CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hyw" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ժահր — Ուիքիփետիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Յունուար","Փետրուար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Յունիս","Յուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"135f559d-af5c-4ddd-872f-bf7e893cbf55","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ժահր","wgTitle":"Ժահր","wgCurRevisionId":230503,"wgRevisionId":230503,"wgArticleId":3295,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Էջեր, որոնք օգտագործում են հնացած պարամետրերով հղման կաղապարներ","CS1 maint: Explicit use of et al.","Pages with citations having redundant parameters"],"wgPageViewLanguage":"hyw","wgPageContentLanguage":"hyw","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ժահր","wgRelevantArticleId":3295,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hyw","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hyw"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q808","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hyw&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hyw&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hyw&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/CowpeaMosaicVirus3D.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1219"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/CowpeaMosaicVirus3D.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="812"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/CowpeaMosaicVirus3D.png/640px-CowpeaMosaicVirus3D.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="650"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ժահր — Ուիքիփետիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hyw.m.wikipedia.org/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Ուիքիփետիա (hyw)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hyw.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hyw"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Ուիքիփետիա Atom սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ժահր rootpage-Ժահր skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">պահել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նաւարկութիւն </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%82%D5%B8%D6%80_%D4%B7%D5%BB" title="Այցելել գլխաւոր էջը [z]" accesskey="z"><span>Գլխաւոր Էջ</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելել պատահական էջ մը [x]" accesskey="x"><span>Պատահական էջ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցութիւն </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%BA%D5%A1%D5%BD" title="Նախագիծին մասին. ինչ կրնաս ընել, ուր կրնաս գտնել"><span>Զրուցարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Ուիքիին մէջ կատարուած վերջին փոփոխութիւններու ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխութիւնները</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Գտնելու տեղը"><span>Օգնութիւն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%82%D5%B8%D6%80_%D4%B7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Ուիքիփետիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hyw.svg" style="width: 7.5em; height: 1.0625em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hyw.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ" aria-label="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Ուիքիփետիա կայքին մէջ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=hyw.wikipedia.org&uselang=hyw" class=""><span>Նուիրել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" title="Կը քաջալերենք հաշիւ ստեղծել եւ անով մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ" class=""><span>Հաշիւ ստեղծել</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" title="Կը քաջալերենք մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մուտք գործել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=hyw.wikipedia.org&uselang=hyw"><span>Նուիրել</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Contribute</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" title="Կը քաջալերենք հաշիւ ստեղծել եւ անով մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Հաշիւ ստեղծել</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" title="Կը քաջալերենք մուտք գործել համակարգ, թէեւ պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մուտք գործել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկել</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակութիւն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակութիւն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">պահել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Սկսիլ</div> </a> </li> <li id="toc-Պատմութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատմութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Պատմութիւն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Պատմութիւն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Պատմութիւն subsection</span> </button> <ul id="toc-Պատմութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ժահրաբանութիւնը_Հայաստանի_Մէջ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ժահրաբանութիւնը_Հայաստանի_Մէջ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Ժահրաբանութիւնը Հայաստանի Մէջ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ժահրաբանութիւնը_Հայաստանի_Մէջ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ծագում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծագում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Ծագում</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ծագում-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Ծագում subsection</span> </button> <ul id="toc-Ծագում-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Առաջացման_Տեսութիւններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Առաջացման_Տեսութիւններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Առաջացման Տեսութիւններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Առաջացման_Տեսութիւններ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Յետաշրջութեան_Տեսութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Յետաշրջութեան_Տեսութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Յետաշրջութեան Տեսութիւն</span> </div> </a> <ul id="toc-Յետաշրջութեան_Տեսութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բջիջային_Ծագման_Տեսութիւն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Բջիջային_Ծագման_Տեսութիւն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Բջիջային Ծագման Տեսութիւն</span> </div> </a> <ul id="toc-Բջիջային_Ծագման_Տեսութիւն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-RNA-ի_Աշխարհ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#RNA-ի_Աշխարհ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>RNA-ի Աշխարհ</span> </div> </a> <ul id="toc-RNA-ի_Աշխարհ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ծանօթագրութիւններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանօթագրութիւններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Ծանօթագրութիւններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանօթագրութիւններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակութիւն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ժահր</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 172 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-172" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">172 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Virus" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Virus_(Medizin)" title="Virus (Medizin) – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Virus (Medizin)" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%AB%E1%8B%AD%E1%88%A8%E1%88%B5" title="ቫይረስ – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="ቫይረስ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Virus" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Cl%C4%93ofanwyrm" title="Clēofanwyrm – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Clēofanwyrm" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="فيروس – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فيروس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%92%DC%9D%DC%AA%DC%98%DC%A3" title="ܒܝܪܘܣ – արամեերեն" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܒܝܪܘܣ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="արամեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="فيروس – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فيروس" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9B" title="ভাইৰাছ – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="ভাইৰাছ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Virus" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Viruslar" title="Viruslar – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Viruslar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ویروس" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Вирустар – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Вирустар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Virosos" title="Virosos – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Virosos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Birus" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вірусы – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Вірусы" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вірус – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Вірус" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Вируси – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Вируси" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="वायरस – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="वायरस" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="ভাইরাস – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ভাইরাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%93%E0%BD%91%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%B4%E0%BD%82%E0%BC%8B" title="ནད་དུག་ – տիբեթերեն" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ནད་དུག་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="տիբեթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Viruz" title="Viruz – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Viruz" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologija)" title="Virus (biologija) – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Virus (biologija)" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Вирус" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Virus" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/B%C3%AAng-d%C5%ADk" title="Bêng-dŭk – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Bêng-dŭk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A4%D8%A7%DB%8C%D8%B1%DB%86%D8%B3" title="ڤایرۆس – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڤایرۆس" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Virus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Wirus" title="Wirus – Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Wirus" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Вирус" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Firws" title="Firws – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Firws" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Virus" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Vaaros" title="Vaaros – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Vaaros" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Viren" title="Viren – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Viren" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%88%DE%A6%DE%87%DE%A8%DE%83%DE%A6%DE%90%DE%B0" title="ވައިރަސް – դիվեհի" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ވައިރަސް" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="դիվեհի" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%8C%CF%82" title="Ιός – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Ιός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Virus" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Viruso_(biologio)" title="Viruso (biologio) – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Viruso (biologio)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="Վիքիպեդիա:Լավ հոդվածներ"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Virus" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Viirused" title="Viirused – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Viirused" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Birus" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Virus" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ویروس" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Virukset" title="Virukset – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Virukset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Virus" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Virus" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Wiiren" title="Wiiren – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Wiiren" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Firus_(biology)" title="Firus (biology) – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Firus (biology)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADreas" title="Víreas – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Víreas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Viris" title="Viris – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Viris" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/B%C3%ACoras" title="Bìoras – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Bìoras" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Virus" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADru" title="Víru – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Víru" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – գորոնտալո" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Virus" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="գորոնտալո" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AB%81" title="વિષાણુ – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="વિષાણુ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Veerys" title="Veerys – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Veerys" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Phiang-thu%CC%8Dk" title="Phiang-thu̍k – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Phiang-thu̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%92%D7%99%D7%A3" title="נגיף – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="נגיף" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="विषाणु – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="विषाणु" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Virus" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Virusi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Viris" title="Viris – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Viris" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADrus" title="Vírus – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Vírus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վիրուսներ – հայերեն" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Վիրուսներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="հայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Virus" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Virus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Virus" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Birus" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%88" title="Вирусаш – ինգուշերեն" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Вирусаш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ինգուշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Viruso" title="Viruso – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Viruso" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Veira" title="Veira – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Veira" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologia)" title="Virus (biologia) – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Virus (biologia)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A4%E3%83%AB%E3%82%B9" title="ウイルス – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ウイルス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Virus" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვირუსები – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ვირუსები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Viruslar" title="Viruslar – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Viruslar" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/K%CA%8Ad%C9%94%C5%8B_s%C9%94t%CA%8A" title="Kʊdɔŋ sɔtʊ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Kʊdɔŋ sɔtʊ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – կիկույու" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Virus" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="կիկույու" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Вирустар – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Вирустар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%A3%E0%B3%81" title="ವೈರಾಣು – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವೈರಾಣು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%94%EC%9D%B4%EB%9F%AC%EC%8A%A4" title="바이러스 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="바이러스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/V%C3%AErus" title="Vîrus – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Vîrus" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – կոռներեն" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Virus" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="կոռներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Вирус" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Virus_biologicum" title="Virus biologicum – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Virus biologicum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Virus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Virus" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Vayiraasi" title="Vayiraasi – գանդա" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Vayiraasi" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="գանդա" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Virusse" title="Virusse – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Virusse" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Virus" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Virus_(biolojia)" title="Virus (biolojia) – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Virus (biolojia)" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Vil%C3%BAsu" title="Vilúsu – լինգալա" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Vilúsu" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="լինգալա" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E2%80%8B%E0%BB%84%E0%BA%A7%E2%80%8B%E0%BA%A3%E0%BA%B1%E2%80%8B%E0%BA%AA" title="ໄວຣັສ – լաոսերեն" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ໄວຣັສ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="լաոսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Virusas" title="Virusas – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Virusas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/V%C4%ABruss" title="Vīruss – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vīruss" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Virosy" title="Virosy – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Virosy" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Virus" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Вирус" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="വൈറസ് – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വൈറസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Вирус" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9D%E1%80%B3%E1%80%9B%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%BA" title="ဝဳရုသ် – Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="ဝဳရုသ်" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%82" title="विषाणू – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="विषाणू" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Virus" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%BA" title="ဗိုင်းရပ်စ် – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="ဗိုင်းရပ်စ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D1%88%D1%82" title="Кезовкшт – էրզյա" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Кезовкшт" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="էրզյա" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="ویروس" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Viren" title="Viren – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Viren" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="विषाणु – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="विषाणु" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="भाइरस – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="भाइरस" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologie)" title="Virus (biologie) – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Virus (biologie)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Virus" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Virus" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Virus" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Vaayirasii" title="Vaayirasii – օրոմո" lang="om" hreflang="om" data-title="Vaayirasii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="օրոմո" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AD%E0%AD%82%E0%AC%A4%E0%AC%BE%E0%AC%A3%E0%AD%81" title="ଭୂତାଣୁ – օրիյա" lang="or" hreflang="or" data-title="ଭୂତାଣୁ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="օրիյա" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A9%82" title="ਵਿਸ਼ਾਣੂ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਿਸ਼ਾਣੂ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – պամպանգաերեն" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Virus" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="պամպանգաերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Virus" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wirusy" title="Wirusy – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Wirusy" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="وائرس – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="وائرس" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ویروس" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADrus" title="Vírus – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Vírus" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/A%C3%B1aw" title="Añaw – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Añaw" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ռունդի" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Virus" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="ռունդի" class="interlanguage-link-target"><span>Ikirundi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Virus" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вирусы – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Вирусы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вірус – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Вірус" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Вирус" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%B5%E1%B1%B7%E1%B1%9F%E1%B1%AD%E1%B1%A8%E1%B1%9F%E1%B1%A5" title="ᱵᱷᱟᱭᱨᱟᱥ – սանտալի" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱵᱷᱟᱭᱨᱟᱥ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="սանտալի" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologia)" title="Virus (biologia) – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Virus (biologia)" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Virus_(biolugg%C3%ACa)" title="Virus (bioluggìa) – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Virus (bioluggìa)" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Virus" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="وائرس – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="وائرس" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologija)" title="Virus (biologija) – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Virus (biologija)" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83" title="වෛරස – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="වෛරස" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Virus" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADrus" title="Vírus – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vírus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Virusi" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Fayrus" title="Fayrus – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Fayrus" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Virusi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Вирус" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – սունդաներեն" lang="su" hreflang="su" data-title="Virus" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="սունդաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Virus" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Virusi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%80%E0%AE%A8%E0%AF%81%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AE%BF" title="தீநுண்மி – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தீநுண்மி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%B0%E0%B2%B8%E0%B3%8D" title="ವೈರಸ್ – տուլու" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ವೈರಸ್" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="տուլու" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B1%88%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="వైరస్ – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="వైరస్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D2%B3%D0%BE" title="Вирусҳо – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Вирусҳо" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%AA" title="ไวรัส – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="ไวรัส" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Birus" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – տոկ փիսին" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Virus" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="տոկ փիսին" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Vir%C3%BCs" title="Virüs – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Virüs" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Вируслар – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Вируслар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус – տուվերեն" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Вирус" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="տուվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DB%8B%D9%89%D8%B1%DB%87%D8%B3" title="ۋىرۇس – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ۋىرۇس" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вірус – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Вірус" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="وائرس – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="وائرس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Viruslar" title="Viruslar – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Viruslar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Virus_(bio%C5%82ozia)" title="Virus (biołozia) – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Virus (biołozia)" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="Ընտրյալ հոդվածներ"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Virus" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Vir%C3%BBsse" title="Virûsse – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Virûsse" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Birus" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="病毒" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ვირუსეფი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ვირუსეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A1" title="ווירוס – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ווירוס" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%88r%C3%A0n" title="Èràn – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Èràn" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Binghdoeg" title="Binghdoeg – ժուանգ" lang="za" hreflang="za" data-title="Binghdoeg" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ժուանգ" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="Վիքիպեդիա:Լավ հոդվածներ"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="病毒" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="病毒" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/P%C4%93%E2%81%BF-to%CC%8Dk" title="Pēⁿ-to̍k – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Pēⁿ-to̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="病毒" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IGciwanyane" title="IGciwanyane – զուլուերեն" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IGciwanyane" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="զուլուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q808#sitelinks-wikipedia" title="‎Խմբագրել միջլեզուական յղումները" class="wbc-editpage">Խմբագրել յղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անուանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" title="Տեսնել բովանդակութեան էջը [c]" accesskey="c"><span>Էջ</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Բովանդակութեան էջի քննարկում (էջը գոյութիւն չունի) [t]" accesskey="t"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Արեւմտահայերէն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Տեսնուած"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=history" title="Այս էջի նախորդ խմբագրումները [h]" accesskey="h"><span>Տեսնել պատմութիւնը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">պահել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=history"><span>Տեսնել պատմութիւնը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընհդանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" title="Այս էջին յղուող բոլոր ուիքի էջերու ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ յղող էջեր</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" rel="nofollow" title="Այս էջին կապուած էջերուն վերջին փոփոխութիւնները [k]" accesskey="k"><span>Առնչուող փոփոխութիւններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր յատուկ էջերու ցանկ [q]" accesskey="q"><span>Յատուկ էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&oldid=230503" title="Էջի այս տարբերակին մնայուն յղումը"><span>Մնայուն յղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>‎Էջի մասին տեղեկութիւն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&id=230503&wpFormIdentifier=titleform" title="Այս էջը մէջբերելու մասին տեղեկութիւն"><span>Մէջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhyw.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25BA%25D5%25A1%25D5%25B0%25D6%2580"><span>Ստանալ կարճացած URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhyw.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25BA%25D5%25A1%25D5%25B0%25D6%2580"><span>QR քոտը ներբեռնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտածել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80"><span>Գիրք ստեղծել</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպէս PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&printable=yes" title="Այս էջին տպագրելի տարբերակը [p]" accesskey="p"><span>Տպագրելի տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագիծերու մէջ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Virus" hreflang="en"><span>Ուիքիպահեստ</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Virus" hreflang="en"><span>Վիքիցեղեր</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q808" title="Յղում տուեալներու աղբիւրի համապատասխան գրառման [g]" accesskey="g"><span>Ուիքիտուեալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">պահել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint"></div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hyw" dir="ltr"><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:CowpeaMosaicVirus3D.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/CowpeaMosaicVirus3D.png/220px-CowpeaMosaicVirus3D.png" decoding="async" width="220" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/CowpeaMosaicVirus3D.png/330px-CowpeaMosaicVirus3D.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/CowpeaMosaicVirus3D.png/440px-CowpeaMosaicVirus3D.png 2x" data-file-width="777" data-file-height="789" /></a><figcaption>Կովի ոլոռի խճանկարի ժահրի նկարը</figcaption></figure> <p><b>Ժահր</b> (<a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A7%D5%B6" title="Լատիներէն">լատ.</a>՝ <span lang="la">virus</span>՝ թոյն), ոչ բջիջային կառուցուածք ունեցող <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարուցիչ (էջը գոյութիւն չունի)">հարուցիչ</a>, որ կը բազմանայ միայն կենդանի <a href="/wiki/%D4%B2%D5%BB%D5%AB%D5%BB" title="Բջիջ">բջիջներուն</a> մէջ։ Ժահրերը կը վարակեն կեանքի բոլոր բջիջային տարրերը՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անասուններ (էջը գոյութիւն չունի)">անասուններէն</a> ու <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D5%B5%D5%BD%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բոյսեր (էջը գոյութիւն չունի)">բոյսերէն</a> մինչեւ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%A7%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պակտէրիաներ (էջը գոյութիւն չունի)">պակտէրիաներ</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D6%84%D5%A7%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արքէաներ (էջը գոյութիւն չունի)">արքէաներ</a>։ </p><p>Ժահրերը առաջին անգամ կը նկարագրուին 1892-ին <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B4%D5%AB%D5%A9%D6%80%D5%AB_%D4%BB%D6%82%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BE%D5%BD%D6%84%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տմիթրի Իւանովսքի (էջը գոյութիւն չունի)">Տմիթրի Իւանովսքիի</a> կողմէ իբրեւ <a href="/wiki/%D4%BE%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BF" title="Ծխախոտ">ծխախոտի</a> բոյսերը վարակող ոչ բջիջային ախտածիններ։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BF%D5%AB_%D5%AD%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծխախոտի խճանկարի ժահր (էջը գոյութիւն չունի)">Ծխախոտի խճանկարի ժահրը</a> կը յայտնաբերէ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%AB%D5%B6_%D5%8A%D5%A7%D5%B5%D5%A8%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարթին Պէյըրինկ (էջը գոյութիւն չունի)">Մարթին Պէյըրինկը</a> 1898-ին<sup id="cite_ref-Dimmock_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այդ ժամանակէն ի վեր կը յայտնաբերուին ու մանրամասնօրէն կը նկարագրուին շուրջ 5000 տարբեր տեսակի ժահրեր<sup id="cite_ref-Dimmock_p._49_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock_p._49-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, հակառակ անոր, որ յայտնի են ժահրերու միլիոնաւոր ձեւեր<sup id="cite_ref-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ժահրեր յայտնաբերուած են գրեթէ բոլոր կենսոլորտային համակարգներուն մէջ եւ կենսական տարրերէն ամենաբազմաքանակն են<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ժահրերու մասին գիտութիւնը <a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժահրաբանութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">ժահրաբանութիւնն</a> է, որ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A7%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մանրէաբանութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">մանրէաբանութեան</a> (microbiology) ենթաճիւղերէն է։ </p><p>Ժահրերը բաղկացած են երկու կամ երեք մասերէ (<a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%B8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիրիոն (էջը գոյութիւն չունի)">վիրիոններէ</a>)։ </p> <ul><li>բոլոր ժահրերը ունին ծննդական նիւթ՝ DNA-ի կամ RNA-ի, որոնք երկար մոլեքուլներ են եւ կը կրեն ծննդական տեղեկատուութիւնը,</li> <li>բոլոր ժահրերը ունին <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սպիտակուց (էջը գոյութիւն չունի)">սպիտակուցէ</a> պատեան, որ կը պաշտպանէ <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծին (էջը գոյութիւն չունի)">ծիները</a>,</li> <li>որոշ ժահրեր նաեւ ունին ճարպային պատեան, որ կը շրջապատէ սպիտակուցը բջիջէն դուրս գտնուելու ժամանակ</li></ul> <p>Ժահրերու ձեւերը տարբեր են՝ հասարակ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%B5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պարոյր (էջը գոյութիւն չունի)">պարուրաձեւէ</a> եւ իկոսաեդրէն (<a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AB%D5%BD%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քսանանաիստ (էջը գոյութիւն չունի)">քսանանիստէն</a>) մինչեւ աւելի բարդ կառոյցներ։ Վիրուսի միջին մեծութիւնը կը կազմէ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%A7%D6%80%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պակտէրիա (էջը գոյութիւն չունի)">պակտէրիայի</a> մեծութեան մօտ 1/100-րդը<sup id="cite_ref-Collier3355_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier3355-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ժահրերու մեծ մասը շատ փոքր են լուսային մանրադիտակով յայտնաբերուելու համար։ </p><p>Ժահրերու հոլովոյթին ծագումը ամբողջութեամբ պարզ չէ։ Հաւանաբար, անոնց մէկ մասը ծագած է պակտէրիաներէ։ Զարգացման ընթացքին ժահրերը կարեւոր դեր կը խաղան ծիներու հօրիզոնական տեղափոխման մէջ՝ նպաստելով ծննդական բազմազանութեան<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Որոշ գիտնականներ ժահրերը կը նկատեն կենդանի էակներ, քանի որ վերջիններս կը կրեն ծննդական նիւթ, կը վերարտադրուին եւ բնական ընտրութեամբ կ'ենթարկուին զարգացման։ Այնուամենայնիւ, ժահրերու մօտ կը բացակային կենդանի օրկանիզմներուն բնորոշ որոշ կարեւոր յատկանիշներ (ինչպիսին օրինակ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%BB%D5%AB%D5%BB" title="Բջիջ">բջիջային կազմութիւնն</a> է), որոնց պատճառով ժահրերը կը կոչուին <i>«կեանքի ոչ բջիջային էակներ»</i>։ </p><p>Ժահրերը կը տարածուին բազմաթիւ ձեւերով. բոյսերու ժահրերը կը փոխանցուին բոյսէ բոյս բուսահիւթով սնուող միջատներու միջոցով (օրինակ՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լուիճ (էջը գոյութիւն չունի)">լուիճներ</a>), կենդանական ժահրերը կը փոխանցուին արնախում միջատներու միջոցով։ Այս եղանակով հիւանդութիւնը փոխանցող օրկանիզմները կը կոչուին վեկտորներ (<a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B8%D5%B2_(%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փոխանցող (կենսաբանութիւն) (էջը գոյութիւն չունի)">փոխանցողներ</a>)։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարբուխ (էջը գոյութիւն չունի)">Հարբուխի</a> ժահրերը կը տարածուին օդակաթիլային եղանակով՝ հազի եւ պռշտոցի միջոցով։ <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոտաժահր (էջը գոյութիւն չունի)">Ռոտաժահրերը</a> կը փոխանցուին երեխաներու հետ անմիջական շփման հետեւանքով։ <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D4%BB%D5%8F%D4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՍԻՏԱ (էջը գոյութիւն չունի)">ՍԻՏԱ</a>-ն (AIDS) սեռական յարաբերութեամբ եւ վարակուած արեան ներառումով փոխանցուող ժահրերէն է։ Ժահրի կողմէ վարակուող բջիջները կը կոչուին թիրախներ<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ժահրային վարակը կենդանիներու մօտ կ'առաջացնէ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AD%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ախտամերժ համակարգ (էջը գոյութիւն չունի)">ախտամերժ պատասխան</a>, որ սովորաբար կ'ոչնչացնէ վարակող ժահրը։ Ախտամերժ պատասխան կրնայ առաջանալ նաեւ <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%82%D5%A9" class="mw-redirect" title="Պատուաստանիւթ">պատուաստանիւթի</a> նկատմամբ, որով կարելի կը դառնայ առաջացնել արհեստական ձեռքբերովի <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AD%D5%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ախտաբանութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">Ախտաբանութիւն</a> տուեալ ժահրային հարուցիչին դէմ։ Սակայն շատ վիրուսներ (<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D4%BB%D5%8F%D4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՍԻՏԱ (էջը գոյութիւն չունի)">ՍԻՏԱ</a>-ի եւ ժահրային <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեփատիտ (էջը գոյութիւն չունի)">հեփատիտի</a>), կկրնան խուսափիլ ախտամերժ պատասխանէն՝ առաջացնելով քրոնիկական վարակներ։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A7%D5%A1%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մանրէասպան (էջը գոյութիւն չունի)">Մանրէասպանները</a> ոչ մէկ ազդեցութիւն կ'ունենան ժահրերուն վրայ։ Մշակուած ու ստեղծուած են որոշ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A4%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակաժահրային դեղամիջոցներ (էջը գոյութիւն չունի)">հակաժահրային դեղամիջոցներ</a>։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատմութիւն"><span id=".D5.8A.