CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eo" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Majaoj - Vikipedio</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )eowikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januaro","februaro","marto","aprilo","majo","junio","julio","aŭgusto","septembro","oktobro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"d60f0a5b-a8d4-45a7-8c54-0f0efef67e86","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Majaoj","wgTitle":"Majaoj","wgCurRevisionId":8882754,"wgRevisionId":8882754,"wgArticleId":31803,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Paĝoj kiuj uzas ISBNajn magiajn ligilojn","Artikoloj kun Vikidatumaj bildoj","Listo de arkivitaj paĝoj de Retarkivo","Legindaj artikoloj de nekonata dato","Legindaj artikoloj","Artikoloj de la monato en 2021","Havendaj artikoloj pli grandaj ol 30 kB","Majaoj","Majaaj etnoj","Mezameriko","Arkeologio","Religio"],"wgPageViewLanguage":"eo","wgPageContentLanguage":"eo","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Majaoj","wgRelevantArticleId":31803, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":8882754,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eo","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eo"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q28567","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform", "platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.niceInfoboxes":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.Rekta-ligilo-al-Komunejo","ext.gadget.DocTabs","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eo&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eo&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eo&modules=ext.gadget.niceInfoboxes&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eo&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg/800px-El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg/640px-El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Majaoj - Vikipedio"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eo.m.wikipedia.org/wiki/Majaoj"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redakti" href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedio (eo)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eo.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Majaoj"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eo"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedio Atom-fonto" href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Lastaj_%C5%9Dan%C4%9Doj&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Majaoj rootpage-Majaoj skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltu al enhavo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Retejo"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ĉefa menuo" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ĉefa menuo</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ĉefa menuo</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">movigi al flanka panelo</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">kaŝi</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigado </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-desciption" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedio:%C4%88efpa%C4%9Do"><span>Ĉefpaĝo</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portalo:Komunumo" title="Pri la projekto, kion vi povas fari, kie vi povas trovi ion"><span>Komunuma portalo</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedio:Diskutejo"><span>Diskutejo</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedio:Aktuala%C4%B5oj" title="Trovi fonajn informojn pri nunaj eventoj"><span>Aktualaĵoj</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Lastaj_%C5%9Dan%C4%9Doj" title="Listo de la lastaj ŝanĝoj en la vikio. [r]" accesskey="r"><span>Lastaj ŝanĝoj</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Novaj_pa%C4%9Doj"><span>Novaj paĝoj</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Hazarda_pa%C4%9Do" title="Iri al hazarda paĝo [x]" accesskey="x"><span>Hazarda paĝo</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Helpo:Enhavo" title="La loko por eltrovi"><span>Helpo</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Vikipedio:%C4%88efpa%C4%9Do" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedio" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-eo.svg" style="width: 6.875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eo.svg" width="109" height="13" style="width: 6.8125em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Ser%C4%89i" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Serĉi tra Vikipedio [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Serĉi</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Serĉi tra Vikipedio" aria-label="Serĉi tra Vikipedio" autocapitalize="sentences" title="Serĉi tra Vikipedio [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specialaĵo:Serĉi"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Serĉi</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Personaj iloj"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspekto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspekto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspekto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eo.wikipedia.org&uselang=eo" class=""><span>Donaci</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Krei_konton&returnto=Majaoj" title="Ni rekomendas ke vi kreu uzantokonton kaj ensalutu, kvankam tio ne estas deviga" class=""><span>Krei konton</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Ensaluti&returnto=Majaoj" title="Ni rekomendas ke vi ensalutu, kvankam tio ne estas devige. [o]" accesskey="o" class=""><span>Ensaluti</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Pliaj agordoj" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Personaj iloj" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Personaj iloj</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menuo de uzanto" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eo.wikipedia.org&uselang=eo"><span>Donaci</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Krei_konton&returnto=Majaoj" title="Ni rekomendas ke vi kreu uzantokonton kaj ensalutu, kvankam tio ne estas deviga"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Krei konton</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Ensaluti&returnto=Majaoj" title="Ni rekomendas ke vi ensalutu, kvankam tio ne estas devige. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Ensaluti</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Paĝoj por elsalutitaj redaktistoj <a href="/wiki/Helpo:Enkonduko" aria-label="Lernu pli pri redaktado"><span>Lernu pli</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Miaj_kontribuoj" title="Listo de redaktoj faritaj el ĉi tiu IPa adreso [y]" accesskey="y"><span>Kontribuoj</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Mia_diskutpa%C4%9Do" title="Diskuto pri redaktoj sub tiu ĉi IP adreso [n]" accesskey="n"><span>Diskuto</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Retejo"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Enhavo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Enhavo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">movigi al flanka panelo</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">kaŝi</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Komenco</div> </a> </li> <li id="toc-Kulturhistorio" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kulturhistorio"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Kulturhistorio</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kulturhistorio-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Baskuli Kulturhistorio subsekcio</span> </button> <ul id="toc-Kulturhistorio-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Erao_antaŭklasika" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Erao_antaŭklasika"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Erao antaŭklasika</span> </div> </a> <ul id="toc-Erao_antaŭklasika-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erao_klasika" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Erao_klasika"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Erao klasika</span> </div> </a> <ul id="toc-Erao_klasika-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erao_postklasika" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Erao_postklasika"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Erao postklasika</span> </div> </a> <ul id="toc-Erao_postklasika-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kolapso_de_la_majaaj_centroj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Kolapso_de_la_majaaj_centroj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3.1</span> <span>Kolapso de la majaaj centroj</span> </div> </a> <ul id="toc-Kolapso_de_la_majaaj_centroj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Postkolapsa_epoko" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Postkolapsa_epoko"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3.2</span> <span>Postkolapsa epoko</span> </div> </a> <ul id="toc-Postkolapsa_epoko-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Periodo_de_kontakto_kaj_konkero_fare_de_hispanoj_(1511-1697)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Periodo_de_kontakto_kaj_konkero_fare_de_hispanoj_(1511-1697)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Periodo de kontakto kaj konkero fare de hispanoj (1511-1697)</span> </div> </a> <ul id="toc-Periodo_de_kontakto_kaj_konkero_fare_de_hispanoj_(1511-1697)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Persistado_de_la_majaa_kulturo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Persistado_de_la_majaa_kulturo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Persistado de la majaa kulturo</span> </div> </a> <ul id="toc-Persistado_de_la_majaa_kulturo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Religio" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Religio"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Religio</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Religio-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Baskuli Religio subsekcio</span> </button> <ul id="toc-Religio-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Direĝaj_urboj_en_la_pluvarbaro" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Direĝaj_urboj_en_la_pluvarbaro"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Direĝaj urboj en la pluvarbaro</span> </div> </a> <ul id="toc-Direĝaj_urboj_en_la_pluvarbaro-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tempoj_kaj_kosmo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tempoj_kaj_kosmo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Tempoj kaj kosmo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tempoj_kaj_kosmo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dioj_kaj_oferoj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dioj_kaj_oferoj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Dioj kaj oferoj</span> </div> </a> <ul id="toc-Dioj_kaj_oferoj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Politiko_kaj_socio" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Politiko_kaj_socio"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Politiko kaj socio</span> </div> </a> <ul id="toc-Politiko_kaj_socio-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kulturo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kulturo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kulturo</span> </div> </a> <ul id="toc-Kulturo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Milito" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Milito"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Milito</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Milito-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Baskuli Milito subsekcio</span> </button> <ul id="toc-Milito-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Militistoj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Militistoj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Militistoj</span> </div> </a> <ul id="toc-Militistoj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Armiloj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Armiloj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Armiloj</span> </div> </a> <ul id="toc-Armiloj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ekonomio" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ekonomio"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ekonomio</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ekonomio-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Baskuli Ekonomio subsekcio</span> </button> <ul id="toc-Ekonomio-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Komerco" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Komerco"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Komerco</span> </div> </a> <ul id="toc-Komerco-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Disvolvigo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Disvolvigo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1.1</span> <span>Disvolvigo</span> </div> </a> <ul id="toc-Disvolvigo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Komercistoj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Komercistoj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1.2</span> <span>Komercistoj</span> </div> </a> <ul id="toc-Komercistoj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bazaroj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bazaroj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1.3</span> <span>Bazaroj</span> </div> </a> <ul id="toc-Bazaroj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Agrikulturo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Agrikulturo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Agrikulturo</span> </div> </a> <ul id="toc-Agrikulturo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Majaoj_en_Esperanto" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Majaoj_en_Esperanto"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Majaoj en Esperanto</span> </div> </a> <ul id="toc-Majaoj_en_Esperanto-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fakuloj_pri_majaoj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Fakuloj_pri_majaoj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Fakuloj pri majaoj</span> </div> </a> <ul id="toc-Fakuloj_pri_majaoj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Famaj_majaoj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Famaj_majaoj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Famaj majaoj</span> </div> </a> <ul id="toc-Famaj_majaoj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referencoj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referencoj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Referencoj</span> </div> </a> <ul id="toc-Referencoj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literaturo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Literaturo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Literaturo</span> </div> </a> <ul id="toc-Literaturo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vidu_ankaŭ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Vidu_ankaŭ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Vidu ankaŭ</span> </div> </a> <ul id="toc-Vidu_ankaŭ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Eksteraj_ligiloj" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Eksteraj_ligiloj"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Eksteraj ligiloj</span> </div> </a> <ul id="toc-Eksteraj_ligiloj-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Enhavo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ŝaltu la enhavtabelon" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ŝaltu la enhavtabelon</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Majaoj</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Iru al artikolo en alia lingvo. Havebla en 123 lingvo" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-123" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">123 lingvoj</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Maja" title="Maja — afrikansa" lang="af" hreflang="af" data-title="Maja" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikansa" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — svisgermana" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Maya" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="svisgermana" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Cultura_maya" title="Cultura maya — aragona" lang="an" hreflang="an" data-title="Cultura maya" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragona" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%8A%D8%A7" title="حضارة المايا — araba" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حضارة المايا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="araba" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="মায়া সভ্যতা — asama" lang="as" hreflang="as" data-title="মায়া সভ্যতা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asama" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n_maya" title="Civilización maya — asturia" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Civilización maya" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturia" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Mayya_sivilizasiyas%C4%B1" title="Mayya sivilizasiyası — azerbajĝana" lang="az" hreflang="az" data-title="Mayya sivilizasiyası" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbajĝana" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="ماییا مدنیتی — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ماییا مدنیتی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_(%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F)" title="Майя (цивилизация) — baŝkira" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Майя (цивилизация)" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baŝkira" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Maya-Klassik" title="Maya-Klassik — Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Maya-Klassik" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Maj%C4%93" title="Majē — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Majē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D1%8F" title="Цывілізацыя мая — belorusa" lang="be" hreflang="be" data-title="Цывілізацыя мая" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belorusa" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8F" title="Мая — Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мая" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D0%B8%D1%82%D0%B5" title="Цивилизация на маите — bulgara" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Цивилизация на маите" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgara" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="মায়া সভ্যতা — bengala" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মায়া সভ্যতা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengala" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%82%E0%BD%93%E0%BD%A0%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%96%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BC%8D" title="གནའ་རབས་མ་ཡ། — tibeta" lang="bo" hreflang="bo" data-title="གནའ་རབས་མ་ཡ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibeta" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sevenadurezh_vaya" title="Sevenadurezh vaya — bretona" lang="br" hreflang="br" data-title="Sevenadurezh vaya" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretona" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Maje" title="Maje — bosna" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Maje" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosna" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D1%91%D0%BB" title="Майя соёл — Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Майя соёл" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Civilitzaci%C3%B3_maia" title="Civilització maia — kataluna" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Civilització maia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataluna" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Maya_%C3%B9ng-m%C3%ACng" title="Maya ùng-mìng — Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Maya ùng-mìng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_(%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8)" title="Майя (цивилизаци) — ĉeĉena" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Майя (цивилизаци)" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ĉeĉena" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%95%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="شارستانیەتیی مایا — sorana" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="شارستانیەتیی مایا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorana" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Maya_tsivilizatsiyas%C4%B1" title="Maya tsivilizatsiyası — Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Maya tsivilizatsiyası" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Maysk%C3%A1_civilizace" title="Mayská civilizace — ĉeĥa" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mayská civilizace" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ĉeĥa" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwareiddiad_y_Maya" title="Gwareiddiad y Maya — kimra" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwareiddiad y Maya" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="kimra" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — dana" lang="da" hreflang="da" data-title="Maya" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dana" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Maya-Zivilisation" title="Maya-Zivilisation — germana" lang="de" hreflang="de" data-title="Maya-Zivilisation" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="germana" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%9C%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%B1" title="Πολιτισμός των Μάγια — greka" lang="el" hreflang="el" data-title="Πολιτισμός των Μάγια" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greka" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Maya_civilization" title="Maya civilization — angla" lang="en" hreflang="en" data-title="Maya civilization" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angla" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="leginda artikolo"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cultura_maya" title="Cultura maya — hispana" lang="es" hreflang="es" data-title="Cultura maya" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hispana" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Maiade_tsivilisatsioon" title="Maiade tsivilisatsioon — estona" lang="et" hreflang="et" data-title="Maiade tsivilisatsioon" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estona" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Maien_zibilizazioa" title="Maien zibilizazioa — eŭska" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Maien zibilizazioa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="eŭska" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86_%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="تمدن مایا — persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تمدن مایا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Mayojen_korkeakulttuuri" title="Mayojen korkeakulttuuri — finna" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mayojen korkeakulttuuri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finna" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mayar%C3%ADki%C3%B0" title="Mayaríkið — feroa" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mayaríkið" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="feroa" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Civilisation_maya" title="Civilisation maya — franca" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Civilisation maya" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="franca" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — nord-frisa" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Maya" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="nord-frisa" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Na_M%C3%A1ighigh" title="Na Máighigh — irlanda" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Na Máighigh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlanda" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/S%C3%ACobhaltas_nam_Maya" title="Sìobhaltas nam Maya — skot-gaela" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Sìobhaltas nam Maya" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="skot-gaela" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n_maia" title="Civilización maia — galega" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Civilización maia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galega" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%8A%D8%A7_%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A4%D9%86" title="مايا تمدؤن — Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="مايا تمدؤن" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Majaku%C3%A9ra" title="Majakuéra — gvarania" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Majakuéra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="gvarania" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%90%D7%99%D7%94" title="מאיה — hebrea" lang="he" hreflang="he" data-title="מאיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrea" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="माया सभ्यता — hinda" lang="hi" hreflang="hi" data-title="माया सभ्यता" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hinda" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Maya_sabhyata" title="Maya sabhyata — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Maya sabhyata" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Maya_Indijanci" title="Maya Indijanci — kroata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Maya Indijanci" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="kroata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Maja_civiliz%C3%A1ci%C3%B3" title="Maja civilizáció — hungara" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Maja civilizáció" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hungara" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մայաների քաղաքակրթություն — armena" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մայաների քաղաքակրթություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armena" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6%D5%A8" title="Մայաներու քաղաքակրթութիւնը — Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մայաներու քաղաքակրթութիւնը" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Civilisation_Maya" title="Civilisation Maya — Interlingvao" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Civilisation Maya" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingvao" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Peradaban_Maya" title="Peradaban Maya — indonezia" lang="id" hreflang="id" data-title="Peradaban Maya" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Maya" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Majaveldi%C3%B0" title="Majaveldið — islanda" lang="is" hreflang="is" data-title="Majaveldið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islanda" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — itala" lang="it" hreflang="it" data-title="Maya" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="itala" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9E%E3%83%A4%E6%96%87%E6%98%8E" title="マヤ文明 — japana" lang="ja" hreflang="ja" data-title="マヤ文明" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japana" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="მაიას ცივილიზაცია — kartvela" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მაიას ცივილიზაცია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="kartvela" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Maya" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Майя өркениеті — kazaĥa" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Майя өркениеті" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazaĥa" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B2%BE_%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%97%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%A4%E0%B3%86" title="ಮಾಯಾ ನಾಗರಿಕತೆ — kanara" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮಾಯಾ ನಾಗರಿಕತೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kanara" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A7%88%EC%95%BC_%EB%AC%B8%EB%AA%85" title="마야 문명 — korea" lang="ko" hreflang="ko" data-title="마야 문명" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="korea" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cultura_Mayana" title="Cultura Mayana — latino" lang="la" hreflang="la" data-title="Cultura Mayana" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latino" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Mayas" title="Mayas — judhispana" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Mayas" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="judhispana" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Maia_(sivilia)" title="Maia (sivilia) — Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Maia (sivilia)" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Maya" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Majai" title="Majai — litova" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Majai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litova" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Maiju_civiliz%C4%81cija" title="Maiju civilizācija — latva" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Maiju civilizācija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latva" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Sivilizasi%C3%B4na_maia" title="Sivilizasiôna maia — malagasa" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sivilizasiôna maia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malagasa" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%98%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Мајанска цивилизација — makedona" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Мајанска цивилизација" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="makedona" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%82%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="മായൻ സംസ്കാരം — malajalama" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മായൻ സംസ്കാരം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalama" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8F%D0%B0" title="Маяа — mongola" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Маяа" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongola" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A5%80" title="माया संस्कृती — marata" lang="mr" hreflang="mr" data-title="माया संस्कृती" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marata" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Tamadun_Maya" title="Tamadun Maya — malaja" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Tamadun Maya" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaja" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Maja" title="Maja — malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Maja" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Cebeliza%C3%A7on_maia" title="Cebelizaçon maia — miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Cebelizaçon maia" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="miranda" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%9A%E1%80%AC_%E1%80%9A%E1%80%89%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF_%E1%80%9C%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80" title="မာယာ ယဉ်ကျေးမှု လောက — birma" lang="my" hreflang="my" data-title="မာယာ ယဉ်ကျေးမှု လောက" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birma" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="مایا — mazandarana" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مایا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandarana" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Maya_(Indianers)" title="Maya (Indianers) — platgermana" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Maya (Indianers)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="platgermana" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%B2%E0%A4%B9%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="माया लहना — nevara" lang="new" hreflang="new" data-title="माया लहना" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="nevara" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mayacultuur" title="Mayacultuur — nederlanda" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Mayacultuur" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nederlanda" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Mayaer" title="Mayaer — novnorvega" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Mayaer" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="novnorvega" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Mayakulturen" title="Mayakulturen — dannorvega" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Mayakulturen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="dannorvega" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Civilizacion_maia" title="Civilizacion maia — okcitana" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Civilizacion maia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="okcitana" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AE%E0%AC%BE%E0%AD%9F%E0%AC%BE_%E0%AC%B8%E0%AC%AD%E0%AD%8D%E0%AD%9F%E0%AC%A4%E0%AC%BE" title="ମାୟା ସଭ୍ୟତା — orijo" lang="or" hreflang="or" data-title="ମାୟା ସଭ୍ୟତା" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="orijo" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%86_%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AD%E0%A8%BF%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A8%BE" title="ਮਾਇਆ ਸੱਭਿਅਤਾ — panĝaba" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਾਇਆ ਸੱਭਿਅਤਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="panĝaba" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Cywilizacja_Maj%C3%B3w" title="Cywilizacja Majów — pola" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Cywilizacja Majów" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="pola" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%A7_%D8%B1%DB%81%D8%AA%D9%84" title="مایا رہتل — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مایا رہتل" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_maia" title="Civilização maia — portugala" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Civilização maia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugala" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Maya_hawaykawsay" title="Maya hawaykawsay — keĉua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Maya hawaykawsay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keĉua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Civiliza%C8%9Bia_maya%C8%99%C4%83" title="Civilizația mayașă — rumana" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Civilizația mayașă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumana" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_(%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F)" title="Майя (цивилизация) — rusa" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Майя (цивилизация)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rusa" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Tziviltade_Maya" title="Tziviltade Maya — sarda" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Tziviltade Maya" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sarda" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Maya_ceevilisation" title="Maya ceevilisation — skota" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Maya ceevilisation" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="skota" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — serbo-Kroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Maya" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-Kroata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%BA%E0%B7%8F_%E0%B7%81%E0%B7%92%E0%B7%82%E0%B7%8A%E0%B6%A7%E0%B7%8F%E0%B6%A0%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B6%BA" title="මායා ශිෂ්ටාචාරය — sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="මායා ශිෂ්ටාචාරය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mayan_civilization" title="Mayan civilization — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mayan civilization" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Maysk%C3%A1_civiliz%C3%A1cia" title="Mayská civilizácia — slovaka" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mayská civilizácia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaka" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Maji" title="Maji — slovena" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Maji" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovena" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Qytet%C3%ABrimi_Maja" title="Qytetërimi Maja — albana" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Qytetërimi Maja" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albana" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D1%98%D0%B0" title="Цивилизација Маја — serba" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Цивилизација Маја" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serba" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Maya" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Peradaban_Maya" title="Peradaban Maya — sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Peradaban Maya" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Mayakulturen" title="Mayakulturen — sveda" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mayakulturen" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sveda" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — svahila" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Maya" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="svahila" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%AF%E0%AE%BE_%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="மாயா நாகரிகம் — tamila" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மாயா நாகரிகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamila" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A2%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="อารยธรรมมายา — taja" lang="th" hreflang="th" data-title="อารยธรรมมายา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="taja" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kabihasnang_Maya" title="Kabihasnang Maya — tagaloga" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kabihasnang Maya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagaloga" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Maya_uygarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Maya uygarlığı — turka" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Maya uygarlığı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turka" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%8F_(%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F)" title="Майя (цивилизация) — tatara" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Майя (цивилизация)" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatara" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8F_(%D1%86%D0%B8%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F)" title="Мая (цивілізація) — ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мая (цивілізація)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%A7_%D8%AA%DB%81%D8%B0%DB%8C%D8%A8" title="مایا تہذیب — urduo" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مایا تہذیب" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urduo" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Maya_sivilizatsiyasi" title="Maya sivilizatsiyasi — uzbeka" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Maya sivilizatsiyasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeka" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Maya" title="Maya — Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Maya" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/V%C4%83n_minh_Maya" title="Văn minh Maya — vjetnama" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Văn minh Maya" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vjetnama" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Maya_(civiliz%C3%A5cion)" title="Maya (civilizåcion) — valona" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Maya (civilizåcion)" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="valona" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sibilisasyon_Maya" title="Sibilisasyon Maya — varaja" lang="war" hreflang="war" data-title="Sibilisasyon Maya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="varaja" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%8E%9B%E9%9B%85%E6%96%87%E6%98%8E" title="玛雅文明 — vua" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="玛雅文明" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="vua" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="elstara artikolo"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A8_%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="მაიაშ ცივილიზაცია — Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მაიაშ ცივილიზაცია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%90%D7%99%D7%90_%D7%A6%D7%99%D7%95%D7%95%D7%99%D7%9C%D7%99%D7%96%D7%90%D7%A6%D7%99%D7%A2" title="מאיא ציוויליזאציע — jida" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מאיא ציוויליזאציע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jida" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="leginda artikolo"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%91%AA%E9%9B%85%E6%96%87%E6%98%8E" title="瑪雅文明 — ĉina" lang="zh" hreflang="zh" data-title="瑪雅文明" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ĉina" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E9%9B%85" title="馬雅 — Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="馬雅" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Maya_b%C3%BBn-b%C3%AAng" title="Maya bûn-bêng — Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Maya bûn-bêng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%91%AA%E9%9B%85%E6%96%87%E6%98%8E" title="瑪雅文明 — kantona" lang="yue" hreflang="yue" data-title="瑪雅文明" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantona" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q28567#sitelinks-wikipedia" title="Redakti interlingvajn ligilojn" class="wbc-editpage">Redakti ligilojn</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Nomspacoj"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Majaoj" title="Vidi la artikolon [c]" accesskey="c"><span>Artikolo</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Diskuto:Majaoj&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Diskuto pri la artikolo (paĝo ne ekzistas) [t]" accesskey="t"><span>Diskuto</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ŝanĝi lingvan varianton" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Esperanto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vidoj"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Majaoj"><span>Legi</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit" title="Redakti