CINXE.COM

Laque — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Laque — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"dc69a868-278f-4b6e-8178-371c2636f4a3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Laque","wgTitle":"Laque","wgCurRevisionId":223067148,"wgRevisionId":223067148,"wgArticleId":217920,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article à référence nécessaire","Article contenant un appel à traduction en anglais","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Page utilisant P486","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des bases relatives à la santé","Page utilisant P8406","Page pointant vers des bases relatives aux beaux-arts","Page utilisant P4342","Page utilisant P3219","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Portail:Histoire de l'art/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Arts/Articles liés","Portail:Peinture/Articles liés","Portail:Bois et forêt/Articles liés","Portail:Botanique/Articles liés","Portail:Biologie/Articles liés","Projet:Biologie/Pages liées","Portail:Japon/Articles liés","Portail:Asie/Articles liés","Portail:République populaire de Chine/Articles liés","Portail:Monde chinois/Articles liés","Matériel d'art","Matériel de peinture","Traitement du bois","Résine végétale"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Laque","wgRelevantArticleId":217920,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11236878","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG/1200px-Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1074"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG/800px-Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="716"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG/640px-Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="573"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Laque — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Laque"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Laque"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Laque rootpage-Laque skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d&#039;articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Laque" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Laque" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Laque" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Laque" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Histoire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Histoire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Histoire</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Histoire-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Histoire</span> </button> <ul id="toc-Histoire-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aux_origines_de_la_laque" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aux_origines_de_la_laque"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Aux origines de la laque</span> </div> </a> <ul id="toc-Aux_origines_de_la_laque-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quelques_maîtres_artisans_célèbres" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quelques_maîtres_artisans_célèbres"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Quelques maîtres artisans célèbres</span> </div> </a> <ul id="toc-Quelques_maîtres_artisans_célèbres-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Le_processus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Le_processus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Le processus</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Le_processus-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Le processus</span> </button> <ul id="toc-Le_processus-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Récolte_de_la_résine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Récolte_de_la_résine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Récolte de la résine</span> </div> </a> <ul id="toc-Récolte_de_la_résine-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Réalisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Réalisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Réalisations</span> </div> </a> <ul id="toc-Réalisations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quelques_principes_de_base" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quelques_principes_de_base"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Quelques principes de base</span> </div> </a> <ul id="toc-Quelques_principes_de_base-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_laque_burgautée" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_laque_burgautée"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>La laque burgautée</span> </div> </a> <ul id="toc-La_laque_burgautée-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Travail_de_la_laque_au_Japon" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Travail_de_la_laque_au_Japon"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Travail de la laque au Japon</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Travail_de_la_laque_au_Japon-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Travail de la laque au Japon</span> </button> <ul id="toc-Travail_de_la_laque_au_Japon-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Les_outils" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_outils"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Les outils</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_outils-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Les_procédés" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_procédés"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Les procédés</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_procédés-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sculptures_japonaises_en_bois_laqué_et_laque_sec" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sculptures_japonaises_en_bois_laqué_et_laque_sec"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Sculptures japonaises en bois laqué et laque sec</span> </div> </a> <ul id="toc-Sculptures_japonaises_en_bois_laqué_et_laque_sec-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Glossaire_des_termes_japonais" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Glossaire_des_termes_japonais"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Glossaire des termes japonais</span> </div> </a> <ul id="toc-Glossaire_des_termes_japonais-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Les_laques_de_Coromandel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_laques_de_Coromandel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Les laques de Coromandel</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_laques_de_Coromandel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_peinture_laquée_industrielle" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#La_peinture_laquée_industrielle"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>La peinture laquée industrielle</span> </div> </a> <ul id="toc-La_peinture_laquée_industrielle-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Laque</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 42 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-42" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">42 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%83_(%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%A1)" title="لك (طلاء) – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="لك (طلاء)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%BF%E0%A6%B6" title="বার্ণিশ – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বার্ণিশ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Laca" title="Laca – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Laca" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Lak" title="Lak – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Lak" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Lak" title="Lak – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Lak" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Lack" title="Lack – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Lack" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Lacquer" title="Lacquer – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Lacquer" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Lako" title="Lako – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Lako" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Laca" title="Laca – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Laca" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Lakk" title="Lakk – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Lakk" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A7%DA%A9_(%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4)" title="لاک (پوشش) – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="لاک (پوشش)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Lakka_(pintak%C3%A4sittelyaine)" title="Lakka (pintakäsittelyaine) – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lakka (pintakäsittelyaine)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Lak" title="Lak – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Lak" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Laicear_(maisi%C3%BA)" title="Laicear (maisiú) – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Laicear (maisiú)" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Laca" title="Laca – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Laca" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7" title="प्रलाक्ष – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रलाक्ष" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Lak" title="Lak – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Lak" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Lakeri" title="Lakeri – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Lakeri" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Lako" title="Lako – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Lako" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A9%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%BC" title="ラッカー – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ラッカー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%98%BB%EC%B9%A0" title="옻칠 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="옻칠" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Лактар – kirghize" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Лактар" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghize" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Laca" title="Laca – lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Laca" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Laka" title="Laka – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Laka" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B5%BC" title="ലാക്വർ – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ലാക്വർ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Lakuer" title="Lakuer – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Lakuer" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Lakverf" title="Lakverf – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Lakverf" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Lakk" title="Lakk – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Lakk" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Lakk" title="Lakk – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Lakk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Lakier" title="Lakier – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Lakier" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Laca" title="Laca – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Laca" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Политура – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Политура" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Lak" title="Lak – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Lak" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Lacquer" title="Lacquer – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Lacquer" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Lak" title="Lak – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Lak" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Lak" title="Lak – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Lak" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Lack" title="Lack – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Lack" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Lake" title="Lake – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Lake" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Lok" title="Lok – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Lok" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/S%C6%A1n_m%C3%A0i" title="Sơn mài – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Sơn mài" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%BC%86" title="漆 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="漆" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%9B%E6%9E%B6" title="力架 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="力架" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11236878#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Laque" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Laque" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Laque"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Laque"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Laque" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Laque" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;oldid=223067148" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Laque&amp;id=223067148&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FLaque"><span>Obtenir l&#039;URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FLaque"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Laque"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Laque&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lacquer" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11236878" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Laque_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Laque (homonymie)">Laque (homonymie)</a>. </p> </div></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG/150px-Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG" decoding="async" width="150" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG/225px-Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG/300px-Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG 2x" data-file-width="2736" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Boîte laquée en laque sculptée avec motif d'enfants, <i><abbr class="abbr" title="circa (environ / aux environs de)" lang="la">c.</abbr></i> 1700-1800, <a href="/wiki/Dynastie_Qing" title="Dynastie Qing">dynastie Qing</a>. <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_d%27art_asiatique_de_San_Francisco" class="mw-redirect" title="Musée d&#39;art asiatique de San Francisco">Musée d'art asiatique de San Francisco</a> (B60M406).</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Russian_laquered_box_-_Suzdal.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Russian_laquered_box_-_Suzdal.jpg/150px-Russian_laquered_box_-_Suzdal.jpg" decoding="async" width="150" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Russian_laquered_box_-_Suzdal.jpg/225px-Russian_laquered_box_-_Suzdal.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Russian_laquered_box_-_Suzdal.jpg/300px-Russian_laquered_box_-_Suzdal.jpg 2x" data-file-width="2128" data-file-height="2128" /></a><figcaption>Par extension, de nombreuses peintures brillantes et lisses sont qualifiées de laques (ici, représentation de la ville de <a href="/wiki/Suzdal" class="mw-redirect" title="Suzdal">Suzdal</a>, sur un couvercle de coffret russe).</figcaption></figure> <p>La <b>laque</b> est une <a href="/wiki/R%C3%A9sine_(v%C3%A9g%C3%A9tale)" class="mw-redirect" title="Résine (végétale)">résine</a> de divers arbustes de la famille des <a href="/wiki/Anacardiaceae" title="Anacardiaceae">Anacardiacées</a>. Celle-ci forme en «&#160;<a href="/wiki/Siccativation" title="Siccativation">séchant</a>&#160;» un revêtement solide, résistant aux intempéries que l'on nomme également la laque (voir aussi <a href="/wiki/Vernis_du_Japon" title="Vernis du Japon">vernis du Japon</a> et <i><a href="/wiki/Urushi-e" title="Urushi-e">urushi-e</a></i>). </p><p>On appelle également un <b>laque</b>, au masculin cette fois, un objet fait de laque<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Les réalisations entièrement en laque ont été, dans les temps les plus anciens, dès le <a href="/wiki/N%C3%A9olithique_en_Chine" title="Néolithique en Chine">néolithique en Chine</a>, utilisées comme objets utilitaires de grand luxe. Ces objets nous sont parvenus en tant que dépôts funéraires, cette matière présentant d'exceptionnelles qualités de conservation. Leur très grande vogue sous la <a href="/wiki/Dynastie_Zhou" title="Dynastie Zhou">dynastie Zhou</a> (<a href="/wiki/XIe_si%C3%A8cle" title="XIe siècle"><abbr class="abbr" title="11ᵉ siècle"><span class="romain">XI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> - 481 av. notre ère) a coïncidé avec la vogue pour les métaux incrustés, produisant toutes deux des effets graphiques et colorés similaires. D'autres procédés, comme l'incrustation de <a href="/wiki/Nacre" title="Nacre">nacre</a> dans la laque en Asie du Sud-est et dans l'Extrême-Orient, en général, et les assemblages de feutre dans l'art des steppes sont des procédés tout autant similaires et témoignant de très fortes relations culturelles interrégionales. Les laques secs et les bois sculptés laqués ont marqué l'art de la sculpture dans le Japon médiéval. Le Japon a produit, dans cet ensemble culturel extrême-oriental, de très nombreux laques réalisés par des créateurs aussi célèbres, au Japon, que les plus célèbres graveurs d'estampes de l'<a href="/wiki/Ukiyo-e" title="Ukiyo-e">Ukiyo-e</a>. En Occident, la laque est pratiquée et elle a ses maîtres artisans depuis le <a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle"><abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> jusqu'à aujourd'hui. </p><p>Dans le monde moderne du <a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle"><abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, les peintures à base de <a href="/wiki/R%C3%A9sine_(constituant)" title="Résine (constituant)">résines</a> <a href="/wiki/Thermodurcissable" title="Thermodurcissable">thermodurcissables</a> (alkydes ou glycérophtaliques) et les peintures <a href="/wiki/Polyur%C3%A9thane#Laques,_peintures_et_vernis" title="Polyuréthane">polyuréthanes</a> sont utilisées comme liants dans le domaine des peintures dites «&#160;laquées&#160;»&#160;: «&#160;laques alkydes&#160;» ou «&#160;laques glycérophtaliques&#160;» . En dehors de l'aspect brillant et coloré, la comparaison de ces produits est impossible avec la laque naturelle, <span class="need_ref" title="Ce passage nécessite une référence." style="cursor:help;">dans toutes ses propriétés dont la souplesse et surtout la longévité, son très haut pouvoir d'adhérence, son caractère imperméable et imputrescible, sa résistance à l'usage. Toutes qualités que les laques industrielles ne possèdent pas.</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">&#91;réf.&#160;nécessaire&#93;</a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Histoire">Histoire</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Histoire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Histoire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Lacquer_painting_over_wood,_Northern_Wei.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Lacquer_painting_over_wood%2C_Northern_Wei.jpg/300px-Lacquer_painting_over_wood%2C_Northern_Wei.jpg" decoding="async" width="300" height="604" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Lacquer_painting_over_wood%2C_Northern_Wei.jpg/450px-Lacquer_painting_over_wood%2C_Northern_Wei.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Lacquer_painting_over_wood%2C_Northern_Wei.jpg/600px-Lacquer_painting_over_wood%2C_Northern_Wei.jpg 2x" data-file-width="1581" data-file-height="3182" /></a><figcaption><i>La piété filiale de Shuen et le dévouement de ses épouses</i>. Daté de <a href="/wiki/484" title="484">484</a>, <a href="/wiki/Dynastie_Wei_du_Nord" title="Dynastie Wei du Nord">dynastie Wei du Nord</a> (<a href="/wiki/Dynasties_du_Nord_et_du_Sud" class="mw-redirect" title="Dynasties du Nord et du Sud">Dynasties du Nord et du Sud</a>, 420-589) Tombe de Sima Jinlong. Musée de <a href="/wiki/Datong" title="Datong">Datong</a>, <a href="/wiki/Shanxi" title="Shanxi">Shanxi</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Museum_f%C3%BCr_Lackkunst.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Museum_f%C3%BCr_Lackkunst.JPG/250px-Museum_f%C3%BCr_Lackkunst.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Museum_f%C3%BCr_Lackkunst.JPG/375px-Museum_f%C3%BCr_Lackkunst.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Museum_f%C3%BCr_Lackkunst.JPG/500px-Museum_f%C3%BCr_Lackkunst.JPG 2x" data-file-width="4288" data-file-height="3216" /></a><figcaption>Le Musée de la laque à <a href="/wiki/M%C3%BCnster" title="Münster">Münster</a>, Allemagne.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aux_origines_de_la_laque">Aux origines de la laque</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Aux origines de la laque" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Aux origines de la laque"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En <a href="/wiki/Chine" title="Chine">Chine</a>, la laque prend ses racines il y a plus de 3&#160;000&#160;ans. Elle apparaît au <a href="/wiki/Japon" title="Japon">Japon</a> sensiblement à la même époque, à la première moitié du <a href="/wiki/P%C3%A9riode_J%C5%8Dmon#Chronologie_de_la_période_Jōmon_(縄文時代,_Jōmon_jidai)" title="Période Jōmon">Jōmon archaïque</a>, entre -4000 et -3000<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Sa technique s'est développée ensuite dans toute l'<a href="/wiki/Asie_du_Sud-Est" title="Asie du Sud-Est">Asie du Sud-Est</a>. Appliquée sur le bois elle le protège en l'imperméabilisant. </p><p>Dès l'origine on s'en servait, donc, pour protéger et aussi comme colle, par exemple pour faire adhérer des inscriptions en or sur des armes de bronze, dès la plus haute <a href="/wiki/Antiquit%C3%A9" title="Antiquité">antiquité</a> chinoise. Mais son usage principal semble avoir concerné la protection des cercueils dès l'époque de la <a href="/wiki/Dynastie_Zhou" title="Dynastie Zhou">dynastie Zhou</a>. La production de laque s'est accrue et démocratisée dès le <a href="/wiki/IVe_si%C3%A8cle" title="IVe siècle"><abbr class="abbr" title="4ᵉ siècle"><span class="romain">IV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> avant notre ère. On produisit ainsi des objets de vaisselle, dont certains exemplaires ayant servi de dépôts funéraires se sont parfaitement conservés. La laque pouvait s'appliquer sur de fines feuilles de bois, comparables à nos feuilles de <a href="/wiki/Contreplaqu%C3%A9" title="Contreplaqué">contreplaqué</a>, que les artisans courbaient par la chaleur et en utilisant des moules. En mélangeant des pigments à cet enduit on obtenait une riche palette de couleurs&#160;: rouge, noir, jaune, blanc, brun et bleu. Sous la <a href="/wiki/Dynastie_Han" title="Dynastie Han">dynastie Han</a>, du <abbr class="abbr" title="3ᵉ siècle"><span class="romain">III</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;<abbr class="abbr nowrap" title="avant Jésus-Christ">av. J.-C.</abbr> au <abbr class="abbr" title="3ᵉ siècle"><span class="romain">III</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle après notre ère, elle fut utilisée pour protéger les armes, les objets ménagers et les meubles. Les dépôts funéraires dans les tombes de <a href="/wiki/Mawangdui" title="Mawangdui">Mawangdui</a> ont montré la parfaite maîtrise des artisans de cette époque et l'extrême vogue de cette technique deux siècles avant notre ère. </p><p>En <a href="/wiki/Birmanie" title="Birmanie">Birmanie</a>, les origines de la laque semblent apparaître avec les pagodes de <a href="/wiki/Bagan" title="Bagan">Bagan</a> au <abbr class="abbr" title="12ᵉ siècle"><span class="romain">XII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle. </p><p>Au Japon, comme il vient d'être dit plus haut, la laque est très utilisée au Jōmon archaïque, entre -4000 et -3000&#160;; les plus vieilles traces archéologique d'utilisation de la laque sont cependant plus antérieures d'environ 3000 ans<sup id="cite_ref-souyri2_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-souyri2-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Elle sert, en particulier à recouvrir, pour les imperméabiliser et les préserver, des vases en <a href="/wiki/Terre_cuite" title="Terre cuite">terre cuite</a>. On a pu même découvrir des bols à anse et à <a href="/wiki/Bec_verseur" title="Bec verseur">bec verseur</a>, ou <a href="/wiki/Aigui%C3%A8re" title="Aiguière">aiguières</a>, en bois, d'une extrême finesse (4 mm d'épaisseur) et datant de -2000 à -1000, exceptionnellement préservées dans des zones humides et recouverts de laque noire et rouge<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.<br /> Toujours au Japon, la laque sèche creuse est utilisée en sculpture au <abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle et abandonnée ensuite. Encore au <abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, la laque sur bois, bambou, <a href="/wiki/Cuir" title="Cuir">cuir</a> ou vanneries, est souvent laissée unie, mais elle peut être peinte, incrustée de <a href="/wiki/Nacre" title="Nacre">nacre</a>, de découpes métalliques décorée de motifs peints à l'huile<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. De nombreux laques, relevant des techniques les plus diverses et les plus complexes ont été conservés au Japon depuis cette époque faisant du Japon le conservatoire de techniques oubliées, alors, en Chine. Et les artisans y déploient toute leur créativité pour en enrichir le répertoire jusqu'à aujourd'hui. Comme le laque d'or, dont la vogue est bien documentée depuis le <abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Les trousseaux pour les filles des <a href="/wiki/Shogun" title="Shogun">shogun</a> et des seigneurs sont alors constitués en laque, et ces objets, décorés de laque d'or n'étaient pas toujours destinés à un usage quotidien. Ils constituaient un patrimoine et étaient transmis d'une génération à l'autre, en tant que trésor familial<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>En Europe, dans les années <a href="/wiki/1680" title="1680">1680</a>, la <a href="/wiki/Dynastie_des_Dagly_de_Spa" class="mw-redirect" title="Dynastie des Dagly de Spa">dynastie des Dagly de Spa</a>, en <a href="/wiki/Principaut%C3%A9_de_Li%C3%A8ge" title="Principauté de Liège">principauté de Liège</a>, réalisa des imitations fort prisées, appelées le vernis Dagly qui firent une bonne part de la renommée européenne de la ville d'eau et qui brisèrent le monopole de la <a href="/wiki/Hollande" title="Hollande">Hollande</a> qui resta longtemps la seule importatrice de laques japonaises (le goût pour l'Orient mythique). Puis en <a href="/wiki/1730" title="1730">1730</a>, les frères Martin de <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> mettent au point une imitation de laque à base de <a href="/wiki/Copal" title="Copal">copal</a>, le <a href="/wiki/Vernis_Martin" title="Vernis Martin">vernis Martin</a>. Ce vernis comporte toutefois un gros défaut&#160;: il est fragile à l'eau. À la fin du <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, la reine <a href="/wiki/Marie-Antoinette_d%27Autriche" title="Marie-Antoinette d&#39;Autriche">Marie-Antoinette</a> réunit une collection de laques japonais<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Vers le milieu du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, les progrès de la <a href="/wiki/Chimie" title="Chimie">chimie</a> permettent la mise au point d'un vernis laque de meilleure qualité. Pendant la <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale" title="Première Guerre mondiale">Première Guerre mondiale</a>, la laque fut employée pour renforcer la résistance des <a href="/wiki/H%C3%A9lice" title="Hélice">hélices</a> d'avion. </p><p>Au <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle des vernis laque performants sont mis au point grâce à de nouvelles formules et à des vernis durcissant à l'air. On voit apparaître des laques <a href="/wiki/Nitrocellulose" title="Nitrocellulose">nitrocellulosiques</a>, <a href="/wiki/Alkyde" title="Alkyde">glycérophtaliques</a> ou <a href="/wiki/Polyur%C3%A9thane" title="Polyuréthane">polyuréthanes</a>. Ces «&#160;laques modernes&#160;» furent employées à partir des années 1930 par des décorateurs du mouvement <a href="/wiki/Art_d%C3%A9co" title="Art déco">Art déco</a> sur toutes sortes de supports&#160;: contreplaqué, latté, aggloméré ou encore <a href="/wiki/T%C3%B4le" title="Tôle">tôle</a> d'aluminium. D'autres comme <a href="/wiki/Jean_Dunand" title="Jean Dunand">Jean Dunand</a> sont restés fidèles à la laque végétale. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quelques_maîtres_artisans_célèbres"><span id="Quelques_ma.C3.AEtres_artisans_c.C3.A9l.C3.A8bres"></span>Quelques maîtres artisans célèbres</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Quelques maîtres artisans célèbres" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Quelques maîtres artisans célèbres"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><b>Chine</b> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Huang_Xia_Wu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Huang Xia Wu (page inexistante)">Huang Xia Wu</a>, dynastie Song, 960 - 1279</li> <li><a href="/w/index.php?title=Chang_Cheng&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Chang Cheng (page inexistante)">Chang Cheng</a>, dynastie Yuan, 1279 - 1368</li> <li><a href="/w/index.php?title=Chen_Ching&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Chen Ching (page inexistante)">Chen Ching</a>, dynastie Ming, 1368 - 1644</li> <li><a href="/wiki/Lao_Wei" class="mw-redirect" title="Lao Wei">Lao Wei</a>, dynastie Qing, 1644 - 1910</li></ul></li></ul> <ul><li><b>Japon</b> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Naga_Shige&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Naga Shige (page inexistante)">Naga Shige</a>, 1599 - 1651</li> <li><a href="/wiki/Kan%C5%8D_Naonobu" title="Kanō Naonobu">Kanō Naonobu</a>, 1607 - 1650</li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaji_Kawa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kaji Kawa (page inexistante)">Kaji Kawa</a>, Japon, †1682</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ta_Tsuki_Yei_Suke&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ta Tsuki Yei Suke (page inexistante)">Ta Tsuki Yei Suke</a>, <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</li> <li>Zechin, <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, probablement le <i>maki-e-shin</i> (laqueur) le plus prisé</li> <li><a href="/w/index.php?title=Gonroku_Matsuda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gonroku Matsuda (page inexistante)">Gonroku Matsuda</a>, <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</li> <li><a href="/w/index.php?title=Katsutaro_Yamazaki&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Katsutaro Yamazaki (page inexistante)">Katsutaro Yamazaki</a>, <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</li> <li><a href="/w/index.php?title=Tomio_Yoshino&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tomio Yoshino (page inexistante)">Tomio Yoshino</a>, <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</li></ul></li></ul> <ul><li><b>Europe</b> <ul><li><a href="/wiki/Dynastie_des_Dagly_de_Spa" class="mw-redirect" title="Dynastie des Dagly de Spa">Gérard Dagly</a>, dynastie des Dagly, <abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</li> <li><a href="/w/index.php?title=Les_fr%C3%A8res_Martin_de_Paris&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Les frères Martin de Paris (page inexistante)">Les frères Martin de Paris</a>, <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</li> <li><a href="/wiki/Eileen_Gray" title="Eileen Gray">Eileen Gray</a>, 1879-1976, (artiste, artiste laqueur, designer, architecte irlandaise installée à Paris <a href="/wiki/Art_d%C3%A9co" title="Art déco">Art déco</a>, <a href="/wiki/Modernisme" title="Modernisme">modernisme</a>)</li> <li><a href="/wiki/Jean_Dunand" title="Jean Dunand">Jean Dunand</a>, 1877 - 1942 (artiste laqueur de la période Art déco)</li> <li><a href="/wiki/Gaston_Suisse" title="Gaston Suisse">Gaston Suisse</a>, 1896 - 1988 (artiste laqueur de la période Art déco)</li> <li><a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Halbreich" title="Frédéric Halbreich">Frédéric Halbreich</a>, «&#160;L'art de la laque dans l'art pur&#160;» peintre laqueur depuis 1996.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Le_processus">Le processus</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Le processus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Le processus"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Récolte_de_la_résine"><span id="R.C3.A9colte_de_la_r.C3.A9sine"></span>Récolte de la résine</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Récolte de la résine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Récolte de la résine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>On prélève la <a href="/wiki/R%C3%A9sine_(v%C3%A9g%C3%A9tale)" class="mw-redirect" title="Résine (végétale)">résine</a>, un peu comme on le fait avec le <a href="/wiki/Latex_(mat%C3%A9riau)" title="Latex (matériau)">latex</a> sur les <a href="/wiki/H%C3%A9v%C3%A9a" title="Hévéa">hévéas</a>, par des entailles à la base du tronc sur lequel sont fixés de petits bols en <a href="/wiki/Bambou" title="Bambou">bambou</a>. La résine ou le latex (non la sève qui est un fluide nourricier d'autre nature) du laquier <i>(<a href="/wiki/Vernis_du_Japon" title="Vernis du Japon">Toxicodendron vernicifluum</a>)</i> a une très forte qualité adhésive et un brillant magnifique. </p><p>Selon les régions on la récolte sur&#160;: </p> <ul><li>le laquier (<i><a href="/wiki/Toxicodendron_vernicifluum" class="mw-redirect" title="Toxicodendron vernicifluum">Toxicodendron vernicifluum</a></i>) en <a href="/wiki/R%C3%A9publique_populaire_de_Chine" class="mw-redirect" title="République populaire de Chine">Chine populaire</a> et Taiwan (<i>qīshù</i>, <i><a href="/wiki/Chinois_simplifi%C3%A9" class="mw-redirect" title="Chinois simplifié">chinois simplifié</a></i>&#160;: 漆树, <i><a href="/wiki/Chinois_traditionnel" class="mw-redirect" title="Chinois traditionnel">traditionnel</a></i>&#160;: 漆樹), en <a href="/wiki/Cor%C3%A9e" title="Corée">Corée</a> (<i>ocnamu 옻나무), au <a href="/wiki/Japon" title="Japon">Japon</a> (</i>urushika<i> en <a href="/wiki/Japonais" title="Japonais">japonais</a>, </i>ウルシ科<i>), au Viêt Nam, en <a href="/wiki/Tha%C3%AFlande" title="Thaïlande">Thaïlande</a> et en <a href="/wiki/Birmanie" title="Birmanie">Birmanie</a>&#160;;</i></li> <li><i><a href="/wiki/Toxicodendron_succedaneum" title="Toxicodendron succedaneum">Toxicodendron succedaneum</a></i> à <a href="/wiki/Ta%C3%AFwan" title="Taïwan">Taïwan</a> et au <a href="/wiki/Vi%C3%AAt_Nam" title="Viêt Nam">Viêt Nam</a>&#160;;</li> <li><i>Melanorrhoea usitata</i> en <a href="/wiki/Tha%C3%AFlande" title="Thaïlande">Thaïlande</a> et en <a href="/wiki/Birmanie" title="Birmanie">Birmanie</a>, appelé localement «&#160;Thit-si&#160;».</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Réalisations"><span id="R.C3.A9alisations"></span>Réalisations</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Réalisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Réalisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Lacquer_in_liquid_form,_mixed_with_water_and_turpentine.jpg" class="mw-file-description" title="Mélange de laque, d&#39;eau et de térébenthine, prêt à enduire."><img alt="Mélange de laque, d&#39;eau et de térébenthine, prêt à enduire." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Lacquer_in_liquid_form%2C_mixed_with_water_and_turpentine.jpg/120px-Lacquer_in_liquid_form%2C_mixed_with_water_and_turpentine.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Lacquer_in_liquid_form%2C_mixed_with_water_and_turpentine.jpg/250px-Lacquer_in_liquid_form%2C_mixed_with_water_and_turpentine.jpg 1.5x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Mélange de laque, d'eau et de <a href="/wiki/T%C3%A9r%C3%A9benthine" title="Térébenthine">térébenthine</a>, prêt à enduire.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Cambodia_lacquerware.jpg" class="mw-file-description" title="Artisans d&#39;Angkor : une femme travaille à un vase laqué de tradition khmer."><img alt="Artisans d&#39;Angkor : une femme travaille à un vase laqué de tradition khmer." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Cambodia_lacquerware.jpg/120px-Cambodia_lacquerware.jpg" decoding="async" width="120" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Cambodia_lacquerware.jpg/180px-Cambodia_lacquerware.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Cambodia_lacquerware.jpg/240px-Cambodia_lacquerware.jpg 2x" data-file-width="1685" data-file-height="1081" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Artisans d'Angkor&#160;: une femme travaille à un vase laqué de tradition khmer.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quelques_principes_de_base">Quelques principes de base</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Quelques principes de base" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Quelques principes de base"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>La résine récoltée doit être utilisée dès qu'elle a été filtrée et purifiée, colorée ou nature. Elle sèche en formant un film insoluble et sans pores.</li> <li>La laque adhère sur de nombreuses surfaces, bambou, bois, feuilles de palmier, métal, cuir…</li> <li>Elle possède de nombreuses qualités comme de rendre imperméables les objets qu'elle recouvre, elle résiste aux insectes et garde en toutes occasions sa flexibilité.</li> <li>La laque naturelle s'utilise par application de couches très minces&#160;; la qualité de la laque est déterminée par le nombre de couches — sept couches pour une belle laque&#160;; les Chinois peuvent passer jusqu'à 18 couches sur les plus beaux objets sculptés. Ces couches très minces sont séchées puis polies avec un mélange de poudre de brique broyée impalpable, de sang de cochon et d'huile <i>Tsong-Yeou</i>, avant application de la couche suivante.</li> <li>La peinture, apposée en surface, est, elle aussi, préparée avec de la laque dans laquelle est incorporé du <a href="/wiki/Camphre" title="Camphre">camphre</a> pour la rendre plus fluide, et des pigments colorés minéraux&#160;: <a href="/wiki/Cinabre" title="Cinabre">cinabre</a> pour le rouge, <a href="/wiki/Orpiment" title="Orpiment">orpiment</a> pour le jaune, <i>Taï-Tsi</i> pierre violette pour le violet, feuilles d'or pour le blanc. La couleur est obtenue en fonction des produits naturels ou chimiques incorporés, de l'oxyde de fer pour le noir, du sulfure naturel de mercure pour le vermillon, du sesquioxyde de fer pour l'ocre rouge, du sulfure d'arsenic pour le jaune, mélange de jaune et de noir pour le vert.</li> <li>Il est impossible de réparer les cassures quand elles se produisent dans la laque. Une réparation, si bien faite soit-elle, se voit toujours.</li></ul> <p>Les Chinois distinguent trois grands types de laque du nom des localités où on les prépare&#160;: </p> <ul><li><i>Nien-Tsi</i>&#160;;</li> <li><i>Si-Tsi</i>&#160;: ces deux premières variétés étant de moins bonne qualité servent souvent à la fabrication de la laque noire nommée <i>Yang-Tsi</i> par adjonction de noir d'os de cerf ou de <a href="/wiki/Noir_d%27ivoire" class="mw-redirect" title="Noir d&#39;ivoire">noir d'ivoire</a> et d'huile de thé rendue <a href="/wiki/Siccative" class="mw-redirect" title="Siccative">siccative</a> par l'action de sels d'arsenic&#160;;</li> <li><i>Kouang-Tsi</i>&#160;: cette dernière variété est la plus belle. Sa qualité provient d'une moindre présence d'eau dans la laque. On la dilue dans une huile appelée <i>Tsong-Yeou</i>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_laque_burgautée"><span id="La_laque_burgaut.C3.A9e"></span>La laque burgautée</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : La laque burgautée" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : La laque burgautée"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En Chine (<a href="/wiki/Dynastie_Ming" title="Dynastie Ming">dynastie Ming</a>, et surtout <a href="/wiki/Qing" class="mw-redirect" title="Qing">Qing</a>) la laque burgautée (incrustée de nacre) fut utilisée pour couvrir de petites pièces de bois ou de porcelaine (technique dite «&#160;lo tien&#160;»). La même technique d’incrustation (dite «&#160;aogai&#160;») était répandue au Japon au cours de l'<a href="/wiki/%C3%89poque_d%27Edo" title="Époque d&#39;Edo">époque d'Edo</a>. La burgaudine est la nacre du burgau – nom de plusieurs sortes de coquillages. C’est <i><a href="/wiki/Haliotis_tuberculata" title="Haliotis tuberculata">Haliotis tuberculata</a></i> qui était utilisé en Chine et au Japon. La technique de la laque arriva en Europe dès le <abbr class="abbr" title="16ᵉ siècle"><span class="romain">XVI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle et se répandit rapidement. Elle fut pratiquée, par exemple, par <a href="/wiki/Johann_Martin_Heinrici" title="Johann Martin Heinrici">Johann Martin Heinrici</a> (1711–1786), peintre sur porcelaine à la <a href="/wiki/Porcelaine_de_Saxe" title="Porcelaine de Saxe">manufacture royale de Meissen</a> à partir de 1742. Sa spécialité était l’incrustation de nacre. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Travail_de_la_laque_au_Japon">Travail de la laque au Japon</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Travail de la laque au Japon" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Travail de la laque au Japon"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Maki-e" title="Maki-e">Maki-e</a>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_outils">Les outils</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Les outils" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Les outils"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Tsutsu</i>, instrument de saupoudrage. Sert à saupoudrer la surface de la laque encore fraîche de poudre d'or, d'argent ou d'un mélange de différents métaux. Le tsutsu est une tige creuse de bambou taillée en biseau pointu à une de ses extrémités. L'artiste prélève un peu de poudre qu'il vaporise sur la laque poisseuse en soufflant avec sa bouche à l'autre bout du tube. <i>Le tsutsu est le symbole du laqueur au même titre que la palette et le pinceau sont le symbole du peintre.</i></li> <li><i>Hake</i>, pinceau large et plat.</li> <li><i>Hera</i>, spatule.</li> <li><i>Fude</i>, terme général pour désigner un pinceau quelle que soit sa forme.</li> <li>Outil à polir. Généralement il s'agit de la canine d'un chien montée sur un manche.</li> <li>Une lame de rasoir.</li> <li>Sachets contenant des pigments, de la poudre d'or, d'argent ou d'alliages de métaux de différentes granulations. Ces dernières dépendent de l'effet recherché. Les pigments sont toujours des pigments <i>naturels</i> (par exemple, la poudre de charbon de bois pour le noir).</li> <li>Une enceinte close, le <i>muro</i>, dans lequel l'objet fraîchement laqué sera mis à sécher à l'abri des poussières et en atmosphère humide et chaude. Une attention toute particulière, véritable esclavage pour l'artiste, doit être apportée à l'entretien de son muro. Des réchauffeurs maintiennent une température idéale alors que des bols remplis d'eau assurent une humidité constante. L'artiste doit veiller à ce que les parois de l'enceinte ne ruissellent pas. Pour ce faire, il doit les éponger régulièrement. Le temps de séchage varie suivant le type de laque et l'hygrométrie de l'air extérieur. La moyenne est de trois jours. Il est impératif que le séchage complet soit respecté, faute de quoi, la laque restera collante et impropre à être poncée et polie.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_procédés"><span id="Les_proc.C3.A9d.C3.A9s"></span>Les procédés</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Les procédés" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Les procédés"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r201232385">@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti>.thumbinner{width:100%!important;max-width:none!important}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:none!important;width:100%!important;text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tnone center"><div class="thumbinner" style="width:849px;max-width:849px"><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:145px;max-width:145px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:KamakuraBori.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/KamakuraBori.jpg/143px-KamakuraBori.jpg" decoding="async" width="143" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/KamakuraBori.jpg/215px-KamakuraBori.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/KamakuraBori.jpg/286px-KamakuraBori.jpg 2x" data-file-width="2039" data-file-height="2655" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:145px;max-width:145px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Makie.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Makie.jpg/250px-Makie.jpg" decoding="async" width="143" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Makie.jpg/330px-Makie.jpg 2x" data-file-width="2034" data-file-height="2035" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:145px;max-width:145px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Makie-enlargement.