CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Բյուզանդիայի ճարտարապետություն - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"f3a98355-2c3d-4a43-82e4-0a276f6a3188","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Բյուզանդիայի_ճարտարապետություն","wgTitle":"Բյուզանդիայի ճարտարապետություն","wgCurRevisionId":9900557,"wgRevisionId":9900557,"wgArticleId":1045182,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using ISBN magic links","CS1 սպաս․ location missing publisher","11-րդ դարի ճարտարապետություն","12-րդ դարի ճարտարապետություն","Բյուզանդական ճարտարապետություն", "Բյուզանդիայի մշակույթ","Ճարտարապետական ոճեր","Ճարտարապետության պատմություն","Միջնադարյան ճարտարապետություն"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Բյուզանդիայի_ճարտարապետություն","wgRelevantArticleId":1045182,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true, "wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q47591","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"}; RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Hagia-Sofia-Int-01s.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1848"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Hagia-Sofia-Int-01s.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1232"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="986"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Բյուզանդիայի ճարտարապետություն - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Բյուզանդիայի_ճարտարապետություն rootpage-Բյուզանդիայի_ճարտարապետություն skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB+%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB+%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB+%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB+%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Բյուզանդական_ճարտարապետության_բնութագրական_առանձնահատկություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բյուզանդական_ճարտարապետության_բնութագրական_առանձնահատկություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Բյուզանդական ճարտարապետության բնութագրական առանձնահատկություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Բյուզանդական_ճարտարապետության_բնութագրական_առանձնահատկություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բյուզանդական_մշակույթի_էվոլյուցիա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բյուզանդական_մշակույթի_էվոլյուցիա"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Բյուզանդական մշակույթի էվոլյուցիա</span> </div> </a> <ul id="toc-Բյուզանդական_մշակույթի_էվոլյուցիա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բյուզանդիայի_նշանակությունը_մշակույթում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Բյուզանդիայի_նշանակությունը_մշակույթում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Բյուզանդիայի նշանակությունը մշակույթում</span> </div> </a> <ul id="toc-Բյուզանդիայի_նշանակությունը_մշակույթում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տես_նաև" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Տես_նաև"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Տես նաև</span> </div> </a> <ul id="toc-Տես_նաև-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Գրականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Գրականություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Գրականություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Գրականություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հղումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հղումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Արտաքին հղումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արտաքին_հղումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Բյուզանդիայի ճարտարապետություն</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 52 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-52" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">52 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Bisantynse_argitektuur" title="Bisantynse argitektuur – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Bisantynse argitektuur" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D8%A8%D9%8A%D8%B2%D9%86%D8%B7%D9%8A%D8%A9" title="عمارة بيزنطية – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="عمارة بيزنطية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Arquiteutura_bizantina" title="Arquiteutura bizantina – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Arquiteutura bizantina" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Bizans_memarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Bizans memarlığı – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Bizans memarlığı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Византия архитектураһы – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Византия архитектураһы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%8B%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Візантыйская архітэктура – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Візантыйская архітэктура" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Византийска архитектура – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Византийска архитектура" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Bizantijska_arhitektura" title="Bizantijska arhitektura – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Bizantijska arhitektura" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Arquitectura_romana_d%27Orient" title="Arquitectura romana d'Orient – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Arquitectura romana d'Orient" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Byzantsk%C3%A1_architektura" title="Byzantská architektura – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Byzantská architektura" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Byzantinsk_arkitektur" title="Byzantinsk arkitektur – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Byzantinsk arkitektur" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Byzantinische_Architektur" title="Byzantinische Architektur – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Byzantinische