83" class="mw-redirect" title="特別攻撃">特別攻撃</a>に対しては複雑な感情を抱いていた。特攻開始当初は、戦果を上奏した<a href="/wiki/%E7%B1%B3%E5%86%85%E5%85%89%E6%94%BF" title="米内光政">米内光政</a>海軍大臣に、「かくまでせねばならぬとは、まことに遺憾である。神風特別攻撃隊はよくやった。隊員諸氏には哀惜の情にたえぬ。」と発言するなど、戸惑っていたが<sup id="cite_ref-FOOTNOTE猪口中島1967111_214-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE猪口中島1967111-214"><span class="cite-bracket">[</span>181<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、陸軍初の特攻隊「<a href="/wiki/%E4%B8%87%E6%9C%B6%E9%9A%8A" title="万朶隊">万朶隊</a>」に対しては「万朶隊はそんなにたくさんの弾丸を受けながら、低空攻撃をやって、非常な戦果をあげたことは結構であった」と述べている<sup id="cite_ref-215" class="reference"><a href="#cite_note-215"><span class="cite-bracket">[</span>182<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>の元旦に宮中恒例の晴れの御膳が<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E8%86%B3%E8%81%B7" title="大膳職">大膳職</a>からだされたが、その後に軍からも白布に包まれたお膳が届けられた。軍からそのお膳について「連日のごとく出撃している特攻隊員に対し、その壮途にはなむけて出す料理でございます」という説明を聞いた昭和天皇は長い間何も言わずそのお膳を見つめていたが、手をつけることはなくそのまま<a href="/wiki/%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%AD%A6%E5%AE%98" title="侍従武官">侍従武官</a>に下げた。下げられた武官たちは昭和天皇の胸の内を察して胸がつまる思いになったという<sup id="cite_ref-216" class="reference"><a href="#cite_note-216"><span class="cite-bracket">[</span>183<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。しかし「一撃講和」を考えていた昭和天皇は特攻に期待を抱いており、<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E9%A2%A8%E7%89%B9%E5%88%A5%E6%94%BB%E6%92%83%E9%9A%8A" title="神風特別攻撃隊">神風特別攻撃隊</a>「第2御盾隊」が<a href="/wiki/%E7%A1%AB%E9%BB%84%E5%B3%B6%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="硫黄島の戦い">硫黄島の戦い</a>で、空母を撃沈する大戦果を挙げたとの上奏があると、硫黄島へ再度の特攻出撃を命じている<sup id="cite_ref-217" class="reference"><a href="#cite_note-217"><span class="cite-bracket">[</span>184<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。沖縄戦でも日本軍は多数の特攻機を出撃させたが、毎日夕刻に侍従武官から受ける特攻の戦果の上奏に対して、昭和天皇は「そうか、本当によかった」と心から喜んでいた。ある日、侍従武官が地図を広げて天皇に戦況を説明していると、昭和天皇が特攻隊が突入した地点に深々と最敬礼をしたので、侍従武官は、天皇が懸命に耐えている悲痛な心の一端を示したのだと察した<sup id="cite_ref-218" class="reference"><a href="#cite_note-218"><span class="cite-bracket">[</span>185<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。昭和天皇には、軍の最高指揮官大元帥として部下将兵の戦果を褒めたたえる面と、天皇として臣民を十死零生の非情の作戦に従事させ悲しむ面の両面を、両立させざるを得ない立場にある苦悩があったという指摘もある<sup id="cite_ref-219" class="reference"><a href="#cite_note-219"><span class="cite-bracket">[</span>186<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。昭和天皇は戦後に特攻に対して「特攻作戦といふものは、実に情に於て忍びないものがある、敢て之をせざるを得ざる処に無理があつた。」という思いを述べている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991113_220-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991113-220"><span class="cite-bracket">[</span>187<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>「天皇として自分の意を貫いたのは、<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="二・二六事件">二・二六事件</a>と<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">終戦</a>の時だけであった」と語っている(後述)。</li> <li>戦争を指導した側近や将官たちに対して、どのような感情を抱いていたのかを示す史料は少ない。『昭和天皇独白録』によれば、対米英開戦時の首相であった<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%A2%9D%E8%8B%B1%E6%A9%9F" title="東條英機">東條英機</a>に対して「元来、東條という人物は話せばよく判る」「東條は一生懸命仕事をやるし、平素言っていることも思慮周密で中々良い処があった」と評していた。もっとも、「追い詰められた東條の苦しい言い訳には、顔をしかめることもあった」と伝わる。しかしながら、のちに<a href="/wiki/%E6%A5%B5%E6%9D%B1%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E8%A3%81%E5%88%A4" title="極東国際軍事裁判">極東国際軍事裁判</a>(東京裁判)でA級戦争犯罪人として有罪が確定し死刑となった東條の葬儀には勅使を遣わしている。東條の側近に対しての評価は辛辣で、「<a href="/wiki/%E7%94%B0%E4%B8%AD%E9%9A%86%E5%90%89" title="田中隆吉">田中隆吉</a>とか<a href="/wiki/%E5%AF%8C%E6%B0%B8%E6%81%AD%E6%AC%A1" title="富永恭次">富永恭次</a>次官とか、兎角評判のよくない且部下の抑へのきかない者を使つた事も、評判を落した原因であらうと思ふ」と名指しで非難している<sup id="cite_ref-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991103_221-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991103-221"><span class="cite-bracket">[</span>188<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。東條の首相失脚後に、後ろ盾を失った富永が、<a href="/wiki/%E7%AC%AC4%E8%88%AA%E7%A9%BA%E8%BB%8D_(%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%BB%8D)" title="第4航空軍 (日本軍)">第4航空軍</a>司令官としてフィリピンの最前線に送られたときにも、昭和天皇は、富永の指揮能力を懸念してその人事に難色を示していたが、<a href="/wiki/%E3%83%AC%E3%82%A4%E3%83%86%E5%B3%B6%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="レイテ島の戦い">レイテ島の戦い</a>初期において富永は積極的な作戦指揮でマッカーサーを苦戦させ<sup id="cite_ref-222" class="reference"><a href="#cite_note-222"><span class="cite-bracket">[</span>189<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、一時的にレイテ島の制空権を確保するなど健闘していたため<sup id="cite_ref-223" class="reference"><a href="#cite_note-223"><span class="cite-bracket">[</span>190<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、昭和天皇は「第4航空軍がよく奮闘しているが、レイテ島の地上の敵を撃滅しなければ勝ったとはいえない。今一息だから十分第一線を激励せよ」と称賛している<sup id="cite_ref-224" class="reference"><a href="#cite_note-224"><span class="cite-bracket">[</span>191<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また田中については、東京裁判の際に<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%82%BB%E3%83%95%E3%83%BB%E3%82%AD%E3%83%BC%E3%83%8A%E3%83%B3" title="ジョセフ・キーナン">ジョセフ・キーナン</a>主席検事から<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E4%BA%89%E8%B2%AC%E4%BB%BB" class="mw-redirect" title="昭和天皇の戦争責任">昭和天皇の戦争責任</a>を回避するための協力を求められ、昭和天皇の訴追回避のために検事側証人として出廷したとする説もある<sup id="cite_ref-FOOTNOTE豊下楢彦200820_225-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE豊下楢彦200820-225"><span class="cite-bracket">[</span>192<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E7%8B%AC%E7%99%BD%E9%8C%B2" title="昭和天皇独白録">昭和天皇独白録</a>』などにより<a href="/wiki/%E6%9D%BE%E5%B2%A1%E6%B4%8B%E5%8F%B3" title="松岡洋右">松岡洋右</a>や<a href="/wiki/%E7%99%BD%E9%B3%A5%E6%95%8F%E5%A4%AB" title="白鳥敏夫">白鳥敏夫</a>、<a href="/wiki/%E5%AE%87%E5%9E%A3%E4%B8%80%E6%88%90" title="宇垣一成">宇垣一成</a>、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B3%B6%E6%B5%A9" title="大島浩">大島浩</a>などには好感情を持っていなかったと推察されている。また、二・二六事件で決起将校たちに同情的な態度を取った<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E4%B8%8B%E5%A5%89%E6%96%87" title="山下奉文">山下奉文</a>には、その人柄や国民的な人気、優れた将器にもかかわらず、この一件を理由としていい感情を持たなかったとも伝わる。マレー作戦の成功後も、天皇は山下に拝謁の機会を与えていない(もっとも、フィリピン転出の際には拝謁を果たしており、拝謁の機会を与えなかったのは東條英機の差し金によるものともいわれる)。晩年、「『この間出た<a href="/wiki/%E7%8C%AA%E6%9C%A8%E6%AD%A3%E9%81%93" title="猪木正道">猪木正道</a>の<a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E6%96%87%E9%BA%BF" title="近衛文麿">近衛文麿</a>について書かれた本が正確だ』、と中曽根に伝えよ」と昭和天皇に命ぜられたと宮内庁長官・<a href="/wiki/%E5%AF%8C%E7%94%B0%E6%9C%9D%E5%BD%A6" title="富田朝彦">富田朝彦</a>が当時の首相・<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%9B%BD%E6%A0%B9%E5%BA%B7%E5%BC%98" title="中曽根康弘">中曽根康弘</a>に言ったという。中曽根は『評伝 吉田茂』で批判的に書かれていた近衛と松岡についてのことだと理解した<sup id="cite_ref-226" class="reference"><a href="#cite_note-226"><span class="cite-bracket">[</span>193<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>終戦時の<a href="/wiki/%E9%99%B8%E8%BB%8D%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="陸軍大臣">陸軍大臣</a>でかつて<a href="/wiki/%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%AD%A6%E5%AE%98" title="侍従武官">侍従武官</a>として昭和天皇に仕えた<a href="/wiki/%E9%98%BF%E5%8D%97%E6%83%9F%E5%B9%BE" title="阿南惟幾">阿南惟幾</a>には好感を抱いており、阿南が侍従武官のときには馬術の指導を受けたり、長い時間2人で話し込んだり、自分のワイシャツを贈ったりしている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE半藤一利2006288_227-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE半藤一利2006288-227"><span class="cite-bracket">[</span>194<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。阿南が師団長として戦場に赴くこととなったときには、出征の門出として阿南を宮中に招き2人きりで陪食している。これは前例がなかったことで、2人は<a href="/wiki/%E6%9D%BE%E8%8A%B1%E5%A0%82%E5%BC%81%E5%BD%93" title="松花堂弁当">松花堂弁当</a>を食べ、食事が終わった後も時間が許す限り話し込んでいる<sup id="cite_ref-FOOTNOTE阿部牧郎200318_228-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE阿部牧郎200318-228"><span class="cite-bracket">[</span>195<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。昭和天皇は阿南のことを親しみをこめて「あな<b>ん</b>」と呼んでいた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE半藤一利200640_229-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE半藤一利200640-229"><span class="cite-bracket">[</span>196<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。阿南は陸軍大臣に就任すると「国体護持」と「昭和天皇の安全の保障」のために早急な降伏に反対したが、最後は昭和天皇が「聖断」を下して終戦が決まると、泣き崩れる阿南に「あなん、あなん、お前の気持ちはよくわかっている。しかし、私には国体を護れる確信がある」とやさしく説いた<sup id="cite_ref-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1464_230-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1464-230"><span class="cite-bracket">[</span>197<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。その後、阿南は責任を取って自決したが、そのときに身に着けていたのは昭和天皇から拝領したワイシャツであった。阿南自決の知らせを聞いた昭和天皇は「あなんはあなんとしての考え方もあったに違いない。気の毒なことをした……」と<a href="/wiki/%E8%93%AE%E6%B2%BC%E8%95%83" title="蓮沼蕃">蓮沼蕃</a>侍従武官長にもらしている<sup id="cite_ref-FOOTNOTE半藤一利2003512_231-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE半藤一利2003512-231"><span class="cite-bracket">[</span>198<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。侍従長の<a href="/wiki/%E8%97%A4%E7%94%B0%E5%B0%9A%E5%BE%B3" title="藤田尚徳">藤田尚徳</a>によれば、阿南は昭和天皇が信頼していた数少ない陸軍軍人で、阿南の率直豪快な性格を好んでおり、その死を悼んでいたという<sup id="cite_ref-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1617_232-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1617-232"><span class="cite-bracket">[</span>199<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。初代宮内庁長官の<a href="/wiki/%E7%94%B0%E5%B3%B6%E9%81%93%E6%B2%BB" title="田島道治">田島道治</a>によれば、昭和天皇は、阿南について「終戦ハ<a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E8%B2%AB%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="鈴木貫太郎">鈴木</a>、<a href="/wiki/%E7%B1%B3%E5%86%85%E5%85%89%E6%94%BF" title="米内光政">米内</a>、<a href="/wiki/%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80" title="木戸幸一">木戸</a>、それから陸相の阿南、と皆私の気持をよく理解してゝくれて其コムビがよかつた。」と評したとされる。</li> <li>宮内省と宮殿の間にある大膳寮で調理された食事は、御文庫(戦争後半から天皇皇后が暮らした建物)に車で運ばれ、当直侍医の「おしつけ」(毒見)を受ける。開戦直後から食糧事情が厳しくなった上、生真面目な昭和天皇が闇物資を仕入れることを禁じたため、戦争末期の食事はかなり貧しかった。主食は配給の<a href="/wiki/%E7%B1%B3" title="米">米</a>に<a href="/wiki/%E4%B8%B8%E9%BA%A6" class="mw-redirect" title="丸麦">丸麦</a>や外米を混ぜたものを日に一度だけ、他の2食は<a href="/wiki/%E3%81%86%E3%81%A9%E3%82%93" title="うどん">うどん</a>、<a href="/wiki/%E8%95%8E%E9%BA%A6" title="蕎麦">そば</a>、<a href="/wiki/%E3%81%99%E3%81%84%E3%81%A8%E3%82%93" title="すいとん">すいとん</a>、代用<a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%B3" title="パン">パン</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%A2" class="mw-redirect" title="イモ">イモ</a>類など。物資を囲い込み、贅沢を続けた軍部とは大違いだった<sup id="cite_ref-shiseikatsu1945_233-0" class="reference"><a href="#cite_note-shiseikatsu1945-233"><span class="cite-bracket">[</span>200<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>御文庫の御書斎の飾り棚に<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%82%A4%E3%83%96%E3%83%A9%E3%83%8F%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%83%B3" title="エイブラハム・リンカーン">エイブラハム・リンカーン</a>と<a href="/wiki/%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%82%BA%E3%83%BB%E3%83%80%E3%83%BC%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%B3" title="チャールズ・ダーウィン">チャールズ・ダーウィン</a>の<a href="/wiki/%E9%8A%85%E5%83%8F" title="銅像">ブロンズ像</a>を置いていた。敵国の元大統領と皇室の神話とは相いれない<a href="/wiki/%E9%80%B2%E5%8C%96%E8%AB%96" title="進化論">進化論</a>を唱えた科学者である。だが、昭和天皇はリンカーンを政治家として尊敬し、ダーウィンの学者としての真摯な姿勢に共感し、何の違和感も抱いていなかったらしい。ちなみに、<a href="/wiki/1942%E5%B9%B4" title="1942年">1942年</a>(昭和17年)4月29日(天長節)、自身の41歳の誕生日の夜に香淳皇后と側近たちと共に『<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%83%83%E3%82%AD%E3%83%BC%E3%81%AE%E6%8D%95%E9%AF%A8%E8%88%B9" title="ミッキーの捕鯨船">ミッキーの捕鯨船</a>』という<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E6%98%A0%E7%94%BB" class="mw-redirect" title="アメリカ映画">アメリカ映画</a>を鑑賞したことが記録されている<sup id="cite_ref-shiseikatsu1945_233-1" class="reference"><a href="#cite_note-shiseikatsu1945-233"><span class="cite-bracket">[</span>200<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="戦後"><span id=".E6.88.A6.E5.BE.8C"></span>戦後</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=48" title="節を編集: 戦後"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Hiro4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Hiro4.jpg/180px-Hiro4.jpg" decoding="async" width="180" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Hiro4.jpg/270px-Hiro4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f5/Hiro4.jpg 2x" data-file-width="300" data-file-height="335" /></a><figcaption>助け合って食糧難を乗り越えるようラジオで呼びかける昭和天皇、1946年(昭和21年)5月。</figcaption></figure> <ul><li>初の<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E5%85%9A" title="日本社会党">日本社会党</a>政権を成立させた<a href="/wiki/%E7%89%87%E5%B1%B1%E5%93%B2" title="片山哲">片山哲</a>首相に対しては、「誠に良い人物」と好感を持ちながらも、<a href="/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="社会主義">社会主義</a>イデオロギーに基づく急激な改革に走ることを恐れ、側近を通じて自分の意向を伝えるなど、戦後においても政治関与を行っていたことが記録に残っている。また<a href="/wiki/%E7%89%87%E5%B1%B1%E5%86%85%E9%96%A3" title="片山内閣">片山内閣</a>の外相だった<a href="/wiki/%E8%8A%A6%E7%94%B0%E5%9D%87" title="芦田均">芦田均</a>は「内奏を望む昭和天皇への違和感」を日記に記している<sup id="cite_ref-234" class="reference"><a href="#cite_note-234"><span class="cite-bracket">[</span>201<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/1947%E5%B9%B4" title="1947年">1947年</a>(昭和22年)9月23日、都内在住の天皇側近からGHQを通して<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%9B%BD%E5%8B%99%E7%9C%81" title="アメリカ合衆国国務省">アメリカ合衆国国務省</a>に伝送されたいわゆる「天皇メッセージ」によると、「天皇は<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>が<a href="/wiki/%E6%B2%96%E7%B8%84%E7%9C%8C" title="沖縄県">沖縄県</a>をはじめ<a href="/wiki/%E7%90%89%E7%90%83%E8%AB%B8%E5%B3%B6" title="琉球諸島">琉球諸島</a>を<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E3%81%AB%E3%82%88%E3%82%8B%E6%B2%96%E7%B8%84%E7%B5%B1%E6%B2%BB" title="アメリカ合衆国による沖縄統治">軍事占領し続ける</a>ことを希望していた」とされる。天皇の意見によると、「その占領は、アメリカ合衆国の利益になり、日本を守ることにもなり、沖縄の主権は、日本に残したまま長期<a href="/wiki/%E7%A7%9F%E5%80%9F" class="mw-redirect" title="租借">租借</a>という形で行われるべきである」と考えられた。これは「日本本土を守るため、沖縄を切り捨てた」とする見方がある一方、「租借という形で日本の<a href="/wiki/%E4%B8%BB%E6%A8%A9" title="主権">主権</a>を確保しておく」といった見方もある<sup id="cite_ref-235" class="reference"><a href="#cite_note-235"><span class="cite-bracket">[</span>202<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/%E8%BE%B2%E5%9C%B0%E6%94%B9%E9%9D%A9#日本の農地解放" title="農地改革">農地改革</a>後の農村を視察していたアメリカ人が農作業をしていた老人に「農地改革の成果」と「<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC" title="ダグラス・マッカーサー">ダグラス・マッカーサー</a>をどう思うか」について質問したとき、マッカーサーのことを「<a href="/wiki/%E3%81%8A%E9%9B%87%E3%81%84%E5%A4%96%E5%9B%BD%E4%BA%BA" title="お雇い外国人">お雇い外国人</a>」と思いこんだ老人から「陛下も本当にいい人を雇ってくださいました」と真顔で答えられ返答に窮したという逸話がある<sup id="cite_ref-236" class="reference"><a href="#cite_note-236"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E9%80%A3%E9%82%A6%E6%94%BF%E5%BA%9C" title="アメリカ合衆国連邦政府">アメリカ政府</a>からの使節が<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85" title="皇居">皇居</a><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85#宮殿" title="皇居">新宮殿</a>について「新しいのですね」と感想を述べたとき、「<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%AE%AE%E6%AE%BF#戦災による焼失" title="明治宮殿">前のはあなたたちが燃やしたからね</a>」と皮肉を返したと伝わる。皇居新宮殿以前に起居していた<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%AE%AE%E6%AE%BF" title="明治宮殿">御常御殿</a>は戦災で焼失しており、<a href="/wiki/%E5%90%B9%E4%B8%8A%E5%BE%A1%E6%89%80" class="mw-redirect" title="吹上御所">吹上御所</a>が完成する<a href="/wiki/1961%E5%B9%B4" title="1961年">1961年</a>(昭和36年)まで、昭和天皇と香淳皇后は戦時中<a href="/wiki/%E9%98%B2%E7%A9%BA%E5%A3%95" title="防空壕">防空壕</a>として使用した<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E6%96%87%E5%BA%AB" class="mw-disambig" title="御文庫">御文庫</a>を引き続いて仮住居としていた。</li> <li>皇居の畑で芋掘りをしていたとき、日本では滅多に見ることのできない珍しい鳥である<a href="/wiki/%E3%83%A4%E3%83%84%E3%82%AC%E3%82%B7%E3%83%A9" title="ヤツガシラ">ヤツガシラ</a>が一羽飛来したのを発見、侍従に急ぎ<a href="/wiki/%E5%8F%8C%E7%9C%BC%E9%8F%A1" title="双眼鏡">双眼鏡</a>を持ってくるように命じた。事情の分からない侍従は「芋を掘るのに双眼鏡がなぜいるのですか」と聞き返した。このときのヤツガシラは香淳皇后が日本画に描いている。</li> <li>イギリスなど<a href="/wiki/%E5%90%9B%E4%B8%BB%E5%88%B6" title="君主制">君主制</a>国家に対しては、比較的新興国の部類に入る<a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%BC%E6%9C%9D" title="パフラヴィー朝">イラン帝国</a>なども含めて好感と関心を抱いていたという。主権回復後ほどない<a href="/wiki/1956%E5%B9%B4" title="1956年">1956年</a>(昭和31年)には<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%81%E3%82%AA%E3%83%94%E3%82%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="エチオピア帝国">エチオピア</a>皇帝<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%AC%E3%83%BB%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%82%B7%E3%82%A81%E4%B8%96" title="ハイレ・セラシエ1世">ハイレ・セラシエ</a>の来日を迎え、満洲国皇帝・溥儀以来の大がかりな祝宴を張って皇帝を歓迎した。ハイレ・セラシエはその後、大阪万博にも見学に来日している。1975年(昭和50年)の<a href="/wiki/%E6%B2%96%E7%B8%84%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E6%B5%B7%E6%B4%8B%E5%8D%9A%E8%A6%A7%E4%BC%9A" title="沖縄国際海洋博覧会">沖縄国際海洋博覧会</a>にはイラン帝国のパビリオンも出展された。強引な建国であった<a href="/wiki/1976%E5%B9%B4" title="1976年">1976年</a>(昭和51年)の<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%A4%AE%E3%82%A2%E3%83%95%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="中央アフリカ帝国">中央アフリカ帝国</a>建国に際しても祝電を送っている。</li> <li><a href="/wiki/1971%E5%B9%B4" title="1971年">1971年</a>(昭和46年)<a href="/wiki/6%E6%9C%88" title="6月">6月</a>、<a href="/wiki/%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%A0%84%E4%BD%9C" title="佐藤栄作">佐藤栄作</a>首相が<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%9F%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%83%A4%E3%83%BC" title="アーミン・マイヤー">アーミン・マイヤー</a><a href="/wiki/%E9%A7%90%E6%97%A5%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%A4%A7%E4%BD%BF" title="駐日アメリカ合衆国大使">米国駐日大使</a>と会談した際、天皇から「日本政府が、しっかりと<a href="/wiki/%E8%94%A3%E4%BB%8B%E7%9F%B3" title="蔣介石">蔣介石</a>(<a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE" title="台湾">台湾</a>の<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9B%BD" title="中華民国">中華民国</a>政府)を支持するよう促された」と伝えられていたことが、秘密情報解除された<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E5%9B%BD%E5%8B%99%E7%9C%81" title="アメリカ合衆国国務省">アメリカ国務省</a>の外交文書で判明。しかし、<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E9%80%A3%E5%90%88" title="国際連合">国連</a>代表権は同年<a href="/wiki/10%E6%9C%88" title="10月">10月</a>の<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E9%80%A3%E5%90%88%E7%B7%8F%E4%BC%9A" title="国際連合総会">国連総会</a>で<a href="/wiki/%E6%8E%A1%E6%8A%9E" title="採択">採択</a>され<a href="/wiki/%E6%AF%9B%E6%B2%A2%E6%9D%B1" title="毛沢東">毛沢東</a>主席の<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E4%BA%BA%E6%B0%91%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="中華人民共和国">中華人民共和国</a>に移行した<sup id="cite_ref-237" class="reference"><a href="#cite_note-237"><span class="cite-bracket">[</span>203<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>(昭和50年)に『<a href="/wiki/%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%A0_(%E9%9B%91%E8%AA%8C)" title="タイム (雑誌)">タイム</a>』誌のインタビューで中華人民共和国訪問の希望を語っており<sup id="cite_ref-asahi201812_238-0" class="reference"><a href="#cite_note-asahi201812-238"><span class="cite-bracket">[</span>204<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、<a href="/wiki/1978%E5%B9%B4" title="1978年">1978年</a>(昭和53年)10月に中国の指導者として初めて訪日した<a href="/wiki/%E9%84%A7%E5%B0%8F%E5%B9%B3" title="鄧小平">鄧小平</a><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%85%B1%E7%94%A3%E5%85%9A%E4%B8%AD%E5%A4%AE%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E5%A7%94%E5%93%A1%E4%BC%9A" title="中国共産党中央軍事委員会">中国共産党中央軍事委員会</a>主席と会見した際は天皇から「あなたの国に迷惑をかけて申し訳ない」と謝罪して鄧小平を感激させ<sup id="cite_ref-239" class="reference"><a href="#cite_note-239"><span class="cite-bracket">[</span>205<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、<a href="/wiki/1984%E5%B9%B4" title="1984年">1984年</a>(昭和59年)4月には「中国へはもし行けたら」と述べて中国政府の訪中要請に前向きだったものの日本政府は沖縄訪問を優先したことで見送られた<sup id="cite_ref-asahi201812_238-1" class="reference"><a href="#cite_note-asahi201812-238"><span class="cite-bracket">[</span>204<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-240" class="reference"><a href="#cite_note-240"><span class="cite-bracket">[</span>206<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>生真面目な性格もあり、戦後政治において政争絡みで日本の政治が停滞することを好まなかったことが窺える。『<a href="/wiki/%E5%85%A5%E6%B1%9F%E7%9B%B8%E6%94%BF%E6%97%A5%E8%A8%98" title="入江相政日記">入江相政日記</a>』には、いわゆる「<a href="/wiki/%E5%9B%9B%E5%8D%81%E6%97%A5%E6%8A%97%E4%BA%89" title="四十日抗争">四十日抗争</a>」の際、参内した<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B9%B3%E6%AD%A3%E8%8A%B3" title="大平正芳">大平正芳</a>に一言も返さないという強い態度で非難の意を示したことが記録されている。</li> <li>晩年の侍医だった<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E6%9D%B1%E8%B2%9E%E4%B8%89" title="伊東貞三">伊東貞三</a>も「伊東…きょうは満月だよ、そこを開けてごらん…きれいだよ」と末期がんであった昭和天皇に言葉をかけられたことを、「とても命の危機が迫っているとは思えない人間離れしたお姿だった」と回想している<sup id="cite_ref-:0_202-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-202"><span class="cite-bracket">[</span>169<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="公務におけるもの"><span id=".E5.85.AC.E5.8B.99.E3.81.AB.E3.81.8A.E3.81.91.E3.82.8B.E3.82.82.E3.81.AE"></span>公務におけるもの</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=49" title="節を編集: 公務におけるもの"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>「あ、そう」に象徴されるように発言のバリエーションが少ない一方、表情は非常に豊かで、満面の笑みを浮かべる天皇の表情のアップ(GHQカメラマンディミトリー・ボリアが撮影、時期は<a href="/wiki/1950%E5%B9%B4" title="1950年">1950年</a>(昭和25年)- <a href="/wiki/1951%E5%B9%B4" title="1951年">1951年</a>(昭和26年)頃)なども写真に残っている。ただし、終戦まで天皇の笑顔を写した写真は、<a href="/wiki/%E6%A4%9C%E9%96%B2" title="検閲">検閲</a>によって一切公開不許可であった<sup id="cite_ref-241" class="reference"><a href="#cite_note-241"><span class="cite-bracket">[</span>207<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>1982年(昭和57年)の<a href="/wiki/%E5%9C%92%E9%81%8A%E4%BC%9A" title="園遊会">園遊会</a>で<a href="/wiki/%E9%BB%92%E6%9F%B3%E5%BE%B9%E5%AD%90" title="黒柳徹子">黒柳徹子</a>と歓談した際、黒柳が当時の自著『<a href="/wiki/%E7%AA%93%E3%81%8E%E3%82%8F%E3%81%AE%E3%83%88%E3%83%83%E3%83%88%E3%81%A1%E3%82%83%E3%82%93" title="窓ぎわのトットちゃん">窓ぎわのトットちゃん</a>』を「国内で470万部売って、英語で外国でも出ることになりました」と説明すると、昭和天皇は「よく売れて」と答えた。あたかも天皇へ自著を自慢しているように映ってしまい、周囲の大爆笑に黒柳は照れ笑いを浮かべながら「(売上を)福祉のために使うことができました」と説明した。このほか、柔道家の<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E4%B8%8B%E6%B3%B0%E8%A3%95" title="山下泰裕">山下泰裕</a>が昭和天皇から「(柔道は)骨が折れるだろうね」と声をかけられた際、文字通りに受け取ってしまい「はい、2年前に骨折しましたが、今はよくなって頑張っております」と朗らかに返答したエピソードがある。</li> <li>1983年(昭和58年)5月、<a href="/wiki/%E5%9F%BC%E7%8E%89%E7%9C%8C" title="埼玉県">埼玉県</a><a href="/wiki/%E8%A1%8C%E7%94%B0%E5%B8%82" title="行田市">行田市</a>の<a href="/wiki/%E5%9F%BC%E7%8E%89%E7%9C%8C%E7%AB%8B%E3%81%95%E3%81%8D%E3%81%9F%E3%81%BE%E5%8F%B2%E8%B7%A1%E3%81%AE%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8" title="埼玉県立さきたま史跡の博物館">埼玉県立さきたま史跡の博物館</a>へ行幸。天皇がガラスケースの中の<a href="/wiki/%E9%87%91%E9%8C%AF%E9%8A%98%E9%89%84%E5%89%A3" class="mw-redirect" title="金錯銘鉄剣">金錯銘鉄剣</a>を見ようとしたとき、記者団が一斉にフラッシュをたいてその様子を撮影しようとしたため「君たち、ライトをやめよ!」と記者団を叱った。カメラのフラッシュがガラスに反射して見えなかったのを怒ったものである。</li> <li>晩年、足元のおぼつかない天皇を思いやって「<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E4%BC%9A_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="国会 (日本)">国会</a>の開会式には無理に出席しなくとも……」という声が上がった。ところが天皇は「むしろ楽しみにしてるんだから、楽しみを奪うような事を言わないでくれ」と訴えたという。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="家族・家庭"><span id=".E5.AE.B6.E6.97.8F.E3.83.BB.E5.AE.B6.E5.BA.AD"></span>家族・家庭</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=50" title="節を編集: 家族・家庭"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Taisho%27s_sons_1921.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emperor_Taisho%27s_sons_1921.jpg/180px-Emperor_Taisho%27s_sons_1921.jpg" decoding="async" width="180" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emperor_Taisho%27s_sons_1921.jpg/270px-Emperor_Taisho%27s_sons_1921.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emperor_Taisho%27s_sons_1921.jpg/360px-Emperor_Taisho%27s_sons_1921.jpg 2x" data-file-width="1971" data-file-height="2086" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>の4人の皇子たち。右から雍仁親王、宣仁親王、崇仁親王。左端が裕仁親王。</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Sh%C5%8Dwa_%26_Crown_Prince_Akihito_1950.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Emperor_Sh%C5%8Dwa_%26_Crown_Prince_Akihito_1950.jpg/180px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_%26_Crown_Prince_Akihito_1950.jpg" decoding="async" width="180" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Emperor_Sh%C5%8Dwa_%26_Crown_Prince_Akihito_1950.jpg/270px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_%26_Crown_Prince_Akihito_1950.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Emperor_Sh%C5%8Dwa_%26_Crown_Prince_Akihito_1950.jpg/360px-Emperor_Sh%C5%8Dwa_%26_Crown_Prince_Akihito_1950.jpg 2x" data-file-width="879" data-file-height="1166" /></a><figcaption><a href="/wiki/1952%E5%B9%B4" title="1952年">1952年</a>(昭和27年)、第五子・長男の皇太子明仁親王(当時)と共に。</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_%26_Prince_Akihito_playing_Shogi_1955-1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_%26_Prince_Akihito_playing_Shogi_1955-1.jpg/220px-Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_%26_Prince_Akihito_playing_Shogi_1955-1.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_%26_Prince_Akihito_playing_Shogi_1955-1.jpg/330px-Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_%26_Prince_Akihito_playing_Shogi_1955-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_%26_Prince_Akihito_playing_Shogi_1955-1.jpg/440px-Emperor_Showa_%26_Empress_Kojun_%26_Prince_Akihito_playing_Shogi_1955-1.jpg 2x" data-file-width="1470" data-file-height="1165" /></a><figcaption>1955年1月、昭和天皇と皇太子明仁親王の将棋を観戦する香淳皇后。</figcaption></figure> <ul><li>3人の弟宮との兄弟関係は良好で、特に性格のほぼ正反対といってよい長弟・<a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">秩父宮雍仁親王</a>とは忌憚のない議論をよく交わしていたという。秩父宮が<a href="/wiki/%E8%82%BA%E7%B5%90%E6%A0%B8" class="mw-redirect" title="肺結核">肺結核</a>で療養することになると、薨去前日に見舞いを希望しながら、秩父宮への精神的影響への配慮のため後ろ倒しにしたため臨終に間に合わなかった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE高松宮妃喜久子199884_242-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE高松宮妃喜久子199884-242"><span class="cite-bracket">[</span>208<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。そのため、次弟・<a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高松宮宣仁親王">高松宮宣仁親王</a>が病気で療養すると、3度見舞いに訪れ、その3回目が薨去当日であった<sup id="cite_ref-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998238_243-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998238-243"><span class="cite-bracket">[</span>209<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また妃たち同士(<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>、<a href="/wiki/%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E5%A6%83%E5%8B%A2%E6%B4%A5%E5%AD%90" title="雍仁親王妃勢津子">雍仁親王妃勢津子</a>、<a href="/wiki/%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E5%A6%83%E5%96%9C%E4%B9%85%E5%AD%90" title="宣仁親王妃喜久子">宣仁親王妃喜久子</a>、<a href="/wiki/%E5%B4%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E5%A6%83%E7%99%BE%E5%90%88%E5%AD%90" title="崇仁親王妃百合子">崇仁親王妃百合子</a>)も仲が良好で、これもまた兄弟関係を良好に保つ大きな助けとなった。</li> <li><a href="/wiki/%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE" title="久邇宮">久邇宮</a>家出身の<a href="/wiki/%E5%A5%B3%E7%8E%8B_(%E7%9A%87%E6%97%8F)" title="女王 (皇族)">女王</a>である后・<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>(名:良子〈ながこ〉)のことは、側近と相談して決めた愛称の「良宮」(ながみや)と呼んでいた。一方、香淳皇后は昭和天皇のことを「お上(おかみ)」と呼んでいた。2人の間には7人(2男5女)の子宝にも恵まれ、夫婦仲は円満だった。<a href="/wiki/%E5%B2%A1%E6%9C%AC%E6%84%9B%E7%A5%90" title="岡本愛祐">岡本愛祐</a>(当時<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%AE%AE%E4%BE%8D%E5%BE%93" title="東宮侍従">東宮侍従</a>)の回想によれば、結婚当初から、当時の男女としては珍しく、手をつないで散歩に行くことがあった<sup id="cite_ref-244" class="reference"><a href="#cite_note-244"><span class="cite-bracket">[</span>210<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 <ul><li>1919年(大正8年)、<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%A4%A7%E8%87%A3" class="mw-redirect" title="宮内大臣">宮内大臣</a><a href="/wiki/%E6%B3%A2%E5%A4%9A%E9%87%8E%E6%95%AC%E7%9B%B4" title="波多野敬直">波多野敬直</a>から、婚約を知らされる<sup id="cite_ref-otazune194_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-otazune194-36"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。翌1920年(大正9年)に久邇宮邸で良子女王と儀礼的に対面したが、言葉を交わすことは無かった<sup id="cite_ref-otazune194_36-2" class="reference"><a href="#cite_note-otazune194-36"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。その後、二人の対面も計画されたが実現せず、結局、婚約中に親しく会う機会はなく、印象もない<sup id="cite_ref-otazune194_36-3" class="reference"><a href="#cite_note-otazune194-36"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>婚約中の1921年(大正10年)に訪欧したとき、婚約者とその妹たちへの土産に、銀製の手鏡・ブラシセットを購入した<sup id="cite_ref-245" class="reference"><a href="#cite_note-245"><span class="cite-bracket">[</span>211<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。結婚後も、行幸先、植物採集に出かけた先では必ず「良宮のために」と土産を購入、採集した。また1971年(昭和46年)の訪欧時にも、オランダで抗議にあって憔悴した皇后を気遣ったエピソードがある。</li> <li>天皇の手の<a href="/wiki/%E7%88%AA" title="爪">爪</a>を切るのは、皇后が行っていた。侍医が拝診の際に、天皇の手の爪が長くなっていることを指摘すると「これは良宮(ながみや)が切ることになっている」と、医師に切らないよう意思表示した<sup id="cite_ref-maig19890121-136_246-0" class="reference"><a href="#cite_note-maig19890121-136-246"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>香淳皇后との間には当初皇女が4人続けて誕生したため、事態を憂慮した<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E7%9C%81" title="宮内省">宮内省</a>(現:<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81" title="宮内庁">宮内庁</a>)は<a href="/wiki/%E5%81%B4%E5%AE%A4" title="側室">側室</a>制度(<a href="/wiki/%E4%B8%80%E5%A4%AB%E5%A4%9A%E5%A6%BB%E5%88%B6" title="一夫多妻制">一夫多妻制</a>)を復活させることを検討し始めていた。しかし側近が側室を勧めた際、昭和天皇は「良宮でよい」と返答した。側室候補として<a href="/wiki/%E8%8F%AF%E6%97%8F" title="華族">華族</a>の娘3人の写真を見せられたときも「皆さん、なかなかよさそうな娘だから、相応のところに決まるといいね」と返答し写真を返したエピソードも残っている。また、香淳皇后に対しては「皇位を継ぐ者は、秩父さんもおられれば、高松さんもおられる」「心配しないように」と励ましたという<sup id="cite_ref-247" class="reference"><a href="#cite_note-247"><span class="cite-bracket">[</span>213<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>5人目の子にして、待望の第一皇子(第一皇男子)・<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">継宮明仁親王</a>を得た際の昭和天皇の喜びようは大変なものだった。しかしそれにも増して、それまで華族たちから「女腹」(女子ばかりでお世継ぎたる男子を出産できない)と陰口を叩かれて肩身の狭い思いをしていた香淳皇后へのねぎらいはひとしおなものだった。男子誕生の知らせを受けた昭和天皇はいても立ってもいられず、まっしぐらに香淳皇后のもとへ赴いて母子を見舞い、万感の思いを込めて「よかったね」と一声かけるとすぐに退出、ところがすぐにまた引き返し、ふたたび同様に声をかけ皇后をねぎらった<sup id="cite_ref-248" class="reference"><a href="#cite_note-248"><span class="cite-bracket">[</span>214<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>香淳皇后の老いの兆候が顕著になったあとも「皇后のペースに合わせる」<sup id="cite_ref-249" class="reference"><a href="#cite_note-249"><span class="cite-bracket">[</span>215<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>などと皇后を気遣っており、1987年(昭和62年)9月に行われた昭和天皇の手術後の第一声も「良宮はどうしているかな」<sup id="cite_ref-250" class="reference"><a href="#cite_note-250"><span class="cite-bracket">[</span>216<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>だった。</li></ul></li> <li>(夭折した第2皇女子・<a href="/wiki/%E4%B9%85%E5%AE%AE%E7%A5%90%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="久宮祐子内親王">久宮祐子内親王</a>を除く)<a href="#皇子女">6人の皇子女たち</a>は近代以降初めて、両親の手元によって皇后の母乳で育てられたが、学齢を迎えるころから4人の内親王たちは<a href="/wiki/%E5%91%89%E7%AB%B9%E5%AF%AE" title="呉竹寮">呉竹寮</a>で、2人の親王たちは3歳ごろより別々に養育され、家族とはいえ、一家が会えるのは週末のみになってしまった。しかし会える時間が短いとはいえ、天皇が四女・<a href="/wiki/%E6%B1%A0%E7%94%B0%E5%8E%9A%E5%AD%90" title="池田厚子">厚子内親王</a>の勉強の質問に丁寧に答えたなどの逸話がある<sup id="cite_ref-251" class="reference"><a href="#cite_note-251"><span class="cite-bracket">[</span>217<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>長男で皇太子の継宮明仁親王には「(<a href="/wiki/%E5%B8%9D%E7%8E%8B%E5%AD%A6" title="帝王学">帝王学</a>の一環として)西洋の思想も学ばせるべきである」と考え、家庭教師に<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AA%E3%82%B6%E3%83%99%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%8B%E3%83%B3%E3%82%B0" title="エリザベス・ヴァイニング">エリザベス・ヴァイニング</a>を招いた。また、西洋で流行していたボードゲームの<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%82%BB%E3%83%AD_(%E3%83%9C%E3%83%BC%E3%83%89%E3%82%B2%E3%83%BC%E3%83%A0)#オセロとリバーシ" title="オセロ (ボードゲーム)">リバーシ</a>(現在の<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%82%BB%E3%83%AD_(%E3%83%9C%E3%83%BC%E3%83%89%E3%82%B2%E3%83%BC%E3%83%A0)" title="オセロ (ボードゲーム)">オセロ</a>)を与え、父親の昭和天皇自ら対戦して皇太子の知恵を育んだ<sup id="cite_ref-252" class="reference"><a href="#cite_note-252"><span class="cite-bracket">[</span>218<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>父・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>について、激務に身をすり減らした消耗振りを想起し、記者会見で「皇太子時代は究めて快活にあらせられ極めて身軽に行啓あらせられしに、天皇即位後は万事窮屈にあらせられ(中略)ついに御病気とならせられたることまことに恐れ多きことなり」と回想している。長弟・<a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">秩父宮雍仁親王</a>も同様の発言をしている。</li> <li><a href="/wiki/%E9%AB%AD" title="髭">ひげ</a>を蓄えたのは、<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>との成婚後からで「成婚の記念に蓄えている」とも「男子、唯一つの特権だから」とも、その理由を説明している。他方、1986年(昭和61年)以降、孫の一人である<a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE%E6%96%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秋篠宮文仁親王">文仁親王</a>が口ひげをたくわえ始めたときには「礼宮のひげはなんとかならんのか」と苦言を呈した。なおひげの手入れは「自ら<a href="/wiki/%E9%9B%BB%E6%B0%97%E3%82%AB%E3%83%9F%E3%82%BD%E3%83%AA" class="mw-redirect" title="電気カミソリ">電気カミソリ</a>で行っていた」という<sup id="cite_ref-253" class="reference"><a href="#cite_note-253"><span class="cite-bracket">[</span>219<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>自身の初孫で、長女・成子内親王(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E6%88%90%E5%AD%90" title="東久邇成子">東久邇成子</a>)の長男・<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E4%BF%A1%E5%BD%A6" title="東久邇信彦">東久邇信彦</a>に対し、結婚相手の条件として「両親が健在な、健全な家庭の人であること」「相手の家に<a href="/wiki/%E7%99%8C" class="mw-redirect" title="癌">ガン</a>系統がないこと」などを伝え、「条件に合えば自分の好きな人でいい」とした<sup id="cite_ref-maig19890121-136_246-1" class="reference"><a href="#cite_note-maig19890121-136-246"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="人物像"><span id=".E4.BA.BA.E7.89.A9.E5.83.8F"></span>人物像</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=51" title="節を編集: 人物像"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="天皇自身の発言"><span id=".E5.A4.A9.E7.9A.87.E8.87.AA.E8.BA.AB.E3.81.AE.E7.99.BA.E8.A8.80"></span>天皇自身の発言</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=52" title="節を編集: 天皇自身の発言"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>1972年(昭和47年)3月7日・『<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%A8%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%A0%E3%82%BA" class="mw-redirect" title="ニューヨークタイムズ">ニューヨークタイムズ</a>』のインタビュー<sup id="cite_ref-254" class="reference"><a href="#cite_note-254"><span class="cite-bracket">[</span>220<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-255" class="reference"><a href="#cite_note-255"><span class="cite-bracket">[</span>221<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dt> <dd>[天皇] 自身の人生と知的発達にもっとも影響を与えた人物は、<a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84" title="ドイツ">ドイツ</a>で学んだあとに日本の西洋史の権威となった日本人教授、<a href="/wiki/%E7%AE%95%E4%BD%9C%E5%85%83%E5%85%AB" title="箕作元八">箕作元八</a>である。</dd> <dd>[天皇] 箕作元八の著書は、何年か前に私に西洋史の傾向や<a href="/wiki/%E8%A5%BF%E6%B4%8B" title="西洋">西洋</a>の<a href="/wiki/%E6%B0%91%E4%B8%BB%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="民主主義">民主主義</a>を理解することの重要性を証明してくれた。そして、私の勅書においても、具体的なアイデアの速やかな採用に貢献した。</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="生活・趣味"><span id=".E7.94.9F.E6.B4.BB.E3.83.BB.E8.B6.A3.E5.91.B3"></span>生活・趣味</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=53" title="節を編集: 生活・趣味"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Showa_emperor_smiles.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Showa_emperor_smiles.jpg/170px-Showa_emperor_smiles.jpg" decoding="async" width="170" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Showa_emperor_smiles.jpg/255px-Showa_emperor_smiles.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Showa_emperor_smiles.jpg/340px-Showa_emperor_smiles.jpg 2x" data-file-width="1202" data-file-height="1562" /></a><figcaption>1935年、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%A7%85" title="東京駅">東京駅</a>に<a href="/wiki/%E6%BA%80%E6%B4%B2%E5%9B%BD%E7%9A%87%E5%B8%9D" title="満洲国皇帝">満洲国皇帝</a><a href="/wiki/%E6%84%9B%E6%96%B0%E8%A6%9A%E7%BE%85%E6%BA%A5%E5%84%80" title="愛新覚羅溥儀">溥儀</a>の到着を待つ間、カメラに向けて破顔する昭和天皇。この写真は当時新聞掲載を差し止められた<sup id="cite_ref-256" class="reference"><a href="#cite_note-256"><span class="cite-bracket">[</span>222<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</figcaption></figure> <ul><li>趣味として、<a href="/wiki/%E3%82%B4%E3%83%AB%E3%83%95" title="ゴルフ">ゴルフ</a>を勧められ、1917年(大正6年)の皇太子時代よりゴルフを行っていた。当時は病弱であり、<a href="/wiki/%E7%B5%90%E6%A0%B8" title="結核">結核</a>を予防するという意味もあったという。皇太子はゴルフに熱心となり、欧州旅行中も行い、また、来日中の英国王太子(のちの<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%89%E3%83%AF%E3%83%BC%E3%83%898%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="エドワード8世 (イギリス王)">エドワード8世</a>国王、<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AA%E3%82%B6%E3%83%99%E3%82%B92%E4%B8%96" title="エリザベス2世">エリザベス2世</a>女王の伯父)と1922年(大正11年)4月19日、プレーしている<sup id="cite_ref-田代104-113_257-0" class="reference"><a href="#cite_note-田代104-113-257"><span class="cite-bracket">[</span>223<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-258" class="reference"><a href="#cite_note-258"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。妃の良子女王も裕仁親王から教えられゴルフを行っている<sup id="cite_ref-259" class="reference"><a href="#cite_note-259"><span class="cite-bracket">[</span>224<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。赤坂離宮に6ホール、那須御用邸に9ホール、吹上御苑に最初4コース、のち9コースのゴルフコースでプレイした。成績として9コース、58,51,54、良子女王の60という記録がある。満洲事変のあとは中止し、吹上御苑コースなども廃止された<sup id="cite_ref-田代170_260-0" class="reference"><a href="#cite_note-田代170-260"><span class="cite-bracket">[</span>225<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-261" class="reference"><a href="#cite_note-261"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>生物学研究所の<a href="/wiki/%E9%A1%95%E5%BE%AE%E9%8F%A1" title="顕微鏡">顕微鏡</a>を古くなっても買い替えることはなく、<a href="/wiki/%E9%89%9B%E7%AD%86" title="鉛筆">鉛筆</a>は短くなるまで使い、<a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88" class="mw-redirect" title="ノート">ノート</a>は余白をほとんど残さず、洋服の新調にも消極的であった<sup id="cite_ref-100-20-448-449_262-0" class="reference"><a href="#cite_note-100-20-448-449-262"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>不自然なものを好まず、<a href="/wiki/%E7%9B%86%E6%A0%BD" title="盆栽">盆栽</a>を好まなかった<sup id="cite_ref-100-20-449_263-0" class="reference"><a href="#cite_note-100-20-449-263"><span class="cite-bracket">[</span>227<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a>(大正15年)<a href="/wiki/5%E6%9C%88" title="5月">5月</a>、摂政宮として<a href="/wiki/%E5%B2%A1%E5%B1%B1%E7%9C%8C" title="岡山県">岡山県</a>、<a href="/wiki/%E5%BA%83%E5%B3%B6%E7%9C%8C" title="広島県">広島県</a>及び<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E5%8F%A3%E7%9C%8C" title="山口県">山口県</a>の3県へ行啓の際、御召艦となった<a href="/wiki/%E9%95%B7%E9%96%80%E5%9E%8B%E6%88%A6%E8%89%A6" title="長門型戦艦">戦艦</a>「<a href="/wiki/%E9%95%B7%E9%96%80_(%E6%88%A6%E8%89%A6)" title="長門 (戦艦)">長門</a>」で将兵の巡検後タバコ盆が出された<a href="/wiki/%E7%94%B2%E6%9D%BF" class="mw-disambig" title="甲板">甲板</a>で「僕は煙草はのまないからタバコ盆は煙草呑みにやろう」と、(「朕」ではなく)はっきり「僕」と言うのを当時主計中尉で「長門」勤務だった出本鹿之助が聞いている<sup id="cite_ref-264" class="reference"><a href="#cite_note-264"><span class="cite-bracket">[</span>228<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>見学した<a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%B9%B9%E7%B7%9A" title="新幹線">新幹線</a>の運転台が気に入り、<a href="/wiki/%E4%BE%8D%E5%BE%93" title="侍従">侍従</a>に時間を告げられてもしばらくそこから離れなかったこともある。訪欧時にもフランスで<a href="/wiki/%E9%AF%89" class="mw-redirect" title="鯉">鯉</a>の餌やりに熱中し、時間になってもその場を離れなかったエピソードがある。</li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%84" title="スポーツ">スポーツ</a>に関しては「幼いときから色々やらされたが、何一つ身につくものはなかった」と発言した。昭和天皇自身は<a href="/wiki/%E4%B9%97%E9%A6%AC" title="乗馬">乗馬</a>が好き(軍人として必要とされたという側面もある)で、<a href="/wiki/%E9%9A%9C%E5%AE%B3%E9%A3%9B%E8%B6%8A%E7%AB%B6%E6%8A%80" title="障害飛越競技">障害飛越</a>などの<a href="/wiki/%E9%A6%AC%E8%A1%93" title="馬術">馬術</a>を習得しており、戦前はよく行っていた。戦後でも記念写真撮影に際して騎乗することがあった。また水泳(<a href="/wiki/%E5%8F%A4%E5%BC%8F%E6%B3%B3%E6%B3%95" class="mw-redirect" title="古式泳法">古式泳法</a>)も得意で、<a href="/wiki/%E6%B0%B4%E7%90%83" title="水球">水球</a>を楽しむ写真も残っている。</li> <li>デッキゴルフや<a href="/wiki/%E3%83%93%E3%83%AA%E3%83%A4%E3%83%BC%E3%83%89" title="ビリヤード">ビリヤード</a>を好み、戦艦「比叡」を御召艦にしていた際に侍従を相手に興じている<sup id="cite_ref-265" class="reference"><a href="#cite_note-265"><span class="cite-bracket">[</span>229<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。乗艦時は無表情だった昭和天皇が、このときは屈託もなく笑って楽しんでいたという<sup id="cite_ref-266" class="reference"><a href="#cite_note-266"><span class="cite-bracket">[</span>230<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/%E6%98%A0%E7%94%BB" title="映画">映画</a>も大の好みであった。「<a href="/wiki/1936%E5%B9%B4%E3%83%99%E3%83%AB%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF" title="1936年ベルリンオリンピック">ベルリン五輪</a>記録映画『<a href="/wiki/%E6%B0%91%E6%97%8F%E3%81%AE%E7%A5%AD%E5%85%B8" class="mw-redirect" title="民族の祭典">民族の祭典</a>』や<a href="/wiki/%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%AB%E3%82%B9%E3%83%88" title="ヴィリ・フォルスト">ヴィリ・フォルスト</a>監督の『<a href="/wiki/%E6%9C%AA%E5%AE%8C%E6%88%90%E4%BA%A4%E9%9F%BF%E6%A5%BD" title="未完成交響楽">未完成交響楽</a>』(<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2" title="オーストリア">オーストリア</a>映画)、<a href="/wiki/%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%83%8A%E3%83%BB%E3%83%80%E3%83%BC%E3%83%93%E3%83%B3" title="ディアナ・ダービン">ディアナ・ダービン</a>主演の『<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B1%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%A9%E3%81%AE%E5%B0%91%E5%A5%B3" title="オーケストラの少女">オーケストラの少女</a>』なども鑑賞された」と、戦前の<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%B5%B7%E8%BB%8D" title="大日本帝国海軍">海軍</a><a href="/wiki/%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%AD%A6%E5%AE%98" title="侍従武官">侍従武官</a>(海軍少将)だった<a href="/w/index.php?title=%E5%B1%B1%E6%BE%84%E8%B2%9E%E6%AC%A1%E9%83%8E&action=edit&redlink=1" class="new" title="山澄貞次郎 (存在しないページ)">山澄貞次郎</a>による回想記<sup id="cite_ref-267" class="reference"><a href="#cite_note-267"><span class="cite-bracket">[</span>231<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>がある。<a href="/wiki/%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%82%BA%E3%83%BB%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%83%E3%83%97%E3%83%AA%E3%83%B3" title="チャールズ・チャップリン">チャールズ・チャップリン</a>監督・主演の『<a href="/wiki/%E8%A1%97%E3%81%AE%E7%81%AF" title="街の灯">街の灯</a>』を、皇后とともに鑑賞したと『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2" title="昭和天皇実録">昭和天皇実録</a>』に記述がある<sup id="cite_ref-268" class="reference"><a href="#cite_note-268"><span class="cite-bracket">[</span>232<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>1975年(昭和50年)10月31日の記者会見で「テレビはどのようなものをご覧になるか」という質問に対し、微笑を浮かべ身を乗り出して、「テレビは色々見てはいますが、放送会社の競争がはなはだ激しいので、今どういう番組を見ているかということには答えられません」と微笑みつつ冗談交じりに返した。記者達はこの思わぬ天皇の気遣いに大爆笑した<sup id="cite_ref-kaiken_98-1" class="reference"><a href="#cite_note-kaiken-98"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 <ul><li>現在では、側近の日記が明らかになることによってどのような番組を見ていたかが明らかになっており<sup id="cite_ref-269" class="reference"><a href="#cite_note-269"><span class="cite-bracket">[</span>233<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>、<a href="/wiki/%E9%80%A3%E7%B6%9A%E3%83%86%E3%83%AC%E3%83%93%E5%B0%8F%E8%AA%AC" title="連続テレビ小説">NHK朝の連続テレビ小説</a>と『<a href="/wiki/%E6%B0%B4%E6%88%B8%E9%BB%84%E9%96%80" title="水戸黄門">水戸黄門</a>』が好きだったとされる<sup id="cite_ref-100-20-449_263-1" class="reference"><a href="#cite_note-100-20-449-263"><span class="cite-bracket">[</span>227<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>『<a href="/wiki/%E3%81%8A%E3%81%97%E3%82%93" title="おしん">おしん</a>』では「その当時の女性の苦労というものを、察していましたが、当時はあまりよく知らなかった。苦労をしていたということは知っていましたけれども、それは非常に大ざっぱな感想しか、その当時は承知していませんでした。」と感想を述べた<sup id="cite_ref-270" class="reference"><a href="#cite_note-270"><span class="cite-bracket">[</span>234<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。『おしん』の原作と脚本を手掛けた<a href="/wiki/%E6%A9%8B%E7%94%B0%E5%A3%BD%E8%B3%80%E5%AD%90" title="橋田壽賀子">橋田壽賀子</a>によれば、おしんの誕生年設定はあえて昭和天皇と同年の明治34年としており、その意図は「昭和天皇にご覧頂くため」であったことに言及している<sup id="cite_ref-271" class="reference"><a href="#cite_note-271"><span class="cite-bracket">[</span>235<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>テレビ番組に関してはこのほか『<a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E3%81%AE%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%90%E3%83%A0" title="自然のアルバム">自然のアルバム</a>』などもよく視聴した。意外なところでは『<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%AC%E3%82%A4%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%AB_(%E3%83%86%E3%83%AC%E3%83%93%E3%83%89%E3%83%A9%E3%83%9E)" title="プレイガール (テレビドラマ)">プレイガール</a>』も視聴したことがあるという<sup id="cite_ref-272" class="reference"><a href="#cite_note-272"><span class="cite-bracket">[</span>236<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。『<a href="/wiki/%E5%88%91%E4%BA%8B%E3%82%B3%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%9C" title="刑事コロンボ">刑事コロンボ</a>』も好きで、訪米の際には主演の<a href="/wiki/%E3%83%94%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%82%AF" title="ピーター・フォーク">ピーター・フォーク</a>を昼食会に招待しようと希望した<sup id="cite_ref-275" class="reference"><a href="#cite_note-275"><span class="cite-bracket">[</span>237<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>という記事もあるが、訪米直前のニューズウィークのインタビューでは、国民に人気のあることは知っているが観たことはないと答えている<sup id="cite_ref-277" class="reference"><a href="#cite_note-277"><span class="cite-bracket">[</span>238<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li> <li>テレビ映像の被写体になることに関しては『<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%90%E3%83%A0" title="皇室アルバム">皇室アルバム</a>』のプロデューサーだった古山光一は「秋田国体に行かれたときに、小雨が降って侍従が傘を差し出したら、強風で傘が飛び、陛下の帽子も飛ばされた映像もあるんです。戦前なら即NGでしょうが、陛下はそれをご覧になって『おもしろい映像だったね』とおっしゃったそうです。そういうお声を聞くと侍従も困るといえません。昭和天皇の人間性で、この番組は、救われてきた気がします」と振り返っており、古山も天皇と皇族の動静がテレビ報道されることに一定の理解を示していた<sup id="cite_ref-278" class="reference"><a href="#cite_note-278"><span class="cite-bracket">[</span>239<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>好角家として知られる昭和天皇は、当時の<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%9B%B8%E6%92%B2%E5%8D%94%E4%BC%9A" title="日本相撲協会">日本相撲協会</a>理事長・<a href="/wiki/%E6%A0%83%E9%8C%A6%E6%B8%85%E9%9A%86" title="栃錦清隆">春日野清隆</a>が「<a href="/wiki/%E8%94%B5%E9%96%93%E7%AB%9C%E4%B9%9F" title="蔵間竜也">蔵間</a>は<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%96%A2" title="大関">大関</a>になります」と語った言葉をのちのちまで覚えていたらしく、あるとき「蔵間、大関にならないね」とこぼした。春日野理事長は「私は陛下に嘘を申し上げました」と言って謝罪し、その後、蔵間を理事長室へ呼んで叱責したという逸話がある。 <ul><li>また<a href="/wiki/%E9%AB%98%E8%A6%8B%E5%B1%B1%E5%A4%A7%E4%BA%94%E9%83%8E" title="高見山大五郎">髙見山</a>が現役引退を表明した頃、日本相撲協会を管轄していた<a href="/wiki/%E6%A3%AE%E5%96%9C%E6%9C%97" title="森喜朗">森喜朗</a><a href="/wiki/%E6%96%87%E9%83%A8%E5%A4%A7%E8%87%A3" title="文部大臣">文部大臣</a>(当時)へ「<span class="cp932font" style="font-family:'源真ゴシック Regular','源ノ角ゴシック JP Normal','Noto Sans CJK JP DemiLight','Hiragino Kaku Gothic ProN','ヒラギノ角ゴ ProN','ヒラギノ角ゴ ProN W3','メイリオ','Meiryo','Meiryo UI','IPA Pゴシック','IPAPGothic','Takao Pゴシック','TakaoPGothic','IPA モナー Pゴシック','IPA mona PGothic','Droid Sans Fallback','梅ゴシック','Ume Gothic','MigMix 1P','Migu 1P','MS Pゴシック','MS PGothic','VL Pゴシック','VL PGothic','Code2000','和田研中丸ゴシック2004絵文字','WadaLabChuMaruGo2004Emoji','和田研細丸ゴシック2004絵文字','WadaLabMaruGo2004Emoji','和田研細丸ゴシックProN','WadaLabMaruGoProN';">髙</span>見山がなぜ辞めたのかね」「<span class="cp932font" style="font-family:'源真ゴシック Regular','源ノ角ゴシック JP Normal','Noto Sans CJK JP DemiLight','Hiragino Kaku Gothic ProN','ヒラギノ角ゴ ProN','ヒラギノ角ゴ ProN W3','メイリオ','Meiryo','Meiryo UI','IPA Pゴシック','IPAPGothic','Takao Pゴシック','TakaoPGothic','IPA モナー Pゴシック','IPA mona PGothic','Droid Sans Fallback','梅ゴシック','Ume Gothic','MigMix 1P','Migu 1P','MS Pゴシック','MS PGothic','VL Pゴシック','VL PGothic','Code2000','和田研中丸ゴシック2004絵文字','WadaLabChuMaruGo2004Emoji','和田研細丸ゴシック2004絵文字','WadaLabMaruGo2004Emoji','和田研細丸ゴシックProN','WadaLabMaruGoProN';">髙</span>見山は残念だったろうな」と発言。そのことをのちに森文部大臣が<span class="cp932font" style="font-family:'源真ゴシック Regular','源ノ角ゴシック JP Normal','Noto Sans CJK JP DemiLight','Hiragino Kaku Gothic ProN','ヒラギノ角ゴ ProN','ヒラギノ角ゴ ProN W3','メイリオ','Meiryo','Meiryo UI','IPA Pゴシック','IPAPGothic','Takao Pゴシック','TakaoPGothic','IPA モナー Pゴシック','IPA mona PGothic','Droid Sans Fallback','梅ゴシック','Ume Gothic','MigMix 1P','Migu 1P','MS Pゴシック','MS PGothic','VL Pゴシック','VL PGothic','Code2000','和田研中丸ゴシック2004絵文字','WadaLabChuMaruGo2004Emoji','和田研細丸ゴシック2004絵文字','WadaLabMaruGo2004Emoji','和田研細丸ゴシックProN','WadaLabMaruGoProN';">髙</span>見山に伝えると髙見山は「もったいないです、もったいないです」と涙を流したという<sup id="cite_ref-279" class="reference"><a href="#cite_note-279"><span class="cite-bracket">[</span>240<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="食事・好物"><span id=".E9.A3.9F.E4.BA.8B.E3.83.BB.E5.A5.BD.E7.89.A9"></span>食事・好物</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=54" title="節を編集: 食事・好物"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Tokuzo_Akiyama,_the_chef_to_the_Emperor_of_Japan_with_Emperor_Showa_in_1949.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Tokuzo_Akiyama%2C_the_chef_to_the_Emperor_of_Japan_with_Emperor_Showa_in_1949.jpg/220px-Tokuzo_Akiyama%2C_the_chef_to_the_Emperor_of_Japan_with_Emperor_Showa_in_1949.jpg" decoding="async" width="220" height="245" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Tokuzo_Akiyama%2C_the_chef_to_the_Emperor_of_Japan_with_Emperor_Showa_in_1949.jpg/330px-Tokuzo_Akiyama%2C_the_chef_to_the_Emperor_of_Japan_with_Emperor_Showa_in_1949.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Tokuzo_Akiyama%2C_the_chef_to_the_Emperor_of_Japan_with_Emperor_Showa_in_1949.jpg/440px-Tokuzo_Akiyama%2C_the_chef_to_the_Emperor_of_Japan_with_Emperor_Showa_in_1949.jpg 2x" data-file-width="1233" data-file-height="1374" /></a><figcaption>1949年(昭和24年)頃、皇居での立食の宴にて秋山徳蔵主膳長(左)の横で寿司をつまむ昭和天皇(右) <table style="position: relative; left: -3px; top: -3px; margin: 5px; padding: 5px; background: #F9F9F9; border-color: #2F6FAB; border-width: 1px; border-style: solid; box-shadow: 3px 3px 1px gray; justify-content: space-between; display: flex; width: ;"><tbody><tr><td>天皇のお食事というものは賜宴、陪食の場合は別として、たいそう質素であり、特に主食では一般の家庭より無味なものを召し上がっておられることを解ってもらえれば、結構だとおもう。<sup id="cite_ref-Akiyama_280-0" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr></tbody></table></figcaption></figure> <p>天皇皇后と皇太子一家の食事は、宮内省<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E8%86%B3%E8%81%B7" title="大膳職">大膳寮</a>(後に宮内庁大膳課)に所属する主膳長(宮内庁では主厨長)以下約50人の料理人が担当した。昭和天皇の食事や好物は、1972年(昭和47年)の引退まで主厨長を務め小説・テレビドラマ『<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%96%99%E7%90%86%E7%95%AA" title="天皇の料理番">天皇の料理番</a>』のモデルとなった<a href="/wiki/%E7%A7%8B%E5%B1%B1%E5%BE%B3%E8%94%B5" title="秋山徳蔵">秋山徳蔵</a><sup id="cite_ref-Akiyama_280-1" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>や、1974年(昭和49年)から5年間宮内庁大膳課に勤務した工藤極<sup id="cite_ref-281" class="reference"><a href="#cite_note-281"><span class="cite-bracket">[</span>242<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>が著書などで詳しく書き残している。 </p> <ul><li>工藤の回想によると、<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E9%A3%9F" title="朝食">朝食</a>は<a href="/wiki/%E6%B4%8B%E9%A3%9F" title="洋食">洋食</a>、<a href="/wiki/%E6%98%BC%E9%A3%9F" title="昼食">昼食</a>と<a href="/wiki/%E5%A4%95%E9%A3%9F" title="夕食">夕食</a>は<a href="/wiki/%E5%92%8C%E9%A3%9F" class="mw-redirect" title="和食">和</a>洋交互で、同じ食材や調理法(煮る・焼く等)が続かないよう考慮されていた。食事を含め他人の手を煩わせないよう極力配慮しており、<a href="/wiki/%E5%A4%9C%E9%A3%9F" class="mw-redirect" title="夜食">夜食</a>が必要な時のために待機していた<a href="/wiki/%E5%AE%BF%E7%9B%B4" title="宿直">宿直</a>にも声がかかることはなかった<sup id="cite_ref-Kudo_282-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kudo-282"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。メニューに関して何が食べたいという希望が出されることはなく、長らく仕えていると自ずと好き嫌いは察することができた<sup id="cite_ref-Akiyama_280-2" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。朝食は、<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%A0%E3%82%A8%E3%83%83%E3%82%B0" title="ハムエッグ">ハムエッグ</a>を食することを好んだという。戦後は、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%9F%E3%83%BC%E3%83%AB" title="オートミール">オートミール</a>と副菜(<a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%83%A9%E3%83%80%E3%83%89%E3%83%AC%E3%83%83%E3%82%B7%E3%83%B3%E3%82%B0" title="サラダドレッシング">ドレッシング</a>抜きの<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%82%B9%E3%83%AD%E3%83%BC" title="コールスロー">コールスロー</a>、蕪のクリーム煮など)に<a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88" title="トースト">トースト</a>2枚、<a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%83%A9%E3%83%80" title="サラダ">サラダ</a>、果物、牛乳の朝食<sup id="cite_ref-Akiyama_280-3" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>で、晩年まで定番とした。</li> <li>料理の好みは、「どちらかといえば薄味をお好みになるが、油濃いものも、<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%83%8A%E3%82%AE" title="ウナギ">うなぎ</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%96%99%E7%90%86" title="中華料理">中華料理</a>、<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E3%81%B7%E3%82%89" title="天ぷら">てんぷら</a>も」と秋山は書いている<sup id="cite_ref-Akiyama_280-4" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E8%95%8E%E9%BA%A6" title="蕎麦">蕎麦</a>も好物で、1955年(昭和30年)頃は一週間に一度手打ちのざるそばが出され、お代わりをするほどだった<sup id="cite_ref-Akiyama_280-5" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。天ぷらは、香淳皇后が調理することがあった<sup id="cite_ref-Akiyama_280-6" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/1963%E5%B9%B4" title="1963年">1963年</a> (昭和38年)には、<a href="/wiki/%E8%B5%A4%E5%9D%82%E5%BE%A1%E6%89%80" class="mw-redirect" title="赤坂御所">赤坂御所</a>で<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E7%94%B0%E5%B0%8F%E5%B7%9D%E7%94%BA" title="神田小川町">神田小川町</a>「<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%94%BF" title="天政">天政</a>」店主・橋井政二の手によって、屋台で揚げられた<a href="/wiki/%E6%B1%9F%E6%88%B8%E5%89%8D" title="江戸前">江戸前</a>の<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%82%BC" title="ハゼ">ハゼ</a>を<a href="/wiki/%E6%AF%92%E8%A6%8B" title="毒見">毒見</a>無しで食べたことがある。</li> <li>変わった好みとしては、<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%AB%E3%83%A1" title="スルメ">スルメ</a>から骨とゲソを取り除いてオーブントースターで焼いてからちぎり、鉢ですり潰した「イカ粉」をカレーにかけていた<sup id="cite_ref-Kudo_282-1" class="reference"><a href="#cite_note-Kudo-282"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。<a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%82%B1" title="シイタケ">椎茸</a>も好物で、生椎茸が献上された際には、<a href="/wiki/%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%BF%E3%83%B3" title="グラタン">グラタン</a>やバター焼に調理されたものを食べた<sup id="cite_ref-Akiyama_280-7" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。このほか、<a href="/wiki/%E9%B4%A8" class="mw-redirect" title="鴨">鴨</a>の<a href="/wiki/%E3%81%99%E3%81%8D%E7%84%BC%E3%81%8D" title="すき焼き">すき焼き</a>も好んだと伝わるなど、食に関する逸話は非常に多い。</li> <li>甘党で、<a href="/wiki/%E3%81%8A%E3%81%AF%E3%81%8E" class="mw-redirect" title="おはぎ">おはぎ</a>や<a href="/wiki/%E6%B1%81%E7%B2%89" title="汁粉">汁粉</a>が好物。また、果物も好きで毎食提供されていた。一方で、酒は幼少期に<a href="/wiki/%E5%B1%A0%E8%98%87" title="屠蘇">屠蘇</a>で苦しんで以来苦手になり、一切口にしなかった。1955年(昭和30年頃)に侍医の勧めで少し飲むようになったが、<a href="/wiki/%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%B3" title="ワイン">ワイン</a>が「いくらかお苦しい」ようであるほかは「やはりだめでいらっしゃる」<sup id="cite_ref-Akiyama_280-8" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/%E7%8C%AB%E8%88%8C" title="猫舌">猫舌</a>で、天ぷらは冷め加減を見て提供されたが、まれに熱いまま口に入れると「熱い!」と言うことがあった<sup id="cite_ref-Akiyama_280-9" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、<a href="/wiki/%E6%B5%9C%E5%90%8D%E6%B9%96" title="浜名湖">浜名湖</a>で焼きたての鰻の<a href="/wiki/%E8%92%B2%E7%84%BC" title="蒲焼">蒲焼</a>を食べて<a href="/wiki/%E7%81%AB%E5%82%B7" class="mw-redirect" title="火傷">火傷</a>をした逸話が伝わる。</li> <li>食材は、生鮮食品を中心に自給していた。野菜は、皇居の生物学御研究所(現・生物学研究所)や新宿御苑(戦前のみ)の田畑で栽培された<a href="/wiki/%E3%82%82%E3%81%A1%E7%B1%B3" title="もち米">もち米</a>や野菜が用いられた。卵や肉製品(ハム、ソーセージなど)、牛乳、乳製品(バター、チーズ、<a href="/wiki/%E4%B9%B3%E9%85%B8%E8%8F%8C%E9%A3%B2%E6%96%99" title="乳酸菌飲料">乳酸菌飲料</a>など)は、<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E6%96%99%E7%89%A7%E5%A0%B4" title="御料牧場">御料牧場</a>(<a href="/wiki/%E5%8D%83%E8%91%89%E7%9C%8C" title="千葉県">千葉県</a><a href="/wiki/%E4%B8%89%E9%87%8C%E5%A1%9A_(%E6%88%90%E7%94%B0%E5%B8%82)" title="三里塚 (成田市)">三里塚</a>、後に<a href="/wiki/%E6%A0%83%E6%9C%A8%E7%9C%8C" title="栃木県">栃木県</a>の<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81%E9%AB%98%E6%A0%B9%E6%B2%A2%E5%BE%A1%E6%96%99%E7%89%A7%E5%A0%B4" title="宮内庁高根沢御料牧場">宮内庁高根沢御料牧場</a>に移転<sup id="cite_ref-Kudo_282-2" class="reference"><a href="#cite_note-Kudo-282"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>)から、10日ごとに皇居に届けられた。精肉は、御料牧場から提供されたほか、同時に市井の精肉店からも購入した。魚介類は、昭和初期まで築地の魚河岸に置かれた「魚精方」が納品し調理も行っていたが、大膳寮が調理を行うようになり共同水産から購入した。ただし、骨はすべて<a href="/wiki/%E3%83%94%E3%83%B3%E3%82%BB%E3%83%83%E3%83%88" title="ピンセット">ピンセット</a>で引き抜いて調理された<sup id="cite_ref-Akiyama_280-10" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。果物や調味料などその他の食材は市中から購入<sup id="cite_ref-Akiyama_280-11" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>し、<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%AC%E3%83%BC" title="カレー">カレー</a>の付け合わせとして<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%83%83%E3%82%AD%E3%83%A7%E3%82%A6" title="ラッキョウ">ラッキョウ</a>は<a href="/wiki/%E6%A1%83%E5%B1%8B" title="桃屋">桃屋</a>製、<a href="/wiki/%E7%A6%8F%E7%A5%9E%E6%BC%AC" title="福神漬">福神漬</a>は<a href="/wiki/%E9%85%92%E6%82%A6" title="酒悦">酒悦</a>製など市販品も使われていた<sup id="cite_ref-Kudo_282-3" class="reference"><a href="#cite_note-Kudo-282"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>戦前から戦後の食糧難の時には、昭和天皇自ら白米を節制し、<a href="/wiki/%E7%AF%80%E7%B1%B3%E6%96%99%E7%90%86" title="節米料理">節米料理</a>を摂るようにしていた。戦前に食料事情が悪化し始めた時点で「半つき米に丸麦混入の御飯」で、晩餐会を除き、寿司の場合でも白米の使用を許さなかった。戦時中も、この麦飯は1日一食のみで、あとはパンを食べていた。1955年(昭和30年)の時点でも、「配給の七分づきの米に、丸麦を混ぜたもの」を1日に一食だけで、他の二食は<a href="/wiki/%E3%81%86%E3%81%A9%E3%82%93" title="うどん">うどん</a>や蕎麦、蕎麦がき、<a href="/wiki/%E3%81%99%E3%81%84%E3%81%A8%E3%82%93" title="すいとん">すいとん</a>、<a href="/wiki/%E8%8A%8B" title="芋">芋</a>類(<a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%83%84%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%83%A2" title="サツマイモ">サツマイモ</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%82%AC%E3%82%A4%E3%83%A2" title="ジャガイモ">ジャガイモ</a>)で済ませていた。自らパンに代用品を混ぜた代用パンの調理を提案し、大膳寮が<a href="/wiki/%E3%81%8D%E3%81%AA%E7%B2%89" title="きな粉">きな粉</a>や<a href="/wiki/%E3%83%88%E3%82%A6%E3%83%A2%E3%83%AD%E3%82%B3%E3%82%B7" title="トウモロコシ">トウモロコシ</a>、乾燥野菜などを順番に混ぜて試作し提供した。戦後も配給品による食事にこだわり、<a href="/wiki/%E9%97%87%E5%B8%82" title="闇市">ヤミ</a>の食材の購入は一切許さなかった。たまに<a href="/wiki/%E9%AD%9A" class="mw-redirect" title="魚">魚</a>が配給されてくると、秋山は「飛び上るほど嬉しくて、いそいそと御膳にのぼせたものであった」が、実は魚河岸の<a href="/wiki/%E7%AF%A4%E5%BF%97%E5%AE%B6" class="mw-redirect" title="篤志家">篤志家</a>の商人が自腹で闇市で仕入れた魚だという事が後で分かったという事もあった<sup id="cite_ref-Akiyama_280-12" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>晩年は、芋類、麺類(蕎麦)、<a href="/wiki/%E9%A3%9F%E8%82%89" title="食肉">肉料理</a>、鰻、天ぷら、乳製品、<a href="/wiki/%E3%83%81%E3%83%A7%E3%82%B3%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%83%88" title="チョコレート">チョコレート</a>の順に好物であったとされる<sup id="cite_ref-283" class="reference"><a href="#cite_note-283"><span class="cite-bracket">[</span>244<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。月一回の蕎麦が大変な楽しみで、配膳されたときには御飯を残して蕎麦だけを食べたという。</li> <li>基本的に調理は大膳寮(大膳課)が行い、行幸啓の際も随伴した大膳寮(戦後は大膳課の指導の下、地元の調理師)が行った。ただし、終戦直後には自ら世話をしたニワトリの<a href="/wiki/%E9%B6%8F%E5%8D%B5" title="鶏卵">卵</a>や育てた野菜で、自ら料理を作ることもあった<sup id="cite_ref-Akiyama_280-13" class="reference"><a href="#cite_note-Akiyama-280"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/1964%E5%B9%B4" title="1964年">1964年</a>(昭和39年)に<a href="/wiki/%E4%B8%8B%E9%96%A2%E5%B8%82" title="下関市">下関</a>に行幸した際には、中毒の恐れがあるからと<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%B0" title="フグ">フグ</a>を食べられないことに真剣に憤慨し、自分たちだけフグを食べた侍従たちに「フグには毒があるのだぞ」と恨めしそうに言ったという逸話もある。その一方で同所では<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%AF%E3%82%B7" title="イワシ">イワシ</a>など季節の魚に舌鼓を打ったという。 <ul><li>宮中にフグが献上された場合も同じ理由で食すことを止められ、ときには「<a href="/wiki/%E3%81%B5%E3%81%90%E8%AA%BF%E7%90%86%E5%B8%AB" title="ふぐ調理師">資格</a>を持った調理人がさばいたフグを食べるのに何の問題があるのか」「献上した人が逆臣だとでも言うのか」と侍医を問い詰めることもあった。これは直宮の<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮</a>がふぐを献上したときも同様であった。このため、ついに生涯フグは食べることができなかった。</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="生物・自然"><span id=".E7.94.9F.E7.89.A9.E3.83.BB.E8.87.AA.E7.84.B6"></span>生物・自然</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=55" title="節を編集: 生物・自然"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>生物学者だった昭和天皇は、1912年4月27日に学習院初等学科5年生の授業で<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%81%AE%E8%A7%A3%E5%89%96" class="mw-redirect" title="カエルの解剖">カエルの解剖</a>を習った。帰宅してからも<a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%8E%E3%82%B5%E3%83%9E%E3%82%AC%E3%82%A8%E3%83%AB" title="トノサマガエル">トノサマガエル</a>の<a href="/wiki/%E8%A7%A3%E5%89%96%E5%AD%A6" title="解剖学">解剖</a>を行い、観察後は死骸を箱に入れて庭に埋め、「<a href="/wiki/%E6%AD%A3%E4%B8%80%E4%BD%8D" title="正一位">正一位</a>蛙大明神」の称号を与えたという<sup id="cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-3" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3-204"><span class="cite-bracket">[</span>171<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ_207-2" class="reference"><a href="#cite_note-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ-207"><span class="cite-bracket">[</span>174<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>昭和天皇は海の生物が好きであり、臣下との会話で海の生物の話題が出ると喜んだという。趣味として<a href="/wiki/%E9%87%A3%E3%82%8A" title="釣り">釣り</a>も楽しんだ。<a href="/wiki/%E6%B2%BC%E6%B4%A5%E5%B8%82" title="沼津市">沼津</a>において、<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮正仁親王</a>を伴って<a href="/wiki/%E7%A3%AF" title="磯">磯</a>釣りに興じたことがある。釣った魚は研究のため、すべて食べる主義であった。終戦直後には「<a href="/wiki/%E3%83%8A%E3%83%9E%E3%82%B3" title="ナマコ">ナマコ</a>が食べられるのだから、<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%83%9F%E3%82%A6%E3%82%B7" title="ウミウシ">ウミウシ</a>も食べられるはずだ」と、葉山御用邸で料理長にウミウシを調理させ食した(のちに「あまりおいしいものではなかった」と述べた)という。採集品については食べることはなかったともいわれ、船頭が献上した<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%80%E3%82%A4" title="マダイ">大ダイ</a>をそのまま<a href="/wiki/%E6%A8%99%E6%9C%AC" class="mw-disambig" title="標本">標本</a>にしてしまい、船頭が惜しがったというエピソードも伝わる。</li> <li><a href="/wiki/1929%E5%B9%B4" title="1929年">1929年</a>(昭和4年)、戦艦「長門」で<a href="/wiki/%E5%92%8C%E6%AD%8C%E5%B1%B1%E7%9C%8C" title="和歌山県">和歌山県</a>に訪問し進講を受けた<a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%96%B9%E7%86%8A%E6%A5%A0" title="南方熊楠">南方熊楠</a>のことを昭和天皇は後々まで忘れることがなく、その名を戦後の御製に詠んでいる<sup id="cite_ref-284" class="reference"><a href="#cite_note-284"><span class="cite-bracket">[</span>245<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。南方および弟子からは都合四回にわたって<a href="/wiki/%E7%B2%98%E8%8F%8C" title="粘菌">粘菌</a>の標本の献呈を受けている。通常は<a href="/wiki/%E6%A1%90" class="mw-redirect" title="桐">桐</a>の箱で渡される標本は<a href="/wiki/%E6%A3%AE%E6%B0%B8%E8%A3%BD%E8%8F%93" title="森永製菓">森永</a><a href="/wiki/%E3%82%AD%E3%83%A3%E3%83%A9%E3%83%A1%E3%83%AB" title="キャラメル">キャラメル</a>の大箱に入れられていた<sup id="cite_ref-285" class="reference"><a href="#cite_note-285"><span class="cite-bracket">[</span>246<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>が昭和天皇はそれさえも面白がったという。</li> <li>「<a href="/wiki/%E3%83%86%E3%83%84%E3%82%AE%E3%83%A7" title="テツギョ">テツギョ</a>」という<a href="/wiki/%E3%82%AD%E3%83%B3%E3%82%AE%E3%83%A7" title="キンギョ">キンギョ</a>と<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%8A" title="フナ">フナ</a>の雑種とされる魚を飼育していた。のちに遺伝子分析で<a href="/wiki/%E3%82%AD%E3%83%B3%E3%83%96%E3%83%8A" title="キンブナ">キンブナ</a>と<a href="/wiki/%E3%83%AA%E3%83%A5%E3%82%A6%E3%82%AD%E3%83%B3" title="リュウキン">リュウキン</a>の雑種と判明した。</li> <li><a href="/wiki/%E6%B5%B7%E6%B4%8B%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="海洋生物学">海洋生物学</a>を研究する関係からか、<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英語</a>より<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E8%AA%9E" title="フランス語">フランス語</a>を得意としたと伝わる。訪欧時フランスの<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%AB%E3%83%93%E3%82%BE%E3%83%B3" title="バルビゾン">バルビゾン</a>のレストラン「バ・ブレオー」で<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%82%B9%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%82%B4" title="エスカルゴ">エスカルゴ</a>を食べる際、その個数について「サンク(仏語で5つ)」と「3個」をかけて近習をからかったことがある<sup id="cite_ref-maig19890121-136_246-2" class="reference"><a href="#cite_note-maig19890121-136-246"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-286" class="reference"><a href="#cite_note-286"><span class="cite-bracket">[</span>247<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li><a href="/wiki/%E6%AD%A6%E8%94%B5%E9%87%8E" title="武蔵野">武蔵野</a>の自然を愛し、<a href="/wiki/%E3%82%B4%E3%83%AB%E3%83%95%E5%A0%B4" title="ゴルフ場">ゴルフ場</a>に整備されていた<a href="/wiki/%E5%90%B9%E4%B8%8A%E5%BE%A1%E8%8B%91" title="吹上御苑">吹上御苑</a>使用を<a href="/wiki/1937%E5%B9%B4" title="1937年">1937年</a>(昭和12年)に停止し、一切手を加えないようにした。その結果、現在のような森が復元された。</li> <li><b>「<a href="/wiki/%E9%9B%91%E8%8D%89" title="雑草">雑草</a>という植物はない」</b>と言ったとされることでも知られる。これに関連し、1984年(昭和59年)8月の取材において、雑草と言う呼称について「少し侮辱的な感じがして、どうも好まないのです」「どうもおもしろくない名前」と発言している<sup id="cite_ref-287" class="reference"><a href="#cite_note-287"><span class="cite-bracket">[</span>248<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>2018年、生前採取していた<a href="/wiki/%E3%83%86%E3%83%85%E3%83%AB%E3%83%A2%E3%83%85%E3%83%AB" title="テヅルモヅル">テヅルモヅル</a>が新種であったことが判明し「トゲツルボソテヅルモヅル」と命名された<sup id="cite_ref-288" class="reference"><a href="#cite_note-288"><span class="cite-bracket">[</span>249<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="短歌"><span id=".E7.9F.AD.E6.AD.8C"></span>短歌</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=56" title="節を編集: 短歌"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>昭和天皇は生涯に約1万首の<a href="/wiki/%E7%9F%AD%E6%AD%8C" title="短歌">短歌</a>を詠んだといわれている。うち公表されているものは869首。これは文学的見地からの厳選というよりは、<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E8%A3%BD" title="御製">御製</a>の立場によるところが大きい。 </p><p>帝国憲法期の<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E6%AD%8C%E6%89%80" title="御歌所">御歌所</a>の流れから、戦後は<a href="/wiki/%E6%9C%A8%E4%BF%A3%E4%BF%AE" title="木俣修">木俣修</a>、<a href="/wiki/%E5%B2%A1%E9%87%8E%E5%BC%98%E5%BD%A6" title="岡野弘彦">岡野弘彦</a>ら<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%AD%8C%E4%BA%BA%E5%8D%94%E4%BC%9A" title="現代歌人協会">現代歌人</a>の指導による影響も受け変容していった。公表された作品の約4割は<a href="/wiki/%E5%AD%97%E4%BD%99%E3%82%8A" title="字余り">字余り</a>で、ほとんど唯一といってよい字足らずは、自然児の生物学者・<a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%96%B9%E7%86%8A%E6%A5%A0" title="南方熊楠">南方熊楠</a>に触発されたもののみである。 </p> <dl><dt>昭和天皇の歌集</dt> <dd> <ul><li>みやまきりしま:天皇歌集(毎日新聞社編、1951年11月、毎日新聞社)</li> <li>おほうなばら:昭和天皇<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E8%A3%BD" title="御製">御製</a>集(宮内庁侍従職編、1990年10月、読売新聞社)</li> <li>昭和天皇御製集(宮内庁編、1991年7月、講談社)</li></ul></dd> <dd></dd> <dt>昭和天皇・<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>の歌集</dt> <dd> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%BF%E3%82%BB%E3%82%B3%E3%82%A4%E3%82%A2" title="メタセコイア">あけぼの</a>集:天皇皇后両陛下御歌集(木俣修編、1974年4月、読売新聞社)</li></ul></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="生物学研究"><span id=".E7.94.9F.E7.89.A9.E5.AD.A6.E7.A0.94.E7.A9.B6"></span>生物学研究</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=57" title="節を編集: 生物学研究"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Hirohito_echiurid.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Hirohito_echiurid.jpg/200px-Hirohito_echiurid.jpg" decoding="async" width="200" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Hirohito_echiurid.jpg/300px-Hirohito_echiurid.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Hirohito_echiurid.jpg/400px-Hirohito_echiurid.jpg 2x" data-file-width="670" data-file-height="852" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E8%88%88%E5%B1%85%E5%B3%B6" title="興居島">興居島</a>で<a href="/wiki/%E3%83%A6%E3%83%A0%E3%82%B7" title="ユムシ">ユムシ</a>を採取する昭和天皇(1950年(昭和25年)<a href="/wiki/3%E6%9C%8819%E6%97%A5" title="3月19日">3月19日</a>)。</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor_Showa_in_laboratory.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Emperor_Showa_in_laboratory.jpg/200px-Emperor_Showa_in_laboratory.jpg" decoding="async" width="200" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Emperor_Showa_in_laboratory.jpg/300px-Emperor_Showa_in_laboratory.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Emperor_Showa_in_laboratory.jpg/400px-Emperor_Showa_in_laboratory.jpg 2x" data-file-width="810" data-file-height="570" /></a><figcaption>研究室内の昭和天皇(1950年頃)。</figcaption></figure> <p>昭和天皇は生物学者として海洋生物や植物の研究にも力を注いだ。<a href="/wiki/1925%E5%B9%B4" title="1925年">1925年</a>(大正14年)6月に赤坂離宮内に生物学御研究室が創設され、御用掛の<a href="/wiki/%E6%9C%8D%E9%83%A8%E5%BB%A3%E5%A4%AA%E9%83%8E" class="mw-redirect" title="服部廣太郎">服部廣太郎</a>の勧めにより、<a href="/wiki/%E5%A4%89%E5%BD%A2%E8%8F%8C" title="変形菌">変形菌</a>類(粘菌)と<a href="/wiki/%E3%83%92%E3%83%89%E3%83%AD%E8%99%AB%E9%A1%9E" class="mw-redirect" title="ヒドロ虫類">ヒドロ虫類</a>(ヒドロゾア)の<a href="/wiki/%E5%88%86%E9%A1%9E%E5%AD%A6" title="分類学">分類学</a>的研究を始めた。1928年(昭和3年)9月には皇居内に生物学御研究所が建設された。<a href="/wiki/1929%E5%B9%B4" title="1929年">1929年</a>(昭和4年)6月には、<a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%96%B9%E7%86%8A%E6%A5%A0" title="南方熊楠">南方熊楠</a>(在野の博物学者で粘菌研究第一人者)が住む紀伊田辺を軍艦長門で行き進講を受けた。もっとも、時局の逼迫によりこれらの研究はままならず、研究成果の多くは戦後発表されている。ヒドロ虫類についての研究は裕仁(あるいは日本国天皇)の名で発表されており、『日本産1新属1新種の記載をともなうカゴメウミヒドラ科Clathrozonidaeのヒドロ虫類の検討』をはじめ、7冊が生物学御研究所から刊行されている。また、他の分野については専門の学者と共同で研究をしたり、採集品の研究を委託したりしており、その成果は生物学御研究所編図書としてこれまで20冊刊行されている。 </p><p>1934年(昭和9年)には、海中生物の採集に使うための御用船として「葉山丸」が建造された。これは<a href="/wiki/%E6%A8%AA%E9%A0%88%E8%B3%80%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E5%B7%A5%E5%BB%A0" title="横須賀海軍工廠">横須賀海軍工廠</a>で建造された全長15.1メートルの<a href="/wiki/%E5%92%8C%E8%88%B9" title="和船">和船</a>型<a href="/wiki/%E5%86%85%E7%81%AB%E8%89%87" class="mw-redirect" title="内火艇">内火艇</a>で、宮内省で管理された。第二次世界大戦時は<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E5%85%B5%E5%AD%A6%E6%A0%A1_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="海軍兵学校 (日本)">海軍兵学校</a>に下賜され、戦後は英<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%AA%E3%82%A2%E8%BB%8D" class="mw-redirect" title="オーストラリア軍">豪軍</a>が接収して<a href="/wiki/%E7%80%AC%E6%88%B8%E5%86%85%E6%B5%B7" title="瀬戸内海">瀬戸内海</a>でヨットとして使用していたが、1949年に退役したあとは<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E4%B8%8A%E4%BF%9D%E5%AE%89%E5%BA%81" title="海上保安庁">海上保安庁</a>の管理下に入り、修復工事を経て再び採集作業に用いられた。1956年には、同庁の23メートル型港内艇「<a href="/wiki/%E3%82%80%E3%82%89%E3%81%8F%E3%82%82%E5%9E%8B%E5%B7%A1%E8%A6%96%E8%89%87_(%E5%88%9D%E4%BB%A3)" title="むらくも型巡視艇 (初代)">むらくも</a>」を改装・改名した「はたぐも」がその役割を引き継いだ。そして1971年には、新造船として「<a href="/wiki/%E3%81%BE%E3%81%A4%E3%81%AA%E3%81%BF_(%E5%B7%A1%E8%A6%96%E8%89%87%E3%83%BB%E5%88%9D%E4%BB%A3)" title="まつなみ (巡視艇・初代)">まつなみ</a>」が建造されて、3代目の採集船となった。これらの艇は、普段は通常の<a href="/wiki/%E5%B7%A1%E8%A6%96%E8%89%87" title="巡視艇">巡視艇</a>と同様の警備救難業務にあたっていた。なお「はたぐも」の就役後は「葉山丸」は通常の巡視艇として用いられていたが、1967年に船体を規格12メートル型に改装した(しらぎく型)。この際に主機関は引き継がれたが、旧船体は役目を終えたことから、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B1%B1%E7%A5%87%E7%A5%9E%E7%A4%BE" title="大山祇神社">大山祇神社</a>(<a href="/wiki/%E6%84%9B%E5%AA%9B%E7%9C%8C" title="愛媛県">愛媛県</a><a href="/wiki/%E4%BB%8A%E6%B2%BB%E5%B8%82" title="今治市">今治市</a>)の<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E4%BA%8B%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8" title="海事博物館">海事博物館</a>に保存、公開されている<sup id="cite_ref-SoW2003_289-0" class="reference"><a href="#cite_note-SoW2003-289"><span class="cite-bracket">[</span>250<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>第二次世界大戦後に行われた戦後巡幸では、しばしば巡幸先の研究機関が展示した海棲生物標本を観察する姿が記録されている。<a href="/wiki/%E6%84%9B%E5%AA%9B%E5%A4%A7%E5%AD%A6" title="愛媛大学">愛媛大学</a>で展示されていたヒドラの標本に対しては、時間を超過してまでルーペや三台の顕微鏡を使用して観察。さらに翌日の休養日にも、御泊所に設けられた展示室で1時間にわたりヒドロゾアなどの標本を観察、さらに午後には松山市沖合の<a href="/wiki/%E8%88%88%E5%B1%85%E5%B3%B6" title="興居島">興居島</a>に船を出してゴゴシマユムシなどの標本採集も行っている<sup id="cite_ref-290" class="reference"><a href="#cite_note-290"><span class="cite-bracket">[</span>251<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>昭和天皇の生物学研究については、<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E9%9A%8E%E8%8A%B3%E9%BA%BF" title="山階芳麿">山階芳麿</a>や<a href="/wiki/%E9%BB%92%E7%94%B0%E9%95%B7%E7%A4%BC" title="黒田長礼">黒田長礼</a>の研究と同じく「殿様生物学」の流れを汲むものとする見解や、「その気になれば<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E4%BD%8D" title="学位">学位</a>を取得できた」とする評価がある<sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E8%A8%80%E8%91%89%E3%82%92%E6%BF%81%E3%81%95%E3%81%AA%E3%81%84" title="Wikipedia:言葉を濁さない"><span title="この記述は言葉を濁しているか情報の出所を曖昧にしています。(2022年12月)">誰?</span></a></i>]</sup>。一方、昭和天皇が研究題目として自然科学分野を選んだのは、純粋な個人的興味というよりも、『<a href="/wiki/%E4%B8%87%E8%91%89%E9%9B%86" title="万葉集">万葉集</a>』以来の国見の歌同様、自然界の秩序の重要な位置にいる<a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" title="シャーマニズム">シャーマン</a>としての役割が残存しているという見解もある<sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E8%A8%80%E8%91%89%E3%82%92%E6%BF%81%E3%81%95%E3%81%AA%E3%81%84" title="Wikipedia:言葉を濁さない"><span title="この記述は言葉を濁しているか情報の出所を曖昧にしています。(2022年12月)">誰?</span></a></i>]</sup>。これについては<a href="/wiki/%E5%8C%97%E4%B8%80%E8%BC%9D" title="北一輝">北一輝</a>が昭和天皇を「クラゲの研究者」と呼び密かに軽蔑していたという<a href="/wiki/%E6%B8%A1%E8%BE%BA%E4%BA%AC%E4%BA%8C" title="渡辺京二">渡辺京二</a>の示すエピソードが興味深いが、数多く残されている昭和天皇自身が直接生物学に関して行った発言には、この見解を肯定するものは見当たらない。昭和天皇の学友で<a href="/wiki/%E6%8E%8C%E5%85%B8%E8%81%B7" title="掌典職">掌典長</a>も務めた<a href="/w/index.php?title=%E6%B0%B8%E7%A9%8D%E5%AF%85%E5%BD%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="永積寅彦 (存在しないページ)">永積寅彦</a>は生物学研究の上からも堅い信仰を持っていたのではないかと語っている<sup id="cite_ref-291" class="reference"><a href="#cite_note-291"><span class="cite-bracket">[</span>252<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。また、詠んだ和歌の中で、<a href="/wiki/%E5%B9%B2%E6%8B%93" title="干拓">干拓</a>事業の進む<a href="/wiki/%E6%9C%89%E6%98%8E%E6%B5%B7" title="有明海">有明海</a>の固有の生物の絶滅を憂うる心情を詠いつつ、その想いを「祈る」と天皇としては禁句とされる語を使っている点に特異な点があることを、自然保護運動家の<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E4%B8%8B%E5%BC%98%E6%96%87" title="山下弘文">山下弘文</a>などが指摘している。 </p><p>昭和天皇の海洋生物研究の一部は、<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a>の研究とともに、<a href="/wiki/%E6%96%B0%E6%B1%9F%E3%83%8E%E5%B3%B6%E6%B0%B4%E6%97%8F%E9%A4%A8" title="新江ノ島水族館">新江ノ島水族館</a>(<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E5%A5%88%E5%B7%9D%E7%9C%8C" title="神奈川県">神奈川県</a><a href="/wiki/%E8%97%A4%E6%B2%A2%E5%B8%82" title="藤沢市">藤沢市</a>)で公開されている。 </p> <ul><li>昭和天皇の研究著書 <ul><li>日本産1新属1新種の記載をともなうカゴメウミヒドラ科Clathrozonidaeのヒドロ虫類の検討(1967年2月)</li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E8%8D%89%E8%AB%B8%E5%B3%B6" title="天草諸島">天草諸島</a>のヒドロ虫類(1969年9月)</li> <li>カゴメウミヒドラ<i>Clathrozoon wilsoni</i> Spencerに関する追補(1971年9月)</li> <li><a href="/wiki/%E5%B0%8F%E7%AC%A0%E5%8E%9F%E8%AB%B8%E5%B3%B6" title="小笠原諸島">小笠原諸島</a>のヒドロゾア類(1974年11月)</li> <li><a href="/wiki/%E7%B4%85%E6%B5%B7" title="紅海">紅海</a><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%83%90" title="アカバ">アカバ</a>湾産ヒドロ虫類5種(1977年11月)</li> <li><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%B1%86%E5%A4%A7%E5%B3%B6" title="伊豆大島">伊豆大島</a>および<a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%B3%B6" title="新島">新島</a>のヒドロ虫類(1983年6月)</li> <li><a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%8A%E3%83%9E" title="パナマ">パナマ</a>湾産の新ヒドロ虫<i>Hydractinia bayeri</i> n.sp.ベイヤーウミヒドラ(1984年6月)</li> <li><a href="/wiki/%E7%9B%B8%E6%A8%A1%E6%B9%BE" title="相模湾">相模湾</a>産ヒドロ虫類(1988年8月)</li> <li>相模湾産ヒドロ虫類 2(1995年12月)</li></ul></li> <li>昭和天皇と専門の学者の共同研究 <ul><li><a href="/wiki/%E9%82%A3%E9%A0%88%E7%94%BA" title="那須町">那須</a>の植物(1962年4月、<a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%9C%81%E5%A0%82" title="三省堂">三省堂</a>)</li> <li>那須の植物 追補(1963年8月、三省堂)</li> <li>那須の植物誌(1972年3月、<a href="/wiki/%E4%BF%9D%E8%82%B2%E7%A4%BE" title="保育社">保育社</a>)</li> <li>伊豆須崎の植物(1980年11月、保育社)</li> <li>那須の植物誌 続編(1985年11月、保育社)</li> <li>皇居の植物(1989年11月、保育社)</li></ul></li> <li>昭和天皇の採集品を基に専門の学者がまとめたもの <ul><li>相模湾産後鰓類図譜(<a href="/wiki/%E9%A6%AC%E5%A0%B4%E8%8F%8A%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="馬場菊太郎">馬場菊太郎</a>)(1949年9月、<a href="/wiki/%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97" title="岩波書店">岩波書店</a>)</li> <li>相模湾産海鞘類図譜(<a href="/wiki/%E6%99%82%E5%B2%A1%E9%9A%86" title="時岡隆">時岡隆</a>)(1953年6月、岩波書店)</li> <li>相模湾産後鰓類図譜 補遺(馬場菊太郎)(1955年4月、岩波書店)</li> <li>増訂 那須産変形菌類図説(<a href="/wiki/%E6%9C%8D%E9%83%A8%E5%BA%83%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="服部広太郎">服部廣太郎</a>)(1964年10月、三省堂)</li> <li>相模湾産蟹類(<a href="/wiki/%E9%85%92%E4%BA%95%E6%81%92_(%E5%8B%95%E7%89%A9%E5%AD%A6%E8%80%85)" title="酒井恒 (動物学者)">酒井恒</a>)(1965年4月、<a href="/wiki/%E4%B8%B8%E5%96%84" class="mw-redirect mw-disambig" title="丸善">丸善</a>)</li> <li>相模湾産ヒドロ珊瑚類および石珊瑚類 (江口元起)(1968年4月、丸善)</li> <li>相模湾産貝類(<a href="/wiki/%E9%BB%92%E7%94%B0%E5%BE%B3%E7%B1%B3" title="黒田徳米">黒田徳米</a>・<a href="/wiki/%E6%B3%A2%E9%83%A8%E5%BF%A0%E9%87%8D" title="波部忠重">波部忠重</a>・<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B1%B1%E6%A1%82" title="大山桂">大山桂</a>) (1971年9月、丸善)</li> <li>相模湾産海星類(林良二)(1973年12月、保育社)</li> <li>相模湾産甲殻異尾類 (<a href="/wiki/%E4%B8%89%E5%AE%85%E8%B2%9E%E7%A5%A5" title="三宅貞祥">三宅貞祥</a>)(1978年10月、保育社)</li> <li><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%B1%86%E5%8D%8A%E5%B3%B6" title="伊豆半島">伊豆半島</a>沿岸および新島の吸管虫エフェロタ属(<a href="/wiki/%E6%9F%B3%E7%94%9F%E4%BA%AE%E4%B8%89" title="柳生亮三">柳生亮三</a>)(1980年10月、保育社)</li> <li>相模湾産蛇尾類(入村精一)(1982年3月、丸善)</li> <li>相模湾産海胆類(重井陸夫)(1986年4月、丸善)</li> <li>相模湾産海蜘蛛類(中村光一郎)(1987年3月、丸善)</li> <li>相模湾産尋常海綿類(<a href="/wiki/%E8%B0%B7%E7%94%B0%E5%B0%82%E6%B2%BB" title="谷田専治">谷田専治</a>)(1989年11月、丸善)</li> <li>相模湾産八放サンゴ類(今原幸光・岩瀬文人・並河洋)(2014年3月、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%B5%B7%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A" class="mw-redirect" title="東海大学出版会">東海大学出版会</a>)</li></ul></li> <li>昭和天皇が発表したヒドロ虫類の新種 <ul><li><i>Clytia delicatula</i> var. <i>amakusana</i> Hirohito, 1969 アマクサウミコップ</li> <li><i>C.multiannulata</i> Hirohito, 1995 クルワウミコップ</li> <li><i>Corydendrium album</i> Hirohito, 1988 フサクラバモドキ</li> <li><i>C. brevicaulis</i> Hirohito, 1988 コフサクラバ</li> <li><i>Corymorpha sagamina</i> Hirohito, 1988 サガミオオウミヒドラ</li> <li><i>Coryne sagamiensis</i> Hirohito, 1988 サガミタマウミヒドラ</li> <li><i>Cuspidella urceolata</i> Hirohito, 1995 ツボヒメコップ</li> <li><i>Dynamena ogasawarana</i> Hirohito, 1974 オガサワラウミカビ</li> <li><i>Halecium perexiguum</i> Hirohito, 1995 ミジンホソガヤ</li> <li><i>H. pyriforme</i> Hirohito, 1995 ナシガタホソガヤ</li> <li><i>Hydractinia bayeri</i> Hirohito, 1984 ベイヤーウミヒドラ</li> <li><i>H. cryptogonia</i> Hirohito, 1988 チビウミヒドラ</li> <li><i>H. granulata</i> Hirohito, 1988 アラレウミヒドラ</li> <li><i>Hydrodendron leloupi</i> Hirohito, 1983 ツリガネホソトゲガヤ</li> <li><i>H. stechowi</i> Hirohito, 1995 オオホソトゲガヤ</li> <li><i>H. violaceum</i> Hirohito, 1995 ムラサキホソトゲガヤ</li> <li><i>Perarella parastichopae</i> Hirohito, 1988 ナマコウミヒドラ</li> <li><i>Podocoryne hayamaensis</i> Hirohito, 1988 ハヤマコツブクラゲ</li> <li><i>Pseudoclathrozoon cryptolarioides</i> Hirohito, 1967 キセルカゴメウミヒドラ</li> <li><i>Rhizorhagium sagamiense</i> Hirohito, 1988 ヒメウミヒドラ</li> <li><i>Rosalinda sagamina</i> Hirohito, 1988 センナリウミヒドラモドキ</li> <li><i>Scandia najimaensis</i> Hirohito, 1995 ナジマコップガヤモドキ</li> <li><i>Sertularia stechowi</i> Hirohito, 1995 ステッヒョウウミシバ</li> <li><i>Stylactis brachyurae</i> Hirohito, 1988 サカズキアミネウミヒドラ</li> <li><i>S. inabai</i> Hirohito, 1988 イナバアミネウミヒドラ</li> <li><i>S. monoon</i> Hirohito, 1988 タマゴアミネウミヒドラ</li> <li><i>S. reticulata</i> Hirohito, 1988 アミネウミヒドラ</li> <li><i>S. (?) sagamiensis</i> Hirohito, 1988 サガミアミネウミヒドラ</li> <li><i>S. spinipapillaris</i> Hirohito, 1988 チクビアミネウミヒドラ</li> <li><i>Tetrapoma fasciculatum</i> Hirohito, 1995 タバヨベンヒメコップガヤ</li> <li><i>Tripoma arboreum</i> Hirohito, 1995 ミツバヒメコップガヤ</li> <li><i>Tubularia japonica</i> Hirohito, 1988 ヤマトクダウミヒドラ</li> <li><i>Zygophylax sagamiensis</i> Hirohito, 1983 サガミタバキセルガヤ</li></ul></li></ul> <p>上記のほか、1941年に昭和天皇が相模湾沖で新種のコトクラゲを発見し、<a href="/wiki/%E9%A7%92%E4%BA%95%E5%8D%93" title="駒井卓">駒井卓</a>により発表され、<i>Lyrocteis imperatoris</i>という学名がつけられている<sup id="cite_ref-292" class="reference"><a href="#cite_note-292"><span class="cite-bracket">[</span>253<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="戦争責任論"><span id=".E6.88.A6.E4.BA.89.E8.B2.AC.E4.BB.BB.E8.AB.96"></span>戦争責任論</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=58" title="節を編集: 戦争責任論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="rellink" style="margin-bottom: 0.5em; padding-left: 2em; font-size: 90%;" role="note">→「<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E4%BA%89%E8%B2%AC%E4%BB%BB%E8%AB%96" title="昭和天皇の戦争責任論">昭和天皇の戦争責任論</a>」、「<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="大日本帝国">大日本帝国</a>」、および「<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="大日本帝国憲法">大日本帝国憲法</a>」も参照</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="概要"><span id=".E6.A6.82.E8.A6.81"></span>概要</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=59" title="節を編集: 概要"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>大日本帝国憲法(明治憲法)において、第11条「天皇ハ陸海軍ヲ統帥ス」を根拠として、軍の最高指揮権である<a href="/wiki/%E7%B5%B1%E5%B8%A5%E6%A8%A9" title="統帥権">統帥権</a>は天皇大権とされ、また第12条「天皇ハ陸海軍ノ編制及常備兵額ヲ定ム」を根拠に軍の編成権も天皇大権の一つとされた。<a href="/wiki/%E6%94%BF%E5%BA%9C" title="政府">政府</a>および<a href="/wiki/%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E8%AD%B0%E4%BC%9A" title="帝国議会">帝国議会</a>から独立した、編成権を含むこの統帥権の独立という考え方は、1930年(昭和5年)の<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%B3%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E8%BB%8D%E7%B8%AE%E4%BC%9A%E8%AD%B0" title="ロンドン海軍軍縮会議">ロンドン海軍軍縮条約</a><a href="/wiki/%E6%89%B9%E5%87%86" title="批准">批准</a>の際に、統帥権干犯問題を起こす原因となった。 </p> <ul><li>統帥権が天皇の大権の一つ(明治憲法第11条)であったことを理由に、<a href="/wiki/1931%E5%B9%B4" title="1931年">1931年</a>(昭和6年)の<a href="/wiki/%E6%BA%80%E6%B4%B2%E4%BA%8B%E5%A4%89" title="満洲事変">満洲事変</a>から<a href="/wiki/%E6%97%A5%E4%B8%AD%E6%88%A6%E4%BA%89" title="日中戦争">日中戦争</a>(<a href="/wiki/%E6%94%AF%E9%82%A3%E4%BA%8B%E5%A4%89" title="支那事変">支那事変</a>)、さらに<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89" title="太平洋戦争">太平洋戦争</a>へと続く「<a href="/wiki/%E5%8D%81%E4%BA%94%E5%B9%B4%E6%88%A6%E4%BA%89" title="十五年戦争">十五年戦争</a>」(<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A2%E3%83%BB%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89" title="アジア・太平洋戦争">アジア太平洋戦争</a>)の<a href="/wiki/%E6%88%A6%E4%BA%89%E8%B2%AC%E4%BB%BB" title="戦争責任">戦争責任</a>をめぐって、最高指揮権を持ち、宣戦講和権を行使できた天皇に戦争責任があったとする主張</li> <li>大日本帝国憲法第3条「天皇ハ神聖ニシテ侵スヘカラス」と、規定された天皇の無答責を根拠に(あるいは軍事などについての情報が天皇に届いていなかったことを根拠に)、天皇に戦争責任を問うことはできないとする主張</li></ul> <p>との間で、論争がある。 </p><p><a href="/wiki/%E7%BE%8E%E6%BF%83%E9%83%A8%E9%81%94%E5%90%89" title="美濃部達吉">美濃部達吉</a>らが唱えた<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E6%A9%9F%E9%96%A2%E8%AA%AC" title="天皇機関説">天皇機関説</a>によって、明治憲法下で天皇は「君臨すれども統治せず」という<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E6%86%B2%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="立憲主義">立憲主義</a>的<a href="/wiki/%E5%90%9B%E4%B8%BB" title="君主">君主</a>であったという説が当時の<a href="/wiki/%E6%86%B2%E6%B3%95%E5%AD%A6" title="憲法学">憲法学</a>界の支配的意見であったが、政府は当時、「<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E4%BD%93%E6%98%8E%E5%BE%B4%E5%A3%B0%E6%98%8E" title="国体明徴声明">国体明徴声明</a>」を発して統治権の主体が天皇に存することを明示し、この説の教示普及を禁じた。 </p><p>終戦後の<a href="/wiki/%E6%A5%B5%E6%9D%B1%E5%9B%BD%E9%9A%9B%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E8%A3%81%E5%88%A4" title="極東国際軍事裁判">極東国際軍事裁判</a>(東京裁判)において、<a href="/wiki/%E3%82%BD%E3%83%93%E3%82%A8%E3%83%88%E9%80%A3%E9%82%A6" title="ソビエト連邦">ソビエト連邦</a>、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%AA%E3%82%A2" title="オーストラリア">オーストラリア</a>などは昭和天皇を「<a href="/wiki/%E6%88%A6%E4%BA%89%E7%8A%AF%E7%BD%AA%E4%BA%BA" class="mw-redirect" title="戦争犯罪人">戦争犯罪人</a>」として法廷で裁くべきだと主張したが、<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E6%9C%80%E9%AB%98%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E5%AE%98%E7%B7%8F%E5%8F%B8%E4%BB%A4%E9%83%A8" title="連合国軍最高司令官総司令部">連合国最高司令官</a>であった<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC" title="ダグラス・マッカーサー">マッカーサー</a>らの政治判断(昭和天皇の訴追による日本国民の反発への懸念と、GHQ/SCAPによる<a href="/wiki/%E9%80%A3%E5%90%88%E5%9B%BD%E8%BB%8D%E5%8D%A0%E9%A0%98%E4%B8%8B%E3%81%AE%E6%97%A5%E6%9C%AC" title="連合国軍占領下の日本">円滑な占領政策</a>遂行のため天皇を利用すべきとの考え)によって訴追は起きなかった。 </p><p>昭和天皇の崩御直後の<a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a>(平成元年)2月14日、<a href="/wiki/%E5%8F%82%E8%AD%B0%E9%99%A2" title="参議院">参議院</a><a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E5%A7%94%E5%93%A1%E4%BC%9A" title="内閣委員会">内閣委員会</a>にて当時(<a href="/wiki/%E7%AB%B9%E4%B8%8B%E7%99%BB" title="竹下登">竹下登</a>首相、<a href="/wiki/%E7%AB%B9%E4%B8%8B%E5%86%85%E9%96%A3_(%E6%94%B9%E9%80%A0)" title="竹下内閣 (改造)">竹下改造内閣</a>)の<a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E6%B3%95%E5%88%B6%E5%B1%80" title="内閣法制局">内閣法制局</a>長官・<a href="/wiki/%E5%91%B3%E6%9D%91%E6%B2%BB" title="味村治">味村治</a>が「<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95%E7%AC%AC3%E6%9D%A1" title="大日本帝国憲法第3条">大日本帝国憲法第3条</a>により無答責・極東軍事裁判で訴追を受けていないという二点から、国内法上も国際法上でも戦争責任はない」という解釈を述べている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="マッカーサーに対する発言に関して"><span id=".E3.83.9E.E3.83.83.E3.82.AB.E3.83.BC.E3.82.B5.E3.83.BC.E3.81.AB.E5.AF.BE.E3.81.99.E3.82.8B.E7.99.BA.E8.A8.80.E3.81.AB.E9.96.A2.E3.81.97.E3.81.A6"></span>マッカーサーに対する発言に関して</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=60" title="節を編集: マッカーサーに対する発言に関して"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>『<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E5%9B%9E%E6%83%B3%E8%A8%98" title="マッカーサー回想記">マッカーサー回想記</a>』によれば、昭和天皇と初めて面会したとき、マッカーサーは天皇が保身を求めるとの予想をしていたが、昭和天皇は、 </p> <dl><dd>「私は国民が戦争遂行にあたって、政治、軍事両面で行ったすべての決定と行動に対する全責任を負う者として、私自身をあなたの代表する諸国の採決に委ねる為、あなたをお訪ねした」</dd></dl> <p>と発言したとされる。この会談内容については関係者による直接又は伝聞に齟齬がある(<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E4%BC%9A%E8%A6%8B#第1回会見" title="昭和天皇・マッカーサー会見">昭和天皇・マッカーサー会見#第1回会見</a>を参照)。昭和天皇自身は1976年(昭和51年)11月6日の取材で、「秘密で話したことだから、私の口からは言えません」とした<sup id="cite_ref-293" class="reference"><a href="#cite_note-293"><span class="cite-bracket">[</span>254<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。翌1977年(昭和52年)8月23日に行われた取材でも、マッカーサーの印象について問われた際「マッカーサー司令官とはっきりこれはどこにもいわないという約束を交わした」「男子の一言のごときことは、守らねばならない」と述べ、遂に崩御まで口外しなかった<sup id="cite_ref-294" class="reference"><a href="#cite_note-294"><span class="cite-bracket">[</span>255<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p>また当時の宮内省総務課長で随行者の一人であった<a href="/wiki/%E7%AD%A7%E5%85%8B%E5%BD%A6" title="筧克彦">筧素彦</a><sup id="cite_ref-295" class="reference"><a href="#cite_note-295"><span class="cite-bracket">[</span>256<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>も最初に昭和天皇と対面したときのマッカーサーの傲岸とも思える態度が、会見終了後に丁重なものへと一変していたことに驚いたが、のちに『マッカーサー回想記』などで発言の内容を知り、長年の疑問が氷解したと回想している<sup id="cite_ref-omoide_200-1" class="reference"><a href="#cite_note-omoide-200"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="天皇自身の発言_2"><span id=".E5.A4.A9.E7.9A.87.E8.87.AA.E8.BA.AB.E3.81.AE.E7.99.BA.E8.A8.80_2"></span>天皇自身の発言</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=61" title="節を編集: 天皇自身の発言"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>1975年(昭和50年)9月8日、米国<a href="/wiki/NBC" title="NBC">NBC</a>放送のテレビインタビュー<sup id="cite_ref-296" class="reference"><a href="#cite_note-296"><span class="cite-bracket">[</span>257<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dt> <dd>[記者] <a href="/wiki/1945%E5%B9%B4" title="1945年">1945年</a>の戦争終結に関する日本の決断に、陛下はどこまで関与されたのでしょうか。また陛下が乗り出された動機となった要因は何だったのですか。</dd> <dd>[天皇] もともと、こういうことは<a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="内閣 (日本)">内閣</a>がすべきです。結果は聞いたが、最後の<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%89%8D%E4%BC%9A%E8%AD%B0" title="御前会議">御前会議</a>でまとまらない結果、私に決定を依頼してきたのです。私は終戦を自分の意志で決定しました。(中略)戦争の継続は国民に一層の悲惨さをもたらすだけだと考えたためでした。</dd> <dt>1975年(昭和50年)9月20日・アメリカ・<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%BA%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%BC%E3%82%AF" title="ニューズウィーク">ニューズウィーク</a>のインタビュー<sup id="cite_ref-297" class="reference"><a href="#cite_note-297"><span class="cite-bracket">[</span>258<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dt> <dd>[記者] (前略)日本を開戦に踏み切らせた政策決定過程にも陛下が加わっていたと主張する人々に対して、どうお答えになりますか。</dd> <dd>[天皇] (前略)開戦時には閣議決定があり、私はその決定を覆せなかった。これは<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="大日本帝国憲法">帝国憲法</a>の条項に合致すると信じています。</dd> <dt>1975年(昭和50年)9月22日・外国人特派団への記者会見<sup id="cite_ref-298" class="reference"><a href="#cite_note-298"><span class="cite-bracket">[</span>259<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dt> <dd>[記者] <a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%8F%A0%E6%B9%BE%E6%94%BB%E6%92%83" title="真珠湾攻撃">真珠湾攻撃</a>のどのくらい前に、陛下は攻撃計画をお知りになりましたか。そしてその計画を承認なさいましたか。</dd> <dd>[天皇] 私は軍事作戦に関する情報を事前に受けていたことは事実です。しかし、私はそれらの報告を、軍司令部首脳たちが細部まで決定したあとに受けていただけなのです。政治的性格の問題や軍司令部に関する問題については、私は憲法の規定に従って行動したと信じています。</dd> <dt>1975年(昭和50年)10月31日、訪米から帰国直後の日本記者クラブでの記者会見<sup id="cite_ref-299" class="reference"><a href="#cite_note-299"><span class="cite-bracket">[</span>260<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-300" class="reference"><a href="#cite_note-300"><span class="cite-bracket">[</span>261<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-301" class="reference"><a href="#cite_note-301"><span class="cite-bracket">[</span>262<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</dt> <dd>[問い] 陛下は、<a href="/wiki/%E3%83%9B%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%88%E3%83%8F%E3%82%A6%E3%82%B9" title="ホワイトハウス">ホワイトハウス</a>の晩餐会の席上、「私が深く悲しみとするあの戦争」というご発言をなさいましたが、このことは陛下が、開戦を含めて<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E4%BA%89%E8%B2%AC%E4%BB%BB%E8%AB%96" title="昭和天皇の戦争責任論">戦争そのものに対して責任</a>を感じておられるという意味ですか。また陛下は、いわゆる戦争責任について、どのようにお考えになっておられますか。(『<a href="/wiki/%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%A0%E3%82%BA" title="タイムズ">タイムズ</a>』記者)</dd> <dd>[天皇] そういう言葉のアヤについては、私はそういう<a href="/wiki/%E6%96%87%E5%AD%A6" title="文学">文学</a>方面はあまり研究していないので、よくわかりませんから、そういう問題についてはお答えできかねます。</dd> <dd>[問い] <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">戦争終結</a>にあたって、<a href="/wiki/%E5%BA%83%E5%B3%B6%E5%B8%82%E3%81%B8%E3%81%AE%E5%8E%9F%E7%88%86%E6%8A%95%E4%B8%8B" class="mw-redirect" title="広島市への原爆投下">広島に原爆が投下</a>されたことを、どのように受けとめられましたか。(<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E6%94%BE%E9%80%81" title="中国放送">中国放送</a>記者)</dd> <dd>[天皇] <a href="/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90%E7%88%86%E5%BC%BE" title="原子爆弾">原子爆弾</a>が投下されたことに対しては遺憾に思っておりますが、こういう戦争中であることですから、どうも、広島市民に対しては気の毒であるが、やむを得ないことと私は思っております。</dd> <dt>1981年(昭和56年)4月17日・報道各社社長との記者会見<sup id="cite_ref-302" class="reference"><a href="#cite_note-302"><span class="cite-bracket">[</span>263<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dt> <dd>[記者] 八十年間の思い出で一番楽しかったことは?</dd> <dd>[天皇] <a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">皇太子時代、英国の立憲政治を見て以来</a>、<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E6%86%B2%E5%90%9B%E4%B8%BB%E5%88%B6" title="立憲君主制">立憲政治</a>を強く守らねばと感じました。しかしそれにこだわりすぎたために戦争を防止することができませんでした。私が自分で決断したのは二回(引用註:<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="二・二六事件">二・二六事件</a>と<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E9%99%8D%E4%BC%8F" title="日本の降伏">第二次世界大戦の終結</a>)でした。</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="陵・霊廟・記念館"><span id=".E9.99.B5.E3.83.BB.E9.9C.8A.E5.BB.9F.E3.83.BB.E8.A8.98.E5.BF.B5.E9.A4.A8"></span>陵・霊廟・記念館</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=62" title="節を編集: 陵・霊廟・記念館"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Showa_Shrine.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Showa_Shrine.jpg/200px-Showa_Shrine.jpg" decoding="async" width="200" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Showa_Shrine.jpg/300px-Showa_Shrine.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Showa_Shrine.jpg/400px-Showa_Shrine.jpg 2x" data-file-width="1584" data-file-height="1181" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E6%AD%A6%E8%94%B5%E9%99%B5%E5%A2%93%E5%9C%B0#昭和天皇陵「武蔵野陵」" title="武蔵陵墓地">武蔵野陵</a>(東京都八王子市)</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Emperor-Sh%C5%8Dwa-Memorial-Museum-3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Emperor-Sh%C5%8Dwa-Memorial-Museum-3.jpg/200px-Emperor-Sh%C5%8Dwa-Memorial-Museum-3.jpg" decoding="async" width="200" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Emperor-Sh%C5%8Dwa-Memorial-Museum-3.jpg/300px-Emperor-Sh%C5%8Dwa-Memorial-Museum-3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f7/Emperor-Sh%C5%8Dwa-Memorial-Museum-3.jpg 2x" data-file-width="345" data-file-height="240" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%A8%98%E5%BF%B5%E9%A4%A8" title="昭和天皇記念館">昭和天皇記念館</a>(東京都立川市)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%99%B5" title="天皇陵">陵</a>(みささぎ)は、<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81" title="宮内庁">宮内庁</a>により<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD" title="東京都">東京都</a><a href="/wiki/%E5%85%AB%E7%8E%8B%E5%AD%90%E5%B8%82" title="八王子市">八王子市</a>長房町の<a href="/wiki/%E6%AD%A6%E8%94%B5%E9%99%B5%E5%A2%93%E5%9C%B0" title="武蔵陵墓地">武蔵陵墓地</a>にある<b>武蔵野陵</b>(むさしののみささぎ)に治定されている。宮内庁上の形式は上円下方<sup id="cite_ref-303" class="reference"><a href="#cite_note-303"><span class="cite-bracket">[</span>264<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p><p><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85" title="皇居">皇居</a>・<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E4%B8%AD%E4%B8%89%E6%AE%BF" title="宮中三殿">宮中三殿</a>(皇霊殿)においても、歴代天皇・皇族とともに祀られている。 </p><p><a href="/wiki/2005%E5%B9%B4" title="2005年">2005年</a>(平成17年)<a href="/wiki/11%E6%9C%8827%E6%97%A5" title="11月27日">11月27日</a>、東京都立川市の<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%96%B6%E6%98%AD%E5%92%8C%E8%A8%98%E5%BF%B5%E5%85%AC%E5%9C%92" title="国営昭和記念公園">国営昭和記念公園</a>の「みどりの文化ゾーン・花みどり文化センター」内に、「<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%A8%98%E5%BF%B5%E9%A4%A8" title="昭和天皇記念館">昭和天皇記念館</a>」が開館し、「財団法人昭和聖徳記念財団」が運営を行っている。館内には「常設展」として、昭和天皇の87年間にわたる生涯と、<a href="/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6" title="生物学">生物学</a>の研究に関する資料や品々、写真などが展示されている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="財産"><span id=".E8.B2.A1.E7.94.A3"></span>財産</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=63" title="節を編集: 財産"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>終戦時:37億5千万円。現在の金額で7912億円ほど。</li> <li>崩御時:18億6千900万円、および美術品約5千点。美術品は1点で億単位の物も多数という。</li> <li>皇室は不動産のみならず、莫大な有価証券を保有したが、昭和17年時点までには、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="日本銀行">日本銀行</a>、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%88%88%E6%A5%AD%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="日本興業銀行">日本興業銀行</a>、<a href="/wiki/%E6%A8%AA%E6%B5%9C%E6%AD%A3%E9%87%91%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="横浜正金銀行">横浜正金銀行</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%89%E4%BA%95%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="三井銀行">三井銀行</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%89%E8%8F%B1%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="三菱銀行">三菱銀行</a>、<a href="/wiki/%E4%BD%8F%E5%8F%8B%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="住友銀行">住友銀行</a>、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E9%83%B5%E8%88%B9" title="日本郵船">日本郵船</a>、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%98%AA%E5%95%86%E8%88%B9" title="大阪商船">大阪商船</a>、<a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%BA%80%E6%B4%B2%E9%89%84%E9%81%93" title="南満洲鉄道">南満洲鉄道</a>、<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="朝鮮銀行">朝鮮銀行</a>、<a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE%E9%8A%80%E8%A1%8C" title="台湾銀行">台湾銀行</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%B4%8B%E6%8B%93%E6%AE%96" title="東洋拓殖">東洋拓殖</a>、<a href="/wiki/%E5%8F%B0%E6%B9%BE%E8%A3%BD%E7%B3%96" title="台湾製糖">台湾製糖</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E7%93%A6%E6%96%AF" class="mw-redirect" title="東京瓦斯">東京瓦斯</a>、<a href="/wiki/%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E3%83%9B%E3%83%86%E3%83%AB" title="帝国ホテル">帝国ホテル</a>、<a href="/wiki/%E5%AF%8C%E5%A3%AB%E8%A3%BD%E7%B4%99" title="富士製紙">富士製紙</a>などの大株主であった。</li> <li><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4" title="皇室">皇室</a>の財産も例外でなく一般国民同様に課税対象であり、昭和天皇崩御の時には<a href="/wiki/%E7%9B%B8%E7%B6%9A%E7%A8%8E" title="相続税">相続税</a>が支払われている。香淳皇后が<a href="/wiki/%E9%85%8D%E5%81%B6%E8%80%85%E6%8E%A7%E9%99%A4" title="配偶者控除">配偶者控除</a>を受け、長男の<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">第125代天皇</a>(現:<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87%E6%98%8E%E4%BB%81" class="mw-redirect" title="上皇明仁">明仁上皇</a>)が相続税を全額を支払った。この時に御物と呼ばれる古美術品は相続せずに<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%BA%AB" title="国庫">国庫</a>に納められ、それを基に<a href="/wiki/%E4%B8%89%E3%81%AE%E4%B8%B8%E5%B0%9A%E8%94%B5%E9%A4%A8" class="mw-redirect" title="三の丸尚蔵館">三の丸尚蔵館</a>が開館した<sup id="cite_ref-304" class="reference"><a href="#cite_note-304"><span class="cite-bracket">[</span>265<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li> <li>終戦後、GHQにより<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E8%B2%A1%E7%94%A3" title="皇室財産">皇室財産</a>のほとんどが国庫に帰したとされるが、<a href="/wiki/1944%E5%B9%B4" title="1944年">1944年</a>(昭和19年)に、参謀総長と軍令部総長から戦局が逆転し難いとの報告を受けた後、皇室が秘密裏に<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A4%E3%82%B9" title="スイス">スイス</a>の金融機関に移管して隠匿させた財産が存在した、という主張がある<sup id="cite_ref-305" class="reference"><a href="#cite_note-305"><span class="cite-bracket">[</span>266<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-306" class="reference"><a href="#cite_note-306"><span class="cite-bracket">[</span>267<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="軍における階級"><span id=".E8.BB.8D.E3.81.AB.E3.81.8A.E3.81.91.E3.82.8B.E9.9A.8E.E7.B4.9A"></span>軍における階級</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=64" title="節を編集: 軍における階級"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="日本軍の階級"><span id=".E6.97.A5.E6.9C.AC.E8.BB.8D.E3.81.AE.E9.9A.8E.E7.B4.9A"></span>日本軍の階級</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=65" title="節を編集: 日本軍の階級"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:War_flag_of_the_Imperial_Japanese_Army.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/War_flag_of_the_Imperial_Japanese_Army.svg/25px-War_flag_of_the_Imperial_Japanese_Army.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/War_flag_of_the_Imperial_Japanese_Army.svg/38px-War_flag_of_the_Imperial_Japanese_Army.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/War_flag_of_the_Imperial_Japanese_Army.svg/50px-War_flag_of_the_Imperial_Japanese_Army.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="大日本帝国陸軍">大日本帝国陸軍</a>・<span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Naval_Ensign_of_Japan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Naval_Ensign_of_Japan.svg/25px-Naval_Ensign_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Naval_Ensign_of_Japan.svg/38px-Naval_Ensign_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Naval_Ensign_of_Japan.svg/50px-Naval_Ensign_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%B5%B7%E8%BB%8D" title="大日本帝国海軍">大日本帝国海軍</a></dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/1912%E5%B9%B4" title="1912年">1912年</a>(大正元年)9月9日、陸海軍<a href="/wiki/%E5%B0%91%E5%B0%89" title="少尉">少尉</a><sup id="cite_ref-kanpo19120909gogai_31-4" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19120909gogai-31"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/1914%E5%B9%B4" title="1914年">1914年</a>(大正3年)10月31日、陸海軍<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B0%89" title="中尉">中尉</a><sup id="cite_ref-kanpo19141031_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19141031-33"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/1916%E5%B9%B4" title="1916年">1916年</a>(大正5年)10月31日、陸海軍<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B0%89" title="大尉">大尉</a><sup id="cite_ref-kanpo19161031_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19161031-34"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/1920%E5%B9%B4" title="1920年">1920年</a>(大正9年)10月31日、陸海軍<a href="/wiki/%E5%B0%91%E4%BD%90" title="少佐">少佐</a><sup id="cite_ref-kanpo19201031_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19201031-43"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/1923%E5%B9%B4" title="1923年">1923年</a>(大正12年)10月31日、陸海軍<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E4%BD%90" title="中佐">中佐</a><sup id="cite_ref-kanpo19231031_51-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19231031-51"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/1925%E5%B9%B4" title="1925年">1925年</a>(大正14年)、陸海軍<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E4%BD%90" title="大佐">大佐</a></li> <li><a href="/wiki/1926%E5%B9%B4" title="1926年">1926年</a>(昭和元年)12月26日、陸海軍<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%B8%A5" title="大元帥">大元帥</a></li></ul> <p>なお、日本国憲法下で創設された<a href="/wiki/%E8%87%AA%E8%A1%9B%E9%9A%8A" title="自衛隊">自衛隊</a>(<a href="/wiki/%E9%99%B8%E4%B8%8A%E8%87%AA%E8%A1%9B%E9%9A%8A" title="陸上自衛隊">陸上自衛隊</a>・<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E4%B8%8A%E8%87%AA%E8%A1%9B%E9%9A%8A" title="海上自衛隊">海上自衛隊</a>・<a href="/wiki/%E8%88%AA%E7%A9%BA%E8%87%AA%E8%A1%9B%E9%9A%8A" title="航空自衛隊">航空自衛隊</a>)においては、同憲法下で天皇が「国政に関する権能を有しない」という立場となったこともあり、いかなる階級にも属せず、直接的に関わることはなかった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="外国軍の階級"><span id=".E5.A4.96.E5.9B.BD.E8.BB.8D.E3.81.AE.E9.9A.8E.E7.B4.9A"></span>外国軍の階級</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=66" title="節を編集: 外国軍の階級"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_British_Army.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_British_Army.svg/25px-Flag_of_the_British_Army.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_British_Army.svg/38px-Flag_of_the_British_Army.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_British_Army.svg/50px-Flag_of_the_British_Army.svg.png 2x" data-file-width="710" data-file-height="406" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="イギリス陸軍">イギリス陸軍</a></dt></dl> <ul><li>1921年(大正10年)5月9日 - 名誉陸軍大将(Honorary <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/General_(United_Kingdom)" class="extiw" title="en:General (United Kingdom)">General</a>)<sup id="cite_ref-LondonGazette19210509_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-LondonGazette19210509-44"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1930年(昭和5年)6月26日 - <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E9%99%B8%E8%BB%8D" title="イギリス陸軍">陸軍</a><a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B8%A5_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9)" title="元帥 (イギリス)">元帥</a>(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Field_marshal_(United_Kingdom)" class="extiw" title="en:Field marshal (United Kingdom)">Field marshal</a>)<sup id="cite_ref-307" class="reference"><a href="#cite_note-307"><span class="cite-bracket">[</span>268<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>なお、大正天皇は1918年(大正7年)1月にイギリス陸軍元帥を授与されており、日本側はその返礼として、1918年10月にイギリス国王<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B85%E4%B8%96" class="mw-redirect" title="ジョージ5世">ジョージ5世</a>に対して<a href="/wiki/%E5%85%83%E5%B8%A5_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="元帥 (日本)">元帥陸軍大将</a>を授与している<sup id="cite_ref-308" class="reference"><a href="#cite_note-308"><span class="cite-bracket">[</span>269<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。昭和天皇がイギリス陸軍の名誉陸軍大将・陸軍元帥を授与されたのは、外交上の<a href="/wiki/%E7%9B%B8%E4%BA%92%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="相互主義">相互主義</a>による。