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Makie-enlargement.jpg/143px-Makie-enlargement.jpg" decoding="async" width="143" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Makie-enlargement.jpg/215px-Makie-enlargement.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Makie-enlargement.jpg/286px-Makie-enlargement.jpg 2x" data-file-width="761" data-file-height="547" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:BLW_Box_for_Writing_Utensils.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/BLW_Box_for_Writing_Utensils.jpg/200px-BLW_Box_for_Writing_Utensils.jpg" decoding="async" width="200" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/BLW_Box_for_Writing_Utensils.jpg/300px-BLW_Box_for_Writing_Utensils.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/BLW_Box_for_Writing_Utensils.jpg/400px-BLW_Box_for_Writing_Utensils.jpg 2x" data-file-width="4188" data-file-height="2846" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Lacquered_box_with_character_for_luck,_Qianlong_Period.JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Lacquered_box_with_character_for_luck%2C_Qianlong_Period.JPG/200px-Lacquered_box_with_character_for_luck%2C_Qianlong_Period.JPG" decoding="async" width="200" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Lacquered_box_with_character_for_luck%2C_Qianlong_Period.JPG/300px-Lacquered_box_with_character_for_luck%2C_Qianlong_Period.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e7/Lacquered_box_with_character_for_luck%2C_Qianlong_Period.JPG 2x" data-file-width="378" data-file-height="358" /></a></span></div></div><div style="clear:left"></div><div class="thumbcaption" style="clear:left;text-align:left">De gauche à droite&#160;: 1&#160;: <i>kamakura-bori</i>. 2&#160;: <i>hiramaki</i>. 3&#160;: <i>hiramaki</i> détail. 4&#160;: <i>takamaki-e</i> et <i>hiramaki</i>. 5&#160;: Laque de Pékin sculptée.</div></div></div> <p>Il faut distinguer&#160;: </p> <ul><li>Les laques sculptées. Dans la technique dite <i>guri</i>, une ornementation d'arabesques est sculptée en V dans l'épaisseur de la laque qui doit, de ce fait, avoir une épaisseur suffisante. Plus de 20 couches de laque peuvent être nécessaires. Une variante consiste à superposer des couches de laques de couleurs différentes. La sculpture fera apparaître les différents coloris étagés sur la tranche de la coupe.</li></ul> <p>La technique de la <a href="/w/index.php?title=Laque_sculpt%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Laque sculptée (page inexistante)">laque sculptée</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Carved_lacquer" class="extiw" title="en:Carved lacquer"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Carved lacquer&#160;»">(en)</span></a> apparue en Chine au <abbr class="abbr" title="7ᵉ siècle"><span class="romain">VII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle (sous les <a href="/wiki/Dynastie_Tang" title="Dynastie Tang">Tang</a>), connu son plein essor sous les <a href="/wiki/Dynastie_Ming" title="Dynastie Ming">Ming</a> et <a href="/wiki/Dynastie_Qing" title="Dynastie Qing">Qing</a>. Ces laques rouges dite de «&#160;Pékin&#160;» s’obtiennent en appliquant plusieurs dizaines de couches de laque puis en les sculptant. Leur couleur dominante est un rouge vermillon obtenu par une très fine mouture de <a href="/wiki/Cinabre_(pigment)" title="Cinabre (pigment)">cinabre</a>&#160;; d'où le nom de «&#160;laques de cinabre&#160;» qui leur est encore fréquemment données<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <ul><li>Les laques décorées par incorporation de pigments ou de poudre d'or et/ou d'argent&#160;: <i><a href="/wiki/Maki-e" title="Maki-e">maki-e</a></i>. Parmi ces laques, on retiendra les décors connus sous les vocables de togidashi, hiramaki-e et takamaki-e. <ul><li>Décor <i>togidashi</i>&#160;: les différents décors sont exactement au même niveau que le fond. Il n'y a aucune surépaisseur. Après avoir recouvert l'objet d'une couche uniforme (habituellement noire ou or) de laque. Sur ce fond, l'artiste implante le décor qui se trouve ainsi en relief. Il recouvre alors la totalité de l'objet, y compris son décor, de laque de la couleur du fond puis, par <a href="/wiki/Pon%C3%A7age" title="Ponçage">ponçage</a>, il dégage le décor qui se trouve ainsi être exactement au même niveau que le fond. Cette technique est dite <i>sumi-e togidashi</i> lorsqu'elle imite les dessins orientaux peints avec une encre noire (<i>sumi-e</i>&#160;: peinture à l'encre noire). Elle a été très utilisée par Sunshô<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li>Décor <i>hiramaki-e</i>&#160;: les différents décors sont en faible relief sur le fond (pas plus que l'épaisseur d'une couche de laque).</li> <li>Décor <i>takamaki-e</i>&#160;: les décors, habituellement en laque d'or, sont en fort relief par rapport au fond. Cet effet est produit par l'incorporation à la laque d'épaississants (par exemple, une quantité plus ou moins importante de poudre de charbon de bois donnera une laque plus ou moins épaisse). Une laque contenant beaucoup d'épaississant aura tendance à moins «&#160;s'étaler&#160;» qu'une laque qui en contient moins. Les couches de laque ainsi épaissies sont superposées jusqu'à obtenir l'effet souhaité puis recouvertes d'une couche de laque de finition (en général, une couche de laque d'or).</li></ul></li></ul> <p>Avant que la dernière couche de laque soit sèche, l'artiste (le <i>maki-e-shi</i>) peut décider l'incrustation d'éléments en nacre (<i>usugai raden</i>), ivoire, or, corail, etc. ou même d'éléments que l'artiste a confectionné lui-même à partir de laque qu'il aura colorée puis sculptée à l'aide du bord tranchant du tsutsu et mise ensuite à sécher sur une plaque de verre (c'est un des avantages du tsutsu par rapport à un autre moyen de pulvérisation). </p><p>La division entre les différents décors n'est pas aussi tranchée. Un même objet peut incorporer deux, voire trois types de décors. </p><p>L'artiste commence par confectionner une âme en bois de l'objet (en général du bambou) qu'il amincit par usure. À ce stade, la pièce est bien régulière et lisse. Elle ne mesure pas plus d'un demi-millimètre d'épaisseur. Il peut alors entreprendre le travail de laquage proprement dit. Il procède par couches superposées en respectant un temps de séchage qui peut atteindre plusieurs jours entre chacune d'elles. Une fois sèche, la laque est poncée puis soigneusement polie à l'aide de la dent de chien jusqu'à ce que sa surface soit parfaitement lisse. Le <i>maki-e-shi</i> peut alors appliquer la couche de laque suivante qu'il mettra également à sécher. Un objet peut comporter ainsi jusqu'à vingt couches successives si la laque est destinée à être sculptée. Le même minutieux travail de ponçage et de polissage est effectué entre chaque couche. </p><p>Un minimum de deux couches est nécessaire à une laque d'or&#160;: une couche de base et la couverture de finition. Pour réaliser la couche de base, l'artiste saupoudre, à l'aide du <i>tsutsu</i>, la laque encore poisseuse de poudre d'or dont le grain est fonction de l'effet désiré. Les particules adhèrent fortement à la laque au cours du séchage. L'or qui n'a pas adhéré est récupéré par brossage. Un polissage vigoureux donnera une teinte uniforme. Une couche de laque translucide (<i>shuai urushi</i>) est ensuite appliquée en finition. Le ponçage et le polissage de cette dernière l'amincissent jusqu'à ce que la couche or du fond transparaisse sous la couche de finition. Les particules d'or sont ainsi emprisonnées dans la laque. Par usure, la dorure paraît de plus en plus brillante au fil du temps. Parfois, au lieu de teinter la laque dans sa masse selon une des méthodes décrites au paragraphe «&#160;fabrication&#160;» du présent article, le laqueur peut décider de déposer les pigments sur la laque encore poisseuse comme il le ferait pour des particules d'or (poudre de <a href="/wiki/Charbon_de_bois" title="Charbon de bois">charbon de bois</a> pour le noir, <a href="/wiki/Acide_carminique" title="Acide carminique">cochenille</a> pour la couleur rouge foncé, etc.). En mélangeant différents pigments, le <i>maki-e-shi</i> obtient des nuances de couleurs. Ces couches colorées seront toujours recouvertes d'une couche de laque translucide qui sera poncée puis polie. Lorsque les particules sont extrêmement fines, il est impossible de les saupoudrer à l'aide du <i>tsutsu</i> sous peine de les voir voler et se coller au hasard sur la laque ou s'agglomérer par plaques. Il faut alors les appliquer au pinceau ou à l'aide d'un fil de soie. </p> <ul><li>Techniques dérivées. Le Japon a également vu l’apparition d'une technique particulière d'utilisation de la laque appliquée à la réparation de céramiques, le <i><a href="/wiki/Kintsugi" title="Kintsugi">kintsugi</a></i>. Cet art consiste à réparer les objets cassés avec la laque <i><a href="/wiki/Urushi-e" title="Urushi-e">urushi</a></i>, ou <i><a href="/wiki/Vernis_du_Japon" title="Vernis du Japon">vernis du japon</a>,</i> puis, une fois secs, à souligner les cicatrices des fêlures avec la laque fraîche sur laquelle est saupoudrée un métal (le plus prisé étant l'<a href="/wiki/Or" title="Or">or</a>) en poudre. Les failles apparaissent alors comme recouvertes d'or et confèrent à l'objet une originalité et une valeur nouvelle<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sculptures_japonaises_en_bois_laqué_et_laque_sec"><span id="Sculptures_japonaises_en_bois_laqu.C3.A9_et_laque_sec"></span>Sculptures japonaises en bois laqué et laque sec</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Sculptures japonaises en bois laqué et laque sec" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Sculptures japonaises en bois laqué et laque sec"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Le bois sculpté peut être laqué suivant les procédés décrits ci-dessus. De nombreuses sculptures bouddhistes de Chine, du Tibet et du Japon ont survécu grâce à ce procédé.</li> <li>La sculpture en laque sèche creuse<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> peut aussi être réalisée par superposition, sur une âme de terre, de couches de <a href="/wiki/Chanvre" title="Chanvre">chanvre</a> imbibées de laque&#160;: le chanvre peut être tissé (couche inférieure) ou haché afin de produire une pâte ce qui permet de réaliser des reliefs (couches supérieures).</li></ul> <p>La technique de laque sèche est, dans la partie consacrée à l'art bouddhique, et de manière emblématique par la statue d'<a href="/wiki/Asura" title="Asura">Asura</a>, de l'<a href="/wiki/%C3%89poque_de_Nara" title="Époque de Nara">époque de Nara</a>, un des protecteurs du Bouddha, commandé par l'<a href="/wiki/Imp%C3%A9ratrice_K%C5%8Dmy%C5%8D" class="mw-redirect" title="Impératrice Kōmyō">impératrice Kōmyō</a> pour le temple du <a href="/wiki/Kofuku-ji" class="mw-redirect" title="Kofuku-ji">Kofuku-ji</a>. Une armature en bois est réalisée afin d'être habillée d'argile modelée, pour donner la forme globale de la statue<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. On va recouvrir l'ensemble sur toute sa hauteur de couches de chanvre imbibées de laque liquide, avec un temps de séchage intermédiaire entre chaque couche. Ceci formera une coque rigide et solide de la même forme que l'argile modelée. </p><p>Une fois toutes ces opérations réalisées, une ouverture sera pratiquée à l'arrière de la statue pour retirer l'argile, ne conservant que la coque et l'armature en bois. Le chanvre ayant séché, la structure reste stable. L'ouverture est ensuite recousue de fils de chanvre, et l'ensemble de la statue est recouvert d'une dernière couche de laque et d'argile, ce qui va permettre de retravailler le modelé final de la statue. Les détails, comme les doigts sont constitués d'une armature de fil de fer enveloppée de cordelettes et de tissus de chanvre et mis en forme à l'aide d'un mélange de sciure de bois et de laque, le <i>kosuko</i>. Une fois l'ensemble durci, ce mélange peut servir de couche d'apprêt pour les couleurs et la dorure. Cette technique permet des statues très légères et un grand modelé. </p><p>De très rares sculptures réalisées avec cette méthode ont survécu, pour la plupart de l'époque de Nara, au Japon, avant 760<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Epoca_nara,_maschere_per_gigaku,_karura,_VIII_sec.JPG" class="mw-file-description" title="Masque de Gigaku[18]. Époque de Nara (710 -794). Japon, VIIIe&#160;siècle. Bois laqué et peint. H : 28,3 cm. Musée Guimet, Paris."><img alt="Masque de Gigaku[18]. Époque de Nara (710 -794). Japon, VIIIe&#160;siècle. Bois laqué et peint. H : 28,3 cm. Musée Guimet, Paris." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Epoca_nara%2C_maschere_per_gigaku%2C_karura%2C_VIII_sec.JPG/120px-Epoca_nara%2C_maschere_per_gigaku%2C_karura%2C_VIII_sec.JPG" decoding="async" width="85" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Epoca_nara%2C_maschere_per_gigaku%2C_karura%2C_VIII_sec.JPG/250px-Epoca_nara%2C_maschere_per_gigaku%2C_karura%2C_VIII_sec.JPG 1.5x" data-file-width="1620" data-file-height="2276" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Masque de Gigaku<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Époque de Nara (710 -794). Japon, <abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle. Bois laqué et peint. H&#160;: 28,3 cm. <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_national_des_arts_asiatiques-Guimet" class="mw-redirect" title="Musée national des arts asiatiques-Guimet">Musée Guimet</a>, Paris.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Celestial_king,_tenno._Nara_period._Mus%C3%A9e_Guimet.jpg" class="mw-file-description" title="Buste de roi céleste (japonais : tennō ; sankrit : lokapāla). Époque de Nara, fin du VIIIe&#160;siècle. Laque sec (dakkatsu-kanshitsu). Musée Guimet, Paris."><img alt="Buste de roi céleste (japonais : tennō ; sankrit : lokapāla). Époque de Nara, fin du VIIIe&#160;siècle. Laque sec (dakkatsu-kanshitsu). Musée Guimet, Paris." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Celestial_king%2C_tenno._Nara_period._Mus%C3%A9e_Guimet.jpg/95px-Celestial_king%2C_tenno._Nara_period._Mus%C3%A9e_Guimet.jpg" decoding="async" width="95" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Celestial_king%2C_tenno._Nara_period._Mus%C3%A9e_Guimet.jpg/142px-Celestial_king%2C_tenno._Nara_period._Mus%C3%A9e_Guimet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Celestial_king%2C_tenno._Nara_period._Mus%C3%A9e_Guimet.jpg/190px-Celestial_king%2C_tenno._Nara_period._Mus%C3%A9e_Guimet.jpg 2x" data-file-width="2165" data-file-height="2736" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Buste de roi céleste (japonais&#160;: <i>tennō</i>&#160;; sankrit&#160;: <i><a href="/wiki/Dikp%C3%A2la" title="Dikpâla">lokapāla</a></i>). Époque de Nara, fin du <abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle. Laque sec (<i>dakkatsu-kanshitsu</i>). <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_national_des_arts_asiatiques-Guimet" class="mw-redirect" title="Musée national des arts asiatiques-Guimet">Musée Guimet</a>, Paris.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:ASURA_Kohfukuji.jpg" class="mw-file-description" title="Ashura, un des huit protecteurs du Bouddha et de sa Loi, daté 734, statue de laque sèche creuse (laque, tissus, bois, couleurs), H. 1,49 m. Kofukuji, Nara."