ĉi tiun paĝon [v]" accesskey="v"><span>Redakti</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit" title="Redakti fontan kodon de tiu ĉi paĝo [e]" accesskey="e"><span>Redakti fonton</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=history" title="Antaŭaj versioj de ĉi tiu paĝo. [h]" accesskey="h"><span>Vidi historion</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paĝaj iloj"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Iloj" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Iloj</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Iloj</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">movigi al flanka panelo</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">kaŝi</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Pliaj opcioj" > <div class="vector-menu-heading"> Agoj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Majaoj"><span>Legi</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit" title="Redakti ĉi tiun paĝon [v]" accesskey="v"><span>Redakti</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit" title="Redakti fontan kodon de tiu ĉi paĝo [e]" accesskey="e"><span>Redakti fonton</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=history"><span>Vidi historion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ĝenerale </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Kio_ligas_%C4%89i_tien%3F/Majaoj" title="Listo de ĉiuj vikiaj paĝoj kiuj ligas ĉi tien [j]" accesskey="j"><span>Ligiloj ĉi tien</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Rilataj_%C5%9Dan%C4%9Doj/Majaoj" rel="nofollow" title="Lastaj ŝanĝoj en paĝoj kiuj ligas al ĉi tiu paĝo [k]" accesskey="k"><span>Rilataj ŝanĝoj</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eo" title="Alŝuti dosierojn [u]" accesskey="u"><span>Alŝuti dosieron</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Specialaj_pa%C4%9Doj" title="Listo de ĉiuj specialaj paĝoj [q]" accesskey="q"><span>Specialaj paĝoj</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&oldid=8882754" title="Porĉiama ligilo al ĉi versio de la paĝo"><span>Konstanta ligilo</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=info" title="Pli da informo pri ĉi tiu paĝo"><span>Informoj pri la paĝo</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Citi&page=Majaoj&id=8882754&wpFormIdentifier=titleform" title="Informoj pri kiel citi ĉi tiun paĝon"><span>Citi ĉi tiun artikolon</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feo.wikipedia.org%2Fwiki%2FMajaoj"><span>Akiri mallongigitan URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:QrCode&url=https%3A%2F%2Feo.wikipedia.org%2Fwiki%2FMajaoj"><span>Elŝutu QR-kodon</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Presi/elporti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Majaoj"><span>Krei libron</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciala%C4%B5o:DownloadAsPdf&page=Majaoj&action=show-download-screen"><span>Elŝuti kiel PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Majaoj&printable=yes" title="Presebla versio de tiu ĉi paĝo [p]" accesskey="p"><span>Presebla versio</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> En aliaj projektoj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maya_civilization" hreflang="en"><span>Vikimedia Komunejo</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q28567" title="Ligilo al konektita datuma ero [g]" accesskey="g"><span>Ero en Vikidatumoj</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paĝaj iloj"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspekto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspekto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">movigi al flanka panelo</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">kaŝi</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">El Vikipedio, la libera enciklopedio</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eo" dir="ltr"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:Maya_banner.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Maya_banner.jpg/775px-Maya_banner.jpg" decoding="async" width="775" height="111" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Maya_banner.jpg/1163px-Maya_banner.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Maya_banner.jpg/1550px-Maya_banner.jpg 2x" data-file-width="4909" data-file-height="701" /></a><figcaption></figcaption></figure> <table class="infobox" style="width:23em; <--Bv ne ŝanĝi tiun-ĉi larĝon, por ke estu la sama larĝeco ĉe ĉiuj ŝablonoj-informkesto, se aperas du ŝablonoj unu sub la alia. Dankon. !--> background:#ffffff; text-align:center; font-size:95%; -moz-box-shadow: 4px 4px 4px #CCC; -webkit-box-shadow: 4px 4px 4px #CCC; box-shadow: 4px 4px 4px #CCC;"> <tbody><tr> <th style="background-color:#A8D3DD; text-align:center; font-size:larger;" class="kaplinio io">Majaoj </th></tr> <tr> <th><figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Dosiero:El_Castillo,_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg/220px-El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg/330px-El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg/440px-El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption></figcaption></figure> </th></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center; color:#000000;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Dosiero:Cartes_monde_Maya_1519.tif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cartes_monde_Maya_1519.tif/lossless-page1-220px-Cartes_monde_Maya_1519.tif.png" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cartes_monde_Maya_1519.tif/lossless-page1-330px-Cartes_monde_Maya_1519.tif.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cartes_monde_Maya_1519.tif/lossless-page1-440px-Cartes_monde_Maya_1519.tif.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="720" /></a></span> </th></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center; background-color:#e4dcf6; color:#000000;"><b><a href="/wiki/Civilizo" title="Civilizo">civilizacio</a> • <a href="/wiki/Stilo" title="Stilo">stilo</a> • <a href="/wiki/Kulturo" title="Kulturo">kulturo</a> • grupo • antikva civilizacio • <a href="/wiki/Anta%C5%ADkolumba_Ameriko" title="Antaŭkolumba Ameriko">Antaŭkolumba Ameriko</a> • historia lando</b> </th></tr> <tr> <th style="background-color:#E6F2FF; line-height:14pt;">Ŝtatoj kun signifa populacio</th></tr> <tr><td> </td></tr> <tr><td class="shangu-shablonon infoboximage" colspan="2" style="text-align:center;padding:0 0.2em 0.2em 0.2em"><div class="noprint toccolours" style="border:2px solid #a2a9b1;padding:5px;background-color:#A8D3DD;color:black;font-size:xx-small;font-weight:normal"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Vikipedio:Informkestoj" title="Vikipedio:Informkestoj"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Information_icon.svg/15px-Information_icon.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Information_icon.svg/23px-Information_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Information_icon.svg/30px-Information_icon.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></a><figcaption></figcaption></figure><span class="noprint plainlinksneverexpand" style="text-align:center"><a href="/wiki/%C5%9Cablono:Informkesto_etna_grupo" title="Ŝablono:Informkesto etna grupo">v</a> • <a href="/wiki/%C5%9Cablono-Diskuto:Informkesto_etna_grupo" title="Ŝablono-Diskuto:Informkesto etna grupo">d</a> • <a class="external text" href="https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Cablono%3AInformkesto_etna_grupo&action=edit">r</a></span></div></td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Mayas.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Mayas.png/300px-Mayas.png" decoding="async" width="300" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Mayas.png/450px-Mayas.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Mayas.png/600px-Mayas.png 2x" data-file-width="1031" data-file-height="757" /></a><figcaption>Majaaj centroj klasikaj (o) kaj postklasikaj (kvadratetoj).</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Chichen_Itza_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Chichen_Itza_3.jpg/270px-Chichen_Itza_3.jpg" decoding="async" width="270" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Chichen_Itza_3.jpg/405px-Chichen_Itza_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Chichen_Itza_3.jpg/540px-Chichen_Itza_3.jpg 2x" data-file-width="9771" data-file-height="5197" /></a><figcaption>La <a href="/wiki/Templo_de_Kukulkano" title="Templo de Kukulkano">Templo</a> de <a href="/wiki/Kukulkano" title="Kukulkano">Kukulkano</a> (<a href="/wiki/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1" class="mw-redirect" title="Chichén Itzá">Chichén Itzá</a>).</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Dintel_26_de_Yachil%C3%A1n_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Dintel_26_de_Yachil%C3%A1n_3.jpg/270px-Dintel_26_de_Yachil%C3%A1n_3.jpg" decoding="async" width="270" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Dintel_26_de_Yachil%C3%A1n_3.jpg/405px-Dintel_26_de_Yachil%C3%A1n_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Dintel_26_de_Yachil%C3%A1n_3.jpg/540px-Dintel_26_de_Yachil%C3%A1n_3.jpg 2x" data-file-width="6000" data-file-height="4000" /></a><figcaption>Detalo de la Lintelo 26a de <a href="/wiki/Yaxchil%C3%A1n" title="Yaxchilán">Yaxchilán</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm/220px--Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="124" data-durationhint="62" data-mwtitle="Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Dosiero:Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/eb/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/eb/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/eb/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/eb/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/eb/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/eb/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm/Palenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3APalenke_Majaa_ruina_urbo-scivolemo-zdf.webm&lang=eo&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="eo" label="Esperanto ‪(eo)‬" data-dir="ltr" /></video></span><figcaption>Video de la jutuba kanalo <a href="/wiki/Scivolemo_(projekto)" title="Scivolemo (projekto)">Scivolemo</a> pri <a href="/wiki/Palenque" title="Palenque">Palenke</a> kaj <a href="/wiki/Pakalo_la_Granda" title="Pakalo la Granda">Pakal la Granda</a>.</figcaption></figure> <p>La <b>majaoj</b> estas <a href="/wiki/Indi%C4%9Deno" title="Indiĝeno">indiĝena</a> popolaro de <a href="/wiki/Centra_Ameriko" title="Centra Ameriko">Centra Ameriko</a>, kiu ĝuis tre gravan civilizacion inter la <a href="/wiki/3-a_jarcento" title="3-a jarcento">3-a</a> kaj la <a href="/wiki/10-a_jarcento" title="10-a jarcento">10-a jarcento</a>. Ĝi okupis grandan areon inter la nuna sudo de <a href="/wiki/Meksiko" title="Meksiko">Meksiko</a> (precipe <a href="/wiki/Jukatano" title="Jukatano">Jukatano</a>, sed ankaŭ <a href="/wiki/Campeche" title="Campeche">Campeche</a>, <a href="/wiki/Quintana_Roo" title="Quintana Roo">Quintana Roo</a>, <a href="/wiki/Chiapas" title="Chiapas">Chiapas</a> kaj <a href="/wiki/Tabasco" title="Tabasco">Tabasco</a>), <a href="/wiki/Gvatemalo" title="Gvatemalo">Gvatemalo</a>, <a href="/wiki/Belizo" title="Belizo">Belizo</a> kaj okcidento de <a href="/wiki/Honduro" title="Honduro">Honduro</a> kaj <a href="/wiki/Salvadoro" title="Salvadoro">Salvadoro</a>. </p><p>La <b>majaa kulturo</b> estis <a href="/wiki/Civilizacio" class="mw-redirect" title="Civilizacio">civilizacio</a> <a href="/wiki/Mezameriko" title="Mezameriko">mezamerika</a> kiu disvolviĝis en la menciitaj areoj, enhavantaj pli ol 300 000 km². Ĝi hegemoniis laŭlonge de pli ol du jarmiloj en nombraj socikulturaj aspektoj kiel ekzemple pro sia <a href="/wiki/Majaa_skribo" title="Majaa skribo">skribsistemo</a>, unu el la malmultaj <a href="/wiki/Skribsistemo" title="Skribsistemo">skribsistemoj</a> plene disvolvigitaj en la <a href="/wiki/Anta%C5%ADkolumba_Ameriko" title="Antaŭkolumba Ameriko">Antaŭkolumba Ameriko</a>, pro sia <a href="/wiki/Majaa_arto" title="Majaa arto">arto</a>, <a href="/wiki/Arkitekturo" title="Arkitekturo">arkitekturo</a>, <a href="/wiki/Mitologio" title="Mitologio">mitologio</a> kaj rimarkindaj sistemoj de <a href="/wiki/Majaaj_ciferoj" title="Majaaj ciferoj">nombrosistemo</a>, same kiel en <a href="/wiki/Astronomio" title="Astronomio">astronomio</a> kaj <a href="/wiki/Matematiko" title="Matematiko">matematiko</a>. </p><p>Dum la forma periodo, antaŭ la jaro 2000 a.n.e., startis la disvolvigo de la <a href="/wiki/Agrikulturo#Historio" title="Agrikulturo">agrikulturo</a> kaj la populacio fariĝis <a href="/wiki/Malnomadismo" class="mw-redirect" title="Malnomadismo">malnomada</a> setliĝante en la unuaj domaroj. En la periodo antaŭklasika (ĉirkaŭ la jaro 2000 a.n.e. ĝis la jaro 250 a.n.e.) disvolviĝis la unuaj kompleksaj socioj kaj oni ekkultivis la bazajn nutraĵojn de la majaa <a href="/wiki/Dieto" class="mw-disambig" title="Dieto">dieto</a>: nome <a href="/wiki/Zea_mays" class="mw-redirect" title="Zea mays">maizo</a>, <a href="/wiki/Fazeolo" class="mw-redirect" title="Fazeolo">fazeolo</a>, <a href="/wiki/Cucurbita" class="mw-redirect" title="Cucurbita">kukurboj</a> kaj <a href="/wiki/Kapsiketo" title="Kapsiketo">kapsiketoj</a>. La unuaj majaaj urboj disvolviĝis ĉirkaŭ la jaro 750 a.n.e. Ĉirkaŭ la jaro 500 a.n.e. tiuj urboj posedis jam monumentan arkitekturon, enhavante grandajn templojn kun fasadoj de <a href="/wiki/Stuko" title="Stuko">stuko</a>. La <a href="/wiki/Egiptaj_hieroglifoj" title="Egiptaj hieroglifoj">glifa skribmaniero</a> uziĝis ekde la 3-a jarcento a.n.e. En la malfrua antaŭklasika disvolviĝis grandaj urboj en la <a href="/wiki/Petena_Baseno" title="Petena Baseno">Petena Baseno</a>, kaj ekzemple <a href="/wiki/Kaminaljuyu" title="Kaminaljuyu">Kaminaljuyu</a> atingis elstarecon en la gvatemala altebenaĵo. Ekde ĉirkaŭ la jaro 250 a.n.e., la klasika periodo estis markita grandmezure per la starigo de monumentoj skulptitaj uzante la datojn de longdaŭra kalkulo. En tiu periodo disvolviĝis granda nombro de <a href="/wiki/Urbo-%C5%9Dtato" class="mw-redirect" title="Urbo-ŝtato">urboŝtatoj</a> ligitaj inter si per kompleksa komercreto. En la malsupraj majaaj teroj aperis du grandaj rivalaj potencoj, nome <a href="/wiki/Tikal" title="Tikal">Tikal</a> kaj <a href="/wiki/Calakmul" class="mw-redirect" title="Calakmul">Calakmul</a>. Okazis ankaŭ fremda interveno en la majaa dinastia politiko de la urbo <a href="/wiki/Teoti%C5%ADakano" title="Teotiŭakano">Teotiŭakano</a> de la centro de Meksiko. En la <a href="/wiki/9-a_jarcento" title="9-a jarcento">9-a jarcento</a> okazis ĝenerala politika falo en la majaa centra regiono, kiu okazigis <a href="/wiki/Enlanda_milito" class="mw-redirect" title="Enlanda milito">enlandajn militojn</a>, abandonon de la urboj kaj loĝantarajn translokigojn (amasa migrado) al la nordo. Dum la postklasika periodo aperis <a href="/wiki/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1" class="mw-redirect" title="Chichén Itzá">Chichén Itzá</a> en la nordo, kaj okazis la ekspansio de la <a href="/wiki/Regno_de_Kumarkaj" title="Regno de Kumarkaj">kiĉea regno</a> en la Gvatemala Altebenaĵo. En la <a href="/wiki/16-a_jarcento" title="16-a jarcento">16-a jarcento</a> finfine alvenintoj de la <a href="/wiki/Hispana_Imperio" title="Hispana Imperio">Hispana Imperio</a> konkeris la mezamerikan mondoregionon, kaj post longa serio de militkampanjoj la lasta majaa urbo perdis sian suverenecon en <a href="/wiki/1697" title="1697">1697</a>. </p><p>La politika povo dum la klasika periodo centriĝis en la koncepto de la «dia reĝo», kiu agis kiel peranto inter la mortontoj kaj la supernatura medio. La monarkio estis kutime <a href="/wiki/Hereda_monarkio" title="Hereda monarkio">hereda</a> kaj <a href="/wiki/Patro" title="Patro">patroflanka</a>, kaj la povo <a href="/wiki/Unuenaskiteco" title="Unuenaskiteco">pasis al la unuenaskito</a>, kvankam foje ankaŭ virinoj plenumis la povon kiel regentoj de siaj neplenkreskaj filoj aŭ eĉ pro propra rajto. La majaa politiko estis dominata per sistemo de patroneco, kvankam la preciza politika kompono de regno variis el urboŝtato al urboŝtatoj. Ĝenerale ĉiu domaro havis tribestron, kiu respondecis antaŭ regiona senjoro (Ajaŭ) superkontrolita de dieca senjoro (Kuhul Ajaŭ) kaj en kelkaj okazoj kiel ĉe Tikal, estis eĉ supera reganto (reĝo de reĝoj) nome Kalomté. Ĉirkaŭ la malfrua klasika periodo, la aristokrataro estis konsiderinde pliigita kaj estis limigita la ekskluziva povo de la dieca reĝo. </p><p>La majaa civilizacio disvolvigis formojn de <a href="/wiki/Arto" title="Arto">arto</a> tre prilaboritaj kaj nekonataj de samtempaj kaj samkontinentaj kulturoj uzante kaj longdaŭrajn kaj nedaŭrajn materialojn, kiel ligno, <a href="/wiki/Jado" title="Jado">jado</a>, <a href="/wiki/Obsidiano" title="Obsidiano">obsidiano</a>, <a href="/wiki/Ceramiko" title="Ceramiko">ceramiko</a>, monumentoj el ĉizita <a href="/wiki/%C5%9Ctono" title="Ŝtono">ŝtono</a>, <a href="/wiki/Stuko" title="Stuko">stuko</a> kaj <a href="/wiki/Murpentra%C4%B5o" title="Murpentraĵo">murpentraĵoj</a> fajne kreitaj. </p><p>En la majaaj urboj la urbocentro estis okupita de kompleksoj kaj ceremoniaj kaj administraj, ĉirkaŭita de neregula etendo de loĝejaj kvartaloj. Ofte la diversaj partoj de urbo estis konektitaj per <a href="/wiki/Sacb%C3%A9" title="Sacbé">ŝoseoj</a>. La ĉefa arkitekturo de la urbo estis komponita de palacoj, <a href="/wiki/Bazpiramidoj_de_Mezameriko" title="Bazpiramidoj de Mezameriko">piramidecaj temploj</a>, <a href="/wiki/Mezamerika_pilkludo" title="Mezamerika pilkludo">ceremoniaj pilkludejoj</a>, kaj strukturoj linigitaj por la astronomia observado. La majaa elito scipovis kaj lego kaj skribi, kaj disvolvigis kompleksan sistemon de glifa skribmaniero, nome unu el la plej antaŭenirintaj el la Antaŭkolumba Ameriko. La majaoj gravuris sian historion kaj ritan sciaron en libroj en formo de <a href="/wiki/Ekranego" title="Ekranego">ekranego</a>, el kiuj restis nur tri ekzempleroj kun senduba aŭtenteco, la cetero estis detruita de la hispanaj <a href="/wiki/Konkistadoro" title="Konkistadoro">konkistadoroj</a>. Ekzistas ankaŭ granda nombro de ekzemploj de majaaj surskribaĵoj en la <a href="/wiki/Steleo" title="Steleo">steleoj</a> kaj la ceramiko. La majaoj disvolvigis kompleksan serion de interplektitaj ritaj <a href="/wiki/Majaa_kalendaro" title="Majaa kalendaro">kalendaroj</a>, uzis la matematikon kaj estis unu el la unuaj popoloj kiuj uzis la <a href="/wiki/Nulo" title="Nulo">eksplicitan nulon</a> en la tuta mondo. La majaoj praktikis la <a href="/wiki/Homa_ofero" title="Homa ofero">homajn oferojn</a> kiel parto de sia religio. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kulturhistorio">Kulturhistorio</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=1" title="Redakti sekcion: Kulturhistorio" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=1" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Kulturhistorio"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:Riviera_Maya_Chichen_Itza5_(9584312058).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Riviera_Maya_Chichen_Itza5_%289584312058%29.jpg/775px-Riviera_Maya_Chichen_Itza5_%289584312058%29.jpg" decoding="async" width="775" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Riviera_Maya_Chichen_Itza5_%289584312058%29.jpg/1163px-Riviera_Maya_Chichen_Itza5_%289584312058%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Riviera_Maya_Chichen_Itza5_%289584312058%29.jpg/1550px-Riviera_Maya_Chichen_Itza5_%289584312058%29.jpg 2x" data-file-width="19458" data-file-height="2131" /></a></span> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Tikal.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Tikal.jpg/200px-Tikal.jpg" decoding="async" width="200" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Tikal.jpg/300px-Tikal.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Tikal.jpg/400px-Tikal.jpg 2x" data-file-width="559" data-file-height="617" /></a><figcaption> Ruinoj de Tikal.</figcaption></figure> <p>Oni kutime distingas tri grandajn epokojn de la majaa civilizo:<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><a href="/wiki/Erao" title="Erao">erao</a> antaŭklasika (de <a href="/wiki/-2600" title="-2600">-2600</a> ĝis <a href="/wiki/250" title="250">250</a>)</li> <li>erao klasika (de <a href="/wiki/250" title="250">250</a> ĝis <a href="/wiki/900" title="900">900</a>)</li> <li>erao postklasika (de <a href="/wiki/900" title="900">900</a> ĝis <a href="/wiki/1521" title="1521">1521</a>)</li></ul> <p>Tiuj menciitaj periodoj estis anstataŭitaj de la Arkaika Periodo, en kiu oni establis la unuajn homajn setlejojn kaj startis la disvolvigon de la agrikulturo.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La plej ĵusaj studoj konsideras tiujn periodojn simple kiel konvenciaj dividoj de la majaa kronologio, anstataŭ esti indikoj de la kultura evoluo de la majaoj aŭ de ilia dekadenco.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Depende de la fakulo, la difinoj de datoj de komenco kaj fino de la periodoj povas varii ĝis je unu jarcento.