CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="tr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Tanah - Vikipedi</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )trwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Ocak","Şubat","Mart","Nisan","Mayıs","Haziran","Temmuz","Ağustos","Eylül","Ekim","Kasım","Aralık"],"wgRequestId":"6ab3ef4e-744e-45dc-be27-64e5b4f91984","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Tanah","wgTitle":"Tanah","wgCurRevisionId":33926645,"wgRevisionId":33926645,"wgArticleId":50194,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Webarşiv şablonu wayback bağlantıları","BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","SUDOC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri","Tanah","Antik İbranice metinler"], "wgPageViewLanguage":"tr","wgPageContentLanguage":"tr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Tanah","wgRelevantArticleId":50194,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":33926645,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false, "wgWikibaseItemId":"Q83367","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media", "site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.extra-toolbar-buttons","ext.gadget.HizliBilgi","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/1200px-Entire_Tanakh_scroll_set.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/800px-Entire_Tanakh_scroll_set.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/640px-Entire_Tanakh_scroll_set.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Tanah - Vikipedi"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tr.m.wikipedia.org/wiki/Tanah"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Değiştir" href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedi (tr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tanah"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedi Atom beslemesi" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Tanah rootpage-Tanah skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">İçeriğe atla</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ana menü" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ana menü</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ana menü</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Gezinti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Anasayfa" title="Anasayfayı ziyaret et [z]" accesskey="z"><span>Anasayfa</span></a></li><li id="n-Hakkımızda" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda"><span>Hakkımızda</span></a></li><li id="n-İçindekiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%B6z_at"><span>İçindekiler</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Rastgele" title="Rastgele bir sayfaya gidin [x]" accesskey="x"><span>Rastgele madde</span></a></li><li id="n-Seçkin-içerik" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Se%C3%A7kin_i%C3%A7erik"><span>Seçkin içerik</span></a></li><li id="n-Yakınımdakiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Yak%C4%B1n%C4%B1mdakiler"><span>Yakınımdakiler</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Katılım" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Katılım" > <div class="vector-menu-heading"> Katılım </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Deneme_tahtas%C4%B1"><span>Deneme tahtası</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:K%C3%B6y_%C3%A7e%C5%9Fmesi" title="Güncel olaylarla ilgili son bilgiler"><span>Köy çeşmesi</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler" title="Vikide yapılmış son değişikliklerin listesi [r]" accesskey="r"><span>Son değişiklikler</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Y%C3%BCkle"><span>Dosya yükle</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Topluluk_portali" title="Proje hakkında, neler yapabilirsiniz, ne nerededir"><span>Topluluk portali</span></a></li><li id="n-shop-text" class="mw-list-item"><a href="//shop.wikimedia.org"><span>Wikimedia dükkânı</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler" title="Yardım almak için"><span>Yardım</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Anasayfa" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tr.svg" style="width: 6.6875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Özgür Ansiklopedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tr.svg" width="104" height="13" style="width: 6.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C3%96zel:Ara" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ara</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara" aria-label="Vikipedi üzerinde ara" autocapitalize="sentences" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Kişisel araçlar"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Sayfanın yazı tipi boyutunun, genişliğinin ve renginin görünümünü değiştirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüm" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Görünüm</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr" class=""><span>Bağış yapın</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Tanah" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir" class=""><span>Hesap oluştur</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Tanah" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o" class=""><span>Oturum aç</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha fazla seçenek" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kişisel araçlar" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Kişisel araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Kullanıcı menüsü" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr"><span>Bağış yapın</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Tanah" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Hesap oluştur</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Tanah" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Oturum aç</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıkış yapmış editörler için sayfalar <a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Giri%C5%9F" aria-label="Değişiklik yapma hakkında daha fazla bilgi edinin"><span>daha fazla bilgi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Katk%C4%B1lar%C4%B1m" title="Bu IP adresinden yapılmış değişiklikler listesi [y]" accesskey="y"><span>Katkılar</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:MesajSayfam" title="Bu IP adresindeki düzenlemeler hakkında tartışma [n]" accesskey="n"><span>Mesaj</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="İçindekiler" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">İçindekiler</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizle</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-Kavramlar_ve_anlamları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kavramlar_ve_anlamları"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Kavramlar ve anlamları</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kavramlar_ve_anlamları-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Kavramlar ve anlamları alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Kavramlar_ve_anlamları-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Yahudilikte" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yahudilikte"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Yahudilikte</span> </div> </a> <ul id="toc-Yahudilikte-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hristiyanlıkta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hristiyanlıkta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Hristiyanlıkta</span> </div> </a> <ul id="toc-Hristiyanlıkta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-İslamiyette" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#İslamiyette"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>İslamiyette</span> </div> </a> <ul id="toc-İslamiyette-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tanah'ın_dilleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tanah'ın_dilleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tanah'ın dilleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Tanah'ın_dilleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tanah'ın_yazılış_zamanı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tanah'ın_yazılış_zamanı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tanah'ın yazılış zamanı</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tanah'ın_yazılış_zamanı-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Tanah'ın yazılış zamanı alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Tanah'ın_yazılış_zamanı-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tanah'ın_tanıklığı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tanah'ın_tanıklığı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Tanah'ın tanıklığı</span> </div> </a> <ul id="toc-Tanah'ın_tanıklığı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dinbilimcilerin_görüşü" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dinbilimcilerin_görüşü"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Dinbilimcilerin görüşü</span> </div> </a> <ul id="toc-Dinbilimcilerin_görüşü-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kanon_ya_da_kitaplar_listesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanon_ya_da_kitaplar_listesi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kanon ya da kitaplar listesi</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanon_ya_da_kitaplar_listesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tanah'a_sayılan_kitapların_listesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tanah'a_sayılan_kitapların_listesi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Tanah'a sayılan kitapların listesi</span> </div> </a> <ul id="toc-Tanah'a_sayılan_kitapların_listesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-El_yazmaları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#El_yazmaları"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>El yazmaları</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-El_yazmaları-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>El yazmaları alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-El_yazmaları-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Papirüs_El_Yazmaları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Papirüs_El_Yazmaları"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Papirüs El Yazmaları</span> </div> </a> <ul id="toc-Papirüs_El_Yazmaları-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vellum_ve_Deri_El_Yazmaları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vellum_ve_Deri_El_Yazmaları"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Vellum ve Deri El Yazmaları</span> </div> </a> <ul id="toc-Vellum_ve_Deri_El_Yazmaları-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-İçerik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#İçerik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>İçerik</span> </div> </a> <ul id="toc-İçerik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-İlgili_filmler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#İlgili_filmler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>İlgili filmler</span> </div> </a> <ul id="toc-İlgili_filmler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ayrıca_bakınız" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ayrıca_bakınız"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Ayrıca bakınız</span> </div> </a> <ul id="toc-Ayrıca_bakınız-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Notlar</span> </div> </a> <ul id="toc-Notlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kaynakça" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaynakça"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Kaynakça</span> </div> </a> <ul id="toc-Kaynakça-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">İçindekiler tablosunu değiştir</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Tanah</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başka bir dildeki sayfaya gidin. 89 dilde mevcut" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-89" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">89 dil</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tanag" title="Tanag - Afrikaanca" lang="af" hreflang="af" data-title="Tanag" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaanca" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - İsviçre Almancası" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Tanach" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="İsviçre Almancası" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AE" title="تناخ - Arapça" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تناخ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapça" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%AE" title="التناخ - Mısır Arapçası" lang="arz" hreflang="arz" data-title="التناخ" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Mısır Arapçası" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Tanak" title="Tanak - Asturyasça" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Tanak" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturyasça" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Tanax" title="Tanax - Azerbaycan dili" lang="az" hreflang="az" data-title="Tanax" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbaycan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AE" title="تنخ - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تنخ" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - Bavyera dili" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Tanach" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavyera dili" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Belarusça" lang="be" hreflang="be" data-title="Танах" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarusça" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Bulgarca" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Танах" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgarca" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%96" title="तानाख - Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="तानाख" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Tanac%27h" title="Tanac'h - Bretonca" lang="br" hreflang="br" data-title="Tanac'h" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretonca" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Katalanca" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalanca" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Sebuano dili" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Sebuano dili" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%AE" title="تەناخ - Orta Kürtçe" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="تەناخ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Orta Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - Çekçe" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Tanach" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Çekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Çuvaşça" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Танах" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Çuvaşça" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Beibl_Hebraeg" title="Y Beibl Hebraeg - Galce" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Beibl Hebraeg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Galce" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Danca" lang="da" hreflang="da" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Danca" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - Almanca" lang="de" hreflang="de" data-title="Tanach" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BA" title="Τανάκ - Yunanca" lang="el" hreflang="el" data-title="Τανάκ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Yunanca" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - İngilizce" lang="en" hreflang="en" data-title="Tanakh" data-language-autonym="English" data-language-local-name="İngilizce" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Tana%C4%A5o" title="Tanaĥo - Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Tanaĥo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Tanaj" title="Tanaj - İspanyolca" lang="es" hreflang="es" data-title="Tanaj" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="İspanyolca" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Tanah" title="Tanah - Estonca" lang="et" hreflang="et" data-title="Tanah" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estonca" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Baskça" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskça" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AE" title="تنخ - Farsça" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تنخ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Farsça" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tanak" title="Tanak - Fince" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tanak" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fince" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Fransızca" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Fransızca" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Tenach" title="Tenach - Batı Frizcesi" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Tenach" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Batı Frizcesi" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Man dili" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Man dili" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%A0%22%D7%9A" title="תנ"ך - İbranice" lang="he" hreflang="he" data-title="תנ"ך" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="İbranice" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%A8%E0%A4%96%E0%A4%BC" title="तनख़ - Hintçe" lang="hi" hreflang="hi" data-title="तनख़" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hintçe" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Hırvatça" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Hırvatça" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Macarca" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Macarca" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Endonezce" lang="id" hreflang="id" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Endonezce" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - İzlandaca" lang="is" hreflang="is" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="İzlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - İtalyanca" lang="it" hreflang="it" data-title="Tanakh" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="İtalyanca" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BF%E3%83%8A%E3%83%8F" title="タナハ - Japonca" lang="ja" hreflang="ja" data-title="タナハ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japonca" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Tanak" title="Tanak - Jamaika Patois Dili" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Tanak" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaika Patois Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Cava dili" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Cava dili" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%98" title="თანახი - Gürcüce" lang="ka" hreflang="ka" data-title="თანახი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Gürcüce" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tanax" title="Tanax - Kabiliyece" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tanax" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Kabiliyece" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Kazakça" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Танах" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazakça" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A4%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%95%E0%B3%8D" title="ತನಾಕ್ - Kannada dili" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ತನಾಕ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada dili" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%83%80%EB%82%98%ED%81%AC" title="타나크 - Korece" lang="ko" hreflang="ko" data-title="타나크" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korece" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Thanach" title="Thanach - Latince" lang="la" hreflang="la" data-title="Thanach" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latince" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Tanah" title="Tanah - Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Tanah" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Ladino" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - Lüksemburgca" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Tanach" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Lüksemburgca" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Tanachas" title="Tanachas - Litvanca" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Tanachas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litvanca" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Tanahs" title="Tanahs - Letonca" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Tanahs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Letonca" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Malgaşça" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malgaşça" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%A8%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" title="തനക്ക് - Malayalam dili" lang="ml" hreflang="ml" data-title="തനക്ക്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam dili" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Malayca" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Malayca" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - Aşağı Almanca" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Tanach" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Aşağı Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tenach" title="Tenach - Felemenkçe" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tenach" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Felemenkçe" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tan%C3%A1kh" title="Tanákh - Norveççe Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tanákh" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Norveççe Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tan%C3%A1kh" title="Tanákh - Norveççe Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tanákh" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Norveççe Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Oksitan dili" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Oksitan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - Lehçe" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Tanach" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Lehçe" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%A9" title="تنک - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تنک" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Portekizce" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portekizce" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Biblia_ebraic%C4%83" title="Biblia ebraică - Rumence" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Biblia ebraică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumence" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Rusça" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Танах" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Rusça" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Rusince" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Танах" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusince" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Bibiliya_y%27Igiheburayo" title="Bibiliya y'Igiheburayo - Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Bibiliya y'Igiheburayo" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Sicilyaca" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Sicilyaca" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - İskoçça" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="İskoçça" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Tanah" title="Tanah - Sırp-Hırvat Dili" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Tanah" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Sırp-Hırvat Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Tanach" title="Tanach - Slovakça" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Tanach" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slovakça" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Tanak" title="Tanak - Slovence" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Tanak" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slovence" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Sırpça" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Танах" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Sırpça" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - İsveççe" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="İsveççe" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Svahili dili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Svahili dili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9F%E0%AE%A9%E0%AE%BE%E0%AE%95%E0%AF%8D" title="டனாக் - Tamilce" lang="ta" hreflang="ta" data-title="டனாக்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamilce" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Tagalogca" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalogca" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%85" title="Танах - Ukraynaca" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Танах" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukraynaca" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%A9" title="تنک - Urduca" lang="ur" hreflang="ur" data-title="تنک" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urduca" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Vietnamca" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamca" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Tanakh" title="Tanakh - Varay" lang="war" hreflang="war" data-title="Tanakh" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Varay" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E7%BA%B3%E8%B5%AB" title="塔纳赫 - Wu Çincesi" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="塔纳赫" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%98" title="თანახი - Megrelce" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="თანახი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Megrelce" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%A0%22%D7%9A" title="תנ"ך - Yidiş" lang="yi" hreflang="yi" data-title="תנ"ך" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Yidiş" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E7%B4%8D%E8%B5%AB" title="塔納赫 - Çince" lang="zh" hreflang="zh" data-title="塔納赫" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Çince" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hi-pek-l%C3%A2i_S%C3%A8ng-keng" title="Hi-pek-lâi Sèng-keng - Min Nan Çincesi" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hi-pek-lâi Sèng-keng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E7%B4%8D%E8%B5%AB" title="塔納赫 - Kantonca" lang="yue" hreflang="yue" data-title="塔納赫" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonca" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q83367#sitelinks-wikipedia" title="Dillerarası bağlantıları değiştir" class="wbc-editpage">Bağlantıları değiştir</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad alanları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tanah" title="İçerik sayfasını göster [c]" accesskey="c"><span>Madde</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tart%C4%B1%C5%9Fma:Tanah" rel="discussion" title="İçerik ile ilgili tartışma [t]" accesskey="t"><span>Tartışma</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil varyantını değiştir" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Türkçe</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüm"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tanah"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=history" title="Bu sayfanın geçmiş sürümleri [h]" accesskey="h"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Araçlar" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Araçlar</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha fazla seçenek" > <div class="vector-menu-heading"> Eylemler </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Tanah"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=history"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Genel </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SayfayaBa%C4%9Flant%C4%B1lar/Tanah" title="Bu sayfaya bağlantı vermiş tüm viki sayfalarının listesi [j]" accesskey="j"><span>Sayfaya bağlantılar</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C4%B0lgiliDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler/Tanah" rel="nofollow" title="Bu sayfadan bağlantı verilen sayfalardaki son değişiklikler [k]" accesskey="k"><span>İlgili değişiklikler</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C3%96zelSayfalar" title="Tüm özel sayfaların listesi [q]" accesskey="q"><span>Özel sayfalar</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&oldid=33926645" title="Bu sayfanın bu revizyonuna kalıcı bağlantı"><span>Kalıcı bağlantı</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=info" title="Bu sayfa hakkında daha fazla bilgi"><span>Sayfa bilgisi</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KaynakG%C3%B6ster&page=Tanah&id=33926645&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu sayfadan nasıl kaynak göstereceği hakkında bilgi"><span>Bu sayfayı kaynak göster</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FTanah"><span>Kısaltılmış URL'yi al</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FTanah"><span>Karekodu indir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Yazdır/dışa aktar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kitap&bookcmd=book_creator&referer=Tanah"><span>Bir kitap oluştur</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:DownloadAsPdf&page=Tanah&action=show-download-screen"><span>PDF olarak indir</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tanah&printable=yes" title="Bu sayfanın basılmaya uygun sürümü [p]" accesskey="p"><span>Basılmaya uygun görünüm</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Diğer projelerde </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hebrew_bibles" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://tr.wikiquote.org/wiki/Tanah" hreflang="tr"><span>Vikisöz</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q83367" title="Veri havuzundaki ilgili ögeye bağlantı [g]" accesskey="g"><span>Vikiveri ögesi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüm</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizle</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipedi, özgür ansiklopedi</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tr" dir="ltr"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">"Tanakh" ve "Tanak" buraya yönlendirilmektedir.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28603389">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox vcard" style="border-spacing:2px;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="background: #D3D3D3; color: #000000;">Tanah</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader background-color:" style="background-color:"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r34219444">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style><span class="nobold"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r23029733">.mw-parser-output .script-hebrew,.mw-parser-output .script-Hebr{font-size:1.15em;font-family:"SBL Hebrew","SBL BibLit","Frank Ruehl CLM","Taamey Frank CLM","Ezra SIL","Ezra SIL SR","Keter Aram Tsova","Taamey Ashkenaz","Taamey David CLM","Keter YG","Shofar","David CLM","Hadasim CLM","Simple CLM","Nachlieli",Cardo,Alef,"Noto Serif Hebrew","Noto Sans Hebrew","David Libre",David,"Times New Roman",Gisha,Arial,FreeSerif,FreeSans}</style><span class="script-hebrew" style="font-size: 115%;" dir="rtl">תַּנַ״ךְ</span>‎, <i>Tanāḥ</i></span></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Dosya:Entire_Tanakh_scroll_set.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/220px-Entire_Tanakh_scroll_set.png" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/330px-Entire_Tanakh_scroll_set.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Entire_Tanakh_scroll_set.png/440px-Entire_Tanakh_scroll_set.png 2x" data-file-width="2604" data-file-height="3472" /></a></span></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: #D3D3D3; color: #000000;">Bilgi</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Din</th><td class="infobox-data"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">Yahudilik</a></li><li><a href="/wiki/Hristiyanl%C4%B1k" title="Hristiyanlık">Hristiyanlık</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Dil</th><td class="infobox-data"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Kutsal_%C4%B0branice" title="Kutsal İbranice">Kutsal İbranice</a></li><li><a href="/wiki/Kutsal_Aramice" title="Kutsal Aramice">Kutsal Aramice</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Periyod</th><td class="infobox-data">MÖ 2'nci–1'inci milenyum (4–3 bin yıl önce)</td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/16px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/32px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span>  <i><a href="/wiki/Vikikaynak" title="Vikikaynak">İbranice Vikikaynak</a> üzerinde <span class="url"><a class="external text" href="https://he.wikisource.org/wiki/מקרא">Tanah</a></span></i></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33092931">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid #aaa;padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile hlist"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><small><small><span style="font-size:85%;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r34219444"><span class="nobold"> <a href="/wiki/Kategori:Yahudiler_ve_Yahudilik" title="Kategori:Yahudiler ve Yahudilik">Makale</a> serilerinden </span></span></small></small><br /><a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a> ve <a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">Yahudilik</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Star_of_David.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/74px-Star_of_David.svg.png" decoding="async" width="74" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/111px-Star_of_David.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Star_of_David.svg/148px-Star_of_David.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="693" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-above" style="border-top:1px solid #dbdbdb;padding-top:0.1em;border-bottom:0px solid #dbdbdb;"> <a href="/w/index.php?title=Yahudi_(kelime)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi (kelime) (sayfa mevcut değil)">Etimoloji</a> <small>•</small> <a href="/wiki/Kim_bir_Yahudi%27dir%3F" title="Kim bir Yahudi'dir?">Kim bir Yahudi'dir?