><img alt="Ashura, un des huit protecteurs du Bouddha et de sa Loi, daté 734, statue de laque sèche creuse (laque, tissus, bois, couleurs), H. 1,49 m. Kofukuji, Nara." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/ASURA_Kohfukuji.jpg/91px-ASURA_Kohfukuji.jpg" decoding="async" width="91" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/ASURA_Kohfukuji.jpg/136px-ASURA_Kohfukuji.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/ASURA_Kohfukuji.jpg/182px-ASURA_Kohfukuji.jpg 2x" data-file-width="952" data-file-height="1255" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> <a href="/wiki/Ashura" class="mw-disambig" title="Ashura">Ashura</a>, un des huit protecteurs du Bouddha et de sa Loi, daté 734, statue de laque sèche creuse (laque, tissus, bois, couleurs), H. 1,49 m. <a href="/wiki/Kofukuji" class="mw-redirect" title="Kofukuji">Kofukuji</a>, <a href="/wiki/Nara" title="Nara">Nara</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:ASURA_detail_Kohfukuji.JPG" class="mw-file-description" title="Ashura, détail."><img alt="Ashura, détail." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/ASURA_detail_Kohfukuji.JPG/120px-ASURA_detail_Kohfukuji.JPG" decoding="async" width="101" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/ASURA_detail_Kohfukuji.JPG/250px-ASURA_detail_Kohfukuji.JPG 1.5x" data-file-width="871" data-file-height="1038" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ashura, détail.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Kofukuji_Furuna.jpg" class="mw-file-description" title="Furuna, un des dix disciples de Bouddha. Laque sèche creuse, H. 1,40 m environ. Epoque de Nara, 734. Kofukuji, Nara."><img alt="Furuna, un des dix disciples de Bouddha. Laque sèche creuse, H. 1,40 m environ. Epoque de Nara, 734. Kofukuji, Nara." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Kofukuji_Furuna.jpg/120px-Kofukuji_Furuna.jpg" decoding="async" width="85" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Kofukuji_Furuna.jpg/250px-Kofukuji_Furuna.jpg 1.5x" data-file-width="2316" data-file-height="3260" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Furuna, un des dix disciples de Bouddha. Laque sèche creuse, H. 1,40 m environ. Epoque de Nara, 734. Kofukuji, Nara.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Glossaire_des_termes_japonais">Glossaire des termes japonais</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Glossaire des termes japonais" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Glossaire des termes japonais"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><b>Fundame</b>&#160;: couleur or mat</li> <li><b>Gimpun</b>&#160;: poudre d'argent</li> <li><b>Hirame</b>&#160;: paillette d'or similaires au <i>nashiji</i>. Existe en 7 à 8 granulométries comme le <i>nashiji</i>, La différence est qu'elles sont deux à trois fois plus épaisses puis aplaties par pression. Leur intérêt réside dans le fait qu'étant épaisses, elles acceptent un polissage plus intense et sont donc plus brillantes. Les <i>ôhirame</i> sont de grandes plaques de <i>hirame</i> trop importantes pour être mises en place à l'aide du <i>tsutsu</i>. Il faut alors les piquer sur une épingle ou une aiguille en bambou pour les déposer à la surface de la laque humide.</li> <li><b>Kabon urushi</b>&#160;: noir mat obtenu par pulvérisation de poudre de <a href="/wiki/Charbon_de_bois" title="Charbon de bois">charbon de bois</a>. Utilisé lorsque le noir brillant du <i>roiro</i> n'est pas souhaitable.</li> <li><b>Keshifun</b>&#160;: poudre d'or quasiment impalpable tant la granulométrie en est faible. Le <i>keshifun</i> et les deux ou trois premières granulométries de <i>kimpun</i> ne sont utilisées que pour les faces intérieures des compartiments (<i>naibu</i>) ainsi que pour leurs bords (<i>ikkake</i> ou <i>ikake</i>) et les épaulements (<i>tachigari</i>).</li> <li><b>Kimpun</b>&#160;: poudre d'or.</li> <li><b>Kinji</b>&#160;: couleur or brillant. La différence entre ces deux ors réside dans les poudres (<i>marufun</i>) qui les composent.</li> <li><b><a href="/wiki/Kirikane" title="Kirikane">kirikane</a></b>&#160;: formes géométriques (le plus souvent des carrés ou des triangles) découpées à la lame de rasoir (jamais aux ciseaux qui courberaient les bords) dans des bandes de métal (<i>kanagai</i>) disponibles en trois épaisseurs. Le décor <i><a href="/wiki/Kirikane" title="Kirikane">kirikane</a></i> s'applique sur un fond <i>fundame</i>.</li> <li><b>Koban</b> ou <b>kobampun</b>&#160;: mélange de trois parties de poudre d'or et d'une partie de poudre d'argent. L'oxydation de l'argent confère à l'or un aspect verdâtre.</li> <li><b>Marufun</b>&#160;: nom générique donné à toutes les poudres métalliques (or, argent ou <i>koban</i>). Il existe dix granulométries différentes de <i>marufun</i>.</li> <li><b>Nashiji</b>&#160;: paillettes irrégulières d'or (<i>kin nashiji</i>), d'argent (<i>gin nashiji</i>) ou de <i>koban</i> (<i>koban nashiji</i>). Existent en 7 ou 8 granulométries différentes. Toujours saupoudrées à l'aide du tsutsu, elles sont très utilisées pour l'intérieur de compartiments. Leur nom vient de leur ressemblance avec la peau de la <a href="/wiki/Poire" title="Poire">poire</a> <i>nashiji</i>. les <i>gyôbu nashiji</i> sont des <i>nashiji</i> dont la granulométrie, bien supérieure à celle des <i>nashiji</i>, interdit l'usage du <i>tsutsu</i>. Ils devront être mis en place un par un à l'aide d'une fine tige en bambou ou une aiguille.</li> <li><b>Sumiko</b>&#160;: couleur noire, mate, obtenue en saupoudrant la laque de <a href="/wiki/Charbon_de_bois" title="Charbon de bois">charbon de bois</a>.</li> <li><b>Roiro urushi</b>&#160;: Le <b>roiro</b> est le nom donné à la couleur noire extrêmement brillante, à fort pouvoir réfléchissant. L'<b>urushi</b> est le nom donné par les japonais au laque, c'est-à-dire au suc à l'état brut directement extrait de l'arbre. Le <b>roiro urushi</b> est obtenu par réaction chimique entre le laque et des particules de fer. Le mélange était autrefois préparé par l'artiste lui-même puis filtré plusieurs fois à travers un papier poreux (<i>yoshino gami</i>) jusqu'à obtention de la couleur noire désirée. <span class="need_ref" title="Ce passage devrait préciser au minimum la décennie ou l&#39;année (demandé le 7&#160;octobre&#160;2022)." style="cursor:help;">Actuellement</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:Quand" title="Aide:Quand">&#91;Quand&#160;?&#93;</a></sup>, le <i>roiro urushi</i> peut être acheté, prêt à l'emploi, auprès de marchands spécialisés (<i>urushiya</i>). Le brillant est obtenu par un polissage minutieux et répété des couches de laque. Le noire, profond change de couleur avec le temps et peut devenir caramel voire rouge.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Les_laques_de_Coromandel">Les laques de Coromandel</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Les laques de Coromandel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Les laques de Coromandel"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le nom des laques dits «&#160;de Coromandel&#160;» fut donné par les Anglais d'après le nom de la côte orientale de l'Inde où les laques étaient chargés sur les navires des Compagnie des Indes orientales, fondées au XVII<sup>e</sup> siècle. Exportés vers l'Europe, notamment sous la forme de grands paravents, certains de ces objets furent découpés pour être intégrés au mobilier européen, de commode notamment, par l’intermédiaire des marchands-merciers<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Après la fin du blocus instauré par les <a href="/wiki/Dynastie_Ming" title="Dynastie Ming">Ming</a> pour lutter contre la piraterie et la proclamation en 1684 de la liberté de commerce extérieur par l’empereur <a href="/wiki/Kangxi" title="Kangxi">Kangxi</a> (r. 1662-1722), les compagnies européennes obtiennent l’autorisation de séjourner à Canton à partir de 1715. Ces mesures permettent ainsi l’essor du commerce entre l’Europe et la Chine au XVIII<sup>e</sup> siècle. Les cargaisons se chargent des marchandises le plus prisées (thé, soie et porcelaines) et des laques, aussi nommés «&#160;vernis&#160;».&#160; Commodes, paravents, cabinets, bureaux, tableaux de vernis, plateaux, tabatières, boîtes et plus rarement chaises à porteurs constituent ce mobilier laqué. Répondant souvent aux besoins domestiques des Occidentaux, ces objets manufacturés aux décors archétypaux sont produits en série, permettant de satisfaire un grand nombre d’amateurs d’objets chinois<sup id="cite_ref-:0_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Par conséquent, avec l’amplification de ce commerce au XVIII<sup>e</sup> siècle, un grand nombre d’objets d’Extrême-Orient arrive en Europe. Ce flux important permet une démocratisation de ces biens, auparavant réservés à une élite. La demande est telle que les marchands merciers doivent innover et proposer une plus grande variété d’objets<sup id="cite_ref-:0_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ces grands marchands d’art, «&#160;marchands de tout, faiseur de rien&#160;» d’après <a href="/wiki/Denis_Diderot" title="Denis Diderot">Diderot</a> dans <i>l’<a href="/wiki/Encyclop%C3%A9die_ou_Dictionnaire_raisonn%C3%A9_des_sciences,_des_arts_et_des_m%C3%A9tiers" title="Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers">Encyclopédie</a></i>, jouent un rôle important dans la mise au goût du jour des œuvres et la promotion des objets asiatiques acheminés par les Compagnies des Indes orientales. Ne pouvant rien fabriquer par eux-mêmes, ils s’adressent à des corps de métiers différents pour proposer de nouveaux objets. Les laques remontées sur des meubles font partie des pièces les plus caractéristiques de la «&#160;production&#160;» des marchands-merciers avec celles des porcelaines montées. Fruit de leur imagination, ces meubles ornés de panneaux de laques provenant de Chine ou du Japon sont d’un grand luxe et destinés à une clientèle fortunée. L’un des premiers exemplaires est la commande pour le cabinet de retraite de la reine <a href="/wiki/Marie_Leszczynska" title="Marie Leszczynska">Marie Leczynska</a> à Fontainebleau de 1737, fournit le célèbre marchand-mercier Thomas-Joachim Hébert (1687-1773)<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.&#160;<a href="/wiki/Lazare_Duvaux" title="Lazare Duvaux">Lazare Duvaux</a> (vers 1703-1758), autre grand marchand-mercier, livra également des meubles en laque d’Extrême-Orient ou en verni, notamment à la <a href="/wiki/Madame_de_Pompadour" title="Madame de Pompadour">marquise de Pompadour</a>. Il fit appel à des ébénistes de renom tel <a href="/wiki/Bernard_II_Van_Riesen_Burgh" title="Bernard II Van Riesen Burgh">Bernard II Van Risen Burgh</a> (1700-1760), aussi appelé par ses initiales B.V.R.B qu’il estampille, afin de confectionner divers meubles ornés de ces laques dites «&#160;de Coromandel&#160;». Complétés par du vernis européen et ornés de bronze doré, ces objets illustrent l’intégration de l’exotisme de la laque et la mode des «<a href="/wiki/Chinoiserie" title="Chinoiserie">chinoiseries</a>» à du mobilier répondant au goût de l’époque<sup id="cite_ref-:0_20-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="La_peinture_laquée_industrielle"><span id="La_peinture_laqu.C3.A9e_industrielle"></span>La peinture laquée industrielle</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : La peinture laquée industrielle" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : La peinture laquée industrielle"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La technique, plus simple, nécessite également de travailler dans un local exempt de poussière. Elle utilise des peintures laques à base de <a href="/wiki/R%C3%A9sine_(constituant)" title="Résine (constituant)">résines</a> <a href="/wiki/Thermodurcissable" title="Thermodurcissable">thermodurcissables</a> (alkydes ou glycéro-phtaliques) et les peintures laques <a href="/wiki/Polyur%C3%A9thane#Laques,_peintures_et_vernis" title="Polyuréthane">polyuréthanes</a> à l'aspect brillant, issues de découvertes faites au début du <a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle"><abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a> et qui ont trouvé des applications en tant que produits industriels utilisés dans le monde entier. Les différentes couches peuvent être passée avec un <a href="/wiki/Pistolet_%C3%A0_peinture" title="Pistolet à peinture">pistolet à peinture</a> et poncées avec les papiers abrasifs à l'eau de granulométrie minimale 800 (puis, éventuellement, 1000 ou supérieure) afin d'obtenir une surface parfaitement lisse. En superposant des couches de peinture de couleur différentes, l'abrasion jointe au travail du pistolet à peinture permettent des effets artistiques de dégradés subtils. Il est même possible, par ailleurs, de déposer des fragments de feuille d'or, ou de toute autre matière similaire, avant la couche de finition incolore afin d'imiter certains laques et leur bel effet décoratif et prestigieux. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text">Dictionnaire <a href="/wiki/%C3%89mile_Littr%C3%A9" title="Émile Littré">Littré</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text">In Emmanuelle Lesbre, <i>La peinture chinoise</i>, Hazan 2004, étude, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">20-22</span>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Shinagawa2018"><span class="ouvrage" id="Yoshiya_Shinagawa2018">Yoshiya Shinagawa (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>) <i><abbr class="abbr" title="et alii (et d’autres)">et al.</abbr></i> (<abbr class="abbr" title="préface">préf.</abbr>&#160;<a href="/wiki/Jean-Paul_Demoule" title="Jean-Paul Demoule">Jean-Paul Demoule</a>), <cite class="italique">Jōmon&#160;: Naissance de l'art dans le Japon préhistorique</cite>, Paris, <a href="/wiki/Maison_de_la_culture_du_Japon_%C3%A0_Paris" title="Maison de la culture du Japon à Paris">Maison de la culture du Japon à Paris</a>, <time>2018</time>, 192&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 24 cm <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-913278-21-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-913278-21-9"><span class="nowrap">978-2-913278-21-9</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">159-161</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=J%C5%8Dmon&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Maison+de+la+culture+du+Japon+%C3%A0+Paris&amp;rft.stitle=Naissance+de+l%27art+dans+le+Japon+pr%C3%A9historique&amp;rft.aulast=Shinagawa&amp;rft.aufirst=Yoshiya&amp;rft.date=2018&amp;rft.pages=159-161&amp;rft.tpages=192&amp;rft.isbn=978-2-913278-21-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span>. La périodisation de l'époque Jōmon peut varier selon les auteurs. Ainsi dans cet ouvrage la période «&#160;Jōmon archaïque&#160;» est situé dans la période -4000 — -3000. Ce qui correspond, ailleurs, à la période récente du Jōmon Ancien (Jean-Paul Demoule (dir), 2009, p. 19 et Francine Hérail (dir.), 2010, p. 18-19).