当時は、君主の間で互いに軍の階級を授与する外交儀礼が存在し、イギリスは日本以外にも12カ国(ドイツ、ロシア、スペイン等)の君主に陸軍元帥を授与している<sup id="cite_ref-309" class="reference"><a href="#cite_note-309"><span class="cite-bracket">[</span>270<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="栄典"><span id=".E6.A0.84.E5.85.B8"></span>栄典</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=67" title="節を編集: 栄典"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="勲章(国内)"><span id=".E5.8B.B2.E7.AB.A0.EF.BC.88.E5.9B.BD.E5.86.85.EF.BC.89"></span>勲章(国内)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=68" title="節を編集: 勲章(国内)"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg/60px-JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg.png" decoding="async" width="60" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg/90px-JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg/120px-JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E5%A4%A7%E7%B6%AC%E7%AB%A0" title="大勲位菊花大綬章">大勲位菊花大綬章</a> - 1912年(大正元年)9月9日<sup id="cite_ref-kanpo19120909gogai_31-5" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo19120909gogai-31"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg/60px-JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg.png" decoding="async" width="60" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg/90px-JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg/120px-JPN_Daikun%27i_kikkasho_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%AB%A0%E9%A0%B8%E9%A3%BE" title="大勲位菊花章頸飾">大勲位菊花章頸飾</a> - 1921年(大正10年)9月24日</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:JPN_Toka-sho_BAR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/JPN_Toka-sho_BAR.svg/60px-JPN_Toka-sho_BAR.svg.png" decoding="async" width="60" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/JPN_Toka-sho_BAR.svg/90px-JPN_Toka-sho_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/JPN_Toka-sho_BAR.svg/120px-JPN_Toka-sho_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%8B%B2%E4%B8%80%E7%AD%89%E6%97%AD%E6%97%A5%E6%A1%90%E8%8A%B1%E5%A4%A7%E7%B6%AC%E7%AB%A0" title="勲一等旭日桐花大綬章">勲一等旭日桐花大綬章</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:JPN_Kinshi-kunsho_1Class_BAR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/JPN_Kinshi-kunsho_1Class_BAR.svg/60px-JPN_Kinshi-kunsho_1Class_BAR.svg.png" decoding="async" width="60" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/JPN_Kinshi-kunsho_1Class_BAR.svg/90px-JPN_Kinshi-kunsho_1Class_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/JPN_Kinshi-kunsho_1Class_BAR.svg/120px-JPN_Kinshi-kunsho_1Class_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <a href="/wiki/%E9%87%91%E9%B5%84%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="金鵄勲章">功一級金鵄勲章</a> ※1947年(昭和22年)5月3日廃止</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:JPN_Zuiho-sho_1Class_BAR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/JPN_Zuiho-sho_1Class_BAR.svg/60px-JPN_Zuiho-sho_1Class_BAR.svg.png" decoding="async" width="60" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/JPN_Zuiho-sho_1Class_BAR.svg/90px-JPN_Zuiho-sho_1Class_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/JPN_Zuiho-sho_1Class_BAR.svg/120px-JPN_Zuiho-sho_1Class_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <a href="/wiki/%E7%91%9E%E5%AE%9D%E5%A4%A7%E7%B6%AC%E7%AB%A0" title="瑞宝大綬章">勲一等瑞宝章</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:JPN_Bunka-kunsho_blank_BAR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/JPN_Bunka-kunsho_blank_BAR.svg/60px-JPN_Bunka-kunsho_blank_BAR.svg.png" decoding="async" width="60" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/JPN_Bunka-kunsho_blank_BAR.svg/90px-JPN_Bunka-kunsho_blank_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/JPN_Bunka-kunsho_blank_BAR.svg/120px-JPN_Bunka-kunsho_blank_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <a href="/wiki/%E6%96%87%E5%8C%96%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="文化勲章">文化勲章</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="外国勲章"><span id=".E5.A4.96.E5.9B.BD.E5.8B.B2.E7.AB.A0"></span>外国勲章</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=69" title="節を編集: 外国勲章"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>国名等は受章当時。日付は、日本の官報で受章した(捧呈された)日付、又は当該国官報で授与された日付のうち、早い方。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="皇太子・摂政時代"><span id=".E7.9A.87.E5.A4.AA.E5.AD.90.E3.83.BB.E6.91.82.E6.94.BF.E6.99.82.E4.BB.A3"></span>皇太子・摂政時代</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=70" title="節を編集: 皇太子・摂政時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Prince_Hirohito_Star_of_the_Order_of_the_Bath_1921-5.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Prince_Hirohito_Star_of_the_Order_of_the_Bath_1921-5.jpg/180px-Prince_Hirohito_Star_of_the_Order_of_the_Bath_1921-5.jpg" decoding="async" width="180" height="315" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Prince_Hirohito_Star_of_the_Order_of_the_Bath_1921-5.jpg/270px-Prince_Hirohito_Star_of_the_Order_of_the_Bath_1921-5.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Prince_Hirohito_Star_of_the_Order_of_the_Bath_1921-5.jpg/360px-Prince_Hirohito_Star_of_the_Order_of_the_Bath_1921-5.jpg 2x" data-file-width="730" data-file-height="1276" /></a><figcaption>訪英時、<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%82%B9%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="バス勲章">バス勲章</a>を受章した皇太子裕仁親王(1921年5月、満20歳)</figcaption></figure> <ul><li>1916年(大正5年)11月3日(<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E5%A4%AA%E5%AD%90%E7%A4%BC" class="mw-redirect" title="立太子礼">立太子礼</a>当日) <ul><li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a> : <a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%83%A4%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%AF%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ロイヤル・ヴィクトリア勲章">ロイヤル・ヴィクトリア勲章</a>大綬章<sup id="cite_ref-kanpo1281_310-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo1281-310"><span class="cite-bracket">[</span>271<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_France.svg" class="mw-file-description" title="フランスの旗"><img alt="フランスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/25px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/38px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/50px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E7%AC%AC%E4%B8%89%E5%85%B1%E5%92%8C%E6%94%BF" title="フランス第三共和政">フランス共和国</a>:<a href="/wiki/%E3%83%AC%E3%82%B8%E3%82%AA%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%8C%E3%83%BC%E3%83%AB%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="レジオンドヌール勲章">レジオンドヌール勲章</a>大綬章<sup id="cite_ref-kanpo1281_310-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo1281-310"><span class="cite-bracket">[</span>271<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Italy_(1861%E2%80%931946).svg" class="mw-file-description" title="イタリア王国の旗"><img alt="イタリア王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/25px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/38px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/50px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="イタリア王国">イタリア王国</a>:<a href="/wiki/%E8%81%96%E3%82%A2%E3%83%8C%E3%83%B3%E3%83%84%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%BF%E9%A8%8E%E5%A3%AB%E5%9B%A3" title="聖アヌンツィアータ騎士団">聖アヌンツィアータ勲章</a>頸飾<sup id="cite_ref-kanpo1281_310-2" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo1281-310"><span class="cite-bracket">[</span>271<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description" title="ロシア帝国の旗"><img alt="ロシア帝国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/25px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/38px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/50px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%B7%E3%82%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ロシア帝国">ロシア帝国</a>:<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E8%81%96%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%AC%E3%82%A4%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="聖アンドレイ勲章 (存在しないページ)">聖アンドレイ勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_St._Andrew" class="extiw" title="en:Order of St. Andrew">英語版</a>)</span></span>大綬章<sup id="cite_ref-kanpo1281_310-3" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo1281-310"><span class="cite-bracket">[</span>271<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li> <li>1919年(大正8年)7月16日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="オランダの旗"><img alt="オランダの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/25px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/38px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/50px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80%E7%8D%85%E5%AD%90%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="オランダ獅子勲章 (存在しないページ)">オランダ獅子勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_Netherlands_Lion" class="extiw" title="en:Order of the Netherlands Lion">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-311" class="reference"><a href="#cite_note-311"><span class="cite-bracket">[</span>272<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1919年(大正8年)10月21日 - <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/25px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="25" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/38px-Flag_of_Sweden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/50px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%87%E3%83%B3" title="スウェーデン">スウェーデン</a> :<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%A0%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="セラフィム勲章 (存在しないページ)">セラフィム勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_Seraphim" class="extiw" title="en:Order of the Seraphim">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-312" class="reference"><a href="#cite_note-312"><span class="cite-bracket">[</span>273<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1920年(大正9年)6月24日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description" title="ルーマニア王国の旗"><img alt="ルーマニア王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/25px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/38px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/50px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%8B%E3%82%A2%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="ルーマニア王国">ルーマニア王国</a>:<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%AB%E3%83%AD%E3%83%AB1%E4%B8%96%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="カロル1世勲章 (存在しないページ)">カロル1世勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_Carol_I" class="extiw" title="en:Order of Carol I">英語版</a>)</span></span>大綬章<sup id="cite_ref-313" class="reference"><a href="#cite_note-313"><span class="cite-bracket">[</span>274<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1921年(大正10年)5月9日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a> : <a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%83%A4%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%AF%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ロイヤル・ヴィクトリア勲章">ロイヤル・ヴィクトリア勲章</a> (GCVO)<sup id="cite_ref-LondonGazette19210509_44-2" class="reference"><a href="#cite_note-LondonGazette19210509-44"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1921年(大正10年)5月9日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a> : <a href="/wiki/%E3%83%90%E3%82%B9%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="バス勲章">バス勲章</a> (GCB)<sup id="cite_ref-LondonGazette19210509_44-3" class="reference"><a href="#cite_note-LondonGazette19210509-44"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1923年(大正12年)3月23日 - <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/25px-Flag_of_Norway.svg.png" decoding="async" width="25" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/38px-Flag_of_Norway.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/50px-Flag_of_Norway.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="372" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%AB%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC" title="ノルウェー">ノルウェー</a> : <a href="/wiki/%E8%81%96%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B4%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="聖オーラヴ勲章">聖オーラヴ勲章</a><sup id="cite_ref-314" class="reference"><a href="#cite_note-314"><span class="cite-bracket">[</span>275<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1923年(大正12年)6月4日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Spain_(1785%E2%80%931873,_1875%E2%80%931931).svg" class="mw-file-description" title="スペインの旗"><img alt="スペインの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg/25px-Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg/38px-Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg/50px-Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%A4%E3%83%B3" title="スペイン">スペイン王国</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%83%AD%E3%82%B93%E4%B8%96%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="カルロス3世勲章 (存在しないページ)">カルロス3世勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_Charles_III" class="extiw" title="en:Order of Charles III">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-315" class="reference"><a href="#cite_note-315"><span class="cite-bracket">[</span>276<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-317" class="reference"><a href="#cite_note-317"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1924年(大正13年)1月21日 - <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/25px-Flag_of_Denmark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/38px-Flag_of_Denmark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/50px-Flag_of_Denmark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="387" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%82%AF" title="デンマーク">デンマーク</a> : <a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AC%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%B3%E3%83%88%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="エレファント勲章">エレファント勲章</a><sup id="cite_ref-318" class="reference"><a href="#cite_note-318"><span class="cite-bracket">[</span>278<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1924年(大正13年)3月22日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Poland_(1919%E2%80%931928).svg" class="mw-file-description" title="ポーランドの旗"><img alt="ポーランドの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_Poland_%281919%E2%80%931928%29.svg/25px-Flag_of_Poland_%281919%E2%80%931928%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_Poland_%281919%E2%80%931928%29.svg/38px-Flag_of_Poland_%281919%E2%80%931928%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_Poland_%281919%E2%80%931928%29.svg/50px-Flag_of_Poland_%281919%E2%80%931928%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="ポーランド第二共和国">ポーランド</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E7%99%BD%E9%B7%B9%E5%8B%B2%E7%AB%A0_(%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89)&action=edit&redlink=1" class="new" title="白鷹勲章 (ポーランド) (存在しないページ)">白鷹勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_White_Eagle_(Poland)" class="extiw" title="en:Order of the White Eagle (Poland)">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-319" class="reference"><a href="#cite_note-319"><span class="cite-bracket">[</span>279<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1924年(大正13年)7月11日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Czech_Republic.svg" class="mw-file-description" title="チェコスロバキアの旗"><img alt="チェコスロバキアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/25px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/38px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/50px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%81%E3%82%A7%E3%82%B3%E3%82%B9%E3%83%AD%E3%83%90%E3%82%AD%E3%82%A2" title="チェコスロバキア">チェコスロバキア</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E7%99%BD%E7%8D%85%E5%AD%90%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="白獅子勲章 (存在しないページ)">白獅子勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_White_Lion" class="extiw" title="en:Order of the White Lion">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-320" class="reference"><a href="#cite_note-320"><span class="cite-bracket">[</span>280<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1924年(大正13年)10月18日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Peru.svg" class="mw-file-description" title="ペルーの旗"><img alt="ペルーの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/25px-Flag_of_Peru.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/38px-Flag_of_Peru.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/50px-Flag_of_Peru.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9A%E3%83%AB%E3%83%BC" title="ペルー">ペルー</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%83%9A%E3%83%AB%E3%83%BC%E5%A4%AA%E9%99%BD%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ペルー太陽勲章 (存在しないページ)">ペルー太陽勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_Sun_of_Peru" class="extiw" title="en:Order of the Sun of Peru">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-321" class="reference"><a href="#cite_note-321"><span class="cite-bracket">[</span>281<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1925年(大正14年)1月18日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Portugal.svg" class="mw-file-description" title="ポルトガルの旗"><img alt="ポルトガルの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/25px-Flag_of_Portugal.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/38px-Flag_of_Portugal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Portugal.svg/50px-Flag_of_Portugal.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%AB%E3%83%88%E3%82%AC%E3%83%AB" title="ポルトガル">ポルトガル</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E5%A1%94%E3%81%A8%E5%89%A3%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="塔と剣勲章 (存在しないページ)">塔と剣勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Military_Order_of_the_Tower_and_Sword" class="extiw" title="en:Military Order of the Tower and Sword">英語版</a>)</span></span>大綬章<sup id="cite_ref-322" class="reference"><a href="#cite_note-322"><span class="cite-bracket">[</span>282<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="天皇時代_3"><span id=".E5.A4.A9.E7.9A.87.E6.99.82.E4.BB.A3_3"></span>天皇時代</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=71" title="節を編集: 天皇時代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>1927年(昭和2年)6月9日 - <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/25px-Flag_of_Chile.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/38px-Flag_of_Chile.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/50px-Flag_of_Chile.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%81%E3%83%AA" title="チリ">チリ</a>:<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%83%83%E3%83%88%E5%8B%B2%E7%AB%A0_(%E3%83%81%E3%83%AA)&action=edit&redlink=1" class="new" title="メリット勲章 (チリ) (存在しないページ)">チリ・メリット勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_Merit_(Chile)" class="extiw" title="en:Order of Merit (Chile)">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-323" class="reference"><a href="#cite_note-323"><span class="cite-bracket">[</span>283<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1927年(昭和2年)6月25日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Bolivia.svg" class="mw-file-description" title="ボリビアの旗"><img alt="ボリビアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Bolivia.svg/25px-Flag_of_Bolivia.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Bolivia.svg/38px-Flag_of_Bolivia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Bolivia.svg/50px-Flag_of_Bolivia.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="750" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9C%E3%83%AA%E3%83%93%E3%82%A2" title="ボリビア">ボリビア</a>:<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%87%E3%82%B9%E3%81%AE%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%AB%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="アンデスのコンドル勲章 (存在しないページ)">アンデスのコンドル勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_Condor_of_the_Andes" class="extiw" title="en:Order of the Condor of the Andes">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-324" class="reference"><a href="#cite_note-324"><span class="cite-bracket">[</span>284<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1927年(昭和2年)11月17日 - <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/25px-Flag_of_Denmark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/38px-Flag_of_Denmark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/50px-Flag_of_Denmark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="387" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%82%AF" title="デンマーク">デンマーク</a>:<a href="/wiki/%E3%83%80%E3%83%B3%E3%83%8D%E3%83%96%E3%83%AD%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ダンネブロ勲章">ダンネブロ勲章</a><sup id="cite_ref-325" class="reference"><a href="#cite_note-325"><span class="cite-bracket">[</span>285<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1928年(昭和3年)10月9日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Spain_(1785%E2%80%931873,_1875%E2%80%931931).svg" class="mw-file-description" title="スペインの旗"><img alt="スペインの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg/25px-Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg/38px-Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg/50px-Flag_of_Spain_%281785%E2%80%931873%2C_1875%E2%80%931931%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%A4%E3%83%B3" title="スペイン">スペイン王国</a> : <a href="/wiki/%E9%87%91%E7%BE%8A%E6%AF%9B%E9%A8%8E%E5%A3%AB%E5%9B%A3" title="金羊毛騎士団">金羊毛勲章</a><sup id="cite_ref-326" class="reference"><a href="#cite_note-326"><span class="cite-bracket">[</span>286<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-328" class="reference"><a href="#cite_note-328"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1928年(昭和3年)10月26日 <ul><li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Czech_Republic.svg" class="mw-file-description" title="チェコスロバキアの旗"><img alt="チェコスロバキアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/25px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/38px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/50px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%81%E3%82%A7%E3%82%B3%E3%82%B9%E3%83%AD%E3%83%90%E3%82%AD%E3%82%A2" title="チェコスロバキア">チェコスロバキア</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E7%99%BD%E7%8D%85%E5%AD%90%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="白獅子勲章 (存在しないページ)">白獅子勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_White_Lion" class="extiw" title="en:Order of the White Lion">英語版</a>)</span></span>頸飾<sup id="cite_ref-kanpo554_329-0" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo554-329"><span class="cite-bracket">[</span>288<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Romania.svg" class="mw-file-description" title="ルーマニア王国の旗"><img alt="ルーマニア王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/25px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/38px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/50px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%8B%E3%82%A2%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="ルーマニア王国">ルーマニア王国</a>:<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%AB%E3%83%AD%E3%83%AB1%E4%B8%96%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="カロル1世勲章 (存在しないページ)">カロル1世勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_Carol_I" class="extiw" title="en:Order of Carol I">英語版</a>)</span></span>頸飾<sup id="cite_ref-kanpo554_329-1" class="reference"><a href="#cite_note-kanpo554-329"><span class="cite-bracket">[</span>288<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li> <li>1929年(昭和4年)4月22日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Austria.svg" class="mw-file-description" title="オーストリアの旗"><img alt="オーストリアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/25px-Flag_of_Austria.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/38px-Flag_of_Austria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Austria.svg/50px-Flag_of_Austria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E7%AC%AC%E4%B8%80%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD_(%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2)" title="第一共和国 (オーストリア)">オーストリア</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD%E5%8A%9F%E7%B8%BE%E5%8B%B2%E7%AB%A0_(1922%E5%B9%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="オーストリア共和国功績勲章 (1922年) (存在しないページ)">オーストリア共和国功績勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Ehrenzeichen_f%C3%BCr_Verdienste_um_die_Republik_%C3%96sterreich_(1922)" class="extiw" title="de:Ehrenzeichen für Verdienste um die Republik Österreich (1922)">ドイツ語版</a>)</span></span> 大星章<sup id="cite_ref-330" class="reference"><a href="#cite_note-330"><span class="cite-bracket">[</span>289<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1929年(昭和4年)5月4日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a> : <a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ガーター勲章">ガーター勲章</a> (KG)<sup id="cite_ref-331" class="reference"><a href="#cite_note-331"><span class="cite-bracket">[</span>290<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>(その後の、剥奪及び復帰に至る経緯の詳細は<a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E5%8B%B2%E7%AB%A0#外国人団員への剥奪と復帰" title="ガーター勲章">当該項目</a>を参照)</li> <li>1930年(昭和5年)4月29日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Hungary_(1915-1918,_1919-1946).svg" class="mw-file-description" title="ハンガリー王国の旗"><img alt="ハンガリー王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/25px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/38px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg/50px-Flag_of_Hungary_%281915-1918%2C_1919-1946%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%AC%E3%83%AA%E3%83%BC%E7%8E%8B%E5%9B%BD_(1920%E5%B9%B4-1946%E5%B9%B4)" title="ハンガリー王国 (1920年-1946年)">ハンガリー王国</a>:<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%AC%E3%83%AA%E3%83%BC%E7%8E%8B%E5%9B%BD%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%83%83%E3%83%88%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ハンガリー王国メリット勲章 (存在しないページ)">ハンガリー王国メリット勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_Merit_of_the_Kingdom_of_Hungary" class="extiw" title="en:Order of Merit of the Kingdom of Hungary">英語版</a>)</span></span><sup id="cite_ref-332" class="reference"><a href="#cite_note-332"><span class="cite-bracket">[</span>291<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-333" class="reference"><a href="#cite_note-333"><span class="cite-bracket">[</span>292<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1934年(昭和9年)1月11日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Vatican_City_(2023%E2%80%93present).svg" class="mw-file-description" title="バチカンの旗"><img alt="バチカンの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/20px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/30px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/40px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%81%E3%82%AB%E3%83%B3" title="バチカン">バチカン</a>:<a href="/wiki/%E8%81%96%E5%B9%B4" title="聖年">聖年</a>記念章<sup id="cite_ref-334" class="reference"><a href="#cite_note-334"><span class="cite-bracket">[</span>293<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (1933年を<a href="/wiki/%E3%82%AD%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%81%AE%E7%A3%94%E5%88%91" title="キリストの磔刑">キリストの磔刑</a>と<a href="/wiki/%E5%BE%A9%E6%B4%BB_(%E3%82%AD%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E6%95%99)" title="復活 (キリスト教)">復活</a>から1900年記念としたもの)</li> <li>1942年(昭和17年)7月7日 - <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/25px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/38px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/50px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89" title="フィンランド">フィンランド</a> : <a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E7%99%BD%E8%96%94%E8%96%87%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="フィンランド白薔薇勲章">フィンランド白薔薇勲章</a>頸飾<sup id="cite_ref-335" class="reference"><a href="#cite_note-335"><span class="cite-bracket">[</span>294<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1943年(昭和18年)4月26日 - <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_(Peace,_Anti-Communism,_National_Construction).svg" class="mw-file-description" title="中華民国の旗"><img alt="中華民国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg/22px-Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg/33px-Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg/44px-Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_%28Peace%2C_Anti-Communism%2C_National_Construction%29.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="587" /></a></span> <a href="/wiki/%E6%B1%AA%E5%85%86%E9%8A%98%E6%94%BF%E6%A8%A9" title="汪兆銘政権">中華民国</a>:<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%85%89%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="国光勲章">国光勲章</a><sup id="cite_ref-336" class="reference"><a href="#cite_note-336"><span class="cite-bracket">[</span>295<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>1955年(昭和30年) - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="ブラジルの旗"><img alt="ブラジルの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/25px-Flag_of_Brazil.svg.png" decoding="async" width="25" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/38px-Flag_of_Brazil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/50px-Flag_of_Brazil.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></span></span> <a href="/wiki/%E3%83%96%E3%83%A9%E3%82%B8%E3%83%AB" title="ブラジル">ブラジル</a> : <a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%8D%81%E5%AD%97%E6%98%9F%E5%9B%BD%E5%AE%B6%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="南十字星国家勲章">南十字星国家勲章</a></li> <li>1963年(昭和38年)5月27日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Thailand.svg" class="mw-file-description" title="タイ王国の旗"><img alt="タイ王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/25px-Flag_of_Thailand.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/38px-Flag_of_Thailand.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/50px-Flag_of_Thailand.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%BF%E3%82%A4%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="タイ王国">タイ王国</a> : <a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%9F%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%B3%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ラーチャミトラーポーン勲章">ラーチャミトラーポーン勲章</a></li> <li>1966年(昭和41年)9月28日 - <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Philippines.svg" class="mw-file-description" title="フィリピンの旗"><img alt="フィリピンの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_the_Philippines.svg/25px-Flag_of_the_Philippines.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_the_Philippines.svg/38px-Flag_of_the_Philippines.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_the_Philippines.svg/50px-Flag_of_the_Philippines.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%83%94%E3%83%B3" title="フィリピン">フィリピン</a> : <a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%82%AB%E3%83%84%E3%83%8A%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="シカツナ勲章">シカツナ勲章</a><sup id="cite_ref-337" class="reference"><a href="#cite_note-337"><span class="cite-bracket">[</span>296<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <dl><dt>時期不明</dt></dl> <ul><li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="ベルギーの旗"><img alt="ベルギーの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/23px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="23" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/35px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/46px-Flag_of_Belgium.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="780" /></span></span> <a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%83%AC%E3%82%AA%E3%83%9D%E3%83%AB%E3%83%89%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="レオポルド勲章 (存在しないページ)">レオポルド勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_Leopold_(Belgium)" class="extiw" title="en:Order of Leopold (Belgium)">英語版</a>)</span></span></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="ブルネイの旗"><img alt="ブルネイの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Brunei.svg/25px-Flag_of_Brunei.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Brunei.svg/38px-Flag_of_Brunei.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Brunei.svg/50px-Flag_of_Brunei.svg.png 2x" data-file-width="1440" data-file-height="720" /></span></span> <a href="/wiki/%E3%83%96%E3%83%AB%E3%83%8D%E3%82%A4" title="ブルネイ">ブルネイ</a> : ブルネイ1等級勲章</li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="ドイツの旗"><img alt="ドイツの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/25px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/38px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/50px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> <a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84" title="ドイツ">ドイツ</a> : <a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E9%80%A3%E9%82%A6%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD%E5%8A%9F%E5%8A%B4%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ドイツ連邦共和国功労勲章">ドイツ連邦共和国功労勲章</a></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="イタリアの旗"><img alt="イタリアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/25px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/38px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/50px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></span></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2" title="イタリア">イタリア</a> : <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD%E5%8A%9F%E5%8A%B4%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="イタリア共和国功労勲章">イタリア共和国功労勲章</a></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="ギリシャの旗"><img alt="ギリシャの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/25px-Flag_of_Greece.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/38px-Flag_of_Greece.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/50px-Flag_of_Greece.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> <a href="/wiki/%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%83%A3" title="ギリシャ">ギリシャ</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E6%95%91%E4%B8%96%E4%B8%BB%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="救世主勲章 (存在しないページ)">救世主勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_the_Redeemer" class="extiw" title="en:Order of the Redeemer">英語版</a>)</span></span></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="ギリシャの旗"><img alt="ギリシャの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/25px-Flag_of_Greece.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/38px-Flag_of_Greece.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/50px-Flag_of_Greece.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> <a href="/wiki/%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%83%A3" title="ギリシャ">ギリシャ</a> : <span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E8%81%96%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%82%AA%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%B3%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%8E%E3%82%B9%E5%8B%B2%E7%AB%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="聖ゲオルギオス・コンスタンティノス勲章 (存在しないページ)">聖ゲオルギオス・コンスタンティノス勲章</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Order_of_Saints_George_and_Constantine" class="extiw" title="en:Order of Saints George and Constantine">英語版</a>)</span></span></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Ethiopia_(1897%E2%80%931974).svg" class="mw-file-description" title="エチオピアの旗"><img alt="エチオピアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg/25px-Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg/38px-Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg/50px-Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%81%E3%82%AA%E3%83%94%E3%82%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="エチオピア帝国">エチオピア帝国</a>:<a href="/wiki/%E3%82%BD%E3%83%AD%E3%83%A2%E3%83%B3%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="ソロモン勲章">ソロモン勲章</a><sup id="cite_ref-338" class="reference"><a href="#cite_note-338"><span class="cite-bracket">[</span>297<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="著書"><span id=".E8.91.97.E6.9B.B8"></span>著書</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=72" title="節を編集: 著書"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="自身の著書"><span id=".E8.87.AA.E8.BA.AB.E3.81.AE.E8.91.97.E6.9B.B8"></span>自身の著書</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=73" title="節を編集: 自身の著書"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101121245">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation.cs-ja1 q,.mw-parser-output .citation.cs-ja2 q{quotes:"「""」""『""』"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:var(--color-success,#3a3);margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREF裕仁1967" class="citation book cs-ja1">裕仁『<span class="cs1-lock-registration" title="要無料登録"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2429548">日本産1新属1新種の記載をともなうカゴメウミヒドラ科Clathrozonidaeのヒドロ虫類の検討</a></span>』<a href="/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E5%BE%A1%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80" class="mw-redirect" title="生物学御研究所">生物学御研究所</a>、1967年2月15日。</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%94%A31%E6%96%B0%E5%B1%9E1%E6%96%B0%E7%A8%AE%E3%81%AE%E8%A8%98%E8%BC%89%E3%82%92%E3%81%A8%E3%82%82%E3%81%AA%E3%81%86%E3%82%AB%E3%82%B4%E3%83%A1%E3%82%A6%E3%83%9F%E3%83%92%E3%83%89%E3%83%A9%E7%A7%91Clathrozonidae%E3%81%AE%E3%83%92%E3%83%89%E3%83%AD%E8%99%AB%E9%A1%9E%E3%81%AE%E6%A4%9C%E8%A8%8E&rft.pub=%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E5%BE%A1%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80&rft.date=1967-02-15&rft.au=%E8%A3%95%E4%BB%81&rft_id=https%3A%2F%2Fdl.ndl.go.jp%2Finfo%3Andljp%2Fpid%2F2429548&rfr_id=info%3Asid%2Fja.wikipedia.org%3A%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><cite id="CITEREF裕仁1988" class="citation book cs-ja1">裕仁『相模湾産ヒドロ虫類』生物学御研究所、1988年。</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%9B%B8%E6%A8%A1%E6%B9%BE%E7%94%A3%E3%83%92%E3%83%89%E3%83%AD%E8%99%AB%E9%A1%9E&rft.pub=%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E5%BE%A1%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80&rft.date=1988&rft.au=%E8%A3%95%E4%BB%81&rfr_id=info%3Asid%2Fja.wikipedia.org%3A%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><cite id="CITEREF昭和天皇(山田真弓・補足修正)1995" class="citation book cs-ja1">昭和天皇(山田真弓・補足修正)『相模湾産ヒドロ虫類2』生物学御研究所、1995年。</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%9B%B8%E6%A8%A1%E6%B9%BE%E7%94%A3%E3%83%92%E3%83%89%E3%83%AD%E8%99%AB%E9%A1%9E2&rft.pub=%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E5%BE%A1%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80&rft.date=1995&rft.au=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%EF%BC%88%E5%B1%B1%E7%94%B0%E7%9C%9F%E5%BC%93%E3%83%BB%E8%A3%9C%E8%B6%B3%E4%BF%AE%E6%AD%A3%EF%BC%89&rfr_id=info%3Asid%2Fja.wikipedia.org%3A%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="その他の著書"><span id=".E3.81.9D.E3.81.AE.E4.BB.96.E3.81.AE.E8.91.97.E6.9B.B8"></span>その他の著書</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=74" title="節を編集: その他の著書"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book">国立科学博物館『天皇陛下の生物学ご研究』<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8" title="国立科学博物館">国立科学博物館</a>、1988年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%99%9B%E4%B8%8B%E3%81%AE%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E3%81%94%E7%A0%94%E7%A9%B6&rft.aulast=%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8&rft.au=%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8&rft.date=1988&rft.pub=%5B%5B%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8D%9A%E7%89%A9%E9%A4%A8%5D%5D&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81%E4%BE%8D%E5%BE%93%E8%81%B7" title="宮内庁侍従職">宮内庁侍従職</a> 編『おほうなばら : 昭和天皇御製集』<a href="/wiki/%E8%AA%AD%E5%A3%B2%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE" title="読売新聞社">読売新聞社</a>、1990年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4643900954" title="特別:文献資料/4643900954">4643900954</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E3%81%8A%E3%81%BB%E3%81%86%E3%81%AA%E3%81%B0%E3%82%89+%3A+%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%BE%A1%E8%A3%BD%E9%9B%86&rft.date=1990&rft.pub=%5B%5B%E8%AA%AD%E5%A3%B2%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE%5D%5D&rft.isbn=4643900954&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81" title="宮内庁">宮内庁</a> 編『昭和天皇御製集』<a href="/wiki/%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE" title="講談社">講談社</a>、1991年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4062046954" title="特別:文献資料/4062046954">4062046954</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%BE%A1%E8%A3%BD%E9%9B%86&rft.date=1991&rft.pub=%5B%5B%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%5D%5D&rft.isbn=4062046954&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="脚注"><span id=".E8.84.9A.E6.B3.A8"></span>脚注</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=75" title="節を編集: 脚注"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint" style="float:right; font-size:90%;">[<a href="/wiki/Help:%E8%84%9A%E6%B3%A8/%E8%AA%AD%E8%80%85%E5%90%91%E3%81%91" title="Help:脚注/読者向け"><span title="この欄の操作法">脚注の使い方</span></a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="注釈"><span id=".E6.B3.A8.E9.87.88"></span>注釈</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=76" title="節を編集: 注釈"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -moz-column-width: 20em; -webkit-column-width: 20em; column-width: 20em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text">明仁親王が誕生する<a href="/wiki/1933%E5%B9%B4" title="1933年">1933年</a>(昭和8年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="12月23日">12月23日</a>以前の皇嗣。ただ、昭和天皇と香淳皇后の間に男子が誕生する可能性が充分にあったため、皇太子や皇太弟にはたてられなかった。</span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/1933%E5%B9%B4" title="1933年">1933年</a>(昭和8年)<a href="/wiki/12%E6%9C%8823%E6%97%A5" title="12月23日">12月23日</a>以降</span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text">代数は<a href="/wiki/%E7%9A%87%E7%B5%B1%E8%AD%9C" title="皇統譜">皇統譜</a>による。</span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/2021%E5%B9%B4" title="2021年">2021年</a>(<a href="/wiki/%E4%BB%A4%E5%92%8C" title="令和">令和</a>3年)<a href="/wiki/9%E6%9C%882%E6%97%A5" title="9月2日">9月2日</a>、退位し<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87_(%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%80%80%E4%BD%8D%E7%89%B9%E4%BE%8B%E6%B3%95)" title="上皇 (天皇退位特例法)">上皇</a>となっていた<a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a>が、父である昭和天皇に並んで歴代最長寿の天皇となった<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮正仁親王</a>は第二皇男子/第6子、<a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE%E6%96%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秋篠宮文仁親王">秋篠宮文仁親王</a>は孫、<a href="/wiki/%E6%82%A0%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="悠仁親王">悠仁親王</a>は曽孫にあたる。</span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text">祖父の明治天皇が文事秘書官・<a href="/wiki/%E7%B4%B0%E5%B7%9D%E6%BD%A4%E6%AC%A1%E9%83%8E" title="細川潤次郎">細川潤次郎</a>に称号・諱の候補複数を挙げさせており、他の候補に称号は「謙宮」、諱は「雍仁」「穆仁」があった。</span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text">允(まこと)に厥(そ)の徳を<b>迪</b>(おこな)へば謨明(ぼめい、民衆のこと)は諧(とも)に弼(たす)けむ</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><b>迪</b>に恵(したが)へば吉にして、逆に従へば凶なり</span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text">益は徳の<b>裕</b>なり</span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">これ、兄弟の綽綽にして<b>裕</b>あり</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text">問ふを好めば則ち<b>裕</b>に、自ら用(こころ)みれば則ち小なり</span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text">寛<b>裕</b>であらば仁の作すなり</span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text">このとき万歳の音頭をとったのは明治天皇の皇女である富美宮允子内親王(<a href="/wiki/%E9%B3%A9%E5%BD%A6%E7%8E%8B%E5%A6%83%E5%85%81%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="鳩彦王妃允子内親王">鳩彦王妃允子内親王</a>)、泰宮聡子内親王(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E8%81%A1%E5%AD%90" title="東久邇聡子">東久邇聡子</a>)の御養育主任であった林友幸であるが、これは「その年の元日の参賀に一番乗りした人物が男性であれば、産まれるのは(将来の天皇となる)親王だろう」と女官らが予想していたところ、林が一番乗りを果たし、その後実際に親王が誕生したことを、彼が祝宴の間、自分の自慢話として話していて、それなら、と宮内大臣に音頭を取るよう促されたためだった。</span> </li> <li id="cite_note-39"><b><a href="#cite_ref-39">^</a></b> <span class="reference-text">4月23日に<a href="/wiki/%E7%AB%B9%E7%94%B0%E5%AE%AE%E6%81%92%E4%B9%85%E7%8E%8B" title="竹田宮恒久王">竹田宮恒久王</a>が薨去し、多くの皇族が服喪した。</span> </li> <li id="cite_note-47"><b><a href="#cite_ref-47">^</a></b> <span class="reference-text">「波」は<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89" title="ポーランド">ポーランド</a>(波斯・<a href="/wiki/%E3%83%9A%E3%83%AB%E3%82%B7%E3%83%A3" class="mw-redirect" title="ペルシャ">ペルシャ</a>・<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%A9%E3%83%B3" title="イラン">イラン</a>とは異なる)。ポーランドは、1919年から1921年の<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%BD%E3%83%93%E3%82%A8%E3%83%88%E6%88%A6%E4%BA%89" title="ポーランド・ソビエト戦争">ポーランド・ソビエト戦争</a>で、<a href="/wiki/%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%83%8B%E3%83%B3" class="mw-redirect" title="レーニン">レーニン</a>が率いた<a href="/wiki/%E3%83%9C%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%82%A7%E3%83%93%E3%82%AD" class="mw-redirect" title="ボリシェビキ">ボリシェビキ</a>軍に敗退していた。</span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text">1922年には、<a href="/wiki/%E8%B5%B7%E8%A8%B4%E4%BE%BF%E5%AE%9C%E4%B8%BB%E7%BE%A9#歴史" title="起訴便宜主義">起訴便宜主義</a>の法制化や、外国人も対象とした<a href="/wiki/%E7%A0%B4%E7%94%A3%E6%B3%95#沿革" title="破産法">破産法</a>の新設などが行われた。また、3月には私学の<a href="/wiki/%E8%8F%AF%E6%97%8F" title="華族">華族</a>学校の女子<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E7%BF%92%E9%99%A2" title="学習院">学習院</a>の組織が『<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955000">女子学習院官制</a>』により官営化され、9月28日には、<a href="/wiki/%E7%B4%8D%E9%87%87%E3%81%AE%E5%84%80" title="納采の儀">納采の儀</a>などの儀式が執り行われて、良子女王との婚約が正式に告示された<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-63"><b><a href="#cite_ref-63">^</a></b> <span class="reference-text">(昭和とは)別の元号(「光文」読み:こうぶん)を予定していたが、正式発表前に外部に漏れ、『<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%97%A5%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="東京日日新聞">東京日日新聞</a>』に発表されてしまったので政府が急ぎ慌てて「昭和」に変更したとの説もある(<b><a href="/wiki/%E5%85%89%E6%96%87%E4%BA%8B%E4%BB%B6" title="光文事件">光文事件</a></b>)。</span> </li> <li id="cite_note-66"><b><a href="#cite_ref-66">^</a></b> <span class="reference-text">1929年(昭和4年)以降は皇居内で田植えを行った。</span> </li> <li id="cite_note-71"><b><a href="#cite_ref-71">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E4%BB%99%E6%B4%9E%E5%BE%A1%E6%89%80" title="仙洞御所">仙洞御所</a>内の御殿跡地に造営された。<a href="/wiki/2019%E5%B9%B4" title="2019年">2019年</a>(<a href="/wiki/%E4%BB%A4%E5%92%8C" title="令和">令和</a>元年)<a href="/wiki/5%E6%9C%881%E6%97%A5" title="5月1日">5月1日</a>に「京都仙洞御所」に改称。</span> </li> <li id="cite_note-100"><b><a href="#cite_ref-100">^</a></b> <span class="reference-text">同年9月に、記者から恒例化について質問を受け、天皇は個人としての感想については言葉を濁しつつ「関係者に検討させ、その答えをもって決定したい」と述べた<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-102"><b><a href="#cite_ref-102">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">皇太子明仁親王</a>と、<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE" title="常陸宮">常陸宮</a>夫妻は同席したが、<a href="/wiki/%E9%A6%99%E6%B7%B3%E7%9A%87%E5%90%8E" title="香淳皇后">香淳皇后</a>は<a href="/wiki/%E8%85%B0%E6%A4%8E" title="腰椎">腰椎</a><a href="/wiki/%E9%AA%A8%E6%8A%98" title="骨折">骨折</a>による身体不自由状態で、<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87%E5%90%8E%E7%BE%8E%E6%99%BA%E5%AD%90" title="上皇后美智子">美智子皇太子妃</a>は体調不良で、各・欠席した。</span> </li> <li id="cite_note-104"><b><a href="#cite_ref-104">^</a></b> <span class="reference-text">このとき<a href="/wiki/%E5%BE%8C%E8%97%A4%E7%94%B0%E6%AD%A3%E6%99%B4" title="後藤田正晴">後藤田正晴</a><a href="/wiki/%E5%86%85%E9%96%A3%E5%AE%98%E6%88%BF%E9%95%B7%E5%AE%98" title="内閣官房長官">内閣官房長官</a>が同席しており、妻から<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E6%82%9F_(%E4%BE%8D%E5%BE%93%E9%95%B7)" title="山本悟 (侍従長)">山本悟</a>宮内庁次長へ昭和天皇の異変を伝えさせている<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-112"><b><a href="#cite_ref-112">^</a></b> <span class="reference-text">「第十二条 皇族女子は、天皇及び皇族以外の者と婚姻したときは、皇族の身分を離れる。」</span> </li> <li id="cite_note-114"><b><a href="#cite_ref-114">^</a></b> <span class="reference-text">第1位:(皇嗣) <a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE%E6%96%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秋篠宮文仁親王">秋篠宮文仁親王</a>(53歳)、第2位:<a href="/wiki/%E6%82%A0%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="悠仁親王">悠仁親王</a>(12歳)、第4位以降は不在。</span> </li> <li id="cite_note-132"><b><a href="#cite_ref-132">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E9%96%A2%E6%9D%B1%E5%A4%A7%E9%9C%87%E7%81%BD" title="関東大震災">関東大震災</a>では<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E9%9A%8E%E5%AE%AE%E6%AD%A6%E5%BD%A6%E7%8E%8B" title="山階宮武彦王">山階宮武彦王</a>の妃<a href="/wiki/%E6%AD%A6%E5%BD%A6%E7%8E%8B%E5%A6%83%E4%BD%90%E7%B4%80%E5%AD%90%E5%A5%B3%E7%8E%8B" title="武彦王妃佐紀子女王">佐紀子女王</a>、<a href="/wiki/%E9%96%91%E9%99%A2%E5%AE%AE" title="閑院宮">閑院宮</a>家の<a href="/wiki/%E5%AF%9B%E5%AD%90%E5%A5%B3%E7%8E%8B" title="寛子女王">寛子女王</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE" title="東久邇宮">東久邇宮</a>家の<a href="/wiki/%E5%B8%AB%E6%AD%A3%E7%8E%8B" title="師正王">師正王</a>が薨去した。</span> </li> <li id="cite_note-145"><b><a href="#cite_ref-145">^</a></b> <span class="reference-text">『<a href="/wiki/%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80%E6%97%A5%E8%A8%98" class="mw-redirect" title="木戸幸一日記">木戸幸一日記</a>』一月六日(土)下巻 一一六四頁。一月三十日(火)下巻 一一六七頁によれば、近衛が木戸に斡旋を求めている。上巻 三一頁の「解題」(<a href="/wiki/%E5%B2%A1%E7%BE%A9%E6%AD%A6" title="岡義武">岡義武</a>による序文)によれば、木戸と<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E7%9C%81" title="宮内省">宮内大臣</a>(現在の<a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81%E9%95%B7%E5%AE%98" class="mw-redirect" title="宮内庁長官">宮内庁長官</a>職に相当)の<a href="/wiki/%E6%9D%BE%E5%B9%B3%E6%81%92%E9%9B%84" class="mw-redirect" title="松平恒雄">松平恒雄</a>とが協議し、重臣が個々に拝謁することになった。</span> </li> <li id="cite_note-147"><b><a href="#cite_ref-147">^</a></b> <span class="reference-text">木戸が参内を制限していたため、<a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E6%96%87%E9%BA%BF" title="近衛文麿">近衛文麿</a>が運動して重臣との会談を実現させたという説があるが、昭和天皇の侍従長を務めた<a href="/wiki/%E8%97%A4%E7%94%B0%E5%B0%9A%E5%BE%B3" title="藤田尚徳">藤田尚徳</a>だけはこれを信じていない<sup id="cite_ref-146" class="reference"><a href="#cite_note-146"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-152"><b><a href="#cite_ref-152">^</a></b> <span class="reference-text">議論は午前10時半からの最高戦争指導会議から<a href="/wiki/%E9%88%B4%E6%9C%A8%E8%B2%AB%E5%A4%AA%E9%83%8E%E5%86%85%E9%96%A3" title="鈴木貫太郎内閣">鈴木貫太郎内閣</a>において2回の閣議、御前会議を経て全て終了したのが翌10日午前2時20分であった。会議により出席者は異なるが、最高戦争指導会議では「受諾賛成」が鈴木貫太郎(首相)、東郷茂徳(<a href="/wiki/%E5%A4%96%E5%8B%99%E5%A4%A7%E8%87%A3_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="外務大臣 (日本)">外相</a>)、米内光政(海相)、受諾反対が阿南惟幾(陸相)、梅津美治郎(参謀総長)、豊田副武(軍令部総長)であった。御前会議ではこれに<a href="/wiki/%E5%B9%B3%E6%B2%BC%E9%A8%8F%E4%B8%80%E9%83%8E" title="平沼騏一郎">平沼騏一郎</a>(枢密院議長)が加わる。鈴木が六閣僚に意見を聞くと、平沼が軍代表に質問した後に賛成に回り、3対3となった。このとき平沼も天皇に御聖断を求めている。2時間にわたる会議の末に鈴木が行動を起した。</span> </li> <li id="cite_note-168"><b><a href="#cite_ref-168">^</a></b> <span class="reference-text">ここでいう朝鮮半島での敗戦とは、663年に日本が<a href="/wiki/%E7%99%BE%E6%B8%88" title="百済">百済</a>王朝の復興を支援するため朝鮮半島に派兵したが、唐と<a href="/wiki/%E6%96%B0%E7%BE%85" title="新羅">新羅</a>の連合軍に敗れた「<a href="/wiki/%E7%99%BD%E6%9D%91%E6%B1%9F%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="白村江の戦い">白村江の戦い</a>」のことを指した。