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Պատմութիւն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=1" title=" Խմբագրել <Պատմութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Պատմութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg/200px-Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg" decoding="async" width="200" height="279" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg/300px-Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg/400px-Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg 2x" data-file-width="1312" data-file-height="1832" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%AB%D5%B6_%D5%8A%D5%A7%D5%B5%D5%A8%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարթին Պէյըրինկ (էջը գոյութիւն չունի)">Մարթին Պէյըրինկ</a> իր տարրալուծարանին մէջ 1921-ին</figcaption></figure> <p>Վարակիչ հիւանդութիւններու ուսումնասիրութիւնները ցոյց կու տան, որ ոչ բոլոր հիւանդութիւնները պայմանաւորուած են <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%A7%D6%80%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պակտէրիա (էջը գոյութիւն չունի)">պակտէրիաներով</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նախակենդանիներ (էջը գոյութիւն չունի)">նախակենդանիներով</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AF%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մանրադիտակային սունկեր (էջը գոյութիւն չունի)">մանրադիտակային սունկերով</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%AB_%D5%93%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լուի Փաստիոր (էջը գոյութիւն չունի)">Լուի Փաստիորին</a> այդպէս ալ կարելի չըլլար գտնել <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատաղութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">կատաղութեան</a> հարուցիչը՝ ենթադրելով, որ հարուցիչը չափէն դուրս փոքր է լուսային <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մանրադիտակ (էջը գոյութիւն չունի)">մանրադիտակով</a> յայտնաբերելու համար<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%A1%D6%80%D5%AC%D5%A6_%D5%87%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չարլզ Շամպերլանտ (էջը գոյութիւն չունի)">Չարլզ Շամպերլանտը</a> կը ստեղծէ զտիչ մը (<a href="/w/index.php?title=%D5%87%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB_%D4%B6%D5%BF%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Շամպերլանտի Զտիչ (էջը գոյութիւն չունի)">Շամպերլանտի Զտիչ</a> կամ Շամպերլանտ-Փաստիորի զտիչ), որուն անցքերը պակտէրիաներէն փոքր էին<sup id="cite_ref-Shors—2008——76—77_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shors—2008——76—77-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/1892" class="mw-redirect" title="1892">1892</a>-ին ռուս կենսաբան Տմիթրի Իւանովսքին կ'օգտագործէ այս զտիչը <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BF%D5%AB_%D5%AD%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծխախոտի խճանկարի ժահր (էջը գոյութիւն չունի)">ծխախոտի խճանկարի ժահրի</a> ուսումնասիրութիւններուն համար։ Ան ցոյց կու տայ, որ վարակուած ծխախոտի բոյսի տերեւներէն ստացուած հիւթը կը շարունակէ պահպանել իր վարակունակութիւնը նոյնիսկ Շամպերլանտի զտիչով զտուելէն ետք։ Իւանովսքի կ'ենթադրէր, որ հիւանդութեան պատճառը պակտէրիաներու արտադրած թոյներն են<sup id="cite_ref-Collier———3_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier———3-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>1898-ին հոլանտացի մանրակենսաբան Մարթին Պէյըրինկ կը կրկնէ Իւանովսքիի փորձերը եւ կ'եզրահանգէ, որ զտիչէն անցնող վարակիչ նիւթը կը պարունակէ թերեւս անյայտ հարուցիչներ<sup id="cite_ref-Dimmock—2007——4—5_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock—2007——4—5-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ան կը նկատէ, որ այս հարուցիչները կը բազմանան միայն բաժնուող բջիջներու մէջ, սակայն չի բացայայտեր հարուցիչի իսկութիւնը։ Պէյըրինկ այս նիւթն կը կոչէ <i>Contagium vivum fluidum</i> (բառացի թարգմանութեամբ՝ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A7%D5%B6" title="Լատիներէն">լատ.</a>՝ <span lang="la">լուծուող կենդանի մանրէ</span>) եւ դարձեալ գործածութեան մէջ կը դնէ ժահր եզրը<sup id="cite_ref-Collier—1998——3_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier—1998——3-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Պէյըրինկ կը կարծէր, որ ժահրը իր բնոյթով հեղուկ է։ Այս տեսութիւնը կը մերժէ <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%AC_%D5%8D%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%AC%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուենտել Սթենլի (էջը գոյութիւն չունի)">Ուենտել Սթենլին</a>, որ կ'ապացուցէ, թէ ժահրերը մասնիկներ են<sup id="cite_ref-Collier—1998——3_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-Collier—1998——3-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նուն թուականին <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%BF%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%BC%D5%AB%D5%B8%D6%86%D5%A5%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆրիտրիխ Լիոֆել (էջը գոյութիւն չունի)">Ֆրիտրիխ Լիոֆելը</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%AC_%D5%96%D6%80%D5%B8%D5%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փաուլ Ֆրոշ (էջը գոյութիւն չունի)">Փաուլ Ֆրոշը</a> կը յայտնաբերեն առաջին կենդանական ժահր՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D5%BA%D5%BA%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տապպղ (էջը գոյութիւն չունի)">տապպղի</a> հարուցիչը (<a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինքնաժահր (էջը գոյութիւն չունի)">ինքնաժահր</a>)<sup id="cite_ref-ReferenceA_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p><a href="/w/index.php?title=%D4%BB._%D5%A4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ի. դար (էջը գոյութիւն չունի)">Ի. դարու</a> սկիզբը անգլիացի մանրէաբան <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%84_%D4%B9%D5%B8%D6%82%D5%A5%D6%80%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆրետերիք Թուերթ (էջը գոյութիւն չունի)">Ֆրետերիք Թուերթը</a> կը յայտնաբերէ պակտէրիաները վարակող ժահրերու խումբ մը եւ զանոնք կը կոչէ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%A7%D6%80%D5%AB%D5%B8%D6%86%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պակտէրիոֆակեր (էջը գոյութիւն չունի)">«պակտէրիոֆակեր»</a> (ֆակեր)<sup id="cite_ref-Shors—2008——589_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shors—2008——589-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ֆրանս-քանատացի մանրակենսաբան <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D6%84%D5%BD_%D5%8F%27%D4%B7%D6%80%D5%A5%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆելիքս Տ'Էրել (էջը գոյութիւն չունի)">Ֆելիքս Տ'Էրել</a> կը նկարագրէ ժահրերու տեսակ մը, որոնք ագարի վրայ աւելնալու պարագային կը ձեւաւորեն մահացած պակտէրիաներու շերտ։ Փորձ կը կատարուի ֆակերը օգտագործելու <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%AB%D6%86_(%D5%A1%D6%80%D5%A5%D6%82%D5%B4%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A7%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տիֆ (արեւմահայերէն) (էջը գոյութիւն չունի)">տիֆի</a> եւ <a href="/wiki/%D5%94%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A1" class="mw-redirect" title="Քոլերա">քոլերայի</a> բուժման համար, բայց զանոնք փոխարինելու եկաւ <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փենեսելին (էջը գոյութիւն չունի)">փենեսելինը</a>։ Հաշուելով մահացած պակտէրիաներու մակերեսը՝ Տ'Էրելի կարելի կ'ըլլայ որոշել սկզբնական դադարի ժահրային մասնիկներուն քանակը<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D4%B9._%D5%A4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ԺԹ. դար (էջը գոյութիւն չունի)">ԺԹ. դարու</a> վերջաւորութեան ժահրերը կը նկարագրուէին իրենց <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վարակունակութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">վարակունակութեամբ</a>, զտումի ընդունակութեամբ եւ կենդանի թիրախներու առկայութեան անհրաժեշտութեամբ։ Ժահրերն կ'աճեցուէին միայն կենդանիներու եւ բոյսերու մէջ։ 1906-ին <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%BD%D5%BD_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%A8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոսս Հարիսըն (էջը գոյութիւն չունի)">Ռոսս Հարիսըն</a> կը մշակէ ժահրերու <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%82%D5%AB%D5%B7%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%AB%D6%82%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AE%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աւիշային հիւսուածք (էջը գոյութիւն չունի)">աւիշային հիւսուածքի</a> մէջ աճեցման մեթոտ, իսկ 1913-ին այս մեթոտը կ'օգտագործուի եւ կը կիրարկուի իբրեւ պատուաստ՝ ժահրը <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծովախոզուկ (էջը գոյութիւն չունի)">ծովախոզուկի</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%B2%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A9%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եղջերաթաղանթ (էջը գոյութիւն չունի)">եղջերաթաղանթի</a> հիւսուածքի բջիջներուն մէջ աճեցման նպատակով<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1928-ին Կ. Պ. Մէյտլանտը եւ Մ. Կ. Մէյտնլանտը մանրացած հաւի <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B4" title="Երիկամ">երիկամի</a> ընդհատման կ'աճեցնեն <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%A1%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծաղիկի ժահր (էջը գոյութիւն չունի)">ծաղիկի ժահրը</a>։ 1950-ականներու վերջաւորութեան այս մեթոտը կը սկսի լայնօրէն կիրարկուիլ <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փոլիոժահր (էջը գոյութիւն չունի)">փոլիոժահրի</a> եւ պատուաստներու ստեղծման նպատակով<sup id="cite_ref-Collier—1998——4_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier—1998——4-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Հետազօտութիւններու յաջորդ քայլը <a href="/wiki/1931" class="mw-redirect" title="1931">1931</a>-ին ամերիկացի ախտաբան <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D6%80%D5%B6%D5%A5%D5%BD%D5%BF_%D5%88%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%A5%D5%A1%D5%B4_%D4%BF%D5%B8%D6%82%D5%BF%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B8%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էրնեստ Ուիլեամ Կուտպաստոոր (էջը գոյութիւն չունի)">Էրնեստ Ուիլեամ Կուտպաստոորի</a> կողմէ բեղմնաւորուած հաւի հաւկիթներուն մէջ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հարբուխ (էջը գոյութիւն չունի)">հարբուխի</a> ժահրի աճեցումն էր<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ժահրերու առաջին նկարները կը ստեղծուին <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ելեկտրոնային մանրադիտակ (էջը գոյութիւն չունի)">ելեկտրոնային մանրադիտակի</a> յայտնաբերումէն ետք։ Ծխախոտի խճանկարի ժահրը կը դառնայ առաջինը, որ կ'առանձնացուի, կը բիւրեղացուի եւ կը բաժնուի սպիտակուցներու եւ RNA-ի։ <a href="/wiki/1967" class="mw-redirect" title="1967">1967</a>-ին ժահրերը առաջին անգամ արհեստականօրէն կ'արտադրեն Ա. Քորենպերկը եւ Մ. Քուլայեանը (ԱՄՆ)<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1949-ին <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%B8%D5%B6_%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%AC%D5%AB%D5%B6_%D4%B7%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճոն Ֆրանքլին Էնտերս (էջը գոյութիւն չունի)">Ճոն Ֆրանքլին Էնտերսը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%BD_%D5%88%D6%82%D5%A5%D5%AC%D5%AC%D5%A8%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թոմաս Ուելլըր (էջը գոյութիւն չունի)">Թոմաս Ուելլըրը</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%84_%D5%8C%D5%B8%D5%BA%D5%AB%D5%B6%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆրետերիք Ռոպինս (էջը գոյութիւն չունի)">Ֆրետերիք Ռոպինսը</a> <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փոլիոժահր (էջը գոյութիւն չունի)">փոլիոժահրը</a> կ'աճեցնեն մարդու սաղմի զարգացման վրայ։ Ասիկա կենդանիներու հիւսուածքներու վրայ ժահրի աճեցման առաջին փորձն էր։ Այս հետազօտութիւններու հետեւանքով, <a href="/w/index.php?title=%D5%83%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%BD_%D5%8D%D5%B8%D5%AC%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ճոնաս Սոլք (էջը գոյութիւն չունի)">Ճոնաս Սոլք</a> կը ստեղծէ <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փոլիոմիելիտ (էջը գոյութիւն չունի)">փոլիոմիելիտի</a> առաջին արդիւնաւէտ պատուաստը<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Dr._David_Baltimore2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Dr._David_Baltimore2.jpg/180px-Dr._David_Baltimore2.jpg" decoding="async" width="180" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Dr._David_Baltimore2.jpg/270px-Dr._David_Baltimore2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Dr._David_Baltimore2.jpg/360px-Dr._David_Baltimore2.jpg 2x" data-file-width="850" data-file-height="1280" /></a><figcaption>Տէյւիտ Պալթիմոր</figcaption></figure> <p><a href="/w/index.php?title=%D4%BB._%D5%A4%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ի. դար (էջը գոյութիւն չունի)">Ի. դարու</a> երկրորդ կիսուն ժահրերը կը դառնան <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%B6%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծննդական ճարտարագիտութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">ծննդական ճանրտարագիտութեան</a> հիմնական առարկաները, կը յայտնաբերուին աւելի քան 2000 կենդանական, բուսական եւ պակտէրիալ ժահրեր<sup id="cite_ref-pmid18446425_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid18446425-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1957-ին կը յայտնաբերուին ձիու <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արտերիժահրեր (էջը գոյութիւն չունի)">արտերիժահրերը</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82_%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կովերու ժահրային լուծ (էջը գոյութիւն չունի)">կովերու ժահրային լուծի</a> հարուցիչները՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պեստիժահրեր (էջը գոյութիւն չունի)">պեստիժահրերը</a>։ 1963-ին <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AD_%D5%8A%D5%AC%D5%A1%D5%B4%D5%BA%D5%A8%D6%80%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պարուխ Պլամպըրկ (էջը գոյութիւն չունի)">Պարուխ Պլամպըրկ</a> կը յայտնաբերէ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BF_B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեփատիտ B (էջը գոյութիւն չունի)">հեփատիտ B</a>-ի ժահրը<sup id="cite_ref-Collier—1998——745_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier—1998——745-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, իսկ 1965-ին <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D6%80%D5%BF_%D4%B9%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հուարտ Թեմին (էջը գոյութիւն չունի)">Հուարտ Թեմին</a> կը նկարագրէ առաջին <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռետրոժահրեր (էջը գոյութիւն չունի)">ռետրոժահրերը</a>։ 1970-ին Թեմինը եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A7%D5%B5%D6%82%D5%AB%D5%BF_%D5%8A%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տէյւիտ Պալթիմոր (էջը գոյութիւն չունի)">Տէյւիտ Պալթիմորը</a> իրարմէ անկախ կը նկարագրեն <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B3%D5%A7%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակառակ պատճէն (էջը գոյութիւն չունի)">հակառակ պատճէնը</a><sup id="cite_ref-pmid4348509_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid4348509-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1983-ին