</span> </li> <li id="cite_note-souyri2-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-souyri2_4-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="NespoulousSouyri2023"><span class="ouvrage" id="Laurent_NespoulousPierre-François_Souyri2023">Laurent <span class="nom_auteur">Nespoulous</span> et Pierre-François <span class="nom_auteur">Souyri</span>, <cite class="italique">Le Japon&#160;: Des chasseurs-cueilleurs à Heian, -36 000 à l'an mille</cite>, Paris, Belin, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Mondes anciens&#160;», <time>2023</time>, 538&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, <abbr class="abbr" title="chapitre(s)">chap.</abbr>&#160;2 («&#160;La longue période Jômon&#160;»), <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">81-83</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+Japon&amp;rft.atitle=La+longue+p%C3%A9riode+J%C3%B4mon&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Belin&amp;rft.stitle=Des+chasseurs-cueilleurs+%C3%A0+Heian%2C+-36+000+%C3%A0+l%27an+mille&amp;rft.aulast=Nespoulous&amp;rft.aufirst=Laurent&amp;rft.au=Souyri%2C+Pierre-Fran%C3%A7ois&amp;rft.date=2023&amp;rft.pages=81-83&amp;rft.tpages=538&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Jōmon&#160;: Naissance de l'art dans le Japon préhistorique</i>, op, cit, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;165</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text">Christine Shimizu&#160;: <i>L'art japonais</i>, Flammarion, 1997, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;104.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text">Christine Shimizu&#160;: <i>L'art japonais</i>, Flammarion, 1997, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;421.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text">Christine Shimizu&#160;: <i>L'art japonais</i>, Flammarion, 2001, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;309.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cartelfr.louvre.fr/cartelfr/visite?srv=rs_display_res&amp;langue=fr&amp;critere=collection+de+Marie-Antoinette+japon&amp;operator=AND&amp;nbToDisplay=5&amp;x=79&amp;y=10">Collection de laques du Japon de la reine Marie-Antoinette conservée au musée du Louvre</a>, base Atlas du <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_du_Louvre" title="Musée du Louvre">Louvre</a>, site louvre.fr</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.culture.gouv.fr/public/mistral/joconde_fr?ACTION=CHERCHER&amp;FIELD_98=APTN&amp;VALUE_98=Collection%20de%20Marie-Antoinette&amp;DOM=All&amp;REL_SPECIFIC=3">Collection de laques du Japon de la reine Marie-Antoinette conservée au musée Guimet</a>, base Joconde, site culture.gouv.fr</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ballot1927"><span class="ouvrage" id="Marie-Juliette_Ballot1927">Marie-Juliette Ballot, <cite class="italique">Les laques d’Extrême-Orient&#160;: Chine</cite>, G. Vanoest, <time>1927</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.chineancienne.fr/d%C3%A9but-20e-s/ballot-les-laques-d-extreme-orient-chine/">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+laques+d%E2%80%99Extr%C3%AAme-Orient&amp;rft.pub=G.+Vanoest&amp;rft.stitle=Chine&amp;rft.aulast=Ballot&amp;rft.aufirst=Marie-Juliette&amp;rft.date=1927&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text">célèbre laqueur japonais</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Santini2018"><span class="ouvrage" id="Céline_Santini2018">Céline Santini, <cite class="italique">Kintsugi, l'art de la résilience</cite>, Paris, <a href="/wiki/Editis" title="Editis">Editions First</a>, <time class="nowrap" datetime="2018-04-19" data-sort-value="2018-04-19">19 avril 2018</time>, 248&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-412-03620-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-412-03620-4"><span class="nowrap">978-2-412-03620-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://esprit-kintsugi.com/kintsugi_l_art_de_la_resilience/">présentation en ligne</a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;6, 11, 12, 13, 14, 15<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Kintsugi%2C+l%27art+de+la+r%C3%A9silience&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Editions+First&amp;rft.aulast=Santini&amp;rft.aufirst=C%C3%A9line&amp;rft.date=2018-04-19&amp;rft.pages=6%2C+11%2C+12%2C+13%2C+14%2C+15&amp;rft.tpages=248&amp;rft.isbn=978-2-412-03620-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span><blockquote> <p>«&#160;Les éclats de l’objet cassé sont tout d’abord réunis un à un, puis nettoyés, et recollés avec une laque traditionnelle naturelle issue de l’arbre laquier. L’objet est mis à sécher, puis poncé. Ensuite, ses fissures sont soulignées de couches de laque successives et, finalement, saupoudrées d’or, ou de tout autre métal en poudre (argent, bronze, laiton, cuivre…), qui, se mêlant intimement à la laque encore humide, donne l’illusion d’une coulée de métal. Puis elles sont polies. L’objet peut alors révéler tout son éclat.&#160;» </p> </blockquote></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2018">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://esprit-kintsugi.com/lart-du-kintsugi-etape-par-etape/"><cite style="font-style:normal;">L'art du Kintsugi, étape par étape</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">esprit-kintsugi.com</span>, <time class="nowrap" datetime="2018-03-02" data-sort-value="2018-03-02">2 mars 2018</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2018-04-23" data-sort-value="2018-04-23">23 avril 2018</time>)</small></span>&#160;: <span class="citation">«&#160;Illuminez&#160;: placez la poudre d’or sur un pinceau ou dans un tube d’application et saupoudrez-la délicatement sur la laque encore collante (sans la toucher car elle est encore fraîche).&#160;»</span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Christine_Shimizu,_1988">Christine Shimizu, 1988</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;56 et suivantes</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Christine_Shimizu,_1988">Christine Shimizu, 1988</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;57</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Shimizu2001"><span class="ouvrage" id="Christine_Shimizu2001">Christine Shimizu, <cite class="italique">L'art japonais</cite>, Paris, <a href="/wiki/Groupe_Flammarion" title="Groupe Flammarion">Flammarion</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Tout l'art&#160;», <time>2001</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 1997), 448&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-08-013701-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-08-013701-8"><span class="nowrap">2-08-013701-8</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27art+japonais&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Flammarion&amp;rft.aulast=Shimizu&amp;rft.aufirst=Christine&amp;rft.date=2001&amp;rft.tpages=448&amp;rft.isbn=2-08-013701-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span>, édition de 2001&#160;: p. 78, édition de 1997&#160;: p. 95. Le Senju Kannon (au mille bras), du temple Fujiidera (<a href="/wiki/Fujiidera" title="Fujiidera">Fujiidera</a>, <a href="/wiki/Osaka" title="Osaka">Osaka</a>) a été réalisé en laque sèche creuse, milieu du <abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://shihlun.tumblr.com/post/136739451529/the-sedentary-statue-of-senju-sengen-kanzeon">Image sur la page de <i>Zero Focus</i></a>, visible le <abbr class="abbr" title="Dix-huitième">18<sup>e</sup></abbr>&#160;jour de chaque mois et le 9 août. Ashura, un des huit protecteurs du Bouddha et de sa Loi, daté 734, est présenté en coupe dans cet ouvrage, édition de 1997, p. 89. Visible au <a href="/wiki/Kofukuji" class="mw-redirect" title="Kofukuji">Kofukuji</a>, Nara.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.guimet.fr/fr/component/content/article/36-francais/collections/japon/92-masque-de-gigaku">Notice du musée</a>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Grataloup2016"><span class="ouvrage" id="Christian_Grataloup2016">Christian Grataloup, «&#160;<cite style="font-style:normal">Les laques de Coromandel n’ont rien d’indien</cite>&#160;», <i>La Géographie</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1562, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;3,&#8206; <time>2016</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">66-67</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://socgeo.com/wp-content/uploads/2019/12/La-G%C3%A9ographie-1562-la-vitesse.pdf">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Les+laques+de+Coromandel+n%E2%80%99ont+rien+d%E2%80%99indien&amp;rft.jtitle=La+G%C3%A9ographie&amp;rft.issue=3&amp;rft.aulast=Grataloup&amp;rft.aufirst=Christian&amp;rft.date=2016&amp;rft.volume=1562&amp;rft.pages=66-67&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-20"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_20-0">a</a> <a href="#cite_ref-:0_20-1">b</a> et <a href="#cite_ref-:0_20-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="d&#39;AbrigeonGuyotTran-Bourdonneau2023"><span class="ouvrage" id="Pauline_d&#39;AbrigeonPauline_GuyotCatherine_Tran-Bourdonneau2023">Pauline <span class="nom_auteur">d'Abrigeon</span>, Pauline <span class="nom_auteur">Guyot</span> et Catherine <span class="nom_auteur">Tran-Bourdonneau</span>, <cite class="italique">À portée d'Asie: collectionneurs, collecteurs et marchands d'art asiatique en France, 1750-1930 [exposition, Musée des beaux-arts de Dijon, 20 octobre 2023-22 janvier 2024]</cite>, Paris, INHA, Institut national d'histoire de l'art Lienart Musée des beaux-arts, <time>2023</time>, 317&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-35906-404-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-35906-404-9"><span class="nowrap">978-2-35906-404-9</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">53-54</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%C3%80+port%C3%A9e+d%27Asie%3A+collectionneurs%2C+collecteurs+et+marchands+d%27art+asiatique+en+France%2C+1750-1930+%5Bexposition%2C+Mus%C3%A9e+des+beaux-arts+de+Dijon%2C+20+octobre+2023-22+janvier+2024%5D&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=INHA%2C+Institut+national+d%27histoire+de+l%27art+Lienart+Mus%C3%A9e+des+beaux-arts&amp;rft.aulast=d%27Abrigeon&amp;rft.aufirst=Pauline&amp;rft.au=Guyot%2C+Pauline&amp;rft.au=Tran-Bourdonneau%2C+Catherine&amp;rft.date=2023&amp;rft.pages=53-54&amp;rft.tpages=317&amp;rft.isbn=978-2-35906-404-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Glorieux2021"><span class="ouvrage" id="Guillaume_Glorieux2021">Guillaume <span class="nom_auteur">Glorieux</span>, <cite class="italique">L'art du XVIIIe siècle</cite>, Rennes, France, Presses universitaires de Rennes, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Histoires des arts-la petite bibliothèque&#160;», <time>2021</time>, 340&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7535-8266-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7535-8266-8"><span class="nowrap">978-2-7535-8266-8</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">158-161</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27art+du+XVIIIe+si%C3%A8cle&amp;rft.place=Rennes%2C+France&amp;rft.pub=Presses+universitaires+de+Rennes&amp;rft.aulast=Glorieux&amp;rft.aufirst=Guillaume&amp;rft.date=2021&amp;rft.pages=158-161&amp;rft.tpages=340&amp;rft.isbn=978-2-7535-8266-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=18" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Céline Santini, <i>Kintsugi, l'art de la résilience</i>, Paris, Editions First, 2018, 248 p.</li> <li><span class="ouvrage" id="JenynsWatson1980"><span class="ouvrage" id="Soame_JenynsWilliam_Watson1980">Soame Jenyns et William Watson, <cite class="italique">Arts de la Chine&#160;: volume 2&#160;: Or, Argent, Bronzes des époques tardives, Émaux, Laques, Bois</cite>, Fribourg, Office Du Livre, <time>1980</time>, 285&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-85109-097-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-85109-097-3"><span class="nowrap">978-2-85109-097-3</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Arts+de+la+Chine+%3A+volume+2+%3A+Or%2C+Argent%2C+Bronzes+des+%C3%A9poques+tardives%2C+%C3%89maux%2C+Laques%2C+Bois&amp;rft.place=Fribourg&amp;rft.pub=Office+Du+Livre&amp;rft.aulast=Jenyns&amp;rft.aufirst=Soame&amp;rft.au=William+Watson&amp;rft.date=1980&amp;rft.tpages=285&amp;rft.isbn=978-2-85109-097-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Shimizu1988">Christine <span class="nom_auteur">Shimizu</span>, <cite class="italique"><i>URUSHI</i>&#160;: Les laques du Japon</cite>, Fribourg, <a href="/wiki/Groupe_Flammarion" title="Groupe Flammarion">Flammarion</a>, <time>1988</time>, 297&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 34 cm. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-08-012088-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-08-012088-3"><span class="nowrap">2-08-012088-3</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%27%27URUSHI%27%27+%3A+Les+laques+du+Japon&amp;rft.place=Fribourg&amp;rft.pub=Flammarion&amp;rft.aulast=Shimizu&amp;rft.aufirst=Christine&amp;rft.date=1988&amp;rft.tpages=297&amp;rft.isbn=2-08-012088-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Monika_Kopplin2001"><span class="nom_auteur">Monika Kopplin</span> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr>&#160;de l'allemand, Exposition&#160;: Musée national des châteaux de Versailles et de Trianon, 15 octobre 2001-7 janvier 2002 [et] Museum für Lackkunst, Münster, 27 janvier-7 avril 2002), <cite class="italique">Les laques du Japon&#160;: collections de Marie-Antoinette</cite>, Paris/Versailles/Münster, Réunion des musées nationaux, <time>2001</time>, 240&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 30 cm. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7118-4302-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7118-4302-5"><span class="nowrap">2-7118-4302-5</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+laques+du+Japon&amp;rft.place=Paris%2FVersailles%2FM%C3%BCnster&amp;rft.pub=R%C3%A9union+des+mus%C3%A9es+nationaux&amp;rft.stitle=collections+de+Marie-Antoinette&amp;rft.aulast=Monika+Kopplin&amp;rft.date=2001&amp;rft.tpages=240&amp;rft.isbn=2-7118-4302-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span>. Avec un essai de Christian Baulez.</li> <li><span class="ouvrage" id="Bushell1979"><span class="ouvrage" id="Raymond_Bushell1979"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Raymond Bushell, <cite class="italique" lang="en">The Inrō handbook Studies of netsuke, inrō and lacquer</cite>, Weatherhill, 1979 et 2000<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Inr%C5%8D+handbook+Studies+of+netsuke%2C+inr%C5%8D+and+lacquer&amp;rft.pub=Weatherhill&amp;rft.aulast=Bushell&amp;rft.aufirst=Raymond&amp;rft.date=2000&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ALaque"></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=19" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Kintsugi" title="Kintsugi">Kintsugi</a></li> <li><a href="/wiki/Inr%C5%8D" title="Inrō">Inrō</a></li> <li><a href="/wiki/Netsuke" title="Netsuke">Netsuke</a></li> <li><a href="/wiki/Mobilier_chinois" title="Mobilier chinois">Mobilier chinois</a></li> <li><a href="/wiki/Laque_nitrocellulose" title="Laque nitrocellulose">Laque nitrocellulose</a></li> <li><a href="/wiki/Maki-e" title="Maki-e">Maki-e</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Laque&amp;action=edit&amp;section=20" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11236878?