CINXE.COM

Outil — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Outil — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"592bcb07-b3d2-4b0f-8b9a-c4d8ca896d99","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Outil","wgTitle":"Outil","wgCurRevisionId":223559724,"wgRevisionId":223559724,"wgArticleId":44867,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article manquant de références depuis avril 2023","Article manquant de références/Liste complète","Portail:Travail et métiers/Articles liés","Portail:Économie/Articles liés","Portail:Société/Articles liés","Outil","Technologie"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Outil","wgRelevantArticleId":44867,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q39546","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ty%C3%B6kalulaatikko%2C_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja%2C_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas%2C_Vapriikin_kuva-arkisto._%2816431673676%29.jpg/1200px-thumbnail.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="907"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ty%C3%B6kalulaatikko%2C_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja%2C_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas%2C_Vapriikin_kuva-arkisto._%2816431673676%29.jpg/800px-thumbnail.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="604"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ty%C3%B6kalulaatikko%2C_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja%2C_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas%2C_Vapriikin_kuva-arkisto._%2816431673676%29.jpg/640px-thumbnail.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="484"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Outil — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Outil"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Outil"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Outil rootpage-Outil skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d&#039;articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Outil" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Outil" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Outil" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Outil" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Description" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Description"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Description</span> </div> </a> <ul id="toc-Description-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pérennité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Pérennité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Pérennité</span> </div> </a> <ul id="toc-Pérennité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chez_l&#039;humain" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chez_l&#039;humain"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Chez l'humain</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Chez_l&#039;humain-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Chez l'humain</span> </button> <ul id="toc-Chez_l&#039;humain-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Énergie_non_animale" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Énergie_non_animale"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Énergie non animale</span> </div> </a> <ul id="toc-Énergie_non_animale-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Intellect" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Intellect"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Intellect</span> </div> </a> <ul id="toc-Intellect-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lieux_culturels_consacrés_à_l&#039;outil" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lieux_culturels_consacrés_à_l&#039;outil"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Lieux culturels consacrés à l'outil</span> </div> </a> <ul id="toc-Lieux_culturels_consacrés_à_l&#039;outil-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chez_les_animaux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chez_les_animaux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Chez les animaux</span> </div> </a> <ul id="toc-Chez_les_animaux-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Notes_et_références-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Notes et références</span> </button> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Notes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Notes</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Références</span> </div> </a> <ul id="toc-Références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Outil</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 118 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-118" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">118 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Gereedskap" title="Gereedskap – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Gereedskap" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ferramienta" title="Ferramienta – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="Ferramienta" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/T%C5%8Dl" title="Tōl – ancien anglais" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Tōl" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="ancien anglais" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%AF%D8%A7%D8%A9" title="أداة – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="أداة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ferramienta" title="Ferramienta – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ferramienta" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Al%C9%99t" title="Alət – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Alət" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%AA" title="آلت – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آلت" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Інструмент – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Інструмент" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Инструмент – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Инструмент" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%82%8F" title="ကိရိယာႏ – Pa&#039;O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ကိရိယာႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa&#039;O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%B0%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="সরঞ্জাম – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সরঞ্জাম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A3%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BC%8D" title="ལག་ཆ། – tibétain" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ལག་ཆ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibétain" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Benveg" title="Benveg – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Benveg" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Alat" title="Alat – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Alat" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Estri" title="Estri – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Estri" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/G%C4%83-s%C4%AD-hu%C4%83" title="Gă-sĭ-huă – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gă-sĭ-huă" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Himan" title="Himan – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Himan" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%B2" title="ئامراز – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئامراز" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Alet" title="Alet – tatar de Crimée" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Alet" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="tatar de Crimée" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1stroj" title="Nástroj – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Nástroj" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/V%C3%A6rkt%C3%B8j" title="Værktøj – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Værktøj" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Werkzeug" title="Werkzeug – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Werkzeug" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%81%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF" title="Εργαλείο – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Εργαλείο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tool" title="Tool – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Tool" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Laborilo" title="Laborilo – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Laborilo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Herramienta" title="Herramienta – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Herramienta" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/T%C3%B6%C3%B6riist" title="Tööriist – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Tööriist" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Tresna" title="Tresna – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Tresna" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Achiperri" title="Achiperri – estrémègne" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Achiperri" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estrémègne" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="ابزار – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ابزار" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ty%C3%B6kalu" title="Työkalu – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Työkalu" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/T%C3%BC%C3%BCriist" title="Tüüriist – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tüüriist" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Iyaya_(ka)" title="Iyaya (ka) – fidjien" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Iyaya (ka)" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fidjien" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Werktj%C3%BCch/%C3%B6%C3%B6" title="Werktjüch/öö – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Werktjüch/öö" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ark" title="Ark – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ark" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Uirlis" title="Uirlis – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Uirlis" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Outi" title="Outi – créole guyanais" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Outi" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="créole guyanais" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ferramenta" title="Ferramenta – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ferramenta" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Kayan_aiki" title="Kayan aiki – haoussa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kayan aiki" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="haoussa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%9C%D7%99" title="כלי – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="כלי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A3" title="उपकरण – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="उपकरण" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Alat" title="Alat – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Alat" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Zouti" title="Zouti – créole haïtien" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Zouti" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="créole haïtien" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szersz%C3%A1m" title="Szerszám – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szerszám" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%AB%D6%84" title="Գործիք – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գործիք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Utensile" title="Utensile – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Utensile" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Alat" title="Alat – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Alat" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Utensilo" title="Utensilo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Utensilo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Verkf%C3%A6ri" title="Verkfæri – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Verkfæri" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Attrezzo" title="Attrezzo – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Attrezzo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%81%93%E5%85%B7" title="道具 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="道具" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Tuul" title="Tuul – créole jamaïcain" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Tuul" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="créole jamaïcain" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BB" title="Құрал – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Құрал" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81" title="ಪರಿಕರಗಳು – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪರಿಕರಗಳು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8F%84%EA%B5%AC" title="도구 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="도구" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Toul" title="Toul – cornique" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Toul" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="cornique" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Instrumentum" title="Instrumentum – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Instrumentum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Gereidsjap" title="Gereidsjap – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="Gereidsjap" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Arnes" title="Arnes – lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Arnes" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C4%AErankis" title="Įrankis – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Įrankis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Darbar%C4%ABks" title="Darbarīks – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Darbarīks" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Alaik" title="Alaik – minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Alaik" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D1%82" title="Алат – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Алат" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%89%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%82" title="ഉപകരണം – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഉപകരണം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B6" title="Багаж – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Багаж" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Alat" title="Alat – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Alat" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%9B%E1%80%AD%E1%80%9A%E1%80%AC" title="ကိရိယာ – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="ကိရိယာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Raaive" title="Raaive – bas-saxon néerlandais" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Raaive" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="bas-saxon néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AD%E0%A4%83" title="ज्याभः – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="ज्याभः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Gereedschap" title="Gereedschap – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Gereedschap" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Reiskap" title="Reiskap – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Reiskap" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Verkt%C3%B8y" title="Verktøy – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Verktøy" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%94ti" title="Ôti – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Ôti" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Esplech" title="Esplech – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Esplech" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%A6" title="ਸੰਦ – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੰਦ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Kasangkapan" title="Kasangkapan – pampangan" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Kasangkapan" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampangan" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Narz%C4%99dzie" title="Narzędzie – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Narzędzie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8E%D9%86%D8%AF" title="سَند – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سَند" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ferramenta" title="Ferramenta – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ferramenta" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Ruwalla" title="Ruwalla – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ruwalla" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/H%C3%A2l%C4%83%C8%9Bi" title="Hâlăți – aroumain" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Hâlăți" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="aroumain" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rsk mw-list-item"><a href="https://rsk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B8%D1%94" title="Орудиє – Pannonian Rusyn" lang="rsk" hreflang="rsk" data-title="Орудиє" data-language-autonym="Руски" data-language-local-name="Pannonian Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Руски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Инструмент – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Инструмент" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%88%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Инштрумент – ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Инштрумент" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8D%D0%BF" title="Сэп – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Сэп" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Arnisi" title="Arnisi – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Arnisi" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="اوزار – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="اوزار" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Alat" title="Alat – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Alat" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Tool" title="Tool – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Tool" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1stroj" title="Nástroj – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Nástroj" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Orodje" title="Orodje – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Orodje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Chombo_Chebasa" title="Chombo Chebasa – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Chombo Chebasa" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mjeti" title="Mjeti – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mjeti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Alat" title="Alat – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Alat" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Verktyg" title="Verktyg – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Verktyg" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Zana" title="Zana – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Zana" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/sakaluk" title="sakaluk – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="sakaluk" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%8B%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="கோல் – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கோல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%81" title="పనిముట్టు – télougou" lang="te" hreflang="te" data-title="పనిముట్టు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="télougou" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%84%D0%B7%D0%BE%D1%80" title="Афзор – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Афзор" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD" title="เครื่องมือ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="เครื่องมือ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kasangkapan" title="Kasangkapan – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kasangkapan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Me%CA%BBang%C4%81ue" title="Meʻangāue – tongien" lang="to" hreflang="to" data-title="Meʻangāue" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="tongien" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Alet" title="Alet – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Alet" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BB" title="Корал – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Корал" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Інструмент – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Інструмент" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="اوزار – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="اوزار" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Asbob" title="Asbob – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Asbob" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/D%E1%BB%A5ng_c%E1%BB%A5" title="Dụng cụ – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Dụng cụ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Aloam" title="Aloam – flamand occidental" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Aloam" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="flamand occidental" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Usteye" title="Usteye – wallon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Usteye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="wallon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kasangkapan" title="Kasangkapan – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Kasangkapan" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%B6%E7%94%9F" title="家生 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="家生" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%A2%D7%A6%D7%99%D7%99%D7%92" title="געצייג – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="געצייג" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Hongdawz" title="Hongdawz – zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Hongdawz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%A5%E5%85%B7" title="工具 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="工具" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ke-si" title="Ke-si – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Ke-si" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%9E%B6%E7%94%9F" title="架生 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="架生" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q39546#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Outil" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Outil" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Outil"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Outil"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Outil" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Outil" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;oldid=223559724" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Outil&amp;id=223559724&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FOutil"><span>Obtenir l&#039;URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FOutil"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Outil"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Outil&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Tools" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fr.wikiquote.org/wiki/Outil" hreflang="fr"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q39546" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Logo_disambig-homophone.svg/20px-Logo_disambig-homophone.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Logo_disambig-homophone.svg/30px-Logo_disambig-homophone.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Logo_disambig-homophone.svg/40px-Logo_disambig-homophone.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour l’article ayant un titre homophone, voir <a href="/wiki/Houthis" title="Houthis">Houthis</a>. </p> </div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Ty%C3%B6kalulaatikko,_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja,_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas,_Vapriikin_kuva-arkisto._(16431673676).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ty%C3%B6kalulaatikko%2C_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja%2C_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas%2C_Vapriikin_kuva-arkisto._%2816431673676%29.jpg/220px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="220" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ty%C3%B6kalulaatikko%2C_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja%2C_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas%2C_Vapriikin_kuva-arkisto._%2816431673676%29.jpg/330px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ty%C3%B6kalulaatikko%2C_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja%2C_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas%2C_Vapriikin_kuva-arkisto._%2816431673676%29.jpg/440px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="1902" data-file-height="1437" /></a><figcaption>Une <a href="/wiki/Bo%C3%AEte_%C3%A0_outils" title="Boîte à outils">boîte à outils</a> en bois des années 1950.</figcaption></figure> <p>Un <b>outil</b> est un objet physique utilisé par un <a href="/wiki/Vie" title="Vie">être vivant</a> directement, ou par l'intermédiaire d'une <a href="/wiki/Machine" title="Machine">machine</a>, afin d'exercer une action le plus souvent <a href="/wiki/M%C3%A9canique_(technique)" title="Mécanique (technique)">mécanique</a>, ou <a href="/wiki/Thermique" title="Thermique">thermique</a>, sur un élément d'environnement à traiter (matière brute, objet fini ou semi-fini, être vivant, etc). Il améliore l'efficacité des actions entreprises ou donne accès à des actions impossibles autrement. Beaucoup procurent un <a href="/wiki/Avantage_m%C3%A9canique" title="Avantage mécanique">avantage mécanique</a> en fonctionnant selon le principe d'une <a href="/wiki/Machine_simple" title="Machine simple">machine simple</a>, comme la <a href="/wiki/Pince-monseigneur" title="Pince-monseigneur">pince-monseigneur</a>, qui exploite le principe du <a href="/wiki/Levier_(m%C3%A9canique)" title="Levier (mécanique)">levier</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Description">Description</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Description" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Description"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Hammer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Hammer.jpg/250px-Hammer.