CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Qədim dövrün iqtisadi təlimləri — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"fd18dcd2-d099-490b-82c3-c5871a97b792","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Qədim_dövrün_iqtisadi_təlimləri","wgTitle":"Qədim dövrün iqtisadi təlimləri","wgCurRevisionId":7837037,"wgRevisionId":7837037,"wgArticleId":577798,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null, "wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["İqtisadiyyat tarixi"],"wgPageViewLanguage":"az","wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Qədim_dövrün_iqtisadi_təlimləri","wgRelevantArticleId":577798,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1320922", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.directLinkToCommons", "ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.EditToolbar","ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2Clogo&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Qədim dövrün iqtisadi təlimləri — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Qədim_dövrün_iqtisadi_təlimləri rootpage-Qədim_dövrün_iqtisadi_təlimləri skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Qədim dövrün iqtisadi təlimləri</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipediya, azad ensiklopediya</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naviqasiyaya keç</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Axtarışa keç</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="az" dir="ltr"><p><b>Qədim dövrün iqtisadi təlimləri</b> — <a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_t%C9%99liml%C9%99r_tarixi" title="İqtisadi təlimlər tarixi">İqtisadi təlimlər tarixi</a>nin öyrənilməsi, bir qayda olaraq <a href="/wiki/Q%C9%99dim_D%C3%BCnya" title="Qədim Dünya">Qədim dünya</a>da meydana gəlmiş iqtisadi görüşlərin, fikirlərin öyrənilməsi və mənimsənilməsi ilə başlanır. Bu da təsadüfi deyil. Çünki bəşəriyyətin tarixi təkamülü, insan cəmiyyətinin təşəkkülü, ilkin olaraq <a href="/wiki/Q%C9%99dim_D%C3%BCnya" title="Qədim Dünya">Qədim dünya</a>da meydana gəlmişdir. Minilliklər ərzində formalaşmış təbiət və cəmiyyət haqqındakı düşüncələr, baxışlar, görüşlər, fikirlər şifahi yollarla nəsildən-nəsilə keçmiş və müxtəlif səpkili <a href="/wiki/%C6%8Ffsan%C9%99" title="Əfsanə">əfsanələr</a>, <a href="/wiki/R%C9%99vay%C9%99t" title="Rəvayət">rəvayətlər</a>, <a href="/wiki/Epos" title="Epos">eposlar</a>, <a href="/wiki/Poeziya" title="Poeziya">poeziyalar</a> kimi ayrı-ayrı xalqların maddi və mənəvi mədəniyyətlərinə çevrilmişdir. Belə bir tarixi inkişaf prosesi, elmi dünyagörüşlərin formalaşması, ən qabarıq şəkildə özünü Qədim Şərqdə, Qədim Asiyada, <a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Antik dövrün</a> ən parlaq nümunələri olan <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Yunan%C4%B1stan" title="Qədim Yunanıstan">Yunanıstan</a>da və <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a>da əks etdirmişdir. </p><p><a href="/wiki/%C6%8Fm%C9%99k_b%C3%B6lg%C3%BCs%C3%BC" title="Əmək bölgüsü">İctimai əmək bölgüsü</a>nün meydana gəlməsi, <a href="/wiki/%C4%B0stehsal_vasit%C9%99l%C9%99ri" title="İstehsal vasitələri">istehsal vasitələri</a>nin təsərrüfat həyatında müəyyənedici rola malik olması, <a href="/wiki/Qul_%C9%99m%C9%99yi" title="Qul əməyi">qul əməyi</a>nin mənimsənilməsi prosesi ictimai inkişafın iki yolunu müəyyən etdi. Bunların biri cəmiyyətin həyatında ictimai əməyin təşkilinin üstün rola malik olması ilə, ikincisi isə, müxtəlif ailələrin <a href="/wiki/%C4%B0stehsal_vasit%C9%99l%C9%99ri" title="İstehsal vasitələri">istehsal vasitələri</a>nə və qullara görə mülkiyyətlərinin inkişafı ilə əlaqədardır. Məhz bununla əlaqədar olaraq tarixdə iqtisadi inkişafın, o cümlədən "siniflərin" meydana gəlməsinin iki üsulu fərqləndirilir. Bunlardan birini <a href="/wiki/Asiya_istehsal_%C3%BCsulu" title="Asiya istehsal üsulu">Asiya istehsal üsulu</a>, digərini isə antik istehsal üsulu kimi fərqləndirirlər. Bununla əlaqədar olaraq bəzi hallarda <a href="/wiki/Q%C9%99dim_D%C3%BCnya" title="Qədim Dünya">Qədim dünya</a> dedikdə, <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99rq" title="Şərq">Şərq</a> və <a href="/wiki/Asiya_%C3%B6lk%C9%99l%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Asiya ölkələrinin siyahısı">Asiya ölkələri</a>, <a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Antik dünya</a> dedikdə isə <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Yunan%C4%B1stan" title="Qədim Yunanıstan">Qədim Yunanıstan</a> və <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a> nəzərdə tutulur. Lakin bir ümumi cəhət vardır ki, ictimai inkişafda, təsərrüfatçılığın təşkilində, siniflərin əmələ gəlməsində, dövlətin idarə olunmasında, insanların <a href="/wiki/%C4%B0stehsal_vasit%C9%99l%C9%99ri" title="İstehsal vasitələri">istehsal vasitələri</a>nə və əməyinə görə davranış və fəaliyyət qaydalarının müəyyənləşdirilməsində nəticə etibari ilə eyni iqtisadi fikirlər söylənilmişdir. Məhz bununla əlaqədar olaraq, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_D%C3%BCnya" title="Qədim Dünya">Qədim dünya</a> dedikdə, istər-istəməz uzaq keçmişdə mövcud olmuş olduqca dəyərli fikirləri, mövcud dövrü dolğun əks etdirən elmi mülahizələri vəhdət şəklində şərh etmək ehtiyacı əmələ gəlir. Ona görə də <a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Antik dövrün</a> iqtisadi fikirlərini, analoji olaraq <a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Qədim dövrün</a> fikirləri kimi də qəbul etmək olar. </p><p><a href="/wiki/Q%C9%99dim_D%C3%BCnya" title="Qədim Dünya">Qədim dünya</a>nın iqtisadi fikrində təsərrüfat fəaliyyətinin gedişatı və dərk olunması görkəmli elm xadimlərinin ya iqtisadi görüşlərində, ya da xalqın əfsanəvi - poetik və mənəvi mədəniyyətində öz əksini tapmışdır. İqtisadi fikir haqqında danışarkən, bir qayda olaraq, bütün dünya ölkələrində qəbul olunmuş ümumi bir cəhət vardır ki, o da Qədim Şərqdə mövcud olmuş iqtisadi görüşlərin, fikirlərin öyrənilməsinə xüsusi diqqətin yetirilməsidir. Qədim Şərqin tarixi inkişafının bütün mərhələlərində iqtisadi fikirlərdə əsas yeri dövlət təsərrüfatının təşkili və idarə edilməsi problemi tutmuşdur. Natural təsərrüfata əsaslanan dövlət mülkiyyəti bir tərəfdən hakim "məbəd" mülkiyyətinin formalaşmasına, digər tərəfdən əmtəə təsərrüfatının aparılması həddinin müəyyənləşdirilməsinə yönəldilmişdir. Qədim Şərqdə iqtisadi fikir hakim natural - <a href="/wiki/Quldarl%C4%B1q" title="Quldarlıq">quldarlıq təsərrüfatı</a>nın müdafiə olunmasına yönəldilərək, bu mövqedən əmtəə - pul münasibətlərinə əsaslandırılırdı. Məhz bununla əlaqədar olaraq şeylərin dəyərlərinə görə mübadilə olunması ideyası meydana gəlmişdir. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="az" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Mündəricat</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Qədim_Asiya_sivilizasiyaları"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Qədim Asiya sivilizasiyaları</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="#Qədim_Misir"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">Qədim Misir</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Qədim_Şumer"><span class="tocnumber">1.2</span> <span class="toctext">Qədim Şumer</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Qədim_Babilistan"><span class="tocnumber">1.3</span> <span class="toctext">Qədim Babilistan</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Qədim_Çin"><span class="tocnumber">1.4</span> <span class="toctext">Qədim Çin</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Qədim_Hindistan"><span class="tocnumber">1.5</span> <span class="toctext">Qədim Hindistan</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="#Qədim_Avropa_sivilizasiyaları"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Qədim Avropa sivilizasiyaları</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Qədim_Yunanıstan"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Qədim Yunanıstan</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Qədim_Roma"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Qədim Roma</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#İstinadlar"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">İstinadlar</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Qədim_Asiya_sivilizasiyaları"><span id="Q.C9.99dim_Asiya_sivilizasiyalar.C4.B1"></span>Qədim Asiya sivilizasiyaları</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=1" title="Qədim Asiya sivilizasiyaları bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=1" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Asiya sivilizasiyaları"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qədim_Misir"><span id="Q.C9.99dim_Misir"></span>Qədim Misir</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=2" title="Qədim Misir bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=2" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Misir"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Göstərmək lazımdır ki, Qədim Şərqin iqtisadi fikri haqqında danışarkən, bura birinci növbədə <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>də meydana gəlmiş, yayılmış və inkişaf etmiş iqtisadi fikri xüsusi qeyd etmək lazımdır. Bəşəriyyətin meydana gəlməsi, inkişafı, insan cəmiyyətinin ilkin beşiyi hesab olunan <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Misir</a>, bu gün də öz ehramları, məbədləri, yeraltı sarayları, qəbir evləri ilə və s. möcüzələri ilə zəngin olan bir ölkə kimi dünyanın müxtəlif səpkili elmi-tədqiqatların daima diqqət mərkəzindədir. <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>də iqtisadi fikirlərin formalaşması, əsasən dövlətin mərkəzləşmiş idarəetmə sahəsindəki məqsədlərinin həyata keçirilməsi ilə bağlıdır. </p><p>Burada ictimai işlər, hərbi və maliyyə idarəçiliyi xüsusi yer tuturdu. Belə mərkəzləşdirilmiş idarəçilik sistemi xeyli savadlı adamların olmasını tələb edirdi. Ona görə də belə adamların hazırlanması da mərkəzləşdirilmiş formada həyata keçirilirdi. Çox hallarda bu günə gəlib çatmış yazılı mənbələrdə dövlət və təsərrüfat idarəçiliyinin həyata keçirilməsi, o dövrlərdə hakim olmuş dini ehkamların yerinə yetirilməsi "Nəsihətlər" vasitəsi ilə şərh edilirdi. Belə "Nəsihətlər" bizim eradan əvvəlki, III-II minilliyinə qədərki ilkin, Qədim, Orta, Yeni hökmdarlıq dövrləri üçün xarakterik idi. Belə "Nəsihətlər" sırasına "Heraklopol" hökmdarının oğlu Merikara "Nəsihətlər"ini, "İnsarın kəlamları", "Nefertinin peyğəmbərliyi", "Çobanın nağılları", "Axtoyanın Duaufanın oğluna, öz oğlu Piokiyə nəsihətləri" və s. aid etmək olar.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>də iqtisadi resursların, əsasən əmək və torpaq resurslarının ciddi uçotu aparılırdı. <a href="/wiki/Nil" title="Nil">Nil çayı</a> vadisi boyunca, torpaq sahələrinin kadastrı aparılmış, ən məhsuldar sol sahil boyunca olan sahələr dövlət torpaqları adlandırılmışdır. Dövlət başçısı hesab olunan <a href="/wiki/Firon" title="Firon">Fironlar</a> siyasi, dini hökmranlığı yerinə yetirməklə, başlıca iqtisadi funksiyaları da yerinə yetirirdilər. Məhz ona görə də onlar yer üzündə <a href="/wiki/G%C3%BCn%C9%99%C5%9F" title="Günəş">Günəş</a> (<a href="/wiki/Ra" title="Ra">Ra</a>) allahının oğlu və varisi hesab olunurdular. <a href="/wiki/Firon" title="Firon">Firon</a> xalqın və məmurların yalnız bəndəliyi ilə kifayətlənmir, bəzən özünə mehrablar ucaldır və özünün təsviri qarşısında ətirli maddələr yandırırdı.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Misir</a>də <a href="/wiki/Firon" title="Firon">Firon</a> hökmdarlığından sonra ölkənin iqtisadi həyatına ciddi müdaxilə edən kahinlər idi. Kahinlər ölkənin taleyini həll edən müdrik insanlar kimi cəmiyyətin həyatında qeyri-adi rol oynayırdılar. Məhz onların səyi nəticəsində o dünyadakı həyatın əbədiliyi əsaslandırılmışdır. Ona görə də insanlar bu dünyada qəbir evi üçün də mövqelərinə uyğun olaraq ciddi ehtiyatlar hazırlayırdılar. Ona görə də o dövrlərdəki xalq qüvvətli hökmdarlar və zəkalı kahinlərlə birlikdə, qarşılıqlı ünsiyyətdə fəaliyyət göstərirdilər, onların ümumi rifahı artmaqla, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Misir</a>in sivilizasiyanın vətəninə çevrilməsinə səbəb olurdu. </p><p><a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>in iqtisadi fikir tarixindən bəhs edərkən bir qayda olaraq, bizim eradan XIII əsr əvvəl yazılmış "İpuserin kəlamları"na xüsusi diqqət yetirilir. İpuser cəmiyyətin dəyişilməsinin ilkin keçid dövrünü göstərmişdir. Olduqca dərin və düşündürücü şəkildə baş verəcək diyişiklikləri şərh edərək göstərirdi ki, mövcud mərkəzləşdirilmiş idarə sistemi çox az adamın mənafeyinə xidmət edir. Ona görə də o hesab edir ki, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Misir</a>in taxılı hamının neməti olmalıdır. Bunun üçün müxtəlif deklarasiyalar, məhkəmə qanunları məhv edilməlidir. İluserin kəlamlarında əsas diqqət, ciddi reqlamentləşdirilmiş təsərrüfatın pozulmasına verilir.