CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sinh thái học – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"9206c553-0ebf-41a2-beb4-e8abe2277231","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sinh_thái_học","wgTitle":"Sinh thái học","wgCurRevisionId":71936402,"wgRevisionId":71936402,"wgArticleId":1408,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Lỗi CS1: thiếu tạp chí","Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả","Nguồn CS1 tiếng Đức (de)","Bài cơ bản","Bài viết có văn bản tiếng Anh","Bài viết có văn bản tiếng Hy Lạp","Bài viết có văn bản tiếng Đức","Bản mẫu cổng thông tin có liên kết đỏ đến cổng thông tin", "Bài viết có văn bản tiếng Hy Lạp cổ","Nguồn CS1 tiếng Anh (en)","Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng HDS","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng LNB","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết chất lượng tốt","Sinh thái học","Nguyên lý đột sinh","Thuật ngữ sinh thái học"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Sinh_thái_học","wgRelevantArticleId":1408,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7150","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready", "user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/70/Bufo_boreas.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/70/Bufo_boreas.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sinh thái học – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sinh_thái_học rootpage-Sinh_thái_học skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Trình đơn chính </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z">Trang Chính</a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc">Nội dung chọn lọc</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x">Bài viết ngẫu nhiên</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r">Thay đổi gần đây</a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt">Báo lỗi nội dung</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn">Hướng dẫn</a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây">Cộng đồng</a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn">Thảo luận chung</a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia">Giúp sử dụng</a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc">Liên lạc</a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin">Tải lên tập tin</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"> Tìm kiếm </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Giao diện </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class="">Quyên góp</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Sinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class="">Tạo tài khoản</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Sinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class="">Đăng nhập</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Công cụ cá nhân </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi">Quyên góp</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Sinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"> Tạo tài khoản</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Sinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"> Đăng nhập</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi">tìm hiểu thêm</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y">Đóng góp</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n">Thảo luận cho địa chỉ IP này</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Cấp_độ,_phạm_vi_và_quy_mô_tổ_chức" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Cấp_độ,_phạm_vi_và_quy_mô_tổ_chức"> <div class="vector-toc-text"> 1 Cấp độ, phạm vi và quy mô tổ chức </div> </a> <button aria-controls="toc-Cấp_độ,_phạm_vi_và_quy_mô_tổ_chức-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Cấp độ, phạm vi và quy mô tổ chức </button> <ul id="toc-Cấp_độ,_phạm_vi_và_quy_mô_tổ_chức-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Phân_cấp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_cấp"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 Phân cấp </div> </a> <ul id="toc-Phân_cấp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đa_dạng_sinh_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đa_dạng_sinh_học"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 Đa dạng sinh học </div> </a> <ul id="toc-Đa_dạng_sinh_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_cảnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_cảnh"> <div class="vector-toc-text"> 1.3 Sinh cảnh </div> </a> <ul id="toc-Sinh_cảnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ổ_sinh_thái" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ổ_sinh_thái"> <div class="vector-toc-text"> 1.4 Ổ sinh thái </div> </a> <ul id="toc-Ổ_sinh_thái-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thiết_kế_ổ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thiết_kế_ổ"> <div class="vector-toc-text"> 1.5 Thiết kế ổ </div> </a> <ul id="toc-Thiết_kế_ổ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Khu_sinh_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khu_sinh_học"> <div class="vector-toc-text"> 1.6 Khu sinh học </div> </a> <ul id="toc-Khu_sinh_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_quyển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_quyển"> <div class="vector-toc-text"> 1.7 Sinh quyển </div> </a> <ul id="toc-Sinh_quyển-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_học_quần_thể" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_học_quần_thể"> <div class="vector-toc-text"> 1.8 Sinh thái học quần thể </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_học_quần_thể-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Siêu_quần_thể_và_di_cư" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Siêu_quần_thể_và_di_cư"> <div class="vector-toc-text"> 1.9 Siêu quần thể và di cư </div> </a> <ul id="toc-Siêu_quần_thể_và_di_cư-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_quần_xã" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_quần_xã"> <div class="vector-toc-text"> 1.10 Sinh thái quần xã </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_quần_xã-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_hệ_sinh_thái" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_hệ_sinh_thái"> <div class="vector-toc-text"> 1.11 Sinh thái hệ sinh thái </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_hệ_sinh_thái-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lưới_thức_ăn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lưới_thức_ăn"> <div class="vector-toc-text"> 1.12 Lưới thức ăn </div> </a> <ul id="toc-Lưới_thức_ăn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bậc_dinh_dưỡng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bậc_dinh_dưỡng"> <div class="vector-toc-text"> 1.13 Bậc dinh dưỡng </div> </a> <ul id="toc-Bậc_dinh_dưỡng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Loài_chủ_chốt" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Loài_chủ_chốt"> <div class="vector-toc-text"> 1.14 Loài chủ chốt </div> </a> <ul id="toc-Loài_chủ_chốt-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Độ_phức_tạp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Độ_phức_tạp"> <div class="vector-toc-text"> 2 Độ phức tạp </div> </a> <button aria-controls="toc-Độ_phức_tạp-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Độ phức tạp </button> <ul id="toc-Độ_phức_tạp-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Chính_thể_luận" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_thể_luận"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Chính thể luận </div> </a> <ul id="toc-Chính_thể_luận-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Quan_hệ_với_tiến_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_hệ_với_tiến_hóa"> <div class="vector-toc-text"> 3 Quan hệ với tiến hóa </div> </a> <button aria-controls="toc-Quan_hệ_với_tiến_hóa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Quan hệ với tiến hóa </button> <ul id="toc-Quan_hệ_với_tiến_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sinh_thái_học_tập_tính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_học_tập_tính"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Sinh thái học tập tính </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_học_tập_tính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_học_nhận_thức" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_học_nhận_thức"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Sinh thái học nhận thức </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_học_nhận_thức-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_học_xã_hội" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_học_xã_hội"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Sinh thái học xã hội </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_học_xã_hội-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đồng_tiến_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đồng_tiến_hóa"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Đồng tiến hóa </div> </a> <ul id="toc-Đồng_tiến_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Địa_lý_sinh_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Địa_lý_sinh_học"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Địa lý sinh học </div> </a> <ul id="toc-Địa_lý_sinh_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Thuyết_chọn_lọc_r/K" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Thuyết_chọn_lọc_r/K"> <div class="vector-toc-text"> 3.5.1 Thuyết chọn lọc r/K </div> </a> <ul id="toc-Thuyết_chọn_lọc_r/K-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_học_phân_tử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_học_phân_tử"> <div class="vector-toc-text"> 3.6 Sinh thái học phân tử </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_học_phân_tử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_thái_nhân_văn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_thái_nhân_văn"> <div class="vector-toc-text"> 4 Sinh thái nhân văn </div> </a> <ul id="toc-Sinh_thái_nhân_văn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_hệ_đến_môi_trường" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_hệ_đến_môi_trường"> <div class="vector-toc-text"> 5 Liên hệ đến môi trường </div> </a> <button aria-controls="toc-Liên_hệ_đến_môi_trường-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Liên hệ đến môi trường </button> <ul id="toc-Liên_hệ_đến_môi_trường-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Xáo_trộn_và_phục_hồi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Xáo_trộn_và_phục_hồi"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Xáo trộn và phục hồi </div> </a> <ul id="toc-Xáo_trộn_và_phục_hồi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trao_đổi_chất_và_khí_quyển_sơ_khai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trao_đổi_chất_và_khí_quyển_sơ_khai"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Trao đổi chất và khí quyển sơ khai </div> </a> <ul id="toc-Trao_đổi_chất_và_khí_quyển_sơ_khai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bức_xạ:_nhiệt,_nhiệt_độ_và_ánh_sáng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bức_xạ:_nhiệt,_nhiệt_độ_và_ánh_sáng"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Bức xạ: nhiệt, nhiệt độ và ánh sáng </div> </a> <ul id="toc-Bức_xạ:_nhiệt,_nhiệt_độ_và_ánh_sáng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Môi_trường_vật_lý" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Môi_trường_vật_lý"> <div class="vector-toc-text"> 5.4 Môi trường vật lý </div> </a> <ul id="toc-Môi_trường_vật_lý-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nước" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Nước"> <div class="vector-toc-text"> 5.4.1 Nước </div> </a> <ul id="toc-Nước-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trọng_lực" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Trọng_lực"> <div class="vector-toc-text"> 5.4.2 Trọng lực </div> </a> <ul id="toc-Trọng_lực-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Áp_suất" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Áp_suất"> <div class="vector-toc-text"> 5.4.3 Áp suất </div> </a> <ul id="toc-Áp_suất-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gió_và_nhiễu_loạn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gió_và_nhiễu_loạn"> <div class="vector-toc-text"> 5.4.4 Gió và nhiễu loạn </div> </a> <ul id="toc-Gió_và_nhiễu_loạn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lửa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Lửa"> <div class="vector-toc-text"> 5.4.5 Lửa </div> </a> <ul id="toc-Lửa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đất" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Đất"> <div class="vector-toc-text"> 5.4.6 Đất </div> </a> <ul id="toc-Đất-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinh_địa_hóa_học_và_khí_hậu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinh_địa_hóa_học_và_khí_hậu"> <div class="vector-toc-text"> 5.4.7 Sinh địa hóa học và khí hậu </div> </a> <ul id="toc-Sinh_địa_hóa_học_và_khí_hậu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> 6 Lịch sử </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Lịch sử </button> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giai_đoạn_sơ_khai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_sơ_khai"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Giai đoạn sơ khai </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_sơ_khai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1900–nay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1900–nay"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 1900–nay </div> </a> <ul id="toc-1900–nay-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> 7 Xem thêm </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ghi_chú" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ghi_chú"> <div class="vector-toc-text"> 8 Ghi chú </div> </a> <ul id="toc-Ghi_chú-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> 9 Chú thích </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> 10 Đọc thêm </div> </a> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> 11 Liên kết ngoài </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Đóng mở mục lục </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Sinh thái học</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 176 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-176" aria-hidden="true" > 176 ngôn ngữ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B5%E1%8A%90_%E1%88%9D%E1%88%85%E1%8B%B3%E1%88%AD" title="ስነ ምህዳር – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ስነ ምህዳር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF-%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="परिस्थिति-विज्ञान – Tiếng Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="परिस्थिति-विज्ञान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Tiếng Angika" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B0" title="Аекологиа – Tiếng Abkhazia" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Аекологиа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="Tiếng Abkhazia" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%8A%D8%A6%D8%A9" title="علم البيئة – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم البيئة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ecoloch%C3%ADa" title="Ecolochía – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Ecolochía" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="পৰিস্থিতি বিজ্ঞান – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="পৰিস্থিতি বিজ্ঞান" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ecolox%C3%ADa" title="Ecoloxía – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ecoloxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tekohakuaa" title="Tekohakuaa – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tekohakuaa" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="اکولوژی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اکولوژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – Tiếng Gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Tiếng Gorontalo" class="interlanguage-link-target">Bahasa Hulontalo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Kungodon" title="Kungodon – Tiếng Bambara" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Kungodon" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="Tiếng Bambara" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="বাস্তুবিজ্ঞান – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বাস্তুবিজ্ঞান" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Seng-th%C3%A0i-ha%CC%8Dk" title="Seng-thài-ha̍k – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Seng-thài-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Экология" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Экалогія – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Экалогія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Экалёгія – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Экалёгія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलॉजी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="इकोलॉजी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ekologiezh" title="Ekologiezh – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Ekologiezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Екология – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Екология" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Экологи" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Экологи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Ruambanhanga" title="Ruambanhanga – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Ruambanhanga" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Eculugia" title="Eculugia – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Eculugia" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Ecoleg" title="Ecoleg – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ecoleg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Økologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%87%DE%A8%DE%86%DE%AE%DE%8D%DE%AE%DE%96%DE%A9" title="އިކޮލޮޖީ – Tiếng Divehi" lang="dv" hreflang="dv" data-title="އިކޮލޮޖީ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="Tiếng Divehi" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/%C3%96koloogia" title="Ökoloogia – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Ökoloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Οικολογία – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Οικολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Ecology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ecolog%C3%ADa" title="Ecología – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Ecología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ekologio" title="Ekologio – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ekologio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="بوم‌شناسی – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بوم‌شناسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Ecology" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Vistfr%C3%B8%C3%B0i" title="Vistfrøði – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Vistfrøði" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89cologie" title="Écologie – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Écologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ekology" title="Ekology – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ekology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Ecologjie" title="Ecologjie – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Ecologjie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/%C3%89iceola%C3%ADocht" title="Éiceolaíocht – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Éiceolaíocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Eggoaylleeaght" title="Eggoaylleeaght – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Eggoaylleeaght" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eag-e%C3%B2las" title="Eag-eòlas – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eag-eòlas" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ecolox%C3%ADa" title="Ecoloxía – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ecoloxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Экологи" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%A2ng-thai-ho%CC%8Dk" title="Sâng-thai-ho̍k – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sâng-thai-ho̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%83%9D%ED%83%9C%ED%95%99" title="생태학 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="생태학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ecology" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/K%C4%81laikaiaola" title="Kālaikaiaola – Tiếng Hawaii" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kālaikaiaola" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="Tiếng Hawaii" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B7%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Էկոլոգիա – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Էկոլոգիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80" title="पारिस्थितिकी – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पारिस्थितिकी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ekologio" title="Ekologio – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Ekologio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Ekolohia" title="Ekolohia – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Ekolohia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/I-ecology" title="I-ecology – Tiếng Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="I-ecology" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Tiếng Xhosa" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Vistfr%C3%A6%C3%B0i" title="Vistfræði – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Vistfræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A7%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%99%D7%94" title="אקולוגיה – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="אקולוגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/%C3%89kologi" title="Ékologi – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Ékologi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%89%C9%A9ja%C9%A3y%C9%9B_kp%C9%9Bl%C9%9Bk%CA%8A%CA%8A" title="Ɖɩjaɣyɛ kpɛlɛkʊʊ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɖɩjaɣyɛ kpɛlɛkʊʊ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kl mw-list-item"><a href="https://kl.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – Tiếng Kalaallisut" lang="kl" hreflang="kl" data-title="Økologi" data-language-autonym="Kalaallisut" data-language-local-name="Tiếng Kalaallisut" class="interlanguage-link-target">Kalaallisut</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკოლოგია – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ეკოლოგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Экология" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Ekologieth" title="Ekologieth – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Ekologieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Экология" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ekolojia" title="Ekolojia – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ekolojia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ekoloji" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/%C3%89koloji" title="Ékoloji – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ékoloji" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ekoloj%C3%AE" title="Ekolojî – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Ekolojî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Ekolojiya" title="Ekolojiya – Tiếng Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Ekolojiya" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Tiếng Ladino" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BB%80%E0%BA%A7%E0%BA%94%E0%BA%AA%E0%BA%B2%E0%BA%94" title="ນິເວດສາດ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ນິເວດສາດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Oecologia" title="Oecologia – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Oecologia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Apleiczineiba" title="Apleiczineiba – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Apleiczineiba" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target">Latgaļu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ekolo%C4%A3ija" title="Ekoloģija – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ekoloģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Ekologie" title="Ekologie – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Ekologie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Экология" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Ecolojia" title="Ecolojia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Ecolojia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Entababutonde" title="Entababutonde – Tiếng Ganda" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Entababutonde" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="Tiếng Ganda" class="interlanguage-link-target">Luganda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Eculugia" title="Eculugia – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Eculugia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%96kol%C3%B3gia" title="Ökológia – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ökológia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – Tiếng Maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="Tiếng Maithili" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Екологија – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Екологија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ekolojia" title="Ekolojia – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Ekolojia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B8_%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ആവാസ വിജ്ഞാനം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആവാസ വിജ്ഞാനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Ekolo%C4%A1ija" title="Ekoloġija – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Ekoloġija" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/M%C4%81tauranga_taupuhi_kaiao" title="Mātauranga taupuhi kaiao – Tiếng Māori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Mātauranga taupuhi kaiao" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Tiếng Māori" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ეკოლოგია – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ეკოლოგია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D9%83%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="ايكولوجيا – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ايكولوجيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C4%95ng-t%C3%A1i" title="Sĕng-tái – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sĕng-tái" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8C" title="Экологиясь – Tiếng Moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Экологиясь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Tiếng Moksha" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Экологи" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%B1%E1%80%9F%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဂေဟဗေဒ – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂေဟဗေဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Ekology" title="Ekology – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Ekology" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%95%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A5%80" title="इकोलोजी – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="इकोलोजी" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%85%8B%E5%AD%A6" title="生態学 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="生態学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Экологи – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Экологи" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Ekolojii" title="Ekolojii – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Ekolojii" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target">Norfuk / Pitkern</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Økologi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/%C3%98kologi" title="Økologi – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Økologi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/%C3%8Acologie" title="Êcologie – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Êcologie" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B9" title="Экологий – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Экологий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Xiinnaannoo" title="Xiinnaannoo – Tiếng Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Xiinnaannoo" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Tiếng Oromo" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A8_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿਗਿਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AC%DB%8C" title="ایکولوجی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایکولوجی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%B1%E1%80%9F%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ဂေဟဗေဒ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဂေဟဗေဒ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target">ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE%DB%90%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D9%84%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="چاپېريالپوهنه – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="چاپېريالپوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ikalaji" title="Ikalaji – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ikalaji" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6" title="បរិស្ថានវិទ្យា – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="បរិស្ថានវិទ្យា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/%C3%96kologie" title="Ökologie – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Ökologie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ecologia" title="Ecologia – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ecologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Ekologiya" title="Ekologiya – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Ekologiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kawsay_pacha_yachay" title="Kawsay pacha yachay – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kawsay pacha yachay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D2%91%D1%96%D1%8F" title="Еколоґія – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Еколоґія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Экология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Экология" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="परिसरविज्ञानम् – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="परिसरविज्ञानम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Ecologie" title="Ecologie – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Ecologie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ekologjia" title="Ekologjia – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ekologjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ecolugg%C3%ACa" title="Ecoluggìa – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ecoluggìa" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B7%92%E0%B7%83%E0%B6%BB_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="පරිසර විද්‍යාව – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="පරිසර විද්‍යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Ecology" title="Ecology – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Ecology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AD%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="ماحوليات – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ماحوليات" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ekol%C3%B3gia" title="Ekológia – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ekológia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%98%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ژینگەناسی – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ژینگەناسی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Екологија – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Екологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ekologija" title="Ekologija – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ekologija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/%C3%89kologi" title="Ékologi – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Ékologi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ekologia" title="Ekologia – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ekologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%82%E0%AE%B4%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="சூழலியல் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சூழலியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tusnazdu%C9%A3t" title="Tusnazduɣt – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tusnazduɣt" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Экология" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="జీవావరణ శాస్త్రము – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="జీవావరణ శాస్త్రము" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%A8%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="นิเวศวิทยา – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="นิเวศวิทยา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Экология – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Экология" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Ekolosi" title="Ekolosi – Tiếng Tok Pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Ekolosi" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Tiếng Tok Pisin" class="interlanguage-link-target">Tok Pisin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A1%E1%8E%A7%E1%8E%B6%E1%8E%A9" title="ᎡᎧᎶᎩ – Tiếng Cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎡᎧᎶᎩ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Tiếng Cherokee" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ekoloji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ekologi%C3%BDa" title="Ekologiýa – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ekologiýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Екологія – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Екологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AD%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA(%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85)" title="ماحولیات(نظام) – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ماحولیات(نظام)" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Ekologii" title="Ekologii – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Ekologii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6olog" title="Köolog – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Köolog" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/%C3%96koloogia" title="Ökoloogia – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Ökoloogia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Ecolodjeye" title="Ecolodjeye – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Ecolodjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Ekolohiya" title="Ekolohiya – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Ekolohiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%80%81%E5%AD%A6" title="生态学 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="生态学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%A7%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%92%D7%99%D7%A2" title="עקאלאגיע – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="עקאלאגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%85%8B%E5%AD%B8" title="生態學 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="生態學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Ekolociye" title="Ekolociye – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ekolociye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ekuoluog%C4%97j%C4%97" title="Ekuoluogėjė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ekuoluogėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%94%9F%E6%80%81%E5%AD%A6" title="生态学 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="生态学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Ekologi" title="Ekologi – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Ekologi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7150#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c">Bài viết</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t">Thảo luận</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Tiếng Việt </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc">Đọc</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Công cụ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc">Đọc</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=history">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j">Các liên kết đến đây</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k">Thay đổi liên quan</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q">Trang đặc biệt</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&oldid=71936402" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang">Liên kết thường trực</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này">Thông tin trang</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&id=71936402&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này">Trích dẫn trang này</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FSinh_th%25C3%25A1i_h%25E1%25BB%258Dc">Lấy URL ngắn gọn</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FSinh_th%25C3%25A1i_h%25E1%25BB%258Dc">Tải mã QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Sinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc">Tạo một quyển sách</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=show-download-screen">Tải dưới dạng PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p">Bản để in ra</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ecology" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7150" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g">Khoản mục Wikidata</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></div></div> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%91t" title="Đây là một bài viết tốt. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết tốt. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Symbol_star_2ca02c.svg/19px-Symbol_star_2ca02c.svg.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Symbol_star_2ca02c.svg/29px-Symbol_star_2ca02c.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Symbol_star_2ca02c.svg/39px-Symbol_star_2ca02c.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"> <table class="infobox" style="width:22em"><caption>Sinh thái học</caption><tbody><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bufo_boreas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Bufo_boreas.jpg/160px-Bufo_boreas.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Bufo_boreas.jpg/240px-Bufo_boreas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Bufo_boreas.jpg/320px-Bufo_boreas.jpg 2x" data-file-width="604" data-file-height="453" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Blue_Linckia_Starfish.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/90px-Blue_Linckia_Starfish.JPG" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/135px-Blue_Linckia_Starfish.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/180px-Blue_Linckia_Starfish.JPG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Hawk_eating_prey.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Hawk_eating_prey.jpg/119px-Hawk_eating_prey.jpg" decoding="async" width="119" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Hawk_eating_prey.jpg/179px-Hawk_eating_prey.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Hawk_eating_prey.jpg/238px-Hawk_eating_prey.jpg 2x" data-file-width="1967" data-file-height="1714" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:European_honey_bee_extracts_nectar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/European_honey_bee_extracts_nectar.jpg/131px-European_honey_bee_extracts_nectar.jpg" decoding="async" width="131" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/European_honey_bee_extracts_nectar.jpg/197px-European_honey_bee_extracts_nectar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/European_honey_bee_extracts_nectar.jpg/262px-European_honey_bee_extracts_nectar.jpg 2x" data-file-width="1620" data-file-height="1280" /></a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center">Sinh thái học để chỉ toàn bộ quy mô của sự sống, từ vi khuẩn nhỏ bé tới những quá trình trải rộng trên khắp hành tinh. Các nhà sinh thái học nghiên cứu nhiều <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_sinh" title="Cộng sinh">quan hệ phức tạp</a> và đa dạng, chẳng hạn như <a href="/wiki/S%C4%83n_m%E1%BB%93i" title="Săn mồi">săn mồi</a> và <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5_ph%E1%BA%A5n" title="Thụ phấn">thụ phấn</a>. Tính đa dạng của sự sống được tổ chức thành những <a href="/wiki/Sinh_c%E1%BA%A3nh" title="Sinh cảnh">sinh cảnh</a> khác nhau, từ <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_tr%C3%AAn_c%E1%BA%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ sinh thái trên cạn (trang không tồn tại)">hệ sinh thái trên cạn</a> đến <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_th%E1%BB%A7y_sinh" title="Hệ sinh thái thủy sinh">dưới nước</a>.</td></tr></tbody></table> <table class="vertical-navbox nowraplinks" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border:2px solid #90db90"><tbody><tr><td style="padding-top:0.4em;line-height:1.2em">Một phần trong loạt bài</td></tr><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;padding-top:0;font-size:145%;line-height:1.2em;padding:0.2em;font-size:175%;font-weight:bold"><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh học">Sinh học</a></th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:DNA_simple.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/DNA_simple.svg/45px-DNA_simple.svg.png" decoding="async" width="45" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/DNA_simple.svg/68px-DNA_simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/DNA_simple.svg/90px-DNA_simple.svg.png 2x" data-file-width="114" data-file-height="270" /></a><div style="padding-top:0.2em;line-height:1.2em">Khoa học sự sống</div></td></tr><tr><td style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;background:#ddddff;display:block; margin-bottom:0.55em; background-color: #e7f4e7;"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BB%A5c_l%E1%BB%A5c_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mục lục bài viết sinh học (trang không tồn tại)">Mục lục</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C6%A1_l%C6%B0%E1%BB%A3c_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sơ lược sinh học (trang không tồn tại)">Sơ lược</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%C3%BA_gi%E1%BA%A3i_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chú giải sinh học (trang không tồn tại)">Chú giải</a></li></ul> <div class="hlist"> </div> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lịch sử sinh học">Lịch sử</a> (<a href="/w/index.php?title=D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_c%E1%BB%A7a_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%AFu_c%C6%A1_v%C3%A0_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dòng thời gian của hóa học hữu cơ và sinh học (trang không tồn tại)">dòng thời gian</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:#e7f4e7;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90db90;font-size:100%;font-weight:bold;">Thành phần chính</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Học thuyết tế bào">Học thuyết tế bào</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A2y_ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Cây phát sinh chủng loại">Phát sinh chủng loại</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">Tiến hóa</a></li></ul> <hr /> <ul><li>Đặc tính của <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Sự sống">sự sống</a></li></ul> <hr /> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i" title="Cân bằng nội môi">Cân bằng nội môi</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%ADch_th%C3%ADch_(sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc)" title="Kích thích (sinh lý học)">Phản ứng với môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Phát triển</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%ADch_nghi" title="Thích nghi">Thích nghi</a></li> <li><a href="/wiki/Trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t" title="Trao đổi chất">Trao đổi chất</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc#Sinh_học" title="Cấu trúc">Trật tự</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n" title="Sinh sản">Sinh sản</a></li></ul> <hr /> <ul><li><a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Giới (sinh học)">Giới</a> và <a href="/wiki/V%E1%BB%B1c_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Vực (sinh học)">vực</a> của sự sống</li></ul> <hr /> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_khu%E1%BA%A9n" title="Cổ khuẩn">Cổ khuẩn</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nh%C3%A2n_th%E1%BB%B1c" title="Sinh vật nhân thực">Sinh vật nhân thực</a> (<a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">Động vật</a>, <a href="/wiki/N%E1%BA%A5m" title="Nấm">nấm</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật">thực vật</a>, <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nguy%C3%AAn_sinh" title="Sinh vật nguyên sinh">sinh vật nguyên sinh</a>)</li> <li><a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">Vi khuẩn</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:#e7f4e7;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90db90;font-size:100%;font-weight:bold;">Phân ngành</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">Cổ sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Công nghệ sinh học">Công nghệ sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">Động vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BA%A7n_kinh" title="Khoa học thần kinh">Khoa học thần kinh</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BA%A5m_h%E1%BB%8Dc" title="Nấm học">Nấm học</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Nguyên sinh vật học">Nguyên sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_bi%E1%BB%83n" title="Sinh học biển">Sinh học biển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">Sinh học phân tử</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Sinh học tế bào">Sinh học tế bào</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh học tiến hóa">Sinh học tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">Sinh lý học</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BA%A3o_h%E1%BB%8Dc" title="Tảo học">Tảo học</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">Thực vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Vi sinh vật học">Vi sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Virus_h%E1%BB%8Dc" title="Virus học">Virus học</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:#e7f4e7;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90db90;font-size:100%;font-weight:bold;">Nghiên cứu</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_gi%E1%BA%A3i_th%C6%B0%E1%BB%9Fng_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách giải thưởng sinh học (trang không tồn tại)">Danh sách giải thưởng sinh học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_ph%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A1p_nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_trong_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách phương pháp nghiên cứu trong sinh học (trang không tồn tại)">Danh sách phương pháp nghiên cứu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_t%E1%BA%ADp_san_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách tập san sinh học (trang không tồn tại)">Danh sách tập san</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_v%E1%BA%A5n_%C4%91%E1%BB%81_ch%C6%B0a_gi%E1%BA%A3i_quy%E1%BA%BFt_trong_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách vấn đề chưa giải quyết trong sinh học (trang không tồn tại)">Danh sách vấn đề chưa giải quyết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà sinh học (trang không tồn tại)">Nhà sinh học</a> (<a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_nh%C3%A0_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách nhà sinh học (trang không tồn tại)">danh sách)</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:#e7f4e7;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90db90;font-size:100%;font-weight:bold;">Ứng dụng</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_s%E1%BB%A9c_kh%E1%BB%8Fe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công nghệ sức khỏe (trang không tồn tại)">Công nghệ sức khỏe</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_n%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Khoa học nông nghiệp">Khoa học nông nghiệp</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_y_sinh" class="mw-redirect" title="Khoa học y sinh">Khoa học y sinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%A3n_xu%E1%BA%A5t_thu%E1%BB%91c_(di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sản xuất thuốc (di truyền học) (trang không tồn tại)">Sản xuất thuốc</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="hlist" style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;"> <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Issoria_lathonia.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/16px-Issoria_lathonia.jpg" decoding="async" width="16" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/24px-Issoria_lathonia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/32px-Issoria_lathonia.jpg 2x" data-file-width="629" data-file-height="445" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Sinh học">Cổng thông tin Sinh học</a></li> <li><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /> <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Sinh học">Thể loại</a></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:TopicTOC-Biology" title="Bản mẫu:TopicTOC-Biology"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:TopicTOC-Biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:TopicTOC-Biology (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:TopicTOC-Biology&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> Sinh thái học (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: ecology; từ <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Tiếng Hy Lạp">tiếng Hy Lạp</a>: οἶκος, "nhà" và -λογία, "nghiên cứu về")<a href="#cnote_A">[A]</a> là chuyên ngành nghiên cứu về quan hệ giữa sinh vật và môi trường sống của chúng.<a href="#cite_note-1">[1]</a> Sinh thái học xem xét <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> ở cấp độ cá thể, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Quần thể (sinh học)">quần thể</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Quần xã">quần xã</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">hệ sinh thái</a> và <a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">sinh quyển</a>. Sinh thái học có phần trùng lặp với các ngành khoa học liên hệ mật thiết gồm <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">địa lý sinh học</a>, <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh học tiến hóa">sinh học tiến hóa</a>, <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">di truyền học</a>, <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_h%E1%BB%8Dc" title="Tập tính học">tập tính học</a> và <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Lịch sử tự nhiên">lịch sử tự nhiên</a>. Sinh thái học là một phân ngành của <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh học">sinh học</a> và khác với <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Chủ nghĩa môi trường">chủ nghĩa môi trường</a>. Sinh thái học nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường trọn vẹn và của từng yếu tố của môi trường đối với sinh vật; đối với sự hình thành của các đặc điểm hình thái học và sinh lý học; đối với số lượng cá thể của sinh vật và quần thể sinh vật; quan hệ bên trong loài và giữa các loài với nhau và giữa chúng với môi trường.<a href="#cite_note-2">[2]</a> Sinh thái học mang những ứng dụng thực tiễn trong <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">sinh học bảo tồn</a>, quản lý <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5t_ng%E1%BA%ADp_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Đất ngập nước">đất ngập nước</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_t%C3%A0i_nguy%C3%AAn_thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Quản lý tài nguyên thiên nhiên">quản lý tài nguyên thiên nhiên</a> (<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_n%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học nông nghiệp (trang không tồn tại)">sinh thái học nông nghiệp</a>, <a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Nông nghiệp">nông nghiệp</a>, <a href="/wiki/L%C3%A2m_nghi%E1%BB%87p" title="Lâm nghiệp">lâm nghiệp</a>, <a href="/wiki/N%C3%B4ng_l%C3%A2m_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%A3p" title="Nông lâm kết hợp">nông lâm kết hợp</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_s%E1%BA%A3n" title="Thủy sản">thủy sản</a>), quy hoạch thành phố (<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái đô thị (trang không tồn tại)">sinh thái đô thị</a>), <a href="/wiki/S%E1%BB%A9c_kh%E1%BB%8Fe_c%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Sức khỏe cộng đồng">sức khỏe cộng đồng</a>, <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_sinh_th%C3%A1i" title="Kinh tế học sinh thái">kinh tế học sinh thái</a>, <a href="/w/index.php?title=Khoa_h%E1%BB%8Dc_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khoa học cơ bản (trang không tồn tại)">khoa học cơ bản</a> và <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_%E1%BB%A9ng_d%E1%BB%A5ng" title="Khoa học ứng dụng">khoa học ứng dụng</a>, tương tác của xã hội loài người (<a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_nh%C3%A2n_v%C4%83n" title="Sinh thái nhân văn">sinh thái nhân văn</a>). Từ "sinh thái học" ("Ökologie") do nhà khoa học người Đức <a href="/wiki/Ernst_Haeckel" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a> đặt ra vào năm 1866, và đây đã trở thành môn <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Khoa học tự nhiên">khoa học tự nhiên</a> vào cuối thế kỷ 19. Bộ môn khoa học sinh thái mà chúng ta biết ngày nay bắt đầu với một nhóm nhà thực vật học người Mỹ vào thập niên 1890.<a href="#cite_note-3">[3]</a> Những khái niệm <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a> liên quan tới thích nghi và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">chọn lọc tự nhiên</a> là những nền tảng của <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_l%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái lý thuyết (trang không tồn tại)">lý thuyết sinh thái hiện đại</a>. <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a> là những hệ thống <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a> tương tác động, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Quần xã">quần xã</a> mà chúng tạo nên và các thành phần không sống trong môi trường của chúng. Các quá trình của hệ sinh thái (chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%A3n_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%C6%A1_c%E1%BA%A5p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sản lượng sơ cấp (trang không tồn tại)">sản lượng sơ cấp</a>, <a href="/w/index.php?title=Chu_tr%C3%ACnh_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chu trình dinh dưỡng (trang không tồn tại)">chu trình dinh dưỡng</a> và <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết kế ổ (trang không tồn tại)">thiết kế ổ</a>) điều chỉnh dòng năng lượng và vật chất thông qua một môi trường. Hệ sinh thái mang những cơ chế <a href="/wiki/L%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lý sinh học">lý sinh học</a> giúp tiết chế các quá trình tác động lên <a href="/w/index.php?title=Th%C3%A0nh_ph%E1%BA%A7n_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thành phần sống (trang không tồn tại)">thành phần sống</a> và <a href="/w/index.php?title=Th%C3%A0nh_ph%E1%BA%A7n_kh%C3%B4ng_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thành phần không sống (trang không tồn tại)">không sống</a> của hành tinh. <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a> duy trì các chức năng hỗ trợ sự sống và cung cấp những <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_v%E1%BB%A5_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Dịch vụ hệ sinh thái">dịch vụ hệ sinh thái</a> như <a href="/wiki/Sinh_kh%E1%BB%91i" title="Sinh khối">sản phẩm sinh khối</a> (thực phẩm, nhiên liệu, sợi và thuốc), điều hòa <a href="/wiki/Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Khí hậu">khí hậu</a>, <a href="/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%C3%B3a" title="Chu trình sinh địa hóa">chu trình sinh địa hóa</a> toàn cầu, <a href="/wiki/L%E1%BB%8Dc_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" class="mw-redirect" title="Lọc nước">lọc nước</a>, <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_t%E1%BA%A1o_%C4%91%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Cải tạo đất">cải tạo đất</a>, khống chế <a href="/wiki/X%C3%B3i_m%C3%B2n" title="Xói mòn">xói mòn</a>, chống lũ và nhiều đặc điểm tự nhiên khác có giá trị khoa học, lịch sử, kinh tế hoặc nội tại. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cấp_độ,_phạm_vi_và_quy_mô_tổ_chức">Cấp độ, phạm vi và quy mô tổ chức</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Cấp độ, phạm vi và quy mô tổ chức”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cấp độ, phạm vi và quy mô tổ chức">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=S%C6%A1_l%C6%B0%E1%BB%A3c_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sơ lược sinh thái học (trang không tồn tại)">Sơ lược sinh thái học</a></div> Phạm vi của sinh thái học gồm một loạt cấp độ tương tác của tổ chức trải dài từ cấp độ vi mô (ví dụ như <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a>) đến cấp độ hành tinh (ví dụ: <a href="/w/index.php?title=S%C6%A1_l%C6%B0%E1%BB%A3c_v%E1%BB%81_khoa_h%E1%BB%8Dc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sơ lược về khoa học Trái Đất (trang không tồn tại)">sinh quyển</a>). Ví dụ, hệ sinh thái chứa những <a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_s%E1%BB%91ng" title="Nguồn sống">nguồn sống</a> phi sinh học và dạng sống tương tác (tức là những sinh vật riêng lẻ tập hợp thành <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Quần thể (sinh học)">quần thể</a>, rồi tập hợp thành các quần xã sinh thái riêng biệt). Hệ sinh thái có tính động, tức là không phải lúc nào hệ cũng đi theo con đường diễn thế tuyến tính mà luôn thay đổi, có thể nhanh chóng nhưng đôi khi lại chậm đến mức có thể mất tới hàng nghìn năm để các quá trình sinh thái tạo ra những <a href="/wiki/Di%E1%BB%85n_th%E1%BA%BF_sinh_th%C3%A1i" title="Diễn thế sinh thái">giai đoạn diễn thế</a> nhất định của một khu rừng. Diện tích của một hệ sinh thái có thể rất đa dạng, từ nhỏ bé đến vô cùng rộng lớn. Một cái cây ít có ảnh hưởng tới việc phân loại hệ sinh thái rừng, nhưng có quan hệ mật thiết đến các sinh vật sống trong và trên hệ sinh thái ấy.<a href="#cite_note-Stadler98-4">[4]</a> Một số thế hệ của quần thể <a href="/wiki/Aphidoidea" title="Aphidoidea">rệp cây</a> có thể tồn tại theo vòng đời của một chiếc lá. Đổi lại, mỗi con rệp này lại hỗ trợ các quần xã <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a> đa dạng.<a href="#cite_note-Humphreys97-5">[5]</a> Nếu chỉ xét đặc tính riêng rẽ của từng loài thì không thể giải thích được đặc tính liên kết lẫn nhau trong quần xã sinh thái. Nguyên nhân là vì hệ sinh thái cần được nghiên cứu dưới dạng một tổng thể toàn diện, phù hợp theo nguyên lý <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99t_sinh" title="Nguyên lý đột sinh">đột sinh</a>.<a href="#cite_note-Liere2012-6">[6]</a> Tuy nhiên, một số nguyên lý sinh thái thể hiện các đặc tính tập thể, trong đó sự tập hợp của các cấu phần trong hệ sẽ giải thích đặc tính tổng quát của hệ, chẳng hạn như tốc độ sinh sản của một quần thể bằng tổng số lần sinh con của từng cá thể trong một khoảng thời gian xác định.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a> Những phân ngành chính của sinh thái học là sinh thái học <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Sinh thái học quần thể">quần thể</a> (hoặc sinh thái học <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Quần xã sinh học">quần xã</a>) và <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học hệ sinh thái (trang không tồn tại)">sinh thái học hệ sinh thái</a> thể hiện sự khác biệt không chỉ ở mặt quy mô mà còn ở 2 mô hình quan tương phản trong lĩnh vực này. Sinh thái học quần thể chú trọng vào sự phân bố và độ phong phú của sinh vật, trong khi sinh thái học hệ sinh thái chú trọng vào chuyển hóa vật chất và năng lượng.<a href="#cite_note-8">[8]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phân_cấp">Phân cấp</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Phân cấp”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân cấp">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tổ chức sinh học">Tổ chức sinh học</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại sinh học</a></div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25%; ;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r44429064">.mw-parser-output .quotebox{background-color:#F9F9F9;border:1px solid #aaa;box-sizing:border-box;padding:10px;font-size:88%}.mw-parser-output .quotebox.floatleft{margin:0.5em 1.4em 0.8em 0}.mw-parser-output .quotebox.floatright{margin:0.5em 0 0.8em 1.4em}.mw-parser-output .quotebox.centered{margin:0.5em auto 0.8em auto}.mw-parser-output .quotebox.floatleft p,.mw-parser-output .quotebox.floatright p{font-style:inherit}.mw-parser-output .quotebox-title{background-color:#F9F9F9;text-align:center;font-size:larger;font-weight:bold}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:before{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" “ ";vertical-align:-45%;line-height:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:after{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" ” ";line-height:0}.mw-parser-output .quotebox .left-aligned{text-align:left}.mw-parser-output .quotebox .right-aligned{text-align:right}.mw-parser-output .quotebox .center-aligned{text-align:center}.mw-parser-output .quotebox cite{display:block;font-style:normal}@media screen and (max-width:360px){.mw-parser-output .quotebox{min-width:100%;margin:0 0 0.8em!important;float:none!important}}</style> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Trước tiên những tập tính hệ thống phải được sắp xếp theo các cấp độ khác nhau của tổ chức. Những tập tính tương ứng với cấp độ cao hơn diễn ra với tốc độ chậm. Ngược lại, cấp độ tổ chức thấp hơn lại thể hiện với tốc độ nhanh hơn. Ví dụ, từng chiếc lá cây đáp ứng nhanh với những thay đổi nhất thời về cường độ ánh sáng, nồng độ CO2... còn sự tăng trưởng của cây có đáp ứng chậm hơn và là tổng hợp những thay đổi ngắn hạn này.</div> <cite class="left-aligned" style="">Theo O'Neill và cộng sự (1986)<a href="#cite_note-O'Neill86-9">[9]</a>:76</cite> </div>Quy mô của động lực sinh thái có thể hoạt động như một hệ kín, chẳng hạn như rệp cây di cư trên một cây duy nhất, đồng thời vẫn mang tính là một hệ mở với những ảnh hưởng quy mô rộng hơn, chẳng hạn như khí quyển hoặc khí hậu. Do đó, các nhà sinh thái học phân loại <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">hệ sinh thái</a> theo thứ bậc bằng phân tích dữ liệu được thu thập từ các đơn vị quy mô nhỏ hơn, chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quần xã thực vật (trang không tồn tại)">quần xã thực vật</a>, khí hậu và <a href="/w/index.php?title=Lo%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loại đất (trang không tồn tại)">các loại đất</a>, qua đó tổng hợp thông tin này để xác định các mẫu đột sinh của tổ chức và quy trình đồng dạng hoạt động theo địa phương đến khu vực, <a href="/wiki/C%E1%BA%A3nh_quan" title="Cảnh quan">cảnh quan</a> và quy mô niên đại. Nhằm xây dựng nghiên cứu về sinh thái học thành một khuôn khổ quản lý khái niệm, thế giới sinh học được tổ chức thành một <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tổ chức sinh học">hệ thống phân cấp lồng ghép</a>, trải rộng quy mô từ <a href="/wiki/Gen" title="Gen">gen</a> tới <a href="/wiki/T%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Tế bào">tế bào</a>, <a href="/wiki/M%C3%B4" title="Mô">mô</a>, <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Cơ quan (sinh học)">cơ quan</a>, <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">sinh vật</a>, <a href="/wiki/Lo%C3%A0i" title="Loài">loài</a>, <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Sinh thái học quần thể">quần thể</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Quần xã sinh học">quần xã</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">hệ sinh thái</a>, <a href="/wiki/Khu_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Khu sinh học">khu sinh học</a>, và tiến đến cấp độ <a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">sinh quyển</a>.<a href="#cite_note-Nachtomy01-10">[10]</a> Khuôn khổ này tạo thành một <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3-h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống quần xã-hệ sinh thái (trang không tồn tại)">hệ thống quần xã-hệ sinh thái</a><a href="#cite_note-Holling01-11">[11]</a> và thể hiện đặc tính <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_phi_tuy%E1%BA%BFn" title="Hệ thống phi tuyến">phi tuyến tính</a>; tức là "mối quan hệ giữa hiệu ứng và nguyên nhân là không cân đối. Do đó những thay đổi mặc dù nhỏ hay rất lớn (chẳng hạn như số lượng <a href="/wiki/C%E1%BB%91_%C4%91%E1%BB%8Bnh_%C4%91%E1%BA%A1m" title="Cố định đạm">chất cố định protein</a>) đều có thể dẫn tới những hệ quả không cân xứng và đôi khi không thuận nghịch, đó là những thay đổi nằm trong các thuộc tính của hệ."<a href="#cite_note-Levin99-12">[12]</a>:14 <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đa_dạng_sinh_học">Đa dạng sinh học</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Đa dạng sinh học”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đa dạng sinh học">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đa dạng sinh học">Đa dạng sinh học</a></div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Đa dạng sinh học liên quan tới tính đa dạng của sự sống và các quá trình của nó. Bộ môn gồm tính đa dạng của sinh vật sống, những khác biệt về di truyền giữa chúng, quần xã và hệ sinh thái mà chúng diễn ra, cuối cùng là các quá trình sinh thái và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a> giữ cho chúng vận hành, song luôn thay đổi và thích nghi.</div> <cite class="left-aligned" style="">Noss & Carpenter (1994)<a href="#cite_note-Noss94-13">[13]</a>:5</cite> </div> <a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đa dạng sinh học">Đa dạng sinh học</a> mô tả tính đa dạng của sự sống từ gen đến hệ sinh thái và trải dài mọi cấp độ tổ chức sinh học. Thuật ngữ này có nhiều cách hiểu và có nhiều cách để ghi mục lục, đo đếm, mô tả đặc điểm và thể hiện tổ chức phức tạp của nó.<a href="#cite_note-Noss90-14">[14]</a><a href="#cite_note-Scholes08-15">[15]</a><a href="#cite_note-cardinale2012-16">[16]</a> Đa dạng sinh học gồm <a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_lo%C3%A0i" title="Đa dạng loài">đa dạng loài</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đa dạng hệ sinh thái (trang không tồn tại)">đa dạng hệ sinh thái</a> và <a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_di_truy%E1%BB%81n" title="Đa dạng di truyền">đa dạng di truyền</a>, các nhà khoa học quan tâm đến cách tính đa dạng này tác động đến các quá trình sinh thái phức tạp hoạt động ở và giữa những cấp độ tương ứng này.<a href="#cite_note-Scholes08-15">[15]</a><a href="#cite_note-Wilson00b-17">[17]</a><a href="#cite_note-Purvis00-18">[18]</a> Đa dạng sinh học đóng một vai trò quan trọng trong <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_v%E1%BB%A5_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Dịch vụ hệ sinh thái">dịch vụ hệ sinh thái</a> mà theo định nghĩa là duy trì và cải thiện chất lượng cuộc sống của con người.<a href="#cite_note-cardinale2012-16">[16]</a><a href="#cite_note-Ostfeld09-19">[19]</a><a href="#cite_note-Tierney09-20">[20]</a> Những ưu tiên bảo tồn và kỹ thuật quản lý đòi hỏi cách tiếp cận và cân nhắc khác nhau để chú trọng xử lý toàn bộ phạm vi sinh thái của đa dạng sinh học. <a href="/wiki/V%E1%BB%91n_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Vốn tự nhiên">Vốn tự nhiên</a> hỗ trợ các quần thể mang tính thiết yếu để duy trì <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_v%E1%BB%A5_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Dịch vụ hệ sinh thái">các dịch vụ hệ sinh thái</a> và các loài <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_di_c%C6%B0" title="Động vật di cư">di cư</a><a href="#cite_note-Ceballos02-21">[21]</a><a href="#cite_note-Palumbi09-22">[22]</a> (ví dụ: cá ven sông hoạt động và kiểm soát côn trùng gia cầm) được xem là một cơ chế do những tổn thất dịch vụ ấy gây nên.<a href="#cite_note-Wilcove08-23">[23]</a> Vốn hiểu biết về đa dạng sinh học mang ứng dụng thực tế đối với các nhà hoạch định bảo tồn loài và hệ sinh thái, khi họ trình bày những khuyến nghị quản lý cho các công ty tư vấn, chính phủ và bộ ban ngành.<a href="#cite_note-Hammond09-24">[24]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_cảnh">Sinh cảnh</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Sinh cảnh”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh cảnh">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_c%E1%BA%A3nh" title="Sinh cảnh">Sinh cảnh</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Blue_Linckia_Starfish.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/170px-Blue_Linckia_Starfish.JPG" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/255px-Blue_Linckia_Starfish.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/340px-Blue_Linckia_Starfish.JPG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Đa dạng sinh học của một <a href="/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4" title="Rạn san hô">rạn san hô</a>. <a href="/wiki/San_h%C3%B4" title="San hô">San hô</a> thích nghi và điều chỉnh môi trường của chúng bằng cách hình thành bộ xương <a href="/wiki/Calci_carbonat" title="Calci carbonat">calci carbonat</a>. Sự thích nghi này cung cấp điều kiện phát triển cho các thế hệ tương lai và tạo thành môi trường sống cho nhiều loài khác.<a href="#cite_note-Kiessling09-25">[25]</a></figcaption></figure> Sinh cảnh của một loài là môi trường sống mà loài này có mặt và hình thành quần xã loài đó.<a href="#cite_note-Whittaker73-26">[26]</a> Cụ thể hơn, "sinh cảnh được định nghĩa là một khu vực trong môi trường mà tập hợp nhiều chiều khác nhau, mỗi chiều đặc trưng cho một biến môi trường hữu cơ hoặc vô cơ; đó là bất cứ thành phần hoặc các đặc tính của môi trường liên quan trực tiếp (VD: sinh khối và chất lượng thức ăn) hoặc gián tiếp (VD: độ cao) để sử dụng một vị trí của động vật "<a href="#cite_note-Beyer10-27">[27]</a>:745 Thay đổi sinh cảnh cung cấp bằng chứng quan trọng về tính cạnh tranh trong tự nhiên, nơi mà những thay đổi về số cá thể của loài có liên quan mật thiết với môi trường sống. Ví dụ, một quần thể loài <a href="/wiki/Tropidurus_hispidus" title="Tropidurus hispidus">thằn lằn nhiệt đới</a> (Tropidurus hispidus) có cơ thể tương đối "dẹt" so với các quần thể khác sống ở savan. Quần thể sống ở tảng đá nhô biệt lập, những tảng đá này ẩn trong các hang hốc, nếu cơ thể của các cá thể trong quần thể trên có tính chất "dẹt" thì có xu hướng lợi thế về mặt chọn lọc hơn. Những thay đổi về sinh cảnh cũng xuất hiện trong lịch sử phát triển của động vật lưỡng cư và côn trùng khi chuyển từ môi trường nước sang môi trường trên cạn.<a href="#cite_note-Whittaker73-26">[26]</a><a href="#cite_note-Schoener75-28">[28]</a><a href="#cite_note-Vitt97-29">[29]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ổ_sinh_thái">Ổ sinh thái</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Ổ sinh thái”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ổ sinh thái">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%E1%BB%94_sinh_th%C3%A1i" title="Ổ sinh thái">Ổ sinh thái</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Termite_mound-Tanzania.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Termite_mound-Tanzania.jpg/170px-Termite_mound-Tanzania.jpg" decoding="async" width="170" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Termite_mound-Tanzania.jpg/255px-Termite_mound-Tanzania.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Termite_mound-Tanzania.jpg/340px-Termite_mound-Tanzania.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1203" /></a><figcaption>Những gò <a href="/wiki/M%E1%BB%91i" title="Mối">mối</a> dựng thành các ống khói với chiều cao khác nhau nhằm điều chỉnh trao đổi khí, nhiệt độ và các thông số môi trường cần thiết khác để duy trì sinh lý bên trong của toàn bộ bầy đàn.<a href="#cite_note-Laland99-30">[30]</a><a href="#cite_note-Hughes08-31">[31]</a></figcaption></figure> Những định nghĩa về ổ sinh thái có nguồn gốc từ năm 1917,<a href="#cite_note-Wiens05-32">[32]</a> nhưng <a href="/w/index.php?title=G._Evelyn_Hutchinson&action=edit&redlink=1" class="new" title="G. Evelyn Hutchinson (trang không tồn tại)">G. Evelyn Hutchinson</a> đã đưa ra một khái niệm tiên tiến hơn vào năm 1957<a href="#cite_note-Hutchinson57-33">[33]</a><a href="#cite_note-Hutchinson57b-34">[34]</a> khi giới thiệu khái niệm được chấp nhận rộng rãi: "là một tập hợp các sinh học và phi sinh học mà trong đó các loài có thể tồn tại và duy trì quy mô quần thể ổn định."<a href="#cite_note-Wiens05-32">[32]</a>:519 Ổ sinh thái là một khái niệm chính trong hệ sinh thái của sinh vật và được chia nhỏ thành ổ cơ bản và ổ realized niche. Ổ cơ bản là một tập hợp các điều kiện môi trường mà một loại có thể tồn tại. ổ thực tế là tập hợp các điều kiệu sinh thái môi trường xét thêm mà theo đó một loài vẫn tồn tại.<a href="#cite_note-Wiens05-32">[32]</a><a href="#cite_note-Hutchinson57b-34">[34]</a><a href="#cite_note-Begon05-35">[35]</a> Về mặt chuyên môn, ổ sinh thái Hutchinsonian được định nghĩa là "một không gian Euclid nhiều chiều mà các chiều của nó được định nghĩa là các biến của môi trường và kích thước của chúng là một hàm của các giá trị môi trường mà có thể giả định là một sinh vật có thể phát triển tích cực."<a href="#cite_note-Hardesty75-36">[36]</a>:71 Những mô hình <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">địa sinh học</a> và phân bố <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A1m_vi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Phạm vi (sinh học)">phạm vi</a> được giải thích hoặc dự đoán thông qua kiến thức về <a href="/wiki/T%C3%ADnh_tr%E1%BA%A1ng" title="Tính trạng">tính trạng</a> và ổ cần thiết của loài.<a href="#cite_note-Pearman08-37">[37]</a> Loài mang tính trạng chức năng thích nghi độc đáo với ổ sinh thái. Một tính trạng là một thuộc tính, <a href="/wiki/Ki%E1%BB%83u_h%C3%ACnh" title="Kiểu hình">kiểu hình</a> hoặc <a href="/wiki/T%C3%ADnh_tr%E1%BA%A1ng" title="Tính trạng">đặc điểm</a> đong đếm được của một sinh vật có thể tác động đến sự sinh tồn của nó. Gen đóng một vai trò quan trọng trong tương tác của sự phát triển và biểu hiện môi trường của tính trạng.<a href="#cite_note-Levins80-38">[38]</a> Những loài cư trú phát triển tính trạng phù hợp với áp lực chọn lọc ở môi trường địa phương của chúng. Điều này có xu hướng mang lại cho chúng lợi thế cạnh tranh và không khuyến khích các loài thích nghi tương tự có phạm vi địa lý chồng chéo. <a href="/w/index.php?title=Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_lo%E1%BA%A1i_tr%E1%BB%AB_c%E1%BA%A1nh_tranh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyên lý loại trừ cạnh tranh (trang không tồn tại)">Nguyên lý loại trừ cạnh tranh</a> cho rằng hai loài không thể cùng tồn tại vô hạn bằng cách cùng sống nhờ vào một <a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_s%E1%BB%91ng" title="Nguồn sống">nguồn sống</a> có hạn; loài này sẽ luôn cạnh tranh với loài kia. Khi các loài thích nghi tương tự chồng chéo về mặt địa lý, việc rà soát kỹ hơn sẽ tiết lộ những khác biệt sinh thái khó thấy trong sinh cảnh hoặc nhu cầu chế độ ăn uống của chúng.<a href="#cite_note-Hardin60-39">[39]</a> Tuy nhiên, một số mô hình và nghiên cứu thực nghiệm cho thấy rằng những xáo trộn có thể ổn định quá trình đồng tiến hóa và chia chung ổ chiếm giữ của các loài tương tự sinh sống trong những quần xã đông loài.<a href="#cite_note-Scheffer06-40">[40]</a> Sinh cảnh cộng với ổ được gọi là <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%94_sinh_c%E1%BA%A3nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ổ sinh cảnh (trang không tồn tại)">ổ sinh cảnh</a>, được định nghĩa là toàn bộ phạm vi của các thay đổi môi trường và sinh học tác động đến toàn thể loài.<a href="#cite_note-Whittaker73-26">[26]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thiết_kế_ổ">Thiết kế ổ</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Thiết kế ổ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thiết kế ổ">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết kế ổ (trang không tồn tại)">Thiết kế ổ</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Kỹ thuật hệ sinh thái">Kỹ thuật hệ sinh thái</a></div> Sinh vật là đối tượng phải chịu áp lực điều chỉnh của môi trường, nhưng cũng là yếu tố điều chỉnh môi trường sống. <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_h%E1%BB%93i_ti%C3%AAu_c%E1%BB%B1c" title="Phản hồi tiêu cực">Phản hồi âm</a> giữa các sinh vật và môi trường của chúng có thể tác động những điều kiện từ quy mô địa phương (ví dụ: <a href="/wiki/Ao" title="Ao">ao</a> <a href="/wiki/H%E1%BA%A3i_ly" title="Hải ly">hải ly</a>) đến quy mô toàn cầu, qua thời gian và thậm chí sau khi chết, chẳng hạn như khúc gỗ mục nát hoặc trầm tích xương <a href="/wiki/Silic_dioxide" title="Silic dioxide">silica</a> từ sinh vật biển.