խումբ մը գիտնականներ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%AB%D5%B8%D6%82%D6%84_%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լիուք Մոնթանիէ (էջը գոյութիւն չունի)">Լիուք Մոնթանիէի</a> գլխաւորութեամբ Ֆրասնայի <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փաստիորի Հիմնարկ (էջը գոյութիւն չունի)">Փաստիորի Հիմնարկէն</a>, առաջին անգամ կ'առանձնացնեն ռետրոժահր մը, որ այժմ յայտնի է <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D4%BB%D5%8F%D4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ՍԻՏԱ (էջը գոյութիւն չունի)">ՍԻՏԱ</a> անունով<sup id="cite_ref-Barre_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Barre-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>1887-ին Պրիւստը լուսնային մանրադիտակով կը տեսնէ <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82_%D5%AE%D5%A1%D5%B2%D5%AB%D5%AF%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կովերու ծաղիկի ժահր (էջը գոյութիւն չունի)">կովերու ծաղիկի ժահրը</a>։ Վերջինս իր չափերով ամենամեծն է, որուն պատճառով այն ժամանակ կարծած էին, որ հիւանդութեան այս հարուցիչը ժահր չէ<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1935-ին ամերիկացի կենսաքիմիագէտ եւ ժահրաբան <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%A8%D5%AC_%D5%84%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A9_%D5%8D%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D5%AC%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուենտըլ Մերետիթ Սթենլի (էջը գոյութիւն չունի)">Ուենտըլ Մերետիթ Սթենլին</a> մանրամասնօրէն կ'ուսումնասիրէ ծխախոտի խճանկարի ժահրը եւ կը յայտնաբերէ, որ անիկա առաւելապէս կազմուած է սպիտակուցներէ<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Կարճ ժամանակ ետք այս ժահրէն կ'առանձնանան սպիտակուցային եւ նուկլէինաթթուային բաղադրամասերը<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ծխախոտի խճանկարի ժահրը առաջին բիւրեղացուած ժահրն է։ Անոր առաջին ծննդային նկարը կը պատրաստեն Պերնալը եւ Ֆունկուխենը 1930-ականներու վերջաւորութեան։ Այս պատկերներու հիման վրայ <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%A6%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%BF_%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%AC%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոզալինտ Ֆրանքլին (էջը գոյութիւն չունի)">Ռոզալինտ Ֆրանքլին</a> 1955-ին կը սահմանէ ժահրի ամբողջական կառուցուածքը<sup id="cite_ref-pmid18702397_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid18702397-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նոյն ժամանակաշրջանին <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%81_%D5%96%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84%D5%A8%D5%AC_%D4%BF%D5%B8%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հայնց Ֆրենքըլ Կոնրատ (էջը գոյութիւն չունի)">Հայնց Ֆրենքըլ Կոնրատ</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%B8%D5%BA%D5%AC%D5%AB_%D5%88%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D5%B4%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռոպլի Ուիլիամզ (էջը գոյութիւն չունի)">Ռոպլի Ուիլիամզ</a> ցոյց կու տան, որ <a href="/w/index.php?title=%D4%BE%D5%AD%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BF%D5%AB_%D5%AD%D5%B3%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ծխախոտի խճանկարի ժահր (էջը գոյութիւն չունի)">ծխախոտի խճանկարի ժահրի</a> RNA-ը եւ թաղանթի սպիտակուցը գործնական ժահրին մէջ կրնան ինքնահաւաքուիլ։ Հետազօտողները կ'եզրակացնեն, որ բոլոր ժահրերը ունին բջիջներու մէջ հաւաքման նմանատիպ մեքանիզմներ<sup id="cite_ref-Dimmock—2007——12_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock—2007——12-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2002-ին <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D6%82_%D4%B5%D5%B8%D6%80%D6%84%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նիւ Եորքի Համալսարան (էջը գոյութիւն չունի)">Նիւ Եորքի Համալսարանին</a> մէջ կը ստեղծուի առաջին արհեստական ժահրը (<a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%AB_%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փոլիոմելիտի ժահր (էջը գոյութիւն չունի)">փոլիոմելիտի ժահր</a>)<sup id="cite_ref-ReferenceB_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ժահրաբանութիւնը_Հայաստանի_Մէջ"><span id=".D4.BA.D5.A1.D5.B0.D6.80.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6.D5.A8_.D5.80.D5.A1.D5.B5.D5.A1.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D5.B6.D5.AB_.D5.84.D5.A7.D5.BB"></span>Ժահրաբանութիւնը Հայաստանի Մէջ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=2" title=" Խմբագրել <Ժահրաբանութիւնը Հայաստանի Մէջ> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Ժահրաբանութիւնը Հայաստանի Մէջ"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հայաստանի մէջ ժահրերը ուսումնասիրող գիտական կառույցներն են <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6_%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82_%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%AF%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հայաստանի Հանրապետութիւն Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի Մոլեքուլային Կենսաբանութեան Հիմնարկ (էջը գոյութիւն չունի)">Հայաստանի Հանրապետութիւն Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի Մոլեքուլային Կենսաբանութեան Հիմնարկը</a> եւ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1._%D4%B2._%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6,_%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D4%B5%D6%82_%D4%B2%D5%AA%D5%B7%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%84%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AE%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%A6%D6%85%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ա. Բ. Ալեքսանեանի անուան Համաճարակաբանութեան, Վիրուսաբանութեան Եւ Բժշկական Մակաբուծաբանութեան Գիտահետազօտական Հիմնարկը (էջը գոյութիւն չունի)">Ա. Բ. Ալեքսանեանի անուան Համաճարակաբանութեան, Վիրուսաբանութեան Եւ Բժշկական Մակաբուծաբանութեան Գիտահետազօտական Հիմնարկըը</a><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մոլեքուլային կենսաբանութեան հիմնարկին մէջ կը զբաղին մարդու համար ոչ վտանգաւոր ժահրերու, մասնաւորապէս կենդանական հիւանդութիւններու ժահրերու հետազօտութեամբ<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Օրինակ՝ մարդու եւ կենդանիներու բջիջային զարգացումներու ուսումնասիրութիւններով բացայայտուած են կայուն բջիջներու առաջացման ժամանակ ժահրերու ընտրողական ազդեցութեան մեքանիզմները։ Ցոյց կը տրուին, որ անէուփլոիտ գենոմով բազմակորիզակային բջիջներու մէջ ժահրերը կ'առաջացնեն <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%BF%D5%B8%D5%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ափոփտոզ (էջը գոյութիւն չունի)">ափոփտոզ</a> եւ կրնան ձեւափոխել բջիջները՝ առաջացնելով տիփլոիտ էակներ<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Համաճարակաբանութեան, վիրուսաբանութեան եւ բժշկական մակաբուծաբանութեան գիտահետազօտական հիմնարկին մէջ զբաղած են ու կը զբաղին շարք մը ժահրային հիւանդութիւններու՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%B2%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բնական ծաղիկ (էջը գոյութիւն չունի)">բնական ծաղիկի</a>, ժահրային <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BF_A&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեփատիտ A (էջը գոյութիւն չունի)">A</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BF_B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեփատիտ B (էջը գոյութիւն չունի)">B</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BF_C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեփատիտ C (էջը գոյութիւն չունի)">C</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D6%83%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BF_E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեփատիտ E (էջը գոյութիւն չունի)">E</a> հեփատիտներբւ, <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%80%D5%A2%D5%B8%D5%AA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Արբոժահր (էջը գոյութիւն չունի)">արբոժահրային</a> վարակիչ հիւանդութիւններու ախտորոշման, կանխարգիլման եւ պայքարի միջոցառումներու մշակման հարցերով։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծագում"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Ծագում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=3" title=" Խմբագրել <Ծագում> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Ծագում"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ժահրերը կը հանդիպին ամենուր, ուր կայ <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կեանք (էջը գոյութիւն չունի)">կեանք</a> եւ, ամենայն հաւանականութեամբ, գոյութիւն ունեցած ու զարգացած են առաջին կենդանի բջիջներու հետ<sup id="cite_ref-pmid16494962_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid16494962-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> միաժամանակ։ </p><p>Ժահրերու ծագման վարկածները միանշանակ չեն. ժահրերը չեն ձգեր <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D5%B5_%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բրածոյ մնացորդ (էջը գոյութիւն չունի)">բրածոյ մնացորդներ</a>, ժառանգական յարաբերութիւնները կրնան պարզել միայն <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%AE%D5%B6%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մոլեքուլային փիլիծննդաբանութիւն (էջը գոյութիւն չունի)">մոլեքուլյին փիլիծննդաբանութեամբ</a>։ Ժահրերու զարգացման հիմնական մեթոտը մոլեքուլային կենսաբանական մեթոտն է՝ ժահրի DNA-ի կամ RNA-ի համեմատութիւնը<sup id="cite_ref-pmid20660197_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid20660197-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Առաջացման_Տեսութիւններ"><span id=".D4.B1.D5.BC.D5.A1.D5.BB.D5.A1.D6.81.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D5.8F.D5.A5.D5.BD.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Առաջացման Տեսութիւններ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=4" title=" Խմբագրել <Առաջացման Տեսութիւններ> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Առաջացման Տեսութիւններ"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Icosahedral_Adenoviruses.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Icosahedral_Adenoviruses.jpg/180px-Icosahedral_Adenoviruses.jpg" decoding="async" width="180" height="72" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Icosahedral_Adenoviruses.jpg/270px-Icosahedral_Adenoviruses.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Icosahedral_Adenoviruses.jpg/360px-Icosahedral_Adenoviruses.jpg 2x" data-file-width="889" data-file-height="356" /></a><figcaption>Ատենոժահրի քսանանիստ կառուցուածքը ելեկտրոնային մանրադիտակի տակ</figcaption></figure> <p>Ժահրերու ծագման վերաբերեալ գոյութիւն ունի երեք հիմնական տեսութիւն՝ յետաշրջութեան, բջիջային ծագման եւ միասնական զարգացման տեսութիւնները<sup id="cite_ref-Shors—2008——14—16_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shors—2008——14—16-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Collier—1998——11—21_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier—1998——11—21-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Յետաշրջութեան_Տեսութիւն"><span id=".D5.85.D5.A5.D5.BF.D5.A1.D5.B7.D6.80.D5.BB.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.A5.D5.A1.D5.B6_.D5.8F.D5.A5.D5.BD.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Յետաշրջութեան Տեսութիւն</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=5" title=" Խմբագրել <Յետաշրջութեան Տեսութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Յետաշրջութեան Տեսութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Կը կարծուի, որ ժահրերը ժամանակին եղած են մանր բջիջներ, որոնք մակաբուծած են աւելի մեծ բջիջներու մէջ։ Ժամանակի ընթացքին, այն ծիները, որոնք անմիջականօրէն կապուած չեն եղած մակաբուծութեան հետ՝ անհետացած են։ <a href="/wiki/%D5%88%D5%BD%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Ոսկրաթեքութիւն">Ոսկրաթեքութեան</a> պակտէրիան եւ <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AC%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%A1_(%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%A7%D6%80%D5%AB%D5%A1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քլամիտիա (պակտէրիա) (էջը գոյութիւն չունի)">քլամիտիան</a> ժահրերու պէս կը վերարտադրուին միայն տիրոջ բջիջներուն մէջ։ ժահրերու՝ ինչպէս մակաբոյծի զարգացումը պատճառ դարձած է որոշ ծիներու կորուստին եւ թոյլ տուած է անոնց գոյատեւել բջիջէն դուրս։ Այս տեսութիւն կը կոչուի նաեւ «<i>այլասերման տեսութիւն</i>»<sup id="cite_ref-Dimmock—2007——16_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock—2007——16-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Collier—1998——11_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier—1998——11-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Mahy_Gen_24_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mahy_Gen_24-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Բջիջային_Ծագման_Տեսութիւն"><span id=".D4.B2.D5.BB.D5.AB.D5.BB.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D4.BE.D5.A1.D5.A3.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D5.8F.D5.A5.D5.BD.