Architektur" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CF%85%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%AE_%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CF%84%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE" title="Βυζαντινή αρχιτεκτονική – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Βυζαντινή αρχιτεκτονική" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Byzantine_architecture" title="Byzantine architecture – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Byzantine architecture" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Bizanca_arkitekturo" title="Bizanca arkitekturo – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Bizanca arkitekturo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Arquitectura_bizantina" title="Arquitectura bizantina – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Arquitectura bizantina" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Bizantziar_arkitektura" title="Bizantziar arkitektura – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Bizantziar arkitektura" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="معماری بیزانسی – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="معماری بیزانسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Bysantin_arkkitehtuuri" title="Bysantin arkkitehtuuri – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Bysantin arkkitehtuuri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Architecture_byzantine" title="Architecture byzantine – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Architecture byzantine" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Arquitectura_bizantina" title="Arquitectura bizantina – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Arquitectura bizantina" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%93%D7%A8%D7%99%D7%9B%D7%9C%D7%95%D7%AA_%D7%91%D7%99%D7%96%D7%A0%D7%98%D7%99%D7%AA" title="אדריכלות ביזנטית – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="אדריכלות ביזנטית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Bizantska_arhitektura" title="Bizantska arhitektura – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Bizantska arhitektura" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Biz%C3%A1nci_%C3%A9p%C3%ADt%C3%A9szet" title="Bizánci építészet – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Bizánci építészet" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Arsitektur_Romawi_Timur" title="Arsitektur Romawi Timur – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Arsitektur Romawi Timur" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Architettura_bizantina" title="Architettura bizantina – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Architettura bizantina" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%93%E3%82%B6%E3%83%B3%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%B3%E5%BB%BA%E7%AF%89" title="ビザンティン建築 – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ビザンティン建築" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="ბიზანტიური არქიტექტურა – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბიზანტიური არქიტექტურა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B9%84%EC%9E%94%ED%8B%B4_%EA%B1%B4%EC%B6%95" title="비잔틴 건축 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="비잔틴 건축" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Византиска архитектура – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Византиска архитектура" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AC%E0%B5%88%E0%B4%B8%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%88%E0%B5%BB_%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ബൈസന്റൈൻ വാസ്തുവിദ്യ – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ബൈസന്റൈൻ വാസ്തുവിദ്യ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Byzantijnse_architectuur" title="Byzantijnse architectuur – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Byzantijnse architectuur" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Bysantinsk_arkitektur" title="Bysantinsk arkitektur – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Bysantinsk arkitektur" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Bysantinsk_arkitektur" title="Bysantinsk arkitektur – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Bysantinsk arkitektur" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Architektura_bizanty%C5%84ska" title="Architektura bizantyńska – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Architektura bizantyńska" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Arquitetura_bizantina" title="Arquitetura bizantina – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Arquitetura bizantina" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Arhitectura_bizantin%C4%83" title="Arhitectura bizantină – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Arhitectura bizantină" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%B8" title="Архитектура Византии – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Архитектура Византии" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Byzantine_architecture" title="Byzantine architecture – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Byzantine architecture" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Byzantsk%C3%A1_architekt%C3%BAra" title="Byzantská architektúra – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Byzantská architektúra" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Bizantinska_arhitektura" title="Bizantinska arhitektura – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Bizantinska arhitektura" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Византијска архитектура – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Византијска архитектура" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Bysantinsk_arkitektur" title="Bysantinsk arkitektur – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Bysantinsk arkitektur" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%88%E0%AE%9A%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%88%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%BF%E0%AE%9F%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%B2%E0%AF%88" title="பைசண்டைன் கட்டிடக்கலை – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பைசண்டைன் கட்டிடக்கலை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B9%84%E0%B8%9A%E0%B9%81%E0%B8%8B%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B9%8C" title="สถาปัตยกรรมไบแซนไทน์ – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="สถาปัตยกรรมไบแซนไทน์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Arkitekturang_Bisantino" title="Arkitekturang Bisantino – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Arkitekturang Bisantino" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bizans_mimarisi" title="Bizans mimarisi – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Bizans mimarisi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%96%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Візантійська архітектура – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Візантійська архітектура" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_Byzantine" title="Kiến trúc Byzantine – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Kiến trúc Byzantine" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Arkitektura_Bizantina" title="Arkitektura Bizantina – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Arkitektura Bizantina" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%9C%E5%8D%A0%E5%BA%AD%E5%BC%8F%E5%BB%BA%E7%AD%91" title="拜占庭式建筑 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="拜占庭式建筑" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%9C%E5%8D%A0%E5%BA%AD%E5%BC%8F%E5%BB%BA%E7%AF%89" title="拜占庭式建築 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="拜占庭式建築" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q47591#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&oldid=9900557" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&id=9900557&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25B2%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A6%25D5%25A1%25D5%25B6%25D5%25A4%25D5%25AB%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25AB_%25D5%25B3%25D5%25A1%25D6%2580%25D5%25BF%25D5%25A1%25D6%2580%25D5%25A1%25D5%25BA%25D5%25A5%25D5%25BF%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25B2%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A6%25D5%25A1%25D5%25B6%25D5%25A4%25D5%25AB%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25AB_%25D5%25B3%25D5%25A1%25D6%2580%25D5%25BF%25D5%25A1%25D6%2580%25D5%25A1%25D5%25BA%25D5%25A5%25D5%25BF%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB+%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Byzantine_architecture" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q47591" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Hagia-Sofia-Int-01s.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Hagia-Sofia-Int-01s.jpg/250px-Hagia-Sofia-Int-01s.jpg" decoding="async" width="250" height="385" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Hagia-Sofia-Int-01s.jpg 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="462" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D5%8D%D5%B8%D6%86%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80_(%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AC)" title="Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)">Սուրբ Սոֆիա տաճարը</a>, բյուզանդական ճարտարապետության գլուխգործոցը</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Upper_gallery_Hagia_Sophia_2007_008.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Upper_gallery_Hagia_Sophia_2007_008.jpg/250px-Upper_gallery_Hagia_Sophia_2007_008.jpg" decoding="async" width="250" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Upper_gallery_Hagia_Sophia_2007_008.jpg/375px-Upper_gallery_Hagia_Sophia_2007_008.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Upper_gallery_Hagia_Sophia_2007_008.jpg/500px-Upper_gallery_Hagia_Sophia_2007_008.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D5%8D%D5%B8%D6%86%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80_(%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%AC)" title="Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)">Սուրբ Սոֆիա</a> տաճարի պատկերասրահի սյուները</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ayasofia.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Ayasofia.JPG/250px-Ayasofia.JPG" decoding="async" width="250" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Ayasofia.JPG/375px-Ayasofia.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Ayasofia.JPG/500px-Ayasofia.JPG 2x" data-file-width="640" data-file-height="409" /></a><figcaption>Սուրբ Սոֆիա տաճարը <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%A6%D5%B8%D5%B6" title="Տրապիզոն">Տրապիզոնում</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Hagia_Eirene_Constantinople_July_2007_002.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Hagia_Eirene_Constantinople_July_2007_002.jpg/250px-Hagia_Eirene_Constantinople_July_2007_002.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Hagia_Eirene_Constantinople_July_2007_002.jpg/375px-Hagia_Eirene_Constantinople_July_2007_002.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Hagia_Eirene_Constantinople_July_2007_002.jpg/500px-Hagia_Eirene_Constantinople_July_2007_002.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Սուրբ Իրինայի տաճարը <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%BA%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%BD" title="Կոստանդնուպոլիս">Կոստանդնուպոլսում</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Monastir_Studenica_I.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Monastir_Studenica_I.JPG/250px-Monastir_Studenica_I.JPG" decoding="async" width="250" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Monastir_Studenica_I.JPG/375px-Monastir_Studenica_I.