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Erao_antaŭklasika"><span id="Erao_anta.C5.ADklasika"></span>Erao antaŭklasika</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=2" title="Redakti sekcion: Erao antaŭklasika" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=2" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Erao antaŭklasika"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La plej fruaj <a href="/wiki/Arkeologio" title="Arkeologio">arkeologiaj</a> trovaĵoj estas el <a href="/wiki/Cuello" title="Cuello">Cuello</a>, <a href="/wiki/Belizo" title="Belizo">Belizo</a>, kaj datumitaj je ĉirkaŭ 2000 jaroj a.K.. Oni supozas disiron el tiu unua loko norden, al la <a href="/wiki/Golfo_de_Meksiko" class="mw-redirect" title="Golfo de Meksiko">golfo de Meksiko</a>. En <a href="/wiki/Cop%C3%A1n" title="Copán">Copán</a>, <a href="/wiki/Honduraso" class="mw-redirect" title="Honduraso">Honduraso</a>, trovaĵoj estas datumitaj je 1100 a.K. Tiam estis fondita ankaŭ la urbo <a href="/wiki/Lamanai" title="Lamanai">Lamanai</a>, kiu pro daŭra loĝado dum ĉirkaŭ 3000 jaroj, estas unu el la plej longe uzitaj majaaj urboj. <a href="/wiki/Cahal_Pech" title="Cahal Pech">Cahal Pech</a> estis fondita ĉirkaŭ 1000 a.K. kaj loĝata ĝis ĉirkaŭ la jaro <a href="/wiki/700" title="700">700</a> p.K.. </p><p>Inter 900 kaj 400 a.K. preskaŭ la tuta majaa regiono estis priloĝata kaj la diversaj urboj komercis unu kun la aliaj. Unuaj trovaĵoj el <a href="/wiki/Tikal" title="Tikal">Tikal</a>, <a href="/wiki/Gvatemalo" title="Gvatemalo">Gvatemalo</a>, estas datumitaj je la 7-a jarcento a.K. kaj ĉe la <a href="/wiki/Golfo_de_Meksiko" class="mw-redirect" title="Golfo de Meksiko">golfo de Meksiko</a> la unuaj ŝtonaj temploj estis konstruitaj ĉirkaŭ 500 a.K.. Inter la unuaj majaaj urbegoj estas <a href="/wiki/El_Mirador" title="El Mirador">El Mirador</a> (ĝis 16 km²)<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kun la plej alta (nun konata) <a href="/wiki/Piramido" title="Piramido">piramido</a> (72 m) kaj <a href="/wiki/Nakbe" title="Nakbe">Nakbe</a> en la nuna <a href="/wiki/Gvatemalo" title="Gvatemalo">Gvatemalo</a>. </p><p>Pro la granda kresko de la popolo inter 400 a.K. kaj 250 p.K. la majaaj centroj pligrandiĝis kaj ekis reĝeco. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Erao_klasika">Erao klasika</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=3" title="Redakti sekcion: Erao klasika" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=3" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Erao klasika"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1_Goal.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1_Goal.jpg/240px-Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1_Goal.jpg" decoding="async" width="240" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1_Goal.jpg/360px-Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1_Goal.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1_Goal.jpg/480px-Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1_Goal.jpg 2x" data-file-width="2088" data-file-height="1550" /></a><figcaption>La fama mondkonata foto pri golejo en <a href="/wiki/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1" class="mw-redirect" title="Chichén Itzá">Chichén Itzá</a>.</figcaption></figure> <p>La klasika periodo estas difinita grandmezure kiel periodo en kiu la majaoj de la malsupraj teroj starigis datitajn monumentojn, uzante la longdaŭran kalendaron.<sup id="cite_ref-Coe_1999,_p._81_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Coe_1999,_p._81-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tiu periodo markis la hegemonion de la konstruado grandskale kaj de la urbanizado, la realigon de monumentaj subskribaĵoj, kaj montris gravajn intelektan kaj artan disvolvigojn, ĉefe en la sudaj malsupraj teroj.<sup id="cite_ref-Coe_1999,_p._81_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-Coe_1999,_p._81-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La unua datita majaa steleo (<a href="/wiki/292" title="292">292</a>) estas trovita en Tikal. En la jaro <a href="/wiki/562" title="562">562</a> ekis granda <a href="/wiki/Milito" title="Milito">milito</a> inter <a href="/wiki/Calakmul" class="mw-redirect" title="Calakmul">Calakmul</a> kaj <a href="/wiki/Tikal" title="Tikal">Tikal</a>. <a href="/wiki/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1" class="mw-redirect" title="Chichén Itzá">Chichén Itzá</a> estis fondita ĉirkaŭ <a href="/wiki/650" title="650">650</a>. </p><p>La klasika majaa <a href="/wiki/Civilizo" title="Civilizo">civilizo</a> konsistis el multaj urboŝtatoj, el kiuj ĉiu havis sian propran estron kaj administrantojn. Per disvastigo tra la tuta <a href="/wiki/Jukatanio" title="Jukatanio">jukatana duoninsulo</a> la kulturo de la majaoj atingis sian <a href="/wiki/Kulmino" class="mw-disambig" title="Kulmino">kulminon</a> dum la epoko inter la jaroj <a href="/wiki/600" title="600">600</a> kaj <a href="/wiki/900" title="900">900</a> kiam estis fonditaj interalie <a href="/wiki/Uxmal" class="mw-redirect" title="Uxmal">Uxmal</a> kaj <a href="/wiki/Coba" title="Coba">Coba</a>. </p><p>Aliaj gravaj urboj estis <a href="/wiki/Tazumal" title="Tazumal">Tazumal</a>, <a href="/wiki/Tikal" title="Tikal">Tikal</a>, <a href="/wiki/Calakmul" class="mw-redirect" title="Calakmul">Calakmul</a>, <a href="/wiki/Bonampak" title="Bonampak">Bonampak</a> kaj <a href="/wiki/Quirigu%C3%A1" title="Quiriguá">Quiriguá</a>. Multaj urboj estis ligitaj per <a href="/wiki/Digo" title="Digo">digo</a>-vojoj. Iuj el la urboj havis pli ol 10 000 loĝantojn kaj estis do pli grandaj ol la tiamaj pli grandaj <a href="/wiki/E%C5%ADropo" title="Eŭropo">eŭropaj</a> urboj. La plej grandaj urboj havis el 50 000 ĝis 120 000 loĝantojn kaj estis konektitaj per retoj de duarangaj urboj.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Klasikaj centroj de tiu epoko estas ankaŭ <a href="/wiki/Bonampak" title="Bonampak">Bonampak</a>, <a href="/wiki/Calakmul" class="mw-redirect" title="Calakmul">Calakmul</a>, <a href="/wiki/Caracol" title="Caracol">Caracol</a>, <a href="/wiki/Xunantunich" title="Xunantunich">Xunantunich</a>, <a href="/wiki/Lubaantun" title="Lubaantun">Lubaantun</a>, <a href="/wiki/Cop%C3%A1n" title="Copán">Copán</a>, <a href="/wiki/Dos_Pilas" title="Dos Pilas">Dos Pilas</a>, <a href="/wiki/Nakum" title="Nakum">Nakum</a>, <a href="/wiki/Naranjo" class="mw-redirect" title="Naranjo">Naranjo</a>, <a href="/wiki/Palenque" title="Palenque">Palenque</a>, <a href="/wiki/Rio_Azul" title="Rio Azul">Rio Azul</a>, <a href="/wiki/Tikal" title="Tikal">Tikal</a>, <a href="/wiki/Yaxchil%C3%A1n" title="Yaxchilán">Yaxchilán</a> kaj <a href="/wiki/Yaxha" class="mw-redirect" title="Yaxha">Yaxha</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Erao_postklasika">Erao postklasika</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=4" title="Redakti sekcion: Erao postklasika" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=4" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Erao postklasika"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Kolapso_de_la_majaaj_centroj">Kolapso de la majaaj centroj</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=5" title="Redakti sekcion: Kolapso de la majaaj centroj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=5" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Kolapso de la majaaj centroj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Mayapan_chac.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Mayapan_chac.JPG/220px-Mayapan_chac.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Mayapan_chac.JPG/330px-Mayapan_chac.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Mayapan_chac.JPG/440px-Mayapan_chac.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption><a href="/wiki/Mayapan" title="Mayapan">Mayapan</a> etis grava postklasika urbo en la nordo de <a href="/wiki/Jukatano" title="Jukatano">Jukatano</a>.</figcaption></figure> <p>Jam dum la <a href="/wiki/9-a_jarcento" title="9-a jarcento">9-a jarcento</a> en kelkaj majaaj centroj de la suda malalta regiono, kaj poste en la tuta regiono de la centra <a href="/wiki/Jukatanio" title="Jukatanio">Jukatanio</a> rapide malkreskis la popolnombro. Multaj urboj estis forlasitaj, la akvumsistemoj disfalis kaj al aktiveco transiris norden.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Post la mezo de la <a href="/wiki/10-a_jarcento" title="10-a jarcento">10-a jarcento</a> ne plu estis konstruataj monumentaj steleoj en la tuta malalta regiono. La kolapso de la majaa socio estas daŭra temo de fakaj kaj popolaj diskutoj. Du elstaraj elirpunktoj estas jenaj: ekologiaj kaj ne-ekologiaj kaŭzoj. </p> <ul><li>La <b>ekologiaj klarigoj</b> insistas pri la rilato inter <a href="/wiki/Homo" title="Homo">homoj</a> kaj <a href="/wiki/Medio" title="Medio">medio</a>. Dum la lasta epoko tia rilato ŝajne draste malpliboniĝis. La popolo rapide kreskis, la kultivita tero estis limigita kaj la grundo iĝis malriĉa, malgraŭ la akvumado, ĉar la <a href="/wiki/Agrikulturo" title="Agrikulturo">agrikultura</a> metodo estis ŝajne la tradicia <a href="/wiki/Milpa" title="Milpa">Milpa</a>-sistemo. Pro tiaj observoj <a href="/wiki/O.F._Cook" class="mw-redirect" title="O.F. Cook">O.F. Cook</a> starigis en la jaro <a href="/wiki/1921" title="1921">1921</a> sian <a href="/wiki/Hipotezo" title="Hipotezo">hipotezon</a> pri grundomalriĉiĝo.</li> <li>La <b>ne-ekologiaj klarigprovoj</b> enhavas teoriojn kiel ekzemple: militistaj <a href="/wiki/Invado" title="Invado">invadoj</a>, <a href="/wiki/Katastrofo" title="Katastrofo">katastrofoj</a>, <a href="/wiki/Epidemio" title="Epidemio">epidemioj</a>, <a href="/wiki/Klimato%C5%9Dan%C4%9Do" class="mw-redirect" title="Klimatoŝanĝo">klimatoŝanĝoj</a>. Arkeologaj pruvoj pri invado de la <a href="/wiki/Toltekoj" title="Toltekoj">toltekoj</a> en <a href="/wiki/Seibal" class="mw-redirect" title="Seibal">Seibal</a> (en la nordo de <a href="/wiki/Jukatanio" title="Jukatanio">Jukatanio</a>) eble subtenas la invadohipotezon. La plejmultaj sciencistoj tamen dubas, ke invado povas esti la ĉefa kaŭzo de tia vasta socia kolapso en la malsupra regiono. La supozo, ke klimatoŝanĝoj kaj ĉefe <a href="/wiki/Trosekeco" title="Trosekeco">malsekegaj periodoj</a> respondecas pri la kolapso de tia alta kulturo, gajnis probablon pro la rezultoj de esploroj pri <a href="/wiki/Pluvo" title="Pluvo">pluvkvanto</a> en <a href="/wiki/Venezuelo" title="Venezuelo">Venezuelo</a> dum la <a href="/wiki/9-a_jarcento" title="9-a jarcento">9-a</a> kaj <a href="/wiki/10-a_jarcento" title="10-a jarcento">10-a jarcentoj</a> sub la gvido de la <a href="/wiki/Geologio" title="Geologio">geologo</a> <a href="/wiki/Gerald_Haug" title="Gerald Haug">Gerald Haug</a> en la jaro <a href="/wiki/2003" title="2003">2003</a>.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Alia kaŭzo diskutita estas la fino de la <a href="/wiki/Metropolo" title="Metropolo">metropolo</a> <a href="/wiki/Teoti%C5%ADakano" title="Teotiŭakano">Teotiŭakano</a> en centra <a href="/wiki/Meksiko" title="Meksiko">Meksiko</a>, kiu kreis eksterordinaran potencvakuon, kiu efikis ĝis <a href="/wiki/Jukatanio" title="Jukatanio">Jukatanio</a>, kies konkurantaj urboŝtatoj ne povis plenigi tian vakuon.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Postkolapsa_epoko">Postkolapsa epoko</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=6" title="Redakti sekcion: Postkolapsa epoko" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=6" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Postkolapsa epoko"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Post la abandono de la ĉefaj urboj de la klasika periodo, grava, sed mulpte pli malgranda, restado de majaoj okazis en la postklasika periodo, koncentre ĉefe proksime de la permanentaj fontoj de <a href="/wiki/Trinkakvo" title="Trinkakvo">trinkakvo</a>.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>En la periodo inter la jaroj <a href="/wiki/900" title="900">900</a> kaj <a href="/wiki/1511" title="1511">1511</a> troviĝas en la majaa <a href="/wiki/Arkitekturo" title="Arkitekturo">arkitekturo</a> pli kaj pli da <a href="/wiki/Toltekoj" title="Toltekoj">toltekaj</a> ecoj. La diferenco klare videblas en la apuda bildo el <a href="/wiki/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1" class="mw-redirect" title="Chichén Itzá">Chichén Itzá</a> kompare al la piramido en <a href="/wiki/Tikal" title="Tikal">Tikal</a> (vidu la supran bildon). Postkolapsaj centroj estas interalie <a href="/wiki/Coba" title="Coba">Coba</a>, <a href="/wiki/Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1" class="mw-redirect" title="Chichén Itzá">Chichén Itzá</a>, <a href="/wiki/Ek_Balam" title="Ek Balam">Ek Balam</a>, <a href="/wiki/Mayapan" title="Mayapan">Mayapan</a>, <a href="/wiki/Tul%C3%BAm" class="mw-redirect" title="Tulúm">Tulúm</a> kaj <a href="/wiki/Uxmal" class="mw-redirect" title="Uxmal">Uxmal</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Periodo_de_kontakto_kaj_konkero_fare_de_hispanoj_(1511-1697)"><span id="Periodo_de_kontakto_kaj_konkero_fare_de_hispanoj_.281511-1697.29"></span>Periodo de kontakto kaj konkero fare de hispanoj (1511-1697)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=7" title="Redakti sekcion: Periodo de kontakto kaj konkero fare de hispanoj (1511-1697)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=7" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Periodo de kontakto kaj konkero fare de hispanoj (1511-1697)"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r8860200">.mw-parser-output .cxefartikolo{background-color:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.5em;font-style:italic}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cxefartikolo{background-color:#202122;color:white;border:1px solid #333333}html.skin-theme-clientpref-light .mw-parser-output .cxefartikolo{background-color:#F9F9F9;color:black;border:1px solid #AAAAAA}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cxefartikolo{background-color:#202122;color:white;border:1px solid #333333}}</style> <div class="cxefartikolo" style="margin-bottom: 0.5em; border: 1px solid #ccc; padding: 2px; text-align: left; font-size: 95%;"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Loupe.svg/12px-Loupe.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Loupe.svg/18px-Loupe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Loupe.svg/24px-Loupe.svg.png 2x" data-file-width="58" data-file-height="57" /></span></span> Pli detalaj informoj troveblas en artikoloj <a href="/wiki/Konkero_de_Meksiko" title="Konkero de Meksiko">Konkero de Meksiko</a> kaj <a href="/wiki/Hispana_koloniado_de_Ameriko" title="Hispana koloniado de Ameriko">Hispana koloniado de Ameriko</a>.</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Lienzo_de_Tlaxcala_Iximche.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Lienzo_de_Tlaxcala_Iximche.gif/220px-Lienzo_de_Tlaxcala_Iximche.gif" decoding="async" width="220" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Lienzo_de_Tlaxcala_Iximche.gif/330px-Lienzo_de_Tlaxcala_Iximche.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Lienzo_de_Tlaxcala_Iximche.gif/440px-Lienzo_de_Tlaxcala_Iximche.gif 2x" data-file-width="674" data-file-height="584" /></a><figcaption>Paĝo de la <i>Tolo de Tlakskala</i> kiu montras la konkeron de Iksimĉe, konata kiel <i>Cuahtemallan</i> en <a href="/wiki/Na%C5%ADatla_lingvo" title="Naŭatla lingvo">naŭatla lingvo</a>.</figcaption></figure> <p>En 1517, hispana <a href="/wiki/Karavelo" title="Karavelo">karavelo</a> vrakis en la <a href="/wiki/Kariba_Maro" title="Kariba Maro">Kariba Maro</a>, kaj ĉirkaŭ dekduo da survivantoj surteriĝis sur la marbordo de Jukatano. Ili estis kaptitaj de majaoj, kaj la plej parto estis buĉitaj, kvankam du sukcesis fuĝi. Ekde 1517 ĝis 1519, tri hispanaj ekspedicioj sendepende esploris la marbordojn de Juaatano kaj <a href="/wiki/Tabasco" title="Tabasco">Tabasco</a>, kaj en tiu laste menciita teritorio en 1519 eniris en serio de bataloj kontraŭ la majaaj loĝantoj,<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> el kiu elstaris la Batalo de Centla kontraŭ la majaaj ĉontaloj de <a href="/wiki/Potonch%C3%A1n" class="mw-redirect" title="Potonchán">Potonchán</a>, kiu estis la unua granda batalo de hispanoj en tio kio poste estos <a href="/wiki/Nova_Hispanio" class="mw-redirect" title="Nova Hispanio">Nova Hispanio</a>. </p><p>Post la falo de la ĉefurbo de <a href="/wiki/Aztekoj" title="Aztekoj">aztekoj</a>, nome <a href="/wiki/Teno%C4%89titlano" title="Tenoĉtitlano">Tenoĉtitlano</a>, en 1521, <a href="/wiki/Hern%C3%A1n_Cort%C3%A9s" title="Hernán Cortés">Hernán Cortés</a> sendis sian kapitanon <a href="/wiki/Pedro_de_Alvarado" title="Pedro de Alvarado">Pedro de Alvarado</a> al la teritorio de la nuna Gvatemalo kun 180 homoj de kavalerio, 300 soldatoj de infanterio, 4 kanonoj kaj miloj da indianaj militistoj aliancanoj de la centro de Meksiko;<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ili alvenis en Soconuskon en 1523.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Alvarado konkeris la ĉefurbon de la kiĉea regno nome Kumarkaj, en 1524.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuj poste, la hispanojs estis invititaj kiel aliancanoj al Iksimĉe, la ĉefurbo de la kakĉikela regno.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La bonaj rilatoj ne daŭris multe pro la troaj impostaj postuloj en <a href="/wiki/Oro" title="Oro">oro</a> fare de la hispanoj, kaj la urbo estis abandonita kelkajn monatojn poste.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Al tio sekvis la falo de Zakuleu, la ĉefurbo de mam-oj, en 1525.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Francisco_de_Montejo" title="Francisco de Montejo">Francisco de Montejo</a> kaj lia samnoma filo Francisco de Montejo, lanĉis longan serion de kampanjoj kontraŭ la urboj de majaoj de la duoninsulo Jukatano en 1527, kaj fine ili kompletigis la konkeron de la norda parto de la duoninsulo en 1546.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nur la regnoj de majaoj de la baseno de Peteno restis sendependaj.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> En 1697, Martín de Urzúa atakis la ĉefurbon Itzá, Nojpeteno, kio finis en la falo de la lasta majaa urbo sendependa.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Persistado_de_la_majaa_kulturo">Persistado de la majaa kulturo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=8" title="Redakti sekcion: Persistado de la majaa kulturo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=8" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Persistado de la majaa kulturo"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La konkero fare de hispanoj eliminis la plej parton de la difinaj trajtoj de la majaa civilizacio, ĉar la <a href="/wiki/Misio" class="mw-disambig" title="Misio">misiistoj</a> kiuj akompanis tiujn ekspediciojn plej ofte vidis ilin kiel baro al sia laboro de <a href="/wiki/Evangelizado" title="Evangelizado">kristanigo</a>.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tamen, multaj domaroj de majaoj restis malproksime de la hispanaj vicreĝaj aŭtoritatoj, kaj grandmezure ili plue restis kontrolante siajn proprajn aferojn. La majaaj ruraj komunumoj, kaj la kerna familio, plutenis sian tradician ĉiutagan vivon.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La kultivo de bazaj nutraĵoj, kiel maizo kaj fazeoloj, pluis, kvankam la agrikultura produktado pliboniĝis pro la enkonduko de laboriloj el <a href="/wiki/%C5%9Ctalo" title="Ŝtalo">ŝtalo</a>. Pluis la produktado de tradiciaj metioj, kiel tekstila, ceramika kaj kestoproduktado. La komunumaj bazaroj kaj la komerco de lokaj produktoj pluis multan tempon post la konkero. La vicreĝlanda administracio profitis el la tradicia ekonomio cele al la kolektado de <a href="/wiki/Imposto" title="Imposto">impostoj</a> per ceramiko, <a href="/wiki/Kotono" title="Kotono">kotono</a> ktp. La religiaj kredoj kaj praktikoj kaj la majaaj lingvoj persistis, kaj nun milionoj da parolantoj de majaaj lingvoj loĝas en la teritorio en kiu ties prauloj disvolvigis sian civilizacion.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Religio">Religio</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=9" title="Redakti sekcion: Religio" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=9" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Religio"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:Reserva_de_la_Bi%C3%B3sfera_Calakmul_banner_Maya_ruins.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Reserva_de_la_Bi%C3%B3sfera_Calakmul_banner_Maya_ruins.jpg/775px-Reserva_de_la_Bi%C3%B3sfera_Calakmul_banner_Maya_ruins.jpg" decoding="async" width="775" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Reserva_de_la_Bi%C3%B3sfera_Calakmul_banner_Maya_ruins.jpg/1163px-Reserva_de_la_Bi%C3%B3sfera_Calakmul_banner_Maya_ruins.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Reserva_de_la_Bi%C3%B3sfera_Calakmul_banner_Maya_ruins.jpg/1550px-Reserva_de_la_Bi%C3%B3sfera_Calakmul_banner_Maya_ruins.jpg 2x" data-file-width="4800" data-file-height="693" /></a></span> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Palenque_temple_of_the_inscriptions.