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Göstərilir ki, nəzarətin zəifləməsi bir tərəfdən istehsalçıların, xüsusən sənətkarların boş dayanmasına, digər tərəfdən yazanların, qeydiyyat aparanların fəaliyyətsizliyinə gətirib çıxarır. Bu da xalqın məhvinə səbəb olur. İşləməyən sənətkarları o, ölkənin düşmənləri adlandırır. O şəxslər ki, taxıl əkməyib, onlar məhsul alırlar. Bu barədə heç bir məlumat verilmir. Bu da xalqın qəzəbinə səbəb olur. Xüsusən cəmiyyətin kübar hissəsinin mərkəzləşdirilmiş hakimiyyət nümayəndələrinə qarşı çıxmasına səbəb olur. Kübarların <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Misir</a>in xarici düşmənləri ilə ittifaqa girməsi mərkəzi dövlət idarəçiliyini dağıda bilmişdir. Lakin "İluserin kəlamları"nda, eləcə də "Nefertinin peyğəmbərliyi"ndə göstərilir ki, heç cür vahid Misir dövlətini dağıtmaq olmaz. <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Vahid Misir dövləti</a>, ölkədə qayda-qanunun, inzibati qulluqçulların sabit gəlir əldə etmək təlimatçısı kimi göstərilirdi. "İluserin kəlamları"nda "xeyirxah paytaxtın düşmənlərinin" məhv olunması çağırışları vardı. O, ölkədə dini kahinlərin rolunun möhkəmləndirilməsinə və bərpa olunmasına, ölkənin hərbi gücünün artırılmasına diqqətin verilməsini qeyd edirdi. Ona görə də mərkəzləşdirmə ideyası "İluserin kəlamları"nda əsas yer tuturdu ki, bu da onun dövlət məmurları arasında çox məşhurlaşdırılmasına səbəb olmuşdur. <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>də iqtisadi fikrin əmələ gəlməsi əsasən, mərkəzləşdirilmiş dövlət idarəçiliyi ilə bağlı olsa da, lakin quldarlıq quruluşunun ümumi qanunauyğunluqlarından irəli gələn bir sıra xüsusiyyətləri də əhatə edirdi. Xüsusən dövlət idarəçiliyində yüksək vəzifə tutan əyanların təsərrüfatı ilə bağlı iqtisadi məsələlər də irəli sürülmüşdür. </p><p>Bir tərəfdən qulların əyan təsərrüfatında istifadə olunması qaydaları, digər tərəfdən orada çalışan işçilərin ağaların anbarlarından pay almaq hüququ müəyyənləşdirilmişdir. Bu da ölkə ərazisində mərkəzləşmiş təsərrüfat idarəçiliyinin prinsipi olmaqla həm əyan mülkiyyətinin formalaşmasına, həm də <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Misir</a> taxılının hər kəsin əsas nemətinə çevrilməsinə səbəb olurdu. Dövlət idarəçiliyində tutduğu vəzifədən asılı olaraq əmələ gələn əyan təsərrüfatı, onların rifahının əsasını təşkil etməklə, şəxsi təsərrüfata malik olmalarını aradan qaldırmadı. Beləliklə, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>də mülkiyyətin formalaşması əsasən əyan təsərrüfatı ilə bağlı olmuşdur. Əyan mülkiyyətinə həm sərəncamlarında olan şəxsi vasitələr, həm də qulluq vəzifəsindən asılı olaraq mənimsədiyi predmetlər daxil idi. Beləliklə, xüsusi mülkiyyət və dövlət mülkiyyəti çərçivəsində əmələ gəlməklə, onların qarşılıqlı fəaliyyət göstərməsinə səbəb olurdu. <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>də dövlət və xüsusi mülkiyyətin formalaşmasına birmənalı baxmaq olmaz. Yəni elə hesab etmək olmaz ki, dövlət mülkiyyəti əsasında əmələ gələn xüsusi mülkiyyət inkişaf etdikcə, tədricən dövlət mülkiyyətinin azalmasına və ya dağılmasına səbəb olurdu. Düzdür, mərkəzi hakimiyyətin zəiflədiyi dövrlərdə xüsusi mülkiyyətin həddi artırdı. Lakin hər yeni mərkəzi hakimiyyətin güclənməsi, çox hallarda əyanların xüsusi mülkiyyətlərinin hesabına baş verirdi. Bu və ya digər obyekt üzərində mülkiyyət hüququnun qorunması və saxlanması qaydaları b. e. əvvəl II minilliyin ikinci yarısında meydana gəlmişdir. <a href="/wiki/%C6%8Fm%C9%99k_b%C3%B6lg%C3%BCs%C3%BC" title="Əmək bölgüsü">Əmək bölgüsü</a>nün dərinləşdiyi, xüsusən maddi nemətlər istehsal edən hökmdar sənətkarları ilə əkinçilərin arasındakı münasibətlər, onların iqtisadi fəaliyyətlərini əsaslandıran qaydalar əsasında baş verirdi. Lakin burada bir ümumi cəhət var idi ki, mülkiyyət obyektinə sahib olma, mərkəzi hakimiyyətdə tutulan vəzifədən asılı idi. Vəzifə mənimsənilməsi ilə əlaqədar meydana gələn mülkiyyətin nəsildən-nəslə keçməsi və irsi xarakter daşıması oğulun müvafiq vəzifəyə təyin olunmasından asılı idi. Ona görə də, bir qayda olaraq vəzifəyə görə mülkiyyət mənimsənilməsi nəsildən-nəslə keçsə də, lakin bu heç də bir qədər asan başa gəlmirdi. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Ur_Nammu_code_Istanbul.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Ur_Nammu_code_Istanbul.jpg/220px-Ur_Nammu_code_Istanbul.jpg" decoding="async" width="220" height="438" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Ur_Nammu_code_Istanbul.jpg/330px-Ur_Nammu_code_Istanbul.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Ur_Nammu_code_Istanbul.jpg/440px-Ur_Nammu_code_Istanbul.jpg 2x" data-file-width="811" data-file-height="1616" /></a><figcaption>e.ə. 2500-2100-cü illərə aid Ur-Numma dövründə hazırlanan mixi yazıları</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qədim_Şumer"><span id="Q.C9.99dim_.C5.9Eumer"></span>Qədim Şumer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=3" title="Qədim Şumer bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=3" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Şumer"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Yaxın Şərqdə meydana gələn xırda dövlətlər, daima öz aralarında ciddi çəkişmələrə məruz qaldığından təsərrüfat quruculuğunda böyük nailiyyətlər əldə edə bilmirdilər. <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Misir" title="Qədim Misir">Qədim Misir</a>dən fərqli olaraq, bu ölkələrdə mərkəzləşmiş dövlət idarəetmə mexanizmi möhkəm deyildi. Çünki Qədim Şumerdə şəhər-dövlətlərin (Kiş, Eredu, Laqoin, Ur və s.) meydana gəlməsi, burada əsas iqtisadi fikir, əkinçilik şəraiti, irriqasiya işlərinin aparılması, su təchizatı, kanalların təmizəlnməsi və s. bağlı meydana gəlmişdi. Xüsusilə bu istiqamətdə ictimai əməkdən istifadə olunması sayəsində, bol məhsulun əldə olunmasına və onun da hakim sinfin əlində cəmlənməsinə səbəb olurdu. </p><p>Qədim Şumerdə e. ə. III minillikdə icma icma-məbədlərə məxsus mülkiyyətin üstün rola malik olması, yaradılan bütün nemətlərin burada cəmlənməsinə səbəb olurdu. Bu da tədricən məbədlərin torpaq sahələrinin icma torpaqlarından ayrılmasına və onun sənətkarlıq mərkəzinə, irriqasiya işlərini aparan təşkilata çevirdi. Məbəd torpaqları üç hissədən ibarət olurdu. Bir hissəni qullar becərib, əldə olunan gəlir məbədlərin ehtiyaclarının ödənilməsinə yönəldilirdi. İkinci hissə xidmət payları kimi, məbədin vəzifə adamlarına xidmət edənlərə verilirdi. Üçüncü hissə, çox da böyük olmayan məbləğdə, əldə olunan məhsulun beşdə bir hissəsindən çox olmayaraq icarəyə verilirdi. Dövlət hakimiyyətinin möhkəmlənməsi, yararlı torpaq sahələrinin möhdudluğu, Qədim Şumerdə təsərrüfatçılıq hesabatlarının aparılması zəruri qaydaya çevrilmişdi. Dövlət təsərrüfatında iş qüvvəsinin və <a href="/wiki/%C4%B0stehsal_vasit%C9%99l%C9%99ri" title="İstehsal vasitələri">istehsal vasitələri</a>nin dəqiq uçotunun aparılması ilə yanaşı, eyni zamanda torpaqların kadastrının, becərilən torpaqların keyfiyyətinin və yer quruluşunun uçotu aparılırdı. Həmçinin mərkəzi və yerli anbarlarda saxlanılan maddi resursların da aylıq və illik uçotu aparılırdı. Qeyd etmək lazımdır ki, Qədim Şumerdə dövlət təsərrüfatının möhkəmləməsi, onun ölkənin iqtisadi həyatına olan müdaxiləsi də güclənirdi. Belə ki, istehsalçıların fəaliyyətinə bilavasitə dövlət həm nəzarət edirdi, həm də onların davranışlarını reqlamentləşdirirdi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qədim_Babilistan"><span id="Q.C9.99dim_Babilistan"></span>Qədim Babilistan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=4" title="Qədim Babilistan bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=4" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Babilistan"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dövlətin təsərrüfatçılıq fəaliyyətindəki müdaxiləsi öz klassik formasını Qədim Babilistan çarlığının timsalında (e.ə. XIX -XYI əsr) tapmışdır. Məbəd torpaq sahələrinin qulluqda olanlara verilməsi, hökmdar adamlarına paylanması Babilistanda xüsusi mülkiyyətin möhkəmlənməsinə, icarə münasibətlərinin güclənməsinə səbəb olmuşdur. Bundan əlavə sələmçiliyin geniş yayılması, torpaq sahələrinin bir qrup adamların əlində cəm,lənməsi, əhali kütləsinin bir qisminin tam varyoxdan çıxmasına, borclu düşməsinə, hətta kölə, qul vəziyyətinə düşməsinə səbəb olurdu. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Milkau_Oberer_Teil_der_Stele_mit_dem_Text_von_Hammurapis_Gesetzescode_369-2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Milkau_Oberer_Teil_der_Stele_mit_dem_Text_von_Hammurapis_Gesetzescode_369-2.jpg/234px-Milkau_Oberer_Teil_der_Stele_mit_dem_Text_von_Hammurapis_Gesetzescode_369-2.jpg" decoding="async" width="234" height="290" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Milkau_Oberer_Teil_der_Stele_mit_dem_Text_von_Hammurapis_Gesetzescode_369-2.jpg/351px-Milkau_Oberer_Teil_der_Stele_mit_dem_Text_von_Hammurapis_Gesetzescode_369-2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Milkau_Oberer_Teil_der_Stele_mit_dem_Text_von_Hammurapis_Gesetzescode_369-2.jpg/468px-Milkau_Oberer_Teil_der_Stele_mit_dem_Text_von_Hammurapis_Gesetzescode_369-2.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="714" /></a><figcaption><a href="/wiki/Hammurapi_qanunlar%C4%B1" title="Hammurapi qanunları">Hammurappi qanunları</a> abidəsinin üst hissəsi</figcaption></figure> <p>Beləliklə, cəmiyyətdə adamların biri-birindən əsaslandırılmayan aslılığı sürətlənirdi. Dövlət mövcud vəziyyətlə, xüsusi hüquqi münasibətlərin qorunması ilə bağlı, o cümlədən sələmçilərdən asılılığı zəiflətmək məqsədi ilə yeni qaydaların müəyyən olunması prinsiplərini formalaşdırırdı. İqtisadi fikir nöqteyi-nəzərincə ən maraqlı qanunları hökmdar Hammurappinin (e.ə. 1792 - 1750) verdiyi qanunları hesab etmək olar. Hökmdar Hammurappi nəinki Qədim Mesopotamiyada fəaliyyət göstərən qanunları təkmilləşdirdi, eyni zamanda cəmiyyətin sosial-iqtisadi inkişafına səbəb olan bir sıra qanunlar da qəbul etdi. Onun 282 bənddən, giriş və nəticədən ibarət olan qanunlar məcəlləsi ölkənin idarə olunmasında, təsərrüfat həyatının, insanların, davranış qaydalarının müəyyən hüquqi sistemini müəyyən etmişdir.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Babilistan vətəndaşlarının iri mülkiyyətlərin qorunması, icarə, ticarətin aparılması, sələmçilik, muzdla işləməklə bağlı verilən qanunlarını iqtisadi fikir sahəsində edilən mütərəqqi irəliləyiş kimi qəbul etmək olar. Bütün qanunların əsas hissəsini "güclülərin zəifləri sıxışdırmaması" prinsipindən ibarət idi. Bundan əlavə dövlət məmurlarının, Babilistan vətəndaşlarının, ordu əsgərlərinin mülkiyyətlərinin qorunmasına üstünlük verilməklə yanaşı məbəd mülkiyyətinin də qorunmasına xüsusi diqqət yetirilirdi. Hammurappinin qanunlarında onların torpaq sahələrinin, evlərinin, bağlarının gümüşə satılması qadağan edilirdi. Sələmçiliyə qarşı yönəldilən Hammurappinin qanunlarında göstərilirdi ki, borcun ödənilməsi mümkün olmadıqda, əlavə faiz verməmək şərti ilə onun müddətinin bir ildə uzadılmasına icazə verilirdi. Digər tərəfdən borclunun icazəsi olmadan sələmçinin onun taxılının borcun əvəzinə götürülməsini qadağan edirdi. Hammurappinin qanunlarında sələmin həddi ciddi şəkildə müəyyən edilmişdi. Pul formasında sələmin həddi 20 %-dən natural formada isə 33 %-dən çox ola bilməzdi. Maraqlı cəhətlərdən biri kimi qeyd edilməlidir ki, Hammurappinin qanunlarında sələmçilərin borclularla pis rəftar etdikdə onların cəzalandırılması da göstərilirdi. Sələmçiliyin geniş yayılmasının qarşısını almaq məqsədi ilə əlaqədar qul borc verilməsi müddəti üç illə məhdudlaşdırılırdı. </p><p>Qanunda göstərilirdi ki, əgər qul sahibi borclunun arvadını, oğlunu, qızını, borc əvəzinə satırsa, onda onlar sahiblərinə qulluq etməli, tapşırıqlarını yerinə yetirməli və üç il müddət başa çatdıqdan sonra, onları azadlığa buraxmalıdırlar. Hammurappinin qanunları üç əhali kateqoriyasını, tam hüquqlu azad vətəndaşları, tam hüququ olmayan azad adamları və qulları nəzərə almaqla tərtib edilmişdir. Ümumiyyətlə, hökmdar Hammurappinin qanunları, bir tərəfdən dövlətin təsərrüfatın tənzimlənməsi ilə, digər tərəfdən isə müxtəlif əhali qrupunun iqtisadi fəaliyyətlərinin nəzarətdə saxlanılması ilə səciyyələnirdi. Qədim Babilistanda iqtisadi fikri, əsasən dövlətin təsərrüfata nəzarəti, xüsusi mülkiyyətin qorunması, sələmçiliyin həddinin müəyyən edilməsi, borc ödənişlərinin yerinə yetirilməsi, muzdlu əməkdən istifadə olunması ilə bağlı olmuşdur. Beləliklə, hökmdar Hammurappinin qanunları Yaxın Şərqdə iqtisadi və hüquqi fikrin inkişafına təsir göstərmiş, beləliklə də <a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Qədim dövr</a>də Yaxın Şərq dövlətlərində təsərrüfatçılığın digər sahələrində, xüsusən heyvandarlıqla, sənətkarlıqla, ticarətlə bağlı iqtisadi fikirlərin meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qədim_Çin"><span id="Q.C9.99dim_.C3.87in"></span>Qədim Çin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=5" title="Qədim Çin bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=5" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Çin"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Qin_Shi_Huang_BW.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Qin_Shi_Huang_BW.png/220px-Qin_Shi_Huang_BW.png" decoding="async" width="220" height="308" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cf/Qin_Shi_Huang_BW.png 1.5x" data-file-width="230" data-file-height="322" /></a><figcaption>Sin Şi Xuandi</figcaption></figure> <p>Dünya mədəniyyət tarixində özünəməxsus istiqaməti ilə fərqlənən Çin elmi bir çox sahələrdə, o cümlədən iqtisadi fikir tarixində olduqca dəyərli nailiyyətlər əldə etmişdir. Xüsusən Konfutsiyanın (552-479 e.