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Monastir_Studenica_I.JPG/500px-Monastir_Studenica_I.JPG 2x" data-file-width="2006" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Ստունիկա վանքը <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Սերբիա">Սերբիայում</a></figcaption></figure> <p><b>Բյուզանդիայի ճարտարապետություն,</b> Բյուզանդական կայսրության կամ Արևելյան Հռոմեական կայսրության ճարտարապետություն<b>:</b> </p><p><a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%A5%D5%AE" class="mw-redirect" title="Կոստանդին Մեծ">Կոստանդին Մեծի</a>՝ հռոմեական կայսրերի նստավայրը <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Բյուզանդիա">Բյուզանդիա</a> տեղափոխելը, ինչը հանգեցրել էր <a href="/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հռոմեական կայսրություն">Հռոմեական կայսրության</a> մասնատմանը երկու մասի` Արևելքի և Արևմուտքի, հանդիսանում է ընդհանրապես համաշխարհային պատմության և մասնավորապես արվեստի պատմության կարևոր իրադարձություններից մեկը։ Հին Հռոմը, բարբարոսների` <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Իտալիա">Իտալիա</a> ներխուժման և հին կյանքի ամբողջ համակարգի քայքայման ազդեցության տակ կորցրել էր իր մեծությունը, նոր մայրաքաղաքն ավելի ու ավելի մեծ կարևորություն էր ձեռք բերել և շուտով դարձել փայլուն քաղաքակրթության կենտրոն, որն այստեղից տարածվել է դեպի ամբողջ Արևելք և նույնիսկ արևմտյան երկրներ։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բյուզանդական_ճարտարապետության_բնութագրական_առանձնահատկություններ"><span id=".D4.B2.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.A6.D5.A1.D5.B6.D5.A4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B3.D5.A1.D6.80.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.BA.D5.A5.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.A1.D5.B6_.D5.A2.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A1.D5.BC.D5.A1.D5.B6.D5.B1.D5.B6.D5.A1.D5.B0.D5.A1.D5.BF.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Բյուզանդական ճարտարապետության բնութագրական առանձնահատկություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Բյուզանդական ճարտարապետության բնութագրական առանձնահատկություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Բյուզանդական ճարտարապետության բնութագրական առանձնահատկություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Վերցնելով հին ճարտարապետության ձևերը<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>՝ բյուզանդական ճարտարապետությունը հետզհետե փոփոխել է դրանք և 5-րդ դարի ընթացքում մշակել է հիմնականում տաճարաշինության համար։ Վերջինս կառույցի մի տեսակ է, որը նախագծով և ամբողջ կառուցողական համակարգով, զգալիորեն տարբերվում էր հին քրիստոնեական բազիլիկ տեսակից։ Դրա հիմնական առանձնահատկությունը <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B4%D5%A2%D5%A5%D5%A9" title="Գմբեթ">գմբեթի</a> առկայությունն է` շենքի միջին մասը ծածկելու համար (կենտրոնական գմբեթային համակարգ)։ Գմբեթն արդեն հայտնի է եղել հեթանոսական <a href="/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4" title="Հռոմ">Հռոմում</a>, ինչպես նաև Արևելքում (օրինակ՝ Սիրիայում), բայց շատ դեպքերում այն տեղադրվել է կլոր հիմքի վրա. եթե հիմքը <a href="/wiki/%D5%94%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB" title="Քառակուսի">քառակուսի</a> էր կամ բազմաշերտ, ապա դրա և գմբեթի միջև պատշաճ օրգանական կապ չկար։ </p><p>Եթե վերցնենք <a href="/wiki/%D4%B6%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF" title="Զուգահեռանիստ">զուգահեռանիստ</a> A-ն և այն ծածկենք B գնդային հատվածի տեսք ունեցեղ գմբեթով, ապա գմբեթը նեցուկ կունենա ուղղահայաց պատերի միայն չորս կետերը, և կառույցի ներսում կառաջանան խոռոչային անկյուններ՝ կառուցվածքի թեթևության և ներդաշնակության տպավորությունը վնասող։ </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Penditifkuppel.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8c/Penditifkuppel.png" decoding="async" width="151" height="141" class="mw-file-element" data-file-width="151" data-file-height="141" /></a><figcaption>Առագաստով գմբեթ</figcaption></figure> <p>Բյուզանդական ճարտարապետների որոշումն այն էր, որ զուգահեռանիստ ջրատարի անկյունները կտրվեն այնպես, որ դրա պատերի վերին մասերը կամարաձև տեսք ստանան. գմբեթը հենվելու էր այդ չորս աղեղների գագաթներին և հաղորդակցվելու էր շինության ստորին մասի հետ` գնդաձև եռանկյուն մակերեսներով, որոնք ընկած են այս աղեղների արանքում և ներքևում նման են ուռճացված եռանկյուն առագաստների (այստեղից էլ՝ այս ճարտարապետական տարրի անվանումը)։ Դրանով չբավարարվելով` գմբեթին էլ ավելի թեթևության բնույթ հաղորդելու համար կառույցի ստորին մասում ուղղահայաց պատերի փոխարեն սկսել են կառուցել հատակագծով կիսաշրջանաձև խորշեր, որոնք ավարտվում էին վերևում` գմբեթի մոտ, կիսագնդային մակերեսներով այնպես, որ գմբեթը պահվում էր այդ խորշերի կամարային գագաթների և չորս զանգվածային սյուների վրա։ Այս միջին մասը կարգավորում էր կառույցի մնացած մասերը։ </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Hagia_Eirene.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Hagia_Eirene.jpg/300px-Hagia_Eirene.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Hagia_Eirene.jpg/450px-Hagia_Eirene.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Hagia_Eirene.jpg/600px-Hagia_Eirene.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a><figcaption>Սուրբ Իրինայի եկեղեցին Պոլսում, 6-րդ դարի եկեղեցին վաղ բյուզանդական ճարտարապետության հոյակապ նմուշ է:<span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Millingen_H._Eirene_section.jpg" class="mw-file-description" title="The 6th-century church is a superb sample of the early Byzantine architecture"><img alt="The 6th-century church is a superb sample of the early Byzantine architecture" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Millingen_H._Eirene_section.jpg/320px-Millingen_H._Eirene_section.jpg" decoding="async" width="320" height="211" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Millingen_H._Eirene_section.jpg/480px-Millingen_H._Eirene_section.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Millingen_H._Eirene_section.jpg/640px-Millingen_H._Eirene_section.jpg 2x" data-file-width="2284" data-file-height="1504" /></a></span></figcaption></figure> <p>Շինարարության նմանատիպ համակարգ օգտագործվել է հիմնականում տաճարների կառուցման համար։ Այն ընդհանուր առմամբ իրենից ներկայացնում էր հավասարակողմ խաչի տեսքով (այսպես կոչված հունական) հինգ քառակուսիների միացում։ Միջին հրապարակի վերևում կար գմբեթ, կողային քառակուսիներում` խորշեր, իսկ քառակուսիները, որոնք զբաղեցնում էին խաչի ծայրերի միջև ընկած տարածությունը, ներկայացնում էին ստորադաս մասեր, որոնք սովորաբար ավելի ցածր էին, քան հենց խաչը։ Ի վերջո, տաճարի արևելյան կողմում խորանի համար կիսաշրջանաձև <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%BD%D5%AB%D5%A4" title="Աբսիդ">աբսիդն</a> էր կառուցվում, իսկ արևմտյան կողմում՝ <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%84%D5%BD" title="Նարտեքս">նարտեքսը</a>։ </p><p>Սկզբում բյուզանդական գմբեթն ունեցել է բավականին