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Palenque_temple_of_the_inscriptions.jpg/200px-Palenque_temple_of_the_inscriptions.jpg" decoding="async" width="200" height="286" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4b/Palenque_temple_of_the_inscriptions.jpg 1.5x" data-file-width="210" data-file-height="300" /></a><figcaption><a href="/wiki/Templo" title="Templo">Templo</a> de Palenque</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Direĝaj_urboj_en_la_pluvarbaro"><span id="Dire.C4.9Daj_urboj_en_la_pluvarbaro"></span>Direĝaj urboj en la <a href="/wiki/Pluvarbaro" title="Pluvarbaro">pluvarbaro</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=10" title="Redakti sekcion: Direĝaj urboj en la pluvarbaro" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=10" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Direĝaj urboj en la pluvarbaro"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rimarkinda pri ruinejoj de la majaa <a href="/wiki/Kulturo" title="Kulturo">kulturo</a> estas la granda nombro de religiaj <a href="/wiki/Konstrua%C4%B5o" title="Konstruaĵo">konstruaĵoj</a>. La <a href="/wiki/Religio" title="Religio">religio</a> kaj ties administrantoj (<a href="/wiki/Pastro" title="Pastro">pastroj</a> ktp.) ŝajne ludis gravegan rolon en la vivo de la malnovaj majaoj. Tiatempe la urboŝtatoj estis ĉefe estritaj de <a href="/wiki/Re%C4%9Do" title="Reĝo">reĝoj</a>, kiuj ne ĉiam havis la plej altan, tamen tre gravan religian oficon. Prezentaĵoj montras tamen, ke ĉefe ankaŭ regnestroj kaj altaj nobeloj de la majaoj devis submeti sin al la ofte kruelŝajnaj <a href="/wiki/Rito" title="Rito">ritoj</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tempoj_kaj_kosmo">Tempoj kaj kosmo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=11" title="Redakti sekcion: Tempoj kaj kosmo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=11" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Tempoj kaj kosmo"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Simile al aliaj <a href="/wiki/Mezameriko" title="Mezameriko">mezamerikaj</a> <a href="/wiki/Popolo" title="Popolo">popoloj</a> ankaŭ la majaoj opiniis la <a href="/wiki/Tempo" title="Tempo">tempon</a> <a href="/wiki/Ciklo" class="mw-disambig" title="Ciklo">cikleca</a>. <a href="/wiki/Rito" title="Rito">Ritoj</a> kaj <a href="/wiki/Ceremonio" title="Ceremonio">ceremonioj</a> estis ligitaj al <a href="/wiki/Astronomio" title="Astronomio">astronomaj</a> kaj <a href="/wiki/Tero" title="Tero">teraj</a> <a href="/wiki/Ciklo" class="mw-disambig" title="Ciklo">cikloj</a> de la <a href="/wiki/Naturo" title="Naturo">naturo</a>. Ĉiam revenantaj procedoj estis sisteme observitaj kaj notitaj en diversaj <a href="/wiki/Majaa_kalendaro" title="Majaa kalendaro">majaaj kalendaroj</a>. La tasko de la majaaj pastroj estis interpretado de la cikloj, kion ili faris interrilatigante diversajn ciklojn (kalendaraj mezuroj). Laŭ iliaj diroj, la tempo de la kvina suno, t.e. la epoko kiun ni nun travivas, finiĝos la <a href="/wiki/23-an_de_decembro" class="mw-redirect" title="23-an de decembro">23-an de decembro</a> <a href="/wiki/2012" title="2012">2012</a> per ĉion forglutanta <a href="/wiki/Inundo" title="Inundo">inundego</a>. Renaskiĝo de la <a href="/wiki/Kosmo" title="Kosmo">kosmo</a> sekvos tiun katastrofon.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Multo el la religiaj <a href="/wiki/Tradicio" title="Tradicio">tradicioj</a> de la majaoj estas ankoraŭ science pridiskutata, sed ŝajnas certe, ke la majaoj imagis la kosmon (almenaŭ) trinivela, t.e. la malsupra mondo, la <a href="/wiki/Tero" title="Tero">tero</a> kaj la <a href="/wiki/%C4%88ielo" title="Ĉielo">ĉielo</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dioj_kaj_oferoj">Dioj kaj oferoj</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=12" title="Redakti sekcion: Dioj kaj oferoj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=12" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Dioj kaj oferoj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Cenote_brunnen_Chichen_itza.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Cenote_brunnen_Chichen_itza.jpg/260px-Cenote_brunnen_Chichen_itza.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Cenote_brunnen_Chichen_itza.jpg/390px-Cenote_brunnen_Chichen_itza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Cenote_brunnen_Chichen_itza.jpg/520px-Cenote_brunnen_Chichen_itza.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Funde de tiu <a href="/wiki/Cenoto" title="Cenoto">cenoto</a> en <a href="/wiki/Chichen_Itza" class="mw-redirect" title="Chichen Itza">Chichen Itza</a>, oni trovis multajn oferaĵojn kaj pli ol 50 <a href="/wiki/Skeleto" title="Skeleto">skeletojn</a></figcaption></figure> <p>Kiel ĉe aliaj <a href="/wiki/Mezameriko" title="Mezameriko">mezamerikaj</a> <a href="/wiki/Kulturo" title="Kulturo">kulturoj</a>, ankaŭ ĉe la majaoj la homa sango havis specifan rolon. Altrangaj famuloj ekzemple gajnis sangon, ekzemple tirante <a href="/wiki/Dorno" class="mw-disambig" title="Dorno">dornajn</a> <a href="/wiki/Fadeno" title="Fadeno">fadenojn</a> tra <a href="/wiki/Lipo" title="Lipo">lipojn</a> aŭ <a href="/wiki/Lango" class="mw-disambig" title="Lango">langon</a> aŭ pikante la <a href="/wiki/Peniso" title="Peniso">penison</a> per <a href="/wiki/E%C4%A5ino" title="Eĥino">eĥinaj</a> dornoj. La doloriga afero de tiaj praktikoj ŝajne donis altan religian valoron. Prezentaĵoj ofte ligas la sangoferon al tiel nomata <a href="/wiki/Viziserpento" title="Viziserpento">viziserpento</a>, sed ĉu tio estas indiko, ke la sangoperdo ebligas religiajn viziojn, ne klaras ĝis nun. Laŭ la majaoj, la <a href="/wiki/Sango" title="Sango">sango</a> estis la ejo de la <a href="/wiki/Animo" title="Animo">animo</a> kaj de la vivoforto; la animon mem oni imagis aera aŭ fumeca. Tial oni kaptis la sangon per paperbendoj, kiuj poste estis bruligitaj. La majaa religio estis politeisma, la dioj estis kiel homoj mortemaj. </p><p>La oferoj ekzistis, kiel ankaŭ ĉe la <a href="/wiki/Aztekoj" title="Aztekoj">aztekoj</a> kaj aliaj mezamerikaj religioj, ne nur por plezurigi la diojn, sed fakte temis pri oferservo de la homoj, kiuj tiel, iel vivigis la diojn. Tial klariĝas prezentaĵoj majaaj, kiuj montras reĝojn portante diajn bebojn. Samtempe oni bildigis la diojn kiel maljunegaj estuloj. </p><p>Ĉe la majaoj homoferoj estis kutimaj. La manieroj mortigi la viktimojn estis ege variaj: fortranĉo de la kapo, dronigo (ekzemple en <a href="/wiki/Cenoto" title="Cenoto">cenotoj</a>), pendumo, ŝtonumo, venenigo, viva entombigo, ... unu el la plej kruelaj mortigmanieroj estis, kiel ĉe la aztekoj, la distranĉo de la ventro kaj la eltiro de la ankoraŭ batanta <a href="/wiki/Koro" title="Koro">koro</a>. Tio estas dokumentita ĉefe pri la postklasika erao danke al ritaj aĵoj. Oni oferis kaj militkaptitojn kaj membrojn de la sama tribo, eĉ el la nobeloj. La kondiĉoj pri kiu estis kiam, kiel kaj kie oferita, ankoraŭ ne estas konataj. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Politiko_kaj_socio">Politiko kaj socio</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=13" title="Redakti sekcion: Politiko kaj socio" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=13" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Politiko kaj socio"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:AlcaldesGuatemala1891.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/AlcaldesGuatemala1891.jpg/200px-AlcaldesGuatemala1891.jpg" decoding="async" width="200" height="249" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/AlcaldesGuatemala1891.jpg/300px-AlcaldesGuatemala1891.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/AlcaldesGuatemala1891.jpg/400px-AlcaldesGuatemala1891.jpg 2x" data-file-width="470" data-file-height="584" /></a><figcaption>Majaaj <a href="/wiki/Urbestro" title="Urbestro">urbestroj</a> en la <a href="/wiki/Altebena%C4%B5o" title="Altebenaĵo">altebenaĵoj</a> de <a href="/wiki/Gvatemalo" title="Gvatemalo">Gvatemalo</a> en <a href="/wiki/1891" title="1891">1891</a></figcaption></figure> <p>La majaa politiko por eksteraj aferoj estis grava, pro la multaj individuaj urboŝtatoj kaj la <a href="/wiki/Komerco" title="Komerco">komercvojoj</a> por alporti el foraj regionoj komercaĵojn. </p><p>La <a href="/wiki/Politiko" title="Politiko">politikaj</a> sistemoj estis ege diversaj laŭ regiono, epoko kaj popolo aŭ eĉ urbo. Ekzistis heredaj <a href="/wiki/Re%C4%9Do" title="Reĝo">reĝujoj</a>, ankaŭ inaj <a href="/wiki/Regnestro" class="mw-redirect" title="Regnestro">regnestroj</a>, <a href="/wiki/Nobelo" title="Nobelo">nobelaj</a> <a href="/wiki/Registaro" title="Registaro">registaroj</a> kaj grupaj registaraj, kiel la "ligo de Mayapan", kiuj iom similas al la komercrespublikoj grekaj. </p><p>Almenaŭ en la malsupraj tavoloj troviĝis <a href="/wiki/Demokratio" title="Demokratio">demokratiaj</a> strukturoj. La hodiaŭa <a href="/wiki/Tradicio" title="Tradicio">tradicio</a> elekti ĉiun trian jaron novan <a href="/wiki/Urbestro" title="Urbestro">urbestron</a>, la "majaurbestro", ŝajne ekzistas jam delonge. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kulturo">Kulturo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=14" title="Redakti sekcion: Kulturo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=14" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Kulturo"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Palenque_glyphs.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Palenque_glyphs.jpg/220px-Palenque_glyphs.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Palenque_glyphs.jpg/330px-Palenque_glyphs.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Palenque_glyphs.jpg/440px-Palenque_glyphs.jpg 2x" data-file-width="896" data-file-height="624" /></a><figcaption>Majaaj signoblidoj, Muzeo de <a href="/wiki/Palenque" title="Palenque">Palenque</a>, <a href="/wiki/Meksiko" title="Meksiko">Meksiko</a></figcaption></figure> <p>La <a href="/wiki/Majaa_skribo" title="Majaa skribo">majaa skribo</a> aŭ la <b>majaaj hieroglifoj</b>, estas la <a href="/wiki/Skribsistemo" title="Skribsistemo">skribsistemo</a> uzita de la majaa civilizo en la <a href="/wiki/Anta%C5%ADkolumba_Ameriko" title="Antaŭkolumba Ameriko">Antaŭkolumba Ameriko</a>, pli specife en la regiono <a href="/wiki/Mezameriko" title="Mezameriko">Mezameriko</a>. La skribaĵoj aŭ literoj estis nomataj hieroglifoj de la antikvaj eŭropaj esploristoj de la 18a kaj 19a jarcentoj, kiuj ne komprenis ĝian signifon, sed atribuis similecojn laŭ ilia aspekto kun la <a href="/wiki/Hieroglifoj" class="mw-redirect" title="Hieroglifoj">egiptaj hieroglifoj</a>, kun kiuj la majaa civilizo ne havis kontaktojn. Temas pri la sola skribsistemo deĉifrita el la <a href="/wiki/Mezamerikaj_skribsistemoj" title="Mezamerikaj skribsistemoj">mezamerikaj skribsistemoj</a>. La unuaj enskriboj identigeblaj kiel majaaj datas de la 3a jarcento a.K. kaj la skribo estis uzata ĝis iom da tempo post la alveno de la <a href="/wiki/Hispanio" title="Hispanio">hispanaj</a> <a href="/wiki/Konkistadoro" title="Konkistadoro">konkistadoroj</a> en la 16a jarcento (kaj eĉ poste en lokoj kiel <a href="/wiki/Tayasal" title="Tayasal">Tayasal</a>). La majaa skribo uzis <a href="/wiki/Logogramo" class="mw-redirect" title="Logogramo">logogramojn</a> kompletigitajn de <a href="/wiki/Silabo" title="Silabo">silabaj</a> <a href="/wiki/Signobildo" title="Signobildo">glifoj</a>, kun funkcioj similaj al tiuj de la <a href="/wiki/Japana_skribo" class="mw-redirect" title="Japana skribo">japana skribo</a>. </p><p>La <a href="/wiki/Majaaj_ciferoj" title="Majaaj ciferoj">majaaj ciferoj</a> estas sistemo por skribado de kalendaraj datoj kaj aliaj nombroj, kiu ekzistis en la majaa civilizacio. Estas <a href="/wiki/Pozicia_nombrosistemo" title="Pozicia nombrosistemo">pozicia</a> <a href="/wiki/Dudekuma_sistemo" title="Dudekuma sistemo">dudekuma</a> <a href="/wiki/Nombrosistemo" title="Nombrosistemo">nombrosistemo</a>. La ciferoj estas jenaj: la signo, simila al malplena testuda kiraso aŭ konko, signifas <a href="/wiki/Nulo" title="Nulo">nulon</a>; la aliaj 19 ciferoj estas kunmetitaj el du signoj: punkto, kiu signifas <a href="/wiki/1_(nombro)" title="1 (nombro)">1</a> kaj streketo, kiu signifas <a href="/wiki/5_(nombro)" title="5 (nombro)">5</a>. Ordinare oni skribis punktojn en horizontala vico, kaj sub ili horizontalajn streketojn en vertikala vico. Ekzemple, la nombron 19 oni skribis kiel <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:Maya_19.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Maya_19.svg/22px-Maya_19.svg.png" decoding="async" width="22" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Maya_19.svg/33px-Maya_19.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Maya_19.svg/44px-Maya_19.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="450" /></a></span>.<sup id="cite_ref-unu_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-unu-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Foje oni skribis streketojn vertikalaj, kaj maldekstre de ili punktojn en vertikala vico. La nulon oni povis skribi iom diverse: <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:Mayan00.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Mayan00.svg/24px-Mayan00.svg.png" decoding="async" width="24" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Mayan00.svg/36px-Mayan00.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Mayan00.svg/48px-Mayan00.svg.png 2x" data-file-width="80" data-file-height="50" /></a></span>, <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:MAYA-g-num-0-cdx-shell-H-v1.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/MAYA-g-num-0-cdx-shell-H-v1.svg/24px-MAYA-g-num-0-cdx-shell-H-v1.svg.png" decoding="async" width="24" height="9" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/MAYA-g-num-0-cdx-shell-H-v1.svg/36px-MAYA-g-num-0-cdx-shell-H-v1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/MAYA-g-num-0-cdx-shell-H-v1.svg/48px-MAYA-g-num-0-cdx-shell-H-v1.svg.png 2x" data-file-width="239" data-file-height="85" /></a></span>, <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:0-wa%27ix.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/0-wa%27ix.png/25px-0-wa%27ix.png" decoding="async" width="25" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/0-wa%27ix.png/38px-0-wa%27ix.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/0-wa%27ix.png/50px-0-wa%27ix.png 2x" data-file-width="1332" data-file-height="546" /></a></span>, <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:MAYA-g-num-0-inc-v1.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/MAYA-g-num-0-inc-v1.svg/20px-MAYA-g-num-0-inc-v1.svg.png" decoding="async" width="20" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/MAYA-g-num-0-inc-v1.svg/30px-MAYA-g-num-0-inc-v1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/MAYA-g-num-0-inc-v1.svg/40px-MAYA-g-num-0-inc-v1.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="25" /></a></span> kaj simile. Okazis, sed malofte, ke cifero povis esti anstataŭita per figuro de kapo de la diaĵo, kiu estas ligita kun tiu cifero. </p><p><a href="/wiki/Majaa_arto" title="Majaa arto">Majaa arto</a> estas termino kiu referencas al arto de la majaa civilizo kiu disvolviĝis en la oriento kaj sudoriento de <a href="/wiki/Mezameriko" title="Mezameriko">Mezameriko</a> dum la Malfrua Antaŭklasika epoko (500 a.K. - 200 p.K.) kaj kiu floris en la Klasika periodo (200 p.K. - 900 p.K.). Inkludas arkitekturajn strukturojn, skulptaĵojn el <a href="/wiki/%C5%9Ctono" title="Ŝtono">ŝtono</a>, pecojn ĉizitajn el <a href="/wiki/Ligno" title="Ligno">ligno</a>, mudladon de <a href="/wiki/Stuko" title="Stuko">stuko</a>, pentraĵojn, murpentraĵojn, skribaĵojn kaj librojn, <a href="/wiki/Ceramiko" title="Ceramiko">ceramikon</a>, <a href="/wiki/Juvelo" class="mw-redirect" title="Juvelo">juvelojn</a> kaj aliajn materialojn de korpa skulptarto kaj ornamaĵo. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Milito">Milito</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=15" title="Redakti sekcion: Milito" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=15" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Milito"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosiero:Bonampak_banner.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Bonampak_banner.jpg/775px-Bonampak_banner.jpg" decoding="async" width="775" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Bonampak_banner.jpg/1163px-Bonampak_banner.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0d/Bonampak_banner.jpg 2x" data-file-width="1438" data-file-height="205" /></a></span> La <a href="/wiki/Milito" title="Milito">milito</a> estis ofta afero en la majaa mondo. Okazis militkampanjoj pro diversaj tialoj, inklude la kontrolon de la komercvojoj kaj la kolektadon de impostoj, invadojn por ekhavi kaptitojn, kaj pli altnivelajn konfliktojn ĝis atingi la kompletan detruadon de malamika ŝtato. Oni konas malmulte pri la majaa militorganizo, aŭ pri la logistiko kaj militista formado. La milito estas reprezentata en la majaa arto de la periodo klasika, kaj la <a href="/wiki/Batalo" title="Batalo">bataloj</a> kaj venkoj estas menciitaj en la glifaj surskribaĵoj.<sup id="cite_ref-Foster02p143_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p143-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tamen, la surskribaĵoj ne havigas precizan informon pri la tialoj de la milito aŭ pri la maniero en kiu ili okazis.<sup id="cite_ref-Aoyama05p291_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Aoyama05p291-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> En la 8-a kaj 9-a jarcentoj, intensiva milito finis per la falo de la regnoj de la regiono de Petexbatún en la okcidento de Petén.<sup id="cite_ref-Aoyama05p291_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-Aoyama05p291-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La rapida abandono de <a href="/wiki/Aguateca" title="Aguateca">Aguateca</a> fare de ties loĝantoj, havigis la neatenditan oportunon ekzameni la restaĵojn de la majaa armilaro <i>in situ</i> (surloke).<sup id="cite_ref-Aoyama05p292_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Aoyama05p292-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nekonataj malamikoj atakis Aguateca ĉirkaŭ la jaro 810 n.e., superis ties elstarajn defendejojn kaj bruligis la reĝan palacon. La loĝantoj de la elito de la urbo fuĝis aŭ estis kaptitaj, kaj ĉiuokaze neniam revenis rekuperi siajn abandonitajn propraĵojn. Ankaŭ la loĝantoj de la ĉirkaŭoj abandonis la lokon tuj poste. Tio estas ekzemplo de intensiva milito farita cele al la eliminado kompleta de rivala ŝtato, anstataŭ submeti ĝin. La esplorado en Aguateca indikis, ke la militistoj de la klasika periodo estis precipe membroj de la elito.<sup id="cite_ref-Aoyama05p293_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Aoyama05p293-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Jam ekde la antaŭklasika periodo, oni esperis, ke la reganto de majaa politika ento estu elstara militestro, kaj ofte oni repreaentis lin havante homajn kapojn kiel <a href="/wiki/Trofeo" title="Trofeo">trofeo</a> pendantaj el sia zono. En la klasika periodo, tiaj kapo-trofeoj jam ne plu aperis ĉe la zono de la reĝo; anstataŭe, la reĝoj de la klasika periodo estis ofte reprezentataj stare sur la militprizonuloj humiligitaj.<sup id="cite_ref-Foster02p143_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p143-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ĝis fino de la postklasika periodo, la majaaj reĝoj estris kiel milit-komandantoj. La majaaj surskribaĵoj de la klasika periodo montris, ke la venkita reĝo povis esti kaptita, torturita kaj buĉita.<sup id="cite_ref-Foster02p144_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p144-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La hispanoj rakontis, ke la majaaj estroj tenis registrojn de la movado de la armeoj en libroj kun pentraĵoj.<sup id="cite_ref-Webster00p66_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Webster00p66-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La rezulto de sukcesa militkampanjo povis varii en sia efiko sur la venkita politika ento. Foje, tutaj urboj estis forrabitaj kaj neniam reloĝataj, kiel okazis en Aguateca.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Alifoje, la venkintoj alpropriĝis de la venkitaj regantoj, de ties familioj kaj de la reprezentaĵoj de ties patronaj dioj. La kaptitaj nobeloj kaj ties familioj povis esti malliberigitaj aŭ hombuĉitaj. La malplej akra rezulto de la gamo de eblecoj estus ke la venkita politika ento devas pagi impostojn al la venkinto.<sup id="cite_ref-FOias14p168_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOias14p168-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Militistoj">Militistoj</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=16" title="Redakti sekcion: Militistoj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=16" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Militistoj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De la periodo de kontakto kun la hispanoj oni scias, ke kelkaj militistaj postenoj estis limigitaj al la membroj de la aristokrataro, kaj ke tiuj postenoj estis heredataj per patroflanka sukcedo. Estas probable ke la posedanto de specifa militista posteno instruis al sia sukcedanto la specialan sciaron koncernan al la posteno, inklude la <a href="/wiki/Strategio" title="Strategio">strategion</a>, la ritaron kaj la militdancojn.<sup id="cite_ref-Foster02p144_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p144-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La majaaj armeoj de la periodo de kontakto kun la hispanoj estis tre disciplinemaj, kaj la militistoj partoprenis en ŝajnigoj kaj en regulaj trejnekzercoj; ĉiuj plenkreskaj kaj sanaj viroj estis disponeblaj por la <a href="/wiki/Militservo" title="Militservo">militservo</a>. La majaaj ŝtatoj ne bontenis permanentajn armeojn; la militistoj estis arigitaj de lokaj funkciuloj kiuj estis respondecaj antaŭ la militestroj. Estis ankaŭ unuoj de solduloj plentempe kiuj sekvis al la permanentaj estroj.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tamen, la majoritato de la militistoj ne servis plentempe, kaj estis ĉefe agrikulturistoj, kiuj ĝenerale dediĉis sin al siaj kultivoj anstataŭ partopreni en militoj.<sup id="cite_ref-Wise_y_McBride_2008,_p._34_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wise_y_McBride_2008,_p._34-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ĝenerale, la celo de la majaa milito ne estis la detruado de la malamiko, sed la kaptado de prizonuloj kaj la rabado.