<a href="#cite_note-Hastings07-41">[41]</a> Quá trình và khái niệm của <a href="/wiki/K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Kỹ thuật hệ sinh thái">kỹ thuật hệ sinh thái</a> có liên quan đến <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết kế ổ (trang không tồn tại)">thiết kế ổ</a>, nhưng quá trình thì chỉ liên quan đến những thay đổi vật lý của sinh cảnh trong khi khái niệm cũng xem xét quan hệ tiến hóa mật thiết của những thay đổi vật lý với môi trường và phản hồi, gây ra quá trình chọn lọc tự nhiên. Kỹ thuật hệ sinh thái được định nghĩa là: "các sinh vật trực tiếp hoặc gián tiếp điều chỉnh nguồn sống sẵn có cho các loài khác bằng cách gây ra những thay đổi trạng thái vật lý trong nguyên vật liệu sinh học hoặc phi sinh học. Nhờ vậy chúng điều chỉnh, duy trì và tạo sinh cảnh."<a href="#cite_note-Jones94-42">[42]</a>:373 Khái niệm <a href="/wiki/K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Kỹ thuật hệ sinh thái">kỹ thuật hệ sinh thái</a> (hay kỹ sư hệ sinh thái, tiếng Anh: ecosystem engineering) đã khuyến khích nhận thức mới về ảnh hưởng của các sinh vật lên hệ sinh thái và quá trình tiến hóa. Thuật ngữ "thiết kế ổ" (tiếng Anh: niche construction) thường được sử dụng nhiều hơn, nhằm chỉ ra rằng các cơ chế phản hồi vốn bị coi nhẹ của chọn lọc tự nhiên lại các tác động lên ổ phi sinh học.<a href="#cite_note-Laland99-30">[30]</a><a href="#cite_note-Write06-43">[43]</a> Một ví dụ về chọn lọc tự nhiên thông qua kỹ thuật hệ sinh thái diễn ra trong tổ của <a href="/wiki/Eusociality" title="Eusociality">côn trùng có đặc tính "xã hội"</a> (tiếng Anh: eusociality, chẳng hạn như kiến, ong, ong bắp cày và mối). Có sự <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_n%E1%BB%99i_m%C3%B4i" title="Cân bằng nội môi">cân bằng nội môi</a> theo nguyên lý đột sinh, hoặc <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_c%C3%B9ng_d%C3%B2ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát triển cùng dòng (trang không tồn tại)">phát triển cùng dòng</a> (tiếng Anh: homeorhesis) trong cấu trúc của tổ giúp điều chỉnh, duy trì và bảo vệ sinh lý của toàn bộ bầy đàn. Ví dụ, các gò mối duy trì nhiệt độ bên trong không đổi thông qua việc thiết kế các ống khói điều hòa không khí. Bản thân cấu trúc của tổ phải chịu tác động của chọn lọc tự nhiên. Ngoài ra, một tổ có thể tồn tại qua các thế hệ kế tiếp, vì thế lứa con cháu thừa hưởng cả nguyên vật liệu di truyền và một ổ di sản được xây dựng trước thời đại của chúng.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a><a href="#cite_note-Laland99-30">[30]</a><a href="#cite_note-Hughes08-31">[31]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khu_sinh_học">Khu sinh học</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Khu sinh học”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khu sinh học">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Khu_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Khu sinh học">Khu sinh học</a></div> Khu sinh học là những đơn vị tổ chức lớn hơn nhằm phân loại các vùng trong hệ sinh thái của Trái đất, chủ yếu theo cấu trúc và thành phần của thảm thực vật.<a href="#cite_note-Palmer94-44">[44]</a> Có nhiều phương pháp khác nhau để xác định ranh giới lục địa của khu sinh học bị các loại chức năng khác nhau của quần xã thực vật chi phối, bị phân bố hạn chế bởi khí hậu, lượng mưa, thời tiết và các thay đổi môi trường khác. Khu sinh học gồm <a href="/wiki/R%E1%BB%ABng_m%C6%B0a_nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Rừng mưa nhiệt đới">rừng mưa nhiệt đới</a>, <a href="/wiki/R%E1%BB%ABng_l%C3%A1_r%E1%BB%99ng_v%C3%A0_h%E1%BB%97n_h%E1%BB%A3p_%C3%B4n_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Rừng lá rộng và hỗn hợp ôn đới">rừng lá rộng và hỗn hợp ôn đới</a>, <a href="/wiki/R%E1%BB%ABng_r%E1%BB%A5ng_l%C3%A1_%C3%B4n_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Rừng rụng lá ôn đới">rừng rụng lá ôn đới</a>, <a href="/wiki/Taiga" title="Taiga">rừng taiga</a>, <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_nguy%C3%AAn" title="Đài nguyên">đài nguyên</a>, <a href="/wiki/Hoang_m%E1%BA%A1c" title="Hoang mạc">sa mạc nóng</a> và <a href="/w/index.php?title=Sa_m%E1%BA%A1c_v%C3%B9ng_c%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sa mạc vùng cực (trang không tồn tại)">sa mạc vùng cực</a>.<a href="#cite_note-Prentice92-45">[45]</a> Gần đây các nhà nghiên cứu khác đã phân loại các khu sinh học khác, chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=Khu_vi_sinh_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khu vi sinh vật (trang không tồn tại)">khu vi sinh vật</a> của con người và đại dương. Đối với <a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt" title="Vi sinh vật">vi khuẩn</a>, cơ thể người là sinh cảnh và cảnh quan.<a href="#cite_note-Turnbaugh07-46">[46]</a> Khu vi sinh vật được phát hiện phần lớn thông qua những tiến bộ trong <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Di truyền phân tử">di truyền phân tử</a>, qua đó tiết lộ độ phong phú tiềm ẩn của đa dạng vi sinh vật trên hành tinh. Khu vi sinh vật đại dương đóng một vai trò quan trọng trong quá trình sinh địa hóa sinh thái của các đại dương trên hành tinh.<a href="#cite_note-DeLong09-47">[47]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_quyển">Sinh quyển</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Sinh quyển”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh quyển">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">Sinh quyển</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/w/index.php?title=S%C6%A1_l%C6%B0%E1%BB%A3c_khoa_h%E1%BB%8Dc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sơ lược khoa học Trái Đất (trang không tồn tại)">Sơ lược khoa học Trái Đất</a></div> Quy mô tổ chức sinh thái lớn nhất là <a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">sinh quyển</a>, tức tổng thể các hệ sinh thái trên hành tinh. <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tương tác sinh học">Các quan hệ sinh thái</a> điều chỉnh dòng năng lượng, chất dinh dưỡng và khí hậu cho đến quy mô khắp hành tinh. Ví dụ, lịch sử động lực của thành phần CO2 và O2 có trong khí quyển hành tinh đã bị tác động bởi dòng khí sinh học đến từ quá trình hô hấp và quang hợp, với mức độ dao động theo thời gian liên quan đến sinh thái cùng sự tiến hóa của thực vật và động vật.<a href="#cite_note-igamberdiev06-48">[48]</a> Thuyết sinh thái cũng được sử dụng để giải thích các hiện tượng điều tiết tự đột sinh ở quy mô hành tinh: ví dụ, <a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_Gaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giả thuyết Gaia (trang không tồn tại)">giả thuyết Gaia</a> là một ví dụ về <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%83_lu%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính thể luận (trang không tồn tại)">chính thể luận</a> được áp dụng trong thuyết sinh thái.<a href="#cite_note-Lovelock73-49">[49]</a> <a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_Gaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giả thuyết Gaia (trang không tồn tại)">Giả thuyết Gaia</a> cho rằng có một <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_h%E1%BB%93i" title="Phản hồi">vòng phản hồi</a> đột sinh <a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t_c%E1%BB%A7a_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết trao đổi chất của sinh thái học (trang không tồn tại)">quá trình trao đổi chất</a> của các sinh vật sống sinh ra nhằm duy trì nhiệt độ lõi của Trái Đất và các điều kiện khí quyển trong phạm vi chịu đựng hẹp tự điều chỉnh.<a href="#cite_note-Lovelock03-50">[50]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_thái_học_quần_thể">Sinh thái học quần thể</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Sinh thái học quần thể”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái học quần thể">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Sinh thái học quần thể">Sinh thái học quần thể</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_sinh_v%E1%BA%ADt_theo_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Danh sách sinh vật theo quần thể">Danh sách sinh vật theo quần thể</a></div> Sinh thái học quần thể nghiên cứu động lực học của quần thể loài và cách các quần thể này tương tác với môi trường rộng lớn hơn.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a> Một quần thể bao gồm các cá thể cùng loài sống, tương tác và di cư qua cùng một ổ sinh thái và sinh cảnh.<a href="#cite_note-Waples06-51">[51]</a> Một quy luật cơ bản của sinh thái quần thể là <a href="/wiki/M%C3%B4_h%C3%ACnh_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_Malthus" title="Mô hình phát triển Malthus">mô hình phát triển Malthus</a> với nhận định rằng:<a href="#cite_note-Turchin01-52">[52]</a> "một quần thể sẽ tăng (hoặc giảm) theo cấp số nhân miễn là môi trường mà tất cả các cá thể trong quần thể trải qua không đổi."<a href="#cite_note-Turchin01-52">[52]</a>:18 <a href="/wiki/M%C3%B4_h%C3%ACnh_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Mô hình khoa học">Các mô hình</a> quần thể đơn giản thường bắt đầu với bốn biến số: sinh, tử, <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADp_c%C6%B0" title="Nhập cư">nhập cư</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_di_c%C6%B0" title="Động vật di cư">di cư</a>. Một ví dụ về mô hình quần thể mở đầu mô tả một quần thể khép kín, chẳng hạn như trên một hòn đảo, nơi không có nhập cư và di cư. Các giả thuyết được đánh giá với liên hệ đến một giả thuyết không, cho rằng các quá trình <a href="/wiki/Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Ngẫu nhiên">ngẫu nhiên</a> tạo ra được dữ liệu quan sát. Trong các mô hình đảo này, tốc độ thay đổi quần thể được diễn giải như sau: <dl><dd><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\frac {\operatorname {d} N(t)}{\operatorname {d} t}}=bN(t)-dN(t)=(b-d)N(t)=rN(t),}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">d</mi> <mo>⁡</mo> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">d</mi> <mo>⁡</mo> <mi>t</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mi>b</mi> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>−</mo> <mi>d</mi> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>b</mi> <mo>−</mo> <mi>d</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mi>r</mi> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>,</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\frac {\operatorname {d} N(t)}{\operatorname {d} t}}=bN(t)-dN(t)=(b-d)N(t)=rN(t),}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/130d5288a7969ee80c1cf07823c837d58d8c6e4c" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:48.986ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle {\frac {\operatorname {d} N(t)}{\operatorname {d} t}}=bN(t)-dN(t)=(b-d)N(t)=rN(t),}"></dd></dl> trong đó N là tổng số cá thể trong quần thể, b và d lần lượt là tốc độ sinh đẻ (birth) và tử vong (die) theo từng cá thể, và r là tốc độ (rate) thay đổi quần thể theo đầu người.<a href="#cite_note-Turchin01-52">[52]</a><a href="#cite_note-Vandermeer03-53">[53]</a> Nhờ sử dụng các kỹ thuật lập mô hình này, nguyên lý phát triển quần thể của Malthus sau đó được chuyển đổi thành một mô hình được có tên gọi là <a href="/wiki/H%C3%A0m_logistic" title="Hàm logistic">hàm logistic</a> của <a href="/w/index.php?title=Pierre_Fran%C3%A7ois_Verhulst&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre François Verhulst (trang không tồn tại)">Pierre Verhulst</a>: <dl><dd><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\frac {\operatorname {d} N(t)}{\operatorname {d} t}}=rN(t)-\alpha N(t)^{2}=rN(t)\left({\frac {K-N(t)}{K}}\right),}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">d</mi> <mo>⁡</mo> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">d</mi> <mo>⁡</mo> <mi>t</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mi>r</mi> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>−</mo> <mi>α</mi> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <msup> <mo stretchy="false">)</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> <mo>=</mo> <mi>r</mi> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>K</mi> <mo>−</mo> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> <mi>K</mi> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mo>,</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\frac {\operatorname {d} N(t)}{\operatorname {d} t}}=rN(t)-\alpha N(t)^{2}=rN(t)\left({\frac {K-N(t)}{K}}\right),}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e93f256e8e471902e53682bc4bfeafb2eb3c16f3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:50.34ex; height:6.343ex;" alt="{\displaystyle {\frac {\operatorname {d} N(t)}{\operatorname {d} t}}=rN(t)-\alpha N(t)^{2}=rN(t)\left({\frac {K-N(t)}{K}}\right),}"></dd></dl> trong đó N(t) là số lượng cá thể được đo bằng mật độ <a href="/wiki/Sinh_kh%E1%BB%91i_lo%C3%A0i" title="Sinh khối loài">sinh khối</a> dưới dạng hàm số thời gian, t, r là tốc độ (rate) thay đổi bình quân đầu người tối đa (thường được gọi là tốc độ tăng trưởng cấp số nhân) và <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \alpha }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>α</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \alpha }</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b79333175c8b3f0840bfb4ec41b8072c83ea88d3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.488ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle \alpha }"> là hệ số dân số thừa (đại diện cho mức giảm tốc độ tăng quần thế trên mỗi cá thể được thêm vào). Công thức luận rằng tốc độ thay đổi quy mô quần thể (<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mathrm {d} N(t)/\mathrm {d} t}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">d</mi> </mrow> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">d</mi> </mrow> <mi>t</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mathrm {d} N(t)/\mathrm {d} t}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b1ec6a8071e4a69463e3f1134fe690366f4670a4" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:9.3ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \mathrm {d} N(t)/\mathrm {d} t}">) sẽ phát triển để đạt đến trạng thái cân bằng, trong đó (<math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mathrm {d} N(t)/\mathrm {d} t=0}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">d</mi> </mrow> <mi>N</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>t</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">d</mi> </mrow> <mi>t</mi> <mo>=</mo> <mn>0</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mathrm {d} N(t)/\mathrm {d} t=0}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/637ea45212c6b30cc467b40b30ff87e670cb4176" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:13.561ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \mathrm {d} N(t)/\mathrm {d} t=0}">), khi tốc độ gia tăng và thừa dân cân bằng, <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle r/\alpha }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>r</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mi>α</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle r/\alpha }</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/966a8d657644b08232ad64efd6b563b69b6110f2" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:3.699ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle r/\alpha }"> . Một mô hình chung tương tự ổn định trạng thái cân bằng, <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle r/\alpha }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>r</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mi>α</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle r/\alpha }</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/966a8d657644b08232ad64efd6b563b69b6110f2" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:3.699ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle r/\alpha }"> hay K, được gọi là "sức chứa." Sinh thái học quần thể được xây dựng dựa trên những mô hình giới thiệu này để nắm rõ hơn về các quá trình nhân khẩu học trong quần thể nghiên cứu thực tế. Những loại dữ liệu thông dụng bao gồm <a href="/wiki/Chu_k%E1%BB%B3_s%E1%BB%91ng" title="Chu kỳ sống">chu kỳ sống</a>, <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%A9c_sinh_s%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sức sinh sản (trang không tồn tại)">sức sinh sản</a> và độ sinh tồn, những dữ liệu này được phân tích bằng các kỹ thuật toán học như <a href="/wiki/Ma_tr%E1%BA%ADn_(to%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc)" title="Ma trận (toán học)">cấu trúc ma trận</a>. Thông tin được sử dụng để quản lý quần thể động vật hoang dã và thiết lập hạn các cota thu hoạch.<a href="#cite_note-Vandermeer03-53">[53]</a><a href="#cite_note-Berryman92-54">[54]</a> Trong trường hợp các mô hình cơ bản là không đủ, các nhà sinh thái học có thể áp dụng những loại phương pháp thống kê khác nhau, chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=Ti%C3%AAu_ch%C3%AD_th%C3%B4ng_tin_Akaike&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiêu chí thông tin Akaike (trang không tồn tại)">tiêu chí thông tin Akaike</a>,<a href="#cite_note-Anderson00-55">[55]</a> hoặc sử dụng các mô hình có thể gây phức tạp về mặt toán học vì "nhiều giả thuyết cạnh tranh cùng lúc đối mặt với dữ liệu."<a href="#cite_note-Johnson04-56">[56]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Siêu_quần_thể_và_di_cư">Siêu quần thể và di cư</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Siêu quần thể và di cư”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Siêu quần thể và di cư">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Si%C3%AAu_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Siêu quần thể">Siêu quần thể</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_di_c%C6%B0" title="Động vật di cư">Động vật di cư</a></div> Khái niệm siêu quần thể được định nghĩa vào năm 1969<a href="#cite_note-Levins69-57">[57]</a> là "một quần thể của các quần thể bị tuyệt diệt cục bộ và tái định cư".<a href="#cite_note-Levins70-58">[58]</a>:105 Hệ sinh thái siêu quần thể là một cách tiếp cận thống kê thông dụng khác trong <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">nghiên cứu bảo tồn</a>.<a href="#cite_note-Smith05-59">[59]</a> Các mô hình siêu quần thể làm đơn giản hóa cảnh quan thành các đốm mang nhiều mức chất lượng khác nhau,<a href="#cite_note-Hanski98-60">[60]</a> còn các siêu quần thể được liên kết bởi tập tính di cư của sinh vật. Động vật di cư được phân biệt với các hình thức di chuyển khác vì nó liên quan đến sự khởi hành và trở về theo mùa của những cá thể từ một sinh cảnh.<a href="#cite_note-Nebel10-61">[61]</a> Di cư cũng là một hiện tượng ở cấp độ quần thể, vì theo sau các tuyến đường di cư là thực vật khi chúng chiếm giữ môi trường hậu băng hà phía bắc. Các nhà sinh thái học thực vật sử dụng những mẫu phấn hoa tích tụ và phân tầng trong vùng đất ngập nước để tái dựng thời gian thực vật di cư và phân tán so với khí hậu lịch sử và đương đại. Những tuyến di cư này liên quan đến mở rộng phạm vi khi quần thể thực vật mở rộng từ khu vực này sang khu vực khác. Có một phép phân loại di chuyển lớn hơn nữa, chẳng hạn như đi lại, kiếm ăn, tập tính trên cạn, ngừng sinh trưởng và phân bố. Phát tán thường được phân biệt với di cư vì nó liên quan đến di chuyển một đi không trở lại của các cá thể từ quần thể mới sinh của chúng sang một quần thể khác.<a href="#cite_note-Clark98-62">[62]</a><a href="#cite_note-Dingle96-63">[63]</a> Theo thuật ngữ siêu quần thể, các cá thể di cư được phân loại là loài di cư (khi chúng rời khỏi một khu vực) hoặc loài nhập cư (khi chúng tiến vào một khu vực), và các vị trí được phân loại là nguồn hoặc nơi cần. Vị trí là một thuật ngữ chung dùng để chỉ những nơi mà các nhà sinh thái học lấy mẫu quần thể, chẳng hạn như ao hoặc khu vực lấy mẫu xác định trong rừng. Đốm nguồn là vị trí sinh sản tạo ra nguồn cung cấp cá thể <a href="/w/index.php?title=Non_(sinh_v%E1%BA%ADt)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Non (sinh vật) (trang không tồn tại)">non</a> theo mùa di cư đến các vị trí đốm khác. Đốm nơi cần là vị trí không sinh sản chỉ nhận loài di cư; quần thể tại vị trí sẽ biến mất trừ khi được giải cứu bởi một đốm nguồn lân cận hoặc điều kiện môi trường trở nên thuận lợi hơn. Mô hình siêu quần thể đánh giá động lực của các đốm qua thời gian để giải đáp các câu hỏi tiềm năng về hệ sinh thái không gian và nhân khẩu học. Sinh thái của siêu quần thể là một quá trình tuyệt chủng và tái định cư. Các đốm nhỏ có chất lượng thấp hơn (ví dụ: nơi cần) được duy trì hoặc giải cứu bởi dòng loài nhập cư mới theo mùa. Một cấu trúc siêu quần thể động lực phát triển từ năm này qua năm khác, trong đó một số đốm là nơi cần trong những năm khô hạn và là nguồn khi điều kiện thuận lợi hơn. Các nhà sinh thái học sử dụng hỗn hợp mô hình máy tính và <a href="/w/index.php?title=Nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_th%E1%BB%B1c_%C4%91%E1%BB%8Ba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghiên cứu thực địa (trang không tồn tại)">nghiên cứu thực địa</a> để giải thích cấu trúc siêu quần thể.<a href="#cite_note-Hanski04-64">[64]</a><a href="#cite_note-MacKenzie06-65">[65]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_thái_quần_xã">Sinh thái quần xã</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Sinh thái quần xã”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái quần xã">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Male_Lion_and_Cub_Chitwa_South_Africa_Luca_Galuzzi_2004_edit1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Male_Lion_and_Cub_Chitwa_South_Africa_Luca_Galuzzi_2004_edit1.jpg/220px-Male_Lion_and_Cub_Chitwa_South_Africa_Luca_Galuzzi_2004_edit1.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Male_Lion_and_Cub_Chitwa_South_Africa_Luca_Galuzzi_2004_edit1.jpg/330px-Male_Lion_and_Cub_Chitwa_South_Africa_Luca_Galuzzi_2004_edit1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Male_Lion_and_Cub_Chitwa_South_Africa_Luca_Galuzzi_2004_edit1.jpg/440px-Male_Lion_and_Cub_Chitwa_South_Africa_Luca_Galuzzi_2004_edit1.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1333" /></a><figcaption>Tương tác giữa các loài như <a href="/wiki/S%C4%83n_m%E1%BB%93i" title="Săn mồi">săn mồi</a> là một khía cạnh quan trọng trong <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Quần xã sinh học">sinh thái quần xã</a>.</figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Quần xã sinh học">Quần xã sinh học</a></div> <div class="quotebox pullquote floatleft" style="width:25%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Sinh thái quần xã đánh giá cách mà những tương tác giữa các loài và môi trường của chúng tác động lên độ phong phú, phân bố và tính đa dạng của loài trong quần xã.</div> <cite class="left-aligned" style="">Johnson & Stinchcomb (2007)<a href="#cite_note-Johnson07-66">[66]</a>:250</cite> </div> Sinh thái quần xã là ngành nghiên cứu tương tác giữa một tập hợp loài sống trong cùng một khu vực địa lý. Các nhà sinh thái học quần xã nghiên cứu những yếu tố quyết định các mẫu và quy trình cho hai hoặc nhiều loài tương tác. Nghiên cứu về sinh thái quần xã có thể đo đếm tính <a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_lo%C3%A0i" title="Đa dạng loài">đa dạng loài</a> ở đồng cỏ liên quan đến độ phì nhiêu của đất. Ngành cũng có thể gồm phân tích động lực học của thú săn mồi-con mồi, sự cạnh tranh giữa các loài thực vật giống nhau hoặc tương tác lẫn nhau giữa cua và san hô. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_thái_hệ_sinh_thái">Sinh thái hệ sinh thái</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Sinh thái hệ sinh thái”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái hệ sinh thái">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái hệ sinh thái (trang không tồn tại)">Sinh thái hệ sinh thái</a></div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Những hệ sinh thái này (như ta có thể gọi chúng như vậy) thuộc nhiều loại và kích thước nhất. Chúng hình thành một thể loại trong vô số hệ thống vật chất của vũ trụ, trải rộng từ vũ trụ tổng quát xuống nguyên tử.</div> <cite class="left-aligned" style="">Tansley (1935)<a href="#cite_note-Tansley35-67">[67]</a>:299</cite> </div> Hệ sinh thái có thể là sinh cảnh trong các khu sinh học, tạo thành một tổng thể toàn diện và một hệ thống phản ứng năng động mang cả phức hợp vật lý và sinh học. Sinh thái hệ sinh thái là môn khoa học xác định dòng vật chất (ví dụ carbon, phosphor) giữa các vốn khác nhau (ví dụ: sinh khối cây, nguyên vật liệu hữu cơ của đất). Các nhà sinh thái hệ sinh thái cố xác định nguyên nhân cơ sở của những dòng chảy này. Nghiên cứu về hệ sinh thái hệ sinh thái có thể đo đếm <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%A3n_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%C6%A1_c%E1%BA%A5p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sản lượng sơ cấp (trang không tồn tại)">sản lượng sơ cấp</a> (g C/m^2) trong <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5t_ng%E1%BA%ADp_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Đất ngập nước">đất ngập nước</a> liên quan đến tốc độ phân hủy và tiêu thụ (g C/m^2/y). Điều này đòi hỏi vốn hiểu biết về mối liên hệ quần xã giữa thực vật (tức là sản lượng sơ cấp) và sinh vật phân hủy (ví dụ <a href="/wiki/N%E1%BA%A5m" title="Nấm">nấm</a> và vi khuẩn).<a href="#cite_note-Brinson81-68">[68]</a> Khái niệm cơ sở của một hệ sinh thái có thể bắt nguồn từ năm 1864 trong công trình đã xuất bản của <a href="/w/index.php?title=George_Perkins_Marsh&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Perkins Marsh (trang không tồn tại)">George Perkins Marsh</a> ("Man and Nature").<a href="#cite_note-Marsh64-69">[69]</a><a href="#cite_note-O'Neil01-70">[70]</a> Trong một hệ sinh thái, sinh vật được liên kết với thành phần vật lý và sinh học của môi trường mà chúng thích nghi.<a href="#cite_note-Tansley35-67">[67]</a> Hệ sinh thái là những hệ thống thích ứng phức tạp, trong đó tương tác của quá trình sống tạo thành các mô hình tự tổ chức trên nhiều quy mô thời gian và không gian.<a href="#cite_note-Levin98-71">[71]</a> Hệ sinh thái được phân loại rộng rãi là <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_tr%C3%AAn_c%E1%BA%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ sinh thái trên cạn (trang không tồn tại)">trên cạn</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_ng%E1%BB%8Dt" title="Hệ sinh thái nước ngọt">nước ngọt</a>, khí quyển hoặc <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_bi%E1%BB%83n" title="Hệ sinh thái biển">biển</a>. Những nét khác biệt bắt nguồn từ bản chất của các môi trường vật lý độc nhất, hình thành nên đa dạng sinh học trong mỗi môi trường. Một bổ sung gần đây cho sinh thái hệ sinh thái là <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_c%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ sinh thái công nghệ (trang không tồn tại)">hệ sinh thái công nghệ</a> chịu ảnh hưởng bởi hoặc chủ yếu là kết quả hoạt động của con người.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lưới_thức_ăn">Lưới thức ăn</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Lưới thức ăn”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lưới thức ăn">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Lưới thức ăn">Lưới thức ăn</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Chu%E1%BB%97i_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Chuỗi thức ăn">Chuỗi thức ăn</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chesapeake_Waterbird_Food_Web-vi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Chesapeake_Waterbird_Food_Web-vi.jpg/360px-Chesapeake_Waterbird_Food_Web-vi.jpg" decoding="async" width="360" height="299" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Chesapeake_Waterbird_Food_Web-vi.jpg/540px-Chesapeake_Waterbird_Food_Web-vi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f2/Chesapeake_Waterbird_Food_Web-vi.jpg 2x" data-file-width="565" data-file-height="470" /></a><figcaption>Tổng quát lưới thức ăn của các loài chim nước từ <a href="/wiki/V%E1%BB%8Bnh_Chesapeake" title="Vịnh Chesapeake">Vịnh Chesapeake</a>.</figcaption></figure> Một lưới thức ăn là <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%A1ng_l%C6%B0%E1%BB%9Bi_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mạng lưới sinh thái (trang không tồn tại)">mạng lưới sinh thái</a> nguyên mẫu. Thực vật thu thập <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Năng lượng Mặt Trời">năng lượng mặt trời</a> và dùng nó để tổng hợp <a href="/wiki/Monosaccharide" title="Monosaccharide">đường đơn</a> trong quá trình <a href="/wiki/Quang_h%E1%BB%A3p" title="Quang hợp">quang hợp</a>. Khi thực vật phát triển, chúng tích lũy chất dinh dưỡng và bị <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_c%E1%BB%8F" title="Động vật ăn cỏ">động vật ăn cỏ</a> tiêu thụ, rồi năng lượng được chuyển qua một chuỗi các sinh vật bằng cách tiêu thụ. Những con đường kiếm ăn tuyến tính rút gọn chuyển từ một <a href="/w/index.php?title=Lo%C3%A0i_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loài dinh dưỡng (trang không tồn tại)">loài dinh dưỡng</a> cơ bản đến loài tiêu thụ hàng đầu, được gọi là <a href="/wiki/Chu%E1%BB%97i_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Chuỗi thức ăn">chuỗi thức ăn</a>. Mô hình chuỗi thức ăn lồng ghép lớn hơn trong một quần xã sinh thái tạo nên một lưới thức ăn phức tạp. Lưới thức ăn là một loại <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_kh%C3%A1i_ni%E1%BB%87m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản đồ khái niệm (trang không tồn tại)">bản đồ khái niệm</a> hoặc một công cụ <a href="/wiki/Heuristic" title="Heuristic">tìm kiếm</a> được dùng để minh họa và nghiên cứu các con đường của dòng năng lượng và vật chất.<a href="#cite_note-O'Neill86-9">[9]</a><a href="#cite_note-Pimm02-72">[72]</a><a href="#cite_note-Pimm91-73">[73]</a> Lưới thức ăn thường bị hạn chế quan hệ với thế giới thực. Các phép đo thực nghiệm hoàn chỉnh thường bị giới hạn ở một sinh cảnh cụ thể, chẳng hạn như hang động hoặc ao, và những nguyên lý thu thập được từ các nghiên cứu <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_vi_m%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thế giới vi mô (trang không tồn tại)">vi mô hóa</a> lưới thức ăn được ngoại suy sang hệ thống lớn hơn.<a href="#cite_note-Worm03-74">[74]</a> Mối quan hệ nuôi ăn đòi hỏi phải nghiên cứu sâu rộng sang nội dung bản năng của sinh vật, làm khó khả năng giải mã hoặc các đồng vị ổn định có thể được sử dụng để truy dấu dòng chảy của chế độ dinh dưỡng và năng lượng thông qua lưới thức ăn.<a href="#cite_note-McCann07-75">[75]</a> Bất chấp những hạn chế này, lưới thức ăn vẫn là một công cụ có giá trị để nắm rõ sinh thái quần xã.<a href="#cite_note-Wilbur97-76">[76]</a> Lưới thức ăn thể hiện các nguyên lý của phát sinh sinh thái thông qua bản chất của mối quan hệ dinh dưỡng: một số loài có nhiều đường nuôi ăn yếu (ví dụ: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_t%E1%BA%A1p" title="Động vật ăn tạp">động vật ăn tạp</a>) trong khi một số loài chuyên biệt hơn thì ít đường kiếm ăn mạnh hơn (ví dụ: <a href="/wiki/S%C4%83n_m%E1%BB%93i" title="Săn mồi">loài săn mồi sơ cấp</a>). Những nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm xác định các mô hình đột sinh <a href="/wiki/Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Ngẫu nhiên">phi ngẫu nhiên</a> của số ít liên kết mạnh và nhiều liên kết yếu, giải thích cách mà quần xã sinh thái duy trì ổn định theo thời gian.<a href="#cite_note-Emmerson-77">[77]</a> Lưới thức ăn gồm các phân nhóm trong đó các thành viên trong quần xã được liên kết với nhau bằng tương tác mạnh, còn tương tác yếu xảy ra giữa các phân nhóm này. Điều này làm tăng tính ổn định của lưới thức ăn.<a href="#cite_note-Kraus03-78">[78]</a> Từng bước một, các đường hoặc quan hệ được vẽ ra cho đến khi minh họa ra một mạng lưới sự sống. <a href="#cite_note-Pimm91-73">[73]</a><a href="#cite_note-Egerton07b-79">[79]</a><a href="#cite_note-Shurin06-80">[80]</a><a href="#cite_note-Edwards83-81">[81]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bậc_dinh_dưỡng">Bậc dinh dưỡng</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Bậc dinh dưỡng”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bậc dinh dưỡng">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/B%E1%BA%ADc_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Bậc dinh dưỡng">Bậc dinh dưỡng</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:TrophicWeb-vi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/TrophicWeb-vi.jpg/450px-TrophicWeb-vi.jpg" decoding="async" width="450" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/TrophicWeb-vi.jpg/675px-TrophicWeb-vi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/TrophicWeb-vi.jpg/900px-TrophicWeb-vi.jpg 2x" data-file-width="3260" data-file-height="1350" /></a><figcaption>Một tháp dinh dưỡng (a) và một lưới thức ăn (b) minh họa <a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tương tác sinh học">mối quan hệ sinh thái</a> giữa các sinh vật điển hình của hệ sinh thái <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_b%E1%BA%AFc_b%C3%A1n_c%E1%BA%A7u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ sinh thái bắc bán cầu (trang không tồn tại)">bắc bán cầu</a> trên cạn. Tháp dinh dưỡng đại diện cho sinh khối (thường được đo bằng tổng trọng lượng khô) ở mỗi cấp độ. Thực vật nói chung có sinh khối lớn nhất. Tên của các thể loại dinh dưỡng được hiển thị ở bên phải của tháp. Một số hệ sinh thái (chẳng hạn như nhiều vùng đất ngập nước) không tổ chức theo một tháp chính xác, bởi vì thực vật thủy sinh không dồi dào nhiều như thực vật sống lâu trên cạn (ví dụ: cây gỗ). Tháp dinh dưỡng sinh thái thường là một trong ba loại: 1) tháp số lượng, 2) tháp sinh khối hoặc 3) tháp năng lượng.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a>:598</figcaption></figure> Một bậc dinh dưỡng (từ tiếng Hy Lạp troph, τροφή, trophē, có nghĩa là "thức ăn" hoặc "cho ăn") là "một nhóm sinh vật thu được phần lớn năng lượng đáng kể từ bậc liền kề thấp hơn (chiếu theo <a href="/wiki/Kim_t%E1%BB%B1_th%C3%A1p_sinh_th%C3%A1i" title="Kim tự tháp sinh thái">tháp sinh thái</a>) gần nguồn phi sinh học hơn."<a href="#cite_note-Hariston93-82">[82]</a>:383 Các liên kết trong lưới thức ăn chủ yếu liên quan tới quan hệ cho ăn hoặc <a href="/wiki/B%E1%BA%ADc_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Bậc dinh dưỡng">bậc dinh dưỡng</a> giữa các loài. Đa dạng sinh học trong hệ sinh thái có thể được tổ chức thành các tháp dinh dưỡng, trong đó chiều dọc biểu thị những mối quan hệ cho ăn ngày càng bị loại bỏ khỏi gốc của chuỗi thức ăn hướng tới các loài săn mồi hàng đầu, còn chiều ngang biểu thị <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%99_phong_ph%C3%BA_lo%C3%A0i_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BB%91i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Độ phong phú loài tương đối (trang không tồn tại)">độ phong phú</a> hoặc sinh khối ở mỗi cấp độ.<a href="#cite_note-Duffy07-83">[83]</a> Khi độ phong phú tương đối hoặc sinh khối của mỗi loài được sắp xếp theo bậc dinh dưỡng tương ứng, chúng sẽ tự nhiên sắp xếp thành một 'tháp số lượng'.<a href="#cite_note-Elton27-84">[84]</a> Các loài được phân loại rộng là <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật tự dưỡng">sinh vật tự dưỡng</a> (hoặc <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật tự dưỡng">vật sản lượng sơ cấp</a>), <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_d%E1%BB%8B_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật dị dưỡng">sinh vật dị dưỡng</a> (hoặc <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_ti%C3%AAu_th%E1%BB%A5" title="Sinh vật tiêu thụ">sinh vật tiêu thụ</a>) và <a href="/wiki/%C4%82n_m%C3%B9n_b%C3%A3" title="Ăn mùn bã">sinh vật ăn mảnh vụn</a> (hoặc <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_ph%C3%A2n_gi%E1%BA%A3i" title="Sinh vật phân giải">sinh vật phân hủy</a>). Sinh vật tự dưỡng là những sinh vật tự sản xuất thức ăn (sản xuất lớn hơn cả hô hấp) bằng quang hợp hoặc <a href="/wiki/H%C3%B3a_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p" title="Hóa tổng hợp">hóa tổng hợp</a>. Sinh vật dị dưỡng là sinh vật phải ăn sinh vật khác để lấy chất dinh dưỡng và năng lượng (hô hấp vượt quá sản xuất).<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a> Sinh vật dị dưỡng có thể được chia nhỏ thành các nhóm chức năng khác nhau, bao gồm <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_c%E1%BB%8F" title="Động vật ăn cỏ">sinh vật tiêu thụ chính</a> (động vật ăn cỏ thật sự), <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Lưới thức ăn">sinh vật tiêu thụ thứ cấp</a> (động vật săn mồi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_th%E1%BB%8Bt" title="Động vật ăn thịt">ăn thịt</a> chỉ ăn động vật ăn cỏ) và sinh vật tiêu thụ cấp ba (động vật ăn thịt ăn hỗn hợp động vật ăn cỏ và động vật ăn thịt).<a href="#cite_note-David03-85">[85]</a> Động vật ăn tạp không nằm gọn trong thể loại chức năng vì chúng ăn cả mô thực vật và động vật. Có ý kiến cho rằng động vật ăn tạp có ảnh hưởng chức năng lớn hơn dưới dạng loài săn mồi vì so với động vật ăn cỏ, chúng tương đối kém hiệu quả trong khâu chăn thả.<a href="#cite_note-Oksanen91-86">[86]</a> Bậc dinh dưỡng là một phần của quan điểm hệ thống <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%83_lu%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính thể luận (trang không tồn tại)">chính thể luận</a> hoặc <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ph%E1%BB%A9c_t%E1%BA%A1p" title="Hệ thống phức tạp">phức tạp</a> của hệ sinh thái.<a href="#cite_note-Loehle88-87">[87]</a><a href="#cite_note-Ulanowicz79-88">[88]</a> Mỗi bậc dinh dưỡng chứa các loài không liên quan được lập nhóm với nhau vì chúng có chung chức năng sinh thái, mang lại một cái nhìn vĩ mô về hệ thống.<a href="#cite_note-Li00-89">[89]</a> Trong khi khái niệm về bậc dinh dưỡng cung cấp cái nhìn sâu sắc về dòng năng lượng và kiểm soát lưới thức ăn từ trên xuống, nhưng nó lại gây rối bởi sự thịnh hành của loài ăn tạp trong hệ sinh thái thực. Điều này làm một số nhà sinh thái học "nhắc lại quan điểm cho rằng hẳn nhiên các loài tập hợp thành bậc dinh dưỡng đồng nhất, rời rạc là hư cấu."<a href="#cite_note-Polis96-90">[90]</a>:815 Tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng bậc dinh dưỡng thực sự có tồn tại, nhưng "xếp trên bậc dinh dưỡng của động vật ăn cỏ, lưới thức ăn được mô tả rõ hơn là một mạng lưới rối bời của các loài ăn tạp."<a href="#cite_note-Thompson07-91">[91]</a>:612 <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Loài_chủ_chốt">Loài chủ chốt</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Loài chủ chốt”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Loài chủ chốt">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Lo%C3%A0i_ch%E1%BB%A7_ch%E1%BB%91t" title="Loài chủ chốt">Loài chủ chốt</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sea_otters_holding_hands,_cropped.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Sea_otters_holding_hands%2C_cropped.jpg/220px-Sea_otters_holding_hands%2C_cropped.jpg" decoding="async" width="220" height="94" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Sea_otters_holding_hands%2C_cropped.jpg/330px-Sea_otters_holding_hands%2C_cropped.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Sea_otters_holding_hands%2C_cropped.jpg/440px-Sea_otters_holding_hands%2C_cropped.jpg 2x" data-file-width="978" data-file-height="418" /></a><figcaption><a href="/wiki/R%C3%A1i_c%C3%A1_bi%E1%BB%83n" title="Rái cá biển">Rái cá biển</a>, một ví dụ về loài chủ chốt.</figcaption></figure> Loài chủ chốt là một loài được kết nối với một số lượng lớn các loài không cân xứng khác trong <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Lưới thức ăn">lưới thức ăn</a>. Loài chủ chốt có mức sinh khối thấp hơn trong tháp dinh dưỡng so với vai trò quan trọng của chúng. Nhiều kết nối mà một loài chủ chốt nắm giữ tức là nó duy trì tổ chức và cấu trúc của toàn bộ các quần xã. Mất đi một loài chủ chốt dẫn đến một loạt các hiệu ứng thác chảy đột ngột (được gọi là thác dinh dưỡng) làm thay đổi động lực dinh dưỡng, các kết nối lưới thức ăn khác và có thể gây ra sự tuyệt chủng của những loài khác.<a href="#cite_note-Fisher06-92">[92]</a><a href="#cite_note-Libralato06-93">[93]</a> Thuật ngữ loài chủ chốt được Robert Paine đưa ra vào năm 1969 và có liên quan đến đặc điểm kiến trúc <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A1_%C4%91%E1%BB%89nh_v%C3%B2m_(ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đá đỉnh vòm (kiến trúc) (trang không tồn tại)">đá đỉnh vòm</a> vì việc xóa một loài chủ chốt có thể dẫn đến sự sụp đổ của quần xã giống như việc bỏ đá đỉnh vòm trong một vòm có thể dẫn đến mất tính ổn định của vòm.<a href="#cite_note-94">[94]</a> <a href="/wiki/R%C3%A1i_c%C3%A1_bi%E1%BB%83n" title="Rái cá biển">Rái cá biển</a> (Enhydra lutris) thường được xem là một ví dụ về loài chủ chốt vì chúng hạn chế mật độ <a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_gai" title="Cầu gai">cầu gai</a> ăn <a href="/wiki/B%E1%BB%99_T%E1%BA%A3o_b%E1%BA%B9" title="Bộ Tảo bẹ">tảo bẹ</a>. Nếu rái cá biển bị xóa khỏi hệ thống, cầu gai sẽ ăn cỏ cho đến khi các luống tảo bẹ biến mất, tác động đáng kể đến cấu trúc quần xã.<a href="#cite_note-Mills93-95">[95]</a> Ví dụ, nạn săn bắt rái cá biển được xem là nguyên nhân gián tiếp làm tuyệt chủng <a href="/wiki/B%C3%B2_bi%E1%BB%83n_Steller" title="Bò biển Steller">bò biển Steller</a> (Hydrodamalis gigas).<a href="#cite_note-Anderson95-96">[96]</a> Mặc dù khái niệm loài chủ chốt đã được sử dụng rộng như một công cụ <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">bảo tồn</a>, nhưng nó bị chỉ trích vì tính xác định kém từ lập trường hoạt động. Thật khó để xác định xem loài nào có thể nắm giữ vai trò chủ chốt trong mỗi hệ sinh thái bằng thực nghiệm. Ngoài ra, thuyết lưới thức ăn đề xuất rằng các loài chủ chốt có thể không phổ biến, vì vậy không rõ mẫu loài chủ chốt có thể được áp dụng chung như thế nào.<a href="#cite_note-Mills93-95">[95]</a><a href="#cite_note-Polis00-97">[97]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Độ_phức_tạp">Độ phức tạp</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Độ phức tạp”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Độ phức tạp">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_ph%E1%BB%A9c_t%E1%BA%A1p" title="Độ phức tạp">Độ phức tạp</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99t_sinh" title="Nguyên lý đột sinh">Nguyên lý đột sinh</a></div> Độ phức tạp được hiểu là một công sức tính điện toán lớn cần thiết để ghép nối nhiều phần tương tác vượt quá sức ghi nhớ lặp lại của tâm trí con người. Các mẫu hình đa dạng sinh học toàn cầu mang tính chất phức tạp. <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BB%A9c_h%E1%BB%A3p_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phức hợp sinh học (trang không tồn tại)">Phức hợp sinh học</a> này bắt nguồn từ tương tác giữa các quá trình sinh thái vận hành và ảnh hưởng đến các mẫu hình ở những quy mô khác nhau được phân loại lẫn nhau, chẳng hạn như khu vực chuyển tiếp hoặc <a href="/wiki/V%C3%B9ng_%C4%91%E1%BB%87m" title="Vùng đệm">vùng đệm</a> trải rộng các cảnh quan. Tính phức tạp bắt nguồn từ tương tác giữa các cấp độ tổ chức sinh học dưới dạng năng lượng, rồi vật chất được tích hợp vào những đơn vị lớn hơn đặt chồng lên những phần nhỏ hơn. "Những gì là tổng thể ở một cấp độ sẽ trở thành những bộ phận ở cấp độ cao hơn."<a href="#cite_note-Novikoff45-98">[98]</a>:209 Những mẫu quy mô nhỏ không nhất thiết phải giải thích hiện tượng quy mô lớn, nếu không được ghi lại trong biểu thức (do Aristotle đặt ra) 'tổng lớn hơn các phần'.<a href="#cite_note-Schneider01-99">[99]</a><a href="#cite_note-Molnar04-100">[100]</a><a href="#cnote_E">[E]</a> "Độ phức tạp trong sinh thái học có ít nhất sáu loại riêng biệt: không gian, thời gian, cấu trúc, quá trình, tập tính và hình học."<a href="#cite_note-Loehle04-101">[101]</a>:3 Từ những nguyên lý này, các nhà sinh thái học xác định những hiện tượng <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99t_sinh" title="Nguyên lý đột sinh">đột sinh</a> và <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%B1_t%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tự tổ chức (trang không tồn tại)">tự tổ chức</a> hoạt động ở các quy mô khác nhau tác động đến môi trường, từ phân tử đến khắp hành tinh và những điều này đòi hỏi các phép giải thích khác nhau ở mỗi <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A5p_%C4%91%E1%BB%99_t%C3%ADch_h%E1%BB%A3p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cấp độ tích hợp (trang không tồn tại)">cấp độ tích hợp</a>.<a href="#cite_note-Lovelock03-50">[50]</a><a href="#cite_note-Odum1977-102">[102]</a> Độ phức tạp sinh thái liên quan đến sức phục hồi động lực của hệ sinh thái chuyển đổi sang nhiều trạng thái ổn định đang dịch chuyển do các biến động ngẫu nhiên của lịch sử điều hướng.<a href="#cite_note-Holling01-11">[11]</a><a href="#cite_note-Carpenter01-103">[103]</a> Những nghiên cứu sinh thái dài hạn cung cấp các ghi chép theo dõi quan trọng để nắm rõ hơn về độ phức tạp và sức phục hồi của hệ sinh thái theo thời gian dài hơn và quy mô không gian rộng hơn. Những nghiên cứu này được quản lý bởi Mạng lưới sinh thái dài hạn quốc tế (LTER).<a href="#cite_note-urlWelcome_to_ILTER_–_ILTER-104">[104]</a> Thí nghiệm tồn tại lâu nhất là <a href="/w/index.php?title=Th%C3%AD_nghi%E1%BB%87m_c%E1%BB%8F_c%C3%B4ng_vi%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thí nghiệm cỏ công viên (trang không tồn tại)">Thí nghiệm cỏ công viên</a>, được khởi xướng vào năm 1856.<a href="#cite_note-Siverton06-105">[105]</a> Một ví dụ khác là <a href="/w/index.php?title=R%E1%BB%ABng_th%C3%AD_nghi%E1%BB%87m_Hubbard_Brook&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rừng thí nghiệm Hubbard Brook (trang không tồn tại)">nghiên cứu Hubbard Brook</a> bắt đầu đi vào hoạt động từ năm 1960.<a href="#cite_note-106">[106]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chính_thể_luận">Chính thể luận</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Chính thể luận”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chính thể luận">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%83_lu%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính thể luận (trang không tồn tại)">Chính thể luận</a></div> Chính thể luận (tiếng Anh: holism) vẫn là một phần quan trọng của nền tảng lý thuyết trong nghiên cứu sinh thái đương đại. Chính thể luận dùng để chỉ <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tổ chức sinh học">tổ chức sinh học</a> của sự sống <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng" title="Sinh học hệ thống">tự tổ chức</a> thành các lớp của toàn bộ hệ thống đột sinh hoạt động theo các đặc tính không rút gọn. Điều này có nghĩa là các mẫu bậc cao hơn của toàn bộ hệ thống chức năng (chẳng hạn như một <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">hệ sinh thái</a>) không thể dự đoán hoặc hiểu được bằng một phép cộng đơn giản các bộ phận.<a href="#cite_note-Liu09-107">[107]</a> "Những đặc tính mới xuất hiện do các thành phần tương tác với nhau, không phải do bản chất cơ sở của những thành phần bị thay đổi."<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a>:8 Nghiên cứu sinh thái cần phải chính thể trái ngược với <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_r%C3%BAt_g%E1%BB%8Dn" title="Chủ nghĩa rút gọn">chủ nghĩa rút gọn</a>.<a href="#cite_note-Levins80-38">[38]</a><a href="#cite_note-Odum1977-102">[102]</a><a href="#cite_note-Mikkelson10-108">[108]</a> Chính thể luận có ba ý nghĩa hoặc cách sử dụng khoa học đồng nhất với sinh thái học: 1) độ phức tạp cơ học của hệ sinh thái, 2) mô tả các mẫu hình trên thực tế theo thuật ngữ rút gọn số lượng, trong đó mối tương quan có thể được xác định nhưng cách nào nắm được về quan hệ nhân quả mà không cần liên hệ đến toàn bộ hệ thống, từ đó dẫn đến 3) một hệ thống phân cấp <a href="/wiki/Si%C3%AAu_h%C3%ACnh_h%E1%BB%8Dc" title="Siêu hình học">siêu hình</a>, theo đó mối quan hệ nhân quả của các hệ thống lớn hơn được hiểu mà không cần liên hệ đến các phần nhỏ hơn. Chính thể luận khoa học khác với <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_th%E1%BA%A7n_b%C3%AD" title="Chủ nghĩa thần bí">chủ nghĩa thần bí</a> mà cả hai có cùng thuật ngữ. Một ví dụ về chính thể siêu hình được xác định theo xu hướng tăng độ dày bên ngoài vỏ của các loài khác nhau. Lý do tăng độ dày có thể được hiểu nhờ tham khảo nguyên lý chọn lọc tự nhiên thông qua ăn thịt mà không cần tham khảo hoặc hiểu đặc tính <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân tử sinh học">phân tử sinh học</a> của lớp vỏ bên ngoài.<a href="#cite_note-Wilson88-109">[109]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Quan_hệ_với_tiến_hóa">Quan hệ với tiến hóa</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Quan hệ với tiến hóa”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quan hệ với tiến hóa">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học tiến hóa (trang không tồn tại)">Sinh thái học tiến hóa</a></div> Sinh thái học và sinh học tiến hóa được xem là các phân ngành chị em của khoa học sự sống. <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">Chọn lọc tự nhiên</a>, <a href="/wiki/Chu_k%E1%BB%B3_s%E1%BB%91ng" title="Chu kỳ sống">lịch sử sự sống</a>, <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">phát triển</a>, <a href="/wiki/Th%C3%ADch_nghi" title="Thích nghi">thích nghi</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Quần thể (sinh học)">quần thể</a> và <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n" title="Di truyền">di truyền</a> là những ví dụ về khái niệm đều xâu chuỗi đến thuyết sinh thái học và tiến hóa. Ví dụ, những đặc điểm hình thái, tập tính và di truyền có thể được lập bản đồ trên cây tiến hóa để nghiên cứu lịch sử phát triển của một loài liên quan đến chức năng và vai trò của chúng trong các hoàn cảnh sinh thái khác nhau. Trong khuôn khổ này, công cụ phân tích của các nhà sinh thái học và tiến hóa học chồng chéo lên nhau khi họ tổ chức, phân loại và khám phá sự sống thông qua những nguyên lý hệ thống chung, chẳng hạn như <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phát sinh chủng loại học">phát sinh loài</a> hoặc <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_Linnaean&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phân loại Linnaean (trang không tồn tại)">hệ thống phân loại Linnaean</a>.<a href="#cite_note-Miles93-110">[110]</a> Hai phân ngành này thường xuất hiện cùng nhau, chẳng hạn như trong nhan đề của tạp chí <a href="/wiki/Trends_(t%E1%BA%ADp_san)" title="Trends (tập san)">Trends in Ecology and Evolution</a>.<a href="#cite_note-TREE-111">[111]</a> Không có ranh giới rõ ràng nào giữa hệ sinh thái và tiến hóa, chúng khác nhau nhiều hơn trong những mảng ứng dụng trọng tâm của mỗi ngành. Cả hai phân ngành khám phá và giải thích các đặc tính và quy trình đột sinh và độc nhất hoạt động trên các quy mô tổ chức theo không gian hoặc thời gian khác nhau.<a href="#cite_note-Levins80-38">[38]</a><a href="#cite_note-Lovelock03-50">[50]</a> Trong lúc ranh giới giữa sinh thái học và tiến hóa không phải lúc nào cũng rõ ràng, nhưng các nhà sinh thái học nghiên cứu những yếu tố phi sinh học và sinh học tác động đến quá trình tiến hóa,<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a><a href="#cite_note-Ricklefs96-113">[113]</a> còn tiến hóa có thể xảy đến nhanh chóng trong giai đoạn sinh thái ngắn nhất là một thế hệ.<a href="#cite_note-114">[114]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_thái_học_tập_tính">Sinh thái học tập tính</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Sinh thái học tập tính”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái học tập tính">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh" title="Sinh thái học tập tính">Sinh thái học tập tính</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chameleon_spectra-vi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Chameleon_spectra-vi.jpg/350px-Chameleon_spectra-vi.jpg" decoding="async" width="350" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Chameleon_spectra-vi.jpg/525px-Chameleon_spectra-vi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Chameleon_spectra-vi.jpg/700px-Chameleon_spectra-vi.jpg 2x" data-file-width="4148" data-file-height="2100" /></a><figcaption>Biểu đồ xã hội và biến đổi màu sắc ở các loài <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_T%E1%BA%AFc_k%C3%A8_hoa" title="Họ Tắc kè hoa">tắc kè hoa</a> thích nghi khác nhau (Bradypodion). Tắc kè hoa thay đổi màu da để phù hợp với hoàn cảnh như một cơ chế bảo vệ tập tính và còn sử dụng màu sắc để giao tiếp với các thành viên khác trong loài, chẳng hạn như loài ưu thế (trái) so với loài phục tùng (phải) được thể hiện trong ba loài (A-C) ở trên.<a href="#cite_note-Stuart-Fox08-115">[115]</a></figcaption></figure> Tất cả sinh vật đều có thể bộc lộ tập tính. Ngay cả thực vật cũng thể hiện tập tính phức tạp, bao gồm trí nhớ và giao tiếp.<a href="#cite_note-Karban08-116">[116]</a> Sinh thái học tập tính là ngành nghiên cứu về tập tính của một sinh vật trong môi trường của nó cùng ý nghĩa sinh thái và tiến hóa của loài ấy. Tập tính học là ngành nghiên cứu về chuyển động hoặc tập tính có thể quan sát được ở động vật. Môn này có thể gồm các cuộc điều tra nghiên cứu về <a href="/wiki/Tinh_tr%C3%B9ng" title="Tinh trùng">tinh trùng</a> di động của thực vật, <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_ph%C3%B9_du" title="Thực vật phù du">thực vật phù du</a> di động, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_ph%C3%B9_du" title="Động vật phù du">động vật phù du</a> bơi về phía trứng cái, nuôi cấy nấm của <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%8D_g%E1%BA%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bọ gạo (trang không tồn tại)">bọ gạo</a>, điệu giao phối của <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%B3_%C4%91u%C3%B4i" title="Bộ Có đuôi">kỳ nhông</a> hoặc những cuộc tụ tập xã hội của <a href="/wiki/Amip" title="Amip">amip</a>.<a href="#cite_note-Tinbergen63-117">[117]</a><a href="#cite_note-Hamner85-118">[118]</a><a href="#cite_note-Strassmann00-119">[119]</a><a href="#cite_note-Sakurai85-120">[120]</a><a href="#cite_note-Anderson61-121">[121]</a> Thích nghi là khái niệm thống nhất trọng tâm trong môn sinh thái học tập tính.<a href="#cite_note-122">[122]</a> Các tập tính có thể được ghi chép dưới dạng tính trạng và được di truyền theo cách của màu mắt và màu tóc. Tập tính có thể tiến hóa bằng phương pháp chọn lọc tự nhiên dưới dạng tính trạng thích nghi, mang lại những tiện ích chức năng làm tăng khả năng sinh sản.<a href="#cite_note-Gould82-123">[123]</a><a href="#cite_note-Wilson00-124">[124]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Common_jassid_nymphs_and_ants02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Common_jassid_nymphs_and_ants02.jpg/170px-Common_jassid_nymphs_and_ants02.jpg" decoding="async" width="170" height="255" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Common_jassid_nymphs_and_ants02.jpg/255px-Common_jassid_nymphs_and_ants02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Common_jassid_nymphs_and_ants02.jpg/340px-Common_jassid_nymphs_and_ants02.jpg 2x" data-file-width="1067" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Quan hệ hỗ trợ: <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_R%E1%BA%A7y_xanh" title="Họ Rầy xanh">Rầy lá</a> (Eurymela fenestrata) được <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_%C4%83n_th%E1%BB%8Bt" title="Kiến ăn thịt">kiến</a> (ridomyrmex purpureus) bảo vệ trong mối quan hệ <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_h%E1%BB%97_sinh" class="mw-redirect" title="Thuyết hỗ sinh">hỗ trợ</a>. Kiến bảo vệ rầy khỏi những loài săn mồi và kích thích rầy ăn; đổi lại, rầy ăn thực vật tiết ra dịch mật từ hậu môn của chúng, cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho kiến đang chăm sóc.<a href="#cite_note-Eastwood04-125">[125]</a></figcaption></figure> Tương tác giữa loài săn mồi và con mồi là khái niệm mở đầu cho các nghiên cứu về lưới thức ăn cũng như sinh thái học tập tính.<a href="#cite_note-Ives04-126">[126]</a> Loài con mồi có thể biểu hiện những kiểu thích nghi tập tính khác nhau đối với loài săn mồi, chẳng hạn như tránh, chạy trốn hoặc phòng vệ. Nhiều loài con mồi phải đối mặt với nhiều con săn mồi khác biệt về mức độ nguy hiểm. Để thích nghi với môi trường của chúng và đối mặt với mối đe dọa bị săn đuổi, sinh vật phải cân bằng quỹ năng lượng khi chúng đầu tư vào các khía cạnh khác nhau trong lịch sử sự sống của chúng, chẳng hạn như phát triển, kiếm ăn, giao phối, giao tiếp xã hội hoặc thay đổi sinh cảnh. Các giả thuyết được đặt ra trong sinh thái học tập tính thường dựa trên những nguyên lý thích nghi về bảo tồn, tối ưu hóa hoặc hiệu quả.<a href="#cite_note-Begon05-35">[35]</a><a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a><a href="#cite_note-Krebs93-127">[127]</a> Ví dụ: "giả thuyết tránh loài săn mồi nhạy cảm với mối đe dọa dự đoán rằng con mồi nên đánh giá mức độ đe dọa của những loài săn mồi khác nhau và phù hợp với tập tính của chúng theo mức độ rủi ro hiện tại"<a href="#cite_note-Webb10-128">[128]</a> hoặc "<a href="/w/index.php?title=V%C3%B9ng_s%C4%83n_%C4%91u%E1%BB%95i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vùng săn đuổi (trang không tồn tại)">khoảng cách bắt đầu săn đuổi</a> lý tưởng xảy ra khi thể lực dự kiến sau khi chạm trán đạt mức tối đa, phụ thuộc vào thể lực đầu tiên của con mồi, lợi ích có được nhờ không bỏ trốn, phí năng lượng để bỏ trốn và tổn thất thể lực dự kiến bởi rủi ro bị săn mồi."<a href="#cite_note-Cooper10-129">[129]</a> Những màn <a href="/wiki/Khoe_m%E1%BA%BD" title="Khoe mẽ">khoe mẽ</a> và tư thế tình dục phức tạp được bắt gặp trong sinh thái học tập tính của động vật. Ví dụ, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_thi%C3%AAn_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Họ Chim thiên đường">chim thiên đường</a> hót và khoe mẽ những món đồ trang trí phức tạp trong quá trình <a href="/wiki/Ve_v%C3%A3n" class="mw-redirect" title="Ve vãn">ve vãn</a>. Những màn khoe mẽ này phục vụ mục đích kép là báo hiệu những cá thể khỏe mạnh hoặc giỏi thích nghi và mang gen mong muốn. Các màn khoe mẽ được thúc đẩy bởi <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_gi%E1%BB%9Bi_t%C3%ADnh" title="Chọn lọc giới tính">chọn lọc giới tính</a> như để quảng cáo về chất lượng tính trạng giữa <a href="/wiki/Ve_v%C3%A3n" class="mw-redirect" title="Ve vãn">những loài ve vãn</a>.<a href="#cite_note-Kodric-Brown84-130">[130]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_thái_học_nhận_thức">Sinh thái học nhận thức</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Sinh thái học nhận thức”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái học nhận thức">sửa mã nguồn</a>]</div> Sinh thái học nhận thức tổng hợp lý thuyết và các quan sát từ <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học tiến hóa (trang không tồn tại)">sinh thái học tiến hóa</a> và <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BA%A7n_kinh" title="Khoa học thần kinh">sinh học thần kinh</a> (chủ yếu là <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_nh%E1%BA%ADn_th%E1%BB%A9c" title="Khoa học nhận thức">khoa học nhận thức</a>), nhằm nắm rõ tác động mà tương tác của động vật với sinh cảnh gây ra lên những hệ thống nhận thức của chúng và cách mà các hệ thống ấy hạn chế tập tính trong khuôn khổ sinh thái học và tiến hóa.<a href="#cite_note-Palacios-131">[131]</a> "Tuy nhiên, cho đến gần đây, các nhà khoa học nhận thức không để tâm đầy đủ đến thực tế cơ bản rằng những đặc tính nhận thức đã phát triển trong môi trường tự nhiên cụ thể. Với việc đánh giá áp lực lựa chọn trên nhận thức, sinh thái học nhận thức có thể đóng góp gắn kết trí tuệ cho nghiên cứu nhận thức đa ngành."<a href="#cite_note-Dukas-132">[132]</a><a href="#cite_note-Dukas2-133">[133]</a> Là một ngành nghiên cứu liên quan đến 'móc nối' hoặc tương tác giữa sinh vật và môi trường, sinh thái học nhận thức có liên quan mật thiết với <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_th%E1%BB%B1c_thi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa thực thi (trang không tồn tại)">thuyết thực thi</a>,<a href="#cite_note-Palacios-131">[131]</a> lĩnh vực dựa trên quan điểm rằng "...chúng ta phải xem sinh vật và môi trường gắn kết với nhau theo đặc điểm kỹ thuật và chọn lọc có đi có lại..."<a href="#cite_note-Varela-134">[134]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_thái_học_xã_hội">Sinh thái học xã hội</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Sinh thái học xã hội”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái học xã hội">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học xã hội (trang không tồn tại)">Sinh thái học xã hội</a></div> Những tập tính sinh thái-xã hội đáng chú ý ở <a href="/wiki/Eusociality" title="Eusociality">côn trùng xã hội</a>, <a href="/w/index.php?title=M%E1%BB%91c_nh%E1%BA%A7y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mốc nhầy (trang không tồn tại)">mốc nhầy</a>, <a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BB%87n_x%C3%A3_h%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhện xã hội (trang không tồn tại)">nhện xã hội</a>, <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Xã hội">xã hội nhân loại</a> và <a href="/wiki/Chu%E1%BB%99t_d%C5%A9i_tr%E1%BB%A5i_l%C3%B4ng" title="Chuột dũi trụi lông">chuột dũi trụi lông</a>, nơi <a href="/wiki/Eusociality" title="Eusociality">xã hội ưu tú</a> đã phát triển. Những tập tính xã hội gồm các tập tính có lợi lẫn nhau giữa dòng dõi và bạn cùng tổ<a href="#cite_note-Strassmann00-119">[119]</a><a href="#cite_note-Wilson00-124">[124]</a><a href="#cite_note-Sherman95-135">[135]</a> và phát triển từ chọn lọc dòng dõi và nhóm. <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_theo_d%C3%B2ng_d%C3%B5i" title="Chọn lọc theo dòng dõi">Chọn lọc dòng dõi</a> giải thích lòng vị tha thông qua mối quan hệ di truyền, theo đó một tập tính tha mồi dẫn đến cái chết được đền đáp bằng việc các bản sao di truyền sống sót được phân bộ cùng các dòng dõi sót lại. Những con côn trùng xã hội, gồm <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn" title="Kiến">kiến</a>, <a href="/wiki/Ong" title="Ong">ong</a> và <a href="/wiki/T%C3%B2_v%C3%B2" title="Tò vò">tò vò</a> là các nghiên cứu nổi tiếng nhất về kiểu quan hệ này vì những con ong mật đực là <a href="/wiki/Nh%C3%A2n_b%E1%BA%A3n_v%C3%B4_t%C3%ADnh" title="Nhân bản vô tính">những bản sao</a> chung lớp hóa trang di truyền như mọi con đực khác trong đàn.<a href="#cite_note-Wilson00-124">[124]</a> Ngược lại, <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_nh%C3%B3m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chọn lọc nhóm (trang không tồn tại)">những loài theo chọn lọc nhóm</a> tìm thấy các ví dụ về lòng vị tha giữa những loài dòng dõi không di truyền và giải thích điều này thông qua hành động chọn lọc trên nhóm; theo đó, điều trên trở thành chọn lọc có lợi dành cho các nhóm nếu các thành viên của nhóm thể hiện những tập tính tha mồi cho nhau. Các nhóm chủ yếu gồm các thành viên tha mồi ưu thế tốt hơn các nhóm có các thành viên đa phần là ích kỷ.<a href="#cite_note-Wilson00-124">[124]</a><a href="#cite_note-Wilson07-136">[136]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đồng_tiến_hóa">Đồng tiến hóa</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Đồng tiến hóa”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đồng tiến hóa">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Đồng tiến hóa">Đồng tiến hóa</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bombus_6867.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Bombus_6867.JPG/220px-Bombus_6867.JPG" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Bombus_6867.JPG 1.5x" data-file-width="298" data-file-height="207" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ong_ngh%E1%BB%87" title="Ong nghệ">Ong nghệ</a> và <a href="/wiki/Hoa" title="Hoa">những bông hoa</a> mà chúng <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5_ph%E1%BA%A5n" title="Thụ phấn">thụ phấn</a> đã đồng tiến hóa để cả hai phụ thuộc vào nhau để sinh tồn.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Parasitismus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Parasitismus.jpg/170px-Parasitismus.jpg" decoding="async" width="170" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Parasitismus.jpg/255px-Parasitismus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Parasitismus.jpg/340px-Parasitismus.jpg 2x" data-file-width="1296" data-file-height="1442" /></a><figcaption>Ký sinh: Một con <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_H%C3%ACnh_nh%E1%BB%87n" title="Lớp Hình nhện">nhện</a> chàng say bị <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%A1t_b%E1%BB%A5i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mạt bụi (trang không tồn tại)">mạt bụi</a> ký sinh. Nhện chàng say đang bị tiêu thụ, trong khi mạt bụi hưởng lợi từ việc đi lại và kiếm ăn từ vật chủ của chúng.</figcaption></figure> Tương tác sinh thái có thể được phân loại chung thành mối quan hệ <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_ch%E1%BB%A7" title="Vật chủ">vật chủ</a> và cộng tác. Một vật chủ là một thực thể bất kỳ chứa chấp một thực thể khác được gọi là đối tác.<a href="#cite_note-Page91-137">[137]</a> Mối quan hệ tương tác giữa hai hay nhiều loài trong đó ít nhất không có loài nào bị hại (gồm cả <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_sinh" title="Cộng sinh">cộng sinh</a> – hai loài cùng có lợi gắn bó chặt chẽ với nhau, <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_sinh" title="Hội sinh">hội sinh</a> – một loài có lợi, loài kia không có lợi cũng không bị hại và hợp tác – hai loài có lợi nhưng không gắn bó chặt chẽ) được gọi là quan hệ <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_h%E1%BB%97_sinh" class="mw-redirect" title="Thuyết hỗ sinh">hỗ trợ</a>. Những ví dụ về quan hệ hỗ trợ gồm có <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%E1%BB%93ng_n%E1%BA%A5m" title="Kiến trồng nấm">kiến trồng nấm</a> sử dụng cộng sinh nông nghiệp, vi khuẩn sống trong ruột côn trùng và các sinh vật khác, phức hợp thụ phấn của <a href="/w/index.php?title=T%C3%B2_v%C3%B2_c%C3%A2y_sung&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tò vò cây sung (trang không tồn tại)">tò vò cây sung</a> và <a href="/wiki/Prodoxidae" title="Prodoxidae">bướm yucca</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_y" title="Địa y">địa y</a> với nấm và <a href="/wiki/T%E1%BA%A3o" title="Tảo">tảo</a> quang hợp, và <a href="/wiki/San_h%C3%B4" title="San hô">san hô</a> với tảo quang hợp.<a href="#cite_note-Herre99-138">[138]</a><a href="#cite_note-Gilbert90-139">[139]</a> Nếu có một liên kết vật lý giữa vật chủ và đối tác, mối quan hệ đó được gọi là <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_sinh" title="Cộng sinh">cộng sinh</a>. Ví dụ, khoảng 60% tổng số thực vật có mối quan hệ cộng sinh với <a href="/w/index.php?title=Arbuscular_mycorrhiza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arbuscular mycorrhiza (trang không tồn tại)">nấm rễ có đầu</a> sống trong rễ của chúng, lập thành một mạng lưới trao đổi carbohydrate để đổi lấy <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Chất dinh dưỡng">chất dinh dưỡng khoáng</a>.<a href="#cite_note-Kiers06-140">[140]</a> Quan hệ hỗ trợ gián tiếp diễn ra khi các sinh vật sống tách biệt. Ví dụ, cây gỗ sống ở các vùng xích đạo của hành tinh cung cấp oxy vào bầu khí quyển để duy trì sự sống của các loài sống ở những vùng cực xa xôi của hành tinh. Mối quan hệ này được gọi là <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_sinh" title="Hội sinh">hội sinh</a> vì nhiều loài khác hưởng lợi của không khí sạch mà không mất chi phí hay gây hại cho cây cung cấp oxy.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a><a href="#cite_note-141">[141]</a> Nếu đối tác hưởng lợi còn vật chủ chịu tổn thất, mối quan hệ này được gọi là <a href="/wiki/K%C3%BD_sinh" title="Ký sinh">ký sinh</a>. Mặc dù vật ký sinh áp đặt chi phí cho vật chủ của chúng (ví dụ, thông qua tổn thất cho cơ quan sinh sản hoặc <a href="/wiki/Ch%E1%BB%93i_m%E1%BA%A7m" class="mw-redirect" title="Chồi mầm">chồi mầm</a> của chúng, từ chối dịch vụ của đối tác có lợi), tác động thuần của chúng lên sức khỏe của vật chủ không nhất thiết là tiêu cực và do đó trở nên khó đoán.<a href="#cite_note-Bronstein01-142">[142]</a><a href="#cite_note-Irwin10-143">[143]</a> Đồng tiến hóa cũng bị điều khiển bởi cạnh tranh giữa các loài hoặc giữa các thành viên cùng loài dưới dạng quan hệ đối kháng (gồm cạnh tranh – ít nhất một loài bị hại, sinh vật ăn sinh vật, ký sinh và ức chế cảm nhiễm – một loài vô tình tiết chất ức chế loài khác), chẳng hạn như các loài cỏ tranh nhau không gian phát triển. Ví dụ, <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_Ho%C3%A0ng_h%E1%BA%ADu_%C4%90%E1%BB%8F" title="Giả thuyết Hoàng hậu Đỏ">Thuyết Hoàng hậu Đỏ</a> cho rằng vật ký sinh theo dõi và chuyên hóa các hệ thống bảo vệ di truyền phổ biến tại địa phương của vật chủ, điểu khiển tiến hóa của sinh sản hữu tính để đa dạng hóa khách hàng di truyền của quần thể phản ứng trước áp lực đối kháng.<a href="#cite_note-Boucher82-144">[144]</a><a href="#cite_note-King09-145">[145]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Địa_lý_sinh_học">Địa lý sinh học</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Địa lý sinh học”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Địa lý sinh học">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">Địa lý sinh học</a></div> Địa lý sinh học (kết hợp giữa sinh học và địa lý) là môn nghiên cứu so sánh về phân bố địa lý của sinh vật và sự tiến hóa tương ứng ở đặc tính của chúng trong không gian và thời gian.<a href="#cite_note-Parenti90-146">[146]</a> <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A1p_ch%C3%AD_%C4%90%E1%BB%8Ba_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tạp chí Địa sinh học (trang không tồn tại)">Journal of Biogeography</a> (tập san địa lý sinh học) ra đời vào năm 1974.<a href="#cite_note-JBiog-147">[147]</a> Địa lý sinh học và sinh thái học có chung nhiều nguồn gốc nguyên lý. Ví dụ, <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc_%C4%91%E1%BA%A3o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa lý sinh học đảo (trang không tồn tại)">thuyết địa lý sinh học đảo</a> (do Robert MacArthur và <a href="/wiki/E._O._Wilson" title="E. O. Wilson">Edward O. Wilson</a> xuất bản năm 1967)<a href="#cite_note-MacArthur67-148">[148]</a> được xem là một trong những cơ sở của thuyết sinh thái.<a href="#cite_note-Wiens04-149">[149]</a> Địa lý sinh học có một lịch sử lâu đời trong các môn khoa học tự nhiên liên quan đến phân bố một phần của thực vật và động vật. Sinh thái học và tiến hóa cung cấp phạm vi giải thích cho các nghiên cứu địa lý sinh học.<a href="#cite_note-Parenti90-146">[146]</a> Những mẫu hình địa lý sinh học ra đời từ các quá trình sinh thái tác động đến phân bố phạm vi, chẳng hạn như <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_di_c%C6%B0" title="Động vật di cư">di cư</a> và <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_t%C3%A1n_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát tán sinh học (trang không tồn tại)">phân tán</a>;<a href="#cite_note-Wiens04-149">[149]</a> và từ các quá trình lịch sử chia cắt quần thể hoặc loài thành những khu vực khác nhau. Những quá trình địa lý sinh học dẫn tới sự phân chia loài tự nhiên, mà từ đấy giải thích đa phần phân bố hiện đại của khu hệ sinh vật trên Trái Đất. Sự phân chia các chuỗi thế hệ trong loài được gọi là <a href="/wiki/H%C3%ACnh_th%C3%A0nh_lo%C3%A0i_kh%C3%A1c_v%C3%B9ng" title="Hình thành loài khác vùng">hình thành loài khác vùng</a> và đây là một phân ngành của địa lý sinh học.<a href="#cite_note-Morrone95-150">[150]</a> Còn có những ứng dụng thực tế của lĩnh vực địa lý sinh học liên quan đến các hệ thống và quá trình sinh thái. Ví dụ, phạm vi và phân bố của đa dạng sinh học và các loài xâm lấn phản ứng trước biến đổi khí hậu là một mối lo ngại nghiêm trọng và lĩnh vực nghiên cứu tích cực trong bối cảnh <a href="/wiki/%E1%BA%A4m_l%C3%AAn_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u" class="mw-redirect" title="Ấm lên toàn cầu">ấm lên toàn cầu</a>.<a href="#cite_note-Svennin08-151">[151]</a><a href="#cite_note-Landhäusser09-152">[152]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Thuyết_chọn_lọc_r/K">Thuyết chọn lọc r/K</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Thuyết chọn lọc r/K”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thuyết chọn lọc r/K">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_r/K" title="Lý thuyết chọn lọc r/K">Lý thuyết chọn lọc r/K</a></div> Một khái niệm sinh thái quần thể là thuyết chọn lọc r/K,<a href="#cnote_D">[D]</a> một trong những mô hình dự đoán đầu tiên trong sinh thái học được dùng để giải thích <a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết lịch sử sự sống (trang không tồn tại)">tiến hóa trong lịch sử sự sống</a>. Tiền đề đằng sau mô hình chọn lọc r/K là những áp lực của chọn lọc tự nhiên thay đổi theo <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%99_d%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Mật độ dân số">mật độ dân số</a>. Ví dụ, khi một hòn đảo lần đầu có sinh vật đến ở thì mật độ cá thể thấp. Sự tăng trưởng quy mô quần thể đầu tiên không bị sự cạnh tranh hạn chế, để lại <a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_s%E1%BB%91ng" title="Nguồn sống">nguồn sống</a> dồi dào để phát triển dân số nhanh chóng. Những giai đoạn đầu của <a href="/wiki/T%C4%83ng_d%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Tăng dân số">quá trình tăng dân số</a> này trải qua tác động của chọn lọc tự nhiên không phụ thuộc vào mật độ, được gọi là chọn lọc r. Khi quần thể trở nên đông đúc hơn, nó sẽ đạt đến sức chịu tải của hòn đảo, do đó buộc các cá thể phải cạnh tranh gay gắt hơn với ít nguồn sống sẵn có hơn. Dưới điều kiện đông đúc, quần thể trải qua các tác động của chọn lọc tự nhiên phụ thuộc vào mật độ, được gọi là chọn lọc K.<a href="#cite_note-Reznick02-153">[153]</a> Trong mô hình chọn lọc r/K, biến số đầu tiên r là tốc độ gia tăng tự nhiên nội tại của quy mô quần thể, còn biến thứ hai K là sức chịu tải của quần thể.<a href="#cite_note-Begon05-35">[35]</a> Các loài khác nhau phát triển những chiến lược lịch sử sự sống khác nhau kéo dài liên tục giữa hai tác động chọn lọc này. Một loài chọn lọc r là loài có tốc độ sinh sản cao, mức đầu tư của phụ huynh thấp và tốc độ tử vong cao trước khi các cá thể trưởng thành. Sự tiến hóa ủng hộ tốc độ <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%A9c_sinh_s%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sức sinh sản (trang không tồn tại)">sức sinh sản</a> cao ở các loài chọn lọc r. Nhiều loại côn trùng và <a href="/wiki/Lo%C3%A0i_x%C3%A2m_l%E1%BA%A5n" title="Loài xâm lấn">loài xâm lấn</a> thể hiện <a href="/wiki/T%C3%ADnh_tr%E1%BA%A1ng" title="Tính trạng">các tính trạng</a> chọn lọc r. Ngược lại, một loài chọn lọc K có tốc độ sức sinh sản thấp, mức độ đầu tư cao của phụ huynh vào con non và tốc độ tử vong thấp khi các cá thể trưởng thành. Con người và voi là những ví dụ về các loài thể hiện tính trạng chọn lọc K, gồm tuổi thọ và hiệu quả trong việc chuyển đổi nhiều nguồn sống hơn thành ít lứa đẻ hơn.<a href="#cite_note-MacArthur67-148">[148]</a><a href="#cite_note-Pianka72-154">[154]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sinh_thái_học_phân_tử">Sinh thái học phân tử</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Sinh thái học phân tử”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái học phân tử">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học phân tử (trang không tồn tại)">Sinh thái học phân tử</a></div> Mối quan hệ mật thiết giữa sinh thái học và di truyền có mặt trước khi các kỹ thuật phân tích phân tử hiện đại ra đời. Nghiên cứu sinh thái phân tử trở nên khả thi hơn với sự phát triển của các công nghệ di truyền nhanh chóng và dễ tiếp cận, chẳng hạn như <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_chu%E1%BB%97i_polymerase" title="Phản ứng chuỗi polymerase">phản ứng chuỗi polymerase (PCR)</a>. Sự gia tăng của công nghệ phân tử và dòng câu hỏi nghiên cứu về lĩnh vực sinh thái mới này là nguyên nhận cho xuất bản tập san <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học phân tử (trang không tồn tại)">Molecular Ecology</a> (sinh thái học phân tử) vào năm 1992.<a href="#cite_note-MolEcol-155">[155]</a> <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học phân tử (trang không tồn tại)">Sinh thái học phân tử</a> sử dụng những kỹ thuật phân tích khác nhau để nghiên cứu gen trong bối cảnh tiến hóa và sinh thái. Năm 1994, <a href="/w/index.php?title=John_Avise&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Avise (trang không tồn tại)">John Avise</a> còn đóng vai trò chính trong bộ môn khoa học này với việc cho xuất bản cuốn sách Molecular Markers, Natural History and Evolution.<a href="#cite_note-Avise94-156">[156]</a> Những công nghệ tân tiến hơn đã mở ra một làn sóng phân tích di truyền lên các sinh vật từng khó nghiên cứu từ lập trường sinh thái hoặc tiến hóa, chẳng hạn như vi khuẩn, nấm và <a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Giun_tr%C3%B2n" title="Ngành Giun tròn">giun tròn</a>. Sinh thái học phân tử đã lập ra một mô hình nghiên cứu mới để điều tra nghiên cứu các câu hỏi sinh thái bị xem là khó xử lý. Những cuộc nghiên cứu phân tử đã hé lộ những chi tiết từng gây khó hiểu trong những điều phức tạp nhỏ bé của tự nhiên và nâng cao khả năng giải quyết các câu hỏi thăm dò về tập tính và sinh thái địa lý sinh học.<a href="#cite_note-Avise94-156">[156]</a> Ví dụ, sinh thái học phân tử tiết lộ tập tính tình dục <a href="/wiki/L%C4%83ng_nh%C4%83ng" title="Lăng nhăng">lăng nhăng</a> và nhiều bạn tình nam ở những <a href="/wiki/Tachycineta_bicolor" title="Tachycineta bicolor">con chim én cây</a> mà trước đây bị xem là <a href="/wiki/M%E1%BB%99t_v%E1%BB%A3_m%E1%BB%99t_ch%E1%BB%93ng" title="Một vợ một chồng">một vợ một chồng</a> về mặt xã hội.<a href="#cite_note-Obryan07-157">[157]</a> Trong bối cảnh địa lý sinh học, sự kết hợp giữa di truyền học, sinh thái học và tiến hóa dẫn đến một phân ngành mới gọi là <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát sinh địa lý học (trang không tồn tại)">phát sinh địa lý học</a>.<a href="#cite_note-Avise00-158">[158]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sinh_thái_nhân_văn">Sinh thái nhân văn</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Sinh thái nhân văn”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh thái nhân văn">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_nh%C3%A2n_v%C4%83n" title="Sinh thái nhân văn">Sinh thái nhân văn</a></div> <div class="quotebox pullquote floatleft" style="width:25%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Lịch sử sự sống trên trái đất còn được gọi là lịch sử tương tác giữa những thực thể sống với môi trường xung quanh chúng. Hay nói rộng hơn, đó là môi trường đã hình thành nên các dạng vật chất và sự phát triển sự sống của động thực vật trên trái đất. Ngược lại, khi xem xét trong toàn bộ khoảng thời gian sự sống tồn tại, đã không làm thay đổi nhiều môi trường xung quanh. Nhưng chỉ trong một lúc nào đó, cụ thể là đến thời điểm hiện tại, một sinh vật – loài người – đã có được khả năng đáng kinh ngạc có thể làm thay đổi bản chất của thế giới.