հարթ ձև, այնուհետև` ավելի բարձր, բայց ուղղակիորեն կանգնած է եղել կամարների և առագաստների վրա. հետագայում դրանց և գմբեթի միջև հայտնվել է գլանաձև մի կառույց (գավիթ), այնպես որ շենքը պսակվել է ոչ թե գնդի հատվածով, այլ վեր խոյացած գագաթով։ Հաճախ շենքը, բացի գմբեթից կամ միջին տարածության վերևում գտնվող գագաթից, ունեցել է նաև կողային տարածություններից վեր երկու, չորս կամ նույնիսկ ավելի գմբեթներ կամ գագաթներ։ </p><p>Բյուզանդական եկեղեցիների ներսում` գմբեթավոր միջնամասի տարածքում, բացառությամբ խորանի կողմի, պատկերասրահ էր` երգչախմբի նման։ Այն նախատեսված էր աստվածային ծառայություններին ներկա կանանց համար, ուստի կոչվում էր գինեկեյ։ Ներքևից այս պատկերասրահը պահում էին սյուները, որոնց անտաբլեմենտը հորիզոնական չէր, բայց բաղկացած էր կիսաշրջանաձև կամարներից, որոնք ընկած էին սյունից սյուն։ Բյուզանդական ճարտարապետության մեջ սյուների վերնամասերը շատ դեպքերում զրկվում էին իրենց <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A2%D5%A1%D5%AF_(%D5%BF%D5%A1%D5%AD%D5%BF%D5%A1%D5%AF)" title="Աբակ (տախտակ)">աբակներից</a> և ստանում էին կտրված քառակողմ բուրգի նախնական ձևը՝ դեպի ներքև նայող փոքր հիմքով և ծածկված առանձնապես ոչ ուռուցիկ դրվագներով, որոնց մոտիվները <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A9" title="Ականթ">ականթի</a> տերևները և բուսական աշխարհի այլ երևակայական ձևերն էին. հաճախ այս դրվագը բուրգի եզրերի երկայնքով ուրվագծվում էր նախշավոր եզրագծով։ Կամարների աստիճանները հենվում էին ոչ թե ուղղակիորեն սյուների խոյակների վրա, այլ դրանց վրա դրված միջանկյալ տարրերի՝ բարձիկների այսպես կոչված փուլվանների վրա, որոնք նման են խորանարդի, որի կողային եզրերը թեքված են ներքև և նույնպես զարդարված են զարդանախշերով։ </p><p>Ընդհանուր առմամբ, շենքի ստորին մասն առանձնանում էր ճարտարապետական մանրամասների հարստությամբ և բարդությամբ, բայց դրա պատերը ներքևից երեսպատված էին մարմարի թանկարժեք քարերով, իսկ վերևում, ինչպես կամարները, առատորեն զարդարված էին ոսկեզօծ ֆոնի վրա խճանկարային պատկերներով կամ որմնանկարչությամբ։ </p><p>Դրսի կողմից շենքը ներկայացնում էր երկարավուն պատուհանների երկու մակարդակ` կլորացված վերնամասով։ Այս պատուհանները երբեմն խմբավորված էին զույգերով կամ եռյակներով, յուրաքանչյուր խմբի մասերը միմյանցից բաժանվում էին մի փոքրիկ սյունով,իսկ հենց խումբը շրջանակված էր կեղծ կամարով։ Բացի պատերի պատուհաններից, շենքը լուսավորվում էր նաև գմբեթի պատուհաններով, որոնք գտնվում էին հենց դրա հիմքում կամ գմբեթի գավիթում։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բյուզանդական_մշակույթի_էվոլյուցիա"><span id=".D4.B2.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.A6.D5.A1.D5.B6.D5.A4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B4.D5.B7.D5.A1.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.B5.D5.A9.D5.AB_.D5.A7.D5.BE.D5.B8.D5.AC.D5.B5.D5.B8.D6.82.D6.81.D5.AB.D5.A1"></span>Բյուզանդական մշակույթի էվոլյուցիա</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Բյուզանդական մշակույթի էվոլյուցիա" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Բյուզանդական մշակույթի էվոլյուցիա"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Բյուզանդական ճարտարապետությունն աստիճանաբար ընդունել է այս համակարգերն ու ձևերը և դրանք չի կիրառել բոլոր տեղերում ամբողջությամբ՝ ընդհանուր տիպից որոշ շեղումներով։ Բյուզանդական ճարտարապետական ոճի առաջին դրսևորումները կարելի է տեսնել <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%B6%D5%B6%D5%A1" title="Ռավեննա">Ռավեննայի</a> որոշ տաճարներում, մասնավորապես տաճարի մկրտության մեջ (կառուցվել են 430 թվականի սահմաններում), սովորական ութանկյունի պարզ հատակագծի վրա, այնուհետև` Գալլա Պլացիդիայի գերեզմանում (այժմ` Սուրբ Նազարիոսի և Կելսիուսի եկեղեցին)։ Խաչաձև հատակագծով տաճարի առաջին օրինակը, որի գմբեթը միջին մասի վերևում է Սուրբ Վիտալին է (528-547 թվականներ), որում հիանալի լուծված է ութանկյուն պլանի համաձայն կառուցելու խնդիրը։ Ճարտարապետական այս հուշարձանները դեռ չեն ներկայացնում կենտրոնական գմբեթային համակարգի իրական տարրերը։ </p><p>Առաջին անգամ բյուզանդական ճարտարապետության առանձնահատկությունները հստակ տեսանելի են Պոլսի <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D6%87_%D4%B2%D5%A1%D6%84%D5%B8%D5%BD_%D5%BD%D6%80%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A5%D5%AF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D6%81%D5%AB" title="Սերգիոս և Բաքոս սրբերի եկեղեցի">Սուրբ Սերգիոս և Բաքոս եկեղեցում</a> (527-565 թվականներ), որը ներկայացնում է վերոհիշյալ շենքերից անցումը բյուզանդական ճարտարապետության գլխավոր, ամենահիասքանչ հուշարձանին` Սոֆիայի Սուրբ Տաճարին, որը Հուստինիանոսը կառուցել է 532-537 թվականներին` ապստամբության ճնշման հիշատակին, որի ընթացքում այս ինքնիշխանը գրեթե կորցրել է գահը։ </p><p>Սուրբ Սոֆիա տաճարի հիմնական շինարարները եղել են <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%BD_%D4%B9%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%BD%D6%81%D5%AB" title="Անթեմիուս Թրալեսցի">Անթեմիուս Թրալեսցին</a> և <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%AB%D5%A4%D5%B8%D6%80_%D5%84%D5%AB%D5%AC%D5%A5%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB" title="Իսիդոր Միլեթացի">Իսիդոր Միլեթացին</a>։ Հանդիսավոր օծումից 20 տարի անց Սուրբ Սոֆիայի երկրաշարժը խոչընդոտել է Անթեմիուսի և Իսիդորի կառուցողական աշխատանքների` հատկապես գմբեթի կառուցման ընթացքին. շենքը հենվել է հենակներով. դրանից այն կորցրել է իր նախկին տեսքը, իսկ գմբեթը նորից ծալվել և եկեղեցին ավելի է բարձրացրել։ Այս տեսքով Սուրբ Սոֆիան գոյություն է ունեցել մինչ Կոստանդնուպոլսի նվաճումը թուրքերի կողմից (1453 թվական), որոնք այն վերածել են իրենց հիմնական մզկիթի, պատերը պատել են գիպսով` խճանկարային պատկերները ծածկելու համար, ոչնչացրել են զոհասեղանը, զոհասեղանի արգելքը և քրիստոնեական պաշտամունքի այլ պարագաներ և այլանդակել նրա տեսքը։ 1935 թվականին որմնանկարներից և խճանկարներից հանվել են դրանք թաքցնող գաջի շերտերը։ Այսպիսով, ներկայումս տաճարի պատերին կարելի է տեսնել ինչպես Հիսուս Քրիստոսի, այնպես էլ Տիրամոր պատկերները և մեջբերումներ Ղուրանից` չորս մեծ օվալաձև վահանների մեջ գրված։ </p><p>Պլանի համաձայն, տաճարը երկարավուն քառանկյուն է (75,6 մ երկարություն և 68,4 մ լայնություն ունեցող)՝ ունի երեք կամար։ Միջին մասը լայն է, կողայինները՝ ավելի նեղ։ Լայն առագաստի կեսը, հիմքի քառակուսի հատվածում, անկյուններից սահմանափակվում է հսկայական կամարների չորս հենասյուներով և ծածկված է 30 մ տրամագծով բավականին հարթ գմբեթով, որի վերին մասը հատակից 51 մ բարձրության վրա է։ Ենթագմբեթային այս