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:British_Museum_Mesoamerica_004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/British_Museum_Mesoamerica_004.jpg/220px-British_Museum_Mesoamerica_004.jpg" decoding="async" width="220" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/British_Museum_Mesoamerica_004.jpg/330px-British_Museum_Mesoamerica_004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/British_Museum_Mesoamerica_004.jpg/440px-British_Museum_Mesoamerica_004.jpg 2x" data-file-width="1700" data-file-height="1788" /></a><figcaption>Lintelo 16 de <a href="/wiki/Yaxchil%C3%A1n" title="Yaxchilán">Yaxchilán</a>, kiu reprezentas la reĝon Ĝaksun B'alam vestitan kiel militisto.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Ekzistas ioma pruvaro ke, ekde la klasika periodo, la virinoj plenumis kelkajn funkciojn de helpo en milito, sed ili ne agadis kiel militoficiroj, kun la escepto de tiuj raraj okazoj en kiuj reĝino estis la suprema reganto.<sup id="cite_ref-Foster02p145_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p145-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ĉirkaŭ la postklasika periodo, la majaaj kronikoj sugestas, ke la virinoj foje ja luktis en la batalkampo.<sup id="cite_ref-Foster02p144_31-2" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p144-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Armiloj">Armiloj</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=17" title="Redakti sekcion: Armiloj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=17" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Armiloj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La pelilo aŭ <i>atlatl</i> (sagolanĉilo) estis enkondukita en la majaa regiono fare de Teotihuacan en la frua klasika periodo.<sup id="cite_ref-Foster02p146_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p146-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La "atlatl" estas bastoneto 0,5 m longa, kun kongruiga pinto taŭga por enirigi en ĝin <a href="/wiki/%C4%B4etsago" title="Ĵetsago">ĵetsagon</a> aŭ <a href="/wiki/%C4%B4etlanco" title="Ĵetlanco">ĵetlancon</a>.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tiu bastoneto estis uzata por ĵeti la ĵetaĵon pli forte kaj precize ol tio atingebla per ĵeto simple per la brako.<sup id="cite_ref-Foster02p146_40-1" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p146-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La sagopintoj el ŝtono rekuperitaj en Aguateca indikas, ke la ĵetsagoj kaj ĵetlancoj estis la ĉefaj armiloj de la majaa militisto de la klasika periodo.<sup id="cite_ref-Aoyama05p294_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Aoyama05p294-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La plebanoj uzis <a href="/wiki/Kanpafado" title="Kanpafado">kanpafilojn</a> kiel militarmilon, same kiel ili uzis ilin por <a href="/wiki/%C4%88asado" title="Ĉasado">ĉasado</a>.<sup id="cite_ref-Foster02p146_40-2" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p146-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La uzado de <a href="/wiki/Pafarko_kaj_sago" title="Pafarko kaj sago">pafarko kaj sago</a> estis alia armilo uzita de la antikvaj majaoj, kaj por milito kaj por ĉasado.<sup id="cite_ref-Aoyama05p291_28-2" class="reference"><a href="#cite_note-Aoyama05p291-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kvankam tio estis uzita en la majaa regiono jam dum la klasika periodo, ties uzado kiel militarmilon ne estis ĝeneraligita,<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kaj ne iĝis ofta militarmilon ĝis la postklasika periodo.<sup id="cite_ref-Foster02p146_40-3" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p146-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dum la periodo de kontakto kun la hispanoj, la majaoj uzis ankaŭ armilon similan al la glavofrapo aŭ frapilo el fortega ligno kun tranĉilaj klingoj el <a href="/wiki/Obsidiano" title="Obsidiano">obsidiano</a>,<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> simila al la <i>macuahuitl</i> de aztekoj. La majaaj militistoj uzis korpoŝirmajn <a href="/wiki/Arma%C4%B5o" title="Armaĵo">armaĵojn</a> fabrikitaj el vatita, remburita kotono trempita en <a href="/wiki/Salakvo" title="Salakvo">salakvo</a> por plifortigi ilin; la rezultanta armaĵo estis komparebla favore al tiu el ŝtalo uzita de la hispanoj dum la konkero.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La militistoj portis <a href="/wiki/%C5%9Cildo" title="Ŝildo">ŝildojn</a> el ligno aŭ ledo, ornamitaj per plumoj kaj feloj.<sup id="cite_ref-Wise_y_McBride_2008,_p._34_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wise_y_McBride_2008,_p._34-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ekonomio">Ekonomio</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=18" title="Redakti sekcion: Ekonomio" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=18" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Ekonomio"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Komerco">Komerco</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=19" title="Redakti sekcion: Komerco" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=19" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Komerco"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Disvolvigo">Disvolvigo</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=20" title="Redakti sekcion: Disvolvigo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=20" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Disvolvigo"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Comalcalco_Museo_de_Sitio_15.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Comalcalco_Museo_de_Sitio_15.JPG/180px-Comalcalco_Museo_de_Sitio_15.JPG" decoding="async" width="180" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Comalcalco_Museo_de_Sitio_15.JPG/270px-Comalcalco_Museo_de_Sitio_15.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Comalcalco_Museo_de_Sitio_15.JPG/360px-Comalcalco_Museo_de_Sitio_15.JPG 2x" data-file-width="2112" data-file-height="2816" /></a><figcaption>Reprezentaĵo de <i>Ek Ĉua</i> (dio de komerco), gravurita en briko, malkovrita en <a href="/wiki/Comalcalco" title="Comalcalco">Komalkalko</a>.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Komerco" title="Komerco">Komerco</a> estis ŝlosila komponanto de la majaa socio, kaj esenca por la disvolvigo de la majaa civilizacio. La urboj kiuj kreskis ĝis iĝi la plej gravaj, ĝenerale kontrolis la akiron al la bazaj gravaj komercvaroj, aŭ al la komercvojoj. Urboj kiel Kaminaljuyú kaj Q'umarkaj en la supraj teroj de Gvatemalo, kaj El Tazumal en Salvadoro, kontrolis diverse la aliron al la kuŝejoj de <a href="/wiki/Obsidiano" title="Obsidiano">obsidiano</a> en diferencaj momentoj de la historio de majaoj. La plej gravaj urboj de la nordo de la duoninsulo Jukatano kontrolis la aliron al la fontoj de <a href="/wiki/Salo" title="Salo">salo</a>.<sup id="cite_ref-Foster02p319_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p319-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dum la postklasika periodo, la majaoj estis partoprenantaj en la floranta <a href="/wiki/Sklavokomerco" class="mw-redirect" title="Sklavokomerco">sklavokomerco</a> de tiu mondoregiono eĉ antaŭ la alveno de la eŭropanoj.<sup id="cite_ref-Foias14p18_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foias14p18-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La majaoj de <a href="/wiki/Tabasco" title="Tabasco">Tabasco</a> realigis intensan komercan interŝanĝon, kiu iras de la klasika al la postklasika periodo (nome de la jaro 600 ĝis la jaro 900), pere de etenda reto de rivera komunikado, kiu igis ilin la grandaj komercistoj de la mondoregiono de <a href="/wiki/Mezameriko" title="Mezameriko">Mezameriko</a>.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Comalcalco" title="Comalcalco">Komalkalko</a> estis grava loko dum la klasika periodo, kiel parto de la komercvojoj en la sudo de Mezameriko. Tio fariĝis evidenta kiam oni malkovris <a href="/wiki/Jugo" class="mw-disambig" title="Jugo">jugojn</a>, <a href="/wiki/Hakilo" title="Hakilo">hakilojn</a> kaj ŝtonajn materialojn el <a href="/wiki/Verakruco" class="mw-redirect" title="Verakruco">Verakruco</a>, <a href="/wiki/Hidalgo" title="Hidalgo">Hidalgo</a> kaj <a href="/wiki/Gvatemalo" title="Gvatemalo">Gvatemalo</a> kaj bildarojn el la centra altebenaĵo, hakilojn el kupro devenajn el tio kio nuntempe estas <a href="/wiki/Michoac%C3%A1n" title="Michoacán">Michoacán</a>, same kiel <a href="/wiki/Pistilo" class="mw-disambig" title="Pistilo">pistilojn</a> el ŝtono devenaj el la nuntempa zono de <a href="/wiki/Puebla" title="Puebla">Puebla</a>.<sup id="cite_ref-Tabasco_Hoy_1_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tabasco_Hoy_1-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Aliflanke en <a href="/wiki/Veracruz_de_Ignacio_de_la_Llave" class="mw-redirect" title="Veracruz de Ignacio de la Llave">Veracruz</a> kaj <a href="/wiki/Campeche" title="Campeche">Campeche</a> oni trovis figuretojn kaj ceramikon de la stilo de la majaoj de Komalkalko.<sup id="cite_ref-Tabasco_Hoy_1_49-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tabasco_Hoy_1-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ankaŭ la urboj de la oriento de Tabasco estis gravaj komercaj centroj, la loko kie nun estas la arkeologia kuŝejo de San Claudio estis grava centro eksportanto de sagopintoj faritaj el <a href="/wiki/Siliko" title="Siliko">siliko</a> kiuj estis komercigitaj al multaj urboj, el kiuj kelkaj estis tiom malproksimaj kiom Nito en la nuna <a href="/wiki/Gvatemalo" title="Gvatemalo">Gvatemalo</a> kaj Naco en <a href="/wiki/Honduro" title="Honduro">Honduro</a>. Moral Reforma, Pomoná kaj Panhalé estis riverhavenoj el kiuj la majaoj kontrolis la pasadon de varoj devenaj el la montaroj de la gvatemala Peteno al la marbordo de la Golfo de Meksiko. En la postklasika periodo, <a href="/wiki/Poton%C4%89ano" title="Potonĉano">Potonĉano</a> estis grava komerca haveno, kiu interŝanĝis varojn el la centra altebenaĵo ĝis la hondura marbordo, kaj siaflanke Jonuta esti granda centro fabrikanta de ceramiko: la varoj estis komercigitaj al multaj urboj malproksimaj kiel <a href="/wiki/Chetumal" title="Chetumal">Ĉetumal</a> kaj Bakalar en la marbordo de la <a href="/wiki/Kariba_Maro" title="Kariba Maro">Kariba Maro</a>. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Turquoise.pebble.700pix.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Turquoise.pebble.700pix.jpg/180px-Turquoise.pebble.700pix.jpg" decoding="async" width="180" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Turquoise.pebble.700pix.jpg/270px-Turquoise.pebble.700pix.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Turquoise.pebble.700pix.jpg/360px-Turquoise.pebble.700pix.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="774" /></a><figcaption><a href="/wiki/Turkiso" title="Turkiso">Turkiso</a> estis unu el la varoj kiuj pruvis komercon longdistancan de luksaj varoj fare de majaoj.</figcaption></figure> <p>La majaoj partoprenis en la komerco longdistanca en la regiono de majaoj, kaj en la tuta Mezameriko, kaj eĉ transe. En Mezameriko, la komercvojoj centriĝis ĉefe al la centro de Meksiko kaj al la marbordo de la golfo de Meksiko. En la frua klasika periodo, Chichén Itzá estis la centro de etenda komercreto kiu importis diskojn el <a href="/wiki/Oro" title="Oro">oro</a> el teritorioj de nunaj <a href="/wiki/Kolombio" title="Kolombio">Kolombio</a> kaj <a href="/wiki/Panamo" title="Panamo">Panamo</a>, kaj <a href="/wiki/Turkiso" title="Turkiso">turkison</a> de Los Cerrillos (<a href="/wiki/Nov-Meksiko" title="Nov-Meksiko">Nov-Meksiko</a>). La komerco longdistanca de luksaĵoj kaj utilaj havaĵoj estis probable kontrolita de la reĝa familio. La prestiĝaj varoj akiritaj tra komerco estis uzitaj por la konsumo fare de la reganto de la urbo, kaj kiel luksaj donacoj por plifirmigi la fidelecon de la vasaloj kaj aliancanoj.<sup id="cite_ref-Foster02p319_46-1" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p319-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> En la malproksima metropolo Teotihuakano, en la centro de Meksiko, estis identigita areo por majaaj komercistoj kiu datas de la frua klasika periodo.<sup id="cite_ref-Foster02p322_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p322-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La komercvojoj permesis ne nur la interŝanĝon de produktoj, sed ankaŭ faciligis la interŝanĝon de personoj kaj sciaro laŭlonge de Mezameriko.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ŝanĝoj en la komercvojoj okazis depende de la hegemonio kaj falo de gravaj urboj de la majaa regiono, kaj dum ĉiu grava reorganizado de la majaa civilizacio, kiel la apero de la majaa civilizacio de la Antaŭklasika periodo, la transro al la Klasika, kaj la falo de la finklasika.<sup id="cite_ref-Foster02p319_46-2" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p319-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eĉ la konkero fare de la hispanoj ne finigis tuje la tutan majaan komercaktivecon;<sup id="cite_ref-Foster02p319_46-3" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p319-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> por ekzemplo, la ĉoleoj de Manĉeo de la periodo de la konkero interŝanĝis prestiĝajn kultivproduktojn kiel <a href="/wiki/Kakao" title="Kakao">kakao</a>, <a href="/wiki/Biksa_kolorigilo" title="Biksa kolorigilo">anato</a> kaj <a href="/wiki/Vanilo" title="Vanilo">vanilo</a> en la areo de la vicreĝlando en Verapaz.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Komercistoj">Komercistoj</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=21" title="Redakti sekcion: Komercistoj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=21" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Komercistoj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Sacul_vase.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Sacul_vase.jpg/220px-Sacul_vase.jpg" decoding="async" width="220" height="443" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Sacul_vase.jpg/330px-Sacul_vase.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Sacul_vase.jpg/440px-Sacul_vase.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="1932" /></a><figcaption>Vazo de la klasika periodo de Sakulo en <a href="/wiki/Gvatemalo" title="Gvatemalo">Gvatemalo</a>.</figcaption></figure> <p>Oni scias malmulton pri la majaaj komercistoj, spite la fakton ke ili estis reprezentitaj en la <a href="/wiki/Ceramiko" title="Ceramiko">ceramiko</a> vestitaj fajne kaj nobele. Pro tio oni scias almenaŭ ke kelkaj komercistoj estis membroj de la <a href="/wiki/Elito" title="Elito">elito</a>. Oni scias ankaŭ, ke la majaa nobelaro partoprenis en komerccelaj ekspedicioj longdistancaj almenaŭ dum la periodo de kontakto kun la hispanoj.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La plej parto de la komercistoj mala apartenis al la meza klaso kaj dediĉis sin ĉefe al la loka kaj regiona komerco anstataŭ al la prestiĝa longdistanca komerco kiu estis precipe monopolo ekskluziva de la elito.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La komercaj vojaĝoj en danĝeraj eksterlandaj teritorioj estis komparataj al trairado tra la <a href="/wiki/%C5%9Cibalba" title="Ŝibalba">submondo</a>; la patronaj diaĵoj de la komercistoj estis du <a href="/wiki/Dio" title="Dio">dioj</a> de la majaa <a href="/wiki/Submondo" title="Submondo">submondo</a> kiuj portis <a href="/wiki/Dorsosako" title="Dorsosako">dorsosakojn</a>. Kiam la komercistoj eliris al vojaĝoj, ili iris forte armitaj kaj nigre farbitaj, same kiel ties patronaj diaĵoj.<sup id="cite_ref-Foster02p322_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p322-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La majaoj ne havis <a href="/wiki/Tirbesto" title="Tirbesto">tirbestojn</a>, pro kio ĉiuj komercaj varoj estis transportitaj surdorse de la portistoj se ili veturis surtere; se la komercvojo sekvis la fluejon de rivero aŭ la linion de la marbordo, la varoj estis transportitaj per <a href="/wiki/Kanuo" title="Kanuo">kanuoj</a>.<sup id="cite_ref-Foster02p323_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p323-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Kristoforo_Kolumbo" title="Kristoforo Kolumbo">Kristoforo Kolumbo</a> trafis longan majaan komercan kanuon laŭlonge de la marbordo de Honduro dum sia kvara vojaĝo. La kanuo estis prilaborita el longa malplenigita arbotrunko kaj havis tegmenton de palmofolioj. Ĝi havis larĝon de 2,5 m kaj estis pelita de 25 remistoj. Ĝi transportis komercajn varojn kiel kakao, obsidiano, ceramiko, tekstiloj, hakiloj kaj tintiloj de kupro, same kiel manĝaĵoj kaj trinkaĵoj por la ŝipanaro.<sup id="cite_ref-Foster02p324_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foster02p324-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Oni uzis kakaon kiel monero (kvankam ne ekskluzive), kaj ties valoron estis tiom alta ke foje ĝi estis falsita pere de la forigo de la karno de la semo, kiu estis anstataŭita per tero aŭ ŝelo de <a href="/wiki/Avokado" title="Avokado">avokado</a>.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bazaroj">Bazaroj</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=22" title="Redakti sekcion: Bazaroj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=22" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Bazaroj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La <a href="/wiki/Bazaro" title="Bazaro">bazaroj</a> estas malfacile identigeblaj en la arkeologia registrado.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tamen, la hispanoj rakontis pri prospera <a href="/wiki/Merkata_ekonomio" title="Merkata ekonomio">merkata ekonomio</a> kima ili alvenis en la regionon.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> En kelkaj urboj de la klasika periodo, la arkeologoj identigis provizore arkitekturaj strukturoj el masonaĵo en stilo de formala arkaro kaj paralelaj liniigoj de disaj ŝtonoj kiel la permanentaj bazoj de bazarbudoj.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Studo de 2007 analizis la grundojn de moderna gvatemala bazaro kaj komparis la rezultojn kun tiuj havigitaj per analizo de ebla antikva bazaro Ĉunĉukmil, Ambaŭloke oni trovis eksterordinare altajn nivelojn de <a href="/wiki/Fosforo" title="Fosforo">fosforo</a> kaj <a href="/wiki/Zinko" title="Zinko">zinko</a>, kio indikas la ekzistadon de simila aktiveco de produktado de manĝaĵoj kaj de vendado de legomoj. La kalkulita denseco de la bazarbudoj en Ĉunĉukmil sugestas, ke jam ekzistis prospera merkata ekonomio en la frua klasika periodo.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kombinante la arkeologion kaj la analizon de grundoj, la arkeologoj sukcesis identigi provizore la bazarojn en kreskanta nombro de urboj.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dum la postklasika periodo, en la epoko de la kontakto kun la hispanoj, la urboj de la altebenaĵo havis bazarojn en permanentaj placoj, kiuj disponis de funkciuloj por la solvo de disputoj, la plenumigo de la regularoj, kaj la kolektado de impostoj.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Agrikulturo">Agrikulturo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=23" title="Redakti sekcion: Agrikulturo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=23" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Agrikulturo"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:D%C3%ADa_Internacional_de_los_Pueblos_Ind%C3%ADgenas_(7852553230).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/D%C3%ADa_Internacional_de_los_Pueblos_Ind%C3%ADgenas_%287852553230%29.jpg/260px-D%C3%ADa_Internacional_de_los_Pueblos_Ind%C3%ADgenas_%287852553230%29.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/D%C3%ADa_Internacional_de_los_Pueblos_Ind%C3%ADgenas_%287852553230%29.jpg/390px-D%C3%ADa_Internacional_de_los_Pueblos_Ind%C3%ADgenas_%287852553230%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/D%C3%ADa_Internacional_de_los_Pueblos_Ind%C3%ADgenas_%287852553230%29.jpg/520px-D%C3%ADa_Internacional_de_los_Pueblos_Ind%C3%ADgenas_%287852553230%29.jpg 2x" data-file-width="5616" data-file-height="3744" /></a><figcaption><a href="/wiki/Maizo" title="Maizo">Maizo</a> estis <a href="/wiki/Bazman%C4%9Da%C4%B5o" title="Bazmanĝaĵo">bazmanĝaĵo</a> de la majaa <a href="/wiki/Kuirarto" title="Kuirarto">kuirarto</a>.</figcaption></figure> <p>La antikvaj majaoj havis variajn kaj prilaboritajn metodojn por la produktado de manĝaĵoj. Iam oni kredis, ke la <a href="/wiki/Migra_kampokultivado" title="Migra kampokultivado">migra kampokultivado</a> (ĉefe per <a href="/wiki/Hakado_kaj_bruligado" title="Hakado kaj bruligado">Hakado kaj bruligado</a>) havigis la plej parton de la manĝaĵoj,<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> sed nuntempe oni supozas, ke ankaŭ la permanentaj altaj kampoj, la <a href="/wiki/Teraso_(agrikulturo)" title="Teraso (agrikulturo)">terasoj</a>, la intensiva ĝarden/hortikulturo, la forstaj ĝardenoj kaj la neirigaciitaj kampoj estis ŝlosilaj por la eltenado de la grandaj populacioj de la klasika periodo en kelkaj areoj.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La pruvaro de tiuj diferencaj agrikulturaj sistemoj estas ke ili persistas en la numtepo; por ekzemplo, per elaeraj fotografioj eblas distingi altajn kampojn konektitajn per irigaciaj kanaloj.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> En la zonoj kiuj estis estintaj dense loĝataj en la antaŭkolumba epoko, la nuntempa kompono de la naturaj specioj montras abundon klare pli grandan de specioj kun ekonomia valoro por la antikvaj majaoj,<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kaj la registroj de <a href="/wiki/Poleno" title="Poleno">poleno</a> en la sedimentoj de la lagoj en Mezameriko sugestas, ke ekde almenaŭ la jaro 2500 a.n.e., la maizo, la <a href="/wiki/Manioko" title="Manioko">manioko</a>, la <a href="/wiki/Sunfloro" title="Sunfloro">sunfloro</a>, la kotono, kaj aliaj plantoj, estis kultivataj asocie kun la <a href="/wiki/Senarbarigo" title="Senarbarigo">senarbarigo</a>.