</div> <cite class="left-aligned" style="">Rachel Carson, <a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_v%E1%BA%AFng_l%E1%BA%B7ng" title="Mùa xuân vắng lặng">Mùa xuân vắng lặng</a>,<a href="#cite_note-Carson-159">[159]</a> đoạn dịch trích từ sách dịch của nhóm dịch Khánh An, NXB Thế Giới</cite> </div> Sinh thái học vừa là một môn khoa học sinh học vừa là một môn khoa học nhân văn.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a> Sinh thái nhân văn là một cuộc nghiên cứu <a href="/wiki/Li%C3%AAn_ng%C3%A0nh" title="Liên ngành">liên ngành</a> về sinh thái học của giống loài chúng ta. "Sinh thái nhân văn có thể được định nghĩa: (1) từ quan điểm sinh thái học dạng nghiên cứu về con người với tư cách là loài ưu thế sinh thái trong quần xã và hệ thống thực vật và động vật; (2) từ quan điểm sinh thái học dưới dạng đơn giản là một động vật khác tác động và bị ảnh hưởng bởi môi trường vật lý của con người; và (3) với tư cách con người (nhìn chung khác với sự sống của động vật theo cách nào đấy) tương tác với môi trường vật chất và bị điều chỉnh theo một lối đặc biệt và sáng tạo. Một môn sinh thái nhân văn thực sự liên ngành rất có thể sẽ giải quyết được cả ba vấn đề này."<a href="#cite_note-Young74-160">[160]</a>:3 Thuật ngữ được chính thức giới thiệu vào năm 1921, nhưng nhiều nhà xã hội học, địa lý học, tâm lý học và các ngành khác đã quan tâm đến mối quan hệ của con người với các hệ thống tự nhiên từ nhiều thế kỷ trước, đặc biệt là vào cuối thế kỷ 19.<a href="#cite_note-Young74-160">[160]</a><a href="#cite_note-Gross04-161">[161]</a> Những độ phức tạp của sinh thái mà nhân loại đang phải đối mặt thông qua chuyển đổi công nghệ của đại quần xã sinh vật khắp hành tinh đã đặt ra một thách thức ở thế <a href="/wiki/Anthropocene" title="Anthropocene">Anthropocene</a>. Tập hợp những hoàn cảnh độc đáo đã tạo nên nhu cầu về một môn khoa học thống nhất mới có tên gọi là <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_-_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%A3p" title="Hệ thống môi trường - con người kết hợp">hệ thống kết hợp tự nhiên và con người</a>, nhưng vượt ra ngoài lĩnh vực sinh thái nhân văn.<a href="#cite_note-Liu09-107">[107]</a> Hệ sinh thái gắn kết với xã hội loài người thông qua các chức năng hỗ trợ sự sống quan trọng và toàn diện rồi duy trì chúng. Nhằm nhận thức được những chức năng này và sự bất khả thi của những phương pháp định giá kinh tế truyền thống để nhìn ra giá trị trong các hệ sinh thái, đã dấy lên sự quan tâm tăng lên trong <a href="/wiki/V%E1%BB%91n_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Vốn tự nhiên">vốn tự nhiên</a>-<a href="/wiki/V%E1%BB%91n_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Vốn xã hội">xã hội</a>, cung cấp các phương tiện để đánh giá giá trị của nguyên vật liệu và sử dụng thông tin và chất liệu xuất phát từ <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_v%E1%BB%A5_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Dịch vụ hệ sinh thái">hàng hóa và dịch vụ hệ sinh thái</a>. Những hệ sinh thái sản xuất, điều chỉnh, duy trì và cung cấp các dịch vụ thiết yếu và có lợi cho sức khỏe con người (nhận thức và sinh lý), các nền kinh tế và thậm chí chúng còn cung cấp thông tin hoặc chức năng tham khảo như một thư viện sống, qua đấy tạo cơ hội phát triển khoa học và nhận thức cho thiếu nhi dấn thân vào sự phức tạp của thế giới tự nhiên. Hệ sinh thái liên hệ mật thiết đến sinh thái nhân văn vì chúng là nền tảng cơ sở chủ chốt của kinh tế toàn cầu dưới dạng mọi hàng hóa, và khả năng trao đổi hàng chủ yếu bắt nguồn từ các hệ sinh thái trên Trái Đất.<a href="#cite_note-Liu09-107">[107]</a><a href="#cite_note-MEA05-162">[162]</a><a href="#cite_note-de_Groot02-163">[163]</a><a href="#cite_note-Aguirre09-164">[164]</a> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_ph%E1%BB%A5c_h%E1%BB%93i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái phục hồi (trang không tồn tại)">Sinh thái phục hồi</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_t%C3%A0i_nguy%C3%AAn_thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Quản lý tài nguyên thiên nhiên">Quản lý tài nguyên thiên nhiên</a></div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Quản lý hệ sinh thái không chỉ là môn khoa học hay đơn giản là mở rộng quản lý tài nguyên truyền thống; nó mang đến góc nhìn tái miêu tả cơ bản về cách con người làm việc cùng tự nhiên.</div> <cite class="left-aligned" style="">Grumbine (1994)<a href="#cite_note-Grumbine94-165">[165]</a>:27</cite> </div> Sinh thái học là một môn khoa học có ứng dụng phục hồi, sửa chữa các nơi bị xáo trộn nhờ sự can thiệp của con người, trong quản lý tài nguyên thiên nhiên và trong <a href="/wiki/%C4%90%C3%A1nh_gi%C3%A1_t%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%99ng_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Đánh giá tác động môi trường">đánh giá tác động môi trường</a>. Edward O. Wilson đã dự đoán vào năm 1992 rằng thế kỷ 21 "sẽ là kỷ nguyên phục hồi trong sinh thái".<a href="#cite_note-Wilson92-166">[166]</a> Khoa học sinh thái đã bùng nổ trong lĩnh vực đầu tư công nghiệp vào các hệ sinh thái phục hồi và những quá trình chúng tại những nơi bị bỏ hoang sau khi bị xáo trộn. Ví dụ, các nhà quản lý tài nguyên thiên nhiên trong <a href="/w/index.php?title=L%C3%A2m_sinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lâm sinh (trang không tồn tại)">lĩnh vực lâm nghiệp</a> thuê những nhà sinh thái học để phát triển, điều chỉnh và tiến hành <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quản lý hệ sinh thái (trang không tồn tại)">phương pháp dựa trên hệ sinh thái</a> vào các giai đoạn lập kế hoạch, vận hành và phục hồi sử dụng đất. Một ví dụ khác về bảo tồn có thể thấy ở bờ biển phía đông của Hoa Kỳ tại Boston, MA. Thành phố Boston đã thực hiện Sắc lệnh đất ngập nước,<a href="#cite_note-167">[167]</a> tức là cải thiện tính ổn định của môi trường đất ngập nước bằng cách thực hiện cải tạo đất, nhằm cải thiện lưu lượng và dòng chảy nước ngầm, đồng thời cắt tỉa hoặc loại bỏ thảm thực vật có thể gây hại cho chất lượng nước.  Khoa học sinh thái được ứng dụng trong các phương pháp thu hoạch bền vững, quản lý dịch bệnh và hỏa hoạn, trong quản lý nguyên liệu thủy sản để tích hợp sử dụng đất với các khu vực và cộng đồng được bảo vệ, ngoài ra còn bảo tồn trong các cảnh quan địa-chính trị phức tạp.<a href="#cite_note-Hammond09-24">[24]</a><a href="#cite_note-Grumbine94-165">[165]</a><a href="#cite_note-Slocombe93-168">[168]</a><a href="#cite_note-Hobbs01-169">[169]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_hệ_đến_môi_trường">Liên hệ đến môi trường</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Liên hệ đến môi trường”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên hệ đến môi trường">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Môi trường tự nhiên">Môi trường tự nhiên</a></div> Môi trường của các hệ sinh thái bao gồm cả những thông số vật lý và thuộc tính sinh học. Môi trường được liên kết với nhau bằng động lực và mang <a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_s%E1%BB%91ng" title="Nguồn sống">nguồn sống</a> dành cho các sinh vật vào bất kỳ thời điểm nào trong suốt vòng đời của chúng.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a><a href="#cite_note-Mason57-170">[170]</a> Giống như sinh thái học, thuật ngữ môi trường mang ý nghĩa khái niệm khác nhau và trùng lặp với khái niệm tự nhiên. Môi trường “bao gồm thế giới vật chất, thế giới xã hội của quan hệ giữa con người với nhau và thế giới xây dựng do con người tạo ra”.<a href="#cite_note-Kleese01-171">[171]</a>:62 Môi trường vật lý nằm ngoài cấp độ tổ chức sinh học hiện đang được nghiên cứu, có thể kể đến các yếu tố <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BA%A7n_v%C3%B4_sinh" title="Thành phần vô sinh">phi sinh học</a> như nhiệt độ, bức xạ, ánh sáng, hóa học, <a href="/wiki/Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Khí hậu">khí hậu</a> và địa chất. Môi trường sinh học thì gồm có gen, tế bào, sinh vật, các thành viên cùng loài (<a href="/w/index.php?title=C%C3%B9ng_lo%C3%A0i_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cùng loài sinh học (trang không tồn tại)">cùng loài</a>) và những loài khác có chung sinh cảnh.<a href="#cite_note-Campbell06-172">[172]</a> Tuy nhiên, khác biệt giữa môi trường bên ngoài và bên trong là một khái niệm trừu tượng phân tích sự sống và môi trường thành các đơn vị hoặc sự kiện không thể tách rời trong thực tế. Có một hiện tượng thâm nhập nhân quả giữa môi trường và sự sống. Ví dụ, định luật <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Nhiệt động lực học">nhiệt động lực học</a> áp dụng cho hệ sinh thái thông qua trạng thái vật lý của nó. Với hiểu biết về các nguyên lý trao đổi chất và nhiệt động lực học, người ta có thể giải thích toàn bộ dòng chảy năng lượng và vật chất thông qua một hệ sinh thái. Theo cách này, mối quan hệ môi trường và sinh thái được nghiên cứu thông qua liên hệ đến các phần quản lý khái niệm và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_duy_v%E1%BA%ADt" title="Chủ nghĩa duy vật">duy vật</a> riêng biệt. Sau khi các thành phần môi trường hiệu quả được hiểu nhờ tham khảo nguyên nhân của chúng; tuy nhiên, về mặt khái niệm, chúng tái liên kết với nhau thành một tổng thể tích hợp, hay hệ thống từng được gọi là holocoenotic. Đây được gọi là cách tiếp cận <a href="/wiki/Bi%E1%BB%87n_ch%E1%BB%A9ng" title="Biện chứng">biện chứng</a> đối với sinh thái học. Cách tiếp cận biện chứng đánh giá những bộ phận nhưng tích hợp sinh vật và môi trường thành một tổng thể động năng (hoặc <a href="/w/index.php?title=M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%ADch_h%E1%BB%A3p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Môi trường thích hợp (trang không tồn tại)">môi trường thích hợp</a>). Thay đổi trong một nhân tố sinh thái hoặc môi trường có thể đồng thời tác động đến trạng thái động của toàn bộ hệ sinh thái.<a href="#cite_note-Levins80-38">[38]</a><a href="#cite_note-Kormondy95-173">[173]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Xáo_trộn_và_phục_hồi">Xáo trộn và phục hồi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Xáo trộn và phục hồi”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xáo trộn và phục hồi">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BB%A5c_h%E1%BB%93i_(sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phục hồi (sinh thái học) (trang không tồn tại)">Phục hồi (sinh thái học)</a></div> Những hệ sinh thái thường xuyên phải đối mặt với các biến đổi và xáo trộn môi trường tự nhiên theo thời gian và không gian địa lý. Xáo trộn là quá trình bất kỳ lấy đi sinh khối khỏi một quần xã, chẳng hạn như hỏa hoạn, lũ lụt, hạn hán hoặc loài săn mồi.<a href="#cite_note-Hughes10-174">[174]</a> Những xáo trộn xảy ra trên các phạm vi rất khác nhau về mặt cường độ cũng như khoảng cách và khoảng thời gian,<a href="#cite_note-Levin92-175">[175]</a> vừa là nguyên nhân vừa là sản phẩm của những biến động tự nhiên về tốc độ tử vong, tập hợp loài và mật độ sinh khối bên trong một quần xã sinh thái. Những xáo trộn này tạo nên những nơi hồi phục mà những hướng đi mới bắt nguồn từ sự chắp vá thử nghiệm và cơ hội của tự nhiên.<a href="#cite_note-Hughes10-174">[174]</a><a href="#cite_note-Holling73-176">[176]</a><a href="#cite_note-Folke04-177">[177]</a> Phục hồi sinh thái là một học thuyết bản lề trong quản lý hệ sinh thái. Đa dạng sinh học là động cơ phục hồi của các hệ sinh thái hoạt động như một loại bảo hiểm tái tạo.<a href="#cite_note-Folke04-177">[177]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trao_đổi_chất_và_khí_quyển_sơ_khai">Trao đổi chất và khí quyển sơ khai</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Trao đổi chất và khí quyển sơ khai”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trao đổi chất và khí quyển sơ khai">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khí quyển Trái Đất">Khí quyển Trái Đất</a></div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Trao đổi chất (chỉ số mà các nguồn năng lượng và nguyên vật liệu được lấy từ môi trường, bị biến đổi bên trong sinh vật và phân bố để duy trì, tăng trưởng và sinh sản) là một đặc tính sinh lý cơ bản.</div> <cite class="left-aligned" style="">Ernest và các cộng sự nhận định.<a href="#cite_note-Ernest03-178">[178]</a>:991</cite> </div> Trái Đất được hình thành vào khoảng 4,5 tỷ năm trước.<a href="#cite_note-Allègre95-179">[179]</a> Khi hành tinh nguội đi cũng như một lớp vỏ và các đại dương hình thành, bầu khí quyển của nó biến đổi từ chủ yếu là <a href="/wiki/Hydro" title="Hydro">hydro</a> sang khí quyển gồm đa phần là <a href="/wiki/Methan" title="Methan">methan</a> và <a href="/wiki/Amonia" title="Amonia">amonia</a>. Hơn một tỷ năm tiếp theo, hoạt động trao đổi chất của sự sống đã biến khí quyển thành một hỗn hợp gồm <a href="/wiki/Carbon_dioxide" title="Carbon dioxide">carbon dioxide</a>, <a href="/wiki/Nit%C6%A1" title="Nitơ">nitơ</a> và hơi nước. Những khí này làm thay đổi cách ánh sáng từ Mặt Trời chiếu vào bề mặt Trái Đất và các hiệu ứng nhà kính giúp giữ nhiệt. Có những nguồn năng lượng tự do chưa được khai phá bên trong hỗn hợp khí <a href="/wiki/Oxy_h%C3%B3a_kh%E1%BB%AD" class="mw-redirect" title="Oxy hóa khử">oxy hóa khử</a>, tạo tiền đề cho các hệ sinh thái nguyên thủy phát triển, rồi đến lượt bầu khí quyển cũng phát triển theo.<a href="#cite_note-Wills01-180">[180]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Leaf_1_web.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Leaf_1_web.jpg/220px-Leaf_1_web.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Leaf_1_web.jpg/330px-Leaf_1_web.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Leaf_1_web.jpg/440px-Leaf_1_web.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption><a href="/wiki/L%C3%A1" title="Lá">Lá</a> là nơi <a href="/wiki/Quang_h%E1%BB%A3p" title="Quang hợp">quang hợp</a> chính ở hầu hết thực vật.</figcaption></figure> Trong suốt lịch sử, bầu khí quyển và <a href="/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%C3%B3a" title="Chu trình sinh địa hóa">các chu trình sinh địa hóa</a> của Trái Đất luôn ở trạng thái <a href="/w/index.php?title=C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_%C4%91%E1%BB%99ng_n%C4%83ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cân bằng động năng (trang không tồn tại)">cân bằng động năng</a> cùng các hệ sinh thái của hành tinh. Lịch sử mang nét đặc trưng bởi các giai đoạn biến đổi quan trọng sau hàng triệu năm ổn định.<a href="#cite_note-Goldblatt06-181">[181]</a> Sự tiến hóa của những sinh vật sơ khai nhất (ví dụ như vi khuẩn <a href="/w/index.php?title=Methanogen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Methanogen (trang không tồn tại)">methanogen</a> kỵ khí) bắt đầu quá trình bằng cách chuyển đổi hydro trong khí quyển thành methan (4H2 + CO2 → CH4 + 2H2O). <a href="/w/index.php?title=Quang_h%E1%BB%A3p_anoxygen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quang hợp anoxygen (trang không tồn tại)">Quang hợp anoxygen</a> làm giảm nồng độ hydro và tăng <a href="/w/index.php?title=Methane_trong_kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Methane trong khí quyển (trang không tồn tại)">methan trong khí quyển</a> bằng cách chuyển đổi <a href="/wiki/Hydro_sulfide" title="Hydro sulfide">hydro sulfide</a> thành nước hoặc các hợp chất lưu huỳnh khác (ví dụ: 2H2S + CO2 + hv → CH2O + H2O + 2S). Những dạng <a href="/wiki/L%C3%AAn_men" title="Lên men">lên men</a> sơ khai cũng làm tăng mức độ methan trong khí quyển. Quá trình chuyển đổi sang khí quyển với đa phần là oxy (<a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_h%E1%BB%8Da_oxy" title="Thảm họa oxy">Đại oxy hóa</a>) không bắt đầu cho đến khoảng 2,4–2,3 tỷ năm trước, song quá trình quang hợp bắt đầu từ 0,3 đến 1 tỷ năm trước.<a href="#cite_note-Goldblatt06-181">[181]</a><a href="#cite_note-Catling05-182">[182]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bức_xạ:_nhiệt,_nhiệt_độ_và_ánh_sáng">Bức xạ: nhiệt, nhiệt độ và ánh sáng</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Bức xạ: nhiệt, nhiệt độ và ánh sáng”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bức xạ: nhiệt, nhiệt độ và ánh sáng">sửa mã nguồn</a>]</div> Sinh học sự sống hoạt động bên trong một phạm vi nhiệt độ nhất định. Nhiệt là một dạng năng lượng điều hòa nhiệt độ. Nhiệt ảnh hưởng đến tốc độ phát triển, hoạt động, tập tính và <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%A3n_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%C6%A1_c%E1%BA%A5p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sản lượng sơ cấp (trang không tồn tại)">sản lượng sơ cấp</a>. Nhiệt độ chủ yếu phụ thuộc vào tốc độ <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Bức xạ Mặt Trời">bức xạ Mặt Trời</a>. Sự thay đổi theo chiều dọc không gian và vĩ độ của <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99" title="Nhiệt độ">nhiệt độ</a> tác động lớn đến khí hậu và do đó ảnh hưởng đến phân bố <a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đa dạng sinh học">đa dạng sinh học</a> và các cấp độ sản lượng sơ cấp trong hệ sinh thái hoặc khu sinh học khác nhau trên khắp hành tinh. Nhiệt và nhiệt độ liên quan mật thiết đến hoạt động trao đổi chất. Ví dụ, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_m%C3%A1u_l%E1%BA%A1nh" title="Động vật máu lạnh">động vật biến nhiệt</a> có nhiệt độ cơ thể đa phần được điều hòa và phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường bên ngoài. Ngược lại, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_m%C3%A1u_n%C3%B3ng" title="Động vật máu nóng">động vật máu nóng</a> điều chỉnh nhiệt độ cơ thể bên trong chúng bằng cách sử dụng <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_th%E1%BB%B1c_ph%E1%BA%A9m" title="Năng lượng thực phẩm">năng lượng trao đổi chất</a>.<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a><a href="#cite_note-Ricklefs96-113">[113]</a><a href="#cite_note-Kormondy95-173">[173]</a> Có một mối quan hệ giữa ánh sáng, sản lượng sơ cấp và <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BB%B9_n%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quỹ năng lượng (trang không tồn tại)">quỹ năng lượng</a> sinh thái. Ánh sáng mặt trời là lối vào sơ cấp của năng lượng vào các hệ sinh thái của hành tinh. Ánh sáng gồm có <a href="/w/index.php?title=N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_b%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Năng lượng bức xạ (trang không tồn tại)">năng lượng điện từ</a> mang <a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bc_s%C3%B3ng" title="Bước sóng">bước sóng</a> khác nhau. <a href="/w/index.php?title=N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_b%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Năng lượng bức xạ (trang không tồn tại)">Năng lượng bức xạ</a> từ Mặt Trời tạo ra nhiệt, cung cấp photon ánh sáng được đo như nguồn năng lượng hoạt động trong các phản ứng hóa học của sự sống, đồng thời đóng vai trò là chất xúc tác gây <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99t_bi%E1%BA%BFn_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đột biến sinh học">đột biến gen</a>.<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a><a href="#cite_note-Ricklefs96-113">[113]</a><a href="#cite_note-Kormondy95-173">[173]</a> Thực vật, tảo và một vài vi khuẩn hấp thụ ánh sáng và đồng hóa năng lượng thông qua <a href="/wiki/Quang_h%E1%BB%A3p" title="Quang hợp">quang hợp</a>. Những sinh vật có khả năng đồng hóa năng lượng bằng quang hợp hoặc thông qua cố định <a href="/wiki/Hydrogen_sulfide" class="mw-redirect" title="Hydrogen sulfide">H2S</a> vô cơ là những <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật tự dưỡng">sinh vật tự dưỡng</a>. Sinh vật tự dưỡng (chịu trách nhiệm sản lượng sơ cấp) đồng hóa năng lượng ánh sáng, rồi nguồn năng lượng ấy sẽ được lưu trữ bằng trao đổi chất dưới dạng <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_n%C4%83ng" title="Thế năng">thế năng</a> và dạng liên kết <a href="/wiki/Enthalpy" title="Enthalpy">enthalpy</a> sinh hóa.<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a><a href="#cite_note-Ricklefs96-113">[113]</a><a href="#cite_note-Kormondy95-173">[173]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Môi_trường_vật_lý">Môi trường vật lý</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=31" title="Sửa đổi phần “Môi trường vật lý”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=31" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Môi trường vật lý">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Nước">Nước</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=32" title="Sửa đổi phần “Nước”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=32" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nước">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_th%E1%BB%A7y_sinh" title="Hệ sinh thái thủy sinh">Hệ sinh thái thủy sinh</a></div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:25%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Những điều kiện của đất ngập nước như nước nông, năng suất cây trồng cao và chất nền kỵ khí đem đến một môi trường thích hợp cho các quá trình vật, sinh học và hóa học quan trọng. Bởi những quá trình này mà các vùng đất ngập nước đóng vai trò quan trọng trong chu trình dinh dưỡng và nguyên tố toàn cầu.</div> <cite class="left-aligned" style="">Cronk & Fennessy (2001)<a href="#cite_note-Cronk01-183">[183]</a>:29</cite> </div> Sự khuếch tán của carbon dioxide và oxy ở trong nước chậm hơn khoảng 10.000 lần so với trong không khí. Khi đất bị ngập, chúng nhanh chóng bị mất oxy, trở nên <a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFu_oxy_(m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiếu oxy (môi trường) (trang không tồn tại)">thiếu oxy</a> (môi trường có nồng độ O2 dưới 2 mg/lít) và sau cùng là <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc_kh%C3%B4ng_oxy" title="Nước không oxy">thiếu khí</a> hoàn toàn, nơi mà <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_k%E1%BB%8B_kh%C3%AD" title="Sinh vật kị khí">vi khuẩn kị khí</a> phát triển mạnh trong rễ. Nước cũng tác động đến cường độ và <a href="/wiki/Ph%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%87n_t%E1%BB%AB" title="Phổ điện từ">thành phần quang phổ</a> của ánh sáng khi nó phản xạ lại mặt nước và các hạt bị ngập nước.<a href="#cite_note-Cronk01-183">[183]</a> Thực vật thủy sinh thể hiện nhiều tính thích nghi về hình thái và sinh lý cho phép chúng sinh tồn, cạnh tranh và đa dạng hóa trong những môi trường này. Ví dụ, rễ và thân của chúng chứa khoảng không khí lớn (<a href="/wiki/M%C3%B4_kh%C3%AD" title="Mô khí">mô khí</a>) giúp điều chỉnh quá trình vận chuyển hiệu quả các loại khí (ví dụ CO2 và O2) được sử dụng trong hô hấp và quang hợp. Thực vật chịu mặn (<a href="/wiki/C%C3%A2y_ch%E1%BB%8Bu_m%E1%BA%B7n" title="Cây chịu mặn">cây chịu mặn</a>) mang những nét thích nghi chuyên biệt bổ sung, chẳng hạn như phát triển các cơ quan đặc biệt để loại bỏ muối và <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_%C3%A1p_su%E1%BA%A5t_th%E1%BA%A9m_th%E1%BA%A5u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điều hòa áp suất thẩm thấu (trang không tồn tại)">điều hòa áp suất thẩm thấu</a> nồng độ muối (NaCl) bên trong chúng, để sống trong môi trường <a href="/wiki/C%E1%BB%ADa_s%C3%B4ng" title="Cửa sông">cửa sông</a>, <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc_l%E1%BB%A3" title="Nước lợ">nước lợ</a> hoặc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại dương">đại dương</a>. <a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt" title="Vi sinh vật">Vi sinh vật</a> đất kị khí đất trong môi trường nước sử dụng <a href="/wiki/Nitrat" title="Nitrat">nitrat</a>, <a href="/wiki/Mangan" title="Mangan">ion mangan</a>, <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFt(III)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắt(III) (trang không tồn tại)">ion sắt</a>, <a href="/wiki/Sulfat" title="Sulfat">sulfat</a>, <a href="/wiki/Carbon_dioxide" title="Carbon dioxide">carbon dioxide</a> và một vài <a href="/wiki/H%E1%BB%A3p_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%AFu_c%C6%A1" title="Hợp chất hữu cơ">hợp chất hữu cơ</a>; các vi sinh vật khác là <a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_k%E1%BB%8B_kh%C3%AD_t%C3%B9y_nghi" title="Sinh vật kị khí tùy nghi">vi sinh vật kị khí tùy nghi</a> và sử dụng oxy trong hô hấp khi đất trở nên khô hơn. Hoạt động của vi sinh vật đất và tính hóa học của nước làm giảm khả năng <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_th%E1%BA%BF_oxy_h%C3%B3a_kh%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện thế oxy hóa khử (trang không tồn tại)">khử oxy hóa</a> của nước. Ví dụ, carbon dioxide bị khử thành methan (CH4) bởi vi khuẩn sinh methanogen.<a href="#cite_note-Cronk01-183">[183]</a> Sinh lý học của cá cũng thích nghi đặc biệt để bù đắp lượng muối trong môi trường thông qua điều hòa áp suất thẩm thấu. Mang của chúng tạo thành <a href="/w/index.php?title=Gradient_%C4%91i%E1%BB%87n_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gradient điện hóa (trang không tồn tại)">gradient điện hóa</a>, qua đó làm trung gian giữa bài tiết muối trong nước mặn và hấp thu trong nước ngọt.<a href="#cite_note-Evans99-184">[184]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Trọng_lực">Trọng lực</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=33" title="Sửa đổi phần “Trọng lực”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=33" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trọng lực">sửa mã nguồn</a>]</div> Hình dạng và năng lượng của đất bị ảnh hưởng đáng kể bởi lực hấp dẫn. Trên diện rộng, sự phân bố lực hấp dẫn trên Trái Đất không đều và tác động đến hình dạng và chuyển động của các <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_t%E1%BA%A1o_m%E1%BA%A3ng" title="Kiến tạo mảng">mảng kiến tạo</a> cũng như ảnh hưởng đến những quá trình <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_m%E1%BA%A1o_h%E1%BB%8Dc" title="Địa mạo học">địa mạo</a> như <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_t%E1%BA%A1o_s%C6%A1n" title="Kiến tạo sơn">kiến tạo núi</a> và <a href="/wiki/X%C3%B3i_m%C3%B2n" title="Xói mòn">xói mòn</a>. Những lực này chi phối nhiều đặc tính địa vật lý và sự phân bố của các khu sinh học trên Trái Đất. Ở quy mô sinh vật, lực hấp dẫn mang đến tác nhân định hướng cho sự phát triển của thực vật và nấm (<a href="/w/index.php?title=H%C6%B0%E1%BB%9Bng_tr%E1%BB%8Dng_l%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hướng trọng lực (trang không tồn tại)">hướng trọng lực</a>), tác nhân định hướng cho động vật di cư và ảnh hưởng đến <a href="/wiki/C%C6%A1_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cơ sinh học">cơ sinh học</a> và kích thước của động vật.<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a> Những đặc điểm sinh thái, chẳng hạn như phân bố sinh khối ở cây gỗ trong lúc phát triển có thể gặp lỗi cơ học do lực hấp dẫn tác động đến vị trí và cấu trúc của cành và lá.<a href="#cite_note-Swenson08-185">[185]</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%87_tu%E1%BA%A7n_ho%C3%A0n" title="Hệ tuần hoàn">Hệ thống tim mạch</a> của động vật thích nghi mặt chức năng để vượt qua áp suất và lực hấp dẫn thay đổi theo đặc điểm của sinh vật (ví dụ: chiều cao, kích thước, hình dạng), tập tính của chúng (ví dụ: lặn, chạy, bay) và sinh cảnh ( ví dụ: nước, sa mạc nóng, lãnh nguyên lạnh).<a href="#cite_note-Garnter10-186">[186]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Áp_suất">Áp suất</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=34" title="Sửa đổi phần “Áp suất”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=34" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Áp suất">sửa mã nguồn</a>]</div> Áp suất khí hậu và <a href="/wiki/%C3%81p_su%E1%BA%A5t_th%E1%BA%A9m_th%E1%BA%A5u" title="Áp suất thẩm thấu">thẩm thấu</a> đặt ra những hạn chế <a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">sinh lý</a> lên sinh vật, đặc biệt là những sinh vật bay và hô hấp ở độ cao lớn hoặc lặn xuống độ sâu của đại dương.<a href="#cite_note-Neri-187">[187]</a> Những hạn chế này tác động đến giới hạn chiều dọc của hệ sinh thái trong sinh quyển, vì những sinh vật nhạy cảm về mặt sinh lý và thích nghi với chênh lệch về áp suất khí quyển và áp suất thẩm thấu của nước.<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a> Ví dụ, nồng độ oxy giảm khi áp suất giảm và là một tác nhân hạn chế lên sự sống ở nơi có độ cao cao hơn.<a href="#cite_note-Jacobsen08-188">[188]</a> <a href="/wiki/M%E1%BA%A1ch_g%E1%BB%97" title="Mạch gỗ">Vận chuyển nước</a> của thực vật là một quá trình <a href="/w/index.php?title=Sinh_l%C3%BD_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh lý sinh thái (trang không tồn tại)">sinh lý sinh thái</a> quan trọng khác bị các gradient áp suất thẩm thấu ảnh hưởng.<a href="#cite_note-Strook08-189">[189]</a><a href="#cite_note-Pockman95-190">[190]</a><a href="#cite_note-Zimmermann02-191">[191]</a> <a href="/wiki/%C3%81p_su%E1%BA%A5t" title="Áp suất">Áp suất nước</a> ở độ sâu của đại dương đòi hỏi các sinh vật phải thích nghi với những điều kiện này. Ví dụ, các động vật lặn như <a href="/wiki/C%C3%A1_voi" title="Cá voi">cá voi</a>, <a href="/wiki/C%C3%A1_heo" title="Cá heo">cá heo</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_ch%C3%A2n_v%C3%A2y" title="Động vật chân vây">hải cẩu</a> thích nghi đặc biệt để đối phó với những thay đổi về âm thanh do chênh lệch áp suất nước.<a href="#cite_note-Kastak98-192">[192]</a> Những khác biệt giữa các loài <a href="/wiki/Myxinidae" title="Myxinidae">hagfish</a> mang đến một ví dụ khác về tính thích nghi với áp suất biển sâu nhờ chuyên thích nghi với protein.<a href="#cite_note-Nishiguchi10-193">[193]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gió_và_nhiễu_loạn">Gió và nhiễu loạn</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=35" title="Sửa đổi phần “Gió và nhiễu loạn”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=35" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Gió và nhiễu loạn">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Grassflowers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Grassflowers.jpg/220px-Grassflowers.jpg" decoding="async" width="220" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Grassflowers.jpg/330px-Grassflowers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Grassflowers.jpg/440px-Grassflowers.jpg 2x" data-file-width="1371" data-file-height="1248" /></a><figcaption>Cấu trúc của <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%A5m_hoa/&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cụm hoa/ (trang không tồn tại)">cụm hoa</a> nằm trong cỏ là đối tượng chịu áp suất vật lý của gió và được định hình bởi lực chọn lọc tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5_ph%E1%BA%A5n_nh%E1%BB%9D_gi%C3%B3" title="Thụ phấn nhờ gió">thụ phấn nhờ gió</a>.<a href="#cite_note-Friedman04-194">[194]</a><a href="#cite_note-Harder09-195">[195]</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/D%C3%B2ng_ch%E1%BA%A3y_r%E1%BB%91i" title="Dòng chảy rối">Lực nhiễu loạn</a> trong không khí và nước tác động đến sự phân bố, hình thái và động lực học của môi trường và hệ sinh thái. Ở quy mô hành tinh, các hệ sinh thái bị ảnh hưởng bởi những mô hình lưu thông trong <a href="/wiki/Gi%C3%B3_m%E1%BA%ADu_d%E1%BB%8Bch" title="Gió mậu dịch">gió mậu dịch</a> toàn cầu. Năng lượng gió và những lực nhiễu loạn mà nó tạo ra có thể ảnh hưởng đến dạng hình nhiệt, chất dinh dưỡng và hóa sinh của hệ sinh thái.<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a> Ví dụ, gió chạy trên mặt hồ tạo ra sự nhiễu loạn, trộn lẫn <a href="/wiki/C%E1%BB%99t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Cột nước">cột nước</a> và ảnh hưởng đến dạng hình môi trường để tạo ra các <a href="/w/index.php?title=V%C3%B9ng_nhi%E1%BB%87t_tuy%E1%BA%BFn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vùng nhiệt tuyến (trang không tồn tại)">vùng nhiệt tuyến</a>, tác động đến cấu trúc của cá, tảo và những bộ phận khác của <a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_th%E1%BB%A7y_sinh" title="Hệ sinh thái thủy sinh">hệ sinh thái thủy sinh</a><a href="#cite_note-Shimeta95-196">[196]</a><a href="#cite_note-Etemad01-197">[197]</a> Tốc độ gió và nhiễu loạn cũng tác động đến <a href="/wiki/Tho%C3%A1t_h%C6%A1i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Thoát hơi nước">tốc độ thoát hơi nước</a> và quỹ năng lượng ở thực vật và động vật.<a href="#cite_note-Cronk01-183">[183]</a><a href="#cite_note-Wolf96-198">[198]</a> Tốc độ gió, nhiệt độ và độ ẩm có thể thay đổi khi gió thổi qua các địa hình và độ cao khác nhau của đất. Ví dụ, <a href="/wiki/Gi%C3%B3_T%C3%A2y_%C3%B4n_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Gió Tây ôn đới">gió tây</a> tiếp xúc với những ngọn núi <a href="/wiki/B%E1%BB%9D_bi%E1%BB%83n" title="Bờ biển">ven biển</a> và những ngọn núi sâu trong đất liền của Bắc Mỹ để tạo ra <a href="/w/index.php?title=V%C3%B9ng_khu%E1%BA%A5t_m%C6%B0a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vùng khuất mưa (trang không tồn tại)">vùng khuất mưa</a> ở chỗ ngọn núi bị khuất gió. Không khí nở ra và hơi ẩm ngưng tụ khi gió tăng theo độ cao; đây được gọi là <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_n%C3%A2ng_n%C3%BAi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực nâng núi (trang không tồn tại)">lực nâng núi</a> và có thể gây ra lượng mưa. Quá trình môi trường này tạo ra những phân chia không gian trong đa dạng sinh học, vì các loài thích nghi với điều kiện ẩm ướt hơn bị hạn chế phạm vi ở các thung lũng núi ven biển và không thể di cư qua các hệ sinh thái <a href="/wiki/V%C3%B9ng_sa_m%E1%BA%A1c_v%C3%A0_c%C3%A2y_b%E1%BB%A5i_xeric" title="Vùng sa mạc và cây bụi xeric">xeric</a> (ví dụ: <a href="/w/index.php?title=L%C6%B0u_v%E1%BB%B1c_tho%C3%A1t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_s%C3%B4ng_Columbia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lưu vực thoát nước sông Columbia (trang không tồn tại)">Lưu vực Columbia</a> ở phía tây Bắc Mỹ) để xen kẽ với các chuỗi chị em, tách biệt với các hệ thống núi sâu bên trong.<a href="#cite_note-Daubenmire75-199">[199]</a><a href="#cite_note-Steele05-200">[200]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Lửa">Lửa</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=36" title="Sửa đổi phần “Lửa”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=36" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lửa">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_l%E1%BB%ADa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học lửa (trang không tồn tại)">Sinh thái học lửa</a></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:313px;max-width:313px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:159px;max-width:159px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mosaic_fire_burn.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Mosaic_fire_burn.jpg/157px-Mosaic_fire_burn.jpg" decoding="async" width="157" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Mosaic_fire_burn.jpg/236px-Mosaic_fire_burn.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Mosaic_fire_burn.jpg/314px-Mosaic_fire_burn.jpg 2x" data-file-width="1999" data-file-height="1277" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:150px;max-width:150px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lodgepole_pine_cone_after_fire.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Lodgepole_pine_cone_after_fire.jpg/148px-Lodgepole_pine_cone_after_fire.jpg" decoding="async" width="148" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Lodgepole_pine_cone_after_fire.jpg/222px-Lodgepole_pine_cone_after_fire.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Lodgepole_pine_cone_after_fire.jpg/296px-Lodgepole_pine_cone_after_fire.jpg 2x" data-file-width="1999" data-file-height="1355" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption">Cháy rừng làm biến đổi dất bằng cách bỏ lại đó bức khảm môi trường vốn dùng để làm đa dạng cảnh quan thành các giai đoạn <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_chuy%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFp" title="Quần xã chuyển tiếp">chuyển tiếp</a> và sinh cảnh với chất lượng khác nhau (trái). Vài loài thích nghi với cháy rừng, chẳng hạn như cây thông chỉ mở nón của nó sau khi chạm mặt lửa (phải).</div></div></div></div> Thực vật chuyển đổi carbon dioxide thành sinh khối và thải khí oxy vào khí quyển. Khoảng 350 triệu năm trước (cuối <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Devon" title="Kỷ Devon">kỷ Devon</a>), quang hợp đã nâng nồng độ oxy trong khí quyển lên hơn 17%, cho phép sự <a href="/wiki/Ch%C3%A1y" title="Cháy">cháy</a> xảy ra.<a href="#cite_note-Lenton00-201">[201]</a> Lửa giải phóng CO2 và chuyển đổi nhiên liệu thành tro và hắc ín. Lửa là một thông số sinh thái quan trọng gây ra nhiều vấn đề liên quan đến khống chế và ngăn chặn nó.<a href="#cite_note-Lobert93-202">[202]</a> Trong khi vấn đề cháy liên quan đến sinh thái và thực vật được công nhận từ lâu,<a href="#cite_note-Garren43-203">[203]</a> <a href="/w/index.php?title=Charles_F._Cooper_(nh%C3%A0_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles F. Cooper (nhà sinh thái học) (trang không tồn tại)">Charles Cooper</a> lưu tâm đến vấn đề cháy rừng liên quan đến sinh thái học của dập tắt và quản lý cháy rừng vào thập niên 1960.<a href="#cite_note-Cooper60-204">[204]</a><a href="#cite_note-Cooper61-205">[205]</a> <a href="/wiki/Th%E1%BB%95_d%C3%A2n_ch%C3%A2u_M%E1%BB%B9" title="Thổ dân châu Mỹ">Người Bắc Mỹ bản địa</a> nằm trong số những người đầu tiên tác động đến các chế độ chữa cháy bằng cách khống chế ngăn chúng lan rộng gần nhà họ hoặc bằng cách đốt lửa để kích thích sản xuất thực phẩm từ thảo mộc và vật liệu làm rổ rá.<a href="#cite_note-Wagtendonk07-206">[206]</a> Lửa tạo ra tuổi hệ sinh thái hỗn tạp và cấu trúc tán cây, đồng thời làm thay đổi nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho đất và cấu trúc tán cây bị dọn sạch, mở ra những ổ sinh thái mới để hình thành cây non.<a href="#cite_note-Boerner82-207">[207]</a><a href="#cite_note-Goubitz03-208">[208]</a> Hầu hết hệ sinh thái đều thích nghi với các chu kỳ cháy tự nhiên. Ví dụ, thực vật được trang bị nhiều tính thích nghi để đối phó với cháy rừng. Một số loài (ví dụ như <a href="/wiki/Pinus_halepensis" title="Pinus halepensis">Pinus halepensis</a>) không thể <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_n%E1%BA%A3y_m%E1%BA%A7m" title="Sự nảy mầm">nảy mầm</a> cho đến khi hạt của chúng chịu được lửa hoặc tiếp xúc với một số hợp chất từ khói. Môi trường kích hoạt hạt giống nảy mầm được gọi là <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_n%E1%BB%9F_mu%E1%BB%99n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thực vật nở muộn (trang không tồn tại)">thực vật nở muộn</a>.<a href="#cite_note-Neeman04-209">[209]</a><a href="#cite_note-Flematti04-210">[210]</a> Lửa đóng một vai trò quan trọng trong tính tồn lưu và <a href="/w/index.php?title=Ph%E1%BB%A5c_h%E1%BB%93i_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phục hồi sinh thái (trang không tồn tại)">phục hồi</a> của hệ sinh thái.<a href="#cite_note-Holling73-176">[176]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Đất">Đất</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=37" title="Sửa đổi phần “Đất”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=37" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đất">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_%C4%91%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học đất (trang không tồn tại)">Sinh thái học đất</a></div> Đất là lớp trên cùng của khoáng chất và bụi hữu cơ bao phủ bề mặt hành tinh. Đất là trung tâm tổ chức chính của hầu hết chức năng hệ sinh thái, sở hữu tầm quan trọng đặc biệt trong khoa học nông nghiệp và sinh thái học. <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_h%E1%BB%A7y" title="Phân hủy">Phân hủy</a> các chất hữu cơ chết (ví dụ như lá trên nền rừng) làm cho đất chứa <a href="/wiki/Kho%C3%A1ng_v%E1%BA%ADt" title="Khoáng vật">khoáng vật</a> và chất dinh dưỡng cung cấp cho sản xuất cây trồng. Toàn bộ hệ sinh thái đất của hành tinh được gọi là <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_quy%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa quyển (trang không tồn tại)">địa quyển</a>, nơi một lượng lớn sinh khối đa dạng sinh học của Trái Đất tổ chức thành các bậc dinh dưỡng. Ví dụ, động vật không xương sống ăn và xé nhỏ những chiếc lá lớn hơn, tạo ra những mảnh lá nhỏ hơn cho các sinh vật bé hơn trong chuỗi thức ăn. Nói chung, những sinh vật này là <a href="/wiki/%C4%82n_m%C3%B9n_b%C3%A3" title="Ăn mùn bã">sinh vật ăn mùn bã</a> giúp điều phối sự hình thành đất.<a href="#cite_note-Coleman04-211">[211]</a><a href="#cite_note-Wilkinson09-212">[212]</a> Rễ cây, nấm, vi khuẩn, giun, kiến, bọ cánh cứng, rết, nhện, động vật có vú, chim, bò sát, lưỡng cư và các sinh vật ít quen thuộc khác đều hoạt động để tạo ra lưới sự sống dinh dưỡng trong hệ sinh thái đất. Đất hình thành các kiểu hình hỗn hợp, trong đó chất vô cơ bị bọc vào sinh lý học của cả một quần xã. Khi sinh vật kiếm ăn và di cư qua đất, chúng chiếm chỗ của những vật chất ấy, quá trình sinh thái được gọi là <a href="/w/index.php?title=X%C3%A1o_tr%E1%BB%99n_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xáo trộn sinh học (trang không tồn tại)">xáo trộn sinh học</a>. Nhờ đó mà đất được thông khí và kích thích phát triển và sản xuất dị dưỡng. Những <a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt" title="Vi sinh vật">vi sinh vật</a> đất bị chịu ảnh hưởng và được chuyển về động lực dinh dưỡng của hệ sinh thái. Không có trục nhân quả duy nhất nào có thể phân biệt được để tách hệ thống sinh học khỏi các hệ thống địa mạo trong đất.<a href="#cite_note-Phillips09-213">[213]</a><a href="#cite_note-Reinhard10-214">[214]</a> Các nghiên cứu <a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh thái học">cổ sinh thái học</a> của đất đặt nguồn gốc của xáo trộn sinh học vào thời điểm trước kỷ Cambri. Những sự kiện khác, chẳng hạn như <a href="/wiki/C%C3%A2y" title="Cây">cây gỗ tiến hóa</a> và <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Lịch sử tiến hóa của sự sống">đất xâm lấn</a> trong kỷ Devon đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển sơ khai của thuyết dinh dưỡng sinh thái trong đất.<a href="#cite_note-Wilkinson09-212">[212]</a><a href="#cite_note-Davic04-215">[215]</a><a href="#cite_note-Hasiotis03-216">[216]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sinh_địa_hóa_học_và_khí_hậu">Sinh địa hóa học và khí hậu</h4>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=38" title="Sửa đổi phần “Sinh địa hóa học và khí hậu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=38" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sinh địa hóa học và khí hậu">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh địa hóa học">Sinh địa hóa học</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/w/index.php?title=Chu_tr%C3%ACnh_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chu trình dinh dưỡng (trang không tồn tại)">Chu trình dinh dưỡng</a> và <a href="/wiki/Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Khí hậu">Khí hậu</a></div> Các nhà sinh thái học nghiên cứu và đo quỹ dinh dưỡng để nắm rõ cách điều tiết, lưu chuyển và <a href="/w/index.php?title=Chu_tr%C3%ACnh_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chu trình dinh dưỡng (trang không tồn tại)">tái chế</a> thông qua môi trường.<a href="#cite_note-Allee49-112">[112]</a><a href="#cite_note-Ricklefs96-113">[113]</a><a href="#cite_note-Kormondy95-173">[173]</a> Nghiên cứu này đã dẫn đến hiểu biết rằng có phản hồi toàn cầu giữa hệ sinh thái và những thông số vật lý của hành tinh này, gồm có khoáng chất, đất, độ pH, ion, nước và khí quyển. 6 nguyên tố chính (<a href="/wiki/Hydro" title="Hydro">hydro</a>, <a href="/wiki/Carbon" title="Carbon">carbon</a>, <a href="/wiki/Nit%C6%A1" title="Nitơ">nitơ</a>, <a href="/wiki/Oxy" title="Oxy">oxy</a>, <a href="/wiki/L%C6%B0u_hu%E1%BB%B3nh" title="Lưu huỳnh">lưu huỳnh</a> và <a href="/wiki/Phosphor" title="Phosphor">phosphor</a>; viết tắt là H, C, N, O, S và P) hình thành cấu tạo của tất cả các đại phân tử sinh học và tham gia vào các quá trình địa hóa của Trái Đất. Từ quy mô sinh học nhỏ nhất, tác động hợp thể của hàng tỷ trên hàng tỷ quá trình sinh thái mở rộng ra rồi sau cùng điều phối <a href="/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%C3%B3a" title="Chu trình sinh địa hóa">các chu trình sinh địa hóa</a> của Trái đất. Việc nắm được mối quan hệ và chu kỳ trung gian giữa những yếu tố này và con đường sinh thái của chúng mang ý nghĩa quan trọng đối với vốn hiểu biết hóa sinh toàn cầu.<a href="#cite_note-Falkowoski08-217">[217]</a> Sinh thái của quỹ carbon toàn cầu lấy một ví dụ về mối liên hệ giữa đa dạng sinh học và địa hóa sinh học. Người ta ước tính rằng các đại dương trên Trái Đất chứa 40.000 gigaton (Gt) carbon, thảm thực vật và đất chứa 2070 Gt và lượng khí thải từ nhiên liệu hóa thạch là 6,3 Gt carbon mỗi năm.<a href="#cite_note-Grace04-218">[218]</a> Đã có những cuộc tái cấu trúc lớn ở quỹ carbon toàn cầu này trong lịch sử Trái Đất, được điều chỉnh ở mức độ lớn bởi sinh thái của vùng đất. Ví dụ, thông qua <a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BA%A3_kh%C3%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhả khí (trang không tồn tại)">phun trào</a> núi lửa giữa thế Eocene, quá trình oxy hóa khí methan được cất trữ trong vùng đất ngập nước, còn khí ở đáy biển làm tăng nồng độ CO2 (carbon dioxide) trong khí quyển lên mức cao tới 3500 <a href="/wiki/Parts-per_notation" title="Parts-per notation">ppm</a>.<a href="#cite_note-Pearson00-219">[219]</a> Trong thế <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_Oligocen" title="Thế Oligocen">Oligocen</a>, từ 25 đến 32 triệu năm trước, đã có một cuộc tái cấu trúc đáng kể khác của <a href="/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_carbon" title="Chu trình carbon">chu trình carbon</a> toàn cầu khi cỏ phát triển một cơ chế quang hợp mới là <a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_C4" title="Thực vật C4">quang hợp C4</a> và mở rộng phạm vi của chúng. Con đường mới này đã phát triển nhằm đáp ứng sụt giảm nồng độ CO2 trong khí quyển xuống dưới mức 550 ppm.<a href="#cite_note-Pagani05-220">[220]</a> Độ phong phú và phân bố đa dạng sinh học tương đối làm thay đổi động lực giữa sinh vật và môi trường của chúng, để các hệ sinh thái có thể vừa là nguyên nhân vừa là kết quả liên quan đến biến đổi khí hậu. Những thay đổi do con người điều khiển đối với hệ sinh thái của hành tinh (ví dụ: xáo trộn, <a href="/wiki/M%E1%BA%A5t_%C4%91a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Mất đa dạng sinh học">mất đa dạng sinh học</a>, nông nghiệp) góp phần làm tăng mức khí nhà kính trong khí quyển. Biến đổi chu trình carbon toàn cầu trong thế kỷ tới được dự đoán sẽ làm tăng nhiệt độ hành tinh, dẫn đến những biến động thời tiết khắc nghiệt hơn, thay đổi phân bố của các loài và tăng tỷ lệ tuyệt chủng. Tác động của ấm lên toàn cầu đã được ghi nhận trong các sông băng tan chảy, các chỏm băng trên núi tan chảy và mực nước biển dâng cao. Do đó, sự phân bố của các loài đang thay đổi dọc theo bờ sông và ở những khu vực lục địa mà các mô hình di cư và nơi thú sinh đẻ đang dõi theo những thay đổi khắp nơi của khí hậu. Những mảng <a href="/wiki/T%E1%BA%A7ng_%C4%91%E1%BA%A5t_%C4%91%C3%B3ng_b%C4%83ng_v%C4%A9nh_c%E1%BB%ADu" title="Tầng đất đóng băng vĩnh cửu">băng vĩnh cửu</a> lớn cũng đang tan chảy để tạo ra một bức khảm mới gồm các khu vực ngập lụt có tốc độ hoạt động phân hủy đất tăng lên, làm tăng lượng khí thải methan (CH4). Hiện có mối lo ngại về tăng khí methan của khí quyển trong bối cảnh chu trình carbon toàn cầu, bởi vì methan là một <a href="/wiki/Kh%C3%AD_nh%C3%A0_k%C3%ADnh" title="Khí nhà kính">khí nhà kính</a> hấp thụ bức xạ sóng dài hiệu quả gấp 23 lần so với CO2 trên thang thời gian 100 năm.<a href="#cite_note-Zhuan07-221">[221]</a> Do đó, có một mối liên hệ giữa ấm lên toàn cầu, phân hủy và hô hấp trong đất và vùng đất ngập nước tạo ra những phản hồi khí hậu đáng kể và làm thay đổi các chu trình sinh địa hóa trên toàn cầu.<a href="#cite_note-Liu09-107">[107]</a><a href="#cite_note-Cox00-222">[222]</a><a href="#cite_note-Erwin09-223">[223]</a><a href="#cite_note-Bamber12-224">[224]</a><a href="#cite_note-Heiman08-225">[225]</a><a href="#cite_note-Davidson06-226">[226]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử">Lịch sử</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=39" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=39" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử sinh thái học (trang không tồn tại)">Lịch sử sinh thái học</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_sơ_khai">Giai đoạn sơ khai</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=40" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn sơ khai”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=40" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn sơ khai">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:30%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Bằng sinh thái học, chúng ta muốn nói đến cả một bộ môn khoa học về các mối quan hệ của sinh vật với môi trường, tức bao hàm theo nghĩa rộng là tất cả "những điều kiện tồn tại". Do đó, thuyết tiến hóa giải thích mối quan hệ giữ nhà của các sinh vật theo hướng cơ giới là những hệ quả cần thiết của các nguyên nhân hiệu lực; và vì thế hình thành nên cơ sở <a href="/wiki/Nh%E1%BA%A5t_nguy%C3%AAn" title="Nhất nguyên">nhất nguyên</a> của sinh thái học.</div> <cite class="left-aligned" style="">Ernst Haeckel (1866)<a href="#cite_note-Stauffer57-227">[227]</a>:140 <a href="#cnote_B">[B]</a></cite> </div> Sinh thái học có một nguồn gốc phức tạp, phần lớn là do bản chất liên ngành học thuật của bộ môn.<a href="#cite_note-Egerton01-228">[228]</a> Các triết gia thời Hy Lạp cổ đại như <a href="/wiki/Hippocrates" title="Hippocrates">Hippocrates</a> và <a href="/wiki/Aristotle" class="mw-redirect" title="Aristotle">Aristotle</a> là hai trong số những người đầu tiên ghi chép lại những quan sát về lịch sử tự nhiên. Tuy nhiên, họ nhìn sự sống qua lăng kính <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_ch%E1%BA%A5t_lu%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản chất luận (trang không tồn tại)">bản chất luận</a>, nơi các loài được khái niệm hóa là những vật tĩnh không đổi, trong khi các thứ được xem là một loại <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_duy_t%C3%A2m" title="Chủ nghĩa duy tâm">loại duy tâm</a> khác thường. Quan điểm này đối lập với vốn hiểu biết hiện đại của <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết sinh thái (trang không tồn tại)">học thuyết sinh thái</a>, nơi các thứ được xem là hiện tượng quan tâm thực tế và có một vai trò trong nguồn gốc của tính thích nghi theo phương pháp <a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">chọn lọc tự nhiên</a>.<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a><a href="#cite_note-Benson00-229">[229]</a><a href="#cite_note-Sober80-230">[230]</a> Những quan niệm sơ khai về sinh thái học, chẳng hạn như tính cân bằng và điều tiết trong tự nhiên có thể truy dấu về <a href="/wiki/Herodotus" class="mw-redirect" title="Herodotus">Herodotus</a> (mất khoảng năm 425 TCN), người miêu tả một trong những nguyên nhân ra đời sớm nhất của <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_h%E1%BB%97_sinh" class="mw-redirect" title="Thuyết hỗ sinh">quan hệ hỗ trợ</a> trong phần quan sát của mình về "nha khoa tự nhiên". Ông lưu ý <a href="/wiki/C%C3%A1_s%E1%BA%A5u_s%C3%B4ng_Nin" title="Cá sấu sông Nin">cá sấu sông Nin</a> khi phơi nằng sẽ mở miệng chúng để <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_R%E1%BA%BD" title="Họ Rẽ">chim rẽ</a> tiếp cận an toàn và moi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%89a" title="Đỉa">đỉa</a> ra ngoài, cấp dinh dưỡng cho chim rẽ và vệ sinh đường miệng cho con cá sấu.<a href="#cite_note-Egerton01-228">[228]</a> Aristotle là người có tác động đầu lên sự phát triển mặt triết học của môn sinh thái học. Ông và người học trò <a href="/wiki/Theophrastus" class="mw-redirect" title="Theophrastus">Theophrastus</a> đã tiến hành những quan sát diện rộng về sự di cư của động vật và thực vật, địa sinh học, sinh lý học và tập tính của chúng, ngoài ra còn đưa ra một nhận định tương tự khái niệm hiện đại về ổ sinh thái.<a href="#cite_note-Hughes85-231">[231]</a><a href="#cite_note-Hughes75-232">[232]</a> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:30%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Chẳng có nơi nào mà ta có thể thấy minh họa rõ hơn cho cái có thể gọi là tính nhạy của một phức hợp hữu cơ như thế, – được thể hiện qua thực tế rằng bất cứ thứ gì tác động lên bất kì loài nào thuộc về nó, theo cách nào đấy phải tác động nhanh chóng lên toàn thể tập hợp. Vì thế anh ta sẽ thấy rằng hoàn toàn không thể nghiên cứu bất cứ dạng nào, ngoài liên hệ tới các dạng khác, – nhất thiết phải làm khảo sát toàn diện tổng thể như một điều kiện để hiểu trọn vẹn bất kì phần nào.</div> <cite class="left-aligned" style="">Stephen Forbes (1887)<a href="#cite_note-Forbes1887-233">[233]</a></cite> </div> <div class="thumb tleft" style="background:#f9f9f9; padding:5px; border:1px solid gray; margin:0em 2em 0em 0em; font-size:11px;"> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Nicola_Perscheid_-_Ernst_Haeckel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Nicola_Perscheid_-_Ernst_Haeckel.jpg/90px-Nicola_Perscheid_-_Ernst_Haeckel.jpg" decoding="async" width="90" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Nicola_Perscheid_-_Ernst_Haeckel.jpg/135px-Nicola_Perscheid_-_Ernst_Haeckel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Nicola_Perscheid_-_Ernst_Haeckel.jpg/180px-Nicola_Perscheid_-_Ernst_Haeckel.jpg 2x" data-file-width="966" data-file-height="1308" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Warming,Eugen-c1900.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Warming%2CEugen-c1900.jpg/90px-Warming%2CEugen-c1900.jpg" decoding="async" width="90" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Warming%2CEugen-c1900.jpg/135px-Warming%2CEugen-c1900.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Warming%2CEugen-c1900.jpg/180px-Warming%2CEugen-c1900.jpg 2x" data-file-width="209" data-file-height="287" /></a> <div style="border: none; width:180px;"><div class="thumbcaption"> <a href="/wiki/Ernst_Haeckel" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a> (trái) và <a href="/w/index.php?title=Eugenius_Warming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugenius Warming (trang không tồn tại)">Eugenius Warming</a> (phải), hai vị sáng lập của bộ môn sinh thái học</div></div></div> Những khái niệm hệ sinh thái như chuỗi thức ăn, điều chỉnh quần thể và năng suất lần đầu được phát hiện vào những năm 1700 thông qua các công trình xuất bản của nhà hiển vi học <a href="/wiki/Antoni_van_Leeuwenhoek" class="mw-redirect" title="Antoni van Leeuwenhoek">Antoni van Leeuwenhoek</a> (1632–1723) và nhà thực vật học <a href="/w/index.php?title=Richard_Bradley_(nh%C3%A0_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Bradley (nhà thực vật học) (trang không tồn tại)">Richard Bradley</a> (1688?–1732).<a href="#cite_note-Odum05-7">[7]</a> Nhà địa sinh học <a href="/wiki/Alexander_von_Humboldt" title="Alexander von Humboldt">Alexander von Humboldt</a> (1769–1859) là người tiên phong đầu trong tư duy sinh thái học và nằm trong số những người đầu tiên nhận ra các gradient sinh thái, nơi các loài bị thay thế hoặc thay đổi dọc theo <a href="/w/index.php?title=Gradient_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gradient môi trường (trang không tồn tại)">gradient môi trường</a>, chẳng hạn như một <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A5p_t%C3%ADnh_tr%E1%BA%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cấp tính trạng (trang không tồn tại)">cấp tính trạng</a> hình thành dọc theo sự tăng độ cao. Humboldt lấy cảm hứng từ <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Isaac Newton</a> để mà phát triển một dạng "vật lý trên cạn". Theo phương thức của Newton, ông đưa một phép đo chính xác của khoa học vào lịch sử tự nhiên và thậm chí ám chỉ các khái niệm là những nền tảng của luật sinh thái học hiện đại dựa theo mối quan hệ loài-với-khu-vực.<a href="#cite_note-Kingsland04-234">[234]</a><a href="#cite_note-Rosenzweig03-235">[235]</a><a href="#cite_note-Hawkins01-236">[236]</a> Các nhà lịch sử tự nhiên học như Humboldt, <a href="/wiki/James_Hutton" title="James Hutton">James Hutton</a> và <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Lamarck" title="Jean-Baptiste Lamarck">Jean-Baptiste Lamarck</a> (cùng một số người khác) là những người đặt nền móng cho ngành khoa học sinh thái hiện đại.<a href="#cite_note-McIntosh85-237">[237]</a> Thuật ngữ "sinh thái học" (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: ecology, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tiếng Đức">tiếng Đức</a>: Oekologie, Ökologie) được trình bày bởi <a href="/wiki/Ernst_Haeckel" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a> trong cuốn sách Generelle Morphologie der Organismen (1866) của ông.<a href="#cite_note-238">[238]</a> Haeckel là một nghệ sĩ, nhà văn, nhà động vật học và nửa sau cuộc đời là một vị giáo sư của ngành giải phẫu so sánh.<a href="#cite_note-Stauffer57-227">[227]</a><a href="#cite_note-Friederichs58-239">[239]</a> Đã xuất hiện những luồng ý kiến khác nhau về việc ai mới là người đặt nền móng cho lý thuyết sinh thái hiện đại. Một số người cho rằng định nghĩa của Haeckel là mốc khởi đầu;<a href="#cite_note-Hinchman07-240">[240]</a> một số người lại cho rằng đó là <a href="/w/index.php?title=Eugenius_Warming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugenius Warming (trang không tồn tại)">Eugenius Warming</a> với công trình <a href="/w/index.php?title=Plantesamfund&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plantesamfund (trang không tồn tại)">Oecology of Plants: An Introduction to the Study of Plant Communities</a> (1895),<a href="#cite_note-Goodland75-241">[241]</a> hay những nguyên tắc về tổ chức tự nhiên của <a href="/wiki/Carl_Linnaeus" title="Carl Linnaeus">Carl Linnaeus</a> ra đời vào đầu thế kỷ 18.<a href="#cite_note-Egerton07-242">[242]</a><a href="#cite_note-Kormandy78-243">[243]</a> Linnaeus là người lập nên nhánh đầu tiên mà ông gọi là tổ chức tự nhiên.<a href="#cite_note-Egerton07-242">[242]</a> Những công trình của ông đã gây ảnh hưởng tới Charles Darwin, người sử dụng cụm từ cơ cấu hoặc tổ chức tự nhiên của Linnaeus trong cuốn <a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_c%C3%A1c_lo%C3%A0i" title="Nguồn gốc các loài">Nguồn gốc các loài</a>.<a href="#cite_note-Stauffer57-227">[227]</a> Linnaeus là người đầu tiên trình bày <a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_sinh_th%C3%A1i" title="Cân bằng sinh thái">cân bằng sinh thái</a> dưới dạng một giả thuyết có thể kiểm chứng. Haeckel (người ngưỡng mộ tác phẩm của Darwin) đã định nghĩa sinh thái liên hệ tới tổ chức tự nhiên, làm một số người đặt câu hỏi rằng liệu sinh thái và tổ chức tự nhiên có đồng nghĩa với nhau hay không.<a href="#cite_note-Kormandy78-243">[243]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Darwin_EcoExperiment.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Darwin_EcoExperiment.JPG/220px-Darwin_EcoExperiment.JPG" decoding="async" width="220" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Darwin_EcoExperiment.JPG/330px-Darwin_EcoExperiment.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Darwin_EcoExperiment.JPG/440px-Darwin_EcoExperiment.JPG 2x" data-file-width="1034" data-file-height="477" /></a><figcaption>Cách bố trí thí nghiệm sinh thái học đầu tiên, được tiến hành trong một khu vườn cỏ tại <a href="/w/index.php?title=Tu_vi%E1%BB%87n_Woburn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu viện Woburn (trang không tồn tại)">Tu viện Woburn</a> vào năm 1816 (mà Charles Darwin lưu ý trong Nguồn gốc các loài). Thí nghiệm nghiên cứu hiệu suất của hỗn hợp các loài khác nhau được trồng trong nhiều loại đất khác nhau.<a href="#cite_note-Hector02-244">[244]</a><a href="#cite_note-Sinclair26-245">[245]</a></figcaption></figure> Từ Aristotle đến Darwin, thế giới tự nhiên chủ yếu được coi là tĩnh và không đổi. Trước khi Nguồn gốc các loài ra đời, có rất ít đánh giá hoặc hiểu biết về các mối quan hệ động lực và hỗ sinh giữa các sinh vật, tính thích nghi và môi trường của chúng.<a href="#cite_note-Benson00-229">[229]</a> Một ngoại lệ là ấn phẩm ra đời năm 1789 có nhan đề Natural History of Selborne của <a href="/w/index.php?title=Gilbert_White&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gilbert White (trang không tồn tại)">Gilbert White</a> (1720–1793), được một số người xem là một trong những văn bản ra đời sớm nhất về sinh thái học.<a href="#cite_note-May99-246">[246]</a> Trong khi <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a> chủ yếu được chú ý vì luận thuyết về tiến hóa,<a href="#cite_note-Darwin-247">[247]</a> ông là một trong những người đặt nền móng cho <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_%C4%91%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học đất (trang không tồn tại)">sinh thái học đất</a>,<a href="#cite_note-Meysman06-248">[248]</a> và ghi chép thí nghiệm sinh thái đầu tiên trong Nguồn gốc các loài.<a href="#cite_note-Hector02-244">[244]</a> Thuyết tiến hóa đã thay đổi cách mà các nhà nghiên cứu tiếp cận với bộ môn khoa học sinh thái.<a href="#cite_note-Acot97-249">[249]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1900–nay">1900–nay</h3>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=41" title="Sửa đổi phần “1900–nay”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=41" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: 1900–nay">sửa mã nguồn</a>]</div> Sinh thái học hiện đại là một ngành khoa học non trẻ, lần đầu tiên thu hút được sự chú ý đáng kể của giới khoa học vào cuối thế kỷ 19 (cùng khoảng thời gian mà các nghiên cứu về tiến hóa đang thu hút được sự quan tâm của giới khoa học). Nhà khoa học <a href="/w/index.php?title=Ellen_Swallow_Richards&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ellen Swallow Richards (trang không tồn tại)">Ellen Swallow Richards</a> đã sử dụng thuật ngữ "<a href="/w/index.php?title=Kinh_t%E1%BA%BF_t%E1%BA%A1i_gia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kinh tế tại gia (trang không tồn tại)">oekology</a>" (sau đổi thành <a href="/w/index.php?title=Kinh_t%E1%BA%BF_t%E1%BA%A1i_gia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kinh tế tại gia (trang không tồn tại)">kinh tế tại gia</a>) ở Mỹ vào đầu năm 1892.<a href="#cite_note-Hunt-250">[250]</a> Vào đầu thế kỷ 20, sinh thái học chuyển đổi từ dạng <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Lịch sử tự nhiên">lịch sử tự nhiên</a> mang tính <a href="/wiki/Si%C3%AAu_h%C3%ACnh_h%E1%BB%8Dc" title="Siêu hình học">siêu hình</a> hơn sang một dạng lịch sử tự nhiên khoa học thiên về <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_ph%C3%A1p_khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Phương pháp khoa học">tính phân tích</a> hơn.<a href="#cite_note-Kingsland04-234">[234]</a><a href="#cite_note-McIntosh85-237">[237]</a> <a href="/w/index.php?title=Frederic_Clements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frederic Clements (trang không tồn tại)">Frederic Clements</a> đã xuất bản cuốn sách sinh thái học đầu tiên của Mỹ vào năm 1905,<a href="#cite_note-Clements05-251">[251]</a> trong đó trình bày ý tưởng về quần xã thực vật như một <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_sinh_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu sinh vật (trang không tồn tại)">siêu sinh vật</a>. Ấn phẩm này là nguyên nhân nổ ra một cuộc tranh luận giữa chính thể luận sinh thái và chủ nghĩa cá nhân kéo dài cho đến những năm 1970. Khái niệm siêu sinh vật của Clements đề xuất rằng hệ sinh thái phát triển thông qua các giai đoạn <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_x%C3%A3_chuy%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFp" title="Quần xã chuyển tiếp">phát triển chuyển tiếp</a> đều đặn và rõ ràng, tương tự như các giai đoạn phát triển của một sinh vật. Mô hình của Clements đã <a href="/w/index.php?title=Henry_A.Gleason&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry A.Gleason (trang không tồn tại)">Henry Gleason</a> thách thức,<a href="#cite_note-Simberloff80-252">[252]</a> ông này tuyên bố rằng các quần xã sinh thái phát triển từ liên kết ngẫu nhiên và độc nhất của những sinh vật riêng lẻ. Sự thay đổi nhận thức này đưa trọng tâm trở lại lịch sử sự sống của sinh vật riêng lẻ và cách nó liên quan đến sự phát triển của các quần hợp xã.<a href="#cite_note-Gleason26-253">[253]</a> Thuyết siêu sinh vật của Clements là một ứng dụng trải rộng quá mức của một <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_duy_t%C3%A2m" title="Chủ nghĩa duy tâm">dạng duy tâm</a> trong chính thể luận.<a href="#cite_note-Levins80-38">[38]</a><a href="#cite_note-Wilson88-109">[109]</a> Thuật ngữ "chính thể luận" được <a href="/w/index.php?title=Jan_Smuts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jan Smuts (trang không tồn tại)">Jan Christiaan Smuts</a> (một vị tướng người Nam Phi và là nhân vật lịch sử phân cực) đặt ra vào năm 1926, người này được truyền cảm hứng từ khái niệm siêu tổ chức của Clements.<a href="#cite_note-Foster08-254">[254]</a><a href="#cnote_C">[C]</a> Cũng trong khoảng thời gian ấy, <a href="/w/index.php?title=Charles_Sutherland_Elton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Sutherland Elton (trang không tồn tại)">Charles Elton</a> đi tiên phong trong khái niệm về chuỗi thức ăn trong cuốn sách kinh điển Animal Ecology của ông.<a href="#cite_note-Elton27-84">[84]</a> Elton<a href="#cite_note-Elton27-84">[84]</a> xác định mối quan hệ sinh thái bằng cách sử dụng những khái niệm về chuỗi thức ăn, chu kỳ và kích cỡ thức ăn, đồng thời mô tả các mối quan hệ bằng số giữa những nhóm chức năng khác nhau và độ phong phú tương đối của chúng. 'Chu kỳ thức ăn' của Elton bị thay thế bằng 'lưới thức ăn' trong một văn bản sinh thái ra đời sau này.<a href="#cite_note-Allee32-255">[255]</a> <a href="/w/index.php?title=Alfred_J._Lotka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfred J. Lotka (trang không tồn tại)">Alfred J. Lotka</a> cũng đưa vào nhiều khái niệm lý thuyết để áp dụng các nguyên lý nhiệt động lực học vào sinh thái học. Năm 1942, <a href="/w/index.php?title=Raymond_Lindeman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raymond Lindeman (trang không tồn tại)">Raymond Lindeman</a> viết một bài báo mang tính bước ngoặt về <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Lưới thức ăn">động lực học dinh dưỡng</a> của sinh thái học, bài báo này đã được xuất bản sau khi ông qua đời vì lúc đầu nó bị từ chối vì sự nhấn mạnh về mặt lý thuyết. Động lực học dinh dưỡng đã trở thành nền tảng cho phần lớn công trình theo dõi dòng chảy năng lượng và vật chất thông qua các hệ sinh thái. <a href="/w/index.php?title=Robert_H._MacArthur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert H. MacArthur (trang không tồn tại)">Robert MacArthur</a> thì đề xuất thuyết toán học, các phép dự đoán và thử nghiệm trong sinh thái học vào thập niên 1950, qua đó truyền cảm hứng cho một trường phái đang tái sinh của các nhà sinh thái toán lý thuyết.<a href="#cite_note-McIntosh85-237">[237]</a><a href="#cite_note-Cook77-256">[256]</a><a href="#cite_note-Odum68-257">[257]</a> Sinh thái học cũng phát triển thông qua những đóng góp từ các quốc gia khác, gồm <a href="/wiki/Vladimir_Ivanovich_Vernadsky" title="Vladimir Ivanovich Vernadsky">Vladimir Vernadsky</a> của Nga và việc ông sáng lập khái niệm sinh quyển vào thập niên 1920,<a href="#cite_note-Ghilarov95-258">[258]</a> còn <a href="/w/index.php?title=Imanishi_Kinji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imanishi Kinji (trang không tồn tại)">Imanishi Kinji</a> của Nhật Bản cùng các khái niệm về sự hài hòa trong tự nhiên và phân chia sinh cảnh của mình vào thập niên 1950.<a href="#cite_note-Itô91-259">[259]</a> Sự công nhận của giới khoa học với những đóng góp cho sinh thái học từ các nền văn hóa không nói tiếng Anh vốn bị cản trở bởi rào cản ngôn ngữ và dịch thuật.<a href="#cite_note-Ghilarov95-258">[258]</a> <div class="quotebox pullquote floatright" style="width:30%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style="">Toàn bộ chuỗi ngộ độc này dường như dựa trên cơ sở của các thực vật siêu nhỏ mà lẽ ra phải là các chất cô đặc gốc. Nhưng cái ở phía đối diện của chuỗi thức ăn—nhân loại có thể chẳng biết về chuỗi sự kiền này, đã trang bị đồ nghề bắt cá, bắt được một đàn cá từ các vũng nước ở Clear Lake, và đưa chúng về nhà để chiên cho bữa tối của mình?</div> <cite class="left-aligned" style="">Rachel Carson (1962)<a href="#cite_note-Carson62-260">[260]</a>:48</cite> </div> Sinh thái học thu hút sự quan tâm lớn trong giới khoa học và quần chúng trong <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Phong trào môi trường">phong trào môi trường</a> ở thập niên 1960–1970. Có một mối quan hệ lịch sử và khoa học bền chặt giữa sinh thái học, quản lý và bảo vệ môi trường.<a href="#cite_note-McIntosh85-237">[237]</a> Việc chú trọng mặt lịch sử và các bài viết khoa học tự nhiên đầy chất thơ ủng hộ bảo vệ những nơi hoang dã của các nhà sinh thái học nổi tiếng trong lịch sử <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">sinh học bảo tồn</a>, chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=Aldo_Leopold&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aldo Leopold (trang không tồn tại)">Aldo Leopold</a> và <a href="/w/index.php?title=Arthur_Tansley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur Tansley (trang không tồn tại)">Arthur Tansley</a>; những bài viết kể trên bị xem là rất khác so với các trung tâm đô thị, được cho là nơi tập trung ô nhiễm và suy thoái môi trường.<a href="#cite_note-McIntosh85-237">[237]</a><a href="#cite_note-Palamar08-261">[261]</a> Palamar (2008)<a href="#cite_note-Palamar08-261">[261]</a> lưu ý một cái bóng bị lu mờ bởi chủ nghĩa môi trường đại chúng của những người phụ nữ tiên phong vào đầu những năm 1900, họ đã đấu tranh cho sinh thái sức khỏe đô thị (khi ấy được gọi là <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A3i_thi%E1%BB%87n_%C4%91i%E1%BB%81u_ki%E1%BB%87n_sinh_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cải thiện điều kiện sinh sống (trang không tồn tại)">cải thiện điều kiện sinh sống</a>)<a href="#cite_note-Hunt-250">[250]</a> và mang lại những thay đổi về luật môi trường. Những phụ nữ như <a href="/w/index.php?title=Ellen_Swallow_Richards&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ellen Swallow Richards (trang không tồn tại)">Ellen Swallow Richards</a> và <a href="/w/index.php?title=Julia_Lathrop&action=edit&redlink=1" class="new" title="Julia Lathrop (trang không tồn tại)">Julia Lathrop</a> cùng nhiều người người khác là những tiền nhiệm của các phong trào môi trường phổ biến hơn sau thập niên 1950. Năm 1962, cuốn sách <a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_v%E1%BA%AFng_l%E1%BA%B7ng" title="Mùa xuân vắng lặng">Mùa xuân vắng lặng</a> của nhà sinh vật học và sinh thái biển <a href="/wiki/Rachel_Carson" title="Rachel Carson">Rachel Carson</a> đã cổ động cho phong trào bảo vệ môi trường bằng cách cảnh báo công chúng về <a href="/wiki/Thu%E1%BB%91c_b%E1%BA%A3o_v%E1%BB%87_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thuốc bảo vệ thực vật">thuốc trừ sâu</a> độc hại, chẳng hạn như <a href="/wiki/DDT" title="DDT">DDT</a>, <a href="/w/index.php?title=T%C3%ADch_tr%E1%BB%AF_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tích trữ sinh học (trang không tồn tại)">tích trữ sinh học</a> trong môi trường. Carson sử dụng ngành khoa học sinh thái để liên kết việc phát thải các chất độc trong môi trường với sức khỏe con người và <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%A9c_kh%E1%BB%8Fe_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sức khỏe hệ sinh thái (trang không tồn tại)">hệ sinh thái</a>. Kể từ đó, các nhà sinh thái học đã làm việc để kết nối sự hiểu biết của họ về vấn đề các hệ sinh thái trên hành tinh bị xuống cấp với chính sách môi trường, luật pháp, phục hồi và quản lý tài nguyên thiên nhiên.<a href="#cite_note-Hammond09-24">[24]</a><a href="#cite_note-McIntosh85-237">[237]</a><a href="#cite_note-Palamar08-261">[261]</a><a href="#cite_note-Krebs99-262">[262]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm">Xem thêm</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=42" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=42" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71922045">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:175px;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}</style><ul role="navigation" aria-label="Cổng thông tin" class="noprint portalbox portalborder portalright"><li class="portalbox-entry"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Issoria_lathonia.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/32px-Issoria_lathonia.jpg" decoding="async" width="32" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/48px-Issoria_lathonia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/64px-Issoria_lathonia.jpg 2x" data-file-width="629" data-file-height="445" /></a><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Sinh học">Cổng thông tin Sinh học</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144143">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col" style="column-width: 16em;"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_l%C3%BD_kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Công lý khí hậu">Công lý khí hậu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khoa_h%E1%BB%8Dc_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khoa học tiêu chuẩn (trang không tồn tại)">Khoa học tiêu chuẩn</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_b%E1%BB%81n_v%E1%BB%AFng" title="Phát triển bền vững">Phát triển bền vững</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_c%E1%BA%A3nh_quan" title="Sinh thái học cảnh quan">Sinh thái cảnh quan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái chính trị (trang không tồn tại)">Sinh thái chính trị</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái công nghiệp (trang không tồn tại)">Sinh thái công nghiệp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_gi%C3%A1c_quan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái giác quan (trang không tồn tại)">Sinh thái giác quan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_ho%C3%A1_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái hoá học (trang không tồn tại)">Sinh thái hoá học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_l%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái lý thuyết (trang không tồn tại)">Sinh thái lý thuyết</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_nh%C3%A2n_v%C4%83n" title="Sinh thái nhân văn">Sinh thái nhân văn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_th%C3%B4ng_tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái thông tin (trang không tồn tại)">Sinh thái thông tin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_tinh_th%E1%BA%A7n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái tinh thần (trang không tồn tại)">Sinh thái tinh thần</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_v%C4%83n_ho%C3%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái văn hoá (trang không tồn tại)">Sinh thái văn hoá</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Phong trào môi trường">Phong trào sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%A9c_ch%E1%BB%A9a" title="Sức chứa">Sức chứa</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A0i_nguy%C3%AAn_thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Tài nguyên thiên nhiên">Tài nguyên thiên nhiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A2m_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tâm lý học sinh thái (trang không tồn tại)">Tâm lý học sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Triết học sinh thái (trang không tồn tại)">Triết học sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_trong_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Triết học trong sinh thái (trang không tồn tại)">Triết học trong sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%AD_vong_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tử vong sinh thái (trang không tồn tại)">Tử vong sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%C3%B2ng_b%E1%BB%81n_v%E1%BB%AFng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vòng bền vững (trang không tồn tại)">Vòng bền vững</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ghi_chú">Ghi chú</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=43" title="Sửa đổi phần “Ghi chú”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=43" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ghi chú">sửa mã nguồn</a>]</div> <div style="column-width: 2;"><ol class="references" style="list-style-type:upper-alpha;"> <li id="cnote_A"><a href="#ref_A_1">^</a> <div style="display:inline;" class="reference-text">Trong phần chú thích của Ernst Haeckel (1866) nơi mà thuật ngữ này được đề xuất, ông cũng nhắc tới nguồn gốc <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Tiếng Hy Lạp cổ">tiếng Hy Lạp cổ</a>: χώρας, chuyển tự khōrā, <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_nguy%C3%AAn_v%C4%83n" class="mw-redirect" title="Dịch nguyên văn">nguyên văn</a> 'χωρα', nghĩa là "nơi trú, khu vực phân bố" — trích dẫn từ Stauffer (1957).</div></li> <li id="cnote_B"><a href="#ref_B_1">^</a> <div style="display:inline;" class="reference-text">Đây là một bản sao định nghĩa gốc của Haeckel (Nguyên văn: Haeckel, E. (1866) Generelle Morphologie der Organismen. Allgemeine Grundzige der organischen Formen- Wissenschaft, mechanisch begriindet durch die von Charles Darwin reformirte Descendenz-Theorie. 2 vols. Reimer, Berlin.) được dịch và trích dẫn từ Stauffer (1957).</div></li> <li id="cnote_C"><a href="#ref_C_1">^</a> <div style="display:inline;" class="reference-text">Foster & Clark (2008) lưu ý cách mà chính thể luận của Smut trái ngược hoàn toàn với quan điểm chính trị phân biệt tộc dưới tư cách cha đẻ của chính sách <a href="/wiki/Apartheid" title="Apartheid">apartheid</a>.</div></li> <li id="cnote_D"><a href="#ref_D_1">^</a> <div style="display:inline;" class="reference-text">Lần đầu được giới thiệu trong cuốn sách nổi bật trong lịch sử và khoa học lý thuyết của sinh thái học, cuốn <a href="/w/index.php?title=The_Theory_of_Island_Biogeography&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Theory of Island Biogeography (trang không tồn tại)">The Theory of Island Biogeography</a> (1967) của MacArthur & Wilson.