ə.) (Kun-Fut-zı) irəli sürdüyü iqtisadi ideyalar Qədim Çin dövlətinin milli ideologiyasının əsası kimi onun iki minillik tarixi dövrünü təşkil etmişdir. İri ailə icmaları daxilində formalaşmış ənənələrə sadiq qalan Konfutsiya onu böyük - kiçik, ata - oğul, böyük qardaşlar - kiçik qardaşlar prinsipi ilə bütün cəmiyyətin sosial-iqtisadi quruluşunu stabilləşdirmək istəyirdi. </p><p>Konfutsiya təkmilləşmiş adam-xeyirxah ər təlimini yaratmışdır. Bu təlimin əsasında böyüklərə hörmət, humanizm, öz borcunu dərk etmək prinsipi dururdu. Humanist adam təvazökarlığı, ədalətliliyi, dözümü, hamıya qarşı eyni olmağı ilə səciyyələnirdi. Konfutsiya göstərirdi ki, xeyirxah ər yalnız öz borcunu bildiyi halda, lakin aşağı adamlar yalnız faydalanmağı bilirlər. Ali mənəvi prinsipləri hər cür sərvətdən, yüksək mövqe tutmaqdan üstün hesab edən Konfutsiya qeyd edirdi ki, insan yüksək mövqe tuta bilmədiyinə görə deyil, tam möhkəmlənməməsinə görə təəssüflənməlidir. Konfutsiya ilk dəfə Çində irəli sürülmüş təbii hüquq nəzəriyyəsini sosial, mənəvi və hüquqi fəlsəfə istiqamətində inkişaf etdirmişdir. Təbii hüquq konsepsiyasına əsasən, allah dünyanın ilkin səbəbidir. Lakin cəmiyyət həyatında baş verən hadisələrə qarışmır. Allah töhfəsi kimi verilən təbii hüquqlar vətəndaş qanunları ilə qorunur. Əsrlər boyu "təbii hüquq" nəzəriyyəsi Çində inkişaf etmiş, hakim sinfin mənafeyinə xidmət etsə də, lakin xalqın mənəvi zənginləşməsində olduqca böyük rol oynamışdır. Çünki mənəvi zənginlik, bu gün də Çin xalqının ən böyük bəşəri dəyərləri kimi qiymətləndirilir. Konfutsiya insanın mənəvi təkmilləşməsini dövlət idarəçiliyinin əsası hesab edirdi. Onun fikrinə görə dövlət böyük bir ailədir, hökmdar isə "xalqın atasıdır". İdeal hökmdar obrazında da Konfutsiya təkmilləşmiş şəxsiyyəti görürdü və qeyd edirdi ki, dövlət xərclərində qənaətcil olmalı, insanlar üçün qayğı çəkməlidir. </p><p>Konfutsiya hökmdarları əvvəlcə xalqı varlı etməyə, sonra isə tərbiyələndirməyə çağırırdı. Bununla əlaqıdar o qeyd edirdi ki, hökmdarlar adamların azlığı ilə deyil, nemətlərin qeyri-bərabər bölünməsinə görə qayğı çəkməlidirlər. Eyni zamanda o göstərirdi ki, yoxsulluğun əsas səbəbi aşağıdakılarla yuxarılar arasında gedən çəkişmələrdir. Əlbəttə, belə bölgüdə əhalinin sosial təbəqələşməsi nəzərə alınırdı. Çünki Konfutsiya "ali icma ilə" xüsusi mənimsəməni fərqləndirirdi. Ali icmaya kollektiv mülkiyyət sahibi olan kəndliləri, xüsusi mənimsəməyə isə quldar mülkiyyətini daxil edirdi. </p><p>Qədim Çin ictimai fikrində "Quan-tsızı" kollektiv iqtisadi traktı xüsusi yer tutur. Bu iqtisadi traktı e.ə. 4-3 əsrlərdə hökmdar tipin yaranmış olduğu "Qərb qankarında elm sarayı" adlı akademiyasında meydana gəlmişdir. Müxtəlif alimlərin 500-dən yuxarı əsərlərinin məhsulu "Quan-tsızı" traktında birləşmiş 76 fəsilli ensklopedik yadigar bir əsər kimi bugünkü günə gəlib çatmışdır.8 İctimai həyatda baş verən dəyişikliklərin məhsuldar və ya qeyriməhsuldar illərlə əlaqəsi və əməyin dövlətin gücünün əsası olduğu "Quantsızı" traktında qeyd olunurdu. Bununla yanaşı əməyin ekvivalent mübadiləsinin aparılmasının meyarı olduğu göstərilirdi. Traktın müəllifləri hesab edirdilər ki, "ustalarla" "əkinçilərin" əmək məhsullarının mübadiləsi şəraitində birinin o birinə nisbətən daha çox fayda götürməsinə heç cür yol vermək olmaz. Çünki bütün xalq bir çalışmalı və hamı bərabər qazanc əldə etməlidir. </p><p>"Quan-tsızı" traktında qeyd olunur ki, xalq bilikli adamlar üçün gəlir, tacirlər üçün isə mənfəət yaradır. Bununla belə sadə xalqla bilikli adamlar təbii hüquq konsepsiyası baxımından əsaslandırılırdı. Göstərilirdi ki, əgər hamı bilikli adam olsaydı onda ölkə gəlirsiz qalardı və heç biliksiz adamlar da olmazdı. "Quan-tsızı" traktında iqtisadi fikirlər əsasən "hökmdarı dövlətli" "xalqı razı" görmək istiqamətindədir. "Quan-tsızı" müəllifləri qeyd edirdilər ki, iqtisadiyyatın stabilləşməsinin əsasını əkinçilik işinin sürətləndirilməsi və dövlətin daim taxıl ehtiyatının yaradılması təşkil edir. Taxılın qiymətinin tənzimlənməsi tövsiyə edilirdi. Lakin nə sənətkarlıq, nə də ticarət faydasız iş hesab olunurdu. Bundan əlavə traktda qeyd olunurdu ki, "dörd qrup xalqın" qulluq adamlarının, əkinçilərin, sənətkarların və tacirlərin əmək və həyatı geniş şəkildə reqlamentləşməlidir. Onlar sənətlərini dəyişməməli və nəsildən-nəslə keçməlidir. Ümumiyyətlə, qeyd etmək lazımdır ki, "Quan-tsızı" traktı Qədim Çin iqtisadi fikirlərinin təşəkkülü və inkişafında misilsiz rol oynamışdır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qədim_Hindistan"><span id="Q.C9.99dim_Hindistan"></span>Qədim Hindistan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=6" title="Qədim Hindistan bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=6" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Hindistan"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Qədim Hindistanda eramızdan əvvəl XXIII-XXYIII əsrlərdən başlayaraq, quldarlıq quruluşunun inkişafı, intensiv şəhərsalma, budda ehkamının üstün rola malik olması, xüsusi mülkiyyətlə, əmlakla, vergi ilə, dəyərlə, əməklə bağlı Cənubi Asiyada iqtisadi görüşlərin meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur. Qədim Hindistanda mülkiyyət onun sahibinin bir hissəsi hesab olunurdu. Lakin bununla yanaşı ilkin buddizm təlimində mülkiyyətdən imtina etmək əsas yer tuturdu. Bədənin zahiri ünsürü kimi təsvir olunan əmlakdan imtina etmək şəxsiyyətin budda qarşısında ən ali keyfiyyəti kimi göstərilirdi. Eramızdan əvvəl I minilliyin ortalarında meydana gələn buddizm dininin və onun təsvirinə həsr olunan ədəbiyyatın braxmanizmin (induzma) meydana gəlməsi cəmiyyətin mədəni həyatının inkişafına müsbət təsir göstərirdi. Qədim Hindistanda insanların istər dini, istərsə gündəlik fəaliyyətləri, istərsə də mənəvi davranışları o dövrdə yazılmış ədəbiyyatlarla tənzimlənirdi. Xüsusi üç kitab vasitəsi ilə insanın həyatındakı fəaliyyətinin əsas məqsədi, onun dini borcu (dxarme), qazancı (artxe), sevgisi (kame) əsaslandırılırdı. Bunlara "Manunun qanunları" - dini borcları , "Artaxaşastra" - qazancı, "Kamasutra" - sevgisini təsvir edən kitablar daxil idi. Dini borcların yerinə yetirilməsini birinci dərəcəli vəzifə kimi qarşıya qoyan "Manunun qanunları" hər bir fərdə üç məqsəddən istifadə olunmasına icazə verilirdi.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sərvətin, maddi nemətlərin əldə olunması xüsusən qurban vermə ehkamı ilə əlaqədar idi. Həyat fəaliyyətində əldə olunan bütün əmlaklar birmənalı olaraq allahın yolunda (buddaya) qurban vermək üçün nəzərdə tutulurdu. Qeyd etmək lazımdır ki, Qədim Hindistanda iqtisadi fikirlərin meydana gəlməsində və formalaşmasında eramızın birinci əsrində 15 kitab əsasında tərtib edilmiş "Artaxaşastra" traktı mühüm rol oynamışdır. Maddi qazancın əldə olunmasına, ətraf ərazilərin yeni vergi verənlərə görə zəbt edilməsi, bu əsasdan da hökmdarın xəzinəsinin doldurulması prinsipi traktda əsas yer tutur. Traktın əsas tərtibatçısı hökmdar I Çandra quntanın məsləhətçisi Kanutilya hesab olunur. Dövlətin möhkəmlənməsinə, vergi yağmanın təkmilləşməsinə, gəlirlərin artırılmasına, xərclərin azalmasına, ticarətin aparılması qaydalarına traktda geniş yer verilmişdir. "Artaxaşastra" traktında hökmdara dörd elmin öyrənilməsi zəruri hesab edilir. Bunlardan biri dini təlim, ikincisi fəlsəfə, üçüncüsü idarəetmə, dördüncüsü isə iqtisadiyyat. Traktın ikinci kitabı iqtisadiyyata (vartta) həsr edilmişdir. Müxtəlif təsərrüfat fəaliyyəti ilə bağlı, xüsusən əkinçilik, heyvandarlıq, ticarət sahələri kimi öyrənilən iqtisadiyyat, əslində dövlət təsərrüfatı sferası kimi şərh edilərək xəzinənin doldurulması vasitəsi hesab olunur. </p><p>Lakin "Artxaşastra" traktı, heç də tam iqtisadi prosesləri bütövlüklə əhatə etmirdi. Bəzi hallarda oradakı iqtisadi görüşlər reallıqdan uzaq şəkildə şərh edilirdi. Bütün bunlara baxmayaraq, Qədim Hindistanın bu mədəniyyət abidəsi, təsərrüfatçılığın aparılması, ideal dövlətin idarə olunması, vergi qoyuluşunun təşkili sahəsində əmlakdan istifadə və sərəncam vermək istiqamətində dəyərli iqisadi fikirləri əks etdirə bilmişdir. Məhz buna görə də, bu trakt ümumdünya iqtisadi fikir tarixində özünəməxsus və əbədi yer almışdır. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Qədim_Avropa_sivilizasiyaları"><span id="Q.C9.99dim_Avropa_sivilizasiyalar.C4.B1"></span>Qədim Avropa sivilizasiyaları</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=7" title="Qədim Avropa sivilizasiyaları bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=7" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Avropa sivilizasiyaları"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qədim_Yunanıstan"><span id="Q.C9.99dim_Yunan.C4.B1stan"></span>Qədim Yunanıstan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=8" title="Qədim Yunanıstan bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=8" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Yunanıstan"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>İqtisadiyyat haqqında söhbət edərkən, bir qayda olaraq, bu sözün ilkin şərhini vermiş qədim yunanlar haqqında düşünməli oluruq. Lakin cəmiyyətin davranış qaydaları, faydalı fəaliyyətləri haqqında bəhs edən iqtisadiyyat lap <a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Qədim dövr</a>dən bəri mövcud olsa da, ancaq bir elmi təfəkkür tərzi kimi, uzun müddət elmin müxtəlif sahələri ilə bağlı öyrənilmişdir. Özü də bu proses <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Yunan%C4%B1stan" title="Qədim Yunanıstan">Qədim Yunanıstan</a>da özünə xüsusi məkan qazanmışdır. Heç də, təsadüfi deyildir ki, biz iqtisadiyyat haqqında danışarkən, bu məfhumun mənşəyini yunan sözü olan "təsərrüfat" və "qanun" olduğunu qeyd etməli oluruq. "İliada" və "Odisey" əsərlərində sərvətin mənbəyi, natural təsərrüfat, xüsusən, taxılın, heyvanların yığımı hər cür məhsulların ehtiyatı sayılırdı. Kənd təsərrüfatı işləri ilə məşğul olmaq azad adamların ləyaqətli işi hesab olunurdu.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Xenophon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Xenophon.jpg/220px-Xenophon.jpg" decoding="async" width="220" height="339" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Xenophon.jpg/330px-Xenophon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Xenophon.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="617" /></a><figcaption>Qədim yunan tarixçisi və mütəfəkkiri <a href="/wiki/Ksenofon" title="Ksenofon">Ksenofon</a></figcaption></figure> <p>Yunanıstanda e.ə. YIII-YII əsrlərdə sənətkarlığın əkinçilikdən ayrılması, ticarətin genişlənməsi, eləcə də sələmçiliyin güclənməsi, bir tərəfdən adamların torpaqdan məhrum olunmasına gətirib çıxarırdı, digər tərəfdən cəmiyyətin Polisey (şəhər-dövlət) deyilən, xüsusi qrupu meydana gəldi ki, onlar da kollektiv şəkildə qullara, digər asılı adamlara və yadelli adamlara qarşı dururdular. Poliseyaya daxil olan vətəndaşlar, torpaq və qullar üzərində hakim mövqedə dayanmaq hüququnu daşıyırdılar. Belə iqtisadi görüşlərin formalaşması və Ksenofontun (e.ə. 430-354), Platonun (e.ə. 427-347), Aristotelin (e.ə. 384-322) əsərlərində daha parlaq şəkildə əks olunmuşdur. Afina Poliseyinin kübar ailəsində dünyaya gəlmiş Ksenofont qızğın siyasi dairələrdə aktiv iştirak etmiş, spartakçılardan torpaq sahəsi almış və öz fəaliyətini bədii ədəbiyyatlarla, kənd təsərrüfatı işləri ilə bağlamışdır. O, öz iqtisali görüşlərini "Ev qurumu" əsərində şərh etmişdir. Quldarlıq quruluşunun görkəmli ideoloqu kimi, o, ev təsərrüfatının aparılması qaydaları, xüsusi ev təsərrüfatı ilə əkinçiliyin aparılması üsulları, istehsalın təşkili, qulların daha məhsuldar işləməsi, maddi stimullaşmanın aparılması haqqında elmi mülahizələr irəli sürmüşdür. Ksenofont göstərirdi ki, iqtisadi inkişafın yolu natural təsərrüfatdır. </p><p>Azad vətəndaşlar, əkinçilər, sənətkarlar, tacirlər və aristokratiya arasında ciddi ziddiyyətlər meydana gəlmişdi. Məhz belə şəraitdə görkəmli filosof Platonun iqtisadi və sosial proseslərə olan münasibəti, iqtisadi fikirdə olduqca dəyərli görüşlərin əmələ gəlməsinə səbəb oldu. Onun əsas iqtisadi fikirləri "Dövlət" və "Qanunlar" əsərində şərh olunmuşdu. Platon da Ksenofont kimi yunan polisinin böhran keçirtdiyi vaxtlarda yaşamış, zəmanəsinə xas olan ictimai, iqtisadi, sosial-siyasi, mənəvi-hüquqi məsələlərini həll etməyə çalışmışdı. Yaxşı təhsil almış, gəmi səyahəti ilə müxtəlif ölkələrdə olmuş və seçilən torpaq sahibi ailəsində anadan olmuş Platon kübarlarla demokratlar arasında, dövlətlilərlə kasıblar arasında, qullarla quldarlar arasında gedən sinfi mübarizənin həll olunmasına çalışmışdı. Məhz buna görə də o, <a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Antik dövrün</a> ən məşhur mütəfəkkiri kimi, sonrakı elmi dünyagörüşlərin formalaşmasının mənbəyi kimi bəşər tarixində əbədiləşmişdir. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg/280px-Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg" decoding="async" width="280" height="366" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg/419px-Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg/559px-Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg 2x" data-file-width="804" data-file-height="1052" /></a><figcaption><a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platon</a> (solda) və <a href="/wiki/Aristotel" title="Aristotel">Aristotel</a> (sağda), <a href="/wiki/Rafael_Santi" title="Rafael Santi">Rafael Santinin</a> "<a href="/wiki/Afina_m%C9%99kt%C9%99bi_(Rafael)" title="Afina məktəbi (Rafael)">Afina məktəbi</a>" portretindən bir fraqment. <i>Aristotel öz əsəri olan "Nikomaxus əxlaqı" kitabını əlində saxlayır.