その後、天智天皇は当時の先進国だった唐の<a href="/wiki/%E5%BE%8B%E4%BB%A4%E5%88%B6" title="律令制">律令制</a>を積極的に取り入れたというかつての経験を紹介したものである。</span> </li> <li id="cite_note-184"><b><a href="#cite_ref-184">^</a></b> <span class="reference-text">皇太子の外遊の初例は、明治40年(<a href="/wiki/1907%E5%B9%B4" title="1907年">1907年</a>)の嘉仁親王(後の<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a>)による<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%9F%93%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="大韓帝国">大韓帝国</a>訪問である。この当時の大韓帝国は<a href="/wiki/%E6%97%A5%E9%9F%93%E5%8D%94%E7%B4%84" title="日韓協約">日韓協約</a>により、事実上<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="大日本帝国">大日本帝国</a>の<a href="/wiki/%E4%BF%9D%E8%AD%B7%E5%9B%BD" title="保護国">保護国</a>であったが、正式にはまだ併合前の「外国」であった。</span> </li> <li id="cite_note-192"><b><a href="#cite_ref-192">^</a></b> <span class="reference-text">牛場信彦駐米大使宛て福田赳夫外相公電要旨「米側はアンカレッジが欧州諸国御訪問の途中のお立寄りに過ぎないことを忘れたかの如き非常識な提案を行う有様で、わが方としては迷惑千万である。先方の認識を是正されたい。本来儀礼的行事である今回の御会見はTop4(昭和天皇、香淳皇后、ニクソン大統領夫妻)の御会談が主であるべき。これを写真撮影に終始させるような考え方はわが方としては到底受け入れられない。政治的会談ならば単独会談に続いて随員を加えての会談も考えられるが、今回の場合、随員は御挨拶以外には何等の役割を有しない。この部分にTop4よりも長い時間をかけることは、日本人に天皇陛下を政治会談に引込まんとしたとの印象を与えるのみで、米側にとっても決して望ましいことではない。」<sup id="cite_ref-:2_191-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-191"><span class="cite-bracket">[</span>161<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-198"><b><a href="#cite_ref-198">^</a></b> <span class="reference-text">これ以前に実現しなかった理由には、<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E4%BA%8B%E8%A1%8C%E7%82%BA%E3%81%AE%E8%87%A8%E6%99%82%E4%BB%A3%E8%A1%8C%E3%81%AB%E9%96%A2%E3%81%99%E3%82%8B%E6%B3%95%E5%BE%8B" title="国事行為の臨時代行に関する法律">国事行為の臨時代行に関する法律</a>が整備されていなかったという事情もあった。なお、<a href="/wiki/1973%E5%B9%B4" title="1973年">1973年</a>(昭和48年)、<a href="/wiki/1974%E5%B9%B4" title="1974年">1974年</a>(昭和49年)にも訪米が計画されたが、調整不足もあって実現には至らなかった。</span> </li> <li id="cite_note-201"><b><a href="#cite_ref-201">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/1921%E5%B9%B4" title="1921年">1921年</a>(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>10年)<a href="/wiki/3%E6%9C%886%E6%97%A5" title="3月6日">3月6日</a>に、欧州訪問への往路で6時間余り沖縄本島に滞在したことが、結果的に生涯唯一の同県訪問(皇太子時代のため「行啓」)となっている。詳細は<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E3%81%AE%E6%AC%A7%E5%B7%9E%E8%A8%AA%E5%95%8F#往路" title="皇太子裕仁親王の欧州訪問">皇太子裕仁親王の欧州訪問#往路</a>及び<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E6%88%A6%E5%BE%8C%E5%B7%A1%E5%B9%B8#沖縄県について" title="昭和天皇の戦後巡幸">昭和天皇の戦後巡幸#沖縄県について</a>を参照。</span> </li> <li id="cite_note-236"><b><a href="#cite_ref-236">^</a></b> <span class="reference-text">日本についてのアメリカンジョークとしても同様の内容が伝わる。</span> </li> <li id="cite_note-258"><b><a href="#cite_ref-258">^</a></b> <span class="reference-text">結果は2人ずつのチームのプレーで英国側が1upであった<sup id="cite_ref-田代104-113_257-1" class="reference"><a href="#cite_note-田代104-113-257"><span class="cite-bracket">[</span>223<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-261"><b><a href="#cite_ref-261">^</a></b> <span class="reference-text">ただし、事変直後ではない<sup id="cite_ref-田代170_260-1" class="reference"><a href="#cite_note-田代170-260"><span class="cite-bracket">[</span>225<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-273"><b><a href="#cite_ref-273">^</a></b> <span class="reference-text">昭和天皇もファン 昭和天皇も「刑事コロンボ」の大ファンで、訪米された際にフォークさんとの対面を求めたが実現しなかった。</span> </li> <li id="cite_note-274"><b><a href="#cite_ref-274">^</a></b> <span class="reference-text">昭和天皇もコロンボのファンで、1975年に訪米された際は実現こそしなかったが、フォークが昼食会に招待されたこともあった。</span> </li> <li id="cite_note-276"><b><a href="#cite_ref-276">^</a></b> <span class="reference-text">(日本で人気のあった)アメリカのドラマ『刑事コロンボ』を陛下も見るそうだが、どんなところを楽しんでおられるのか。<br />時間の都合がつかず、私自身はその番組を見ることはできませんでしたが、一般の国民が非常に楽しんで見たと聞いています。</span> </li> <li id="cite_note-317"><b><a href="#cite_ref-317">^</a></b> <span class="reference-text">日本でのカルロス3世勲章捧呈は翌1924年(大正13年)5月24日<sup id="cite_ref-316" class="reference"><a href="#cite_note-316"><span class="cite-bracket">[</span>277<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>。</span> </li> <li id="cite_note-328"><b><a href="#cite_ref-328">^</a></b> <span class="reference-text">日本での金羊毛勲章奉呈は、翌1929年2月26日<sup id="cite_ref-327" class="reference"><a href="#cite_note-327"><span class="cite-bracket">[</span>287<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="出典"><span id=".E5.87.BA.E5.85.B8"></span>出典</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=77" title="節を編集: 出典"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:auto; -webkit-column-count:auto; column-count:auto; -moz-column-width: 25em; -webkit-column-width: 25em; column-width: 25em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text">1989年:平成元年1月31日内閣告示第3号「<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E8%A1%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大行天皇">大行天皇</a>の追号が定められた件」(<a href="/wiki/%E7%AB%B9%E4%B8%8B%E5%86%85%E9%96%A3_(%E6%94%B9%E9%80%A0)" title="竹下内閣 (改造)">竹下改造内閣</a>)</span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://f-showa.or.jp/museum/about_emperor_showa/">[1]</a>昭和天皇記念館</span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/10214587">皇室略牒 宮内省図書寮</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kotobank.jp/word/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87-122005#E7.B2.BE.E9.81.B8.E7.89.88.20.E6.97.A5.E6.9C.AC.E5.9B.BD.E8.AA.9E.E5.A4.A7.E8.BE.9E.E5.85.B8">精選版 日本国語大辞典 昭和天皇(コトバンク)</a></span> </li> <li id="cite_note-britanica-8">^ <a href="#cite_ref-britanica_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-britanica_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-britanica_8-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kotobank.jp/word/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87-122005">ブリタニカ国際大百科事典 小項目事典「昭和天皇」(コトバンク)</a></span> </li> <li id="cite_note-niponica-9">^ <a href="#cite_ref-niponica_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-niponica_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kotobank.jp/word/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87-122005#E6.97.A5.E6.9C.AC.E5.A4.A7.E7.99.BE.E7.A7.91.E5.85.A8.E6.9B.B8.28.E3.83.8B.E3.83.83.E3.83.9D.E3.83.8B.E3.82.AB.29">日本大百科全書(ニッポニカ) 昭和天皇(コトバンク)</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mainichi.jp/articles/20210901/k00/00m/040/371000c">上皇さま 誕生からの日数、最長寿の昭和天皇に並ぶ 3万2031日</a> <a href="/wiki/%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="毎日新聞">毎日新聞</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text">明治34年宮内省告示第7号(『官報』号外、明治34年4月29日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2948640/10">2948640/10</a>)</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE加藤陽子174-14">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE加藤陽子174_14-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE加藤陽子174_14-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF加藤陽子">加藤陽子</a>, p. 174.</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text">明治34年宮内省告示第8号(『官報』号外、明治34年5月5日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2948646">2948646</a>)</span> </li> <li id="cite_note-jitsuroku1-10-19">^ <a href="#cite_ref-jitsuroku1-10_19-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-jitsuroku1-10_19-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『昭和天皇実録・第一』p.10。</span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第5347号「宮廷録事」、明治34年5月3日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2948644/2">2948644/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-25"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b> <span class="reference-text">『昭和天皇実録・第一』p.11-12</span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第5403号「宮廷録事」、明治34年7月8日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2948702/2">2948702/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#山田_1941">山田 1941</a> p.6(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/1101006/29">1101006/29</a>)</span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第6410号「宮廷録事」、明治37年11月10日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2949734/2">2949734/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#山田_1941">山田 1941</a> p.6(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/1101006/29">1101006/29</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19120909gogai-31">^ <a href="#cite_ref-kanpo19120909gogai_31-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19120909gogai_31-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19120909gogai_31-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19120909gogai_31-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19120909gogai_31-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19120909gogai_31-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』号外、大正元年9月9日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2952129/24">2952129/24</a>)</span> </li> <li id="cite_note-yamada1941-8-32">^ <a href="#cite_ref-yamada1941-8_32-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-yamada1941-8_32-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#山田_1941">山田 1941</a> p.8(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/1101006/32">1101006/32</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19141031-33">^ <a href="#cite_ref-kanpo19141031_33-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19141031_33-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』号外、大正3年10月31日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2952782">2952782</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19161031-34">^ <a href="#cite_ref-kanpo19161031_34-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19161031_34-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』号外、大正5年10月31日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2952782">2952782</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19161103-gogai-35">^ <a href="#cite_ref-kanpo19161103-gogai_35-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19161103-gogai_35-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">大正5年11月3日「<a href="/wiki/%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="mw-redirect" title="詔書">詔書</a>」、大正5年11月3日官報号外(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2953390">2953390</a>)</span> </li> <li id="cite_note-otazune194-36">^ <a href="#cite_ref-otazune194_36-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-otazune194_36-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-otazune194_36-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-otazune194_36-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.194</span> </li> <li id="cite_note-37"><b><a href="#cite_ref-37">^</a></b> <span class="reference-text">大正8年宮内省告示第4号(『官報』第2013号、大正8年4月22日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954127/2">2954127/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-38"><b><a href="#cite_ref-38">^</a></b> <span class="reference-text">大正8年宮内省告示第15号(『官報』第2016号、大正8年4月25日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954130/2">2954130/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text">大正8年宮内省告示第18号(『官報』第2021号、大正8年5月1日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954135/3">2954135/3</a>)</span> </li> <li id="cite_note-41"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第2027号「宮廷録事」、大正8年5月9日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954141/6">2954141/6</a>)</span> </li> <li id="cite_note-42"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text">参議院『議会制度七十年史』(大蔵省<a href="/wiki/%E5%8D%B0%E5%88%B7%E5%B1%80" class="mw-redirect" title="印刷局">印刷局</a>、1960年)p.1(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/3034963/9">3034963/9</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19201031-43">^ <a href="#cite_ref-kanpo19201031_43-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19201031_43-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』号外、大正9年10月31日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954590">2954590</a>)</span> </li> <li id="cite_note-LondonGazette19210509-44">^ <a href="#cite_ref-LondonGazette19210509_44-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-LondonGazette19210509_44-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-LondonGazette19210509_44-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-LondonGazette19210509_44-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><cite id="CITEREFGazette32317" class="citation magazine cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thegazette.co.uk/London/issue/32317/page/3737">"No. 32317"</a>. <i><a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%82%BC%E3%83%83%E3%83%88" title="ロンドン・ガゼット">The London Gazette</a></i> (英語). 9 May 1921. p. 3737<span class="reference-accessdate">. 2022年5月11日閲覧</span>。</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+London+Gazette&rft.atitle=No.+32317&rft.pages=3737&rft.date=1921-05-09&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thegazette.co.uk%2FLondon%2Fissue%2F32317%2Fpage%2F3737&rfr_id=info%3Asid%2Fja.wikipedia.org%3A%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-kanpo19211111-45"><b><a href="#cite_ref-kanpo19211111_45-0">^</a></b> <span class="reference-text">大正10年宮内省告示第36号(『官報』第2784号、大正10年11月11日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954899">2954899</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19211125-gogai-46">^ <a href="#cite_ref-kanpo19211125-gogai_46-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19211125-gogai_46-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">大正10年11月25日「<a href="/wiki/%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="mw-redirect" title="詔書">詔書</a>」、大正10年11月25日官報号外(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954911/16">2954911/16</a>)</span> </li> <li id="cite_note-48"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b> <span class="reference-text">大正11年宮内省告示第31号(『官報』号外、大正11年9月28日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955167/14">2955167/14</a>)</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE原武史201567‐68-50"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE原武史201567‐68_50-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF原武史2015">原武史 2015</a>, p. 67‐68.</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19231031-51">^ <a href="#cite_ref-kanpo19231031_51-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19231031_51-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』号外、大正12年10月31日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955503/2">2955503/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-原_2017_p.359-52">^ <a href="#cite_ref-原_2017_p.359_52-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-原_2017_p.359_52-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#原_2017">原 2017</a> p.359</span> </li> <li id="cite_note-53"><b><a href="#cite_ref-53">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#小田部_2001">小田部 2001</a> p.145-147</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19240126-54">^ <a href="#cite_ref-kanpo19240126_54-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19240126_54-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">大正13年宮内省告示第11号(『官報』第3434号、大正13年2月6日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955582">2955582</a>)</span> </li> <li id="cite_note-55"><b><a href="#cite_ref-55">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.149</span> </li> <li id="cite_note-56"><b><a href="#cite_ref-56">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3450号「宮廷録事」、大正13年2月26日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955598/6">2955598/6</a>)</span> </li> <li id="cite_note-57"><b><a href="#cite_ref-57">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#昭和の母皇太后さま_2000">昭和の母皇太后さま 2000</a> p.114-118</span> </li> <li id="cite_note-58"><b><a href="#cite_ref-58">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#森_2016">森 2016</a> p.32</span> </li> <li id="cite_note-59"><b><a href="#cite_ref-59">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.236</span> </li> <li id="cite_note-60"><b><a href="#cite_ref-60">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第4293号「宮廷録事」、大正15年12月14日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956443/4">2956443/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-61"><b><a href="#cite_ref-61">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」、大正15年12月25日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956454/20">2956454/20</a>)</span> </li> <li id="cite_note-62"><b><a href="#cite_ref-62">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「詔書」、大正15年12月25日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956454/17">2956454/17</a>)</span> </li> <li id="cite_note-64"><b><a href="#cite_ref-64">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」、昭和元年12月26日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956455">2956455</a>)</span> </li> <li id="cite_note-65"><b><a href="#cite_ref-65">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」、昭和元年12月28日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956457/18">2956457/18</a>)</span> </li> <li id="cite_note-67"><b><a href="#cite_ref-67">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「告示」、昭和3年1月17日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956774/18">2956774/18</a>)</span> </li> <li id="cite_note-68"><b><a href="#cite_ref-68">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第518号「宮廷録事」、昭和3年9月15日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956979/3">2956979/3</a>)</span> </li> <li id="cite_note-69"><b><a href="#cite_ref-69">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」、昭和3年11月7日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957022/16">2957022/16</a>)</span> </li> <li id="cite_note-70"><b><a href="#cite_ref-70">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「大禮使彙報」、昭和3年11月10日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957025/3">2957025/3</a>)</span> </li> <li id="cite_note-72"><b><a href="#cite_ref-72">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」及び「大禮使彙報」、昭和3年11月15日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957028/18">2957028/18</a>)</span> </li> <li id="cite_note-73"><b><a href="#cite_ref-73">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」及び「大禮使彙報」、昭和3年11月22日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957035/18">2957035/18</a>)</span> </li> <li id="cite_note-74"><b><a href="#cite_ref-74">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」及び「大禮使彙報」、昭和3年11月23日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957036/18">2957036/18</a>)</span> </li> <li id="cite_note-75"><b><a href="#cite_ref-75">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」及び「大禮使彙報」、昭和3年11月24日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957037/17">2957037/17</a>)</span> </li> <li id="cite_note-76"><b><a href="#cite_ref-76">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」及び「大禮使彙報」、昭和3年11月25日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957038">2957038</a>)</span> </li> <li id="cite_note-77"><b><a href="#cite_ref-77">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「宮廷録事」及び「大禮使彙報」、昭和3年11月29日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957042/3">2957042/3</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo694-19290430-78"><b><a href="#cite_ref-kanpo694-19290430_78-0">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第694号「宮廷録事」、昭和4年4月30日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957163/7">2957163/7</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo2477-19350409-79">^ <a href="#cite_ref-kanpo2477-19350409_79-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo2477-19350409_79-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo2477-19350409_79-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo2477-19350409_79-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』第2477号「宮廷録事」、昭和10年4月9日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2958956/14">2958956/14</a>)</span> </li> <li id="cite_note-80"><b><a href="#cite_ref-80">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">Kongō, Charles (2024年1月12日). “<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.31235/osf.io/p6a32">植民地から自動車へ、イノベーションが帝国主義の終焉を齎すメカニズム</a>”. <i>dx.doi.org</i>. <span title="">2024年11月23日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-81"><b><a href="#cite_ref-81">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第2483号「宮廷録事」、昭和10年4月16日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2958962/8">2958962/8</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo4042-19400628-82">^ <a href="#cite_ref-kanpo4042-19400628_82-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo4042-19400628_82-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』第4042号「宮廷録事」、昭和15年6月28日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2960540/33">2960540/33</a>)</span> </li> <li id="cite_note-83"><b><a href="#cite_ref-83">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第4046号「宮廷録事」、昭和15年7月3日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2960544/14">2960544/14</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19411208-gogai-84"><b><a href="#cite_ref-kanpo19411208-gogai_84-0">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「詔書」、昭和16年12月8日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2960976/18">2960976/18</a>)</span> </li> <li id="cite_note-85"><b><a href="#cite_ref-85">^</a></b> <span class="reference-text">昭和17年宮内省告示第29号(『官報』第4778号、昭和17年12月14日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2961281/2">2961281/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-86"><b><a href="#cite_ref-86">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第5452号「宮廷録事」、昭和20年3月20日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2961951/2">2961951/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19450814-gogai-87"><b><a href="#cite_ref-kanpo19450814-gogai_87-0">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「詔書」、昭和20年8月14日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2962077/4">2962077/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-88"><b><a href="#cite_ref-88">^</a></b> <span class="reference-text">昭和20年宮内省告示第36号(『官報』第5651号、昭和20年11月12日)(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2962155/2">2962155/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-89"><b><a href="#cite_ref-89">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第5655号「宮廷録事」、昭和20年11月16日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956455">2956455</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo19460101-gogai-90">^ <a href="#cite_ref-kanpo19460101-gogai_90-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo19460101-gogai_90-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』号外「詔書」、昭和21年1月1日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2962196">2962196</a>)</span> </li> <li id="cite_note-91"><b><a href="#cite_ref-91">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第5728号「宮廷録事」、昭和21年2月19日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2962236/2">2962236/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-92"><b><a href="#cite_ref-92">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> pp.366-367</span> </li> <li id="cite_note-93"><b><a href="#cite_ref-93">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』号外「国会」、昭和22年6月23日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2962647/6">2962647/6</a>)</span> </li> <li id="cite_note-94"><b><a href="#cite_ref-94">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第6231号「宮廷録事」、昭和22年10月21日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2962752/8">2962752/8</a>)</span> </li> <li id="cite_note-95"><b><a href="#cite_ref-95">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#伏見博明_2022">伏見博明 2022</a> p.108-110</span> </li> <li id="cite_note-96"><b><a href="#cite_ref-96">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.68</span> </li> <li id="cite_note-97"><b><a href="#cite_ref-97">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=HbVWAjUPQDk">Emperor Hirohito Steps Foot on US Soil</a> Richard Nixon Foundation</span> </li> <li id="cite_note-kaiken-98">^ <a href="#cite_ref-kaiken_98-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kaiken_98-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060405060627/http://www.jnpc.or.jp/cgi-bin/pb/pdf.php?id=120">日本記者クラブ記者会見 アメリカ訪問を終えて 昭和天皇・香淳皇后両陛下</a>” (PDF).  日本記者クラブ (1975年10月31日). 2006年4月5日時点の<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jnpc.or.jp/cgi-bin/pb/pdf.php?id=120">オリジナル</a>よりアーカイブ。<span title="">2014年8月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-99"><b><a href="#cite_ref-99">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> pp.315-316</span> </li> <li id="cite_note-101"><b><a href="#cite_ref-101">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">日本放送協会. “<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210901205802/https://www3.nhk.or.jp/news/html/20210902/k10013238001000.html">上皇さま 歴代天皇の中で最高齢に</a>”. <i>NHKニュース</i>. <span title="">2021年9月2日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-103"><b><a href="#cite_ref-103">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"> <i>私の後藤田正晴</i>. 同・編纂委員会 編. 講談社. (2007). p. 382</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%A7%81%E3%81%AE%E5%BE%8C%E8%97%A4%E7%94%B0%E6%AD%A3%E6%99%B4&rft.date=2007&rft.pages=p.%26nbsp%3B382&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-105"><b><a href="#cite_ref-105">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dailyshincho.jp/article/2017/01010557/?all=1">史上初めて玉体にメスが入った「昭和天皇」手術 秘匿された「進行すい臓がん」の病状</a> - デイリー新潮 2017年01月01日</span> </li> <li id="cite_note-106"><b><a href="#cite_ref-106">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dailyshincho.jp/article/2017/01020557/?all=1">昭和天皇の「がん」告知を巡る医師たちの攻防 隠し続けた侍医団(全文)</a> - デイリー新潮 2017年01月02日</span> </li> <li id="cite_note-107"><b><a href="#cite_ref-107">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dailyshincho.jp/article/2017/01030557/?all=1">昭和天皇の「すい臓がん」を報じた朝日新聞 当時の宮内庁担当記者が語る(全文)</a> - デイリー新潮 2017年1月3日</span> </li> <li id="cite_note-108"><b><a href="#cite_ref-108">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dailyshincho.jp/article/2017/01040555/?all=1">隠された昭和天皇の「すい臓がん」 当時の侍医が振り返る“どうしても陛下に切り出せなかった”(全文)</a> - デイリー新潮 2017年1月4日</span> </li> <li id="cite_note-109"><b><a href="#cite_ref-109">^</a></b> <span class="reference-text">『<a href="/wiki/%E8%AA%AD%E5%A3%B2%E6%96%B0%E8%81%9E" title="読売新聞">読売新聞</a>』1989年2月23日:「昭和天皇」副葬品明らかに ご採集の貝標本、大相撲番付表、ご愛用顕微鏡</span> </li> <li id="cite_note-110"><b><a href="#cite_ref-110">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation news">真鍋光之; 古関俊樹 (2014年8月22日). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://b.hatena.ne.jp/entry/mainichi.jp/shimen/news/20140822ddm001040179000c.html">“皇室:「昭和天皇実録」完成 両陛下に提出 60冊1万2000ページ−−宮内庁”</a>. <i><a href="/wiki/%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="毎日新聞">毎日新聞</a></i> (<a href="/wiki/%E3%81%AF%E3%81%A6%E3%81%AA_(%E4%BC%81%E6%A5%AD)" title="はてな (企業)">はてな</a>)<span style="display:none;">. <a rel="nofollow" class="external free" href="http://b.hatena.ne.jp/entry/mainichi.jp/shimen/news/20140822ddm001040179000c.html">http://b.hatena.ne.jp/entry/mainichi.jp/shimen/news/20140822ddm001040179000c.html</a></span> <span class="reference-accessdate"><span title="">2014年8月24日</span>閲覧。</span></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E7%9A%87%E5%AE%A4%3A%E3%80%8C%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2%E3%80%8D%E5%AE%8C%E6%88%90+%E4%B8%A1%E9%99%9B%E4%B8%8B%E3%81%AB%E6%8F%90%E5%87%BA+60%E5%86%8A1%E4%B8%872000%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E2%88%92%E2%88%92%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81&rft.jtitle=%5B%5B%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%5D%5D&rft.aulast=%E7%9C%9F%E9%8D%8B%E5%85%89%E4%B9%8B&rft.au=%E7%9C%9F%E9%8D%8B%E5%85%89%E4%B9%8B&rft.au=%E5%8F%A4%E9%96%A2%E4%BF%8A%E6%A8%B9&rft.date=2014%E5%B9%B48%E6%9C%8822%E6%97%A5&rft.pub=%5B%5B%E3%81%AF%E3%81%A6%E3%81%AA+%28%E4%BC%81%E6%A5%AD%29%7C%E3%81%AF%E3%81%A6%E3%81%AA%5D%5D&rft_id=http%3A%2F%2Fb.hatena.ne.jp%2Fentry%2Fmainichi.jp%2Fshimen%2Fnews%2F20140822ddm001040179000c.html&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-111"><b><a href="#cite_ref-111">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">山階会 編『山階宮三代』 下、<a href="/wiki/%E7%B2%BE%E8%88%88%E7%A4%BE" title="精興社">精興社</a>、1982年、291頁。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%B1%B1%E9%9A%8E%E5%AE%AE%E4%B8%89%E4%BB%A3&rft.date=1982&rft.pages=291%E9%A0%81&rft.pub=%5B%5B%E7%B2%BE%E8%88%88%E7%A4%BE%5D%5D&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-JILArt.12-113">^ <a href="#cite_ref-JILArt.12_113-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-JILArt.12_113-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-JILArt.12_113-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">皇室典範</a>(昭和二十二年法律第三号)<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-115"><b><a href="#cite_ref-115">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.392</span> </li> <li id="cite_note-116"><b><a href="#cite_ref-116">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.175</span> </li> <li id="cite_note-117"><b><a href="#cite_ref-117">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.266</span> </li> <li id="cite_note-118"><b><a href="#cite_ref-118">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> pp.330-331</span> </li> <li id="cite_note-119"><b><a href="#cite_ref-119">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.392-393</span> </li> <li id="cite_note-yomi19890107-kiseki-120">^ <a href="#cite_ref-yomi19890107-kiseki_120-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-yomi19890107-kiseki_120-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">1989年1月7日『読売新聞』「昭和天皇のご生涯 戦争の暗い時代から平和の象徴へ多難な軌跡」</span> </li> <li id="cite_note-121"><b><a href="#cite_ref-121">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.393</span> </li> <li id="cite_note-122"><b><a href="#cite_ref-122">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.394</span> </li> <li id="cite_note-sasaki2005-400-123"><b><a href="#cite_ref-sasaki2005-400_123-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.400</span> </li> <li id="cite_note-124"><b><a href="#cite_ref-124">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.401</span> </li> <li id="cite_note-125"><b><a href="#cite_ref-125">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#山田_1941">山田 1941</a> p.6(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/1101006/31">1101006/31</a>)</span> </li> <li id="cite_note-126"><b><a href="#cite_ref-126">^</a></b> <span class="reference-text">『昭和天皇実録・第一』p.598</span> </li> <li id="cite_note-127"><b><a href="#cite_ref-127">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.285</span> </li> <li id="cite_note-128"><b><a href="#cite_ref-128">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.286</span> </li> <li id="cite_note-129"><b><a href="#cite_ref-129">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#佐々木_2005">佐々木 2005</a> p.397</span> </li> <li id="cite_note-130"><b><a href="#cite_ref-130">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.191</span> </li> <li id="cite_note-131"><b><a href="#cite_ref-131">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.321</span> </li> <li id="cite_note-#1-133">^ <a href="#cite_ref-#1_133-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_133-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.322</span> </li> <li id="cite_note-134"><b><a href="#cite_ref-134">^</a></b> <span class="reference-text">『本庄繁日記』昭和11年(1936年)2月27日付(原書房)</span> </li> <li id="cite_note-135"><b><a href="#cite_ref-135">^</a></b> <span class="reference-text">2019年8月15日(木) 午後7時30分~8時43分放送『NHKスペシャル 全貌 二・二六事件~最高機密文書で迫る~』<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.nhk.or.jp/special/detail/20190815.html">[2]</a></span> </li> <li id="cite_note-136"><b><a href="#cite_ref-136">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.366</span> </li> <li id="cite_note-otazune-317-137">^ <a href="#cite_ref-otazune-317_137-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-otazune-317_137-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.317</span> </li> <li id="cite_note-138"><b><a href="#cite_ref-138">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jacar.go.jp/nichibei/popup/pop_28.html">昭和16年(1941年)12月6日 野村・来栖両大使、本国に対し、ルーズヴェルト米大統領発天皇宛親電が発電されたことを報告</a>”.  国立公文書館アジア歴史資料センター. <span title="">2014年3月9日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-139"><b><a href="#cite_ref-139">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"> <i>天声人語 1</i>. 朝日新聞. (1981-01-20). p. 116-117</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%A4%A9%E5%A3%B0%E4%BA%BA%E8%AA%9E+1&rft.date=1981-01-20&rft.pages=p.%26nbsp%3B116-117&rft.pub=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-:1-140"><b><a href="#cite_ref-:1_140-0">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210901092620/https://www3.nhk.or.jp/news/html/20210901/k10013237521000.html">太平洋戦争開戦直前 昭和天皇の心情 侍従長の日記で明らかに</a>”.  NHK. <span title="">2021年9月1日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-読売20220527-141">^ <a href="#cite_ref-読売20220527_141-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-読売20220527_141-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-読売20220527_141-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-読売20220527_141-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text">「昭和天皇 特攻隊に涙/元侍従武官日記 将兵の置かれた状況憂う」『<a href="/wiki/%E8%AA%AD%E5%A3%B2%E6%96%B0%E8%81%9E" title="読売新聞">読売新聞</a>』朝刊2022年5月27日(社会面)</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE原武史2015126-142">^ <a href="#cite_ref-FOOTNOTE原武史2015126_142-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FOOTNOTE原武史2015126_142-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF原武史2015">原武史 2015</a>, p. 126.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE原武史2015131-143"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE原武史2015131_143-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF原武史2015">原武史 2015</a>, p. 131.</span> </li> <li id="cite_note-昭和天皇実録_産経1409090021_1/2-144">^ <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090021_1/2_144-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090021_1/2_144-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sankei.com/article/20140909-5IJ6XA4LFNPWNKUJCXZSKE5NYY/">【昭和天皇実録公表】終戦への道でリーダーシップ 抗戦派を説得 謁見回数、影響力裏付け 1/2</a>”.  <a href="/wiki/%E7%94%A3%E7%B5%8C%E6%96%B0%E8%81%9E" title="産経新聞">産経新聞</a> (2014年9月9日). <span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-146"><b><a href="#cite_ref-146">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#史料・回想録">藤田 (1961)「天皇の終戦秘密工作」</a>43-54頁。</span> </li> <li id="cite_note-148"><b><a href="#cite_ref-148">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80" title="木戸幸一">木戸幸一</a> 著「時局ニ関スル重臣奉答録」、木戸日記研究会 編『木戸幸一関係文書』<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A" title="東京大学出版会">東京大学出版会</a>、1966年、495-498頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/413030013X" title="特別:文献資料/413030013X">413030013X</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=%E6%99%82%E5%B1%80%E3%83%8B%E9%96%A2%E3%82%B9%E3%83%AB%E9%87%8D%E8%87%A3%E5%A5%89%E7%AD%94%E9%8C%B2&rft.atitle=%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80%E9%96%A2%E4%BF%82%E6%96%87%E6%9B%B8&rft.aulast=%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80&rft.au=%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80&rft.date=1966&rft.pages=495-498%E9%A0%81&rft.pub=%5B%5B%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A%5D%5D&rft.isbn=413030013X&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-149"><b><a href="#cite_ref-149">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#史料・回想録">藤田 (1961)「陽の目を見た近衛上奏文」</a>55-67頁。</span> </li> <li id="cite_note-150"><b><a href="#cite_ref-150">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iza.ne.jp/article/20140909-YIQH5R3OBJPGBGPT644BZ37BDY/">昭和天皇実録 「ご聖断」ソ連参戦で決意 報告の18分後「終戦」側近に指示 1/3</a>”.  iza 産経新聞デジタル (2014年9月9日). <span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3-151">^ <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_iza14090905120002_2/3_151-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iza.ne.jp/article/20140909-YIQH5R3OBJPGBGPT644BZ37BDY/2/">昭和天皇実録 「ご聖断」ソ連参戦で決意 報告の18分後「終戦」側近に指示 2/3</a>”.  iza 産経新聞デジタル (2014年9月9日). <span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-昭和天皇実録_産経1409090064_3/3-153">^ <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090064_3/3_153-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_産経1409090064_3/3_153-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sankei.com/life/news/140909/lif1409090064-n3.html">【昭和天皇実録公表】自作の物語に「裕仁新イソップ」 解剖したカエルに「正一位蛙大明神」 幼少期の新逸話 3/3</a>”.  産経新聞 (2014年9月9日). <span title="">2020年3月21日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-154"><b><a href="#cite_ref-154">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#toland">トーランド(1984年)「七部 耐え難きを耐え 1 ポツダム宣言受諾」</a>205-213頁。</span> </li> <li id="cite_note-155"><b><a href="#cite_ref-155">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#史料・回想録">藤田 (1961)「聖断下る」</a>118-136頁。</span> </li> <li id="cite_note-156"><b><a href="#cite_ref-156">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#史料・回想録">藤田 (1961)「異例、天皇の心境吐露」</a>207-208頁。</span> </li> <li id="cite_note-157"><b><a href="#cite_ref-157">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sankei.com/article/20140909-5IJ6XA4LFNPWNKUJCXZSKE5NYY/2/">【昭和天皇実録公表】終戦への道でリーダーシップ 抗戦派を説得 謁見回数、影響力裏付け 2/2</a>”.  <a href="/wiki/%E7%94%A3%E7%B5%8C%E6%96%B0%E8%81%9E" title="産経新聞">産経新聞</a> (2014年9月9日). <span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-158"><b><a href="#cite_ref-158">^</a></b> <span class="reference-text">2023年8月7日放送 NHKスペシャル 発見「昭和天皇御進講メモ〜戦時下 知られざる外交戦〜」発見 昭和天皇御進講メモ〜戦時下 知られざる外交戦〜 - NHKスペシャル - NHK</span> </li> <li id="cite_note-159"><b><a href="#cite_ref-159">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://special.sankei.com/a/society/article/20200301/0001.html">昭和天皇の87年 皇太子と1年4カ月ぶりに再会 「我が軍人は科学を忘れた…」</a>”.  産経新聞 (2020年3月1日). <span title="">2020年3月21日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE豊下楢彦20083-4-160"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE豊下楢彦20083-4_160-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF豊下楢彦2008">豊下楢彦 2008</a>, p. 3-4.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE豊下楢彦20081-161"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE豊下楢彦20081_161-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF豊下楢彦2008">豊下楢彦 2008</a>, p. 1.</span> </li> <li id="cite_note-162"><b><a href="#cite_ref-162">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.15</span> </li> <li id="cite_note-otazune252-253-163">^ <a href="#cite_ref-otazune252-253_163-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-otazune252-253_163-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.252-253</span> </li> <li id="cite_note-hahanaru312-164"><b><a href="#cite_ref-hahanaru312_164-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#Shillony">シロニー(2003年)</a>312頁。</span> </li> <li id="cite_note-165"><b><a href="#cite_ref-165">^</a></b> <span class="reference-text">Amino & Yamaguchi, `The Japanese Monarchy and Women', p.57.<sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:CITEHOW" class="mw-redirect" title="Wikipedia:CITEHOW"><span title="文献を特定する詳細な情報が求められています。(2014年8月)">要文献特定詳細情報</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-166"><b><a href="#cite_ref-166">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#Shillony">シロニー(2003年)</a>313頁。</span> </li> <li id="cite_note-167"><b><a href="#cite_ref-167">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.254</span> </li> <li id="cite_note-169"><b><a href="#cite_ref-169">^</a></b> <span class="reference-text">高橋紘 編『昭和天皇発言録―大正9年~昭和64年の真実』(<a href="/wiki/%E5%B0%8F%E5%AD%A6%E9%A4%A8" title="小学館">小学館</a>、1989年)p.139</span> </li> <li id="cite_note-kandonihonshi-170">^ <a href="#cite_ref-kandonihonshi_170-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kandonihonshi_170-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">服部剛 編『感動の日本史 日本が好きになる!』致知出版社、2016年、214-216頁。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%84%9F%E5%8B%95%E3%81%AE%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%8F%B2%E3%80%80%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%8C%E5%A5%BD%E3%81%8D%E3%81%AB%E3%81%AA%E3%82%8B%EF%BC%81&rft.date=2016&rft.pages=214-216%E9%A0%81&rft.pub=%E8%87%B4%E7%9F%A5%E5%87%BA%E7%89%88%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>id=<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784800911278" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-4-8009-1127-8</a></span> </li> <li id="cite_note-171"><b><a href="#cite_ref-171">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.41</span> </li> <li id="cite_note-172"><b><a href="#cite_ref-172">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.53</span> </li> <li id="cite_note-173"><b><a href="#cite_ref-173">^</a></b> <span class="reference-text">「天皇陛下 常磐炭礦を御視察 汗だく坑内に御立ち」『朝日新聞』昭和22年8月6日1面</span> </li> <li id="cite_note-174"><b><a href="#cite_ref-174">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.31</span> </li> <li id="cite_note-175"><b><a href="#cite_ref-175">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> pp.58-60</span> </li> <li id="cite_note-sagajun-176">^ <a href="#cite_ref-sagajun_176-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sagajun_176-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">昭和天皇巡幸編纂委員会 編『昭和天皇巡幸―戦後の復興と共に歩まれた軌跡』創芸社、2012年、170頁頁。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%B7%A1%E5%B9%B8%E2%80%95%E6%88%A6%E5%BE%8C%E3%81%AE%E5%BE%A9%E8%88%88%E3%81%A8%E5%85%B1%E3%81%AB%E6%AD%A9%E3%81%BE%E3%82%8C%E3%81%9F%E8%BB%8C%E8%B7%A1&rft.date=2012&rft.pages=170%E9%A0%81%E9%A0%81&rft.pub=%E5%89%B5%E8%8A%B8%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>id=<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784881441602" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-4-88144-160-2</a></span> </li> <li id="cite_note-177"><b><a href="#cite_ref-177">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.82-83</span> </li> <li id="cite_note-178"><b><a href="#cite_ref-178">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.83-84</span> </li> <li id="cite_note-179"><b><a href="#cite_ref-179">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.83</span> </li> <li id="cite_note-hosokawa-180"><b><a href="#cite_ref-hosokawa_180-0">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E7%B4%B0%E5%B7%9D%E9%9A%86%E5%85%83" title="細川隆元">細川隆元</a>『天皇陛下と語る』山手書房、1982年12月。<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#書誌データの提供" title="国立国会図書館">全国書誌番号</a>:<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a rel="nofollow" class="external text" href="//id.ndl.go.jp/jpno/83047901">83047901</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%99%9B%E4%B8%8B%E3%81%A8%E8%AA%9E%E3%82%8B&rft.aulast=%E7%B4%B0%E5%B7%9D%E9%9A%86%E5%85%83&rft.au=%E7%B4%B0%E5%B7%9D%E9%9A%86%E5%85%83&rft.date=1982%E5%B9%B412%E6%9C%88&rft.pub=%E5%B1%B1%E6%89%8B%E6%9B%B8%E6%88%BF&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-181"><b><a href="#cite_ref-181">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E4%B8%89%E6%B5%A6%E6%9C%B1%E9%96%80" title="三浦朱門">三浦朱門監修</a>『靖国神社 : 正しく理解するために』海竜社、2005年8月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4759308962" title="特別:文献資料/4759308962">4759308962</a>。「年表」</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E9%9D%96%E5%9B%BD%E7%A5%9E%E7%A4%BE+%3A+%E6%AD%A3%E3%81%97%E3%81%8F%E7%90%86%E8%A7%A3%E3%81%99%E3%82%8B%E3%81%9F%E3%82%81%E3%81%AB&rft.aulast=%E4%B8%89%E6%B5%A6%E6%9C%B1%E9%96%80%E7%9B%A3%E4%BF%AE&rft.au=%E4%B8%89%E6%B5%A6%E6%9C%B1%E9%96%80%E7%9B%A3%E4%BF%AE&rft.date=2005-08&rft.pub=%E6%B5%B7%E7%AB%9C%E7%A4%BE&rft.isbn=4759308962&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-182"><b><a href="#cite_ref-182">^</a></b> <span class="reference-text">富田メモは<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%B5%8C%E6%B8%88%E6%96%B0%E8%81%9E" title="日本経済新聞">日本経済新聞</a>朝刊(2006年7月20日付け、未刊行)で公表。卜部日記は<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="朝日新聞">朝日新聞</a>朝刊(2007年4月26付け)で公表。同年に刊行。</span> </li> <li id="cite_note-183"><b><a href="#cite_ref-183">^</a></b> <span class="reference-text">2006年7月21日『<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%96%B0%E8%81%9E" title="東京新聞">東京新聞</a>』朝刊<sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:CITEHOW" class="mw-redirect" title="Wikipedia:CITEHOW"><span title="文献を特定する詳細な情報が求められています。(2014年1月)">要文献特定詳細情報</span></a></i>]</sup>、また靖国神社境内の遊就館にも展示がある</span> </li> <li id="cite_note-185"><b><a href="#cite_ref-185">^</a></b> <span class="reference-text">小田部雄次 『天皇・皇室を知る事典』211頁(東京堂出版・2007年)</span> </li> <li id="cite_note-100-20-445-186">^ <a href="#cite_ref-100-20-445_186-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-100-20-445_186-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F" title="早野透">早野透</a> 著「(97)昭和天皇」、朝日新聞社 編『100人の20世紀』 下、朝日新聞社〈<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%87%E5%BA%AB" title="朝日文庫">朝日文庫</a>〉、2001年9月、445頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4022613513" title="特別:文献資料/4022613513">4022613513</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=%EF%BC%8897%EF%BC%89%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&rft.atitle=100%E4%BA%BA%E3%81%AE20%E4%B8%96%E7%B4%80&rft.aulast=%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F&rft.au=%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F&rft.date=2001-9&rft.series=%5B%5B%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%87%E5%BA%AB%5D%5D&rft.pages=445%E9%A0%81&rft.pub=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE&rft.isbn=4022613513&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-otazune143-187"><b><a href="#cite_ref-otazune143_187-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.143</span> </li> <li id="cite_note-188"><b><a href="#cite_ref-188">^</a></b> <span class="reference-text">『皇族 天皇家の近現代史』小田部雄次 中公新書 2011</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998153-154-189"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998153-154_189-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF高松宮妃喜久子1998">高松宮妃喜久子 1998</a>, p. 153-154.</span> </li> <li id="cite_note-190"><b><a href="#cite_ref-190">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=HbVWAjUPQDk&t=535s">“Emperor Hirohito Steps Foot on US Soil”</a>. <a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a>: <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Richard_Nixon_Foundation" class="extiw" title="en:Richard Nixon Foundation">Richard Nixon Foundation</a>. (2015年8月20日)<span style="display:none;">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.youtube.com/watch?v=HbVWAjUPQDk&t=535s">https://www.youtube.com/watch?v=HbVWAjUPQDk&t=535s</a></span> <span class="reference-accessdate"><span title="">2021年3月20日</span>閲覧。</span></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=Emperor+Hirohito+Steps+Foot+on+US+Soil&rft.atitle=&rft.date=2015%E5%B9%B48%E6%9C%8820%E6%97%A5&rft.pub=%5B%5BYouTube%5D%5D%3A+%5B%5B%3Aen%3ARichard+Nixon+Foundation%7CRichard+Nixon+Foundation%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DHbVWAjUPQDk%26t%3D535s&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-:2-191">^ <a href="#cite_ref-:2_191-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_191-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"><a href="/wiki/%E5%A2%97%E7%94%B0%E5%BC%98" title="増田弘">増田弘</a> (2013年3月4日). “<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.toyoeiwa.ac.jp/daigakuin/k_i_column/kyoin/kyoin_hiroshimasuda_01.html">外交文書公開に関する備忘録</a>”. <i>www.toyoeiwa.ac.jp</i>.  <a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%B4%8B%E8%8B%B1%E5%92%8C%E5%A5%B3%E5%AD%A6%E9%99%A2%E5%A4%A7%E5%AD%A6" title="東洋英和女学院大学">東洋英和女学院大学</a>大学院. <span title="">2022年4月26日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-193"><b><a href="#cite_ref-193">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130310040504/http://sankei.jp.msn.com/politics/news/130307/plc13030711450008-n1.htm">“米側の昭和天皇政治利用に外相が「迷惑千万」 外交文書公開”</a>. <a href="/wiki/MSN%E7%94%A3%E7%B5%8C%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%B9" title="MSN産経ニュース">MSN産経ニュース</a>. (2013年3月7日).  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sankei.jp.msn.com/politics/news/130307/plc13030711450008-n1.htm">オリジナル</a>の2013年3月10日時点におけるアーカイブ。<span style="display:none;">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://web.archive.org/web/20130310040504/http://sankei.jp.msn.com/politics/news/130307/plc13030711450008-n1.htm">https://web.archive.org/web/20130310040504/http://sankei.jp.msn.com/politics/news/130307/plc13030711450008-n1.htm</a></span> <span class="reference-accessdate"><span title="">2013年3月7日</span>閲覧。</span></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=%E7%B1%B3%E5%81%B4%E3%81%AE%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E6%94%BF%E6%B2%BB%E5%88%A9%E7%94%A8%E3%81%AB%E5%A4%96%E7%9B%B8%E3%81%8C%E3%80%8C%E8%BF%B7%E6%83%91%E5%8D%83%E4%B8%87%E3%80%8D+%E5%A4%96%E4%BA%A4%E6%96%87%E6%9B%B8%E5%85%AC%E9%96%8B&rft.atitle=&rft.date=2013%E5%B9%B43%E6%9C%887%E6%97%A5&rft.pub=%5B%5BMSN%E7%94%A3%E7%B5%8C%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%B9%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20130310040504%2Fhttp%3A%2F%2Fsankei.jp.msn.com%2Fpolitics%2Fnews%2F130307%2Fplc13030711450008-n1.htm&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-194"><b><a href="#cite_ref-194">^</a></b> <span class="reference-text">「飾り気ない歓迎ぶり 新聞も旅行者扱い」『<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E6%96%B0%E8%81%9E" class="mw-redirect" title="中國新聞">中國新聞</a>』昭和46年10月3日15面</span> </li> <li id="cite_note-195"><b><a href="#cite_ref-195">^</a></b> <span class="reference-text">「両陛下バラ園ご散策」『中國新聞』昭和46年10月5日夕刊 7面</span> </li> <li id="cite_note-otazune182-196"><b><a href="#cite_ref-otazune182_196-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.182</span> </li> <li id="cite_note-otazune193-197"><b><a href="#cite_ref-otazune193_197-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.193</span> </li> <li id="cite_note-199"><b><a href="#cite_ref-199">^</a></b> <span class="reference-text">「被災者たちを御激励 陛下、埼玉縣を御視察」昭和22年9月22日1面</span> </li> <li id="cite_note-omoide-200">^ <a href="#cite_ref-omoide_200-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-omoide_200-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">1989年1月8日『朝日新聞』「亡き陛下の思い出 - 側近らが語る」</span> </li> <li id="cite_note-:0-202">^ <a href="#cite_ref-:0_202-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_202-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.mynavi.jp/article/20171225-562558/">昭和天皇、沖縄訪問かなわず「もう、ダメか…」元侍医が証言</a>”.  <a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%83%8A%E3%83%93%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%B9" title="マイナビニュース">マイナビニュース</a> (2017年12月25日). <span title="">2018年3月27日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-203"><b><a href="#cite_ref-203">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kunaicho.go.jp/joko/pages/about/gokomu/odemashi/rocal/rocaldata-02.html#B47">皇室のご活動 > ご活動について > 上皇上皇后両陛下のご活動 > 平成31年4月30日までのご活動について > 行幸啓など(国内のお出まし)について > 各都道府県へのお出まし > 地方へのお出まし(都道府県別)</a> - 宮内庁(2021年3月20日閲覧)</span> </li> <li id="cite_note-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3-204">^ <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_日経1409090064_1/3_204-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sankei.com/life/news/140909/lif1409090064-n1.html">【昭和天皇実録公表】自作の物語に「裕仁新イソップ」 解剖したカエルに「正一位蛙大明神」 幼少期の新逸話 1/3</a>”.  