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Hammer.jpg/330px-Hammer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Hammer.jpg/500px-Hammer.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Un <a href="/wiki/Marteau_(outil)" title="Marteau (outil)">marteau</a> de charpentier, auquel la panne en <span class="citation">«&#160;pied de biche&#160;»</span> ajoute la fonction <span class="citation">«&#160;arrache clou&#160;»</span>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container metadata bandeau-section bandeau-niveau-modere"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><figure class="mw-halign-center noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:2017-fr.wp-orange-source.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/40px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/60px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <div class="mw-collapsible mw-collapsed"><b>Cette section <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citez_vos_sources" title="Wikipédia:Citez vos sources">ne cite pas suffisamment ses sources</a></b><small>&#160;(avril 2023)</small>.&#160;<div class="mw-collapsible-content">Pour l'améliorer, ajoutez <a href="/wiki/Aide:Identifier_des_sources_fiables" title="Aide:Identifier des sources fiables">des références de qualité et vérifiables</a> (<a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_r%C3%A9f%C3%A9rence_(%C3%89diteur_visuel)" title="Aide:Insérer une référence (Éditeur visuel)">comment faire&#160;?</a>) ou le modèle <a href="/wiki/Mod%C3%A8le:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Modèle:Référence nécessaire">{{Référence nécessaire}}</a> sur les passages nécessitant une source.</div></div> </div></div> <p>L'outil peut être compris comme un prolongement de la main, du corps, un intermédiaire d'action, voire comme une <a href="/wiki/Proth%C3%A8se_(m%C3%A9decine)" title="Prothèse (médecine)">prothèse</a>, dans le sens où il remplace (ou même crée) un membre ou un organe (<span class="lang-grc" lang="grc">ὄργανον</span>&#160;/ <span class="lang-grc-latn" lang="grc-latn"><i>órganon</i></span> signifie d'ailleurs en grec «&#160;instrument, outil&#160;»). Pour <a href="/wiki/Michel_Serres" title="Michel Serres">Michel Serres</a>, l'homme est un animal despécialisé et l'outil qui prolonge sa main le spécialise particulièrement. Selon cette définition, outil serait quasiment synonyme d'<a href="/wiki/Objet_technique" title="Objet technique">objet technique</a>. Toutefois, le langage courant réserve ce terme aux objets portables, interchangeables&#160;: ainsi, la <a href="/wiki/Faux_(outil)" title="Faux (outil)">faux</a> est un outil, mais la <a href="/wiki/Moissonneuse" title="Moissonneuse">moissonneuse</a> est une <a href="/wiki/Machine" title="Machine">machine</a>, la <a href="/wiki/Perceuse" title="Perceuse">perceuse électrique</a> portable est un outil, mais la perceuse à colonne d'établi est déjà une petite <a href="/wiki/Machine-outil" title="Machine-outil">machine-outil</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Outils_utilis%C3%A9s_pour_la_restauration_de_tapis_au_%22Mobilier_National%22.png" class="mw-file-description"><img alt="Outils disposés sur une table (ciseaux, aiguilles, etc.)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Outils_utilis%C3%A9s_pour_la_restauration_de_tapis_au_%22Mobilier_National%22.png/250px-Outils_utilis%C3%A9s_pour_la_restauration_de_tapis_au_%22Mobilier_National%22.png" decoding="async" width="220" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Outils_utilis%C3%A9s_pour_la_restauration_de_tapis_au_%22Mobilier_National%22.png/330px-Outils_utilis%C3%A9s_pour_la_restauration_de_tapis_au_%22Mobilier_National%22.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Outils_utilis%C3%A9s_pour_la_restauration_de_tapis_au_%22Mobilier_National%22.png/500px-Outils_utilis%C3%A9s_pour_la_restauration_de_tapis_au_%22Mobilier_National%22.png 2x" data-file-width="962" data-file-height="567" /></a><figcaption>Outils d'un restaurateur de tapisserie - Mobilier national.</figcaption></figure> <p>Le domaine d'application limite également l'usage du terme d'outil&#160;: </p> <ul><li>il est question d'outil en <a href="/wiki/M%C3%A9canique_(industrie)" class="mw-redirect" title="Mécanique (industrie)">mécanique</a>, dans la <a href="/wiki/Construction" title="Construction">construction</a> ou en <a href="/wiki/Agriculture" title="Agriculture">agriculture</a> / <a href="/wiki/Jardinage" title="Jardinage">jardinage</a>,</li> <li>pour les objets à usage ménager, on préfère le terme d'<a href="/wiki/Ustensile_de_cuisine" title="Ustensile de cuisine">ustensile</a> (de même <a href="/wiki/%C3%89tymologie" title="Étymologie">étymologie</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>a<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>),</li> <li>les objets à vocation artistique ou scientifique sont plutôt appelés instruments (du dessinateur, etc).</li></ul> <p>Toutefois ces limitations sont peu précises, le terme <i>outil</i> reste un terme du langage courant pouvant difficilement s'utiliser pour définir une catégorie technique précise. </p><p>Au sens figuré, il s'agit d’<a href="/wiki/P%C3%A9dagogie" title="Pédagogie">outils pédagogiques</a> pour désigner du matériel ou des pratiques <a href="/wiki/Didactique" title="Didactique">didactiques</a>. </p><p>Par extension, le terme d'outil peut s'appliquer à des outils <a href="/wiki/Virtuel" title="Virtuel">virtuels</a>&#160;: </p> <ul><li>outil informatique&#160;: les <a href="/wiki/Application_(informatique)" title="Application (informatique)">applications</a> d'envergure limitée à une tâche spécifique,</li> <li>outils linguistiques&#160;: les applications de type <a href="/wiki/Dictionnaire" title="Dictionnaire">dictionnaire</a> de langue ou <a href="/wiki/Traduction_automatique" title="Traduction automatique">traducteur</a>,</li> <li>outil mathématique&#160;: une notion utilisée de façon récurrente pour faire aboutir des raisonnements ou résoudre des problèmes.</li> <li>la notion d'<span class="citation">«&#160;outil de travail&#160;»</span> fait référence aux installations professionnelles d'un entrepreneur.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pérennité"><span id="P.C3.A9rennit.C3.A9"></span>Pérennité</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Pérennité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Pérennité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container metadata bandeau-section bandeau-niveau-modere"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><figure class="mw-halign-center noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:2017-fr.wp-orange-source.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/40px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/60px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <div class="mw-collapsible mw-collapsed"><b>Cette section <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citez_vos_sources" title="Wikipédia:Citez vos sources">ne cite pas suffisamment ses sources</a></b><small>&#160;(avril 2023)</small>.&#160;<div class="mw-collapsible-content">Pour l'améliorer, ajoutez <a href="/wiki/Aide:Identifier_des_sources_fiables" title="Aide:Identifier des sources fiables">des références de qualité et vérifiables</a> (<a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_r%C3%A9f%C3%A9rence_(%C3%89diteur_visuel)" title="Aide:Insérer une référence (Éditeur visuel)">comment faire&#160;?</a>) ou le modèle <a href="/wiki/Mod%C3%A8le:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Modèle:Référence nécessaire">{{Référence nécessaire}}</a> sur les passages nécessitant une source.