</i></figcaption></figure> <p>Platon hesab edirdi ki, ümumiyyətlə qeyri-bərabərlik insanların təbiətindən irəli gəlir və onu aradan qaldırmaq mümkün deyil. Ona görə də hər adam təbii qabiliyyətinə uyğun gələn payı almalıdır. O göstərirdi ki, hərə bir işlə məşğul olmalıdır. İşçi işləyənlərin işinə deyil, müəyyən bir işə uyğunlaşmalıdır. Bu çox asan məhsul istehsal etməyə səbəb olar. Platon hesab edirdi ki, dövlət üç təbəqədən ibarət olmalıdır. Hökmdar və filosoflardan, hərbiçilər və əkinçilərdən, sənətkar və tacirlərdən. Bu təbəqələrin mənəvi təbiətləri müxtəlif olduğundan onlar dövlət işlərində də müxtəlif işləri yerinə yetirəcəklər. <a href="/wiki/%C6%8Fm%C9%99k_b%C3%B6lg%C3%BCs%C3%BC" title="Əmək bölgüsü">Əmək bölgüsü</a>nə, xüsusən ixtisaslaşmaya böyük əhəmiyyət verən Platon göstərirdi ki, cəmiyyətdə müxtəlif kəmiyyətli tələbatlar fəaliyyət göstərdiyindən, hətta bir adamın tələbatının ödənilməsi üçün çoxnövlü əmək tətbiq etmək lazımdır. Beləliklə, o, belə qənaətə gəlirdi ki, <a href="/wiki/%C6%8Fm%C9%99k_b%C3%B6lg%C3%BCs%C3%BC" title="Əmək bölgüsü">əmək bölgüsü</a> cəmiyyətdə adamların biri-biri ilə əlaqəyə girməsinə səbəb olur. Belə əlaqə şəraitində müxtəlif tələbatlarla, ayrıca bir adamın məhdud qabiliyyəti arasındakı ziddiyyəti həll edir. </p><p><a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Antik dövrün</a> iqtisadi problemlərinə dair ən mütərəqqi fikirlər irəli sürən Aristotel, dünya elminin korifeylərindən hesab olunur. Aristoteldir. Məntiqi elmi yaradıcılığa əsaslanan, cəmiyyətdə baş verən sosial-siyasi, mədəni-iqtisadi dəyişikliklərin əsasında duran əsas prinsipləri Aristotel açıb göstərmişdir. Elm aləmində dahi Platonun şagirdi, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_D%C3%BCnya" title="Qədim Dünya">Qədim dünya</a>nın bənzərsiz sərkərdəsi Makedoniyalı İsgəndərin müəllimi kimi tanınan Aristotel, quldarlıq quruluşunun iqtisadi sistemini şərh edən ilk iqtisadçı hesab olunur. Bu da təsadüfi deyildir. Çünki o, "Siyasət", "Afina siyasəti" əsərlərində adamların faydalı fəaliyyətini və nemətlər əldə olunmasına görə onların davranış qaydalarını təhlil edə bilmişdir. Aristotelin iqtisadi görüşləri elə dövrdə foprmalaşmışdır ki, həmin şəraitdə quldarlıq cəmiyyəti dərin böhranlara, polisey dövlət qurumu tənəzzülə məruz qalmışdır. Quldarlığın ilkin olaraq, iqtisadi xarakteristikasını vermiş Aristotel göstərirdi ki, nə istehsal, nə də ki, insan həyatının özü qulsuz keçinə bilməz. Qulları danışan və çevik əmək aləti hesab edən Aristotel, onları mülkiyyət obyekti sayırdı. Bununla əlaqədar olaraq meydana gələn iki fəaliyyət növünü fərqləndirməyi tövsiyə edirdi. Biri aktiv fəaliyyət kimi istehlakdan ibarətdir ki, onlar zəruri yaşayış vasitələrinin yaradılmasını tələb edir. İkinci fəaliyyət növü isə <a href="/wiki/Qul_%C9%99m%C9%99yi" title="Qul əməyi">qul əməyi</a>dir ki, o da zəruri yaşayış vasitələrinin istehsalına yönəldilir. Məhz bu baxımdan da Aristotel hesab edirdi ki, sərvət, nemət əldə etmək istəyən hər bir kəs mütləq <a href="/wiki/Qul_%C9%99m%C9%99yi" title="Qul əməyi">qul əməyi</a>ndən istifadə etməlidir. <a href="/wiki/Qul_%C9%99m%C9%99yi" title="Qul əməyi">Qul əməyi</a> və ona hökm vermək "təbiətin ümumi qanunu" kimi, "qarşılıqlı özünüsaxlamaq" prinsipindən irəli gəldiyini göstərən Aristotel sübut edirdi ki, hətta adamlar hüquqi baxımdan azad olsalar belə, müəyyən fiziki işlər yerinə yetirəndə onlar qula çevrilirlər. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qədim_Roma"><span id="Q.C9.99dim_Roma"></span>Qədim Roma</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=9" title="Qədim Roma bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=9" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qədim Roma"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=Antik_d%C3%BCnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik dünya (səhifə mövcud deyil)">Qədim dövrün</a> iqtisadi fikri klassik quldarlıq quruluşunun tərəqqi etdiyi e.ə. II əsrdə, eləcə də eranızın III-V əsrlərində <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a>da inkişaf etmiş və başa çatmışdır. <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a> iqtisadi fikri azad və bərabərhüquqlu torpaq mülkiyyətçilərinin birləşməsi əsasında əmələ gəlmiş şəhər icma əkinçiliyi və <a href="/wiki/Qul_%C9%99m%C9%99yi" title="Qul əməyi">qul əməyi</a>nin mənimsənilməsi ilə əlaqədar idi. Roma polis dövlətinin quldarlıq şəraitində inkişafı və kəsb etdiyi ziddiyyətlərin aradan qaldırılması əkinçilik, torpaq mülkiyyətçiliyi, hərbiçilərin torpaq əldə etməsi hüquqları və sairə məsələlərlə bağlı aparılan islahatlarla sıx şəkildə bağlı idi. Qeyd etmək lazımdır ki, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a>da xüsusi mülkiyyətçilərin hüquqlarının möhkəmləndirilməsi, azad adamlarla qullar arasındakı tərəfləri əks etdirən "XII cədvəlli qanunlar" deyilən əsasnamə öz əksini tapmışdır. Burada eyni zamanda borc sistemini tənzimləyən çox ciddi qanunlar da öz əksini tapmışdır. Həmçinin 125 ha-dan (500 yuqer) yuxarı torpaq sahəsini icarə etmək qadağan edilirdi. Roma tarixində e.ə. 134-cü ildə Qrakx qardaşlarının torpaq islahatları sahəsindəki layihələri çox mühüm rol oynamışdır. Belə ki, dövlətdən torpaq icarəyə götürülməsinin həcmi ailədəki yetkin yaşlı oğlanların sayından asılı olaraq artırılırdı. Belə ki, onların ikisinə əlavə olaraq hər birinə 250 yuqer (62,5 ha) torpaq sahəsinin icarəyə verilməsinə icazə verilirdi. </p><p>Eramızdan II-I əsr əvvəl torpaqdan istifadə etməklə bağlı <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a> iqtisadiyyatında ciddi dəyişikliklər baş vermişdir.Xırda torpaq sahələri təmərküzləşməyə, iri torpaq sahibkarları meydana gəlməyə başlamışdı. Quldarlıq təsərrüfatına əsaslanan prinsiplərin formalaşması ilə yanaşı, muzdlu əməkdən istifadə olunması, təsərrüfatın şəhər tələbatına uyğun olaraq aparılması meylləri də güclənirdi. Belə şəraitdə quldarlıq təsərrüfatının səmərəli təşkili yeni iqtisadi fikirlərin meydana gəlməsinə səbəb oldu. Bu sahədə Mak Portsen Katonun (e.ə. 234-149) "Əkinçilik haqqında" traktını xüsusi qeyd etmək lazımdır. Katon göstərirdi ki, əkinçiliklə məşğul olmaq, azad vətəndaşlar üçün ən ləyaqətli iş hesab olunmalıdır. Çünki "ən sadiq adamlar və ən məşhur əsgərlər" əkinçilər arasından çıxır. Əkinçilər "xalis gəlir" yaradanlardır. Katon qeyd edirdi ki, 100 yuqerlik (25 ha. bir qədər çox) kiçik malikanələr əldə etmək lazımdır. Həmin malikanələr yaxşı torpaq sahələrində yerləşməlidir. Şəhərlərə su hövzələrinə yaxın yerlərdə əldə olunan malikanələr üzümlüklə, bostan sahəsi ilə, zeytun bağı ilə, çörək tarlası ilə əhatə olunmalıdır. Katon həmin kənd təsərrüfatı sahələrinin gəlir gətirmək şkalasını da təsvir etmişdir. </p><p>Katon mülkədarların <a href="/wiki/Qul_%C9%99m%C9%99yi" title="Qul əməyi">qul əməyi</a>ndən istifadə etmək qaydalarını da tövsiyə edirdi. Hər qul, işinin həcmi və növü üzrə konkret tapşırıq almalıdır. Bu tapşırıqlar mülkədarların olmadığı vaxtda necə yerinə yetirildiyini nəzarət etməyə imkan verirdi. Bundan əlavə muzdlu əməkdən istifadə etmək qaydalarını da Katon müəyyənləşdirirdi. </p><p><a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a> iqtisadi fikir tarixində Mark Varron (116-27 e.ə.) kənd təsərrüfatı sahəsində irəli sürmüş ideyalarına görə xüsusi yer tutur. Onun "Kənd təsərrüfatı haqqında" əsərində əkinçiliklə yanaşı heyvandarlıq, şəxsi təsərrüfat məşğuliyyəti ilə bağlı dəyərli fikirlər irəli sürmüşdür. Varron qeyd edirdi ki, əkinçilər iki məqsədə doğru, faydalanmağa və zövq almağa can atmalıdırlar. Fayda, gəlir gətirməyi tələb edir. Zövq isə nə xoşdur, onu tələb edir. Xoş olandan vacib isə faydalanmaqdır. Varron əkinçilik işinin yaxşı mənimsənilməsi üçün göstərirdi ki, toxumu səpməzdən əvvəl, əkin sahəsinin xüsusiyyətini bilməklə yanaşı, orada hansı avadanlıqlardan istifadə olunacağını da bilmək lazımdır. Torpağın təyinatına görə istifadə olunmasına xüsusi əhəmiyyət verən Varron eyni zamanda qeyd edirdi ki, ona təbii amillər də təsir göstərir. Malikanələrin yerləşməsini təsərrüfatın daxili təşkili ilə əlaqələndirən Varron göstərirdi ki, istehsal gəlir gətirə bilmək nöqteyi-nəzərincə aparılmalıdır. Varron təsərrüfatların bazar istiqamətində aparılmasını xüsusi qeyd edirdi. Katondan fərqli olaraq, Varron, malikanələri təkcə şəhər tələbatı ilə deyil, kənd yerlərinin tələbatı ilə də əlaqələndirməyə üstünlük verirdi. Lakin buna baxmayaraq, Varron quldarlıq təsərrüfatının natural xüsusiyyətlərindən kənarlaşa bilməmişdir. </p><p>Spartak üsyanından sonra, Varron qulları "Danışan alətlər", "iş heyvanları" adlandıraraq onları daha səmərəli işləmək üçün və təsərrüfata məcburi cəlb olunmasının daha çevik metodlarından istifadə olunmasını qeyd edirdi. </p><p>Roma imperiyasında ilkin xristianlığın meydana gəlməsi (bizim eranın I-II əsr) iqtisadi fikir tarixində xüsusi bir cərəyan yaratmasa da, lakin peyğəmbər İsa Məsihin adından həddindən artıq sərvət əldə etmək, oğurluq etmək, sələm almaq Allah qarşısında günah işlətmək kimi göstərilirdi. İncilin, Yukanın, Mattanın, Markın, Lukanın Yəhyanın müqidələrində belə fikirlər öz əksini tapmışdır. "Dəvənin iynə deşiyindən keçməsi, varlı adamın Allah hüzurundan keçirilməsindən daha asandır", "...Heç bir şey ummadan borc verin". (Lukanın müqidəsi 6:35)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ümumiyyətlə, <a href="/wiki/Q%C9%99dim_Roma" title="Qədim Roma">Qədim Roma</a> iqtisadi fikrində əsas yeri xüsusi mülkiyyətin formalaşması, əkinçiliyin inkişafı əsasında torpaqlardan səmərəli istifadə olunması, gəlir əldə etmənin sürətlənməsi üçün onların ixtisaslaşdırılması və əlavə məhsulların bazar vasitəsi ilə reallaşması və s. tuturdu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İstinadlar"><span id=".C4.B0stinadlar"></span>İstinadlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit&section=10" title="İstinadlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&section=10" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İstinadlar"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6982878">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Всемирная история экономической мысли , том I М.1987, стр.37</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Б.Прус Фирон, Б.1986, стр.13</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">"Всемирная история экономической мысли" Т.1, М.1987, стр.36-54</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Всемирная история экономической мысли. том.I. М.1987. стр.56</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Всемирная история экономической мысли. том 1. стр. 88</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">История древнего мира, т.II М. 1982 стр. 90</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">İncil. Biblya tərcümə institutu, Stokholm. 1996, səh. 113</span> </li> </ol></div></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="İqtisadi_təlim_məktəbləri" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C4%B0qtisadi_t%C9%99lim_m%C9%99kt%C9%99bl%C9%99ri" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="İqtisadi_təlim_məktəbləri" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_t%C9%99lim_m%C9%99kt%C9%99bl%C9%99ri" title="İqtisadi təlim məktəbləri">İqtisadi təlim məktəbləri</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Müasirdən əvvəlki</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Qədim məktəblər</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0slam_iqtisadiyyat%C4%B1_tarixi" title="İslam iqtisadiyyatı tarixi">Orta əsr islami</a></li> <li><a href="/wiki/Sxolastika" title="Sxolastika">Sxolastika</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Müasir dövr</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/Erk%C9%99n_m%C3%BCasir_f%C9%99ls%C9%99f%C9%99" title="Erkən müasir fəlsəfə">Erkən müasir</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kameralizm" title="Kameralizm">Kameralizm</a></li> <li><a href="/wiki/Merkantilizm" title="Merkantilizm">Merkantilizm</a></li> <li><a href="/wiki/Fiziokratiya" title="Fiziokratiya">Fiziokratiya</a></li> <li><a href="/wiki/Salamanka_m%C9%99kt%C9%99bi" title="Salamanka məktəbi">Salamanka məktəbi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/Q%C9%99rb_f%C9%99ls%C9%99f%C9%99si" title="Qərb fəlsəfəsi">Orta müasir</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Amerika_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amerika məktəbi (iqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Amerika (Milli)</a></li> <li><a href="/wiki/Avstriya_m%C9%99kt%C9%99bi" title="Avstriya məktəbi">Avstriya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Birminqem_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birminqem məktəbi (iqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Birminqem</a></li> <li><a href="/wiki/Klassik_iqtisadiyyat" title="Klassik iqtisadiyyat">Klassik</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Rikard_iqtisadiyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rikard iqtisadiyyatı (səhifə mövcud deyil)">Rikard</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Distributizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Distributizm (səhifə mövcud deyil)">Distributizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0ngilis_iqtisadiyyat_tarixi_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İngilis iqtisadiyyat tarixi məktəbi (səhifə mövcud deyil)">İngilis tarixi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frans%C4%B1z_liberal_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fransız liberal məktəbi (səhifə mövcud deyil)">Fransız liberal</a></li> <li><a href="/wiki/Corcizm" title="Corcizm">Corcizm</a></li> <li><a href="/wiki/Tarix_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)" title="Tarix məktəbi (iqtisadiyyat)">Alman tarixi</a></li> <li><a href="/wiki/Maltus%C3%A7uluq" title="Maltusçuluq">Maltusçuluq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Man%C3%A7ester_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mançester