産経新聞 (2014年9月9日). <span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-205"><b><a href="#cite_ref-205">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150226041729/http://datazoo.jp/tv/%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E7%A7%98%E8%A9%B1%E3%83%92%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2/834012">歴史秘話ヒストリア|2015/02/25(水)放送</a>”. <i>TVでた蔵</i>.  ワイヤーアクション. <span title="">2015年2月26日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-昭和天皇実録_毎日新聞_クロックノール-206"><b><a href="#cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_クロックノール_206-0">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140909025731/http://mainichi.jp/feature/koushitsu/news/20140909k0000m040148000c.html">昭和天皇実録:謎の遊び「クロックノール」</a>”.  毎日新聞. 2014年9月9日時点の<a rel="nofollow" class="external text" href="http://mainichi.jp/feature/koushitsu/news/20140909k0000m040148000c.html">オリジナル</a>よりアーカイブ。<span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ-207">^ <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ_207-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ_207-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-昭和天皇実録_毎日新聞_裕仁新イソップ_207-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140910014512/http://mainichi.jp/feature/koushitsu/news/20140909k0000m040147000c.html">昭和天皇実録:10歳で執筆「裕仁新イソップ」</a>”.  毎日新聞. 2014年9月10日時点の<a rel="nofollow" class="external text" href="http://mainichi.jp/feature/koushitsu/news/20140909k0000m040147000c.html">オリジナル</a>よりアーカイブ。<span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-208"><b><a href="#cite_ref-208">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#1932年の大日本帝国_2020">ヴィオリス 2020</a> p.124</span> </li> <li id="cite_note-209"><b><a href="#cite_ref-209">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.237-238</span> </li> <li id="cite_note-210"><b><a href="#cite_ref-210">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sankei.com/article/20140914-66OCMMB6RVOYFMHKDDQ2Y4KXDE/2/">【昭和天皇実録公表】幼・少年期 心に刻まれた乃木大将の教え</a>”.  産経新聞 (2014年9月14日). <span title="">2020年2月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-211"><b><a href="#cite_ref-211">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#吉田比叡">吉田(1985年)</a>254頁。</span> </li> <li id="cite_note-212"><b><a href="#cite_ref-212">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#吉田比叡">吉田(1985年)</a>208頁。</span> </li> <li id="cite_note-213"><b><a href="#cite_ref-213">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E6%A9%8B%E6%9C%AC%E6%98%8E" title="橋本明">橋本明</a>「1945年3月6日に皇太子へあてた手紙」『昭和抱擁 : 天皇あっての平安 : 戦後50年・年譜の裏面史』日本教育新聞社、1998年4月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4890552081" title="特別:文献資料/4890552081">4890552081</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=1945%E5%B9%B43%E6%9C%886%E6%97%A5%E3%81%AB%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%AD%90%E3%81%B8%E3%81%82%E3%81%A6%E3%81%9F%E6%89%8B%E7%B4%99&rft.atitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E6%8A%B1%E6%93%81+%3A+%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%82%E3%81%A3%E3%81%A6%E3%81%AE%E5%B9%B3%E5%AE%89+%3A+%E6%88%A6%E5%BE%8C50%E5%B9%B4%E3%83%BB%E5%B9%B4%E8%AD%9C%E3%81%AE%E8%A3%8F%E9%9D%A2%E5%8F%B2&rft.aulast=%E6%A9%8B%E6%9C%AC%E6%98%8E&rft.au=%E6%A9%8B%E6%9C%AC%E6%98%8E&rft.date=1998-04&rft.pub=%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%95%99%E8%82%B2%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE&rft.isbn=4890552081&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE猪口中島1967111-214"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE猪口中島1967111_214-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF猪口中島1967">猪口 & 中島 1967</a>, p. 111.</span> </li> <li id="cite_note-215"><b><a href="#cite_ref-215">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF高木俊朗②2018">高木俊朗② 2018</a>, p. 44</span> </li> <li id="cite_note-216"><b><a href="#cite_ref-216">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF読売新聞社1967">読売新聞社 1967</a>, p. 130</span> </li> <li id="cite_note-217"><b><a href="#cite_ref-217">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF大島隆之2016">大島隆之 2016</a>, 電子版, 位置No.2003</span> </li> <li id="cite_note-218"><b><a href="#cite_ref-218">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF半藤一利2006">半藤一利 2006</a>, p. 332</span> </li> <li id="cite_note-219"><b><a href="#cite_ref-219">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF半藤保阪御厨磯田2015">半藤 et al. 2015</a>, p. 211</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991113-220"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991113_220-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF寺崎、テラサキ1991">寺崎、テラサキ 1991</a>, p. 113.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991103-221"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE寺崎、テラサキ1991103_221-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF寺崎、テラサキ1991">寺崎、テラサキ 1991</a>, p. 103.</span> </li> <li id="cite_note-222"><b><a href="#cite_ref-222">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFダグラス・マッカーサー2014">ダグラス・マッカーサー 2014</a>, p. 291</span> </li> <li id="cite_note-223"><b><a href="#cite_ref-223">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF伊藤正徳・31960">伊藤正徳・3 1960</a>, p. 266</span> </li> <li id="cite_note-224"><b><a href="#cite_ref-224">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF戦史叢書481971">戦史叢書48 1971</a>, p. 352</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE豊下楢彦200820-225"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE豊下楢彦200820_225-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF豊下楢彦2008">豊下楢彦 2008</a>, p. 20.</span> </li> <li id="cite_note-226"><b><a href="#cite_ref-226">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">中曽根康弘『自省録 : 歴史法廷の被告として』新潮社、2004年、71-72頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-10-468701-4" title="特別:文献資料/4-10-468701-4">4-10-468701-4</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E8%87%AA%E7%9C%81%E9%8C%B2+%3A+%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E6%B3%95%E5%BB%B7%E3%81%AE%E8%A2%AB%E5%91%8A%E3%81%A8%E3%81%97%E3%81%A6&rft.aulast=%E4%B8%AD%E6%9B%BD%E6%A0%B9%E5%BA%B7%E5%BC%98&rft.au=%E4%B8%AD%E6%9B%BD%E6%A0%B9%E5%BA%B7%E5%BC%98&rft.date=2004&rft.pages=71-72%E9%A0%81&rft.pub=%E6%96%B0%E6%BD%AE%E7%A4%BE&rft.isbn=4-10-468701-4&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE半藤一利2006288-227"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE半藤一利2006288_227-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF半藤一利2006">半藤一利 2006</a>, p. 288.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE阿部牧郎200318-228"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE阿部牧郎200318_228-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF阿部牧郎2003">阿部牧郎 2003</a>, p. 18.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE半藤一利200640-229"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE半藤一利200640_229-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF半藤一利2006">半藤一利 2006</a>, p. 40.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1464-230"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1464_230-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF藤田尚徳2015">藤田尚徳 2015</a>, p. Kindle1464.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE半藤一利2003512-231"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE半藤一利2003512_231-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF半藤一利2003">半藤一利 2003</a>, p. 512.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1617-232"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE藤田尚徳2015Kindle1617_232-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF藤田尚徳2015">藤田尚徳 2015</a>, p. Kindle1617.</span> </li> <li id="cite_note-shiseikatsu1945-233">^ <a href="#cite_ref-shiseikatsu1945_233-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-shiseikatsu1945_233-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://shosetsu-maru.com/recommended/book-review-50">『天皇陛下の私生活 1945年の昭和天皇』</a>”.  小説丸 (2016年2月23日). <span title="">2023年3月24日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-234"><b><a href="#cite_ref-234">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">芦田均 著「1947年7月18日、1947年7月22日」、<a href="/wiki/%E9%80%B2%E8%97%A4%E6%A0%84%E4%B8%80" class="mw-redirect" title="進藤栄一">進藤栄一</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%8B%E6%B2%B3%E8%BE%BA%E5%85%83%E6%98%A5" title="下河辺元春">下河辺元春</a> 編『芦田均日記』 第2巻、岩波書店、1986年2月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4000087525" title="特別:文献資料/4000087525">4000087525</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=1947%E5%B9%B47%E6%9C%8818%E6%97%A5%E3%80%811947%E5%B9%B47%E6%9C%8822%E6%97%A5&rft.atitle=%E8%8A%A6%E7%94%B0%E5%9D%87%E6%97%A5%E8%A8%98&rft.aulast=%E8%8A%A6%E7%94%B0%E5%9D%87&rft.au=%E8%8A%A6%E7%94%B0%E5%9D%87&rft.date=1986-02&rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&rft.isbn=4000087525&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-235"><b><a href="#cite_ref-235">^</a></b> <span class="reference-text">2015年4月18日21時<a href="/wiki/NHK%E7%B7%8F%E5%90%88" class="mw-redirect" title="NHK総合">NHK総合</a>放送<a href="/wiki/NHK%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%AB" title="NHKスペシャル">NHKスペシャル</a>『戦後70年 ニッポンの肖像 日本人と象徴天皇「第一回」』</span> </li> <li id="cite_note-237"><b><a href="#cite_ref-237">^</a></b> <span class="reference-text">2015年7月31日『<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="中日新聞">中日新聞</a>』朝刊4面「昭和天皇 蔣介石を支持 米文書で判明 異例の政治的発言」</span> </li> <li id="cite_note-asahi201812-238">^ <a href="#cite_ref-asahi201812_238-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-asahi201812_238-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.asahi.com/articles/ASLCZ6550LCZUTIL04V.html">“「なぜ官僚の私が…」天皇訪中、大使は保守派を説得した”</a>. 朝日新聞. (2018年12月22日)<span style="display:none;">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.asahi.com/articles/ASLCZ6550LCZUTIL04V.html">https://www.asahi.com/articles/ASLCZ6550LCZUTIL04V.html</a></span> <span class="reference-accessdate"><span title="">2019年9月12日</span>閲覧。</span></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=%E3%80%8C%E3%81%AA%E3%81%9C%E5%AE%98%E5%83%9A%E3%81%AE%E7%A7%81%E3%81%8C%E2%80%A6%E3%80%8D%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%A8%AA%E4%B8%AD%E3%80%81%E5%A4%A7%E4%BD%BF%E3%81%AF%E4%BF%9D%E5%AE%88%E6%B4%BE%E3%82%92%E8%AA%AC%E5%BE%97%E3%81%97%E3%81%9F&rft.atitle=&rft.date=2018%E5%B9%B412%E6%9C%8822%E6%97%A5&rft.pub=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.asahi.com%2Farticles%2FASLCZ6550LCZUTIL04V.html&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-239"><b><a href="#cite_ref-239">^</a></b> <span class="reference-text">「入江相政日記」、241頁</span> </li> <li id="cite_note-240"><b><a href="#cite_ref-240">^</a></b> <span class="reference-text">城山英巳『中国共産党「天皇工作」秘録』、8頁(文春新書)</span> </li> <li id="cite_note-241"><b><a href="#cite_ref-241">^</a></b> <span class="reference-text">佐藤振寿「不許可となった写真たち」-『一億人の昭和史10 不許可写真史』(<a href="/wiki/%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE" title="毎日新聞社">毎日新聞社</a> 1977年)243-247頁</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE高松宮妃喜久子199884-242"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE高松宮妃喜久子199884_242-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF高松宮妃喜久子1998">高松宮妃喜久子 1998</a>, p. 84.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998238-243"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTE高松宮妃喜久子1998238_243-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREF高松宮妃喜久子1998">高松宮妃喜久子 1998</a>, p. 238.</span> </li> <li id="cite_note-244"><b><a href="#cite_ref-244">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#昭和の母皇太后さま_2000">昭和の母皇太后さま 2000</a> pp.113-114</span> </li> <li id="cite_note-245"><b><a href="#cite_ref-245">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#昭和の母皇太后さま">昭和の母皇太后さま 2000</a> p.99</span> </li> <li id="cite_note-maig19890121-136-246">^ <a href="#cite_ref-maig19890121-136_246-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-maig19890121-136_246-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-maig19890121-136_246-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#毎日グラフ『崩御昭和天皇』_1989">毎日グラフ『崩御昭和天皇』 1989</a> pp.136-37</span> </li> <li id="cite_note-247"><b><a href="#cite_ref-247">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#昭和の母皇太后さま_2000">昭和の母皇太后さま 2000</a> p.138</span> </li> <li id="cite_note-248"><b><a href="#cite_ref-248">^</a></b> <span class="reference-text">1990年1月17日『読売新聞』「[天皇への道]5 誕生(中)万感の思い込め『よかったね』」</span> </li> <li id="cite_note-249"><b><a href="#cite_ref-249">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> pp.383-384</span> </li> <li id="cite_note-250"><b><a href="#cite_ref-250">^</a></b> <span class="reference-text">1987年9月28日『読売新聞』「麻酔からさめ、陛下最初のお言葉 『良宮は…』 手順後順調な回復」</span> </li> <li id="cite_note-251"><b><a href="#cite_ref-251">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#毎日グラフ『崩御昭和天皇』_1989">毎日グラフ『崩御昭和天皇』 1989</a> p.147</span> </li> <li id="cite_note-252"><b><a href="#cite_ref-252">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><cite class="citation episode cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nhk-ondemand.jp/goods/G2018094346SA000/">"天皇 運命の物語 (1) -敗戦国の皇太子"</a>. <i>平成から<a href="/wiki/%E4%BB%A4%E5%92%8C" title="令和">令和</a>へ</i>. 23 December 2018. NHK<span class="reference-accessdate">. 2020年3月23日閲覧</span>。</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E5%B9%B3%E6%88%90%E3%81%8B%E3%82%89%E4%BB%A4%E5%92%8C%E3%81%B8&rft.date=2018-12-23&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nhk-ondemand.jp%2Fgoods%2FG2018094346SA000%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fja.wikipedia.org%3A%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-253"><b><a href="#cite_ref-253">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E6%B2%B3%E5%87%BA%E6%9B%B8%E6%88%BF%E6%96%B0%E7%A4%BE" title="河出書房新社">河出書房新社</a> 編『河出人物読本 天皇裕仁』河出書房新社、1983年8月。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%B2%B3%E5%87%BA%E4%BA%BA%E7%89%A9%E8%AA%AD%E6%9C%AC+%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%A3%95%E4%BB%81&rft.date=1983-8&rft.pub=%E6%B2%B3%E5%87%BA%E6%9B%B8%E6%88%BF%E6%96%B0%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2016年5月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-254"><b><a href="#cite_ref-254">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/1972/03/08/archives/hirohito-favors-a-visit-by-nixon-emperor-in-a-conversation-says.html">Hirohito Favors a visit by Nixon</a>”.  The New York Times. <span title="">2018年3月2日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-255"><b><a href="#cite_ref-255">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tsuyama-yougaku.jp/vol52.html">洋学博覧漫筆 Vol.52 箕作元八の西洋史研究</a>”.  津山洋楽史料館. <span title="">2018年3月2日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-256"><b><a href="#cite_ref-256">^</a></b> <span class="reference-text">『<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%B5%E3%83%92%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%95" title="アサヒグラフ">アサヒグラフ</a>増刊 天皇皇后ヨーロッパご訪問の旅』(朝日新聞社、1971年)91頁</span> </li> <li id="cite_note-田代104-113-257">^ <a href="#cite_ref-田代104-113_257-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-田代104-113_257-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#その他">田代 (2012)</a> 104-113頁。</span> </li> <li id="cite_note-259"><b><a href="#cite_ref-259">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#その他">田代 (2012)</a> 18頁。</span> </li> <li id="cite_note-田代170-260">^ <a href="#cite_ref-田代170_260-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-田代170_260-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a href="#その他">田代 (2012)</a> 170頁。</span> </li> <li id="cite_note-100-20-448-449-262"><b><a href="#cite_ref-100-20-448-449_262-0">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F" title="早野透">早野透</a> 著「(97)昭和天皇」、朝日新聞社 編『100人の20世紀』 下、朝日新聞社〈朝日文庫〉、2001年9月、446-449頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4022613513" title="特別:文献資料/4022613513">4022613513</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=%EF%BC%8897%EF%BC%89%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&rft.atitle=100%E4%BA%BA%E3%81%AE20%E4%B8%96%E7%B4%80&rft.aulast=%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F&rft.au=%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F&rft.date=2001-9&rft.series=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.pages=446-449%E9%A0%81&rft.pub=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE&rft.isbn=4022613513&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-100-20-449-263">^ <a href="#cite_ref-100-20-449_263-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-100-20-449_263-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">早野透 著「(97)昭和天皇」、朝日新聞社 編『100人の20世紀』 下、朝日新聞社〈朝日文庫〉、2001年9月、449頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4022613513" title="特別:文献資料/4022613513">4022613513</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=%EF%BC%8897%EF%BC%89%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&rft.atitle=100%E4%BA%BA%E3%81%AE20%E4%B8%96%E7%B4%80&rft.aulast=%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F&rft.au=%E6%97%A9%E9%87%8E%E9%80%8F&rft.date=2001-9&rft.series=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.pages=449%E9%A0%81&rft.pub=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE&rft.isbn=4022613513&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-264"><b><a href="#cite_ref-264">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E9%98%BF%E5%B7%9D%E5%BC%98%E4%B9%8B" title="阿川弘之">阿川弘之</a>『軍艦長門の生涯』<sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:CITEHOW" class="mw-redirect" title="Wikipedia:CITEHOW"><span title="文献を特定する詳細な情報が求められています。(2014年8月)">要文献特定詳細情報</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-265"><b><a href="#cite_ref-265">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#日本海軍のこころ">吉田 (2000)</a>224頁。</span> </li> <li id="cite_note-266"><b><a href="#cite_ref-266">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#日本海軍のこころ">吉田 (2000)</a>228頁。</span> </li> <li id="cite_note-267"><b><a href="#cite_ref-267">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation news">杉戸祐子; 野呂法夫 (2008年6月26日). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080626043555/http://www.tokyo-np.co.jp/feature/essay/">“昭和天皇の生活描く 海軍侍従武官の手記発見”</a>. <i><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%96%B0%E8%81%9E" title="東京新聞">東京新聞</a></i>.  <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tokyo-np.co.jp/feature/essay/">オリジナル</a>の2008年6月26日時点におけるアーカイブ。<span style="display:none;">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://web.archive.org/web/20080626043555/http://www.tokyo-np.co.jp/feature/essay/">https://web.archive.org/web/20080626043555/http://www.tokyo-np.co.jp/feature/essay/</a></span> <span class="reference-accessdate"><span title="">2014年8月23日</span>閲覧。</span></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E7%94%9F%E6%B4%BB%E6%8F%8F%E3%81%8F+%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%AD%A6%E5%AE%98%E3%81%AE%E6%89%8B%E8%A8%98%E7%99%BA%E8%A6%8B&rft.jtitle=%5B%5B%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%96%B0%E8%81%9E%5D%5D&rft.aulast=%E6%9D%89%E6%88%B8%E7%A5%90%E5%AD%90&rft.au=%E6%9D%89%E6%88%B8%E7%A5%90%E5%AD%90&rft.au=%E9%87%8E%E5%91%82%E6%B3%95%E5%A4%AB&rft.date=2008%E5%B9%B46%E6%9C%8826%E6%97%A5&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20080626043555%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.tokyo-np.co.jp%2Ffeature%2Fessay%2F&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-268"><b><a href="#cite_ref-268">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">宮内庁 編『昭和天皇実録 第六(昭和7年 - 昭和10年)』東京書籍、2016年3月30日、436頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4-487-74406-0" title="特別:文献資料/978-4-487-74406-0">978-4-487-74406-0</a>。「ご夕餐後、皇后と共に、「皇太子殿下御誕生奉祝実況」「街の灯」等をご覧になる。内大臣以下側近奉仕者が陪覧する。」</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2+%E7%AC%AC%E5%85%AD%EF%BC%88%E6%98%AD%E5%92%8C7%E5%B9%B4+-+%E6%98%AD%E5%92%8C10%E5%B9%B4%EF%BC%89&rft.date=2016-03-30&rft.pages=436%E9%A0%81&rft.pub=%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%9B%B8%E7%B1%8D&rft.isbn=978-4-487-74406-0&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-269"><b><a href="#cite_ref-269">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">半藤一利、御厨貴、原武史『卜部日記・富田メモで読む人間・昭和天皇』朝日新聞社、2008年3月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784022504036" title="特別:文献資料/9784022504036">9784022504036</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%8D%9C%E9%83%A8%E6%97%A5%E8%A8%98%E3%83%BB%E5%AF%8C%E7%94%B0%E3%83%A1%E3%83%A2%E3%81%A7%E8%AA%AD%E3%82%80%E4%BA%BA%E9%96%93%E3%83%BB%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&rft.aulast=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.au=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.date=2008-03&rft.pub=%E6%9C%9D%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE&rft.isbn=9784022504036&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-270"><b><a href="#cite_ref-270">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation journal">「われらが遺言・五〇年目の二・二六事件」『<a href="/wiki/%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B_(%E9%9B%91%E8%AA%8C)" title="文藝春秋 (雑誌)">文芸春秋</a>』第64巻第3号、文藝春秋、1986年3月。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E3%82%8F%E3%82%8C%E3%82%89%E3%81%8C%E9%81%BA%E8%A8%80%E3%83%BB%E4%BA%94%E3%80%87%E5%B9%B4%E7%9B%AE%E3%81%AE%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6&rft.jtitle=%5B%5B%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B+%28%E9%9B%91%E8%AA%8C%29%7C%E6%96%87%E8%8A%B8%E6%98%A5%E7%A7%8B%5D%5D&rft.date=1986-3&rft.volume=64&rft.issue=3&rft.pub=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-271"><b><a href="#cite_ref-271">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nikkei.com/article/DGXKZO45172120T20C19A5BC8000/"></a><a href="/wiki/%E7%A7%81%E3%81%AE%E5%B1%A5%E6%AD%B4%E6%9B%B8" title="私の履歴書">私の履歴書</a> 橋田壽賀子(23)おしん症候群”.  <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%B5%8C%E6%B8%88%E6%96%B0%E8%81%9E" title="日本経済新聞">日本経済新聞</a> (2019年5月24日). <span title="">2019年10月13日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-272"><b><a href="#cite_ref-272">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">河出書房新社 編『河出人物読本 天皇裕仁』河出書房新社、1983年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%B2%B3%E5%87%BA%E4%BA%BA%E7%89%A9%E8%AA%AD%E6%9C%AC+%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%A3%95%E4%BB%81&rft.aulast=%E6%B2%B3%E5%87%BA%E6%9B%B8%E6%88%BF%E6%96%B0%E7%A4%BE+%E7%B7%A8&rft.au=%E6%B2%B3%E5%87%BA%E6%9B%B8%E6%88%BF%E6%96%B0%E7%A4%BE+%E7%B7%A8&rft.date=1983&rft.pub=%E6%B2%B3%E5%87%BA%E6%9B%B8%E6%88%BF%E6%96%B0%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-275"><b><a href="#cite_ref-275">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nikkansports.com/entertainment/news/f-et-tp0-20110626-795588.html">昭和天皇も「刑事コロンボ」のファンだった - 芸能ニュース nikkansports.com</a> <sup id="cite_ref-273" class="reference"><a href="#cite_note-273"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><cite style="font-style:normal" class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110629051219/http://sankei.jp.msn.com/entertainments/news/110626/ent11062613080008-n2.htm">“自分がコロンボだったことも忘れ… ピーター・フォークさん、アルツハイマーかなり悪化していた”</a>. MSN産経ニュース. (2011年6月26日).  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110629051219/http://sankei.jp.msn.com/entertainments/news/110626/ent11062613080008-n2.htm">オリジナル</a>の2011年6月29日時点におけるアーカイブ。<span style="display:none;">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://web.archive.org/web/20110629051219/http://sankei.jp.msn.com/entertainments/news/110626/ent11062613080008-n2.htm">https://web.archive.org/web/20110629051219/http://sankei.jp.msn.com/entertainments/news/110626/ent11062613080008-n2.htm</a></span> <span class="reference-accessdate"><span title="">2014年8月23日</span>閲覧。</span></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.btitle=%E8%87%AA%E5%88%86%E3%81%8C%E3%82%B3%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%9C%E3%81%A0%E3%81%A3%E3%81%9F%E3%81%93%E3%81%A8%E3%82%82%E5%BF%98%E3%82%8C%E2%80%A6+%E3%83%94%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%81%95%E3%82%93%E3%80%81%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%84%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%81%8B%E3%81%AA%E3%82%8A%E6%82%AA%E5%8C%96%E3%81%97%E3%81%A6%E3%81%84%E3%81%9F&rft.atitle=&rft.date=2011%E5%B9%B46%E6%9C%8826%E6%97%A5&rft.pub=MSN%E7%94%A3%E7%B5%8C%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%B9&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20110629051219%2Fhttp%3A%2F%2Fsankei.jp.msn.com%2Fentertainments%2Fnews%2F110626%2Fent11062613080008-n2.htm&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><br /><sup id="cite_ref-274" class="reference"><a href="#cite_note-274"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-277"><b><a href="#cite_ref-277">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newsweekjapan.jp/stories/world/2016/03/1975_2.php">【再録】1975年、たった一度の昭和天皇単独インタビュー ワールド 最新記事 ニューズウィーク日本版 オフィシャルサイト</a><br /><sup id="cite_ref-276" class="reference"><a href="#cite_note-276"><span class="cite-bracket">[</span>注釈 39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-278"><b><a href="#cite_ref-278">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation journal">『文藝春秋』第90巻第3号、文藝春秋、2012年3月。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=&rft.jtitle=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B&rft.date=2012-03&rft.volume=90&rft.issue=3&rft.pub=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>P320の3段組み行配列のうち2段目の5行目から下3段目の3行目まで。奥野修司「「皇室アルバム」を救った昭和天皇の一言」より</span> </li> <li id="cite_note-279"><b><a href="#cite_ref-279">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="/wiki/%E5%B2%A9%E8%A6%8B%E9%9A%86%E5%A4%AB" title="岩見隆夫">岩見隆夫</a>『陛下の御質問 - 昭和天皇と戦後政治』文春文庫、2005年、124頁。<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784167679408" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-4-16-767940-8</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E9%99%9B%E4%B8%8B%E3%81%AE%E5%BE%A1%E8%B3%AA%E5%95%8F+-+%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%A8%E6%88%A6%E5%BE%8C%E6%94%BF%E6%B2%BB&rft.aulast=%E5%B2%A9%E8%A6%8B%E9%9A%86%E5%A4%AB&rft.au=%E5%B2%A9%E8%A6%8B%E9%9A%86%E5%A4%AB&rft.date=2005&rft.pages=124%E9%A0%81&rft.pub=%E6%96%87%E6%98%A5%E6%96%87%E5%BA%AB&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Akiyama-280">^ <a href="#cite_ref-Akiyama_280-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Akiyama_280-13"><sup><i><b>n</b></i></sup></a> <span class="reference-text">秋山徳蔵『味』 東西文明社 1955年(後に再版。<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%85%AC%E6%96%87%E5%BA%AB" title="中公文庫">中公文庫</a>、2005年、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784122060661" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-4-12-206066-1</a>)</span> </li> <li id="cite_note-281"><b><a href="#cite_ref-281">^</a></b> <span class="reference-text">工藤極『陛下、お味はいかがでしょう。「天皇の料理番」の絵日記』 徳間書店 2018年 <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784198646424" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9784198646424</a></span> </li> <li id="cite_note-Kudo-282">^ <a href="#cite_ref-Kudo_282-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Kudo_282-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Kudo_282-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Kudo_282-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mainichi.jp/articles/20180803/dde/012/040/004000c">ひらめきの料理番が「見た」昭和天皇 質素・倹約・無私 でもカレーにイカ粉/忘れられぬ「おいしかった」</a>『毎日新聞』夕刊2018年8月3日(特集ワイド面)2022年5月17日閲覧</span> </li> <li id="cite_note-283"><b><a href="#cite_ref-283">^</a></b> <span class="reference-text">1987年9月24日付『読売新聞』「[よみうり寸評] 天皇陛下の好物」</span> </li> <li id="cite_note-284"><b><a href="#cite_ref-284">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.minakatakumagusu-kinenkan.jp/exhibition-guide/corner3/corner3-2">昭和天皇への標本進献と御進講|南方熊楠記念館</a>”. <i>昭和天皇への標本進献と御進講|南方熊楠記念館</i>. <span title="">2025年1月19日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-285"><b><a href="#cite_ref-285">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.morinaga.co.jp/museum/history/detail/product/184">森永ミュージアム|森永製菓</a>”. <i>www.morinaga.co.jp</i>. <span title="">2025年1月19日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-286"><b><a href="#cite_ref-286">^</a></b> <span class="reference-text">毎日新聞社『天皇とともに50年』<sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:CITEHOW" class="mw-redirect" title="Wikipedia:CITEHOW"><span title="文献を特定する詳細な情報が求められています。(2014年8月)">要文献特定詳細情報</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-287"><b><a href="#cite_ref-287">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.352</span> </li> <li id="cite_note-288"><b><a href="#cite_ref-288">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sankei.com/article/20180309-3SEXE3KM6RJBHHEWHQ64NMSR2M/">昭和天皇が採集した深海生物が新種と判明 ヒトデの仲間、東大などが分析 国内での新種発見は106年ぶり</a>”.  産経ニュース (2018年3月9日). <span title="">2018年3月31日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-SoW2003-289"><b><a href="#cite_ref-SoW2003_289-0">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation journal">「海上保安庁全船艇史」『<a href="/wiki/%E4%B8%96%E7%95%8C%E3%81%AE%E8%89%A6%E8%88%B9" title="世界の艦船">世界の艦船</a>』第613号、<a href="/wiki/%E6%B5%B7%E4%BA%BA%E7%A4%BE" title="海人社">海人社</a>、2003年7月、<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/NAID_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="NAID (識別子)">NAID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/naid/40005855317">40005855317</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E6%B5%B7%E4%B8%8A%E4%BF%9D%E5%AE%89%E5%BA%81%E5%85%A8%E8%88%B9%E8%89%87%E5%8F%B2&rft.jtitle=%5B%5B%E4%B8%96%E7%95%8C%E3%81%AE%E8%89%A6%E8%88%B9%5D%5D&rft.issue=613&rft.pub=%5B%5B%E6%B5%B7%E4%BA%BA%E7%A4%BE%5D%5D&rft_dat=naid/40005855317&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-290"><b><a href="#cite_ref-290">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">宮内庁『昭和天皇実録第十一』東京書籍、2017年3月30日、44頁。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4-487-74411-4" title="特別:文献資料/978-4-487-74411-4">978-4-487-74411-4</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2%E7%AC%AC%E5%8D%81%E4%B8%80&rft.aulast=%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81&rft.au=%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81&rft.date=2017-03-30&rft.pages=44%E9%A0%81&rft.pub=%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%9B%B8%E7%B1%8D&rft.isbn=978-4-487-74411-4&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-291"><b><a href="#cite_ref-291">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">永積寅彦『昭和天皇と私 : 八十年間お側に仕えて』学習研究社、1992年4月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/405106218X" title="特別:文献資料/405106218X">405106218X</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%A8%E7%A7%81+%3A+%E5%85%AB%E5%8D%81%E5%B9%B4%E9%96%93%E3%81%8A%E5%81%B4%E3%81%AB%E4%BB%95%E3%81%88%E3%81%A6&rft.aulast=%E6%B0%B8%E7%A9%8D%E5%AF%85%E5%BD%A6&rft.au=%E6%B0%B8%E7%A9%8D%E5%AF%85%E5%BD%A6&rft.date=1992-04&rft.pub=%E5%AD%A6%E7%BF%92%E7%A0%94%E7%A9%B6%E7%A4%BE&rft.isbn=405106218X&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-292"><b><a href="#cite_ref-292">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.aquamarine.or.jp/animals/2022lyrocteis-imperatoris/">コトクラゲ</a>”.  <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%AF%E3%82%A2%E3%83%9E%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%81%B5%E3%81%8F%E3%81%97%E3%81%BE" title="アクアマリンふくしま">アクアマリンふくしま</a>. <span title="">2024年7月7日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-293"><b><a href="#cite_ref-293">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.249</span> </li> <li id="cite_note-294"><b><a href="#cite_ref-294">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.257-258</span> </li> <li id="cite_note-295"><b><a href="#cite_ref-295">^</a></b> <span class="reference-text">筧素彦(1906年 - 1992年)も、後年に回想『今上陛下と母宮貞明皇后』(<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%95%99%E6%96%87%E7%A4%BE" title="日本教文社">日本教文社</a>、1987年)を刊行している。</span> </li> <li id="cite_note-296"><b><a href="#cite_ref-296">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.209</span> </li> <li id="cite_note-297"><b><a href="#cite_ref-297">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.212</span> </li> <li id="cite_note-298"><b><a href="#cite_ref-298">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.216</span> </li> <li id="cite_note-299"><b><a href="#cite_ref-299">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.226-227</span> </li> <li id="cite_note-300"><b><a href="#cite_ref-300">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#昭和天皇語録_2004">昭和天皇語録 2004</a> p.332</span> </li> <li id="cite_note-301"><b><a href="#cite_ref-301">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.saga-s.co.jp/articles/-/506375">記者の役割 | | 有明抄 | 佐賀新聞</a></span> </li> <li id="cite_note-302"><b><a href="#cite_ref-302">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#陛下、お尋ね申し上げます_1988">陛下、お尋ね申し上げます 1988</a> p.313</span> </li> <li id="cite_note-303"><b><a href="#cite_ref-303">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kunaicho.go.jp/ryobo/guide/124/index.html">-天皇陵-昭和天皇 武蔵野陵(しょうわてんのう むさしののみささぎ)</a>”. <i>www.kunaicho.go.jp</i>. <span title="">2018年5月3日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-304"><b><a href="#cite_ref-304">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book">山本雅人『天皇陛下の全仕事』<a href="/wiki/%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%96%B0%E6%9B%B8" title="講談社現代新書">講談社現代新書</a>、2009年1月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784062879774" title="特別:文献資料/9784062879774">9784062879774</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%99%9B%E4%B8%8B%E3%81%AE%E5%85%A8%E4%BB%95%E4%BA%8B&rft.aulast=%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E9%9B%85%E4%BA%BA&rft.au=%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E9%9B%85%E4%BA%BA&rft.date=2009-01&rft.pub=%5B%5B%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%96%B0%E6%9B%B8%5D%5D&rft.isbn=9784062879774&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-305"><b><a href="#cite_ref-305">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Manning_(journalist)" class="extiw" title="en:Paul Manning (journalist)">Paul Manning</a> (1989). <i>Hirohito: The War Years</i>. Bantam Dell Pub Group. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/0553347950" title="特別:文献資料/0553347950">0553347950</a></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hirohito%3A+The+War+Years&rft.aulast=%5B%5B%3Aen%3APaul+Manning+%28journalist%29%7CPaul+Manning%5D%5D&rft.au=%5B%5B%3Aen%3APaul+Manning+%28journalist%29%7CPaul+Manning%5D%5D&rft.date=1989&rft.pub=Bantam+Dell+Pub+Group&rft.isbn=0553347950&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-306"><b><a href="#cite_ref-306">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sterling_Seagrave" class="extiw" title="en:Sterling Seagrave">Sterling Seagrave</a>, Peggy Seagrave (2003). <i>Gold warriors : America's secret recovery of Yamashita's gold</i>. <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Verso_Books" class="extiw" title="en:Verso Books">Verso</a>. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/1859845428" title="特別:文献資料/1859845428">1859845428</a></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gold+warriors+%3A+America%27s+secret+recovery+of+Yamashita%27s+gold&rft.aulast=%5B%5B%3Aen%3ASterling+Seagrave%7CSterling+Seagrave%5D%5D%2C+Peggy+Seagrave&rft.au=%5B%5B%3Aen%3ASterling+Seagrave%7CSterling+Seagrave%5D%5D%2C+Peggy+Seagrave&rft.date=2003&rft.pub=%5B%5B%3Aen%3AVerso+Books%7CVerso%5D%5D&rft.isbn=1859845428&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><sup class="noprint Inline-Template nowrap">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2014年8月)">要ページ番号</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-307"><b><a href="#cite_ref-307">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><cite id="CITEREFGazette33619" class="citation magazine cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thegazette.co.uk/London/issue/33619/page/4028">"No. 33619"</a>. <i><a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%82%BC%E3%83%83%E3%83%88" title="ロンドン・ガゼット">The London Gazette</a></i> (英語). 27 June 1930. p. 4028<span class="reference-accessdate">. 2015年9月27日閲覧</span>。</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+London+Gazette&rft.atitle=No.+33619&rft.pages=4028&rft.date=1930-06-27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thegazette.co.uk%2FLondon%2Fissue%2F33619%2Fpage%2F4028&rfr_id=info%3Asid%2Fja.wikipedia.org%3A%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-308"><b><a href="#cite_ref-308">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation journal">Jenzen-Jones, N.R. (20 October 2022). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17416124.2022.2126100">“The King George V Gensuitō: An Imperial Japanese rarity in the Royal Collection”</a>. <i>Arms & Armour</i> <b>19</b> (2): 185–197. <a href="/wiki/Doi_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="Doi (識別子)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F17416124.2022.2126100">10.1080/17416124.2022.2126100</a>. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/ja/search?fq=x0:jrnl&q=n2:1741-6124">1741-6124</a><span style="display:none;">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17416124.2022.2126100">https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17416124.2022.2126100</a></span> <span class="reference-accessdate"><span title="">21 October 2022</span>閲覧。</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+King+George+V+Gensuit%C5%8D%3A+An+Imperial+Japanese+rarity+in+the+Royal+Collection&rft.jtitle=Arms+%26+Armour&rft.aulast=Jenzen-Jones&rft.aufirst=N.R.&rft.au=Jenzen-Jones%2C%26%2332%3BN.R.&rft.date=20+October+2022&rft.volume=19&rft.issue=2&rft.pages=185%E2%80%93197&rft_id=info:doi/10.1080%2F17416124.2022.2126100&rft.issn=1741-6124&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tandfonline.com%2Fdoi%2Fabs%2F10.1080%2F17416124.2022.2126100&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-309"><b><a href="#cite_ref-309">^</a></b> <span class="reference-text">『The British Field Marshals, 1736–1997: A Biographical Dictionary』, Pen and Sword Books, 1999, Introduction</span> </li> <li id="cite_note-kanpo1281-310">^ <a href="#cite_ref-kanpo1281_310-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo1281_310-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo1281_310-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo1281_310-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』第1281号「宮廷録事」、大正5年11月8日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2953394/4">2953394/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-311"><b><a href="#cite_ref-311">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第2085号「宮廷録事」、大正8年7月17日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954198/6">2954198/6</a>)</span> </li> <li id="cite_note-312"><b><a href="#cite_ref-312">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第2165号「宮廷録事」、大正8年10月22日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954278/2">2954278/2</a>)</span> </li> <li id="cite_note-313"><b><a href="#cite_ref-313">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第2369号「宮廷録事」、大正9年6月25日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2954482/7">2954482/7</a>)</span> </li> <li id="cite_note-314"><b><a href="#cite_ref-314">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3192号「宮廷録事」、大正12年3月24日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955314/7">2955314/7</a>)</span> </li> <li id="cite_note-315"><b><a href="#cite_ref-315">^</a></b> <span class="reference-text">Hemeroteca Digital -Biblioteca Nacional de España(<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%A4%E3%83%B3%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8" title="スペイン国立図書館">スペイン国立図書館</a>)、<cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://hemerotecadigital.bne.es/hd/viewer?oid=0001067117&page=211">Guía oficial de España (Madrid). 1930, p.221</a>”. <span title="">2022年12月31日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-316"><b><a href="#cite_ref-316">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3525号「宮廷録事」、大正13年5月26日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955673/5">2955673/5</a>)</span> </li> <li id="cite_note-318"><b><a href="#cite_ref-318">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3423号「宮廷録事」、大正13年1月23日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955570/4">2955570/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-319"><b><a href="#cite_ref-319">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3472号「宮廷録事」、大正13年3月24日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955620/5">2955620/5</a>)</span> </li> <li id="cite_note-320"><b><a href="#cite_ref-320">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3566号「宮廷録事」、大正13年7月12日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955714/4">2955714/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-321"><b><a href="#cite_ref-321">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3649号「宮廷録事」、大正13年10月21日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955797/4">2955797/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-322"><b><a href="#cite_ref-322">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第3722号「宮廷録事」、大正14年1月19日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2955870/6">2955870/6</a>)</span> </li> <li id="cite_note-323"><b><a href="#cite_ref-323">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第133号「宮廷録事」、昭和2年6月10日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956593/4">2956593/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-324"><b><a href="#cite_ref-324">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第148号「宮廷録事」、昭和2年6月28日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956608/5">2956608/5</a>)</span> </li> <li id="cite_note-325"><b><a href="#cite_ref-325">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第268号「宮廷録事」、昭和2年11月18日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2956728/4">2956728/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-326"><b><a href="#cite_ref-326">^</a></b> <span class="reference-text">Boletín Oficial del Estado(スペイン政府官報)、<cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.boe.es/datos/pdfs/BOE/1928/284/A00218-00218.pdf">Gaceta deMadrid.-Núm. 284, 10 Octubre 1928, p.218</a>”. <span title="">2022年12月31日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-327"><b><a href="#cite_ref-327">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第684号「宮廷録事」、昭和4年2月28日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957114/4">2957114/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-kanpo554-329">^ <a href="#cite_ref-kanpo554_329-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kanpo554_329-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『官報』第554号「宮廷録事」、昭和3年10月29日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957167/8">2957167/8</a>)</span> </li> <li id="cite_note-330"><b><a href="#cite_ref-330">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第692号「宮廷録事」、昭和4年4月23日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957158/5">2957158/5</a>)</span> </li> <li id="cite_note-331"><b><a href="#cite_ref-331">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第701号「宮廷録事」、昭和4年5月4日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957167/8">2957167/8</a>)</span> </li> <li id="cite_note-332"><b><a href="#cite_ref-332">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第1000号「宮廷録事」、昭和5年5月3日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957467/4">2957467/4</a>)</span> </li> <li id="cite_note-333"><b><a href="#cite_ref-333">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第1174号「宮廷録事」、昭和5年11月26日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2957641/5">2957641/5</a>)</span> </li> <li id="cite_note-334"><b><a href="#cite_ref-334">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第2106号「宮廷録事」、昭和9年1月12日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2958579/5">2958579/5</a>)</span> </li> <li id="cite_note-335"><b><a href="#cite_ref-335">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第4648号「宮廷録事」、昭和17年7月9日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2961150/6">2961150/6</a>)</span> </li> <li id="cite_note-336"><b><a href="#cite_ref-336">^</a></b> <span class="reference-text">『官報』第4884号「宮廷録事」、昭和13年4月27日(<a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8#電子図書館事業" title="国立国会図書館">NDLJP</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/2961389/11">2961389/11</a>)</span> </li> <li id="cite_note-337"><b><a href="#cite_ref-337">^</a></b> <span class="reference-text">The Official Gazette (フィリピン共和国官報)<cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gov.ph/the-order-of-sikatuna/">Gaceta deMadrid.-Núm. 284, 10 Octubre 1928, p.218</a>”. <span title="">2022年12月31日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-338"><b><a href="#cite_ref-338">^</a></b> <span class="reference-text">The Crown Council Of Ethiopia(<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%81%E3%82%AA%E3%83%94%E3%82%A2%E5%B8%9D%E5%86%A0%E8%A9%95%E8%AD%B0%E4%BC%9A" title="エチオピア帝冠評議会">エチオピア帝冠評議会</a>)<cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ethiopiancrown.org/portfolio/the-order-of-solomon/">The Order of Solomon</a>”. <span title="">2022年12月31日</span>閲覧。</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="参考文献"><span id=".E5.8F.82.E8.80.83.E6.96.87.E7.8C.AE"></span>参考文献</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=78" title="節を編集: 参考文献"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="史料・回想録"><span id=".E5.8F.B2.E6.96.99.E3.83.BB.E5.9B.9E.E6.83.B3.E9.8C.B2"></span>史料・回想録</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=79" title="節を編集: 史料・回想録"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="山田_1941">山田米吉『<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.ndl.go.jp/pid/1101006/1/2">大御光</a>』日本図書刊行会、1941年。全国書誌番号:1101006。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5Bhttps%3A%2F%2Fdl.ndl.go.jp%2Fpid%2F1101006%2F1%2F2+++%E5%A4%A7%E5%BE%A1%E5%85%89%5D&rft.aulast=%E5%B1%B1%E7%94%B0%E7%B1%B3%E5%90%89&rft.au=%E5%B1%B1%E7%94%B0%E7%B1%B3%E5%90%89&rft.date=1941&rft.pub=%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E5%88%8A%E8%A1%8C%E4%BC%9A&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="陛下、お尋ね申し上げます_1988"><a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%A9%8B%E7%B4%98" title="高橋紘">高橋紘</a>『陛下、お尋ね申し上げます 記者会見全記録と人間天皇の軌跡』<a href="/wiki/%E6%96%87%E6%98%A5%E6%96%87%E5%BA%AB" title="文春文庫">文春文庫</a>、1988年3月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4167472016" title="特別:文献資料/978-4167472016">978-4167472016</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E9%99%9B%E4%B8%8B%E3%80%81%E3%81%8A%E5%B0%8B%E3%81%AD%E7%94%B3%E3%81%97%E4%B8%8A%E3%81%92%E3%81%BE%E3%81%99%E3%80%80%E8%A8%98%E8%80%85%E4%BC%9A%E8%A6%8B%E5%85%A8%E8%A8%98%E9%8C%B2%E3%81%A8%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E8%BB%8C%E8%B7%A1&rft.aulast=%E9%AB%98%E6%A9%8B%E7%B4%98&rft.au=%E9%AB%98%E6%A9%8B%E7%B4%98&rft.date=1988-03&rft.pub=%5B%5B%E6%96%87%E6%98%A5%E6%96%87%E5%BA%AB%5D%5D&rft.isbn=978-4167472016&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="昭和天皇語録_2004"><a href="/wiki/%E9%BB%92%E7%94%B0%E5%8B%9D%E5%BC%98" title="黒田勝弘">黒田勝弘</a>、畑好秀 編『昭和天皇語録』<a href="/wiki/%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB" title="講談社学術文庫">講談社学術文庫</a>、2004年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4061596313" title="特別:文献資料/978-4061596313">978-4061596313</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%AA%9E%E9%8C%B2&rft.date=2004&rft.pub=%5B%5B%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB%5D%5D&rft.isbn=978-4061596313&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF藤田尚徳2015"><a href="/wiki/%E8%97%A4%E7%94%B0%E5%B0%9A%E5%BE%B3" title="藤田尚徳">藤田尚徳</a>『侍従長の回想』講談社学術文庫、2015年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4062922845" title="特別:文献資料/978-4062922845">978-4062922845</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%BE%8D%E5%BE%93%E9%95%B7%E3%81%AE%E5%9B%9E%E6%83%B3&rft.aulast=%E8%97%A4%E7%94%B0%E5%B0%9A%E5%BE%B3&rft.au=%E8%97%A4%E7%94%B0%E5%B0%9A%E5%BE%B3&rft.date=2015&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.isbn=978-4062922845&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF寺崎、テラサキ1991"><a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AA%E3%82%B3%E3%83%BB%E3%83%86%E3%83%A9%E3%82%B5%E3%82%AD%E3%83%BB%E3%83%9F%E3%83%A9%E3%83%BC" title="マリコ・テラサキ・ミラー">マリコ・テラサキ・ミラー</a> 編『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E7%8B%AC%E7%99%BD%E9%8C%B2" title="昭和天皇独白録">昭和天皇独白録</a> 付:<a href="/wiki/%E5%AF%BA%E5%B4%8E%E8%8B%B1%E6%88%90" title="寺崎英成">寺崎英成</a>御用掛日記』<a href="/wiki/%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B" title="文藝春秋">文藝春秋</a>、1991年3月。 <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/NCID_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="NCID (識別子)">NCID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/ncid/BN06169666">BN06169666</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5B%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E7%8B%AC%E7%99%BD%E9%8C%B2%5D%5D+%E4%BB%98%EF%BC%9A%5B%5B%E5%AF%BA%E5%B4%8E%E8%8B%B1%E6%88%90%5D%5D%E5%BE%A1%E7%94%A8%E6%8E%9B%E6%97%A5%E8%A8%98&rft.date=1991-03&rft.pub=%5B%5B%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B%5D%5D&rft_id=info:ncid/BN06169666&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li>木戸日記研究会校訂 『<a href="/wiki/%E6%9C%A8%E6%88%B8%E5%B9%B8%E4%B8%80" title="木戸幸一">木戸幸一</a>日記 (上下)』(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A" title="東京大学出版会">東京大学出版会</a>、1966年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784130300117" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9784130300117</a>/<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784130300124" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9784130300124</a></li> <li>木戸日記研究会編 『木戸幸一関係文書』(東京大学出版会、1966年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784130300131" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9784130300131</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%B8%A1%E8%BE%BA%E8%AA%A0_(%E6%96%99%E7%90%86%E4%BA%BA)" title="渡辺誠 (料理人)">渡辺誠</a>「初公開 昭和天皇日々の献立」(『<a href="/wiki/%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B_(%E9%9B%91%E8%AA%8C)" title="文藝春秋 (雑誌)">月刊 文藝春秋</a>』2003年2月号)</li> <li><a href="/wiki/%E5%B2%A9%E8%A6%8B%E9%9A%86%E5%A4%AB" title="岩見隆夫">岩見隆夫</a>『陛下の御質問 昭和天皇と戦後政治』(文春文庫、2005年)</li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%AE%E5%86%85%E5%BA%81" title="宮内庁">宮内庁</a>編『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2" title="昭和天皇実録">昭和天皇実録</a>』(<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E6%9B%B8%E7%B1%8D" title="東京書籍">東京書籍</a> 全18巻・別巻1(総索引))、2015年3月-2019年3月</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="側近の日記"><span id=".E5.81.B4.E8.BF.91.E3.81.AE.E6.97.A5.E8.A8.98"></span>側近の日記</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=80" title="節を編集: 側近の日記"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E5%85%A5%E6%B1%9F%E7%9B%B8%E6%94%BF%E6%97%A5%E8%A8%98" title="入江相政日記">入江相政日記</a>、朝日新聞社で刊</li> <li><a href="/wiki/%E5%8D%9C%E9%83%A8%E4%BA%AE%E5%90%BE%E4%BE%8D%E5%BE%93%E6%97%A5%E8%A8%98" title="卜部亮吾侍従日記">卜部亮吾侍従日記</a>、同上</li> <li><a href="/wiki/%E5%BE%B3%E5%B7%9D%E7%BE%A9%E5%AF%9B" title="徳川義寛">徳川義寛</a>終戦日記、同上</li> <li><a href="/wiki/%E5%AF%8C%E7%94%B0%E3%83%A1%E3%83%A2" title="富田メモ">富田メモ</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%9C%A8%E4%B8%8B%E9%81%93%E9%9B%84" title="木下道雄">木下道雄</a>側近日誌 文藝春秋、のち中公文庫</li> <li>小林忍侍従日記 文春新書で刊</li> <li><a href="/wiki/%E7%94%B0%E5%B3%B6%E9%81%93%E6%B2%BB" title="田島道治">田島道治</a> 拝謁記 岩波書店で刊</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="研究文献"><span id=".E7.A0.94.E7.A9.B6.E6.96.87.E7.8C.AE"></span>研究文献</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=81" title="節を編集: 研究文献"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%AC%E3%83%8A%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%A2%E3%82%BA%E3%83%AC%E3%83%BC" title="レナード・モズレー">レナード・モズレー</a>『天皇ヒロヒト』高田市太郎訳 <dl><dd><a href="/wiki/%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE" title="毎日新聞社">毎日新聞社</a>、1966年/<a href="/wiki/%E8%A7%92%E5%B7%9D%E6%96%87%E5%BA%AB" title="角川文庫">角川文庫</a>(上・下)、1983年</dd></dl></li> <li>エドウィン・P・ホイト『世界史の中の昭和天皇 -「ヒロヒト」のどこが偉大だったか』 <dl><dd><a href="/wiki/%E6%A8%8B%E5%8F%A3%E6%B8%85%E4%B9%8B" title="樋口清之">樋口清之</a>監訳、クレスト社、1993年、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/487712005X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 487712005X</a></dd></dl></li> <li><a href="/wiki/%E5%87%BA%E9%9B%B2%E4%BA%95%E6%99%B6" title="出雲井晶">出雲井晶</a>編『昭和天皇』(<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%95%99%E6%96%87%E7%A4%BE" title="日本教文社">日本教文社</a>、1996年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4531062825" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 4531062825</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A7%A6%E9%83%81%E5%BD%A6" title="秦郁彦">秦郁彦</a>『昭和天皇 五つの決断』(文春文庫、1994年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4167453029" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 416-7453029</a> <ul><li>旧版『裕仁天皇 五つの決断』(<a href="/wiki/%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE" title="講談社">講談社</a>、1984年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4062011271" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 406-2011271</a></li></ul></li> <li>秦郁彦「歪められた昭和天皇像」(『<a href="/wiki/%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B_(%E9%9B%91%E8%AA%8C)" title="文藝春秋 (雑誌)">文藝春秋</a>』2003年3月号)</li> <li>「近代の三人目の天皇として 昭和天皇の場合」-『天皇はいかに受け継がれたか 天皇の身体と皇位継承』<a href="/wiki/%E5%8A%A0%E8%97%A4%E9%99%BD%E5%AD%90" title="加藤陽子">加藤陽子</a>責任編集(歴史学研究会編、績文堂出版、2019年2月)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784881161340" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9784881161340</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8A%A0%E8%97%A4%E6%81%AD%E5%AD%90_(%E8%A9%95%E8%AB%96%E5%AE%B6)" title="加藤恭子 (評論家)">加藤恭子</a>『昭和天皇「謝罪詔勅草稿」の発見』(文藝春秋、2003年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4163655301" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 4163655301</a></li> <li>加藤恭子・秦郁彦・吉田裕・高橋紘『大論争「昭和天皇 国民への謝罪詔書草稿」四つの謎』(『<a href="/wiki/%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B_(%E9%9B%91%E8%AA%8C)" title="文藝春秋 (雑誌)">月刊 文藝春秋</a>』2003年8月号)</li> <li><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%97%A4%E4%B9%8B%E9%9B%84" title="伊藤之雄">伊藤之雄</a>『昭和天皇と<a href="/wiki/%E7%AB%8B%E6%86%B2%E5%90%9B%E4%B8%BB%E5%88%B6" title="立憲君主制">立憲君主制</a>の崩壊 - 睦仁・嘉仁から裕仁へ』(<a href="/wiki/%E5%90%8D%E5%8F%A4%E5%B1%8B%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A" title="名古屋大学出版会">名古屋大学出版会</a>、2005年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4815805148" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 4815805148</a></li> <li>ピーター・ウエッツラー『昭和天皇と戦争-皇室の伝統と戦時下の政治・軍事戦略』(森山尚美訳、<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E6%9B%B8%E6%88%BF" title="原書房">原書房</a>、2002年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4562035730" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 4562035730</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%A4%E5%B7%9D%E9%9A%86%E4%B9%85" title="古川隆久">古川隆久</a>・<a href="/wiki/%E6%A3%AE%E6%9A%A2%E5%B9%B3" title="森暢平">森暢平</a>・<a href="/wiki/%E8%8C%B6%E8%B0%B7%E8%AA%A0%E4%B8%80" title="茶谷誠一">茶谷誠一</a>編『「昭和天皇実録」講義-生涯と時代を読み解く-』(<a href="/wiki/%E5%90%89%E5%B7%9D%E5%BC%98%E6%96%87%E9%A4%A8" title="吉川弘文館">吉川弘文館</a>、2015年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784642082853" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9784642082853</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%B1%B3%E7%AA%AA%E6%98%8E%E7%BE%8E" title="米窪明美">米窪明美</a>『天皇陛下の私生活 1945年の昭和天皇』(<a href="/wiki/%E6%96%B0%E6%BD%AE%E7%A4%BE" title="新潮社">新潮社</a>、2015年/<a href="/wiki/%E6%96%B0%E6%BD%AE%E6%96%87%E5%BA%AB" title="新潮文庫">新潮文庫</a>、2018年)</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="Shillony"><a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%B3%EF%BC%9D%E3%82%A2%E3%83%9F%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%AD%E3%83%8B%E3%83%BC" title="ベン=アミー・シロニー">ベン=アミー・シロニー</a> 著、大谷堅志郎 訳『母なる天皇-女性的君主制の過去・現在・未来』講談社、2003年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4062116758" title="特別:文献資料/4062116758">4062116758</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%AF%8D%E3%81%AA%E3%82%8B%E5%A4%A9%E7%9A%87-%E5%A5%B3%E6%80%A7%E7%9A%84%E5%90%9B%E4%B8%BB%E5%88%B6%E3%81%AE%E9%81%8E%E5%8E%BB%E3%83%BB%E7%8F%BE%E5%9C%A8%E3%83%BB%E6%9C%AA%E6%9D%A5&rft.aulast=%E3%83%99%E3%83%B3%EF%BC%9D%E3%82%A2%E3%83%9F%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%AD%E3%83%8B%E3%83%BC&rft.au=%E3%83%99%E3%83%B3%EF%BC%9D%E3%82%A2%E3%83%9F%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%AD%E3%83%8B%E3%83%BC&rft.date=2003&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&rft.isbn=4062116758&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%BC%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%93%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9" title="ハーバート・ビックス">ハーバート・ビックス</a>『昭和天皇』吉田裕監修、<a href="/wiki/%E5%B2%A1%E9%83%A8%E7%89%A7%E5%A4%AB" title="岡部牧夫">岡部牧夫</a>・<a href="/wiki/%E5%B7%9D%E5%B3%B6%E9%AB%98%E5%B3%B0" title="川島高峰">川島高峰</a>・<a href="/wiki/%E6%B0%B8%E4%BA%95%E5%9D%87_(%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%AD%A6%E8%80%85)" title="永井均 (歴史学者)">永井均</a>訳 <dl><dd>上・下(講談社、2002年/講談社学術文庫、2005年)</dd></dl></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%95%E4%B8%8A%E6%B8%85_(%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%AE%B6)" class="mw-redirect" title="井上清 (歴史家)">井上清</a>『井上清史論集4 天皇の戦争責任』(<a href="/wiki/%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%96%87%E5%BA%AB" title="岩波現代文庫">岩波現代文庫</a>、2004年 <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784006001148" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9784006001148</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%90%89%E7%94%B0%E8%A3%95_(%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%AD%A6%E8%80%85)" title="吉田裕 (歴史学者)">吉田裕</a>『昭和天皇の終戦史』(<a href="/wiki/%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%96%B0%E6%9B%B8" title="岩波新書">岩波新書</a>、1992年)、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4004302579" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 4004302579</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%80%E3%83%AF%E3%83%BC" title="ジョン・ダワー">ジョン・ダワー</a>『敗北を抱きしめて 第二次大戦後の日本人』 <dl><dd><a href="/wiki/%E4%B8%89%E6%B5%A6%E9%99%BD%E4%B8%80" title="三浦陽一">三浦陽一</a>・高杉忠明・田代泰子訳(<a href="/wiki/%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97" title="岩波書店">岩波書店</a>(上・下)、2001年、増補版2004年)</dd></dl></li> <li>内野光子『短歌と天皇制』(風媒社、2000年、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4833120186" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 4833120186</a>)</li> <li>田所泉『昭和天皇の短歌』(創樹社、1997年、<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4794305222" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 4794305222</a>)</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="toland"><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89" title="ジョン・トーランド">ジョン・トーランド</a> 著、<a href="/wiki/%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE" title="毎日新聞社">毎日新聞社</a> 訳『大日本帝国の興亡 5 平和への道』<a href="/wiki/%E6%97%A9%E5%B7%9D%E6%9B%B8%E6%88%BF" title="早川書房">早川書房</a>〈<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%A4%E3%82%AB%E3%83%AF%E6%96%87%E5%BA%AB#ハヤカワ文庫NF" title="ハヤカワ文庫">ハヤカワ文庫NF</a> 新装版〉、2015年8月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/415050105X" title="特別:文献資料/415050105X">415050105X</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E3%81%AE%E8%88%88%E4%BA%A1+5+%E5%B9%B3%E5%92%8C%E3%81%B8%E3%81%AE%E9%81%93&rft.aulast=%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89&rft.au=%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89&rft.date=2015-08&rft.series=%5B%5B%E3%83%8F%E3%83%A4%E3%82%AB%E3%83%AF%E6%96%87%E5%BA%AB%23%E3%83%8F%E3%83%A4%E3%82%AB%E3%83%AF%E6%96%87%E5%BA%ABNF%7C%E3%83%8F%E3%83%A4%E3%82%AB%E3%83%AF%E6%96%87%E5%BA%ABNF%5D%5D+%E6%96%B0%E8%A3%85%E7%89%88&rft.pub=%5B%5B%E6%97%A9%E5%B7%9D%E6%9B%B8%E6%88%BF%5D%5D&rft.isbn=415050105X&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF半藤一利2006"><a href="/wiki/%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9" title="半藤一利">半藤一利</a>『決定版 <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E3%81%84%E3%81%A1%E3%81%B0%E3%82%93%E9%95%B7%E3%81%84%E6%97%A5" title="日本のいちばん長い日">日本のいちばん長い日</a>―運命の八月十五日』文藝春秋〈文春文庫〉、2006年7月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4167483159" title="特別:文献資料/978-4167483159">978-4167483159</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%B1%BA%E5%AE%9A%E7%89%88+%5B%5B%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E3%81%84%E3%81%A1%E3%81%B0%E3%82%93%E9%95%B7%E3%81%84%E6%97%A5%5D%5D%E2%80%95%E9%81%8B%E5%91%BD%E3%81%AE%E5%85%AB%E6%9C%88%E5%8D%81%E4%BA%94%E6%97%A5&rft.aulast=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.au=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.date=2006-07&rft.series=%E6%96%87%E6%98%A5%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.pub=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B&rft.isbn=978-4167483159&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>初版は、<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%AE%85%E5%A3%AE%E4%B8%80" title="大宅壮一">大宅壮一</a>編『日本のいちばん長い日』文藝春秋新社、1965年</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF半藤一利2003">半藤一利『<a href="/wiki/%E8%81%96%E6%96%AD" title="聖断">聖断</a>―昭和天皇と鈴木貫太郎』<a href="/wiki/PHP%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80" title="PHP研究所">PHP研究所</a>、2003年8月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4569629841" title="特別:文献資料/978-4569629841">978-4569629841</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5B%E8%81%96%E6%96%AD%5D%5D%E2%80%95%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%A8%E9%88%B4%E6%9C%A8%E8%B2%AB%E5%A4%AA%E9%83%8E&rft.aulast=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.au=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.date=2003-08&rft.pub=%5B%5BPHP%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80%5D%5D&rft.isbn=978-4569629841&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>初版は『聖断 天皇と鈴木貫太郎』文藝春秋、1985年</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF半藤保阪御厨磯田2015">半藤一利、<a href="/wiki/%E4%BF%9D%E9%98%AA%E6%AD%A3%E5%BA%B7" title="保阪正康">保阪正康</a>、<a href="/wiki/%E5%BE%A1%E5%8E%A8%E8%B2%B4" title="御厨貴">御厨貴</a>、<a href="/wiki/%E7%A3%AF%E7%94%B0%E9%81%93%E5%8F%B2" title="磯田道史">磯田道史</a>『「昭和天皇実録」の謎を解く』<a href="/wiki/%E6%96%87%E6%98%A5%E6%96%B0%E6%9B%B8" title="文春新書">文春新書</a>、2015年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4166610099" title="特別:文献資料/978-4166610099">978-4166610099</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E3%80%8C%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2%E3%80%8D%E3%81%AE%E8%AC%8E%E3%82%92%E8%A7%A3%E3%81%8F&rft.aulast=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.au=%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9&rft.au=%E4%BF%9D%E9%98%AA%E6%AD%A3%E5%BA%B7&rft.au=%E5%BE%A1%E5%8E%A8%E8%B2%B4&rft.au=%E7%A3%AF%E7%94%B0%E9%81%93%E5%8F%B2&rft.date=2015&rft.pub=%5B%5B%E6%96%87%E6%98%A5%E6%96%B0%E6%9B%B8%5D%5D&rft.isbn=978-4166610099&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF豊下楢彦2008"><a href="/wiki/%E8%B1%8A%E4%B8%8B%E6%A5%A2%E5%BD%A6" title="豊下楢彦">豊下楢彦</a>『昭和天皇・マッカーサー会見』岩波書店〈岩波現代文庫〉、2008年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784006001933" title="特別:文献資料/9784006001933">9784006001933</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E4%BC%9A%E8%A6%8B&rft.aulast=%E8%B1%8A%E4%B8%8B&rft.aufirst=%E6%A5%A2%E5%BD%A6&rft.au=%E8%B1%8A%E4%B8%8B%E6%A5%A2%E5%BD%A6&rft.date=2008&rft.series=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&rft.isbn=9784006001933&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><a href="/wiki/%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2" title="原武史">原武史</a>『昭和天皇』岩波新書、2008年。<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/9784004311119" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-4004311119</a></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF原武史2015">原武史『「昭和天皇実録」を読む』岩波新書、2015年9月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4004315612" title="特別:文献資料/978-4004315612">978-4004315612</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E3%80%8C%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9F%E9%8C%B2%E3%80%8D%E3%82%92%E8%AA%AD%E3%82%80&rft.aulast=%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2&rft.au=%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2&rft.date=2015-9&rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%96%B0%E6%9B%B8&rft.isbn=978-4004315612&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="雑誌"><span id=".E9.9B.91.E8.AA.8C"></span>雑誌</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=82" title="節を編集: 雑誌"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation journal" id="毎日グラフ『崩御昭和天皇』_1989"><a href="/wiki/%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E" title="毎日新聞">毎日新聞</a>社 編「崩御昭和天皇 : 激動87年のご生涯のすべて」『毎日グラフ』緊急増刊第2045号、毎日新聞社、1989年1月21日。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E5%B4%A9%E5%BE%A1%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87+%3A+%E6%BF%80%E5%8B%9587%E5%B9%B4%E3%81%AE%E3%81%94%E7%94%9F%E6%B6%AF%E3%81%AE%E3%81%99%E3%81%B9%E3%81%A6&rft.jtitle=%E6%AF%8E%E6%97%A5%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%95&rft.aulast=%5B%5B%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%5D%5D%E7%A4%BE+%E7%B7%A8&rft.au=%5B%5B%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%5D%5D%E7%A4%BE+%E7%B7%A8&rft.date=1989-01-21&rft.volume=%E7%B7%8A%E6%80%A5%E5%A2%97%E5%88%8A&rft.issue=2045&rft.pub=%E6%AF%8E%E6%97%A5%E6%96%B0%E8%81%9E%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="その他"><span id=".E3.81.9D.E3.81.AE.E4.BB.96"></span>その他</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=83" title="節を編集: その他"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>他の人物の伝記等</dt></dl> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF高松宮妃喜久子1998"><a href="/wiki/%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B%E5%A6%83%E5%96%9C%E4%B9%85%E5%AD%90" title="宣仁親王妃喜久子">高松宮妃喜久子</a>『菊と葵のものがたり』中央公論社、1998年11月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4120028397" title="特別:文献資料/978-4120028397">978-4120028397</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E8%8F%8A%E3%81%A8%E8%91%B5%E3%81%AE%E3%82%82%E3%81%AE%E3%81%8C%E3%81%9F%E3%82%8A&rft.aulast=%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%A6%83%E5%96%9C%E4%B9%85%E5%AD%90&rft.au=%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%A6%83%E5%96%9C%E4%B9%85%E5%AD%90&rft.date=1998-11&rft.pub=%E4%B8%AD%E5%A4%AE%E5%85%AC%E8%AB%96%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4120028397&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="高松宮妃喜久子_2002"><a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE" title="高松宮">高松宮</a>妃喜久子『菊と葵のものがたり』中公文庫、2002年1月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4122039599" title="特別:文献資料/978-4122039599">978-4122039599</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E8%8F%8A%E3%81%A8%E8%91%B5%E3%81%AE%E3%82%82%E3%81%AE%E3%81%8C%E3%81%9F%E3%82%8A&rft.aulast=%5B%5B%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%5D%5D%E5%A6%83%E5%96%9C%E4%B9%85%E5%AD%90&rft.au=%5B%5B%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%5D%5D%E5%A6%83%E5%96%9C%E4%B9%85%E5%AD%90&rft.date=2002-1&rft.pub=%E4%B8%AD%E5%85%AC%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.isbn=978-4122039599&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="昭和の母皇太后さま_2000"><a href="/wiki/%E5%A5%B3%E6%80%A7%E8%87%AA%E8%BA%AB" title="女性自身">女性自身編集部</a> 編『昭和の母皇太后さま : 昭和天皇と歩まれた愛と激動の生涯 : 保存版』<a href="/wiki/%E5%85%89%E6%96%87%E7%A4%BE" title="光文社">光文社</a>、2000年7月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4334900925" title="特別:文献資料/4334900925">4334900925</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E3%81%AE%E6%AF%8D%E7%9A%87%E5%A4%AA%E5%90%8E%E3%81%95%E3%81%BE+%3A+%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%A8%E6%AD%A9%E3%81%BE%E3%82%8C%E3%81%9F%E6%84%9B%E3%81%A8%E6%BF%80%E5%8B%95%E3%81%AE%E7%94%9F%E6%B6%AF+%3A+%E4%BF%9D%E5%AD%98%E7%89%88&rft.date=2000-07&rft.pub=%5B%5B%E5%85%89%E6%96%87%E7%A4%BE%5D%5D&rft.isbn=4334900925&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="佐々木_2005"><a href="/wiki/%E4%BD%90%E3%80%85%E6%9C%A8%E8%8B%B1%E6%98%AD" title="佐々木英昭">佐々木英昭</a>『乃木希典』<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%83%B4%E3%82%A1%E6%9B%B8%E6%88%BF" title="ミネルヴァ書房">ミネルヴァ書房</a>〈<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%83%B4%E3%82%A1%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%A9%95%E4%BC%9D%E9%81%B8" title="ミネルヴァ日本評伝選">ミネルヴァ日本評伝選</a>〉、2005年8月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4623044061" title="特別:文献資料/978-4623044061">978-4623044061</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E4%B9%83%E6%9C%A8%E5%B8%8C%E5%85%B8&rft.aulast=%E4%BD%90%E3%80%85%E6%9C%A8%E8%8B%B1%E6%98%AD&rft.au=%E4%BD%90%E3%80%85%E6%9C%A8%E8%8B%B1%E6%98%AD&rft.date=2005-08&rft.series=%5B%5B%E3%83%9F%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%83%B4%E3%82%A1%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%A9%95%E4%BC%9D%E9%81%B8%5D%5D&rft.pub=%5B%5B%E3%83%9F%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%83%B4%E3%82%A1%E6%9B%B8%E6%88%BF%5D%5D&rft.isbn=978-4623044061&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREF阿部牧郎2003"><a href="/wiki/%E9%98%BF%E9%83%A8%E7%89%A7%E9%83%8E" title="阿部牧郎">阿部牧郎</a>『大義に死す―最後の武士・阿南惟幾』<a href="/wiki/%E7%A5%A5%E4%BC%9D%E7%A4%BE" title="祥伝社">祥伝社</a>、2003年11月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4396632403" title="特別:文献資料/978-4396632403">978-4396632403</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%A4%A7%E7%BE%A9%E3%81%AB%E6%AD%BB%E3%81%99%E2%80%95%E6%9C%80%E5%BE%8C%E3%81%AE%E6%AD%A6%E5%A3%AB%E3%83%BB%E9%98%BF%E5%8D%97%E6%83%9F%E5%B9%BE&rft.aulast=%5B%5B%E9%98%BF%E9%83%A8%E7%89%A7%E9%83%8E%5D%5D&rft.au=%5B%5B%E9%98%BF%E9%83%A8%E7%89%A7%E9%83%8E%5D%5D&rft.date=2003-11&rft.pub=%5B%5B%E7%A5%A5%E4%BC%9D%E7%A4%BE%5D%5D&rft.isbn=978-4396632403&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation" id="CITEREFダグラス・マッカーサー2014">ダグラス・マッカーサー『マッカーサー大戦回顧録』津島一夫 訳、中公文庫、改版2014年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4122059771" title="特別:文献資料/978-4122059771">978-4122059771</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC%E5%A4%A7%E6%88%A6%E5%9B%9E%E9%A1%A7%E9%8C%B2&rft.aulast=%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC&rft.au=%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC&rft.date=%E6%94%B9%E7%89%882014%E5%B9%B4&rft.pub=%E4%B8%AD%E5%85%AC%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.isbn=978-4122059771&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="原_2015"><a href="/wiki/%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2" title="原武史">原武史</a>『皇后考』講談社、2015年2月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4062193948" title="特別:文献資料/978-4062193948">978-4062193948</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%9A%87%E5%90%8E%E8%80%83&rft.aulast=%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2&rft.au=%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2&rft.date=2015-2&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4062193948&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="原_2017">原武史『皇后考』講談社学術文庫、2017年12月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4062924733" title="特別:文献資料/978-4062924733">978-4062924733</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%9A%87%E5%90%8E%E8%80%83&rft.aulast=%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2&rft.au=%E5%8E%9F%E6%AD%A6%E5%8F%B2&rft.date=2017-12&rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB&rft.isbn=978-4062924733&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation journal" id="森_2016"><a href="/wiki/%E6%A3%AE%E6%9A%A2%E5%B9%B3" title="森暢平">森暢平</a>「<a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.nii.ac.jp/1109/00003738">大正期における女性皇族像の転換 : 良子女王をめぐる検討</a>」『成城文藝』第236巻、<a href="/wiki/%E6%88%90%E5%9F%8E%E5%A4%A7%E5%AD%A6" title="成城大学">成城大学</a>、2016年6月、60-26頁、<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/ja/search?fq=x0:jrnl&q=n2:02865718">02865718</a>、<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/NAID_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="NAID (識別子)">NAID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/naid/120006029357">120006029357</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E6%9C%9F%E3%81%AB%E3%81%8A%E3%81%91%E3%82%8B%E5%A5%B3%E6%80%A7%E7%9A%87%E6%97%8F%E5%83%8F%E3%81%AE%E8%BB%A2%E6%8F%9B+%3A+%E8%89%AF%E5%AD%90%E5%A5%B3%E7%8E%8B%E3%82%92%E3%82%81%E3%81%90%E3%82%8B%E6%A4%9C%E8%A8%8E&rft.jtitle=%E6%88%90%E5%9F%8E%E6%96%87%E8%97%9D&rft.aulast=%5B%5B%E6%A3%AE%E6%9A%A2%E5%B9%B3%5D%5D&rft.au=%5B%5B%E6%A3%AE%E6%9A%A2%E5%B9%B3%5D%5D&rft.date=2016-06&rft.volume=236&rft.pages=60-26%E9%A0%81&rft.pub=%5B%5B%E6%88%90%E5%9F%8E%E5%A4%A7%E5%AD%A6%5D%5D&rft.issn=02865718&rft_dat=naid/120006029357&rft_id=http%3A%2F%2Fid.nii.ac.jp%2F1109%2F00003738&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="伏見博明_2022"><a href="/wiki/%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%AE%AE%E5%8D%9A%E6%98%8E%E7%8E%8B" title="伏見宮博明王">伏見博明</a>『旧皇族の宗家・伏見宮家に生まれて』<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%A4%AE%E5%85%AC%E8%AB%96%E6%96%B0%E7%A4%BE" title="中央公論新社">中央公論新社</a>、2022年1月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4120054952" title="特別:文献資料/978-4120054952">978-4120054952</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%97%A7%E7%9A%87%E6%97%8F%E3%81%AE%E5%AE%97%E5%AE%B6%E3%83%BB%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%AE%AE%E5%AE%B6%E3%81%AB%E7%94%9F%E3%81%BE%E3%82%8C%E3%81%A6&rft.aulast=%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%8D%9A%E6%98%8E&rft.au=%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%8D%9A%E6%98%8E&rft.date=2022-01&rft.pub=%5B%5B%E4%B8%AD%E5%A4%AE%E5%85%AC%E8%AB%96%E6%96%B0%E7%A4%BE%5D%5D&rft.isbn=978-4120054952&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREFヴィオリス2020">アンドレ・ヴィオリス『1932年の大日本帝国』大橋尚泰 訳、<a href="/wiki/%E8%8D%89%E6%80%9D%E7%A4%BE" title="草思社">草思社</a>、2020年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/479422477X" title="特別:文献資料/479422477X">479422477X</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=1932%E5%B9%B4%E3%81%AE%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD&rft.aulast=%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%AC%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%82%B9&rft.au=%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%AC%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%82%B9&rft.date=2020&rft.pub=%5B%5B%E8%8D%89%E6%80%9D%E7%A4%BE%5D%5D&rft.isbn=479422477X&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <dl><dt>軍事関連の文献</dt></dl> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF戦史叢書481971"><a href="/wiki/%E9%98%B2%E8%A1%9B%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80" title="防衛研究所">防衛庁防衛研修所戦史室</a> 編『比島捷号陸軍航空作戦』<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E9%9B%B2%E6%96%B0%E8%81%9E" title="朝雲新聞">朝雲新聞</a>社〈<a href="/wiki/%E6%88%A6%E5%8F%B2%E5%8F%A2%E6%9B%B8" title="戦史叢書">戦史叢書</a>48〉、1971年。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%AF%94%E5%B3%B6%E6%8D%B7%E5%8F%B7%E9%99%B8%E8%BB%8D%E8%88%AA%E7%A9%BA%E4%BD%9C%E6%88%A6&rft.date=1971&rft.series=%5B%5B%E6%88%A6%E5%8F%B2%E5%8F%A2%E6%9B%B8%5D%5D48&rft.pub=%5B%5B%E6%9C%9D%E9%9B%B2%E6%96%B0%E8%81%9E%5D%5D%E7%A4%BE&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="日本海軍のこころ"><a href="/wiki/%E5%90%89%E7%94%B0%E4%BF%8A%E9%9B%84" title="吉田俊雄">吉田俊雄</a>『日本海軍のこころ』文藝春秋、2000年12月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-16-356900-6" title="特別:文献資料/4-16-356900-6">4-16-356900-6</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%B5%B7%E8%BB%8D%E3%81%AE%E3%81%93%E3%81%93%E3%82%8D&rft.aulast=%E5%90%89%E7%94%B0%E4%BF%8A%E9%9B%84&rft.au=%E5%90%89%E7%94%B0%E4%BF%8A%E9%9B%84&rft.date=2000-12&rft.pub=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B&rft.isbn=4-16-356900-6&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>文春文庫、2002年</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="吉田比叡">吉田俊雄『戦艦比叡』<a href="/wiki/%E6%9C%9D%E6%97%A5%E3%82%BD%E3%83%8E%E3%83%A9%E3%83%9E" title="朝日ソノラマ">朝日ソノラマ</a>〈文庫版 航空戦史シリーズ 51〉、1985年1月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-257-17051-4" title="特別:文献資料/4-257-17051-4">4-257-17051-4</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%88%A6%E8%89%A6%E6%AF%94%E5%8F%A1&rft.aulast=%E5%90%89%E7%94%B0%E4%BF%8A%E9%9B%84&rft.au=%E5%90%89%E7%94%B0%E4%BF%8A%E9%9B%84&rft.date=1985-01&rft.series=%E6%96%87%E5%BA%AB%E7%89%88+%E8%88%AA%E7%A9%BA%E6%88%A6%E5%8F%B2%E3%82%B7%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%82%BA+51&rft.pub=%5B%5B%E6%9C%9D%E6%97%A5%E3%82%BD%E3%83%8E%E3%83%A9%E3%83%9E%5D%5D&rft.isbn=4-257-17051-4&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span><a href="/wiki/%E5%85%89%E4%BA%BA%E7%A4%BENF%E6%96%87%E5%BA%AB" class="mw-redirect" title="光人社NF文庫">光人社NF文庫</a>で新装再刊</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF伊藤正徳・31960"><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%97%A4%E6%AD%A3%E5%BE%B3" class="mw-disambig" title="伊藤正徳">伊藤正徳</a>『帝国陸軍の最後〈第3〉死闘篇』文藝春秋新社、1960年。<a href="/wiki/ASIN_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="ASIN (識別子)">ASIN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.co.jp/dp/B000JBM31E">B000JBM31E</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D%E3%81%AE%E6%9C%80%E5%BE%8C%E3%80%88%E7%AC%AC3%E3%80%89%E6%AD%BB%E9%97%98%E7%AF%87&rft.aulast=%E4%BC%8A%E8%97%A4%E6%AD%A3%E5%BE%B3&rft.au=%E4%BC%8A%E8%97%A4%E6%AD%A3%E5%BE%B3&rft.date=1960&rft.pub=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B%E6%96%B0%E7%A4%BE&rft_id=info:asin/B000JBM31E&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>同上</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF伊藤正徳・51961">伊藤正徳『帝国陸軍の最後〈第5〉終末篇』文藝春秋新社、1961年。<a href="/wiki/ASIN_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="ASIN (識別子)">ASIN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.co.jp/dp/B000JBM30U">B000JBM30U</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E9%99%B8%E8%BB%8D%E3%81%AE%E6%9C%80%E5%BE%8C%E3%80%88%E7%AC%AC5%E3%80%89%E7%B5%82%E6%9C%AB%E7%AF%87&rft.aulast=%E4%BC%8A%E8%97%A4%E6%AD%A3%E5%BE%B3&rft.au=%E4%BC%8A%E8%97%A4%E6%AD%A3%E5%BE%B3&rft.date=1961&rft.pub=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B%E6%96%B0%E7%A4%BE&rft_id=info:asin/B000JBM30U&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>同上</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF猪口中島1951"><a href="/wiki/%E7%8C%AA%E5%8F%A3%E5%8A%9B%E5%B9%B3" title="猪口力平">猪口力平</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%B3%B6%E6%AD%A3" title="中島正">中島正</a>『神風特別攻撃隊』日本出版協同、1951年。<a href="/wiki/ASIN_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="ASIN (識別子)">ASIN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.co.jp/dp/B000JBADFW">B000JBADFW</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%A5%9E%E9%A2%A8%E7%89%B9%E5%88%A5%E6%94%BB%E6%92%83%E9%9A%8A&rft.aulast=%E7%8C%AA%E5%8F%A3%E5%8A%9B%E5%B9%B3&rft.au=%E7%8C%AA%E5%8F%A3%E5%8A%9B%E5%B9%B3&rft.au=%E4%B8%AD%E5%B3%B6%E6%AD%A3&rft.date=1951&rft.pub=%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%87%BA%E7%89%88%E5%8D%94%E5%90%8C&rft_id=info:asin/B000JBADFW&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF猪口中島1967">猪口力平、中島正『神風特別攻撃隊』河出書房新社、1967年。<a href="/wiki/ASIN_(%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90)" class="mw-redirect" title="ASIN (識別子)">ASIN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.co.jp/dp/B000JA7KI6">B000JA7KI6</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%A5%9E%E9%A2%A8%E7%89%B9%E5%88%A5%E6%94%BB%E6%92%83%E9%9A%8A&rft.aulast=%E7%8C%AA%E5%8F%A3%E5%8A%9B%E5%B9%B3&rft.au=%E7%8C%AA%E5%8F%A3%E5%8A%9B%E5%B9%B3&rft.au=%E4%B8%AD%E5%B3%B6%E6%AD%A3&rft.date=1967&rft.pub=%E6%B2%B3%E5%87%BA%E6%9B%B8%E6%88%BF%E6%96%B0%E7%A4%BE&rft_id=info:asin/B000JA7KI6&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>上記の再刊</li></ul></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF高木俊朗②2018"><a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9C%A8%E4%BF%8A%E6%9C%97" title="高木俊朗">高木俊朗</a>『陸軍特別攻撃隊2』文藝春秋〈文春学藝ライブラリー〉、2018年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4168130786" title="特別:文献資料/978-4168130786">978-4168130786</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E9%99%B8%E8%BB%8D%E7%89%B9%E5%88%A5%E6%94%BB%E6%92%83%E9%9A%8A2&rft.aulast=%E9%AB%98%E6%9C%A8%E4%BF%8A%E6%9C%97&rft.au=%E9%AB%98%E6%9C%A8%E4%BF%8A%E6%9C%97&rft.date=2018&rft.series=%E6%96%87%E6%98%A5%E5%AD%A6%E8%97%9D%E3%83%A9%E3%82%A4%E3%83%96%E3%83%A9%E3%83%AA%E3%83%BC&rft.pub=%E6%96%87%E8%97%9D%E6%98%A5%E7%A7%8B&rft.isbn=978-4168130786&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span>新装再刊(全3巻)</li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="CITEREF大島隆之2016">大島隆之『特攻 なぜ拡大したのか』<a href="/wiki/%E5%B9%BB%E5%86%AC%E8%88%8E" title="幻冬舎">幻冬舎</a>、2016年。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4344029699" title="特別:文献資料/978-4344029699">978-4344029699</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E7%89%B9%E6%94%BB+%E3%81%AA%E3%81%9C%E6%8B%A1%E5%A4%A7%E3%81%97%E3%81%9F%E3%81%AE%E3%81%8B&rft.aulast=%E5%A4%A7%E5%B3%B6%E9%9A%86%E4%B9%8B&rft.au=%E5%A4%A7%E5%B3%B6%E9%9A%86%E4%B9%8B&rft.date=2016&rft.pub=%5B%5B%E5%B9%BB%E5%86%AC%E8%88%8E%5D%5D&rft.isbn=978-4344029699&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <dl><dt>その他</dt></dl> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="田代">田代靖尚『昭和天皇のゴルフ 昭和史を解く意外な鍵』<a href="/wiki/%E4%B8%BB%E5%A9%A6%E3%81%AE%E5%8F%8B%E7%A4%BE" title="主婦の友社">主婦の友社</a>・インフォス情報社、2012年12月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4-07-283914-0" title="特別:文献資料/978-4-07-283914-0">978-4-07-283914-0</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E3%82%B4%E3%83%AB%E3%83%95+%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%8F%B2%E3%82%92%E8%A7%A3%E3%81%8F%E6%84%8F%E5%A4%96%E3%81%AA%E9%8D%B5&rft.aulast=%E7%94%B0%E4%BB%A3%E9%9D%96%E5%B0%9A&rft.au=%E7%94%B0%E4%BB%A3%E9%9D%96%E5%B0%9A&rft.date=2012-12&rft.pub=%5B%5B%E4%B8%BB%E5%A9%A6%E3%81%AE%E5%8F%8B%E7%A4%BE%5D%5D%E3%83%BB%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%95%E3%82%A9%E3%82%B9%E6%83%85%E5%A0%B1%E7%A4%BE&rft.isbn=978-4-07-283914-0&rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87"><span style="display: none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="昭和天皇を扱った作品"><span id=".E6.98.AD.E5.92.8C.E5.A4.A9.E7.9A.87.E3.82.92.E6.89.B1.E3.81.A3.E3.81.9F.E4.BD.9C.E5.93.81"></span>昭和天皇を扱った作品</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=84" title="節を編集: 昭和天皇を扱った作品"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="映画"><span id=".E6.98.A0.E7.94.BB"></span>映画</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=85" title="節を編集: 映画"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><ul><li>『<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%82%B2%E5%8A%87_(1946%E5%B9%B4%E3%81%AE%E6%98%A0%E7%94%BB)" title="日本の悲劇 (1946年の映画)">日本の悲劇</a>』(<a href="/wiki/1946%E5%B9%B4" title="1946年">1946年</a>、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%98%A0%E7%94%BB%E7%A4%BE" title="日本映画社">日本映画社</a> - 記録映画から引用)</li> <li>『<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E3%81%84%E3%81%A1%E3%81%B0%E3%82%93%E9%95%B7%E3%81%84%E6%97%A5#1967年版の映画" title="日本のいちばん長い日">日本のいちばん長い日</a>』(<a href="/wiki/1967%E5%B9%B4" title="1967年">1967年</a>、<a href="/wiki/%E5%B2%A1%E6%9C%AC%E5%96%9C%E5%85%AB" title="岡本喜八">岡本喜八</a>監督 - 演・<a href="/wiki/%E6%9D%BE%E6%9C%AC%E7%99%BD%E9%B8%9A_(%E5%88%9D%E4%BB%A3)" title="松本白鸚 (初代)">松本幸四郎(八代目)</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E6%BF%80%E5%8B%95%E3%81%AE%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%8F%B2_%E8%BB%8D%E9%96%A5" title="激動の昭和史 軍閥">激動の昭和史 軍閥</a>』(<a href="/wiki/1970%E5%B9%B4" title="1970年">1970年</a>、<a href="/wiki/%E5%A0%80%E5%B7%9D%E5%BC%98%E9%80%9A" title="堀川弘通">堀川弘通</a>監督 - 演・<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%9D%91%E5%8F%88%E4%BA%94%E9%83%8E_(2%E4%BB%A3%E7%9B%AE)" title="中村又五郎 (2代目)">二代目 中村又五郎</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD_(%E6%98%A0%E7%94%BB)" title="大日本帝国 (映画)">大日本帝国</a>』(<a href="/wiki/1982%E5%B9%B4" title="1982年">1982年</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%98%A0" title="東映">東映</a>、<a href="/wiki/%E8%88%9B%E7%94%B0%E5%88%A9%E9%9B%84" title="舛田利雄">舛田利雄</a>監督 - 演・<a href="/wiki/%E5%B8%82%E6%9D%91%E8%90%AC%E6%AC%A1%E9%83%8E_(2%E4%BB%A3%E7%9B%AE)" title="市村萬次郎 (2代目)">二代目 市村萬次郎</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%91%E3%82%A4%E3%83%BB%E3%82%BE%E3%83%AB%E3%82%B2" title="スパイ・ゾルゲ">スパイ・ゾルゲ</a>』(<a href="/wiki/2003%E5%B9%B4" title="2003年">2003年</a>、<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%AE%9D" title="東宝">東宝</a>、<a href="/wiki/%E7%AF%A0%E7%94%B0%E6%AD%A3%E6%B5%A9" title="篠田正浩">篠田正浩</a>監督 - 演・<a href="/wiki/%E8%8A%B1%E6%9F%B3%E9%8C%A6%E4%B9%8B%E8%BC%94_(3%E4%BB%A3%E7%9B%AE)" class="mw-redirect" title="花柳錦之輔 (3代目)">花柳錦之輔</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E5%A4%AA%E9%99%BD_(%E6%98%A0%E7%94%BB)" title="太陽 (映画)">太陽</a>』(<a href="/wiki/2005%E5%B9%B4" title="2005年">2005年</a>、スローラーナー、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AC%E3%82%AF%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%BD%E3%82%AF%E3%83%BC%E3%83%AD%E3%83%95" title="アレクサンドル・ソクーロフ">アレクサンドル・ソクーロフ</a>監督 - 演・<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%83%E3%82%BB%E3%83%BC%E5%B0%BE%E5%BD%A2" title="イッセー尾形">イッセー尾形</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E7%B5%82%E6%88%A6%E3%81%AE%E3%82%A8%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%A9%E3%83%BC" title="終戦のエンペラー">終戦のエンペラー</a>』(<a href="/wiki/2013%E5%B9%B4" title="2013年">2013年</a>、<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%83%94%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%90%E3%83%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="ピーター・ウェーバー (存在しないページ)">ピーター・ウェーバー</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Peter_Webber" class="extiw" title="en:Peter Webber">英語版</a>)</span></span>監督 - 演・<a href="/wiki/%E7%89%87%E5%B2%A1%E5%AD%9D%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="片岡孝太郎">片岡孝太郎</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E3%81%84%E3%81%A1%E3%81%B0%E3%82%93%E9%95%B7%E3%81%84%E6%97%A5#2015年版の映画" title="日本のいちばん長い日">日本のいちばん長い日</a>』(<a href="/wiki/2015%E5%B9%B4" title="2015年">2015年</a>、<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E7%94%B0%E7%9C%9E%E4%BA%BA" title="原田眞人">原田眞人</a>監督 - 演・<a href="/wiki/%E6%9C%AC%E6%9C%A8%E9%9B%85%E5%BC%98" title="本木雅弘">本木雅弘</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E7%8B%AC%E7%AB%8B" title="日本独立">日本独立</a>』(<a href="/wiki/2020%E5%B9%B4" title="2020年">2020年</a>、<a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%97%A4%E4%BF%8A%E4%B9%9F" title="伊藤俊也">伊藤俊也</a>監督 - 演・<a href="/wiki/%E9%87%8E%E9%96%93%E5%8F%A3%E5%BE%B9" title="野間口徹">野間口徹</a>)</li></ul></dd> <dd></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="テレビドラマ"><span id=".E3.83.86.E3.83.AC.E3.83.93.E3.83.89.E3.83.A9.E3.83.9E"></span>テレビドラマ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=86" title="節を編集: テレビドラマ"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><ul><li>『<a href="/wiki/%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E3%81%AE%E6%B6%99" title="歴史の涙">歴史の涙</a>』(<a href="/wiki/1980%E5%B9%B4" title="1980年">1980年</a>、<a href="/wiki/TBS%E3%83%86%E3%83%AC%E3%83%93" title="TBSテレビ">TBSテレビ</a> - 二代目 市村萬次郎)</li> <li>『<a href="/wiki/%E3%81%9D%E3%81%97%E3%81%A6%E6%88%A6%E4%BA%89%E3%81%8C%E7%B5%82%E3%81%A3%E3%81%9F" title="そして戦争が終った">そして戦争が終った</a>』(<a href="/wiki/1985%E5%B9%B4" title="1985年">1985年</a>、TBSテレビ - <a href="/wiki/%E5%8A%A0%E8%97%A4%E5%89%9B" title="加藤剛">加藤剛</a>)</li> <li>『天皇陛下の野球チーム』(<a href="/wiki/1990%E5%B9%B4" title="1990年">1990年</a>、TBSテレビ - <a href="/wiki/%E6%9D%BE%E6%9C%AC%E5%B9%B8%E5%9B%9B%E9%83%8E_(10%E4%BB%A3%E7%9B%AE)" title="松本幸四郎 (10代目)">市川染五郎(七代目)</a>)、※皇太子時代</li> <li>『命なりけり 悲劇の外相<a href="/wiki/%E6%9D%B1%E9%83%B7%E8%8C%82%E5%BE%B3" title="東郷茂徳">東郷茂徳</a>』(<a href="/wiki/1994%E5%B9%B4" title="1994年">1994年</a>、TBSテレビ - <a href="/wiki/%E5%8C%97%E5%A4%A7%E8%B7%AF%E6%AC%A3%E4%B9%9F" title="北大路欣也">北大路欣也</a>)</li> <li>『聖断』(2005年、<a href="/wiki/%E3%83%86%E3%83%AC%E3%83%93%E6%9D%B1%E4%BA%AC" title="テレビ東京">テレビ東京</a> - <a href="/wiki/%E6%9C%AC%E7%94%B0%E5%8D%9A%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="本田博太郎">本田博太郎</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E3%81%82%E3%81%AE%E6%88%A6%E4%BA%89%E3%81%AF%E4%BD%95%E3%81%A0%E3%81%A3%E3%81%9F%E3%81%AE%E3%81%8B_%E6%97%A5%E7%B1%B3%E9%96%8B%E6%88%A6%E3%81%A8%E6%9D%B1%E6%A2%9D%E8%8B%B1%E6%A9%9F" title="あの戦争は何だったのか 日米開戦と東條英機">あの戦争は何だったのか 日米開戦と東條英機</a>』(<a href="/wiki/2008%E5%B9%B4" title="2008年">2008年</a>、TBSテレビ - <a href="/wiki/%E9%87%8E%E6%9D%91%E8%90%AC%E6%96%8E" title="野村萬斎">野村萬斎</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E8%B2%A0%E3%81%91%E3%81%A6%E3%80%81%E5%8B%9D%E3%81%A4_%E3%80%9C%E6%88%A6%E5%BE%8C%E3%82%92%E5%89%B5%E3%81%A3%E3%81%9F%E7%94%B7%E3%83%BB%E5%90%89%E7%94%B0%E8%8C%82%E3%80%9C" title="負けて、勝つ 〜戦後を創った男・吉田茂〜">負けて、勝つ 〜戦後を創った男・吉田茂〜</a>』(<a href="/wiki/2012%E5%B9%B4" title="2012年">2012年</a>、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%94%BE%E9%80%81%E5%8D%94%E4%BC%9A" title="日本放送協会">NHK</a>『<a href="/wiki/%E5%9C%9F%E6%9B%9C%E3%83%89%E3%83%A9%E3%83%9E_(NHK)" title="土曜ドラマ (NHK)">土曜スペシャルドラマ</a>』- <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E8%97%8F%E5%BD%8C%E5%A4%AA%E9%83%8E%E5%8D%83%E8%99%8E" title="大藏彌太郎千虎">大藏千太郎</a>)</li> <li>『昭和天皇は何を語ったのか~初公開・<a href="/wiki/%E7%94%B0%E5%B3%B6%E9%81%93%E6%B2%BB" title="田島道治">秘録 拝謁記</a>』(<a href="/wiki/2019%E5%B9%B4" title="2019年">2019年</a>、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%94%BE%E9%80%81%E5%8D%94%E4%BC%9A" title="日本放送協会">NHK</a>『<a href="/wiki/NHK%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%AB" title="NHKスペシャル">NHKスペシャル</a>』- <a href="/wiki/%E7%89%87%E5%B2%A1%E5%AD%9D%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="片岡孝太郎">片岡孝太郎</a>)</li> <li>『<a href="/wiki/%E3%82%B6%E3%83%BB%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%82%A6%E3%83%B3_(%E3%83%8D%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9)" title="ザ・クラウン (ネットフリックス)">ザ・クラウン</a>』(<a href="/wiki/2019%E5%B9%B4" title="2019年">2019年</a>、<a href="/wiki/Netflix" title="Netflix">Netflix</a> - <a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%BC%E3%82%B4%E3%83%BB%E3%82%A4%E3%82%AC%E3%83%AF" title="トーゴ・イガワ">トーゴ・イガワ</a>)、第3シーズン・第8話のみ登場。</li></ul></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="映像"><span id=".E6.98.A0.E5.83.8F"></span>映像</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=87" title="節を編集: 映像"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><ul><li>『昭和天皇87年のご生涯』(<a href="/wiki/2005%E5%B9%B4" title="2005年">2005年</a>より上映、<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E8%A8%98%E5%BF%B5%E9%A4%A8" title="昭和天皇記念館">昭和天皇記念館</a>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=dqV-gFLuZ6s">「昭和天皇とその時代」第一巻、蘇る昭和の記録・企画・製作:日本記録映画社</a>(映像科学館、YouTube配信)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=aMj_3LFVwAk">「昭和天皇とその時代」第二巻、企画・製作:日本記録映画社</a>(映像科学館、YouTube配信)</li> <li>「天皇皇后両陛下 ヨーロッパご訪問の旅」(1972年、企画:宮内庁 製作:毎日映画社、<a href="/wiki/35%E3%83%9F%E3%83%AA%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%AB%E3%83%A0" title="35ミリフィルム">35ミリフィルム</a>、40分)※ 映文連登録番号5693</li></ul></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="マンガ"><span id=".E3.83.9E.E3.83.B3.E3.82.AC"></span>マンガ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=88" title="節を編集: マンガ"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><ul><li>『昭和天皇にあいたい』(美健ガイド社) <ul><li>1『鹿児島湾上闇夜の答礼』(2013年、作画:<a href="/w/index.php?title=%E6%B0%B8%E6%9D%BE%E6%89%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="永松承 (存在しないページ)">永松承</a>、構成:<a href="/w/index.php?title=%E8%B0%B7%E5%B7%9D%E6%A1%9C%E5%A4%AA%E9%83%8E&action=edit&redlink=1" class="new" title="谷川桜太郎 (存在しないページ)">谷川桜太郎</a>)<sup id="cite_ref-339" class="reference"><a href="#cite_note-339"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>2『皇居勤労奉仕団涙の『君が代』』(2013年、作画・構成:<a href="/wiki/%E6%A1%9C%E5%A4%9A%E5%90%BE%E4%BD%9C" title="桜多吾作">桜多吾作</a>)<sup id="cite_ref-340" class="reference"><a href="#cite_note-340"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>3『御仏の子』(2015年、作画:<a href="/wiki/%E3%81%93%E3%81%B0%E3%82%84%E3%81%97%E5%B0%86" title="こばやし将">こばやし将</a>、構成:<a href="/w/index.php?title=%E6%9C%9D%E6%88%B8%E3%82%8A%E3%82%87%E3%81%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="朝戸りょう (存在しないページ)">朝戸りょう</a>)<sup id="cite_ref-341" class="reference"><a href="#cite_note-341"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li> <li>『終戦の昭和天皇 ボナー・フェラーズが愛した日本』(<a href="/wiki/2013%E5%B9%B4" title="2013年">2013年</a>、<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%A9%E5%87%BA%E7%89%88" title="オークラ出版">オークラ出版</a>、作画:<a href="/wiki/%E5%B1%B1%E9%87%8E%E8%BB%8A%E8%BC%AA" title="山野車輪">山野車輪</a>、原案:<a href="/w/index.php?title=%E4%BA%95%E4%B8%8A%E6%99%BA%E9%87%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="井上智重 (存在しないページ)">井上智重</a>)<sup id="cite_ref-342" class="reference"><a href="#cite_note-342"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>『<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E7%89%A9%E8%AA%9E" title="昭和天皇物語">昭和天皇物語</a>』(<a href="/wiki/2017%E5%B9%B4" title="2017年">2017年</a> から『<a href="/wiki/%E3%83%93%E3%83%83%E3%82%B0%E3%82%B3%E3%83%9F%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%AA%E3%83%AA%E3%82%B8%E3%83%8A%E3%83%AB" title="ビッグコミックオリジナル">ビッグコミックオリジナル</a>』連載、作画 <a href="/wiki/%E8%83%BD%E6%A2%9D%E7%B4%94%E4%B8%80" title="能條純一">能條純一</a>、原作:<a href="/wiki/%E5%8D%8A%E8%97%A4%E4%B8%80%E5%88%A9" title="半藤一利">半藤一利</a>「昭和史」、脚本:<a href="/wiki/%E6%B0%B8%E7%A6%8F%E4%B8%80%E6%88%90" title="永福一成">永福一成</a>、監修:志波秀宇)</li></ul></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="関連項目"><span id=".E9.96.A2.E9.80.A3.E9.A0.85.E7.9B.AE"></span>関連項目</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=89" title="節を編集: 関連項目"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r94202605">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox noprint" style="width:22em;"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist" style="font-size:100%;">ウィキメディア・コモンズには、<b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sh%C5%8Dwa_Emperor?uselang=ja">昭和天皇</a></span></b>に関連するカテゴリがあります。</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r94202605"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox noprint" style="width:22em;"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/51px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/68px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist" style="font-size:100%;">ウィキスピーシーズに<b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://species.wikimedia.org/wiki/Hirohito?uselang=ja">昭和天皇</a></span></b>に関する情報があります。</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r94202605"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox noprint" style="width:22em;"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist" style="font-size:100%;"><a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%82%AF%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%88" title="ウィキクォート">ウィキクォート</a>に<b><a href="https://ja.wikiquote.org/wiki/Special:Search/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" class="extiw" title="q:Special:Search/昭和天皇">昭和天皇</a></b>に関する引用句集があります。</div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/%E6%84%9B%E6%96%B0%E8%A6%9A%E7%BE%85%E6%BA%A5%E5%84%80" title="愛新覚羅溥儀">愛新覚羅溥儀</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%82%A7%E3%82%A4%E3%83%BB%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%82%B8%E3%82%A2%E3%83%A0" title="シェイ・スタジアム">シェイ・スタジアム</a> - <a href="/wiki/1975%E5%B9%B4" title="1975年">1975年</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%95%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%9C%E3%83%BC%E3%83%AB" title="アメリカンフットボール">アメリカンフットボール</a>を観戦。</li> <li><a href="/wiki/%E3%81%BF%E3%81%A9%E3%82%8A%E3%81%AE%E6%97%A5" title="みどりの日">みどりの日</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C%E3%81%AE%E6%97%A5" title="昭和の日">昭和の日</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%B1%85%E3%81%AE%E7%94%9F%E7%89%A9%E7%9B%B8" title="皇居の生物相">皇居の生物相</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="外部リンク"><span id=".E5.A4.96.E9.83.A8.E3.83.AA.E3.83.B3.E3.82.AF"></span>外部リンク</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&action=edit&section=90" title="節を編集: 外部リンク"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kunaicho.go.jp/about/history/history11.html">昭和天皇・香淳皇后 - 宮内庁</a></li> <li>データベース『世界と日本』日本政治・国際関係データベース <a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E6%9D%B1%E6%B4%8B%E6%96%87%E5%8C%96%E7%A0%94%E7%A9%B6%E6%89%80" title="東京大学東洋文化研究所">東京大学東洋文化研究所</a> <a href="/wiki/%E7%94%B0%E4%B8%AD%E6%98%8E%E5%BD%A6" title="田中明彦">田中明彦</a>研究室 <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldjpn.net/documents/texts/exdpm/19890107.S2J.html">大行天皇崩御に際しての竹下内閣総理大臣の謹話</a> (1989年1月7日)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldjpn.net/documents/texts/exdpm/19890224.S1J.html">「大喪の礼」御式における竹下内閣総理大臣の弔辞</a> (1989年2月24日)</li></ul></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071112002807/http://www.mext.go.jp/b_menu/hakusho/nc/t19890107001/t19890107001.html">天皇陛下崩御に際しての弔意奉表について</a> - <a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%82%A4%E3%83%90%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%9E%E3%82%B7%E3%83%B3" title="ウェイバックマシン">ウェイバックマシン</a>(2007年11月12日アーカイブ分) (昭和64年1月7日) - <a href="/wiki/%E6%96%87%E9%83%A8%E7%A7%91%E5%AD%A6%E7%9C%81" title="文部科学省">文部科学省</a></li></ul> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%82%BA%E3%83%99%E3%83%AB%E3%83%88%E5%A4%A7%E7%B5%B1%E9%A0%98%E3%81%AE%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E5%AE%9B%E8%A6%AA%E9%9B%BB" class="extiw" title="s:ルーズベルト大統領の昭和天皇宛親電">ルーズベルト大統領の昭和天皇宛親電</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E7%B1%B3%E5%9C%8B%E5%8F%8A%E8%8B%B1%E5%9C%8B%E3%83%8B%E5%B0%8D%E3%82%B9%E3%83%AB%E5%AE%A3%E6%88%B0%E3%83%8E%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="extiw" title="s:米國及英國ニ對スル宣戰ノ詔書">米國及英國ニ對スル宣戰ノ詔書</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%A4%A7%E6%9D%B1%E4%BA%9E%E6%88%B0%E7%88%AD%E7%B5%82%E7%B5%90%E3%83%8E%E8%A9%94%E6%9B%B8" class="extiw" title="s:大東亞戰爭終結ノ詔書">大東亞戰爭終結ノ詔書</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E6%96%B0%E5%B9%B4%E3%83%8B%E7%95%B6%E3%83%AA%E8%AA%93%E3%83%B2%E6%96%B0%E3%83%8B%E3%82%B7%E3%83%86%E5%9C%8B%E9%81%8B%E3%83%B2%E9%96%8B%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88%E6%AC%B2%E3%82%B9%E5%9C%8B%E6%B0%91%E3%83%8F%E6%9C%95%E3%83%88%E5%BF%83%E3%83%B2%E4%B8%80%E3%83%8B%E3%82%B7%E3%83%86%E6%AD%A4%E3%83%8E%E5%A4%A7%E6%A5%AD%E3%83%B2%E6%88%90%E5%B0%B1%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%B2%E5%BA%B6%E5%B9%BE%E3%83%95" class="extiw" title="s:新年ニ當リ誓ヲ新ニシテ國運ヲ開カント欲ス國民ハ朕ト心ヲ一ニシテ此ノ大業ヲ成就センコトヲ庶幾フ">新年ニ當リ誓ヲ新ニシテ國運ヲ開カント欲ス國民ハ朕ト心ヲ一ニシテ此ノ大業ヲ成就センコトヲ庶幾フ</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E8%AD%B0%E4%BC%9A%E9%96%8B%E9%99%A2%E5%BC%8F%E3%81%AE%E5%8B%85%E8%AA%9E_(%E6%98%AD%E5%92%8C%E6%99%82%E4%BB%A3)" class="extiw" title="s:帝国議会開院式の勅語 (昭和時代)">昭和天皇による帝国議会開院式の勅語</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E9%96%8B%E4%BC%9A%E5%BC%8F%E3%81%AE%E3%81%8A%E3%81%93%E3%81%A8%E3%81%B0_(%E6%98%AD%E5%92%8C%E6%99%82%E4%BB%A3)" class="extiw" title="s:国会開会式のおことば (昭和時代)">昭和天皇による国会開会式のおことば</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%99%9B%E4%B8%8B%E5%B4%A9%E5%BE%A1%E3%81%AB%E9%96%A2%E3%81%99%E3%82%8B%E4%BB%B6" class="extiw" title="s:天皇陛下崩御に関する件">天皇陛下崩御に関する件</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%A4%A7%E8%A1%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E9%99%B5%E6%89%80%E3%81%8C%E5%AE%9A%E3%82%81%E3%82%89%E3%82%8C%E3%81%9F%E4%BB%B6" class="extiw" title="s:大行天皇の陵所が定められた件">大行天皇の陵所が定められた件</a>の原文があります。</li> <li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> ウィキソースには、<a href="https://ja.wikisource.org/wiki/%E5%A4%A7%E8%A1%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E8%BF%BD%E5%8F%B7%E3%81%8C%E5%AE%9A%E3%82%81%E3%82%89%E3%82%8C%E3%81%9F%E4%BB%B6" class="extiw" title="s:大行天皇の追号が定められた件">大行天皇の追号が定められた件</a>の原文があります。