</div></li> <li id="cnote_E"><a href="#ref_E_1">^</a> <div style="display:inline;" class="reference-text">Aristotle đã viết về khái niệm này trong tác phẩm <a href="/wiki/Si%C3%AAu_h%C3%ACnh_h%E1%BB%8Dc_(Aristotle)" title="Siêu hình học (Aristotle)">Siêu hình học</a> (trích dẫn từ <a rel="nofollow" class="external text" href="http://classics.mit.edu/Aristotle/metaphysics.mb.txt">The Internet Classics Archive</a> dịch bởi <a href="/w/index.php?title=W._D._Ross&action=edit&redlink=1" class="new" title="W. D. Ross (trang không tồn tại)">W. D. Ross</a>. Cuốn VIII, Phần 6): "Để trở về với cái khó được nêu ra với sự tôn trọng dành cho cả những định nghĩa và con số, cái gì là nguyên nhân cho tính đồng nhất của chúng? Trong trường hợp mọi thứ có một số phần và trong đó tổng số không đơn thuần chỉ là một đống, mà tổng là thứ đặt bên cạnh các phần, thì có một nguyên nhân; vì ngay cả trong cơ thể, tương tác là nguyên nhân của tính đồng nhất trong một vài trường hợp, và trong các trường hợp khác là độ nhớt hoặc kiểu chất lượng như vậy."</div></li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích">Chú thích</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=44" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=44" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFPhê2000" class="citation book cs1">Phê, Hoàng; và đồng nghiệp (et al) (2000). <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t_(Vi%E1%BB%87n_Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%8Dc)" title="Từ điển tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học)">Từ điển tiếng Việt</a>. Việt Nam: Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. tr. 860. <q>sinh thái học: môn học về quan hệ giữa sinh vật và môi trường sống</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+ti%E1%BA%BFng+Vi%E1%BB%87t&rft.place=Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.pages=860&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+T%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+B%C3%A1ch+khoa&rft.date=2000&rft.aulast=Ph%C3%AA&rft.aufirst=Ho%C3%A0ng&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHội_đồng_Quốc_gia_chỉ_đạo_biên_soạn_Từ_điển_bách_khoa_Việt_Nam2005" class="citation book cs1">Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển bách khoa Việt Nam (2005). <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_b%C3%A1ch_khoa_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Từ điển bách khoa Việt Nam">Từ điển bách khoa Việt Nam</a>. 3. Việt Nam: Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa. tr. 767.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=T%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+b%C3%A1ch+khoa+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.place=Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.pages=767&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+T%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+B%C3%A1ch+khoa&rft.date=2005&rft.au=H%E1%BB%99i+%C4%91%E1%BB%93ng+Qu%E1%BB%91c+gia+ch%E1%BB%89+%C4%91%E1%BA%A1o+bi%C3%AAn+so%E1%BA%A1n+T%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+b%C3%A1ch+khoa+Vi%E1%BB%87t+Nam&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">^</a> S. E. Kingsland, "Foundational Papers: Defining Ecology as a Science," in L. A. Real and J. H. Brown, eds., Foundations of Ecology: Classic Papers with Commentaries. Chicago: U of Chicago Press, 1991. Pages 1-2. </li> <li id="cite_note-Stadler98-4"><a href="#cite_ref-Stadler98_4-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStadlerMichalzikMüller1998" class="citation journal cs1">Stadler, B.; Michalzik, B.; Müller, T. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_ecology_1998-07_79_5/page/1514">“Linking aphid ecology with nutrient fluxes in a coniferous forest”</a>. Ecology. 79 (5): 1514–1525. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9658%281998%29079%5B1514%3ALAEWNF%5D2.0.CO%3B2">10.1890/0012-9658(1998)079[1514:LAEWNF]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0012-9658">0012-9658</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Linking+aphid+ecology+with+nutrient+fluxes+in+a+coniferous+forest&rft.volume=79&rft.issue=5&rft.pages=1514-1525&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F0012-9658%281998%29079%5B1514%3ALAEWNF%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0012-9658&rft.aulast=Stadler&rft.aufirst=B.&rft.au=Michalzik%2C+B.&rft.au=M%C3%BCller%2C+T.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_ecology_1998-07_79_5%2Fpage%2F1514&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Humphreys97-5"><a href="#cite_ref-Humphreys97_5-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHumphreysDouglas1997" class="citation journal cs1">Humphreys, N. J.; Douglas, A. E. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_applied-and-environmental-microbiology_1997-08_63_8/page/3294">“Partitioning of symbiotic bacteria between generations of an insect: a quantitative study of a Buchnera sp. in the pea aphid (Acyrthosiphon pisum) reared at different temperatures”</a>. Applied and Environmental Microbiology. 63 (8): 3294–3296. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997ApEnM..63.3294H">1997ApEnM..63.3294H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FAEM.63.8.3294-3296.1997">10.1128/AEM.63.8.3294-3296.1997</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1389233">1389233</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16535678">16535678</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Applied+and+Environmental+Microbiology&rft.atitle=Partitioning+of+symbiotic+bacteria+between+generations+of+an+insect%3A+a+quantitative+study+of+a+Buchnera+sp.+in+the+pea+aphid+%28Acyrthosiphon+pisum%29+reared+at+different+temperatures&rft.volume=63&rft.issue=8&rft.pages=3294-3296&rft.date=1997&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1389233%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F16535678&rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FAEM.63.8.3294-3296.1997&rft_id=info%3Abibcode%2F1997ApEnM..63.3294H&rft.aulast=Humphreys&rft.aufirst=N.+J.&rft.au=Douglas%2C+A.+E.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_applied-and-environmental-microbiology_1997-08_63_8%2Fpage%2F3294&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Liere2012-6"><a href="#cite_ref-Liere2012_6-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLiereJackson,_DougVandermeer,_JohnWilby,_Andrew2012" class="citation journal cs1">Liere, Heidi; Jackson, Doug; Vandermeer, John; Wilby, Andrew (20 tháng 9 năm 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3447771">“Ecological Complexity in a Coffee Agroecosystem: Spatial Heterogeneity, Population Persistence and Biological Control”</a>. PLOS ONE. 7 (9): e45508. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012PLoSO...745508L">2012PLoSO...745508L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0045508">10.1371/journal.pone.0045508</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3447771">3447771</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23029061">23029061</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PLOS+ONE&rft.atitle=Ecological+Complexity+in+a+Coffee+Agroecosystem%3A+Spatial+Heterogeneity%2C+Population+Persistence+and+Biological+Control&rft.volume=7&rft.issue=9&rft.pages=e45508&rft.date=2012-09-20&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3447771%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F23029061&rft_id=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0045508&rft_id=info%3Abibcode%2F2012PLoSO...745508L&rft.aulast=Liere&rft.aufirst=Heidi&rft.au=Jackson%2C+Doug&rft.au=Vandermeer%2C+John&rft.au=Wilby%2C+Andrew&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3447771&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Odum05-7">^ <a href="#cite_ref-Odum05_7-0">a</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-1">b</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-2">c</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-3">d</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-4">e</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-5">f</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-6">g</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-7">h</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-8">i</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-9">j</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-10">k</a> <a href="#cite_ref-Odum05_7-11">l</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOdumBarrett2005" class="citation book cs1">Odum, E. P.; Barrett, G. W. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=vC9FAQAAIAAJ">Fundamentals of Ecology</a>. Brooks Cole. tr. 598. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-534-42066-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-534-42066-6"><bdi>978-0-534-42066-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200728103444/https://books.google.com/books?id=vC9FAQAAIAAJ">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 28 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fundamentals+of+Ecology&rft.pages=598&rft.pub=Brooks+Cole&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-534-42066-6&rft.aulast=Odum&rft.aufirst=E.+P.&rft.au=Barrett%2C+G.+W.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvC9FAQAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSteward_T.A._PickettJurek_KolasaClive_G._Jones1994" class="citation book cs1">Steward T.A. Pickett; Jurek Kolasa; Clive G. Jones (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ecologicalunders0000pick">Ecological Understanding: The Nature of Theory and the Theory of Nature</a>. San Diego: Academic Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-12-554720-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-12-554720-8"><bdi>978-0-12-554720-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ecological+Understanding%3A+The+Nature+of+Theory+and+the+Theory+of+Nature&rft.place=San+Diego&rft.pub=Academic+Press&rft.date=1994&rft.isbn=978-0-12-554720-8&rft.au=Steward+T.A.+Pickett&rft.au=Jurek+Kolasa&rft.au=Clive+G.+Jones&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fecologicalunders0000pick&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-O'Neill86-9">^ <a href="#cite_ref-O'Neill86_9-0">a</a> <a href="#cite_ref-O'Neill86_9-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFO'NeillDeangelisWaideAllen1986" class="citation book cs1">O'Neill, D. L.; Deangelis, D. L.; Waide, J. B.; Allen, T. F. H. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/hierarchicalconc00onei">A Hierarchical Concept of Ecosystems</a>. Princeton University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/hierarchicalconc00onei/page/253">253</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-691-08436-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-691-08436-X"><bdi>0-691-08436-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Hierarchical+Concept+of+Ecosystems&rft.pages=253&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1986&rft.isbn=0-691-08436-X&rft.aulast=O%27Neill&rft.aufirst=D.+L.&rft.au=Deangelis%2C+D.+L.&rft.au=Waide%2C+J.+B.&rft.au=Allen%2C+T.+F.+H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhierarchicalconc00onei&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Nachtomy01-10"><a href="#cite_ref-Nachtomy01_10-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNachtomyShavitSmith2002" class="citation journal cs1">Nachtomy, Ohad; Shavit, Ayelet; Smith, Justin (2002). “Leibnizian organisms, nested individuals, and units of selection”. Theory in Biosciences. 121 (2): 205–230. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs12064-002-0020-9">10.1007/s12064-002-0020-9</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:23760946">23760946</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Theory+in+Biosciences&rft.atitle=Leibnizian+organisms%2C+nested+individuals%2C+and+units+of+selection&rft.volume=121&rft.issue=2&rft.pages=205-230&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs12064-002-0020-9&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A23760946%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Nachtomy&rft.aufirst=Ohad&rft.au=Shavit%2C+Ayelet&rft.au=Smith%2C+Justin&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Holling01-11">^ <a href="#cite_ref-Holling01_11-0">a</a> <a href="#cite_ref-Holling01_11-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHolling2004" class="citation journal cs1">Holling, C. S. (2004). “Understanding the complexity of economic, ecological, and social systems”. Ecosystems. 4 (5): 390–405. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs10021-001-0101-5">10.1007/s10021-001-0101-5</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:7432683">7432683</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecosystems&rft.atitle=Understanding+the+complexity+of+economic%2C+ecological%2C+and+social+systems&rft.volume=4&rft.issue=5&rft.pages=390-405&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs10021-001-0101-5&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A7432683%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Holling&rft.aufirst=C.+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Levin99-12"><a href="#cite_ref-Levin99_12-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLevin1999" class="citation book cs1">Levin, S. A. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FUJsj2KOEeoC">Fragile Dominion: Complexity and the Commons</a>. Reading, MA: Perseus Books. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7382-0319-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7382-0319-5"><bdi>978-0-7382-0319-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318134738/http://books.google.com/books?id=FUJsj2KOEeoC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fragile+Dominion%3A+Complexity+and+the+Commons&rft.place=Reading%2C+MA&rft.pub=Perseus+Books&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-7382-0319-5&rft.aulast=Levin&rft.aufirst=S.+A.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFUJsj2KOEeoC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Noss94-13"><a href="#cite_ref-Noss94_13-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNossCarpenter1994" class="citation book cs1">Noss, R. F.; Carpenter, A. Y. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=xsjDp8jK3-AC">Saving Nature's Legacy: Protecting and Restoring Biodiversity</a>. Island Press. tr. 443. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-55963-248-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-55963-248-5"><bdi>978-1-55963-248-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200801074546/https://books.google.com/books?id=xsjDp8jK3-AC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2020. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Saving+Nature%27s+Legacy%3A+Protecting+and+Restoring+Biodiversity&rft.pages=443&rft.pub=Island+Press&rft.date=1994&rft.isbn=978-1-55963-248-5&rft.aulast=Noss&rft.aufirst=R.+F.&rft.au=Carpenter%2C+A.+Y.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DxsjDp8jK3-AC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Noss90-14"><a href="#cite_ref-Noss90_14-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNoss1990" class="citation journal cs1">Noss, R. F. (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_conservation-biology_1990-12_4_4/page/355">“Indicators for monitoring biodiversity: A hierarchical approach”</a>. Conservation Biology. 4 (4): 355–364. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1523-1739.1990.tb00309.x">10.1111/j.1523-1739.1990.tb00309.x</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2385928">2385928</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Conservation+Biology&rft.atitle=Indicators+for+monitoring+biodiversity%3A+A+hierarchical+approach&rft.volume=4&rft.issue=4&rft.pages=355-364&rft.date=1990&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1523-1739.1990.tb00309.x&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2385928%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Noss&rft.aufirst=R.+F.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_conservation-biology_1990-12_4_4%2Fpage%2F355&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Scholes08-15">^ <a href="#cite_ref-Scholes08_15-0">a</a> <a href="#cite_ref-Scholes08_15-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFScholesMaceTurnerGeller2008" class="citation journal cs1">Scholes, R. J.; Mace, G. M.; Turner, W.; Geller, G. N.; Jürgens, N.; Larigauderie, A.; Muchoney, D.; Walther, B. A.; Mooney, H. A. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110710163453/http://www.earthobservations.com/documents/committees/uic/200809_8thUIC/07b-Health0Montira-Pongsiri-BON-Article-in-Science.pdf">“Toward a global biodiversity observing system”</a> (PDF). Science. 321 (5892): 1044–1045. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1162055">10.1126/science.1162055</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18719268">18719268</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:206514712">206514712</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.earthobservations.com/documents/committees/uic/200809_8thUIC/07b-Health0Montira-Pongsiri-BON-Article-in-Science.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 10 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Toward+a+global+biodiversity+observing+system&rft.volume=321&rft.issue=5892&rft.pages=1044-1045&rft.date=2008&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A206514712%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F18719268&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1162055&rft.aulast=Scholes&rft.aufirst=R.+J.&rft.au=Mace%2C+G.+M.&rft.au=Turner%2C+W.&rft.au=Geller%2C+G.+N.&rft.au=J%C3%BCrgens%2C+N.&rft.au=Larigauderie%2C+A.&rft.au=Muchoney%2C+D.&rft.au=Walther%2C+B.+A.&rft.au=Mooney%2C+H.+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.earthobservations.com%2Fdocuments%2Fcommittees%2Fuic%2F200809_8thUIC%2F07b-Health0Montira-Pongsiri-BON-Article-in-Science.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-cardinale2012-16">^ <a href="#cite_ref-cardinale2012_16-0">a</a> <a href="#cite_ref-cardinale2012_16-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCardinaleDuffy,_J._Emmett;_Gonzalez,_Andrew;_Hooper,_David_U.;_Perrings,_Charles;_Venail,_Patrick;_Narwani,_Anita;_Mace,_Georgina_M.;_Tilman,_David;_Wardle,_David_A.;_Kinzig,_Ann_P.;_Daily,_Gretchen_C.;_Loreau,_Michel;_Grace,_James_B.;_Larigauderie,_Anne;_Srivastava,_Diane_S.;_Naeem,_ShahidGonzalezHooper2012" class="citation journal cs1">Cardinale, Bradley J.; Duffy, J. Emmett; Gonzalez, Andrew; Hooper, David U.; Perrings, Charles; Venail, Patrick; Narwani, Anita; Mace, Georgina M.; Tilman, David; Wardle, David A.; Kinzig, Ann P.; Daily, Gretchen C.; Loreau, Michel; Grace, James B.; Larigauderie, Anne; Srivastava, Diane S.; Naeem, Shahid; Gonzalez, Andrew; Hooper, David U.; Perrings, Charles; Venail, Patrick; Narwani, Anita; Mace, Georgina M.; Tilman, David; Wardle, David A.; Kinzig, Ann P.; Daily, Gretchen C.; Loreau, Michel; Grace, James B.; Larigauderie, Anne; Srivastava, Diane S.; Naeem, Shahid (6 tháng 6 năm 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pub.epsilon.slu.se/10240/7/wardle_d_etal_130415.pdf">“Biodiversity loss and its impact on humanity”</a> (PDF). Nature. 486 (7401): 59–67. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012Natur.486...59C">2012Natur.486...59C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature11148">10.1038/nature11148</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22678280">22678280</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4333166">4333166</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170921233215/http://pub.epsilon.slu.se/10240/7/wardle_d_etal_130415.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 21 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Biodiversity+loss+and+its+impact+on+humanity&rft.volume=486&rft.issue=7401&rft.pages=59-67&rft.date=2012-06-06&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature11148&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4333166%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F22678280&rft_id=info%3Abibcode%2F2012Natur.486...59C&rft.aulast=Cardinale&rft.aufirst=Bradley+J.&rft.au=Duffy%2C+J.+Emmett%3B+Gonzalez%2C+Andrew%3B+Hooper%2C+David+U.%3B+Perrings%2C+Charles%3B+Venail%2C+Patrick%3B+Narwani%2C+Anita%3B+Mace%2C+Georgina+M.%3B+Tilman%2C+David%3B+Wardle%2C+David+A.%3B+Kinzig%2C+Ann+P.%3B+Daily%2C+Gretchen+C.%3B+Loreau%2C+Michel%3B+Grace%2C+James+B.%3B+Larigauderie%2C+Anne%3B+Srivastava%2C+Diane+S.%3B+Naeem%2C+Shahid&rft.au=Gonzalez%2C+Andrew&rft.au=Hooper%2C+David+U.&rft.au=Perrings%2C+Charles&rft.au=Venail%2C+Patrick&rft.au=Narwani%2C+Anita&rft.au=Mace%2C+Georgina+M.&rft.au=Tilman%2C+David&rft.au=Wardle%2C+David+A.&rft.au=Kinzig%2C+Ann+P.&rft.au=Daily%2C+Gretchen+C.&rft.au=Loreau%2C+Michel&rft.au=Grace%2C+James+B.&rft.au=Larigauderie%2C+Anne&rft.au=Srivastava%2C+Diane+S.&rft.au=Naeem%2C+Shahid&rft_id=https%3A%2F%2Fpub.epsilon.slu.se%2F10240%2F7%2Fwardle_d_etal_130415.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-Wilson00b-17"><a href="#cite_ref-Wilson00b_17-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilson2000" class="citation journal cs1">Wilson, E. O. (2000). “A global biodiversity map”. Science. 289 (5488): 2279. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11041790">11041790</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+global+biodiversity+map&rft.volume=289&rft.issue=5488&rft.pages=2279&rft.date=2000&rft_id=info%3Apmid%2F11041790&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=E.+O.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Purvis00-18"><a href="#cite_ref-Purvis00_18-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPurvisHector2000" class="citation journal cs1">Purvis, A.; Hector, A. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140428173805/http://www.botanischergarten.ch/BiodivVorles-2005WS/Nature-Insight-Biodiversity-2000.pdf">“Getting the measure of biodiversity”</a> (PDF). Nature. 405 (6783): 212–218. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35012221">10.1038/35012221</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10821281">10821281</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4333920">4333920</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.botanischergarten.ch/BiodivVorles-2005WS/Nature-Insight-Biodiversity-2000.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 28 tháng 4 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Getting+the+measure+of+biodiversity&rft.volume=405&rft.issue=6783&rft.pages=212-218&rft.date=2000&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4333920%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F10821281&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35012221&rft.aulast=Purvis&rft.aufirst=A.&rft.au=Hector%2C+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.botanischergarten.ch%2FBiodivVorles-2005WS%2FNature-Insight-Biodiversity-2000.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ostfeld09-19"><a href="#cite_ref-Ostfeld09_19-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOstfeld2009" class="citation journal cs1">Ostfeld, R. S. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1469-0691.2008.02691.x">“Biodiversity loss and the rise of zoonotic pathogens”</a>. Clinical Microbiology and Infection. 15 (s1): 40–43. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1469-0691.2008.02691.x">10.1111/j.1469-0691.2008.02691.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19220353">19220353</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Clinical+Microbiology+and+Infection&rft.atitle=Biodiversity+loss+and+the+rise+of+zoonotic+pathogens&rft.volume=15&rft.issue=s1&rft.pages=40-43&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1469-0691.2008.02691.x&rft_id=info%3Apmid%2F19220353&rft.aulast=Ostfeld&rft.aufirst=R.+S.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1111%252Fj.1469-0691.2008.02691.x&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Tierney09-20"><a href="#cite_ref-Tierney09_20-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTierneyFaber-LangendoenMitchellShriver2009" class="citation journal cs1">Tierney, Geraldine L.; Faber-Langendoen, Don; Mitchell, Brian R.; Shriver, W. Gregory; Gibbs, James P. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101229085236/http://www.uvm.edu/~bmitchel/Publications/Tierney_Forest_monitoring.pdf">“Monitoring and evaluating the ecological integrity of forest ecosystems”</a> (PDF). Frontiers in Ecology and the Environment. 7 (6): 308–316. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F070176">10.1890/070176</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uvm.edu/~bmitchel/Publications/Tierney_Forest_monitoring.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Frontiers+in+Ecology+and+the+Environment&rft.atitle=Monitoring+and+evaluating+the+ecological+integrity+of+forest+ecosystems&rft.volume=7&rft.issue=6&rft.pages=308-316&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F070176&rft.aulast=Tierney&rft.aufirst=Geraldine+L.&rft.au=Faber-Langendoen%2C+Don&rft.au=Mitchell%2C+Brian+R.&rft.au=Shriver%2C+W.+Gregory&rft.au=Gibbs%2C+James+P.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uvm.edu%2F~bmitchel%2FPublications%2FTierney_Forest_monitoring.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ceballos02-21"><a href="#cite_ref-Ceballos02_21-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCeballosEhrlich2002" class="citation journal cs1">Ceballos, G.; Ehrlich, P. R. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110720094351/http://epswww.unm.edu/facstaff/gmeyer/envsc330/CeballosEhrlichmammalextinct2002.pdf">“Mammal population losses and the extinction crisis”</a> (PDF). Science. 296 (5569): 904–907. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002Sci...296..904C">2002Sci...296..904C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1069349">10.1126/science.1069349</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11988573">11988573</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:32115412">32115412</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://epswww.unm.edu/facstaff/gmeyer/envsc330/CeballosEhrlichmammalextinct2002.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 20 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 16 tháng 3 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Mammal+population+losses+and+the+extinction+crisis&rft.volume=296&rft.issue=5569&rft.pages=904-907&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1069349&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A32115412%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F11988573&rft_id=info%3Abibcode%2F2002Sci...296..904C&rft.aulast=Ceballos&rft.aufirst=G.&rft.au=Ehrlich%2C+P.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fepswww.unm.edu%2Ffacstaff%2Fgmeyer%2Fenvsc330%2FCeballosEhrlichmammalextinct2002.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Palumbi09-22"><a href="#cite_ref-Palumbi09_22-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPalumbiSandiferAllanBeck2009" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Stephen_Palumbi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Palumbi (trang không tồn tại)">Palumbi, Stephen R.</a>; Sandifer, Paul A.; Allan, J. David; Beck, Michael W.; Fautin, Daphne G.; Fogarty, Michael J.; Halpern, Benjamin S.; Incze, Lewis S.; Leong, Jo-Ann; và đồng nghiệp (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100611095626/http://research.usm.maine.edu/gulfofmaine-census/wp-content/docs/Palumbi-et-al-2009_Managing-for-ocean-biodiversity.pdf">“Managing for ocean biodiversity to sustain marine ecosystem services”</a> (PDF). Frontiers in Ecology and the Environment. 7 (4): 204–211. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F070135">10.1890/070135</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/1808%2F13308">1808/13308</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://research.usm.maine.edu/gulfofmaine-census/wp-content/docs/Palumbi-et-al-2009_Managing-for-ocean-biodiversity.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 11 tháng 6 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Frontiers+in+Ecology+and+the+Environment&rft.atitle=Managing+for+ocean+biodiversity+to+sustain+marine+ecosystem+services&rft.volume=7&rft.issue=4&rft.pages=204-211&rft.date=2009&rft_id=info%3Ahdl%2F1808%2F13308&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F070135&rft.aulast=Palumbi&rft.aufirst=Stephen+R.&rft.au=Sandifer%2C+Paul+A.&rft.au=Allan%2C+J.+David&rft.au=Beck%2C+Michael+W.&rft.au=Fautin%2C+Daphne+G.&rft.au=Fogarty%2C+Michael+J.&rft.au=Halpern%2C+Benjamin+S.&rft.au=Incze%2C+Lewis+S.&rft.au=Leong%2C+Jo-Ann&rft.au=Norse%2C+Elliott&rft.au=Stachowicz%2C+John+J.&rft.au=Wall%2C+Diana+H.&rft_id=http%3A%2F%2Fresearch.usm.maine.edu%2Fgulfofmaine-census%2Fwp-content%2Fdocs%2FPalumbi-et-al-2009_Managing-for-ocean-biodiversity.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wilcove08-23"><a href="#cite_ref-Wilcove08_23-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilcoveWikelski2008" class="citation journal cs1">Wilcove, D. S.; Wikelski, M. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2486312">“Going, going, gone: Is animal migration disappearing”</a>. PLOS Biology. 6 (7): e188. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pbio.0060188">10.1371/journal.pbio.0060188</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2486312">2486312</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18666834">18666834</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PLOS+Biology&rft.atitle=Going%2C+going%2C+gone%3A+Is+animal+migration+disappearing&rft.volume=6&rft.issue=7&rft.pages=e188&rft.date=2008&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2486312%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F18666834&rft_id=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pbio.0060188&rft.aulast=Wilcove&rft.aufirst=D.+S.&rft.au=Wikelski%2C+M.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2486312&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hammond09-24">^ <a href="#cite_ref-Hammond09_24-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hammond09_24-1">b</a> <a href="#cite_ref-Hammond09_24-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHammond2009" class="citation book cs1">Hammond, H. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091205015923/http://www.silvafor.org/crown">Maintaining Whole Systems on the Earth's Crown: Ecosystem-based Conservation Planning for the Boreal Forest</a>. Slocan Park, BC: Silva Forest Foundation. tr. 380. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-9734779-0-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-9734779-0-0"><bdi>978-0-9734779-0-0</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.silvafor.org/crown">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 5 tháng 12 năm 2009. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Maintaining+Whole+Systems+on+the+Earth%27s+Crown%3A+Ecosystem-based+Conservation+Planning+for+the+Boreal+Forest&rft.place=Slocan+Park%2C+BC&rft.pages=380&rft.pub=Silva+Forest+Foundation&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-9734779-0-0&rft.aulast=Hammond&rft.aufirst=H.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.silvafor.org%2Fcrown&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kiessling09-25"><a href="#cite_ref-Kiessling09_25-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKiesslingSimpsonFoote2009" class="citation journal cs1">Kiessling, W.; Simpson, C.; Foote, M. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://geosci.uchicago.edu/%7Efoote/REPRINTS/SCI2010.pdf">“Reefs as cradles of evolution and sources of biodiversity in the Phanerozoic”</a> (PDF). Science. 327 (5962): 196–198. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010Sci...327..196K">2010Sci...327..196K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1182241">10.1126/science.1182241</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20056888">20056888</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:206523585">206523585</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110112054939/http://geosci.uchicago.edu/~foote/REPRINTS/SCI2010.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 12 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 12 tháng 4 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Reefs+as+cradles+of+evolution+and+sources+of+biodiversity+in+the+Phanerozoic&rft.volume=327&rft.issue=5962&rft.pages=196-198&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1182241&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A206523585%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F20056888&rft_id=info%3Abibcode%2F2010Sci...327..196K&rft.aulast=Kiessling&rft.aufirst=W.&rft.au=Simpson%2C+C.&rft.au=Foote%2C+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fgeosci.uchicago.edu%2F%257Efoote%2FREPRINTS%2FSCI2010.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Whittaker73-26">^ <a href="#cite_ref-Whittaker73_26-0">a</a> <a href="#cite_ref-Whittaker73_26-1">b</a> <a href="#cite_ref-Whittaker73_26-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWhittakerLevinRoot1973" class="citation journal cs1">Whittaker, R. H.; Levin, S. A.; Root, R. B. (1973). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120905195208/http://labs.bio.unc.edu/Peet/courses/bio669/papers/Ch1_supp_readings/Whittaker1973.pdf">“Niche, habitat, and ecotope”</a> (PDF). The American Naturalist. 107 (955): 321–338. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F282837">10.1086/282837</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:84504783">84504783</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://labs.bio.unc.edu/Peet/courses/bio669/papers/Ch1_supp_readings/Whittaker1973.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=Niche%2C+habitat%2C+and+ecotope&rft.volume=107&rft.issue=955&rft.pages=321-338&rft.date=1973&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F282837&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A84504783%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Whittaker&rft.aufirst=R.+H.&rft.au=Levin%2C+S.+A.&rft.au=Root%2C+R.+B.&rft_id=http%3A%2F%2Flabs.bio.unc.edu%2FPeet%2Fcourses%2Fbio669%2Fpapers%2FCh1_supp_readings%2FWhittaker1973.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Beyer10-27"><a href="#cite_ref-Beyer10_27-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBeyerHaydonMoralesFrair2010" class="citation journal cs1">Beyer, Hawthorne, L.; Haydon, Daniel, T.; Morales, Juan M.; Frair, Jacqueline L.; Hebblewhite, Mark; Mitchell, Michael; Matthiopoulos, Jason (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2894962">“The interpretation of habitat preference metrics under use–availability designs”</a>. Philosophical Transactions of the Royal Society B. 365 (1550): 2245–2254. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frstb.2010.0083">10.1098/rstb.2010.0083</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2894962">2894962</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20566501">20566501</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society+B&rft.atitle=The+interpretation+of+habitat+preference+metrics+under+use%E2%80%93availability+designs&rft.volume=365&rft.issue=1550&rft.pages=2245-2254&rft.date=2010&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2894962%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F20566501&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frstb.2010.0083&rft.aulast=Beyer&rft.aufirst=Hawthorne%2C+L.&rft.au=Haydon%2C+Daniel%2C+T.&rft.au=Morales%2C+Juan+M.&rft.au=Frair%2C+Jacqueline+L.&rft.au=Hebblewhite%2C+Mark&rft.au=Mitchell%2C+Michael&rft.au=Matthiopoulos%2C+Jason&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2894962&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Schoener75-28"><a href="#cite_ref-Schoener75_28-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSchoener1975" class="citation journal cs1">Schoener, T. W. (1975). “Presence and absence of habitat shift in some widespread lizard species”. Ecological Monographs. 45 (3): 233–258. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1942423">10.2307/1942423</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1942423">1942423</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecological+Monographs&rft.atitle=Presence+and+absence+of+habitat+shift+in+some+widespread+lizard+species&rft.volume=45&rft.issue=3&rft.pages=233-258&rft.date=1975&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1942423&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1942423%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Schoener&rft.aufirst=T.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Vitt97-29"><a href="#cite_ref-Vitt97_29-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFVittCaldwellZaniTitus1997" class="citation journal cs1">Vitt, L. J.; Caldwell, J. P.; Zani, P. A.; Titus, T. A. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC20526">“The role of habitat shift in the evolution of lizard morphology: Evidence from tropical Tropidurus”</a>. Proceedings of the National Academy of Sciences. 94 (8): 3828–3832. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997PNAS...94.3828V">1997PNAS...94.3828V</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.94.8.3828">10.1073/pnas.94.8.3828</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC20526">20526</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9108063">9108063</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.atitle=The+role+of+habitat+shift+in+the+evolution+of+lizard+morphology%3A+Evidence+from+tropical+Tropidurus&rft.volume=94&rft.issue=8&rft.pages=3828-3832&rft.date=1997&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC20526%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F9108063&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.94.8.3828&rft_id=info%3Abibcode%2F1997PNAS...94.3828V&rft.aulast=Vitt&rft.aufirst=L.+J.&rft.au=Caldwell%2C+J.+P.&rft.au=Zani%2C+P.+A.&rft.au=Titus%2C+T.+A.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC20526&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Laland99-30">^ <a href="#cite_ref-Laland99_30-0">a</a> <a href="#cite_ref-Laland99_30-1">b</a> <a href="#cite_ref-Laland99_30-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLalandOdling-SmeeFeldman1999" class="citation journal cs1">Laland, K. N.; Odling-Smee, F. J.; Feldman, M. W. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC17873">“Evolutionary consequences of niche construction and their implications for ecology”</a>. Proceedings of the National Academy of Sciences. 96 (18): 10242–10247. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999PNAS...9610242L">1999PNAS...9610242L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.96.18.10242">10.1073/pnas.96.18.10242</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC17873">17873</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10468593">10468593</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.atitle=Evolutionary+consequences+of+niche+construction+and+their+implications+for+ecology&rft.volume=96&rft.issue=18&rft.pages=10242-10247&rft.date=1999&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC17873%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F10468593&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.96.18.10242&rft_id=info%3Abibcode%2F1999PNAS...9610242L&rft.aulast=Laland&rft.aufirst=K.+N.&rft.au=Odling-Smee%2C+F.+J.&rft.au=Feldman%2C+M.+W.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC17873&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hughes08-31">^ <a href="#cite_ref-Hughes08_31-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hughes08_31-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHughesPierceBoomsma2008" class="citation journal cs1">Hughes, D. P.; Pierce, N. E.; Boomsma, J. J. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110606133109/http://www.csub.edu/~psmith3/Teaching/discussion3C.pdf">“Social insect symbionts: evolution in homeostatic fortresses”</a> (PDF). Trends in Ecology & Evolution. 23 (12): 672–677. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2008.07.011">10.1016/j.tree.2008.07.011</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18951653">18951653</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.csub.edu/~psmith3/Teaching/discussion3C.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+%26+Evolution&rft.atitle=Social+insect+symbionts%3A+evolution+in+homeostatic+fortresses&rft.volume=23&rft.issue=12&rft.pages=672-677&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2008.07.011&rft_id=info%3Apmid%2F18951653&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=D.+P.&rft.au=Pierce%2C+N.+E.&rft.au=Boomsma%2C+J.+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.csub.edu%2F~psmith3%2FTeaching%2Fdiscussion3C.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wiens05-32">^ <a href="#cite_ref-Wiens05_32-0">a</a> <a href="#cite_ref-Wiens05_32-1">b</a> <a href="#cite_ref-Wiens05_32-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWiensGraham2005" class="citation journal cs1">Wiens, J. J.; Graham, C. H. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121024222432/http://163.238.8.180/~fburbrink/Courses/Seminar%20in%20Systematics/Wiens_Graha_m_AnnRev2005.pdf">“Niche conservatism: Integrating evolution, ecology, and conservation biology”</a> (PDF). Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics. 36: 519–539. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.ecolsys.36.102803.095431">10.1146/annurev.ecolsys.36.102803.095431</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://163.238.8.180/~fburbrink/Courses/Seminar%20in%20Systematics/Wiens_Graha_m_AnnRev2005.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 24 tháng 10 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology%2C+Evolution%2C+and+Systematics&rft.atitle=Niche+conservatism%3A+Integrating+evolution%2C+ecology%2C+and+conservation+biology&rft.volume=36&rft.pages=519-539&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.ecolsys.36.102803.095431&rft.aulast=Wiens&rft.aufirst=J.+J.&rft.au=Graham%2C+C.+H.&rft_id=http%3A%2F%2F163.238.8.180%2F~fburbrink%2FCourses%2FSeminar%2520in%2520Systematics%2FWiens_Graha_m_AnnRev2005.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hutchinson57-33"><a href="#cite_ref-Hutchinson57_33-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHutchinson1957" class="citation book cs1">Hutchinson, G. E. (1957). A Treatise on Limnology. New York, NY: Wiley. tr. 1015. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-471-42572-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-471-42572-9"><bdi>0-471-42572-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Treatise+on+Limnology&rft.place=New+York%2C+NY&rft.pages=1015&rft.pub=Wiley&rft.date=1957&rft.isbn=0-471-42572-9&rft.aulast=Hutchinson&rft.aufirst=G.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hutchinson57b-34">^ <a href="#cite_ref-Hutchinson57b_34-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hutchinson57b_34-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHutchinson1957" class="citation journal cs1">Hutchinson, G. E. (1957). “Concluding remarks”. Cold Spring Harbor Symposia on Quantitative Biology. 22 (797): 415–427. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1101%2FSQB.1957.022.01.039">10.1101/SQB.1957.022.01.039</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Cold+Spring+Harbor+Symposia+on+Quantitative+Biology&rft.atitle=Concluding+remarks&rft.volume=22&rft.issue=797&rft.pages=415-427&rft.date=1957&rft_id=info%3Adoi%2F10.1101%2FSQB.1957.022.01.039&rft.aulast=Hutchinson&rft.aufirst=G.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Begon05-35">^ <a href="#cite_ref-Begon05_35-0">a</a> <a href="#cite_ref-Begon05_35-1">b</a> <a href="#cite_ref-Begon05_35-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBegonTownsendHarper2005" class="citation book cs1">Begon, M.; Townsend, C. R.; Harper, J. L. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131030083242/http://ca.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1405111178.html">Ecology: From Individuals to Ecosystems</a> (ấn bản thứ 4). Wiley-Blackwell. tr. 752. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-4051-1117-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-4051-1117-8"><bdi>1-4051-1117-8</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ca.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1405111178.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 14 tháng 12 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ecology%3A+From+Individuals+to+Ecosystems&rft.pages=752&rft.edition=4th&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.date=2005&rft.isbn=1-4051-1117-8&rft.aulast=Begon&rft.aufirst=M.&rft.au=Townsend%2C+C.+R.&rft.au=Harper%2C+J.+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fca.wiley.com%2FWileyCDA%2FWileyTitle%2FproductCd-1405111178.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hardesty75-36"><a href="#cite_ref-Hardesty75_36-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFD._L.1975" class="citation journal cs1">D. L., Hardesty (1975). “The niche concept: suggestions for its use in human ecology”. Human Ecology. 3 (2): 71–85. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF01552263">10.1007/BF01552263</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/4602315">4602315</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:84328940">84328940</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Human+Ecology&rft.atitle=The+niche+concept%3A+suggestions+for+its+use+in+human+ecology&rft.volume=3&rft.issue=2&rft.pages=71-85&rft.date=1975&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A84328940%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F4602315%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF01552263&rft.aulast=D.+L.&rft.aufirst=Hardesty&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pearman08-37"><a href="#cite_ref-Pearman08_37-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPearmanGuisanBroennimannRandin2008" class="citation journal cs1">Pearman, P. B.; Guisan, A.; Broennimann, O.; Randin, C. F. (2008). “Niche dynamics in space and time”. Trends in Ecology & Evolution. 23 (3): 149–158. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2007.11.005">10.1016/j.tree.2007.11.005</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18289716">18289716</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+%26+Evolution&rft.atitle=Niche+dynamics+in+space+and+time&rft.volume=23&rft.issue=3&rft.pages=149-158&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2007.11.005&rft_id=info%3Apmid%2F18289716&rft.aulast=Pearman&rft.aufirst=P.+B.&rft.au=Guisan%2C+A.&rft.au=Broennimann%2C+O.&rft.au=Randin%2C+C.+F.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Levins80-38">^ <a href="#cite_ref-Levins80_38-0">a</a> <a href="#cite_ref-Levins80_38-1">b</a> <a href="#cite_ref-Levins80_38-2">c</a> <a href="#cite_ref-Levins80_38-3">d</a> <a href="#cite_ref-Levins80_38-4">e</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLevinsLewontin1980" class="citation journal cs1">Levins, R.; Lewontin, R. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130510183920/http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/LevinsLewontinSynthese1980.pdf">“Dialectics and reductionism in ecology”</a> (PDF). Synthese. 43: 47–78. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fbf00413856">10.1007/bf00413856</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:46984334">46984334</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/LevinsLewontinSynthese1980.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 10 tháng 5 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Synthese&rft.atitle=Dialectics+and+reductionism+in+ecology&rft.volume=43&rft.pages=47-78&rft.date=1980&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fbf00413856&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A46984334%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Levins&rft.aufirst=R.&rft.au=Lewontin%2C+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ecologia.unam.mx%2Flaboratorios%2Fcomunidades%2Fpdf%2Fpdf%2520curso%2520posgrado%2520Elena%2FTema%25201%2FLevinsLewontinSynthese1980.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hardin60-39"><a href="#cite_ref-Hardin60_39-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHardin1960" class="citation journal cs1">Hardin, G. (1960). “The competitive exclusion principal”. Science. 131 (3409): 1292–1297. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1960Sci...131.1292H">1960Sci...131.1292H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.131.3409.1292">10.1126/science.131.3409.1292</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14399717">14399717</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:18542809">18542809</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+competitive+exclusion+principal&rft.volume=131&rft.issue=3409&rft.pages=1292-1297&rft.date=1960&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.131.3409.1292&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A18542809%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F14399717&rft_id=info%3Abibcode%2F1960Sci...131.1292H&rft.aulast=Hardin&rft.aufirst=G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Scheffer06-40"><a href="#cite_ref-Scheffer06_40-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFScheffervan_Nes2006" class="citation journal cs1">Scheffer, M.; van Nes, E. H. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1458860">“Self-organized similarity, the evolutionary emergence of groups of similar species”</a>. Proceedings of the National Academy of Sciences. 103 (16): 6230–6235. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006PNAS..103.6230S">2006PNAS..103.6230S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0508024103">10.1073/pnas.0508024103</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1458860">1458860</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16585519">16585519</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.atitle=Self-organized+similarity%2C+the+evolutionary+emergence+of+groups+of+similar+species&rft.volume=103&rft.issue=16&rft.pages=6230-6235&rft.date=2006&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1458860%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F16585519&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0508024103&rft_id=info%3Abibcode%2F2006PNAS..103.6230S&rft.aulast=Scheffer&rft.aufirst=M.&rft.au=van+Nes%2C+E.+H.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1458860&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hastings07-41"><a href="#cite_ref-Hastings07_41-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHastingsByersCrooksCuddington2007" class="citation journal cs1">Hastings, Alan; Byers, James E.; Crooks, Jeffrey A.; Cuddington, Kim; Jones, Clive G.; Lambrinos, John G.; Talley, Theresa S.; Wilson, William G. (2007). “Ecosystem engineering in space and time”. Ecology Letters. 10 (2): 153–164. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1461-0248.2006.00997.x">10.1111/j.1461-0248.2006.00997.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17257103">17257103</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:44870405">44870405</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology+Letters&rft.atitle=Ecosystem+engineering+in+space+and+time&rft.volume=10&rft.issue=2&rft.pages=153-164&rft.date=2007&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A44870405%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F17257103&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1461-0248.2006.00997.x&rft.aulast=Hastings&rft.aufirst=Alan&rft.au=Byers%2C+James+E.&rft.au=Crooks%2C+Jeffrey+A.&rft.au=Cuddington%2C+Kim&rft.au=Jones%2C+Clive+G.&rft.au=Lambrinos%2C+John+G.&rft.au=Talley%2C+Theresa+S.&rft.au=Wilson%2C+William+G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Jones94-42"><a href="#cite_ref-Jones94_42-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJonesLawtonShachak1994" class="citation journal cs1">Jones, Clive G.; Lawton, John H.; Shachak, Moshe (1994). “Organisms as ecosystem engineers”. Oikos. 69 (3): 373–386. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3545850">10.2307/3545850</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3545850">3545850</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Oikos&rft.atitle=Organisms+as+ecosystem+engineers&rft.volume=69&rft.issue=3&rft.pages=373-386&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3545850&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3545850%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Jones&rft.aufirst=Clive+G.&rft.au=Lawton%2C+John+H.&rft.au=Shachak%2C+Moshe&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Write06-43"><a href="#cite_ref-Write06_43-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWrightJones2006" class="citation journal cs1">Wright, J. P.; Jones, C.G. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_bioscience_2006-03_56_3/page/203">“The concept of organisms as ecosystem engineers ten years on: Progress, limitations, and challenges”</a>. BioScience. 56 (3): 203–209. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1641%2F0006-3568%282006%29056%5B0203%3ATCOOAE%5D2.0.CO%3B2">10.1641/0006-3568(2006)056[0203:TCOOAE]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0006-3568">0006-3568</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BioScience&rft.atitle=The+concept+of+organisms+as+ecosystem+engineers+ten+years+on%3A+Progress%2C+limitations%2C+and+challenges&rft.volume=56&rft.issue=3&rft.pages=203-209&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1641%2F0006-3568%282006%29056%5B0203%3ATCOOAE%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0006-3568&rft.aulast=Wright&rft.aufirst=J.+P.&rft.au=Jones%2C+C.G.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_bioscience_2006-03_56_3%2Fpage%2F203&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Palmer94-44"><a href="#cite_ref-Palmer94_44-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPalmerWhite1994" class="citation journal cs1">Palmer, M.; White, P. S. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120905195222/http://labs.bio.unc.edu/Peet/courses/bio669/papers/Ch1_supp_readings/Palmer_White.pdf">“On the existence of ecological communities”</a> (PDF). Journal of Vegetation Sciences. 5 (2): 279–282. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3236162">10.2307/3236162</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3236162">3236162</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://labs.bio.unc.edu/Peet/courses/bio669/papers/Ch1_supp_readings/Palmer_White.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Vegetation+Sciences&rft.atitle=On+the+existence+of+ecological+communities&rft.volume=5&rft.issue=2&rft.pages=279-282&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3236162&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3236162%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Palmer&rft.aufirst=M.&rft.au=White%2C+P.+S.&rft_id=http%3A%2F%2Flabs.bio.unc.edu%2FPeet%2Fcourses%2Fbio669%2Fpapers%2FCh1_supp_readings%2FPalmer_White.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Prentice92-45"><a href="#cite_ref-Prentice92_45-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPrenticeI._C.HarrisonLeemans1992" class="citation journal cs1">Prentice; I. C.; Harrison, S. P.; Leemans, R.; Monserud, R. A.; Solomon, A. M. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://hal-amu.archives-ouvertes.fr/hal-01788308/file/ICP1992.pdf">“Special paper: A global biome model based on plant physiology and dominance, soil properties and climate”</a> (PDF). Journal of Biogeography. 19 (2): 117–134. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F2845499">10.2307/2845499</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2845499">2845499</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Biogeography&rft.atitle=Special+paper%3A+A+global+biome+model+based+on+plant+physiology+and+dominance%2C+soil+properties+and+climate&rft.volume=19&rft.issue=2&rft.pages=117-134&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2845499&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2845499%23id-name%3DJSTOR&rft.au=Prentice&rft.au=I.+C.&rft.au=Harrison%2C+S.+P.&rft.au=Leemans%2C+R.&rft.au=Monserud%2C+R.+A.&rft.au=Solomon%2C+A.+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fhal-amu.archives-ouvertes.fr%2Fhal-01788308%2Ffile%2FICP1992.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Turnbaugh07-46"><a href="#cite_ref-Turnbaugh07_46-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTurnbaughLeyHamadyFraser-Liggett2007" class="citation journal cs1">Turnbaugh, Peter J.; Ley, Ruth E.; Hamady, Micah; Fraser-Liggett, Claire M.; Knight, Rob; Gordon, Jeffrey I. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3709439">“The human microbiome project”</a>. Nature. 449 (7164): 804–810. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007Natur.449..804T">2007Natur.449..804T</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature06244">10.1038/nature06244</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3709439">3709439</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17943116">17943116</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=The+human+microbiome+project&rft.volume=449&rft.issue=7164&rft.pages=804-810&rft.date=2007&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3709439%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F17943116&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature06244&rft_id=info%3Abibcode%2F2007Natur.449..804T&rft.aulast=Turnbaugh&rft.aufirst=Peter+J.&rft.au=Ley%2C+Ruth+E.&rft.au=Hamady%2C+Micah&rft.au=Fraser-Liggett%2C+Claire+M.&rft.au=Knight%2C+Rob&rft.au=Gordon%2C+Jeffrey+I.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3709439&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-DeLong09-47"><a href="#cite_ref-DeLong09_47-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDeLong2009" class="citation journal cs1">DeLong, E. F. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110718062251/http://researchpages.net/media/resources/2009/07/30/nature08059.pdf">“The microbial ocean from genomes to biomes”</a> (PDF). Nature. 459 (7244): 200–206. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009Natur.459..200D">2009Natur.459..200D</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature08059">10.1038/nature08059</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/1721.1%2F69838">1721.1/69838</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19444206">19444206</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:205216984">205216984</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://researchpages.net/media/resources/2009/07/30/nature08059.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 18 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=The+microbial+ocean+from+genomes+to+biomes&rft.volume=459&rft.issue=7244&rft.pages=200-206&rft.date=2009&rft_id=info%3Ahdl%2F1721.1%2F69838&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A205216984%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Abibcode%2F2009Natur.459..200D&rft_id=info%3Apmid%2F19444206&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature08059&rft.aulast=DeLong&rft.aufirst=E.+F.&rft_id=http%3A%2F%2Fresearchpages.net%2Fmedia%2Fresources%2F2009%2F07%2F30%2Fnature08059.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-igamberdiev06-48"><a href="#cite_ref-igamberdiev06_48-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFIgamberdievLea2006" class="citation journal cs1">Igamberdiev, Abir U.; Lea, P. J. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303194011/http://www.mun.ca/biology/igamberdiev/PhotosRes_CO2review.pdf">“Land plants equilibrate O2 and CO2 concentrations in the atmosphere”</a> (PDF). Photosynthesis Research. 87 (2): 177–194. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs11120-005-8388-2">10.1007/s11120-005-8388-2</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16432665">16432665</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:10709679">10709679</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mun.ca/biology/igamberdiev/PhotosRes_CO2review.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 3 tháng 3 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Photosynthesis+Research&rft.atitle=Land+plants+equilibrate+O%3Csub%3E2%3C%2Fsub%3E+and+CO%3Csub%3E2%3C%2Fsub%3E+concentrations+in+the+atmosphere&rft.volume=87&rft.issue=2&rft.pages=177-194&rft.date=2006&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A10709679%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F16432665&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs11120-005-8388-2&rft.aulast=Igamberdiev&rft.aufirst=Abir+U.&rft.au=Lea%2C+P.+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mun.ca%2Fbiology%2Figamberdiev%2FPhotosRes_CO2review.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Lovelock73-49"><a href="#cite_ref-Lovelock73_49-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLovelockMargulis1973" class="citation journal cs1">Lovelock, J.; <a href="/wiki/Lynn_Margulis" title="Lynn Margulis">Margulis, Lynn</a> (1973). “Atmospheric homeostasis by and for the biosphere: The Gaia hypothesis”. Tellus. 26 (1–2): 2–10. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1974Tell...26....2L">1974Tell...26....2L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.2153-3490.1974.tb01946.x">10.1111/j.2153-3490.1974.tb01946.x</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:129803613">129803613</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Tellus&rft.atitle=Atmospheric+homeostasis+by+and+for+the+biosphere%3A+The+Gaia+hypothesis&rft.volume=26&rft.issue=1%E2%80%932&rft.pages=2-10&rft.date=1973&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A129803613%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.2153-3490.1974.tb01946.x&rft_id=info%3Abibcode%2F1974Tell...26....2L&rft.aulast=Lovelock&rft.aufirst=J.&rft.au=Margulis%2C+Lynn&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Lovelock03-50">^ <a href="#cite_ref-Lovelock03_50-0">a</a> <a href="#cite_ref-Lovelock03_50-1">b</a> <a href="#cite_ref-Lovelock03_50-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLovelock2003" class="citation journal cs1">Lovelock, J. (2003). “The living Earth”. Nature. 426 (6968): 769–770. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003Natur.426..769L">2003Natur.426..769L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F426769a">10.1038/426769a</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14685210">14685210</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:30308855">30308855</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=The+living+Earth&rft.volume=426&rft.issue=6968&rft.pages=769-770&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F426769a&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A30308855%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F14685210&rft_id=info%3Abibcode%2F2003Natur.426..769L&rft.aulast=Lovelock&rft.aufirst=J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Waples06-51"><a href="#cite_ref-Waples06_51-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWaplesGaggiotti2006" class="citation journal cs1">Waples, R. S.; Gaggiotti, O. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1462&context=usdeptcommercepub">“What is a population? An empirical evaluation of some genetic methods for identifying the number of gene pools and their degree of connectivity”</a>. Molecular Ecology. 15 (6): 1419–1439. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-294X.2006.02890.x">10.1111/j.1365-294X.2006.02890.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16629801">16629801</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:9715923">9715923</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191025104846/http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1462&context=usdeptcommercepub">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 25 tháng 10 năm 2019. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Molecular+Ecology&rft.atitle=What+is+a+population%3F+An+empirical+evaluation+of+some+genetic+methods+for+identifying+the+number+of+gene+pools+and+their+degree+of+connectivity&rft.volume=15&rft.issue=6&rft.pages=1419-1439&rft.date=2006&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A9715923%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F16629801&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-294X.2006.02890.x&rft.aulast=Waples&rft.aufirst=R.+S.&rft.au=Gaggiotti%2C+O.&rft_id=http%3A%2F%2Fdigitalcommons.unl.edu%2Fcgi%2Fviewcontent.cgi%3Farticle%3D1462%26context%3Dusdeptcommercepub&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Turchin01-52">^ <a href="#cite_ref-Turchin01_52-0">a</a> <a href="#cite_ref-Turchin01_52-1">b</a> <a href="#cite_ref-Turchin01_52-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTurchin2001" class="citation journal cs1">Turchin, P. (2001). “Does population ecology have general laws?”. Oikos. 94 (1): 17–26. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1034%2Fj.1600-0706.2001.11310.x">10.1034/j.1600-0706.2001.11310.x</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:27090414">27090414</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Oikos&rft.atitle=Does+population+ecology+have+general+laws%3F&rft.volume=94&rft.issue=1&rft.pages=17-26&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1034%2Fj.1600-0706.2001.11310.x&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A27090414%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Turchin&rft.aufirst=P.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Vandermeer03-53">^ <a href="#cite_ref-Vandermeer03_53-0">a</a> <a href="#cite_ref-Vandermeer03_53-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFVandermeerGoldberg2003" class="citation book cs1">Vandermeer, J. H.; Goldberg, D. E. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/populationecolog0000vand">Population Ecology: First Principles</a>. Woodstock, Oxfordshire: Princeton University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-691-11440-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-691-11440-4"><bdi>0-691-11440-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Population+Ecology%3A+First+Principles&rft.place=Woodstock%2C+Oxfordshire&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2003&rft.isbn=0-691-11440-4&rft.aulast=Vandermeer&rft.aufirst=J.+H.&rft.au=Goldberg%2C+D.+E.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpopulationecolog0000vand&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Berryman92-54"><a href="#cite_ref-Berryman92_54-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBerryman1992" class="citation journal cs1">Berryman, A. A. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_ecology_1992-10_73_5/page/1530">“The origins and evolution of predator-prey theory”</a>. Ecology. 73 (5): 1530–1535. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1940005">10.2307/1940005</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1940005">1940005</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:84321947">84321947</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=The+origins+and+evolution+of+predator-prey+theory&rft.volume=73&rft.issue=5&rft.pages=1530-1535&rft.date=1992&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A84321947%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1940005%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1940005&rft.aulast=Berryman&rft.aufirst=A.+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_ecology_1992-10_73_5%2Fpage%2F1530&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Anderson00-55"><a href="#cite_ref-Anderson00_55-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAndersonBurnhamThompson2000" class="citation journal cs1">Anderson, D. R.; Burnham, K. P.; Thompson, W. L. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130602150107/http://people.nnu.edu/jocossel/BIOL4240/Anderson%20et%20al%202000.pdf">“Null hypotheses testing: Problems, prevalence, and an alternative”</a> (PDF). J. Wildl. Manage. 64 (4): 912–923. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3803199">10.2307/3803199</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3803199">3803199</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://people.nnu.edu/jocossel/BIOL4240/Anderson%20et%20al%202000.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 2 tháng 6 năm 2013. Truy cập ngày 4 tháng 8 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=J.+Wildl.+Manage.&rft.atitle=Null+hypotheses+testing%3A+Problems%2C+prevalence%2C+and+an+alternative&rft.volume=64&rft.issue=4&rft.pages=912-923&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3803199&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3803199%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Anderson&rft.aufirst=D.+R.&rft.au=Burnham%2C+K.+P.&rft.au=Thompson%2C+W.+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fpeople.nnu.edu%2Fjocossel%2FBIOL4240%2FAnderson%2520et%2520al%25202000.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Johnson04-56"><a href="#cite_ref-Johnson04_56-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJohnsonOmland2004" class="citation journal cs1">Johnson, J. B.; Omland, K. S. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://faculty.washington.edu/skalski/classes/QERM597/papers/Johnson%20and%20Omland.pdf">“Model selection in ecology and evolution”</a> (PDF). Trends in Ecology and Evolution. 19 (2): 101–108. <a href="/wiki/CiteSeerX_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="CiteSeerX (định danh)">CiteSeerX</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.401.777">10.1.1.401.777</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2003.10.013">10.1016/j.tree.2003.10.013</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16701236">16701236</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121014095941/http://faculty.washington.edu/skalski/classes/QERM597/papers/Johnson%20and%20Omland.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 14 tháng 10 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=Model+selection+in+ecology+and+evolution&rft.volume=19&rft.issue=2&rft.pages=101-108&rft.date=2004&rft_id=%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fviewdoc%2Fsummary%3Fdoi%3D10.1.1.401.777%23id-name%3DCiteSeerX&rft_id=info%3Apmid%2F16701236&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2003.10.013&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=J.+B.&rft.au=Omland%2C+K.+S.&rft_id=http%3A%2F%2Ffaculty.washington.edu%2Fskalski%2Fclasses%2FQERM597%2Fpapers%2FJohnson%2520and%2520Omland.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Levins69-57"><a href="#cite_ref-Levins69_57-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLevins1969" class="citation journal cs1">Levins, R. (1969). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=8jfmor8wVG4C&pg=PA162">“Some demographic and genetic consequences of environmental heterogeneity for biological control”</a>. Bulletin of the Entomological Society of America. 15 (3): 237–240. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbesa%2F15.3.237">10.1093/besa/15.3.237</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-231-12680-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-231-12680-9"><bdi>978-0-231-12680-9</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220408181207/https://books.google.com/books?id=8jfmor8wVG4C&pg=PA162">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 8 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 11 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+Entomological+Society+of+America&rft.atitle=Some+demographic+and+genetic+consequences+of+environmental+heterogeneity+for+biological+control&rft.volume=15&rft.issue=3&rft.pages=237-240&rft.date=1969&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fbesa%2F15.3.237&rft.isbn=978-0-231-12680-9&rft.aulast=Levins&rft.aufirst=R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8jfmor8wVG4C%26pg%3DPA162&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Levins70-58"><a href="#cite_ref-Levins70_58-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLevins1970" class="citation book cs1">Levins, R. (1970). “Extinction”. Trong Gerstenhaber, M. (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=CfZHU1aZqJsC">Some Mathematical Questions in Biology</a>. tr. 77–107. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8218-1152-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8218-1152-8"><bdi>978-0-8218-1152-8</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318164618/http://books.google.com/books?id=CfZHU1aZqJsC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Extinction&rft.btitle=Some+Mathematical+Questions+in+Biology&rft.pages=77-107&rft.date=1970&rft.isbn=978-0-8218-1152-8&rft.aulast=Levins&rft.aufirst=R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DCfZHU1aZqJsC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Smith05-59"><a href="#cite_ref-Smith05_59-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSmithGreen2005" class="citation journal cs1">Smith, M. A.; Green, D. M. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.0906-7590.2005.04042.x">“Dispersal and the metapopulation paradigm in amphibian ecology and conservation: Are all amphibian populations metapopulations?”</a>. Ecography. 28 (1): 110–128. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.0906-7590.2005.04042.x">10.1111/j.0906-7590.2005.04042.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecography&rft.atitle=Dispersal+and+the+metapopulation+paradigm+in+amphibian+ecology+and+conservation%3A+Are+all+amphibian+populations+metapopulations%3F&rft.volume=28&rft.issue=1&rft.pages=110-128&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.0906-7590.2005.04042.x&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=M.+A.&rft.au=Green%2C+D.+M.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1111%252Fj.0906-7590.2005.04042.x&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hanski98-60"><a href="#cite_ref-Hanski98_60-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHanski1998" class="citation journal cs1">Hanski, I. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101231165339/http://www.helsinki.fi/~ihanski/Articles/Nature%201998%20Hanski.pdf">“Metapopulation dynamics”</a> (PDF). Nature. 396 (6706): 41–49. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998Natur.396...41H">1998Natur.396...41H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F23876">10.1038/23876</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4405264">4405264</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.helsinki.fi/~ihanski/Articles/Nature%201998%20Hanski.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 31 tháng 12 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Metapopulation+dynamics&rft.volume=396&rft.issue=6706&rft.pages=41-49&rft.date=1998&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4405264%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F23876&rft_id=info%3Abibcode%2F1998Natur.396...41H&rft.aulast=Hanski&rft.aufirst=I.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.helsinki.fi%2F~ihanski%2FArticles%2FNature%25201998%2520Hanski.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Nebel10-61"><a href="#cite_ref-Nebel10_61-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNebel2010" class="citation journal cs1">Nebel, S. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/scitable/knowledge/library/animal-migration-13259533">“Animal migration”</a>. Nature Education Knowledge. 10 (1): 29. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110716054109/http://www.nature.com/scitable/knowledge/library/animal-migration-13259533">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Education+Knowledge&rft.atitle=Animal+migration&rft.volume=10&rft.issue=1&rft.pages=29&rft.date=2010&rft.aulast=Nebel&rft.aufirst=S.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fscitable%2Fknowledge%2Flibrary%2Fanimal-migration-13259533&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Clark98-62"><a href="#cite_ref-Clark98_62-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFClarkFastieHurttJackson1998" class="citation journal cs1">Clark, J. S.; Fastie, C.; Hurtt, G.; Jackson, S. T.; Johnson, C.; King, G. A.; Lewis, M.; Lynch, J.; Pacala, S.; và đồng nghiệp (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mathstat.ualberta.ca/~mlewis/publications/25Clark1998B.pdf">“Reid's paradox of rapid plant migration”</a> (PDF). BioScience. 48 (1): 13–24. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1313224">10.2307/1313224</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1313224">1313224</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110706210036/http://www.mathstat.ualberta.ca/~mlewis/publications/25Clark1998B.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 6 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BioScience&rft.atitle=Reid%27s+paradox+of+rapid+plant+migration&rft.volume=48&rft.issue=1&rft.pages=13-24&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1313224&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1313224%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Clark&rft.aufirst=J.+S.&rft.au=Fastie%2C+C.&rft.au=Hurtt%2C+G.&rft.au=Jackson%2C+S.+T.&rft.au=Johnson%2C+C.&rft.au=King%2C+G.+A.&rft.au=Lewis%2C+M.&rft.au=Lynch%2C+J.&rft.au=Pacala%2C+S.&rft.au=Prentice%2C+Colin&rft.au=Schupp%2C+Eugene+W.&rft.au=Webb%2C+Thompson&rft.au=Wyckoff%2C+Peter&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mathstat.ualberta.ca%2F~mlewis%2Fpublications%2F25Clark1998B.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Dingle96-63"><a href="#cite_ref-Dingle96_63-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDingle1996" class="citation book cs1">Dingle, H. (18 tháng 1 năm 1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=adguyA_ZlAMC">Migration: The Biology of Life on the Move</a>. Oxford University Press. tr. 480. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-509723-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-509723-8"><bdi>0-19-509723-8</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318130627/http://books.google.com/books?id=adguyA_ZlAMC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Migration%3A+The+Biology+of+Life+on+the+Move&rft.pages=480&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1996-01-18&rft.isbn=0-19-509723-8&rft.aulast=Dingle&rft.aufirst=H.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DadguyA_ZlAMC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hanski04-64"><a href="#cite_ref-Hanski04_64-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHanskiGaggiotti2004" class="citation book cs1">Hanski, I.; Gaggiotti, O. E. biên tập (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=EP8TAQAAIAAJ">Ecology, Genetics and Evolution of Metapopulations</a>. Burlington, MA: Elsevier Academic Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-12-323448-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-12-323448-4"><bdi>0-12-323448-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318154829/http://books.google.com/books?id=EP8TAQAAIAAJ">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ecology%2C+Genetics+and+Evolution+of+Metapopulations&rft.place=Burlington%2C+MA&rft.pub=Elsevier+Academic+Press&rft.date=2004&rft.isbn=0-12-323448-4&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DEP8TAQAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-MacKenzie06-65"><a href="#cite_ref-MacKenzie06_65-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMacKenzieD.I.2006" class="citation book cs1">MacKenzie; D.I. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=RaCmF9PioCIC">Occupancy Estimation and Modeling: Inferring Patterns and Dynamics of Species Occurrence</a>. London, UK: Elsevier Academic Press. tr. 324. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-12-088766-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-12-088766-8"><bdi>978-0-12-088766-8</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318130712/http://books.google.com/books?id=RaCmF9PioCIC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Occupancy+Estimation+and+Modeling%3A+Inferring+Patterns+and+Dynamics+of+Species+Occurrence&rft.place=London%2C+UK&rft.pages=324&rft.pub=Elsevier+Academic+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-12-088766-8&rft.au=MacKenzie&rft.au=D.I.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DRaCmF9PioCIC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Johnson07-66"><a href="#cite_ref-Johnson07_66-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJohnsonStrinchcombe2007" class="citation journal cs1">Johnson, M. T.; Strinchcombe, J. R. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_trends-in-ecology-evolution_2007-05_22_5/page/250">“An emerging synthesis between community ecology and evolutionary biology”</a>. Trends in Ecology and Evolution. 22 (5): 250–257. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2007.01.014">10.1016/j.tree.2007.01.014</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17296244">17296244</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=An+emerging+synthesis+between+community+ecology+and+evolutionary+biology&rft.volume=22&rft.issue=5&rft.pages=250-257&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2007.01.014&rft_id=info%3Apmid%2F17296244&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=M.+T.&rft.au=Strinchcombe%2C+J.+R.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_trends-in-ecology-evolution_2007-05_22_5%2Fpage%2F250&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Tansley35-67">^ <a href="#cite_ref-Tansley35_67-0">a</a> <a href="#cite_ref-Tansley35_67-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTansley1935" class="citation journal cs1">Tansley, A. G. (1935). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110726213308/http://karljaspers.org/files/tansley.pdf">“The use and abuse of vegetational concepts and terms”</a> (PDF). Ecology. 16 (3): 284–307. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1930070">10.2307/1930070</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1930070">1930070</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://karljaspers.org/files/tansley.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=The+use+and+abuse+of+vegetational+concepts+and+terms&rft.volume=16&rft.issue=3&rft.pages=284-307&rft.date=1935&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1930070&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1930070%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Tansley&rft.aufirst=A.+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fkarljaspers.org%2Ffiles%2Ftansley.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Brinson81-68"><a href="#cite_ref-Brinson81_68-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBrinsonLugoBrown1981" class="citation journal cs1">Brinson, M. M.; Lugo, A. E.; Brown, S (1981). “Primary Productivity, Decomposition and Consumer Activity in Freshwater Wetlands”. Annual Review of Ecology and Systematics. 12: 123–161. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.es.12.110181.001011">10.1146/annurev.es.12.110181.001011</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology+and+Systematics&rft.atitle=Primary+Productivity%2C+Decomposition+and+Consumer+Activity+in+Freshwater+Wetlands&rft.volume=12&rft.pages=123-161&rft.date=1981&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.es.12.110181.001011&rft.aulast=Brinson&rft.aufirst=M.+M.&rft.au=Lugo%2C+A.+E.&rft.au=Brown%2C+S&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Marsh64-69"><a href="#cite_ref-Marsh64_69-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMarsh1864" class="citation book cs1">Marsh, G. P. (1864). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/manandnatureorp02marsgoog">Man and Nature: Physical Geography as Modified by Human Action</a>. Cambridge, MA: Belknap Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/manandnatureorp02marsgoog/page/n581">560</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Man+and+Nature%3A+Physical+Geography+as+Modified+by+Human+Action&rft.place=Cambridge%2C+MA&rft.pages=560&rft.pub=Belknap+Press&rft.date=1864&rft.aulast=Marsh&rft.aufirst=G.+P.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmanandnatureorp02marsgoog&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-O'Neil01-70"><a href="#cite_ref-O'Neil01_70-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFO'Neil2001" class="citation journal cs1">O'Neil, R. V. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110519041044/http://www.esa.org/history/Awards/papers/ONeill_RV_MA.pdf">“Is it time to bury the ecosystem concept? (With full military honors, of course!)”</a> (PDF). Ecology. 82 (12): 3275–3284. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9658%282001%29082%5B3275%3AIITTBT%5D2.0.CO%3B2">10.1890/0012-9658(2001)082[3275:IITTBT]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0012-9658">0012-9658</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.esa.org/history/Awards/papers/ONeill_RV_MA.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 19 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 20 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Is+it+time+to+bury+the+ecosystem+concept%3F+%28With+full+military+honors%2C+of+course%21%29&rft.volume=82&rft.issue=12&rft.pages=3275-3284&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F0012-9658%282001%29082%5B3275%3AIITTBT%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0012-9658&rft.aulast=O%27Neil&rft.aufirst=R.+V.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esa.org%2Fhistory%2FAwards%2Fpapers%2FONeill_RV_MA.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Levin98-71"><a href="#cite_ref-Levin98_71-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLevin1998" class="citation journal cs1">Levin, S. A. (1998). “Ecosystems and the biosphere as complex adaptive systems”. Ecosystems. 1 (5): 431–436. <a href="/wiki/CiteSeerX_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="CiteSeerX (định danh)">CiteSeerX</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.83.6318">10.1.1.83.6318</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs100219900037">10.1007/s100219900037</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:29793247">29793247</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecosystems&rft.atitle=Ecosystems+and+the+biosphere+as+complex+adaptive+systems&rft.volume=1&rft.issue=5&rft.pages=431-436&rft.date=1998&rft_id=%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fviewdoc%2Fsummary%3Fdoi%3D10.1.1.83.6318%23id-name%3DCiteSeerX&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A29793247%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs100219900037&rft.aulast=Levin&rft.aufirst=S.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pimm02-72"><a href="#cite_ref-Pimm02_72-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPimm2002" class="citation book cs1">Pimm, S. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=tjHOtK4amfQC&pg=PA173">Food Webs</a>. University of Chicago Press. tr. 258. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-226-66832-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-226-66832-1"><bdi>978-0-226-66832-1</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318141026/http://books.google.com/books?id=tjHOtK4amfQC&pg=PA173">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Food+Webs&rft.pages=258&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-226-66832-1&rft.aulast=Pimm&rft.aufirst=S.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DtjHOtK4amfQC%26pg%3DPA173&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pimm91-73">^ <a href="#cite_ref-Pimm91_73-0">a</a> <a href="#cite_ref-Pimm91_73-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPimmLawtonCohen1991" class="citation journal cs1">Pimm, S. L.; Lawton, J. H.; Cohen, J. E. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100610135513/http://nicholas.duke.edu/people/faculty/pimm/publications/pimmreprints/71_Pimm_Lawton_Cohen_Nature.pdf">“Food web patterns and their consequences”</a> (PDF). Nature. 350 (6320): 669–674. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1991Natur.350..669P">1991Natur.350..669P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F350669a0">10.1038/350669a0</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4267587">4267587</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nicholas.duke.edu/people/faculty/pimm/publications/pimmreprints/71_Pimm_Lawton_Cohen_Nature.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 10 tháng 6 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Food+web+patterns+and+their+consequences&rft.volume=350&rft.issue=6320&rft.pages=669-674&rft.date=1991&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4267587%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F350669a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1991Natur.350..669P&rft.aulast=Pimm&rft.aufirst=S.+L.&rft.au=Lawton%2C+J.+H.&rft.au=Cohen%2C+J.+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nicholas.duke.edu%2Fpeople%2Ffaculty%2Fpimm%2Fpublications%2Fpimmreprints%2F71_Pimm_Lawton_Cohen_Nature.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Worm03-74"><a href="#cite_ref-Worm03_74-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWormDuffy2003" class="citation journal cs1">Worm, B.; Duffy, J. E. (2003). “Biodiversity, productivity and stability in real food webs”. Trends in Ecology and Evolution. 18 (12): 628–632. <a href="/wiki/CiteSeerX_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="CiteSeerX (định danh)">CiteSeerX</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.322.7255">10.1.1.322.7255</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2003.09.003">10.1016/j.tree.2003.09.003</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=Biodiversity%2C+productivity+and+stability+in+real+food+webs&rft.volume=18&rft.issue=12&rft.pages=628-632&rft.date=2003&rft_id=%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fviewdoc%2Fsummary%3Fdoi%3D10.1.1.322.7255%23id-name%3DCiteSeerX&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2003.09.003&rft.aulast=Worm&rft.aufirst=B.&rft.au=Duffy%2C+J.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-McCann07-75"><a href="#cite_ref-McCann07_75-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMcCann2007" class="citation journal cs1">McCann, K. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F446029a">“Protecting biostructure”</a>. Nature. 446 (7131): 29. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007Natur.446...29M">2007Natur.446...29M</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F446029a">10.1038/446029a</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17330028">17330028</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4428058">4428058</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Protecting+biostructure&rft.volume=446&rft.issue=7131&rft.pages=29&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F446029a&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4428058%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F17330028&rft_id=info%3Abibcode%2F2007Natur.446...29M&rft.aulast=McCann&rft.aufirst=K.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1038%252F446029a&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wilbur97-76"><a href="#cite_ref-Wilbur97_76-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilbur1997" class="citation journal cs1">Wilbur, H. W. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110519014856/http://www.esa.org/history/papers/Wilbur_HM_MA.pdf">“Experimental ecology of food webs: Complex systems in temporary ponds”</a> (PDF). Ecology. 78 (8): 2279–2302. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9658%281997%29078%5B2279%3AEEOFWC%5D2.0.CO%3B2">10.1890/0012-9658(1997)078[2279:EEOFWC]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0012-9658">0012-9658</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.esa.org/history/papers/Wilbur_HM_MA.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 19 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Experimental+ecology+of+food+webs%3A+Complex+systems+in+temporary+ponds&rft.volume=78&rft.issue=8&rft.pages=2279-2302&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F0012-9658%281997%29078%5B2279%3AEEOFWC%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0012-9658&rft.aulast=Wilbur&rft.aufirst=H.+W.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esa.org%2Fhistory%2Fpapers%2FWilbur_HM_MA.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Emmerson-77"><a href="#cite_ref-Emmerson_77-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEmmersonYearsley2004" class="citation journal cs1">Emmerson, M.; Yearsley, J. M. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucc.ie/people/memmers/pdfs/Emmerson.Yearsley.Proc.Roy.Soc.B.2004.pdf">“Weak interactions, omnivory and emergent food-web properties”</a> (PDF). Philosophical Transactions of the Royal Society B. 271 (1537): 397–405. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frspb.2003.2592">10.1098/rspb.2003.2592</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1691599">1691599</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15101699">15101699</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110606043918/http://www.ucc.ie/people/memmers/pdfs/Emmerson.Yearsley.Proc.Roy.Soc.B.2004.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 6 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society+B&rft.atitle=Weak+interactions%2C+omnivory+and+emergent+food-web+properties&rft.volume=271&rft.issue=1537&rft.pages=397-405&rft.date=2004&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1691599%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F15101699&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frspb.2003.2592&rft.aulast=Emmerson&rft.aufirst=M.&rft.au=Yearsley%2C+J.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ucc.ie%2Fpeople%2Fmemmers%2Fpdfs%2FEmmerson.Yearsley.Proc.Roy.Soc.B.2004.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kraus03-78"><a href="#cite_ref-Kraus03_78-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKrauseFrankMasonUlanowicz2003" class="citation journal cs1">Krause, A. E.; Frank, K. A.; Mason, D. M.; Ulanowicz, R. E.; Taylor, W. W. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110813001125/http://www.glerl.noaa.gov/pubs/fulltext/2003/20030014.pdf">“Compartments revealed in food-web structure”</a> (PDF). Nature. 426 (6964): 282–285. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003Natur.426..282K">2003Natur.426..282K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature02115">10.1038/nature02115</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/2027.42%2F62960">2027.42/62960</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14628050">14628050</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:1752696">1752696</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.glerl.noaa.gov/pubs/fulltext/2003/20030014.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 13 tháng 8 năm 2011. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Compartments+revealed+in+food-web+structure&rft.volume=426&rft.issue=6964&rft.pages=282-285&rft.date=2003&rft_id=info%3Ahdl%2F2027.42%2F62960&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A1752696%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Abibcode%2F2003Natur.426..282K&rft_id=info%3Apmid%2F14628050&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature02115&rft.aulast=Krause&rft.aufirst=A.+E.&rft.au=Frank%2C+K.+A.&rft.au=Mason%2C+D.+M.&rft.au=Ulanowicz%2C+R.+E.&rft.au=Taylor%2C+W.+W.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.glerl.noaa.gov%2Fpubs%2Ffulltext%2F2003%2F20030014.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Egerton07b-79"><a href="#cite_ref-Egerton07b_79-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEgerton2007" class="citation journal cs1">Egerton, Frank N. (2007). “Understanding food chains and food webs, 1700–1970”. Bulletin of the Ecological Society of America. 88: 50–69. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9623%282007%2988%5B50%3AUFCAFW%5D2.0.CO%3B2">10.1890/0012-9623(2007)88[50:UFCAFW]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0012-9623">0012-9623</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+Ecological+Society+of+America&rft.atitle=Understanding+food+chains+and+food+webs%2C+1700%E2%80%931970&rft.volume=88&rft.pages=50-69&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F0012-9623%282007%2988%5B50%3AUFCAFW%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0012-9623&rft.aulast=Egerton&rft.aufirst=Frank+N.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Shurin06-80"><a href="#cite_ref-Shurin06_80-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFShurinGrunerHillebrand2006" class="citation journal cs1">Shurin, J. B.; Gruner, D. S.; Hillebrand, H. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1560001">“All wet or dried up? Real differences between aquatic and terrestrial food webs”</a>. Proceedings of the Royal Society B. 273 (1582): 1–9. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frspb.2005.3377">10.1098/rspb.2005.3377</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1560001">1560001</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16519227">16519227</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+B&rft.atitle=All+wet+or+dried+up%3F+Real+differences+between+aquatic+and+terrestrial+food+webs&rft.volume=273&rft.issue=1582&rft.pages=1-9&rft.date=2006&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1560001%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F16519227&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frspb.2005.3377&rft.aulast=Shurin&rft.aufirst=J.+B.&rft.au=Gruner%2C+D.+S.&rft.au=Hillebrand%2C+H.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1560001&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Edwards83-81"><a href="#cite_ref-Edwards83_81-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEdwardsFraser1983" class="citation journal cs1">Edwards, J.; Fraser, K. (1983). “Concept maps as reflectors of conceptual understanding”. Research in Science Education. 13 (1): 19–26. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1983RScEd..13...19E">1983RScEd..13...19E</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF02356689">10.1007/BF02356689</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:144922522">144922522</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Research+in+Science+Education&rft.atitle=Concept+maps+as+reflectors+of+conceptual+understanding&rft.volume=13&rft.issue=1&rft.pages=19-26&rft.date=1983&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A144922522%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF02356689&rft_id=info%3Abibcode%2F1983RScEd..13...19E&rft.aulast=Edwards&rft.aufirst=J.&rft.au=Fraser%2C+K.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hariston93-82"><a href="#cite_ref-Hariston93_82-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHairstonHairston1993" class="citation journal cs1">Hairston, N. G. Jr.; Hairston, N. G. Sr. (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110720120313/http://limnology.wisc.edu/courses/zoo955/Spring2005/food%20web%20seminar%20papers/hairston93AmNat.pdf">“Cause-effect relationships in energy flow, trophic structure, and interspecific interactions”</a> (PDF). The American Naturalist. 142 (3): 379–411. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F285546">10.1086/285546</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/1813%2F57238">1813/57238</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:55279332">55279332</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://limnology.wisc.edu/courses/zoo955/Spring2005/food%20web%20seminar%20papers/hairston93AmNat.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 20 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=Cause-effect+relationships+in+energy+flow%2C+trophic+structure%2C+and+interspecific+interactions&rft.volume=142&rft.issue=3&rft.pages=379-411&rft.date=1993&rft_id=info%3Ahdl%2F1813%2F57238&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A55279332%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F285546&rft.aulast=Hairston&rft.aufirst=N.+G.+Jr.&rft.au=Hairston%2C+N.+G.+Sr.&rft_id=http%3A%2F%2Flimnology.wisc.edu%2Fcourses%2Fzoo955%2FSpring2005%2Ffood%2520web%2520seminar%2520papers%2Fhairston93AmNat.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Duffy07-83"><a href="#cite_ref-Duffy07_83-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDuffyCardinaleFranceMcIntyre2007" class="citation journal cs1">Duffy, J. Emmett; Cardinale, Bradley J.; France, Kristin E.; McIntyre, Peter B.; Thébault, Elisa; Loreau, Michel (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://scholarworks.wm.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1655&context=vimsarticles">“The functional role of biodiversity in ecosystems: incorporating trophic complexity”</a>. Ecology Letters. 10 (6): 522–538. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1461-0248.2007.01037.x">10.1111/j.1461-0248.2007.01037.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17498151">17498151</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200305121833/https://scholarworks.wm.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1655&context=vimsarticles">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 5 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology+Letters&rft.atitle=The+functional+role+of+biodiversity+in+ecosystems%3A+incorporating+trophic+complexity&rft.volume=10&rft.issue=6&rft.pages=522-538&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1461-0248.2007.01037.x&rft_id=info%3Apmid%2F17498151&rft.aulast=Duffy&rft.aufirst=J.+Emmett&rft.au=Cardinale%2C+Bradley+J.&rft.au=France%2C+Kristin+E.&rft.au=McIntyre%2C+Peter+B.&rft.au=Th%C3%A9bault%2C+Elisa&rft.au=Loreau%2C+Michel&rft_id=https%3A%2F%2Fscholarworks.wm.edu%2Fcgi%2Fviewcontent.cgi%3Farticle%3D1655%26context%3Dvimsarticles&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Elton27-84">^ <a href="#cite_ref-Elton27_84-0">a</a> <a href="#cite_ref-Elton27_84-1">b</a> <a href="#cite_ref-Elton27_84-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFElton1927" class="citation book cs1">Elton, C. S. (1927). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/b32764212">Animal Ecology</a>. London, UK.: Sidgwick and Jackson. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-226-20639-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-226-20639-4"><bdi>0-226-20639-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Animal+Ecology&rft.place=London%2C+UK.&rft.pub=Sidgwick+and+Jackson&rft.date=1927&rft.isbn=0-226-20639-4&rft.aulast=Elton&rft.aufirst=C.+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fb32764212&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-David03-85"><a href="#cite_ref-David03_85-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavic2003" class="citation journal cs1">Davic, R. D. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dlc.dlib.indiana.edu/dlc/bitstream/handle/10535/2966/linking.pdf?sequence=1&isAllowed=y">“Linking keystone species and functional groups: a new operational definition of the keystone species concept”</a> (PDF). Conservation Ecology. 7 (1): r11. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.5751%2FES-00502-0701r11">10.5751/ES-00502-0701r11</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/10535%2F2966">10535/2966</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200730215632/http://dlc.dlib.indiana.edu/dlc/bitstream/handle/10535/2966/linking.pdf?sequence=1&isAllowed=y">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 30 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Conservation+Ecology&rft.atitle=Linking+keystone+species+and+functional+groups%3A+a+new+operational+definition+of+the+keystone+species+concept&rft.volume=7&rft.issue=1&rft.pages=r11&rft.date=2003&rft_id=info%3Ahdl%2F10535%2F2966&rft_id=info%3Adoi%2F10.5751%2FES-00502-0701r11&rft.aulast=Davic&rft.aufirst=R.+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fdlc.dlib.indiana.edu%2Fdlc%2Fbitstream%2Fhandle%2F10535%2F2966%2Flinking.pdf%3Fsequence%3D1%26isAllowed%3Dy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Oksanen91-86"><a href="#cite_ref-Oksanen91_86-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOksanen1991" class="citation journal cs1">Oksanen, L. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_trends-in-ecology-evolution_1991_6_2/page/58">“Trophic levels and trophic dynamics: A consensus emerging?”</a>. Trends in Ecology and Evolution. 6 (2): 58–60. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0169-5347%2891%2990124-G">10.1016/0169-5347(91)90124-G</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21232425">21232425</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=Trophic+levels+and+trophic+dynamics%3A+A+consensus+emerging%3F&rft.volume=6&rft.issue=2&rft.pages=58-60&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0169-5347%2891%2990124-G&rft_id=info%3Apmid%2F21232425&rft.aulast=Oksanen&rft.aufirst=L.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_trends-in-ecology-evolution_1991_6_2%2Fpage%2F58&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Loehle88-87"><a href="#cite_ref-Loehle88_87-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLoehlePechmann1988" class="citation journal cs1">Loehle, C.; Pechmann, Joseph H. K. (1988). “Evolution: The missing ingredient in systems ecology”. The American Naturalist. 132 (9): 884–899. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F284895">10.1086/284895</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2462267">2462267</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:85120393">85120393</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=Evolution%3A+The+missing+ingredient+in+systems+ecology&rft.volume=132&rft.issue=9&rft.pages=884-899&rft.date=1988&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A85120393%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2462267%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F284895&rft.aulast=Loehle&rft.aufirst=C.&rft.au=Pechmann%2C+Joseph+H.+K.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ulanowicz79-88"><a href="#cite_ref-Ulanowicz79_88-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFUlanowiczKemp1979" class="citation journal cs1">Ulanowicz, R. E.; Kemp, W. Michael (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aquaticcommons.org/2010/1/838.pdf">“Toward canonical trophic aggregations”</a> (PDF). The American Naturalist. 114 (6): 871–883. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F283534">10.1086/283534</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/1834%2F19829">1834/19829</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2460557">2460557</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:85371147">85371147</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181101011042/http://aquaticcommons.org/2010/1/838.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 1 tháng 11 năm 2018. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=Toward+canonical+trophic+aggregations&rft.volume=114&rft.issue=6&rft.pages=871-883&rft.date=1979&rft_id=info%3Ahdl%2F1834%2F19829&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A85371147%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2460557%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F283534&rft.aulast=Ulanowicz&rft.aufirst=R.+E.&rft.au=Kemp%2C+W.+Michael&rft_id=http%3A%2F%2Faquaticcommons.org%2F2010%2F1%2F838.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Li00-89"><a href="#cite_ref-Li00_89-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLi2000" class="citation journal cs1">Li, B. (2000). “Why is the holistic approach becoming so important in landscape ecology?”. Landscape and Urban Planning. 50 (1–3): 27–41. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0169-2046%2800%2900078-5">10.1016/S0169-2046(00)00078-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Landscape+and+Urban+Planning&rft.atitle=Why+is+the+holistic+approach+becoming+so+important+in+landscape+ecology%3F&rft.volume=50&rft.issue=1%E2%80%933&rft.pages=27-41&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0169-2046%2800%2900078-5&rft.aulast=Li&rft.aufirst=B.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Polis96-90"><a href="#cite_ref-Polis96_90-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPolisStrong1996" class="citation journal cs1">Polis, G. A.; Strong, D. R. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110720120231/http://limnology.wisc.edu/courses/zoo955/Spring2005/food%20web%20seminar%20papers/polis96AmNat.pdf">“Food web complexity and community dynamics”</a> (PDF). The American Naturalist. 147 (5): 813–846. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F285880">10.1086/285880</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:85155900">85155900</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://limnology.wisc.edu/courses/zoo955/Spring2005/food%20web%20seminar%20papers/polis96AmNat.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 20 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=Food+web+complexity+and+community+dynamics&rft.volume=147&rft.issue=5&rft.pages=813-846&rft.date=1996&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F285880&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A85155900%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Polis&rft.aufirst=G.+A.&rft.au=Strong%2C+D.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Flimnology.wisc.edu%2Fcourses%2Fzoo955%2FSpring2005%2Ffood%2520web%2520seminar%2520papers%2Fpolis96AmNat.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Thompson07-91"><a href="#cite_ref-Thompson07_91-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThompsonHembergStarzomskiShurin2007" class="citation journal cs1">Thompson, R. M.; Hemberg, M.; Starzomski, B. M.; Shurin, J. B. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110815150110/http://myweb.dal.ca/br238551/thompson_hem_star_shur_ecology07.pdf">“Trophic levels and trophic tangles: The prevalence of omnivory in real food webs”</a> (PDF). Ecology. 88 (3): 612–617. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F05-1454">10.1890/05-1454</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17503589">17503589</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://myweb.dal.ca/br238551/thompson_hem_star_shur_ecology07.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 15 tháng 8 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Trophic+levels+and+trophic+tangles%3A+The+prevalence+of+omnivory+in+real+food+webs&rft.volume=88&rft.issue=3&rft.pages=612-617&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F05-1454&rft_id=info%3Apmid%2F17503589&rft.aulast=Thompson&rft.aufirst=R.+M.&rft.au=Hemberg%2C+M.&rft.au=Starzomski%2C+B.+M.&rft.au=Shurin%2C+J.+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fmyweb.dal.ca%2Fbr238551%2Fthompson_hem_star_shur_ecology07.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Fisher06-92"><a href="#cite_ref-Fisher06_92-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFischerLindenmayerManning2006" class="citation journal cs1">Fischer, J.; Lindenmayer, D. B.; Manning, A. D. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110706154515/http://www.tecniflora.com.br/1_-_Guidelines_commodity_production.pdf">“Biodiversity, ecosystem function, and resilience: ten guiding principles for commodity production landscapes”</a> (PDF). Frontiers in Ecology and the Environment. 4 (2): 80–86. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F1540-9295%282006%29004%5B0080%3ABEFART%5D2.0.CO%3B2">10.1890/1540-9295(2006)004[0080:BEFART]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1540-9295">1540-9295</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tecniflora.com.br/1_-_Guidelines_commodity_production.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 6 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Frontiers+in+Ecology+and+the+Environment&rft.atitle=Biodiversity%2C+ecosystem+function%2C+and+resilience%3A+ten+guiding+principles+for+commodity+production+landscapes&rft.volume=4&rft.issue=2&rft.pages=80-86&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F1540-9295%282006%29004%5B0080%3ABEFART%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=1540-9295&rft.aulast=Fischer&rft.aufirst=J.&rft.au=Lindenmayer%2C+D.+B.&rft.au=Manning%2C+A.+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tecniflora.com.br%2F1_-_Guidelines_commodity_production.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Libralato06-93"><a href="#cite_ref-Libralato06_93-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLibralatoChristensenPauly2006" class="citation journal cs1">Libralato, S.; Christensen, V.; Pauly, D. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120519082210/http://www.seaaroundus.org/researcher/dpauly/PDF/2005/JournalArticles/MethodIdentifyKeystoneSpeciesFoodWebModels.pdf">“A method for identifying keystone species in food web models”</a> (PDF). Ecological Modelling. 195 (3–4): 153–171. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.ecolmodel.2005.11.029">10.1016/j.ecolmodel.2005.11.029</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seaaroundus.org/researcher/dpauly/PDF/2005/JournalArticles/MethodIdentifyKeystoneSpeciesFoodWebModels.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 19 tháng 5 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecological+Modelling&rft.atitle=A+method+for+identifying+keystone+species+in+food+web+models&rft.volume=195&rft.issue=3%E2%80%934&rft.pages=153-171&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.ecolmodel.2005.11.029&rft.aulast=Libralato&rft.aufirst=S.&rft.au=Christensen%2C+V.&rft.au=Pauly%2C+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.seaaroundus.org%2Fresearcher%2Fdpauly%2FPDF%2F2005%2FJournalArticles%2FMethodIdentifyKeystoneSpeciesFoodWebModels.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPaine1969" class="citation journal cs1">Paine, R. T. (tháng 1 năm 1969). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086/282586">“A Note on Trophic Complexity and Community Stability”</a>. The American Naturalist. 103 (929): 91–93. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F282586">10.1086/282586</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0003-0147">0003-0147</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:83780992">83780992</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=A+Note+on+Trophic+Complexity+and+Community+Stability&rft.volume=103&rft.issue=929&rft.pages=91-93&rft.date=1969-01&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A83780992%23id-name%3DS2CID&rft.issn=0003-0147&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F282586&rft.aulast=Paine&rft.aufirst=R.+T.&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1086%2F282586&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Mills93-95">^ <a href="#cite_ref-Mills93_95-0">a</a> <a href="#cite_ref-Mills93_95-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMillsSouleDoak1993" class="citation journal cs1">Mills, L. S.; Soule, M. E.; Doak, D. F. (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_bioscience_1993-04_43_4/page/219">“The keystone-species concept in ecology and conservation”</a>. BioScience. 43 (4): 219–224. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1312122">10.2307/1312122</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1312122">1312122</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:85204808">85204808</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BioScience&rft.atitle=The+keystone-species+concept+in+ecology+and+conservation&rft.volume=43&rft.issue=4&rft.pages=219-224&rft.date=1993&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A85204808%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1312122%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1312122&rft.aulast=Mills&rft.aufirst=L.+S.&rft.au=Soule%2C+M.+E.&rft.au=Doak%2C+D.+F.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_bioscience_1993-04_43_4%2Fpage%2F219&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Anderson95-96"><a href="#cite_ref-Anderson95_96-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAnderson1995" class="citation journal cs1">Anderson, P. K. (1995). “Competition, predation, and the evolution and extinction of Steller's sea cow, Hydrodamalis gigas”. Marine Mammal Science. 11 (3): 391–394. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1748-7692.1995.tb00294.x">10.1111/j.1748-7692.1995.tb00294.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Marine+Mammal+Science&rft.atitle=Competition%2C+predation%2C+and+the+evolution+and+extinction+of+Steller%27s+sea+cow%2C+Hydrodamalis+gigas&rft.volume=11&rft.issue=3&rft.pages=391-394&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1748-7692.1995.tb00294.x&rft.aulast=Anderson&rft.aufirst=P.+K.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Polis00-97"><a href="#cite_ref-Polis00_97-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPolisSearsHuxelStrong2000" class="citation journal cs1">Polis, G. A.; Sears, Anna L. W.; Huxel, Gary R.; Strong, Donald R.; Maron, John (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101207000331/http://www.cof.orst.edu/leopold/class-reading/Polis%202000.pdf">“When is a trophic cascade a trophic cascade?”</a> (PDF). Trends in Ecology and Evolution. 15 (11): 473–475. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0169-5347%2800%2901971-6">10.1016/S0169-5347(00)01971-6</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11050351">11050351</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cof.orst.edu/leopold/class-reading/Polis%202000.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 7 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 28 tháng 9 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=When+is+a+trophic+cascade+a+trophic+cascade%3F&rft.volume=15&rft.issue=11&rft.pages=473-475&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0169-5347%2800%2901971-6&rft_id=info%3Apmid%2F11050351&rft.aulast=Polis&rft.aufirst=G.+A.&rft.au=Sears%2C+Anna+L.+W.&rft.au=Huxel%2C+Gary+R.&rft.au=Strong%2C+Donald+R.&rft.au=Maron%2C+John&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cof.orst.edu%2Fleopold%2Fclass-reading%2FPolis%25202000.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Novikoff45-98"><a href="#cite_ref-Novikoff45_98-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNovikoff1945" class="citation journal cs1">Novikoff, A. B. (1945). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110515183451/http://rogov.zwz.ru/Macroevolution/novikoff.pdf">“The concept of integrative levels and biology”</a> (PDF). Science. 101 (2618): 209–215. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1945Sci...101..209N">1945Sci...101..209N</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.101.2618.209">10.1126/science.101.2618.209</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17814095">17814095</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rogov.zwz.ru/Macroevolution/novikoff.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 15 tháng 5 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+concept+of+integrative+levels+and+biology&rft.volume=101&rft.issue=2618&rft.pages=209-215&rft.date=1945&rft_id=info%3Apmid%2F17814095&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.101.2618.209&rft_id=info%3Abibcode%2F1945Sci...101..209N&rft.aulast=Novikoff&rft.aufirst=A.+B.&rft_id=http%3A%2F%2Frogov.zwz.ru%2FMacroevolution%2Fnovikoff.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Schneider01-99"><a href="#cite_ref-Schneider01_99-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSchneider2001" class="citation journal cs1">Schneider, D. D. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mun.ca/biology/dschneider/Publications/2001DCS_AIBS_RiseOfScale.pdf">“The rise of the concept of scale in ecology”</a> (PDF). BioScience. 51 (7): 545–553. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1641%2F0006-3568%282001%29051%5B0545%3ATROTCO%5D2.0.CO%3B2">10.1641/0006-3568(2001)051[0545:TROTCO]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0006-3568">0006-3568</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303202603/http://www.mun.ca/biology/dschneider/Publications/2001DCS_AIBS_RiseOfScale.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 3 tháng 3 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BioScience&rft.atitle=The+rise+of+the+concept+of+scale+in+ecology&rft.volume=51&rft.issue=7&rft.pages=545-553&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1641%2F0006-3568%282001%29051%5B0545%3ATROTCO%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0006-3568&rft.aulast=Schneider&rft.aufirst=D.+D.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mun.ca%2Fbiology%2Fdschneider%2FPublications%2F2001DCS_AIBS_RiseOfScale.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Molnar04-100"><a href="#cite_ref-Molnar04_100-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMolnarMarvierKareiva2004" class="citation journal cs1">Molnar, J.; Marvier, M.; Kareiva, P. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_conservation-biology_2004-12_18_6/page/1670">“The sum is greater than the parts”</a>. Conservation Biology. 18 (6): 1670–1671. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1523-1739.2004.00l07.x">10.1111/j.1523-1739.2004.00l07.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Conservation+Biology&rft.atitle=The+sum+is+greater+than+the+parts&rft.volume=18&rft.issue=6&rft.pages=1670-1671&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1523-1739.2004.00l07.x&rft.aulast=Molnar&rft.aufirst=J.&rft.au=Marvier%2C+M.&rft.au=Kareiva%2C+P.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_conservation-biology_2004-12_18_6%2Fpage%2F1670&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Loehle04-101"><a href="#cite_ref-Loehle04_101-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLoehle2004" class="citation journal cs1">Loehle, C. (2004). “Challenges of ecological complexity”. Ecological Complexity. 1 (1): 3–6. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.ecocom.2003.09.001">10.1016/j.ecocom.2003.09.001</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecological+Complexity&rft.atitle=Challenges+of+ecological+complexity&rft.volume=1&rft.issue=1&rft.pages=3-6&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.ecocom.2003.09.001&rft.aulast=Loehle&rft.aufirst=C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Odum1977-102">^ <a href="#cite_ref-Odum1977_102-0">a</a> <a href="#cite_ref-Odum1977_102-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOdum1977" class="citation journal cs1">Odum, E. P. (1977). “The emergence of ecology as a new integrative discipline”. Science. 195 (4284): 1289–1293. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1977Sci...195.1289O">1977Sci...195.1289O</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.195.4284.1289">10.1126/science.195.4284.1289</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17738398">17738398</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:36862823">36862823</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+emergence+of+ecology+as+a+new+integrative+discipline&rft.volume=195&rft.issue=4284&rft.pages=1289-1293&rft.date=1977&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.195.4284.1289&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A36862823%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F17738398&rft_id=info%3Abibcode%2F1977Sci...195.1289O&rft.aulast=Odum&rft.aufirst=E.+P.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Carpenter01-103"><a href="#cite_ref-Carpenter01_103-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSchefferCarpenterFoleyWalker2001" class="citation journal cs1">Scheffer, M.; Carpenter, S.; Foley, J. A.; Walker, B.; Walker, B. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110720075303/http://bio.classes.ucsc.edu/bioe107/Scheffer%202001%20Nature.pdf">“Catastrophic shifts in ecosystems”</a> (PDF). Nature. 413 (6856): 591–596. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001Natur.413..591S">2001Natur.413..591S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35098000">10.1038/35098000</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11595939">11595939</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:8001853">8001853</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bio.classes.ucsc.edu/bioe107/Scheffer%202001%20Nature.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 20 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Catastrophic+shifts+in+ecosystems&rft.volume=413&rft.issue=6856&rft.pages=591-596&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35098000&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A8001853%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F11595939&rft_id=info%3Abibcode%2F2001Natur.413..591S&rft.aulast=Scheffer&rft.aufirst=M.&rft.au=Carpenter%2C+S.&rft.au=Foley%2C+J.+A.&rft.au=Walker%2C+B.&rft.au=Walker%2C+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fbio.classes.ucsc.edu%2Fbioe107%2FScheffer%25202001%2520Nature.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-urlWelcome_to_ILTER_–_ILTER-104"><a href="#cite_ref-urlWelcome_to_ILTER_–_ILTER_104-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100305111857/http://www.ilternet.edu/">“Welcome to ILTER”</a>. International Long Term Ecological Research. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilternet.edu/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 5 tháng 3 năm 2010. Truy cập ngày 16 tháng 3 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Welcome+to+ILTER&rft.pub=International+Long+Term+Ecological+Research&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ilternet.edu%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Siverton06-105"><a href="#cite_ref-Siverton06_105-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSilvertonPoultonJohnstonEdwards2006" class="citation journal cs1">Silverton, Jonathan; Poulton, Paul; Johnston, Edward; Edwards, Grant; Heard, Matthew; Biss, Pamela M. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-ecology_2006-07_94_4/page/801">“The Park Grass Experiment 1856–2006: Its contribution to ecology”</a>. Journal of Ecology. 94 (4): 801–814. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2745.2006.01145.x">10.1111/j.1365-2745.2006.01145.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Ecology&rft.atitle=The+Park+Grass+Experiment+1856%E2%80%932006%3A+Its+contribution+to+ecology&rft.volume=94&rft.issue=4&rft.pages=801-814&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2745.2006.01145.x&rft.aulast=Silverton&rft.aufirst=Jonathan&rft.au=Poulton%2C+Paul&rft.au=Johnston%2C+Edward&rft.au=Edwards%2C+Grant&rft.au=Heard%2C+Matthew&rft.au=Biss%2C+Pamela+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-ecology_2006-07_94_4%2Fpage%2F801&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hubbardbrook.org/">“Hubbard Brook Ecosystem Study Front Page”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100324131250/http://www.hubbardbrook.org/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 24 tháng 3 năm 2010. Truy cập 16 tháng 3 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hubbard+Brook+Ecosystem+Study+Front+Page&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hubbardbrook.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Liu09-107">^ <a href="#cite_ref-Liu09_107-0">a</a> <a href="#cite_ref-Liu09_107-1">b</a> <a href="#cite_ref-Liu09_107-2">c</a> <a href="#cite_ref-Liu09_107-3">d</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLiuDietzCarpenterFolke2009" class="citation journal cs1">Liu, J.; Dietz, Thomas; Carpenter, Stephen R.; Folke, Carl; Alberti, Marina; Redman, Charles L.; Schneider, Stephen H.; Ostrom, Elinor; Pell, Alice N.; và đồng nghiệp (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110809091026/http://ambio.allenpress.com/archive/0044-7447/36/8/pdf/i0044-7447-36-8-639.pdf">“Coupled human and natural systems”</a> (PDF). Ambio: A Journal of the Human Environment. 36 (8): 639–649. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1579%2F0044-7447%282007%2936%5B639%3ACHANS%5D2.0.CO%3B2">10.1579/0044-7447(2007)36[639:CHANS]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0044-7447">0044-7447</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18240679">18240679</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:18167083">18167083</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ambio.allenpress.com/archive/0044-7447/36/8/pdf/i0044-7447-36-8-639.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 9 tháng 8 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ambio%3A+A+Journal+of+the+Human+Environment&rft.atitle=Coupled+human+and+natural+systems&rft.volume=36&rft.issue=8&rft.pages=639-649&rft.date=2009&rft.issn=0044-7447&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A18167083%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F18240679&rft_id=info%3Adoi%2F10.1579%2F0044-7447%282007%2936%5B639%3ACHANS%5D2.0.CO%3B2&rft.aulast=Liu&rft.aufirst=J.&rft.au=Dietz%2C+Thomas&rft.au=Carpenter%2C+Stephen+R.&rft.au=Folke%2C+Carl&rft.au=Alberti%2C+Marina&rft.au=Redman%2C+Charles+L.&rft.au=Schneider%2C+Stephen+H.&rft.au=Ostrom%2C+Elinor&rft.au=Pell%2C+Alice+N.&rft.au=Lubchenco%2C+Jane&rft.au=Taylor%2C+William+W.&rft.au=Ouyang%2C+Zhiyun&rft.au=Deadman%2C+Peter&rft.au=Kratz%2C+Timothy&rft.au=Provencher%2C+William&rft_id=http%3A%2F%2Fambio.allenpress.com%2Farchive%2F0044-7447%2F36%2F8%2Fpdf%2Fi0044-7447-36-8-639.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Mikkelson10-108"><a href="#cite_ref-Mikkelson10_108-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMikkelson2010" class="citation book cs1">Mikkelson, G. M. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://webpages.mcgill.ca/staff/Group3/gmikke/web/pwrue.pdf">“Part-whole relationships and the unity of ecology”</a> (PDF). Trong Skipper, R. A.; Allen, C.; Ankeny, R.; Craver, C. F.; Darden, L.; Richardson, R.C. (biên tập). Philosophy Across the Life Sciences. Cambridge, MA: MIT Press. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100911122225/http://webpages.mcgill.ca/staff/Group3/gmikke/web/pwrue.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 11 tháng 9 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Part-whole+relationships+and+the+unity+of+ecology&rft.btitle=Philosophy+Across+the+Life+Sciences&rft.place=Cambridge%2C+MA&rft.pub=MIT+Press&rft.date=2010&rft.aulast=Mikkelson&rft.aufirst=G.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwebpages.mcgill.ca%2Fstaff%2FGroup3%2Fgmikke%2Fweb%2Fpwrue.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wilson88-109">^ <a href="#cite_ref-Wilson88_109-0">a</a> <a href="#cite_ref-Wilson88_109-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilson1988" class="citation journal cs1">Wilson, D. S. (1988). “Holism and reductionism in evolutionary ecology”. Oikos. 53 (2): 269–273. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3566073">10.2307/3566073</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3566073">3566073</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Oikos&rft.atitle=Holism+and+reductionism+in+evolutionary+ecology&rft.volume=53&rft.issue=2&rft.pages=269-273&rft.date=1988&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3566073&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3566073%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=D.+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Miles93-110"><a href="#cite_ref-Miles93_110-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMilesDunham1993" class="citation journal cs1">Miles, D. B.; Dunham, A. E. (1993). “Historical perspectives in ecology and evolutionary biology: The use of phylogenetic comparative analyses”. Annual Review of Ecology and Systematics. 24: 587–619. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.es.24.110193.003103">10.1146/annurev.es.24.110193.003103</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology+and+Systematics&rft.atitle=Historical+perspectives+in+ecology+and+evolutionary+biology%3A+The+use+of+phylogenetic+comparative+analyses&rft.volume=24&rft.pages=587-619&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.es.24.110193.003103&rft.aulast=Miles&rft.aufirst=D.+B.&rft.au=Dunham%2C+A.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-TREE-111"><a href="#cite_ref-TREE_111-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCraze2012" class="citation web cs1">Craze, P. biên tập (2 tháng 8 năm 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arquivo.pt/wayback/20090724103422/http://www.cell.com/trends/ecology-evolution/home">“Trends in Ecology and Evolution”</a>. Cell Press, Elsevier, Inc. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cell.com/trends/ecology-evolution/home">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 7 năm 2009. Truy cập ngày 9 tháng 12 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.pub=Cell+Press%2C+Elsevier%2C+Inc&rft.date=2012-08-02&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cell.com%2Ftrends%2Fecology-evolution%2Fhome&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Allee49-112">^ <a href="#cite_ref-Allee49_112-0">a</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-1">b</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-2">c</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-3">d</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-4">e</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-5">f</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-6">g</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-7">h</a> <a href="#cite_ref-Allee49_112-8">i</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAlleeParkEmersonPark1949" class="citation book cs1">Allee, W. C.; Park, O.; Emerson, A. E.; Park, T.; Schmidt, K. P. (1949). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/principlesofanim00alle#page/n5/mode/2up">Principles of Animal Ecology</a>. W. B. Sunders, Co. tr. 837. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7216-1120-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7216-1120-6"><bdi>0-7216-1120-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Principles+of+Animal+Ecology&rft.pages=837&rft.pub=W.+B.+Sunders%2C+Co.&rft.date=1949&rft.isbn=0-7216-1120-6&rft.aulast=Allee&rft.aufirst=W.+C.&rft.au=Park%2C+O.&rft.au=Emerson%2C+A.+E.&rft.au=Park%2C+T.&rft.au=Schmidt%2C+K.+P.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2Fprinciplesofanim00alle%23page%2Fn5%2Fmode%2F2up&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ricklefs96-113">^ <a href="#cite_ref-Ricklefs96_113-0">a</a> <a href="#cite_ref-Ricklefs96_113-1">b</a> <a href="#cite_ref-Ricklefs96_113-2">c</a> <a href="#cite_ref-Ricklefs96_113-3">d</a> <a href="#cite_ref-Ricklefs96_113-4">e</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRickleffs1996" class="citation book cs1">Rickleffs, Robert, E. (1996). The Economy of Nature. University of Chicago Press. tr. 678. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7167-3847-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7167-3847-3"><bdi>0-7167-3847-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Economy+of+Nature&rft.pages=678&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=1996&rft.isbn=0-7167-3847-3&rft.aulast=Rickleffs&rft.aufirst=Robert%2C+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFYoshida2003" class="citation journal cs1">Yoshida, T (2003). “Rapid evolution drives ecological dynamics in a predator–prey system”. Nature. Nature Publishing Group. 424 (6946): 303–306. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003Natur.424..303Y">2003Natur.424..303Y</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature01767">10.1038/nature01767</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12867979">12867979</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4425455">4425455</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Rapid+evolution+drives+ecological+dynamics+in+a+predator%E2%80%93prey+system&rft.volume=424&rft.issue=6946&rft.pages=303-306&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature01767&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4425455%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F12867979&rft_id=info%3Abibcode%2F2003Natur.424..303Y&rft.aulast=Yoshida&rft.aufirst=T&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Stuart-Fox08-115"><a href="#cite_ref-Stuart-Fox08_115-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStuart-FoxMoussalli2008" class="citation journal cs1">Stuart-Fox, D.; Moussalli, A. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2214820">“Selection for social signalling drives the evolution of chameleon colour change”</a>. PLOS Biology. 6 (1): e25. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pbio.0060025">10.1371/journal.pbio.0060025</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2214820">2214820</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18232740">18232740</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PLOS+Biology&rft.atitle=Selection+for+social+signalling+drives+the+evolution+of+chameleon+colour+change&rft.volume=6&rft.issue=1&rft.pages=e25&rft.date=2008&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2214820%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F18232740&rft_id=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pbio.0060025&rft.aulast=Stuart-Fox&rft.aufirst=D.&rft.au=Moussalli%2C+A.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2214820&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Karban08-116"><a href="#cite_ref-Karban08_116-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKarban2008" class="citation journal cs1">Karban, R. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1461-0248.2008.01183.x">“Plant behaviour and communication”</a>. Ecology Letters. 11 (7): 727–739. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1461-0248.2008.01183.x">10.1111/j.1461-0248.2008.01183.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18400016">18400016</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology+Letters&rft.atitle=Plant+behaviour+and+communication&rft.volume=11&rft.issue=7&rft.pages=727-739&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1461-0248.2008.01183.x&rft_id=info%3Apmid%2F18400016&rft.aulast=Karban&rft.aufirst=R.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1111%252Fj.1461-0248.2008.01183.x&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Tinbergen63-117"><a href="#cite_ref-Tinbergen63_117-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTinbergen1963" class="citation journal cs1">Tinbergen, N. (1963). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esf.edu/EFB/faculty/documents/Tinbergen1963onethology.pdf">“On aims and methods of ethology”</a> (PDF). Zeitschrift für Tierpsychologie. 20 (4): 410–433. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1439-0310.1963.tb01161.x">10.1111/j.1439-0310.1963.tb01161.x</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110609122714/http://www.esf.edu/EFB/faculty/documents/Tinbergen1963onethology.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 9 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Zeitschrift+f%C3%BCr+Tierpsychologie&rft.atitle=On+aims+and+methods+of+ethology&rft.volume=20&rft.issue=4&rft.pages=410-433&rft.date=1963&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1439-0310.1963.tb01161.x&rft.aulast=Tinbergen&rft.aufirst=N.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esf.edu%2FEFB%2Ffaculty%2Fdocuments%2FTinbergen1963onethology.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hamner85-118"><a href="#cite_ref-Hamner85_118-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHamner1985" class="citation journal cs1">Hamner, W. M. (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ingentaconnect.com/content/umrsmas/bullmar/1985/00000037/00000002/art00005">“The importance of ethology for investigations of marine zooplankton”</a>. Bulletin of Marine Science. 37 (2): 414–424. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110607143812/http://www.ingentaconnect.com/content/umrsmas/bullmar/1985/00000037/00000002/art00005">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+Marine+Science&rft.atitle=The+importance+of+ethology+for+investigations+of+marine+zooplankton&rft.volume=37&rft.issue=2&rft.pages=414-424&rft.date=1985&rft.aulast=Hamner&rft.aufirst=W.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ingentaconnect.com%2Fcontent%2Fumrsmas%2Fbullmar%2F1985%2F00000037%2F00000002%2Fart00005&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Strassmann00-119">^ <a href="#cite_ref-Strassmann00_119-0">a</a> <a href="#cite_ref-Strassmann00_119-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStrassmannZhuQueller2000" class="citation journal cs1">Strassmann, J. E.; Zhu, Y.; Queller, D. C. (2000). “Altruism and social cheating in the social amoeba Dictyostelium discoideum”. Nature. 408 (6815): 965–967. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000Natur.408..965S">2000Natur.408..965S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35050087">10.1038/35050087</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11140681">11140681</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4307980">4307980</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Altruism+and+social+cheating+in+the+social+amoeba+Dictyostelium+discoideum&rft.volume=408&rft.issue=6815&rft.pages=965-967&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35050087&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4307980%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F11140681&rft_id=info%3Abibcode%2F2000Natur.408..965S&rft.aulast=Strassmann&rft.aufirst=J.+E.&rft.au=Zhu%2C+Y.&rft.au=Queller%2C+D.+C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Sakurai85-120"><a href="#cite_ref-Sakurai85_120-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSakurai1985" class="citation journal cs1">Sakurai, K. (1985). “An attelabid weevil (Euops splendida) cultivates fungi”. Journal of Ethology. 3 (2): 151–156. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF02350306">10.1007/BF02350306</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:30261494">30261494</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Ethology&rft.atitle=An+attelabid+weevil+%28Euops+splendida%29+cultivates+fungi&rft.volume=3&rft.issue=2&rft.pages=151-156&rft.date=1985&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF02350306&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A30261494%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Sakurai&rft.aufirst=K.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Anderson61-121"><a href="#cite_ref-Anderson61_121-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAnderson1961" class="citation journal cs1">Anderson, J. D. (1961). “The courtship behaviour of Ambystoma macrodactylum croceum”. Copeia. 1961 (2): 132–139. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1439987">10.2307/1439987</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1439987">1439987</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Copeia&rft.atitle=The+courtship+behaviour+of+Ambystoma+macrodactylum+croceum&rft.volume=1961&rft.issue=2&rft.pages=132-139&rft.date=1961&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1439987&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1439987%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Anderson&rft.aufirst=J.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110410105207/http://www.behavecol.com/pages/society/welcome.html">“Behavioral Ecology”</a>. International Society for Behavioral Ecology. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.behavecol.com/pages/society/welcome.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 15 tháng 4 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Behavioral+Ecology&rft.pub=International+Society+for+Behavioral+Ecology&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.behavecol.com%2Fpages%2Fsociety%2Fwelcome.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Gould82-123"><a href="#cite_ref-Gould82_123-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGouldVrba1982" class="citation journal cs1">Gould, Stephen J.; Vrba, Elizabeth S. (1982). “Exaptation–a missing term in the science of form”. Paleobiology. 8 (1): 4–15. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0094837300004310">10.1017/S0094837300004310</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:86436132">86436132</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Paleobiology&rft.atitle=Exaptation%E2%80%93a+missing+term+in+the+science+of+form&rft.volume=8&rft.issue=1&rft.pages=4-15&rft.date=1982&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0094837300004310&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A86436132%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Gould&rft.aufirst=Stephen+J.&rft.au=Vrba%2C+Elizabeth+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wilson00-124">^ <a href="#cite_ref-Wilson00_124-0">a</a> <a href="#cite_ref-Wilson00_124-1">b</a> <a href="#cite_ref-Wilson00_124-2">c</a> <a href="#cite_ref-Wilson00_124-3">d</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilson2000" class="citation book cs1">Wilson, Edward. O. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=v7lV9tz8fXAC">Sociobiology: The New Synthesis</a> (ấn bản thứ 25). President and Fellows of Harvard College. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-674-00089-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-674-00089-6"><bdi>978-0-674-00089-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318141730/http://books.google.com/books?id=v7lV9tz8fXAC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sociobiology%3A+The+New+Synthesis&rft.edition=25th+anniversary&rft.pub=President+and+Fellows+of+Harvard+College&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-674-00089-6&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=Edward.+O.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dv7lV9tz8fXAC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Eastwood04-125"><a href="#cite_ref-Eastwood04_125-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEastwood2004" class="citation journal cs1">Eastwood, R. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110917171800/http://www.oeb.harvard.edu/faculty/pierce/people/eastwood/resources/pdfs/Scale-ant2004.pdf">“Successive replacement of tending ant species at aggregations of scale insects (Hemiptera: Margarodidae and Eriococcidae) on Eucalyptus in south-east Queensland”</a> (PDF). Australian Journal of Entomology. 43: 1–4. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1440-6055.2003.00371.x">10.1111/j.1440-6055.2003.00371.x</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oeb.harvard.edu/faculty/pierce/people/eastwood/resources/pdfs/Scale-ant2004.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 17 tháng 9 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Australian+Journal+of+Entomology&rft.atitle=Successive+replacement+of+tending+ant+species+at+aggregations+of+scale+insects+%28Hemiptera%3A+Margarodidae+and+Eriococcidae%29+on+Eucalyptus+in+south-east+Queensland&rft.volume=43&rft.pages=1-4&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1440-6055.2003.00371.x&rft.aulast=Eastwood&rft.aufirst=R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.oeb.harvard.edu%2Ffaculty%2Fpierce%2Fpeople%2Feastwood%2Fresources%2Fpdfs%2FScale-ant2004.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ives04-126"><a href="#cite_ref-Ives04_126-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFIvesCardinaleSnyder2004" class="citation journal cs1">Ives, A. R.; Cardinale, B. J.; Snyder, W. E. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1461-0248.2004.00698.x">“A synthesis of subdisciplines: Predator–prey interactions, and biodiversity and ecosystem functioning”</a>. Ecology Letters. 8 (1): 102–116. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1461-0248.2004.00698.x">10.1111/j.1461-0248.2004.00698.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology+Letters&rft.atitle=A+synthesis+of+subdisciplines%3A+Predator%E2%80%93prey+interactions%2C+and+biodiversity+and+ecosystem+functioning&rft.volume=8&rft.issue=1&rft.pages=102-116&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1461-0248.2004.00698.x&rft.aulast=Ives&rft.aufirst=A.+R.&rft.au=Cardinale%2C+B.+J.&rft.au=Snyder%2C+W.+E.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1111%252Fj.1461-0248.2004.00698.x&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Krebs93-127"><a href="#cite_ref-Krebs93_127-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKrebsDavies1993" class="citation book cs1">Krebs, J. R.; Davies, N. B. (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=CA31asx7zq4C">An Introduction to Behavioural Ecology</a>. Wiley-Blackwell. tr. 432. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-632-03546-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-632-03546-5"><bdi>978-0-632-03546-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318142455/http://books.google.com/books?id=CA31asx7zq4C">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Introduction+to+Behavioural+Ecology&rft.pages=432&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-632-03546-5&rft.aulast=Krebs&rft.aufirst=J.+R.&rft.au=Davies%2C+N.+B.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DCA31asx7zq4C&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Webb10-128"><a href="#cite_ref-Webb10_128-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWebbPikeShine2010" class="citation journal cs1">Webb, J. K.; Pike, D. A.; Shine, R. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbeheco%2Farp152">“Olfactory recognition of predators by nocturnal lizards: safety outweighs thermal benefits”</a>. Behavioral Ecology. 21 (1): 72–77. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbeheco%2Farp152">10.1093/beheco/arp152</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:52043639">52043639</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Behavioral+Ecology&rft.atitle=Olfactory+recognition+of+predators+by+nocturnal+lizards%3A+safety+outweighs+thermal+benefits&rft.volume=21&rft.issue=1&rft.pages=72-77&rft.date=2010&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fbeheco%2Farp152&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A52043639%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Webb&rft.aufirst=J.+K.&rft.au=Pike%2C+D.+A.&rft.au=Shine%2C+R.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1093%252Fbeheco%252Farp152&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cooper10-129"><a href="#cite_ref-Cooper10_129-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCooperFrederick2010" class="citation journal cs1">Cooper, W. E.; Frederick, W. G. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbeheco%2Farp151">“Predator lethality, optimal escape behavior, and autotomy”</a>. Behavioral Ecology. 21 (1): 91–96. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbeheco%2Farp151">10.1093/beheco/arp151</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Behavioral+Ecology&rft.atitle=Predator+lethality%2C+optimal+escape+behavior%2C+and+autotomy&rft.volume=21&rft.issue=1&rft.pages=91-96&rft.date=2010&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fbeheco%2Farp151&rft.aulast=Cooper&rft.aufirst=W.+E.&rft.au=Frederick%2C+W.+G.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1093%252Fbeheco%252Farp151&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kodric-Brown84-130"><a href="#cite_ref-Kodric-Brown84_130-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKodric-BrownBrown1984" class="citation journal cs1">Kodric-Brown, A.; Brown, J. H. (1984). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110629193515/http://dbs.umt.edu/courses/biol406/readings/Wk6-Kodric-Brown%20and%20Brown%201984.pdf">“Truth in advertising: The kinds of traits favored by sexual selection”</a> (PDF). The American Naturalist. 124 (3): 309–323. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F284275">10.1086/284275</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:28245687">28245687</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dbs.umt.edu/courses/biol406/readings/Wk6-Kodric-Brown%20and%20Brown%201984.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=Truth+in+advertising%3A+The+kinds+of+traits+favored+by+sexual+selection&rft.volume=124&rft.issue=3&rft.pages=309-323&rft.date=1984&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F284275&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A28245687%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Kodric-Brown&rft.aufirst=A.&rft.au=Brown%2C+J.+H.&rft_id=http%3A%2F%2Fdbs.umt.edu%2Fcourses%2Fbiol406%2Freadings%2FWk6-Kodric-Brown%2520and%2520Brown%25201984.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Palacios-131">^ <a href="#cite_ref-Palacios_131-0">a</a> <a href="#cite_ref-Palacios_131-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAdrian_G_Palacios,_Francisco_BozinovicBozinovic2003" class="citation journal cs1">Adrian G Palacios, <a href="/w/index.php?title=Francisco_Bozinovic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francisco Bozinovic (trang không tồn tại)">Francisco Bozinovic</a>; Bozinovic (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4067%2FS0716-97602003000100008">“An "enactive" approach to integrative and comparative biology: Thoughts on the table”</a>. Biology Research. 36 (1): 95–99. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4067%2FS0716-97602003000100008">10.4067/S0716-97602003000100008</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12795209">12795209</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biology+Research&rft.atitle=An+%22enactive%22+approach+to+integrative+and+comparative+biology%3A+Thoughts+on+the+table&rft.volume=36&rft.issue=1&rft.pages=95-99&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.4067%2FS0716-97602003000100008&rft_id=info%3Apmid%2F12795209&rft.au=Adrian+G+Palacios%2C+Francisco+Bozinovic&rft.au=Bozinovic&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.4067%252FS0716-97602003000100008&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Dukas-132"><a href="#cite_ref-Dukas_132-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFReuven_Dukas1998" class="citation book cs1">Reuven Dukas (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=nNRXQM7_R0UC&pg=PA4">“§1.3 Why study cognitive ecology?”</a>. Trong Reuven Dukas (biên tập). Cognitive Ecology: The Evolutionary Ecology of Information Processing and Decision Making. University of Chicago Press. tr. 4. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780226169323" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780226169323"><bdi>9780226169323</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318140450/http://books.google.com/books?id=nNRXQM7_R0UC&pg=PA4">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%C2%A71.3+Why+study+cognitive+ecology%3F&rft.btitle=Cognitive+Ecology%3A+The+Evolutionary+Ecology+of+Information+Processing+and+Decision+Making&rft.pages=4&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=1998&rft.isbn=9780226169323&rft.au=Reuven+Dukas&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DnNRXQM7_R0UC%26pg%3DPA4&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Dukas2-133"><a href="#cite_ref-Dukas2_133-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFReuven_DukasJohn_M._Ratcliffe2009" class="citation book cs1">Reuven Dukas; John M. Ratcliffe (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=TAiAcZ0Q9LQC&pg=PA1">“Introduction”</a>. Trong Reuven Dukas; John M. Ratcliffe (biên tập). Cognitive Ecology II. University of Chicago Press. tr. 1 ff. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780226169378" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780226169378"><bdi>9780226169378</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318133553/http://books.google.com/books?id=TAiAcZ0Q9LQC&pg=PA1">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015. <q>Cognitive ecology focuses on the ecology and evolution of "cognition" defined as the neuronal processes concerned with the acquisition, retention, and use of information....we ought to rely on ecological and evolutionary knowledge for studying cognition.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Introduction&rft.btitle=Cognitive+Ecology+II&rft.pages=1+%27%27ff%27%27&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2009&rft.isbn=9780226169378&rft.au=Reuven+Dukas&rft.au=John+M.