məktəbi (səhifə mövcud deyil)">Mançester</a></li> <li><a href="/wiki/Marjinalizm" title="Marjinalizm">Marjinalizm</a></li> <li><a href="/wiki/Marksist_m%C9%99kt%C9%99b" title="Marksist məktəb">Marksist məktəb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Siyasi_iqtisadiyyat%C4%B1n_t%C9%99nqidi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siyasi iqtisadiyyatın tənqidi (səhifə mövcud deyil)">Siyasi iqtisadın Marksist tənqidi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mutuelizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mutuelizm (səhifə mövcud deyil)">Mutuelizm</a></li> <li><a href="/wiki/Neoklassik_iqtisadiyyat" title="Neoklassik iqtisadiyyat">Neoklassik</a> <ul><li><a href="/wiki/Lozan_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)" title="Lozan məktəbi (iqtisadiyyat)">Lozan</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sosialist_iqtisadiyyat" title="Sosialist iqtisadiyyat">Sosialist</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Müasir<br />(XX və<br />XXI əsrlər)</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Davran%C4%B1%C5%9F_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Davranış iqtisadiyyatı">Davranış</a></li> <li><a href="/wiki/Buddist_iqtisadiyyat" title="Buddist iqtisadiyyat">Buddist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qabiliyy%C9%99t_yana%C5%9Fmas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qabiliyyət yanaşması (səhifə mövcud deyil)">Qabiliyyət yanaşması</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karneqi_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karneqi məktəbi (səhifə mövcud deyil)">Karneqi</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87artalizm" title="Çartalizm">Çartalizm</a> <ul><li><a href="/wiki/M%C3%BCasir_monetar_m%C9%99z%C9%99riyy%C9%99" title="Müasir monetar məzəriyyə">Müasir monetar məzəriyyə</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C3%87ikaqo_iqtisadiyyat_m%C9%99kt%C9%99bi" title="Çikaqo iqtisadiyyat məktəbi">Çikaqo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Konstitusiya_iqtisadiyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konstitusiya iqtisadiyyatı (səhifə mövcud deyil)">Konstitusiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Krakov_iqtisadiyyat_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Krakov iqtisadiyyat məktəbi (səhifə mövcud deyil)">Krakov</a></li> <li><a href="/wiki/Qeyri-m%C3%BCvazin%C9%99t_makroiqtisadiyyat%C4%B1" title="Qeyri-müvazinət makroiqtisadiyyatı">Qeyri-müvazinət</a></li> <li><a href="/wiki/Ekoloji_iqtisadiyyat" title="Ekoloji iqtisadiyyat">Ekoloji</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99kam%C3%BCl_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Təkamül iqtisadiyyatı">Təkamül</a></li> <li><a href="/wiki/Feminist_iqtisadiyyat" title="Feminist iqtisadiyyat">Feminist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frayburq_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frayburq məktəbi (səhifə mövcud deyil)">Frayburq</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nstitutsionizm" title="İnstitutsionizm">İnstitutsionizm</a></li> <li><a href="/wiki/Keyns%C3%A7ilik" title="Keynsçilik">Keynsçilik</a> <ul><li><a href="/wiki/Neoklassik_sintez" title="Neoklassik sintez">Neo-</a> <ul><li><a href="/wiki/Neoklassik_sintez" title="Neoklassik sintez">Neoklassik sintez</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yeni_keyns%C3%A7ilik" title="Yeni keynsçilik">Yeni</a></li> <li><a href="/wiki/Postkeyns%C3%A7ilik" title="Postkeynsçilik">Post-</a> <ul><li><a href="/wiki/Monetar_d%C3%B6vriyy%C9%99_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Monetar dövriyyə nəzəriyyəsi">Monetar dövriyyə</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marksist_v%C9%99_Keyns%C3%A7i_iqtisadiyyat%C4%B1n_m%C3%BCqayis%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marksist və Keynsçi iqtisadiyyatın müqayisəsi (səhifə mövcud deyil)">Keyns-Marks sintezi</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Monetarizm" title="Monetarizm">Monetarizm</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bazar_monetarizmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bazar monetarizmi (səhifə mövcud deyil)">Bazar</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Maltus%C3%A7uluq" title="Maltusçuluq">Yeni maltusçuluq</a></li> <li><a href="/wiki/Neomarksizm" title="Neomarksizm">Neomarksizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neorikardianizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neorikardianizm (səhifə mövcud deyil)">Neorikardianizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neo%C5%9Fumpeter_iqtisadiyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neoşumpeter iqtisadiyyatı (səhifə mövcud deyil)">Neoşumpeter</a></li> <li><a href="/wiki/Neoliberalizm" title="Neoliberalizm">Neoliberalizm</a></li> <li><a href="/wiki/Yeni_klassik_makroiqtisadiyyat" title="Yeni klassik makroiqtisadiyyat">Yeni klassik</a> <ul><li><a href="/wiki/Rasional_g%C3%B6zl%C9%99ntil%C9%99r" title="Rasional gözləntilər">Rasional gözləntilər</a></li> <li><a href="/wiki/Yeni_iqtisadi-tsikl_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Yeni iqtisadi-tsikl nəzəriyyəsi">Yeni iqtisadi-tsikl nəzəriyyəsi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yeni_institusional_iqtisadiyyat" title="Yeni institusional iqtisadiyyat">Yeni institusional</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yeni_neoklassik_sintez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yeni neoklassik sintez (səhifə mövcud deyil)">Yeni neoklassik sintez</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C9%99%C5%9Fkilati_iqtisadiyyat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Təşkilati iqtisadiyyat (səhifə mövcud deyil)">Təşkilati</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ctimai_se%C3%A7im" title="İctimai seçim">İctimai seçim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C9%99nziml%C9%99m%C9%99_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tənzimləmə məktəbi (səhifə mövcud deyil)">Tənzimləmə</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Duzlu_su_v%C9%99_%C5%9Firin_su_iqtisadiyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duzlu su və şirin su iqtisadiyyatı (səhifə mövcud deyil)">Duzlu su/şirin su</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stokqolm_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stokqolm məktəbi (iqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Stokqolm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Strukturalist_iqtisadiyyat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strukturalist iqtisadiyyat (səhifə mövcud deyil)">Strukturalist</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99klif_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Təklif iqtisadiyyatı">Təklif</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Texnokratiya_h%C9%99r%C9%99kat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Texnokratiya hərəkatı (səhifə mövcud deyil)">Texnokratiya hərəkatı</a></li> <li><a href="/wiki/Termo_iqtisadiyyat" title="Termo iqtisadiyyat">Termo iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Virciniya_siyasi_iqtisad_m%C9%99kt%C9%99bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virciniya siyasi iqtisad məktəbi (səhifə mövcud deyil)">Virciniya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sosial_kredit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sosial kredit (səhifə mövcud deyil)">Sosial kredit</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Əlaqəli</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Siyasi_iqtisadiyyat%C4%B1n_t%C9%99nqidi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siyasi iqtisadiyyatın tənqidi (səhifə mövcud deyil)">Siyasi iqtisadiyyatın tənqidi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_t%C9%99liml%C9%99r_tarixi" title="İqtisadi təlimlər tarixi">İqtisadi təlimlər tarixi</a></li> <li><a href="/wiki/Makroiqtisadi_fikir_tarixi" title="Makroiqtisadi fikir tarixi">Makroiqtisadi fikir tarixi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadiyyat_(elm)" title="İqtisadiyyat (elm)">İqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/wiki/Siyasi_iqtisadiyyat" title="Siyasi iqtisadiyyat">Siyasi iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_%C9%99sas_c%C9%99r%C9%99yan" title="İqtisadi əsas cərəyan">İqtisadi əsas cərəyan</a></li> <li><a href="/wiki/Alternativ_iqtisadiyyat" title="Alternativ iqtisadiyyat">Alternativ iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Postotizm_iqtisadiyyat%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Postotizm iqtisadiyyatı (səhifə mövcud deyil)">Postotizm iqtisadiyyatı</a></li> <li><a href="/wiki/Ki%C3%A7ilm%C9%99" title="Kiçilmə">Kiçilmə</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%C3%BCnya_sisteml%C9%99ri_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dünya sistemləri nəzəriyyəsi (səhifə mövcud deyil)">Dünya sistemləri nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_sistem" title="İqtisadi sistem">İqtisadi sistemlər</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="İqtisadiyyat" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C4%B0qtisadiyyat_m%C3%B6vzularda" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="İqtisadiyyat" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%C4%B0qtisadiyyat" title="İqtisadiyyat">İqtisadiyyat</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99" class="mw-redirect" title="İqtisadi nəzəriyyə">İqtisadi nəzəriyyə</a></li> <li><a href="/wiki/Siyasi_iqtisadiyyat" title="Siyasi iqtisadiyyat">Siyasi iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C9%99tbiqi_iqtisadiyyat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tətbiqi iqtisadiyyat (səhifə mövcud deyil)">Tətbiqi iqtisadiyyat</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_metodologiya" title="İqtisadi metodologiya">Metodologiya</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_modell%C9%99r" class="mw-redirect" title="İqtisadi modellər">İqtisadi model</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_sistem" title="İqtisadi sistem">İqtisadi sistemlər</a></li> <li><a href="/wiki/Mikroiqtisadiyyat_t%C9%99m%C9%99ll%C9%99ri" title="Mikroiqtisadiyyat təməlləri">Mikroiqtisadiyyat təməlləri</a></li> <li><a href="/wiki/Riyazi_iqtisadiyyat" title="Riyazi iqtisadiyyat">Riyazi iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/wiki/Ekonometrika" title="Ekonometrika">Ekonometrika</a></li> <li><a href="/wiki/Hesablama_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Hesablama iqtisadiyyatı">Hesablama iqtisadiyyatı</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99cr%C3%BCbi_iqtisadiyyat" title="Təcrübi iqtisadiyyat">Təcrübi iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0qtisadiyyatla_ba%C4%9Fl%C4%B1_n%C9%99%C5%9Frl%C9%99rin_siyah%C4%B1s%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İqtisadiyyatla bağlı nəşrlərin siyahısı (səhifə mövcud deyil)">Nəşrlər</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/Mikroiqtisadiyyat" title="Mikroiqtisadiyyat">Mikroiqtisadiyyat</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Birl%C9%99%C5%9Fdirm%C9%99_problemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birləşdirmə problemi (səhifə mövcud deyil)">Birləşdirmə problemi</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%BCdc%C9%99_m%C9%99hdudiyy%C9%99ti" title="Büdcə məhdudiyyəti">Büdcə məhdudiyyəti</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0stehlak%C3%A7%C4%B1n%C4%B1n_davran%C4%B1%C5%9F_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="İstehlakçının davranış nəzəriyyəsi">İstehlakçının davranış nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qabar%C4%B1ql%C4%B1l%C4%B1q_(iqtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qabarıqlılıq (iqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Qabarıqlılıq</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_x%C9%99rc" title="İqtisadi xərc">Xərc</a> <ul><li><a href="/wiki/Ortalama_x%C9%99rc" title="Ortalama xərc">Ortalama</a></li> <li><a href="/wiki/Marjinal_x%C9%99rcl%C9%99r" title="Marjinal xərclər">Marjinal</a></li> <li><a href="/wiki/F%C3%BCrs%C9%99t_x%C9%99rci" title="Fürsət xərci">Fürsət</a></li> <li><a href="/wiki/Sosial_x%C9%99rc" title="Sosial xərc">Sosial</a></li> <li><a href="/wiki/Batma_x%C9%99rci" title="Batma xərci">Batma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C6%8Fm%C9%99liyyat_x%C9%99rcl%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əməliyyat xərcləri (səhifə mövcud deyil)">Əməliyyat</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/X%C9%99rc-fayda_analizi" title="Xərc-fayda analizi">Xərc-fayda analizi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Art%C4%B1q_y%C3%BCk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artıq yük (səhifə mövcud deyil)">Artıq yük</a></li> <li><a href="/wiki/Paylanma_(iqtisadiyyat)" title="Paylanma (iqtisadiyyat)">Paylanma</a></li> <li><a href="/wiki/Miqyas_iqtisadiyyatlar%C4%B1" title="Miqyas iqtisadiyyatları">Miqyas iqtisadiyyatları</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0mkan_iqtisadiyyatlar%C4%B1" title="İmkan iqtisadiyyatları">İmkan iqtisadiyyatları</a></li> <li><a href="/wiki/Elastiklik_(iqtisadiyyat)" title="Elastiklik (iqtisadiyyat)">Elastiklik</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_m%C3%BCvazin%C9%99t" title="İqtisadi müvazinət">Müvazinət</a> <ul><li><a