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6"></span>Բջիջային Ծագման Տեսութիւն</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=6" title=" Խմբագրել <Բջիջային Ծագման Տեսութիւն> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Բջիջային Ծագման Տեսութիւն"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Կը կարծուի, որ որոշ ժահրեր զարգացած են DNA-ի եւ RNA-ի այն հատուածներէն, որոնք «ազատած են» աւելի մեծ կենդանի օրկանիզմի ծիներէն։ Այսպիսի հատուածներ կրնային ձեւաւորուիլ <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AC%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փլազմիտ (էջը գոյութիւն չունի)">փլազմիտներէ</a> կամ <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D6%83%D5%B8%D5%A6%D5%B8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թրանսփոզոն (էջը գոյութիւն չունի)">թրանսփոզոններէ</a><sup id="cite_ref-Shors—2008——574_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shors—2008——574-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Թրանսփոզոնները (նախկին անունը՝ «թռչող ծիներ») շարժուն ծննդային տարրերու օրինակներ են, որոնք կը յայտնաբերուին 1950-ին <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1_%D5%84%D5%A1%D6%84_%D5%94%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պարպարա Մաք Քլինտոք (էջը գոյութիւն չունի)">Պարպարա Մաք Քլինտոքի</a> կողմէ <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D5%A3%D5%AB%D5%BA%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Եգիպտացորին (էջը գոյութիւն չունի)">եգիպտացորենի</a> ծիներուն մէջ<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս վարկածն անվանում են նաեւ «թափառման»<sup id="cite_ref-Dimmock—2007——4_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock—2007——4-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Collier—1998——11—12_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Collier—1998——11—12-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> կամ «փախուստի վարկած»<sup id="cite_ref-Mahy_Gen_24_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-Mahy_Gen_24-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="RNA-ի_Աշխարհ"><span id="RNA-.D5.AB_.D4.B1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0"></span>RNA-ի Աշխարհ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=7" title=" Խմբագրել <RNA-ի Աշխարհ> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: RNA-ի Աշխարհ"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>RNA-ի աշխարհի վարկածը<sup id="cite_ref-Mahy_Gen_26_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mahy_Gen_26-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> եւ տիրոջ ու ժահրային RNA-ի ու DNA-ի համակարգչային վերլուծումը թոյլ կու տայ աւելի լաւ հասկանալու ժահրերու տարբեր խումբերուն միջեւ գոյութիւն ունեցող ծագումային կապերը եւ կ'օգնէ ժամանակակից ժահրերուն նախնիներուն որոշման հարցին մէջ։ Մինչեւ օրս, սակայն, յայտնի չէ, թէ վերոնշեալ երեք վարկածներէն, որն է ճիշդը<sup id="cite_ref-Mahy_Gen_26_47-1" class="reference"><a href="#cite_note-Mahy_Gen_26-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Կ'ենթադրուի, որ գրեթէ հաւանական չէ բոլոր ժահրերու մէկ ընդհանուր նախնիի մը գոյութիւնը. ամենայն հաւանականութեամբ անցեալին ժահրերու որոշակի խումբեր յառաջացած են իրարմէ անկախ, քանի որ ժահրերու խումբերը ունին ծնային նիւթի կազմակերպման զգալիօրէն տարբերող մեքանիզմներ<sup id="cite_ref-Dimmock—2007——15—16_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock—2007——15—16-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանօթագրութիւններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D6.85.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.AB.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանօթագրութիւններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&veaction=edit&section=8" title=" Խմբագրել <Ծանօթագրութիւններ> բաժինը" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Ծանօթագրութիւններ"><span>Խմբագրել աղբիւրը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Dimmock-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dimmock_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation book">Դիմմոք, Ն.Ջ.; Իստոն, Էնդրու Ջ; Լեփփարդ, Կիթ (2007)։ <i>Ժամանակակից վիրուսոլոգիայի հիմունքներ(անգլերէն)</i> (6 հրտրկթն․)։ Blackwell Publishing։ <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (էջը գոյութիւն չունի)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/1405136456" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/1405136456">1405136456</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.au=%D4%B4%D5%AB%D5%B4%D5%B4%D5%B8%D6%84%2C+%D5%86.%D5%8B.%3B+%D4%BB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%2C+%D4%B7%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82+%D5%8B%3B+%D4%BC%D5%A5%D6%83%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A4%2C+%D4%BF%D5%AB%D5%A9&rft.aulast=%D4%B4%D5%AB%D5%B4%D5%B4%D5%B8%D6%84%2C+%D5%86.%D5%8B.%3B+%D4%BB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%2C+%D4%B7%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82+%D5%8B%3B+%D4%BC%D5%A5%D6%83%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A4%2C+%D4%BF%D5%AB%D5%A9&rft.btitle=%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D6%81+%D5%BE%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB+%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%28%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A7%D5%B6%29&rft.date=2007&rft.edition=6&rft.genre=book&rft.isbn=1405136456&rft.pub=Blackwell+Publishing&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Dimmock_p._49-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dimmock_p._49_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Dimmock p. 49</span> </li> <li id="cite_note-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Breitbart M, Rohwer F (2005)։ «Here a virus, there a virus, everywhere the same virus?»։ <i>Trends Microbiol</i> <b>13</b> (6): 278–84։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15936660">15936660</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.tim.2005.04.003">10.1016/j.tim.2005.04.003</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Here+a+virus%2C+there+a+virus%2C+everywhere+the+same+virus%3F&rft.au=Breitbart+M%2C+Rohwer+F&rft.aulast=Breitbart+M%2C+Rohwer+F&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Trends+Microbiol&rft.pages=278-84&rft.volume=13&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tim.2005.04.003&rft_id=info%3Apmid%2F15936660&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Էդվարդս ՌԱ, Ռոհվեր Ֆ. (Հունիս 2005)։ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038/nrmicro1163">«Վիրուսական մետագենոմիկա»</a>։ <i>Nat. Rev. Microbiol.</i> <b>3</b> (6): 504–10։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15886693">15886693</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnrmicro1163">10.1038/nrmicro1163</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%B4%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%A1&rft.au=%D4%B7%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%BD+%D5%8C%D4%B1%2C+%D5%8C%D5%B8%D5%B0%D5%BE%D5%A5%D6%80+%D5%96.&rft.aulast=%D4%B7%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%BD+%D5%8C%D4%B1%2C+%D5%8C%D5%B8%D5%B0%D5%BE%D5%A5%D6%80+%D5%96.&rft.date=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD+2005&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Nat.+Rev.+Microbiol.&rft.pages=504-10&rft.volume=3&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1038%2Fnrmicro1163&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnrmicro1163&rft_id=info%3Apmid%2F15886693&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Կաղապարն օգտագործում է հնացած <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|month=</code> պարամետրը (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#deprecated_params" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">օգնութիուն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Edwards RA, Rohwer F (2005)։ «Viral metagenomics»։ <i>Nature Reviews Microbiology</i> <b>3</b> (6): 504–10։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15886693">15886693</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnrmicro1163">10.1038/nrmicro1163</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Viral+metagenomics&rft.au=Edwards+RA%2C+Rohwer+F&rft.aulast=Edwards+RA%2C+Rohwer+F&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Nature+Reviews+Microbiology&rft.pages=504-10&rft.volume=3&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnrmicro1163&rft_id=info%3Apmid%2F15886693&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Collier3355-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collier3355_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation book">Կոլիեր, Լեսլի; Բալոզ, Ալբերտ; Սուսման, Մաքս ((1998))։ Մահի, Բրայան եւ Կոլիեր, Լեսլի։, խմբգր․։ <i>Տոպլի եւ Վիլսոնի Մանրէաբանություն եւ Մանրէաբանական Վարակներ (անգլերէն)</i>։ 1, <i>Virology</i> (9 հրտրկթն․)։ էջ 33–55։ <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (էջը գոյութիւն չունի)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0340663162" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0340663162">0340663162</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.au=%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A5%D6%80%2C+%D4%BC%D5%A5%D5%BD%D5%AC%D5%AB%3B+%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%A6%2C+%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%BF%3B+%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B4%D5%A1%D5%B6%2C+%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%BD&rft.aulast=%D4%BF%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%A5%D6%80%2C+%D4%BC%D5%A5%D5%BD%D5%AC%D5%AB%3B+%D4%B2%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%A6%2C+%D4%B1%D5%AC%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%BF%3B+%D5%8D%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B4%D5%A1%D5%B6%2C+%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%BD&rft.btitle=%D5%8F%D5%B8%D5%BA%D5%AC%D5%AB+%D5%A5%D6%82+%D5%8E%D5%AB%D5%AC%D5%BD%D5%B8%D5%B6%D5%AB+%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A7%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6+%D5%A5%D6%82+%D5%84%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A7%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%8E%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80+%28%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A7%D5%B6%29&rft.date=%281998%29&rft.edition=9&rft.genre=book&rft.isbn=0340663162&rft.pages=33-55&rft.volume=1%2C+%27%27Virology%27%27&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Կանչայա Ս., Ֆուրնուս Գ., Չիբանի-Չեննուֆի Ս., Դիլման ՄԼ, Բրուսով Հ. (Օգոստոս 2003)։ «Ֆագերը որպէս կողմնային գենի փոխադրումի միջոցներ (անգլերէն)»։ <i>Curr. Opin. Microbiol.</i> <b>6</b> (4): 417–24։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12941415">12941415</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=%D5%96%D5%A1%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%A8+%D5%B8%D6%80%D5%BA%D5%A7%D5%BD+%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6+%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%AB+%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB+%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80+%28%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A7%D5%B6%29&rft.au=%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%A1+%D5%8D.%2C+%D5%96%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%BD+%D4%B3.%2C+%D5%89%D5%AB%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%89%D5%A5%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%86%D5%AB+%D5%8D.%2C+%D4%B4%D5%AB%D5%AC%D5%B4%D5%A1%D5%B6+%D5%84%D4%BC%2C+%D4%B2%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B8%D5%BE+%D5%80.&rft.aulast=%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%A1+%D5%8D.%2C+%D5%96%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%BD+%D4%B3.%2C+%D5%89%D5%AB%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%89%D5%A5%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%86%D5%AB+%D5%8D.%2C+%D4%B4%D5%AB%D5%AC%D5%B4%D5%A1%D5%B6+%D5%84%D4%BC%2C+%D4%B2%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B8%D5%BE+%D5%80.&rft.date=%D5%95%D5%A3%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD+2003&rft.genre=article&rft.issue=4&rft.jtitle=Curr.+Opin.+Microbiol.&rft.pages=417-24&rft.volume=6&rft_id=info%3Apmid%2F12941415&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Կաղապարն օգտագործում է հնացած <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|month=</code> պարամետրը (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#deprecated_params" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">օգնութիուն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Shors pp. 49–50</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Bordenave G. (2003)։ «Louis Pasteur (1822—1895)»։ <i>Microbes and Infection / Institut Pasteur</i> <b>5</b> (6): 553—560։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12758285">12758285</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS1286-4579%2803%2900075-3">10.1016/S1286-4579(03)00075-3</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Louis+Pasteur+%281822%E2%80%941895%29&rft.au=Bordenave+G.&rft.aulast=Bordenave+G.&rft.date=2003&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Microbes+and+Infection+%2F+Institut+Pasteur&rft.pages=553%E2%80%94560&rft.volume=5&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS1286-4579%2803%2900075-3&rft_id=info%3Apmid%2F12758285&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Shors—2008——76—77-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Shors—2008——76—77_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFShors2008">Shors, 2008</a>, էջեր 76—77</span> </li> <li id="cite_note-Collier———3-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collier———3_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollier">Collier</a>, էջ 3</span> </li> <li id="cite_note-Dimmock—2007——4—5-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dimmock—2007——4—5_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDimmock2007">Dimmock, 2007</a>, էջ 4—5</span> </li> <li id="cite_note-Collier—1998——3-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Collier—1998——3_13-0">13,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Collier—1998——3_13-1">13,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollier1998">Collier, 1998</a>, էջ 3</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceA_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation book">Fenner F. (2009)։ Mahy B. W. J. and Van Regenmortal M. H. V., խմբգր․։ <i>Desk Encyclopedia of General Virology</i> (1 հրտրկթն․)։ Oxford, UK: Academic Press։ էջ 15։ <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (էջը գոյութիւն չունի)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-12-375146-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-12-375146-2">0-12-375146-2</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.au=Fenner+F.&rft.aulast=Fenner+F.