</div></div> </div></div> <p>Le choix d'une matière ou d'une forme pour un objet finalisé, afin de le rendre apte à remplir sa fonction, n'en fait pas pour autant un outil. Un <a href="/wiki/Clou" title="Clou">clou</a>, par exemple, objet finalisé à la forme étudiée, fabriqué en matière ad hoc, n'est pas pour autant un outil, par contre le marteau qui l'a planté en est un. L'outil, est un objet qui après avoir servi, revient dans la boîte à outils. Le clou, quant à lui, reste dans l'objet dans lequel il assure une liaison. </p><p>Les outils rudimentaires ou primitifs supportent mal cette caractéristique. Par exemple, le promeneur qui ramasse une noix sur le chemin et qui la casse avec une pierre (potentiellement un outil). Pourtant, bien qu'abandonnée, ne revenant dans aucune boîte à outils, la pierre a gardé sa capacité <span class="citation">«&#160;casse-noix&#160;»</span> mais elle est <span class="citation">«&#160;définalisée&#160;»</span>. Une noix rencontrée plus loin utilisera une autre pierre. Si les pierres se font rares, le promeneur conservera celle qu'il aura fini par trouver, et là il s'agit déjà d'un début d'<span class="citation">«&#160;outil&#160;»</span>, alors qu'avant, il s'agissait d'un <span class="citation">«&#160;instrument&#160;»</span>. À l'autre extrémité, le système économique (voir <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_de_consommation" title="Société de consommation">société de consommation</a>) tend à rendre l'outil le plus éphémère possible (voir <a href="/wiki/Obsolescence_programm%C3%A9e" title="Obsolescence programmée">Obsolescence programmée</a>). L'outil <span class="citation">«&#160;jetable&#160;»</span> en retournant à la poubelle plutôt que dans la boîte à outils rend sa caractérisation d'outil difficile. </p><p>L'outil de toutes façons vieillit et finit à la poubelle, par ce qu'on peut appeler d'une façon générale l'<a href="/wiki/Usure_des_surfaces" title="Usure des surfaces">usure</a>. Usure plus ou moins rapide&#160;: du ciseau dont la lame diminue à chaque affûtage, mais qui dure des années, à la <a href="/wiki/Ceinture_de_s%C3%A9curit%C3%A9" title="Ceinture de sécurité">ceinture de sécurité</a> des voitures qui <span class="citation">«&#160;s'use&#160;»</span> (se distend définitivement) à la première sollicitation (lors d'un freinage violent). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chez_l'humain"><span id="Chez_l.27humain"></span>Chez l'humain</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Chez l&#39;humain" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Chez l&#39;humain"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>On a longtemps pensé que seuls les humains (les <a href="/wiki/Esp%C3%A8ce" title="Espèce">espèces</a> du genre <i><a href="/wiki/Homo" title="Homo">Homo</a></i>) étaient capables de fabriquer des outils sophistiqués, de les conserver entre deux usages et de les faire évoluer dans le <a href="/wiki/Temps" title="Temps">temps</a>. On parle parfois d'<a href="/wiki/Homo_faber_(philosophie)" title="Homo faber (philosophie)">Homo faber</a> pour souligner cette caractéristique essentielle de l'homme. Toutefois la découverte, en 2015, des plus anciens outils jamais découverts et datés de <span class="nowrap">3,3 millions</span> d'années<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, soit 500&#160;000&#160;ans avant l'arrivée supposée du <a href="/wiki/Homo" title="Homo">genre Homo</a> qui semble être apparu au <a href="/wiki/Plioc%C3%A8ne" title="Pliocène">Pliocène</a>, il y a environ <span class="nowrap">2,8 millions</span> d'années<sup id="cite_ref-encylopediahumanevolution_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-encylopediahumanevolution-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-evolutionthe1st4billionyears_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-evolutionthe1st4billionyears-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Monde_1650684_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Monde_1650684-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>, remet largement en question cette théorie. De même, des <a href="/wiki/Outils_de_la_Pr%C3%A9histoire" title="Outils de la Préhistoire">outils</a> <a href="/wiki/Oldowayen" title="Oldowayen">oldowayens</a> sont découverts en 2023 à Nyayanga (<a href="/wiki/Kenya" title="Kenya">Kenya</a>) dans des dépôts comportant aussi des os d'<a href="/wiki/Hippopotamidae" title="Hippopotamidae">hippopotame</a> et deux fragments de <a href="/wiki/Molaire_(dent)" title="Molaire (dent)">molaire</a> de paranthropes, datés d'environ 2,8&#160;<abbr class="abbr" title="million d&#39;années">Ma</abbr> (entre 3,032&#160;et 2,595&#160;<abbr class="abbr" title="million d&#39;années">Ma</abbr>)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. </p><p>Les outils pouvant être utilisés comme <a href="/wiki/Arme" title="Arme">armes</a> sont certainement parmi les premiers que l'Homme ait fabriqués. Outre leur importance intrinsèque pour la survie et la protection de l'<a href="/wiki/Esp%C3%A8ce" title="Espèce">espèce</a>, ces outils ont la particularité de pouvoir être utilisés en marchant ou en courant, face à un ennemi ou à la poursuite d'une <a href="/wiki/Proie" title="Proie">proie</a>, donc debout, alors que les autres outils primitifs ne pouvaient être utilisés qu'en position assise ou du moins statique. Ainsi, la station debout, la spécialisation des membres, et le développement de la <a href="/wiki/Main" title="Main">main</a> de l'Homme, sont peut-être liés à l'aptitude à la <a href="/wiki/Violence" title="Violence">violence</a> de ses ancêtres (ceci est une <a href="/wiki/Hypoth%C3%A8se" title="Hypothèse">hypothèse</a> discutée, voir par exemple la théorie de l'<a href="/w/index.php?title=Origine_c%C3%B4ti%C3%A8re_de_l%27homme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Origine côtière de l&#39;homme (page inexistante)">origine côtière de l'homme</a>, qui constitue une autre hypothèse). </p><p>Depuis qu'ils vivent, en groupe, puis en <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_(sciences_sociales)" title="Société (sciences sociales)">société</a>, les humains se sont partagé les tâches et donc <a href="/wiki/Sp%C3%A9cialiste" title="Spécialiste">spécialisés</a> en fonction souvent de leurs <a href="/wiki/Aptitude_(psychologie)" title="Aptitude (psychologie)">aptitudes</a>, naturelles ou acquises, ou des besoins du moment. Cette organisation a permis à l'<a href="/wiki/Humanit%C3%A9" title="Humanité">humanité</a> de conserver, de transmettre, et donc de faire évoluer les <a href="/wiki/Technique" title="Technique">techniques</a> de fabrication des outils. Le développement de l'outil est une marque de la <a href="/wiki/S%C3%A9dentarisation" title="Sédentarisation">sédentarisation</a> des peuples&#160;: le <a href="/wiki/Nomadisme" title="Nomadisme">nomadisme</a> impose en effet une restriction en volume, en poids et en quantité d'objets à transporter. Il est donc vraisemblable d'imaginer que le passage de <a href="/wiki/Chasseur-cueilleur" title="Chasseur-cueilleur">chasseur-cueilleur</a> à celui de l'<a href="/wiki/Agriculture" title="Agriculture">agriculteur</a> ou <a href="/wiki/%C3%89levage" title="Élevage">éleveur</a> se soit produit dans la même période. On peut effectivement penser que l'agriculture a nécessité des outils facilement volumineux, en même temps que la sédentarité, rendant leur conservation et réutilisation possible, <span class="citation">«&#160;rentabilisait&#160;»</span> leur fabrication et leur développement. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Énergie_non_animale"><span id=".C3.89nergie_non_animale"></span>Énergie non animale</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Énergie non animale" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Énergie non animale"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Alors que les premiers outils créés nécessitent une manipulation humaine, intervient ensuite l'énergie animale, puis des outils fonctionnant avec une énergie non animale&#160;: sans doute le moulin, à eau ou à vent. Pour <a href="/wiki/Jacques_Grinevald" title="Jacques Grinevald">Jacques Grinevald</a>, la <a href="/wiki/Sadi_Carnot_(physicien)#Révolution_carnotienne" title="Sadi Carnot (physicien)">révolution carnotienne</a> qui entraîne le basculement dans une <i>société thermo-industrielle</i> avec l’utilisation massive de l’énergie fossile (<a href="/wiki/Houille" title="Houille">charbon</a> puis <a href="/wiki/P%C3%A9trole" title="Pétrole">pétrole</a>)<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> constitue un tournant décisif. Désormais la «&#160;puissance du feu&#160;» permet l'avènement d'une <a href="/wiki/Machine" title="Machine">machine</a> nouvelle, construite autour d'un <a href="/wiki/Moteur" title="Moteur">moteur</a> et qui constitue une <i>bifurcation dans l'histoire de l'outil</i>, en permettant de s'affranchir de la force motrice de l'homme, de l'animal, des éléments naturels, et de leurs limites et caractère aléatoire. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Intellect">Intellect</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Intellect" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Intellect"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Lezyne_Carbon_10_collage.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Lezyne_Carbon_10_collage.jpg/250px-Lezyne_Carbon_10_collage.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Lezyne_Carbon_10_collage.jpg/330px-Lezyne_Carbon_10_collage.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Lezyne_Carbon_10_collage.jpg/500px-Lezyne_Carbon_10_collage.jpg 2x" data-file-width="6328" data-file-height="4746" /></a><figcaption>Un système multi-outils.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container metadata bandeau-section bandeau-niveau-modere"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><figure class="mw-halign-center noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:2017-fr.wp-orange-source.