տարածքն արևելքից և արևմուտքից միացված է կիսագնդաձև գագաթով երկու հսկայական խորշերով։ Արևելյան խորշի մեջ կամարներով բացված ևս երեք փոքր խորշեր կան, որոնցից միջինը, որը ծառայում էր որպես խորանի աբսիդ, մյուսներից ավելի խորն է և դուրս է գալիս տաճարի գլխավոր հատակագծից՝ կիսաշրջանի տեսքով. երեք խորշերը նույնպես հարում են արևմտյան խոշոր խորշին։ Դրանցից միջինը, որը վերին մասում ներկայացնում է ոչ թե կիսագնդային, այլ սովորական ծալքավոր պահոց, ունի տաճարին կցված դեպի ներքին և արտաքին գավիթներ տանող դռներ (էսոնարտեքս և էկզոնարտեքս), որոնց առջևում կար այժմ գոյություն չունեցող բակը՝ շրջապատված սյուներով և պատկերասրահով։ Հյուսիսային և հարավային կողմերի գմբեթավոր տարածքը սյուներով ամրացված կամարների միջոցով միացված է կողային առագաստներին։ Այս կամարների տակ կա նմանատիպ կամարների մեկ այլ աստիճան, որը բացվում է կողային առագաստներում դասավորված գինեկեների պատկերասրահների ենթագմբեթային տարածքում, իսկ ավելի բարձր՝ գմբեթի հսկայական կամարներն են` երեք շարքով դասավորված պատուհաններով։ Բացի այս պատուհաններից, տաճարի ներքին տեսքն ու լուսավորությունն ապահովում է գմբեթի հիմքը շրջապատող 40 պատուհանների առատ, թեկուզ փոքր-ինչ ցրված շարքը. յուրաքանչյուր հինգ պատուհանը գտնվում է մեծ և փոքր մեկական խորշում։ </p><p>Այս տաճարը կարելի է համարել բյուզանդական արվեստի բարձրագույն արտահայտությունը զարգացման այն փուլում, որին հասել է <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD_%D4%B1" title="Հուստինիանոս Ա">Հուստինիանոսի</a> և նրա ամենամոտ իրավահաջորդների օրոք։ Ժամանակակիցները հիանում էին այս հիասքանչ եկեղեցով, նկարիչները ոգեշնչվում էին դրանից, և այն դառնում էր տաճարային կառույցների նախատիպը ոչ միայն Պոլսի, այլ ամբողջ Արևելքի համար։ Նույնիսկ ավելի ուշ թուրքերը փորձել են ընդօրինակել այն` իրենց մզկիթները կառուցելիս։ Սակայն հետագա բյուզանդական ճարտարապետները չեն բավարարվել <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D5%8D%D5%B8%D6%86%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80_(%D5%8D%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%AF)" title="Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Սալոնիկ)">Սուրբ Սոֆիայի տաճարը</a> պարզապես պատճենելով. մեծ հնարամտությամբ փոփոխել են ծրագիրը և հիմնական ձևերը։ Դրա գմբեթն այնքան էր հաջողվել, որ դրա հիման վրա սկսել են կառուցել տարբեր այլ կառույցների գմբեթներ, իսկ հենց Պոլսում, Սուրբ Սոֆիայի նույն տիպի եկեղեցիներ են կառուցել, որոնք շատ առումներով նման չեն իրար։ Այդպիսին է, օրինակ, Սուրբ Առաքյալների եկեղեցին, որ կառուցվել է հունական խաչի հատակագծի նման, խաչը կազմող հինգ քառակուսիներից, որոնցից յուրաքանչյուրի վրա կան գմբեթներ. այդ հինգ գմբեթներից միայն միջինն ունի պատուհաններ։ </p><p>Սուրբ Իրինա եկեղեցին իր նախագծով և ներքին տարածքի փոքր տեսքով խիստ նման է Սուրբ Սոֆիային, բայց դրա գմբեթը հարթ չէ և իր շառավղի 1 1/3 մասում փոսիկներ ունի։ Այն նաև հետաքրքրություն առաջացնող է, քանի որ բացի գլխավոր գմբեթից, սեղանատան վերևում կա ևս մեկը, որն ունի էլիպսաձև տեսք և բյուզանդական արվեստում հազվադեպ է հանդիպում։ </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Irenekirken.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Irenekirken.jpg/220px-Irenekirken.jpg" decoding="async" width="220" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Irenekirken.jpg/330px-Irenekirken.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Irenekirken.jpg/440px-Irenekirken.jpg 2x" data-file-width="1332" data-file-height="1798" /></a><figcaption>Սուրբ Իրինայի եկեղեցի</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:St._Lazarus_Church_in_Larnaka,_Cyprus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/St._Lazarus_Church_in_Larnaka%2C_Cyprus.jpg/290px-St._Lazarus_Church_in_Larnaka%2C_Cyprus.jpg" decoding="async" width="290" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/St._Lazarus_Church_in_Larnaka%2C_Cyprus.jpg/435px-St._Lazarus_Church_in_Larnaka%2C_Cyprus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/St._Lazarus_Church_in_Larnaka%2C_Cyprus.jpg/580px-St._Lazarus_Church_in_Larnaka%2C_Cyprus.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1" title="Լառնակա">Լառնակայի</a> Սուրբ Ղազար եկեղեցին միջին բյուզանդական ժամանակաշրջանի տաճարի հազվագյուտ օրինակ է՝ բարձր զանգակատնով</figcaption></figure> <p>Μοντής Κόρας` այսինքն՝ «Կույսի կացարան» եկեղեցում կա երեք գմբեթ, որոնք պառկած են մի կառույցի վրա։ Մարիամ Աստվածածնի (Ֆեոտոկոս) եկեղեցին, որը Պոլսում ամենաշքեղներից մեկն է և թվագրվում է 9-րդ դարի վերջին, ունի գեղեցիկ ճակատային հատված` բաղկացած սյուներից, երկաստիճան պատուհաններից, չորս թեթև նրբագեղ գլուխներից, որոնցից մեկը` հիմնականը, վեր է խոյանում եկեղեցու միջնամասից. մնացյալ երեք ավելի փոքրերը գտնվում են նարտեքսից վերև։ </p><p><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բյուզանդական կայսրություն">Բյուզանդական կայսրության</a> գավառների 8-9-րդ դարերում կառուցված եկեղեցիներից <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D6%84" title="Աթենք">Աթենքի</a> Կաթողիկոսանիստը (այսինքն՝ տաճարը) հատուկ ուշադրության է արժանի։ Այս փոքրիկ տաճարը ներկայացնում է բյուզանդական ոճի ձևափոխումը, որը հայտնաբերվել է հարավային հունական և Պելոպոնեսական եկեղեցիներում, որում անհրաժեշտ են բազիլիկների նման ճակատային մասեր՝ պեդիմենտներով կամ միջնահարկերով, հատուկ տիպի սալիկապատ տանիքներ և ավելի փոքր պատուհաններ, քան հենց Բյուզանդիայում են։ Տեսակով Կաթողիկոսանիստին նման տաճարներից կարելի է մատնանշել <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%B6%D6%84" title="Աթենք">Աթենքում</a> գտնվող Սուրբ Նիկոդեմոսը` պսակված 13 գմբեթներով և Սուրբ Թեոդոր եկեղեցին` միայն մեկ գմբեթով և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%AC%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%AF" title="Սալոնիկ">Սալոնիկի</a> մի քանի եկեղեցիներ. <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%A1_%D4%BD%D5%A1%D5%AC%D5%AF%D5%A5%D5%B8%D5%B6" title="Պանագիա Խալկեոն">Պանագիա Խալկեոն</a> տաճարը, Սուրբ Եղիա, Սուրբ Առաքելոց, Սուրբ Դեմետրիուս եկեղեցիները և ուրիշներ։ </p><p>13-րդ դարի սկզբին բյուզանդական ճարտարապետության զարգացումը դադարեցվել է, և Արևելյան կայսրության գոյության ավարտին արվեստի այս ճյուղը կիրառվել է միայն իր նախկին ձևերով՝ երբեմն խառնվելով դրսից փոխառված տարրերի հետ։ Սակայն այդ կառույցները օրգանականորեն չեն կարողացել միավորել հիմնական ոճի հետ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Բյուզանդիայի_նշանակությունը_մշակույթում"><span id=".D4.B2.