&rft.btitle=Desk+Encyclopedia+of+General+Virology&rft.date=2009&rft.edition=1&rft.genre=book&rft.isbn=0-12-375146-2&rft.pages=15&rft.place=Oxford%2C+UK&rft.pub=Academic+Press&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Shors—2008——589-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Shors—2008——589_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFShors2008">Shors, 2008</a>, էջ 589</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">D'Herelle F. (2007)։ «On an invisible microbe antagonistic toward dysenteric bacilli: brief note by Mr. F. D'Herelle, presented by Mr. Roux»։ <i>Research in Microbiology</i> <b>158</b> (7): 553–4։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17855060">17855060</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.resmic.2007.07.005">10.1016/j.resmic.2007.07.005</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=On+an+invisible+microbe+antagonistic+toward+dysenteric+bacilli%3A+brief+note+by+Mr.+F.+D%27Herelle%2C+presented+by+Mr.+Roux&rft.au=D%27Herelle+F.&rft.aulast=D%27Herelle+F.&rft.date=2007&rft.genre=article&rft.issue=7&rft.jtitle=Research+in+Microbiology&rft.pages=553-4&rft.volume=158&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.resmic.2007.07.005&rft_id=info%3Apmid%2F17855060&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Steinhardt E, Israeli C, Lambert R.A. (1913)։ «Studies on the cultivation of the virus of vaccinia»։ <i>J. Inf Dis.</i> <b>13</b> (2): 294–300։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Finfdis%2F13.2.294">10.1093/infdis/13.2.294</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Studies+on+the+cultivation+of+the+virus+of+vaccinia&rft.au=Steinhardt+E%2C+Israeli+C%2C+Lambert+R.A.&rft.aulast=Steinhardt+E%2C+Israeli+C%2C+Lambert+R.A.&rft.date=1913&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=J.+Inf+Dis.&rft.pages=294-300&rft.volume=13&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Finfdis%2F13.2.294&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Collier—1998——4-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collier—1998——4_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollier1998">Collier, 1998</a>, էջ 4</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Goodpasture EW, Woodruff AM, Buddingh GJ (1931)։ «The cultivation of vaccine and other viruses in the chorioallantoic membrane of chick embryos»։ <i>Science</i> <b>74</b> (1919): 371–372։ <a href="/w/index.php?title=Bibcode&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (էջը գոյութիւն չունի)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1931Sci....74..371G">1931Sci....74..371G</a>։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17810781">17810781</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.74.1919.371">10.1126/science.74.1919.371</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=The+cultivation+of+vaccine+and+other+viruses+in+the+chorioallantoic+membrane+of+chick+embryos&rft.au=Goodpasture+EW%2C+Woodruff+AM%2C+Buddingh+GJ&rft.aulast=Goodpasture+EW%2C+Woodruff+AM%2C+Buddingh+GJ&rft.date=1931&rft.genre=article&rft.issue=1919&rft.jtitle=Science&rft.pages=371-372&rft.volume=74&rft_id=info%3Abibcode%2F1931Sci....74..371G&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.74.1919.371&rft_id=info%3Apmid%2F17810781&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Stanley WM, Lauffer MA (1939)։ «Disintegration of tobacco mosaic virus in urea solutions»։ <i>Science</i> <b>89</b> (2311): 345–347։ <a href="/w/index.php?title=Bibcode&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (էջը գոյութիւն չունի)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1939Sci....89..345S">1939Sci....89..345S</a>։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17788438">17788438</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.89.2311.345">10.1126/science.89.2311.345</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Disintegration+of+tobacco+mosaic+virus+in+urea+solutions&rft.au=Stanley+WM%2C+Lauffer+MA&rft.aulast=Stanley+WM%2C+Lauffer+MA&rft.date=1939&rft.genre=article&rft.issue=2311&rft.jtitle=Science&rft.pages=345-347&rft.volume=89&rft_id=info%3Abibcode%2F1939Sci....89..345S&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.89.2311.345&rft_id=info%3Apmid%2F17788438&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Rosen, F. S. (2004)։ «Isolation of poliovirus—John Enders and the Nobel Prize»։ <i>New England Journal of Medicine</i> <b>351</b> (15): 1481–83։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15470207">15470207</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1056%2FNEJMp048202">10.1056/NEJMp048202</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Isolation+of+poliovirus%E2%80%94John+Enders+and+the+Nobel+Prize&rft.au=Rosen%2C+F.+S.&rft.aulast=Rosen%2C+F.+S.&rft.date=2004&rft.genre=article&rft.issue=15&rft.jtitle=New+England+Journal+of+Medicine&rft.pages=1481-83&rft.volume=351&rft_id=info%3Adoi%2F10.1056%2FNEJMp048202&rft_id=info%3Apmid%2F15470207&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-pmid18446425-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pmid18446425_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Norrby E (2008)։ «Nobel Prizes and the emerging virus concept»։ <i>Arch. Virol.</i> <b>153</b> (6): 1109–23։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18446425">18446425</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007%2Fs00705-008-0088-8">10.1007/s00705-008-0088-8</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Nobel+Prizes+and+the+emerging+virus+concept&rft.au=Norrby+E&rft.aulast=Norrby+E&rft.date=2008&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Arch.+Virol.&rft.pages=1109-23&rft.volume=153&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00705-008-0088-8&rft_id=info%3Apmid%2F18446425&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Collier—1998——745-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collier—1998——745_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollier1998">Collier, 1998</a>, էջ 745</span> </li> <li id="cite_note-pmid4348509-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pmid4348509_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Temin H. M., Baltimore D. (1972)։ <a rel="nofollow" class="external text" href="http://garfield.library.upenn.edu/classics1988/A1988R224200002.pdf">«RNA-directed DNA synthesis and RNA tumor viruses»</a>։ <i>Adv. Virus Res.</i> <b>17</b>: 129–86։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4348509">4348509</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0065-3527%2808%2960749-6">10.1016/S0065-3527(08)60749-6</a><span class="reference-accessdate">։ արտագրուած է՝ 2008 թ․ սեպտեմբերի 16</span></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=RNA-directed+DNA+synthesis+and+RNA+tumor+viruses&rft.au=Temin+H.+M.%2C+Baltimore+D.&rft.aulast=Temin+H.+M.%2C+Baltimore+D.&rft.date=1972&rft.genre=article&rft.jtitle=Adv.+Virus+Res.&rft.pages=129-86&rft.volume=17&rft_id=http%3A%2F%2Fgarfield.library.upenn.edu%2Fclassics1988%2FA1988R224200002.pdf&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0065-3527%2808%2960749-6&rft_id=info%3Apmid%2F4348509&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Barre-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Barre_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Barré-Sinoussi, F. եւ այլք (1983)։ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.msu.edu/~luckie/paris/290B/Montagnier.pdf">«Isolation of a T-lymphotropic retrovirus from a patient at risk for acquired immune deficiency syndrome (AIDS)»</a>։ <i>Science</i> <b>220</b> (4599): 868–871։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6189183">6189183</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.6189183">10.1126/science.6189183</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Isolation+of+a+T-lymphotropic+retrovirus+from+a+patient+at+risk+for+acquired+immune+deficiency+syndrome+%28AIDS%29&rft.au=Barr%C3%A9-Sinoussi%2C+F.&rft.aulast=Barr%C3%A9-Sinoussi%2C+F.&rft.date=1983&rft.genre=article&rft.issue=4599&rft.jtitle=Science&rft.pages=868-871&rft.volume=220&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.msu.edu%2F~luckie%2Fparis%2F290B%2FMontagnier.pdf&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.6189183&rft_id=info%3Apmid%2F6189183&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33">CS1 maint: Explicit use of et al. (<a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6:CS1_maint:_Explicit_use_of_et_al.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ստորոգութիւն:CS1 maint: Explicit use of et al. (էջը գոյութիւն չունի)">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">(Buist J. B. <i>Vaccinia and Variola: a study of their life history</i> Churchill, London)</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Stanley W. M., Loring H. S. (1936)։ «The isolation of crystalline tobacco mosaic virus protein from diseased tomato plants»։ <i>Science</i> <b>83</b> (2143): 85։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17756690">17756690</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.83.2143.85">10.1126/science.83.2143.85</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=The+isolation+of+crystalline+tobacco+mosaic+virus+protein+from+diseased+tomato+plants&rft.au=Stanley+W.+M.%2C+Loring+H.+S.&rft.aulast=Stanley+W.+M.%2C+Loring+H.+S.&rft.date=1936&rft.genre=article&rft.issue=2143&rft.jtitle=Science&rft.pages=85&rft.volume=83&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.83.2143.85&rft_id=info%3Apmid%2F17756690&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Stanley W. M., Lauffer M. A. (1939)։ «Disintegration of tobacco mosaic virus in urea solutions»։ <i>Science</i> <b>89</b> (2311): 345–347։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17788438">17788438</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.89.2311.345">10.1126/science.89.2311.345</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Disintegration+of+tobacco+mosaic+virus+in+urea+solutions&rft.au=Stanley+W.+M.%2C+Lauffer+M.+A.&rft.aulast=Stanley+W.+M.%2C+Lauffer+M.+A.&rft.date=1939&rft.genre=article&rft.issue=2311&rft.jtitle=Science&rft.pages=345-347&rft.volume=89&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.89.2311.345&rft_id=info%3Apmid%2F17788438&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-pmid18702397-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pmid18702397_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Creager A. N., Morgan G. J. (2008)։ <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/stable/10.1086/588626">«After the double helix: Rosalind Franklin's research on Tobacco mosaic virus»</a>։ <i>Isis</i> <b>99</b> (2): 239–72։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18702397">18702397</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F588626">10.1086/588626</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=After+the+double+helix%3A+Rosalind+Franklin%27s+research+on+Tobacco+mosaic+virus&rft.au=Creager+A.+N.%2C+Morgan+G.+J.&rft.aulast=Creager+A.+N.%2C+Morgan+G.+J.&rft.date=2008&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Isis&rft.pages=239-72&rft.volume=99&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F10.1086%2F588626&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F588626&rft_id=info%3Apmid%2F18702397&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Dimmock—2007——12-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dimmock—2007——12_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDimmock2007">Dimmock, 2007</a>, էջ 12</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceB_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Cello J., Paul A. V., Wimmer E. (2002)։ «Chemical synthesis of poliovirus cDNA: generation of infectious virus in the absence of natural template»։ <i>Science</i> <b>297</b> (5583): 1016–8։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12114528">12114528</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.1072266">10.1126/science.1072266</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Chemical+synthesis+of+poliovirus+cDNA%3A+generation+of+infectious+virus+in+the+absence+of+natural+template&rft.au=Cello+J.%2C+Paul+A.+V.%2C+Wimmer+E.&rft.aulast=Cello+J.%2C+Paul+A.+V.%2C+Wimmer+E.&rft.date=2002&rft.genre=article&rft.issue=5583&rft.jtitle=Science&rft.pages=1016-8&rft.volume=297&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1072266&rft_id=info%3Apmid%2F12114528&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171110143055/http://www.epidinstitute.info.am/work.html">«Ա.Բ.Ալեքսանյանի անվան համաճարակաբանության, վիրուսաբանության եւ բժշկական մակաբուծաբանության ԳՀԻ պաշտոնական կյանք»</a>։ արխիւացուած է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.epidinstitute.info.am/work.html">բնօրինակէն</a>-էն՝ 2017-11-10-ին<span class="reference-accessdate">։ արտագրուած է՝ <span class="nowrap">2018-12-25</span></span></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.btitle=%D4%B1.%D4%B2.%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB+%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6+%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6%2C+%D5%BE%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6+%D5%A5%D6%82+%D5%A2%D5%AA%D5%B7%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AE%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6+%D4%B3%D5%80%D4%BB+%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D6%84&rft.genre=book&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.epidinstitute.info.am%2Fwork.