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/40px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/60px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <div class="mw-collapsible mw-collapsed"><b>Cette section <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citez_vos_sources" title="Wikipédia:Citez vos sources">ne cite pas suffisamment ses sources</a></b><small>&#160;(avril 2023)</small>.&#160;<div class="mw-collapsible-content">Pour l'améliorer, ajoutez <a href="/wiki/Aide:Identifier_des_sources_fiables" title="Aide:Identifier des sources fiables">des références de qualité et vérifiables</a> (<a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_r%C3%A9f%C3%A9rence_(%C3%89diteur_visuel)" title="Aide:Insérer une référence (Éditeur visuel)">comment faire&#160;?</a>) ou le modèle <a href="/wiki/Mod%C3%A8le:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Modèle:Référence nécessaire">{{Référence nécessaire}}</a> sur les passages nécessitant une source.</div></div> </div></div> <p>L'outil est un moyen qui permet à son utilisateur un rapprochement avec son <a href="/wiki/D%C3%A9sir" title="Désir">désir</a>. L'homme est ainsi passé des outils prolongements de ses mouvements (la <a href="/wiki/Gourdin" title="Gourdin">massue</a>, l'<a href="/wiki/Arc_(arme)" title="Arc (arme)">arc</a>, le <a href="/wiki/Laser" title="Laser">laser</a>, etc.), à des outils automatisés pouvant fonctionner sans sa présence (les <a href="/wiki/Robot" title="Robot">robots</a>, les <a href="/wiki/Machine-outil" title="Machine-outil">machines-outils</a>, l'<a href="/wiki/%C3%89lectronique_(technique)" title="Électronique (technique)">électronique</a>) prolongeant ainsi sa <a href="/wiki/Volont%C3%A9_(philosophie)" title="Volonté (philosophie)">volonté</a>. </p><p>Dans la mesure où le <a href="/wiki/Plaisir" title="Plaisir">plaisir</a> provoque un apaisement en nous, l'accomplissement de celui-ci est supposé être facilité par l'outil. Cette idée se base cependant sur la croyance que la réalisation de tous ses désirs est souhaitable: ainsi l'<i>Outil Suprême</i> serait celui qui à l'extrême <span class="citation">«&#160;ferait ce que l'on voudrait en y pensant&#160;»</span>, tandis que l'histoire a montré que l'usage détermine le bienfait d'un outil, plus que l'outil en lui-même: armement, médication, etc. Cette volonté d'accomplissement des désirs par l'outil reste toutefois un principe qui a fait la force de l'Homo sapiens, et sans doute de ses ancêtres. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lieux_culturels_consacrés_à_l'outil"><span id="Lieux_culturels_consacr.C3.A9s_.C3.A0_l.27outil"></span>Lieux culturels consacrés à l'outil</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Lieux culturels consacrés à l&#39;outil" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Lieux culturels consacrés à l&#39;outil"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>La <a href="/wiki/Maison_de_l%27outil_et_de_la_pens%C3%A9e_ouvri%C3%A8re" title="Maison de l&#39;outil et de la pensée ouvrière">Maison de l'Outil et de la Pensée Ouvrière</a> à <a href="/wiki/Troyes" title="Troyes">Troyes</a>, <a href="/wiki/France" title="France">France</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mopo3.com/">10000 outils</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://museedeloutil.free.fr/">Musée de l'outil de La Celle-Guenand, France, 6500 outils</a></li> <li><a href="/wiki/Mus%C3%A9e_de_l%27outil_(Bi%C3%A8vres)" title="Musée de l&#39;outil (Bièvres)">Musée de l'outil (Bièvres)</a>, France, 2000 outils</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chez_les_animaux">Chez les animaux</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Chez les animaux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Chez les animaux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Gorrila_tool_use-Efi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Gorrila_tool_use-Efi.jpg/220px-Gorrila_tool_use-Efi.jpg" decoding="async" width="220" height="518" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Gorrila_tool_use-Efi.jpg/330px-Gorrila_tool_use-Efi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Gorrila_tool_use-Efi.jpg/440px-Gorrila_tool_use-Efi.jpg 2x" data-file-width="2138" data-file-height="5036" /></a><figcaption> Une femelle <a href="/wiki/Gorille" title="Gorille">gorille</a> utilisant un bâton pour se stabiliser dans une zone marécageuse et ainsi ramasser de sa main libre des herbes aquatiques (<a href="/wiki/2005" title="2005">2005</a>).</figcaption></figure> <p>Beaucoup d'anthropologues considèrent que l'usage d'outils, facilité par la <a href="/wiki/Bip%C3%A9die" title="Bipédie">bipédie</a>, a joué un rôle déterminant dans le développement de la lignée humaine. Toutefois l'observation montre que différentes espèces d'<a href="/wiki/Animal" title="Animal">animaux</a> (principalement de l'ordre des <a href="/wiki/Primates" title="Primates">primates</a> dont font partie les <a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">humains</a>, mais aussi des <a href="/wiki/Oiseau" title="Oiseau">oiseaux</a>, les <a href="/wiki/Loutre_de_mer" title="Loutre de mer">loutres de mer</a> et ainsi que quelques insectes comme la fourmi tisserande <i><a href="/wiki/Oecophylla_smaragdina" title="Oecophylla smaragdina">Oecophylla smaragdina</a></i>) en utilisent. </p><p>Ainsi, on a pu observer des <a href="/wiki/Singe" title="Singe">singes</a> utiliser&#160;: </p> <ul><li>des bâtons pour attraper des <a href="/wiki/Fruit_(alimentation_humaine)" class="mw-redirect" title="Fruit (alimentation humaine)">fruits</a>, des <a href="/wiki/Insecte" title="Insecte">insectes</a> ou mesurer la profondeur d'une mare pour savoir s'ils peuvent la franchir&#160;;</li> <li>des cailloux pour casser des <a href="/wiki/Noix" title="Noix">noix</a> ou des <a href="/wiki/Coquille_(mollusque)" title="Coquille (mollusque)">coquillages</a>.</li></ul> <p>Il ne s'agit là que d'outils rudimentaires, circonstanciels et non pérennes, mais&#160;: </p> <ul><li>l'habitation de nombreuses espèces animales est une construction finalisée, parfois pérenne comme le nid de certains oiseaux (qui retrouvent leur nid d'une année sur l'autre)&#160;;</li> <li>les barrages des <a href="/wiki/Castor_(genre)" title="Castor (genre)">castors</a> sont pérennes, et surtout entretenus&#160;;</li> <li>les <a href="/wiki/Cacato%C3%A8s" title="Cacatoès">cacatoès</a>, pour profiter d'un fruit local, sont capables d'utiliser successivement un bâton court et pointu pour percer une membrane puis une paille souple, glissée à travers une grille, pour avoir accès à la graine. Ils transportent les deux outils ensemble, ce qui montre que la séquence des opérations et l'usage de chaque outil sont planifiés. Ils le font sans aide et sans mimétisme, chaque oiseau appliquant une méthode légèrement différente de celle des autres<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Notes">Notes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Notes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Notes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small lower-alpha" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text">Le mot <i>outil</i> vient du bas latin <i>usitilium</i>, corruption du latin classique <i>ūtensilia</i>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Références"><span id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Références</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text">Sciences et avenir, 20 mai 2015, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencesetavenir.fr/archeo-paleo/20150415.OBS7280/on-aurait-decouvert-les-plus-anciens-outils-au-monde.html">3,3 millions d'années&#160;: on a découvert les plus anciens outils au monde</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Wong2017"><span class="ouvrage" id="Kate_Wong2017">Kate Wong, «&#160;<cite style="font-style:normal">Les premiers tailleurs de pierre n'étaient ps humains</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Pour_la_science" title="Pour la science">Pour la science</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;478,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2017-08" data-sort-value="2017-08">août 2017</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">28-38</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Les+premiers+tailleurs+de+pierre+n%27%C3%A9taient+ps+humains&amp;rft.jtitle=Pour+la+science&amp;rft.issue=478&amp;rft.aulast=Wong&amp;rft.aufirst=Kate&amp;rft.date=2017-08&amp;rft.pages=28-38&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-encylopediahumanevolution-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-encylopediahumanevolution_4-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="C.B.1994"><span class="ouvrage" id="Stringer,_C.B.1994"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Stringer, C.B., <cite style="font-style:normal" lang="en">«&#160;Evolution of early humans&#160;»</cite>, dans Steve Jones, Robert Martin et David Pilbeam, <cite class="italique" lang="en">The Cambridge Encyclopedia of Human Evolution</cite>, Cambridge, <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>, <time>1994</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0-521-32370-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/0-521-32370-3"><span class="nowrap">0-521-32370-3</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0-521-46786-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/0-521-46786-1"><span class="nowrap">0-521-46786-1</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;242<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=bookitem&amp;rft.btitle=The+Cambridge+Encyclopedia+of+Human+Evolution&amp;rft.atitle=Evolution+of+early+humans&amp;rft.place=Cambridge&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.aulast=C.B.