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La <a href="/wiki/Bazman%C4%9Da%C4%B5o" title="Bazmanĝaĵo">bazmanĝaĵoj</a> de la majaa <a href="/wiki/Kuirarto" title="Kuirarto">kuirarto</a> estis la maizo, la fazeoloj, kaj la kukurboj. Tiuj estis komplementataj per ampleksa vario de aliaj plantoj, kultivataj en fruktiĝardenoj aŭ kolektitaj en la ĝangalo. Kiel konsekvenco de vulkana erupcio en <a href="/wiki/Joya_de_Cer%C3%A9n" title="Joya de Cerén">Joya de Cerén</a>, oni konservis registron de manĝaĵoj stokitaj en la majaaj hejmoj, kio inkludis <a href="/wiki/Kapsiketo" title="Kapsiketo">kapsiketojn</a> kaj <a href="/wiki/Tomato" title="Tomato">tomatojn</a>. Semoj el kotono estis muelotaj, probable por produkti kuir-<a href="/wiki/Oleo" title="Oleo">oleon</a>. Krom la bazmanĝaĵoj, la majaoj produktis ankaŭ kultivojn cele al prestiĝo, kiel kotono, kakao kaj vanilo. La kakao estis speciale aprezata de la elito, kiu konsumis <a href="/wiki/%C4%88okolado#Historio_de_la_ĉokolado" title="Ĉokolado">ĉokoladtrinkaĵojn</a>.<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kotono estis ŝpinita, tinkturita kaj teksita por produkti valorajn tekstilojn por la komerco.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La majaoj havis malmultajn <a href="/wiki/Aldomigo" class="mw-redirect" title="Aldomigo">aldomigitajn</a> animalojn; <a href="/wiki/Hundo" title="Hundo">hundoj</a> estis aldomigitaj ĉirkaŭ la jaro 3000 a.n.e., kaj la <a href="/wiki/Cairina_moschata" class="mw-redirect" title="Cairina moschata">moskanasoj</a> ĉirkaŭ la malfrua postklasika periodo.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> La <a href="/wiki/Meleagris_ocellata" class="mw-redirect" title="Meleagris ocellata">meleagroj</a> ne estis taŭgaj por <a href="/wiki/Aldomigo" class="mw-redirect" title="Aldomigo">aldomigo</a>, sd ili estis kaptitaj en naturo kaj enkaĝigitaj por dikiĝo. Ĉiuj tiuj animaloj estis uzitaj por ties konsumo; la hunfoj estis uzitaj ankaŭ por ĉasado. Eble ankaŭ <a href="/wiki/Cervo" title="Cervo">cervoj</a> estis malliberigitaj por la dikiĝo.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Majaoj_en_Esperanto">Majaoj en Esperanto</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=24" title="Redakti sekcion: Majaoj en Esperanto" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=24" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Majaoj en Esperanto"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosiero:Palenque_Relief.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Palenque_Relief.jpg/250px-Palenque_Relief.jpg" decoding="async" width="250" height="572" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Palenque_Relief.jpg/375px-Palenque_Relief.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Palenque_Relief.jpg/500px-Palenque_Relief.jpg 2x" data-file-width="712" data-file-height="1628" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bareliefo" title="Bareliefo">Bareliefo</a> en la <a href="/wiki/Muzeo" title="Muzeo">muzeo</a> de Palenque</figcaption></figure> <p>En la kvina kanto de la verko de <a href="/wiki/Abel_Montagut" title="Abel Montagut">Abel Montagut</a> nome <i><a href="/wiki/Poemo_de_Utnoa" title="Poemo de Utnoa">Poemo de Utnoa</a></i> okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikuraĝigu la malfortigitan Utnoan (nome la ĉefrolulo <a href="/wiki/Noa" title="Noa">Noa</a>) pere de la drogo <i>anoŭdo</i>. Inna malsupreniras kaj liveras ĝin al Noa. Je ties efiko aperas antaŭ li la poeto <a href="/wiki/Valmikio" title="Valmikio">Valmikio</a> kaj poste la japana pentristo <a href="/wiki/Hokusajo" class="mw-redirect" title="Hokusajo">Hokusajo</a> kiuj montras al li laŭvice la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ĝin, nome, unue en <a href="/wiki/Azio" title="Azio">Azio</a>, kaj poste venas la vico de <a href="/wiki/Fidiaso" class="mw-redirect" title="Fidiaso">Fidiaso</a>, kaj poste <a href="/wiki/Maria_Sklodovska" class="mw-redirect" title="Maria Sklodovska">Maria Sklodovska</a>, kiuj montras al Utnoa la mirindaĵojn de <a href="/wiki/E%C5%ADropo" title="Eŭropo">Eŭropo</a>. La venontaj ĉiĉeronoj estas ankaŭ laŭvice unue <a href="/wiki/Akenatono" class="mw-redirect" title="Akenatono">Akenatono</a> kaj poste <a href="/wiki/Sun%C4%9Data_Kejta" class="mw-redirect" title="Sunĝata Kejta">Sunĝata Kejta</a> kiuj omaĝas la historian gravon de Afriko. En Ameriko estas unue <a href="/wiki/Neza%C5%ADhtezoma" title="Nezaŭhtezoma">Nezaŭhtezoma</a> la ĉiĉerono kiu vidigas la gravon de Majaoj: </p> <table style="padding:0; margin:0; border-spacing:0;"><tbody><tr valign="top"><td></td></tr><tr valign="top"><td width="40px"><span typeof="mw:File"><span title="Citaĵo"><img alt="Citaĵo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/P_writing.svg/40px-P_writing.svg.png" decoding="async" width="40" height="36" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/P_writing.svg/60px-P_writing.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/P_writing.svg/80px-P_writing.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></span></span></td><td><table style="padding:0; margin:0; border-spacing:0;"><tbody><tr valign="top"><td><span style="color:#84a3e0; font-size:150%; line-height:75%;font-family:'Times New Roman',serif;"><b>„</b></span>  <dl><dd>Super Ĉiĉen-Icaon Nezaŭhtezoma kaj Uttu</dd> <dd>ŝvebas, ĉefurbon riĉan de la Tolteka-Majaa</dd> <dd>kulturo: -Jen la Hejmo de l'Virgulinoj kaj alte</dd> <dd>la Korto de l'Pilkludo, Konstruo de l'Militistoj</dd> <dd>kun mil kolonoj skulptaj ĉirkaŭ la centra masono,</dd> <dd>la Kukulkan-fortreso kaj la Sanktejo Helika.</dd></dl> <dl><dd>Nun Uŝmal inter silvoj al vojaĝantoj aperas,</dd> <dd>Nezaŭhtezoma montras al la kunulo ĉi-vorte:</dd> <dd>-Tie la Turo staras de l'Divenisto Magia,</dd> <dd>kiun plenigas ĉie maskoj de l'Dio de Pluvo,</dd> <dd>densaj bareliefoj, hieroglifaj enigmoj,</dd> <dd>kaj meze piramidas la Gubernia Palaco.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <span style="color:#84a3e0; font-size:150%; line-height:75%;font-family:'Times New Roman',serif"><b>”</b></span></dd></dl></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Fakuloj_pri_majaoj">Fakuloj pri majaoj</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=25" title="Redakti sekcion: Fakuloj pri majaoj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=25" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Fakuloj pri majaoj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Heinrich_Berlin" title="Heinrich Berlin">Heinrich Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Frederick_Catherwood" title="Frederick Catherwood">Frederick Catherwood</a></li> <li><a href="/wiki/Ernst_F%C3%B6rstemann" title="Ernst Förstemann">Ernst Förstemann</a></li> <li><a href="/wiki/Nikolai_Grube" title="Nikolai Grube">Nikolai Grube</a></li> <li><a href="/wiki/Juri_Knorozov" title="Juri Knorozov">Juri Knorozov</a></li> <li><a href="/wiki/Teobert_Maler" title="Teobert Maler">Teobert Maler</a></li> <li><a href="/wiki/Sylvanus_G._Morley" class="mw-redirect" title="Sylvanus G. Morley">Sylvanus G. Morley</a></li> <li><a href="/wiki/Tatiana_Avenirovna_Proskouriakoff" class="mw-redirect" title="Tatiana Avenirovna Proskouriakoff">Tatiana Avenirovna Proskouriakoff</a></li> <li><a href="/wiki/John_Lloyd_Stephens" title="John Lloyd Stephens">John Lloyd Stephens</a></li> <li><a href="/wiki/Jean-Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Waldeck" title="Jean-Frédéric Waldeck">Jean-Frédéric Waldeck</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Famaj_majaoj">Famaj majaoj</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=26" title="Redakti sekcion: Famaj majaoj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=26" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Famaj majaoj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Rigoberta_Mench%C3%BA_Tum" class="mw-redirect" title="Rigoberta Menchú Tum">Rigoberta Menchú Tum</a>, premiito de la <a href="/wiki/Nobel-premio_pri_paco" title="Nobel-premio pri paco">Nobel-premio pri paco</a></li> <li><a href="/wiki/Pakalo_la_Granda" title="Pakalo la Granda">Pakalo la Granda</a>, reganto de la <i>ahaxulelo</i> aŭ majaa senjorlando Baakalo, kies sidejo troviĝis en Lakam Ha, nuntempe konata kiel Palenko, situanta norde de la meksika subŝtato Ĉiapo.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referencoj">Referencoj</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=27" title="Redakti sekcion: Referencoj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=27" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Referencoj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-count:2; padding-right: 6px;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <span class="reference-text">Estrada-Belli 2011, pp. 1, 3.</span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, p. 98. Estrada-Belli 2011, p. 38.</span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <span class="reference-text">Estrada-Belli 2011, p. 1.</span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <span class="reference-text">Demarest 2004, p. 17.</span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <span class="reference-text">Olmedo Vera 1997, p. 28.</span> </li> <li id="cite_note-Coe_1999,_p._81-6">↑ <a href="#cite_ref-Coe_1999,_p._81_6-0"><sup>6,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Coe_1999,_p._81_6-1"><sup>6,1</sup></a> <span class="reference-text">Coe 1999, p. 81.</span> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <span class="reference-text">Masson 2012, p. 18 237.</span> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <span class="reference-text">Martin y Grube 2000, p. 9.</span> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <span class="reference-text">Becker 2004, p. 134.</span> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070311014548/http://www.analytica.ethz.ch/mainmayata.htm">Artikolo en Tagesanzeiger pri la kolapso de la majaoj</a>. Arkivita el <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.analytica.ethz.ch/mainmayata.htm">la originalo</a> je 2007-03-11. Alirita 2007-03-13 .</span> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, pp. 613, 616.</span> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, pp. 759-760.</span> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, p. 763. Lovell 2005, p. 58. Matthew 2012, pp. 78-79.</span> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, p. 763.</span> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, pp. 764-765. Recinos 1986, pp. 68, 74.</span> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <span class="reference-text">Schele kaj Mathews 1999, p. 297. Guillemín 1965, p. 9.</span> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <span class="reference-text">Schele kaj Mathews 1999, p. 298.</span> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <span class="reference-text">Recinos 1986, p. 110. de Águila Flores 2007, p. 38.</span> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, pp. 766-772.</span> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, pp. 772-773.</span> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <span class="reference-text">Jones 1998, p. xix.</span> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <span class="reference-text">Lenoir, Frédéric (2018) [2008]. Breve tratado de historia de las religiones. Barcelona: Herder Editorial. p. 59. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9788425439766" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-84-254-3976-6</a>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, p. 9.</span> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, p. 11.</span> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <span class="reference-text">Robert Bauval, Adrian Gilbert kaj Graham Hancock</span> </li> <li id="cite_note-unu-26"><a href="#cite_ref-unu_26-0">↑</a> <span class="reference-text">Saxakali (1997).  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060714025120/http://www.saxakali.com/historymam2.htm">Maya Numerals</a> (<a href="/wiki/Angla_lingvo" title="Angla lingvo"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">angle</span></a>). Arkivita el <a rel="nofollow" class="external text" href="http://saxakali.com/historymam2.htm">la originalo</a> je 2006-07-14.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p143-27">↑ <a href="#cite_ref-Foster02p143_27-0"><sup>27,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p143_27-1"><sup>27,1</sup></a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 143.</span> </li> <li id="cite_note-Aoyama05p291-28">↑ <a href="#cite_ref-Aoyama05p291_28-0"><sup>28,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Aoyama05p291_28-1"><sup>28,1</sup></a> <a href="#cite_ref-Aoyama05p291_28-2"><sup>28,2</sup></a> <span class="reference-text">Aoyama 2005, p. 291.</span> </li> <li id="cite_note-Aoyama05p292-29"><a href="#cite_ref-Aoyama05p292_29-0">↑</a> <span class="reference-text">Aoyama 2005, p. 292.</span> </li> <li id="cite_note-Aoyama05p293-30"><a href="#cite_ref-Aoyama05p293_30-0">↑</a> <span class="reference-text">Aoyama 2005, p. 293.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p144-31">↑ <a href="#cite_ref-Foster02p144_31-0"><sup>31,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p144_31-1"><sup>31,1</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p144_31-2"><sup>31,2</sup></a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 144.</span> </li> <li id="cite_note-Webster00p66-32"><a href="#cite_ref-Webster00p66_32-0">↑</a> <span class="reference-text">Webster 2000, p. 66.</span> </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <span class="reference-text">Foias 2014, pp. 167-168.</span> </li> <li id="cite_note-FOias14p168-34"><a href="#cite_ref-FOias14p168_34-0">↑</a> <span class="reference-text">Foias 2014, p. 168.</span> </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <span class="reference-text">Wise kaj McBride 2008, p. 32.</span> </li> <li id="cite_note-Wise_y_McBride_2008,_p._34-36">↑ <a href="#cite_ref-Wise_y_McBride_2008,_p._34_36-0"><sup>36,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Wise_y_McBride_2008,_p._34_36-1"><sup>36,1</sup></a> <span class="reference-text">Wise kaj McBride 2008, p. 34.</span> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <span class="reference-text">Phillips 2007, p. 95.</span> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <span class="reference-text">Martin kaj Grube 2000, 128, 132.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p145-39"><a href="#cite_ref-Foster02p145_39-0">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 145.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p146-40">↑ <a href="#cite_ref-Foster02p146_40-0"><sup>40,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p146_40-1"><sup>40,1</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p146_40-2"><sup>40,2</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p146_40-3"><sup>40,3</sup></a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 146.</span> </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, pp. 146-147.</span> </li> <li id="cite_note-Aoyama05p294-42"><a href="#cite_ref-Aoyama05p294_42-0">↑</a> <span class="reference-text">Aoyama 2005, p. 294.</span> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <span class="reference-text">Aoyama 2005, pp. 294, 301</span> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <span class="reference-text">Rice, Rice, Pugh kaj Sánchez Polo 2009, p. 129.</span> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <span class="reference-text">Phillips 2007, p. 94.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p319-46">↑ <a href="#cite_ref-Foster02p319_46-0"><sup>46,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p319_46-1"><sup>46,1</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p319_46-2"><sup>46,2</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p319_46-3"><sup>46,3</sup></a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 319.</span> </li> <li id="cite_note-Foias14p18-47"><a href="#cite_ref-Foias14p18_47-0">↑</a> <span class="reference-text">Foias 2014, p. 18.</span> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> <span class="reference-text">Textos indicativos. Museo Regional de Antropología Carlos Pellicer Cámara. Villahermosa, Tabasco.</span> </li> <li id="cite_note-Tabasco_Hoy_1-49">↑ <a href="#cite_ref-Tabasco_Hoy_1_49-0"><sup>49,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Tabasco_Hoy_1_49-1"><sup>49,1</sup></a> <span class="reference-text">Tabasco Hoy. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304205556/http://www.tabascohoy.com.mx/noticia.php?id_nota=166965">«No escaparon señores mayas a las guerras».</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tabascohoy.com.mx/noticia.php?id_nota=166965">Arkivita</a> el la originalo en la 4a de marto 2016. Konsultita la 22an de marto 2012.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p322-50">↑ <a href="#cite_ref-Foster02p322_50-0"><sup>50,0</sup></a> <a href="#cite_ref-Foster02p322_50-1"><sup>50,1</sup></a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 322.</span> </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <span class="reference-text">Sharer y Traxler 2006, p. 660.</span> </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> <span class="reference-text">Caso Barrera kaj Aliphat Fernández 2006, pp. 31, 36. Caso Barrera kaj Aliphat Fernández 2007, p. 49.</span> </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 320.</span> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, pp. 319-320.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p323-55"><a href="#cite_ref-Foster02p323_55-0">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 323.</span> </li> <li id="cite_note-Foster02p324-56"><a href="#cite_ref-Foster02p324_56-0">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 324.</span> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 325.</span> </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <span class="reference-text">Dahlin <i>et al.</i> 2007, p. 363.</span> </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <span class="reference-text">Dahlin <i>et al.</i> 2007, p. 365.</span> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <span class="reference-text">Dahlin <i>et al.</i> 2007, p. 367.</span> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <span class="reference-text">Dahlin <i>et al.</i> 2007, pp. 363, 369, 380.</span> </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> <span class="reference-text">Foias 2014, p. 14. Sharer kaj Traxler 2006, 659.</span> </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traaxler 2006, 658.</span> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <span class="reference-text">Fisher 2014, p. 196.</span> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <span class="reference-text">Sharer kaj Traxler 2006, pp. 81-82. Demarest 2004, pp. 130-138. Ross 2011, p. 75.</span> </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> <span class="reference-text">Adams, Brown kaj Culbert 1981, p. 1460.</span> </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <span class="reference-text">Ross 2011, p. 75.</span> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <span class="reference-text">Colunga-García Marín kaj Zizumbo-Villarreal 2004, pp. S102-S103</span> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <span class="reference-text">Franco-Gaviria, Felipe (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://boletinsgm.igeolcu.unam.mx/bsgm/vols/epoca04/7001/%284%29Franco.pdf">«The human impact imprint on modern pollen spectra of the Mayan lands».</a> Boletín de la Sociedad Geológica Mexicana (70, 1): 61-78. Konsultita la 3an de Junio 2021.</span> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 310.</span> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, pp. 310-311.</span> </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, pp. 311-312.</span> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <span class="reference-text">Foster 2002, p. 312.</span> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Abel_Montagut" title="Abel Montagut">Abel Montagut</a>, <i><a href="/wiki/Poemo_de_Utnoa" title="Poemo de Utnoa">Poemo de Utnoa</a></i>. Pro Esperanto. Vieno, 1993. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/385182007X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 3-85182-007-X</a>. 225 p., p. 126-127.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literaturo">Literaturo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=28" title="Redakti sekcion: Literaturo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=28" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Literaturo"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Adams, R. E. W.; W. E. Brown; T. Patrick Culbert (25a de septembro 1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150312203501/http://faculty.ksu.edu.sa/archaeology/Publications/Remote%20sensing/Radar%20Mapping,%20Archeology,%20and%20Ancient%20Maya%20Land%20Use.pdf">«Radar mapping, Archaeology, and Ancient Maya Land Use».</a> Science. New Series (American Association for the Advancement of Science) 213 (4515): 1457-1463. ISSN 1095-9203. OCLC 863047799. doi:10.1126/science.213.4515.1457. Arkivita el la originalo la 12an de marto 2015. Konsultita la 5an de Junio 2021.</li> <li>Aoyama, Kazuo (julio de 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/journals/ancient-mesoamerica/article/abs/classic-maya-warfare-and-weapons-spear-dart-and-arrow-points-of-aguateca-and-copan/8E310349816CEA249F7A7A6095A90B4C">«Classic Maya Warfare and Weapons: Spear, dart, and arrow points of Aguateca and Copan».