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">More than one of <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|archiveurl=</code> եւ <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|archive-url=</code> specified (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#redundant_parameters" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">օգնութիուն</a>); </span><span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">More than one of <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|archivedate=</code> եւ <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|archive-date=</code> specified (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#redundant_parameters" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">օգնութիուն</a>); </span><span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">More than one of <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|deadurl=</code> եւ <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|dead-url=</code> specified (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#redundant_parameters" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">օգնութիուն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sci.am/resorgs.php?oid=20&langid=2">ՀՀ ԳԱԱ մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտ ՀՀ ԳԱԱ կայքում</a></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Karalyan Z. A., Avagyan H. R. (2006)։ «Selective cytotoxicity and modification activity of picornaviruses on transformed cell lines»։ <i>Biopolym. Cell.</i> <b>27</b>: 377–380։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.7124%2Fbc.000127">10.7124/bc.000127</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Selective+cytotoxicity+and+modification+activity+of+picornaviruses+on+transformed+cell+lines&rft.au=Karalyan+Z.+A.%2C+Avagyan+H.+R.&rft.aulast=Karalyan+Z.+A.%2C+Avagyan+H.+R.&rft.date=2006&rft.genre=article&rft.jtitle=Biopolym.+Cell.&rft.pages=377-380&rft.volume=27&rft_id=info%3Adoi%2F10.7124%2Fbc.000127&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Հայաստան հանրագիտարան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երեւան, 2012 թ, էջ 435-437</span> </li> <li id="cite_note-pmid16494962-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pmid16494962_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Iyer LM, Balaji S, Koonin EV, Aravind L (2006)։ «Evolutionary genomics of nucleo-cytoplasmic large DNA viruses»։ <i>Virus Res.</i> <b>117</b> (1): 156–84։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16494962">16494962</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.virusres.2006.01.009">10.1016/j.virusres.2006.01.009</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Evolutionary+genomics+of+nucleo-cytoplasmic+large+DNA+viruses&rft.au=Iyer+LM%2C+Balaji+S%2C+Koonin+EV%2C+Aravind+L&rft.aulast=Iyer+LM%2C+Balaji+S%2C+Koonin+EV%2C+Aravind+L&rft.date=2006&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Virus+Res.&rft.pages=156-84&rft.volume=117&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.virusres.2006.01.009&rft_id=info%3Apmid%2F16494962&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-pmid20660197-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pmid20660197_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">Sanjuán R, Nebot MR, Chirico N, Mansky LM, Belshaw R (October 2010)։ <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2937809">«Viral mutation rates»</a>։ <i>Journal of Virology</i> <b>84</b> (19): 9733–48։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Central&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Central (էջը գոյութիւն չունի)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2937809">2937809</a>։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20660197">20660197</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1128%2FJVI.00694-10">10.1128/JVI.00694-10</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=Viral+mutation+rates&rft.au=Sanju%C3%A1n+R%2C+Nebot+MR%2C+Chirico+N%2C+Mansky+LM%2C+Belshaw+R&rft.aulast=Sanju%C3%A1n+R%2C+Nebot+MR%2C+Chirico+N%2C+Mansky+LM%2C+Belshaw+R&rft.date=October+2010&rft.genre=article&rft.issue=19&rft.jtitle=Journal+of+Virology&rft.pages=9733-48&rft.volume=84&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2937809&rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJVI.00694-10&rft_id=info%3Apmc%2F2937809&rft_id=info%3Apmid%2F20660197&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">Կաղապարն օգտագործում է հնացած <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|month=</code> պարամետրը (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors#deprecated_params" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">օգնութիուն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Shors—2008——14—16-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Shors—2008——14—16_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFShors2008">Shors, 2008</a>, էջեր 14—16</span> </li> <li id="cite_note-Collier—1998——11—21-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collier—1998——11—21_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollier1998">Collier, 1998</a>, էջեր 11—21</span> </li> <li id="cite_note-Dimmock—2007——16-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dimmock—2007——16_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDimmock2007">Dimmock, 2007</a>, էջ 16</span> </li> <li id="cite_note-Collier—1998——11-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collier—1998——11_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollier1998">Collier, 1998</a>, էջ 11</span> </li> <li id="cite_note-Mahy_Gen_24-42"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Mahy_Gen_24_42-0">42,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Mahy_Gen_24_42-1">42,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="citation book">Mahy W. J. & Van Regenmortel M. H. V. (eds) (2009)։ <i>Desk Encyclopedia of General Virology</i>։ Oxford: Academic Press։ էջ 24։ <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (էջը գոյութիւն չունի)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-12-375146-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-12-375146-2">0-12-375146-2</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.au=Mahy+W.+J.+%26+Van+Regenmortel+M.+H.+V.+%28eds%29&rft.aulast=Mahy+W.+J.+%26+Van+Regenmortel+M.+H.+V.+%28eds%29&rft.btitle=Desk+Encyclopedia+of+General+Virology&rft.date=2009&rft.genre=book&rft.isbn=0-12-375146-2&rft.pages=24&rft.place=Oxford&rft.pub=Academic+Press&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Shors—2008——574-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Shors—2008——574_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFShors2008">Shors, 2008</a>, էջ 574</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation journal">McClintock B. (1950)։ <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/discover/10.2307/88037?uid=3738936&uid=2129&uid=2&uid=70&uid=4&sid=21102180278701">«The origin and behavior of mutable loci in maize»</a>։ <i>Proc Natl Acad Sci U S A.</i> <b>36</b> (6): 344–55։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Central&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Central (էջը գոյութիւն չունի)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1063197">1063197</a>։ <a href="/w/index.php?title=PubMed_Identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="PubMed Identifier (էջը գոյութիւն չունի)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15430309">15430309</a>։ <a href="/w/index.php?title=Digital_object_identifier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Digital object identifier (էջը գոյութիւն չունի)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.36.6.344">10.1073/pnas.36.6.344</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.atitle=The+origin+and+behavior+of+mutable+loci+in+maize&rft.au=McClintock%2C+B.&rft.aufirst=B.&rft.aulast=McClintock&rft.date=1950&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+U+S+A.&rft.pages=344-55&rft.volume=36&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fdiscover%2F10.2307%2F88037%3Fuid%3D3738936%26uid%3D2129%26uid%3D2%26uid%3D70%26uid%3D4%26sid%3D21102180278701&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.36.6.344&rft_id=info%3Apmc%2F1063197&rft_id=info%3Apmid%2F15430309&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Dimmock—2007——4-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dimmock—2007——4_45-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDimmock2007">Dimmock, 2007</a>, էջ 4</span> </li> <li id="cite_note-Collier—1998——11—12-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Collier—1998——11—12_46-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFCollier1998">Collier, 1998</a>, էջեր 11—12</span> </li> <li id="cite_note-Mahy_Gen_26-47"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Mahy_Gen_26_47-0">47,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Mahy_Gen_26_47-1">47,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="citation book">Mahy W. J. & Van Regenmortel M. H. V. (eds) (2009)։ <i>Desk Encyclopedia of General Virology</i>։ Oxford: Academic Press։ էջ 26։ <a href="/w/index.php?title=International_Standard_Book_Number&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Standard Book Number (էջը գոյութիւն չունի)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-12-375146-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-12-375146-2">0-12-375146-2</a></span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fhyw.wikipedia.org%3A%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&rft.au=Mahy+W.+J.+%26+Van+Regenmortel+M.+H.+V.+%28eds%29&rft.aulast=Mahy+W.+J.+%26+Van+Regenmortel+M.+H.+V.+%28eds%29&rft.btitle=Desk+Encyclopedia+of+General+Virology&rft.date=2009&rft.genre=book&rft.isbn=0-12-375146-2&rft.pages=26&rft.place=Oxford&rft.pub=Academic+Press&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Dimmock—2007——15—16-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dimmock—2007——15—16_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDimmock2007">Dimmock, 2007</a>, էջեր 15—16</span> </li> </ol></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Վերցուած է «<a dir="ltr" href="https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժահր&oldid=230503">https://hyw.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժահր&oldid=230503</a>» էջէն</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Ստորոգութիւններ</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6:%D4%B7%D5%BB%D5%A5%D6%80,_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D6%84_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A5%D5%B6_%D5%B0%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AE_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%BF%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%B0%D5%B2%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ստորոգութիւն:Էջեր, որոնք օգտագործում են հնացած պարամետրերով հղման կաղապարներ (էջը գոյութիւն չունի)">Էջեր, որոնք օգտագործում են հնացած պարամետրերով հղման կաղապարներ</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6:CS1_maint:_Explicit_use_of_et_al.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ստորոգութիւն:CS1 maint: Explicit use of et al. (էջը գոյութիւն չունի)">CS1 maint: Explicit use of et al.</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6:Pages_with_citations_having_redundant_parameters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ստորոգութիւն:Pages with citations having redundant parameters (էջը գոյութիւն չունի)">Pages with citations having redundant parameters</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ խմբագրուած է 14 Մայիս 2024 թուականի ժամը 20:24ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Գրութիւնը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> թույլատրագրի մէջ, առանձին դեպքերով հնարաւոր է յաւելեալ պայմաններ ունենալ։ Մանրամասնութիւններու համար այցելեցէք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Սեփական տուեալներու պահպանման քաղաքականութիւն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%B6">Ուիքիփետիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D6%84%D5%AB%D6%83%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%A1:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D5%A8%D5%B6%D5%A4%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%80_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4">Պատասխանատուութենէ Հրաժարում</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրաւորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hyw.wikipedia.org">Վիճակագրութիւն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Քուքիներու հաստատում</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hyw.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Բջիջային տեսք</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-dzg2x","wgBackendResponseTime":682,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.244","walltime":"0.363","ppvisitednodes":{"value":2598,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":65103,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":999,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":53438,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 185.334 1 -total"," 70.64% 130.928 1 Կաղապար:Ծնթ․ցանկ"," 20.86% 38.663 21 Կաղապար:Cite_journal"," 18.35% 34.006 5 Կաղապար:Cite_book"," 15.81% 29.305 17 Կաղապար:Sfn"," 2.18% 4.040 17 Կաղապար:Str_trim"," 2.08% 3.863 1 Կաղապար:Cite_web"," 1.90% 3.521 1 Կաղապար:Main_other"," 1.74% 3.225 2 Կաղապար:Lang-la"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.046","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1815012,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-dzg2x","timestamp":"20241127174413","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u053a\u0561\u0570\u0580","url":"https:\/\/hyw.wikipedia.org\/wiki\/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q808","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q808","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2018-12-24T14:54:27Z","dateModified":"2024-05-14T20:24:38Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c0\/CowpeaMosaicVirus3D.png"}</script> </body> </html>