&amp;rft.aufirst=Stringer%2C&amp;rft.date=1994&amp;rft.pages=242&amp;rft.isbn=0-521-32370-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-evolutionthe1st4billionyears-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-evolutionthe1st4billionyears_5-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="H.MRuseTravis2009"><span class="ouvrage" id="McHenry,_H.MMichael_RuseJoseph_Travis2009"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> McHenry, H.M, Michael Ruse (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>) et Joseph Travis (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>), <cite class="italique" lang="en">Evolution&#160;: The First Four Billion Years</cite>, Cambridge, Massachusetts, The Belknap Press of Harvard University Press, <time>2009</time>, 979&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-674-03175-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-674-03175-3"><span class="nowrap">978-0-674-03175-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ghBziE-HefMC&amp;printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="lang-en" lang="en">, «&#160;Human Evolution&#160;»</span>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;265<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Evolution&amp;rft.atitle=Human+Evolution&amp;rft.place=Cambridge%2C+Massachusetts&amp;rft.pub=The+Belknap+Press+of+Harvard+University+Press&amp;rft.stitle=The+First+Four+Billion+Years&amp;rft.aulast=H.M&amp;rft.aufirst=McHenry%2C&amp;rft.au=Michael+Ruse&amp;rft.au=Joseph+Travis&amp;rft.date=2009&amp;rft.pages=265&amp;rft.tpages=979&amp;rft.isbn=978-0-674-03175-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Monde_1650684-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Monde_1650684_6-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Minet2015"><span class="ouvrage" id="Pascaline_Minet2015">Pascaline Minet, «&#160;<cite style="font-style:normal">Paléontologie&#160;: une mandibule africaine vieillit le genre humain de 400&#160;000 ans</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Le_Monde" title="Le Monde">Le Monde</a></i>,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2015-03-04" data-sort-value="2015-03-04">4 mars 2015</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/sciences/article/2015/03/04/paleontologie-une-mandibule-africaine-vieillit-le-genre-humain-de-400-000-ans_4587481_1650684.html">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-11-14" data-sort-value="2023-11-14">14 novembre 2023</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Pal%C3%A9ontologie+%3A+une+mandibule+africaine+vieillit+le+genre+humain+de+400%C2%A0000+ans&amp;rft.jtitle=Le+Monde&amp;rft.aulast=Minet&amp;rft.aufirst=Pascaline&amp;rft.date=2015-03-04&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Savatier2023"><span class="ouvrage" id="François_Savatier2023">François Savatier, «&#160;<cite style="font-style:normal">Premiers outils&#160;: et si c'était lui&#160;?</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Pour_la_science" title="Pour la science">Pour la science</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;547,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2023-05" data-sort-value="2023-05">mai 2023</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">22-25</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Premiers+outils+%3A+et+si+c%27%C3%A9tait+lui+%3F&amp;rft.jtitle=Pour+la+science&amp;rft.issue=547&amp;rft.aulast=Savatier&amp;rft.aufirst=Fran%C3%A7ois&amp;rft.date=2023-05&amp;rft.pages=22-25&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="PlummerOliverFinestoneDitchfield2023"><span class="ouvrage" id="Thomas_W._PlummerJames_S._OliverEmma_M._FinestonePeter_W._Ditchfield2023"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Thomas W. Plummer, James S. Oliver, Emma M. Finestone, Peter W. Ditchfield, Laura C. Bishop <i><abbr class="abbr" title="et alii (et d’autres)">et al.</abbr></i>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Expanded geographic distribution and dietary strategies of the earliest Oldowan hominins and <i>Paranthropus</i></cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Science_(revue)" title="Science (revue)">Science</a></span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;379, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;6632,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2023-02-09" data-sort-value="2023-02-09">9 février 2023</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">561-566</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126/science.abo7452">10.1126/science.abo7452</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Expanded+geographic+distribution+and+dietary+strategies+of+the+earliest+Oldowan+hominins+and+%27%27Paranthropus%27%27&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.issue=6632&amp;rft.aulast=Plummer&amp;rft.aufirst=Thomas+W.&amp;rft.au=James+S.+Oliver&amp;rft.au=Emma+M.+Finestone&amp;rft.au=Peter+W.+Ditchfield&amp;rft.au=Laura+C.+Bishop&amp;rft.date=2023-02-09&amp;rft.volume=379&amp;rft.pages=561-566&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.abo7452&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text">J.Grinevald, «&#160;La révolution carnotienne&#160;: thermodynamique, économie et idéologie&#160;», Revue européenne des sciences sociales, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;36, 1976 <i>in</i> Alain Gras – Fragilité de la puissance.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Giraudeau2023"><span class="ouvrage" id="Pierre_Giraudeau2023">Pierre Giraudeau, «&#160;<cite style="font-style:normal">Les outils des cactoès</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Pour_la_science" title="Pour la science">Pour la science</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;546,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2023-04" data-sort-value="2023-04">avril 2023</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;9<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Les+outils+des+cacto%C3%A8s&amp;rft.jtitle=Pour+la+science&amp;rft.issue=546&amp;rft.aulast=Giraudeau&amp;rft.aufirst=Pierre&amp;rft.date=2023-04&amp;rft.pages=9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Osuna-MascaróO&#39;HaraFolkertsmaTebbich2023"><span class="ouvrage" id="Antonio_J._Osuna-MascaróMark_O&#39;HaraRemco_FolkertsmaSabine_Tebbich2023"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Antonio J. Osuna-Mascaró, Mark O'Hara, Remco Folkertsma et Sabine Tebbich, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Flexible tool set transport in Goffin’s cockatoos</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Current_Biology" title="Current Biology">Current Biology</a></span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;33, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;5,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2023-03-13" data-sort-value="2023-03-13">13 mars 2023</time>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;849-857.e4 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2023.01.023">10.1016/j.cub.2023.01.023</a></span> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Accès libre au document"><img alt="Accès libre" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Flexible+tool+set+transport+in+Goffin%E2%80%99s+cockatoos&amp;rft.jtitle=Current+Biology&amp;rft.issue=5&amp;rft.aulast=Osuna-Mascar%C3%B3&amp;rft.aufirst=Antonio+J.