</a></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">İnanç</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudilikte_Tanr%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudilikte Tanrı (sayfa mevcut değil)">Tanrı</a> (<a href="/wiki/Yahudilikte_Tanr%C4%B1%27n%C4%B1n_isimleri" title="Yahudilikte Tanrı'nın isimleri">isimler</a>)</li> <li><a href="/wiki/Yahudi_inanc%C4%B1n%C4%B1n_ilkeleri" title="Yahudi inancının ilkeleri">İlkeler</a></li> <li><a href="/wiki/Mitsva" class="mw-redirect" title="Mitsva">Mitsva</a> (<a href="/wiki/613_Mitsvot" title="613 Mitsvot">613</a>)</li> <li><a href="/wiki/Halaha" title="Halaha">Halaha</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eabat" title="Şabat">Şabat</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_bayramlar%C4%B1" title="Yahudi bayramları">Bayramlar</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_ayin_sistemi" title="Yahudi ayin sistemi">Ayin</a></li> <li><a href="/wiki/Tsedaka" title="Tsedaka">Tsedaka</a></li> <li><a href="/wiki/Brit_Mila" class="mw-redirect" title="Brit Mila">Brit</a></li> <li><a href="/wiki/Bar_ve_Bat_Mitzvah" class="mw-redirect" title="Bar ve Bat Mitzvah">Bar ve Bat Mitzvah</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudili%C4%9Fin_evlili%C4%9Fe_bak%C4%B1%C5%9F_a%C3%A7%C4%B1s%C4%B1" title="Yahudiliğin evliliğe bakış açısı">Evlilik</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudilikte_matem" title="Yahudilikte matem">Matem</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_felsefesi" title="Yahudi felsefesi">Felsefe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_eti%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi etiği (sayfa mevcut değil)">Etik</a></li> <li><a href="/wiki/Kabbala" class="mw-redirect" title="Kabbala">Kabbala</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Minhag&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minhag (sayfa mevcut değil)">Gelenek</a></li> <li><a href="/wiki/Sinagog" title="Sinagog">Sinagog</a></li> <li><a href="/wiki/Haham" title="Haham">Haham</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/wiki/Kategori:Yahudi_metinleri" title="Kategori:Yahudi metinleri">Metinler</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33092931"><table class="sidebar nomobile" style="background-color: transparent; border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><th class="sidebar-heading"> <a class="mw-selflink selflink">Tanah</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Torah" class="mw-redirect" title="Torah">Torah</a></li> <li><a href="/wiki/Nevi%27im" title="Nevi'im">Nevi'im</a></li> <li><a href="/wiki/Ketuvim" title="Ketuvim">Ketuvim</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Mi%C5%9Fna" class="mw-redirect" title="Mişna">Mişna</a></li> <li><a href="/wiki/Gemara" title="Gemara">Gemara</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/w/index.php?title=Rabb%C3%A2n%C3%AEk_literat%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rabbânîk literatür (sayfa mevcut değil)">Rabbânîk</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Midra%C5%9F" title="Midraş">Midraş</a></li> <li><a href="/wiki/Tosefta" title="Tosefta">Tosefta</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Targum" title="Targum">Targum</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Beit_Yosef_(kitap)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beit Yosef (kitap) (sayfa mevcut değil)">Beit Yosef</a></li> <li><a href="/wiki/Mi%C5%9Fna_Tora" class="mw-redirect" title="Mişna Tora">Mişna Tora</a></li> <li><a href="/wiki/Arba_Turim" title="Arba Turim">Tur</a></li> <li><i><a href="/wiki/%C5%9Eulhan_Aruh" title="Şulhan Aruh">Şulhan Aruh</a></i></li> <li><a href="/wiki/Zohar" title="Zohar">Zohar</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=Yahudi_etnik_b%C3%B6l%C3%BCnmeleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi etnik bölünmeleri (sayfa mevcut değil)">Topluluklar</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33092931"><table class="sidebar nomobile" style="background-color: transparent; border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/A%C5%9Fkenazim" class="mw-redirect" title="Aşkenazim">Aşkenazim</a></li> <li><a href="/wiki/Mizrahim" class="mw-redirect" title="Mizrahim">Mizrahim</a></li> <li><a href="/wiki/Sefaradim" class="mw-redirect" title="Sefaradim">Sefaradim</a></li> <li><a href="/wiki/Yemen%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Yemen'deki Yahudilerin tarihi">Temanim</a></li> <li><a href="/wiki/Beta_Israel" class="mw-redirect" title="Beta Israel">Beta Israel</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCrcistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi">Gruzinim</a></li> <li><a href="/wiki/Da%C4%9F_Yahudileri" title="Dağ Yahudileri">Yuhurim</a></li> <li><a href="/wiki/Buhara_Yahudileri" title="Buhara Yahudileri">Buharim</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0talya_Yahudileri" title="İtalya Yahudileri">İtalkim</a></li> <li><a href="/wiki/Romanyot" title="Romanyot">Romanyotim</a></li> <li><a href="/wiki/Ko%C3%A7in_Yahudileri" title="Koçin Yahudileri">Koçinim</a></li> <li><a href="/wiki/Bene_Israel" title="Bene Israel">Bene Israel</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> İlişkili gruplar</th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Sefaradik_Beni_Anusim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sefaradik Beni Anusim (sayfa mevcut değil)">Beni Anusim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lemba_milleti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lemba milleti (sayfa mevcut değil)">Lemba</a></li> <li><a href="/wiki/Karaylar" title="Karaylar">Karaim</a></li> <li><a href="/wiki/K%C4%B1r%C4%B1m%C3%A7aklar" title="Kırımçaklar">Kırımçaklar</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87in%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Çin'deki Yahudilerin tarihi">Kaifengler</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0gbo_Yahudileri" title="İgbo Yahudileri">İgbolar</a></li> <li><a href="/wiki/Samiriler" class="mw-redirect" title="Samiriler">Samiriler</a></li> <li><a href="/wiki/Kripto_Yahudiler" class="mw-redirect" title="Kripto Yahudiler">Kriptolar</a></li> <li><a href="/wiki/Arap_Yar%C4%B1madas%C4%B1%27ndaki_Yahudi_kabileler" title="Arap Yarımadası'ndaki Yahudi kabileler">Musa'cı Araplar</a></li> <li><a href="/wiki/Subbotnikler" class="mw-redirect" title="Subbotnikler">Subbotnikler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nuhidizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuhidizm (sayfa mevcut değil)">Nuhidistler</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=%C3%9Clkelere_g%C3%B6re_Yahudi_n%C3%BCfusu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ülkelere göre Yahudi nüfusu (sayfa mevcut değil)">Nüfus</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33092931"><table class="sidebar nomobile" style="background-color: transparent; border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><td class="sidebar-content hlist"> <p><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Dosya:Map_of_the_Jewish_Diaspora_in_the_World.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Map_of_the_Jewish_Diaspora_in_the_World.svg/150px-Map_of_the_Jewish_Diaspora_in_the_World.svg.png" decoding="async" width="150" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Map_of_the_Jewish_Diaspora_in_the_World.svg/225px-Map_of_the_Jewish_Diaspora_in_the_World.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Map_of_the_Jewish_Diaspora_in_the_World.svg/300px-Map_of_the_Jewish_Diaspora_in_the_World.svg.png 2x" data-file-width="2192" data-file-height="1135" /></a></span> </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C3%9Clkeye_g%C3%B6re_Yahudilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ülkeye göre Yahudilik (sayfa mevcut değil)">Ülkeye göre Yahudilik</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudilerin_listesi" title="Yahudilerin listesi">Yahudilerin listesi</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/w/index.php?title=%C4%B0srail_Diyar%C4%B1%27ndaki_Yahudilerin_ve_Yahudili%C4%9Fin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsrail Diyarı'ndaki Yahudilerin ve Yahudiliğin tarihi (sayfa mevcut değil)">İsrail Diyarı</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Eski_Yi%C5%9Fuv&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eski Yişuv (sayfa mevcut değil)">Eski Yişuv</a></li> <li><a href="/wiki/Yi%C5%9Fuv" title="Yişuv">Yeni Yişuv</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0srailli_Yahudiler&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsrailli Yahudiler (sayfa mevcut değil)">İsrailli Yahudiler</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/w/index.php?title=Avrupa%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avrupa'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Avrupa</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Avusturya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avusturya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Avusturya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Belarus%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belarus'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Belarus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Birle%C5%9Fik_Krall%C4%B1k%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birleşik Krallık'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Birleşik Krallık</a></li> <li><a href="/wiki/Bulgaristan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Bulgaristan'daki Yahudilerin tarihi">Bulgaristan</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87ek_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Çek Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Çek Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Estonya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Estonya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Estonya</a></li> <li><a href="/wiki/Finlandiya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Finlandiya'daki Yahudilerin tarihi">Finlandiya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fransa%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fransa'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Fransa</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCrcistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi">Gürcistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hollanda%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hollanda'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Hollanda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0spanya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İspanya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İspanya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0sve%C3%A7%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsveç'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İsveç</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0talya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İtalya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">İtalya</a></li> <li><a href="/wiki/K%C4%B1br%C4%B1s%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Kıbrıs'taki Yahudilerin tarihi">Kıbrıs</a></li> <li><a href="/wiki/Letonya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Letonya'daki Yahudilerin tarihi">Letonya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Litvanya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Litvanya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Litvanya</a></li> <li><a href="/wiki/Macaristan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Macaristan'daki Yahudilerin tarihi">Macaristan</a></li> <li><a href="/wiki/Moldova%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Moldova'daki Yahudilerin tarihi">Moldova</a></li> <li><a href="/wiki/Polonya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Polonya'daki Yahudilerin tarihi">Polonya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Portekiz%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portekiz'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Portekiz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Romanya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romanya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Romanya</a></li> <li><a href="/wiki/Rusya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Rusya'daki Yahudilerin tarihi">Rusya</a></li> <li><a href="/wiki/Ukrayna%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Ukrayna'daki Yahudilerin tarihi">Ukrayna</a></li> <li><a href="/wiki/Yunanistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi">Yunanistan</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Asya</th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Afganistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Afganistan'daki Yahudilerin tarihi">Afganistan</a></li> <li><a href="/wiki/Azerbaycan%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Azerbaycan'daki Yahudilerin tarihi">Azerbaycan</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87in%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Çin'deki Yahudilerin tarihi">Çin</a></li> <li><a href="/wiki/Ermenistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Ermenistan'daki Yahudilerin tarihi">Ermenistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Filipinler%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filipinler'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Filipinler</a></li> <li><a href="/wiki/Hindistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Hindistan'daki Yahudilerin tarihi">Hindistan</a></li> <li><a href="/wiki/Irak%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Irak'taki Yahudilerin tarihi">Irak</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0ran%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="İran'daki Yahudilerin tarihi">İran</a></li> <li><a href="/wiki/Japonya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Japonya'daki Yahudilerin tarihi">Japonya</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BCbnan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Lübnan'daki Yahudilerin tarihi">Lübnan</a></li> <li><a href="/wiki/Malezya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Malezya'daki Yahudilerin tarihi">Malezya</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%96zbekistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Özbekistan'daki Yahudilerin tarihi">Özbekistan</a></li> <li><a href="/wiki/Suriye%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Suriye'deki Yahudilerin tarihi">Suriye</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Türkiye'deki Yahudilerin tarihi">Türkiye</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vietinam%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vietinam'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Vietinam</a></li> <li><a href="/wiki/Yemen%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Yemen'deki Yahudilerin tarihi">Yemen</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Afrika</th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Cezayir%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Cezayir'deki Yahudilerin tarihi">Cezayir</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Etyopya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etyopya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Etyopya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fas%27taki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fas'taki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Fas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=G%C3%BCney_Afrika%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Güney Afrika'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Güney Afrika</a></li> <li><a href="/wiki/Libya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Libya'daki Yahudilerin tarihi">Libya</a></li> <li><a href="/wiki/M%C4%B1s%C4%B1r%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Mısır'daki Yahudilerin tarihi">Mısır</a></li> <li><a href="/wiki/Tunus%27taki_Yahudilerin_tarihi" title="Tunus'taki Yahudilerin tarihi">Tunus</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Kuzey Amerika</th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Birle%C5%9Fik_Devletler%27deki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birleşik Devletler'deki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Birleşik Devletler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kanada%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kanada'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Kanada</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Latin Amerika ve Karayipler</th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Arjantin%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Arjantin'deki Yahudilerin tarihi">Arjantin</a></li> <li><a href="/wiki/Bolivya%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Bolivya'daki Yahudilerin tarihi">Bolivya</a></li> <li><a href="/wiki/Brezilya%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Brezilya'daki Yahudilerin tarihi">Brezilya</a></li> <li><a href="/wiki/Dominik_Cumhuriyeti%27ndeki_Yahudilerin_tarihi" title="Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi">Dominik Cumhuriyeti</a></li> <li><a href="/wiki/El_Salvador%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="El Salvador'daki Yahudilerin tarihi">El Salvador</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guyana%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guyana'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Guyana</a></li> <li><a href="/wiki/Haiti%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Haiti'deki Yahudilerin tarihi">Haiti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jamaika%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jamaika'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Jamaika</a></li> <li><a href="/wiki/Kolombiya%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Kolombiya'daki Yahudilerin tarihi">Kolombiya</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BCba%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Küba'daki Yahudilerin tarihi">Küba</a></li> <li><a href="/wiki/Meksika%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Meksika'daki Yahudilerin tarihi">Meksika</a></li> <li><a href="/wiki/Paraguay%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Paraguay'daki Yahudilerin tarihi">Paraguay</a></li> <li><a href="/wiki/Surinam%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Surinam'daki Yahudilerin tarihi">Surinam</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eili%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Şili'deki Yahudilerin tarihi">Şili</a></li> <li><a href="/wiki/Uruguay%27daki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Uruguay'daki Yahudilerin tarihi">Uruguay</a></li> <li><a href="/wiki/Venezuela%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Venezuela'daki Yahudilerin tarihi">Venezuela</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> Okyanusya</th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Avustralya%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avustralya'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Avustralya</a></li> <li><a href="/wiki/Fiji%27deki_Yahudilerin_tarihi" title="Fiji'deki Yahudilerin tarihi">Fiji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guam%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guam'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Guam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Palau%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palau'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Palau</a></li> <li><a href="/wiki/Yeni_Zelanda%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Yeni Zelanda'daki Yahudilerin tarihi">Yeni Zelanda</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=Yahudi_din%C3%AE_hareketleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi dinî hareketleri (sayfa mevcut değil)">Mezhepler</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/Ortodoks_Yahudilik" title="Ortodoks Yahudilik">Ortodoks</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=Modern_Ortodoks_Yahudilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modern Ortodoks Yahudilik (sayfa mevcut değil)">Modern Ortodoks</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Haredi_Yahudilik" title="Haredi Yahudilik">Haredi</a>)</small></li> <li><a href="/wiki/Hasidik_Yahudilik" title="Hasidik Yahudilik">Hasidik</a></li> <li><a href="/wiki/Reform_Yahudili%C4%9Fi" title="Reform Yahudiliği">Reform Yahudiliği</a></li> <li><a href="/wiki/Muhafazak%C3%A2r_Yahudilik" title="Muhafazakâr Yahudilik">Muhafazakâr</a></li> <li><a href="/wiki/Karaite_Yahudili%C4%9Fi" class="mw-redirect" title="Karaite Yahudiliği">Karaite</a></li> <li><a href="/wiki/Yeniden_yap%C4%B1lanmac%C4%B1_Yahudilik" title="Yeniden yapılanmacı Yahudilik">Yeniden yapılanmacı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_Yenilenmesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi Yenilenmesi (sayfa mevcut değil)">Yenilenme</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%BCmanistik_Yahudilik" title="Hümanistik Yahudilik">Hümanistik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haymanot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haymanot (sayfa mevcut değil)">Haymanot</a></li> <li><a href="/wiki/Mesiyanik_Yahudilik" title="Mesiyanik Yahudilik">Mesiyanik Yahudilik</a></li> <li><a href="/wiki/Sadukiler" title="Sadukiler">Sadukiler</a></li> <li><a href="/wiki/Ferisiler" title="Ferisiler">Ferisiler</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=Yahudi_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi kültürü (sayfa mevcut değil)">Kültür</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33092931"><table class="sidebar nomobile" style="background-color: transparent; border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yidi%C5%9F_tiyatrosu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yidiş tiyatrosu (sayfa mevcut değil)">Yidiş tiyatrosu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_dans%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi dansı (sayfa mevcut değil)">Dans</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mizah%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mizahı (sayfa mevcut değil)">Mizah</a></li> <li><a href="/wiki/Minyan" title="Minyan">Minyan</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudilikte_evlilik" class="mw-redirect" title="Yahudilikte evlilik">Evlilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_din%C3%AE_k%C4%B1yafetleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi dinî kıyafetleri (sayfa mevcut değil)">Giyim</a></li> <li><a href="/wiki/Nidah" title="Nidah">Nidah</a></li> <li><i><a href="/wiki/Pidyon_haben" title="Pidyon haben">Pidyon haben</a></i></li> <li><a href="/wiki/Ko%C5%9Fer" title="Koşer">Koşer</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eiduh" title="Şiduh">Şiduh</a></li> <li><i><a href="/wiki/Zeved_habat" title="Zeved habat">Zeved habat</a></i></li> <li><a href="/wiki/Yahudili%C4%9Fe_ge%C3%A7i%C5%9F" title="Yahudiliğe geçiş"><span class="wrap">Yahudiliğe geçiş</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hiloni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiloni (sayfa mevcut değil)">Hiloni</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/w/index.php?title=Yahudi_m%C3%BCzi%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi müziği (sayfa mevcut değil)">Müzik</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dindar_Yahudi_m%C3%BCzi%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dindar Yahudi müziği (sayfa mevcut değil)">Dinî</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sek%C3%BCler_Yahudi_m%C3%BCzi%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seküler Yahudi müziği (sayfa mevcut değil)">Seküler</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Mutfak</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Amerikan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Aşkenazik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Buhara</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Beta Israel</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_mutfa%C4%9F%C4%B1" title="İsrail mutfağı">İsrail</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_mutfa%C4%9F%C4%B1#İsrailoğullarının_mutfağı" title="İsrail mutfağı">İsrailoğulları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Mizrahik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Sefaradik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Yemenli</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/w/index.php?title=Yahudi_literat%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi literatürü (sayfa mevcut değil)">Literatür</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_literat%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi literatürü (sayfa mevcut değil)">İsrailoğulları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_literat%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi literatürü (sayfa mevcut değil)">Yidiş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_literat%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi literatürü (sayfa mevcut değil)">Amerikan</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/wiki/Yahudi_dilleri" title="Yahudi dilleri">Diller</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> <small>(<a href="/wiki/Modern_%C4%B0branice" title="Modern İbranice">Modern İbranice</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Kutsal_%C4%B0branice" title="Kutsal İbranice">Kutsal İbranice</a>)</small></li> <li><a href="/wiki/Yidi%C5%9F" title="Yidiş">Yidiş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ye%C5%9Fivce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yeşivce (sayfa mevcut değil)">Yeşivce</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_Yunancas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yahudi Yunancası">Yahudi Yunancası</a></li> <li><a href="/wiki/Yevanik" title="Yevanik">Yevanik</a></li> <li><a href="/wiki/Cuhuri" title="Cuhuri">Cuhuri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0srailli_%C4%B0%C5%9Faret_Dili&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsrailli İşaret Dili (sayfa mevcut değil)">Şassi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0ran%27daki_Yahudi_dilleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="İran'daki Yahudi dilleri (sayfa mevcut değil)">Yahudo-İranik</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_%C4%B0spanyolcas%C4%B1" title="Yahudi İspanyolcası">Ladino</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cezayir-Yahudi_%C4%B0%C5%9Faret_Dili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cezayir-Yahudi İşaret Dili (sayfa mevcut değil)">Gardaïa</a></li> <li><a href="/wiki/Buhori_dili" title="Buhori dili">Buhori</a></li> <li><a href="/wiki/Knaanik" title="Knaanik">Knaanik</a></li> <li><a href="/wiki/Zarfatik" title="Zarfatik">Zarfatik</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0talkian" title="İtalkian">İtalkian</a></li> <li><a href="/wiki/Gruzinik" title="Gruzinik">Gruzinik</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_Aramicesi" title="Yahudi Aramicesi">Yahudi Aramicesi</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_Arap%C3%A7as%C4%B1" title="Yahudi Arapçası">Yahudi Arapçası</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_Berbericesi" title="Yahudi Berbericesi">Yahudi Berbericesi</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_Malayalam%C4%B1" title="Yahudi Malayalamı">Yahudi Malayalamı</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/wiki/Yahudi_tarihi" title="Yahudi tarihi">Tarih</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33092931"><table class="sidebar nomobile" style="background-color: transparent; border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_tarihinin_zaman_%C3%A7izelgesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi tarihinin zaman çizelgesi (sayfa mevcut değil)">Zaman çizelgesi</a></li> <li><a href="/wiki/Antik_%C4%B0srail_ve_Yahuda_tarihi" title="Antik İsrail ve Yahuda tarihi">Antik tarih</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_liderli%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi liderliği (sayfa mevcut değil)">Liderler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0srail%27in_On_%C4%B0ki_Kabilesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsrail'in On İki Kabilesi (sayfa mevcut değil)">İsrail'in On İki Kabilesi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1_(kuzey)" title="İsrail Krallığı (kuzey)">Kuzey İsrail Krallığı</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1_(birle%C5%9Fik_monar%C5%9Fi)" title="İsrail Krallığı (birleşik monarşi)">İsrail Krallığı</a></li> <li><a href="/wiki/Yehuda_kabilesi" title="Yehuda kabilesi">Yehuda kabilesi</a></li> <li><a href="/wiki/Yehuda_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Yehuda Krallığı">Yehuda Krallığı</a></li> <li><a href="/wiki/Kud%C3%BCs_Tap%C4%B1na%C4%9F%C4%B1" title="Kudüs Tapınağı">Kudüs Tapınağı</a></li> <li><a href="/wiki/Babil_S%C3%BCrg%C3%BCn%C3%BC" title="Babil Sürgünü">Babil Sürgünü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Asur_esareti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asur esareti (sayfa mevcut değil)">Asur esareti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yehud_(Pers_eyaleti)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yehud (Pers eyaleti) (sayfa mevcut değil)">Yehud (Pers eyaleti)</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0kinci_Tap%C4%B1nak" title="İkinci Tapınak">İkinci Tapınak</a></li> <li><a href="/wiki/Yeru%C5%9Falim" class="mw-redirect" title="Yeruşalim">Yeruşalim</a> <small>(<a href="/wiki/Yahudilikte_Yeru%C5%9Falim" title="Yahudilikte Yeruşalim">Yahudilikte</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Kud%C3%BCs_zaman_%C3%A7izelgesi" title="Kudüs zaman çizelgesi">zaman çizelgesi</a>)</small></li> <li><a href="/wiki/Betlehem" class="mw-redirect" title="Betlehem">Betlehem</a></li> <li><a href="/wiki/Hebron" class="mw-redirect" title="Hebron">Hebron</a></li> <li><a href="/wiki/Nas%C4%B1ra" title="Nasıra">Nazarat</a></li> <li><a href="/wiki/Ha%C5%9Fmonayim_Hanedan%C4%B1" title="Haşmonayim Hanedanı"><span class="wrap">Haşmonayim Hanedanı</span></a></li> <li><a href="/wiki/Sanhedrin" title="Sanhedrin">Sanhedrin</a></li> <li><a href="/wiki/Ferisiler" title="Ferisiler">Ferisiler</a></li> <li><a href="/wiki/Helenistik_Yahudilik" title="Helenistik Yahudilik">Helenistik Yahudilik</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi-Roma_sava%C5%9Flar%C4%B1" title="Yahudi-Roma savaşları">Yahudi-Roma savaşları</a></li> <li><a href="/wiki/Bizans_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu%27ndaki_Yahudilerin_tarihi" title="Bizans İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi">Bizans İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hristiyanl%C4%B1k_ve_Yahudilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hristiyanlık ve Yahudilik (sayfa mevcut değil)"><span class="wrap">Hristiyanlık ve Yahudilik</span></a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0slam_ve_Yahudilik" title="İslam ve Yahudilik"><span class="wrap"><span style="white-space:nowrap;">İslam ve</span> Yahudilik</span></a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_diasporas%C4%B1" title="Yahudi diasporası">Diaspora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Orta_%C3%87a%C4%9F%27da_Avrupal%C4%B1_Yahudilerin_Tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orta Çağ'da Avrupalı Yahudilerin Tarihi (sayfa mevcut değil)">Orta Çağ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0spanya%27da_Yahudi_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BCn%C3%BCn_alt%C4%B1n_%C3%A7a%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="İspanya'da Yahudi kültürünün altın çağı (sayfa mevcut değil)">Altın Çağ</a></li> <li><a href="/wiki/Sabatayc%C4%B1l%C4%B1k" title="Sabataycılık">Sabataycılık</a></li> <li><a href="/wiki/Kabbala" class="mw-redirect" title="Kabbala">Kabbala</a></li> <li><a href="/wiki/Haskala" title="Haskala">Haskala</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_%C3%B6zg%C3%BCrle%C5%9Fmesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi özgürleşmesi (sayfa mevcut değil)">Özgürleşme</a></li> <li><a href="/wiki/Antisemitizm" title="Antisemitizm">Antisemitizm</a></li> <li><a href="/wiki/Anti-Yahudilik" title="Anti-Yahudilik">Anti-Yahudilik</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudilere_y%C3%B6nelik_zul%C3%BCm" title="Yahudilere yönelik zulüm">Yahudilere yönelik zulüm</a></li> <li><a href="/wiki/Holokost" title="Holokost">Holokost</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_tarihi" title="İsrail tarihi">İsrail</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_Diyar%C4%B1" title="İsrail Diyarı">İsrail Diyarı</a></li> <li><a href="/wiki/Aliyah" title="Aliyah">Aliyah</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_ateizmi" title="Yahudi ateizmi">Yahudi ateizmi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ba%27al_te%C5%9Fuva_hareketi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ba'al teşuva hareketi (sayfa mevcut değil)">Ba'al teşuva</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:transparent;border-top:1px solid #dbdbdb;text-align:center;"><a href="/w/index.php?title=Yahudi_politik_hareketleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi politik hareketleri (sayfa mevcut değil)">Politika</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33092931"><table class="sidebar nomobile" style="background-color: transparent; border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0srail%27de_politika&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsrail'de politika (sayfa mevcut değil)">İsrail'de politika</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudilik_ve_politika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudilik ve politika (sayfa mevcut değil)">Yahudilik ve politika</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Agudat_Yisrael_D%C3%BCnya_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agudat Yisrael Dünya Örgütü (sayfa mevcut değil)">Agudat Yisrael Dünya Örgütü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_anar%C5%9Fizmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi anarşizmi (sayfa mevcut değil)">Anarşizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bundizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bundizm (sayfa mevcut değil)">Bundizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_feminizmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi feminizmi (sayfa mevcut değil)">Feminizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_solculu%C4%9Fu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi solculuğu (sayfa mevcut değil)">Solculuk</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/wiki/Siyonizm" title="Siyonizm">Siyonizm</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0%C5%9F%C3%A7i_Siyonizmi" title="İşçi Siyonizmi">İşçi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neo-Siyonizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neo-Siyonizm (sayfa mevcut değil)">Neo-Siyonizm</a></li> <li><a href="/wiki/Din%C3%AE_Siyonizm" title="Dinî Siyonizm">Siyonizm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Revizyonist_Siyonizm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Revizyonist Siyonizm (sayfa mevcut değil)">Revizyonist</a></li> <li><a href="/wiki/Post-Siyonizm" title="Post-Siyonizm">Post-Siyonizm</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="border-top:1px solid #dbdbdb;padding-top:0.1em;border-bottom:1px solid #dbdbdb;"> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Kategori"><img alt="Kategori" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/16px-Symbol_category.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/24px-Symbol_category.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/32px-Symbol_category.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/wiki/Kategori:Yahudiler_ve_Yahudilik" title="Kategori:Yahudiler ve Yahudilik">Kategori</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r25548259">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Yahudiler_ve_Yahudilik_kenar" title="Şablon:Yahudiler ve Yahudilik kenar"><abbr title="Bu şablonu görüntüle">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Yahudiler_ve_Yahudilik_kenar" title="Şablon tartışma:Yahudiler ve Yahudilik kenar"><abbr title="Bu şablonu tartış">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Yahudiler_ve_Yahudilik_kenar&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir">d</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Tanah</b>/<b>Tanak</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a>: <span class="lang-he" lang="he" dir="ltr">תָּנָ״ךְ</span>, <small><a href="/wiki/%C4%B0branicenin_romanizasyonu" title="İbranicenin romanizasyonu">romanize:</a></small> <i>Tanāḥ</i>), <a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">Yahudiliğin</a> ana mukaddes metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonudur. Hristiyanlar tarafından <b>İbranice Mukaddes Kitap</b> ya da <b>Eski Ahit</b> denir. Metinlerin neredeyse tamamı <a href="/wiki/Kutsal_%C4%B0branice" title="Kutsal İbranice">Kutsal İbranice</a> ile yazılmış olup, ufak bir bölümü de <a href="/wiki/Kutsal_Aramice" title="Kutsal Aramice">Kutsal Aramiceyle</a> yazılmıştır (<a href="/wiki/Daniel_Kitab%C4%B1" title="Daniel Kitabı">Daniel</a> ve <a href="/wiki/Ezra_Kitab%C4%B1" title="Ezra Kitabı">Ezra Kitaplarında</a>). </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kavramlar_ve_anlamları"><span id="Kavramlar_ve_anlamlar.C4.B1"></span>Kavramlar ve anlamları</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=1" title="Değiştirilen bölüm: Kavramlar ve anlamları" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=1" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kavramlar ve anlamları"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yahudilikte">Yahudilikte</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=2" title="Değiştirilen bölüm: Yahudilikte" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=2" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yahudilikte"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tanah üç kısımdan oluşuyor: 1. <a href="/wiki/Tora" class="mw-redirect" title="Tora">Tora</a> (talimat) 2. <a href="/wiki/Nevi%27im" title="Nevi'im">Nevi'im</a> (peygamberler) ve 3. <a href="/wiki/Ketuvim" title="Ketuvim">Ketuvim</a> (yazılar). Tanah kavramı (İbranice: תנ״ך TNK) bu üç kısımların ilk harflerini içeriyor: T (=Tora), N (=Nev'im) ve K (=Ketuvim). Not: İbranicede K harfi ortada ve sonda kullanıldığı zaman H olur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hristiyanlıkta"><span id="Hristiyanl.C4.B1kta"></span>Hristiyanlıkta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=3" title="Değiştirilen bölüm: Hristiyanlıkta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=3" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Hristiyanlıkta"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Türkçe: Ahd-i Atik, <a href="/wiki/Eski_Ahit" title="Eski Ahit">Eski Ahit</a>, Eski Antlaşma </p><p>Latinceden etkilenmiş olan dillerde: Old Testament (İngilizce), Altes Testament (Almanca), l'Ancien Testament (Fransızca), Antico Testamento (İtalyanca) </p><p>Hristiyan Aleminde yaygın olan „Testament“ ve „Ahit / Antlaşma“ kavramları Yunanca Kutsal Yazıların 2. Korintoslular mektubunda (3:14) bulunan Yunanca <i>diathḗké</i> ifadesinin karşılığıdır. Bugün Avrupa'daki dillerde kullanılan <b>Testament</b> (=vasiyetname) kavramı Yunanca <i>διαϑήκης</i> (diathḗké) sözcüğünün hatalı bir tercümesidir.