href="/wiki/%C3%9Cmumi_m%C3%BCvazin%C9%99t" title="Ümumi müvazinət">Ümumi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Xarici_t%C9%99sir" title="Xarici təsir">Xarici təsir</a></li> <li><a href="/wiki/Firma_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Firma nəzəriyyəsi">Firma</a></li> <li><a href="/wiki/Mallar_v%C9%99_xidm%C9%99tl%C9%99r" class="mw-redirect" title="Mallar və xidmətlər">Mallar və xidmətlər</a> <ul><li><a href="/wiki/%C6%8Fmt%C9%99%C9%99" title="Əmtəə">Əmtəə</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xidm%C9%99t_(iqtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xidmət (iqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Xidmət</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/F%C9%99rqsizlik_%C9%99yrisi" title="Fərqsizlik əyrisi">Fərqsizlik əyrisi</a></li> <li><a href="/wiki/Faiz" title="Faiz">Faiz</a></li> <li><a href="/wiki/Aral%C4%B1q_se%C3%A7im" title="Aralıq seçim">Aralıq seçim</a></li> <li><a href="/wiki/Bazar_(iqtisadiyyat)" title="Bazar (iqtisadiyyat)">Bazar</a></li> <li><a href="/wiki/Bazar_u%C4%9Fursuzlu%C4%9Fu" title="Bazar uğursuzluğu">Bazar uğursuzluğu</a></li> <li><a href="/wiki/Bazar_qurulu%C5%9Fu" title="Bazar quruluşu">Bazar quruluşu</a> <ul><li><a href="/wiki/R%C9%99qab%C9%99t_(iqtisadiyyat%C4%B1)" class="mw-redirect" title="Rəqabət (iqtisadiyyatı)">Rəqabət</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0nhisar%C3%A7%C4%B1_r%C9%99qab%C9%99t_bazar%C4%B1" title="İnhisarçı rəqabət bazarı">İnhisarçı</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCk%C9%99mm%C9%99l_r%C9%99qab%C9%99t" class="mw-redirect" title="Mükəmməl rəqabət">Mükəmməl rəqabət</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nhisar" title="İnhisar">İnhisar</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0kili_inhisar" title="İkili inhisar">İkili</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Monopsoniya" title="Monopsoniya">Monopsoniya</a></li> <li><a href="/wiki/Oliqopoliya" title="Oliqopoliya">Oliqopoliya</a></li> <li><a href="/wiki/Oliqopsoniya" title="Oliqopsoniya">Oliqopsoniya</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Qeyri-qabar%C4%B1ql%C4%B1l%C4%B1q_(iqtisadiyyat)" title="Qeyri-qabarıqlılıq (iqtisadiyyat)">Qeyri-qabarıqlılıq</a></li> <li><a href="/wiki/Pareto_effektivliyi" title="Pareto effektivliyi">Pareto effektivliyi</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%96nc%C9%99lik_(iqtisadiyyat)" title="Öncəlik (iqtisadiyyat)">Öncəlik</a></li> <li><a href="/wiki/Qiym%C9%99t" title="Qiymət">Qiymət</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0stehsalat_f%C9%99aliyy%C9%99ti" title="İstehsalat fəaliyyəti">İstehsalat fəaliyyəti</a></li> <li><a href="/wiki/Qazanc_(iqtisadiyyat)" title="Qazanc (iqtisadiyyat)">Qazanc</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ctimai_mal" title="İctimai mal">İctimai mal</a></li> <li><a href="/wiki/Qazanc_d%C9%99r%C9%99c%C9%99si" title="Qazanc dərəcəsi">Qazanc dərəcəsi</a></li> <li><a href="/wiki/G%C9%99lir" title="Gəlir">Gəlir</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rasiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rasiya (səhifə mövcud deyil)">Rasiya</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_icar%C9%99" title="İqtisadi icarə">İcarə</a></li> <li><a href="/wiki/Miqyasa_qay%C4%B1d%C4%B1%C5%9Flar" title="Miqyasa qayıdışlar">Miqyasa qayıdışlar</a></li> <li><a href="/wiki/Riskd%C9%99n_imtina" title="Riskdən imtina">Riskdən imtina</a></li> <li><a href="/wiki/Q%C4%B1tl%C4%B1q" title="Qıtlıq">Qıtlıq</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87at%C4%B1%C5%9Fmazl%C4%B1q" title="Çatışmazlıq">Çatışmazlıq</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_art%C4%B1q" title="İqtisadi artıq">Artıq</a></li> <li><a href="/wiki/Sosial_se%C3%A7im_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Sosial seçim nəzəriyyəsi">Sosial seçim</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99l%C9%99b_v%C9%99_t%C9%99klif" title="Tələb və təklif">Tələb və təklif</a></li> <li><a href="/wiki/Ticar%C9%99t" title="Ticarət">Ticarət</a></li> <li><a href="/wiki/Qeyri-m%C3%BC%C9%99yy%C9%99nlik" title="Qeyri-müəyyənlik">Qeyri-müəyyənlik</a></li> <li><a href="/wiki/Faydal%C4%B1l%C4%B1q" title="Faydalılıq">Faydalılıq</a> <ul><li><a href="/wiki/G%C3%B6zl%C9%99n%C9%99n_fayda_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Gözlənən fayda nəzəriyyəsi">Gözlənən</a></li> <li><a href="/wiki/Marjinal_fayda" title="Marjinal fayda">Marjinal</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/D%C9%99y%C9%99r_(iqtisadiyyat)" title="Dəyər (iqtisadiyyat)">Dəyər</a></li> <li><a href="/wiki/Maa%C5%9F" title="Maaş">Maaş</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/Makroiqtisadiyyat" title="Makroiqtisadiyyat">Makroiqtisadiyyat</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/M%C9%99cmu_t%C9%99l%C9%99b" title="Məcmu tələb">Məcmu tələb</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99diy%C9%99_balans%C4%B1" title="Tədiyə balansı">Tədiyə balansı</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_tsikl" title="İqtisadi tsikl">İqtisadi tsikl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fayda_tutumu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fayda tutumu (səhifə mövcud deyil)">Fayda tutumu</a></li> <li><a href="/wiki/Kapital_u%C3%A7u%C5%9Fu" title="Kapital uçuşu">Kapital uçuşu</a></li> <li><a href="/wiki/M%C9%99rk%C9%99zi_bank" title="Mərkəzi bank">Mərkəzi bank</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0stehlak%C3%A7%C4%B1_etimad%C4%B1" title="İstehlakçı etimadı">İstehlakçı etimadı</a></li> <li><a href="/wiki/Valyuta" title="Valyuta">Valyuta</a></li> <li><a href="/wiki/Deflyasiya" title="Deflyasiya">Deflyasiya</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99l%C9%99b_%C5%9Foku" title="Tələb şoku">Tələb şoku</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Depressiya_(iqtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Depressiya (iqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Böhran</a> <ul><li><a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_b%C3%B6hran" title="Böyük böhran">Böyük böhran</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Disinflyasiya" title="Disinflyasiya">Disinflyasiya</a></li> <li><a href="/wiki/Dinamik_stoxastik_%C3%BCmumi_tarazl%C4%B1q" title="Dinamik stoxastik ümumi tarazlıq">DSÜT</a></li> <li><a href="/wiki/Effektiv_t%C9%99l%C9%99b" title="Effektiv tələb">Effektiv tələb</a></li> <li>Gözləntilər <ul><li><a href="/wiki/Adaptiv_g%C3%B6zl%C9%99ntil%C9%99r" title="Adaptiv gözləntilər">Adaptiv</a></li> <li><a href="/wiki/Rasional_g%C3%B6zl%C9%99ntil%C9%99r" title="Rasional gözləntilər">Rasional</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/B%C3%BCdc%C9%99-vergi_(fiskal)_siyas%C9%99ti" class="mw-redirect" title="Büdcə-vergi (fiskal) siyasəti">Fiskal siyasət</a></li> <li><a href="/wiki/M%C9%99%C5%9F%C4%9Fullu%C4%9Fun,_faizin_v%C9%99_pulun_%C3%BCmumi_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Məşğulluğun, faizin və pulun ümumi nəzəriyyəsi">Keynsin ümumi nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_art%C4%B1m" title="İqtisadi artım">Artım</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_g%C3%B6st%C9%99ricil%C9%99r" title="İqtisadi göstəricilər">Göstəricilər</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nflyasiya" title="İnflyasiya">İnflyasiya</a> <ul><li><a href="/wiki/Hiperinflyasiya" title="Hiperinflyasiya">Hiperinflyasiya</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Faiz_d%C9%99r%C9%99c%C9%99si" title="Faiz dərəcəsi">Faiz dərəcəsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nvestisiya" title="İnvestisiya">İnvestisiya</a></li> <li><a href="/wiki/IS-LM_modeli" title="IS-LM modeli">IS-LM modeli</a></li> <li><a href="/wiki/Milli_giri%C5%9F_%C3%A7%C4%B1x%C4%B1%C5%9Flar%C4%B1n_%C3%B6l%C3%A7%C3%BClm%C9%99si" title="Milli giriş çıxışların ölçülməsi">Milli giriş çıxışların ölçülməsi</a></li> <li><a href="/wiki/Makroiqtisadi_model" title="Makroiqtisadi model">Modellər</a></li> <li><a href="/wiki/Pul" title="Pul">Pul</a> <ul><li><a href="/wiki/Pul_emissiyas%C4%B1" title="Pul emissiyası">Yaratmaq</a></li> <li><a href="/wiki/Pul_t%C9%99l%C9%99bi" title="Pul tələbi">Tələb</a></li> <li><a href="/wiki/Pul_t%C9%99klifi" title="Pul təklifi">Təklif</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Pul-kredit_siyas%C9%99ti" title="Pul-kredit siyasəti">Monetar siyasət</a></li> <li><a href="/wiki/NAIRU" title="NAIRU">NAIRU</a></li> <li><a href="/wiki/Milli_Hesablar_Sistemi" title="Milli Hesablar Sistemi">Milli hesablar</a></li> <li><a href="/wiki/Qiym%C9%99t_s%C9%99viyy%C9%99si" title="Qiymət səviyyəsi">Qiymət səviyyəsi</a></li> <li><a href="/wiki/Al%C4%B1c%C4%B1l%C4%B1q_qabiliyy%C9%99ti_pariteti" title="Alıcılıq qabiliyyəti pariteti">Alıcılıq qabiliyyəti pariteti</a></li> <li><a href="/wiki/Resessiya_(iqtisadiyyat)" title="Resessiya (iqtisadiyyat)">Resessiya</a></li> <li><a href="/wiki/Q%C9%99na%C9%99t" title="Qənaət">Qənaət</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Erinkflyasiya" title="Şrinkflyasiya">Şrinkflyasiya</a></li> <li><a href="/wiki/Staqflyasiya" title="Staqflyasiya">Staqflyasiya</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99klif_%C5%9Foku" title="Təklif şoku">Təklif şoku</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0%C5%9Fsizlik" title="İşsizlik">İşsizlik</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/Riyazi_iqtisadiyyat" title="Riyazi iqtisadiyyat">Riyazi<br />iqtisadiyyat</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/M%C3%BCqavil%C9%99_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Müqavilə nəzəriyyəsi">Müqavilə nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/wiki/Q%C9%99rar_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Qərar nəzəriyyəsi">Qərar nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/wiki/Ekonometrika" title="Ekonometrika">Ekonometrika</a></li> <li><a href="/wiki/Oyunlar_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Oyunlar nəzəriyyəsi">Oyunlar nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/wiki/Giri%C5%9F-%C3%A7%C4%B1x%C4%B1%C5%9F_modeli" title="Giriş-çıxış modeli">Giriş-çıxış modeli</a></li> <li><a href="/wiki/Riyazi_maliyy%C9%99" title="Riyazi maliyyə">Riyazi maliyyə</a></li> <li><a href="/wiki/Mexanizm_dizayn_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Mexanizm dizayn nəzəriyyəsi">Mexanizm dizayn nəzəriyyəsi</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fm%C9%99liyyat_ara%C5%9Fd%C4%B1rmas%C4%B1" title="Əməliyyat araşdırması">Əməliyyat araşdırması</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Tətbiq sahələri</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/K%C9%99nd_t%C9%99s%C9%99rr%C3%BCfat%C4%B1_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatı">Kənd təsərrüfatı</a></li> <li><a href="/wiki/Biznes_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Biznes iqtisadiyyatı">Biznes</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fhali_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Əhali iqtisadiyyatı">Əhali</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nki%C5%9Faf_iqtisadiyyat%C4%B1" title="İnkişaf iqtisadiyyatı">İnkişaf</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_co%C4%9Frafiya" title="İqtisadi coğrafiya">İqtisadi coğrafiya</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_tarix" title="İqtisadi tarix">İqtisadi tarix</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99hsil_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Təhsil iqtisadiyyatı">Təhsil</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_m%C3%BCh%C9%99ndislik" title="İqtisadi mühəndislik">Sənaye mühəndisliyi</a></li> <li><a href="/wiki/Sivil_m%C3%BCh%C9%99ndislik" class="mw-redirect" title="Sivil mühəndislik">Sivil mühəndislik</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Ftraf_m%C3%BChitin_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Ətraf mühitin iqtisadiyyatı">Ətraf mühit</a></li> <li><a href="/wiki/Maliyy%C9%99_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Maliyyə iqtisadiyyatı">Maliyyə</a></li> <li><a href="/wiki/S%C9%99hiyy%C9%99_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Səhiyyə iqtisadiyyatı">Səhiyyə</a></li> <li><a href="/wiki/S%C9%99nayenin_t%C9%99%C5%9Fkili" title="Sənayenin təşkili">Sənayenin təşkili</a></li> <li><a href="/wiki/Beyn%C9%99lxalq_iqtisadiyyat" title="Beynəlxalq iqtisadiyyat">Beynəlxalq</a></li> <li><a href="/wiki/Bilik_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Bilik iqtisadiyyatı">Bilik</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fm%C9%99k_iqtisadiyyat%C4%B1" class="mw-redirect" title="Əmək iqtisadiyyatı">Əmək</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%BCquq_v%C9%99_iqtisadiyyat" title="Hüquq və iqtisadiyyat">Hüquq və iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/wiki/Pul_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Pul nəzəriyyəsi">Monetar</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99bi_ehtiyatlar_iqtisadiyyat%C4%B1" class="mw-redirect" title="Təbi ehtiyatlar iqtisadiyyatı">Təbii ehtiyatlar</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_planla%C5%9Fd%C4%B1rma" title="İqtisadi planlaşdırma">İqtisadi planlaşdırma</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_siyas%C9%99t" title="İqtisadi siyasət">İqtisadi siyasət</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ctimai_iqtisadiyyat" title="İctimai iqtisadiyyat">İctimai iqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ctimai_se%C3%A7im" title="İctimai