</li></ul> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009170003_00000">昭和天皇と香淳皇后の成婚</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009060012_00000">昭和天皇即位の大礼</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009060066_00000">終戦の詔書(玉音放送)</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009060072_00000">食糧難克服のための天皇の放送</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009030468_00000">昭和天皇の還暦とその年の皇室の話題</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009170063_00000">天皇皇后両陛下 戦後初ヨーロッパ訪問</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009030137_00000">天皇・皇后両陛下 初のご訪米</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009043926_00000">天皇在位50年記念式典</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009030604_00000">歴代最長 天皇陛下在位50年記念式典</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009170080_00000">天皇陛下御在位60年記念式典</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009030219_00000">昭和天皇 100日を越える闘病</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.nhk.or.jp/archives/movies/?id=D0009030226_00000">昭和天皇崩御</a> - <a href="/wiki/NHK%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%A4%E3%83%96%E3%82%B9%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB#NHK放送史" title="NHKアーカイブスポータル">NHK放送史</a></li></ul> <table class="wikitable succession-box" style="margin:0.5em auto; font-size:95%;clear:both;"> <tbody><tr> <td colspan="3" style="border-top: 5px solid #FFD700; text-align:center;"><div style="font-size:120%">昭和天皇 </div> <div><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Imperial_Seal_of_Japan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/20px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/30px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/40px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="990" /></a></span> <a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4" title="皇室">皇室</a></b></div> <p><span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:1em"><a href="/wiki/1901%E5%B9%B4" title="1901年">1901年</a><a href="/wiki/4%E6%9C%8829%E6%97%A5" title="4月29日">4月29日</a></span> - <span style="white-space:nowrap; font-size:90%; margin:1em"><a href="/wiki/1989%E5%B9%B4" title="1989年">1989年</a><a href="/wiki/1%E6%9C%887%E6%97%A5" title="1月7日">1月7日</a></span> </p> </td></tr> <tr> <th colspan="3" style="border-top: 5px solid #1e50a2"><a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4" title="皇室">日本の皇室</a> </th></tr> <tr style="text-align:center"> <td style="width:30%" rowspan="1">先代<br /><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a><br /><small>(嘉仁)</small> </td> <td style="width: 40%; text-align: center;" rowspan="1"><b><a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D" title="皇位">皇位</a><br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/25px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/38px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/50px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> 第124代<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇">天皇</a><br />昭和天皇</b><br />1926年12月25日 – 1989年1月7日<br /><span class="nowrap"><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3" title="大正">大正</a>15年/<a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>元年12月25日 – <a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%92%8C" title="昭和">昭和</a>64年1月7日</span> </td> <td style="width: 30%; text-align: center;" rowspan="1">次代<br /><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a> </td></tr> </tbody></table> <div class="navbox" aria-labelledby="23px&#124;link=天皇旗&#124;天皇旗_天皇一覧_20px&#124;link=菊花紋章&#124;菊の御紋" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#640125; color:#FFFFFF"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E6%AD%B4%E4%BB%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="Template:歴代天皇一覧"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/wiki/Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E6%AD%B4%E4%BB%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="Template‐ノート:歴代天皇一覧"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E6%AD%B4%E4%BB%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87%E4%B8%80%E8%A6%A7&action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E6%AD%B4%E4%BB%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87%E4%B8%80%E8%A6%A7&action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="23px&#124;link=天皇旗&#124;天皇旗_天皇一覧_20px&#124;link=菊花紋章&#124;菊の御紋" style="font-size:110%;margin:0 6em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E6%97%97" title="天皇旗"><img alt="天皇旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/23px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/35px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/46px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇"><span style="color:#ffffff">天皇</span></a><a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="天皇の一覧"><span style="color:#ffffff">一覧</span></a> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%B4%8B%E7%AB%A0" title="菊の御紋"><img alt="菊の御紋" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/20px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/30px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/40px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="990" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E5%8E%9F%E5%8F%B2%E6%99%82%E4%BB%A3" title="原史時代"><span style="color:#ffffff">伝承の時代</span></a><br /><a href="/wiki/%E5%8F%A4%E5%A2%B3%E6%99%82%E4%BB%A3" title="古墳時代"><span style="color:#ffffff">古墳時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>1 <a href="/wiki/%E7%A5%9E%E6%AD%A6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="神武天皇">神武天皇</a></li> <li>2 <a href="/wiki/%E7%B6%8F%E9%9D%96%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="綏靖天皇">綏靖天皇</a></li> <li>3 <a href="/wiki/%E5%AE%89%E5%AF%A7%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="安寧天皇">安寧天皇</a></li> <li>4 <a href="/wiki/%E6%87%BF%E5%BE%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="懿徳天皇">懿徳天皇</a></li> <li>5 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E6%98%AD%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝昭天皇">孝昭天皇</a></li> <li>6 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E5%AE%89%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝安天皇">孝安天皇</a></li> <li>7 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E9%9C%8A%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝霊天皇">孝霊天皇</a></li> <li>8 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E5%85%83%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝元天皇">孝元天皇</a></li> <li>9 <a href="/wiki/%E9%96%8B%E5%8C%96%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="開化天皇">開化天皇</a></li> <li>10 <a href="/wiki/%E5%B4%87%E7%A5%9E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="崇神天皇">崇神天皇</a></li> <li>11 <a href="/wiki/%E5%9E%82%E4%BB%81%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="垂仁天皇">垂仁天皇</a></li> <li>12 <a href="/wiki/%E6%99%AF%E8%A1%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="景行天皇">景行天皇</a></li> <li>13 <a href="/wiki/%E6%88%90%E5%8B%99%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="成務天皇">成務天皇</a></li> <li>14 <a href="/wiki/%E4%BB%B2%E5%93%80%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仲哀天皇">仲哀天皇</a></li> <li>15 <a href="/wiki/%E5%BF%9C%E7%A5%9E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="応神天皇">応神天皇</a></li> <li>16 <a href="/wiki/%E4%BB%81%E5%BE%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仁徳天皇">仁徳天皇</a></li> <li>17 <a href="/wiki/%E5%B1%A5%E4%B8%AD%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="履中天皇">履中天皇</a></li> <li>18 <a href="/wiki/%E5%8F%8D%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="反正天皇">反正天皇</a></li> <li>19 <a href="/wiki/%E5%85%81%E6%81%AD%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="允恭天皇">允恭天皇</a></li> <li>20 <a href="/wiki/%E5%AE%89%E5%BA%B7%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="安康天皇">安康天皇</a></li> <li>21 <a href="/wiki/%E9%9B%84%E7%95%A5%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="雄略天皇">雄略天皇</a></li> <li>22 <a href="/wiki/%E6%B8%85%E5%AF%A7%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="清寧天皇">清寧天皇</a></li> <li>23 <a href="/wiki/%E9%A1%95%E5%AE%97%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="顕宗天皇">顕宗天皇</a></li> <li>24 <a href="/wiki/%E4%BB%81%E8%B3%A2%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仁賢天皇">仁賢天皇</a></li> <li>25 <a href="/wiki/%E6%AD%A6%E7%83%88%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="武烈天皇">武烈天皇</a></li> <li>26 <a href="/wiki/%E7%B6%99%E4%BD%93%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="継体天皇">継体天皇</a> <span style="font-size:smaller;">507?-531?</span></li> <li>27 <a href="/wiki/%E5%AE%89%E9%96%91%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="安閑天皇">安閑天皇</a> <span style="font-size:smaller;">531?-535?</span></li> <li>28 <a href="/wiki/%E5%AE%A3%E5%8C%96%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="宣化天皇">宣化天皇</a> <span style="font-size:smaller;">535?-539?</span></li> <li>29 <a href="/wiki/%E6%AC%BD%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="欽明天皇">欽明天皇</a> <span style="font-size:smaller;">539?-571?</span></li> <li>30 <a href="/wiki/%E6%95%8F%E9%81%94%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="敏達天皇">敏達天皇</a> <span style="font-size:smaller;">572?-585?</span></li> <li>31 <a href="/wiki/%E7%94%A8%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="用明天皇">用明天皇</a> <span style="font-size:smaller;">585?-587?</span></li> <li>32 <a href="/wiki/%E5%B4%87%E5%B3%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="崇峻天皇">崇峻天皇</a> <span style="font-size:smaller;">587?-592?</span></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="10" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/86px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png" decoding="async" width="86" height="57" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/129px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg/172px-Flag_of_the_Japanese_Emperor.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E9%A3%9B%E9%B3%A5%E6%99%82%E4%BB%A3" title="飛鳥時代"><span style="color:#ffffff">飛鳥時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>33 <a href="/wiki/%E6%8E%A8%E5%8F%A4%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="推古天皇"><span style="background: #F2CEE0;">推古天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">592-628</span></li> <li>34 <a href="/wiki/%E8%88%92%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="舒明天皇">舒明天皇</a> <span style="font-size:smaller;">629-641</span></li> <li>35 <a href="/wiki/%E6%96%89%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="斉明天皇"><span style="background: #F2CEE0;">皇極天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">642-645</span></li> <li>36 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E5%BE%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝徳天皇">孝徳天皇</a> <span style="font-size:smaller;">645-654</span></li> <li>37 <a href="/wiki/%E6%96%89%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="斉明天皇"><span style="background: #F2CEE0;">斉明天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">655-661</span></li> <li>38 <a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%99%BA%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天智天皇">天智天皇</a> <span style="font-size:smaller;">661-671</span></li> <li>39 <a href="/wiki/%E5%BC%98%E6%96%87%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="弘文天皇">弘文天皇</a> <span style="font-size:smaller;">671-672</span></li> <li>40 <a href="/wiki/%E5%A4%A9%E6%AD%A6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天武天皇">天武天皇</a> <span style="font-size:smaller;">673-686</span></li> <li>41 <a href="/wiki/%E6%8C%81%E7%B5%B1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="持統天皇"><span style="background: #F2CEE0;">持統天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">686-697</span></li> <li>42 <a href="/wiki/%E6%96%87%E6%AD%A6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="文武天皇">文武天皇</a> <span style="font-size:smaller;">697-707</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E5%A5%88%E8%89%AF%E6%99%82%E4%BB%A3" title="奈良時代"><span style="color:#ffffff">奈良時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>43 <a href="/wiki/%E5%85%83%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="元明天皇"><span style="background: #F2CEE0;">元明天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">707-715</span></li> <li>44 <a href="/wiki/%E5%85%83%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="元正天皇"><span style="background: #F2CEE0;">元正天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">715-724</span></li> <li>45 <a href="/wiki/%E8%81%96%E6%AD%A6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="聖武天皇">聖武天皇</a> <span style="font-size:smaller;">724-749</span></li> <li>46 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E8%AC%99%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝謙天皇"><span style="background: #F2CEE0;">孝謙天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">749-758</span></li> <li>47 <a href="/wiki/%E6%B7%B3%E4%BB%81%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="淳仁天皇">淳仁天皇</a> <span style="font-size:smaller;">758-764</span></li> <li>48 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E8%AC%99%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝謙天皇"><span style="background: #F2CEE0;">称徳天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">764-770</span></li> <li>49 <a href="/wiki/%E5%85%89%E4%BB%81%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="光仁天皇">光仁天皇</a> <span style="font-size:smaller;">770-781</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%AE%89%E6%99%82%E4%BB%A3" title="平安時代"><span style="color:#ffffff">平安時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>50 <a href="/wiki/%E6%A1%93%E6%AD%A6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="桓武天皇">桓武天皇</a> <span style="font-size:smaller;">781-806</span></li> <li>51 <a href="/wiki/%E5%B9%B3%E5%9F%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="平城天皇">平城天皇</a> <span style="font-size:smaller;">806-809</span></li> <li>52 <a href="/wiki/%E5%B5%AF%E5%B3%A8%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="嵯峨天皇">嵯峨天皇</a> <span style="font-size:smaller;">809-823</span></li> <li>53 <a href="/wiki/%E6%B7%B3%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="淳和天皇">淳和天皇</a> <span style="font-size:smaller;">823-833</span></li> <li>54 <a href="/wiki/%E4%BB%81%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仁明天皇">仁明天皇</a> <span style="font-size:smaller;">833-850</span></li> <li>55 <a href="/wiki/%E6%96%87%E5%BE%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="文徳天皇">文徳天皇</a> <span style="font-size:smaller;">850-858</span></li> <li>56 <a href="/wiki/%E6%B8%85%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="清和天皇">清和天皇</a> <span style="font-size:smaller;">858-876</span></li> <li>57 <a href="/wiki/%E9%99%BD%E6%88%90%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="陽成天皇">陽成天皇</a> <span style="font-size:smaller;">876-884</span></li> <li>58 <a href="/wiki/%E5%85%89%E5%AD%9D%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="光孝天皇">光孝天皇</a> <span style="font-size:smaller;">884-887</span></li> <li>59 <a href="/wiki/%E5%AE%87%E5%A4%9A%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="宇多天皇">宇多天皇</a> <span style="font-size:smaller;">887-897</span></li> <li>60 <a href="/wiki/%E9%86%8D%E9%86%90%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="醍醐天皇">醍醐天皇</a> <span style="font-size:smaller;">897-930</span></li> <li>61 <a href="/wiki/%E6%9C%B1%E9%9B%80%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="朱雀天皇">朱雀天皇</a> <span style="font-size:smaller;">930-946</span></li> <li>62 <a href="/wiki/%E6%9D%91%E4%B8%8A%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="村上天皇">村上天皇</a> <span style="font-size:smaller;">946-967</span></li> <li>63 <a href="/wiki/%E5%86%B7%E6%B3%89%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="冷泉天皇">冷泉天皇</a> <span style="font-size:smaller;">967-969</span></li> <li>64 <a href="/wiki/%E5%86%86%E8%9E%8D%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="円融天皇">円融天皇</a> <span style="font-size:smaller;">969-984</span></li> <li>65 <a href="/wiki/%E8%8A%B1%E5%B1%B1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="花山天皇">花山天皇</a> <span style="font-size:smaller;">984-986</span></li> <li>66 <a href="/wiki/%E4%B8%80%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="一条天皇">一条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">986-1011</span></li> <li>67 <a href="/wiki/%E4%B8%89%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="三条天皇">三条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1011-1016</span></li> <li>68 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E4%B8%80%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後一条天皇">後一条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1016-1036</span></li> <li>69 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%9C%B1%E9%9B%80%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後朱雀天皇">後朱雀天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1036-1045</span></li> <li>70 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%86%B7%E6%B3%89%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後冷泉天皇">後冷泉天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1045-1068</span></li> <li>71 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E4%B8%89%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後三条天皇">後三条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1068-1072</span></li> <li>72 <a href="/wiki/%E7%99%BD%E6%B2%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="白河天皇">白河天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1072-1086</span></li> <li>73 <a href="/wiki/%E5%A0%80%E6%B2%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="堀河天皇">堀河天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1086-1107</span></li> <li>74 <a href="/wiki/%E9%B3%A5%E7%BE%BD%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="鳥羽天皇">鳥羽天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1107-1123</span></li> <li>75 <a href="/wiki/%E5%B4%87%E5%BE%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="崇徳天皇">崇徳天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1123-1141</span></li> <li>76 <a href="/wiki/%E8%BF%91%E8%A1%9B%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="近衛天皇">近衛天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1141-1155</span></li> <li>77 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E7%99%BD%E6%B2%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後白河天皇">後白河天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1155-1158</span></li> <li>78 <a href="/wiki/%E4%BA%8C%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="二条天皇">二条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1158-1165</span></li> <li>79 <a href="/wiki/%E5%85%AD%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="六条天皇">六条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1165-1168</span></li> <li>80 <a href="/wiki/%E9%AB%98%E5%80%89%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="高倉天皇">高倉天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1168-1180</span></li> <li>81 <a href="/wiki/%E5%AE%89%E5%BE%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="安徳天皇">安徳天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1180-1185</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E9%8E%8C%E5%80%89%E6%99%82%E4%BB%A3" title="鎌倉時代"><span style="color:#ffffff">鎌倉時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>82 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E9%B3%A5%E7%BE%BD%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後鳥羽天皇">後鳥羽天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1183-1198</span></li> <li>83 <a href="/wiki/%E5%9C%9F%E5%BE%A1%E9%96%80%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="土御門天皇">土御門天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1198-1210</span></li> <li>84 <a href="/wiki/%E9%A0%86%E5%BE%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="順徳天皇">順徳天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1210-1221</span></li> <li>85 <a href="/wiki/%E4%BB%B2%E6%81%AD%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仲恭天皇">仲恭天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1221</span></li> <li>86 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%A0%80%E6%B2%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後堀河天皇">後堀河天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1221-1232</span></li> <li>87 <a href="/wiki/%E5%9B%9B%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="四条天皇">四条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1232-1242</span></li> <li>88 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%B5%AF%E5%B3%A8%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後嵯峨天皇">後嵯峨天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1242-1246</span></li> <li>89 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%B7%B1%E8%8D%89%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後深草天皇">後深草天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1246-1259</span></li> <li>90 <a href="/wiki/%E4%BA%80%E5%B1%B1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="亀山天皇">亀山天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1259-1274</span></li> <li>91 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%AE%87%E5%A4%9A%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後宇多天皇">後宇多天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1274-1287</span></li> <li>92 <a href="/wiki/%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="伏見天皇">伏見天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1287-1298</span></li> <li>93 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後伏見天皇">後伏見天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1298-1301</span></li> <li>94 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E4%BA%8C%E6%9D%A1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後二条天皇">後二条天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1301-1308</span></li> <li>95 <a href="/wiki/%E8%8A%B1%E5%9C%92%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="花園天皇">花園天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1308-1318</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%9C%9D%E6%99%82%E4%BB%A3_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="南北朝時代 (日本)"><span style="color:#FFFFFF">南北朝時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;background:#640125"><a href="/wiki/%E5%8D%97%E6%9C%9D_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="南朝 (日本)"><span style="color:#ffffff">南朝</span></a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>96 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E9%86%8D%E9%86%90%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後醍醐天皇">後醍醐天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1318-1339</span></li> <li>97 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%9D%91%E4%B8%8A%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後村上天皇">後村上天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1339-1368</span></li> <li>98 <a href="/wiki/%E9%95%B7%E6%85%B6%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="長慶天皇">長慶天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1368-1383</span></li> <li>99 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E4%BA%80%E5%B1%B1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後亀山天皇">後亀山天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1383-1392</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;background:#640125"><a href="/wiki/%E5%8C%97%E6%9C%9D_(%E6%97%A5%E6%9C%AC)" title="北朝 (日本)"><span style="color:#ffffff">北朝</span></a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>北1 <a href="/wiki/%E5%85%89%E5%8E%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="光厳天皇">光厳天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1331-1333</span></li> <li>北2 <a href="/wiki/%E5%85%89%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="光明天皇">光明天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1336-1348</span></li> <li>北3 <a href="/wiki/%E5%B4%87%E5%85%89%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="崇光天皇">崇光天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1348-1351</span></li> <li>北4 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%85%89%E5%8E%B3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後光厳天皇">後光厳天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1352-1371</span></li> <li>北5 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%86%86%E8%9E%8D%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後円融天皇">後円融天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1371-1382</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E5%AE%A4%E7%94%BA%E6%99%82%E4%BB%A3" title="室町時代"><span style="color:#ffffff">室町時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>100 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%B0%8F%E6%9D%BE%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後小松天皇">後小松天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1382-1412</span></li> <li>101 <a href="/wiki/%E7%A7%B0%E5%85%89%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="称光天皇">称光天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1412-1428</span></li> <li>102 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E8%8A%B1%E5%9C%92%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後花園天皇">後花園天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1428-1464</span></li> <li>103 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%9C%9F%E5%BE%A1%E9%96%80%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後土御門天皇">後土御門天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1464-1500</span></li> <li>104 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%9F%8F%E5%8E%9F%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後柏原天皇">後柏原天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1500-1526</span></li> <li>105 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%A5%88%E8%89%AF%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後奈良天皇">後奈良天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1526-1557</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E5%AE%89%E5%9C%9F%E6%A1%83%E5%B1%B1%E6%99%82%E4%BB%A3" title="安土桃山時代"><span style="color:#ffffff">安土桃山時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>106 <a href="/wiki/%E6%AD%A3%E8%A6%AA%E7%94%BA%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="正親町天皇">正親町天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1557-1586</span></li> <li>107 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E9%99%BD%E6%88%90%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後陽成天皇">後陽成天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1586-1611</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E6%B1%9F%E6%88%B8%E6%99%82%E4%BB%A3" title="江戸時代"><span style="color:#ffffff">江戸時代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>108 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%B0%B4%E5%B0%BE%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後水尾天皇">後水尾天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1611-1629</span></li> <li>109 <a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明正天皇"><span style="background: #F2CEE0;">明正天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">1629-1643</span></li> <li>110 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E5%85%89%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後光明天皇">後光明天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1643-1654</span></li> <li>111 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E8%A5%BF%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後西天皇">後西天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1654-1663</span></li> <li>112 <a href="/wiki/%E9%9C%8A%E5%85%83%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="霊元天皇">霊元天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1663-1687</span></li> <li>113 <a href="/wiki/%E6%9D%B1%E5%B1%B1%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="東山天皇">東山天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1687-1709</span></li> <li>114 <a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%BE%A1%E9%96%80%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="中御門天皇">中御門天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1709-1735</span></li> <li>115 <a href="/wiki/%E6%A1%9C%E7%94%BA%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="桜町天皇">桜町天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1735-1747</span></li> <li>116 <a href="/wiki/%E6%A1%83%E5%9C%92%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="桃園天皇">桃園天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1747-1762</span></li> <li>117 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%A1%9C%E7%94%BA%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後桜町天皇"><span style="background: #F2CEE0;">後桜町天皇</span></a> <span style="font-size:smaller;">1762-1770</span></li> <li>118 <a href="/wiki/%E5%BE%8C%E6%A1%83%E5%9C%92%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="後桃園天皇">後桃園天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1770-1779</span></li> <li>119 <a href="/wiki/%E5%85%89%E6%A0%BC%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="光格天皇">光格天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1779-1817</span></li> <li>120 <a href="/wiki/%E4%BB%81%E5%AD%9D%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="仁孝天皇">仁孝天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1817-1846</span></li> <li>121 <a href="/wiki/%E5%AD%9D%E6%98%8E%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="孝明天皇">孝明天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1846-1866</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><a href="/wiki/%E8%BF%91%E4%BB%A3#日本" title="近代"><span style="color:#ffffff">近</span></a><a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BB%A3_(%E6%99%82%E4%BB%A3%E5%8C%BA%E5%88%86)#アジア" title="現代 (時代区分)"><span style="color:#ffffff">現代</span></a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li>122 <a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1867-1912</span></li> <li>123 <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1912-1926</span></li> <li>124 <a class="mw-selflink selflink">昭和天皇</a> <span style="font-size:smaller;">1926-1989</span></li> <li>125 <a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a> <span style="font-size:smaller;">1989-2019</span></li> <li>126 <a href="/wiki/%E5%BE%B3%E4%BB%81" title="徳仁">徳仁</a> <span style="font-size:smaller;">2019-</span></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="background:#FFFCF5"> <div style="text-align:left;"> <ul><li>前の数字は代数。<a href="/wiki/%E5%8D%97%E5%8C%97%E6%9C%9D%E6%AD%A3%E9%96%8F%E8%AB%96" title="南北朝正閏論">南朝を正統</a>とする。</li> <li>名前の<span style="background: #F2CEE0;">赤背景</span>は<a href="/wiki/%E5%A5%B3%E6%80%A7%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="女性天皇">女性天皇</a>。</li> <li>第37代斉明天皇は第35代皇極天皇の、第48代称徳天皇は第46代孝謙天皇の<a href="/wiki/%E9%87%8D%E7%A5%9A" title="重祚">重祚</a>。</li> <li>後の数字は在位年。なお、江戸時代以前は日付までを考慮した厳密な<a href="/wiki/%E5%92%8C%E6%9A%A6" title="和暦">和暦</a>からの換算は行なっていない。</li></ul></div> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Folder_Hexagonal_Icon.svg" class="mw-file-description" title="カテゴリ"><img alt="カテゴリ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></a></span> <a href="/wiki/Category:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="Category:日本の天皇">カテゴリ</a></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox" aria-labelledby="23px&#124;親王旗_(皇族旗)_近現代日本の親王_20px&#124;link=菊花紋章&#124;菊の御紋" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist hlist-pipe mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#640125; color:#FFFFFF"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E8%BF%91%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="Template:近現代日本の親王"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E8%BF%91%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E8%A6%AA%E7%8E%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Template‐ノート:近現代日本の親王 (存在しないページ)"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E8%BF%91%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E8%A6%AA%E7%8E%8B&action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E8%BF%91%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E8%A6%AA%E7%8E%8B&action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#FFFFFF;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="23px&#124;親王旗_(皇族旗)_近現代日本の親王_20px&#124;link=菊花紋章&#124;菊の御紋" style="font-size:110%;margin:0 6em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg" class="mw-file-description" title="親王旗 (皇族旗)"><img alt="親王旗 (皇族旗)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg/23px-Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg/35px-Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg/46px-Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> 近現代日本の親王 <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%B4%8B%E7%AB%A0" title="菊の御紋"><img alt="菊の御紋" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/20px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/30px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Imperial_Seal_of_Japan.svg/40px-Imperial_Seal_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="990" /></a></span></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"> <small><a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>より下の世代で、<a href="/wiki/%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="親王">親王</a>と公称した人物。第1世代は<a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a>の子の世代。<b>太字</b>は<a href="/wiki/%E7%9A%87%E4%BD%8D%E7%B6%99%E6%89%BF" title="皇位継承">皇位を継承</a>した(<a href="/wiki/%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="天皇">天皇</a>に在位した)親王。</small></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><span style="color:#ffffff">第1世代</span></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%BB%BA%E5%AE%AE%E6%95%AC%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="建宮敬仁親王">建宮敬仁親王</a></li> <li><b><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">明宮嘉仁親王</a>(大正天皇)</b></li> <li><a href="/wiki/%E6%98%AD%E5%AE%AE%E7%8C%B7%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="昭宮猷仁親王">昭宮猷仁親王</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%BA%80%E5%AE%AE%E8%BC%9D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="満宮輝仁親王">満宮輝仁親王</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="6" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg/86px-Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg.png" decoding="async" width="86" height="57" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg/129px-Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg/172px-Japan_Kouzoku_Flag_16ben.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><span style="color:#ffffff">(猶子)</span></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E6%9C%89%E6%A0%96%E5%B7%9D%E5%AE%AE%E5%A8%81%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="有栖川宮威仁親王">有栖川宮威仁親王</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%96%91%E9%99%A2%E5%AE%AE%E8%BC%89%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="閑院宮載仁親王">閑院宮載仁親王</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%8F%AF%E9%A0%82%E5%AE%AE%E5%8D%9A%E5%8E%9A%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="華頂宮博厚親王">華頂宮博厚親王</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%AE%AE%E4%BE%9D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="東伏見宮依仁親王">東伏見宮依仁親王</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><span style="color:#ffffff">第2世代</span></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b><a class="mw-selflink selflink">迪宮裕仁親王</a>(昭和天皇)</b></li> <li><a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE%E9%9B%8D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秩父宮雍仁親王">淳宮雍仁親王</a>(<a href="/wiki/%E7%A7%A9%E7%88%B6%E5%AE%AE" title="秩父宮">秩父宮</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%AE%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高松宮宣仁親王">光宮宣仁親王</a>(<a href="/wiki/%E9%AB%98%E6%9D%BE%E5%AE%AE" title="高松宮">高松宮</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%AC%A0%E5%AE%AE%E5%B4%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="三笠宮崇仁親王">澄宮崇仁親王</a>(<a href="/wiki/%E4%B8%89%E7%AC%A0%E5%AE%AE" title="三笠宮">三笠宮</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><span style="color:#ffffff">第3世代</span></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">継宮明仁親王</a>(<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87_(%E5%A4%A9%E7%9A%87%E9%80%80%E4%BD%8D%E7%89%B9%E4%BE%8B%E6%B3%95)" title="上皇 (天皇退位特例法)">上皇</a>)</b></li> <li><a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">義宮正仁親王</a>(<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE" title="常陸宮">常陸宮</a>)</li> <li><a href="/wiki/%E5%AF%AC%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="寬仁親王">寬仁親王</a>(三笠宮家)</li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%9C%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" class="mw-redirect" title="宜仁親王">宜仁親王</a>(桂宮)</li> <li><a href="/wiki/%E9%AB%98%E5%86%86%E5%AE%AE%E6%86%B2%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="高円宮憲仁親王">憲仁親王</a>(<a href="/wiki/%E9%AB%98%E5%86%86%E5%AE%AE" title="高円宮">高円宮</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><span style="color:#ffffff">第4世代</span></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%E5%BE%B3%E4%BB%81" title="徳仁">浩宮徳仁親王</a>(<a href="/wiki/%E4%BB%8A%E4%B8%8A%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="今上天皇">今上天皇</a>)</b></li> <li><a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE%E6%96%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秋篠宮文仁親王">礼宮文仁親王</a>(<a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE" title="秋篠宮">秋篠宮</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center; background:#640125"><span style="color:#ffffff">第5世代</span></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E6%82%A0%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="悠仁親王">悠仁親王</a>(秋篠宮家)</li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"> <dl><dd>関連テンプレート:<a href="/wiki/Template:%E8%BF%91%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="Template:近現代日本の内親王">Template:近現代日本の内親王</a></dd></dl></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox" aria-labelledby="29px&#124;_日本の摂政(1921年11月25日_-_1926年12月25日)" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#640125; color:#fff;"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;background:#640125; color:#fff;;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%91%82%E6%94%BF2" title="Template:日本の摂政2"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;background:#640125; color:#fff;;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%91%82%E6%94%BF2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Template‐ノート:日本の摂政2 (存在しないページ)"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#fff;;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%91%82%E6%94%BF2&action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#fff;;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%91%82%E6%94%BF2&action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#640125; color:#fff;;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="29px&#124;_日本の摂政(1921年11月25日_-_1926年12月25日)" style="font-size:110%;margin:0 6em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Japan_Sessyo_Flag.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Japan_Sessyo_Flag.svg/29px-Japan_Sessyo_Flag.svg.png" decoding="async" width="29" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Japan_Sessyo_Flag.svg/44px-Japan_Sessyo_Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Japan_Sessyo_Flag.svg/58px-Japan_Sessyo_Flag.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E6%91%82%E6%94%BF#日本の摂政" title="摂政"><span style="color:#fbfaf5;">日本の摂政</span></a>(1921年11月25日 - 1926年12月25日)</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f6bfbc;">戦前 <span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="大日本帝国憲法">旧憲法</a>・<a href="/w/index.php?title=%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84_%EF%BC%881889%E5%B9%B4%EF%BC%89&action=edit&redlink=1" class="new" title="皇室典範 (1889年) (存在しないページ)">旧皇室典範</a>下)</span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <p> <span class="nowrap"><a class="mw-selflink selflink">皇太子裕仁親王</a><span style="font-size:smaller">:1921(大正10)年-1926(大正15)年</span></span> </p> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f6bfbc;">戦後 <span style="font-size:smaller">(<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">現憲法</a>・<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">現皇室典範</a>下)</span></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <p>※<span style="font-size:smaller"><a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%9B%BD%E6%86%B2%E6%B3%95" title="日本国憲法">現憲法</a>・<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%AE%A4%E5%85%B8%E7%AF%84" title="皇室典範">現皇室典範</a>の下では皇族摂政に就いたものはいない。</span> </p> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px;font-size:smaller; text-align:left;"><div style="padding:0em 0.25em"> <p> <span class="nowrap"><b>現在の摂政就任順位</b>:1.<a href="/wiki/%E7%A7%8B%E7%AF%A0%E5%AE%AE%E6%96%87%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="秋篠宮文仁親王">秋篠宮文仁親王</a> -</span> <span class="nowrap">2.<a href="/wiki/%E5%B8%B8%E9%99%B8%E5%AE%AE%E6%AD%A3%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="常陸宮正仁親王">常陸宮正仁親王</a> -</span> <span class="nowrap">3.<a href="/wiki/%E7%9A%87%E5%90%8E%E9%9B%85%E5%AD%90" title="皇后雅子">皇后雅子</a> -</span> <span class="nowrap">4.<a href="/wiki/%E4%B8%8A%E7%9A%87%E5%90%8E%E7%BE%8E%E6%99%BA%E5%AD%90" title="上皇后美智子">上皇后美智子</a> -</span> <span class="nowrap">5.<a href="/wiki/%E6%84%9B%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="愛子内親王">愛子内親王</a> -</span> <span class="nowrap">6.<a href="/wiki/%E4%BD%B3%E5%AD%90%E5%86%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="佳子内親王">佳子内親王</a> -</span> <span class="nowrap">7.<a href="/wiki/%E5%BD%AC%E5%AD%90%E5%A5%B3%E7%8E%8B" title="彬子女王">彬子女王</a> -</span> <span class="nowrap">8.<a href="/wiki/%E7%91%B6%E5%AD%90%E5%A5%B3%E7%8E%8B" title="瑶子女王">瑶子女王</a> -</span> <span class="nowrap">9.<a href="/wiki/%E6%89%BF%E5%AD%90%E5%A5%B3%E7%8E%8B" title="承子女王">承子女王</a></span> </p> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox" aria-labelledby="border&#124;25x20px&#124;日本の旗_大勲位菊花章頸飾佩用者" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%AB%A0%E9%A0%B8%E9%A3%BE%E4%BD%A9%E7%94%A8%E8%80%85" title="Template:大勲位菊花章頸飾佩用者"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%AB%A0%E9%A0%B8%E9%A3%BE%E4%BD%A9%E7%94%A8%E8%80%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="Template‐ノート:大勲位菊花章頸飾佩用者 (存在しないページ)"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%AB%A0%E9%A0%B8%E9%A3%BE%E4%BD%A9%E7%94%A8%E8%80%85&action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%AB%A0%E9%A0%B8%E9%A3%BE%E4%BD%A9%E7%94%A8%E8%80%85&action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="border&#124;25x20px&#124;日本の旗_大勲位菊花章頸飾佩用者" style="font-size:110%;margin:0 6em"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Japan.svg" class="mw-file-description" title="日本の旗"><img alt="日本の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/25px-Flag_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/38px-Flag_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/50px-Flag_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%AB%A0%E9%A0%B8%E9%A3%BE" title="大勲位菊花章頸飾"><span style="color:#FFFFFF">大勲位菊花章頸飾佩用者</span></a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;width:1%">天皇</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks hlist hlist-pipe navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E6%98%8E%E6%B2%BB%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="明治天皇">明治天皇</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="大正天皇">大正天皇</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">昭和天皇</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%98%8E%E4%BB%81" title="明仁">明仁</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BE%B3%E4%BB%81" title="徳仁">徳仁</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;width:1%">皇族・王公族</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks hlist hlist-pipe navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E6%9C%89%E6%A0%96%E5%B7%9D%E5%AE%AE%E7%86%BE%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="有栖川宮熾仁親王">熾仁親王</a><small>1895</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%B0%8F%E6%9D%BE%E5%AE%AE%E5%BD%B0%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="小松宮彰仁親王">彰仁親王</a><small>1895</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%8C%97%E7%99%BD%E5%B7%9D%E5%AE%AE%E8%83%BD%E4%B9%85%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="北白川宮能久親王">能久親王</a><small>1895</small></li> <li><a href="/wiki/%E6%9C%89%E6%A0%96%E5%B7%9D%E5%AE%AE%E5%A8%81%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="有栖川宮威仁親王">威仁親王</a><small>1913</small></li> <li><a href="/wiki/%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%AE%AE%E8%B2%9E%E6%84%9B%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="伏見宮貞愛親王">貞愛親王</a><small>1916</small></li> <li><a href="/wiki/%E9%AB%98%E5%AE%97_(%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E7%8E%8B)" class="mw-redirect" title="高宗 (朝鮮王)">李太王</a><small>1919</small></li> <li><a href="/wiki/%E9%96%91%E9%99%A2%E5%AE%AE%E8%BC%89%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="閑院宮載仁親王">載仁親王</a><small>1921</small></li> <li><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%AE%AE%E4%BE%9D%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="東伏見宮依仁親王">依仁親王</a><small>1922</small></li> <li><a href="/wiki/%E4%B9%85%E9%82%87%E5%AE%AE%E9%82%A6%E5%BD%A6%E7%8E%8B" title="久邇宮邦彦王">邦彦王</a><small>1929</small></li> <li><a href="/wiki/%E4%BC%8F%E8%A6%8B%E5%AE%AE%E5%8D%9A%E6%81%AD%E7%8E%8B" title="伏見宮博恭王">博恭王</a><small>1934</small></li> <li><a href="/wiki/%E6%A2%A8%E6%9C%AC%E5%AE%AE%E5%AE%88%E6%AD%A3%E7%8E%8B" title="梨本宮守正王">守正王</a><small>1942</small></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;width:1%">華族・国民</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks hlist hlist-pipe navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%97%A4%E5%8D%9A%E6%96%87" title="伊藤博文">伊藤博文</a><small>1906</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E5%B1%B1%E5%B7%8C" title="大山巌">大山巌</a><small>1906</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%B1%B1%E7%B8%A3%E6%9C%89%E6%9C%8B" title="山縣有朋">山縣有朋</a><small>1906</small></li> <li><a href="/wiki/%E6%A1%82%E5%A4%AA%E9%83%8E" title="桂太郎">桂太郎</a><small>1913</small></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%95%E4%B8%8A%E9%A6%A8" title="井上馨">井上馨</a><small>1915</small></li> <li><a href="/wiki/%E6%9D%BE%E6%96%B9%E6%AD%A3%E7%BE%A9" title="松方正義">松方正義</a><small>1916</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%BE%B3%E5%A4%A7%E5%AF%BA%E5%AE%9F%E5%89%87" title="徳大寺実則">徳大寺実則</a><small>1919</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%9A%88%E9%87%8D%E4%BF%A1" title="大隈重信">大隈重信</a><small>1922</small></li> <li><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E9%83%B7%E5%B9%B3%E5%85%AB%E9%83%8E" title="東郷平八郎">東郷平八郎</a><small>1922</small></li> <li><a href="/wiki/%E8%A5%BF%E5%9C%92%E5%AF%BA%E5%85%AC%E6%9C%9B" title="西園寺公望">西園寺公望</a><small>1928</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%B1%B1%E6%9C%AC%E6%A8%A9%E5%85%B5%E8%A1%9B" title="山本権兵衛">山本権兵衛</a><small>1933</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%90%89%E7%94%B0%E8%8C%82" title="吉田茂">吉田茂</a><small>1967</small></li> <li><a href="/wiki/%E4%BD%90%E8%97%A4%E6%A0%84%E4%BD%9C" title="佐藤栄作">佐藤栄作</a><small>1975</small></li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E6%9B%BD%E6%A0%B9%E5%BA%B7%E5%BC%98" title="中曽根康弘">中曽根康弘</a><small>2019</small></li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%89%E5%80%8D%E6%99%8B%E4%B8%89" title="安倍晋三">安倍晋三</a><small>2022</small></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#CC0033; color:#FFFFFF; border: 2px solid #BFA648;width:1%">外国君主・元首等</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks hlist hlist-pipe navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Germany_(1867%E2%80%931918).svg" class="mw-file-description" title="ドイツの旗"><img alt="ドイツの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/25px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/38px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/50px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ドイツ帝国">ドイツ帝国</a>/<a href="/wiki/%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%AB%E3%83%98%E3%83%AB%E3%83%A02%E4%B8%96_(%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E7%9A%87%E5%B8%9D)" title="ヴィルヘルム2世 (ドイツ皇帝)">ヴィルヘルム2世</a><small>1894</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description" title="ロシア帝国の旗"><img alt="ロシア帝国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/25px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/38px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/50px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%B7%E3%82%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ロシア帝国">ロシア帝国</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%82%B3%E3%83%A9%E3%82%A42%E4%B8%96_(%E3%83%AD%E3%82%B7%E3%82%A2%E7%9A%87%E5%B8%9D)" title="ニコライ2世 (ロシア皇帝)">ニコライ2世</a><small>1896</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Habsburg_Monarchy.svg" class="mw-file-description" title="オーストリア帝国の旗"><img alt="オーストリア帝国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Habsburg_Monarchy.svg/25px-Flag_of_the_Habsburg_Monarchy.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Habsburg_Monarchy.svg/38px-Flag_of_the_Habsburg_Monarchy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Habsburg_Monarchy.svg/50px-Flag_of_the_Habsburg_Monarchy.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="オーストリア帝国">オーストリア帝国</a>/<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%84%E3%83%BB%E3%83%A8%E3%83%BC%E3%82%BC%E3%83%951%E4%B8%96_(%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2%E7%9A%87%E5%B8%9D)" title="フランツ・ヨーゼフ1世 (オーストリア皇帝)">フランツ・ヨーゼフ1世</a><small>1898</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%89%E3%83%AF%E3%83%BC%E3%83%897%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="エドワード7世 (イギリス王)">エドワード7世</a><small>1902</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Italy_(1861%E2%80%931946).svg" class="mw-file-description" title="イタリア王国の旗"><img alt="イタリア王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/25px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/38px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/50px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="イタリア王国">イタリア王国</a>/<a href="/wiki/%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%82%AA%E3%83%BB%E3%82%A8%E3%83%9E%E3%83%8C%E3%82%A8%E3%83%BC%E3%83%AC3%E4%B8%96" title="ヴィットーリオ・エマヌエーレ3世">ヴィットーリオ・エマヌエーレ3世</a><small>1902</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Korea_(1899).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Korea_%281899%29.svg/25px-Flag_of_Korea_%281899%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Korea_%281899%29.svg/38px-Flag_of_Korea_%281899%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Flag_of_Korea_%281899%29.svg/50px-Flag_of_Korea_%281899%29.svg.png 2x" data-file-width="850" data-file-height="567" /></a></span> <a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%9F%93%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="大韓帝国">大韓帝国</a>/<a href="/wiki/%E7%B4%94%E5%AE%97_(%E6%9C%9D%E9%AE%AE%E7%8E%8B)" class="mw-redirect" title="純宗 (朝鮮王)">純宗</a><small>1907</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Belgium.svg" class="mw-file-description" title="ベルギーの旗"><img alt="ベルギーの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/23px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="23" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/35px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/46px-Flag_of_Belgium.