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><b>Eski Ahit</b> (Eski Antlaşma) kavramı da İbranice Kutsal Kitap için uygun bir ad değildir; çünkü Hristiyan elçi Pavlus 2. Korintoslular 3:14'te bulunan <i>diathḗké</i> sözcüğünü kullanırken Sina Dağında Tanrı ile İsrail halkı arasında yapılan antlaşmayı kastetti. Bu ahit (antlaşma) ise Eski Ahdin (İbranice Kutsal Yazılar) sadece nispeten küçük bir kısmını oluşturuyor. </p><p>Hristiyanlık-Yahudilik karşıtlığında ahit kelimesinden önce kullanılan „eski“ niteliği „eskimiş“, „iptal edilmiş“ ve „geçerli olmayan“ olarak yorumlandı. Bu, Yahudiliğin değerden düşürülmesine sevketti. </p><p>Fakat İsa Mesih ve takipçileri Kutsal Kitabın bir kısmının güncelliğini kaybettiğini ya da eski olduğunu ima etmektense, bu kayıtlardan “Kutsal Yazılar” olarak söz ettiler (Matta 21:42; Romalılar 1:2). Onlar o zamanki Yahudilik gibi aynı ya da benzeyen kavramlar kullandılar. </p><p>O nedenle, Hristiyanlar için Eski Ahitten ya da Eski Antlaşmadan İbranice Kutsal Yazılar ya da İbranice Kutsal Kitap olarak söz etmek daha uygundur. </p><p>İbranice Kutsal Yazılar (Tanah), Hristiyanların kutsal kitabının ilk kısmıdır. </p><p>Türkçe: Ahd-i Atik, Eski Ahit, Eski Anlaşma, İbranice Kutsal Yazılar </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İslamiyette"><span id=".C4.B0slamiyette"></span>İslamiyette</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=4" title="Değiştirilen bölüm: İslamiyette" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=4" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İslamiyette"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>Tevrat ve Zebur</dt></dl> <p>Müslümanların çoğunluğuna göre Tanah kitabı bir bütün olarak kutsal kitap olarak kabul edilmez. Tanah içinde yer alan sadece Tevrat ve Zebur kitapları kutsaldır. </p><p>Azınlık bir görüşe ise Tanah bütün olarak Tevrat kabul edilir ve kutsal sayılır. </p><p>Bir görüşe göre <i>Tevrat</i> adı İbranice <i>torah</i> kelimesinden Arapçaya geçmiştir ve Musa'nın beş kitabı için kullanılır. Fakat gelenekte Tevrat denilince İbranice (ve Aramca) yazılmış olan tüm 39 kitabı da kapsayan İbranice Kutsal Yazılar anlaşılır. Bu iki farklı anlayışın sebebi, Kur'an'da Tevrat'ın hangi peygambere verildiğinin açıkça belirtilmemesidir. Ayetlerde ''Musa'ya <i>Kitap</i>'ın verildiği'', ''Tevrat'ın bir hidayet ve nur olarak İsrailoğullarının elinde olduğu ve peygamberlerin onunla hükmettikleri'' belirtilmekte ama Musa'ya verilen kitabın Tevrat olduğuna dair açık bir ifade bulunmamaktadır.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>''Bununla birlikte Kur'an bilginleri 'Musa'ya verilen kitabın Tevrat olduğu'nda fikir birliği etmişlerdir. Onlardan hiçbiri İncil'in İsa, Zebur'un Davud'la birlikte zikredilmesine rağmen Tevrat'ın Musa ile zikredilmemesinin üzerinde durmamışlardır.''<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>İslam inancında <i>Zebur</i>'un Tevrat'tan ayrı bir kitap olduğu kabul edilir. Çünkü Kur'an'da Tevrat, Zebur ve İncil'in isimleri ayrı ayrı zikredilmektedir. Fakat Zebur <a href="/wiki/Kutsal_Kitap" class="mw-redirect" title="Kutsal Kitap">Kutsal Kitap</a> içinde Tevrat'tan ayrı bir kitap değil Tevrat'ın 39 bölümünden biridir. Orada Mezmurlar adıyla geçer (İbranice: <i>Mizmor,</i> çoğulu: <i>Mizmorim</i> [ilahi şarkı], Arapça: Mezmur/mizmar, çoğulu: Mezamir [çalgı, kaval], Yunanca: <i>Psalmoi</i> [arp eşliğinde söylenen şarkı]). Bazı dil bilimcilere göre <i>zebûr</i> kelimesinin kökeni <i>yazmak</i> anlamındaki <i>zebr</i> masdarıdır (<i>Lisânü’l- Arab</i>, <i>Tâcü’l-ʿarûs</i>).<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>''Zeccac'a göre ise Zebur kelimesinin kökü <i>menetmek</i> anlamına gelen <i>zebr</i>dir. İşte Davud'a verilen Zebur da içinde kötülüklerden sakındıran nasihatler ve vaazlar bulunduğu için bu isimle anılmıştır.'<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>İslamî anlayışta Kur'an dışındaki kutsal kitapların tahrif edildiği veya asıllarının kaybolduğu görüşü homojen değildir ve çokça tartışılmıştır. <a href="/wiki/Muhammed" title="Muhammed">Muhammed</a> döneminde ve ilk dönem alimlerinde hakim olmayan bu anlayış daha sonraları ortaya çıkmış ve İslam dünyasının çoğunluğunda kabul görmüştür.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tanah'ın_dilleri"><span id="Tanah.27.C4.B1n_dilleri"></span>Tanah'ın dilleri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=5" title="Değiştirilen bölüm: Tanah'ın dilleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=5" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tanah'ın dilleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tanah İbranice dilinde yazıldı. Sami dil ailesi içinde yer alır, hatta bu dil ailesinin atasıdır. Bu dilin İbrahim’in döneminde Kenan’da konuşulan dille de bağlantılı olduğu anlaşılıyor; Kenanlılar kendi konuştukları İbrani dilinde farklı lehçeler geliştirdiler. Yeşayahu 19:18’de söz edilen “Kenan dili” budur. İbranice Kutsal Yazılarının dili 'Yahudice' de adlandırılır (İşaya [Yeşayahu] 36:11; 2. Krallar [Melachim] 18:26, 28; 2. Tarihler [Divre Hayamim] 32:18; Nehemya ['Ezra] 13:24). </p><p>M.Ö. 6. yüzyılında Yahudiler Babil'deki sürgünde bulundukları zaman oradaki resmi dil olan Aramca (ya da Aramice) konuştukları İbraniceyi etkiledi. Aramca da Sami dil ailesine aittir ve İbraniceye yakın olan bir lisandır. </p><p>İbranice Yazıların küçük kısımları Aramcada yazıldı: </p> <dl><dd><b>•</b> Ezra 4:8 – 6:18 <b>•</b> Ezra 7:12-26 <b>•</b> Yirmeyahu (Yeremya) 10:11 <b>•</b> Daniel 2:4b – 7:28.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tanah'ın_yazılış_zamanı"><span id="Tanah.27.C4.B1n_yaz.C4.B1l.C4.B1.C5.9F_zaman.C4.B1"></span>Tanah'ın yazılış zamanı</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=6" title="Değiştirilen bölüm: Tanah'ın yazılış zamanı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=6" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tanah'ın yazılış zamanı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tanah'ın_tanıklığı"><span id="Tanah.27.C4.B1n_tan.C4.B1kl.C4.B1.C4.9F.C4.B1"></span>Tanah'ın tanıklığı</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=7" title="Değiştirilen bölüm: Tanah'ın tanıklığı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=7" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tanah'ın tanıklığı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Great_Isaiah_Scroll.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Great_Isaiah_Scroll.jpg/300px-Great_Isaiah_Scroll.jpg" decoding="async" width="300" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Great_Isaiah_Scroll.jpg/450px-Great_Isaiah_Scroll.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Great_Isaiah_Scroll.jpg/600px-Great_Isaiah_Scroll.jpg 2x" data-file-width="12540" data-file-height="3960" /></a><figcaption>İşaya tomarı, İbranice Kutsal Kitabın en eski fragmanı, Ölü Deniz'deki mağaralarda bulundu, M.Ö. 150 - 100</figcaption></figure> <p>Musa İsraillilerle birlikte Mısır'dan çıktıktan sonra Sina çölünde bulunduğu zaman Torah'ı kaleme aldı. </p><p>İsrail'in Mısır'dan çıkış tarihini tespit etmek için, Pers kralı Büyük Kyros'un Babil’i fethettiği zamanda başlayarak geriye hesaplanması gerekir. Bu olay, hem Tanah'ta hem de dindışı tarihte iyi bilinen bir olaydır ve tarihi tartışılmaz. Tarihçiler, Koreş’in komutasındaki Med ve Pers kuvvetlerinin Babil şehrini ele geçirmesi M.Ö. 539 yılında olduğunu kabul ederler. </p><p>Bu olay Tanah'ta Daniel 5:30’da kayıtlıdır. Çeşitli eski tarihçiler (Diodoros, Africanus, Eusebios, Batlamyus ve Babil tabletleri) Kyros’un Babil’i M.Ö. 539’da ele geçirdiği konusunda hemfikirdir. Nabonidus Kroniği şehrin düşüşünün yılını belirtmediği halde ay ve gününü bildirir. Böylece Babil’in düşüşü Jülyen takvime göre M.Ö. 11 Ekim 539’a veya Gregoryen takvime göre M.Ö. 5 Ekim 539’a tarihlendirilir. </p><p>Kyros'un, saltanatının ilk yılında, yani M.Ö. 537’nin ilkbaharından önce çıkardığı bir fermanla Yahudiler serbest bırakıldılar. Ezra 3:1’de, İsrailoğullarının yedinci ay olan <i>tişri</i>’de (Eylül-Ekim) Yeruşalim’e dönmüş olduğu kayıtlıdır. O halde, Yahudilerin Yeruşalim’de tekrar oturmaya başladıkları tarih M.Ö. 537’nin sonbaharıdır. </p><p>Bu tarih önceden bildirilen bir dönemin sonuna işaret eder. M.Ö. 537, Vaat Edilmiş Toprakların ‘viraneye döneceği yetmiş yıllık’ dönemin sonuydu. (Yeremya [Yirmeyahu] 25:11, 12; 29:10). Bu sözleri çok iyi bilen Daniel, ‘yetmiş yıllık’ dönemin sonu yaklaşırken Tanrı’ya yönelip yardım diledi (Daniel 9: 1-3). “Yetmiş yıl” M.Ö. 537 sonbaharında sona erdiğine göre, M.Ö. 607 sonbaharında başlamış olmalıdır. </p><p>Birinci ve İkinci Krallar (Melachim) kitaplarında İsrail ve Yahuda krallarının saltanat süreleri kayıtlıdır. Bu sürelerin toplanması birleşik İsrail krallığın ikiye bölündüğü zamandan beri Yeruşalim'in yıkılışına kadar 390 yıl geçtiğini gösterir. M.Ö. 607’den geri sayarsak, 390 yıllık dönemin M.Ö. 997’de başladığını görürüz. O yıl Yeroboam, Süleyman’ın ölümünden sonra, Davut'un krallığıyla bağlarını koparıp Tanrı'nın „yolundan ayırdı ve onları büyük bir günaha sürükledi” (2. Krallar [Melachim] 17:21). </p><p>Süleyman’ın 40 yıl süren saltanatı M.Ö. 997’nin ilkbaharında bitti. Bunun için ilk saltanat yılı M.Ö. 1037’nin ilkbaharında başlamış olmalıdır (1. Krallar [Melachim] 11:42). 1. Krallar [Melachim] 6:1 ayeti, Süleyman’ın, saltanatının dördüncü yılının ikinci ayında Tanrı'nın tapınağını Yeruşalim’de inşa etmeye başladığını söyler. Bu, mabedin yapımının başladığı güne kadar Süleyman’ın resmen kral olmasının üzerinden üç tam yıl ve bir ay geçtiği anlamına gelir. Dolayısıyla, Süleyman M.Ö. 1034 yılında (Nisan-Mayıs) tapınağı inşa etmeye başladı. Bununla birlikte, aynı ayet (1. Krallar [Melachim] 6:1), mabedin yapımının ‘İsrailoğullarının Mısır diyarından çıkışının dört yüz sekseninci yılında’ başladığını da söylüyor. Bu ayette geçen “dört yüz sekseninci” sayısı yine bir sıra sayısıdır ve bununla 479 tam yıl kastedilir. Böylece, M.Ö. 1034 yılından 479 yıl geri hesaplayarak İsrailoğullarının Mısır’dan çıkış yılı olarak M.Ö. 1513’ü buluruz. Musa Mısır'dan çıktıktan sonra çöldeyken Tanah'ı yazmaya başladı. </p><p>Tanah'ın yazılış zamanı açısından son kitabı Malaki (Malachi) kitabıdır. Kayda göre o sırada bir vali diyarı yönetiyordu (Malaki [Malachi] 1:8). Bu ayrıntı, Yahuda’nın 70 yıl ıssız kalışının ardından Yeruşalim’in yeniden inşa edildiği döneme işaret eder. Kayıtta sadece orada sunulan hizmetlerden bahsettiği için Yeruşalim'deki tapınağının inşası bitirilmiş idi. Bunun için Malaki kitabında anlatılan dönem, mabet tamamlandığı sırada görevde olan birinci Vali Zerubbabel’den (Haggay [Chaggay] 2:21) sonrası olmalıdır. </p><p>Tanah o dönemde sadece bir validen daha söz eder, bu Nehemya’dır (Nehemya 5:14 [Ezra]). Kaydın Nehemya’nın valilik döneminin ilk zamanlarında yazılmadığı anlaşılıyor, çünkü Malaki Yeruşalim ile surlarının inşasına dair hiçbir şey söylemedi. Malaki, görevini kötüye kullanan kâhinler hakkında birçok ayrıntı verir. Dolayısıyla kitabını Nehemya’nın Yeruşalim’e ikinci kez geldiğinde yazdığı anlaşılır. Nehemya Artakserkses’in saltanatının 32. yılında, yani M.Ö. 443’te, kralın emri üzerine Babil’e geri çağrılmış, fakat sonra tekrar Yeruşalim’e dönmüştü (Nehemya [Ezra] 13:6; Malaki [Malachi] 2:1). Malaki ve Nehemya kitaplarında bulunan birbirlerine benzeyen bazı pasajlar bu iki kaydın aynı dönemde yazıldığına işaretler (Malaki [Malachi] 2:4-8, 11, 12-Nehemya 13:11, 15, 23-26 [Ezra]; Malaki [Malachi] 3:8-10-Nehemya 13:10-12 [Ezra]). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dinbilimcilerin_görüşü"><span id="Dinbilimcilerin_g.C3.B6r.C3.BC.C5.9F.C3.BC"></span>Dinbilimcilerin görüşü</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=8" title="Değiştirilen bölüm: Dinbilimcilerin görüşü" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=8" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dinbilimcilerin görüşü"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tanah'ın yazılış zamanıyla ilgili birçok teori yayımlandı. </p><p>• Din bilimcilerin çoğu M.Ö. 1200 ila M.Ö. 100 yılları arasında yazıldığı kabul eder.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>• Torah'ın Musa tarafından yazılmadığını iddia eden eleştiriciler (Wellhausen ve taraftarları) M.Ö. 950'de değişik yazarlar Tanah'ı kaleme almaya başladıklarını ileri sürerler.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>• Başkaları Tanah'ın Yahudiler Babil'den döndükten sonra (M.Ö. 5./4. yüzyılda) yazıldığını düşünürler.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanon_ya_da_kitaplar_listesi">Kanon ya da kitaplar listesi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=9" title="Değiştirilen bölüm: Kanon ya da kitaplar listesi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=9" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kanon ya da kitaplar listesi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Westend-synagoge-toraschrein-2010-ffm-112.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Westend-synagoge-toraschrein-2010-ffm-112.jpg/220px-Westend-synagoge-toraschrein-2010-ffm-112.jpg" decoding="async" width="220" height="307" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Westend-synagoge-toraschrein-2010-ffm-112.jpg/330px-Westend-synagoge-toraschrein-2010-ffm-112.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Westend-synagoge-toraschrein-2010-ffm-112.jpg/440px-Westend-synagoge-toraschrein-2010-ffm-112.jpg 2x" data-file-width="2800" data-file-height="3908" /></a><figcaption>Torah tomarları</figcaption></figure> <p>Kutsal Yazılara ait olan kitapların listesi bazı dillerde kanon olarak adlandırılır. Yunanca <i>kanon</i> sözcüğünün İbranice karşılığı <i>kaneh</i>’tir. Geçmişte bu sözcük ölçme çubuğu olan bir kamış için kullanılırdı. Dolayısıyla “kanonik” (Kutsal Metinler dizisine ait) kitaplar, doğru inançların, öğretilerin ve davranışların saptanmasında güvenilir bir ölçü olarak kullanılacak değerde olan gerçek kitaplardır. </p><p>M.S. birinci yüzyıl Yahudi tarihçisi Flavios Josephus, <i>Pros Apiona</i> (Apion’a Karşı) adlı eserinde İbranilerce kutsal kabul edilen tüm kitaplara değinir. O şöyle yazar: “Birbiriyle çelişen binlerce kitabı kendi kitabımız olarak kabul etmiyoruz. Resmen kabul ettiğimiz kitaplar yalnızca yirmi iki tanedir ve tüm devirlerin kaydını içerir. Bunlardan beşi Musa’nın kitabıdır; bu kitaplarda Tanrı’nın kanunları ve insanın doğuşundan bu kanunları bildiren kişinin ölümüne dek yaşanan tarihsel olaylar yer alır. Musa’nın ölümünden Pers kralı Ahaşveroş’un ardılı olan Artakserkses’e kadar yaşamış peygamberler, on üç kitapta kendi devirlerinde geçen olayları kaleme aldılar. Diğer dört kitap Tanrı’ya ilahiler ve insan davranışlarını şekillendiren genel ilkelerle doludur”<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Josephus 24'ten değil, 22 kitaptan bahseder (Sebebi aşağıda açıklanır). </p><p>Josephus, İbranice Kutsal Metinler dizisinin M.S. birinci yüzyıldan çok önce belirlenmiş olduğunu gösterir. Geleneksel Yahudi inanışına göre İbranice Kutsal Metinler dizisinin derlenmesi ve listelenmesi işini Ezra başlatmış ve Nechemya tamamlamıştır. Ezra bir Kutsal Kitap yazarı olmasının yanı sıra, kâhin, bilgin ve Kutsal Yazıları kopyalama işinde görevli biri olarak, bu iş için kesinlikle yeterli durumdaydı (Ezra 7:1-11). Dolayısıyla İbranice Kutsal Metinler (Tanah) dizisinin M.Ö. beşinci yüzyılın sonunda tamamlandığı yönündeki genel inanıştan kuşku duyulmamaktadır. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tanah'a_sayılan_kitapların_listesi"><span id="Tanah.27a_say.C4.B1lan_kitaplar.C4.B1n_listesi"></span>Tanah'a sayılan kitapların listesi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=10" title="Değiştirilen bölüm: Tanah'a sayılan kitapların listesi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=10" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tanah'a sayılan kitapların listesi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Papyrus_Nash.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Papyrus_Nash.jpg/220px-Papyrus_Nash.jpg" decoding="async" width="220" height="385" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Papyrus_Nash.jpg 1.5x" data-file-width="240" data-file-height="420" /></a><figcaption>Nash papirüsü, M.Ö. 1. yüzyıl</figcaption></figure> <table class="wikitable"> <caption><big>Kitaplar Listesi</big> </caption> <tbody><tr> <th>Yahudilik </th> <th>Hristiyanlık </th></tr> <tr> <td><b>Torah (תורה)</b> </td> <td><b>Pentatök</b> </td></tr> <tr> <td>1. Bereşit<sup>(1)</sup> </td> <td>1. Başlangıç (Genesis)<sup>(2)</sup> </td></tr> <tr> <td>2. Şemot [„Adlar“] </td> <td>2. Çıkış (Exodus) </td></tr> <tr> <td>3. Vayikra [„Ve çağırdı“] </td> <td>3. Levioğulları (Levitikus) </td></tr> <tr> <td>4. Bemidbar [„Çölde“] </td> <td>4. Sayılar (Numeri) </td></tr> <tr> <td>5. Devarim [„Sözler“] </td> <td>5. Kanunun Tekrarı (Deuteronomium) </td></tr> <tr> <td><b>Nevim (נביאים)</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td>6. Yehoşua </td> <td>6. Yeşu </td></tr> <tr> <td>7. Şoftim </td> <td>7. Hakimler </td></tr> <tr> <td>8. Şmu'el </td> <td>9. 