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.A6.D5.A1.D5.B6.D5.A4.D5.AB.D5.A1.D5.B5.D5.AB_.D5.B6.D5.B7.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A8_.D5.B4.D5.B7.D5.A1.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.B5.D5.A9.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Բյուզանդիայի նշանակությունը մշակույթում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Բյուզանդիայի նշանակությունը մշակույթում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Բյուզանդիայի նշանակությունը մշակույթում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Stavronikita_interior_and_Athos_peak_Aug2006.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Stavronikita_interior_and_Athos_peak_Aug2006.jpg/250px-Stavronikita_interior_and_Athos_peak_Aug2006.jpg" decoding="async" width="250" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Stavronikita_interior_and_Athos_peak_Aug2006.jpg/375px-Stavronikita_interior_and_Athos_peak_Aug2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Stavronikita_interior_and_Athos_peak_Aug2006.jpg/500px-Stavronikita_interior_and_Athos_peak_Aug2006.jpg 2x" data-file-width="2288" data-file-height="1712" /></a><figcaption>Ստավրոնիկիտի վանքից դեպի Կաթողիկոսանիստի գմբեթի տեսարանը և Աթենքը` դեպի Իվերսկի վանքը:</figcaption></figure> <p>Ողջ միջնադարում <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Բյուզանդիա">Բյուզանդիայի</a> քաղաքական և մշակութային ազդեցությունը քիչ թե շատ տարածում է գտել իր հետ ցանկացած շփման մեջ մտած ժողովուրդների արվեստում. բյուզանդական ճարտարապետության տեխնիկան ներթափանցել է այն ժամանակվա աշխարհի տարբեր, նույնիսկ հեռավոր շրջաններ։ Այսպիսով, <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Իտալիա">Իտալիայում</a>, բացի ռավեննական եկեղեցիներից, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Սիցիլիա">Սիցիլիայի</a> որոշ տաճարներ ունեն բյուզանդական ոճի հետք (<a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80" title="Մոնրեալեի տաճար">Մոնրեալեի տաճարը</a>, Պալերմոյի Պալատինյան մատուռը և Մարտորանան, Մեսինայի տաճարը), <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A2_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%BD%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80" title="Սուրբ Մարկոսի տաճար">Սուրբ Մարկոսի տաճարը</a> <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF" title="Վենետիկ">Վենետիկում</a> (օծվել է 1085 թվականին), <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%80%D5%B9%D5%A5%D5%AC%D5%AC%D5%B8" title="Տորչելլո">Տորչելլո</a> կղզու եկեղեցիները և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D5%AE%D5%B8%D5%BE" title="Ադրիատիկ ծով">Ադրիատիկի</a> ափերի այլ եկեղեցիներ։ </p><p><a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Գերմանիա">Գերմանիայում</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%A5%D5%B6%D5%B8%D5%BD" title="Հռենոս">Հռենոսի</a> ափին <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%AC%D5%B8%D5%BD_%D5%84%D5%A5%D5%AE" title="Կառլոս Մեծ">Կառլոս Մեծի</a> օրոք առաջացած այս ոճի շենքերից գոյատևել է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AD%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%BF%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80" title="Ախենի տաճար">Ախենի տաճարի</a> կայսերական մատուռը (796-804), որը ներկայացնում էր բավականին սերտ նմանություն Սուրբ Վիտալի եկեղեցու հետ։ Ֆրանսիայի <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D5%AA" title="Լիմոժ">Լիմոժում</a> և հարևան վայրերում կարելի է հանդիպել մի քանի տաճարների, որոնցում տեսանելի է բյուզանդիզմի անկասկած ազդեցությունը, ինչպես, օրինակ, Սուրբ Ֆրոնտը Պերիգյոյում։ Բայց ոչ մի տեղ Բյուզանդիայի ճարտարապետությունն այդքան ուժեղ և ամուր հետք չի առաջացրել, ինչպես <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հայաստան">Հայաստանում</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան">Վրաստանում</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Սերբիա">Սերբիայում</a> և <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Ռուսաստան">Ռուսաստանում</a>. սրանք երկրներ են, որոնք Բյուզանդիայից վերցրել են իրենց կրոնի դոգմաները և ծեսերը (տե՛ս <a href="/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9" title="Վրաստանի մշակույթ">Վրաստանի մշակույթ</a> և <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9" title="Ռուսական մշակույթ">ռուսական մշակույթ</a>)։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տես_նաև"><span id=".D5.8F.D5.A5.D5.BD_.D5.B6.D5.A1.D6.87"></span>Տես նաև</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Տես նաև" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Տես նաև"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բյուզանդական կայսրություն">Բյուզանդական կայսրություն</a></li> <li><a href="/wiki/%D4%B4%D5%B2%D5%B5%D5%A1%D5%AF" title="Դղյակ">Դղյակ</a>, դղյակները լայն տարածում ունեն <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Բյուզանդիա">Բյուզանդիայում</a>։</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><i>Н. И. Баторевич, Т. Д. Кожицева</i> Византийская архитектура // Малая архитектурная энциклопедия. — <abbr title="Санкт-Петербург">СПб.</abbr>: «Дмитрий Буланин», 2005. — С. 114. — 704 с. — <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/5860074255" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-86007-425-5</a></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Գրականություն"><span id=".D4.B3.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Գրականություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Գրականություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Գրականություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Кишкинова Е. М.</i>, <b>«Византийское возрождение» в архитектуре России.</b> Середина XIX — начало XX века. — СПб.: Искусство—СПБ, 2007. — 256 с. — <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9785210016119" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-5-210-01611-9</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հղումներ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.BF.D5.A1.D6.84.