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="780" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>/<a href="/wiki/%E3%83%AC%E3%82%AA%E3%83%9D%E3%83%AB%E3%83%892%E4%B8%96_(%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC%E7%8E%8B)" title="レオポルド2世 (ベルギー王)">レオポルド2世</a><small>1905</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B85%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="ジョージ5世 (イギリス王)">ジョージ5世</a><small>1911</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC_(%E3%82%B3%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88%E5%85%AC)" title="アーサー (コノート公)">アーサー王子</a><small>1912</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Germany_(1867%E2%80%931918).svg" class="mw-file-description" title="ドイツの旗"><img alt="ドイツの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/25px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/38px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/50px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="ドイツ帝国">ドイツ帝国</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%AA%E3%83%92%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%82%BB%E3%83%B3_(1862-1929)" title="ハインリヒ・フォン・プロイセン (1862-1929)">ハインリヒ王子</a><small>1912</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%89%E3%83%AF%E3%83%BC%E3%83%898%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="エドワード8世 (イギリス王)">エドワード8世</a><small>1922</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%B3%E3%83%AA%E3%83%BC_(%E3%82%B0%E3%83%AD%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%BC%E5%85%AC)" title="ヘンリー (グロスター公)">ヘンリー王子</a><small>1929</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Manchukuo.svg" class="mw-file-description" title="満洲国の旗"><img alt="満洲国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Flag_of_Manchukuo.svg/25px-Flag_of_Manchukuo.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Flag_of_Manchukuo.svg/38px-Flag_of_Manchukuo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Flag_of_Manchukuo.svg/50px-Flag_of_Manchukuo.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E6%BA%80%E6%B4%B2%E5%9B%BD" title="満洲国">満洲国</a>/<a href="/wiki/%E6%84%9B%E6%96%B0%E8%A6%9A%E7%BE%85%E6%BA%A5%E5%84%80" title="愛新覚羅溥儀">康徳帝</a><small>1934</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B86%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%8E%8B)" title="ジョージ6世 (イギリス王)">ジョージ6世</a><small>1937</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Ethiopia_(1897%E2%80%931974).svg" class="mw-file-description" title="エチオピアの旗"><img alt="エチオピアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg/25px-Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg/38px-Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg/50px-Flag_of_Ethiopia_%281897%E2%80%931974%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%81%E3%82%AA%E3%83%94%E3%82%A2%E5%B8%9D%E5%9B%BD" title="エチオピア帝国">エチオピア帝国</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%AC%E3%83%BB%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%82%B7%E3%82%A81%E4%B8%96" title="ハイレ・セラシエ1世">ハイレ・セラシエ1世</a><small>1956</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Iraq_(1924%E2%80%931959).svg" class="mw-file-description" title="イラク王国の旗"><img alt="イラク王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg/25px-Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg/38px-Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg/50px-Flag_of_Iraq_%281924%E2%80%931959%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%A9%E3%82%AF%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="イラク王国">イラク</a>/<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%82%B5%E3%83%AB2%E4%B8%96_(%E3%82%A4%E3%83%A9%E3%82%AF%E7%8E%8B)" title="ファイサル2世 (イラク王)">ファイサル2世</a><small>1957</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:State_flag_of_Iran_(1964%E2%80%931980).svg" class="mw-file-description" title="イランの旗"><img alt="イランの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/25px-State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/38px-State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg/50px-State_flag_of_Iran_%281964%E2%80%931980%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="293" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%BC%E6%9C%9D" title="パフラヴィー朝">イラン</a>/<a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%AC%E3%82%B6%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%83%91%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%BC" title="モハンマド・レザー・パフラヴィー">モハンマド・レザー・パフラヴィー</a><small>1958</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="アメリカ合衆国の旗"><img alt="アメリカ合衆国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/25px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/38px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/50px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ合衆国</a>/<a href="/wiki/%E3%83%89%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%88%E3%83%BBD%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%82%BC%E3%83%B3%E3%83%8F%E3%83%AF%E3%83%BC" title="ドワイト・D・アイゼンハワー">ドワイト・アイゼンハワー</a><small>1960</small></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Nepal.svg" class="mw-file-description" title="ネパールの旗"><img alt="ネパールの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Nepal.svg/16px-Flag_of_Nepal.svg.png" decoding="async" width="16" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Nepal.svg/25px-Flag_of_Nepal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Nepal.svg/33px-Flag_of_Nepal.svg.png 2x" data-file-width="726" data-file-height="885" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%8D%E3%83%91%E3%83%BC%E3%83%AB" title="ネパール">ネパール</a>/<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%98%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%A9%E3%83%BB%E3%83%93%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%93%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%8F" title="マヘンドラ・ビール・ビクラム・シャハ">マヘンドラ・ビール・ビクラム・シャハ</a><small>1960</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Morocco.svg" class="mw-file-description" title="モロッコの旗"><img alt="モロッコの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/25px-Flag_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/38px-Flag_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/50px-Flag_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%B3" title="モロッコ">モロッコ</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%82%B5%E3%83%B32%E4%B8%96_(%E3%83%A2%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%B3%E7%8E%8B)" title="ハサン2世 (モロッコ王)">ハサン2世</a><small>1961</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AA%E3%82%B6%E3%83%99%E3%82%B92%E4%B8%96" title="エリザベス2世">エリザベス2世</a><small>1962</small></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/25px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="25" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/38px-Flag_of_Sweden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/50px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%87%E3%83%B3" title="スウェーデン">スウェーデン</a>/<a href="/wiki/%E3%82%B0%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%956%E4%B8%96%E3%82%A2%E3%83%89%E3%83%AB%E3%83%95_(%E3%82%B9%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%87%E3%83%B3%E7%8E%8B)" title="グスタフ6世アドルフ (スウェーデン王)">グスタフ6世アドルフ</a><small>1962</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Thailand.svg" class="mw-file-description" title="タイ王国の旗"><img alt="タイ王国の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/25px-Flag_of_Thailand.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/38px-Flag_of_Thailand.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Thailand.svg/50px-Flag_of_Thailand.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%BF%E3%82%A4%E7%8E%8B%E5%9B%BD" title="タイ王国">タイ</a>/<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%9E9%E4%B8%96" title="ラーマ9世">ラーマ9世</a><small>1963</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Afghanistan_(1931%E2%80%931973).svg" class="mw-file-description" title="アフガニスタンの旗"><img alt="アフガニスタンの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Afghanistan_%281931%E2%80%931973%29.svg/25px-Flag_of_Afghanistan_%281931%E2%80%931973%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Afghanistan_%281931%E2%80%931973%29.svg/38px-Flag_of_Afghanistan_%281931%E2%80%931973%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Flag_of_Afghanistan_%281931%E2%80%931973%29.svg/50px-Flag_of_Afghanistan_%281931%E2%80%931973%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span>/<a href="/wiki/%E3%82%B6%E3%83%BC%E3%83%92%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%BC" title="ザーヒル・シャー">ザーヒル・シャー</a><small>1964</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Belgium.svg" class="mw-file-description" title="ベルギーの旗"><img alt="ベルギーの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/23px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="23" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/35px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/46px-Flag_of_Belgium.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="780" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>/<a href="/wiki/%E3%83%9C%E3%83%BC%E3%83%89%E3%82%A5%E3%82%A2%E3%83%B31%E4%B8%96_(%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC%E7%8E%8B)" title="ボードゥアン1世 (ベルギー王)">ボードゥアン1世</a><small>1964</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Malaysia.svg" class="mw-file-description" title="マレーシアの旗"><img alt="マレーシアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/25px-Flag_of_Malaysia.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/38px-Flag_of_Malaysia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/50px-Flag_of_Malaysia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%82%B7%E3%82%A2" title="マレーシア">マレーシア</a>/<a href="/w/index.php?title=%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%97%E3%83%88%E3%83%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="サイード・プトラ (存在しないページ)">サイード・プトラ</a><small>1964</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Malaysia.svg" class="mw-file-description" title="マレーシアの旗"><img alt="マレーシアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/25px-Flag_of_Malaysia.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/38px-Flag_of_Malaysia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/50px-Flag_of_Malaysia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%82%B7%E3%82%A2" title="マレーシア">マレーシア</a>/<a href="/w/index.php?title=%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%8A%E3%82%B7%E3%83%AB%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="イスマイル・ナシルディン・シャー (存在しないページ)">イスマイル・ナシルディン・シャー</a><small>1970</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Saudi_Arabia.svg" class="mw-file-description" title="サウジアラビアの旗"><img alt="サウジアラビアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/25px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/38px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/50px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%82%A6%E3%82%B8%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%83%93%E3%82%A2" title="サウジアラビア">サウジアラビア</a>/<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%82%B5%E3%83%AB_(%E3%82%B5%E3%82%A6%E3%82%B8%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%83%93%E3%82%A2%E7%8E%8B)" title="ファイサル (サウジアラビア王)">ファイサル</a><small>1971</small></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Nepal.svg" class="mw-file-description" title="ネパールの旗"><img alt="ネパールの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Nepal.svg/16px-Flag_of_Nepal.svg.png" decoding="async" width="16" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Nepal.svg/25px-Flag_of_Nepal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Flag_of_Nepal.svg/33px-Flag_of_Nepal.svg.png 2x" data-file-width="726" data-file-height="885" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%8D%E3%83%91%E3%83%BC%E3%83%AB" title="ネパール">ネパール</a>/<a href="/wiki/%E3%83%93%E3%83%AC%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%A9%E3%83%BB%E3%83%93%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%93%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%8F" title="ビレンドラ・ビール・ビクラム・シャハ">ビレンドラ・ビール・ビクラム・シャハ</a><small>1975</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Brazil.svg" class="mw-file-description" title="ブラジルの旗"><img alt="ブラジルの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/25px-Flag_of_Brazil.svg.png" decoding="async" width="25" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/38px-Flag_of_Brazil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/50px-Flag_of_Brazil.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%96%E3%83%A9%E3%82%B8%E3%83%AB" title="ブラジル">ブラジル</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%83%8D%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%82%A4%E3%82%BC%E3%83%AB" title="エルネスト・ガイゼル">エルネスト・ガイゼル</a><small>1976</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Jordan.svg" class="mw-file-description" title="ヨルダンの旗"><img alt="ヨルダンの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/25px-Flag_of_Jordan.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/38px-Flag_of_Jordan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/50px-Flag_of_Jordan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%A8%E3%83%AB%E3%83%80%E3%83%B3" title="ヨルダン">ヨルダン</a>/<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%BB%E3%82%A4%E3%83%B31%E4%B8%96" title="フセイン1世">フセイン1世</a><small>1976</small></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/25px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="25" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/38px-Flag_of_Sweden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/50px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%87%E3%83%B3" title="スウェーデン">スウェーデン</a>/<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%83%AB16%E4%B8%96%E3%82%B0%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%95_(%E3%82%B9%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%87%E3%83%B3%E7%8E%8B)" title="カール16世グスタフ (スウェーデン王)">カール16世グスタフ</a><small>1980</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Spain.svg" class="mw-file-description" title="スペインの旗"><img alt="スペインの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/25px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/38px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/50px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%A4%E3%83%B3" title="スペイン">スペイン</a>/<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%83%AD%E3%82%B91%E4%B8%96_(%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%A4%E3%83%B3%E7%8E%8B)" title="フアン・カルロス1世 (スペイン王)">フアン・カルロス1世</a><small>1980</small></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/25px-Flag_of_Denmark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/38px-Flag_of_Denmark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Denmark.svg/50px-Flag_of_Denmark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="387" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%82%AF" title="デンマーク">デンマーク</a>/<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%82%B0%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%83%862%E4%B8%96_(%E3%83%87%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%82%AF%E5%A5%B3%E7%8E%8B)" title="マルグレーテ2世 (デンマーク女王)">マルグレーテ2世</a><small>1981</small></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/25px-Flag_of_Norway.svg.png" decoding="async" width="25" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/38px-Flag_of_Norway.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/50px-Flag_of_Norway.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="372" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%AB%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC" title="ノルウェー">ノルウェー</a>/<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B45%E4%B8%96_(%E3%83%8E%E3%83%AB%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E7%8E%8B)" title="オーラヴ5世 (ノルウェー王)">オーラヴ5世</a><small>1983</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Qatar.svg" class="mw-file-description" title="カタールの旗"><img alt="カタールの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Qatar.svg/25px-Flag_of_Qatar.svg.png" decoding="async" width="25" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Qatar.svg/38px-Flag_of_Qatar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Qatar.svg/50px-Flag_of_Qatar.svg.png 2x" data-file-width="1400" data-file-height="550" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%AB" title="カタール">カタール</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%BB%E3%83%93%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%8F%E3%83%9E%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%AB%EF%BC%9D%E3%82%B5%E3%83%BC%E3%83%8B%E3%83%BC" title="ハリーファ・ビン・ハマド・アール=サーニー">ハリーファ・ビン・ハマド・アール=サーニー</a><small>1984</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Brunei.svg" class="mw-file-description" title="ブルネイの旗"><img alt="ブルネイの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Brunei.svg/25px-Flag_of_Brunei.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Brunei.svg/38px-Flag_of_Brunei.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_Brunei.svg/50px-Flag_of_Brunei.svg.png 2x" data-file-width="1440" data-file-height="720" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%96%E3%83%AB%E3%83%8D%E3%82%A4" title="ブルネイ">ブルネイ</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%82%B5%E3%83%8A%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%9C%E3%83%AB%E3%82%AD%E3%82%A2" title="ハサナル・ボルキア">ハサナル・ボルキア</a><small>1984</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg" class="mw-file-description" title="アラブ首長国連邦の旗"><img alt="アラブ首長国連邦の旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/25px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/38px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/50px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%83%96%E9%A6%96%E9%95%B7%E5%9B%BD%E9%80%A3%E9%82%A6" title="アラブ首長国連邦">アラブ首長国連邦</a>/<a href="/wiki/%E3%82%B6%E3%83%BC%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%93%E3%83%B3%EF%BC%9D%E3%82%B9%E3%83%AB%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%AB%EF%BC%9D%E3%83%8A%E3%83%92%E3%83%A4%E3%83%BC%E3%83%B3" title="ザーイド・ビン=スルターン・アール=ナヒヤーン">ザーイド・ビン=スルターン・アール=ナヒヤーン</a><small>1990</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="オランダの旗"><img alt="オランダの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/25px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/38px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/50px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a>/<a href="/wiki/%E3%83%99%E3%82%A2%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%AF%E3%82%B9_(%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80%E5%A5%B3%E7%8E%8B)" title="ベアトリクス (オランダ女王)">ベアトリクス</a><small>1991</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Malaysia.svg" class="mw-file-description" title="マレーシアの旗"><img alt="マレーシアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/25px-Flag_of_Malaysia.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/38px-Flag_of_Malaysia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/50px-Flag_of_Malaysia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%82%B7%E3%82%A2" title="マレーシア">マレーシア</a>/<a href="/w/index.php?title=%E3%82%A2%E3%82%BA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="アズラン・シャー (存在しないページ)">アズラン・シャー</a><small>1991</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Belgium.svg" class="mw-file-description" title="ベルギーの旗"><img alt="ベルギーの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/23px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="23" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/35px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/46px-Flag_of_Belgium.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="780" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%99%E3%83%BC%E3%83%AB2%E4%B8%96_(%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC%E7%8E%8B)" title="アルベール2世 (ベルギー王)">アルベール2世</a><small>1996</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Luxembourg.svg" class="mw-file-description" title="ルクセンブルクの旗"><img alt="ルクセンブルクの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/25px-Flag_of_Luxembourg.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/38px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/50px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="307" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%96%E3%83%AB%E3%82%AF" title="ルクセンブルク">ルクセンブルク</a>/<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3_(%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%96%E3%83%AB%E3%82%AF%E5%A4%A7%E5%85%AC)" title="ジャン (ルクセンブルク大公)">ジャン</a><small>1998</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Jordan.svg" class="mw-file-description" title="ヨルダンの旗"><img alt="ヨルダンの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/25px-Flag_of_Jordan.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/38px-Flag_of_Jordan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Flag_of_Jordan.svg/50px-Flag_of_Jordan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%A8%E3%83%AB%E3%83%80%E3%83%B3" title="ヨルダン">ヨルダン</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%96%E3%83%89%E3%82%A5%E3%83%83%E3%83%A9%E3%83%BC2%E4%B8%96" title="アブドゥッラー2世">アブドゥッラー2世</a><small>1999</small></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/25px-Flag_of_Norway.svg.png" decoding="async" width="25" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/38px-Flag_of_Norway.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/50px-Flag_of_Norway.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="372" /></span></span> </span><a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%AB%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC" title="ノルウェー">ノルウェー</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%AB5%E4%B8%96_(%E3%83%8E%E3%83%AB%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E7%8E%8B)" title="ハーラル5世 (ノルウェー王)">ハーラル5世</a><small>2001</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Morocco.svg" class="mw-file-description" title="モロッコの旗"><img alt="モロッコの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/25px-Flag_of_Morocco.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/38px-Flag_of_Morocco.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Flag_of_Morocco.svg/50px-Flag_of_Morocco.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%B3" title="モロッコ">モロッコ</a>/<a href="/wiki/%E3%83%A0%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%83%9E%E3%83%896%E4%B8%96_(%E3%83%A2%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%B3%E7%8E%8B)" title="ムハンマド6世 (モロッコ王)">ムハンマド6世</a><small>2005</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Cambodia.svg" class="mw-file-description" title="カンボジアの旗"><img alt="カンボジアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_Cambodia.svg/25px-Flag_of_Cambodia.svg.png" decoding="async" width="25" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_Cambodia.svg/38px-Flag_of_Cambodia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_Cambodia.svg/50px-Flag_of_Cambodia.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="640" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%9C%E3%82%B8%E3%82%A2" title="カンボジア">カンボジア</a>/<a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%AD%E3%83%89%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%8F%E3%83%A2%E3%83%8B" title="ノロドム・シハモニ">ノロドム・シハモニ</a><small>2010</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Kuwait.svg" class="mw-file-description" title="クウェートの旗"><img alt="クウェートの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Kuwait.svg/25px-Flag_of_Kuwait.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Kuwait.svg/38px-Flag_of_Kuwait.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Flag_of_Kuwait.svg/50px-Flag_of_Kuwait.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%82%A6%E3%82%A7%E3%83%BC%E3%83%88" title="クウェート">クウェート</a>/<a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%8F%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%AB%EF%BC%9D%E3%82%A2%E3%83%95%E3%83%9E%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%AB%EF%BC%9D%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%93%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%83%EF%BC%9D%E3%82%B5%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%8F" title="サバーハ・アル=アフマド・アル=ジャービル・アッ=サバーハ">サバーハ4世</a><small>2012</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Malaysia.svg" class="mw-file-description" title="マレーシアの旗"><img alt="マレーシアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/25px-Flag_of_Malaysia.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/38px-Flag_of_Malaysia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Flag_of_Malaysia.svg/50px-Flag_of_Malaysia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%82%B7%E3%82%A2" title="マレーシア">マレーシア</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%96%E3%83%89%E3%82%A5%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%8F%E3%83%AA%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%83%A0%E3%82%A2%E3%82%B6%E3%83%A0%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A3%E3%83%BC" title="アブドゥル・ハリム・ムアザム・シャー">アブドゥル・ハリム・ムアザム・シャー</a><small>2012</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="オランダの旗"><img alt="オランダの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/25px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/38px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/50px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80" title="オランダ">オランダ</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%AC%E3%83%A0%EF%BC%9D%E3%82%A2%E3%83%AC%E3%82%AF%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%83%80%E3%83%BC_(%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80%E7%8E%8B)" title="ウィレム=アレクサンダー (オランダ王)">ウィレム=アレクサンダー</a><small>2014</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Belgium.svg" class="mw-file-description" title="ベルギーの旗"><img alt="ベルギーの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/23px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="23" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/35px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/46px-Flag_of_Belgium.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="780" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC" title="ベルギー">ベルギー</a>/<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%AA%E3%83%83%E3%83%97_(%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AE%E3%83%BC%E7%8E%8B)" title="フィリップ (ベルギー王)">フィリップ</a><small>2016</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Saudi_Arabia.svg" class="mw-file-description" title="サウジアラビアの旗"><img alt="サウジアラビアの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/25px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/38px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/50px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%82%A6%E3%82%B8%E3%82%A2%E3%83%A9%E3%83%93%E3%82%A2" title="サウジアラビア">サウジアラビア</a>/<a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%83%AB%E3%83%9E%E3%83%BC%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%93%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%96%E3%83%89%E3%82%A5%E3%83%AB%E3%82%A2%E3%82%BA%E3%82%A3%E3%83%BC%E3%82%BA" title="サルマーン・ビン・アブドゥルアズィーズ">サルマーン</a><small>2017</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Spain.svg" class="mw-file-description" title="スペインの旗"><img alt="スペインの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/25px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/38px-Flag_of_Spain.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/50px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%A4%E3%83%B3" title="スペイン">スペイン</a>/<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%AA%E3%83%9A6%E4%B8%96_(%E3%82%B9%E3%83%9A%E3%82%A4%E3%83%B3%E7%8E%8B)" title="フェリペ6世 (スペイン王)">フェリペ6世</a><small>2017</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_Luxembourg.svg" class="mw-file-description" title="ルクセンブルクの旗"><img alt="ルクセンブルクの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/25px-Flag_of_Luxembourg.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/38px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Flag_of_Luxembourg.svg/50px-Flag_of_Luxembourg.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="307" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%96%E3%83%AB%E3%82%AF" title="ルクセンブルク">ルクセンブルク</a>/<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%AA_(%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%96%E3%83%AB%E3%82%AF%E5%A4%A7%E5%85%AC)" title="アンリ (ルクセンブルク大公)">アンリ</a><small>2017</small></li> <li><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="mw-file-description" title="イギリスの旗"><img alt="イギリスの旗" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9" title="イギリス">イギリス</a>/<a href="/wiki/%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%82%BA3%E4%B8%96" class="mw-redirect" title="チャールズ3世">チャールズ3世</a><small>2024</small></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="典拠管理データベース_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ウィキデータを編集&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q34479#identifiers&#124;class=noprint&#124;ウィキデータを編集" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="典拠管理データベース_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ウィキデータを編集&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q34479#identifiers&#124;class=noprint&#124;ウィキデータを編集" style="font-size:110%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Help:%E5%85%B8%E6%8B%A0%E7%AE%A1%E7%90%86" title="Help:典拠管理">典拠管理データベース</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q34479#identifiers" title="ウィキデータを編集"><img alt="ウィキデータを編集" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">全般</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/54633/">FAST</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000121426121">ISNI</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/87910387">VIAF</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.oclc.org/worldcat/entity/E39PBJxmFpgmWj36WTmdrPbmVC">WorldCat</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">国立図書館</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90502441">ノルウェー</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000221103">チリ</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb121170893">フランス</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb121170893">BnF data</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058614784606706">カタルーニャ</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118639641">ドイツ</a></span></li> <li><span class="uid"><abbr title="Hirohito <imperatore del Giappone ; 1901-1989>"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.sbn.it/nome/DDSV150358">イタリア</a></abbr></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007262753005171">イスラエル</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://urn.fi/URN:NBN:fi:au:finaf:000127525">フィンランド</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n80056896">アメリカ</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/b8nrx6gv583wtt3">スウェーデン</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000143200&P_CON_LNG=ENG">ラトビア</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00083479">日本</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jn20000700719&CON_LNG=ENG">チェコ</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35197084">オーストラリア</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lod.nl.go.kr/resource/KAC201718522">韓国</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p071630112">オランダ</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810675777005606">ポーランド</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">学術データベース</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA01476458?l=ja">CiNii Books</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cir.nii.ac.jp/crid/1140000791699712768?l=ja">CiNii Research</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">人物</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.deutsche-biographie.de/pnd118639641.html?language=en">ドイッチェ・ビオグラフィー</a></span></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Trove_(identifier)" class="extiw" title="en:Trove (identifier)">Trove(オーストラリア)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trove.nla.gov.au/people/860896">1</a></span></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">その他</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10580638">公文書館(アメリカ)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6jd62p0">SNAC</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/029573629">IdRef</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r89142591">.mw-parser-output .redirectcatnav{margin:1em auto;border-style:none;text-align:left;font-size:100%;clear:both}.mw-parser-output .redirectcat ul{margin-left:0}</style><div class="redirectcat catlinks plainlinks nomobile"><div class="mw-normal-catlinks"><b><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=%E8%A3%95%E4%BB%81%E8%A6%AA%E7%8E%8B&redirect=no">裕仁親王</a></b>に関する<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%AB%E3%83%86%E3%82%B4%E3%83%AA" title="特別:カテゴリ">カテゴリ</a>: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E8%A6%AA%E7%8E%8B" title="Category:日本の親王"> 日本の親王 </a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E6%91%82%E9%96%A2" title="Category:摂関"> 摂関 </a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E8%B2%B4%E6%97%8F%E9%99%A2%E7%9A%87%E6%97%8F%E8%AD%B0%E5%93%A1" title="Category:貴族院皇族議員"> 貴族院皇族議員 </a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E6%99%82%E4%BB%A3%E3%81%AE%E8%B2%B4%E6%97%8F%E9%99%A2%E8%AD%B0%E5%93%A1" title="Category:大正時代の貴族院議員"> 大正時代の貴族院議員 </a></li></ul> </div></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-339"><b><a href="#cite_ref-339">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ndlsearch.ndl.go.jp/books/R100000002-I026430167#bib">昭和天皇にあいたい 1 (鹿児島湾上闇夜の答礼) | NDLサーチ | 国立国会図書館</a>”. <i>国立国会図書館サーチ(NDLサーチ)</i>. <span title="">2024年10月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-340"><b><a href="#cite_ref-340">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ndlsearch.ndl.go.jp/books/R100000002-I026430190">昭和天皇にあいたい 2 (皇居勤労奉仕団涙の『君が代』) | NDLサーチ | 国立国会図書館</a>”. <i>国立国会図書館サーチ(NDLサーチ)</i>. <span title="">2024年10月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-341"><b><a href="#cite_ref-341">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ndlsearch.ndl.go.jp/books/R100000002-I028023938">昭和天皇にあいたい 3 | NDLサーチ | 国立国会図書館</a>”. <i>国立国会図書館サーチ(NDLサーチ)</i>. <span title="">2024年10月22日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-342"><b><a href="#cite_ref-342">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ndlsearch.ndl.go.jp/books/R100000002-I024658668">終戦の昭和天皇 : ボナー・フェラーズが愛した日本 | NDLサーチ | 国立国会図書館</a>”. <i>国立国会図書館サーチ(NDLサーチ)</i>.  <a href="/wiki/%E5%9B%BD%E7%AB%8B%E5%9B%BD%E4%BC%9A%E5%9B%B3%E6%9B%B8%E9%A4%A8" title="国立国会図書館">国立国会図書館</a>. <span title="">2024年8月21日</span>閲覧。</cite></span> </li> </ol> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐955f5c9b8‐ss4sp Cached time: 20250225165332 Cache expiry: 25606 Reduced expiry: true Complications: [show‐toc] CPU time usage: 2.554 seconds Real time usage: 2.991 seconds Preprocessor visited node count: 131583/1000000 Post‐expand include size: 1070575/2097152 bytes Template argument size: 230031/2097152 bytes Highest expansion depth: 41/100 Expensive parser function count: 59/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 359434/5000000 bytes Lua time usage: 0.333/10.000 seconds Lua memory usage: 8532006/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 2622.205 1 -total 23.91% 626.858 2 Template:Reflist 21.24% 556.960 55 Template:Citation/core-ja-jp 20.35% 533.540 52 Template:Cite_book 10.05% 263.481 8 Template:Navbox 8.88% 232.877 52 Template:Citation/identifier 7.56% 198.367 42 Template:ISBN2 5.47% 143.550 59 Template:Flagicon 5.10% 133.758 11 Template:Citation/core 5.06% 132.753 90 Template:Citation/showdate --> <!-- Saved in parser cache with key jawiki:pcache:266464:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250225165332 and revision id 103889640. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">「<a dir="ltr" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=昭和天皇&oldid=103889640">https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=昭和天皇&oldid=103889640</a>」から取得</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%AB%E3%83%86%E3%82%B4%E3%83%AA" title="特別:カテゴリ">カテゴリ</a>: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="Category:昭和天皇">昭和天皇</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="Category:現代日本の天皇">現代日本の天皇</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%BF%91%E4%BB%A3%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="Category:近代日本の天皇">近代日本の天皇</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%A4%A7%E6%AD%A3%E5%A4%A9%E7%9A%87%E3%81%AE%E5%AD%90%E5%A5%B3" title="Category:大正天皇の子女">大正天皇の子女</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%A4%A7%E5%85%83%E5%B8%A5" title="Category:日本の大元帥">日本の大元帥</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%A4%AA%E5%B9%B3%E6%B4%8B%E6%88%A6%E4%BA%89%E3%81%AE%E4%BA%BA%E7%89%A9" title="Category:太平洋戦争の人物">太平洋戦争の人物</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E4%BA%8C%E3%83%BB%E4%BA%8C%E5%85%AD%E4%BA%8B%E4%BB%B6%E3%81%AE%E4%BA%BA%E7%89%A9" title="Category:二・二六事件の人物">二・二六事件の人物</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6%E6%9C%9F%E3%81%AE%E5%90%9B%E4%B8%BB" title="Category:第二次世界大戦期の君主">第二次世界大戦期の君主</a></li><li><a href="/wiki/Category:20%E4%B8%96%E7%B4%80%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E5%A4%A9%E7%9A%87" title="Category:20世紀日本の天皇">20世紀日本の天皇</a></li><li><a href="/wiki/Category:20%E4%B8%96%E7%B4%80%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E8%80%85" title="Category:20世紀日本の生物学者">20世紀日本の生物学者</a></li><li><a href="/wiki/Category:20%E4%B8%96%E7%B4%80%E6%97%A5%E6%9C%AC%E3%81%AE%E6%A4%8D%E7%89%A9%E5%AD%A6%E8%80%85" title="Category:20世紀日本の植物学者">20世紀日本の植物学者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E7%AB%A0%E9%A0%B8%E9%A3%BE%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:大勲位菊花章頸飾受章者">大勲位菊花章頸飾受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%A4%A7%E5%8B%B2%E4%BD%8D%E8%8F%8A%E8%8A%B1%E5%A4%A7%E7%B6%AC%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:大勲位菊花大綬章受章者">大勲位菊花大綬章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%8B%B2%E4%B8%80%E7%AD%89%E6%97%AD%E6%97%A5%E6%A1%90%E8%8A%B1%E5%A4%A7%E7%B6%AC%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:勲一等旭日桐花大綬章受章者">勲一等旭日桐花大綬章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="Category:ガーター勲章">ガーター勲章</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%83%90%E3%82%B9%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="Category:バス勲章">バス勲章</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%83%A4%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%AF%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%8B%B2%E7%AB%A0" title="Category:ロイヤル・ヴィクトリア勲章">ロイヤル・ヴィクトリア勲章</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E9%87%91%E7%BE%8A%E6%AF%9B%E9%A8%8E%E5%A3%AB%E5%9B%A3%E5%93%A1" title="Category:金羊毛騎士団員">金羊毛騎士団員</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%83%AC%E3%82%B8%E3%82%AA%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%8C%E3%83%BC%E3%83%AB%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:レジオンドヌール勲章受章者">レジオンドヌール勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%81%96%E3%83%9E%E3%82%A6%E3%83%AA%E3%83%83%E3%83%84%E3%82%A3%E3%82%AA%E3%83%BB%E3%83%A9%E3%82%B6%E3%83%AD%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:聖マウリッツィオ・ラザロ勲章受章者">聖マウリッツィオ・ラザロ勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%81%96%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%83%A9%E3%83%B4%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:聖オーラヴ勲章受章者">聖オーラヴ勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%82%AA%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%80%E7%8D%85%E5%AD%90%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:オランダ獅子勲章受章者">オランダ獅子勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%81%96%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%AC%E3%82%A4%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:聖アンドレイ勲章受章者">聖アンドレイ勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%9F%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%B3%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:ラーチャミトラーポーン勲章受章者">ラーチャミトラーポーン勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%82%B7%E3%83%AB%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%A6%E3%83%AB%E3%83%95%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:シルバー・ウルフ章受章者">シルバー・ウルフ章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%82%BD%E3%83%AD%E3%83%A2%E3%83%B3%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:ソロモン勲章受章者">ソロモン勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E9%80%A3%E9%82%A6%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD%E5%8A%9F%E5%8A%B4%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:ドイツ連邦共和国功労勲章受章者">ドイツ連邦共和国功労勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%82%A4%E3%82%BF%E3%83%AA%E3%82%A2%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD%E5%8A%9F%E5%8A%B4%E5%8B%B2%E7%AB%A0%E5%8F%97%E7%AB%A0%E8%80%85" title="Category:イタリア共和国功労勲章受章者">イタリア共和国功労勲章受章者</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E3%83%80%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%82%B5%E3%83%BC" title="Category:ダグラス・マッカーサー">ダグラス・マッカーサー</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E7%8E%8B%E7%AB%8B%E5%8D%94%E4%BC%9A%E6%97%A7%E8%A6%8F%E5%AE%9A12%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%AD%E3%83%BC" title="Category:王立協会旧規定12フェロー">王立協会旧規定12フェロー</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E6%9D%B1%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%8C%BA%E9%83%A8%E5%87%BA%E8%BA%AB%E3%81%AE%E4%BA%BA%E7%89%A9" title="Category:東京都区部出身の人物">東京都区部出身の人物</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E7%99%8C%E3%81%A7%E4%BA%A1%E3%81%8F%E3%81%AA%E3%81%A3%E3%81%9F%E4%BA%BA%E7%89%A9" title="Category:癌で亡くなった人物">癌で亡くなった人物</a></li><li><a href="/wiki/Category:1901%E5%B9%B4%E7%94%9F" title="Category:1901年生">1901年生</a></li><li><a href="/wiki/Category:1989%E5%B9%B4%E6%B2%A1" title="Category:1989年没">1989年没</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">隠しカテゴリ: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%81%AE%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E7%95%AA%E5%8F%B7%E3%81%8C%E8%A6%81%E6%9C%9B%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:出典のページ番号が要望されている記事">出典のページ番号が要望されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:ISBN%E3%83%9E%E3%82%B8%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E3%82%92%E4%BD%BF%E7%94%A8%E3%81%97%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="Category:ISBNマジックリンクを使用しているページ">ISBNマジックリンクを使用しているページ</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E5%BF%85%E8%A6%81%E3%81%A8%E3%81%99%E3%82%8B%E8%A8%98%E8%BF%B0%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B/2022%E5%B9%B45%E6%9C%88" title="Category:出典を必要とする記述のある記事/2022年5月">出典を必要とする記述のある記事/2022年5月</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E6%A4%9C%E8%A8%BC%E3%81%8C%E6%B1%82%E3%82%81%E3%82%89%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E8%BF%B0%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B/2021%E5%B9%B41%E6%9C%88-6%E6%9C%88" title="Category:検証が求められている記述のある記事/2021年1月-6月">検証が求められている記述のある記事/2021年1月-6月</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E9%9B%91%E5%A4%9A%E3%81%AA%E5%86%85%E5%AE%B9%E3%82%92%E7%AE%87%E6%9D%A1%E6%9B%B8%E3%81%8D%E3%81%97%E3%81%9F%E7%AF%80%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B_-_2022%E5%B9%B44%E6%9C%88" title="Category:雑多な内容を箇条書きした節のある記事 - 2022年4月">雑多な内容を箇条書きした節のある記事 - 2022年4月</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E5%BF%85%E8%A6%81%E3%81%A8%E3%81%99%E3%82%8B%E8%A8%98%E8%BF%B0%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B/2016%E5%B9%B41%E6%9C%88" title="Category:出典を必要とする記述のある記事/2016年1月">出典を必要とする記述のある記事/2016年1月</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%A8%80%E8%91%89%E3%82%92%E6%BF%81%E3%81%97%E3%81%9F%E8%A8%98%E8%BF%B0%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B_(%E8%AA%B0)/2022%E5%B9%B4" title="Category:言葉を濁した記述のある記事 (誰)/2022年">言葉を濁した記述のある記事 (誰)/2022年</a></li><li><a href="/wiki/Category:FAST%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:FAST識別子が指定されている記事">FAST識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:ISNI%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:ISNI識別子が指定されている記事">ISNI識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:VIAF%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:VIAF識別子が指定されている記事">VIAF識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:WorldCat_Entities%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:WorldCat Entities識別子が指定されている記事">WorldCat Entities識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:BIBSYS%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:BIBSYS識別子が指定されている記事">BIBSYS識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:BNC%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:BNC識別子が指定されている記事">BNC識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:BNF%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:BNF識別子が指定されている記事">BNF識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:BNFdata%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:BNFdata識別子が指定されている記事">BNFdata識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:CANTICN%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:CANTICN識別子が指定されている記事">CANTICN識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:GND%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:GND識別子が指定されている記事">GND識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:ICCU%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:ICCU識別子が指定されている記事">ICCU識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:J9U%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:J9U識別子が指定されている記事">J9U識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:KANTO%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:KANTO識別子が指定されている記事">KANTO識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:LCCN%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:LCCN識別子が指定されている記事">LCCN識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:Libris%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:Libris識別子が指定されている記事">Libris識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:LNB%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:LNB識別子が指定されている記事">LNB識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NDL%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NDL識別子が指定されている記事">NDL識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NKC%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NKC識別子が指定されている記事">NKC識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NLA%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NLA識別子が指定されている記事">NLA識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NLK%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NLK識別子が指定されている記事">NLK識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NTA%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NTA識別子が指定されている記事">NTA識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:PLWABN%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:PLWABN識別子が指定されている記事">PLWABN識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:CINII%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:CINII識別子が指定されている記事">CINII識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:CRID%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:CRID識別子が指定されている記事">CRID識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:DTBIO%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:DTBIO識別子が指定されている記事">DTBIO識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:Trove%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:Trove識別子が指定されている記事">Trove識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NARA%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NARA識別子が指定されている記事">NARA識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:SNAC-ID%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:SNAC-ID識別子が指定されている記事">SNAC-ID識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:SUDOC%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:SUDOC識別子が指定されている記事">SUDOC識別子が指定されている記事</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> 最終更新 2025年2月25日 (火) 11:27 (日時は<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E5%80%8B%E4%BA%BA%E8%A8%AD%E5%AE%9A#mw-prefsection-rendering" title="特別:個人設定">個人設定</a>で未設定ならば<a href="/wiki/%E5%8D%94%E5%AE%9A%E4%B8%96%E7%95%8C%E6%99%82" title="協定世界時">UTC</a>)。</li> <li id="footer-info-copyright">テキストは<a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja">クリエイティブ・コモンズ 表示-継承ライセンス</a>のもとで利用できます。追加の条件が適用される場合があります。詳細については<a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">利用規約</a>を参照してください。</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ja">プライバシー・ポリシー</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%AB%E3%81%A4%E3%81%84%E3%81%A6">ウィキペディアについて</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%85%8D%E8%B2%AC%E4%BA%8B%E9%A0%85">免責事項</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">行動規範</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">開発者</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ja.wikipedia.org">統計</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieに関する声明</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ja.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">モバイルビュー</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">昭和天皇</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>133の言語版</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>話題追加</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-955f5c9b8-s8tpf","wgBackendResponseTime":190,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.554","walltime":"2.991","ppvisitednodes":{"value":131583,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1070575,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":230031,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":41,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":59,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":359434,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2622.205 1 -total"," 23.91% 626.858 2 Template:Reflist"," 21.24% 556.960 55 Template:Citation/core-ja-jp"," 20.35% 533.540 52 Template:Cite_book"," 10.05% 263.481 8 Template:Navbox"," 8.88% 232.877 52 Template:Citation/identifier"," 7.56% 198.367 42 Template:ISBN2"," 5.47% 143.550 59 Template:Flagicon"," 5.10% 133.758 11 Template:Citation/core"," 5.06% 132.753 90 Template:Citation/showdate"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.333","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8532006,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-955f5c9b8-ss4sp","timestamp":"20250225165332","ttl":25606,"transientcontent":true}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u662d\u548c\u5929\u7687","url":"https:\/\/ja.wikipedia.org\/wiki\/%E6%98%AD%E5%92%8C%E5%A4%A9%E7%9A%87","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34479","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34479","author":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u30d7\u30ed\u30b8\u30a7\u30af\u30c8\u3078\u306e\u8ca2\u732e\u8005"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u8ca1\u56e3","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-04-03T17:26:25Z","dateModified":"2025-02-25T11:27:19Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ad\/Emperor_Showa_1956-11-face.jpg","headline":"\u65e5\u672c\u306e\u7b2c124\u4ee3\u5929\u7687 (1901-1989)"}</script> </body> </html>