1. Samuel + 10. 2. Samuel (iki kitap) </td></tr> <tr> <td>9. Melachim </td> <td>11. 1. Krallar + 12. 2. Krallar (iki kitap) </td></tr> <tr> <td>10. Yeşayahu </td> <td>23. İşaya </td></tr> <tr> <td>11. Yirmeyahu </td> <td>24. Yeremya </td></tr> <tr> <td>12. Yechezkel </td> <td>26. Hezekiel </td></tr> <tr> <td>13. Tre 'asar (Onikiler): </td> <td>(12 ayrı kitap) </td></tr> <tr> <td>Hoşa </td> <td>28. Hoşea </td></tr> <tr> <td>Yoel </td> <td>29. Yoel </td></tr> <tr> <td>Amos </td> <td>30. Amos </td></tr> <tr> <td>Ovadja </td> <td>31. Obadya </td></tr> <tr> <td>Yona </td> <td>32. Yunus </td></tr> <tr> <td>Micha </td> <td>33. Mika </td></tr> <tr> <td>Nachum </td> <td>34. Nahum </td></tr> <tr> <td>Havakuk </td> <td>35. Habakkuk </td></tr> <tr> <td>Sfanya </td> <td>36. Tsefanya </td></tr> <tr> <td>Chaggai </td> <td>37. Haggay </td></tr> <tr> <td>Secharja </td> <td>38. Zekeriya </td></tr> <tr> <td>Malachi </td> <td>39. Malaki </td></tr> <tr> <td><b>Ketuvim (כתובים)</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td>14. Tehilim </td> <td>19. Mezmurlar </td></tr> <tr> <td>15. Mişle </td> <td>20. Özdeyişler </td></tr> <tr> <td>16. 'Iyov </td> <td>18. Eyüp </td></tr> <tr> <td>17. Şir Haşirim </td> <td>22. Ezgiler Ezgisi </td></tr> <tr> <td>18. Rut </td> <td>8. Rut </td></tr> <tr> <td>19. 'Echa </td> <td>25. Ağıtlar </td></tr> <tr> <td>20. Kohelet </td> <td>21. Vaiz </td></tr> <tr> <td>21. 'Ester </td> <td>17. Ester </td></tr> <tr> <td>22. Daniel </td> <td>27. Daniel </td></tr> <tr> <td>23. 'Ezra </td> <td>15. Ezra + 16. Nehemya (iki kitap) </td></tr> <tr> <td>24. Divre Hayamim </td> <td>13. 1. Tarihler + 14. 2. Tarihler (iki kitap) </td></tr> </tbody></table> <p>(1) Kitapların (No. 1-5) Yahudice isimleri metinlerin ilk sözleridir. (2) Parantez (No. 1-5) içinde olan isimler kitapların Latince adlarıdır. </p><p>Hristiyanların İbranice Kutsal Yazılar'ın metni ile Tanah'ın metni arasında bir fark yoktur. Başlıca fark kitapların sıralanışı ve isimleridir. </p><p>Yahudilikte 24 kitap sayılmaktadır. Birkaç Yahudi bilgin Rut ve Şoftim (Hakimler) kitapları ve Yirmeyahu (Yeremya) ve Echa (Ağıtlar) kitaplarını da birlikte kabul etmişlerdir. Bu şekilde İbranice alfabenin harflerinin sayısına denk gelen 22 kitabı elde etmişlerdir.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu sebepten dolayı Yahudi tarihçisi Flavios Josephus 22 kitaba değinmiştir (Yukarıya bakınız). </p><p>Hristiyanların İbranice Kutsal Yazılarında 39 kitap bulunur, çünkü birçok kitap ayrı sayılır (örneğin: Tre 'asar (Onikiler) kitabı = 12 kitap). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="El_yazmaları"><span id="El_yazmalar.C4.B1"></span>El yazmaları</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=11" title="Değiştirilen bölüm: El yazmaları" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=11" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: El yazmaları"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Codex_Sinaiticus_Matthew_8,28-9,23.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Codex_Sinaiticus_Matthew_8%2C28-9%2C23.JPG/220px-Codex_Sinaiticus_Matthew_8%2C28-9%2C23.JPG" decoding="async" width="220" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Codex_Sinaiticus_Matthew_8%2C28-9%2C23.JPG/330px-Codex_Sinaiticus_Matthew_8%2C28-9%2C23.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Codex_Sinaiticus_Matthew_8%2C28-9%2C23.JPG/440px-Codex_Sinaiticus_Matthew_8%2C28-9%2C23.JPG 2x" data-file-width="577" data-file-height="620" /></a><figcaption>Kodeks Sinaiticus</figcaption></figure> <p>Tanah'ı ilk kaleme alanlar ve çoğaltanlar bunları, o dönemde yaygın olarak kullanılan ve kolayca bozulabilen papirüs ve parşömen gibi malzemeler üzerine yazdılar. Papirüs, aynı adı taşıyan bir su bitkisinden, parşömen ise hayvan derilerinden yapılır. Yazıcılar yaklaşık M.S. 4. yüzyıldan itibaren elyazmalarında papirüs yerine genellikle dana, kuzu ya da keçi derisinden yapılan ve daha dayanıklı bir malzeme olan vellum (bir parşömen türü) kullanmaya başladılar. </p><p>Orijinal metinlerin hiçbiri şimdiye kadar bulunamamıştır. Çünkü papirüs ve deri gibi dayanıksız malzemeler nemli iklimlerde hızla çürür. <i>The Anchor Bible Dictionary</i> şöyle diyor: “Bölgedeki iklim şartları yüzünden, bu döneme [MÖ birinci binyıl] ait papirüs bir belge ancak çöldeki bir mağarada ya da sığınakta muhafaza edilmişse bu kadar uzun süre dayanır.” Buna rağmen Kutsal Kitabın kısımlarının eski dönemlere ait binlerce kopyası bulunmuştur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Papirüs_El_Yazmaları"><span id="Papir.C3.BCs_El_Yazmalar.C4.B1"></span>Papirüs El Yazmaları</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=12" title="Değiştirilen bölüm: Papirüs El Yazmaları" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=12" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Papirüs El Yazmaları"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tanah'ın bazı kısımları eski papirüs el yazmalarında bulunur: </p> <table class="wikitable"> <caption>Papirüs El Yazmaları </caption> <tbody><tr> <th> </th> <th>Simge </th> <th>İsim </th> <th>Tarih </th> <th>Dil </th> <th>Bulundukları Yer </th> <th>İçerik </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td> </td> <td><a href="/wiki/Papir%C3%BCs_Nash" title="Papirüs Nash">Nash Papirüsü</a> </td> <td>M.Ö. 2./1. yüzyıl </td> <td>İbranice </td> <td>Cambridge (İngiltere) </td> <td>10 Emirden 24 satır ve Kanunun Tekrarı (Devarim) 5 ve 6'dan birkaç ayet </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td>957 </td> <td>Rylands Greek 458 </td> <td>M.Ö. 2. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Manchester (İngiltere) </td> <td>Kanunun Tekrarı (Devarim) 23-28'dan fragmanlar </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td> </td> <td><a href="/wiki/Papir%C3%BCs_Fouad_266" title="Papirüs Fouad 266">Fouad 266</a> </td> <td>M.Ö. 1. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Kahire (Mısır) </td> <td>Başlangıç (Bereşit) ve Kanunun Tekrarı’ndan (Devarim) kısımlar </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td>4Q LXX Lev<sup>b</sup> </td> <td>Lût Gölü Levioğulları (Vayikra) Tomarı </td> <td>M.Ö. 1. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Kudüs (İsrail) </td> <td>Levioğulları’ndan (Vayikra) fragmanlar </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td>963 </td> <td>Chester Beatty VI </td> <td>M.S. 2. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Dublin (İrlanda) ve Ann Arbor, Mich. (ABD) </td> <td>Sayılar (Bemidbar) ve Kanunun Tekrarı’ndan (Devarim) kısımlar </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td>967/968 </td> <td>Chester Beatty IX, X </td> <td>M.S. 3. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Yunanca Dublin (İrlanda) ve Princeton, N.J. (ABD) </td> <td>Hezekiel (Yechezkel), Daniel ve Ester’den kısımlar </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vellum_ve_Deri_El_Yazmaları"><span id="Vellum_ve_Deri_El_Yazmalar.C4.B1"></span>Vellum ve Deri El Yazmaları</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=13" title="Değiştirilen bölüm: Vellum ve Deri El Yazmaları" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=13" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Vellum ve Deri El Yazmaları"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tanah'ın bazı kısımları eski Deri Elyazmalarında bulunur: </p> <table class="wikitable"> <caption>Vellum ve Deri El Yazmaları </caption> <tbody><tr> <th> </th> <th>Simge </th> <th>İsim </th> <th>Tarih </th> <th>Dil </th> <th>Bulundukları Yer </th> <th>İçerik </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td>Al </td> <td>Halep Kodeksi </td> <td>M.S. 930 </td> <td>İbranice </td> <td>Önceleri Halep’te (Suriye), şimdi İsrail’de </td> <td>Tanah'ın büyük kısmı (Ben Aşer metni) </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td> </td> <td>British Museum Kodeksi Or4445 </td> <td>M.S. 10. yüzyıl </td> <td>İbranice </td> <td>Londra (İngiltere) </td> <td>Torah’ın büyük kısmı </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td>Ca </td> <td>Kahire Karai Kodeksi </td> <td>M.S. 895 </td> <td>İbranice </td> <td>Kahire (Mısır) </td> <td>İlk dönemdeki ve sonraki peygamberler </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td>B 19<sup>A</sup> </td> <td>Leningrad Kodeksi </td> <td>M.S. 1008 </td> <td>İbranice </td> <td>St. Petersburg (Rusya) </td> <td>Tanah </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td>B 3 </td> <td>Petersburg Peygamberler Kodeksi </td> <td>M.S. 916 </td> <td>İbranice </td> <td>St. Petersburg (Rusya) </td> <td>Sonraki Peygamberler </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td>1QIs<sup>a</sup> </td> <td>Lût Gölü Birinci İşaya (Yeşayahu) Tomarı </td> <td>M.Ö. 2. yüzyıl </td> <td>İbranice </td> <td>Kudüs (İsrail) </td> <td>İşaya (Yeşayahu) </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td>11QPs<sup>a</sup> </td> <td>Lût Gölü Mezmurlar (Tehilim) Tomarı </td> <td>M.S. 1. yüzyıl </td> <td>İbranice </td> <td>Kudüs (İsrail) </td> <td>Mezmurlar’ın (Tehilim) son üçte birlik kısmındaki 41 mezmurdan bölümler </td></tr></tbody></table> <p>Tanah tercüme olarak (<i>Septuagint</i> çevirisi) bazı meşhur olan kodekste bulunur: </p> <table class="wikitable"> <caption>Vellum ve Deri El Yazmaları </caption> <tbody><tr> <th> </th> <th>Simge </th> <th>İsim </th> <th>Tarih </th> <th>Dil </th> <th>Bulundukları Yer </th> <th>İçerik </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td>א </td> <td>Kodeks Sinaiticus </td> <td>4. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Londra (İngilterre) </td> <td>Tanah'ın bir kısmı, tüm Yunanca Kutsal Yazılar ve bazı Apokrif yazılar </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td>A </td> <td>Kodeks Alexandrinus </td> <td>5. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Londra (İngilterre) </td> <td>Tanah'ın ve Yunanca Kutsal Yazıların tümü (bazı ufak kısımlar kayıp ya da hasarlı) ve bazı Apokrif yazılar </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td>B </td> <td>Kodeks Vatikanus 1209 </td> <td>4. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Vatikan Kütüphanesi </td> <td>başlangıçta tüm Kutsal Kitap (şimdi eksik: Başlangıç 1:1 – 46:28; Mezmur 106-137; İbraniler 9:14'ten sonra; 2. Timoteos; Titus; Filimon; Vahiy) </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td>C </td> <td>Kodeks Ephraemi Syri reskriptus </td> <td>5. yüzyıl </td> <td>Yunanca </td> <td>Paris (Fransa) </td> <td>Tanah'tan kısımlar (64 yaprak) ve Yunanca Kutsal Yazılar (145 yaprak) </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İçerik"><span id=".C4.B0.C3.A7erik"></span>İçerik</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=14" title="Değiştirilen bölüm: İçerik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=14" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İçerik"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Targum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Targum.jpg/200px-Targum.jpg" decoding="async" width="200" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Targum.jpg/300px-Targum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Targum.jpg/400px-Targum.jpg 2x" data-file-width="946" data-file-height="1102" /></a><figcaption>11. yüzyıla ait bir Tanah sayfası</figcaption></figure> <p>(Parantez içindeki sayılar bölümlerin numaralarıdır) </p><p><b>1. <a href="/wiki/Tora" class="mw-redirect" title="Tora">Tora</a> (תורה) (<a href="/wiki/Tevr%C3%A2t" class="mw-redirect" title="Tevrât">Tevrât</a>):</b> </p><p>• <b>Bereşit</b> (Başlangıç): Yaratılış (1); Adem ve Havva (2, 3); Kayin ve Habil (4); Tufandan önceki nesiller (5); Nuh (6-9): Tufan (7, 8); Halklar listesi (10); Babil kulesi ve tufandan sonraki nesiller (11); İbrahim (12-24): İbrahim oğlunu kurban edecekti (22); İshak (25-27); Yakup (28-36); Yusuf (37-50). </p><p>• <b>Şemot</b> (Çıkış): İsrail halkının Mısır'daki köleliği (1); Musa (2-40): Musa'nın doğumu (2), Musa peygamber olarak seçiliyor (3, 4), on bela (5-11), Mısır'dan çıkış (12), Kızıl Deniz'den geçiş (13-15), İsrail çölde (16-19), 10 emir (20), Musa çölde başka kanunlar ve tapınak için yönergeler alıyor (21-40). </p><p>• <b>Vayikra</b> (Levioğulları): Tanrı'nın İsraillilere verdiği kanun ve kurallar (1-27): Kurbanlar (1-7), kâhinlik (8-10), temizlik (11-15), kefaret günü (16), kan (17-20), kâhinlik ve bayramlar (21-25), başka kanunlar (26, 27). </p><p>• <b>Bemidbar</b> (Sayılar): Sina Dağı'ndaki olaylar (1-10); Çöldeki olaylar (10-21); Moab düzlüklerindeki olaylar (22-36). </p><p>• <b>Devarim</b> (Kanunun Tekrarı): Musa'nın ilk konuşması (1-4); Musa'nın ikinci konuşması (5-26): Tanrı’ya tapınma konusundaki kanunlar (12-16), adli meseleler, yönetim ve savaşla ilgili kanunlar (16-20), halkın özel ve toplumsal yaşamını düzenleyen kanunlar (21-26); Musa'nın üçüncü konuşması (27, 28); Musa'nın dördüncü konuşması (29, 30); Yeşu'nun görevlendirilmesi ve Musa'nın ilahisi (31-32); Musa'nın son hayırduası (32-34). </p><p><b>2. <a href="/wiki/Nevi%27im" title="Nevi'im">Nevi'im</a> (נביאים) (Peygamberler):</b> </p><p>• <b>Yehoşua</b> (Yeşu): Vadedilmiş topraklara giriş (1-5); Kenan'ın fethi (6-12); Diyarın paylaştırılması (13-22); Yeşu'nun son tembihleri (23, 24). </p><p>• <b>Şoftim</b> (Hakimler): Hakimler döneminde İsrail'deki ortam (1-2); Hakimlerin işleri (3-16); Ülkedeki iç karışıklığı gösteren bazı olaylar (17-21). </p><p>• <b>Şmu'el</b> (1. Samuel + 2. Samuel): 1. Samuel: Eli’nin hâkimlik dönemi ve küçük Samuel (1-4); Samuel İsrail’de hâkimlik yapıyor (5-7); İsrail’in ilk kralı Saul (8-12); Saul’un itaatsizliği (13-15); Davut’un meshedilişi, cesareti (16, 17); Saul Davut’un peşine düşüyor (18-27); Saul’un intiharı (28-31). 2. Samuel: Davut’un hükümdarlık döneminin başındaki olaylar (1-4); Davut kral olarak Yeruşalim’de (5, 6); Tanrı’nın Davut’la yaptığı ahit (7); Davut İsrail topraklarını genişletiyor (8-12); Davut Tanrı’ya karşı günah işliyor (11, 12); Davut’un ailesinde yaşanan sıkıntılar (13-18); Davut’un saltanatındaki son olaylar (19-24). </p><p>• <b>Melachim</b> (1. Krallar + 2. Krallar): 1. Krallar: Süleyman kral oluyor (1, 2); Süleyman ülkeyi hikmetle yönetiyor (3, 4); Süleyman’ın mabedi (5-10); Süleyman’ın sadakatsizliği ve ölümü (11); Krallık bölünüyor (12:1 - 14:20); Yahuda: Rehoboam, Abiyam ve Asa (14:21 - 15:24); İsrail: Nadab, Baaşa, Elah, Zimri, Tibni, Omri ve Ahab (15:25 – 16:34); İsrail’de İlya’nın peygamberlik hizmeti (17:1 - 22:40); Yahuda’da Yehoşafat dönemi (22:41-53). 2. Krallar: İsrail kralı Ahazya (1); Elişa İlya’nın hizmetini devralıyor (2); İsrail kralı Yehoram (3); Elişa’nın diğer mucizeleri (4:1 – 8:15); Yahuda kralı Yehoram (8:16 - 29); İsrail kralı Yehu (9, 10); Yahuda kralı Yehoaş (11, 12); İsrail kralları Yehoahaz ve Yehoaş (13); Yahuda kralı Amatsya (14:1-22); İsrail kralı II. Yeroboam (14:23-29); Yahuda kralı Azarya (Uzziya) (15:1-7); İsrail kralları Zekeriya, Şallum, Menahem, Pekahya ve Pekah (15:8-31); Yahuda kralları Yotam ve Ahaz (15:32 – 16:20); İsrail’in son kralı Hoşea (17); Yahuda kralı Hizkiya (18-20); Yahuda kralları Manasse, Amon ve Yoşiya (21:1 – 23:30); Yahuda kralları Yehoahaz, Yehoyakim ve Yehoyakin (23:31–24:17); Yahuda’nın son kralı Tsedekiya (24:18 – 25:30) </p><p>• <b>Yeşayahu</b> (İşaya): Yeşayahu’nun “Yahuda ve Yeruşalim hakkında” mesajı (1-6); İstila tehlikesi ve tüm sıkıntıların sona ereceği vaadi (7-12); Babil’in sonu bildiriliyor (13:1–14:27); Toprakları ıssız kalacak uluslar (14:28–23:18); Tanrı’nın hükmü ve sağlayacağı kurtuluş (24-27); Tanrı’nın gazabı ve lütfu (28-35); Hizkiya’nın zamanında Tanrı öfkesini Asur’a yöneltiyor (36-39); Tanrı, şahitlerini teselli ediyor (40-44); Babil’den öç alınıyor (45-48); Sion teselli ediliyor (49-59); Tanrı Sion’u güzelleştiriyor (60-64); “Yeni gökler ve yeni bir yer” (65, 66). </p><p>• <b>Yirmeyahu</b> (Yeremya): Yirmeyahu görevlendiriliyor (1); Yeruşalim sadakatsiz bir şehir (2-6); Mabet onları koruyamayacak (7-10); Ahdi bozanlar lanetleniyor (11, 12); Değişmesi olanaksız olan Yeruşalim yok olmaya mahkûm (13-15); Tanrı balıkçılar ve avcılar gönderecek (16, 17); Çömlekçi ve balçık (18, 19); Yirmeyahu zulme rağmen vazgeçmiyor (20); Tanrı’nın yöneticilere öfkesi (21-22); “Doğru bir filiz” çıkacak (23, 24); Tanrı’nın milletlerle davası (25); Yirmeyahu haklı çıkıyor (26-28); Babil’deki sürgünlere teselli (29-31); Tanrı’nın Davut’la yaptığı ahit kesindir (32-34); Tanrı’nın Rekab’a vaadi (35); Yirmeyahu kitabı yeniden yazıyor (36); Yeruşalim’in son günleri (37-39); Mitspa’da ve Mısır’da yaşananlar (40-44); Baruk’un payı (45); Tanrı’nın kılıcı milletlere karşı (46-49); Tanrı’nın kılıcı Babil’e karşı (50, 51); Yeruşalim düşüyor (52). </p><p>• <b>Yechezkel</b> (Hezekiel): Yechezkel gözcü olarak görevlendiriliyor (1-3); Yechezkel Yeruşalim kuşatmasını canlandırıyor (4-7); Tanrı’ya isyan eden Yeruşalim hakkındaki görüntü (8-11); Yeruşalim hakkında Babil’de bildirilen diğer peygamberlik sözleri (12-19); Yeruşalim aleyhindeki hükümler (20-23); Yeruşalim son kez kuşatılıyor (24); Milletler hakkında bildirilen peygamberlik sözleri (25-32); Yechezkel’in sürgündeki gözcülük hizmeti; ülke eski durumuna kavuşacak (33-37); Magoglu Gog ülkesine geri dönen İsrail’e saldırıyor (38, 39); Mabetle ilgili görüntü (40-48). </p><p>• <b>Tre 'asar</b> (Onikiler): </p><p>Hoşa: Zina yapan İsrail betimleniyor (1-3); Tanrı’nın Efraim’e (ve Yahuda’ya) hükümleri (4-14). </p><p>Yoel: Böcek sürüleri ülkeyi talan ediyor; Tanrı’nın günü yakın (1:1–2:11); Tanrı’ya dönün; O, insanlar üzerine ruhunu dökecek (2:12-32); “Milletler Yehoşafat Ovasında” yargılanacak (3). </p><p>Amos: Milletler hakkındaki hükümler (1:1–2:3); Yahuda ve İsrail hakkındaki hükümler (2:4-16); İsrail hesap veriyor (3-6); Amos muhalefete rağmen hizmetini sürdürüyor (7); Yoksulları ezenlerin cezalandırılması ve ülkeye geri dönüş (8, 9). </p><p>Ovadya: Edom’a verilen hüküm (1-16. ayetler); Yakup evi eski haline dönüyor (17-21. ayetler). </p><p>Yona: Tanrı Yona’yı Nineve’ye gönderiyor fakat o kaçıyor (1:1-16); Yona’yı “büyük bir balık” yutuyor (1:17–2:10); Nineve’de hüküm mesajı duyuruyor (3, 4). </p><p>Micha: Putperest Samiriye’yi cezalandırılacak (1, 2); İsrail evinin yöneticileri mahkûm edilecekler, fakat bir kurtarıcı gelecek (3-5); Micha halkının ahlaksal açıdan yozlaşmasından yakınıyor (6, 7). </p><p>Nachum: Nineve hakkındaki hükmü (1); Nineve’nin uğrayacağı yıkım