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Արտաքին հղումներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հղումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Արտաքին հղումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="1907" class="citation book cs1"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/s:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1" class="extiw" title="ru:s:ЭСБЕ/Բյուզանդիա">«Բյուզանդիա»</a>. <i><a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%B8%D6%84%D5%B0%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%AB_%D6%87_%D4%B5%D6%86%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան">Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան</a>: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)</i>. Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1&rft.btitle=%D4%B2%D6%80%D5%B8%D6%84%D5%B0%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%AB+%D6%87+%D4%B5%D6%86%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB+%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%3A+86+%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%80+%2882+%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%80+%D6%87+4+%D5%AC%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%AB%D5%B9+%D5%B0%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%29&rft.place=%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%BF+%D5%8A%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3&rft.date=1890%2F1907&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB+%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_book" title="Կաղապար:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 սպաս․ location missing publisher (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_location_missing_publisher" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ location missing publisher">link</a>)</span></li></ul> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Byzantine_architecture" class="extiw" title="commons:Category:Byzantine architecture">«Բյուզանդիայի ճարտարապետություն»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinksneverexpand nowrap" style="font-size:x-small;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Բառարաններ և հանրագիտարաններ</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/art/Byzantine-architecture">Բրիտանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/izobrazitelnoe_iskusstvo/VIZANTISKAYA_ARHITEKTURA.html">Կրուգոսվետ</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/03094a.htm">Catholic (1997—…)</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իսպանիայի ազգային գրադարան">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX531079">XX531079</a> · <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11930941j">11930941j</a> · <span title="Կոնգրեսի գրադարանի ստուգիչ համար" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LCCN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85006709">sh85006709</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/104562893">104562893</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph202890">ph202890</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բյուզանդիայի_ճարտարապետություն&oldid=9900557">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բյուզանդիայի_ճարտարապետություն&oldid=9900557</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:11-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:11-րդ դարի ճարտարապետություն">11-րդ դարի ճարտարապետություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:12-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:12-րդ դարի ճարտարապետություն">12-րդ դարի ճարտարապետություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Բյուզանդական ճարտարապետություն">Բյուզանդական ճարտարապետություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9" title="Կատեգորիա:Բյուզանդիայի մշակույթ">Բյուզանդիայի մշակույթ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%83%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D5%B3%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ճարտարապետական ոճեր">Ճարտարապետական ոճեր</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%83%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Ճարտարապետության պատմություն">Ճարտարապետության պատմություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Միջնադարյան ճարտարապետություն">Միջնադարյան ճարտարապետություն</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Pages_using_ISBN_magic_links" title="Կատեգորիա:Pages using ISBN magic links">Pages using ISBN magic links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_location_missing_publisher" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ location missing publisher">CS1 սպաս․ location missing publisher</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 24 Ապրիլի 2024-ի ժամը 17:35-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-78f4c97c5d-9d5ch","wgBackendResponseTime":139,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.232","walltime":"0.407","ppvisitednodes":{"value":378,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":14019,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":881,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":8,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":3618,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 230.924 1 -total"," 49.95% 115.335 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 34.41% 79.468 1 Կաղապար:ВТ-ЭСБЕ+"," 33.29% 76.871 1 Կաղապար:ВТ-ЭСБЕ"," 32.24% 74.454 1 Կաղապար:Cite_book"," 26.70% 61.664 1 Կաղապար:Քույրհղումներ"," 15.53% 35.867 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 2.68% 6.189 1 Կաղապար:Ռուսերեն_գիրք"," 1.04% 2.392 1 Կաղապար:СПб."," 0.84% 1.938 1 Կաղապար:Main_other"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.121","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4302069,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-z5kxq","timestamp":"20241128182447","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0532\u0575\u0578\u0582\u0566\u0561\u0576\u0564\u056b\u0561\u0575\u056b \u0573\u0561\u0580\u057f\u0561\u0580\u0561\u057a\u0565\u057f\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q47591","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q47591","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2020-12-09T14:40:59Z","dateModified":"2024-04-24T17:35:57Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ac\/Hagia-Sofia-Int-01s.jpg"}</script> </body> </html>