+Ratcliffe&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DTAiAcZ0Q9LQC%26pg%3DPA1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Varela-134"><a href="#cite_ref-Varela_134-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFrancisco_J_VarelaEvan_ThompsonEleanor_Rosch1993" class="citation book cs1">Francisco J Varela; Evan Thompson; Eleanor Rosch (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=QY4RoH2z5DoC">The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience</a> . MIT Press. tr. 174. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780262261234" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780262261234"><bdi>9780262261234</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200801065309/https://books.google.com/books?id=QY4RoH2z5DoC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2020. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Embodied+Mind%3A+Cognitive+Science+and+Human+Experience&rft.pages=174&rft.edition=Paperback&rft.pub=MIT+Press&rft.date=1993&rft.isbn=9780262261234&rft.au=Francisco+J+Varela&rft.au=Evan+Thompson&rft.au=Eleanor+Rosch&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQY4RoH2z5DoC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Sherman95-135"><a href="#cite_ref-Sherman95_135-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFShermanLaceyReeveKeller1995" class="citation journal cs1">Sherman, P. W.; Lacey, E. A.; Reeve, H. K.; Keller, L. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110719182303/http://www.nbb.cornell.edu/neurobio/BioNB427/READINGS/ShermanEtAl1995.pdf">“The eusociality continuum”</a> (PDF). Behavioral Ecology. 6 (1): 102–108. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbeheco%2F6.1.102">10.1093/beheco/6.1.102</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21237927">21237927</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nbb.cornell.edu/neurobio/BioNB427/READINGS/ShermanEtAl1995.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 19 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Behavioral+Ecology&rft.atitle=The+eusociality+continuum&rft.volume=6&rft.issue=1&rft.pages=102-108&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fbeheco%2F6.1.102&rft_id=info%3Apmid%2F21237927&rft.aulast=Sherman&rft.aufirst=P.+W.&rft.au=Lacey%2C+E.+A.&rft.au=Reeve%2C+H.+K.&rft.au=Keller%2C+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nbb.cornell.edu%2Fneurobio%2FBioNB427%2FREADINGS%2FShermanEtAl1995.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wilson07-136"><a href="#cite_ref-Wilson07_136-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilsonWilson2007" class="citation journal cs1">Wilson, D. S.; Wilson, E. O. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_2007-12_82_4/page/327">“Rethinking the theoretical foundation of sociobiology”</a>. The Quarterly Review of Biology. 82 (4): 327–348. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F522809">10.1086/522809</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18217526">18217526</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:37774648">37774648</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Quarterly+Review+of+Biology&rft.atitle=Rethinking+the+theoretical+foundation+of+sociobiology&rft.volume=82&rft.issue=4&rft.pages=327-348&rft.date=2007&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A37774648%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F18217526&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F522809&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=D.+S.&rft.au=Wilson%2C+E.+O.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_quarterly-review-of-biology_2007-12_82_4%2Fpage%2F327&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Page91-137"><a href="#cite_ref-Page91_137-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPage1991" class="citation journal cs1">Page, R. D. M. (1991). “Clocks, clades, and cospeciation: Comparing rates of evolution and timing of cospeciation events in host-parasite assemblages”. Systematic Zoology. 40 (2): 188–198. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F2992256">10.2307/2992256</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2992256">2992256</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Systematic+Zoology&rft.atitle=Clocks%2C+clades%2C+and+cospeciation%3A+Comparing+rates+of+evolution+and+timing+of+cospeciation+events+in+host-parasite+assemblages&rft.volume=40&rft.issue=2&rft.pages=188-198&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2992256&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2992256%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Page&rft.aufirst=R.+D.+M.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Herre99-138"><a href="#cite_ref-Herre99_138-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHerreKnowltonMuellerRehner1999" class="citation journal cs1">Herre, E. A.; Knowlton, N.; Mueller, U. G.; Rehner, S. A. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090920093119/http://www.biology.lsu.edu/webfac/kharms/HerreEA_etal_1999_TREE.pdf">“The evolution of mutualisms: exploring the paths between conflict and cooperation”</a> (PDF). Trends in Ecology and Evolution. 14 (2): 49–53. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0169-5347%2898%2901529-8">10.1016/S0169-5347(98)01529-8</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10234251">10234251</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biology.lsu.edu/webfac/kharms/HerreEA_etal_1999_TREE.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 20 tháng 9 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=The+evolution+of+mutualisms%3A+exploring+the+paths+between+conflict+and+cooperation&rft.volume=14&rft.issue=2&rft.pages=49-53&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0169-5347%2898%2901529-8&rft_id=info%3Apmid%2F10234251&rft.aulast=Herre&rft.aufirst=E.+A.&rft.au=Knowlton%2C+N.&rft.au=Mueller%2C+U.+G.&rft.au=Rehner%2C+S.+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biology.lsu.edu%2Fwebfac%2Fkharms%2FHerreEA_etal_1999_TREE.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Gilbert90-139"><a href="#cite_ref-Gilbert90_139-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGilbert1990" class="citation book cs1">Gilbert, F. S. (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2jIgAQAAMAAJ">Insect life cycles: Genetics, evolution, and co-ordination</a>. New York, NY: Springer-Verlag. tr. 258. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-387-19550-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-387-19550-5"><bdi>0-387-19550-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200801074017/https://books.google.com/books?id=2jIgAQAAMAAJ">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2020. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Insect+life+cycles%3A+Genetics%2C+evolution%2C+and+co-ordination&rft.place=New+York%2C+NY&rft.pages=258&rft.pub=Springer-Verlag&rft.date=1990&rft.isbn=0-387-19550-5&rft.aulast=Gilbert&rft.aufirst=F.+S.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2jIgAQAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kiers06-140"><a href="#cite_ref-Kiers06_140-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKiersvan_der_Heijden2006" class="citation journal cs1">Kiers, E. T.; van der Heijden, M. G. A. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091016034526/http://people.umass.edu/lsadler/adlersite/kiers/Kiers_Ecology_2006.pdf">“Mutualistic stability in the arbuscular mycorrhizal symbiosis: Exploring hypotheses of evolutionary cooperation”</a> (PDF). Ecology. 87 (7): 1627–1636. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9658%282006%2987%5B1627%3AMSITAM%5D2.0.CO%3B2">10.1890/0012-9658(2006)87[1627:MSITAM]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0012-9658">0012-9658</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16922314">16922314</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://people.umass.edu/lsadler/adlersite/kiers/Kiers_Ecology_2006.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 16 tháng 10 năm 2009. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Mutualistic+stability+in+the+arbuscular+mycorrhizal+symbiosis%3A+Exploring+hypotheses+of+evolutionary+cooperation&rft.volume=87&rft.issue=7&rft.pages=1627-1636&rft.date=2006&rft.issn=0012-9658&rft_id=info%3Apmid%2F16922314&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F0012-9658%282006%2987%5B1627%3AMSITAM%5D2.0.CO%3B2&rft.aulast=Kiers&rft.aufirst=E.+T.&rft.au=van+der+Heijden%2C+M.+G.+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fpeople.umass.edu%2Flsadler%2Fadlersite%2Fkiers%2FKiers_Ecology_2006.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStrain1985" class="citation journal cs1">Strain, B. R. (1985). “Physiological and ecological controls on carbon sequestering in terrestrial ecosystems”. Biogeochemistry. 1 (3): 219–232. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF02187200">10.1007/BF02187200</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:98479424">98479424</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biogeochemistry&rft.atitle=Physiological+and+ecological+controls+on+carbon+sequestering+in+terrestrial+ecosystems&rft.volume=1&rft.issue=3&rft.pages=219-232&rft.date=1985&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF02187200&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A98479424%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Strain&rft.aufirst=B.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Bronstein01-142"><a href="#cite_ref-Bronstein01_142-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBronstein2018" class="citation journal cs1">Bronstein, J. L. (2018). “The exploitation of mutualisms”. Ecology Letters. 4 (3): 277–287. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1461-0248.2001.00218.x">10.1046/j.1461-0248.2001.00218.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology+Letters&rft.atitle=The+exploitation+of+mutualisms&rft.volume=4&rft.issue=3&rft.pages=277-287&rft.date=2018&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1461-0248.2001.00218.x&rft.aulast=Bronstein&rft.aufirst=J.+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Irwin10-143"><a href="#cite_ref-Irwin10_143-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFIrwinBronsteinMansonRichardson2010" class="citation journal cs1">Irwin, Rebecca E.; Bronstein, Judith L.; Manson, Jessamyn S.; Richardson, Leif (2010). “Nectar robbing: Ecological and evolutionary perspectives”. Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics. 41 (2): 271–292. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.ecolsys.110308.120330">10.1146/annurev.ecolsys.110308.120330</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology%2C+Evolution%2C+and+Systematics&rft.atitle=Nectar+robbing%3A+Ecological+and+evolutionary+perspectives&rft.volume=41&rft.issue=2&rft.pages=271-292&rft.date=2010&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.ecolsys.110308.120330&rft.aulast=Irwin&rft.aufirst=Rebecca+E.&rft.au=Bronstein%2C+Judith+L.&rft.au=Manson%2C+Jessamyn+S.&rft.au=Richardson%2C+Leif&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Boucher82-144"><a href="#cite_ref-Boucher82_144-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBoucherJamesKeeler1982" class="citation journal cs1">Boucher, D. H.; James, S.; Keeler, K. H. (1982). “The ecology of mutualism”. Annual Review of Ecology and Systematics. 13: 315–347. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.es.13.110182.001531">10.1146/annurev.es.13.110182.001531</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:33027458">33027458</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology+and+Systematics&rft.atitle=The+ecology+of+mutualism&rft.volume=13&rft.pages=315-347&rft.date=1982&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.es.13.110182.001531&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A33027458%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Boucher&rft.aufirst=D.+H.&rft.au=James%2C+S.&rft.au=Keeler%2C+K.+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-King09-145"><a href="#cite_ref-King09_145-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKingDelphJokelaLively2009" class="citation journal cs1">King, K. C.; Delph, L. F.; Jokela, J.; Lively, C. M. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.cub.2009.06.062">“The geographic mosaic of sex and the Red Queen”</a>. Current Biology. 19 (17): 1438–1441. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.cub.2009.06.062">10.1016/j.cub.2009.06.062</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19631541">19631541</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:12027050">12027050</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Current+Biology&rft.atitle=The+geographic+mosaic+of+sex+and+the+Red+Queen&rft.volume=19&rft.issue=17&rft.pages=1438-1441&rft.date=2009&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A12027050%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F19631541&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.cub.2009.06.062&rft.aulast=King&rft.aufirst=K.+C.&rft.au=Delph%2C+L.+F.&rft.au=Jokela%2C+J.&rft.au=Lively%2C+C.+M.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1016%252Fj.cub.2009.06.062&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Parenti90-146">^ <a href="#cite_ref-Parenti90_146-0">a</a> <a href="#cite_ref-Parenti90_146-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFParentiEbach2009" class="citation book cs1">Parenti, L. R.; Ebach, M. C. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=K1GU_1I6bG4C">Comparative Biogeography: Discovering and Classifying Biogeographical Patterns of a Dynamic Earth</a>. London, England: University of California Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-520-25945-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-520-25945-4"><bdi>978-0-520-25945-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150911132303/https://books.google.com/books?id=K1GU_1I6bG4C">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 11 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Comparative+Biogeography%3A+Discovering+and+Classifying+Biogeographical+Patterns+of+a+Dynamic+Earth&rft.place=London%2C+England&rft.pub=University+of+California+Press&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-520-25945-4&rft.aulast=Parenti&rft.aufirst=L.+R.&rft.au=Ebach%2C+M.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DK1GU_1I6bG4C&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-JBiog-147"><a href="#cite_ref-JBiog_147-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/(ISSN)1365-2699/homepage/ProductInformation.html">“Journal of Biogeography – Overview”</a>. Wiley. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2F%28ISSN%291365-2699">10.1111/(ISSN)1365-2699</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/2013.02.09-095040/http://onlinelibrary.wiley.com/journal/10.1111/(ISSN)1365-2699/homepage/ProductInformation.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 9 tháng 2 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 3 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Journal+of+Biogeography+%E2%80%93+Overview&rft.pub=Wiley&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2F%28ISSN%291365-2699&rft_id=http%3A%2F%2Fonlinelibrary.wiley.com%2Fjournal%2F10.1111%2F%28ISSN%291365-2699%2Fhomepage%2FProductInformation.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-MacArthur67-148">^ <a href="#cite_ref-MacArthur67_148-0">a</a> <a href="#cite_ref-MacArthur67_148-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMacArthurWilson1967" class="citation journal cs1">MacArthur, R.; Wilson, E. O. (1967). “The Theory of Island Biogeography”. Princeton, NJ: Princeton University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Theory+of+Island+Biogeography&rft.date=1967&rft.aulast=MacArthur&rft.aufirst=R.&rft.au=Wilson%2C+E.+O.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> Chú thích journal cần <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#missing_periodical" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-Wiens04-149">^ <a href="#cite_ref-Wiens04_149-0">a</a> <a href="#cite_ref-Wiens04_149-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWiensDonoghue2004" class="citation journal cs1">Wiens, J. J.; Donoghue, M. J. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phylodiversity.net/donoghue/publications/MJD_papers/2004/144_Wiens_TREE04.pdf">“Historical biogeography, ecology and species richness”</a> (PDF). Trends in Ecology and Evolution. 19 (12): 639–644. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2004.09.011">10.1016/j.tree.2004.09.011</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16701326">16701326</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100601214300/http://www.phylodiversity.net/donoghue/publications/MJD_papers/2004/144_Wiens_TREE04.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 1 tháng 6 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=Historical+biogeography%2C+ecology+and+species+richness&rft.volume=19&rft.issue=12&rft.pages=639-644&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2004.09.011&rft_id=info%3Apmid%2F16701326&rft.aulast=Wiens&rft.aufirst=J.+J.&rft.au=Donoghue%2C+M.+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.phylodiversity.net%2Fdonoghue%2Fpublications%2FMJD_papers%2F2004%2F144_Wiens_TREE04.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Morrone95-150"><a href="#cite_ref-Morrone95_150-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMorroneCrisci1995" class="citation journal cs1">Morrone, J. J.; Crisci, J. V. (1995). “Historical biogeography: Introduction to methods”. Annual Review of Ecology and Systematics. 26: 373–401. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.es.26.110195.002105">10.1146/annurev.es.26.110195.002105</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:55258511">55258511</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology+and+Systematics&rft.atitle=Historical+biogeography%3A+Introduction+to+methods&rft.volume=26&rft.pages=373-401&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.es.26.110195.002105&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A55258511%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Morrone&rft.aufirst=J.+J.&rft.au=Crisci%2C+J.+V.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Svennin08-151"><a href="#cite_ref-Svennin08_151-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSvenningCondi2008" class="citation journal cs1">Svenning, Jens-Christian; Condi, R. (2008). “Biodiversity in a warmer world”. Science. 322 (5899): 206–207. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1164542">10.1126/science.1164542</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18845738">18845738</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:27131917">27131917</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Biodiversity+in+a+warmer+world&rft.volume=322&rft.issue=5899&rft.pages=206-207&rft.date=2008&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A27131917%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F18845738&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1164542&rft.aulast=Svenning&rft.aufirst=Jens-Christian&rft.au=Condi%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Landhäusser09-152"><a href="#cite_ref-Landhäusser09_152-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLandhäusserDeshaiesLieffers2009" class="citation journal cs1">Landhäusser, Simon M.; Deshaies, D.; Lieffers, V. J. (2009). “Disturbance facilitates rapid range expansion of aspen into higher elevations of the Rocky Mountains under a warming climate”. Journal of Biogeography. 37 (1): 68–76. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2699.2009.02182.x">10.1111/j.1365-2699.2009.02182.x</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:82859453">82859453</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Biogeography&rft.atitle=Disturbance+facilitates+rapid+range+expansion+of+aspen+into+higher+elevations+of+the+Rocky+Mountains+under+a+warming+climate&rft.volume=37&rft.issue=1&rft.pages=68-76&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2699.2009.02182.x&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A82859453%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Landh%C3%A4usser&rft.aufirst=Simon+M.&rft.au=Deshaies%2C+D.&rft.au=Lieffers%2C+V.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Reznick02-153"><a href="#cite_ref-Reznick02_153-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFReznickBryantBashey2002" class="citation journal cs1">Reznick, D.; Bryant, M. J.; Bashey, F. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101230233401/http://www2.hawaii.edu/~taylor/z652/Reznicketal.pdf">“r- and K-selection revisited: The role of population regulation in life-history evolution”</a> (PDF). Ecology. 83 (6): 1509–1520. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9658%282002%29083%5B1509%3ARAKSRT%5D2.0.CO%3B2">10.1890/0012-9658(2002)083[1509:RAKSRT]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0012-9658">0012-9658</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.hawaii.edu/~taylor/z652/Reznicketal.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 30 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 27 tháng 1 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=r-+and+K-selection+revisited%3A+The+role+of+population+regulation+in+life-history+evolution&rft.volume=83&rft.issue=6&rft.pages=1509-1520&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F0012-9658%282002%29083%5B1509%3ARAKSRT%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0012-9658&rft.aulast=Reznick&rft.aufirst=D.&rft.au=Bryant%2C+M.+J.&rft.au=Bashey%2C+F.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww2.hawaii.edu%2F~taylor%2Fz652%2FReznicketal.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pianka72-154"><a href="#cite_ref-Pianka72_154-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPianka1972" class="citation journal cs1">Pianka, E. R. (1972). “r and K Selection or b and d Selection?”. The American Naturalist. 106 (951): 581–588. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F282798">10.1086/282798</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:83947445">83947445</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=r+and+K+Selection+or+b+and+d+Selection%3F&rft.volume=106&rft.issue=951&rft.pages=581-588&rft.date=1972&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F282798&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A83947445%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Pianka&rft.aufirst=E.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-MolEcol-155"><a href="#cite_ref-MolEcol_155-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRieseberg" class="citation journal cs1">Rieseberg, L. (biên tập). “Molecular Ecology”. Molecular Ecology. Wiley. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2F%28ISSN%291365-294X">10.1111/(ISSN)1365-294X</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Molecular+Ecology&rft.atitle=Molecular+Ecology&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2F%28ISSN%291365-294X&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Avise94-156">^ <a href="#cite_ref-Avise94_156-0">a</a> <a href="#cite_ref-Avise94_156-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAvise1994" class="citation book cs1">Avise, J. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2zYnQfnXNr8C">Molecular Markers, Natural History and Evolution</a>. Kluwer Academic Publishers. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-412-03771-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-412-03771-8"><bdi>0-412-03771-8</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318151507/http://books.google.com/books?id=2zYnQfnXNr8C">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Molecular+Markers%2C+Natural+History+and+Evolution&rft.pub=Kluwer+Academic+Publishers&rft.date=1994&rft.isbn=0-412-03771-8&rft.aulast=Avise&rft.aufirst=J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2zYnQfnXNr8C&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Obryan07-157"><a href="#cite_ref-Obryan07_157-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFO'BrianDawson2007" class="citation journal cs1">O'Brian, E.; Dawson, R. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.unbc.ca/~dawsonr/2007_bes61_775-782.pdf">“Context-dependent genetic benefits of extra-pair mate choice in a socially monogamous passerine”</a> (PDF). Behavioral Ecology and Sociobiology. 61 (5): 775–782. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs00265-006-0308-8">10.1007/s00265-006-0308-8</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:2040456">2040456</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110718004310/http://web.unbc.ca/~dawsonr/2007_bes61_775-782.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 18 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Behavioral+Ecology+and+Sociobiology&rft.atitle=Context-dependent+genetic+benefits+of+extra-pair+mate+choice+in+a+socially+monogamous+passerine&rft.volume=61&rft.issue=5&rft.pages=775-782&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00265-006-0308-8&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A2040456%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=O%27Brian&rft.aufirst=E.&rft.au=Dawson%2C+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.unbc.ca%2F~dawsonr%2F2007_bes61_775-782.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Avise00-158"><a href="#cite_ref-Avise00_158-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAvise2000" class="citation book cs1">Avise, J. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=lA7YWH4M8FUC">Phylogeography: The History and Formation of Species</a>. President and Fellows of Harvard College. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-674-66638-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-674-66638-0"><bdi>0-674-66638-0</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318143956/http://books.google.com/books?id=lA7YWH4M8FUC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Phylogeography%3A+The+History+and+Formation+of+Species&rft.pub=President+and+Fellows+of+Harvard+College&rft.date=2000&rft.isbn=0-674-66638-0&rft.aulast=Avise&rft.aufirst=J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DlA7YWH4M8FUC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Carson-159"><a href="#cite_ref-Carson_159-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRachel_Carson1962" class="citation web cs1">Rachel Carson (1962). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://core.ecu.edu/soci/juskaa/SOCI3222/carson.html">“"Silent Spring" (excerpt)”</a>. Houghton Miffin. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121014113101/http://core.ecu.edu/soci/juskaa/SOCI3222/carson.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 14 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 4 tháng 10 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22Silent+Spring%22+%28excerpt%29&rft.pub=Houghton+Miffin&rft.date=1962&rft.au=Rachel+Carson&rft_id=http%3A%2F%2Fcore.ecu.edu%2Fsoci%2Fjuskaa%2FSOCI3222%2Fcarson.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Young74-160">^ <a href="#cite_ref-Young74_160-0">a</a> <a href="#cite_ref-Young74_160-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFYoung1974" class="citation book cs1">Young, G. L. (1974). “Human ecology as an interdisciplinary concept: A critical inquiry”. Advances in Ecological Research Volume 8. Advances in Ecological Research. 8. tr. 1–105. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0065-2504%2808%2960277-9">10.1016/S0065-2504(08)60277-9</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-12-013908-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-12-013908-8"><bdi>978-0-12-013908-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Human+ecology+as+an+interdisciplinary+concept%3A+A+critical+inquiry&rft.btitle=Advances+in+Ecological+Research+Volume+8&rft.series=Advances+in+Ecological+Research&rft.pages=1-105&rft.date=1974&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0065-2504%2808%2960277-9&rft.isbn=978-0-12-013908-8&rft.aulast=Young&rft.aufirst=G.+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Gross04-161"><a href="#cite_ref-Gross04_161-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGross2004" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Matthias_Gross&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matthias Gross (trang không tồn tại)">Gross, M.</a> (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ssh.dukejournals.org/cgi/content/abstract/28/4/575">“Human geography and ecological sociology: the unfolding of human ecology, 1890 to 1930 – and beyond”</a>. Social Science History. 28 (4): 575–605. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1215%2F01455532-28-4-575">10.1215/01455532-28-4-575</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:233365777">233365777</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110726005931/http://ssh.dukejournals.org/cgi/content/abstract/28/4/575">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 26 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Social+Science+History&rft.atitle=Human+geography+and+ecological+sociology%3A+the+unfolding+of+human+ecology%2C+1890+to+1930+%E2%80%93+and+beyond&rft.volume=28&rft.issue=4&rft.pages=575-605&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1215%2F01455532-28-4-575&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A233365777%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Gross&rft.aufirst=M.&rft_id=http%3A%2F%2Fssh.dukejournals.org%2Fcgi%2Fcontent%2Fabstract%2F28%2F4%2F575&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-MEA05-162"><a href="#cite_ref-MEA05_162-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.millenniumassessment.org/en/Synthesis.aspx">“Millennium Ecosystem Assessment – Synthesis Report”</a>. United Nations. 2005. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100204023049/http://www.millenniumassessment.org/en/Synthesis.aspx">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 4 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 4 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Millennium+Ecosystem+Assessment+%E2%80%93+Synthesis+Report&rft.pub=United+Nations&rft.date=2005&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.millenniumassessment.org%2Fen%2FSynthesis.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-de_Groot02-163"><a href="#cite_ref-de_Groot02_163-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFde_GrootWilsonBoumans2002" class="citation journal cs1">de Groot, R. S.; Wilson, M. A.; Boumans, R. M. J. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://yosemite.epa.gov/SAB/sabcvpess.nsf/e1853c0b6014d36585256dbf005c5b71/1c7c986c372fa8d485256e29004c7084/$FILE/deGroot%20et%20al.pdf">“A typology for the classification, description and valuation of ecosystem functions, goods and services”</a> (PDF). Ecological Economics. 41 (3): 393–408. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0921-8009%2802%2900089-7">10.1016/S0921-8009(02)00089-7</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110609075252/http://yosemite.epa.gov/SAB/sabcvpess.nsf/e1853c0b6014d36585256dbf005c5b71/1c7c986c372fa8d485256e29004c7084/$FILE/deGroot%20et%20al.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 9 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecological+Economics&rft.atitle=A+typology+for+the+classification%2C+description+and+valuation+of+ecosystem+functions%2C+goods+and+services&rft.volume=41&rft.issue=3&rft.pages=393-408&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0921-8009%2802%2900089-7&rft.aulast=de+Groot&rft.aufirst=R.+S.&rft.au=Wilson%2C+M.+A.&rft.au=Boumans%2C+R.+M.+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fyosemite.epa.gov%2FSAB%2Fsabcvpess.nsf%2Fe1853c0b6014d36585256dbf005c5b71%2F1c7c986c372fa8d485256e29004c7084%2F%24FILE%2FdeGroot%2520et%2520al.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Aguirre09-164"><a href="#cite_ref-Aguirre09_164-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAguirre2009" class="citation journal cs1">Aguirre, A. A. (2009). “Biodiversity and human health”. EcoHealth. 6: 153–156. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs10393-009-0242-0">10.1007/s10393-009-0242-0</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:27553272">27553272</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=EcoHealth&rft.atitle=Biodiversity+and+human+health&rft.volume=6&rft.pages=153-156&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs10393-009-0242-0&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A27553272%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Aguirre&rft.aufirst=A.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Grumbine94-165">^ <a href="#cite_ref-Grumbine94_165-0">a</a> <a href="#cite_ref-Grumbine94_165-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGrumbine1994" class="citation journal cs1">Grumbine, R. E. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130502051519/http://www.pelagicos.net/MARS6920_spring2010/readings/Grumbine_1994.pdf">“What is ecosystem management?”</a> (PDF). Conservation Biology. 8 (1): 27–38. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1523-1739.1994.08010027.x">10.1046/j.1523-1739.1994.08010027.x</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pelagicos.net/MARS6920_spring2010/readings/Grumbine_1994.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 2 tháng 5 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Conservation+Biology&rft.atitle=What+is+ecosystem+management%3F&rft.volume=8&rft.issue=1&rft.pages=27-38&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1523-1739.1994.08010027.x&rft.aulast=Grumbine&rft.aufirst=R.+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pelagicos.net%2FMARS6920_spring2010%2Freadings%2FGrumbine_1994.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wilson92-166"><a href="#cite_ref-Wilson92_166-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilson1992" class="citation book cs1">Wilson, E. O. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/diversityoflife000wils">The Diversity of Life</a>. Harvard University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/diversityoflife000wils/page/n448">440</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-674-05817-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-674-05817-0"><bdi>978-0-674-05817-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Diversity+of+Life&rft.pages=440&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1992&rft.isbn=978-0-674-05817-0&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=E.+O.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdiversityoflife000wils&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.boston.gov/departments/environment/boston-conservation-commission">“Boston Wetlands Ordinance”</a>. City of Boston. City of Boston. 17 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=City+of+Boston&rft.atitle=Boston+Wetlands+Ordinance&rft.date=2016-07-17&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.boston.gov%2Fdepartments%2Fenvironment%2Fboston-conservation-commission&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Slocombe93-168"><a href="#cite_ref-Slocombe93_168-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSlocombe1993" class="citation journal cs1">Slocombe, D. S. (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_bioscience_1993-10_43_9/page/612">“Implementing ecosystem-based management”</a>. BioScience. 43 (9): 612–622. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1312148">10.2307/1312148</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1312148">1312148</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BioScience&rft.atitle=Implementing+ecosystem-based+management&rft.volume=43&rft.issue=9&rft.pages=612-622&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1312148&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1312148%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Slocombe&rft.aufirst=D.+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_bioscience_1993-10_43_9%2Fpage%2F612&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hobbs01-169"><a href="#cite_ref-Hobbs01_169-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHobssHarris2001" class="citation journal cs1">Hobss, R. J.; Harris, J. A. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://planet.botany.uwc.ac.za/nisl/invasives/assignment1/hobbsandharris.pdf">“Restoration ecology: Repairing the Earth's ecosystems in the new millennium”</a> (PDF). Restoration Ecology. 9 (2): 239–246. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1526-100x.2001.009002239.x">10.1046/j.1526-100x.2001.009002239.x</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:908668">908668</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130512223703/http://planet.botany.uwc.ac.za/nisl/invasives/assignment1/hobbsandharris.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 12 tháng 5 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Restoration+Ecology&rft.atitle=Restoration+ecology%3A+Repairing+the+Earth%27s+ecosystems+in+the+new+millennium&rft.volume=9&rft.issue=2&rft.pages=239-246&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1526-100x.2001.009002239.x&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A908668%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Hobss&rft.aufirst=R.+J.&rft.au=Harris%2C+J.+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fplanet.botany.uwc.ac.za%2Fnisl%2Finvasives%2Fassignment1%2Fhobbsandharris.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Mason57-170"><a href="#cite_ref-Mason57_170-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMasonLangenheim1957" class="citation journal cs1">Mason, H. L.; Langenheim, J. H. (1957). “Language analysis and the concept "environment"”. Ecology. 38 (2): 325–340. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1931693">10.2307/1931693</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1931693">1931693</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Language+analysis+and+the+concept+%22environment%22&rft.volume=38&rft.issue=2&rft.pages=325-340&rft.date=1957&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1931693&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1931693%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Mason&rft.aufirst=H.+L.&rft.au=Langenheim%2C+J.+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kleese01-171"><a href="#cite_ref-Kleese01_171-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKleese2001" class="citation journal cs1">Kleese, D. A. (2001). “Nature and nature in Psychology”. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology. 21: 61–79. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1037%2Fh0091199">10.1037/h0091199</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Theoretical+and+Philosophical+Psychology&rft.atitle=Nature+and+nature+in+Psychology&rft.volume=21&rft.pages=61-79&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1037%2Fh0091199&rft.aulast=Kleese&rft.aufirst=D.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Campbell06-172"><a href="#cite_ref-Campbell06_172-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCampbellWilliamsonHeyden2006" class="citation book cs1">Campbell, Neil A.; Williamson, Brad; Heyden, Robin J. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phschool.com/el_marketing.html">Biology: Exploring Life</a>. Boston, Massachusetts: Pearson Prentice Hall. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-13-250882-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-13-250882-6"><bdi>0-13-250882-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141102041816/http://www.phschool.com/el_marketing.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 2 tháng 11 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology%3A+Exploring+Life&rft.place=Boston%2C+Massachusetts&rft.pub=Pearson+Prentice+Hall&rft.date=2006&rft.isbn=0-13-250882-6&rft.aulast=Campbell&rft.aufirst=Neil+A.&rft.au=Williamson%2C+Brad&rft.au=Heyden%2C+Robin+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.phschool.com%2Fel_marketing.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kormondy95-173">^ <a href="#cite_ref-Kormondy95_173-0">a</a> <a href="#cite_ref-Kormondy95_173-1">b</a> <a href="#cite_ref-Kormondy95_173-2">c</a> <a href="#cite_ref-Kormondy95_173-3">d</a> <a href="#cite_ref-Kormondy95_173-4">e</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKormondy1995" class="citation book cs1">Kormondy, E. E. (1995). Concepts of Ecology (ấn bản thứ 4). Benjamin Cummings. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-13-478116-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-13-478116-3"><bdi>0-13-478116-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Concepts+of+Ecology&rft.edition=4th&rft.pub=Benjamin+Cummings&rft.date=1995&rft.isbn=0-13-478116-3&rft.aulast=Kormondy&rft.aufirst=E.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hughes10-174">^ <a href="#cite_ref-Hughes10_174-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hughes10_174-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHughes" class="citation journal cs1">Hughes, A. R. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/scitable/knowledge/library/disturbance-and-diversity-an-ecological-chicken-and-13256228">“Disturbance and diversity: an ecological chicken and egg problem”</a>. Nature Education Knowledge. 1 (8): 26. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101205231219/http://www.nature.com/scitable/knowledge/library/disturbance-and-diversity-an-ecological-chicken-and-13256228">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 5 tháng 12 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Education+Knowledge&rft.atitle=Disturbance+and+diversity%3A+an+ecological+chicken+and+egg+problem&rft.volume=1&rft.issue=8&rft.pages=26&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=A.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fscitable%2Fknowledge%2Flibrary%2Fdisturbance-and-diversity-an-ecological-chicken-and-13256228&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Levin92-175"><a href="#cite_ref-Levin92_175-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLevin1992" class="citation journal cs1">Levin, S. A. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_ecology_1992-12_73_6/page/1943">“The problem of pattern and scale in ecology: The Robert H. MacArthur Award”</a>. Ecology. 73 (6): 1943–1967. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1941447">10.2307/1941447</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1941447">1941447</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=The+problem+of+pattern+and+scale+in+ecology%3A+The+Robert+H.+MacArthur+Award&rft.volume=73&rft.issue=6&rft.pages=1943-1967&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1941447&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1941447%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Levin&rft.aufirst=S.+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_ecology_1992-12_73_6%2Fpage%2F1943&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Holling73-176">^ <a href="#cite_ref-Holling73_176-0">a</a> <a href="#cite_ref-Holling73_176-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHolling1973" class="citation journal cs1">Holling, C. S. (1973). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pure.iiasa.ac.at/26/1/RP-73-003.pdf">“Resilience and stability of ecological systems”</a> (PDF). Annual Review of Ecology and Systematics. 4 (1): 1–23. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.es.04.110173.000245">10.1146/annurev.es.04.110173.000245</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2096802">2096802</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:53309505">53309505</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200317083102/http://pure.iiasa.ac.at/id/eprint/26/1/RP-73-003.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 17 tháng 3 năm 2020. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology+and+Systematics&rft.atitle=Resilience+and+stability+of+ecological+systems&rft.volume=4&rft.issue=1&rft.pages=1-23&rft.date=1973&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A53309505%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2096802%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.es.04.110173.000245&rft.aulast=Holling&rft.aufirst=C.+S.&rft_id=http%3A%2F%2Fpure.iiasa.ac.at%2F26%2F1%2FRP-73-003.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Folke04-177">^ <a href="#cite_ref-Folke04_177-0">a</a> <a href="#cite_ref-Folke04_177-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFolkeCarpenterWalkerScheffer2004" class="citation journal cs1">Folke, C.; Carpenter, S.; Walker, B.; Scheffer, M.; Elmqvist, T.; Gunderson, L.; Holling, C.S. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121018074852/http://www.colorado.edu/AmStudies/lewis/ecology/ecobiodiver.pdf">“Regime shifts, resilience, and biodiversity in ecosystem management”</a> (PDF). Annual Review of Ecology and Systematics. 35: 557–581. <a href="/wiki/CiteSeerX_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="CiteSeerX (định danh)">CiteSeerX</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.489.8717">10.1.1.489.8717</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.ecolsys.35.021103.105711">10.1146/annurev.ecolsys.35.021103.105711</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2096802">2096802</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.colorado.edu/AmStudies/lewis/ecology/ecobiodiver.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 18 tháng 10 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology+and+Systematics&rft.atitle=Regime+shifts%2C+resilience%2C+and+biodiversity+in+ecosystem+management&rft.volume=35&rft.pages=557-581&rft.date=2004&rft_id=%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fviewdoc%2Fsummary%3Fdoi%3D10.1.1.489.8717%23id-name%3DCiteSeerX&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2096802%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.ecolsys.35.021103.105711&rft.aulast=Folke&rft.aufirst=C.&rft.au=Carpenter%2C+S.&rft.au=Walker%2C+B.&rft.au=Scheffer%2C+M.&rft.au=Elmqvist%2C+T.&rft.au=Gunderson%2C+L.&rft.au=Holling%2C+C.S.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.colorado.edu%2FAmStudies%2Flewis%2Fecology%2Fecobiodiver.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ernest03-178"><a href="#cite_ref-Ernest03_178-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMorgan_ErnestEnquistBrownCharnov2003" class="citation journal cs1">Morgan Ernest, S. K.; Enquist, Brian J.; Brown, James H.; Charnov, Eric L.; Gillooly, James F.; Savage, Van M.; White, Ethan P.; Smith, Felisa A.; Hadly, Elizabeth A.; Haskell, John P.; Lyons, S. Kathleen; Maurer, Brian A.; Niklas, Karl J.; Tiffney, Bruce (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110608064515/https://www.msu.edu/~maurerb/Ernest_etal_2003.pdf">“Thermodynamic and metabolic effects on the scaling of production and population energy use”</a> (PDF). Ecology Letters. 6 (11): 990–995. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1461-0248.2003.00526.x">10.1046/j.1461-0248.2003.00526.x</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.msu.edu/~maurerb/Ernest_etal_2003.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 8 tháng 6 năm 2011. Truy cập ngày 6 tháng 9 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology+Letters&rft.atitle=Thermodynamic+and+metabolic+effects+on+the+scaling+of+production+and+population+energy+use&rft.volume=6&rft.issue=11&rft.pages=990-995&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1461-0248.2003.00526.x&rft.aulast=Morgan+Ernest&rft.aufirst=S.+K.&rft.au=Enquist%2C+Brian+J.&rft.au=Brown%2C+James+H.&rft.au=Charnov%2C+Eric+L.&rft.au=Gillooly%2C+James+F.&rft.au=Savage%2C+Van+M.&rft.au=White%2C+Ethan+P.&rft.au=Smith%2C+Felisa+A.&rft.au=Hadly%2C+Elizabeth+A.&rft.au=Haskell%2C+John+P.&rft.au=Lyons%2C+S.+Kathleen&rft.au=Maurer%2C+Brian+A.&rft.au=Niklas%2C+Karl+J.&rft.au=Tiffney%2C+Bruce&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.msu.edu%2F~maurerb%2FErnest_etal_2003.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Allègre95-179"><a href="#cite_ref-Allègre95_179-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAllègreManhèsGöpel1995" class="citation journal cs1">Allègre, Claude J.; Manhès, Gérard; Göpel, Christa (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_geochimica-et-cosmochimica-acta_1995-04_59_8/page/1455">“The age of the Earth”</a>. Geochimica et Cosmochimica Acta. 59 (8): 1455–1456. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995GeCoA..59.1445A">1995GeCoA..59.1445A</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0016-7037%2895%2900054-4">10.1016/0016-7037(95)00054-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Geochimica+et+Cosmochimica+Acta&rft.atitle=The+age+of+the+Earth&rft.volume=59&rft.issue=8&rft.pages=1455-1456&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0016-7037%2895%2900054-4&rft_id=info%3Abibcode%2F1995GeCoA..59.1445A&rft.aulast=All%C3%A8gre&rft.aufirst=Claude+J.&rft.au=Manh%C3%A8s%2C+G%C3%A9rard&rft.au=G%C3%B6pel%2C+Christa&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_geochimica-et-cosmochimica-acta_1995-04_59_8%2Fpage%2F1455&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wills01-180"><a href="#cite_ref-Wills01_180-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWillsBada2001" class="citation book cs1">Wills, C.; Bada, J. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sparkoflifedarwi00will">The Spark of Life: Darwin and the Primeval Soup</a>. Cambridge, MA: Perseus Publishing. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7382-0493-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7382-0493-2"><bdi>978-0-7382-0493-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Spark+of+Life%3A+Darwin+and+the+Primeval+Soup&rft.place=Cambridge%2C+MA&rft.pub=Perseus+Publishing&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-7382-0493-2&rft.aulast=Wills&rft.aufirst=C.&rft.au=Bada%2C+J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsparkoflifedarwi00will&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Goldblatt06-181">^ <a href="#cite_ref-Goldblatt06_181-0">a</a> <a href="#cite_ref-Goldblatt06_181-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGoldblattLentonWatson2006" class="citation journal cs1">Goldblatt, Colin; Lenton, Timothy M.; Watson, Andrew J. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110820005408/http://lgmacweb.env.uea.ac.uk/ajw/Reprints/goldblatt_et_al_2006.pdf">“Bistability of atmospheric oxygen and the Great Oxidation”</a> (PDF). Nature. 443 (7112): 683–686. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006Natur.443..683G">2006Natur.443..683G</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature05169">10.1038/nature05169</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17036001">17036001</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4425486">4425486</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lgmacweb.env.uea.ac.uk/ajw/Reprints/goldblatt_et_al_2006.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 20 tháng 8 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Bistability+of+atmospheric+oxygen+and+the+Great+Oxidation&rft.volume=443&rft.issue=7112&rft.pages=683-686&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature05169&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4425486%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F17036001&rft_id=info%3Abibcode%2F2006Natur.443..683G&rft.aulast=Goldblatt&rft.aufirst=Colin&rft.au=Lenton%2C+Timothy+M.&rft.au=Watson%2C+Andrew+J.&rft_id=http%3A%2F%2Flgmacweb.env.uea.ac.uk%2Fajw%2FReprints%2Fgoldblatt_et_al_2006.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Catling05-182"><a href="#cite_ref-Catling05_182-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCatlingClaire2005" class="citation journal cs1">Catling, D. C.; Claire, M. W. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081010145128/http://www.atmos.washington.edu/~davidc/papers_mine/Catling2005-EPSL.pdf">“How Earth's atmosphere evolved to an oxic state: A status report”</a> (PDF). Earth and Planetary Science Letters. 237 (1–2): 1–20. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005E&PSL.237....1C">2005E&PSL.237....1C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.epsl.2005.06.013">10.1016/j.epsl.2005.06.013</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.atmos.washington.edu/~davidc/papers_mine/Catling2005-EPSL.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 10 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 6 tháng 9 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Earth+and+Planetary+Science+Letters&rft.atitle=How+Earth%27s+atmosphere+evolved+to+an+oxic+state%3A+A+status+report&rft.volume=237&rft.issue=1%E2%80%932&rft.pages=1-20&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.epsl.2005.06.013&rft_id=info%3Abibcode%2F2005E%26PSL.237....1C&rft.aulast=Catling&rft.aufirst=D.+C.&rft.au=Claire%2C+M.+W.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.atmos.washington.edu%2F~davidc%2Fpapers_mine%2FCatling2005-EPSL.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cronk01-183">^ <a href="#cite_ref-Cronk01_183-0">a</a> <a href="#cite_ref-Cronk01_183-1">b</a> <a href="#cite_ref-Cronk01_183-2">c</a> <a href="#cite_ref-Cronk01_183-3">d</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCronkFennessy2001" class="citation book cs1">Cronk, J. K.; Fennessy, M. S. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FNI1GFbH2eQC">Wetland Plants: Biology and Ecology</a>. Washington, D.C.: Lewis Publishers. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-56670-372-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-56670-372-7"><bdi>1-56670-372-7</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318183910/http://books.google.com/books?id=FNI1GFbH2eQC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wetland+Plants%3A+Biology+and+Ecology&rft.place=Washington%2C+D.C.&rft.pub=Lewis+Publishers&rft.date=2001&rft.isbn=1-56670-372-7&rft.aulast=Cronk&rft.aufirst=J.+K.&rft.au=Fennessy%2C+M.+S.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFNI1GFbH2eQC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Evans99-184"><a href="#cite_ref-Evans99_184-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEvansPiermariniPotts1999" class="citation journal cs1">Evans, D. H.; Piermarini, P. M.; Potts, W. T. W. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100626020505/http://people.biology.ufl.edu/devans/DHEJEZ.pdf">“Ionic transport in the fish gill epithelium”</a> (PDF). Journal of Experimental Zoology. 283 (7): 641–652. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2F%28SICI%291097-010X%2819990601%29283%3A7%3C641%3A%3AAID-JEZ3%3E3.0.CO%3B2-W">10.1002/(SICI)1097-010X(19990601)283:7<641::AID-JEZ3>3.0.CO;2-W</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://people.biology.ufl.edu/devans/DHEJEZ.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 9 tháng 12 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Experimental+Zoology&rft.atitle=Ionic+transport+in+the+fish+gill+epithelium&rft.volume=283&rft.issue=7&rft.pages=641-652&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2F%28SICI%291097-010X%2819990601%29283%3A7%3C641%3A%3AAID-JEZ3%3E3.0.CO%3B2-W&rft.aulast=Evans&rft.aufirst=D.+H.&rft.au=Piermarini%2C+P.+M.&rft.au=Potts%2C+W.+T.+W.&rft_id=http%3A%2F%2Fpeople.biology.ufl.edu%2Fdevans%2FDHEJEZ.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Swenson08-185"><a href="#cite_ref-Swenson08_185-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSwensonEnquist2008" class="citation journal cs1">Swenson, N. G.; Enquist, B. J. (2008). “The relationship between stem and branch wood specific gravity and the ability of each measure to predict leaf area”. American Journal of Botany. 95 (4): 516–519. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3732%2Fajb.95.4.516">10.3732/ajb.95.4.516</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21632377">21632377</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:429191">429191</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=American+Journal+of+Botany&rft.atitle=The+relationship+between+stem+and+branch+wood+specific+gravity+and+the+ability+of+each+measure+to+predict+leaf+area&rft.volume=95&rft.issue=4&rft.pages=516-519&rft.date=2008&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A429191%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F21632377&rft_id=info%3Adoi%2F10.3732%2Fajb.95.4.516&rft.aulast=Swenson&rft.aufirst=N.+G.&rft.au=Enquist%2C+B.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Garnter10-186"><a href="#cite_ref-Garnter10_186-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGartnerHicksManzaniAndrade2010" class="citation journal cs1">Gartner, Gabriel E.A.; Hicks, James W.; Manzani, Paulo R.; và đồng nghiệp (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110716163330/http://www.naherpetology.org/pdf_files/1407.pdf">“Phylogeny, ecology, and heart position in snakes”</a> (PDF). Physiological and Biochemical Zoology. 83 (1): 43–54. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F648509">10.1086/648509</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/11449%2F21150">11449/21150</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19968564">19968564</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:16332609">16332609</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.naherpetology.org/pdf_files/1407.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 16 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physiological+and+Biochemical+Zoology&rft.atitle=Phylogeny%2C+ecology%2C+and+heart+position+in+snakes&rft.volume=83&rft.issue=1&rft.pages=43-54&rft.date=2010&rft_id=info%3Ahdl%2F11449%2F21150&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A16332609%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F19968564&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F648509&rft.aulast=Gartner&rft.aufirst=Gabriel+E.A.&rft.au=Hicks%2C+James+W.&rft.au=Manzani%2C+Paulo+R.&rft.au=Andrade%2C+Denis+V.&rft.au=Abe%2C+Augusto+S.&rft.au=Wang%2C+Tobias&rft.au=Secor%2C+Stephen+M.&rft.au=Garland+Jr.%2C+Theodore&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.naherpetology.org%2Fpdf_files%2F1407.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Neri-187"><a href="#cite_ref-Neri_187-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Neri Salvadori, Pasquale Commendatore, Massimo Tamberi (14 tháng 5 năm 2014). Geography, structural Change and Economic Development: Theory and Empirics. Edward Elgar Publishing.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Geography%2C+structural+Change+and+Economic+Development%3A+Theory+and+Empirics&rft.pub=Edward+Elgar+Publishing&rft.date=2014-05-14&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-Jacobsen08-188"><a href="#cite_ref-Jacobsen08_188-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJacobsen2008" class="citation journal cs1">Jacobsen, D. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_oecologia_2008-01_154_4/page/795">“Low oxygen pressure as a driving factor for the altitudinal decline in taxon richness of stream macroinvertebrates”</a>. Oecologia. 154 (4): 795–807. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Oecol.154..795J">2008Oecol.154..795J</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs00442-007-0877-x">10.1007/s00442-007-0877-x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17960424">17960424</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:484645">484645</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Oecologia&rft.atitle=Low+oxygen+pressure+as+a+driving+factor+for+the+altitudinal+decline+in+taxon+richness+of+stream+macroinvertebrates&rft.volume=154&rft.issue=4&rft.pages=795-807&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00442-007-0877-x&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A484645%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F17960424&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Oecol.154..795J&rft.aulast=Jacobsen&rft.aufirst=D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_oecologia_2008-01_154_4%2Fpage%2F795&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Strook08-189"><a href="#cite_ref-Strook08_189-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWheelerStroock2008" class="citation journal cs1">Wheeler, T. D.; Stroock, A. D. (2008). “The transpiration of water at negative pressures in a synthetic tree”. Nature. 455 (7210): 208–212. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Natur.455..208W">2008Natur.455..208W</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature07226">10.1038/nature07226</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18784721">18784721</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4404849">4404849</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=The+transpiration+of+water+at+negative+pressures+in+a+synthetic+tree&rft.volume=455&rft.issue=7210&rft.pages=208-212&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature07226&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A4404849%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F18784721&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Natur.455..208W&rft.aulast=Wheeler&rft.aufirst=T.+D.&rft.au=Stroock%2C+A.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pockman95-190"><a href="#cite_ref-Pockman95_190-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPockmanSperryO'Leary1995" class="citation journal cs1">Pockman, W. T.; Sperry, J. S.; O'Leary, J. W. (1995). “Sustained and significant negative water pressure in xylem”. Nature. 378 (6558): 715–716. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995Natur.378..715P">1995Natur.378..715P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F378715a0">10.1038/378715a0</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:31357329">31357329</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Sustained+and+significant+negative+water+pressure+in+xylem&rft.volume=378&rft.issue=6558&rft.pages=715-716&rft.date=1995&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A31357329%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F378715a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1995Natur.378..715P&rft.aulast=Pockman&rft.aufirst=W.+T.&rft.au=Sperry%2C+J.+S.&rft.au=O%27Leary%2C+J.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Zimmermann02-191"><a href="#cite_ref-Zimmermann02_191-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFZimmermannSchneiderWegnerWagner2002" class="citation journal cs1">Zimmermann, U.; Schneider, H.; Wegner, L. H.; Wagner, M.; Szimtenings, A.; Haase, F.; Bentrup, F. W. (2002). “What are the driving forces for water lifting in the xylem conduit?”. Physiologia Plantarum. 114 (3): 327–335. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1034%2Fj.1399-3054.2002.1140301.x">10.1034/j.1399-3054.2002.1140301.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12060254">12060254</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physiologia+Plantarum&rft.atitle=What+are+the+driving+forces+for+water+lifting+in+the+xylem+conduit%3F&rft.volume=114&rft.issue=3&rft.pages=327-335&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1034%2Fj.1399-3054.2002.1140301.x&rft_id=info%3Apmid%2F12060254&rft.aulast=Zimmermann&rft.aufirst=U.&rft.au=Schneider%2C+H.&rft.au=Wegner%2C+L.+H.&rft.au=Wagner%2C+M.&rft.au=Szimtenings%2C+A.&rft.au=Haase%2C+F.&rft.au=Bentrup%2C+F.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kastak98-192"><a href="#cite_ref-Kastak98_192-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKastakSchusterman1998" class="citation journal cs1">Kastak, D.; Schusterman, R. J. (1998). “Low-frequency amphibious hearing in pinnipeds: Methods, measurements, noise, and ecology”. Journal of the Acoustical Society of America. 103 (4): 2216–2228. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998ASAJ..103.2216K">1998ASAJ..103.2216K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1121%2F1.421367">10.1121/1.421367</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9566340">9566340</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:19008897">19008897</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+Acoustical+Society+of+America&rft.atitle=Low-frequency+amphibious+hearing+in+pinnipeds%3A+Methods%2C+measurements%2C+noise%2C+and+ecology&rft.volume=103&rft.issue=4&rft.pages=2216-2228&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1121%2F1.421367&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A19008897%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F9566340&rft_id=info%3Abibcode%2F1998ASAJ..103.2216K&rft.aulast=Kastak&rft.aufirst=D.&rft.au=Schusterman%2C+R.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Nishiguchi10-193"><a href="#cite_ref-Nishiguchi10_193-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNishiguchiItoOkada2010" class="citation journal cs1">Nishiguchi, Y.; Ito, I.; Okada, M. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2857353">“Structure and function of lactate dehydrogenase from hagfish”</a>. Marine Drugs. 8 (3): 594–607. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3390%2Fmd8030594">10.3390/md8030594</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2857353">2857353</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20411117">20411117</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Marine+Drugs&rft.atitle=Structure+and+function+of+lactate+dehydrogenase+from+hagfish&rft.volume=8&rft.issue=3&rft.pages=594-607&rft.date=2010&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2857353%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F20411117&rft_id=info%3Adoi%2F10.3390%2Fmd8030594&rft.aulast=Nishiguchi&rft.aufirst=Y.&rft.au=Ito%2C+I.&rft.au=Okada%2C+M.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2857353&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Friedman04-194"><a href="#cite_ref-Friedman04_194-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFriedmanHarder2004" class="citation journal cs1">Friedman, J.; Harder, L. D. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110706210905/http://www.bio.ucalgary.ca/contact/faculty/pdf/FriedmanHarder2004.pdf">“Inflorescence architecture and wind pollination in six grass species”</a> (PDF). Functional Ecology. 18 (6): 851–860. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.0269-8463.2004.00921.x">10.1111/j.0269-8463.2004.00921.x</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:20160390">20160390</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bio.ucalgary.ca/contact/faculty/pdf/FriedmanHarder2004.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 6 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Functional+Ecology&rft.atitle=Inflorescence+architecture+and+wind+pollination+in+six+grass+species&rft.volume=18&rft.issue=6&rft.pages=851-860&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.0269-8463.2004.00921.x&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A20160390%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Friedman&rft.aufirst=J.&rft.au=Harder%2C+L.+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bio.ucalgary.ca%2Fcontact%2Ffaculty%2Fpdf%2FFriedmanHarder2004.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Harder09-195"><a href="#cite_ref-Harder09_195-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHarderJohnson2009" class="citation journal cs1">Harder, L. D.; Johnson, S. D. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1469-8137.2009.02914.x">“Darwin's beautiful contrivances: evolutionary and functional evidence for floral adaptation”</a>. New Phytologist. 183 (3): 530–545. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1469-8137.2009.02914.x">10.1111/j.1469-8137.2009.02914.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19552694">19552694</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Phytologist&rft.atitle=Darwin%27s+beautiful+contrivances%3A+evolutionary+and+functional+evidence+for+floral+adaptation&rft.volume=183&rft.issue=3&rft.pages=530-545&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1469-8137.2009.02914.x&rft_id=info%3Apmid%2F19552694&rft.aulast=Harder&rft.aufirst=L.+D.&rft.au=Johnson%2C+S.+D.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1111%252Fj.1469-8137.2009.02914.x&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Shimeta95-196"><a href="#cite_ref-Shimeta95_196-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFShimetaJumarsLessard1995" class="citation journal cs1">Shimeta, J.; Jumars, P. A.; Lessard, E. J. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4319%2Flo.1995.40.5.0845">“Influences of turbulence on suspension feeding by planktonic protozoa; experiments in laminar shear fields”</a>. Limnology and Oceanography. 40 (5): 845–859. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1995LimOc..40..845S">1995LimOc..40..845S</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4319%2Flo.1995.40.5.0845">10.4319/lo.1995.40.5.0845</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Limnology+and+Oceanography&rft.atitle=Influences+of+turbulence+on+suspension+feeding+by+planktonic+protozoa%3B+experiments+in+laminar+shear+fields&rft.volume=40&rft.issue=5&rft.pages=845-859&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.4319%2Flo.1995.40.5.0845&rft_id=info%3Abibcode%2F1995LimOc..40..845S&rft.aulast=Shimeta&rft.aufirst=J.&rft.au=Jumars%2C+P.+A.&rft.au=Lessard%2C+E.+J.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.4319%252Flo.1995.40.5.0845&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Etemad01-197"><a href="#cite_ref-Etemad01_197-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEtemad-ShahidiImberger2001" class="citation journal cs1">Etemad-Shahidi, A.; Imberger, J. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4319%2Flo.2001.46.5.1158">“Anatomy of turbulence in thermally stratified lakes”</a>. Limnology and Oceanography. 46 (5): 1158–1170. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001LimOc..46.1158E">2001LimOc..46.1158E</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4319%2Flo.2001.46.5.1158">10.4319/lo.2001.46.5.1158</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Limnology+and+Oceanography&rft.atitle=Anatomy+of+turbulence+in+thermally+stratified+lakes&rft.volume=46&rft.issue=5&rft.pages=1158-1170&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.4319%2Flo.2001.46.5.1158&rft_id=info%3Abibcode%2F2001LimOc..46.1158E&rft.aulast=Etemad-Shahidi&rft.aufirst=A.&rft.au=Imberger%2C+J.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.4319%252Flo.2001.46.5.1158&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wolf96-198"><a href="#cite_ref-Wolf96_198-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWolfWalsberg2006" class="citation journal cs1">Wolf, B. O.; Walsberg, G. E. (2006). “Thermal effects of radiation and wind on a small bird and implications for microsite selection”. Ecology. 77 (7): 2228–2236. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F2265716">10.2307/2265716</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2265716">2265716</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Thermal+effects+of+radiation+and+wind+on+a+small+bird+and+implications+for+microsite+selection&rft.volume=77&rft.issue=7&rft.pages=2228-2236&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2265716&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2265716%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Wolf&rft.aufirst=B.+O.&rft.au=Walsberg%2C+G.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Daubenmire75-199"><a href="#cite_ref-Daubenmire75_199-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDaubenmire1975" class="citation journal cs1">Daubenmire, R. (1975). “Floristic plant geography of eastern Washington and northern Idaho”. Journal of Biogeography. 2 (1): 1–18. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3038197">10.2307/3038197</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3038197">3038197</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Biogeography&rft.atitle=Floristic+plant+geography+of+eastern+Washington+and+northern+Idaho&rft.volume=2&rft.issue=1&rft.pages=1-18&rft.date=1975&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3038197&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3038197%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Daubenmire&rft.aufirst=R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Steele05-200"><a href="#cite_ref-Steele05_200-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSteeleCarstensStorferSullivan2005" class="citation journal cs1">Steele, C. A.; Carstens, B. C.; Storfer, A.; Sullivan, J. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100814012502/http://www.lsu.edu/faculty/carstens/pdfs/Steele.etal.2005.pdf">“Testing hypotheses of speciation timing in Dicamptodon copei and Dicamptodon aterrimus (Caudata: Dicamptodontidae)”</a> (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 36 (1): 90–100. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.ympev.2004.12.001">10.1016/j.ympev.2004.12.001</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15904859">15904859</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lsu.edu/faculty/carstens/pdfs/Steele.etal.2005.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 14 tháng 8 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Molecular+Phylogenetics+and+Evolution&rft.atitle=Testing+hypotheses+of+speciation+timing+in+Dicamptodon+copei+and+Dicamptodon+aterrimus+%28Caudata%3A+Dicamptodontidae%29&rft.volume=36&rft.issue=1&rft.pages=90-100&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.ympev.2004.12.001&rft_id=info%3Apmid%2F15904859&rft.aulast=Steele&rft.aufirst=C.+A.&rft.au=Carstens%2C+B.+C.&rft.au=Storfer%2C+A.&rft.au=Sullivan%2C+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lsu.edu%2Ffaculty%2Fcarstens%2Fpdfs%2FSteele.etal.2005.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Lenton00-201"><a href="#cite_ref-Lenton00_201-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLentonWatson2000" class="citation journal cs1">Lenton, T. M.; Watson, A. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1029%2F1999GB900076">“Redfield revisited. 2. What regulates the oxygen content of the atmosphere”</a>. Global Biogeochemical Cycles. 14 (1): 249–268. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000GBioC..14..249L">2000GBioC..14..249L</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1029%2F1999GB900076">10.1029/1999GB900076</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Global+Biogeochemical+Cycles&rft.atitle=Redfield+revisited.+2.+What+regulates+the+oxygen+content+of+the+atmosphere&rft.volume=14&rft.issue=1&rft.pages=249-268&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1029%2F1999GB900076&rft_id=info%3Abibcode%2F2000GBioC..14..249L&rft.aulast=Lenton&rft.aufirst=T.+M.&rft.au=Watson%2C+A.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1029%252F1999GB900076&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Lobert93-202"><a href="#cite_ref-Lobert93_202-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLobertWarnatz1993" class="citation book cs1">Lobert, J. M.; Warnatz, J. (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090106160042/http://www.jurgenlobert.org/papers_data/Lobert.Warnatz.Wiley.1993.pdf">“Emissions from the combustion process in vegetation”</a> (PDF). Trong Crutzen, P. J.; Goldammer, J. G. (biên tập). Fire in the Environment: The Ecological, Atmospheric and Climatic Importance of Vegetation Fires. Wiley. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-471-93604-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-471-93604-6"><bdi>978-0-471-93604-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jurgenlobert.org/papers_data/Lobert.Warnatz.Wiley.1993.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 6 tháng 1 năm 2009. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Emissions+from+the+combustion+process+in+vegetation&rft.btitle=Fire+in+the+Environment%3A+The+Ecological%2C+Atmospheric+and+Climatic+Importance+of+Vegetation+Fires&rft.pub=Wiley&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-471-93604-6&rft.aulast=Lobert&rft.aufirst=J.+M.&rft.au=Warnatz%2C+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fjurgenlobert.org%2Fpapers_data%2FLobert.Warnatz.Wiley.1993.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Garren43-203"><a href="#cite_ref-Garren43_203-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGarren1943" class="citation journal cs1">Garren, K. H. (1943). “Effects of fire on vegetation of the southeastern United States”. Botanical Review. 9 (9): 617–654. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF02872506">10.1007/BF02872506</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:31619796">31619796</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Botanical+Review&rft.atitle=Effects+of+fire+on+vegetation+of+the+southeastern+United+States&rft.volume=9&rft.issue=9&rft.pages=617-654&rft.date=1943&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF02872506&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A31619796%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Garren&rft.aufirst=K.+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cooper60-204"><a href="#cite_ref-Cooper60_204-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCooper1960" class="citation journal cs1">Cooper, C. F. (1960). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_ecological-monographs_1960-04_30_2/page/130">“Changes in vegetation, structure, and growth of southwestern pine forests since white settlement”</a>. Ecological Monographs. 30 (2): 130–164. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1948549">10.2307/1948549</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1948549">1948549</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecological+Monographs&rft.atitle=Changes+in+vegetation%2C+structure%2C+and+growth+of+southwestern+pine+forests+since+white+settlement&rft.volume=30&rft.issue=2&rft.pages=130-164&rft.date=1960&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1948549&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1948549%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Cooper&rft.aufirst=C.+F.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_ecological-monographs_1960-04_30_2%2Fpage%2F130&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cooper61-205"><a href="#cite_ref-Cooper61_205-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCooper1961" class="citation journal cs1">Cooper, C. F. (1961). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_scientific-american_1961-04_204_4/page/150">“The ecology of fire”</a>. Scientific American. 204 (4): 150–160. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1961SciAm.204d.150C">1961SciAm.204d.150C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fscientificamerican0461-150">10.1038/scientificamerican0461-150</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+American&rft.atitle=The+ecology+of+fire&rft.volume=204&rft.issue=4&rft.pages=150-160&rft.date=1961&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fscientificamerican0461-150&rft_id=info%3Abibcode%2F1961SciAm.204d.150C&rft.aulast=Cooper&rft.aufirst=C.+F.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_scientific-american_1961-04_204_4%2Fpage%2F150&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wagtendonk07-206"><a href="#cite_ref-Wagtendonk07_206-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFvan_Wagtendonk2007" class="citation journal cs1">van Wagtendonk, Jan W. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4996%2Ffireecology.0302003">“History and evolution of wildland fire use”</a>. Fire Ecology. 3 (2): 3–17. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4996%2Ffireecology.0302003">10.4996/fireecology.0302003</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:85841606">85841606</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Fire+Ecology&rft.atitle=History+and+evolution+of+wildland+fire+use&rft.volume=3&rft.issue=2&rft.pages=3-17&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.4996%2Ffireecology.0302003&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A85841606%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=van+Wagtendonk&rft.aufirst=Jan+W.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.4996%252Ffireecology.0302003&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Boerner82-207"><a href="#cite_ref-Boerner82_207-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBoerner1982" class="citation journal cs1">Boerner, R. E. J. (1982). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_bioscience_1982-03_32_3/page/187">“Fire and nutrient cycling in temperate ecosystems”</a>. BioScience. 32 (3): 187–192. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1308941">10.2307/1308941</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1308941">1308941</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BioScience&rft.atitle=Fire+and+nutrient+cycling+in+temperate+ecosystems&rft.volume=32&rft.issue=3&rft.pages=187-192&rft.date=1982&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1308941&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1308941%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Boerner&rft.aufirst=R.+E.+J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_bioscience_1982-03_32_3%2Fpage%2F187&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Goubitz03-208"><a href="#cite_ref-Goubitz03_208-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGoubitzWergerNe'eman2009" class="citation journal cs1">Goubitz, S.; Werger, M. J. A.; Ne'eman, G. (2009). “Germination response to fire-related factors of seeds from non-serotinous and serotinous cones”. Plant Ecology. 169 (2): 195–204. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1026036332277">10.1023/A:1026036332277</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:32500454">32500454</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Plant+Ecology&rft.atitle=Germination+response+to+fire-related+factors+of+seeds+from+non-serotinous+and+serotinous+cones&rft.volume=169&rft.issue=2&rft.pages=195-204&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1026036332277&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A32500454%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Goubitz&rft.aufirst=S.&rft.au=Werger%2C+M.+J.+A.&rft.au=Ne%27eman%2C+G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Neeman04-209"><a href="#cite_ref-Neeman04_209-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFNe'emanGoubitzNathan2004" class="citation journal cs1">Ne'eman, G.; Goubitz, S.; Nathan, R. (2004). “Reproductive traits of Pinus halepensis in the light of fire: a critical review”. Plant Ecology. 171 (1/2): 69–79. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FB%3AVEGE.0000029380.04821.99">10.1023/B:VEGE.0000029380.04821.99</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:24962708">24962708</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Plant+Ecology&rft.atitle=Reproductive+traits+of+Pinus+halepensis+in+the+light+of+fire%3A+a+critical+review&rft.volume=171&rft.issue=1%2F2&rft.pages=69-79&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FB%3AVEGE.0000029380.04821.99&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A24962708%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Ne%27eman&rft.aufirst=G.&rft.au=Goubitz%2C+S.&rft.au=Nathan%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Flematti04-210"><a href="#cite_ref-Flematti04_210-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFlemattiGhisalbertiDixonTrengove2004" class="citation journal cs1">Flematti, Gavin R.; Ghisalberti, Emilio L.; Dixon, Kingsley W.; Trengove, R. D. (2004). “A compound from smoke that promotes seed germination”. Science. 305 (5686): 977. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1099944">10.1126/science.1099944</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15247439">15247439</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:42979006">42979006</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+compound+from+smoke+that+promotes+seed+germination&rft.volume=305&rft.issue=5686&rft.pages=977&rft.date=2004&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A42979006%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F15247439&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1099944&rft.aulast=Flematti&rft.aufirst=Gavin+R.&rft.au=Ghisalberti%2C+Emilio+L.&rft.au=Dixon%2C+Kingsley+W.&rft.au=Trengove%2C+R.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Coleman04-211"><a href="#cite_ref-Coleman04_211-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFColemanCorssleyHendrix2004" class="citation book cs1">Coleman, D. C.; Corssley, D. A.; Hendrix, P. F. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=pKKDJwu_OlkC">Fundamentals of Soil Ecology</a> (ấn bản thứ 2). Academic Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-12-179726-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-12-179726-0"><bdi>0-12-179726-0</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318165456/http://books.google.com/books?id=pKKDJwu_OlkC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 27 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fundamentals+of+Soil+Ecology&rft.edition=2nd&rft.pub=Academic+Press&rft.date=2004&rft.isbn=0-12-179726-0&rft.aulast=Coleman&rft.aufirst=D.+C.&rft.au=Corssley%2C+D.+A.&rft.au=Hendrix%2C+P.+F.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DpKKDJwu_OlkC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wilkinson09-212">^ <a href="#cite_ref-Wilkinson09_212-0">a</a> <a href="#cite_ref-Wilkinson09_212-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilkinsonRichardsHumphreys2009" class="citation journal cs1">Wilkinson, M. T.; Richards, P. J.; Humphreys, G. S. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.uky.edu/AS/Geography/People/Faculty/Wilkinson/Wilkinson.ESR.pdf">“Breaking ground: Pedological, geological, and ecological implications of soil bioturbation”</a> (PDF). Earth-Science Reviews. 97 (1–4): 257–272. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009ESRv...97..257W">2009ESRv...97..257W</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.earscirev.2009.09.005">10.1016/j.earscirev.2009.09.005</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200413101738/https://geography.as.uky.edu/faculty">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 13 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Earth-Science+Reviews&rft.atitle=Breaking+ground%3A+Pedological%2C+geological%2C+and+ecological+implications+of+soil+bioturbation&rft.volume=97&rft.issue=1%E2%80%934&rft.pages=257-272&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.earscirev.2009.09.005&rft_id=info%3Abibcode%2F2009ESRv...97..257W&rft.aulast=Wilkinson&rft.aufirst=M.+T.&rft.au=Richards%2C+P.+J.&rft.au=Humphreys%2C+G.+S.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.uky.edu%2FAS%2FGeography%2FPeople%2FFaculty%2FWilkinson%2FWilkinson.ESR.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Phillips09-213"><a href="#cite_ref-Phillips09_213-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhillips2009" class="citation journal cs1">Phillips, J. D. (2009). “Soils as extended composite phenotypes”. Geoderma. 149 (1–2): 143–151. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009Geode.149..143P">2009Geode.149..143P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.geoderma.2008.11.028">10.1016/j.geoderma.2008.11.028</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Geoderma&rft.atitle=Soils+as+extended+composite+phenotypes&rft.volume=149&rft.issue=1%E2%80%932&rft.pages=143-151&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.geoderma.2008.11.028&rft_id=info%3Abibcode%2F2009Geode.149..143P&rft.aulast=Phillips&rft.aufirst=J.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Reinhard10-214"><a href="#cite_ref-Reinhard10_214-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFReinhardtJerolmackCardinaleVanacker2010" class="citation journal cs1">Reinhardt, L.; Jerolmack, D.; Cardinale, B. J.; Vanacker, V.; Wright, J. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150317140954/http://snre.umich.edu/cardinale/wp-content/uploads/2012/04/reinhardt_earthsur_2010.pdf">“Dynamic interactions of life and its landscape: Feedbacks at the interface of geomorphology and ecology”</a> (PDF). Earth Surface Processes and Landforms. 35 (1): 78–101. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010ESPL...35...78R">2010ESPL...35...78R</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fesp.1912">10.1002/esp.1912</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:14924423">14924423</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://snre.umich.edu/cardinale/wp-content/uploads/2012/04/reinhardt_earthsur_2010.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 17 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 2 tháng 1 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Earth+Surface+Processes+and+Landforms&rft.atitle=Dynamic+interactions+of+life+and+its+landscape%3A+Feedbacks+at+the+interface+of+geomorphology+and+ecology&rft.volume=35&rft.issue=1&rft.pages=78-101&rft.date=2010&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A14924423%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fesp.1912&rft_id=info%3Abibcode%2F2010ESPL...35...78R&rft.aulast=Reinhardt&rft.aufirst=L.&rft.au=Jerolmack%2C+D.&rft.au=Cardinale%2C+B.+J.&rft.au=Vanacker%2C+V.&rft.au=Wright%2C+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fsnre.umich.edu%2Fcardinale%2Fwp-content%2Fuploads%2F2012%2F04%2Freinhardt_earthsur_2010.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Davic04-215"><a href="#cite_ref-Davic04_215-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavicWelsh2004" class="citation journal cs1">Davic, R. D.; Welsh, H. H. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fs.fed.us/psw/publications/welsh/captured/psw_2004_welsh008.pdf">“On the ecological role of salamanders”</a> (PDF). Annual Review of Ecology and Systematics. 35: 405–434. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.ecolsys.35.112202.130116">10.1146/annurev.ecolsys.35.112202.130116</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090824103331/http://www.fs.fed.us/psw/publications/welsh/captured/psw_2004_welsh008.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 24 tháng 8 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annual+Review+of+Ecology+and+Systematics&rft.atitle=On+the+ecological+role+of+salamanders&rft.volume=35&rft.pages=405-434&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.ecolsys.35.112202.130116&rft.aulast=Davic&rft.aufirst=R.+D.&rft.au=Welsh%2C+H.+H.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fs.fed.us%2Fpsw%2Fpublications%2Fwelsh%2Fcaptured%2Fpsw_2004_welsh008.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hasiotis03-216"><a href="#cite_ref-Hasiotis03_216-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHasiotis2003" class="citation journal cs1">Hasiotis, S. T. (2003). “Complex ichnofossils of solitary and social soil organisms: Understanding their evolution and roles in terrestrial paleoecosystems”. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 192 (2): 259–320. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003PPP...192..259H">2003PPP...192..259H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0031-0182%2802%2900689-2">10.1016/S0031-0182(02)00689-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Palaeogeography%2C+Palaeoclimatology%2C+Palaeoecology&rft.atitle=Complex+ichnofossils+of+solitary+and+social+soil+organisms%3A+Understanding+their+evolution+and+roles+in+terrestrial+paleoecosystems&rft.volume=192&rft.issue=2&rft.pages=259-320&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0031-0182%2802%2900689-2&rft_id=info%3Abibcode%2F2003PPP...192..259H&rft.aulast=Hasiotis&rft.aufirst=S.+T.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Falkowoski08-217"><a href="#cite_ref-Falkowoski08_217-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFalkowskiFenchelDelong2008" class="citation journal cs1">Falkowski, P. G.; Fenchel, T.; Delong, E. F. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200413101733/https://eebweb.arizona.edu/faculty/saleska/Ecol596V/Readings/Falkowski.2008_Microbes.biogeochemistry_Science.pdf">“The microbial engines that drive Earth's biogeochemical cycles”</a> (PDF). Science. 320 (5879): 1034–1039. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Sci...320.1034F">2008Sci...320.1034F</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1153213">10.1126/science.1153213</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18497287">18497287</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:2844984">2844984</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eebweb.arizona.edu/faculty/saleska/Ecol596V/Readings/Falkowski.2008_Microbes.biogeochemistry_Science.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 13 tháng 4 năm 2020. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+microbial+engines+that+drive+Earth%27s+biogeochemical+cycles&rft.volume=320&rft.issue=5879&rft.pages=1034-1039&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1153213&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A2844984%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F18497287&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Sci...320.1034F&rft.aulast=Falkowski&rft.aufirst=P.+G.&rft.au=Fenchel%2C+T.&rft.au=Delong%2C+E.+F.&rft_id=https%3A%2F%2Feebweb.arizona.edu%2Ffaculty%2Fsaleska%2FEcol596V%2FReadings%2FFalkowski.2008_Microbes.biogeochemistry_Science.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Grace04-218"><a href="#cite_ref-Grace04_218-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGrace2004" class="citation journal cs1">Grace, J. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-ecology_2004-04_92_2/page/189">“Understanding and managing the global carbon cycle”</a>. Journal of Ecology. 92 (2): 189–202. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.0022-0477.2004.00874.x">10.1111/j.0022-0477.2004.00874.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Ecology&rft.atitle=Understanding+and+managing+the+global+carbon+cycle&rft.volume=92&rft.issue=2&rft.pages=189-202&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.0022-0477.2004.00874.x&rft.aulast=Grace&rft.aufirst=J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-ecology_2004-04_92_2%2Fpage%2F189&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pearson00-219"><a href="#cite_ref-Pearson00_219-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPearsonPalmer2000" class="citation journal cs1">Pearson, P. N.; Palmer, M. R. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110821182334/http://paleolands.com/pdf/cenozoicCO2.pdf">“Atmospheric carbon dioxide concentrations over the past 60 million years”</a> (PDF). Nature. 406 (6797): 695–699. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000Natur.406..695P">2000Natur.406..695P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35021000">10.1038/35021000</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10963587">10963587</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:205008176">205008176</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://paleolands.com/pdf/cenozoicCO2.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 21 tháng 8 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Atmospheric+carbon+dioxide+concentrations+over+the+past+60+million+years&rft.volume=406&rft.issue=6797&rft.pages=695-699&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35021000&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A205008176%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F10963587&rft_id=info%3Abibcode%2F2000Natur.406..695P&rft.aulast=Pearson&rft.aufirst=P.+N.&rft.au=Palmer%2C+M.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fpaleolands.com%2Fpdf%2FcenozoicCO2.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pagani05-220"><a href="#cite_ref-Pagani05_220-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPaganiZachosFreemanTipple2005" class="citation journal cs1">Pagani, M.; Zachos, J. C.; Freeman, K. H.; Tipple, B.; Bohaty, S. (2005). “Marked decline in atmospheric carbon dioxide concentrations during the Paleogene”. Science. 309 (5734): 600–603. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2005Sci...309..600P">2005Sci...309..600P</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1110063">10.1126/science.1110063</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15961630">15961630</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:20277445">20277445</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Marked+decline+in+atmospheric+carbon+dioxide+concentrations+during+the+Paleogene&rft.volume=309&rft.issue=5734&rft.pages=600-603&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1110063&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A20277445%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F15961630&rft_id=info%3Abibcode%2F2005Sci...309..600P&rft.aulast=Pagani&rft.aufirst=M.&rft.au=Zachos%2C+J.+C.&rft.au=Freeman%2C+K.+H.&rft.au=Tipple%2C+B.&rft.au=Bohaty%2C+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Zhuan07-221"><a href="#cite_ref-Zhuan07_221-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFZhuanMelilloMcGuireKicklighter2007" class="citation journal cs1">Zhuan, Q.; Melillo, J. M.; McGuire, A. D.; Kicklighter, D. W.; Prinn, R. G.; Steudler, P. A.; Felzer, B. S.; Hu, S. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070630202203/http://picea.sel.uaf.edu/manuscripts/zhuang07-ea.pdf">“Net emission of CH4 and CO2 in Alaska: Implications for the region's greenhouse gas budget”</a> (PDF). Ecological Applications. 17 (1): 203–212. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F1051-0761%282007%29017%5B0203%3ANEOCAC%5D2.0.CO%3B2">10.1890/1051-0761(2007)017[0203:NEOCAC]2.0.CO;2</a>. <a href="/w/index.php?title=Hdl_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdl (định danh) (trang không tồn tại)">hdl</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//hdl.handle.net/1912%2F4714">1912/4714</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1051-0761">1051-0761</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17479846">17479846</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://picea.sel.uaf.edu/manuscripts/zhuang07-ea.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 30 tháng 6 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecological+Applications&rft.atitle=Net+emission+of+CH%3Csub%3E4%3C%2Fsub%3E+and+CO%3Csub%3E2%3C%2Fsub%3E+in+Alaska%3A+Implications+for+the+region%27s+greenhouse+gas+budget&rft.volume=17&rft.issue=1&rft.pages=203-212&rft.date=2007&rft_id=info%3Ahdl%2F1912%2F4714&rft.issn=1051-0761&rft_id=info%3Apmid%2F17479846&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F1051-0761%282007%29017%5B0203%3ANEOCAC%5D2.0.CO%3B2&rft.aulast=Zhuan&rft.aufirst=Q.&rft.au=Melillo%2C+J.+M.&rft.au=McGuire%2C+A.+D.&rft.au=Kicklighter%2C+D.+W.&rft.au=Prinn%2C+R.+G.&rft.au=Steudler%2C+P.+A.&rft.au=Felzer%2C+B.+S.&rft.au=Hu%2C+S.&rft_id=http%3A%2F%2Fpicea.sel.uaf.edu%2Fmanuscripts%2Fzhuang07-ea.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cox00-222"><a href="#cite_ref-Cox00_222-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCoxBettsJonesSpall2000" class="citation journal cs1">Cox, Peter M.; Betts, Richard A.; Jones, Chris D.; Spall, Steven A.; Totterdell, Ian J. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120917004108/http://quercus.igpp.ucla.edu/teaching/papers_to_read/cox_etal_nat_00.pdf">“Acceleration of global warming due to carbon-cycle feedbacks in a coupled climate model”</a> (PDF). Nature. 408 (6809): 184–187. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000Natur.408..184C">2000Natur.408..184C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35041539">10.1038/35041539</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11089968">11089968</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:2689847">2689847</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://quercus.igpp.ucla.edu/teaching/papers_to_read/cox_etal_nat_00.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 17 tháng 9 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Acceleration+of+global+warming+due+to+carbon-cycle+feedbacks+in+a+coupled+climate+model&rft.volume=408&rft.issue=6809&rft.pages=184-187&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35041539&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A2689847%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F11089968&rft_id=info%3Abibcode%2F2000Natur.408..184C&rft.aulast=Cox&rft.aufirst=Peter+M.&rft.au=Betts%2C+Richard+A.&rft.au=Jones%2C+Chris+D.&rft.au=Spall%2C+Steven+A.&rft.au=Totterdell%2C+Ian+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fquercus.igpp.ucla.edu%2Fteaching%2Fpapers_to_read%2Fcox_etal_nat_00.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Erwin09-223"><a href="#cite_ref-Erwin09_223-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFErwin2009" class="citation journal cs1">Erwin, D. H. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.cub.2009.05.047">“Climate as a driver of evolutionary change”</a>. Current Biology. 19 (14): R575–R583. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.cub.2009.05.047">10.1016/j.cub.2009.05.047</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19640496">19640496</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:6913670">6913670</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Current+Biology&rft.atitle=Climate+as+a+driver+of+evolutionary+change&rft.volume=19&rft.issue=14&rft.pages=R575-R583&rft.date=2009&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A6913670%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F19640496&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.cub.2009.05.047&rft.aulast=Erwin&rft.aufirst=D.+H.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1016%252Fj.cub.2009.05.047&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Bamber12-224"><a href="#cite_ref-Bamber12_224-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBamber2012" class="citation journal cs1">Bamber, J. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="ftp://cola.gmu.edu/pub/klinger/CLIM690/onjacobetal12.pdf">“Shrinking glaciers under scrutiny”</a> (PDF). Nature. 482 (7386): 482–483. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012Natur.482..482B">2012Natur.482..482B</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature10948">10.1038/nature10948</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22318516">22318516</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:7311971">7311971</a>. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Shrinking+glaciers+under+scrutiny&rft.volume=482&rft.issue=7386&rft.pages=482-483&rft.date=2012&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature10948&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A7311971%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F22318516&rft_id=info%3Abibcode%2F2012Natur.482..482B&rft.aulast=Bamber&rft.aufirst=J.&rft_id=ftp%3A%2F%2Fcola.gmu.edu%2Fpub%2Fklinger%2FCLIM690%2Fonjacobetal12.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Heiman08-225"><a href="#cite_ref-Heiman08_225-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHeimannReichstein2008" class="citation journal cs1">Heimann, Martin; Reichstein, Markus (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://courses.washington.edu/ocean450/Discussion_Topics_Papers/Heinmann_clim_chng_08.pdf">“Terrestrial ecosystem carbon dynamics and climate feedbacks”</a> (PDF). Nature. 451 (7176): 289–292. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Natur.451..289H">2008Natur.451..289H</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature06591">10.1038/nature06591</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18202646">18202646</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:243073">243073</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110608072906/http://courses.washington.edu/ocean450/Discussion_Topics_Papers/Heinmann_clim_chng_08.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 8 tháng 6 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Terrestrial+ecosystem+carbon+dynamics+and+climate+feedbacks&rft.volume=451&rft.issue=7176&rft.pages=289-292&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature06591&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A243073%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F18202646&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Natur.451..289H&rft.aulast=Heimann&rft.aufirst=Martin&rft.au=Reichstein%2C+Markus&rft_id=http%3A%2F%2Fcourses.washington.edu%2Focean450%2FDiscussion_Topics_Papers%2FHeinmann_clim_chng_08.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Davidson06-226"><a href="#cite_ref-Davidson06_226-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavidsonJanssens2006" class="citation journal cs1">Davidson, Eric A.; Janssens, Ivan A. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature04514">“Temperature sensitivity of soil carbon decomposition and feedbacks to climate change”</a>. Nature. 440 (7081): 165–173. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006Natur.440..165D">2006Natur.440..165D</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature04514">10.1038/nature04514</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16525463">16525463</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Temperature+sensitivity+of+soil+carbon+decomposition+and+feedbacks+to+climate+change&rft.volume=440&rft.issue=7081&rft.pages=165-173&rft.date=2006&rft_id=info%3Apmid%2F16525463&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature04514&rft_id=info%3Abibcode%2F2006Natur.440..165D&rft.aulast=Davidson&rft.aufirst=Eric+A.&rft.au=Janssens%2C+Ivan+A.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1038%252Fnature04514&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Stauffer57-227">^ <a href="#cite_ref-Stauffer57_227-0">a</a> <a href="#cite_ref-Stauffer57_227-1">b</a> <a href="#cite_ref-Stauffer57_227-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStauffer1957" class="citation journal cs1">Stauffer, R. C. (1957). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1957-06_32_2/page/138">“Haeckel, Darwin and ecology”</a>. The Quarterly Review of Biology. 32 (2): 138–144. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F401754">10.1086/401754</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:84079279">84079279</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Quarterly+Review+of+Biology&rft.atitle=Haeckel%2C+Darwin+and+ecology&rft.volume=32&rft.issue=2&rft.pages=138-144&rft.date=1957&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F401754&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A84079279%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Stauffer&rft.aufirst=R.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_quarterly-review-of-biology_1957-06_32_2%2Fpage%2F138&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Egerton01-228">^ <a href="#cite_ref-Egerton01_228-0">a</a> <a href="#cite_ref-Egerton01_228-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEgerton2001" class="citation journal cs1">Egerton, F. N. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120817014234/http://esapubs.org/bulletin/current/history_list/history_part1.pdf">“A history of the ecological sciences: early Greek origins”</a> (PDF). Bulletin of the Ecological Society of America. 82 (1): 93–97. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://esapubs.org/bulletin/current/history_list/history_part1.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 17 tháng 8 năm 2012. Truy cập ngày 29 tháng 9 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+Ecological+Society+of+America&rft.atitle=A+history+of+the+ecological+sciences%3A+early+Greek+origins&rft.volume=82&rft.issue=1&rft.pages=93-97&rft.date=2001&rft.aulast=Egerton&rft.aufirst=F.+N.&rft_id=http%3A%2F%2Fesapubs.org%2Fbulletin%2Fcurrent%2Fhistory_list%2Fhistory_part1.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Benson00-229">^ <a href="#cite_ref-Benson00_229-0">a</a> <a href="#cite_ref-Benson00_229-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBenson2000" class="citation journal cs1">Benson, Keith R. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_endeavour_2000-06_24_2/page/59">“The emergence of ecology from natural history”</a>. Endeavour. 24 (2): 59–62. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0160-9327%2899%2901260-0">10.1016/S0160-9327(99)01260-0</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10969480">10969480</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Endeavour&rft.atitle=The+emergence+of+ecology+from+natural+history&rft.volume=24&rft.issue=2&rft.pages=59-62&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0160-9327%2899%2901260-0&rft_id=info%3Apmid%2F10969480&rft.aulast=Benson&rft.aufirst=Keith+R.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_endeavour_2000-06_24_2%2Fpage%2F59&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Sober80-230"><a href="#cite_ref-Sober80_230-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSober1980" class="citation journal cs1">Sober, E. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_philosophy-of-science_1980-09_47_3/page/350">“Evolution, population thinking, and essentialism”</a>. Philosophy of Science. 47 (3): 350–383. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F288942">10.1086/288942</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/186950">186950</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:170129617">170129617</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophy+of+Science&rft.atitle=Evolution%2C+population+thinking%2C+and+essentialism&rft.volume=47&rft.issue=3&rft.pages=350-383&rft.date=1980&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A170129617%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F186950%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F288942&rft.aulast=Sober&rft.aufirst=E.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_philosophy-of-science_1980-09_47_3%2Fpage%2F350&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hughes85-231"><a href="#cite_ref-Hughes85_231-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHughes1985" class="citation journal cs1">Hughes, J. D. (1985). “Theophrastus as ecologist”. Environmental Review. 9 (4): 296–306. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3984460">10.2307/3984460</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3984460">3984460</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:155638387">155638387</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Environmental+Review&rft.atitle=Theophrastus+as+ecologist&rft.volume=9&rft.issue=4&rft.pages=296-306&rft.date=1985&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A155638387%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3984460%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3984460&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=J.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hughes75-232"><a href="#cite_ref-Hughes75_232-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHughes1975" class="citation journal cs1">Hughes, J. D. (1975). “Ecology in ancient Greece”. Inquiry. 18 (2): 115–125. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F00201747508601756">10.1080/00201747508601756</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Inquiry&rft.atitle=Ecology+in+ancient+Greece&rft.volume=18&rft.issue=2&rft.pages=115-125&rft.date=1975&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F00201747508601756&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=J.+D.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Forbes1887-233"><a href="#cite_ref-Forbes1887_233-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFForbes1887" class="citation journal cs1">Forbes, S. (1887). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110927181252/http://www.uam.es/personal_pdi/ciencias/scasado/documentos/Forbes.PDF">“The lake as a microcosm”</a> (PDF). Bulletin of the Scientific Association. Peoria, IL: 77–87. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uam.es/personal_pdi/ciencias/scasado/documentos/Forbes.PDF">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+Scientific+Association&rft.atitle=The+lake+as+a+microcosm&rft.pages=77-87&rft.date=1887&rft.aulast=Forbes&rft.aufirst=S.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uam.es%2Fpersonal_pdi%2Fciencias%2Fscasado%2Fdocumentos%2FForbes.PDF&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kingsland04-234">^ <a href="#cite_ref-Kingsland04_234-0">a</a> <a href="#cite_ref-Kingsland04_234-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKingsland2004" class="citation journal cs1">Kingsland, S. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110810052252/http://www.isa.utl.pt/dbeb/ensino/txtapoio/HistEcology.pdf">“Conveying the intellectual challenge of ecology: An historical perspective”</a> (PDF). Frontiers in Ecology and the Environment. 2 (7): 367–374. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F1540-9295%282004%29002%5B0367%3ACTICOE%5D2.0.CO%3B2">10.1890/1540-9295(2004)002[0367:CTICOE]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1540-9295">1540-9295</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isa.utl.pt/dbeb/ensino/txtapoio/HistEcology.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 10 tháng 8 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Frontiers+in+Ecology+and+the+Environment&rft.atitle=Conveying+the+intellectual+challenge+of+ecology%3A+An+historical+perspective&rft.volume=2&rft.issue=7&rft.pages=367-374&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F1540-9295%282004%29002%5B0367%3ACTICOE%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=1540-9295&rft.aulast=Kingsland&rft.aufirst=S.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.isa.utl.pt%2Fdbeb%2Fensino%2Ftxtapoio%2FHistEcology.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Rosenzweig03-235"><a href="#cite_ref-Rosenzweig03_235-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRosenzweig2003" class="citation journal cs1">Rosenzweig, M. L. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2Fs0030605303000371">“Reconciliation ecology and the future of species diversity”</a>. Oryx. 37 (2): 194–205. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2Fs0030605303000371">10.1017/s0030605303000371</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:37891678">37891678</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Oryx&rft.atitle=Reconciliation+ecology+and+the+future+of+species+diversity&rft.volume=37&rft.issue=2&rft.pages=194-205&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2Fs0030605303000371&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A37891678%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Rosenzweig&rft.aufirst=M.+L.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1017%252Fs0030605303000371&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hawkins01-236"><a href="#cite_ref-Hawkins01_236-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHawkins2001" class="citation journal cs1">Hawkins, B. A. (2001). “Ecology's oldest pattern”. Endeavor. 25 (3): 133–4. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0160-9327%2800%2901369-7">10.1016/S0160-9327(00)01369-7</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11725309">11725309</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Endeavor&rft.atitle=Ecology%27s+oldest+pattern&rft.volume=25&rft.issue=3&rft.pages=133-4&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0160-9327%2800%2901369-7&rft_id=info%3Apmid%2F11725309&rft.aulast=Hawkins&rft.aufirst=B.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-McIntosh85-237">^ <a href="#cite_ref-McIntosh85_237-0">a</a> <a href="#cite_ref-McIntosh85_237-1">b</a> <a href="#cite_ref-McIntosh85_237-2">c</a> <a href="#cite_ref-McIntosh85_237-3">d</a> <a href="#cite_ref-McIntosh85_237-4">e</a> <a href="#cite_ref-McIntosh85_237-5">f</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMcIntosh1985" class="citation book cs1">McIntosh, R. P. (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/backgroundofecol0000mcin">The Background of Ecology: Concept and Theory</a>. Cambridge University Press. tr. 400. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-27087-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-27087-1"><bdi>0-521-27087-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Background+of+Ecology%3A+Concept+and+Theory&rft.pages=400&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1985&rft.isbn=0-521-27087-1&rft.aulast=McIntosh&rft.aufirst=R.+P.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbackgroundofecol0000mcin&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-238"><a href="#cite_ref-238">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHaeckel1866" class="citation book cs1">Haeckel, Ernst (1866). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.biodiversitylibrary.org/item/52177#page/454/mode/1up">Generelle Morphologie der Organismen</a> [The General Morphology of Organisms] (bằng tiếng Đức). 2. Berlin, (Germany): Georg Reimer. tr. 286. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190618151420/https://www.biodiversitylibrary.org/item/52177#page/454/mode/1up">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 6 năm 2019. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Generelle+Morphologie+der+Organismen&rft.place=Berlin%2C+%28Germany%29&rft.pages=286&rft.pub=Georg+Reimer&rft.date=1866&rft.aulast=Haeckel&rft.aufirst=Ernst&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.biodiversitylibrary.org%2Fitem%2F52177%23page%2F454%2Fmode%2F1up&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> From p. 286: "Unter Oecologie verstehen wir die gesammte Wissenschaft von den Beziehungen des Organismus zur umgebenden Aussenwelt, wohin wir im weiteren Sinne alle "Existenz-Bedingungen" rechnen können." (By "ecology" we understand the comprehensive science of the relationships of the organism to its surrounding environment, where we can include, in the broader sense, all "conditions of existence".) </li> <li id="cite_note-Friederichs58-239"><a href="#cite_ref-Friederichs58_239-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFriederichs1958" class="citation journal cs1">Friederichs, K. (1958). “A definition of ecology and some thoughts about basic concepts”. Ecology. 39 (1): 154–159. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1929981">10.2307/1929981</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1929981">1929981</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=A+definition+of+ecology+and+some+thoughts+about+basic+concepts&rft.volume=39&rft.issue=1&rft.pages=154-159&rft.date=1958&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1929981&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1929981%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Friederichs&rft.aufirst=K.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hinchman07-240"><a href="#cite_ref-Hinchman07_240-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHinchmanHinchman2007" class="citation journal cs1">Hinchman, L. P.; Hinchman, S. K. (2007). “What we owe the Romantics”. Environmental Values. 16 (3): 333–354. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3197%2F096327107X228382">10.3197/096327107X228382</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Environmental+Values&rft.atitle=What+we+owe+the+Romantics&rft.volume=16&rft.issue=3&rft.pages=333-354&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.3197%2F096327107X228382&rft.aulast=Hinchman&rft.aufirst=L.+P.&rft.au=Hinchman%2C+S.+K.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Goodland75-241"><a href="#cite_ref-Goodland75_241-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGoodland1975" class="citation journal cs1">Goodland, R. J. (1975). “The tropical origin of ecology: Eugen Warming's jubilee”. Oikos. 26 (2): 240–245. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3543715">10.2307/3543715</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3543715">3543715</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Oikos&rft.atitle=The+tropical+origin+of+ecology%3A+Eugen+Warming%27s+jubilee&rft.volume=26&rft.issue=2&rft.pages=240-245&rft.date=1975&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3543715&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3543715%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Goodland&rft.aufirst=R.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Egerton07-242">^ <a href="#cite_ref-Egerton07_242-0">a</a> <a href="#cite_ref-Egerton07_242-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEgerton2007" class="citation journal cs1">Egerton, F. N. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9623%282007%2988%5B72%3AAHOTES%5D2.0.CO%3B2">“A history of the ecological sciences, part 23: Linnaeus and the economy of nature”</a>. Bulletin of the Ecological Society of America. 88 (1): 72–88. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1890%2F0012-9623%282007%2988%5B72%3AAHOTES%5D2.0.CO%3B2">10.1890/0012-9623(2007)88[72:AHOTES]2.0.CO;2</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0012-9623">0012-9623</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+Ecological+Society+of+America&rft.atitle=A+history+of+the+ecological+sciences%2C+part+23%3A+Linnaeus+and+the+economy+of+nature&rft.volume=88&rft.issue=1&rft.pages=72-88&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1890%2F0012-9623%282007%2988%5B72%3AAHOTES%5D2.0.CO%3B2&rft.issn=0012-9623&rft.aulast=Egerton&rft.aufirst=F.+N.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1890%252F0012-9623%25282007%252988%255B72%253AAHOTES%255D2.0.CO%253B2&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kormandy78-243">^ <a href="#cite_ref-Kormandy78_243-0">a</a> <a href="#cite_ref-Kormandy78_243-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKormandyWooster1978" class="citation journal cs1">Kormandy, E. J.; Wooster, Donald (1978). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_ecology_autumn-1978_59_6/page/1292">“Review: Ecology/economy of nature – synonyms?”</a>. Ecology. 59 (6): 1292–1294. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1938247">10.2307/1938247</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/1938247">1938247</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ecology&rft.atitle=Review%3A+Ecology%2Feconomy+of+nature+%E2%80%93+synonyms%3F&rft.volume=59&rft.issue=6&rft.pages=1292-1294&rft.date=1978&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1938247&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1938247%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Kormandy&rft.aufirst=E.+J.&rft.au=Wooster%2C+Donald&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_ecology_autumn-1978_59_6%2Fpage%2F1292&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hector02-244">^ <a href="#cite_ref-Hector02_244-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hector02_244-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHectorHooper2002" class="citation journal cs1">Hector, A.; Hooper, R. (2002). “Darwin and the first ecological experiment”. Science. 295 (5555): 639–640. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1064815">10.1126/science.1064815</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11809960">11809960</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:82975886">82975886</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Darwin+and+the+first+ecological+experiment&rft.volume=295&rft.issue=5555&rft.pages=639-640&rft.date=2002&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A82975886%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F11809960&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1064815&rft.aulast=Hector&rft.aufirst=A.&rft.au=Hooper%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Sinclair26-245"><a href="#cite_ref-Sinclair26_245-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSinclair1826" class="citation news cs1">Sinclair, G. (1826). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=fF0CAAAAYAAJ&pg=PA230">“On cultivating a collection of grasses in pleasure-grounds or flower-gardens, and on the utility of studying the Gramineae”</a>. London Gardener's Magazine. 1. New-Street-Square: A. & R. Spottiswoode. tr. 115. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220407062944/https://books.google.com/books?id=fF0CAAAAYAAJ&pg=PA230">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 11 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=London+Gardener%27s+Magazine&rft.atitle=On+cultivating+a+collection+of+grasses+in+pleasure-grounds+or+flower-gardens%2C+and+on+the+utility+of+studying+the+Gramineae&rft.volume=1&rft.pages=115&rft.date=1826&rft.aulast=Sinclair&rft.aufirst=G.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DfF0CAAAAYAAJ%26pg%3DPA230&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-May99-246"><a href="#cite_ref-May99_246-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMay1999" class="citation journal cs1">May, R. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1692702">“Unanswered questions in ecology”</a>. Philosophical Transactions of the Royal Society B. 354 (1392): 1951–1959. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frstb.1999.0534">10.1098/rstb.1999.0534</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1692702">1692702</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10670015">10670015</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society+B&rft.atitle=Unanswered+questions+in+ecology&rft.volume=354&rft.issue=1392&rft.pages=1951-1959&rft.date=1999&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1692702%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F10670015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frstb.1999.0534&rft.aulast=May&rft.aufirst=R.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1692702&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Darwin-247"><a href="#cite_ref-Darwin_247-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDarwin1859" class="citation book cs1"><a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Darwin, Charles</a> (1859). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F373&viewtype=text&pageseq=16">On the Origin of Species</a> (ấn bản thứ 1). London, UK: John Murray. tr. 1. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8014-1319-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8014-1319-2"><bdi>0-8014-1319-2</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070713123034/http://darwin-online.org.uk/content/frameset?itemID=F373&viewtype=text&pageseq=16">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 13 tháng 7 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=On+the+Origin+of+Species&rft.place=London%2C+UK&rft.pages=1&rft.edition=1st&rft.pub=John+Murray&rft.date=1859&rft.isbn=0-8014-1319-2&rft.aulast=Darwin&rft.aufirst=Charles&rft_id=http%3A%2F%2Fdarwin-online.org.uk%2Fcontent%2Fframeset%3FitemID%3DF373%26viewtype%3Dtext%26pageseq%3D16&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Meysman06-248"><a href="#cite_ref-Meysman06_248-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMeysmanMiddelburgHeip2006" class="citation journal cs1">Meysman, F. J. R.; Middelburg, Jack J.; Heip, C. H. R. (2006). “Bioturbation: A fresh look at Darwin's last idea”. Trends in Ecology and Evolution. 21 (22): 688–695. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tree.2006.08.002">10.1016/j.tree.2006.08.002</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16901581">16901581</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Trends+in+Ecology+and+Evolution&rft.atitle=Bioturbation%3A+A+fresh+look+at+Darwin%27s+last+idea&rft.volume=21&rft.issue=22&rft.pages=688-695&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tree.2006.08.002&rft_id=info%3Apmid%2F16901581&rft.aulast=Meysman&rft.aufirst=F.+J.+R.&rft.au=Middelburg%2C+Jack+J.&rft.au=Heip%2C+C.+H.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Acot97-249"><a href="#cite_ref-Acot97_249-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAcot1997" class="citation journal cs1">Acot, P. (1997). “The Lamarckian cradle of scientific ecology”. Acta Biotheoretica. 45 (3–4): 185–193. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1000631103244">10.1023/A:1000631103244</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:83288244">83288244</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Acta+Biotheoretica&rft.atitle=The+Lamarckian+cradle+of+scientific+ecology&rft.volume=45&rft.issue=3%E2%80%934&rft.pages=185-193&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1000631103244&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A83288244%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Acot&rft.aufirst=P.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hunt-250">^ <a href="#cite_ref-Hunt_250-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hunt_250-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHunt1912" class="citation book cs1">Hunt, Caroline Louisa (1912). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/lifeofellenhrich00huntrich">The life of Ellen H. Richards</a> (ấn bản thứ 1). Boston: <a href="/w/index.php?title=Whitcomb_%26_Barrows&action=edit&redlink=1" class="new" title="Whitcomb & Barrows (trang không tồn tại)">Whitcomb & Barrows</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+life+of+Ellen+H.+Richards&rft.place=Boston&rft.edition=1st&rft.pub=Whitcomb+%26+Barrows&rft.date=1912&rft.aulast=Hunt&rft.aufirst=Caroline+Louisa&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Flifeofellenhrich00huntrich&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Clements05-251"><a href="#cite_ref-Clements05_251-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFClements1905" class="citation book cs1">Clements, F. E. (1905). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=vRy-VJctJjcC">Research methods in ecology</a>. Lincoln, Neb.: University Pub. Comp. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-405-10381-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-405-10381-6"><bdi>0-405-10381-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200801074030/https://books.google.com/books?id=vRy-VJctJjcC">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 8 năm 2020. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Research+methods+in+ecology&rft.place=Lincoln%2C+Neb.&rft.pub=University+Pub.+Comp.&rft.date=1905&rft.isbn=0-405-10381-6&rft.aulast=Clements&rft.aufirst=F.+E.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvRy-VJctJjcC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Simberloff80-252"><a href="#cite_ref-Simberloff80_252-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSimberloff1980" class="citation journal cs1">Simberloff, D. (1980). “A succession of paradigms in ecology: Essentialism to materialism and probalism”. Synthese. 43: 3–39. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF00413854">10.1007/BF00413854</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:46962930">46962930</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Synthese&rft.atitle=A+succession+of+paradigms+in+ecology%3A+Essentialism+to+materialism+and+probalism&rft.volume=43&rft.pages=3-39&rft.date=1980&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF00413854&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A46962930%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Simberloff&rft.aufirst=D.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Gleason26-253"><a href="#cite_ref-Gleason26_253-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGleason1926" class="citation journal cs1">Gleason, H. A. (1926). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110722230444/http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/gleason1926.pdf">“The individualistic concept of the plant association”</a> (PDF). Bulletin of the Torrey Botanical Club. 53 (1): 7–26. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F2479933">10.2307/2479933</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2479933">2479933</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/gleason1926.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+Torrey+Botanical+Club&rft.atitle=The+individualistic+concept+of+the+plant+association&rft.volume=53&rft.issue=1&rft.pages=7-26&rft.date=1926&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F2479933&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2479933%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Gleason&rft.aufirst=H.+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ecologia.unam.mx%2Flaboratorios%2Fcomunidades%2Fpdf%2Fpdf%2520curso%2520posgrado%2520Elena%2FTema%25201%2Fgleason1926.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Foster08-254"><a href="#cite_ref-Foster08_254-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFosterClark2008" class="citation journal cs1">Foster, J. B.; Clark, B. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130509135622/http://ibcperu.org/doc/isis/10408.pdf">“The sociology of ecology: ecological organicism versus ecosystem ecology in the social construction of ecological science, 1926–1935”</a> (PDF). Organization & Environment. 21 (3): 311–352. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1177%2F1086026608321632">10.1177/1086026608321632</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:145482219">145482219</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ibcperu.org/doc/isis/10408.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 9 tháng 5 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Organization+%26+Environment&rft.atitle=The+sociology+of+ecology%3A+ecological+organicism+versus+ecosystem+ecology+in+the+social+construction+of+ecological+science%2C+1926%E2%80%931935&rft.volume=21&rft.issue=3&rft.pages=311-352&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1177%2F1086026608321632&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A145482219%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=Foster&rft.aufirst=J.+B.&rft.au=Clark%2C+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fibcperu.org%2Fdoc%2Fisis%2F10408.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Allee32-255"><a href="#cite_ref-Allee32_255-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAllee1932" class="citation book cs1">Allee, W. C. (1932). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/animallifesocial00allerich">Animal Life and Social Growth</a>. Baltimore: The Williams & Wilkins Company and Associates.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Animal+Life+and+Social+Growth&rft.place=Baltimore&rft.pub=The+Williams+%26+Wilkins+Company+and+Associates&rft.date=1932&rft.aulast=Allee&rft.aufirst=W.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fanimallifesocial00allerich&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cook77-256"><a href="#cite_ref-Cook77_256-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCook1977" class="citation journal cs1">Cook, R. E. (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf">“Raymond Lindeman and the trophic-dynamic concept in ecology”</a> (PDF). Science. 198 (4312): 22–26. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1977Sci...198...22C">1977Sci...198...22C</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.198.4312.22">10.1126/science.198.4312.22</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17741875">17741875</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:30340899">30340899</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121005002320/http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 5 tháng 10 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Raymond+Lindeman+and+the+trophic-dynamic+concept+in+ecology&rft.volume=198&rft.issue=4312&rft.pages=22-26&rft.date=1977&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.198.4312.22&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A30340899%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F17741875&rft_id=info%3Abibcode%2F1977Sci...198...22C&rft.aulast=Cook&rft.aufirst=R.+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esf.edu%2Fefb%2Fschulz%2FSeminars%2FCook.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Odum68-257"><a href="#cite_ref-Odum68_257-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOdum1968" class="citation journal cs1">Odum, E. P. (1968). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Ficb%2F8.1.11">“Energy flow in ecosystems: A historical review”</a>. American Zoologist. 8 (1): 11–18. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Ficb%2F8.1.11">10.1093/icb/8.1.11</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3881528">3881528</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=American+Zoologist&rft.atitle=Energy+flow+in+ecosystems%3A+A+historical+review&rft.volume=8&rft.issue=1&rft.pages=11-18&rft.date=1968&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Ficb%2F8.1.11&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3881528%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Odum&rft.aufirst=E.+P.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1093%252Ficb%252F8.1.11&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ghilarov95-258">^ <a href="#cite_ref-Ghilarov95_258-0">a</a> <a href="#cite_ref-Ghilarov95_258-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGhilarov1995" class="citation journal cs1">Ghilarov, A. M. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1995-06_70_2/page/193">“Vernadsky's biosphere concept: an historical perspective”</a>. The Quarterly Review of Biology. 70 (2): 193–203. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F418982">10.1086/418982</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/3036242">3036242</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:85258634">85258634</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Quarterly+Review+of+Biology&rft.atitle=Vernadsky%27s+biosphere+concept%3A+an+historical+perspective&rft.volume=70&rft.issue=2&rft.pages=193-203&rft.date=1995&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A85258634%23id-name%3DS2CID&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F3036242%23id-name%3DJSTOR&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F418982&rft.aulast=Ghilarov&rft.aufirst=A.+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_quarterly-review-of-biology_1995-06_70_2%2Fpage%2F193&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Itô91-259"><a href="#cite_ref-Itô91_259-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFItô1991" class="citation journal cs1">Itô, Y. (1991). “Development of ecology in Japan, with special reference to the role of Kinji Imanishi”. Journal of Ecological Research. 6 (2): 139–155. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF02347158">10.1007/BF02347158</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:45293729">45293729</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Ecological+Research&rft.atitle=Development+of+ecology+in+Japan%2C+with+special+reference+to+the+role+of+Kinji+Imanishi&rft.volume=6&rft.issue=2&rft.pages=139-155&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF02347158&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A45293729%23id-name%3DS2CID&rft.aulast=It%C3%B4&rft.aufirst=Y.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Carson62-260"><a href="#cite_ref-Carson62_260-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCarson2002" class="citation book cs1">Carson, R. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/silentspring00cars_0">Silent Spring</a>. Houghton Mifflin Company. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/silentspring00cars_0/page/348">348</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-618-24906-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-618-24906-0"><bdi>0-618-24906-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Silent+Spring&rft.pages=348&rft.pub=Houghton+Mifflin+Company&rft.date=2002&rft.isbn=0-618-24906-0&rft.aulast=Carson&rft.aufirst=R.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsilentspring00cars_0&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Palamar08-261">^ <a href="#cite_ref-Palamar08_261-0">a</a> <a href="#cite_ref-Palamar08_261-1">b</a> <a href="#cite_ref-Palamar08_261-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPalamar2008" class="citation journal cs1">Palamar, C. R. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110726161950/http://www.humanecologyreview.org/pastissues/her151/palamar.pdf">“The justice of ecological restoration: Environmental history, health, ecology, and justice in the United States”</a> (PDF). Human Ecology Review. 15 (1): 82–94. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.humanecologyreview.org/pastissues/her151/palamar.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Human+Ecology+Review&rft.atitle=The+justice+of+ecological+restoration%3A+Environmental+history%2C+health%2C+ecology%2C+and+justice+in+the+United+States&rft.volume=15&rft.issue=1&rft.pages=82-94&rft.date=2008&rft.aulast=Palamar&rft.aufirst=C.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.humanecologyreview.org%2Fpastissues%2Fher151%2Fpalamar.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Krebs99-262"><a href="#cite_ref-Krebs99_262-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKrebsWilsonBradburySiriwardena1999" class="citation journal cs1">Krebs, J. R.; Wilson, J. D.; Bradbury, R. B.; Siriwardena, G. M. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130331100623/http://www.hillnet.com/silent_spring.pdf">“The second Silent Spring”</a> (PDF). Nature. 400 (6745): 611–612. <a href="/wiki/Bibcode_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="Bibcode (định danh)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999Natur.400..611K">1999Natur.400..611K</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F23127">10.1038/23127</a>. <a href="/wiki/S2CID_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="S2CID (định danh)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:9929695">9929695</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hillnet.com/silent_spring.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 31 tháng 3 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=The+second+Silent+Spring&rft.volume=400&rft.issue=6745&rft.pages=611-612&rft.date=1999&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A9929695%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F23127&rft_id=info%3Abibcode%2F1999Natur.400..611K&rft.aulast=Krebs&rft.aufirst=J.+R.&rft.au=Wilson%2C+J.+D.&rft.au=Bradbury%2C+R.+B.&rft.au=Siriwardena%2C+G.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hillnet.com%2Fsilent_spring.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm">Đọc thêm</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=45" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=45" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đọc thêm">sửa mã nguồn</a>]</div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTrung_Tạng" class="citation book cs1">Trung Tạng, Vũ. Cơ sở Sinh thái học. Hà Nội: <a href="/wiki/Nh%C3%A0_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam">Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=C%C6%A1+s%E1%BB%9F+Sinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+Gi%C3%A1o+d%E1%BB%A5c+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.aulast=Trung+T%E1%BA%A1ng&rft.aufirst=V%C5%A9&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài">Liên kết ngoài</h2>[<a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=46" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=46" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài">sửa mã nguồn</a>]</div> <table class="metadata notheme plainlinks mbox-small" style="padding:0.25em 0.5em 0.5em 0.75em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="padding-bottom:0.75em;border-bottom:1px solid #aaa;text-align:center;"><div style="clear:both;">Tìm hiểu thêm về Sinh thái học tại <a href="/wiki/Wikipedia:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan" title="Wikipedia:Dự án liên quan">các dự án liên quan</a></div> </td></tr> <tr> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wiktionary"><img alt="Tìm kiếm Wiktionary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/25px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/38px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/50px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a> </td> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="wikt:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh thái học">Từ điển</a> từ Wiktionary </td></tr> <tr> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Commons"><img alt="Tìm kiếm Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/28px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/37px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> </td> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="c:Special:Search/Sinh thái học">Tập tin phương tiện</a> từ Commons </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikinews"><img alt="Tìm kiếm Wikinews" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/25px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/38px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/50px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="n:Special:Search/Sinh thái học">Tin tức</a> từ Wikinews </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikiquote"><img alt="Tìm kiếm Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/21px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/32px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/42px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="q:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh thái học">Danh ngôn</a> từ Wikiquote </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikisource"><img alt="Tìm kiếm Wikisource" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/36px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/48px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="s:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh thái học">Văn kiện</a> từ Wikisource </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikibooks"><img alt="Tìm kiếm Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/25px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/38px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/50px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="b:Đặc biệt:Tìm kiếm/Sinh thái học">Tủ sách giáo khoa</a> từ Wikibooks </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Tìm kiếm Wikiversity"><img alt="Tìm kiếm Wikiversity" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/25px-Wikiversity-logo-en.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/38px-Wikiversity-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/50px-Wikiversity-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="900" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="extiw" title="v:Special:Search/Sinh thái học">Tài nguyên học tập</a> từ Wikiversity </td></tr> </tbody></table> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/ecology/">“Ecology”</a> [Sinh thái học] (bằng tiếng Anh). Bách khoa toàn thư triết học Stanford. 