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85073830">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4130880-3">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00569255">Japon</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007550882605171">Israël</a></span></li> </ul></div></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative à la santé<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11236878?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D007764"><span class="lang-en" lang="en">Medical Subject Headings</span></a></li> </ul></span></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative aux beaux-arts<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11236878?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/gao/9781884446054.article.T048605"><span class="lang-en" lang="en">Grove Art Online</span></a></li> </ul></span></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11236878?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/lakk"><i>Store norske leksikon</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/laque/"><i>Universalis</i></a></li> </ul></div></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kintsugi.eu">Kintsugi-art, studio de création de laques</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://esprit-kintsugi.com">esprit-kintsugi.com</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.laques.com">site de l'association L.A.C. laqueurs associés pour la création</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://fr.cntv.cn/program/documentaire/20110301/106119.shtml">L'art du laque sans carcasse de Fuzhou</a> (en 9 vidéos) sur CNTV-fr - chaine nationale de télévision chinoise en français.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://fr.cntv.cn/program/lesaviezvous/20110914/102255.shtml">Les laques chinois de l'antiquité</a> (en 2 vidéos) sur CNTV-fr.</li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Art_chinois" title="Modèle:Palette Art chinois"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Art_chinois&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Art_chinois" title="Art chinois">Art chinois</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Généralités</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Calligraphie_extr%C3%AAme-orientale" title="Calligraphie extrême-orientale">Calligraphie extrême-orientale</a></li> <li><a href="/wiki/Peinture_chinoise" title="Peinture chinoise">Peinture chinoise</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/20px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/C%C3%A9ramique_chinoise" title="Céramique chinoise">Céramique chinoise</a></li> <li><a href="/wiki/Bronzes_chinois" title="Bronzes chinois">Bronzes chinois</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Laque</a></li> <li><a href="/wiki/Architecture_chinoise" title="Architecture chinoise">Architecture chinoise</a></li> <li><a href="/wiki/Architecture_au_Tibet" title="Architecture au Tibet">Architecture au Tibet</a></li> <li><a href="/wiki/Jardin_chinois" title="Jardin chinois">Jardin chinois</a></li> <li><a href="/wiki/Architecture_sous_la_dynastie_Song" title="Architecture sous la dynastie Song">Architecture sous la dynastie Song</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_sous_la_dynastie_Song" title="Culture sous la dynastie Song">Culture sous la dynastie Song</a></li> <li><a href="/wiki/Art_chinois_contemporain" title="Art chinois contemporain">Art chinois contemporain</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Cultures - Périodes - Dynasties</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Chronologie_du_monde_chinois" title="Chronologie du monde chinois">Chronologie du monde chinois</a></li> <li><a href="/wiki/Banpo" title="Banpo">Banpo</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_de_Cishan" title="Culture de Cishan">Cishan</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_de_Longshan" title="Culture de Longshan">Longshan</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_de_Majiayao" title="Culture de Majiayao">Majiayao</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_de_Peiligang" title="Culture de Peiligang">Peiligang</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_de_Yangshao" title="Culture de Yangshao">Yangshao</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_d%27Erlitou" title="Culture d&#39;Erlitou">Erlitou</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Shang" title="Dynastie Shang">Dynastie Shang</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Zhou_de_l%27Ouest" title="Dynastie Zhou de l&#39;Ouest">Dynastie Zhou de l'Ouest</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%A9riode_des_Printemps_et_Automnes" title="Période des Printemps et Automnes">Printemps et Automnes</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%A9riode_des_Royaumes_combattants" title="Période des Royaumes combattants">Royaumes combattants</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Qin" title="Dynastie Qin">Dynastie Qin</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Han" title="Dynastie Han">Dynastie Han</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Xin" title="Dynastie Xin">Dynastie Xin</a></li> <li><a href="/wiki/Trois_Royaumes_de_Chine" title="Trois Royaumes de Chine">Trois Royaumes de Chine</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Jin_(265-420)" title="Dynastie Jin (265-420)">Dynastie Jin (265-420)</a></li> <li><a href="/wiki/Seize_Royaumes" title="Seize Royaumes">Seize Royaumes</a></li> <li><a href="/wiki/Dynasties_du_Sud_et_du_Nord" title="Dynasties du Sud et du Nord">Dynasties du Sud et du Nord</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Sui" title="Dynastie Sui">Dynastie Sui</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Tang" title="Dynastie Tang">Dynastie Tang</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Song" title="Dynastie Song">Dynastie Song</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Liao" title="Dynastie Liao">Dynastie Liao</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Jin_(1115-1234)" title="Dynastie Jin (1115-1234)">Dynastie Jin (1115-1234)</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Yuan" title="Dynastie Yuan">Dynastie Yuan</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Ming" title="Dynastie Ming">Dynastie Ming</a></li> <li><a href="/wiki/Dynastie_Qing" title="Dynastie Qing">Dynastie Qing</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Sites anciens</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Mausol%C3%A9e_de_l%27empereur_Qin" title="Mausolée de l&#39;empereur Qin">Mausolée de l'empereur Qin</a> (<a href="/wiki/Arm%C3%A9e_de_terre_cuite" title="Armée de terre cuite">Armée de terre cuite</a>)</li> <li><a href="/wiki/Cit%C3%A9_interdite" title="Cité interdite">Cité interdite</a></li> <li><a href="/wiki/Mus%C3%A9e_national_du_Palais" title="Musée national du Palais">Musée national du palais</a></li> <li><a href="/wiki/Grottes_de_Kizil" title="Grottes de Kizil">Grottes de Kizil</a></li> <li><a href="/wiki/Grottes_de_Mogao" title="Grottes de Mogao">Grottes de Mogao</a></li> <li><a href="/wiki/Grottes_de_Yungang" title="Grottes de Yungang">Grottes de Yungang</a></li> <li><a href="/wiki/Sculptures_rupestres_de_Dazu" title="Sculptures rupestres de Dazu">Sculptures rupestres de Dazu</a></li> <li><a href="/wiki/Tombeaux_des_Ming" title="Tombeaux des Ming">Tombeaux des Ming</a></li> <li><a href="/wiki/Dzong_du_Tibet" title="Dzong du Tibet">Dzong du Tibet</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_pagode_de_l%27oie_sauvage" title="Grande pagode de l&#39;oie sauvage">Grande pagode de l'oie sauvage</a></li> <li><a href="/wiki/Petite_pagode_de_l%27oie_sauvage" title="Petite pagode de l&#39;oie sauvage">Petite pagode de l'oie sauvage</a></li> <li><a href="/wiki/Mausol%C3%A9e_de_Qianling" title="Mausolée de Qianling">Mausolée de Qianling</a></li> <li><a href="/wiki/Palais_d%27%C3%89t%C3%A9" title="Palais d&#39;Été">Palais d'Été </a></li> <li><a href="/wiki/Pingyao" title="Pingyao">Pingyao</a></li> <li><a href="/wiki/Ancien_Palais_d%27%C3%89t%C3%A9" title="Ancien Palais d&#39;Été">Ancien Palais d'Été </a></li> <li><a href="/wiki/Temple_du_Ciel" title="Temple du Ciel">Temple du Ciel</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9sidence_de_montagne_de_Chengde" title="Résidence de montagne de Chengde">Résidence de montagne de Chengde</a></li> <li><a href="/wiki/Palais_du_prince_Gong" title="Palais du prince Gong">Palais du prince Gong</a></li> <li><a href="/wiki/Mausol%C3%A9e_d%27Abakh_Khoja" title="Mausolée d&#39;Abakh Khoja">Mausolée d'Abakh Khoja</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Architecture contemporaine</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Architecture_et_urbanisme_en_Chine_de_1842_%C3%A0_1980" title="Architecture et urbanisme en Chine de 1842 à 1980">Architecture et urbanisme en Chine de 1842 à 1980</a></li> <li><a href="/wiki/Architecture_et_urbanisme_contemporains_en_Chine" title="Architecture et urbanisme contemporains en Chine">Architecture et urbanisme contemporains en Chine</a></li> <li><a href="/wiki/CCTV_Headquarters" title="CCTV Headquarters">CCTV Headquarters</a></li> <li><a href="/wiki/Centre_national_des_arts_du_spectacle_(P%C3%A9kin)" title="Centre national des arts du spectacle (Pékin)">Centre national des arts du spectacle (Pékin)</a></li> <li><a href="/wiki/Tour_de_la_Bank_of_China" title="Tour de la Bank of China">Tour de la Bank of China</a></li> <li><a href="/wiki/International_Commerce_Center" title="International Commerce Center">International Commerce Center</a></li> <li><a href="/wiki/Lujiazui" title="Lujiazui">Lujiazui</a></li> <li><a href="/wiki/Shanghai_World_Financial_Center" title="Shanghai World Financial Center">Shanghai World Financial Center</a></li> <li><a href="/wiki/A%C3%A9roport_international_de_P%C3%A9kin-Capitale" title="Aéroport international de Pékin-Capitale">Aéroport international de Pékin</a></li> <li><a href="/wiki/Espace_798" title="Espace 798">Espace 798</a></li> <li><a href="/wiki/Grand_th%C3%A9%C3%A2tre_de_Harbin" title="Grand théâtre de Harbin">Grand théâtre de Harbin</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Artistes (classement chronologique)</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Wang_Xizhi" title="Wang Xizhi">Wang Xizhi</a></li> <li><a href="/wiki/Gu_Kaizhi" title="Gu Kaizhi">Gu Kaizhi</a></li> <li><a href="/wiki/Yan_Liben" title="Yan Liben">Yan Liben</a></li> <li><a href="/wiki/Wu_Daozi" title="Wu Daozi">Wu Daozi</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Wei" title="Wang Wei">Wang Wei</a></li> <li><a href="/wiki/Han_Gan" title="Han Gan">Han Gan</a></li> <li><a href="/wiki/Dong_Yuan" title="Dong Yuan">Dong Yuan</a></li> <li><a href="/wiki/Li_Cheng" title="Li Cheng">Li Cheng</a></li> <li><a href="/wiki/Juran" title="Juran">Juran</a></li> <li><a href="/wiki/Li_Gonglin" title="Li Gonglin">Li Gonglin</a></li> <li><a href="/wiki/Guan_Tong" title="Guan Tong">Guan Tong</a></li> <li><a href="/wiki/Xu_Daoning" title="Xu Daoning">Xu Daoning</a></li> <li><a href="/wiki/Empereur_Huizong_des_Song" title="Empereur Huizong des Song">Song Huizong</a></li> <li><a href="/wiki/Fan_Kuan" title="Fan Kuan">Fan Kuan</a></li> <li><a href="/wiki/Guo_Xi" title="Guo Xi">Guo Xi</a></li> <li><a href="/wiki/Liang_Kai" title="Liang Kai">Liang Kai</a></li> <li><a href="/wiki/Ma_Yuan" title="Ma Yuan">Ma Yuan</a></li> <li><a href="/wiki/Xia_Gui" title="Xia Gui">Xia Gui</a></li> <li><a href="/wiki/Mi_Fu" title="Mi Fu">Mi Fu</a></li> <li><a href="/wiki/Mi_Youren" title="Mi Youren">Mi Youren</a></li> <li><a href="/wiki/Muqi_Fachang" title="Muqi Fachang">Muqi Fachang</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Meng_(peintre)" title="Wang Meng (peintre)">Wang Meng</a></li> <li><a href="/wiki/Ni_Zan" title="Ni Zan">Ni Zan</a></li> <li><a href="/wiki/Wu_Zhen" title="Wu Zhen">Wu Zhen</a></li> <li><a href="/wiki/Huang_Gongwang" title="Huang Gongwang">Huang Gongwang</a></li> <li><a href="/wiki/Zhao_Mengfu" title="Zhao Mengfu">Zhao Mengfu</a></li> <li><a href="/wiki/Wen_Zhengming" title="Wen Zhengming">Wen Zhengming</a></li> <li><a href="/wiki/Shen_Zhou" title="Shen Zhou">Shen Zhou</a></li> <li><a href="/wiki/Dai_Jin" title="Dai Jin">Dai Jin</a></li> <li><a href="/wiki/Dong_Qichang" title="Dong Qichang">Dong Qichang</a></li> <li><a href="/wiki/Yun_Shouping" title="Yun Shouping">Yun Shouping</a></li> <li><a href="/wiki/Giuseppe_Castiglione" title="Giuseppe Castiglione">Giuseppe Castiglione</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Hui" title="Wang Hui">Wang Hui</a></li> <li><a href="/wiki/Zhu_Da" title="Zhu Da">Zhu Da</a></li> <li><a href="/wiki/Shitao" title="Shitao">Shitao</a></li> <li><a href="/wiki/Jin_Nong" title="Jin Nong">Jin Nong</a></li> <li><a href="/wiki/Qi_Baishi" title="Qi Baishi">Qi Baishi</a></li> <li><a href="/wiki/Xu_Beihong" title="Xu Beihong">Xu Beihong</a></li> <li><a href="/wiki/Yan_Wenliang" title="Yan Wenliang">Yan Wenliang</a></li> <li><a href="/wiki/Chang_Dai-chien" title="Chang Dai-chien">Chang Dai-chien</a></li> <li><a href="/wiki/Lin_Fengmian" title="Lin Fengmian">Lin Feng Mian</a></li> <li><a href="/wiki/Fang_Ganmin" title="Fang Ganmin">Fang Ganmin</a></li> <li><a href="/wiki/Wu_Guanzhong" title="Wu Guanzhong">Wu Guanzhong</a></li> <li><a href="/wiki/Zao_Wou-Ki" title="Zao Wou-Ki">Zao Wou-Ki</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Meifang" title="Wang Meifang">Wang Meifang</a></li> <li><a href="/wiki/Tsai_Yulung" title="Tsai Yulung">Tsai Yulong</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Shiyan" title="Wang Shiyan">Wang Shiyan</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Keping" title="Wang Keping">Wang Keping</a></li> <li><a href="/wiki/Ma_Desheng" title="Ma Desheng">Ma Desheng</a></li> <li><a href="/wiki/Huang_Rui" title="Huang Rui">Huang Rui</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Du" title="Wang Du">Wang Du</a></li> <li><a href="/wiki/Li_Shuang" title="Li Shuang">Li Shuang</a></li> <li><a href="/wiki/Zhang_Xiaogang" title="Zhang Xiaogang">Zhang Xiaogang</a></li> <li><a href="/wiki/Yue_Minjun" title="Yue Minjun">Yue Minjun</a></li> <li><a href="/wiki/Yan_Pei-Ming" title="Yan Pei-Ming">Yan Pei-Ming</a></li> <li><a href="/wiki/Huang_Yong_Ping" title="Huang Yong Ping">Huang Yong Ping</a></li> <li><a href="/wiki/Cai_Guo-Qiang" title="Cai Guo-Qiang">Cai Guoqiang</a></li> <li><a href="/wiki/Chen_Danqing" title="Chen Danqing">Chen Danqing</a></li> <li><a href="/wiki/Ai_Weiwei" title="Ai Weiwei">Ai Weiwei</a></li> <li><a href="/wiki/Wang_Chiu-chiang" title="Wang Chiu-chiang">Wang Jiujiang</a></li> <li><a href="/wiki/Feng_Xiao-Min" title="Feng Xiao-Min">Feng Xiao-Min</a></li> <li><a href="/wiki/Zhang_Dali" title="Zhang Dali">Zhang Dali</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Thèmes</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Shanshui" title="Shanshui">Shanshui</a></li> <li><a href="/wiki/Dragon_oriental" title="Dragon oriental">Dragon oriental</a></li> <li><a href="/wiki/Peinture_de_lettr%C3%A9s" title="Peinture de lettrés">Peinture de lettrés</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Rev%C3%AAtement_de_surface" title="Modèle:Palette Revêtement de