</a> Ancient Mesoamerica (Cambridge University Press) 16 (02): 291-304. ISSN 0956-5361. OCLC 43698811. doi:10.1017/S0956536105050248.</li> <li>Becker, Marshall Joseph (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/journals/ancient-mesoamerica/article/abs/maya-heterarchy-as-inferred-from-classicperiod-plaza-plans/D9465FD1216F3D72A16E638AC7D1A6E2">«Maya Heterarchy as Inferred from Classic-Period Plaza Plans».</a> Ancient Mesoamerica (Cambridge University Press) 15: 127-138. ISSN 0956-5361. OCLC 43698811. doi:10.1017/S0956536104151079.</li> <li>Coe, Michael D. (1994) [1992]. Breaking the Maya Code (en inglés). Londres: Thames & Hudson. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/0140234810" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-14-023481-0</a>. OCLC 31288285.</li> <li>Coe, Michael D. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/maya0000coem_h0k7">The Maya</a> (6a eldono). Novjorko, Usono: Thames & Hudson. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/0500280665" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-500-28066-5</a>. OCLC 40771862.</li> <li>Colunga-García Marín, Patricia; Daniel Zizumbo-Villarreal (vintro 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/4256911?seq=1">«Domestication of Plants in Maya Lowlands».</a> Economic Botany (en inglés) (Springer por New York Botanical Garden Press). 58, Supplement: S101-S110. JSTOR 4256911. doi:10.1663/0013-0001(2004)58[s101:dopiml]2.0.co;2.</li> <li>Dahlin, Bruce H.; Christopher T. Jensen; Richard E. Terry; David R. Wright; Timothy Beach (decembro 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/25478193?seq=1">«In Search of an Ancient Maya Market».</a> Latin American Antiquity (Washington, D. C., Usono: Society for American Archaeology) 18 (4): 363-384. ISSN 2325-5080. JSTOR 25478193. doi:10.2307/25478193.</li> <li>del Águila Flores, Patricia (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110721084703/http://www.mcd.gob.gt/wp-content/uploads/2009/03/zaculeu-ciudad-postclasica-en-las-tierras-altas-mayas-de-guatemala.pdf">«Zaculeu: Ciudad Postclásica en las Tierras Altas Mayas de Guatemala» (PDF).</a> Ciudad de Guatemala, Guatemala: Ministerio de Cultura y Deportes. OCLC 277021068. Arkivita el la originalo la 21an de julio 2011. Konsultita la 5an de Junio 2021.</li> <li>Demarest, Arthur (2004). Ancient Maya: The Rise and Fall of a Forest Civilization. Cambridge, Britio: Cambridge University Press. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780521533904" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-521-53390-4</a>. OCLC 51438896.</li> <li>Estrada-Belli, Francisco (2011). The First Maya Civilization: Ritual and Power Before the Classic Period. Abingdon, Britio kaj Novjorko, Usono: Routledge. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780415429948" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-415-42994-8</a>. OCLC 614990197.</li> <li>Fisher, Chelsea (decembro 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0278416514000749">«The role of infield agriculture in Maya cities».</a> Journal of Anthropological Archaeology 36: 196-210. ISSN 0278-4165. doi:10.1016/j.jaa.2014.10.001. (requiere suscripción).</li> <li>Foias, Antonia E. (2014) [2013]. Ancient Maya Political Dynamics . Gainesville, Florida, Usono: University Press of Florida. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780813060897" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-8130-6089-7</a>. OCLC 878111565.</li> <li>Foster, Lynn (2002). Handbook to Life in the Ancient Maya World. Novjorko, Usono: Oxford University Press. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780195183634" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-19-518363-4</a>. OCLC 57319740.</li> <li>Jones, Grant D. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.co.uk/books?id=PeOWl54Mt7UC&pg=RA2-PT82&hl=es#v=onepage&q&f=false">The Conquest of the Last Maya Kingdom.</a> Stanford, Kalifornio, Usono: Stanford University Press. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780804735223" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-8047-3522-3</a>. OCLC 9780804735223.</li> <li>Olmedo Vera, Bertina (1997). «The Mayas of the Classic Period». En A. Arellano Hernández, eld. The Mayas of the Classic Period. México, D. F., México: Consejo Nacional para la Cultura y las Artes (CONACULTA). pp. 9–99. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9701830059" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 970-18-3005-9</a>. OCLC 42213077.</li> <li>Martin, Simon; Nikolai Grube (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/chronicleofmayak00mart">Chronicle of the Maya Kings and Queens: Deciphering the Dynasties of the Ancient Maya.</a> Londono kaj Novjorko: Thames & Hudson. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/0500051038" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-500-05103-8</a>. OCLC 47358325.</li> <li>Masson, Marilyn A.; Carlos Peraza Lope (2004). «Commoners in Postclassic Maya society: Social versus economic class constructs». En Jon C. Lohse kaj Fred Valdez, Jr., eld. Ancient Maya Commoners. Austin, Texas, EE. UU.: University of Texas Press. pp. 197–223. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/0292705719" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-292-70571-9</a>. OCLC 803179517.</li> <li>Masson, Marilyn A. (6a de novembro 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/41829886">«Maya collapse cycles».</a> Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America (Washington, D. C., Usono: National Academy of Sciences) 109 (45): 18237-18238. ISSN 1091-6490. JSTOR 41829886.</li> <li>Phillips, Charles (2007) [2006]. The Complete Illustrated History of the Aztecs & Maya: The definitive chronicle of the ancient peoples of Central America & Mexico - including the Aztec, Maya, Olmec, Mixtec, Toltec & Zapotec. Londono, Britio: Anness Publishing Ltd. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/184681197X" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-84681-197-X</a>. OCLC 642211652.</li> <li>Recinos, Adrián (1986) [1952]. Pedro de Alvarado: Conquistador de México y Guatemala (2a eldono). Antigua Guatemala, Guatemala: CENALTEX Centro Nacional de Libros de Texto y Material Didáctico "José de Pineda Ibarra". OCLC 243309954.</li> <li>Rice, Prudence M.; Don S. Rice; Timothy W. Pugh; Rómulo Sánchez Polo (2009). «Defensive Architecture and the Context of Warfare at Zacpetén». En Prudence M. Rice y Don S. Rice (eld.), eld. The Kowoj: identity, migration, and geopolitics in late postclassic Petén, Guatemala. Boulder, Colorado, Usono: University Press of Colorado. pp. 123–140. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780870819308" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-87081-930-8</a>. OCLC 225875268.</li> <li>Ross, Nanci J. (Januaro 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/29779638?seq=1">«Modern tree species composition reflects ancient Maya "forest gardens" in northwest Belize».</a> Ecological Applications (Washington, D. C., Usono: Ecological Society of America) 21 (1): 75-84. ISSN 1051-0761. JSTOR 29779638.</li> <li>Schele, Linda; Peter Mathews (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/codeofkingslangu00lind">The Code of Kings: The language of seven Maya temples and tombs.</a> Novjorko, Usono: Simon & Schuster. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780684852096" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-684-85209-6</a>. OCLC 41423034.</li> <li>Sharer, Robert J.; Loa P. Traxler (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ancientmaya0006shar">The Ancient Maya</a> (6a eldono, reviziita). Stanford, Kalifornio, Usono: Stanford University Press. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/0804748179" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8047-4817-9</a>. OCLC 57577446.</li> <li>Webster, David (marto 2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/25801154?seq=1">«The Not So Peaceful Civilization: A Review of Maya War».</a> Journal of World Prehistory (Springer) 14 (1): 65-119. ISSN 1573-7802. JSTOR 25801154. doi:10.1023/a:1007813518630.</li> <li>Wise, Terence; McBride, Angus (2008) [1980]. The Conquistadores. Men-at-Arms 101. Oxford, Britio kaj Novjorko, Usono: Osprey Publishing. <a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Citoj_el_libroj/9780850453577" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-85045-357-7</a>. OCLC 12782941.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vidu_ankaŭ"><span id="Vidu_anka.C5.AD"></span>Vidu ankaŭ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=29" title="Redakti sekcion: Vidu ankaŭ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=29" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Vidu ankaŭ"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Penuta_Familio" class="mw-redirect" title="Penuta Familio">Penuta Familio</a></li> <li><a href="/wiki/Listo_de_majaaj_ruinoj" title="Listo de majaaj ruinoj">Listo de majaaj ruinoj</a></li> <li><a href="/wiki/Majaa_brosimo" title="Majaa brosimo">Majaa brosimo</a></li> <li><a href="/wiki/Jukatanio" title="Jukatanio">Jukatanio</a></li> <li><a href="/wiki/Uxmal" class="mw-redirect" title="Uxmal">Uxmal</a></li> <li><a href="/wiki/La_Malinche" class="mw-redirect" title="La Malinche">La Malinche</a></li> <li><a href="/wiki/Majaaj_ciferoj" title="Majaaj ciferoj">Majaaj ciferoj</a></li> <li><a href="/wiki/Petenaj-verakrucaj_humidaj_arbaroj" title="Petenaj-verakrucaj humidaj arbaroj">Petenaj-verakrucaj humidaj arbaroj</a></li> <li><a href="/wiki/Sara_Curruchich" title="Sara Curruchich">Sara Curruchich</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Eksteraj_ligiloj">Eksteraj ligiloj</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&veaction=edit&section=30" title="Redakti sekcion: Eksteraj ligiloj" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redakti</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Majaoj&action=edit&section=30" title="Redakti la fontkodo de la sekcio: Eksteraj ligiloj"><span>redakti fonton</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint" id="aliaj_projektoj" style="float: right; clear: right; width: 250px; border: 1px solid #aaa; padding: 4px; font-size: 90%; background: #f9f9f9;"> <ul class="noarchive"><li class="commons"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Maya_civilization?uselang=eo">Kategorio Majaoj en la <span>Vikimedia Komunejo</span></a> (Multrimedaj datumoj)</span> </li></ul> </div> <ul><li><a href="/wiki/Esperanto" title="Esperanto"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">esperante</span></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www012.upp.so-net.ne.jp/klivo/majaoj/">Tre ampleksa paĝaro pri majaoj</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170311012340/http://www012.upp.so-net.ne.jp/klivo/majaoj/">Arkivigite je</a> 2017-03-11 per la retarkivo <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a href="/wiki/Esperanto" title="Esperanto"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">esperante</span></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://esperant0.chez-alice.fr/esperant13/nombmaja.htm">Nombroj en la majaa lingvo</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlanda_lingvo" title="Nederlanda lingvo"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">nederlande</span></a> <a href="/wiki/Angla_lingvo" title="Angla lingvo"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">angle</span></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mayaweb.nl">Mayaweb: Kulturo kaj historio de la malnovaj Majaoj</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100110011355/http://www.mayaweb.nl/">Arkivigite je</a> 2010-01-10 per la retarkivo <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a href="/wiki/Pola_lingvo" title="Pola lingvo"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">pole</span></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cywilizacje.yoyo.pl/majowie.htm">Majaoj</a></li> <li><a href="/wiki/Angla_lingvo" title="Angla lingvo"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">angle</span></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metmuseum.org/toah/ht/05/caa/ht05caa.htm">Majaoj ĉirkaŭ jaro 500</a></li> <li><a href="/wiki/Hispana_lingvo" title="Hispana lingvo"><span style="color:var(--color-subtle, #54595d);">hispane</span></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.redmexicana.com/Civilizacionesprecolombinas/losmayasinfantil/litinfLosMayas.asp">Majaoj por infanoj</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060721202120/http://www.redmexicana.com/Civilizacionesprecolombinas/losmayasinfantil/litinfLosMayas.asp">Arkivigite je</a> 2006-07-21 per la retarkivo <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><span class="plainlinks"><i>En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo <a class="external text" href="https://es.wikipedia.org/w/index.php?title=Cultura+maya&oldid=136023977">Cultura maya</a> en la hispana Vikipedio. </i></span></li></ul> <div style="position:absolute; z-index:100; right:10px; top:45px;" class="titola_ikono noprint"> <div style="position: relative; width: 14px; height: 14px;"> <div style="position: absolute; top: 0px; left: 0px; font-size: 100px; overflow: hidden; line-height: 100px; z-index: 3; font-size:150pt;"><a href="/wiki/Vikipedio:Legindaj_artikoloj" title="Vikipedio:Legindaj artikoloj"><span title="Ĉi tiu artikolo plenumas laŭ redaktantoj de Esperanto-Vikipedio kriteriojn por leginda artikolo."></span></a></div> <div style="position: absolute; top: 0px; left: 0px; z-index: 2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Vikipedio:Legindaj_artikoloj" title="Ĉi tiu artikolo plenumas laŭ redaktantoj de Esperanto-Vikipedio kriteriojn por leginda artikolo."><img alt="Ĉi tiu artikolo plenumas laŭ redaktantoj de Esperanto-Vikipedio kriteriojn por leginda artikolo." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Qsicon_lesenswert.svg/14px-Qsicon_lesenswert.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Qsicon_lesenswert.svg/21px-Qsicon_lesenswert.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Qsicon_lesenswert.svg/28px-Qsicon_lesenswert.svg.png 2x" data-file-width="24" data-file-height="24" /></a></span></div> </div> </div> <table class="noprint plainlinks" style="margin: 0 10%; border-collapse: collapse; background: #FBFBFB; border: 1px solid #aaa; border-left: 10px solid #1e90ff;"> <tbody><tr> <td style="padding: 2px 0px 2px 0.5em;text-align: center;"> <div style="padding: 0.25em 0.5em;width:52px;"> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File"><span title="Leginda artikolo"><img alt="Leginda artikolo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Qsicon_lesenswert.svg/24px-Qsicon_lesenswert.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Qsicon_lesenswert.svg/36px-Qsicon_lesenswert.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Qsicon_lesenswert.svg/48px-Qsicon_lesenswert.svg.png 2x" data-file-width="24" data-file-height="24" /></span><figcaption>Leginda artikolo</figcaption></figure></div></td> <td style="padding: 0.25em 0.5em;width: 100%;">Ĉi tiu artikolo estis je la <i>nekonata dato</i> akceptita en la liston de <a href="/wiki/Vikipedio:Legindaj_artikoloj" title="Vikipedio:Legindaj artikoloj">legindaj artikoloj</a>.</td> </tr> </tbody></table> <table class="noprint plainlinks" style="margin: 0 10%; border-collapse: collapse; background: #FBFBFB; border: 1px solid #aaa; border-left: 10px solid #66CC44; font-size:90%"> <tbody><tr> <td style="padding: 2px 0px 2px 0.5em;text-align: center;"> <div style="padding: 0.25em 0.5em;width:52px;"> <span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Weeks_featured_article.png/45px-Weeks_featured_article.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Weeks_featured_article.png/68px-Weeks_featured_article.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Weeks_featured_article.png/90px-Weeks_featured_article.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="400" /></span></span></div></td> <td style="padding: 0.25em 0.5em;width: 100%;">Tiu ĉi artikolo estis <a href="/wiki/Vikipedio:Artikolo_de_la_monato" title="Vikipedio:Artikolo de la monato">artikolo de la monato</a> en <a href="/wiki/Vikipedio:Artikolo_de_la_monato/2021/07" title="Vikipedio:Artikolo de la monato/2021/07">Julio</a> de la jaro <a href="/wiki/Vikipedio:Artikolo_de_la_monato/2021" title="Vikipedio:Artikolo de la monato/2021">2021</a>.</td> </tr> </tbody></table> <div style="position:absolute; z-index:100; right:20px; top:-40px; background-color:transparent" class="metadata" id="featured-star"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Vikipedio:Listo_de_havendaj_artikoloj" title="Tiu ĉi artikolo apartenas al la aro de la mil plej gravaj artikoloj"><img alt="Tiu ĉi artikolo apartenas al la aro de la mil plej gravaj artikoloj" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0a/1000HA.png" decoding="async" width="36" height="36" class="mw-file-element" data-file-width="36" data-file-height="36" /></a></span></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Elŝutita el "<a dir="ltr" href="https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Majaoj&oldid=8882754">https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Majaoj&oldid=8882754</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Speciala%C4%B5o:Kategorioj" title="Specialaĵo:Kategorioj">Kategorioj</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategorio:Majaoj" title="Kategorio:Majaoj">Majaoj</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Majaaj_etnoj" title="Kategorio:Majaaj etnoj">Majaaj etnoj</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Mezameriko" title="Kategorio:Mezameriko">Mezameriko</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Arkeologio" title="Kategorio:Arkeologio">Arkeologio</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Religio" title="Kategorio:Religio">Religio</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Kaŝitaj kategorioj: <ul><li><a href="/wiki/Kategorio:Pa%C4%9Doj_kiuj_uzas_ISBNajn_magiajn_ligilojn" title="Kategorio:Paĝoj kiuj uzas ISBNajn magiajn ligilojn">Paĝoj kiuj uzas ISBNajn magiajn ligilojn</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Artikoloj_kun_Vikidatumaj_bildoj" title="Kategorio:Artikoloj kun Vikidatumaj bildoj">Artikoloj kun Vikidatumaj bildoj</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Listo_de_arkivitaj_pa%C4%9Doj_de_Retarkivo" title="Kategorio:Listo de arkivitaj paĝoj de Retarkivo">Listo de arkivitaj paĝoj de Retarkivo</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Legindaj_artikoloj_de_nekonata_dato" title="Kategorio:Legindaj artikoloj de nekonata dato">Legindaj artikoloj de nekonata dato</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Legindaj_artikoloj" title="Kategorio:Legindaj artikoloj">Legindaj artikoloj</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Artikoloj_de_la_monato_en_2021" title="Kategorio:Artikoloj de la monato en 2021">Artikoloj de la monato en 2021</a></li><li><a href="/wiki/Kategorio:Havendaj_artikoloj_pli_grandaj_ol_30_kB" title="Kategorio:Havendaj artikoloj pli grandaj ol 30 kB">Havendaj artikoloj pli grandaj ol 30 kB</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Ĉi tiu paĝo estis lastafoje redaktita je 12:49, 10 okt. 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">La teksto disponeblas laŭ la permesilo <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eo">Krea Komunaĵo Atribuite-Samkondiĉe 4.0 Neadaptita</a>; eble aldonaj kondiĉoj aplikeblas. Vidu la <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">uzkondiĉojn</a> por detaloj.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Regularo pri respekto de la privateco</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedio:Enkonduko">Pri Vikipedio</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedio:Malgarantio">Malgarantioj</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programistoj</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eo.wikipedia.org">Statistikoj</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Deklaro pri kuketoj</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eo.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Majaoj&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Poŝtelefona vido</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-4d6jn","wgBackendResponseTime":200,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.341","walltime":"0.776","ppvisitednodes":{"value":2596,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":19997,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4486,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":28099,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 474.113 1 -total"," 54.82% 259.892 1 Ŝablono:Informkesto_etna_grupo"," 16.28% 77.186 1 Ŝablono:Banderolo-P948"," 9.40% 44.547 1 Ŝablono:Projektoj"," 7.75% 36.767 1 Ŝablono:Referencoj"," 6.41% 30.409 1 Ŝablono:Ŝanĝu_ŝablonon"," 4.50% 21.319 1 Ŝablono:ADLM"," 4.40% 20.839 2 Ŝablono:Citaĵo_el_la_reto"," 3.06% 14.529 1 Ŝablono:ĈuLingvo"," 2.58% 12.211 3 Ŝablono:Webarchiv"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.081","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2726884,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-67456955cd-7qsx5","timestamp":"20241121124414","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Majaoj","url":"https:\/\/eo.wikipedia.org\/wiki\/Majaoj","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q28567","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q28567","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-12-23T23:15:16Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ea\/El_Castillo%2C_Chich%C3%A9n_Itz%C3%A1.jpg"}</script> </body> </html>