seçim">İctimai seçim</a></li> <li><a href="/wiki/Regional_iqtisadiyyat" title="Regional iqtisadiyyat">Regional</a></li> <li><a href="/wiki/Xidm%C9%99t_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Xidmət iqtisadiyyatı">Xidmət</a></li> <li><a href="/wiki/Sosioiqtisadiyyat" title="Sosioiqtisadiyyat">Sosioiqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_sosiologiya" title="İqtisadi sosiologiya">İqtisadi sosiologiya</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_statistika" title="İqtisadi statistika">İqtisadi statistika</a></li> <li><a href="/wiki/N%C9%99qliyyat_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Nəqliyyat iqtisadiyyatı">Nəqliyyat</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9E%C9%99h%C9%99r_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Şəhər iqtisadiyyatı">Şəhər</a></li> <li><a href="/wiki/Rifah_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Rifah iqtisadiyyatı">Rifah</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_t%C9%99lim_m%C9%99kt%C9%99bl%C9%99ri" title="İqtisadi təlim məktəbləri">İqtisadi təlim <br />məktəbləri</a> <br />(<a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_t%C9%99liml%C9%99r_tarixi" title="İqtisadi təlimlər tarixi">tarix</a>)<br /></div></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Amerika_m%C9%99kt%C9%99bi_(%C4%B0qtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amerika məktəbi (İqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Amerika (Milli)</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Qədim dövr</a></li> <li><a href="/wiki/Anarxist_iqtisadiyyat" title="Anarxist iqtisadiyyat">Anarxist</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Qar%C5%9F%C4%B1l%C4%B1ql%C4%B1l%C4%B1q_(iqtisadi_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qarşılıqlılıq (iqtisadi nəzəriyyə) (səhifə mövcud deyil)">Qarşılıqlılıq</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Avstriya_m%C9%99kt%C9%99bi" title="Avstriya məktəbi">Avstriya</a></li> <li><a href="/wiki/Davran%C4%B1%C5%9F_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Davranış iqtisadiyyatı">Davranış</a></li> <li><a href="/wiki/Buddist_iqtisadiyyat" title="Buddist iqtisadiyyat">Buddist</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87artalizm" title="Çartalizm">Çartalizm</a> <ul><li><a href="/wiki/M%C3%BCasir_Monetar_N%C9%99z%C9%99riyy%C9%99" class="mw-redirect" title="Müasir Monetar Nəzəriyyə">Müasir Monetar Nəzəriyyə</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C3%87ikaqo_iqtisadiyyat_m%C9%99kt%C9%99bi" title="Çikaqo iqtisadiyyat məktəbi">Çikaqo</a></li> <li><a href="/wiki/Klassik_iqtisadiyyat" title="Klassik iqtisadiyyat">Klassik</a></li> <li><a href="/wiki/Qeyri-m%C3%BCvazin%C9%99t_makroiqtisadiyyat%C4%B1" title="Qeyri-müvazinət makroiqtisadiyyatı">Qeyri-müvazinət</a></li> <li><a href="/wiki/Ekoloji_iqtisadiyyat" title="Ekoloji iqtisadiyyat">Ekoloji</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99kam%C3%BCl_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Təkamül iqtisadiyyatı">Təkamül</a></li> <li><a href="/wiki/Feminist_iqtisadiyyat" title="Feminist iqtisadiyyat">Feminist</a></li> <li><a href="/wiki/Corcizm" title="Corcizm">Corcizm</a></li> <li><a href="/wiki/Alternativ_iqtisadiyyat" title="Alternativ iqtisadiyyat">Alternativ</a></li> <li><a href="/wiki/Tarix_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)" title="Tarix məktəbi (iqtisadiyyat)">Tarix</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0nstitusionalizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnstitusionalizm (səhifə mövcud deyil)">İnstitusionalizm</a></li> <li><a href="/wiki/Keyns%C3%A7ilik" title="Keynsçilik">Keynsçilik</a> <ul><li><a href="/wiki/Neokeyns%C3%A7i_iqtisadiyyat" title="Neokeynsçi iqtisadiyyat">Neo-</a> (<a href="/wiki/Neoklassik_sintez" title="Neoklassik sintez">neoklassik sintez</a>)</li> <li><a href="/wiki/Yeni_keyns%C3%A7ilik" title="Yeni keynsçilik">Yeni</a></li> <li><a href="/wiki/Postkeyns%C3%A7ilik" title="Postkeynsçilik">Post-</a> <ul><li><a href="/wiki/Monetar_d%C3%B6vriyy%C9%99_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Monetar dövriyyə nəzəriyyəsi">Sirkuitizm</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_%C9%99sas_c%C9%99r%C9%99yan" title="İqtisadi əsas cərəyan">Ortodoksal</a></li> <li><a href="/wiki/Maltus%C3%A7uluq" title="Maltusçuluq">Maltusçuluq</a></li> <li><a href="/wiki/Marjinalizm" title="Marjinalizm">Marjinalizm</a></li> <li><a href="/wiki/Marksist_m%C9%99kt%C9%99b" title="Marksist məktəb">Marksist</a> <ul><li><a href="/wiki/Yeni_marksist_iqtisadiyyat" class="mw-redirect" title="Yeni marksist iqtisadiyyat">Neo</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Merkantilizm" title="Merkantilizm">Merkantilizm</a></li> <li><a href="/wiki/Neoklassik_iqtisadiyyat" title="Neoklassik iqtisadiyyat">Neoklasik</a> <ul><li><a href="/wiki/Lozan_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)" title="Lozan məktəbi (iqtisadiyyat)">Lozan</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yeni_klassik_makroiqtisadiyyat" title="Yeni klassik makroiqtisadiyyat">Yeni klassik</a> <ul><li><a href="/wiki/Yeni_iqtisadi-tsikl_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Yeni iqtisadi-tsikl nəzəriyyəsi">Yeni iqtisadi-tsikl nəzəriyyəsi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yeni_institusional_iqtisadiyyat" title="Yeni institusional iqtisadiyyat">Yeni institusional</a></li> <li><a href="/wiki/Fiziokratiya" title="Fiziokratiya">Fiziokratiya</a></li> <li><a href="/wiki/Sosialist_iqtisadiyyat" title="Sosialist iqtisadiyyat">Sosialist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stokholm_m%C9%99kt%C9%99bi_(iqtisadiyyat)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stokholm məktəbi (iqtisadiyyat) (səhifə mövcud deyil)">Stokholm</a></li> <li><a href="/wiki/T%C9%99klif_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Təklif iqtisadiyyatı">Təklif iqtisadiyyatı</a></li> <li><a href="/wiki/Termo_iqtisadiyyat" title="Termo iqtisadiyyat">Termo iqtisadiyyat</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">Əsas <a href="/wiki/%C4%B0qtisad%C3%A7%C4%B1" title="İqtisadçı">iqtisadçılar</a></div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Fransua_Kene" title="Fransua Kene">Fransua Kene</a></li> <li><a href="/wiki/Adam_Smit" title="Adam Smit">Adam Smit</a></li> <li><a href="/wiki/David_Rikardo" title="David Rikardo">David Rikardo</a></li> <li><a href="/wiki/Tomas_Maltus" title="Tomas Maltus">Tomas Maltus</a></li> <li><a href="/wiki/Yohan_fon_T%C3%BCnen" title="Yohan fon Tünen">Yohan fon Tünen</a></li> <li><a href="/wiki/Fridrix_List" title="Fridrix List">Fridrix List</a></li> <li><a href="/wiki/German_Henrix_Qossen" title="German Henrix Qossen">German Henrix Qossen</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%BCl_D%C3%BCp%C3%BCi" title="Jül Düpüi">Jül Düpüi</a></li> <li><a href="/wiki/Antuan_Og%C3%BCsten_Kurno" title="Antuan Ogüsten Kurno">Antuan Ogüsten Kurno</a></li> <li><a href="/wiki/Con_St%C3%BCart_Mill" title="Con Stüart Mill">Con Stüart Mill</a></li> <li><a href="/wiki/Karl_Marks" title="Karl Marks">Karl Marks</a></li> <li><a href="/wiki/Uilyam_Stenli_Cevons" class="mw-redirect" title="Uilyam Stenli Cevons">Uilyam Stenli Cevons</a></li> <li><a href="/wiki/Henri_Corc" title="Henri Corc">Henri Corc</a></li> <li><a href="/wiki/Leon_Valras" title="Leon Valras">Leon Valras</a></li> <li><a href="/wiki/Alfred_Mar%C5%9Fal" class="mw-redirect" title="Alfred Marşal">Alfred Marşal</a></li> <li><a href="/wiki/Qeorq_Fridrix_Knap" class="mw-redirect" title="Qeorq Fridrix Knap">Qeorq Fridrix Knap</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fransua_Ecuort&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fransua Ecuort (səhifə mövcud deyil)">Fransua Ecuort</a></li> <li><a href="/wiki/Vilfredo_Pareto" title="Vilfredo Pareto">Vilfredo Pareto</a></li> <li><a href="/wiki/Fridrix_fon_Vizer" title="Fridrix fon Vizer">Fridrix fon Vizer</a></li> <li><a href="/wiki/Con_Beyts_Klark" title="Con Beyts Klark">Con Beyts Klark</a></li> <li><a href="/wiki/Torsteyn_Veblen" title="Torsteyn Veblen">Torsteyn Veblen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Con_Kommons&action=edit&redlink=1" class="new" title="Con Kommons (səhifə mövcud deyil)">Con Kommons</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0rvinq_Fi%C5%9Fer" title="İrvinq Fişer">İrvinq Fişer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vesli_Mit%C3%A7el&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vesli Mitçel (səhifə mövcud deyil)">Vesli Mitçel</a></li> <li><a href="/wiki/Con_Meynard_Keyns" title="Con Meynard Keyns">Con Meynard Keyns</a></li> <li><a href="/wiki/Yozef_%C5%9Eumpeter" title="Yozef Şumpeter">Yozef Şumpeter</a></li> <li><a href="/wiki/Artur_Sesil_Piqu" title="Artur Sesil Piqu">Artur Sesil Piqu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frank_Nayt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frank Nayt (səhifə mövcud deyil)">Frank Nayt</a></li> <li><a href="/wiki/Con_fon_Neyman" title="Con fon Neyman">Con fon Neyman</a></li> <li><a href="/wiki/Elvin_Hansen" title="Elvin Hansen">Elvin Hansen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yakob_Vayner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yakob Vayner (səhifə mövcud deyil)">Yakob Vayner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eduard_%C3%87amberlin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eduard Çamberlin (səhifə mövcud deyil)">Eduard Çamberlin</a></li> <li><a href="/wiki/Raqnar_Fri%C5%9F" title="Raqnar Friş">Raqnar Friş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Harold_Hotelinq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harold Hotelinq (səhifə mövcud deyil)">Harold Hotelinq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mixau_Kaletski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mixau Kaletski (səhifə mövcud deyil)">Mixau Kaletski</a></li> <li><a href="/wiki/Oskar_Lanqe" title="Oskar Lanqe">Oskar Lanqe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yakob_Mars%C3%A7ak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yakob Marsçak (səhifə mövcud deyil)">Yakob Marsçak</a></li> <li><a href="/wiki/Qunnar_Myurdal" title="Qunnar Myurdal">Qunnar Myurdal</a></li> <li><a href="/wiki/Abba_Lerner" title="Abba Lerner">Abba Lerner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roy_Harrod&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roy Harrod (səhifə mövcud deyil)">Roy Harrod</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Piero_Sraffa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piero Sraffa (səhifə mövcud deyil)">Piero Sraffa</a></li> <li><a href="/wiki/Saymon_Kuznes" class="mw-redirect" title="Saymon Kuznes">Saymon Kuznes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Coan_Robinson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coan Robinson (səhifə mövcud deyil)">Coan Robinson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ernst_Fridrix_%C5%9Eumaxer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ernst Fridrix Şumaxer (səhifə mövcud deyil)">Ernst Fridrix Şumaxer</a></li> <li><a href="/wiki/Fridrix_fon_Hayek" title="Fridrix fon Hayek">Fridrix fon Hayek</a></li> <li><a href="/wiki/Con_Hikk" class="mw-redirect" title="Con Hikk">Con Hikk</a></li> <li><a href="/wiki/Tyallinq_Kupmans" title="Tyallinq Kupmans">Tyallinq Kupmans</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nikolas_Georgesku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolas Georgesku (səhifə mövcud deyil)">Nikolas Georgesku</a></li> <li><a href="/wiki/Vasili_Leontyev" title="Vasili Leontyev">Vasili Leontyev</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Con_Kennet_Qalbreit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Con Kennet Qalbreit (səhifə mövcud deyil)">Con Kennet Qalbreit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Himan_Minski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Himan Minski (səhifə mövcud deyil)">Himan Minski</a></li> <li><a href="/wiki/Herbert_Saymon" class="mw-redirect" title="Herbert Saymon">Herbert Saymon</a></li> <li><a href="/wiki/Milton_Fridmen" class="mw-redirect" title="Milton Fridmen">Milton Fridmen</a></li> <li><a href="/wiki/Pol_Samuelson" title="Pol Samuelson">Pol Samuelson</a></li> <li><a href="/wiki/Kennet_Errou" title="Kennet Errou">Kennet Errou</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uilyam_Bomol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uilyam Bomol (səhifə mövcud deyil)">Uilyam Bomol</a></li> <li><a href="/wiki/Hari_Bekker" class="mw-redirect" title="Hari Bekker">Geri Bekker</a></li> <li><a href="/wiki/Elinor_Ostrom" title="Elinor Ostrom">Elinor Ostrom</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Solou" title="Robert Solou">Robert Solou</a></li> <li><a href="/wiki/Amartya_Sen" title="Amartya Sen">Amartya Sen</a></li> <li><a href="/wiki/Robert_Lukas" title="Robert Lukas">Robert Lukas</a></li> <li><a href="/wiki/Cozef_Stiqlits" title="Cozef Stiqlits">Cozef Stiqlits</a></li> <li><a href="/wiki/Ri%C3%A7ard_Taler" title="Riçard Taler">Riçard Taler</a></li> <li><a href="/wiki/Pol_Kruqman" class="mw-redirect" title="Pol Kruqman">Pol Kruqman</a></li> <li><a href="/wiki/Tomas_Piketti" title="Tomas Piketti">Tomas Piketti</a></li> <li><i><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0qtisad%C3%A7%C4%B1lar" title="Kateqoriya:İqtisadçılar">daha çox</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/Beyn%C9%99lxalq_t%C9%99%C5%9Fkilat" title="Beynəlxalq