&amp;rft.au=Mark+O%27Hara&amp;rft.au=Remco+Folkertsma&amp;rft.au=Sabine+Tebbich&amp;rft.date=2023-03-13&amp;rft.volume=33&amp;rft.pages=849-857.e4&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.cub.2023.01.023&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/outil" class="extiw" title="wikt:outil">outil</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li><li class="wikiquote"><a href="https://fr.wikiquote.org/wiki/outil" class="extiw" title="q:outil">Outil</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikiquote</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Peretz"><span class="ouvrage" id="Jean-Claude_Peretz">Jean-Claude Peretz, <cite class="italique">L’outil et le compagnon</cite>, Paris, Jean-Cyrille Godefroy, 187&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-86553-099-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-86553-099-1"><span class="nowrap">978-2-86553-099-1</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-86553-099-X" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-86553-099-X"><span class="nowrap">2-86553-099-X</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%E2%80%99outil+et+le+compagnon&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Jean-Cyrille+Godefroy&amp;rft.aulast=Peretz&amp;rft.aufirst=Jean-Claude&amp;rft.tpages=187&amp;rft.isbn=978-2-86553-099-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span><div style="margin-left:2em; line-height:1.5;">Photographies de Jean-Charles Pillant</div></li> <li><span class="ouvrage" id="Glémas1998"><span class="ouvrage" id="Patrick_Glémas1998">Patrick Glémas, <cite class="italique">Les outils de la campagne</cite>, Paris, La Maison rustique, <time>1998</time>, 158&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7066-1725-X" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7066-1725-X"><span class="nowrap">2-7066-1725-X</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+outils+de+la+campagne&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=La+Maison+rustique&amp;rft.aulast=Gl%C3%A9mas&amp;rft.aufirst=Patrick&amp;rft.date=1998&amp;rft.tpages=158&amp;rft.isbn=2-7066-1725-X&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span></li> <li><a href="/wiki/Jean-Claude_Baudet" title="Jean-Claude Baudet">Jean-Claude Baudet</a>, <i>De l'outil à la machine</i>, Paris, Vuibert, 2003.</li> <li><span class="ouvrage" id="HaslamDesmond2024"><span class="ouvrage" id="Mickael_HaslamAbigail_Desmond2024">Mickael Haslam et Abigail Desmond, «&#160;<cite style="font-style:normal">L'outil, porte d'entrée vers les intelligences</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Pour_la_science" title="Pour la science">Pour la science</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;559,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2024-05" data-sort-value="2024-05">mai 2024</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">52-57</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pourlascience.fr/sd/ethologie/l-outil-porte-d-entree-vers-les-intelligences-26342.php">présentation en ligne</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://medias.pourlascience.fr/api/v1/files/661515e1c37b6c51d15d7da9?alt=file">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Accès libre au document"><img alt="Accès libre" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span> <abbr class="abbr indicateur-format format-pdf" title="Document au format Portable Document Format (PDF) d&#39;Adobe">&#91;PDF&#93;</abbr>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2024-06-17" data-sort-value="2024-06-17">17 juin 2024</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=L%27outil%2C+porte+d%27entr%C3%A9e+vers+les+intelligences&amp;rft.jtitle=Pour+la+science&amp;rft.issue=559&amp;rft.aulast=Haslam&amp;rft.aufirst=Mickael&amp;rft.au=Abigail+Desmond&amp;rft.date=2024-05&amp;rft.pages=52-57&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AOutil"></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Outils_de_la_Pr%C3%A9histoire" title="Outils de la Préhistoire">Outils de la Préhistoire</a></li> <li><a href="/wiki/Andr%C3%A9_Leroi-Gourhan" title="André Leroi-Gourhan">André Leroi-Gourhan</a> et l'<a href="/wiki/Anthropologie_des_techniques" title="Anthropologie des techniques">anthropologie des techniques</a></li> <li><a href="/wiki/Ivan_Illich" title="Ivan Illich">Ivan Illich</a> et l'<a href="/wiki/Outil_convivial" title="Outil convivial">outil convivial</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_d%27outils" title="Liste d&#39;outils">Liste d'outils</a></li> <li><a href="/wiki/Outils_dans_l%27%C3%89gypte_antique" title="Outils dans l&#39;Égypte antique">Outils dans l'Égypte antique</a></li> <li><a href="/wiki/Maison_de_l%27outil_et_de_la_pens%C3%A9e_ouvri%C3%A8re" title="Maison de l&#39;outil et de la pensée ouvrière">Musée de la Maison de l'Outil et de la Pensée Ouvrière</a> (le plus grand au monde)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Outil&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mopo3.com">Musée de la Maison de l'Outil et de la Pensée Ouvrière</a></li></ul> <p><br /> </p> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers" title="Portail du travail et des métiers"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/40px-M%C3%A9tier.png" decoding="async" width="29" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/60px-M%C3%A9tier.png 1.5x" data-file-width="90" data-file-height="74" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers" title="Portail:Travail et métiers">Portail du travail et des métiers</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐669d6c5ff8‐gfzg8 Cached time: 20250401202454 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.225 seconds Real time usage: 0.344 seconds Preprocessor visited node count: 1752/1000000 Post‐expand include size: 43582/2097152 bytes Template argument size: 1256/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 15336/5000000 bytes Lua time usage: 0.078/10.000 seconds Lua memory usage: 4859367/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 271.121 1 -total 26.33% 71.398 2 Modèle:Références 15.76% 42.736 1 Modèle:Autres_projets 15.60% 42.299 7 Modèle:Article 13.98% 37.895 1 Modèle:Portail 13.61% 36.893 1 Modèle:Homop 13.46% 36.494 4 Modèle:Méta_bandeau 12.00% 32.542 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note 9.62% 26.094 1 Modèle:Grec_ancien 8.86% 24.033 2 Modèle:Langue --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:44867:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250401202454 and revision id 223559724. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Outil&amp;oldid=223559724">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Outil&amp;oldid=223559724</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Outil" title="Catégorie:Outil">Outil</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Technologie" title="Catégorie:Technologie">Technologie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences_depuis_avril_2023" title="Catégorie:Article manquant de références depuis avril 2023">Article manquant de références depuis avril 2023</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences/Liste_compl%C3%A8te" title="Catégorie:Article manquant de références/Liste complète">Article manquant de références/Liste complète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Travail et métiers/Articles liés">Portail:Travail et métiers/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89conomie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Économie/Articles liés">Portail:Économie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Société/Articles liés">Portail:Société/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 4 mars 2025 à 09:55.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Outil" title="Spécial:Citer/Outil">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Outil&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Outil</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>118 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-545c4fcd97-n2rgr","wgBackendResponseTime":148,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.225","walltime":"0.344","ppvisitednodes":{"value":1752,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":43582,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1256,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":15336,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 271.121 1 -total"," 26.33% 71.398 2 Modèle:Références"," 15.76% 42.736 1 Modèle:Autres_projets"," 15.60% 42.299 7 Modèle:Article"," 13.98% 37.895 1 Modèle:Portail"," 13.61% 36.893 1 Modèle:Homop"," 13.46% 36.494 4 Modèle:Méta_bandeau"," 12.00% 32.542 1 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 9.62% 26.094 1 Modèle:Grec_ancien"," 8.86% 24.033 2 Modèle:Langue"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.078","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4859367,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-669d6c5ff8-gfzg8","timestamp":"20250401202454","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Outil","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Outil","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q39546","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q39546","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-01-07T15:52:14Z","dateModified":"2025-03-04T07:55:51Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ae\/Ty%C3%B6kalulaatikko%2C_joka_on_ollut_ty%C3%B6ntekij%C3%A4n_matkassa_turbiinien_ja_puuhiomakoneiden_asennusteht%C3%A4viss%C3%A4_1950-luvulla._Tampellan_konepaja%2C_Tampere._Tampereen_museot._Kuva_Reetta_Tervakangas%2C_Vapriikin_kuva-arkisto._%2816431673676%29.jpg","headline":"instrument physique utilisable pour exercer une action"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10