betimleniyor (2, 3). </p><p>Havakuk: Peygamber Tanrı’ya yakarıyor (1:1–2:1); Babil kınanıyor (2:2-20); Savaş gününde Tanrı ortaya çıkıyor (3). </p><p>Zfanya: Tanrı’nın günü yakın (1); İnsanlar Tanrı’ya yönelmeli; yok edilecek milletler (2); Asi Yeruşalim’den hesap soruluyor; alçakgönüllü bir azınlık lütuf görüyor (3). </p><p>Chaggai: Birinci mesaj Vali Zerubbabel ile Başkâhin Yeşu’ya iletiliyor (1); İkinci mesaj Zerubbabel, Yeşu ve sürgünden dönen halk içindir (2:1-9); Üçüncü mesaj Chaggai kâhinlere hitap ediyor (2:10-19); Dördüncü mesaj Chaggai bu kez Zerubbabel’e hitap ediyor (2:20-23). </p><p>Secharya: İlk görüntü: Dört atlı (1:1-17); İkinci görüntü: Boynuzlar ve zanaatçılar (1:18-21); Üçüncü görüntü: Yeruşalim’in refahı (2); Dördüncü görüntü: Yeşu kurtarılıyor (3); Beşinci görüntü: Şamdan ve zeytin ağaçları (4); Altıncı görüntü: Uçan tomar (5:1-4); Yedinci görüntü: Efa (5:5-11); Sekizinci görüntü: Dört savaş arabası (6:1-8); Filiz. Yanlış güdülerle tutulan oruç (6:9–7:14); Ülke eski durumuna kavuşuyor (8); Milletler ve sahte çobanlar hakkındaki bildiriler (9-11); Tanrı savaşıyor ve yeryüzünün kralı oluyor (12-14). </p><p>Malachi: Tanrı’nın kâhinlere emri (1, 2); Rab ve habercisi (3); Tanrı’nın büyük ve korkunç günü (4). </p><p><b>3. <a href="/wiki/Ketuvim" title="Ketuvim">Ketuvim</a> (כתובים) (Yazılar): </b> </p><p>• <b>Tehilim</b> (Mezmurlar): Tanrı’ya ibadet ederken çalgı eşliğinde seslendirilen şiirler: Birinci Kitap (1-41); İkinci Kitap (42-72); Üçüncü Kitap (73-89); Dördüncü Kitap (90-106); Beşinci Kitap (107-150) </p><p>• <b>Mişle</b> (Özdeyişler): Birinci Kısım (1-9): Bu kısım bir babanın oğluyla konuşması şeklinde yazılmış, birbiriyle bağlantılı kısa konuşmalardan oluşan bir şiir şeklindedir. İkinci Kısım (10-24): Bu kısım çok farklı konularda seçme sözlerden oluşur; bunlar yaşamda karşılaşılan karmaşık durumların nasıl hikmetle ele alınacağını gösteren özdeyişlerdir. Üçüncü Kısım (25-29). Bu kısımda çeşitli konularda yararlı öğütler bulunur. Dördüncü Kısım (30, 31): Agur ve kral Lemuel'in özdeyişleri. </p><p>• <b>Iyov</b> (Eyüp): Iyov kitabının girişi (1:1-5); Şeytan Tanrı’ya meydan okuyor (1:6–2:13); Tartışmanın birinci turu (3-14); Tartışmanın ikinci turu (15-21); Tartışmanın üçüncü turu (22-25); Iyov’un son savunması (26-31); Elihu’nun konuşması (32-37); Tanrı Iyov’a cevap veriyor (38:1–42:6); Tanrı’nın verdiği hüküm ve bereket (42:7-17) </p><p>• <b>Şir Haşirim</b> (Ezgiler Ezgisi): Şulamlı kız Süleyman’ın konak yerinde (1:1-14); Genç kız çobanı özlüyor (2:3–3:5); Şulamlı kız Yeruşalim’de (3:6–5:1): Genç kızın rüyası (5:2–6:3); Süleyman’ın son çabaları (6:4–8:4); Şulamlı kız geri dönüyor (8:5-14). </p><p>• <b>Rut</b>: Rut Naomi’den hiç ayrılmamaya karar veriyor (1); Rut Boaz’ın tarlasında başak topluyor (2); Boaz akrabalık görevini yaparak Rut’la evleniyor (3, 4). </p><p>• <b>Echa</b> (Ağıtlar): Yeruşalim'in yıkılışı hakkındaki ağıtlar: İlk şiir (1); İkinci şiir (2); Üçüncü şiir (3); Dördüncü şiir (4); Beşinci şiir (5). </p><p>• <b>Kohelet</b> (Vaiz): Hayattaki uğraşların boşluğu (1-3); Tanrı’dan korkan kişilere hikmetli öğütler (4-7); Herkesin sonu bir (8:1–9:12); Hikmet ve insanın yükümlülüğü (9:13–12:14). </p><p>• <b>Ester</b>: Vaşti’nin kraliçeliği alınıyor (1); Ester kraliçe oluyor (2); Haman’ın komplosu (3–5); Durum tersine dönüyor (6, 7); Mordekay’ın konumu yükseltiliyor, Yahudiler kurtuluyor (8-10) </p><p>• <b>Daniel</b>: Devlet hizmetine hazırlık (1); Dev heykel rüyası (2); Üç İbrani alev alev yanan fırında hayatta kalıyor (3); Nabukadnezar'ın rüyası (4); Belşazar’ın şöleni; duvardaki elyazısı (5); Daniel aslanlar çukurunda (6); Canavarlarla ilgili görüntüler (7, 8); Geleceği bildirilen Önder Mesih (9); Kuzey kralıyla güney kralının mücadelesi; Mikael harekete geçiyor (10-12). </p><p>• <b>Ezra</b> (Ezra + Nehemya): Ezra: Bir grup Yahudi geri dönüyor (1:1-3:6); Mabedin yeniden inşası (3:7-6:22); Ezra Yeruşalim’e dönüyor (7, 8); Kâhinlerin arındırılması (9, 10) Nechemya: Nechemya Yeruşalim’e gidiyor (1, 2); Surların inşası (3-6); Halka Kanunun öğretilmesi (7:1-12:26); Surların adanması (12:27–13:3); Kirletici etkenlerin ortadan kaldırılması (13:4-31) </p><p>• <b>Divre Hayamim</b> (1. Tarihler + 2. Tarihler): 1. Tarihler: Soy kayıtları (1-9); Saul’un imansızlığı ölümüyle sonuçlanıyor (10); Davut’un krallığı pekişiyor (11, 12); Davut ve Tanrı’nın sandığı (13-16); Davut ve Tanrı’nın evi (16, 17); Davut’un fetihleri (18-21); Davut’un mabet hazırlıkları (21, 22); Davut hakiki tapınmayla ilgili hizmetleri düzenliyor (23-29) 2. Tarihler: Süleyman’ın görkemli saltanatı (1-9); Rehoboam’ın ve Abiya’nın yönetimleri (10-13); Tanrı’dan korkan kral Asa (14-16); Yehoşafat’ın iyi yönetimi (17-20); Yehoram, Ahazya ve Atalya’nın kötü yönetimleri (21-23); Yehoaş, Amatsya ve Uzziya’nın iyi başlayıp kötü biten yönetimleri (24-26); Yotam Tanrı’ya kulluk ediyor (27); Kötü kral Ahaz (28); Sadık kral Hizkiya (29-32); Manasse ve Amon’un kötü yönetimleri (33); Cesur hükümdar Yoşiya (34, 35); Yehoahaz, Yehoyakim, Yehoyakin, Tsedekiya dönemi ve Yeruşalim’in ıssız kalışı (36) </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İlgili_filmler"><span id=".C4.B0lgili_filmler"></span>İlgili filmler</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=15" title="Değiştirilen bölüm: İlgili filmler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=15" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İlgili filmler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=On_Emir_(film)&action=edit&redlink=1" class="new" title="On Emir (film) (sayfa mevcut değil)">The Ten Commandments (On Emir)</a>, (1923) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=9vaOESB2mWg">Fragman</a>5 Aralık 2015 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151205224347/https://www.youtube.com/watch?v=9vaOESB2mWg">arşivlendi</a>.</li> <li>'Samson and Delilah', (1923)</li> <li>'Noah's Ark', (1928)</li> <li>'Esther' (1948)</li> <li>'Samson and Delilah', (1949)</li> <li><a href="/w/index.php?title=On_Emir_(film)&action=edit&redlink=1" class="new" title="On Emir (film) (sayfa mevcut değil)">The Ten Commandments (On Emir)</a>, (1956) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=pXyEcMG5bDs">Fragman</a>10 Ekim 2007 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071010113057/http://www.youtube.com/watch?v=pXyEcMG5bDs">arşivlendi</a>.</li> <li>'Solomon and Sheba', (1959) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=zPeWcrLM43U">Fragman</a>30 Haziran 2015 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150630022616/https://www.youtube.com/watch?v=zPeWcrLM43U">arşivlendi</a>.</li> <li>'David and Goliath', (1960)</li> <li>'Esther with The King', (1960)</li> <li>'Sodom and Gomorah', (1962)</li> <li>'The Bible', (1966) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=krLB35Aqk98">Fragman</a>30 Mart 2007 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070330020119/http://youtube.com/watch?v=krLB35Aqk98">arşivlendi</a>.</li> <li>'The Thirteenth Day: The Story of Esther' (1979)</li> <li>'King David', (1985)</li> <li>'Esther' (1986)</li> <li>'Abraham', (1994) <a href="/wiki/Richard_Harris" title="Richard Harris">Richard Harris</a></li> <li>'Joseph', (TV, 1995) <a href="/wiki/Ben_Kingsley" title="Ben Kingsley">Ben Kingsley</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=Mt0oxhj5MVU">Fragman</a>8 Aralık 2015 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151208171318/https://www.youtube.com/watch?v=Mt0oxhj5MVU">arşivlendi</a>.</li> <li>'Moses', (TV, 1995) Ben Kingsley</li> <li>'Samson and Delilah', (TV, 1996) <a href="/wiki/Dennis_Hopper" title="Dennis Hopper">Dennis Hopper</a></li> <li>'The Prince of Egypt', (Anime, 1998) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=CPwxr6WBaFk">Fragman</a>19 Aralık 2007 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071219183555/http://www.youtube.com/watch?v=CPwxr6WBaFk">arşivlendi</a>.</li> <li>'Noah's Ark', (TV, 1999)</li> <li>'Esther' (TV, 1999)</li> <li>'Joseph: King of Dreams', (Anime, 2000) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=xSgfvEby3lk">Fragman</a>27 Haziran 2015 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150627015017/https://www.youtube.com/watch?v=xSgfvEby3lk">arşivlendi</a>.</li> <li>'One Night With The King', (2006) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=GjLy-oYnXBo">Fragman</a>1 Şubat 2011 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110201235433/http://www.youtube.com/watch?v=GjLy-oYnXBo">arşivlendi</a>.</li> <li>'The Ten Commandments' (Anime, 2007) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=pxsaXDTbZU4">Fragman</a>30 Mart 2011 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110330102710/http://www.youtube.com/watch?v=pxsaXDTbZU4">arşivlendi</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ayrıca_bakınız"><span id="Ayr.C4.B1ca_bak.C4.B1n.C4.B1z"></span>Ayrıca bakınız</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=16" title="Değiştirilen bölüm: Ayrıca bakınız" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=16" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ayrıca bakınız"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Tevrat" title="Tevrat">Tevrat</a></li> <li><a href="/wiki/Eski_Ahit" title="Eski Ahit">Eski Ahit</a></li> <li><a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notlar">Notlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=17" title="Değiştirilen bölüm: Notlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=17" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Notlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32805677">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-count:2}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-count:3}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-lower-alpha"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><strong><a href="#cite_ref-1">^</a></strong> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Torah" class="mw-redirect" title="Torah"><b>T</b>orah</a> "Yasa", <a href="/wiki/Nevi%27im" title="Nevi'im"><b>N</b>evi’ym</a> "Peygamberler" ve <a href="/wiki/Ketuvim" title="Ketuvim"><b>K</b>etuvim</a> "Mukaddes Yazıtlar"ın aslından gelir: <i>T-N-K</i>; ya da <b>Mikra</b> (<span class="lang-he" lang="he" dir="ltr">מִקְרָא</span> <i>Miqṛa</i></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kaynakça"><span id="Kaynak.C3.A7a"></span>Kaynakça</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tanah&veaction=edit&section=18" title="Değiştirilen bölüm: Kaynakça" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tanah&action=edit&section=18" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kaynakça"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r32805677"><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-2"><strong><a href="#cite_ref-2">^</a></strong> <span class="reference-text">Edwin Hatch Essays in Biblical Greek Oxford 1889, s. 48</span> </li> <li id="cite_note-3"><strong><a href="#cite_ref-3">^</a></strong> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://kuranfihristi.net/fihrist/tevrat">[1]</a> 12 Haziran 2018 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180612183254/http://kuranfihristi.net/fihrist/tevrat">arşivlendi</a>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><strong><a href="#cite_ref-4">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap"><i>Yahudi Kaynaklarına göre Tevrat</i>. <i>Baki Adam</i>. Pınar Yayınları. s. 65.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Yahudi+Kaynaklar%C4%B1na+g%C3%B6re+Tevrat&rft.pages=65&rft.pub=P%C4%B1nar+Yay%C4%B1nlar%C4%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ATanah" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><strong><a href="#cite_ref-5">^</a></strong> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/zebur">[2]</a> 24 Mart 2021 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210324171830/https://islamansiklopedisi.org.tr/zebur">arşivlendi</a>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><strong><a href="#cite_ref-6">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap"><i>F.Razi</i>. <i>F. Razi, Tefsir-i Kebir,</i>. Akçağ Yay. s. 7/251.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=F.Razi&rft.pages=7%2F251&rft.pub=Ak%C3%A7a%C4%9F+Yay.&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3ATanah" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><strong><a href="#cite_ref-7">^</a></strong> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/tahrif--kitap">[3]</a> 15 Kasım 2020 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201115171142/https://islamansiklopedisi.org.tr/tahrif--kitap">arşivlendi</a>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><strong><a href="#cite_ref-8">^</a></strong> <span class="reference-text"> "Old Testament." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.</span> </li> <li id="cite_note-9"><strong><a href="#cite_ref-9">^</a></strong> <span class="reference-text">Harris, Stephen L., Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985.</span> </li> <li id="cite_note-10"><strong><a href="#cite_ref-10">^</a></strong> <span class="reference-text"> "Sümerler Türkler" (PDF). 5 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2012.</span> </li> <li id="cite_note-11"><strong><a href="#cite_ref-11">^</a></strong> <span class="reference-text">Flavios Josephus Pros Apiona (Apion’a Karşı) Kitap I, 38-41 [8]).</span> </li> <li id="cite_note-12"><strong><a href="#cite_ref-12">^</a></strong> <span class="reference-text">Encyclopaedia Judaica, 1973, Cilt 4, sütun 826, 827.</span> </li> </ol></div></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Tanah" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Tanah" title="Şablon:Tanah"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Tanah" title="Şablon tartışma:Tanah"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Tanah&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Tanah" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Tanah</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Tevrat" title="Tevrat">Tora</a><br />(<i>Tevrat</i>)</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Tekvin" class="mw-redirect" title="Tekvin">Tekvin</a></li><li><a href="/wiki/%C3%87%C4%B1k%C4%B1%C5%9F_(Tevrat)" class="mw-redirect" title="Çıkış (Tevrat)">Çıkış</a></li><li><a href="/wiki/Levililer_(Tevrat)" class="mw-redirect" title="Levililer (Tevrat)">Levililer</a></li><li><a href="/wiki/Say%C4%B1lar_(Tevrat)" class="mw-redirect" title="Sayılar (Tevrat)">Sayılar</a></li><li><a href="/wiki/Tesniye" class="mw-redirect" title="Tesniye">Tesniye</a></li></ul></div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Nevi%27im" title="Nevi'im">Nevi'im</a><br />(<i>Peygamberler</i>)</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">İlk Peygamberler</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Ye%C5%9Fu_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yeşu kitabı">Yeşu</a></li><li><a href="/wiki/Hakimler_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Hakimler kitabı">Hakimler</a></li><li><a href="/wiki/Samuel_kitaplar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Samuel kitapları">1. & 2. Samuel</a></li><li><a href="/wiki/Krallar_Kitab%C4%B1" title="Krallar Kitabı">1. & 2. Krallar</a></li></ul></div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Son Peygamberler</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Nevi%27im" title="Nevi'im">Nevi'im</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Ye%C5%9Faya_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yeşaya kitabı">Yeşaya</a></li><li><a href="/wiki/Yeremya_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yeremya kitabı">Yeremya</a></li><li><a href="/wiki/Hezekiel_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Hezekiel kitabı">Hezekiel</a></li></ul></div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/On_iki_k%C3%BC%C3%A7%C3%BCk_peygamber_(kitap)" class="mw-redirect" title="On iki küçük peygamber (kitap)">Küçük Peygamberler</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Ho%C5%9Fea_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Hoşea kitabı">Hoşea</a></li><li><a href="/wiki/Yoel_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yoel kitabı">Yoel</a></li><li><a href="/wiki/Amos_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Amos kitabı">Amos</a></li><li><a href="/wiki/Ovadya_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Ovadya kitabı">Ovadya</a></li><li><a href="/wiki/Yunus_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yunus kitabı">Yunus</a></li><li><a href="/wiki/Mika_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Mika kitabı">Mika</a></li><li><a href="/wiki/Nahum_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Nahum kitabı">Nahum</a></li><li><a href="/wiki/Habakkuk_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Habakkuk kitabı">Habakkuk</a></li><li><a href="/wiki/Sefanya_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Sefanya kitabı">Sefanya</a></li><li><a href="/wiki/Hagay_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Hagay kitabı">Hagay</a></li><li><a href="/wiki/Zekeriya_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Zekeriya kitabı">Zekeriya</a></li><li><a href="/wiki/Malaki_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Malaki kitabı">Malaki</a></li></ul></div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ketuvim" title="Ketuvim">Ketuvim</a><br />(<i>Yazılar</i>)</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ketuvim" title="Ketuvim">Doğruluk kitabı</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Zebur" title="Zebur">Mezmurlar</a></li><li><a href="/wiki/S%C3%BCleyman%27%C4%B1n_%C3%96zdeyi%C5%9Fleri" class="mw-redirect" title="Süleyman'ın Özdeyişleri">Süleyman'ın Özdeyişleri</a></li><li><a href="/wiki/Ey%C3%BCp_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Eyüp kitabı">Eyüp</a></li></ul></div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Be%C5%9F_megilot" class="mw-redirect" title="Beş megilot">Beş megilot</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Ezgiler_Ezgisi" title="Ezgiler Ezgisi">Ezgiler Ezgisi</a></li><li><a href="/wiki/Rut_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rut kitabı">Rut</a></li><li><a href="/wiki/A%C4%9F%C4%B1tlar" class="mw-redirect" title="Ağıtlar">Ağıtlar</a><sup>נג</sup></li><li><a href="/wiki/Vaiz_(Zebur)" title="Vaiz (Zebur)">Vaiz</a></li><li><a href="/wiki/Ester_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Ester kitabı">Ester</a></li></ul></div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Diğer yazılar</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="hlist hlist-separated" style="display:inline-block;"><ul><li><a href="/wiki/Daniel_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Daniel kitabı">Daniel</a><sup>נג</sup></li><li><a href="/wiki/Ezra_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Ezra kitabı">Ezra</a></li><li><a href="/wiki/Nehemya_kitab%C4%B1" class="mw-redirect" title="Nehemya kitabı">Nehemya</a></li><li><a href="/wiki/Tarihler_Kitab%C4%B1" title="Tarihler Kitabı">1. & 2. Tarihler</a></li></ul></div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><sup>נג</sup>Büyük peygamberlerden sayılırlar.