surface"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Rev%C3%AAtement_de_surface&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Rev%C3%AAtement_(technique)" title="Revêtement (technique)">Revêtement de surface</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:100px">Revêtement métallique</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:200px">Par immersion dans un métal fondu</th> <td class="navbox-list" style=";background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Galvanisation" title="Galvanisation">Galvanisation</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tamage" title="Étamage">Étamage par immersion</a></li> <li><a href="/wiki/Aluminisation" title="Aluminisation">Aluminisation</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:200px">Par dépôt chimique</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Cuivrage" title="Cuivrage">Cuivrage</a></li> <li><a href="/wiki/Dorure" title="Dorure">Dorure</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oxalatation&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oxalatation (page inexistante)">Oxalatation</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tamage" title="Étamage">Étamage chimique</a></li> <li><a href="/wiki/Nickelage_chimique" title="Nickelage chimique">Nickelage chimique</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:200px">Par dépôt électrochimique</th> <td class="navbox-list" style=";background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Nickelage_%C3%A9lectrolytique" title="Nickelage électrolytique">Nickelage électrolytique</a></li> <li><a href="/wiki/Chromage" title="Chromage">Chromage</a></li> <li><a href="/wiki/Cuivrage" title="Cuivrage">Cuivrage électrolytique</a></li> <li><a href="/wiki/Zingage" title="Zingage">Zingage</a></li> <li><a href="/wiki/Argenture" title="Argenture">Argentage</a></li> <li><a href="/wiki/Dorure" title="Dorure">Dorage électrolytique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rhodiage&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Rhodiage (page inexistante)">Rhodiage</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Palladiage&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Palladiage (page inexistante)">Palladiage</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ruth%C3%A9niage&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ruthéniage (page inexistante)">Ruthéniage</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:100px"><a href="/wiki/D%C3%A9p%C3%B4t_sous_vide" title="Dépôt sous vide">Revêtement à partir d’une phase vapeur</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:200px"><a href="/wiki/D%C3%A9p%C3%B4t_physique_par_phase_vapeur" title="Dépôt physique par phase vapeur">Dépôt physique par phase vapeur</a> (PVD)</th> <td class="navbox-list" style=";background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/%C3%89vaporation_sous_vide" title="Évaporation sous vide">Évaporation sous vide</a></li> <li><a href="/wiki/Pulv%C3%A9risation_cathodique" title="Pulvérisation cathodique">Pulvérisation cathodique</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89pitaxie_par_jet_mol%C3%A9culaire" title="Épitaxie par jet moléculaire">Épitaxie par jet moléculaire</a> (MBE)</li> <li><a href="/wiki/Electron_beam_physical_vapor_deposition" title="Electron beam physical vapor deposition">Electron beam physical vapor deposition</a> (EBPVD)</li> <li><a href="/wiki/Ablation_laser_puls%C3%A9" title="Ablation laser pulsé">Ablation laser pulsé</a> (PLD)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:200px"><a href="/wiki/D%C3%A9p%C3%B4t_chimique_en_phase_vapeur" title="Dépôt chimique en phase vapeur">Dépôt chimique en phase vapeur</a> (CVD)</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9p%C3%B4t_chimique_en_phase_vapeur_assist%C3%A9_par_plasma" title="Dépôt chimique en phase vapeur assisté par plasma">Dépôt chimique en phase vapeur assisté par plasma</a> (PECVD)</li> <li><a href="/wiki/%C3%89pitaxie_en_phase_vapeur_aux_organom%C3%A9talliques" title="Épitaxie en phase vapeur aux organométalliques">Épitaxie en phase vapeur aux organométalliques</a> (MOCVD)</li> <li><a href="/wiki/Atomic_layer_deposition" title="Atomic layer deposition">Atomic layer deposition</a> (ALD)</li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:100px">Revêtement non métallique</th> <td class="navbox-list" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width:200px">Par dépôt physique</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/%C3%89maillage" title="Émaillage">Émaillage</a></li> <li><a href="/wiki/Vernis_(peinture)" title="Vernis (peinture)">Vernis</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Laque</a></li> <li><a href="/wiki/Peinture_(mati%C3%A8re)" title="Peinture (matière)">Peinture</a></li> <li><a href="/wiki/Appr%C3%AAt_(peinture)" title="Apprêt (peinture)">Apprêt</a></li> <li><a href="/wiki/Gla%C3%A7ure" title="Glaçure">Glaçure</a></li> <li><a href="/wiki/Engobe" title="Engobe">Engobe</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:200px">Par dépôt électrochimique</th> <td class="navbox-list" style=";background:#ECECFF; text-align:left;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Cataphor%C3%A8se" title="Cataphorèse">Cataphorèse</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:100px">Autres procédés</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Projection_thermique" title="Projection thermique">Projection thermique</a> <ul><li><a href="/wiki/Flame-plating" title="Flame-plating">Flame-plating</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Rechargement" title="Rechargement">Rechargement</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:100px">Essais</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Appareil_de_mesure_d%27%C3%A9paisseur_de_rev%C3%AAtement" title="Appareil de mesure d&#39;épaisseur de revêtement">Mesure d’épaisseur</a></li> <li><a href="/wiki/Essai_d%27adh%C3%A9rence_de_rev%C3%AAtement" title="Essai d&#39;adhérence de revêtement">Essais d’adhérence</a></li> <li><a href="/wiki/Essai_d%E2%80%99amortissement_du_pendule" title="Essai d’amortissement du pendule">Dureté Persoz et dureté König</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Histoire_de_l%27art" title="Portail de l’histoire de l’art"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/David_face.png/27px-David_face.png" decoding="async" width="27" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/David_face.png/40px-David_face.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/David_face.png/53px-David_face.png 2x" data-file-width="140" data-file-height="127" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Histoire_de_l%27art" title="Portail:Histoire de l&#39;art">Portail de l’histoire de l’art</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Peinture" title="Portail de la peinture"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mona_Lisa_detail_eyes.jpg/47px-Mona_Lisa_detail_eyes.jpg" decoding="async" width="47" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mona_Lisa_detail_eyes.jpg/70px-Mona_Lisa_detail_eyes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Mona_Lisa_detail_eyes.jpg/93px-Mona_Lisa_detail_eyes.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="399" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Peinture" title="Portail:Peinture">Portail de la peinture</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Bois_et_for%C3%AAt" title="Portail du bois et de la forêt"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Portal_Wood_and_forest_icon.svg/24px-Portal_Wood_and_forest_icon.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Portal_Wood_and_forest_icon.svg/36px-Portal_Wood_and_forest_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Portal_Wood_and_forest_icon.svg/48px-Portal_Wood_and_forest_icon.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Bois_et_for%C3%AAt" title="Portail:Bois et forêt">Portail du bois et de la forêt</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Japon" title="Portail du Japon"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/40px-Flag_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="33" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/60px-Flag_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/120px-Flag_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Japon" title="Portail:Japon">Portail du Japon</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:R%C3%A9publique_populaire_de_Chine" title="Portail de la Chine"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/36px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="36" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/54px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/72px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:R%C3%A9publique_populaire_de_Chine" title="Portail:République populaire de Chine">Portail de la Chine</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐5c6f46dcf‐cw5xf Cached time: 20250330143341 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.391 seconds Real time usage: 0.567 seconds Preprocessor visited node count: 5939/1000000 Post‐expand include size: 134881/2097152 bytes Template argument size: 26051/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 29333/5000000 bytes Lua time usage: 0.132/10.000 seconds Lua memory usage: 6449932/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 442.218 1 -total 25.87% 114.412 1 Modèle:Références 16.22% 71.713 1 Modèle:Bases 15.64% 69.147 11 Modèle:Ouvrage 7.64% 33.766 1 Modèle:Portail 6.33% 27.992 1 Modèle:Autorité 6.16% 27.253 1 Modèle:Palette 6.03% 26.651 1 Modèle:Voir_homonymes 5.73% 25.341 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note 5.36% 23.698 1 Modèle:Méta_bandeau --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:217920:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250330143341 and revision id 223067148. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Laque&amp;oldid=223067148">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Laque&amp;oldid=223067148</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Mat%C3%A9riel_d%27art" title="Catégorie:Matériel d&#039;art">Matériel d&#039;art</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Mat%C3%A9riel_de_peinture" title="Catégorie:Matériel de peinture">Matériel de peinture</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Traitement_du_bois" title="Catégorie:Traitement du bois">Traitement du bois</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:R%C3%A9sine_v%C3%A9g%C3%A9tale" title="Catégorie:Résine végétale">Résine végétale</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Catégorie:Article à référence nécessaire">Article à référence nécessaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P486" title="Catégorie:Page utilisant P486">Page utilisant P486</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_la_sant%C3%A9" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à la santé">Page pointant vers des bases relatives à la santé</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8406" title="Catégorie:Page utilisant P8406">Page utilisant P8406</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_aux_beaux-arts" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives aux beaux-arts">Page pointant vers des bases relatives aux beaux-arts</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4342" title="Catégorie:Page utilisant P4342">Page utilisant P4342</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3219" title="Catégorie:Page utilisant P3219">Page utilisant P3219</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire_de_l%27art/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire de l&#039;art/Articles liés">Portail:Histoire de l&#039;art/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Arts/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Arts/Articles liés">Portail:Arts/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Peinture/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Peinture/Articles liés">Portail:Peinture/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Bois_et_for%C3%AAt/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Bois et forêt/Articles liés">Portail:Bois et forêt/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Botanique/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Botanique/Articles liés">Portail:Botanique/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biologie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Biologie/Articles liés">Portail:Biologie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Projet:Biologie/Pages_li%C3%A9es" title="Catégorie:Projet:Biologie/Pages liées">Projet:Biologie/Pages liées</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Japon/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Japon/Articles liés">Portail:Japon/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Asie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Asie/Articles liés">Portail:Asie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:R%C3%A9publique_populaire_de_Chine/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:République populaire de Chine/Articles liés">Portail:République populaire de Chine/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Monde_chinois/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Monde chinois/Articles liés">Portail:Monde chinois/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 16 février 2025 à 16:45.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Laque" title="Spécial:Citer/Laque">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Laque&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Laque</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>42 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-kjppv","wgBackendResponseTime":149,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.391","walltime":"0.567","ppvisitednodes":{"value":5939,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":134881,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":26051,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":29333,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 442.218 1 -total"," 25.87% 114.412 1 Modèle:Références"," 16.22% 71.713 1 Modèle:Bases"," 15.64% 69.147 11 Modèle:Ouvrage"," 7.64% 33.766 1 Modèle:Portail"," 6.33% 27.992 1 Modèle:Autorité"," 6.16% 27.253 1 Modèle:Palette"," 6.03% 26.651 1 Modèle:Voir_homonymes"," 5.73% 25.341 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 5.36% 23.698 1 Modèle:Méta_bandeau"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.132","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6449932,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-cw5xf","timestamp":"20250330143341","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Laque","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Laque","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11236878","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11236878","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-18T13:38:20Z","dateModified":"2025-02-16T14:45:21Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/8d\/Cylindrical_box_with_boys_at_play_Asian_Art_Museum_SF_B60M406.JPG","headline":"mat\u00e9riau liquide, de poudre de rev\u00eatement qui est appliqu\u00e9 en couche mince \u00e0 des objets"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10