23 tháng 12 năm 2005. Truy cập ngày 17 tháng 4 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ecology&rft.pub=B%C3%A1ch+khoa+to%C3%A0n+th%C6%B0+tri%E1%BA%BFt+h%E1%BB%8Dc+Stanford&rft.date=2005-12-23&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fecology%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/scitable/knowledge/ecology-102/">“Ecology”</a> [Sinh thái học]. Knowledge Project [Dự án kiến thức] (bằng tiếng Anh). Nature. Truy cập ngày 17 tháng 4 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Knowledge+Project+%5BD%E1%BB%B1+%C3%A1n+ki%E1%BA%BFn+th%E1%BB%A9c%5D&rft.atitle=Ecology&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fscitable%2Fknowledge%2Fecology-102%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ASinh+th%C3%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q7150#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q7150#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7150#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX4576235">XX4576235</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119319304">cb119319304</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119319304">(data)</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4043207-5">4043207-5</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Th%E1%BB%A5y_S%C4%A9" title="Từ điển lịch sử Thụy Sĩ">HDS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/008428">008428</a></li> <li><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh99005735">sh99005735</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_qu%E1%BB%91c_gia_Latvia" title="Thư viện quốc gia Latvia">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000059127&P_CON_LNG=ENG">000059127</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10639171">10639171</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00570449">00570449</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph114418&CON_LNG=ENG">ph114418</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Sinh_thái_học:_Hệ_sinh_thái_mẫu:_Các_thành_phần_dinh_dưỡng" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_m%E1%BA%ABu" title="Bản mẫu:Hệ sinh thái mẫu"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_m%E1%BA%ABu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Hệ sinh thái mẫu (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_m%E1%BA%ABu&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Sinh_thái_học:_Hệ_sinh_thái_mẫu:_Các_thành_phần_dinh_dưỡng" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Sinh thái học</a>: Hệ sinh thái mẫu: Các thành phần dinh dưỡng</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Tổng quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Abiotic_component&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abiotic component (trang không tồn tại)">Abiotic component</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Abiotic_stress&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abiotic stress (trang không tồn tại)">Abiotic stress</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_sinh_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Tập tính sinh học">Tập tính</a></li> <li><a href="/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%C3%B3a" title="Chu trình sinh địa hóa">Chu trình sinh địa hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biomass_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biomass (ecology) (trang không tồn tại)">Biomass</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biotic_component&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biotic component (trang không tồn tại)">Biotic component</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biotic_stress&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biotic stress (trang không tồn tại)">Biotic stress</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Carrying_capacity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carrying capacity (trang không tồn tại)">Carrying capacity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Competition_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Competition (biology) (trang không tồn tại)">Competition</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học hệ sinh thái (trang không tồn tại)">Sinh thái học hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_h%C3%ACnh_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mô hình hệ sinh thái (trang không tồn tại)">Mô hình hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/Lo%C3%A0i_ch%E1%BB%A7_ch%E1%BB%91t" title="Loài chủ chốt">Loài chủ chốt</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_t%C3%ADnh_%C4%83n_%E1%BB%9F_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Tập tính ăn ở động vật">Tập tính ăn ở động vật</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metabolic_theory_of_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metabolic theory of ecology (trang không tồn tại)">Metabolic theory of ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%C4%83ng_su%E1%BA%A5t_(sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Năng suất (sinh thái học) (trang không tồn tại)">Năng suất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Resource_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Resource (biology) (trang không tồn tại)">Resource</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_s%E1%BA%A3n_xu%E1%BA%A5t_s%C6%A1_c%E1%BA%A5p" title="Sinh vật sản xuất sơ cấp">Sinh vật sản xuất</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%C3%B3a_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p" title="Hóa tổng hợp">Hóa tổng hợp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foundation_species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foundation species (trang không tồn tại)">Foundation species</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mixotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mixotroph (trang không tồn tại)">Mixotrophs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Myco-heterotrophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Myco-heterotrophy (trang không tồn tại)">Myco-heterotrophy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mycotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mycotroph (trang không tồn tại)">Mycotroph</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Organotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Organotroph (trang không tồn tại)">Organotrophs</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_h%C3%B3a_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật hóa dưỡng">Sinh vật hóa dưỡng</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_quang_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật quang dưỡng">Sinh vật quang dưỡng</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_quang_d%E1%BB%8B_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật quang dị dưỡng">Sinh vật quang dị dưỡng</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật tự dưỡng">Sinh vật tự dưỡng</a></li> <li><a href="/wiki/Quang_h%E1%BB%A3p" title="Quang hợp">Quang hợp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photosynthetic_efficiency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photosynthetic efficiency (trang không tồn tại)">Photosynthetic efficiency</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Primary_nutritional_groups&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primary nutritional groups (trang không tồn tại)">Primary nutritional groups</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Primary_production&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primary production (trang không tồn tại)">Primary production</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_ti%C3%AAu_th%E1%BB%A5" title="Sinh vật tiêu thụ">Sinh vật tiêu thụ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_th%E1%BB%8Bt_%C4%91%E1%BA%A7u_b%E1%BA%A3ng" title="Động vật ăn thịt đầu bảng">Động vật ăn thịt đầu bảng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bacterivore&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bacterivore (trang không tồn tại)">Bacterivore</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_th%E1%BB%8Bt" title="Động vật ăn thịt">Động vật ăn thịt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chemoorganotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemoorganotroph (trang không tồn tại)">Chemoorganotroph</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foraging&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foraging (trang không tồn tại)">Foraging</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Generalist_and_specialist_species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Generalist and specialist species (trang không tồn tại)">Generalist and specialist species</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intraguild_predation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intraguild predation (trang không tồn tại)">Intraguild predation</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_c%E1%BB%8F" title="Động vật ăn cỏ">Động vật ăn cỏ</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_d%E1%BB%8B_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Sinh vật dị dưỡng">Sinh vật dị dưỡng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heterotrophic_nutrition&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heterotrophic nutrition (trang không tồn tại)">Heterotrophic nutrition</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_c%C3%B4n_tr%C3%B9ng" title="Động vật ăn côn trùng">Động vật ăn côn trùng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mesopredator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mesopredator (trang không tồn tại)">Mesopredators</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mesopredator_release_hypothesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mesopredator release hypothesis (trang không tồn tại)">Mesopredator release hypothesis</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%83n_t%E1%BA%A1p" title="Động vật ăn tạp">Động vật ăn tạp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Optimal_foraging_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Optimal foraging theory (trang không tồn tại)">Optimal foraging theory</a></li> <li><a href="/wiki/S%C4%83n_m%E1%BB%93i" title="Săn mồi">Săn mồi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Prey_switching&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prey switching (trang không tồn tại)">Prey switching</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_ph%C3%A2n_h%E1%BB%A7y" class="mw-redirect" title="Sinh vật phân hủy">Sinh vật phân hủy</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chemoorganoheterotrophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemoorganoheterotrophy (trang không tồn tại)">Chemoorganoheterotrophy</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_h%E1%BB%A7y" title="Phân hủy">Phân hủy</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%82n_m%C3%B9n_b%C3%A3" title="Ăn mùn bã">Sinh vật ăn mùn bã</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Detritus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Detritus (trang không tồn tại)">Detritus</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt" title="Vi sinh vật">Vi sinh vật</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_khu%E1%BA%A9n" title="Cổ khuẩn">Cổ khuẩn</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_th%E1%BB%B1c_khu%E1%BA%A9n" class="mw-redirect" title="Thể thực khuẩn">Thể thực khuẩn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Environmental_microbiology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Environmental microbiology (trang không tồn tại)">Environmental microbiology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lithoautotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lithoautotroph (trang không tồn tại)">Lithoautotroph</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lithotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lithotroph (trang không tồn tại)">Lithotrophy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microbial_cooperation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microbial cooperation (trang không tồn tại)">Microbial cooperation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microbial_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microbial ecology (trang không tồn tại)">Microbial ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microbial_food_web&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microbial food web (trang không tồn tại)">Microbial food web</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microbial_intelligence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microbial intelligence (trang không tồn tại)">Microbial intelligence</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microbial_loop&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microbial loop (trang không tồn tại)">Microbial loop</a></li> <li><a href="/wiki/Microbial_mat" class="mw-redirect" title="Microbial mat">Microbial mat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microbial_metabolism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microbial metabolism (trang không tồn tại)">Microbial metabolism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phage_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phage ecology (trang không tồn tại)">Phage ecology</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Lưới thức ăn">Lưới thức ăn</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biomagnification&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biomagnification (trang không tồn tại)">Biomagnification</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_efficiency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological efficiency (trang không tồn tại)">Ecological efficiency</a></li> <li><a href="/wiki/Kim_t%E1%BB%B1_th%C3%A1p_sinh_th%C3%A1i" title="Kim tự tháp sinh thái">Kim tự tháp sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%B2ng_n%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_(sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc)" title="Dòng năng lượng (sinh thái học)">Dòng năng lượng</a></li> <li><a href="/wiki/Chu%E1%BB%97i_th%E1%BB%A9c_%C4%83n" title="Chuỗi thức ăn">Chuỗi thức ăn</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%ADc_dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Bậc dinh dưỡng">Bậc dinh dưỡng</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Lưới thức ăn điển hình</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%97_phun_l%E1%BA%A1nh" title="Lỗ phun lạnh">Lỗ phun lạnh</a></li> <li><a href="/wiki/Mi%E1%BB%87ng_phun_th%E1%BB%A7y_nhi%E1%BB%87t" title="Miệng phun thủy nhiệt">Miệng phun thủy nhiệt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intertidal_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intertidal ecology (trang không tồn tại)">Intertidal</a></li> <li><a href="/wiki/R%E1%BB%ABng_t%E1%BA%A3o_b%E1%BA%B9#Sinh_thái_học_dinh_dưỡng" title="Rừng tảo bẹ">Rừng tảo bẹ</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%93" title="Hệ sinh thái hồ">Hồ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=North_Pacific_Subtropical_Gyre&action=edit&redlink=1" class="new" title="North Pacific Subtropical Gyre (trang không tồn tại)">North Pacific Subtropical Gyre</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_s%C3%B4ng" title="Hệ sinh thái sông">Sông</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecology_of_the_San_Francisco_Estuary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecology of the San Francisco Estuary (trang không tồn tại)">San Francisco Estuary</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Soil_food_web&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soil food web (trang không tồn tại)">Soil</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tide_pool&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tide pool (trang không tồn tại)">Tide pool</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Quá trình</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ascendency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ascendency (trang không tồn tại)">Ascendency</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bioaccumulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bioaccumulation (trang không tồn tại)">Bioaccumulation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cascade_effect_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cascade effect (ecology) (trang không tồn tại)">Cascade effect</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Climax_community&action=edit&redlink=1" class="new" title="Climax community (trang không tồn tại)">Climax community</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Competitive_exclusion_principle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Competitive exclusion principle (trang không tồn tại)">Competitive exclusion principle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Consumer-resource_systems&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consumer-resource systems (trang không tồn tại)">Consumer-resource systems</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Copiotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Copiotroph (trang không tồn tại)">Copiotrophs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dominance_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dominance (ecology) (trang không tồn tại)">Dominance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_network&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological network (trang không tồn tại)">Ecological network</a></li> <li><a href="/wiki/Di%E1%BB%85n_th%E1%BA%BF_sinh_th%C3%A1i" title="Diễn thế sinh thái">Diễn thế sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_n%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Chất lượng năng lượng">Chất lượng năng lượng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Energy_Systems_Language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Energy Systems Language (trang không tồn tại)">Energy Systems Language</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=F-ratio&action=edit&redlink=1" class="new" title="F-ratio (trang không tồn tại)">f-ratio</a></li> <li><a href="/wiki/FCR" title="FCR">Hệ số chuyển đổi thức ăn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Feeding_frenzy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Feeding frenzy (trang không tồn tại)">Feeding frenzy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mesotrophic_soil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mesotrophic soil (trang không tồn tại)">Mesotrophic soil</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nutrient_cycle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nutrient cycle (trang không tồn tại)">Nutrient cycle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oligotroph&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oligotroph (trang không tồn tại)">Oligotroph</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Paradox_of_the_plankton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paradox of the plankton (trang không tồn tại)">Paradox of the plankton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trophic_cascade&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trophic cascade (trang không tồn tại)">Trophic cascade</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trophic_mutualism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trophic mutualism (trang không tồn tại)">Trophic mutualism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trophic_state_index&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trophic state index (trang không tồn tại)">Trophic state index</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Phòng ngự/Phản công</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/M%C3%A0u_s%E1%BA%AFc_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Màu sắc động vật">Màu sắc động vật</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_ch%E1%BA%BF_t%E1%BB%B1_v%E1%BB%87_c%E1%BB%A7a_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" class="mw-redirect" title="Cơ chế tự vệ của động vật">Cơ chế tự vệ của động vật</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%E1%BB%A5y_trang" title="Ngụy trang">Ngụy trang</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deimatic_behaviour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deimatic behaviour (trang không tồn tại)">Deimatic behaviour</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Herbivore_adaptations_to_plant_defense&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herbivore adaptations to plant defense (trang không tồn tại)">Herbivore adaptations to plant defense</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%AFt_ch%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Bắt chước">Bắt chước</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plant_defense_against_herbivory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plant defense against herbivory (trang không tồn tại)">Plant defense against herbivory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shoaling_and_schooling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shoaling and schooling (trang không tồn tại)">Predator avoidance in schooling fish</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Sinh_thái_học:_Hệ_sinh_thái_mẫu:_Các_thành_phần_khác" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_m%E1%BA%ABu" title="Bản mẫu:Hệ sinh thái mẫu"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_m%E1%BA%ABu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Hệ sinh thái mẫu (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_m%E1%BA%ABu&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Sinh_thái_học:_Hệ_sinh_thái_mẫu:_Các_thành_phần_khác" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Sinh thái học</a>: Hệ sinh thái mẫu: Các thành phần khác</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Sinh thái học quần thể">Sinh thái học quần thể</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Abundance_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abundance (ecology) (trang không tồn tại)">Abundance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Allee_effect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Allee effect (trang không tồn tại)">Allee effect</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Depensation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Depensation (trang không tồn tại)">Depensation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_yield&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological yield (trang không tồn tại)">Ecological yield</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Effective_population_size&action=edit&redlink=1" class="new" title="Effective population size (trang không tồn tại)">Effective population size</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intraspecific_competition&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intraspecific competition (trang không tồn tại)">Intraspecific competition</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0m_L%C3%B4git" class="mw-redirect" title="Hàm Lôgit">Hàm Lôgit</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4_h%C3%ACnh_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_Malthus" title="Mô hình phát triển Malthus">Mô hình phát triển Malthus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maximum_sustainable_yield&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maximum sustainable yield (trang không tồn tại)">Maximum sustainable yield</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Overpopulation_in_wild_animals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Overpopulation in wild animals (trang không tồn tại)">Overpopulation in wild animals</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Overexploitation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Overexploitation (trang không tồn tại)">Overexploitation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_cycle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population cycle (trang không tồn tại)">Population cycle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_dynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population dynamics (trang không tồn tại)">Population dynamics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_modeling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population modeling (trang không tồn tại)">Population modeling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_size&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population size (trang không tồn tại)">Population size</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_Lotka%E2%80%93Volterra" title="Phương trình Lotka–Volterra">Phương trình Lotka–Volterra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Recruitment_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Recruitment (biology) (trang không tồn tại)">Recruitment</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Resilience_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Resilience (ecology) (trang không tồn tại)">Resilience</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Small_population_size&action=edit&redlink=1" class="new" title="Small population size (trang không tồn tại)">Small population size</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_stability&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological stability (trang không tồn tại)">Stability</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Các loài</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đa dạng sinh học">Đa dạng sinh học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Density_dependence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Density dependence (trang không tồn tại)">Density-dependent inhibition</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_effects_of_biodiversity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological effects of biodiversity (trang không tồn tại)">Ecological effects of biodiversity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_extinction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological extinction (trang không tồn tại)">Ecological extinction</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_h%E1%BB%AFu" title="Đặc hữu">Các loài đặc hữu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Flagship_species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flagship species (trang không tồn tại)">Flagship species</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gradient_analysis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gradient analysis (trang không tồn tại)">Gradient analysis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Indicator_species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indicator species (trang không tồn tại)">Indicator species</a></li> <li><a href="/wiki/Lo%C3%A0i_du_nh%E1%BA%ADp" title="Loài du nhập">Loài du nhập</a></li> <li><a href="/wiki/Lo%C3%A0i_x%C3%A2m_l%E1%BA%A5n" title="Loài xâm lấn">Loài xâm lấn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Latitudinal_gradients_in_species_diversity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Latitudinal gradients in species diversity (trang không tồn tại)">Latitudinal gradients in species diversity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Minimum_viable_population&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minimum viable population (trang không tồn tại)">Minimum viable population</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unified_neutral_theory_of_biodiversity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unified neutral theory of biodiversity (trang không tồn tại)">Neutral theory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Occupancy%E2%80%93abundance_relationship&action=edit&redlink=1" class="new" title="Occupancy–abundance relationship (trang không tồn tại)">Occupancy–abundance relationship</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Population_viability_analysis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Population viability analysis (trang không tồn tại)">Population viability analysis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Priority_effect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Priority effect (trang không tồn tại)">Priority effect</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rapoport%27s_rule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rapoport's rule (trang không tồn tại)">Rapoport's rule</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Relative_abundance_distribution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Relative abundance distribution (trang không tồn tại)">Relative abundance distribution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Relative_species_abundance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Relative species abundance (trang không tồn tại)">Relative species abundance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Species_diversity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Species diversity (trang không tồn tại)">Species diversity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Species_homogeneity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Species homogeneity (trang không tồn tại)">Species homogeneity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Species_richness&action=edit&redlink=1" class="new" title="Species richness (trang không tồn tại)">Species richness</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_b%E1%BB%91_lo%C3%A0i" title="Phân bố loài">Phân bố loài</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Species-area_curve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Species-area curve (trang không tồn tại)">Species-area curve</a></li> <li><a href="/wiki/Lo%C3%A0i_b%E1%BA%A3o_tr%E1%BB%A3" title="Loài bảo trợ">Loài bảo trợ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Tác động giữa các loài</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Antibiosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antibiosis (trang không tồn tại)">Antibiosis</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_t%C3%A1c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tương tác sinh học">Tương tác sinh học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Commensalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Commensalism (trang không tồn tại)">Commensalism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Community_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Community ecology (trang không tồn tại)">Community ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_facilitation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological facilitation (trang không tồn tại)">Ecological facilitation</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A1nh_tranh_kh%C3%A1c_lo%C3%A0i" title="Cạnh tranh khác loài">Cạnh tranh khác loài</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mutualism_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mutualism (biology) (trang không tồn tại)">Mutualism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Storage_effect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Storage effect (trang không tồn tại)">Storage effect</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BD_sinh_tr%C3%B9ng" class="mw-redirect" title="Ký sinh trùng">Ký sinh</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_sinh" title="Cộng sinh">Cộng sinh</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc_kh%C3%B4ng_gian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh thái học không gian (trang không tồn tại)">Sinh thái học không gian</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">Địa lý sinh học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cross-boundary_subsidy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cross-boundary subsidy (trang không tồn tại)">Cross-boundary subsidy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecocline&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecocline (trang không tồn tại)">Ecocline</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecotone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecotone (trang không tồn tại)">Ecotone</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecotype&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecotype (trang không tồn tại)">Ecotype</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Disturbance_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Disturbance (ecology) (trang không tồn tại)">Disturbance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edge_effects&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edge effects (trang không tồn tại)">Edge effects</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Foster%27s_rule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foster's rule (trang không tồn tại)">Foster's rule</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Habitat_fragmentation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Habitat fragmentation (trang không tồn tại)">Habitat fragmentation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ideal_free_distribution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ideal free distribution (trang không tồn tại)">Ideal free distribution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intermediate_Disturbance_Hypothesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intermediate Disturbance Hypothesis (trang không tồn tại)">Intermediate Disturbance Hypothesis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Island_biogeography&action=edit&redlink=1" class="new" title="Island biogeography (trang không tồn tại)">Island biogeography</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Landscape_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Landscape ecology (trang không tồn tại)">Landscape ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Landscape_epidemiology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Landscape epidemiology (trang không tồn tại)">Landscape epidemiology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Landscape_limnology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Landscape limnology (trang không tồn tại)">Landscape limnology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metapopulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metapopulation (trang không tồn tại)">Metapopulation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Patch_dynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patch dynamics (trang không tồn tại)">Patch dynamics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=R/K_selection_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="R/K selection theory (trang không tồn tại)">r/K selection theory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Source%E2%80%93sink_dynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Source–sink dynamics (trang không tồn tại)">Source–sink dynamics</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em"><a href="/wiki/%E1%BB%94_sinh_th%C3%A1i" title="Ổ sinh thái">Ổ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E1%BB%94_sinh_th%C3%A1i" title="Ổ sinh thái">Ổ sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_trap&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological trap (trang không tồn tại)">Ecological trap</a></li> <li><a href="/wiki/K%E1%BB%B9_s%C6%B0_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" class="mw-redirect" title="Kỹ sư hệ sinh thái">Kỹ sư hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Environmental_niche_modelling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Environmental niche modelling (trang không tồn tại)">Environmental niche modelling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guild_(ecology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guild (ecology) (trang không tồn tại)">Guild</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_c%E1%BA%A3nh" title="Sinh cảnh">Sinh cảnh</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_c%E1%BA%A3nh_%C4%91%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Sinh cảnh đại dương">Sinh cảnh đại dương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Limiting_similarity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Limiting similarity (trang không tồn tại)">Limiting similarity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Niche_apportionment_models&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niche apportionment models (trang không tồn tại)">Niche apportionment models</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Niche_construction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niche construction (trang không tồn tại)">Niche construction</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Niche_differentiation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niche differentiation (trang không tồn tại)">Niche differentiation</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Các mạng lưới khác</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Assembly_rules&action=edit&redlink=1" class="new" title="Assembly rules (trang không tồn tại)">Assembly rules</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bateman%27s_principle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bateman's principle (trang không tồn tại)">Bateman's principle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bioluminescence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bioluminescence (trang không tồn tại)">Bioluminescence</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_collapse&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological collapse (trang không tồn tại)">Ecological collapse</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_debt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological debt (trang không tồn tại)">Ecological debt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_deficit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological deficit (trang không tồn tại)">Ecological deficit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_energetics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological energetics (trang không tồn tại)">Ecological energetics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_indicator&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological indicator (trang không tồn tại)">Ecological indicator</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_threshold&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological threshold (trang không tồn tại)">Ecological threshold</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecosystem_diversity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecosystem diversity (trang không tồn tại)">Ecosystem diversity</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99t_sinh" title="Nguyên lý đột sinh">Nguyên lý đột sinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Extinction_debt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Extinction debt (trang không tồn tại)">Extinction debt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kleiber%27s_law&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kleiber's law (trang không tồn tại)">Kleiber's law</a></li> <li><a href="/wiki/Quy_lu%E1%BA%ADt_c%E1%BB%B1c_ti%E1%BB%83u_c%E1%BB%A7a_Liebig" title="Quy luật cực tiểu của Liebig">Quy luật cực tiểu của Liebig</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marginal_value_theorem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marginal value theorem (trang không tồn tại)">Marginal value theorem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thorson%27s_rule&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thorson's rule (trang không tồn tại)">Thorson's rule</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xerosere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xerosere (trang không tồn tại)">Xerosere</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:9.5em">Khác</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Allometry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Allometry (trang không tồn tại)">Allometry</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alternative_stable_state&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alternative stable state (trang không tồn tại)">Alternative stable state</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_sinh_th%C3%A1i" title="Cân bằng sinh thái">Cân bằng sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biological_data_visualization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biological data visualization (trang không tồn tại)">Biological data visualization</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Constructal_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constructal theory (trang không tồn tại)">Constructal theory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cline_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cline (biology) (trang không tồn tại)">Ecocline</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_economics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological economics (trang không tồn tại)">Ecological economics</a></li> <li><a href="/wiki/D%E1%BA%A5u_ch%C3%A2n_sinh_th%C3%A1i" title="Dấu chân sinh thái">Dấu chân sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_forecasting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological forecasting (trang không tồn tại)">Ecological forecasting</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_humanities&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological humanities (trang không tồn tại)">Ecological humanities</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecological_stoichiometry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecological stoichiometry (trang không tồn tại)">Ecological stoichiometry</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecopath&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecopath (trang không tồn tại)">Ecopath</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ecosystem_based_fisheries&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ecosystem based fisheries (trang không tồn tại)">Ecosystem based fisheries</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Endolith&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endolith (trang không tồn tại)">Endolith</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Evolutionary_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolutionary ecology (trang không tồn tại)">Evolutionary ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Functional_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Functional ecology (trang không tồn tại)">Functional ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Industrial_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Industrial ecology (trang không tồn tại)">Industrial ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Macroecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Macroecology (trang không tồn tại)">Macroecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microecosystem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microecosystem (trang không tồn tại)">Microecosystem</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Môi trường tự nhiên">Môi trường tự nhiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Regime_shift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regime shift (trang không tồn tại)">Regime shift</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Systems_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Systems ecology (trang không tồn tại)">Systems ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Urban_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urban ecology (trang không tồn tại)">Urban ecology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theoretical_ecology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theoretical ecology (trang không tồn tại)">Theoretical ecology</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Khoa_học_môi_trường" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Bản mẫu:Khoa học môi trường"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Khoa học môi trường (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Khoa_học_môi_trường" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Khoa học môi trường">Khoa học môi trường</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Lĩnh vực chính</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n" title="Khoa học khí quyển">Khoa học khí quyển</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khoa học Trái Đất">Khoa học Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khoa_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%91%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khoa học môi trường đất (trang không tồn tại)">Khoa học môi trường đất</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_v%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Thủy văn học">Thủy văn học</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Lĩnh vực liên quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh học">Sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Hóa học">Hóa học</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Thiết kế môi trường">Thiết kế môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Kinh tế học môi trường">Kinh tế học môi trường</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1o_%C4%91%E1%BB%A9c_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạo đức môi trường (trang không tồn tại)">Đạo đức môi trường</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử môi trường (trang không tồn tại)">Lịch sử môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Luật môi trường">Luật môi trường</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính trị môi trường (trang không tồn tại)">Chính trị môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_h%E1%BB%8Dc_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Xã hội học môi trường">Xã hội học môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/Nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Nghiên cứu môi trường">Nghiên cứu môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%99ng_c%E1%BB%A7a_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%BFn_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Tác động của con người đến môi trường">Tác động của con người đến môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Vật lý học">Vật lý học</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%94_nhi%E1%BB%85m_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Ô nhiễm môi trường">Ô nhiễm môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%81n_v%E1%BB%AFng" title="Bền vững">Bền vững</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_ch%E1%BA%A5t_th%E1%BA%A3i" title="Quản lý chất thải">Quản lý chất thải</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Công nghệ môi trường">Công nghệ môi trường</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%A1i_ch%E1%BA%BF" title="Tái chế">Tái chế</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_h%E1%BB%93i_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Phục hồi môi trường">Phục hồi môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/X%E1%BB%AD_l%C3%BD_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_th%E1%BA%A3i" title="Xử lý nước thải">Xử lý nước thải</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Dc_s%E1%BA%A1ch_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Lọc sạch nước">Lọc sạch nước</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_ch%E1%BA%A5t_th%E1%BA%A3i" title="Quản lý chất thải">Quản lý chất thải</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n_n%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Bảo tồn năng lượng">Bảo tồn năng lượng</a></li> <li><a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%C3%A1i_t%E1%BA%A1o" title="Năng lượng tái tạo">Năng lượng tái tạo</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">Sinh học bảo tồn</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n_thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Bảo tồn thiên nhiên">Bảo tồn thiên nhiên</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Trái_Đất" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#5aff57;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Bản mẫu:Trái Đất"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Trái Đất (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Trái_Đất" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Lục địa">Lục địa</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Phi" title="Châu Phi">Châu Phi</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Nam_C%E1%BB%B1c" title="Châu Nam Cực">Châu Nam Cực</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81" title="Châu Á">Châu Á</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C3%9Ac" title="Lục địa Úc">Lục địa Úc</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">Châu Âu</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_M%E1%BB%B9" title="Bắc Mỹ">Bắc Mỹ</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_M%E1%BB%B9" title="Nam Mỹ">Nam Mỹ</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="11" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Earth_Eastern_Hemisphere.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Earth_Eastern_Hemisphere.jpg/280px-Earth_Eastern_Hemisphere.jpg" decoding="async" width="280" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Earth_Eastern_Hemisphere.jpg/420px-Earth_Eastern_Hemisphere.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Earth_Eastern_Hemisphere.jpg/560px-Earth_Eastern_Hemisphere.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="2048" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sun_poster-vi.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Sun_poster-vi.svg/280px-Sun_poster-vi.svg.png" decoding="async" width="280" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Sun_poster-vi.svg/420px-Sun_poster-vi.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Sun_poster-vi.svg/560px-Sun_poster-vi.svg.png 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2000" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại dương">Đại dương</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_B%C4%83ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bắc Băng Dương">Bắc Băng Dương</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2y_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại Tây Dương">Đại Tây Dương</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Ấn Độ Dương">Ấn Độ Dương</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Thái Bình Dương">Thái Bình Dương</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_%C4%90%E1%BA%A1i_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Nam Đại Dương">Nam Đại Dương</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Địa chất học">Địa chất</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD" title="Địa lý">địa lý</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Tu%E1%BB%95i_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tuổi của Trái Đất">Tuổi Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Địa chất học">Địa chất học</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khoa học Trái Đất">Khoa học Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/X%C3%B3i_m%C3%B2n" title="Xói mòn">Xói mòn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Extremes_on_Earth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Extremes on Earth (trang không tồn tại)">Extremes on Earth</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_lai_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tương lai của Trái Đất">Tương lai Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử địa chất Trái Đất">Lịch sử địa chất Trái Đất</a> (<a href="/wiki/Ni%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t" title="Niên đại địa chất">thang đo thời gian</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Geologic_record&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geologic record (trang không tồn tại)">Geologic record</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Dng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trọng trường Trái Đất">Trọng trường Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử Trái Đất">Lịch sử Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Từ trường Trái Đất">Từ trường</a></li> <li><a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_t%E1%BA%A1o_m%E1%BA%A3ng" title="Kiến tạo mảng">Kiến tạo mảng</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Cấu trúc Trái Đất">Cấu trúc Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BA%A5t" title="Động đất">Động đất</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_v%E1%BA%ADt_l%C3%BD" title="Địa vật lý">Địa vật lý</a></li> <li><a href="/wiki/B%C6%B0%E1%BB%9Bu_x%C3%ADch_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Bướu xích đạo">Bướu xích đạo</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A2u_l%E1%BB%A5c" title="Châu lục">Châu lục</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_c%C3%A1c_h%C3%A0nh_tinh_%C4%91%C3%A1_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa lý các hành tinh đá Hệ Mặt Trời (trang không tồn tại)">Địa lý các hành tinh đá Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Bnh_l%C3%BD_Clairaut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Định lý Clairaut (trang không tồn tại)">Định lý Clairaut</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Lục địa">Lục địa</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">Múi giờ</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_%C4%91i%E1%BB%83m_c%E1%BB%B1c_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Danh sách điểm cực trị của Trái Đất">Những cực trị trên Trái Đất</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khí quyển Trái Đất">Khí quyển</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khí quyển Trái Đất">Khí quyển Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Khí hậu">Khí hậu</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A4m_l%C3%AAn_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u" class="mw-redirect" title="Ấm lên toàn cầu">Ấm lên toàn cầu</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_ti%E1%BA%BFt" title="Thời tiết">Thời tiết</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Môi trường tự nhiên">Môi trường</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Khu_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Khu sinh học">Khu sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">Sinh quyển</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%99ng_c%E1%BB%A7a_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%BFn_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Tác động của con người đến môi trường">Ảnh hưởng do con người lên môi trường</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Lịch sử tiến hóa sự sống">Lịch sử tiến hóa sự sống</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Tự nhiên">Tự nhiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A1nh_gi%C3%A1_h%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i_thi%C3%AAn_ni%C3%AAn_k%E1%BB%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đánh giá hệ sinh thái thiên niên kỷ (trang không tồn tại)">Đánh giá hệ sinh thái thiên niên kỷ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tri%E1%BA%BFt_l%C3%BD_Gaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Triết lý Gaia (trang không tồn tại)">Triết lý Gaia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_h%E1%BB%8Dc" title="Bản đồ học">Bản đồ</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_k%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_s%E1%BB%91&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản đồ kỹ thuật số (trang không tồn tại)">Bản đồ kỹ thuật số</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%ACnh_%E1%BA%A3nh_v%E1%BB%87_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hình ảnh vệ tinh (trang không tồn tại)">Hình ảnh vệ tinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_c%E1%BA%A7u_%E1%BA%A3o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa cầu ảo (trang không tồn tại)">Địa cầu ảo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản đồ thế giới (trang không tồn tại)">Bản đồ thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%85n_th%C3%A1m" title="Viễn thám">Viễn thám</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD" title="Lịch sử">Lịch sử</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_Gaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giả thuyết Gaia (trang không tồn tại)">Giả thuyết Gaia</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời">Lịch sử Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử Trái Đất">Lịch sử Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử địa chất Trái Đất">Lịch sử địa chất Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Lịch sử tiến hóa sự sống">Tiến hóa sự sống</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Dòng thời gian lịch sử tiến hóa của sự sống">Lịch trình tiến hóa sự sống</a></li> <li><a href="/wiki/Ni%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t" title="Niên đại địa chất">Niên đại địa chất</a></li> <li><a href="/wiki/Tu%E1%BB%95i_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tuổi của Trái Đất">Tuổi Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_lai_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tương lai của Trái Đất">Tương lai Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%8Bch_l%C3%BD_M%E1%BA%B7t_tr%E1%BB%9Di_tr%E1%BA%BB_m%E1%BB%9D_nh%E1%BA%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghịch lý Mặt trời trẻ mờ nhạt (trang không tồn tại)">Nghịch lý Mặt trời trẻ mờ nhạt</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a" title="Văn hóa">Văn hóa</a>, <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt" title="Nghệ thuật">nghệ thuật</a> và <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Xã hội">xã hội</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_c%C3%B3_ch%E1%BB%A7_quy%E1%BB%81n" title="Danh sách quốc gia có chủ quyền">Danh sách quốc gia có chủ quyền</a> <ul><li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_th%E1%BB%95_ph%E1%BB%A5_thu%E1%BB%99c" title="Danh sách lãnh thổ phụ thuộc">lãnh thổ phụ thuộc</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_trong_v%C4%83n_h%C3%B3a" title="Trái Đất trong văn hóa">Trái Đất trong văn hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C3%A0y_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Ngày Trái Đất">Ngày Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Kinh tế thế giới">Kinh tế thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t#Tên_gọi" title="Trái Đất">Tên gọi</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Lịch sử thế giới">Lịch sử thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">Múi giờ</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Thế giới">Thế giới</a></li> <li><a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Luật quốc tế">Luật quốc tế</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt_phong_c%E1%BA%A3nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghệ thuật phong cảnh (trang không tồn tại)">Nghệ thuật phong cảnh</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_ph%E1%BA%B3ng" title="Trái Đất phẳng">Trái Đất phẳng</a> và <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_r%E1%BB%97ng" title="Trái Đất rỗng">Trái Đất rỗng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_trong_vi%E1%BB%85n_t%C6%B0%E1%BB%9Fng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trái Đất trong viễn tưởng (trang không tồn tại)">Trái Đất trong viễn tưởng</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/T%C3%A2m_linh" title="Tâm linh">Tâm linh</a>, <a href="/wiki/M%E1%BB%A5c_%C4%91%C3%ADch_lu%E1%BA%ADn" title="Mục đích luận">mục đích luận</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=B%C3%AD_%E1%BA%A9n_s%C3%A1ng_t%E1%BA%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bí ẩn sáng tạo (trang không tồn tại)">Bí ẩn sáng tạo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Gaia_New_Age&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Gaia New Age (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Gaia New Age</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_s%C3%A1ng_th%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa sáng thế (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa sáng thế</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_c%E1%BA%A5p_b%E1%BA%ADc_th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hệ thống cấp bậc thần thánh (trang không tồn tại)">Thần ngôn hành tinh (thuyết thần trí)</a></li> <li><a href="/wiki/Gaia_(th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i)" title="Gaia (thần thoại)">Gaia (Hy Lạp cổ đại)</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BA%B9_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Mẹ Trái Đất">Mẹ Trái Đất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tellus_Mater&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tellus Mater (trang không tồn tại)">Tellus Mater (La Mã cổ đại)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_h%C3%A0nh_tinh" title="Khoa học hành tinh">Khoa học hành tinh</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_%C4%91%E1%BB%99ng_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t_quanh_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời">Quỹ đạo Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_v%C3%A0_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Sự hình thành và tiến hóa của Hệ Mặt Trời">Sự tiến hóa của Hệ Mặt Trời</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Geology_of_solar_terrestrial_planets&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geology of solar terrestrial planets (trang không tồn tại)">Geology of solar terrestrial planets</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%8B_tr%C3%AD_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Vị trí của Trái Đất">Vị trí trong Vũ Trụ</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_Tr%C4%83ng" title="Mặt Trăng">Mặt Trăng</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Hệ Mặt Trời">Hệ Mặt Trời</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#5aff57;"><center>Khác</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Hoàng đạo">Hoàng đạo</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh_%C4%91%C3%B4i" title="Hành tinh đôi">Hành tinh đôi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%A2y_Kordylewski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mây Kordylewski (trang không tồn tại)">Mây Kordylewski</a></li> <li><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/Terra" class="extiw" title="wikt:Terra">Terra</a></li> <li><a href="/wiki/Theia_(h%C3%A0nh_tinh)" title="Theia (hành tinh)">Theia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="background-color:#c7f7c7;"><div> <ul><li><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /> <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Thể loại:Trái Đất">Thể loại</a></li> <li><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/16px-Symbol_question.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/23px-Symbol_question.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/31px-Symbol_question.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /> <a href="/w/index.php?title=Outline_of_Earth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of Earth (trang không tồn tại)">Outline of Earth</a></li> <li><img alt="Cổng thông tin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Cổng thông tin:Trái Đất">Cổng thông tin Trái Đất</a></li> <li><img alt="Cổng thông tin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Cổng thông tin:Hệ Mặt Trời">Cổng thông tin Hệ Mặt Trời</a></li> <li><img alt="Trang Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Earth" class="extiw" title="commons:Category:Earth">Hình ảnh</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_ch%E1%BB%A7_%C4%91%E1%BB%81_li%C3%AAn_quan_%C4%91%E1%BA%BFn_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Bản mẫu:Các chủ đề liên quan đến Mặt Trời">Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Th%E1%BB%A7y" title="Bản mẫu:Sao Thủy">Sao Thủy</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Kim" title="Bản mẫu:Sao Kim">Sao Kim</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Bản mẫu:Trái Đất">Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Bản mẫu:Sao Hỏa">Sao Hỏa</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_M%E1%BB%99c" title="Bản mẫu:Sao Mộc">Sao Mộc</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Th%E1%BB%95" title="Bản mẫu:Sao Thổ">Sao Thổ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_Thi%C3%AAn_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Bản mẫu:Sao Thiên Vương">Thiên Vương</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Sao_H%E1%BA%A3i_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Bản mẫu:Sao Hải Vương">Hải Vương</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Phân_ngành_sinh_học" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Bản mẫu:Phân ngành sinh học"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Thảo luận Bản mẫu:Phân ngành sinh học"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Phân_ngành_sinh_học" style="font-size:114%;margin:0 4em">Phân ngành <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh học">sinh học</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Địa chất sinh học (trang không tồn tại)">Địa chất sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">Địa lý sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Bệnh lý học">Bệnh lý học</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">Cổ sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Công nghệ sinh học">Công nghệ sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc" title="Di truyền học">Di truyền học</a> (<a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_bi%E1%BB%83u_sinh" title="Di truyền học biểu sinh">Di truyền học biểu sinh</a>, <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Di truyền học tế bào">Di truyền học tế bào</a>. <a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_sinh_th%C3%A1i" title="Di truyền học sinh thái">Di truyền học sinh thái</a>)</li> <li><a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_t%E1%BB%85_h%E1%BB%8Dc" title="Dịch tễ học">Dịch tễ học</a></li> <li><a href="/wiki/Dinh_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Dinh dưỡng">Dinh dưỡng</a></li> <li><a href="/wiki/D%C6%B0%E1%BB%A3c_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Dược lý học">Dược lý học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Độc chất học">Độc chất học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Động vật học">Động vật học</a> (<a href="/wiki/B%C3%B2_s%C3%A1t-l%C6%B0%E1%BB%A1ng_c%C6%B0_h%E1%BB%8Dc" title="Bò sát-lưỡng cư học">Bò sát-lưỡng cư học</a>)</li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_gen_h%E1%BB%8Dc" title="Hệ gen học">Hệ gen học</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_h%C3%B3a_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Hệ thống hóa (sinh học)">Hệ thống sinh học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87n_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiện sinh vật học (trang không tồn tại)">Hiện sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%B3a_sinh" title="Hóa sinh">Hóa sinh</a></li> <li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BA%A7n_kinh" title="Khoa học thần kinh">Khoa học thần kinh</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BD_sinh_tr%C3%B9ng_h%E1%BB%8Dc" title="Ký sinh trùng học">Ký sinh trùng học</a></li> <li><a href="/wiki/K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Kỹ thuật sinh học">Kỹ thuật sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lịch sử sinh học">Lịch sử sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Lý sinh học">Lý sinh học</a> (<a href="/wiki/C%C6%A1_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cơ sinh học">Cơ sinh học</a>)</li> <li><a href="/wiki/Mi%E1%BB%85n_d%E1%BB%8Bch_h%E1%BB%8Dc" title="Miễn dịch học">Miễn dịch học</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4_h%E1%BB%8Dc" title="Mô học">Mô học</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BA%A5m_h%E1%BB%8Dc" title="Nấm học">Nấm học</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%B4i_thai_h%E1%BB%8Dc" title="Phôi thai học">Phôi thai học</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%C3%A1i_thai_h%E1%BB%8Dc" title="Quái thai học">Quái thai học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_%C4%91%E1%BB%8Ba_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh địa học (trang không tồn tại)">Sinh địa học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n" title="Sinh học bảo tồn">Sinh học bảo tồn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_b%C4%83ng_quy%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học băng quyển (trang không tồn tại)">Sinh học băng quyển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_bi%E1%BB%83n" title="Sinh học biển">Sinh học biển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_c%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc" title="Sinh học cấu trúc">Sinh học cấu trúc</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng" title="Sinh học hệ thống">Sinh học hệ thống</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học hóa học (trang không tồn tại)">Sinh học hóa học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_kh%C3%B4ng_kh%C3%AD" title="Sinh học không khí">Sinh học không khí</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%E1%BB%AD" title="Sinh học lượng tử">Sinh học lượng tử</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_ngo%E1%BA%A1i_vi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học ngoại vi (trang không tồn tại)">Sinh học ngoại vi</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Sinh học người">Sinh học người</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_ng%E1%BB%8Dt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học nước ngọt (trang không tồn tại)">Sinh học nước ngọt</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Sinh học phát triển">Sinh học phát triển</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD" title="Sinh học phân tử">Sinh học phân tử</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Sinh học tế bào">Sinh học tế bào</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BB%9Di_gian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học thời gian (trang không tồn tại)">Sinh học thời gian</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh học tiến hóa">Sinh học tiến hóa</a> (<a href="/wiki/C%E1%BB%99i_ngu%E1%BB%93n_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Cội nguồn sự sống">Cội nguồn sự sống</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Phát sinh chủng loại học">Phát sinh chủng loại học</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại sinh học</a>)</li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%C3%ADnh_to%C3%A1n" title="Sinh học tính toán">Sinh học tính toán</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p" title="Sinh học tổng hợp">Sinh học tổng hợp</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Sinh học vũ trụ">Sinh học vũ trụ</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Sinh học xã hội">Sinh học xã hội</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh lý học">Sinh lý học</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BA%A3o_h%E1%BB%8Dc" title="Tảo học">Tảo học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%91ng_k%C3%AA_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thống kê sinh học (trang không tồn tại)">Thống kê sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Thực vật học">Thực vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Tin_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tin sinh học">Tin sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/To%C3%A1n_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Toán sinh học">Toán sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Vi_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Vi sinh vật học">Vi sinh vật học</a> (<a href="/w/index.php?title=Vi_sinh_h%E1%BB%8Dc_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vi sinh học tế bào (trang không tồn tại)">Vi sinh học tế bào</a>)</li> <li><a href="/wiki/Virus_h%E1%BB%8Dc" title="Virus học">Virus học</a> (<a href="/w/index.php?title=V%E1%BA%ADt_l%C3%BD_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vật lý virus (trang không tồn tại)">Vật lý virus</a>)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_thành_phần_tự_nhiên" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_th%C3%A0nh_ph%E1%BA%A7n_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Bản mẫu:Các thành phần tự nhiên"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_th%C3%A0nh_ph%E1%BA%A7n_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Các thành phần tự nhiên (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_th%C3%A0nh_ph%E1%BA%A7n_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_thành_phần_tự_nhiên" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các thành phần <a href="/wiki/T%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Tự nhiên">tự nhiên</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Vũ trụ">Vũ trụ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_gian" title="Không gian">Không gian</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_gian" title="Thời gian">Thời gian</a></li> <li><a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Năng lượng">Năng lượng</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_ch%E1%BA%A5t" title="Vật chất">Vật chất</a> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BA%A1t_(v%E1%BA%ADt_l%C3%BD)" title="Hạt (vật lý)">các hạt</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%91_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Nguyên tố hóa học">các nguyên tố hóa học</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/To%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc#Sự_thay_đổi" title="Toán học">Sự thay đổi</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:NASA-HS201427a-HubbleUltraDeepField2014-20140603.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/NASA-HS201427a-HubbleUltraDeepField2014-20140603.jpg/100px-NASA-HS201427a-HubbleUltraDeepField2014-20140603.jpg" decoding="async" width="100" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/NASA-HS201427a-HubbleUltraDeepField2014-20140603.jpg/150px-NASA-HS201427a-HubbleUltraDeepField2014-20140603.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/NASA-HS201427a-HubbleUltraDeepField2014-20140603.jpg/200px-NASA-HS201427a-HubbleUltraDeepField2014-20140603.jpg 2x" data-file-width="2300" data-file-height="2100" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:The_Blue_Marble.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/The_Blue_Marble.jpg/100px-The_Blue_Marble.jpg" decoding="async" width="100" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/The_Blue_Marble.jpg/150px-The_Blue_Marble.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/The_Blue_Marble.jpg/200px-The_Blue_Marble.jpg 2x" data-file-width="2320" data-file-height="2407" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Global_tropical_cyclone_tracks-edit2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Global_tropical_cyclone_tracks-edit2.jpg/100px-Global_tropical_cyclone_tracks-edit2.jpg" decoding="async" width="100" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Global_tropical_cyclone_tracks-edit2.jpg/150px-Global_tropical_cyclone_tracks-edit2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Global_tropical_cyclone_tracks-edit2.jpg/200px-Global_tropical_cyclone_tracks-edit2.jpg 2x" data-file-width="8000" data-file-height="4000" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:M%C6%B0%E1%BB%9Dng_Thanh_Valley.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/M%C6%B0%E1%BB%9Dng_Thanh_Valley.jpg/100px-M%C6%B0%E1%BB%9Dng_Thanh_Valley.jpg" decoding="async" width="100" height="62" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/M%C6%B0%E1%BB%9Dng_Thanh_Valley.jpg/150px-M%C6%B0%E1%BB%9Dng_Thanh_Valley.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/M%C6%B0%E1%BB%9Dng_Thanh_Valley.jpg/200px-M%C6%B0%E1%BB%9Dng_Thanh_Valley.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="1868" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Eukaryota_diversity_1.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Eukaryota_diversity_1.JPG/100px-Eukaryota_diversity_1.JPG" decoding="async" width="100" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Eukaryota_diversity_1.JPG/150px-Eukaryota_diversity_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Eukaryota_diversity_1.JPG/200px-Eukaryota_diversity_1.JPG 2x" data-file-width="5271" data-file-height="7021" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khoa học Trái Đất">Khoa học Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử Trái Đất">Lịch sử</a> (<a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Lịch sử địa chất Trái Đất">địa chất</a>)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A5u_tr%C3%BAc_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Cấu trúc Trái Đất">Cấu trúc Trái Đất</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc" title="Địa chất học">Địa chất học</a></li> <li><a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_t%E1%BA%A1o_m%E1%BA%A3ng" title="Kiến tạo mảng">Kiến tạo mảng</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại dương">Đại dương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3_thuy%E1%BA%BFt_Gaia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giả thuyết Gaia (trang không tồn tại)">Giả thuyết Gaia</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%C6%A1ng_lai_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tương lai của Trái Đất">Tương lai của Trái Đất</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_ti%E1%BA%BFt" title="Thời tiết">Thời tiết</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kh%C3%AD_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_h%E1%BB%8Dc" title="Khí tượng học">Khí tượng học</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%C3%AD_quy%E1%BB%83n_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Khí quyển Trái Đất">Khí quyển (Trái Đất)</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu" title="Khí hậu">Khí hậu</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A2y" title="Mây">Mây</a></li> <li><a href="/wiki/M%C6%B0a" title="Mưa">Mưa</a></li> <li><a href="/wiki/Tuy%E1%BA%BFt" title="Tuyết">Tuyết</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%81nh_s%C3%A1ng_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Ánh sáng Mặt Trời">Ánh sáng Mặt Trời</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_tri%E1%BB%81u" title="Thủy triều">Thủy triều</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%C3%B3" title="Gió">Gió</a> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%91c_xo%C3%A1y" class="mw-redirect" title="Lốc xoáy">lốc xoáy</a></li> <li><a href="/wiki/Xo%C3%A1y_thu%E1%BA%ADn_nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Xoáy thuận nhiệt đới">xoáy thuận nhiệt đới</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1_M%E1%BA%B7t_Tr%E1%BB%9Di" title="Bức xạ Mặt Trời">Bức xạ Mặt Trời</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/M%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Môi trường tự nhiên">Môi trường tự nhiên</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Sinh thái học</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_sinh_th%C3%A1i" title="Hệ sinh thái">Hệ sinh thái</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_(v%E1%BA%ADt_l%C3%BD)" title="Trường (vật lý)">Trường</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_x%E1%BA%A1" title="Bức xạ">Bức xạ</a></li> <li><a href="/wiki/V%C3%B9ng_hoang_d%C3%A3" title="Vùng hoang dã">Vùng hoang dã</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%A1y_r%E1%BB%ABng" title="Cháy rừng">Cháy rừng</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Sự sống">Sự sống</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_phi_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phát sinh phi sinh học">Nguồn gốc (phát sinh phi sinh học)</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Lịch sử tiến hóa của sự sống">Lịch sử tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_quy%E1%BB%83n" title="Sinh quyển">Sinh quyển</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Tổ chức sinh học">Tổ chức sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh học">Sinh học</a> (<a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Sinh học vũ trụ">sinh học vũ trụ</a>)</li> <li><a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đa dạng sinh học">Đa dạng sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt" title="Sinh vật">Sinh vật</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nh%C3%A2n_th%E1%BB%B1c" title="Sinh vật nhân thực">Sinh vật nhân thực</a> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Hệ thực vật">hệ thực vật</a> <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật">thực vật</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Hệ động vật">hệ động vật</a> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">động vật</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BA%A5m" title="Nấm">nấm</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nguy%C3%AAn_sinh" title="Sinh vật nguyên sinh">sinh vật nguyên sinh</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nh%C3%A2n_s%C6%A1" title="Sinh vật nhân sơ">sinh vật nhân sơ</a> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_khu%E1%BA%A9n" title="Cổ khuẩn">cổ khuẩn</a></li> <li><a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Virus" title="Virus">Virus</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /> <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:T%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Thể loại:Tự nhiên">Thể loại</a></li> <li><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/16px-Symbol_question.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/23px-Symbol_question.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Symbol_question.svg/31px-Symbol_question.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Cổng thông tin:Thiên nhiên">Thiên nhiên</a></li> <li><img alt="Trang Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nature" class="extiw" title="commons:Category:Nature">Hình ảnh</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <table class="noprint plainlinks" width="100%" cellspacing="2" cellpadding="2" style="margin-top: 3px; background: #F9F9F9; border: 1px solid #A9A9A9;"> <tbody><tr> <td valign="middle" style="padding: 8px"><img alt="Bài viết tốt" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Symbol_star_2ca02c.svg/60px-Symbol_star_2ca02c.svg.png" decoding="async" width="60" height="62" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Symbol_star_2ca02c.svg/90px-Symbol_star_2ca02c.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Symbol_star_2ca02c.svg/120px-Symbol_star_2ca02c.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /> </td> <td valign="middle" style="text-align: center; padding-right: 76px">"Sinh thái học" là một <a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%91t" title="Wikipedia:Bài viết tốt">bài viết tốt</a> của Wikipedia tiếng Việt. Mời bạn xem <a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&oldid=69835331">phiên bản đã được bình chọn</a> vào ngày 2 tháng 4 năm 2023 và so sánh <a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&oldid=69835331&diff=cur">sự khác biệt</a> với phiên bản hiện tại. </td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_thái_học&oldid=71936402">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_thái_học&oldid=71936402</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Sinh thái học">Sinh thái học</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nguy%C3%AAn_l%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99t_sinh" title="Thể loại:Nguyên lý đột sinh">Nguyên lý đột sinh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Thuật ngữ sinh thái học">Thuật ngữ sinh thái học</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_thi%E1%BA%BFu_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Thể loại:Lỗi CS1: thiếu tạp chí">Lỗi CS1: thiếu tạp chí</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c_(de)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Đức (de)">Nguồn CS1 tiếng Đức (de)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Anh">Bài viết có văn bản tiếng Anh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Hy Lạp">Bài viết có văn bản tiếng Hy Lạp</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Đức">Bài viết có văn bản tiếng Đức</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Thể loại:Bản mẫu cổng thông tin có liên kết đỏ đến cổng thông tin">Bản mẫu cổng thông tin có liên kết đỏ đến cổng thông tin</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Hy Lạp cổ">Bài viết có văn bản tiếng Hy Lạp cổ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Anh_(en)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Anh (en)">Nguồn CS1 tiếng Anh (en)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_HDS" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng HDS">Bài viết chứa nhận dạng HDS</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LNB" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LNB">Bài viết chứa nhận dạng LNB</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BA%A5t_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%E1%BB%91t" title="Thể loại:Bài viết chất lượng tốt">Bài viết chất lượng tốt</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 13 tháng 11 năm 2024, 13:53.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-d465dfd78-n9zvn","wgBackendResponseTime":4088,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"3.357","walltime":"3.795","ppvisitednodes":{"value":19586,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":810783,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":18842,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":12,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":1052919,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2961.619 1 -total"," 69.04% 2044.766 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 41.89% 1240.685 206 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"," 13.18% 390.209 47 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 4.66% 137.982 2 Bản_mẫu:Lang-en"," 3.89% 115.191 1 Bản_mẫu:Kiểm_soát_tính_nhất_quán"," 2.03% 60.218 1 Bản_mẫu:TopicTOC-Biology"," 2.01% 59.502 10 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 1.85% 54.841 1 Bản_mẫu:Sidebar_with_collapsible_lists"," 1.81% 53.621 1 Bản_mẫu:1000_bài_cơ_bản"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.917","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":18215418,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\n","limitreport-profile":[["?","360","19.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","220","12.0"],["dataWrapper \u003Cmw.lua:672\u003E","160","8.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","160","8.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::plain","80","4.3"],["\u003Cmw.lua:694\u003E","80","4.3"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","60","3.3"],["newFrame \u003Cmw.lua:153\u003E","40","2.2"],["ipairs","40","2.2"],["makeCheckSelfFunction \u003ClibraryUtil.lua:59\u003E","40","2.2"],["[others]","600","32.6"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-d465dfd78-n9zvn","timestamp":"20241126133115","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Sinh th\u00e1i h\u1ecdc","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Sinh_th%C3%A1i_h%E1%BB%8Dc","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7150","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7150","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-10-19T03:26:22Z","dateModified":"2024-11-13T13:53:25Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/70\/Bufo_boreas.jpg","headline":"b\u1ed9 m\u00f4n khoa h\u1ecdc nghi\u00ean c\u1ee9u m\u1ed1i quan h\u1ec7 gi\u1eefa c\u00e1c sinh v\u1eadt s\u1ed1ng"}</script> </body> </html>