</div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Yahudiler_ve_Yahudilik" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Yahudiler_ve_Yahudilik" title="Şablon:Yahudiler ve Yahudilik"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Yahudiler_ve_Yahudilik" title="Şablon tartışma:Yahudiler ve Yahudilik"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Yahudiler_ve_Yahudilik&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Yahudiler_ve_Yahudilik" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Yahudiler" title="Yahudiler">Yahudiler</a> ve <a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">Yahudilik</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div id="*_Yahudiliğin_Anahatları_*_Yahudi_tarihiyle_ilgili_makalelerin_dizini"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudili%C4%9Fin_Anahatlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudiliğin Anahatları (sayfa mevcut değil)">Yahudiliğin Anahatları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_tarihiyle_ilgili_makalelerin_dizini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi tarihiyle ilgili makalelerin dizini (sayfa mevcut değil)">Yahudi tarihiyle ilgili makalelerin dizini</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Yahudi_tarihi" title="Yahudi tarihi">Tarih</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_tarihinin_zaman_%C3%A7izelgesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi tarihinin zaman çizelgesi (sayfa mevcut değil)">Zaman çizelgesi</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srailo%C4%9Fullar%C4%B1" title="İsrailoğulları">İsrailoğulları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudili%C4%9Fin_k%C3%B6keni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudiliğin kökeni (sayfa mevcut değil)">Yahudiliğin kökeni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antik_%C4%B0srail_ve_Yehuda_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antik İsrail ve Yehuda tarihi (sayfa mevcut değil)">Antik İsrail ve Yehuda Krallıkları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0kinci_Tap%C4%B1nak_d%C3%B6nemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="İkinci Tapınak dönemi (sayfa mevcut değil)">İkinci Tapınak dönemi</a></li> <li><a href="/wiki/Rabb%C3%A2n%C3%AE_Yahudilik" title="Rabbânî Yahudilik">Rabbânî Yahudilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Orta_%C3%87a%C4%9F%27daki_Yahudilerin_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orta Çağ'daki Yahudilerin tarihi (sayfa mevcut değil)">Orta Çağ</a></li> <li><a href="/wiki/Haskala" title="Haskala">Haskala</a></li> <li><a href="/wiki/Siyonizm" title="Siyonizm">Siyonizm</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%C3%9Clkelere_g%C3%B6re_Yahudi_n%C3%BCfusu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ülkelere göre Yahudi nüfusu (sayfa mevcut değil)">Nüfus</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_asimilasyonu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi asimilasyonu (sayfa mevcut değil)">Asimilasyon</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_diasporas%C4%B1" title="Yahudi diasporası">Diaspora</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_etnik_b%C3%B6l%C3%BCnmeleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi etnik bölünmeleri (sayfa mevcut değil)">Etnik bölünmeler</a> <ul><li><a href="/wiki/A%C5%9Fkenaz_Yahudileri" title="Aşkenaz Yahudileri">Aşkenazim</a></li> <li><a href="/wiki/Mizrahi_Yahudileri" title="Mizrahi Yahudileri">Mizrahim</a></li> <li><a href="/wiki/Sefarad_Yahudileri" title="Sefarad Yahudileri">Sefaradim</a></li> <li><a href="/wiki/Yemen%27deki_Yahudilerin_tarihi" class="mw-redirect" title="Yemen'deki Yahudilerin tarihi">Temanim</a></li> <li><a href="/wiki/Etiyopyal%C4%B1_Yahudiler" title="Etiyopyalı Yahudiler">Beta Israel</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCrcistan%27daki_Yahudilerin_tarihi" title="Gürcistan'daki Yahudilerin tarihi">Gruzinim</a></li> <li><a href="/wiki/Da%C4%9F_Yahudileri" title="Dağ Yahudileri">Yuhurim</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_dilleri" title="Yahudi dilleri">Diller</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0branice" title="İbranice">İbranice</a> <small>(<a href="/wiki/Modern_%C4%B0branice" title="Modern İbranice">Modern İbranice</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Kutsal_%C4%B0branice" title="Kutsal İbranice">Kutsal İbranice</a>)</small></li> <li><a href="/wiki/Yidi%C5%9F" title="Yidiş">Yidiş</a></li> <li><a href="/wiki/Yevanik" title="Yevanik">Yahudi Yunancası</a></li> <li><a href="/wiki/Yevanik" title="Yevanik">Yevanik</a></li> <li><a href="/wiki/Cuhuri" title="Cuhuri">Cuhuri</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_%C4%B0spanyolcas%C4%B1" title="Yahudi İspanyolcası">Ladino</a></li> <li><a href="/wiki/Buhori_dili" title="Buhori dili">Buhori</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0talkian" title="İtalkian">İtalkian</a></li> <li><a href="/wiki/Gruzinik" title="Gruzinik">Gruzinik</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_Aramicesi" title="Yahudi Aramicesi">Yahudi Aramicesi</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_Arap%C3%A7as%C4%B1" title="Yahudi Arapçası">Yahudi Arapçası</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yahudilerin_listesi" title="Yahudilerin listesi">Yahudilerin listesi</a></li> <li><a href="/wiki/Antisemitizm" title="Antisemitizm">Antisemitizm</a> <ul><li><a href="/wiki/Yahudilere_y%C3%B6nelik_zul%C3%BCm" title="Yahudilere yönelik zulüm">Zulüm</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Yahudi_felsefesi" title="Yahudi felsefesi">Felsefe</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Yahudilik" title="Yahudilik">İnanç</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_inanc%C4%B1n%C4%B1n_ilkeleri" title="Yahudi inancının ilkeleri">İlkeler</a> <ul><li><a href="/wiki/Mitsvah" title="Mitsvah">Mitsvah</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yahudilikte_Se%C3%A7ilmi%C5%9F_Halk_inanc%C4%B1" title="Yahudilikte Seçilmiş Halk inancı">Seçilmiş Halk</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudili%C4%9Fe_ge%C3%A7i%C5%9F" title="Yahudiliğe geçiş">Yahudiliğe geçiş</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_eskatolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi eskatolojisi (sayfa mevcut değil)">Eskantoloji</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Yahudilikte_Mesih&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudilikte Mesih (sayfa mevcut değil)">Mesih</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudilik_eti%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudilik etiği (sayfa mevcut değil)">Yahudilik etiği</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudilikte_Tanr%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudilikte Tanrı (sayfa mevcut değil)">Tanrı</a></li> <li><a href="/wiki/Halaha" title="Halaha">Halaha</a></li> <li><a href="/wiki/Kabala" title="Kabala">Kabala</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_Diyar%C4%B1" title="İsrail Diyarı">İsrail Diyarı</a></li> <li><a href="/wiki/Kim_bir_Yahudi%27dir%3F" title="Kim bir Yahudi'dir?">Kim bir Yahudi'dir?</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Yahudi_literat%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi literatürü (sayfa mevcut değil)">Literatür</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Tanah</a> <ul><li><a href="/wiki/Tevrat" title="Tevrat">Torah</a></li> <li><a href="/wiki/Nevi%27im" title="Nevi'im">Nevi'im</a></li> <li><a href="/wiki/Ketuvim" title="Ketuvim">Ketuvim</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rabb%C3%A2n%C3%AEk_literat%C3%BCr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rabbânîk literatür (sayfa mevcut değil)">Rabbânîk</a> <ul><li><a href="/wiki/Mi%C5%9Fnah" title="Mişnah">Mişnah</a></li> <li><a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a></li> <li><a href="/wiki/Tosefta" title="Tosefta">Tosefta</a></li> <li><a href="/wiki/Midra%C5%9F" title="Midraş">Midraş</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kabala%27n%C4%B1n_birincil_metinleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabala'nın birincil metinleri (sayfa mevcut değil)">Kabala metinleri</a> <ul><li><a href="/wiki/Zohar" title="Zohar">Zohar</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eulhan_Aruh" title="Şulhan Aruh">Şulhan Aruh</a></li> <li><a href="/wiki/Siddur" title="Siddur">Siddur</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0brani_literat%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="İbrani literatürü (sayfa mevcut değil)">İbrani literatürü</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Yahudi_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi kültürü (sayfa mevcut değil)">Kültür</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%B0brani_takvimi" title="İbrani takvimi">Takvim</a> <ul><li><a href="/wiki/Yahudi_bayramlar%C4%B1" title="Yahudi bayramları">Bayramlar</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_mutfa%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi mutfağı (sayfa mevcut değil)">Mutfak</a> <ul><li><a href="/wiki/Ko%C5%9Fer" title="Koşer">Koşer</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_e%C4%9Fitimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi eğitimi (sayfa mevcut değil)">Eğitim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_liderli%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi liderliği (sayfa mevcut değil)">Liderlik</a> <ul><li><a href="/wiki/Haham" title="Haham">Rabbi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yahudili%C4%9Fin_evlili%C4%9Fe_bak%C4%B1%C5%9F_a%C3%A7%C4%B1s%C4%B1" title="Yahudiliğin evliliğe bakış açısı">Evlilik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_m%C3%BCzi%C4%9Fi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi müziği (sayfa mevcut değil)">Müzik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_isimleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi isimleri (sayfa mevcut değil)">İsimler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yahudi_politik_hareketleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yahudi politik hareketleri (sayfa mevcut değil)">Politika</a></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_ayin_sistemi" title="Yahudi ayin sistemi">Yahudi ayin sistemi</a> <ul><li><a href="/wiki/Sinagog" title="Sinagog">Sinagog</a></li> <li><a href="/wiki/Kantor" title="Kantor">Kantor</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Yahudi_sembolizmi" title="Yahudi sembolizmi">Sembolizm</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Kategori"><img alt="Kategori" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/16px-Symbol_category.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/24px-Symbol_category.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/32px-Symbol_category.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/wiki/Kategori:Yahudiler_ve_Yahudilik" title="Kategori:Yahudiler ve Yahudilik">Kategori</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q83367&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q83367&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Otorite_kontrol%C3%BC" title="Otorite kontrolü">Otorite kontrolü</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q83367" title="Bunu Vikiveri'de düzenleyin"><img alt="Bunu Vikiveri'de düzenleyin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Fransa_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Fransa Millî Kütüphanesi">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12008323v">cb12008323v</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12008323v">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/T%C3%BCmle%C5%9Fik_Otorite_Dosyas%C4%B1" title="Tümleşik Otorite Dosyası">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4001515-4">4001515-4</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Kongre_K%C3%BCt%C3%BCphanesi_Kontrol_Numaras%C4%B1" title="Kongre Kütüphanesi Kontrol Numarası">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79054379">n79054379</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Letonya_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Letonya Millî Kütüphanesi">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000088332&P_CON_LNG=ENG">000088332</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C3%87ek_Cumhuriyeti_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=unn2009545434&CON_LNG=ENG">unn2009545434</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C3%9Cniversiteleraras%C4%B1_Belgeleme_Sistemi" title="Üniversitelerarası Belgeleme Sistemi">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/028199669">028199669</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Sanal_Otorite_Dosyas%C4%B1" title="Uluslararası Sanal Otorite Dosyası">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/8394148997616159870005">8394148997616159870005</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"> <a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat</a> (LCCN): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/lccn-n79-054379">n79-054379</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tanah&oldid=33926645">https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tanah&oldid=33926645</a>" sayfasından alınmıştır</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C3%96zel:Kategoriler" title="Özel:Kategoriler">Kategori</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Tanah" title="Kategori:Tanah">Tanah</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Antik_%C4%B0branice_metinler" title="Kategori:Antik İbranice metinler">Antik İbranice metinler</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kategoriler: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Webar%C5%9Fiv_%C5%9Fablonu_wayback_ba%C4%9Flant%C4%B1lar%C4%B1" title="Kategori:Webarşiv şablonu wayback bağlantıları">Webarşiv şablonu wayback bağlantıları</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:BNF_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:GND_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LCCN_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LNB_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NKC_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:SUDOC_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:SUDOC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">SUDOC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:VIAF_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:WorldCat-LCCN_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_i%C3%A7eren_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri">WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Sayfa en son 05.32, 2 Ekim 2024 tarihinde değiştirildi.</li> <li id="footer-info-copyright">Metin <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr">Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı</a> altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/tr">Kullanım Şartlarını</a> ve <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/tr">Gizlilik Politikasını</a> kabul etmiş olursunuz.<br />Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> tescilli markasıdır.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik politikası</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Vikipedi hakkında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedi:Genel_sorumluluk_reddi">Sorumluluk reddi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kuralları</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Geliştiriciler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tr.wikipedia.org">İstatistikler</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Çerez politikası</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Tanah&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil görünüm</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-f2r5r","wgBackendResponseTime":204,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.454","walltime":"0.641","ppvisitednodes":{"value":2280,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":143310,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3169,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":8,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":29089,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 466.426 1 -total"," 22.91% 106.848 1 Şablon:Dinî_metin_bilgi_kutusu"," 21.82% 101.769 1 Şablon:Bilgi_kutusu"," 20.39% 95.115 1 Şablon:Yahudiler_ve_Yahudilik_kenar"," 19.78% 92.275 1 Şablon:Daraltılabilir_listeli_kenar_çubuğu"," 15.75% 73.446 2 Şablon:Kaynakça"," 15.44% 71.993 5 Şablon:Dolaşım"," 11.88% 55.404 1 Şablon:Tanah"," 10.29% 47.992 1 Şablon:Otorite_kontrolü"," 10.06% 46.922 6 Şablon:Sidebar"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.171","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4578850,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-snc8f","timestamp":"20241115164555","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Tanah","url":"https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Tanah","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q83367","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q83367","author":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia projelerine katk\u0131da bulunanlar"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-02-03T23:10:23Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/79\/Entire_Tanakh_scroll_set.png","headline":"Yahudili\u011fin ana kutsal metinlerini olu\u015fturan kitaplar\u0131n kanonik bir koleksiyonu"}</script> </body> </html>