təşkilat">Beynəlxalq<br />təşkilatlar</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Asiya-Sakit_Okean_%C4%B0qtisadi_%C6%8Fm%C9%99kda%C5%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlığı">Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlığı</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_%C6%8Fm%C9%99kda%C5%9Fl%C4%B1q_T%C9%99%C5%9Fkilat%C4%B1" title="İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı">İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı</a></li> <li><a href="/wiki/Avropa_Azad_Ticar%C9%99t_Assosiasiyas%C4%B1" title="Avropa Azad Ticarət Assosiasiyası">Avropa Azad Ticarət Assosiasiyası</a></li> <li><a href="/wiki/Beyn%C9%99lxalq_Valyuta_Fondu" title="Beynəlxalq Valyuta Fondu">Beynəlxalq Valyuta Fondu</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0qtisadi_%C6%8Fm%C9%99kda%C5%9Fl%C4%B1q_v%C9%99_%C4%B0nki%C5%9Faf_T%C9%99%C5%9Fkilat%C4%B1" title="İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı">İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCnya_Bank%C4%B1" title="Dünya Bankı">Dünya Bankı</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCnya_Ticar%C9%99t_T%C9%99%C5%9Fkilat%C4%B1" class="mw-redirect" title="Dünya Ticarət Təşkilatı">Dünya Ticarət Təşkilatı</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0qtisadiyyat" title="Kateqoriya:İqtisadiyyat">İqtisadiyyat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0qtisadiyyat_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99rinin_indeksi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İqtisadiyyat məqalələrinin indeksi (səhifə mövcud deyil)">İndeks</a></li> <li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0qtisadiyyat_siyah%C4%B1lar%C4%B1" title="Kateqoriya:İqtisadiyyat siyahıları">Siyahı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0qtisadiyyat%C4%B1n_x%C3%BClas%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="İqtisadiyyatın xülasəsi (səhifə mövcud deyil)">Ümumi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0qtisadiyyatla_ba%C4%9Fl%C4%B1_n%C9%99%C5%9Frl%C9%99rin_siyah%C4%B1s%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İqtisadiyyatla bağlı nəşrlərin siyahısı (səhifə mövcud deyil)">Nəşrlər</a><br /><a href="/wiki/Portal:%C4%B0qtisadiyyat" title="Portal:İqtisadiyyat">İqtisadiyyat portalı</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qədim_dövrün_iqtisadi_təlimləri&oldid=7837037">https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Qədim_dövrün_iqtisadi_təlimləri&oldid=7837037</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Kateqoriyalar" title="Xüsusi:Kateqoriyalar">Kateqoriya</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C4%B0qtisadiyyat_tarixi" title="Kateqoriya:İqtisadiyyat tarixi">İqtisadiyyat tarixi</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Naviqasiya menyusu</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Şəxsi alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Redaktə edərkən istifadə etdiyiniz IP ünvanı üçün istifadəçi səhifəsi">Daxil olmamısınız</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n"><span>Müzakirə</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y"><span>Töhfələr</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=Q%C9%99dim+d%C3%B6vr%C3%BCn+iqtisadi+t%C9%99liml%C9%99ri" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil"><span>Hesab yarat</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=Q%C9%99dim+d%C3%B6vr%C3%BCn+iqtisadi+t%C9%99liml%C9%99ri" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o"><span>Daxil ol</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ad fəzaları</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c"><span>Məqalə</span></a></li><li id="ca-talk" class="new mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%BCzakir%C9%99:Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Səhifə barədə müzakirə (səhifə mövcud deyil) [t]" accesskey="t"><span>Müzakirə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">azərbaycanca</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Görünüş</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri"><span>Oxu</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v"><span>Redaktə</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=edit" title="Səhifənin mənbə kodunu redaktə et [e]" accesskey="e"><span>Mənbəni redaktə et</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h"><span>Tarixçəyə bax</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Daha çox</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Axtar</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Bu mətnin olduğu səhifələri axtar" value="Axtar"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Əgər varsa, eyni adı daşıyan səhifəyə keç" value="Get"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifə"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Naviqasiya</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z"><span>Ana səhifə</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar"><span>Kənd meydanı</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar"><span>İcma portalı</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r"><span>Son dəyişikliklər</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x"><span>Təsadüfi məqalə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Layihələr" class="mw-portlet mw-portlet-Layihələr vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Layihələr-label" > <h3 id="p-Layihələr-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Layihələr</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Seçilmiş məqalələr</span></a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar"><span>Seçilmiş siyahılar</span></a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Yaxşı məqalələr</span></a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri"><span>Məqalə namizədləri</span></a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay"><span>Mövzulu ay</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Xüsusi" class="mw-portlet mw-portlet-Xüsusi vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Xüsusi-label" > <h3 id="p-Xüsusi-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Xüsusi</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99"><span>Bizimlə əlaqə</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=az.wikipedia.org&uselang=az" title="Bizə dəstək verin"><span>İanə et</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün."><span>Kömək</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j"><span>Səhifəyə keçidlər</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k"><span>Əlaqəli redaktələr</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u"><span>Fayl yüklə</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Xüsusi səhifələrin siyahısı [q]" accesskey="q"><span>Xüsusi səhifələr</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&oldid=7837037" title="Bu səhifənin bu versiyasına daimi keçid"><span>Daimi keçid</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat"><span>Səhifə məlumatları</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:CiteThisPage&page=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&id=7837037&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu səhifəyə necə istinad etmək barədə məlumat"><span>Bu səhifəyə istinad et</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FQ%25C9%2599dim_d%25C3%25B6vr%25C3%25BCn_iqtisadi_t%25C9%2599liml%25C9%2599ri"><span>Qısaldılmış URL əldə et</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrCode&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FQ%25C9%2599dim_d%25C3%25B6vr%25C3%25BCn_iqtisadi_t%25C9%2599liml%25C9%2599ri"><span>QR-kodu endir</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Çap et/ixrac</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Q%C9%99dim+d%C3%B6vr%C3%BCn+iqtisadi+t%C9%99liml%C9%99ri"><span>Kitab yarat</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DownloadAsPdf&page=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&action=show-download-screen"><span>PDF kimi yüklə</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&printable=yes" title="Səhifənin çap versiyası [p]" accesskey="p"><span>Çap versiyası</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər layihələrdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ancient_economy" hreflang="en"><span>Vikianbar</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1320922" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g"><span>Vikidata elementi</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər dillərdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%83%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85" title="الفكر الاقتصادي القديم – ərəb" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الفكر الاقتصادي القديم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ərəb" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Starov%C4%9Bk%C3%A1_ekonomie" title="Starověká ekonomie – çex" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Starověká ekonomie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="çex" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_economic_thought" title="Ancient economic thought – ingilis" lang="en" hreflang="en" data-title="Ancient economic thought" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingilis" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Pensamiento_econ%C3%B3mico_antiguo" title="Pensamiento económico antiguo – ispan" lang="es" hreflang="es" data-title="Pensamiento económico antiguo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ispan" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="عقاید اقتصادی باستانی – fars" lang="fa" hreflang="fa" data-title="عقاید اقتصادی باستانی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="fars" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pemikiran_ekonomi_kuno" title="Pemikiran ekonomi kuno – indoneziya" lang="id" hreflang="id" data-title="Pemikiran ekonomi kuno" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indoneziya" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%95%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="ანტიკური ეკონომიკური აზროვნება – gürcü" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ანტიკური ეკონომიკური აზროვნება" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gürcü" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pensamento_econ%C3%B4mico_antigo" title="Pensamento econômico antigo – portuqal" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Pensamento econômico antigo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portuqal" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%96_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B8_%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%97_%D0%B4%D1%83%D0%BC%D0%BA%D0%B8" title="Стародавні школи економічної думки – ukrayna" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Стародавні школи економічної думки" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrayna" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_kinh_t%E1%BA%BF_%E1%BB%9F_Hy_L%E1%BA%A1p_v%C3%A0_La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Lịch sử tư tưởng kinh tế ở Hy Lạp và La Mã cổ đại – vyetnam" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lịch sử tư tưởng kinh tế ở Hy Lạp và La Mã cổ đại" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vyetnam" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1320922#sitelinks-wikipedia" title="Dillərarası keçidləri redaktə et" class="wbc-editpage">Keçidləri redaktə et</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Bu səhifə sonuncu dəfə 14:38, 6 noyabr 2024 tarixində redaktə edilib.</li> <li id="footer-info-copyright">Mətn <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az">Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası</a> altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">istifadə şərtlərinə</a> baxın.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-s77sz","wgBackendResponseTime":149,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.128","walltime":"0.165","ppvisitednodes":{"value":546,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":57589,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":142,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":7,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":3533,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 56.353 1 -total"," 63.56% 35.820 3 Şablon:Navbox"," 56.80% 32.006 1 Şablon:İqtisadi_təlim_məktəbləri"," 25.39% 14.308 1 Şablon:İstinad_siyahısı"," 17.47% 9.846 1 Şablon:İqtisadiyyat_mövzularda"," 4.93% 2.776 2 Şablon:Longitem"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.013","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":938948,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6f4956b788-cmfcs","timestamp":"20241128164208","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Q\u0259dim d\u00f6vr\u00fcn iqtisadi t\u0259liml\u0259ri","url":"https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Q%C9%99dim_d%C3%B6vr%C3%BCn_iqtisadi_t%C9%99liml%C9%99ri","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1320922","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1320922","author":{"@type":"Organization","name":"Vikimedia layih\u0259l\u0259rin\u0259 t\u00f6hf\u0259 ver\u0259nl\u0259r"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2019-01-29T11:43:27Z","dateModified":"2024-11-06T14:38:21Z"}</script> </body> </html>